Chin lc cng nghip ca

cc doanh nghip ln nht Vit Nam

Chng trnh Pht trin Lin Hp Quc

O 2OO

Bn quyn 2007 Chng trnh Pht trin Lin Hp Quc ti Vit Nam

Giy php xut bn s: 772-2007/CXB/23-12/H

Nh Xut Bn Hng c cp ngy 21.09.2007

nh ba: Jago Penrose, Nguyn Th Thanh Nga/ UNDP Vit Nam

Thit k m thut: ng Hu C/UNDP Vit Nam

In ti Vit Nam

O 2OOChin lc cng nghip ca cc

doanh nghip ln nht Vit Nam

Scott Cheshier v Jago Penrose

Cc doanh nghip ln nht ca Vit Nam vn nh so vi cc doanh nghip ln cc nc

khc. Tuy nhin, s pht trin ca nn kinh t t nc vn gn cht vi kh nng tn ti v

pht trin ca cc doanh nghip ny. Cc doanh nghip ny chim mt phn ng k tng

lao ng, ti sn, doanh thu v thu thu Vit Nam.

Trong giai on i mi my, cc doanh nghip hng u ca Vit Nam hc thch nghi

vi mi trng quc t v trong nc cnh tranh hn, v cng ng thi iu chnh theo

nhng thay i chnh sch v khun kh lut php.

Bo co i thoi chnh sch ny ca UNDP l kt qu ca cuc iu tra v cc doanh nghip

hng u ca Vit Nam. Mc tiu ca chng ti l bit thm v nhng chin lc ca cc

cng ty ln ca Vit Nam thnh cng trn th trng quc t v trong nc.

Chng ti nhn thy rng rt nhiu doanh nghip ln chp nhn thch thc ca th

trng, chuyn sang sn xut cc sn phm c cht lng cao hn v phc tp hn, thm

nhp vo cc th trng mi, xy dng thng hiu v pht trin cc knh phn phi. Nhng

cng c cc ri ro. Mt s cng ty ph thuc nhiu vo li nhun t cc hot ng u c trn

th trng t ai v chng khon. Vic tip nhn nhng cng ngh mi cho thy y l

mt qu trnh rt tn km v c nhiu ri ro. S thiu ht cc k nng cn thit cng ni ln l

mt hn ch chnh, thm ch cc cng ty ln.

Ging nh cc nghin cu khc trong mt lot nghin cu ny, Bo co i thoi chnh sch

ny mong mun ng gp vo nhng cuc tho lun chnh sch chnh Vit Nam thng qua

vic nghin cu v phn tch cht ch tnh hnh pht trin ca Vit Nam. Mc ch chnh ca

chng ti n gin l nhm khuyn khch s tho lun v tranh lun c y thng tin thng

qua vic trnh by cc thng tin v bng chng c thu thp mt cch khch quan v c th

c khai thc cho cc nghin cu sau ny.

Mc d quan im trong bo co ny khng nht thit phn nh quan im chnh thc ca

UNDP, bo co ny th hin mt phn mc tiu ca chng ti khuyn khch s tho lun

chnh sch Vit Nam v nhng vn pht trin. Ti mun nhn c hi ny khen ngi

nhm nghin cu v Bo co i thoi chnh sch c nghin cu cn thn v gi m

nhiu suy ngh ny, v cm n cc cng ty sn sng chia s thng tin v quan im ca h

vi chng ti.

Setsuko Yamazaki

Gim c Quc gia

Chng trnh Pht trin

Lin Hp Quc ti Vit Nam

Li ni u

Ti liu i thoi chnh sch ny c vit bi Scott Cheshier v Jago Penrose. Nguyn Th

Thanh Nga, Kinh t gia trong nc, UNDP Vit Nam, c ng gp quan trng vo chng

trnh nghin cu. D n ny s khng thc hin c nu khng c ch. Nghin cu c

thc hin bi Phng Kinh t Vit Nam ca UNDP, di s ch o ca Jonathan Pincus.

Chng ti xin c bit cm n Ngc Hunh, Trng Nhm T vn Chnh sch B Ti

chnh c nhng bnh lun v xut hu ch; Martin Gainsborough, Perran Penrose,

L Thu Ngc Scott Robertson, Michael Coleman v Richard Jones cho kin bnh lun v

gip ci tin cc bn tho trc.

Nghin cu da trn iu tra lun c mt danh sch cm n di, v d n ny cng vy.

Chng ti xin c cm n cc doanh nghip ln nht ca Vit Nam tham gia iu tra, tr

li bng hi rt di ca chng ti v cho php chng ti quy qu thm bng nhng cu hi

tip ni v mt din rng cc ch . Chng ti rt cm n cc nh qun l ca nhng doanh

nghip ny sn lng chia s thng tin v lch s, chin lc, cc u i v kh khn ca

doanh nghip. Chng ti c bit cm n B K hoch & u t, y ban Nhn dn v S K

hoch & u t cc tnh gip lin h vi cc doanh nghip, b tr phng vn v thu li cc

bng hi. Tr l nghin cu ca chng ti, Nguyn Mai Trang lm vic rt kin nhn v

y k nng. Trong nhng ngy u ca d n, chng ti c s h tr ca Nguyn nh

Kin. Chng ti cng xin cm n Phm Th Vit Anh, Hong Th Anh Nga, Phm Thu Lan v

V Th Quyn ca UNDP. Cui cng chng ti xin cm n cc phin dch: Trng Th Thy

Nga, Hong Thanh H, Nguyn Th Diu Linh v V Mai Trang.

C quan Pht trin Quc t Anh (DFID) h tr ti chnh cho nghin cu ny thng qua Sng

kin i tc Chin lc DFID-UNDP.

Cc tc gi chu trch nhim hon ton v nhng sai st c trong bo co. D y l ti liu

i thoi chnh sch, nhng quan im trnh by y thun ty l quan im ca cc tc gi

v khng nht thit phn nh quan im ca UNDP hay cc nc m t chc ny i din.

Li cm n

Cc t vit tt.......................................................................................................................i

Tm tt...............................................................................................................................iii

Gii thiu............................................................................................................................1

1 Cc doanh nghip ln nht ca Vit Nam......................................................................3

1.1 Tng quan................................................................................................................3

1.2 Lch s cc doanh nghip ln nht ca Vit Nam......................................................8

1.3 Cc Tng Cng ty...................................................................................................10

1.3.1 Ci cch..............................................................................................................15

2 Chin lc....................................................................................................................17

3 Thc hin chin lc: Vn, Cng ngh, K nng.......................................................23

3.1 Vn v Ti chnh.....................................................................................................23

3.2 Tip thu cng ngh v tip cn th trng................................................................25

3.2.1 Hp tc...............................................................................................................28

3.2.2 Yu cu ca th trng.........................................................................................29

3.2.3 Tip cn th trng...............................................................................................30

3.3 Lao ng v K nng..............................................................................................30

4 Cc vn chnh sch..................................................................................................37

Kt lun.............................................................................................................................41

Ti liu tham kho............................................................................................................43

Ph lc

Ph lc 1: Danh sch Top 200 Vit Nam..............................................................................45

Ph lc 2: Danh sch Top 200 Trong Nc ca Vit Nam....................................................49

Ph lc 3: So snh Top 200 v Top 200 Trong Nc............................................................53

Ph lc 4: Cc bng b sung...............................................................................................55

Ph lc 5: Ci cch cc Tng Cng ty..................................................................................57

Bng

Hnh

Khung

Bng 1: T l ca Top 200 so vi iu tra doanh nghip xt theo hnh thc s hu.............6

Bng 2: T l ca Top 200 so vi iu tra doanh nghip xt theo ngnh.......................7

Bng 3: Cc Tng Cng ty trong Top 200 Trong Nc.........11

Bng 4: Quan h trc thuc b ca cc doanh nghip nh nc v cng ty c phn

nh nc trong Top 200 Trong Nc....................................................12

Bng 5: Thay i v ngnh ca 41 doanh nhghip khc nhau gia danh sch Top 200

v danh sch Top 200 Trong Nc.................................................................53

Bng 6: Cc ngnh theo Phn loi Cng nghip Tiu chun Vit Nam (VSIC)..............55

Bng 7: Hnh thc s hu Categories......................................................56

Hnh 1: T l ca Top 200 trong iu tra doanh nghip.............................................4

Hnh 2: Hnh 2: Cc doanh nghip ch to trong Top 200 theo hnh thc s hu.........8

Khung 1: Ln n mc no th c coi l ln?...................................................................3

Khung 2: Bn Cc doanh nghip ln nht ca Vit Nam u?...................................3

Mc lc

Khung 3: Mt doanh nghip dn u tt c cc doanh nghip, hin thi Vit X Petro..4

Khung 4: Bn ngn hng thng mi quc doanh...........................................6

Khung 5: 'FPT' l vit tt ca ch g?.....................................................................................9

Khung 6: Cc cng ty thnh vin ca cc Tng Cng ty..............................11

Khung 7: Mt s lch s cng ty khng tiu biu...........................12

Khung 8: B ny sang b khc Ai kim sot sa?...............................................................13

Khung 9: Cc ch tiu quc phng.....................................................................14

Khung 10: Cc tng cng ty ang thay i...............................................16

Khung 11: Tc ng ca thu chng bn ph gi ca M ln cc doanh nghip ch bin

thy sn Vit Nam....................................................................................18

Khung 12: Phn phi, to s khc bit v xy dng thng hiu Vit Nam...........19

Khung 13: Geruco, Vinachem v sn xut cao su......................................20

Khung 14: Ai cn th chp?................................................................................................24

Khung 15: Tin kiu g l?...................................................................................................25

Khung 16: Khi no 'mi' l tt nht?.............................................................................26

Khung 17: Cng ngh lp.....................................................................................27

Khung 18: n by hc tp..........................................................................................29

Khung 19: Gio dc l hng ha cng cng......................................................32

Khung 20: Lng bng cc doanh nghip nh nc..................................33

Khung 21: Kt hp hon ho gia tr v gi?......................................................................34

Khung 22: Gii..........................................................................................35

Khung 23: Ci by ca cng ty m........................................................................59

Khung 24: Geruco vi t cch nh u t.........................................................60

Khung 25: Vinatex chi may ri.....................................................................61

Lu : Ph lc 2 cung cp danh sch tn y v vit tt ca cc doanh nghip.

BoM Hi ng Qun tr (Board of Management)

DWT Tn khng ti (Dead Weight Tonne)

GC Tng Cng ty (General Corporations)

GSO Tng Cc Thng k (General Statistics Office)

HCMC Thnh ph H Ch Minh (Ho Chi Minh City)

ISIC Phn loi Cng nghip Tiu chun Quc t (International Standard Industrial Classification)

IZ Khu Cng nghip (Industrial Zone)

JSC Cng ty C phn (Joint Stock Company)

JV Lin doanh (Joint Venture)

MFA Hip nh a Si (Multi-Fibre Agreement)

MoA B Nng nghip (Ministry of Agriculture)

MoD B Quc phng (Ministry of Defence)

MoFD B Lng thc (Ministry of Food)

MoI B Cng nghip (Ministry of Industry)

NIC Nc Mi Cng nghip ha (Newly Industrialised Country)

SCIC Tng cng ty u t Vn Nh nc (State Capital Investment Corporation)

SME Doanh nghip Va v Nh (Small and Medium Sized Enterprise)

SOCB Ngn hng Thng mi Quc doanh (State Owned Commercial Bank)

SOE Doanh nghip Nh nc (State Owned Enterprise)

VSIC Phn loi Cng nghip Tiu chun Vit Nam (Vietnam Standard Industrial Classification)

WTO T chc Thng mi Th gii (World Trade Organisation)

i

Cc t vit tt

ii

Tm tt

Cc doanh nghip ln nht ca Vit Nam l

ln so vi cc doanh nghip khc Vit

Nam, nhng so vi quc t th ging cc

doanh nghip va v nh hn. D sao th

200 doanh nghip ln nht chim mt t l

ln v lao ng, ti sn, doanh thu v thu

trong mi hnh thc s hu (nh nc, t

nhn, nc ngoi) v mi ngnh Vit

Nam. Trong mt s trng hp, nhng

doanh nghip ln nht chim ton ngnh.

Trong 200 doanh nghip ln nht, gn mt

na cc doanh nghip ch to l doanh

nghip 100% vn nc ngoi.

Lin X sp khin cc doanh nghip Vit

Nam phi i tm th trng mi v sn xut

cc hng ha dch v mi. Thng mi t

do ha cho php cc doanh nghip m

rng v tng trng. Hn mt na cc

doanh nghip ln nht ca Vit Nam l

thnh vin ca cc Tng Cng ty. Trong

nhng nm 90, phn ln cc cng ty thnh

vin khng phi chu s gim st qun l

cao m c hng quyn t quyt

nhiu hn thc hin cc hot ng ca

doanh nghip mnh so vi thi gian trc

. Tuy nhin, i khi cc doanh nghip

c yu cu thc hin nhng 'trch nhim

x hi' nh cu gip cc cng ty thnh vin

lm n thua l bo v vic lm.

Ci cch doanh nghip nh nc ang lm

thay i iu ny. Nhng hng ro gia cc

doanh nghip nh nc ang c d b

v cnh tranh ang gia tng gia cc doanh

nghip. Khi tin hnh c phn ha cc cng

ty thnh vin, mt s tng cng ty ang mt

i s kim sot chnh thc. Cng vi thi

gian, ngha chnh xc ca t 'tng cng ty'

Vit Nam tr nn km r rng hn.

Trong qu trnh chuyn i thnh m hnh

cng ty m - con v tp on kinh t, nhiu

tng cng ty tin vo cc lnh vc bt

ng sn, du lch, chng khon v thnh

lp ra cc cng ty bo him v ngn hng

ca ring mnh.

Cc doanh nghip ln nht ca Vit Nam

chng t rng h c nng lc i ph

vi s cnh tranh gia tng. H ang chuyn

dch sang nhng sn phm phc tp hn

v c cht lng cao hn, a dng ha

sang cc sn phm lin quan v tin vo

nhng lnh vc kinh doanh mi. H ang

thit lp thng hiu, m rng cc knh

phn phi v thm nhp cc th trng mi.

Cc doanh nghip ln cng ang a ra

quyt nh v tng lai ca mnh. Mt s

doanh nghip ln nht ang u t vi mc

tiu khai thc thm gi tr t cc hot ng

kinh doanh hin ti. Mt s ang hng

u t vo nhng lnh vc t c li ch x hi

nhng em li nhiu li nhun (hin ti).

Nhiu doanh nghip ang kt hp c hai

iii

loi u t trn. Phong tro u t bt ng

sn v chng khon cn c xem xt

trong bi cnh kinh t rng hn trong cc

chin lc kinh doanh khc t ra ri ro v

kh thc hin. Nu ngnh kinh doanh ct li

khng c nhiu li nhun cho lm, th s

dng li nhun t vic u c cp vn

cho vic m rng v nng cp ngnh ngh

ct li c th l mt chin lc kh quan.

Tuy nhin, da vo cc khon u t mang

tnh u c nh l ngun li nhun chnh

cng cha ng nhiu ri ro.

Nng cp sn phm khng ch l ng thi

ca ring cc doanh nghip thuc cc

ngnh 'cng ngh cao'. Mt s doanh

nghip c phng vn thuc ngnh dt

may v thy sn u t to thm gi

tr trong ngnh sn xut ct li ca mnh.

Vi nhng doanh nghip ny, h c th tm

c li nhun khi pht trin k nng v

cng ngh. Tuy nhin, qu trnh ny c th

khng km phn ri ro so vi vic u t

vo t ai v chng khon gi cao. Cng

ngh th tn km v kh nm bt, cng

nhn cn phi c o to v th trng

cn phi c hiu r. Thng th ngi ta

xoay sang xy khch sn, chung c, khu

cng nghip v thnh lp cng ty con

chuyn mua bn chng khon.

Chnh ph c th khuyn khch cc doanh

nghip u t vo nhng lnh vc kinh

doanh ct li bng cch hn ch u c trn

th trng bt ng sn v th trng ti

chnh. C th bc khi u l thu t v

thu li vn c thit k mt cch ph hp.

Ngoi ra, chnh ph c th h tr cho cc

doanh nghip c c lao ng k nng

bng cch ci thin cht lng ca cc

trng i hc v trng dy ngh. Hai lnh

vc chnh sch ny ni ln nh l nhng

vn ch cht trong cc cuc phng vn.

X l c nhng vn ny s gip cc

doanh nghip ln nht ca Vit Nam tng

trng v pht trin gp phn duy tr tc

tng trng ca c nn kinh t.

iv

Ci tin nng sut v nng cao hiu qu

ca cc doanh nghip ln trong nc c

ngha quyt nh ti nng lc cnh tranh

ca nn kinh t Vit Nam. Cc doanh

nghip v tp on ln ng vai tr i

u trong s tng trng ca nhng nc

pht trin sm v nhng nc mi cng

nghip ha (NICs), m ng ch l Nht

Bn, Hn Quc, i Loan v Thi Lan. Cc

doanh nghip ln c th t c hiu qu

kinh t theo quy m v phm vi gp phn

nng cao nng lc cnh tranh quc t. H

cng u t tip th v pht trin cc

cng ngh v sn phm, nh vy i tin

phong thm nhp vo cc hot ng c gi

tr gia tng cao hn. Nhu cu ca cc doanh

nghip ln v c s h tng, vn v lao

ng c k nng thng to ra tc ng lan

ta tch cc sang cc phn cn li ca nn 1

kinh t. Ch vi nhng doanh nghip c

quy m ln, c nng lc cnh tranh, v lun

tng trng th Vit Nam mi c th tr

thnh mt nc cng nghip ha vo nm

2020.

Cc doanh nghip ln Vit Nam ang

phi i din vi s cnh tranh ln trong

qu trnh dch chuyn sang nn kinh t th

trng m ca. c th thnh cng trong

mi trng cnh tranh ton cu ca th k

XXI, cc doanh nghip phi a ra s la

chn c tnh sng cn. Tuy nhin, nghin

cu v cc doanh nghip ln nht ca Vit 2

Nam hin cn t. Nghin cu v cc doanh

nghip Vit Nam trc nay u tp trung

vo cc doanh nghip va v nh (SMEs)

v ng gp ca chng vo s pht trin

ca khu vc t nhn v to vic lm. Tt

nhin khng ai ph nhn ng gp ca cc

doanh nghip nh vo s pht trin chung,

nhng vic ch quan tm ti doanh nghip

nh Vit Nam khin ngi ta b qua

tm quan trng c tnh lch s ca doanh

nghip ln i vi s pht trin v tng

trng kinh t bt c nc no trn th

gii tng thnh cng trong vic t c

v duy tr v th mt nc c thu nhp cao.

Mc tiu nghin cu ca chng ti l nhm

tm hiu xem cc doanh nghip v cc tp

on ca Vit Nam ang thch ng ra sao

vi mi trng kinh doanh bin i. Chng

ti tm cch xc nh cc doanh nghip ln

ca Vit Nam, h n t u, chin lc

Gii thiu

1

2

xem tho lun v tm quan trng ca cc doanh nghip ln trong nc, xin mi c Amsden (2004).Webster v Taussig (1999) v Packard (2004) l hai ngoi l.

1

tng trng ca h l g v nhng hn ch

m h gp phi. Cc bng hi c gi ti

doanh nghip bt u t thng Tm nm

2006 v chng ti tin hnh phng vn

62 cng ty, ch yu l cc cng ty ch to

trong khong thi gian t thng 11 nm 3

2006 ti thng 5 nm 2007.

Cc cuc phng vn a chng ti n

nhiu min trn khp t nc, ti nhng

phng hp m mt khi thuc ni chng ti

c xem nhng on bng qung b v

lch s cng ty, cc sn phm mi, v m

hnh cc d n u t bt ng sn treo.

Chng ti c nghe v vic chi ph nhin

liu tc ng ra sao ti quyt nh la

chn cng ngh mt c s c nt ti trung

tm mt thnh ph ln. Trong mt ta cao

c vn phng mi tinh vi ni tht hin i

khng ch vo u c, chng ti li ngc

nhin pht hin ra mt doanh nghip hon

ton khng hay bit g v cc i th ln

trong nc ang xm nhp vo lnh vc

kinh doanh chnh ca doanh nghip. Chng

ti c ging gii v cc chi tit thit k ti

chnh trong k nguyn mi v c phiu v

tri phiu trong nc bi mt n k ton

trng y nhit huyt, ngi lm

cng ty c ba mi nm. Chng ti

n thm cc nh my ch bin tm cho

nhiu th trng nc ngoi khc nhau v

cc xng may, ng gi v dn nhn sn

phm cho cc ca hng ln M.

Phn tip theo trnh by m t chung v cc

doanh nghip ln nht Vit Nam v im

nhanh nhng s kin chnh trong qu trnh

pht trin ca h trong nhng nm 1980 v

1990. Phn ny kt thc vi vic tho lun

m hnh Tng Cng ty (GC), y l m hnh

c tc ng ln n nh hng pht trin

ca cc doanh nghip ln Vit Nam.

Chng ti tho lun bn cht ca ci cch

Tng Cng ty v cc kt qu c th c t

qu trnh ny, nhn mnh tnh a dng ca

cc Tng Cng ty Vit Nam. Mt s Tng

Cng ty vn rt mnh v lin quan nhiu ti

cc cng ty thnh vin, nhng c nhng

doanh nghip khc to cho mnh mt

khng gian vi quyn t quyt nhiu hn.

Phn 2 trnh by kt qu ca cc cuc

phng vn doanh nghip, v m t cch

thc m cc doanh nghip ln ca Vit

Nam ang phn ng trc s cnh tranh

gia tng trn th trng trong nc v th

gii. N phc tho nhng chin lc ca

cc doanh nghip ln nht ca Vit Nam.

Mt s doanh nghip ang chuyn sang

nhng sn phm phc tp v c gi tr cao

hn c th tn ti. Tuy nhin, mt s

doanh nghip li cng ngy cng tham gia

su hn vo vic u c bt ng sn v

chng khon. Li nhun cao ca vic u

c thu ht mt s doanh nghip xa ri

khi lnh vc kinh doanh ct li ca h,

trong khi c nhng doanh nghip khc

cng lc theo ui c hai chin lc.

Phn 3 m t cch cc doanh nghip quyt

nh u t nng cp lnh vc kinh doanh

ct li ca h i tm vn v tm cng ngh v

trang thit b nh th no. N cng bn ti

tm quan trng ca k nng v o to

thc hin qu trnh ny.

Phn 4 rt ra mt s gi chnh sch t cc

pht hin ca nghin cu, cp ti nhng

cng c tim nng c th s dng nhm

gim bt sc hp dn ca u c v ri ro

ca vic u t cho sn phm, quy trnh v

cng ngh mi. N cng cp ti cc la

chn chnh sch nhm h tr cc doanh

nghip tip th cng ngh v lao ng k

nng. Cui cng l phn kt lun.

3

Con s ny ch cp ti cc cng ty trong doanh sch cc doanh nghip ln nht. C tt c 88 cuc phng vn

c tin hnh vi cc doanh nghip, vn phng Tng Cng ty v hip hi ngnh. Ai quan tm v cc chi tit ca

phng php c s dng xc nh ra cc doanh nghip ln nht, xin mi xem ph lc ring trn trang web ca

UNDP: www.undp.org.vn.

2

1Cc chin lc kinh doanh ca cc doanh

nghip ln nht ca Vit Nam cn phi

c t trong bi cnh kinh t ca chng

th mi c th hiu ng c. Phn ny

trnh by v bi cnh , bt u bng vic

so snh cc doanh nghip ln nht vi cc

doanh nghip khc ca Vit Nam, ri im

li lch s v nhng ci cch gn y nh

hng ti nhng la chn ca doanh

nghip. Bn thn nhng chin lc ny, v

nhng hn ch m cc doanh nghip Vit

Nam phi i mt khi thc hin chng,

c tho lun trong Phn 2 v Phn 3.

1.1 Tng quan

Cc doanh nghip ln nht ca Vit Nam l

ln so vi cc doanh nghip khc Vit

Nam, nhng so vi quc t th ging cc

doanh nghip va v nh hn. iu ny ph

thuc nhiu vo nh ngha doanh nghip,

nht l nh ngha Tng Cng ty Vit Nam.

Trong a s trng hp, iu tra doanh

nghip ca Tng Cc Thng k khng tnh

Tng Cng ty nh mt doanh nghip, m

thay vo tnh cc n v ph thuc. 4

Nghin cu ny cng p dng chun .

200 doanh nghip ln nht (Top 200) chim

mt t l ln v lao ng, ti sn, doanh thu

v thu trong mi hnh thc s hu (nh

nc, t nhn, nc ngoi) v mi ngnh

Vit Nam. Trong mt s trng hp, nhng

doanh nghip ln nht chim ton ngnh.

Khung 1: Ln n mc no th c

coi l ln?

Chng ti so snh 200 doanh nghip ln nht

Vit Nam vi cc doanh nghip Vit Nam

khc. Tuy nhin, nhng doanh nghip ny

khng c v g l ln so vi th gii. Doanh

nghip c s lao ng t nht trong danh sch

Top 200 s dng 767 lao ng cn vi danh

sch Top 200 Trong Nc th con s ch l

672. Mt yu t trong nh ngha quc t v

doanh nghip va v nh l mt doanh

nghip c 300 lao ng tr xung. 15 doanh

nghip nh nht v lao ng trong Top 200

mi doanh nghip c cha y 1.000 lao

ng, 146 doanh nghip c t hn 5.000 lao

ng v ch c 93 doanh nghip c hn 3.000

lao ng. Trong Top 200, 30 doanh nghip ln

nht chim gn 40% lao ng v hn hai

phn ba s thu ng bi Top 200.

4

Phng php lun v c s l lun xc nh ra cc doanh nghip ln nht c ng trn trang web ca

UNDP: www.undp.org.vn.

Khung 2: Bn Cc doanh nghip ln

nht ca Vit Nam u?

Nm 2005, 112.947 doanh nghip c

a vo iu tra doanh nghip. Trong khi ch

chim mt t l khim tn v lao ng l 15%,

200 doanh nghip ln nht chim ti hn

40% v ti sn, hn 25% v doanh thu v

gn 45% v np thu. V thu v ti sn, mt

s doanh nghip rt ln chim phn ln ng

gp ca Top 200 vo tng s thu v ti sn

c ghi nhn trong iu tra doanh nghip.

3

Cc doanh nghip ln nht ca Vit Nam

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Thu

Doanh thu

Ti sn

Lao ng

Top 200

Cn li

Vit X Petro xp th 5 trong Top 200. Ring

Vit X Petro chim 15% tng thu ngn sch 5

ca chnh ph trong nm 2005. Doanh nghip

ny chim 20% thu ng trong ton b iu

tra doanh nghip. Vit X Petro cng ng th

nht v doanh thu, chim 3% tng doanh thu

trong iu tra doanh nghip.

Thnh lp nm 1981 vi t cch lin doanh

vi Zarubezhneft ca Russia, Vit X Petro

bt u sn xut du vo nm 1986. N l

cng ty thnh vin ca Petro Vit Nam, hot

ng m Bch H, Rng v i Hng. Nm

1995 Vit X Petro dn kh vo b t m Bch

H, gp phn pht trin ngnh cng nghip

kh t Vit Nam. N chim a s v sn

xut du th, tnh khim tn ra th sn lng

ca Vit X Petro chim khong hai phn ba

tng sn lng Vit Nam, ch yu l t m

Bch H (USCS 2004).

Lin doanh s ht hn vo nm 2011 v khng

r c c gia hn khng (Blagov 2006). Cho

d c c Petro Vit Nam tip qun, sn

lng m Bch H ang gim. c tnh tui

th cn li ca m Bch H l khong t 3 ti

13 nm. Cc m khc cn t hn. Sn lng

gim ca Bch H c b li nh cc ngun

trong nc v nhp khu du th t Trung

ng. Tuy nhin, c tin rng Vit X Petro ang

tn dn: mt nhn vin m khng tm c

ngi thay th, nhn vin ngi Vit v ngi

Nga ang b i tm vic lm n nh hn.

iu ny ang xy ra ti mt thi im m Vit

Nam tip tc b gim ngun thu thu khi thc

hin cc cam kt WTO. Liu 15% ngun thu

ngn sch chnh ph c th tip tc da vo

mt lin doanh khng chc chn vi mt m

du chnh th ang cn dn cn nhn vin th

khng gi c?

4

Hnh 1: T l ca Top 200 trong iu tra doanh nghip

Khung 3: Mt doanh nghip dn u tt c cc doanh nghip, hin thi Vit X Petro

5

Con s v tng ng gp ngn sch v vin tr khng hon li ly t IMF 2006, Bng 14.

5Bc Kn

Bc Ninh

Ha Bnh

Ninh Bnh

H Nam

Nam nh

Thi Bnh

Hi Phng

Vnh PhcPh Th Bc Giang

H Giang

Tuyn Quang

Cao Bng

Lng Sn

Lai Chu Lo Cai

Yn Bi Thi Nguyn

Sn La

Qung Ninh

Thanh Ha

Ngh An

H Tnh

Qung Bnh

Qung Tr

Nng

Qung Nam

Qung Ngi

Bnh nh

Ph Yn

Kon Tum

Gia Lai

k Lk

Lm ng

Khnh Ho

Ninh Thun

Bnh Thun

Ty Ninh

ng Nai

B Ra-Vng Tu

Long AnAn Giang

Tin Giang

ng Thp

Vnh Long Bn Tre

Tr Vinh

TP. H Ch Minh

Sc Trng

Kin Giang

C Mau

Bc Liu

H NiH Ty

Hu Giang

in Bin

k Nng

Cn Th

54

45

23

16

14

5

4

4

4

3

3

2

2

2

2

2

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

Cc tn gi v cch trnh by t liu tn bn ny khng hm th hin bt c quan im no ca

ban th k LHQ hay ca UNDP v t cch php l ca bt k quc gia, lnh th, thnh ph, khu vc

no ca cc nh chc trch nhng ni hay v vic xc nh bin gii, gianh gii ca chng.

Cc doanh nghip ln nht ca Vit Nam u?

Khung 4: Bn ngn hng thng mi

quc doanh

Bn ngn hng thng mi quc doanh

(SOCBs) trong Top 200 l:

Ngn hng Nng nghip v Pht trin

Nng thn (Agribank)

Ngn hng u t v Pht trin (BIDV)

Ngn hng Ngoi Thng (Vietcombank)

Ngn hng Cng Thng (Incombank)

Th t trn l theo quy m ti sn, bn ngn

hng ny chim ti 20% tng ti sn trong

ton b iu tra doanh nghip.

C hai danh sch doanh nghip c lp:

Top 200 v Top 200 Trong Nc. Danh

sch trong nc da trn danh sch Top

200 nhng loi bt cc doanh nghip 100%

s hu nc ngoi tp trung vo cc 6

doanh nghip Vit Nam. Danh sch Top

200 ch yu l cc doanh nghip nh nc

v nc ngoi. Danh sch Top 200 Trong

Nc ch yu l cc doanh nghip nh

nc. Doanh nghip nh nc trong Top

200 chim gn 30% s lao ng ca cc

doanh nghip nh nc c trong iu tra

doanh nghip. Ni cch khc. 3% s doanh

nghip nh nc chim gn 30% lao ng,

gn hai phn ba ti sn, hn 40% doanh

thu v hn 40% thu ng ca tt c cc

doanh nghip nh nc c trong iu tra

doanh nghip. Tnh hnh cng tng t vi

doanh nghip nc ngoi. Khu vc t nhn

trong nc khng xut hin nhiu trong c

hai danh sch Top 200 ny, mc d 22

doanh nghip t nhn ln nht chim gn

15% tng ti sn ca khu vc t nhn, ch

yu l trong tay cc ngn hng ngoi quc

doanh.

Trong ngnh ch to, 110 doanh nghip

ch to ln nht chim hn 15% lao ng,

gn 25% ti sn, hn 25% doanh thu v

gn 30% thu ng ca tng s 23.469

doanh nghip ch to trong iu tra. Trong

Top 200, h chim ti mt na s lao ng

v hn mt phn ba doanh thu. Mi lm

doanh nghip giy dp chim hn 40% lao

ng. Hn 60% lao ng ch to trong Top

200 lm vic trong 42 doanh nghip giy

dp, dt may v ch bin thy sn. Tm

cng ty trong lnh vc cc sn phm thuc

l, bia v mch nha, xe c ng c v xe

my chim 65% s thu ng ca ngnh

ch to trong Top 200.

6 t n

Ph lc 1 cung cp danh sch Top 200. Ph lc 2 cung cp danh sch Top 200 rong c v Ph lc 3 xem xt s

khc bit gia hai danh sch.

6

Top 200

4,083

122

Nh nc

29.6%

65.5%

41.9%

41.5%

105,167

22

T nhn

1.9%

13.7%

4.8%

4.6%

3,697 56 Nc ngoi 15.9% 10.1% 24.3% 67.8%

Bng 1: T l ca Top 200 so vi iu tra doanh nghip xt theo hnh thc s hu

S doanh

nghip

trong iu

tra doanh

nghip

T l so vi iu tra doanh nghip

xt theo hnh thc s hu

S

doanh

nghip

Hnh thc s hu Lao ng Ti sn Doanh thu Thu

Cc cng ty nc ngoi ln chim a s

trong ngnh ch to v c vai tr c bit

quan trng v to vic lm. Trong s cc

doanh nghip ch to trong Top 200, cc

doanh nghip nc ngoi chim gn mt

na v s lng doanh nghip, gn hai

phn ba lao ng, hn mt na ti sn, gn

60% doanh thu v 45% thu ng. Mt

cng ty giy dp s hu 100% vn nc

ngoi, Pouyen Vit Nam, chim hn 13%

s lao ng ch to trong Top 200. Cng ty

ny cng chim ti 20% s lao ng ch

to lm cho cc cng ty nc ngoi. S lao

ng ca Pouyen Vit Nam ln th nh

trong Top 200, ch sau Tng Cng ty Bu

chnh Vin thng Vit Nam (VNPT).

Cc doanh nghip nc ngoi l nhng

doanh nghip duy nht hot ng trong

nhng tiu ngnh ch to sau:

Du thc vt v ng vt,

Ch bin thc n chn nui,

Cc thc phm lm t bt,

X phng bt git,

ng c v tua-bin,

gia dng,

My mc vn phng,

My tnh,

ng c in, my pht in, bin th,

Dy cp cch in,

Cc thit b in khc,

My pht sng ti-vi v radio, my in

thoi in tn,

My thu sng ti-vi v radio, my ghi m

ghi hnh,

Xe c ng c,

Xe my,

Xe p,

g.

Nhng doanh nghip nc ngoi ny c xu

hng hoc nhp khu phn phi hoc

nhp khu, lp rp, xut khu. Mi lin h

vi nh cung ng trong nc yu, nhng

cn ty tng ngnh (VDF 2006).

Top 200

S doanh

nghipNgnh M t Lao ng Ti sn Doanh thu Thu

1,013

6

A

Nng nghip, lm

nghip v cc hot

ng lin quan

24.4%

14.2%

29.7% 52.2%

1,173 15 C Khai thc khong sn 41.1% 59.7% 62.9% 96.3%

23,469 110 D Ch to 15.8% 24.4% 27.2% 29.7%

208

2

E

in, kh t v nc

50.1%

84.4%

85.5% 58.3%

14,523

12

F

Xy dng

4.9%

8.4%

9.5% 9.8%

45,822

20

G

Bn bun v bn l;

sa cha xe c ng

c, xe my v hng

ha gia dng v

c nhn

6.6%

9.3%

13.3% 17.1%

4,655

1

H

Khch sn & nh hng

3.6%

4.6%

9.0% 11.7%

6,609

17

I

Vn ti, kho bi v

vin thng

38.9%

62.6%

54.9% 68.9%

1,096 16 J Ti chnh, tn dng 75.6% 78.6% 63.5% 21.6%

8,598 1 LPht trin, cho thu v

kinh doanh bt ng sn0.5% 4.7% 7.7% 18.4%

* Cc ngnh khng c doanh nghip no lt vo danh sch Top 200 th khng c nu y. Danh sch y

v cc ngnh c cung cp trong Ph lc 4.

7

S doanh

nghip

trong iu

tra doanh

nghip

T l so vi iu tra doanh nghip

xt theo ngnh

Bng 2: T l ca Top 200 so vi iu tra doanh nghip xt theo ngnh

1.2 Lch s cc doanh nghip

ln nht ca Vit Nam

By mi trong s cc doanh nghip Top

200 c thnh lp sau nm 1995. Trong

s cc doanh nghip cn li, 27 doanh

nghip c thnh lp trc nm 1975. 25

doanh nghip min Nam khc, mc d t

nhn l thnh lp nm 1975 hoc sau ,

nhng thc ra l s ti cu trc ca nhng

doanh nghip t nhn hoc chi nhnh ca

cc cng ty a quc gia c t trc 1975.

Cc doanh nghip c thnh lp di thi

Vit Nam Dn ch Cng ha nhm phc v

mt trong ba mc ch: nui khng chin,

xy dng c s h tng hoc sn xut

hng ha cho nn kinh t trong nc. l

nhng xng sn xut, nh my hoc

xng ng tu quy m nh c xy dng

vi s h tr ca Trung Quc hoc Lin X

c vi cng ngh cha kha trao tay. Cng ty

ng tu Nam Triu c thnh lp nm

1965 sn xut tu thy ng sng cho

thy qun. Cng ty Cao su Sao Vng (SRC)

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Thu

Doanh thu

Ti sn

Lao ng

Doanh

nghip

nh nc

t nhn

nc ngoi

c thnh lp nm 1960 chuyn sn xut

lp cho xe qun i. Cng ty C kh Thng

Long c thnh lp nm 1969 cung

cp l t v cc sn phm khc cho th

trng trong nc. Tng t nh vy, cc

doanh nghip min Nam cng sn xut

phc v cho qun i hoc nn kinh t min

Nam trc y.

Nm 1975, Chnh ph bt tay vo nhim v

kt hp nn kinh t min Bc v min Nam.

Cc doanh nghip pha nam c 'quc

hu ha' v bin thnh doanh nghip nh

nc (SOEs) theo m hnh ca min Bc.

Mt s doanh nghip tip tc c hnh thc

gn nh khng thay i. Cng ty s 28

(Agtex) v Cng ty Dt Phong Ph sn xut

qun phc cho qun i min Nam c vn

tip tc sn xut phc v qun i sau nm

1975. May Nh B v ng Qung Ngi

cng chuyn thnh s hu nh nc m t

c thay i v cu trc. Cc doanh nghip

khc l cc n v ca cc cng ty nc

ngoi c quc hu ha. Mt nh my

sn xut lp ca Michelin tr thnh Cng ty

Cng nghip Cao su min Nam

8

Hnh 2: Cc doanh nghip ch to trong Top 200 theo hnh thc s hu

(Casumina) v mt c s sn xut ca

Nestl c kt hp vi cng ty ca H lan

v cng ty ca Trung Quc tr thnh 7

Cng ty Sa Vit Nam (Vinamilk). Cn c

nhng s kt hp tng t ca nhng cng

ty min Nam trc y khng lin quan g

vi nhau nh Cng ty Phn bn min Nam

(SFC) v Cng ty Dy Cp Vit Nam

(Cadivi), mt s kt hp mi nh my t

nhn li vi nhau.

Lin X sp y nhanh tc ci cch

nhng cng to ra mt cuc khng hong

kinh t v m trn din rng. Chng trnh

tht lng buc bng nm 1989 v nhng n

lc Vit Nam c th tn ti m khng c

vin tr ca Lin X c tip ni bi ci

cch hi u 1990 v Lut Doanh nghip,

khi doanh nghip nh nc v cc iu

khon cho php cc doanh nghip c

tham gia xut nhp khu.

Thng mi vi Lin X c chim mt t l

ln trong tng thng mi ca Vit Nam

(Van Arkadie v Mallon 2003). Hng ha do

cc doanh nghip nh nc ln sn xut ra

c chuyn qua cc doanh nghip xut-

nhp khu i ly hng nhp khu v 8

thanh ton n. Theo mt nh qun l ca

7

Tn ca nhiu doanh nghip c th thay i trong thi gian qua. tin tra cu, tn y hin ti ca doanh

nghip s c s dng trong ln u cp ti doanh nghip. Cc ln cp sau s dng tn rt gn.8

Cng ty Thc phm min Bc (Vinafood 1) v Cng ty Thc phm min Nam (Vinafood 2) u c ngun gc ban

u t cc cng ty xut nhp khu go v cc thc phm khc t nhng nm 1980s.

Nm 1988, 13 ngi Vit Nam tt nghip t

Nga v thnh lp mt cng ty. H hc ton,

cng ngh thng tin v nhng ngnh tng

t. Khi cn Nga, h thy rng Vit Nam nh

b v cn pht trin. H mun kt ni Vit Nam

vi Nga v 'bt u kim tin'. Cng ty h

thnh lp c tn Cng ty Ch bin Thc phm

(Food Processing Technology -FPT).

Khi cng ty bt u i vo hot ng, mt

thnh vin rt khng hi lng. c o to

tr thnh k s phn mm, anh ta thy

chn v but ming than vn thnh ting. Mt

ngi hng xm t m trn gc quyt nh

xung xem c chuyn g. Anh k s phn mm

ny, by gi l ngi ng u cng ty phn

mm FTP, than rng cng ty ch bin thc

phm mi ny chng c cng vic IT th v.

Ngi hng xm hi 'cu c lm c phn

mm khng?'. Th l bt u mt trong nhng

d n IT u tin a cng ty vo qu o.

Khng c g l l tn gi ban u khng cn

ph hp na. Nm 1990 cng ty i tn thnh

Cng ty u t v Pht trin Cng ngh

(Corporation for Financing and Promoting

Technology - FPT).

Agtex, doanh nghip tng chuyn xut

khu sang Lin X qua mt cng ty xut-

nhp khu th:

Ti thi im ch cc doanh nghip

nh nc ln mi c php xut khu

Chnh ph tr n. Doanh nghip nh

khng c php xut khu nn h sn

xut cho chng ti. Chng ti xut khu

sn phm ca h ri tr cho h bng tin

ngn sch nh nc phn b cho

chng ti thanh ton hng ha.

Sau nm 1987 Agtex vn tip tc xut khu

sang Lin X v sn xut qun phc. Tuy

nhin, t c cc mc tiu ca mnh

doanh nghip ny bt u m sang cc

nh hng mi:

Lc by gi, B Quc phng u t

nhiu cho cng ty ny m chng ti li

ch s dng c khong 80-90% cng

sut sn xut phc v qun i. Vy

nn chng ti phi tm cc c hi kinh

doanh khc c thm li nhun.

Lin X sp c ngha l nhng doanh

nghip nh Agtex cn tm cc i tc

thng mi mi. Cng ty May 10 (Garco

9

Khung 5: 'FPT' l vit tt ca ch g?

10) trc cng xut khu sang Lin X qua

mt cng ty thng mi nh nc. N bt

u xut khu trc tip sang EU vo nm

1992 khi mt cng ty c ang tm nh

cung ng chi ph r cung cp cho Garco 10

k thut vin v cho cng ty ny vay sn

xut o s-mi. Phi mt tm nm cng ty

mi tr xong khon n ny. Li ch ca vic

c trao i thng mi trc tip khng

cn qua trung gian c mt nh qun l

ca mt cng ty thy sn hng u m t:

Trc nm 1993, tt c cc cng ty thy

sn phi xut khu thng qua

Seaprodex [Cng ty Xut Nhp khu

Thy sn Vit Nam]. V sau c chnh

sch mi cho php cc cng ty c t

xut khu. Trc Seaprodex c li

nhun cao hn nhiu so vi cc cng ty

ch bin thy sn. V sau cc chi nhnh

ca Seaprodex cng ngy li cng t v

mt s chi nhnh cn b l.

Cng ty chng ti bt u xut khu

sang Nht. Cc cng ty Nht bn bit v

cng ty chng ti thng qua Seaprodex

v lin h trc tip vi chng ti t

hng xut khu.

Nm 1993 Seaprodex ch xut khu c

hn 6% thy sn cn cc cng ty xut-nhp

khu nh nc xut khong 70% tng s

xut khu thy sn (Fforde 1994).

Thng Chp nm 1992 Vit Nam k kt hip

nh thng mi dt may vi Cng ng

Chu u v ci thin c cc iu khon

thng mi vi cc nc trong khu vc

gm c Nht. Nhu cu tm i tc thng

mi mi trong ngnh dt may l khn thit

nht. Mt s cc cng ty may mc ln nht

xut sang Lin X hoc sn xut cho Chnh

ph Vit Nam. Lin X, cng vi Trung

Quc, l ngun duy nht cung cp trang

thit b v cng ngh. Cng ty May Vit Tin

(Vtec) l trng hp tiu biu. Nh my ny

c quc hu ha vo nm 1975 v sau

khng lu sn xut theo n t hng

ln cho Lin X vi cng ngh ng u v

chuyn mn k thut t mt cng ty may

min Bc. Nhng nm 1980, Vit Tin pht

trin quan h vi mt cng ty Hungary v

c h tr my mc v cng ngh. Vit

Tin sn xut o s-mi theo thit k ca cc

nhn hiu quc t m cng ty Hungary ny

c php s dng. Nm 1989 quan h

ny b sp . Tuy nhin, nm 1991 Vit

Tin t mua li quyn s dng chnh nhng

nhn hiu v pht trin thnh cng

cc khch hng trn th trng phng

Ty.

Khi nn kinh t Vit Nam tng trng trong

nhng nm 1990 cc doanh nghip m

rng hot ng trn khp nc, thit lp

cc lin doanh, xy dng nh my mi v

m cc im phn phi. Hai trong s cc

nh sn xut hng tiu dng ln nht Vit

Nam: Cng ty Sn xut Hng Tiu dng

Bnh Tin (Bitis) v Vinamilk, nm trong s

cc doanh nghip i u v vic m rng

trn ton quc. Bitis tn dng vic d b

ro cn thng mi trong nc nm 1987,

v l mt trong nhng cng ty u tin xy

dng thng hiu Vit Nam:

Chng ti nhn thy rng Vit Nam l

mt th trng trong nc rt ln vi 80

triu dn. [Lc by gi] ch c sn phm

ca Thi Lan v Trung Quc nn chng

ti quyt nh u t vo th trng

trong nc. Tt nhin, cn u t nhiu

pht trin thng hiu, lao ng v

h thng phn phi Chng ti phi

mt 5 nm ginh li th phn t cc

sn phm ca Thi Lan.

Vinamilk xy dng nh my H Ni vo

nm 1994 v thit lp lin doanh min

trung vo nm 1996. Cng nh Bitis h bt

u phn phi sn phm trn ton quc khi

cc ro cn thng mi trong nc c

d b: 'Trc nm 1986, cc cng ty

thng mi chuyn lm phn phi sn

phm cho chng ti. Vinamilk cung cp sn

phm cho h, ri h phn phi'. Sau nm

1988, tt c cc cng ty c th va sn xut

va lm thng mi. Vy l bt c nhn

vin no ca Vinamilk mun bn sn phm

u c th tr thnh i l, bn bun hoc

bn l.

10

1.3 Cc Tng Cng ty

Trong danh sch Top 200 Trong Nc, c

120 doanh nghip l thnh vin ca cc

Tng Cng ty, mt hnh thc tp on

doanh nghip trong mt t chc cao nht

bao qut gim st hot ng ca cc cng

ty thnh vin. Tng Cng ty l hnh thc k

tha m hnh Lin hip x nghip ca thi k 9

k hoch ha tp trung. Trong nhng nm

1970 cc lin hip x nghip c thit lp

v t di s qun l ca v k hoch ca

cc b ch qun (Fforde 1988). Trong

nhng nm 1980 cc nh qun l doanh

nghip nh nc c trao quyn t ch

nhiu hn, v th cu trc lin hip x nghip

mt i ngha ca n. Khun kh php l v

Tng Cng ty c ban hnh nm 1994 v

trong hai nm tip theo cc Tng Cng ty

c thit lp trong mt lot cc ngnh.

Trong mt s trng hp, cc Tng Cng

ty chim ton ngnh. V d, nm 1997 Tng

Cng ty Than chim 100% ngnh than

(Marukawa 1999). Nm 2005 Tng Cng ty

Than v cc thnh vin vn chim ti 95% 10

ngnh. iu ny l kt qu ca v th c

quyn dnh cho cc lin hip x nghip sau

chuyn thnh cc Tng Cng ty c giao

nhim v pht trin lnh vc ngnh ca h.

H qu l to ra nhng 'l ct' tch bit:

than, du kh, in, ng tu, bu chnh

vin thng, v.v.

Gn ba phn t cc doanh nghip trong danh sch Top 200 Trong Nc l cc doanh nghip nh

nc, phn ln l thnh vin ca cc Tng Cng ty (GCs).

Tng cng ty Tn vit ttS doanh

nghip

Tp on Cng nghip Than v Khong sn Vit Nam

Vinacomin 15

Tp on Dt May Vit Nam

Vinatex

11

Tng Cng ty Xi-mng Vit Nam

VNCC

9

Tp on Cao su Vit Nam

Geruco

8

Tng Cng ty Ha cht Vit Nam

Vinachem 8

Tng Cng ty Hng hi Vit Nam

Vinalines 5

Tp on Cng nghip ng Tu Vit Nam

Vinashin 5

Tp on Bo him Vit Nam

BaoViet

4

Tp on Du Kh Vit Nam

PetroVietnam 4

Tp on Bu chnh Vin thng Vit Nam

VNPT

4

Tng Cng ty Xy dng H Ni

HACC

3

Hng Khng Vit Nam

Vit Nam Airlines 3

Tng Cng ty Xut Nhp khu Xng Du

Petrolimex 3

Tng Cng ty Giy Vit Nam

Vinapaco 3

Tng Cng ty Xy dng Cng trnh Giao thng 5

Cienco 5 2

in lc Vit Nam

EVN

2

Tng Cng ty in t H Ni

Hanel

2

Tng Cng ty Xy dng Sng Song Da 2

Tng Cng ty ng c My Nng nghip Vit Nam VEAM 2

Tng Cng ty Xy dng Cng nghip Vit Nam Vinaincon 2

ng St Vit Nam VNR 2

Tng Cng ty Thp Vit Nam VSC 2

Cc Tng Cng ty khc 19

Tng 120

9

Chng ti s khng c gng tm tt s lng ln sch v vit v lch s ci cch Vit Nam. Ai quan tm, xin mi

c Van Arkadie v Mallon (2003). UNDP (2006a) cung cp danh sch ti liu tham kho v ch ny.10

Cc con s v th phn ly t bng hi ca UNDP.

11

Khung 6: Cc cng ty thnh vin ca cc Tng Cng ty

Bng 3: Cc Tng Cng ty trong Top 200 Trong Nc

B S doanh nghip

4

4

3

2

1

1

1

4

Tng 20

B Quc phng c hai cng ty xy dng,

mt cng ty may v mt cng. Bng ny

da trn iu tra doanh nghip v c gi tr

cho nm 2005. Nm 2007 th n khng cn

cp nht na. Mt phn ca qu trnh ci

cch doanh nghip nh nc bao hm vic

chuyn vn s hu nh nc t cc b

sang cho Tng Cng ty u t v Kinh

doanh Vn Nh nc (SCIC) sau khi thc

hin c phn ha. V d, vn nh nc

trong cng ty Vinamilk thuc B Cng

nghip gi y c chuyn sang SCIC

qun l.

Mt doanh nghip u t v xut-nhp khu

c thnh lp vi t cch gn ging cng ty

c phn trong Hoa kiu Vit Nam cung

cp vn, chuyn mn v tip cn mng li 11

khu vc cn nh nc cp t. Hi ng qun

tr gm 3 doanh nhn a phng v 3 cn b

qun l Hoa kiu. Cng ty ny cung cp u

vo v xut khu u ra cho cc cng ty a

phng. Phn ln hng nhp khu ca cng ty

vn ly t ngun nh trc nm 1975. M hnh

ny chng bao lu sau c bt chc trn

khp thnh ph. Mc d s t do m cng ty

ny c hng thc y nn kinh t a

phng, nhng n cng lm suy yu h thng

k hoch ha v gi c. Cng ty ch yu trao

i hng i hng, nhng cng c bn hng

trc tip cho ngi tiu dng a phng. Nm

1982 H Ni kim sot cht cc hot ng phi

k hoch ha v nm 1983 cng ty ny giao

np quyn xut nhp khu cho mt doanh

nghip nh nc mi thnh lp, Imexco.

mt ni khc trong thnh ph mt i v

chng tr ngi Vit Nam thnh lp hai xng

sn xut nh lm dp cao su. Mi nm sau,

hai xng ny c i tn thnh Cng ty Sn

xut Hng Tiu dng Bnh Tin (Bitis) v tr

thnh doanh nghip t nhn u tin ca Vit

Nam trc tip xut khu v thnh lp lin

doanh vi mt i tc nc ngoi.

Bnh Dng mt cn b mt cng ty chn

nui gia sc s hu nh nc vay 4 triu ng

t qu phc li ca cng ty thit lp mt

doanh nghip sn xut cao su s hu nh

nc. Khon vay c tr li sau 4 nm.

Trong hai mi nm tip theo, Cng ty Sn

xut v Xut-Nhp khu Bnh Dng

(Protrade) a dng ha, thit lp lin doanh

vi cc i tc nc ngoi trong c Dutch

Lady v hin l mt trong nhng doanh

nghip thnh cng nht Vit Nam.

11

Doanh nghip ny ng th 216 theo danh schTop 200 Trong Nc.

12

Quc phng

Thng mi

Giao thng vn ti

Xy dng

Nng nghip v Pht trin Nng thn

Cng nghip

Bu chnh Vin thng

Ngn hng Thng mi Quc doanh

Bng 4: Quan h trc thuc b ca cc doanh nghip nh nc v cng ty c phn

nh nc trong Top 200 Trong Nc

Khung 7: Mt s lch s cng ty khng tiu biu

C kin cho rng cc Tng Cng ty l mt

n lc bt chc m hnh chaebol ca Hn 12

Quc. Nhng tr mt im chung ch

u l cc tp on doanh nghip ln, th

cc Tng Cng ty ca Vit Nam v cc

chaebol ca Hn quc t c im tng t.

V d, cc Tng Cng ty khng c cc ngn

hng ca ring tp on v khng tham gia

vo nhiu lnh vc nh cc tp on Hn

quc. Nhiu Tng Cng ty a dng ha

cc hot ng kinh doanh, nhng thng

ch cung cp u vo cho cc cng ty

thnh vin. Cng ty Than Vit Nam v Tp

on Cng nghip Than v Khong sn

(Vinacomin) xy dng mt chi nhnh sn

xut xe ti t cung cp xe ti nh ch

khng bn ra bn ngoi. Tng Cng ty Giy

Vit Nam (Vinapaco) thit lp cng ty ha

cht ring s dng u vo t nh my

giy ln cung cp cho cc thnh vin

ca Vinapaco. Do khng s dng ht cc

sn phm ha cht nn n bn cho cc

cng ty bn ngoi tng cng ty. Hiu ng 'l

ct' dn ti tnh trng c a dng ha bn

trong cc Tng Cng ty nhng khng c s

cnh tranh gia cc Tng Cng ty.

Vinamilk c thnh lp vi tn gi ban u l

Cng ty Sa v C-ph Phng Nam vo

nm 1976 sau khi quc hu ha ba nh my:

Sa Thng Nht, trc thuc mt cng ty Hoa

kiu, Sa Trng Th, trc thuc Friesland,

v Dielac, lc by gi ang c xy dng v

nguyn thuc s hu ca Nestl. Cng ty hot

ng di Tng Cc Thc phm.

Nm 1982 c s kt hp cc b thnh

B Cng nghip Thc phm. Vinamilk c

chuyn v b ny v i tn thnh Cng ty

Sa C-ph Bnh Ko 1. Qua vic ti c cu

ny, mi cng ty sn xut thc phm u c

chuyn v B Cng nghip Thc phm. Hai

nh my trc y c lp c chuyn v

Vinamilk: Cng ty Bnh Ko Lubico ca thnh

ph HCM v Nh my Bt Dinh dng Bch

Chi ca ng Thp.

Nm 1989 li c thay i. B Cng nghip

Thc phm c tch thnh B Thc phm

v B Cng nghip. B Nng nghip cng

c thnh lp. Vinamilk v cc sn phm

sa thuc quyn qun l ca B Cng nghip

cn c-ph thuc B Nng nghip. Th l

Lubico li c tr v thnh ph HCM v Bch

Chi v ng Thp, c hai thuc B Thc

phm. C-ph Bin Ha c tr v ng 13

Nai, thuc B Nng nghip. Vinamilk li ch

c ba nh my nh ban u.

Trong mt thi gian ngn, Vinamilk thuc B

Nng nghip. c k hoch kt ni tri b

sa vi c s ch bin sa nhng khng

thnh hin thc. L l a ra l 'sa th lin

quan ti b, c ngha l nng nghip'. Th l

Vinamilk v vi B Nng nghip, nhng khng

lu.

Nm 1992, Cng ty Sa C-ph Bnh Ko 1

i tn thnh Cng ty Sa Vit Nam

(Vinamilk), thuc B Cng nghip Nh trong

mt t t chc li b mi khc. Theo

Vinamilk, h 'khng thy c khc bit g' gia

cc b.

12

C th xem Marukawa (1999) v Fforde (1995). L thuyt ny c tin cy nht nh v cc quan chc cao cpQ

chnh ph va tr v t mt chuyn cng du sang Hn uc.13

Khng r Bin Ha c giao v Vinamilk khi no.

13

Khung 8: B ny sang b khc Ai kim sot sa?

Mt s Tng Cng ty ng vai tr quyt

nh trong vic pht trin ngnh. Trong s

tt c cc Tng Cng ty m chng ti phng

vn th c l Vinashin c mc tiu tham

vng nht: a Vit Nam tr thnh nc 14

ng tu ng th t vo nm 2018. 5 nh

my ng tu c mt trong danh sch Top

200 Trong Nc u l thnh vin ca

Vinashin v c hng cc n t hng

quc t v trong nc m Vinashin k

c. Ngoi vic tm khch hng, Vinashin

cn gip cc thnh vin v cng ngh, t

vn qun l v ti chnh. S pht trin ln

mnh ca Nam Triu l mt minh ha. Nm

1996 nh my ng tu ny ch s dng

300 lao ng v ch sn xut tu i sng.

By gi Nam Triu ng tu c trng ti

54.000 tn (dwt) v s dng trn 2.000 lao

ng.

Khng phi mi cng ty thnh vin ca

Tng Cng ty u ph thuc vo vn phng

tr s chnh, v ch mt s cng ty thnh

vin m chng ti phng vn ni rng Tng

Cng ty ng vai tr thit yu trong s pht

trin ca h. Nhiu cng ty thnh vin t

mnh theo ui nhng chin lc a dng

ha t u nhng nm 1990s. Do cc ch

tiu doanh thu ca cc thnh vin khng

phn bit gia ngnh kinh doanh ct li v

cc lnh vc kinh doanh khc, nn cc

doanh nghip tham gia mt lot cc hot

ng khc nhau t c ch tiu. Mc

14

Trong t ri qung co ca mnh Vinatex xc nh mt trong cc mc tiu l 'tn ti'.15

Ngh nh 388 nm 1991 l t hp l ha u. T nm 1991 ti nm 1994 c khong 3.000 doanh nghip nh

nc c thanh l v 2.000 c sp nhp vi cc doanh nghip nh nc khc. Lm nh vy l nhm mc ch

gim s doanh nghip nh nc rt nh lm n thua l a phng. Xin mi xem UNDP (2006a, trang 6-7) c

thm thng tin. Ngh nh 388 khng c tc ng ln ln cc doanh nghip c phng vn trong iu tra ny v

phn ln h u l thnh vin ca cc tng cng ty.

Phn ln cc doanh nghip cho bit l cc ch

tiu c th thng lng c, linh hot v c

th iu chnh ch khng phi l tha thun

rng buc to cho doanh nghip ng lc v

ch phi t bng c. Tuy nhin, khng phi

lc no cng nh vy vi mi doanh nghip

hay Tng Cng ty. Cng ty 28 (Agtex), mt

cng ty may mc thuc B Quc phng, c

mt ci nhn hon ton khc. H ni rng 'v

chng ti l doanh nghip qun i, chng ti

chu s gim st kim sot cht ch t B

Quc phng. Nu khng t c ch tiu v

c li th chng ti [gim c] s b cch chc,

nn chng ti c ng lc mnh m. Doanh

nghip nh nc khc th gim st lng lo

hn nn d hn'.

quan trng ca vic t ch tiu c s

khc bit ng k, v trong mt s trng

hp ch tiu khng h c ngha g.

Mt vn c th vi cu trc Tng Cng

ty l tnh trng quyn s hu thiu r rng

cc cng ty thnh vin (Marukawa 1999).

Tng cng ty l i din cho vn nh nc

u t cc cng ty thnh vin v thay mt

nh nc qun l vn ny. Nhim v ct li

ca Tng Cng ty l trnh tht thot vn

nh nc, cn lm cho vn tng l nhim

v th cp. Tuy quyn s hu c trao

cho Tng Cng ty to cho n mt c ch

gy nh hng i vi cc cng ty thnh

vin, nhng tn ch nhim v ca n li cn

tr vic Tng Cng ty bn hoc ng ca

cc thnh vin lm n thua l. Tng Cng ty

phi khc phc nhng thnh vin yu km

hoc khng kh thi v mt kinh t ch

khng dm thanh l ti u t vo ch

khc. Phng php ch yu t c

iu ny l yu cu mt cng ty thnh vin

khc ln hn v kh quan hn sp nhp vi

cng ty thua l h tr. Mi quan tm ch

o l ngn chn thua l v duy tr vic 15

lm.

Nm 1995 mt cng ty may mc c yu

cu h tr mt cng ty sn xut khn mt

gn (mt trong ba nhim v m cng ty

ny c giao trong vng vi nm) ang

trn b vc ph sn:

14

Khung 9: Cc ch tiu quc phng

H chng c th trng v n ngn hng

rt nhiu. V vy chng ti phi chia s

vn v th trng cho h, c th trng

trong nc v xut khu. Chng ti phi

cho h tin tr n v gi cc cn b

qun l ca chng ti sang t chc li

sn xut. Chng ti khng c nh

nc h tr g v lc bn thn chng

ti cng ang gp kh khn.

B Cng nghip yu cu Vinatex [Tp

on Dt May Vit Nam] chn chng ti,

v chng ti c coi l cng ty hng

u trong khu vc.

Mt cng ty may mc na c yu cu

sp nhp vi mt cng ty yu km vo nm

2003. H xoay chuyn c tnh hnh

cng ty bng cch 'cho h n t hng

sn xut, gi my mc v cn b qun

l, cn b k thut cho h'. Cng cng ty

ny c B Cng nghip yu cu thnh

lp nh my vng nng thn to vic

lm cho ngi dn a phng. Mc d nh

my ny ch va thu hi chi ph, cng ty

cng khng ng ca nh my v 'khng

dm' v v 'trch nhim x hi' Rt t doanh

nghip c phng vn ni rng h vn s

quyt nh nh vy nu nh khng c yu

cu ch th.

1.3.1 Ci cch

Ci cch doanh nghip nh nc ang lm

bin i quan h gia cc Tng Cng ty v

gia cc Tng Cng ty v cc cng ty

thnh vin. Cc 'l ct' Tng Cng ty ang

c d b v cc Tng Cng ty ang ln

sn nhau v cc lnh vc kinh doanh truyn

thng ca nhau. Vinacomin v Petro Vit

Nam ang tin vo lnh vc sn xut in,

a ht trc y c coi l dnh ring

cho in lc Vit Nam (EVN). Vinashin v

Petro Vit Nam ang tin vo lnh vc vn

ti bin, tng c xem l a ht ca

Vinalines. Viettel v mt s doanh nghip

khc tham gia vin thng cnh tranh

vi VNPT. S d b cc 'l ct' l mt phn

ca cc qu trnh rng ln hn v hi nhp

quc t v ci cch doanh nghip nh 16

nc. Cc cng ty thnh vin ca Tng

Cng ty ang tr thnh cc cng ty c phn

v cng ty trch nhim hu hn ng thi

h cng ang c phn ha cc n v thnh

vin ca chnh mnh, b bt nhng

mng kinh doanh m h khng mun hoc

khng cho rng kh thi. Qu trnh c phn

ha ang khin mt s Tng Cng ty tan r.

Mt khi c phn ha, nhiu cng ty

thnh vin c t l s hu ca Tng Cng

ty (nh nc) thp hn 50%. Cc Tng

Cng ty ang tr thnh 'ch l mt c ng

nh cc c ng khc' theo li mt nh 17

qun l cng ty thnh vin.

Mt con ng ci cch khc cho cc

Tng Cng ty l gi c phn a s v chi

phi cc hot ng ct li ca cc cng ty

thnh vin. V d, cc cng ty thnh vin

ca Vinacomin ch c th bn than cho

Vinacomin v tt c cc nh my ng tu

ca Vinashin u phi c Tng Cng ty

ph chun m bo s nht qun v chi

ph v nh gi. Nhng tp on kinh t ny

khng b cc lnh vc kinh doanh ct li,

m ang ro rit m rng v a dng ha.

H ang u t vo nhng lnh vc kinh

doanh ct li v ngoi ct li. Vinacomin

ang tin vo lnh vc khai thc b-xt v

sn xut nhm, v ang tng cng u t

vo cc nh my in chy bng than.

Vinashin ang hp tc vi Posco ca Hn

quc lp t c s sn xut thp ng

tu. Vinashin cn phi hp vi cc doanh

nghip Hn quc v Nht bn tham gia

thit k tu, cp li-xng cng ngh ng c

Wartsila v thnh lp lin doanh sn xut

cc thit b hng hi. Vinashin gn y

vay c mt khon xy nh my bia.

PetroVietnam ang tin vo lnh vc lc

du, trm xng v nh my in chy bng

kh t nhin ng thi bt u xy dng

16

Theo Lut Doanh nghip 2005, tt c cc doanh nghip nh nc s c chuyn i thnh cc cng ty chu s

iu chnh ca lut ny (thay v Lut Doanh nghip Nh nc 2003) vi hn cui l nm 2010. 17

Ph lc 5 tho lun k hn v vic chia tch cc tng cng ty thng qua c phn ha v qu trnh ci cch cc tng

cng ty.

15

Cc tng cng ty nh nc ang tri qua s

chuyn i tr thnh cc t chc hot ng

theo Lut Doanh nghip trong khun kh ci

cch doanh nghip nh nc. M hnh hin ti

l Tng Cng ty gm hai loi: cc Tng Cng

ty 90 trc thuc cc b v y ban Nhn dn

tnh v cc Tng Cng ty 91 trc thuc Th

tng. Chng s bin i thnh g?

Cng ty m - cng ty con

Phn ln cc Tng Cng ty s hot ng theo

cu trc ny. Cng ty m khng thun ty ch

l n v hnh chnh nh trc. N s l thc

th kinh doanh kim sot cc cng ty con ty

theo mc u t ca n. Vic nm gi c phn

a s s cho php cng ty m duy tr s kim

sot i vi cc chin lc v k hoch ca

cc cng ty con cng nh quyn ch nh cn

b qun l cp cao. Tt c mi cng ty con

phi hot ng theo Lut Doanh nghip. Cng

ty m c th vn l doanh nghip nh nc

nu n hot ng trong mt ngnh chin lc

(xem UNDP 2006a). Qu trnh chuyn i

ang din ra v thut ng 'tng cng ty' s

cp ti c cc Tng Cng ty v cc cng ty

theo m hnh m-con.

Tp on

Mt s cc Tng Cng ty ang chuyn i

thnh cc Tp on Kinh t, l cc tp on

doanh nghip a dng ha gim st mt s

cng ty m hnh m-con. Cc tp on s c

u t ring ca tp on trong cc cng ty

thnh vin gm cc hnh thc cng ty c phn,

trch nhim hu hn v lin doanh. S kim

sot ca tp on i vi thnh vin cng s

cn c theo mc u t m n nm gi trong

cc cng ty thnh vin.

Khi cc cng ty thnh vin c c phn ha,

tin thu c s c gi li trong tng cng ty

hoc tp on. Khi bn thn cng ty m c

phn ha, tin thu c s chuyn ln chnh

ph v quyn qun l i vi phn vn cn li

ca nh nc trong cng ty m s c

chuyn giao cho Cng ty u t Vn Nh nc

(SCIC). Cn cha bit l liu SCIC s qun l

vn nh nc trong cc tp on kinh t hay

khng nu cc tp on ny c phn ha.

16

mt t hp khch sn 5-sao, vn phng v

cn h.

C phn ha v ci cch cu trc Tng

Cng ty c ngha l nhiu doanh nghip c

tn trong danh sch Top 200 Trong Nc

s c hng quyn t quyt nhiu hn

trong vic hnh thnh v theo ui cc

chin lc ca doanh nghip. Vi nhng

doanh nghip ny, lm long t l s hu

ca nh nc thng qua vic bn bt c

phn l mt phn ca chin lc .

Nhng doanh nghip khc vn cn b hn

ch nhiu bi cc t chc kim sot.

Khung 10: Cc tng cng ty ang thay i

Chin lc2

Cc nh qun l cc doanh nghip v cc

tp on Vit Nam phi quyt nh lm

cch no c th p ng tt nht trc

nhng thay i chnh sch a n s

gia tng cnh tranh v thiu chc chn,

nhng ng thi l quyn t ch v c hi

nhiu hn. Nhng chin lc m h chn

c da trn quan nim ca h v mc li

nhun tim nng trn cc th trng khc

nhau v nng lc ca h cnh tranh,

gim chi ph, tng quy m v ci tin cht

lng. Cc doanh nghip m chng ti

phng vn m t ba chin lc ch cht:

nng cp hot ng kinh doanh ct li, m

rng th trng xut khu v a dng ha

sang cc lnh vc kinh doanh mi, thng

l bt ng sn, du lch v u t vo th

trng vn mi ni ln Vit Nam. Nhng

chin lc ny khng loi tr ln nhau v

nhiu doanh nghip cng lc theo ui c

ba chin lc.

Doanh nghip nc ngoi chim gn mt

na ngnh ch to Vit Nam. Cc doanh

nghip ch to ln ca Vit Nam tp trung

trong cch ngnh ch bin thy sn, dt

may, phn bn, cao su, xi-mng v ng

tu. Cc doanh nghip c phng vn

thuc tt c cc ngnh tr ngnh xi-mng.

Cc chin lc m cc doanh nghip theo

ui v c bn l ging nh nhng chin

lc hi u nhng nm 1990 khi Lin X

sp buc cc doanh nghip Vit Nam

phi i tm th trng mi v sn xut hng

ha dch v mi. Cc doanh nghip ln

ang chuyn sang cc sn phm lin quan,

sn phm cht lng cao v cc mng kinh

doanh mi. H tip tc pht trin thng

hiu, m rng knh phn phi v tin vo

cc th trng mi. Mt v tng gim c

ht thuc lin tc ca mt cng ty ngi

ang gia chng cuc phng vn nhn mt

c in thoi m ng p bng ting Hoa

tm tt vn mt cch xc tch: 'ch

quan t mn l nguy him'. L do ch yu l

cnh tranh gia tng.

Nm 2000 Vit Nam k kt hip nh

thng mi song phng vi M v nm

2007 gia nhp T chc Thng mi Th

gii (WTO). Theo nhng hip nh ny, Vit

Nam t c tip cn vi th trng

ton cu ng thi vi vic gim bo h

cho cc ngnh cng nghip trong nc.

Ci cch doanh nghip nh nc xa b

hng ro gia cc doanh nghip nh nc

to thm cnh tranh, ngay c trong cc

ngnh chin lc. u t nc ngoi

vo Vit Nam, ch trng s dng Vit Nam

nh l a bn sn xut xut khu cng

nh bn sn phm cho th trng trong

nc. Cnh tranh gia tng buc cc

doanh nghip Vit Nam phi iu chnh v

p ng.

17

Cnh tranh t Trung Quc khin cc nh

xut khu Vit Nam nng cao cht lng

sn phm. Mt s cng ty may ca Vit

Nam cp n s cnh tranh ca Trung

Quc, kt hp vi vic d b quota Hip

nh a Si (MFA) theo khun kh WTO,

nh l nhng ng lc chnh thc y h

chuyn sang cc sn phm cht lng cao

hn. May 10 ni rng v Trung Quc nn

khng th cnh tranh trong cc 'sn phm

thng thng', tc l qun o d sn xut,

ly s lng nhiu b li t. c th tn ti

May 10 chuyn sang o s-mi v vt

cht lng cao hn i hi cng ngh tin

tin hn, u t nhiu hn v lao ng c

k nng cao hn. Cc cng ty may ln khc

ca Vit Nam cng c nhng bc i

tng t v l do tng t. Ti nh my

ng tu Hyundai Vinashin, mt k s cp

cao nu cnh tranh vi Trung Quc nh l

ng lc chnh khin h tm cch rt ngn

thi gian hon thnh d n, kim sot chi

ph, v nng cao cht lng.

Cc doanh nghip Vit Nam cng phi i

ph vi cnh tranh t nhng ngun khc

trn th trng nc ngoi. Viet Foods hin

l nh cung ng s mt v mt mt hng

kh sn xut l tm lm sushi, chim ti

gn 40% ton b s tm sushi c tiu

dng Nht. Doanh nghip ny gi y c

k hoch dng n by chuyn mn ny

tin vo nhng th trng t i hi hn

a dng ha v gim s ph thuc vo th

trng Nht. Hu ht cc doanh nghip

xut khu ln ca Vit Nam u nu m

rng v a dng ha th trng xut khu l

mc tiu ch cht. Nhng v kin bn ph

gi gn y chng li cc doanh nghip

Vit Nam khin h nhn thy cn phi theo

ui mt chin lc nh vy.

Cc doanh nghip Vit Nam tm cch a dng

ha th trng tri u ri ro, v d trnh

cc c sc tiu cc t cc v kin bn ph gi.

Cc v kin bn ph gi gn y chng li cc

nh xut khu thy sn Vit Nam cho thy

chin lc thch nghi ca nhng doanh

nghip ny. Mt doanh nghip ch bin thy

sn ni rng cch h i ph vi thu chng

bn ph gi l gim chi ph sn xut b li 18

mc thu trng pht. Ngi ta khng tnh ti

chuyn lm nh th c th ch to ra thm cc

co buc mi v bn ph gi. V Vit Nam b

xem l nn kinh t phi th trng nn cc th

trng ln nc ngoi c cho rng cc

doanh nghip Vit Nam ang c hng h

tr ca nh nc, v rng iu ny l gii chi

ph thp v tnh canh tranh v gi ca doanh 19

nghip Vit Nam.

Mt doanh nghip ch bin thy sn khc

ang trong qu trnh xy dng mt c s ch

bin phc v th trng M v th trng

Nht th xy ra v kin bn ph gi. H vi thit

k li ngay c s ch tp trung vo th

trng Nht.

Cng ty Pht trin Ng nghip Ven Bin

(Cofidec) ang c k hoch u t mt khch

sn th M p thu bn ph gi i vi thy sn 20

Vit Nam. Cng ty phi cho 700 trong s

2.400 lao ng thi vic v quyt nh tp

trung vo sn xut. H mi cc chuyn gia

Nht n o to li cho cng nhn v cch

trng rau qu sch ch bng my bay sang

Nht. Khng c doanh nghip no khc Vit

Nam hin ang hot ng trong lnh vc ny.

H ang tnh thnh lp lin doanh vi mt i

tc Nht v sn phm ha sinh phc v th

trng trong nc v xut khu.

18 Doanh nghip ny xp th 235 theo danh sch Top 200 trong nc.19 iu ny c xem xt chi tit hn trong UNDP (2006b).

20 Cofidec xp th 275 theo danh sch Top 200 trong nc.

18

Khung 11: Tc ng ca thu chng bn ph gi ca M ln cc doanh nghip ch bin

thy sn Vit Nam

Nhiu doanh nghip hng vo th trng

trong nc dnh nhiu thi gian v ngun

lc pht trin h thng phn phi v

thng hiu trong nc vng mnh. C

Vinamilk v Cng ty Bng n Phch Nc

Rng ng u trin khai phn phi ton quc

t u nhng nm 1990s. Cc doanh nghip

cn da vo cc cng ty thng mi s

dng mng li phn phi v bn l sn c

ca h nh Cng ty Thng mi H Ni

(Hapro), Tp on Thng mi Si Gn

(Satra) v Metro Cash and Carry.

Vi cc cng ty thnh vin ca Tng Cng ty, c

yu t phn mng theo a l. V d, Cng ty

Phn Bn Ha cht Lm Thao (Lafchemco)

min Bc, Cng ty Phn Bn min Nam (SFC)

min Nam; hay Cng ty May 10 (Garco 10) v

cc cng ty may khc min Bc, May Vit Tin

(Vtec) v May Nh B (Nhabeco) min Nam.

Nhabeco ang m rng sang min Trung v

cha c i th cnh tranh ln no. H s

m cc xng may v thit lp h thng phn

phi phc v th trng trong nc v xut

khu. Vic dch chuyn sang min Trung s

gip gim chi ph vn chuyn v cho php

Nhabeco tn dng li th lao ng r y so

vi cc xng may thnh ph H Ch Minh.

Vtec pht trin mt s thng hiu to

s khc bit cho mnh, gm Viettien, Vee

Sendy v TT-up. Nhng thng hiu ny c

thit k dnh cho cc phn khc th trng

khc nhau nh gii tr, gio vin v nhn vin

vn phng. Vtec ang trong qu trnh thit lp

thng hiu Vee Sendy -xtry-li-a.

Cng ty Cng nghip Cao su min Nam

(Casumina) c nh to s khc bit cc sn

phm ca h bng cch ci thin dch v hu

mi trong lnh vc lp xe.

Khi c hi v l do ng sau nhng n lc

chuyn sang sn phm v dch v mi, mt s

doanh nghip tr li rng 'khng c doanh

nghip no khc Vit Nam ang lm nh

vy'. iu ny th hin n lc tp trung vo

vic to khc bit nhm ci thin nng lc

cnh tranh nhng cha x l c tc ng

ca nhng thay i ang din ra trong nn

kinh t. Vit Nam v ang tip tc m rng

sang th trng ton cu ng thi m ca th

trng trong nc cho nc ngoi cnh tranh

nhiu hn. Cc i th cnh tranh khng cn

ch l cc doanh nghip Vit Nam khc, m

cn c c cc doanh nghip nc ngoi sn

xut Vit Nam hoc xut khu vo th trng

Vit Nam.

Phn ln cc doanh nghip thy pht trin

thng hiu Vit Nam l kh thi, nhng tt

c u ni rng thit lp thng hiu nc

ngoi va tn km va kh khn. Nhiu

doanh nghip Vit Nam tip cn th trng

quc t thng qua cc doanh nghip phn

phi ton cu s hu thng hiu ca ring

h. Nhng cng ty phn phi ny khng chp

nhn vic cc doanh nghip Vit Nam thit lp

cc thng hiu c lp. D sao chng na,

lm nh vy vn cn l iu vt qu nng lc

v ngun lc ca phn ln cc doanh nghip

ln ca Vit Nam.

Cc doanh nghip tip cn th trng xut

khu theo nhiu cch. Thng th bn mua

nc ngoi lin h vi doanh nghip. Cc

cng ty nc ngoi bn thit b cho cc

doanh nghip Vit Nam, v trong mt s

trng hp cc cng ty gim st vic nng

cp cc doanh nghip ny cng c nhng

mi lin h quc t hu ch. Cc doanh

nghip Vit Nam cng k kt hp ng sn

xut di mt thng hiu nc ngoi

xut khu. Vai tr ca nh nc trong vic

thm nhp th trng mi cn ty thuc.

Phn ln cc doanh nghip tin vo cc th

trng mi sau nhng chuyn cng du cp

nh nc hoc sau hip nh thng mi.

Mt s Tng Cng ty thm ch cn thp

tng cc on ca chnh ph, tranh th thit

lp lin h trc tip. Sau khi thit lp

c lin h chnh thc, bn thn cc

doanh nghip ch ng thit lp vn phng

chi nhnh v i din th trng nc

ngoi. Bc i ny t c s h tr ca nh

nc, bi v phn ln cc nh xut khu

khng cm thy i din thng mi cc

19

Khung 12: Phn phi, to s khc bit v xy dng thng hiu Vit Nam

s qun Vit Nam hu ch lm. Cc doanh

nghip thuc B Quc phng tn dng s

hin din ca ty vin qun s s qun

ti cc nc kim lun chc nng i

din thng mi cho h. Cc cng ty xut-

nhp khu cng c s dng, i khi c

kt hp vi cc c quan nh nc, v d n

lc ca Vinamilk tin vo th trng

Trung ng.

Mc d mt s doanh nghip ch chuyn

xut khu, a s cc doanh nghip ch to

ca Vit Nam bn c trn th trng trong

nc na. T l gia bn trong nc v

xut khu khc nhau ty ngnh. Cc cng

ty sn xut giy, sn phm kim kh in

my, sa v phn bn ban u l phc

v th trng trong nc. Tuy nhin, a s

bt u xut khu vo cui nhng nm

1990s v hin nay hu nh tt c u xem

th trng xut khu nh l ngun tng thu

nhp ch cht. Nh mt nh qun l cp

cao ca Cng ty Kim kh Thng Long pht

biu, i mi l 'a dng ha sn phm

p ng nhu cu trong nc v xut khu'.

Mt s doanh nghip ni xut khu l cch

tng thu nhp b p doanh s trn th

trng trong nc b mt i do hng nhp

khu cnh tranh.

M rng th trng xut khu v chuyn

sang sn phm cht lng cao hn khng

phi l nhng chin lc duy nht m ra

cho cc doanh nghip ln ca Vit Nam.

Khng phi doanh nghip no cng u

theo ui chin lc tm ngch cht lng.

Mt s doanh nghip ch n gin a dng

ha sang cc sn phm tng t, v d t

tm sang c da trn. Nhng doanh nghip

khc ang thy kh chuyn sang sn phm

c gi tr gia tng cao hn, v d cc n

in cao su tm cch chuyn sang sn xut

cao su. Trong khi mt s doanh nghip

ang tch cc theo ui chin lc nng

cp, nhng doanh nghip khc cho rng

y ch l k hoch ngn hn. Xt nhng

kh khn v thi gian hc hi di cn b ra

t c cc sn phm cht lng cao

hn, nh c trnh by chi tit hn

nhng phn sau, cng cha r l liu

nhng doanh nghip ny c thnh cng

hay khng.

Chin lc tm ngch cht lng bn thn

n ch l s khi u. l mt chin lc

tuyt vi i ph vi thch thc v hng

Trung Quc s lng ln, li t v th hin

mc nng ng v lc quan v tng lai.

Chn n in cao su c trong danh sch Top

200 Trong Nc, trong tm n in l

thnh vin ca Tp on Cao su Vit Nam

(Geruco). H ang theo Geruco pht trin n

in Lo v Cam-pu-chia v Vit Nam thiu

t. H cng c chnh ph giao nhim v

chuyn ln nhng sn phm cao su c gi tr

cao hn. iu ny ang t ra kh thc hin.

Cc doanh nghip nc ngoi ang thit lp

cc c s sn xut cao su. Ba cng ty thnh

vin ca Tng Cng ty Ha cht Quc gia Vit

Nam (Vinachem) ang hot ng trong lnh

vc ny. Cc n in ny bn cao su cho cc

nh sn xut nc ngoi v Vinachem nhng

khng c h h tr nng cp.

Mt n in tm cch hp tc vi mt doanh

nghip pht trin chun dng cho dt may.

Tuy nhin, quan h i tc ny khng thnh

cng do mc tiu hai bn khng tng thch.

n in mun hp tc h tr di hn xut

khu, cn pha ch tm cch bn thit b my

mc. Cng chnh doanh nghip ny pht biu

'c l v chng ti l nng dn nn chng ti

khng gii kinh doanh'.

Phn ng trc nhng kh khn khi nhy vo

sn xut cao su cng phn nh ng thi

chung ca cc doanh nghip ln khc Vit

Nam. Mt s n in ang u t vo cng ty

thit b th thao lm t cao su ca Geruco. Mt

s ang chuyn sang sn xut g cao su v

mt s chuyn sang nhng lnh vc khng lin

quan nh thy sn. Hu nh tt c h u

tham gia pht trin bt ng sn v khu cng

nghip.

20

Khung 13: Geruco, Vinachem v sn xut cao su

Tuy nhin, s an ton c c t vic

chuyn t o s-mi sang vt khng cao

v c th ch mang tnh tm thi. Mt du

hiu tch cc l cc doanh nghip thc hin

chin lc ny ang ch ng n thch

thc v tm cch thch nghi v m rng

i ph vi cnh tranh ngy cng gay gt.

Nhiu nh qun l m chng ti ni

chuyn cng tin rng s tn ti v thnh

vng lu di ca h ph thuc vo kh

nng tip tc a dng ha hot ng v ci

thin hiu qu, cht lng quy trnh sn

xut.

Mt tnh hnh ng lo ngi hn l chin lc

cui cng ni ln t cc cuc phng vn.

Nhiu doanh nghip ang chuyn sang

nhng lnh vc khng lin quan g, nht l

bt ng sn, du lch v ti chnh. Mt v d

cc oan l Cng ty Sn phm Nng

nghip v Gia sc Cn Th (Cataco). L

mt doanh nghip nh nc a phng

c thnh lp nm 1978, doanh nghip

ny bt u a dng ha vo nm 1992

sang ch bin v xut khu thy sn, xy

dng bt ng sn, khch sn, nh hng

v du lch. Cataco hin c ngun thu nhp

ch cht t thy sn nhng li ang b cc

n v kinh doanh khi h c phn ha ly

tin u t cho cc d n tp trung vo

khch sn v nh hng.

Nhiu doanh nghip khng b cc lnh vc

kinh doanh ct li, mc d nhiu lnh vc

kinh doanh khng c li nhun. Mt s

doanh nghip ni rng h cm thy c

ngha v phi tip tc hot ng trong lnh

vc kinh doanh truyn thng gi vic lm

cho lao ng. Nhng doanh nghip ny

ang va m rng v ci tin sn phm

hin ti va tin vo nhng ngnh kinh

doanh c li nhun hn. i khi cc chin

lc an xen ln nhau. V d, mt doanh

nghip buc phi chuyn v tr ra ngoi khu

th ln v tn dng lun c hi xy c

s sn xut mi v pht trin khu cng

nghip cho chnh mnh v nh u t nc

ngoi.

Cng ty s 28 (Agtex) l mt cng ty dt

may thuc B Quc phng ang chuyn

sang bt ng sn, pht trin khu cng

nghip v mua bn xng. Mi quan tm

hng u ca ban qun l cng ty l m

bo li nhun cho cng ty v vic lm cho

lao ng. Li nhun t hng dt may c

d kin l s gim, nht l t khi Vit Nam

gia nhp WTO, ti mc 'li thp hn li tin

gi ngn hng'. Hot ng trong ngnh dt

may s to vic lm nhng khng to c

li nhun, v Agtex hy vng s kim c

li nhun cao hn t cc hot ng v bt

ng sn, ti chnh v xng du.

Cng ty Dt Phong Ph thuc Vinatex gn

y k kt c hp ng lin doanh tr gi

80 triu USD vi Tp on ITG v mt

'thnh ph chui cung ng' dt may

Nng, d kin i vo hot ng vo cui

nm 2007. Nm 2003 cng ty xy mt s

khu ngh dng c li nhun. Lnh vc kinh

doanh ct li ca Phong Ph vn l dt

nhng n cng ang m rng sang c bt

ng sn v trung tm thng mi. Theo

k hoch, 60% thu nhp l t dt cn bt

ng sn, du lch v cc hot ng kinh

doanh khc s em li phn ln li nhun.

Li nhun ny s c u t m rng

sn xut dt hn na.

Cng ging nh Phong Ph, Cng ty

TNHH Sn phm Tiu dng Bnh Tin

(Bitis) l in hnh cho cc doanh nghip

ln chuyn sang cc lnh vc kinh doanh

mi. Bitis l mt doanh nghip quan trng

trong lnh vc giy dp v ang xy cc nh

my mi cho cc sn phm hin ti v

tng lai. Nm 2003 Bitis thnh lp mt

trung tm o to ci thin k nng v

nng lc thit k cho lao ng. Nm 2006

Bitis pht trin thng hiu Vosto bn

giy dp cht lng cao hn, gi cao hn.

Ch cn i trn bt c con ph ln no

Vit Nam cng s thy c sc mnh h

thng phn phi ca Bitis. Cc ca hng

Bitis c khp mi ni v cng ty ang ro

rit m rng Trung Quc v tin vo Lo

v Cam-pu-chia. ng thi, Bitis cng

ang a dng ha sang pht trin bt ng

sn, khch sn, du lch, vn phng cho

thu. Nm 2004 Bitis thnh lp lin doanh

u t xy dng vi mt i tc Trung

Quc. Bitis gn y thnh lp chi nhnh

21

22

Lo Cai hot ng v thng mi, khch

sn v du lch. Cng ty c k hoch nhn

rng cch lm ny 5 a im khc Vit

Nam, xy dng cc khu t hp a chc

nng gm trung tm thng mi, vn

phng v khch sn.

Cng ty Thy sn Minh Ph l v d cui

cng. Cng ty ny c k hoch pht trin

'quy trnh khp kn' v thy sn, t pht trin

ngun u vo, thu hoch, ch bin n

xut khu. Lm nh th s d kim sot

cht lng, m bo ngun cung ng n

nh, gim chi ph sn xut v tng kh

nng cnh tranh v gi. Nm 2004 cng ty

thnh lp M Seafood M phn phi

sn phm v qun l dng tin. Trong khi

theo ui chnh sch tch hp theo chiu

dc, Minh Ph cng c k hoch m rng

sang bt ng sn, cng, ngn hng, qu

u t v u t chng khon.

Nhng v d trn th hin mt lot cc

chin lc m cc doanh nghip ln nht

ca Vit Nam theo ui i ph v thch

nghi vi cnh tranh gia tng. Ba chin lc

tng qut ni ln t cc cuc phng vn:

nng cp lnh vc kinh doanh ct li sang

cc sn phm phc tp hn c gi tr cao

hn, m rng th trng xut khu, v a

dng ha lnh vc kinh doanh, thng l

sang bt ng sn v ti chnh. Nhng

chin lc ny thng lin quan vi nhau

v phn ln cc doanh nghip thc hin

nhiu hn mt chin lc, c doanh nghip

cng lc theo ui c ba. ngha tc ng

ca vic a dng ha sang bt ng sn v

ti chnh v l do v sao ng lo ngi c

tho lun trong Phn 4. Phn tip theo trnh

by cc pht hin v cch thc doanh

nghip nng cao v m rng th trng, tp

trung vo vai tr ca vn, cng ngh v lao

ng trong vic quyt nh chin lc cng

nh cch thc hin chin lc.

3Chin lc ca doanh nghip thng i

hi u t vn, tip thu c cng ngh,

thit b, k nng mi v kh nng tin vo

th trng mi hoc m rng trn cc th

trng hin ti. Mc d nhiu doanh nghip

chng ti ni chuyn l tng i ln v

trong mt s phng din kh kinh nghim

v sn xut v tip th, vic m rng vn l

mt thch thc. c th cnh tranh trong

nhng lnh vc m h chn, cc doanh

nghip cn c kh nng sn xut quy m

cn thit. Mc d nn kinh t Vit Nam ang

tng trng, thu nhp trn u ngi vn

cn thp, v th cu trong nc cng c hn

v nhiu hip nh thng mi m Vit

Nam k kt c ngha l cc doanh nghip

Vit Nam phi cnh tranh khng ch vi

nhau m cn vi cc i th nc ngoi

tin tin hn. V d, mt nh sn xut lp

xc nh quy m hiu qu ti thiu phi l 3

triu sn phm mi nm. Hin ti, n ch

bn c mt phn mi s . Chin

lc ca doanh nghip l 'hon thin cng

ngh, gim chi ph sn xut v u t cho

tip th'. Nhng doanh nghip phi thc

hin vic ny trong bi cnh cnh tranh t

cc i th trong nc (tt c u trc

thuc mt Tng Cng ty), i th nc

ngoi Vit Nam v c lp nhp khu, loi

tt nht c sn xut vi cng ngh tin

tin hn nhiu.

Quy m cho php cc doanh nghip bin

minh cho chi ph u t, tha mn c

nhu cu ca cc khch hng ln, v c li

nhun. Tuy nhin, sn xut quy m nh

vy i hi phi t chc sn xut, tip th,

tip nhn v trin khai cng ngh v thit b.

Tt c nhng iu ny li i hi k nng v

kinh nghim. Sn phm cng tin tin th

quy trnh sn xut, tip th v cng ngh

cng kh hn. Cc phn sau tho lun mt

s thch thc m cc doanh nghip Vit

Nam phi i mt trong qu trnh hnh

thnh v thc hin cc chin lc cng

nghip ca h.

3.1 Vn v Ti chnh

Kh c th xc nh xem liu thiu vn c

lm chm s pht trin ca cc doanh

nghip ln nht ca Vit Nam khng. Mt

na cc doanh nghip m chng ti iu

tra nu vn thiu vn l mt tr ngi

trong vic tip cn cng ngh v thit b

mi. Tuy nhin, a s doanh nghip cng

ni rng vay by gi d hn so vi 5 nm

trc. Trong cc cuc phng vn, mt li

gii thch ph bin cho cu tr li ny l c

thm nhiu ngn hng trn th trng trong

nc, thm vo ngn hng thch cho

cc doanh nghip thnh cng vay v ngn

hng t c c hi u t kh d. C qu

23

Thc hin chin lc:

Vn, Cng ngh, K nng

nhiu tin ui theo qu t c hi u t tt.

V d, mt doanh nghip ni rng khi h yu

cu vay 50 t ng, ngn hng mi h vay

lun 120 t. Cng doanh nghip ni rng

ngn hng ca h rt bun khi doanh

nghip tr n trc k hn.

iu ny nht qun vi mt l do ph bin

khc c nu gii thch tip cn vn d

hn: thu nhp tt v uy tn vng vng. Cc

ngn hng bit rng mt s cc doanh

nghip c dng thu nhp ng tin cy v

quan st c iu ny cng vi thi gian.

H cng bit doanh nghip no tr c n.

Doanh nghip t nhn c bit lu iu

ny, ni rng khi h mi thnh lp th rt kh

i vay. H phi cung cp ti sn th chp v

phi mt lu mi bo m c khon vay.

Gi y, sau khi pht trin c doanh

nghip, th khng cn kh vay na.

Vi nhng doanh nghip ln nht, tip cn

vay d dng hn khng phi l iu c

quyt nh bi hnh thc s hu. Cc

doanh nghip nh nc ang lm n kh

khn ni rng h kh c th vay c trong

khi cc doanh nghip t nhn thnh cng

khng ni nh vy. Mt cng ty may ca

nh nc ngh rng nu thay th cng ngh

c ca Trung Quc t nhng nm 1960s

bng cng ngh hin i ca h s xoay

chuyn c tnh hnh. Khng may l

doanh nghip khng tin thay th tt

c thit b v khng th thu hi chi ph thit

b mua. Nm 2006 chnh ph ng ra tr

n bn ngn hng quc doanh h cho 21

doanh nghip ny. Thiu vn v my mc

21 Khng c g l l doanh nghip ny tt hng khi danh sch Top 200 trong nc.

c k cng cn tr s pht trin ca mt

cng ty dt khc ca nh nc. Duy nht

mt dy chuyn sn xut mi nht trong ba

dy chuyn ca h t nm 1979, 1996 v

2002 l c th sn xut si t chun xut

khu v h ang vt ln tm vn cp nht

cc dy chuyn cn li.

Vn th chp rt phc tp. Trc y,

cc doanh nghip nh nc khng cn bo

m khon vay bng th chp. Sau c

phn ha, iu ny i khi thay i

nhng cn ty vo doanh nghip v ngn

hng c th. C ngn hng i hi th chp

c ngn hng khng. C doanh nghip vn

khng cn phi a th chp, c doanh

nghip trc phi c th chp by gi

khng cn phi lm th na. C doanh

nghip trc khng cn phi th chp by

gi li phi c th chp. Mt doanh nghip

ni rng nu c th chp th h s c

hng li sut thp hn nhng vic a

th chp ch 'mang tnh th tc'. Ch c mt

doanh nghip ni rng ngn hng s tch

bin ti sn th chp tr n nu doanh

nghip khng tr c n.

Li sut cao i vi khon vay di hn ni

ln nh l mt lnh vc quan ngi, ngay c

i vi cc doanh nghip d tip cn vn.

iu ny khin cho nhiu doanh nghip

kh c th u t ln, nht l xy nh my

mi. Mt chin lc trnh vn ny l

vay vn lu ng ngn hn li sut thp v

dng li nhun gi li cho cc u t di

hn. Vic tch bch cc ngun ti chnh

khng cng nhc. Mt doanh nghip c th

ni vi ngn hng rng khon vay l

dng lm vn lu ng ri em v u t c

bn trnh li sut cao. Mt s cng ty

buc phi xy dng d n thnh tng giai

an, giai on u dng vn vay ri sau

dng li nhun gi li ca giai on u

trang tri cho giai on hai. iu ny t

ra cu hi v nng lc thc hin d n ln

ca doanh nghip. Khng phi d n no

cng c th chia thnh tng giai on ring,

hay nh ti mc c th dng khon vay

dnh cho vn lu ng ti tr.

24

Khung 14: Ai cn th chp?

Mt nh my tinh luyn ng tha nhn

rng 'trc khi Lut Doanh nghip Nh nc

c hiu lc nm 1999 chng ti c th mua

thit b ca nc ngoi theo li tr chm. Lc

d v chng ti c coi l doanh nghip

nh nc ch khng phi cng ty trch nhim

hu hn, nu chng ti khng tr n th c

chnh ph tr thay'.

hiu r hn cch thc m cc doanh

nghip ln nht ca Vit Nam ti tr cho

u t c bn, chng ti yu cu h xp

hng mc quan trng ca cc phng

n ti chnh khc nhau trong vng 5 nm

ti. Hn 50% doanh nghip cho rng vn

c phn v vn vay nh nc s l quan

trng. Gn 50% doanh nghip cho rng li

nhun gi li s l quan trng. Mt phn ba

doanh nghip cho rng cc ngn hng

thng mi t nhn trong nc s l quan

trng v 20% cho rng tri phiu v vay

nc ngoi s l quan trng.

V cc ngn hng c nhn nhn nh l

ngun ti chnh quan trng cho u t c

bn, nn c l n di hn khng phi l hn

ch qu ln. N cng nu bt tm quan

trng ca th trng chng khon ang ni

ln, va vi t cch ngun li nhun v vi

t cch ngun ti chnh dnh cho u t.

iu tit mt cch thch hp i vi th

trng vn cn phi tr thnh mt u tin

hng u ca Chnh ph.

3.2 Tip th cng ngh v

tip cn th trng

Nng cp cc hot ng kinh doanh, sn

phm v quy trnh sn xut thng i hi

s kt hp ca cng ngh, thit b v k

nng mi. Kt hp c th m doanh nghip

la chn ph thuc vo nng lc ca

doanh nghip v yu cu ca th trng m

doanh nghip ang tm cch thm nhp.

Nng lc doanh nghip v c im th

trng v th t ra gii hn cho chin lc

Mt doanh nghip mi c phn ha 30% vn

nh nc v chun b nim yt trn th trng

chng khon. Ti thi im phng vn, c

phiu ca doanh nghip ang giao dch mc

gp 30 ln so vi gi ban u. 126 triu USD

c phiu by gi c gi trn giy tt tn 3,7 t

USD. Ai cng bit c yu t 'bong bng u c'

trn th trng chng khon Vit Nam. Mi

lin quan gia gi c phiu v nhng yu t

nn tng ca doanh nghip rt yu v nhiu

nh u t tin rng th trng b i gi qu

cao. D vic nim yt thm cng ty c th gip

pht trin th trng v dp bt u c nh to

thm c hi u t, nhng cc doanh nghip

ln nht ca Vit Nam ang tm cch da vo

th trng chng khon ti mt thi im c

nhiu bt trc.

ca doanh nghip. c vt qua nhng

gii hn ny nhiu doanh nghip hnh

thnh chin lc ca mnh trong s hp tc

vi cc t chc khc nh cc doanh nghip

khc, Tng Cng ty hoc vin nghin cu.

Phn ny nu mt s cch tip th cng

ngh, v a ra cc v d v hnh vi hp

tc. Chng ti cng xem xt cch m th

trng xut khu nh hng ti quyt nh

ca cc doanh nghip.

Qu trnh pht trin sn phm mi p

ng cc c hi th trng khng phi l

iu mi l vi nhiu doanh nghip m

chng ti phng vn. V d, hi u nhng

nm 1990, cc doanh nghip phi i ph

vi vic m ca nn kinh t v s tan r ca

Lin X. Chng hn, hot ng ch cht

ca Cng ty C kh -t 1-5 l 'sa cha v

bo dng'. Tn dng li th ca s t do

mi c i Mi em li v phong tro

xy dng mi bt u, Cng ty 1-5 quyt

nh sn xut v bn trc ln hi nc:

Cng vic ca chng ti l sa cha v

bo dng v chng ti tng lm

vic vi nhiu loi ng c. Chng ti

nghin cu th trng v nhn thy c

nhu cu cho sn phm ny v chng ti

bit mnh c kh nng sn xut c.

Th l chng ti xut ln b v c

chp thun.

Tuy nhin, sng to kiu ny l him. Tt c

cc doanh nghip chng ti phng vn cn

cch xa gii hn cng ngh ton cu ca

tng ngnh, nn phn ln cng ngh h ch

25

Khung 15: Tin kiu g l?

c th mua trn th trng quc t. Thng

th cng ngh nm ngay trong thit b m h

mua hoc kh d nm bt. Gi du cao

khin mt cng ty quyt nh b thit b c

khng hiu qu u t thit b mi ca

Nht t gp i nhng t tn nhin liu hn

nhiu. Doanh nghip c th nng cp cng

ngh qua vic mua my mi. Mt cng ty

khc phn bit gia cng ngh mua t cc

nc trong khu vc vi cng ngh chu

u, ni 'hp ng chuyn giao cng ngh

lun c mc ph cao hn'. bn trn th

trng khu vc, doanh nghip ny ch cn

mua nhng thit b d kt hp vo dy

chuyn sn xut hin ti. Tuy nhin, yu

cu ca th trng chu u c ngha l

doanh nghip ny phi mua c thit b v

cng ngh. Nguyn tc chung l cng ngh

cng tin st 'gii hn' hn th cng tn km

v cng phc tp nm bt 'b quyt' s

dng n mt cch hiu qu.

Mt s doanh nghip kt hp cng ngh

tin tin vi thit b c. H mi chuyn gia

nc ngoi v nghin cu k hc cch

lm th no t c mc tiu mt cch tt

nht. V d, Vinashin cm thy rng 'mt

nh my thp mi v hin i ca EU l qu

t v chi ph u t qu cao'. Th l h mi

cc chuyn gia thp EU t vn cho, v ri

da vo nhng g h hc c, h t mua

thit b Trung Quc. Mt cng ty khc c c

hi c chuyn giao cng ngh t lin

doanh vi Nht. Tuy nhin, khi tm hiu k

hn th thy rng kt hp cng ngh Trung

Quc v cng ngh Malaysia p ng

c mc tiu li va d hn v t tn km

hn cng ty hc cch s dng.

26

Mt cng ty may s dng thit b cng ngh ti

tn ca c cho dy chuyn sn xut u tin

ca mnh. H lp dy chuyn th hai xut

khu sang Nht. Khch hng Nht thuyt

phc h rng thit b s dng ri l phng

n tt v r hn, v c k thut vin gip lp

t dy chuyn sn x