MILJONAIR MEETS MICRONAIR DE AVONTUREN VAN KLUUN IN AFRIKA p10

OVERLEVEN DOOR TE ONDERNEMEN MET CORDAID MICROKREDIET

MICRONAIRSMICRONAIRS100

MICRONAIRSMICRONAIRS100T0P

Gem. verbruik: 5,3 - 10,1 l/100 km, 18,9 - 9,9 km/l. CO2-uitstoot: 139 - 235 g/km. U rijdt de nieuwe CLS Shooting Brake vanaf € 71.500,- excl. verwijderingsbijdrage en kosten rijklaar maken.

Tijd voor een nieuwe vorm.De nieuwe CLS Shooting Brake.

Ooit was een shooting brake een rijtuig dat de Britse adel gebruikte tijdens de jacht. Dit inspireerde Mercedes-Benz om eenzeldzame carrosserievorm nieuw leven in te blazen. Het resultaat is de onweerstaanbaar stijlvolle CLS Shooting Brake. Eeneigenzinnige auto waarmee Mercedes-Benz een compleet nieuw segment creëert: een bijzondere coupé met de comfortabelebagageruimte van een stationwagon. Maak snel kennis met deze unieke verschijning. www.mercedes-benz.nl/cls-shootingbrake

INHOUD TOP 100 MICRONAIRS

010006 BIJZAKEN

Hoe de kredieten worden verdeeld, de grootste weldoeners van Nederland, de rijksten onder de armsten.

016 GOED DING De beste gadgets voor micronairs.

020 TOP 100 MICRONAIRS De lijst der lijsten, maar dan anders.

050 SIR OSCAR IN DE FILIPIJNEN Startupkoning Oscar Kneppers bezoekt gelijkgestemden.

058 COLUMN KLUUN Nederland kan nog wat leren van Toronto en Addis Abeba.

‘ KLEINE DINGEN KUNNEN TOT GROTE INSPIRATIE LEIDEN’ KLUUNKLUUN IN AFRIKA

Marketeer meets micronairs in Ethiopië.

GOED DING, P.16 ROLITO IBANEZ, P.36

die zich in hun vrije tijd graag bezig- houden met bikramyoga, vogelspotten, macrameeën en lezen over Karl Marx. Uiteraard halen wij onze schouders op over zulke vooroordelen. Wie niet geïnte-resseerd is in de wereld van ondernemer-schap, succes en geld, die neemt maar lekker een abonnementje op Voetbal International of zo. Wel is het leuk om af en toe het tegendeel te bewijzen. Te laten zien dat onze interesse voor ondernemer-schap heus niet gelijk staat aan een voor-liefde voor hebzucht en egoïsme. En dat er bij Quote wel degelijk mensen werken die niet alleen de handen uit de maatmou-wen steken als er iets te verdienen valt, maar ook heus weleens onbaatzuchtig iets voor een ander doen. Vandaar dus dat wij volmondig instemden toen Cordaid Microkrediet zich bij monde van pr-bureau The Gardeners bij ons meldde met het idee voor een coproductie met Quote. Al snel was het plan van een Top 100 Micronairs geboren, een knipoog

Quote, dat is toch dat kapitalistische poenblaadje voor en over graaiers, dat wordt gemaakt door een zootje egotrippers? Eh, dat valt wel mee, hoor. Maar we geven toe: het is een vooroordeel waarmee we al jaren kampen en dat vooral klinkt uit de monden van mensen die het blad slechts kennen van horen zeggen. Veelal mensen

Er werken bij Quote heus mensen

die ook weleens onbaatzuchtig iets

voor een ander doen

Klein geld editorial

H o o f d r e d a c t e u rMirjaM van den Broeke

c o ö r d i n a t i e jasper roMBout

M.M.v. Mieke van Londen

e i n d r e d a c t i e Ben kuenen, CLeo MeuLMan

sandy van osCh chef, noëL uMMeLs

V o r m g e V i n g Zoe Bar-pereg, kitty huyZer

Maartje versChure artdirector

patriCk Wissink beeldredactie

r e d a c t i e / m e d e w e r k e r s hans van der Beek, jordy huBers

joost van kLeef, rayMond van de kLundert osCar kneppers, eveLien reiCh

jasper roMBout, nikki sterkenBurg

b e e l d hüsne afsar, Cordaid, guy offerMan

CarLfried verWaayen

b e e l d b e w e r k i n g randy van Munster, studio-onLine.nL

c o r d a i d m i c r o k r e d i e t CarLijn engeLhart communicatie, tanja jans

fondsenwerving, niCoLe resink communicatie

peter stoLZe teammanager

t H e g a r d e n e r sMaira evers managing director, nienke van der

jagt concept, daan van kuijeren strategie &

concept, Laura snapper projectleider

roBreCht stoekenBroek strategie & concept

p r o d u c t i eMasCha kaMpstra, arjan ottevanger

s a l e sniek van den BosCh, renée Brands

m a r k e t i n gjessiCa jansen, Mieke van Londen

d r u khaBo da Costa, vianen

c o p y r i g H thet overneMen van artikeLen aLs

BedoeLd in artikeL 15 van de auteursWet is niet toegestaan

© 2013 hearst issn 0920-8275 Quote is een uitgave van

hearst MagaZines netherLands postBus 10209, 1001 ee, aMsterdaM

naar onze jaarlijkse Top 100 Jonge Miljonairs. Een kloeke lijst vol inspirerende verhalen over kleine ondernemers in ontwikkelings- landen, stuk voor stuk dappere mannen en vrouwen die met behulp van een microlening van Cordaid Microkrediet iets dichter bij een leefbaar bestaan wisten te komen. Mocht u net zo geïnspireerd raken van al hun verhalen als wij, dan leest u achter in dit blad hoe u zelf kunt investeren in het project van de micronair van uw keuze.

teks

t Mirj

am v

an d

en B

roek

e, b

eeld

hüs

ne a

fsar

, sty

ling

jero

en k

amph

orst

, haa

r en

mak

e-up

Maa

ike

Beije

r • a

ngel

ique

hoo

rn

0 0 5

Malawi 6,1

Rwanda 10,8

Een micronair betaalt volgens Cordaid Microkrediet een ‘fat-soenlijke rente’ over zijn leningen. Die is volgens de organisa-tie ‘absoluut noodzakelijk om deze uiterst bewerkelijke manier

van kredietverstrekking überhaupt te kunnen uitvoeren’. Verder krijgen ondernemers nooit meer krediet dan ze aankunnen en altijd maar één lening tegelijk. Zo wordt voorkomen dat zij door te grote fi nanciële verplichtingen alsnog onderuitgaan. Daarnaast krijgen de meeste micronairs een training. Ze leren bijvoorbeeld boekhouden en hoe ze spaargeld kunnen opbouwen.

k n i k k e r -tj e s

Geen cent te VeeL

Microkrediet is niet hetzelfde als microfi nanciering. Een microkrediet is (vaak) een

kleine lening aan de allerarmsten, meestal zonder onderpand. Microfi nanciering is een breder begrip. Daaronder vallen ook andere fi nanciële producten, zoals sparen en verzekeren. Cordaid Microkrediet werkt op het brede terrein van microfi nanciering. Het verstrek-ken van microkredieten is hier een onderdeel van. Cordaid Microkrediet had in 2011 ruim veertig miljoen euro aan fi nancieringen

C i j f e r s

KREDIETEN HerkoMst en Verdeling

INHOUDP 0 0 7 GUL in De POLDeR

P 0 0 8 Wie PROFiTeRen eR (nieT)?

P 0 0 9 LanDkUnDe

B u B B e l -M e t e r

Hoeveel fl essen Bollinger kan iemand kopen van wat hij met een heel

jaar hard werken heeft verdiend? (Gemeten naar gemiddeld jaarinkomen per land, waarbij we de prijs van een fl es Bollinger op 57 dollar houden)

UUrtJe, FactUUrtJe, PoePeLtJe

openstaan. Dit bedrag is in de afgelopen 25 jaar voor negentig procent door de Nederlandse overheid gefi nancierd. De rest komt van bedrijven en particuliere donateurs. Die overheidsbijdrage neemt echter al geruime tijd structureel af en staat ook de komende jaren onder druk. De eigen fondsenwerving van Cordaid Microkrediet bestaat voor vijftig procent uit particuliere en voor de andere helft uit zakelijke donaties. Dit geld vormt jaarlijks het werkkapitaal voor het verstrekken van nieuwe microkredieten.Cordaid Microkrediet fi nanciert in totaal

65 lokale MFI’s (Micro Finance Institutions) en dertien lokale microfi nancieringsfondsen, die op hun beurt weer in MFI’s investeren. Van het geld staat 57 procent uit in Azië, 22 procent in Afrika en 21 procent in Latijns-Amerika.Congo 3,8

Colombia 124,8

Guatemala 55,8

Nederland 881

Voor een retourtje St. Barth’s worden in India 34 microkredieten verstrekt

0 0 6

Ghana 27,7

Wilt u lekker met vakantie of hebt u behoefte aan een nieuwe garderobe, maar zit

u momenteel een beetje krap bij kas? Dan neemt u toch gewoon een doorlopend kredietje? U leeft immers maar één keer en ook u hebt recht op materieel geluk! Ook voor de micronairs uit deze bijlage kan een krediet het verschil tussen geluk en ongeluk betekenen, maar dan wel op iets fundamenteler niveau. Om uw ontembare consumptie wat perspectief te geven, hebben wij de bedragen van vijf van uw essentiële uitgaven naar ‘derdewereldniveau’ getild. Een overzicht:

GROOTSTE WELDOENERS

GUL .NL

Soit, Joop van den Ende mag ons dan als cultuurpaus van Nederland theaters

en musicals schenken, maar wie zijn de echte weldoeners in de polder? Quote ver-klapt u de geschatte donaties van de toe-komstige redders van de ontwikkelingshulp.

MICROBEHOEFTENREL AT I V E-

REND

naar ‘derdewereldniveau’ getild. Een overzicht:

GEZAMENLIJK DAGLOON armbandenverkoper en schoon-maakmiddelenventer in India € 3,60BIERTJE VAN DE WISSELTAP in een kroeg in Amsterdam € 3,60

TOTAAL VAN 34 MICRO-KREDIETEN verstrekt in India € 3283RETOURTJE ST. BARTH’S rond de feestdagen € 3283

MAANDINKOMSTEN Filipijnse micronair € 170ZONNEBRIL van Burberry € 170

TELEVISIE KIJKEN bij een micronair in Ethiopië, entree € 0,50BEZOEK AAN TOILET op Amsterdam Centraal, entree € 0,50

MICROKREDIET aan meubel-maker met vier kinderen in Bolivia € 380ZEVENGANGENDINER voor twee bij Ron Blaauw € 380

Kees de Waal (Q500 nr.100, € 250 miljoen) Donatie: € 200 miljoen. Ondersteunt vooral projecten voor gehandicapte kinderen en straatjeugd in Zuid-Amerika.

Pieter Geelen (Q500 nr.216, € 115 miljoen) Donatie: € 100 miljoen. Projecten gericht op bestrijding van lepra, behoud van natuur en aanbod van onderwijs in Afrika.

Ruud Bakhuizen (Q500 nr.311, € 80 miljoen) Donatie: € 100 miljoen. Bouwt scholen

in India en helpt arme kinderen in onder meer Afrika en Azië. Familie De Rijcke (Q500 Familielijst nr.3, € 1,8 miljard) Donatie: € 70 miljoen. Investeert vooral in Afrikaanse

BIJZAKEN

projecten, waaronder een theeplantage en duurzame-energieprojecten.

Rattan Chadha (Q500 nr.39, € 510 miljoen) Donatie: € 35 miljoen. Steunt lokale goede doelen in India. Financierde niet alleen een kostschool voor Indiase weesjes, maar ook een dorpje nabij Delhi voor jonge artiesten en hun gezinnen, compleet met scholen en ziekenboeg.

Alexander Ribbink (Q500 nr.319, € 80 miljoen) Donatie: € 8 miljoen. Doneert net als Pieter Geelen aan projecten gericht op lepra, natuur en aanbod van onderwijs in Afrika.

HET VERSCHIL TUSSEN GELUK EN ONGELUK

v.l.n.r. Rattan Chadha, Pieter Geelen, Alexander Ribbink

00 7

H o e Z i t D a t

MaG Je er riJKer Van WorDen?

In de ‘normale wereld’ moet een gezonde organisatie winst maken, maar in de

wereld van de ontwikkelingshulp en micro-fi nanciering mág dat. Ook van Cordaid Micro-krediet. En ja, ook de lokale partners mogen winst maken, omdat Cordaid Microkrediet van mening is dat dat de enige manier is om een duurzame organisatie op te zetten. Maar ze mogen geen winstoogmerk hebben, en wat er gedaan wordt met de winst, daar stelt de organisatie wel voorwaarden aan. Die mag niet in de zakken van de directie van de lokale partner verdwijnen. Er wordt dan ook alleen samengewerkt met organisaties die de winst (uiteraard na betaling van lonen, huur, overhead en dergelijke) opnieuw investeren,

in nieuwe kredieten of bijvoorbeeld in scho-ling van nieuwe medewerkers. Daarom toetst Cordaid Microkrediet geregeld (ten minste één keer per jaar) of haar partners aan de gestelde criteria voldoen. Mocht dat niet (meer) het geval zijn, zo verklaart de organi-satie, ‘dan nemen we afscheid van elkaar’. En dan Cordaid, de organisatie waar Cordaid Microkrediet deel van uitmaakt. Goededoelen-organisaties zijn onderworpen aan strikte regels van de Nederlandse overheid, aange-zien het publiek geld betreft. De bekendste is het CBF-keurmerk: wat betreft marketing-activiteiten mag 25 procent van de eigen inkomsten opgaan aan fondsenwervende acties. Bij Cordaid bedroeg dit in 2011 zestien procent. Daarmee werd dus ook een speciale uitgave als deze Quote Top 100 Micronairs

Ook in ontwikkelingslanden bestaat rijkdom. Wie zijn de rijksten in de landen

waar Cordaid Microkrediet actief is? De Aziatische landen tellen volgens onze Amerikaanse collega’s van Forbes vele miljardairs. Op het Afrikaanse continent zijn dat er veel minder, terwijl in Bolivia en Honduras iedereen arm lijkt.

INDONESIË Budi en Michael Hartono $ 14 miljard (tabak)Susilo Wonowidjojo $ 10,5 miljard (tabak) Eka Tjipta Widjaja$ 8 miljard (palmolie)

INDIAMukesh Ambani $ 21 miljard (petrochemie)Laksmi Mittal $ 16 miljard (staal)Azim Premji $ 12,2 miljard (software)

FILIPIJNEN Henry Sy$ 9,1 miljard (investeringen)Lucio Tan $ 4,5 miljard (investeringen)Enrique Razon junior $ 3,6 miljard (haven)

KENIAUhuru Kenyatta $ 500 miljoen (land)Chris Kirubi $ 300 miljoen (vastgoed) BRON: FORBES

r i j k e n -l i j s tj e

rijksten onder de arMsten

gefi nancierd. Daarnaast besteedt Cordaid 88 procent van het totale budget aan hulpprogramma’s (bijvoorbeeld voor tyfoonslachtoff ers in een bepaalde regio), een paar procent-punt hoger dan het marktgemiddelde. De resterende twaalf procent wordt besteed aan organisatiekosten; ruim binnen de richtlijn, zo benadrukt Cordaid.

met de klok mee vanaf links boven: Laksmi Mittal, Enrique Razon, Chris Kirubi, Mukesh Ambani, Azim Premji, Uhuru Kenyatta

0 0 8

s t u k j e g e o g r a f i e

Waar Werkt Cordaid MiCrokrediet?

behoefte aan ondersteuning heeft de Micro Finance Institution (MFI)? Voldoet die lokale partner aan de eisen van Cordaid Microkrediet en wat zijn de omstandighe-den van hun ‘eindklanten’, de micronairs? Komen zij bijvoorbeeld niet in aanmerking voor een reguliere lening omdat zij geen onderpand hebben, omdat ze niet als kredietwaardig worden gezien, omdat ze niet kunnen lezen en schrijven of gewoon omdat er geen banken bij hen in de buurt zijn? Cordaid Microkrediet is ook weleens gestopt met werkzaamheden in een land. Zoals in Cambodja. Daar waren de MFI’s na een paar jaar zo succesvol dat zij zelf van andere, meer bancaire financiële instel-lingen, geld konden lenen om aan hun klanten door te lenen. Dat is een moment dat Cordaid Microkrediet zich terugtrekt.

Cordaid Microkrediet is actief in zestien landen op drie continenten: Afrika, Azië

en Latijns-Amerika. In Latijns-Amerika gaat het dan om Bolivia en Honduras. In Azië zijn dat India, Filipijnen, Vietnam en Indonesië. Op het Afrikaanse continent is de organisatie actief in Sierra Leone, Ghana, Zuid-Soedan, Kenia, Ethiopië, Tanzania, Oeganda, de Democratische Republiek Congo, Zambia en Malawi. Het meeste krediet staat uit in India, het minste in Zambia. De keuze voor een land maakt Cordaid Microkrediet op basis van een paar argumenten. Hoeveel

Micronairs zijn de allerarmsten in ontwik-kelingsgebieden. Mensen die niet op regu-liere wijze, via een bank, in aanmerking

komen voor een lening. Simpelweg omdat ze geen onder-pand van enige waarde hebben om daar tegenover te stellen. Vaak kunnen ze alleen terecht bij loan sharks, schimmige bureautjes die woekerrentes rekenen en kapitale winsten maken over de rug van de allerarmsten. Dé micronair bestaat niet, daarvoor is de groep te divers. In leeftijd variëren ze van 18 tot 72 jaar. Maar: 75 à 80 procent is vrouw. Het merendeel van de kredieten wordt verstrekt aan groepen ondernemers uit een en dezelfde gemeenschap. De omvang van zo’n groep (‘pro-ject’) varieert van 5 tot 25 personen. De reden is simpel: de groep is verantwoordelijk voor de gehele lening. Als een

D e g e l u k-k i g e n

Meet the Micronairs

INVESTEER IN EEN MICRONAIR!Via www.cordaidmicrokrediet.nl kiest u welke ondernemer u wilt steunen. Deze ondernemer maakt altijd deel uit van een project. Met uw donatie steunt u ondernemers uit dit project.

MEER WETEN?Kijk dan achter in deze speciale Quote.

individu niet in staat is terug te betalen, draagt de rest bij. Doordat ze gezamen-lijk verantwoordelijkheid dragen, bedraagt het terugbetalingspercentage van microkredieten doorgaans 97 tot 98 procent. Extreem hoog dus.Het grootste microkrediet dat in de afgelopen jaren werd uitgegeven aan een individu, was 2500 euro voor het kopen van een vissersboot. Het laagste bedroeg tien euro, voor een schoenpoetser.

bijzaken009

india

indonesië

Filipijnen

VietnaM

BoliVia

Honduras

tanzania

zaMBia

oeganda

kenia

sierra leone

zuid-soedan

Congo

gHana

etHiopië

MalaWi

TEKST HanS van dEr BEEK BEELd Guy OffErman

0 1 0

KLUUN IN AFRIKA

Schrijver Kluun reisde naar Ethiopië om enkele micronairs te ontmoeten. Aanvankelijk met de nodige scepsis, maar

uiteindelijk zag hij genoeg reden tot hoop op het zwarte continent.

NAAR EEN HOGER PLAN’‘ZE TILLEN ELKAAR

0 1 1

e muilezel is de PC Hooft-tractor van Ethiopië. Met een muilezel ben je goed bezig – zakelijk. Een gewo-ne ezel is nergens goed

voor. Nou ja, om jerrycans met water te dragen, of bossen hout. Een paard is ook niet veel. Dat loopt verkeerd – te beweeglijk, onrustig – en het zit voor geen meter. Nee, dan de muilezel. Elegant, subtiele loop, ligt stabiel op de weg. Pure status ook: een muilezel kost tien-duizend birr, zo’n vijfhonderd euro, een godsvermogen in Ethiopië. Raymond van de Klundert, ofte-wel bestsellerauteur Kluun, heeft al snel lol in het muilezel spotten op het platteland rond de hoofdstad Addis Abeba. ‘Daar! Een Ferrari.’ Van statussymbolen weet Kluun wel het een en ander. Thuis heeft hij een Cadillac Escalade, een SUV zo groot als een huis met een ver-bruik van één op zes en te koop vanaf 122 duizend euro, en dan zit er nog geen radio in. ‘Modelletje Tony Soprano’ noemt Kluun zijn auto liefdevol. Sommige buren in Amsterdam Oud-Zuid zijn er minder blij mee. Ooit vond hij een briefje onder zijn ruitenwisser of hij die asobak ergens anders wilde parke-ren. Hij vraagt zich af of Ethiopiërs met een muilezel hetzelfde com-mentaar krijgen. ‘Patser! Weet je wel wat zo’n ding verbruikt?’

DochteRsKluun maakt een vijfdaagse reis langs micronairs van Cordaid Microkrediet. Een van hen is tedege Wondimu, een boer uit Dukem, zo’n anderhalf uur rijden van Addis Abeba. Wondimu verwelkomt zijn gasten op zijn boerenerf. Dat is een klein pleintje van zand, omringd met hutjes van modder. Het kleinste hutje was ooit zijn woning; nu woont hij in een groot huis dat op een hoger plateau staat. De zaken gaan goed. Wondi-mu begon met een microkrediet van vijfhonderd birr (21 euro). Nu, de nodige microkredieten verder, heeft hij vee, zeven hectare grond en vier werknemers in dienst. Die slapen in de hutjes op zijn erf, tussen de koeien, kippen en enkele slaperige honden. De kennismaking is aller-hartelijkst, maar een echt gesprek voeren gaat moeizaam. Een tolk

moet alle vragen van Kluun en antwoorden van Wondimu ver- talen, dus dan blijft een intiem gesprek toch lastig. Wondimu is 43 jaar, maar ziet er veel ouder uit. Kluun wil graag weten tot wanneer hij moet door-werken als alles goed gaat met zijn boerderij. Op welke leeftijd hoopt hij te kunnen stoppen? Wondimu begint een heel betoog: hij is sterk, hij is nog nooit ziek geweest en kan wel werken tot zijn tachtigste. Hij wil de modderhutten nog vervan-gen door grotere huizen, water en elektra aanleggen en een huisje aan de grote weg bouwen waar hij melk en eieren kan verkopen. Rente-nieren is in Afrika niet wijdver-breid. Dan wil hij graag zijn stenen huis laten zien, zijn trots. De woon-kamer is opgesierd met bloemen. Aan de muur hangen portretten van de onlangs overleden minister-president van Ethiopië, van Jezus en – vooral – van zijn acht kinde-ren, allemaal dochters. Daar kan Kluun wel wat mee; ook hij heeft alleen maar dochters. ‘Real men make daughters.’ Hij haalt zijn iPhone tevoorschijn en toont Wondimu foto’s van zijn Eva, Roos en Lola. Wondimu vertelt op zijn beurt dat zijn ene dochter chemie studeert, een ander ICT en weer een ander lerares is – allemaal dankzij de microkredieten. Het hele rijtje dochters gaat hij af en dan volgen de foto’s, in een stoffig album. Kluun, later: ‘Zodra je over kinderen begint, is het ijs gebroken. Zo werkt dat, overal ter wereld. Vroeger begon ik altijd over Roed Goeliet en Marco van Basten, maar sinds ik vader ben, hoeft dat niet meer.’

D

Vorige pagina: Kluun laat kinderen op de weekmarkt van Tulu Bolo foto’s van zijn dochters zien. Rechts: Fotomoment bij

een lagere school in Dukem. Geheel rechts: Kluun en Tedege Wondimu op weg naar

de velden van de boer in Dukem

Kluun helpt mee in de keuken van een restaurant in Tulu Bolo

0 1 2

KLuun in afriKa

onKRuiDWondimu wil zijn gast ook graag zijn land laten zien, en de kudde moet nodig worden weggebracht om te grazen. Of Kluun een handje wil helpen. Tuurlijk, hij is er nu toch. Beesten worden in Ethiopië gestuurd met stenen en stokken en Kluun, de gast, krijgt een luxe zweep: een stok met een touw. Niet dat hij ermee slaat, maar hij draagt de zweep wel heel cool over zijn schouder. Het staat hem goed, de Amsterdamse gaucho. Samen lopen ze over de zandweg, Wondimu en Kluun, met voor hen uit een tiental koeien en geiten. Kluun heeft het duidelijk naar zijn zin. ‘Prima leven dit. Zo krijg je geen stress. Een beetje achter de koeien aan lopen, lekker temperatuurtje en af en toe een dochter maken.’Ze arriveren bij het graanland en Wondimu wijst aan wat allemaal van hem is: veel. Tussen het graan groeit hier en daar onkruid, dat ze gezamenlijk uit de grond trekken. Zoals overal in Afrika wordt niets weggegooid. Het ene soort onkruid is goed tegen buikpijn, in het ande-re soort zitten kruiden die worden gebruikt in een gerecht met rauw vlees – waarna dat eerste vast weer goed van pas komt. De zon schijnt, een verkoelend briesje laat het graan deinen en Kluun toont zich diep onder de indruk van Wondimu. ‘Ik word hier blij van. De mensen zijn hier zo vrolijk, zo gelukkig met weinig. Dan schaam je je wel dat wij in Nederland zeiken over alles. Geef de mens welvaart en je leert hem kennen.’ Eigenlijk wil Kluun helemaal niet meer weg, maar er wacht een be-

zoek aan een volgende micronair. De wandeling terug voert langs het schooltje, waar het net speel-kwartier is. Er is geen houden aan: de hele school stroomt leeg om die witte eens van dichtbij te bekijken. Weer die overweldigende vrolijk-heid. Kluun: ‘Ik voel me net Kluun-tje in Afrika.’ Als het speelkwartier voorbij is, moeten de kinderen terug naar hun klaslokaal; de treuzelaars worden door de leraren aan gestuurd zoals dat hier ook met koeien en geiten gaat – met een stok. Kluun vraagt een leraar of hij even in een klas mag komen kijken. In een lokaal, tussen zo’n dertig jongens en meisjes en afbladderende verf, neemt hij plaats in een schoolbank. De onderwijzer vertaalt zijn vragen: wat hun favoriete vak is, wat ze later willen worden, dat werk. Ter afsluiting vraagt Kluun of de kinde-ren hem ook iets willen vragen. Dat willen ze inderdaad: geld en boeken. Toch iets anders dan ‘Waar kom je vandaan?’, of ‘Hoe bevalt het hier?’. Hoe in Ethiopië uiteindelijk naar het westen wordt gekeken, blijkt ook als Kluun en Wondimu even later innig afscheid nemen. Wondimu heeft twee wensen: Kluun in dienst nemen en naar Nederland komen.

PRangenDe vRaagToen Kluun in het eerste jaar van de heao zat, midden in het yuppen-tijdperk van de jaren tachtig, sprak hij met zijn klasgenoten af dat de eerste van hen die miljonair werd, de rest zou meenemen naar Yab Yum. Al moet je die afspraak vooral zien in de branie van die tijd en als jeugdige bluf, zegt hij er nu een beetje gegeneerd bij. Overigens is dat uitstapje er nooit gekomen. Kluun: ‘Een van ons heeft gejokt.’ Omdat hij het kalenderjaar 2012 heeft ingeruimd voor het schrijven van een nieuwe roman, houdt Kluun afleiding zo veel mogelijk buiten de deur. Maar voor deze reis heeft hij een uitzondering gemaakt. Het systeem van microkrediet spreekt hem namelijk aan: hulp aan kleine, ambitieuze ondernemers. En dan niet door geld te geven, maar door het te lenen. Eigen initia-tief, zelfredzaamheid – het past bij Kluun, die immers geldt als de marketingman onder de schrijvers en gelooft in commercie. Maar hij

‘prima LEvEn diT. zO KrijG jE GEEn STrESS. EEn BEETjE acHTEr

dE KOEiEn aan LOpEn En af En TOE EEn dOcHTEr maKEn’

0 1 3

neemt de visie en missie van Cordaid Microkrediet niet klakke-loos over, daarvoor heeft hij zich voor de reis te goed ingelezen in microkrediet en zijn excessen. Iedere vertegenwoordiger van de organisatie en haar lokale partner Wasasa die hij tegenkomt, stelt hij die ene prangende vraag: waarom die hoge rentes? Eén argument is dat de micronairs er zelf niet over klagen, maar daar neemt Kluun geen genoegen mee. Dan volgt het betoog over de hoge kosten van vele kleine leningen versus één grote, het gebrek aan onderpand en de tijd en moeite die het kost om al die kleine aflossingen te innen in afgelegen en vaak moeizaam begaanbare gebieden. Kluun: ‘Ik begin het te begrijpen. Stel dat Nederland niet geasfalteerd was en een boer in Zeeland wil vijftig euro lenen. De banken beginnen daar niet aan, een kredietorganisatie in Amsterdam wel. Dat geld moet echter met de brommer worden gebracht en geïnd.’ Hij heeft deze dagen zelf een half uur door de hitte naar een micronair moeten lopen, omdat het laatste stuk niet per auto te bereiken is. De boerin schonk uitstekende koffie, dat wel.

Goed conceptZijn voorliefde voor marketing en horeca heeft Kluun ook mee- genomen naar Ethiopië. Hij leeft helemaal op bij de ontmoeting met de 68-jarige Zewde Bante Yirga

in het dorp Dukem, die koeien houdt en groenten verbouwt. Ook bakt ze injera, een gefermenteerde pannenkoek die tevens dienstdoet als bestek. Alle soorten stoofpot, groenten of kaas worden opgepakt met een stukje injera. Helpen met bakken, dat wil family man Kluun wel. ‘Ik bak thuis ook vaak pannen-koeken. Met ham, spek, appels. Voor mijn dochters.’ Komen die foto’s weer. Het wordt de running gag van deze reis: Kluun die bij elk bezoek zijn iPhone tevoorschijn haalt en zijn dochters laat zien. Ook een jonge injera -bakster die voor Yirga werkt moet lachen om Kluun, maar dan vooral vanwege zijn wens om mee te helpen. Injera bakken is geen werk voor mannen, en al helemaal niet voor blanke mannen. Een man die injera bakt, dat is pure humor in Ethiopië. Giechelend doet ze voor hoe het zuurdeeg in rondjes op een hete plaat van aarde wordt gedraaid, tot die helemaal gevuld is. Dan mag Kluun. Het rondjes draaien gaat prima, alleen dat uitvullen is lastig: de injera toont fikse gaten. ‘It’s a

smiley’, probeert Kluun nog, maar het meisje rent lachend naar buiten. Kluun wil ook graag proberen een voltooide injera van de bakplaat te plukken. Dat mag, maar dan wel zijn eigen smiley. Die hoeft ook niet op de grote stapel die straks wordt verkocht aan restaurants in de buurt. Hij mag hem zelf meenemen, met de complimenten.Het meest enthousiast van alle bezoeken wordt Kluun in het restaurant van Alganesh Mogese (zie p.26) in Tulu Bolo. Hij voelt zich meteen thuis en schuift aan bij een groepje jongens die koffie drinken. Of ze hier vaak komen, wat voor werk ze doen en andere koetjes-en-kalfjesgezelligheid. Kluun snapt waarom de jongens hier zo vaak zijn; zelf zit hij ook regelmatig met vrienden in De Hoek, het koffiehuis aan de Amsterdamse Prinsengracht. Het valt hem vooral op dat de zaak van Mogese zo vrolijk is aangekleed met bamboe en rietmatten. Ze heeft duidelijk een stapje extra gezet,

Injera bakken Is geen werk voor mannen, en al helemaal nIet voor blanke mannen

Injera’s bakken in Dukem. De jonge bakster rechts loopt even later lachend weg

0 1 4

kluun in afrika

met een helder plan. De bediening draagt zelfs een uniform, een zeld-zaamheid op het platteland van Ethiopië. In dit restaurant herkent oud-marketeer Kluun meteen een goed concept. ‘Moet je het design en de sfeer eens vergelijken met al die andere plekken waar we zijn geweest’, zegt hij. ‘De mensen wor-den er gewoon blij van, dat zie je. Deze zaak trekt ook meteen een ander publiek vergeleken met de mensen in andere koffietentjes.’Kluun ziet direct een keten voor zich en vraagt Mogese of ze daar ook voor voelt. ‘Graag’, antwoordt ze, maar dat zit er niet in – haar aanwezigheid is te belangrijk. Ze is alleen al in deze zaak vanaf vier uur ’s ochtends bezig, en als ze dan gaat investeren in restaurants waar ze zelf het toezicht mist, is ze bang voor een bankroet. En weg is ze, de keuken in. Kluun: ‘Wat een uitstraling heeft die vrouw. Niet overvriendelijk, maar je ziet: dit is een vrouw die weet wat ze wil. Zij zal altijd haar eigen boterham verdienen. Of injera.’

Grote inspiratieHoe anders is dat bij de 43-jarige meubelmaker tsegaye Lema in Teji, een dorp verderop. Alleraar-digst en een vakman bovendien, maar Kluun ziet het somber voor hem in. ‘Wat een tragiek. Zijn be-staansrecht is dat hij unieke meu-bels maakt, maar alles wat hij met de hand maakt, kan ook machinaal. Het wachten is op een fabriek die hem overbodig maakt.’ En Lema laat nog wel zo trots zijn woonkamer zien, tjokvol meubels. Er is zelfs

eens wegwerken. Dat is een bench-mark-ding. Zo ontwikkelt een heel dorp zich; ze tillen elkaar naar een hoger plan. Want een wegenbouwer komt hier een kop koffie drinken en denkt: die weg die we vier jaar geleden hebben aangelegd, daar zitten nu al gaten in, dat had beter gemoeten. Ik geloof daar echt in. Kleine dingen kunnen tot grote inspiratie leiden.’ Zover liggen de visies van Cordaid Microkrediet en de oud-marketeer dus niet uit elkaar. Kluun laat al zijn compli-menten door de tolk vertalen. Mogese kan niets anders dan ver legen glimlachen.Een paar dagen later. Kluun heeft net zijn prachtige dochters in bed gelegd en blikt terug: ‘Mijn beeld van Afrika is enorm positief veran-derd. Je kent het cliché: het wordt toch niks meer, stop maar met die ontwikkelingshulp. Maar er gebeurt wél wat. Mensen willen werken en zijn blij dat ze door die kredieten zaken kunnen doen. Dat geeft hun ook eigenwaarde en dat is weer een inspiratie voor anderen. Ze hebben soms bijna niks, en dan toch al die vrolijkheid, dat optimisme. Ik vond dat ontroerend en hoopvol.’

geen beenruimte tussen de bank en de bijzettafel. Bij die bank heeft Lema in de loop der tijd vier fau-teuils gemaakt. Niet een of twee, nee, vier. Het maakt lopen door de woonkamer bijkans onmogelijk. Kluun: ‘Dit kan zo in Man bijt hond.’ En tegen de tolk: ‘He needs a bigger house.’ Dat blijkt Lema nog van plan ook; hij heeft al een stuk grond gekocht. Er wordt dus wel degelijk winst gemaakt met al dat krediet. Kluun: ‘Als hij ook daar zo door blijft timmeren, heeft hij straks geen plek meer voor zijn vrouw en kinderen.’ Bij het afscheid zegt hij tegen Lema: ‘Very impressive, and good luck with everything.’Nee, dan het restaurant van Moge-se. Daarin ziet Kluun zelfs een goede invloed op de rest van het dorp. ‘Mooi dit. Zij heeft echt nage-dacht over wat je anders, beter en creatiever kunt doen dan de con-current. Als je iets unieks doet, inspireert dat ook anderen om beter te worden in wat ze doen. Zij komen hier en denken: ja, toch wel leuk dit, laat ik in mijn eigen winkel of school die scheur in de muur ook

Kluun raakte geïnspireerd door restauranthouder Alganesh Mogese

Met gevaar voor eigen vingers helpt Kluun meubelmaker Tsegaye Lema (rechts)

0 1 5

TEKST mirjam van dEn broEKE bEELd carLfriEd vErwaayEn STyLing EvELiEn rEich

0 1 6

In de Ethiopische veldkantoren van Cordaid Microkrediet worden alle leningen en afbetalingen handmatig bijgehouden. Ook van micro-ondernemers wordt verwacht dat zij hun administratie op orde hebben. In een schriftje houden zij alle basics nauwgezet bij, zoals de kosten en baten, inkomsten en afschrijvingen. Voordat de micronair in spe zijn lening ontvangt, krijgt hij een korte cursus financial management. Inclusief een notitieboek of schriftje. Zo kan het bijna niet meer misgaan.

Sommen maken voor een beter levenPEnnEnLiKKEn

0 1 7goEd ding

Men neme een petfles, water, een scheutje chloor en een flinke dosis zonlicht. Men krijge een solarlamp van 55 watt. Wat? Ja, echt. Door deze met vloeistof gevulde fles in een gat in het (golfplaten) dak van een huisje te bevestigen, ontstaat de verlichting die in ontwikkelingslanden vaak ontbreekt, maar wel onontbeerlijk is voor inhuizige activiteiten als koken of leren. De ‘lampen’ zijn goedkoop, makkelijk zelf te maken en ook nog eens ecologisch verantwoord. In de Filipijnse hoofdstad Manila worden al 28 duizend huizen in sloppenwijken op deze manier verlicht en ook in andere landen is het verlichtingsproject ‘A liter of light’ inmiddels overgenomen. Zelf ook zo’n lamp maken? Zoek op Youtube naar A Liter Of Light *Official Version* en leer hoe het moet.

Zelfgemaakte solarlampen brengen verlichting

EEn LiTEr LichT

0 1 8

In Malawi koop je een beltegoed van 25 cent. Dat klinkt als een schijntje, maar voor lokale begrippen is dit een enorm bedrag. Om heel lang met het tegoed vooruit te kunnen, gebruikt de Malawiër zijn telefoon dan ook zo min mogelijk voor het voeren van gesprek-ken. Door op te hangen voordat de ontvanger opneemt, hoopt de beller dat de ander – nieuwsgierig – terug-belt. Zo wordt het mobieltje als het ware ingezet als seinapparaat. Als twee mensen elkaar telefonisch willen spreken, kan het soms een langdurig spelletje worden wie van de twee uiteindelijk opneemt. Overigens is mobiel bankieren ook enorm in opkomst in Afrika. Kenia geldt inter-nationaal als voorloper op dit gebied: al vijf jaar kunnen Kenianen kleine bedragen naar elkaar toe sms’en.

Pingen, maar dan anders

SEinPoST

0 1 9goEd ding

Wie in Ethiopië een beetje wil meetellen, moet geen paard maar een muilezel in zijn bezit hebben. Die ‘zit’ niet alleen veel lekkerder dan een paard, omdat hij stabieler is, hij kan ook nog eens veel meer spullen meedragen. Zo’n dier kost dan ook makkelijk vijfhonderd euro. Veel zie je ze dus niet in Ethiopië. Wie zich er een kan ver- oorloven, voorziet zijn statusdier het liefst van alle opties, gelijk een luxewagen. Een mooi zadel en een doek om eroverheen te draperen zijn toch wel de minste accessoires.

Het edelste dier? Een muilezel!STaTuSvEE

Met de leningen van Cordaid Microkrediet kunnen kleine ondernemers in ontwikkelingslanden hun leven structureel verbeteren.

ontwikkelingshulp die niet op kan

Cordaid MiCrokrediet

tekst jasper roMbout beeld guy offerMan

0 20

ordaid Microkrediet ver­strekt al meer dan vijftien jaar kleine leningen aan ondernemers in ontwikke­lingslanden. Het idee is

simpel: startende ondernemers krijgen financiële steun, waarmee ze uitein­delijk zelfstandig verder kunnen. Het verstrekken van microkredieten is een vorm van ontwikkelingshulp waarmee we in ons calvinistische landje wel wat kunnen: niet weggeven, maar uitlenen. Ontwikkelingshulp die niet op kan, zullen we maar zeggen. Want een microkrediet dat je uitgeeft, wordt in 98 procent van de gevallen terug­betaald en komt zo weer vrij voor de volgende. Op die manier kan elke euro dus steeds opnieuw worden ingezet. Elk jaar kan Cordaid Microkrediet acht miljoen euro aan nieuwe leningen verstrekken. In totaal worden daarmee driehonderdduizend micronairs bereikt, wat – familieleden en werknemers erbij

gerekend – een indirecte invloed heeft op zo’n anderhalf miljoen mensen. De klanten van Cordaid Microkrediet zijn in de regel de aller­armsten. Van hen is 75 à 80 procent vrouw, en zo dragen de kredieten ook bij aan de emancipatie.

ondersteuningDe vorm van leningen die Cordaid (Catholic Organisation for Relief & Development Aid) voorstaat, werkt. Er wordt namelijk niet gewoon maar wat geld overgemaakt vanuit een kan­toortje in Den Haag. Nee, de aanpak is beduidend intensiever: Cordaid Micro­krediet werkt met lokale partners in de landen waar steun aan ondernemers nodig is. Die lokale partners heten in jargon Micro Finance Institutions (MFI’s). Vanuit Nederland wordt geld geleend aan zo’n MFI, die daarmee leningen verstrekt aan ondernemers met een kapitaalbehoefte. De MFI’s

Ckennen namelijk het land, de gebruiken en – niet geheel onbelangrijk – de onder­nemers zelf. Cordaid Microkrediet steunt de lokale MFI’s ook met kennis en bijvoorbeeld opleidingen voor hun medewerkers. En die MFI’s geven de micronairs meer dan alleen geld; ze bieden hun ook diverse cursussen en ondersteuning. Uit allerlei onderzoeken blijkt namelijk dat zo’n lening meer succes heeft wanneer deze gepaard gaat met een dosis kennis en opleiding.Veelal komen micronairs terug wan­neer zij hun eerste lening hebben afbe­taald, voor een tweede – en meestal hoger – krediet. Dat gebruiken ze dan bijvoorbeeld voor uitbreiding van hun kwekerij of zaak, hun handelswaar of de keuken waarin ze werken. Kre­dieten kunnen beginnen bij een paar tientjes en oplopen tot bedragen tussen de duizend en tweeduizend euro.

Werken Met lokale partnersHet verstrekken van microkredieten

via MFI’s werkt goed. Toch vormen die lokale partners een zeker risico, want hoe houd je schimmige partijen buiten de deur? Hoe voorkom je dat je een plaatselijke Dirk Scheringa treft? Sta je daar met al je goede bedoelingen, en de media thuis in Nederland weten daar wel raad mee. Cordaid Micro­krediet selecteert haar partners daarom heel zorgvuldig.

inleiding0 2 1

allemaal ondernemers die aan het begin van hun bedrijf staan en die een klein beetje financiële hulp hebben gekregen. Die hulp maakt het verschil tussen ‘niets’ en ‘iets’, tussen bedelaar en eigenaar van een winkel (zoals Raimundo Cruz Quispe uit Bolivia, p.45), tussen kansarme vluchteling en apotheker (zoals Foday Thoronka uit Sierra Leone, p.23). Kortom, tussen leven en overleven. En dat is van een heel andere orde dan het verschil tussen zestig of honderd miljoen achter je naam in de Quote 500.Die Quote 500 en ook z’n kleine broer, de Top 100 Jonge Miljonairs, stellen we elk jaar streng doch rechtvaardig samen. Voor het bepalen van vermo­gens en posities trekken wij jaarreke­ningen en dergelijke na via de Kamers van Koophandel, het Kadaster en andere openbare bronnen. Dat leek ons bij deze kleine ondernemers om meerdere redenen geen goed idee. We hadden kunnen kijken naar de initiële lening, het microkrediet, en die kun­nen afzetten tegen het banksaldo van de onderneming (en de ondernemer) en de waarde van diens bedrijf. Behal­ve onbegonnen werk was dat ook oneerlijk geweest. In alle gevallen is er namelijk meer gebeurd dan alleen

Deze allereerste Top 100 Micronairs is een rijkenlijst. Maar wel een heel andere rijkenlijst dan u van Quote gewend bent, en niet alleen vanwege de beduidend lagere bedragen die erin op genomen zijn. Sterker nog: de mensen op deze lijst hébben helemaal geen zes nullen; velen van hen staan rood. Nog wel. Het zijn

(wat) rijker worden: er zijn scholen herbouwd, er is werkgelegenheid gecreëerd en hutjes zijn vervangen door huizen van steen bijvoorbeeld. En hoe sla je de economische waarde aan van één, twee of drie kinderen die ineens wel naar school kunnen of, heftiger nog, überhaupt in leven zijn gebleven (zoals bij Hawa Lansana uit Sierra Leone, zie p.23)?U snapt: daar brandt zelfs het bijtertje niet graag zijn handen aan. Dus wat hebben we wel gedaan? We hebben Cordaid Microkrediet gevraagd om een lijst van honderd verifieerbare onder­nemers, mensen van vlees en bloed die een kans hebben gekregen door een microkrediet en die hebben gegre­pen. Die honderd micronairs hebben we vervolgens gerangschikt op conti­nent (Afrika, Azië en Latijns­Amerika), dan op land en vervolgens op alfabet. Sommige micronairs zijn overlevers, andere ondernemers pur sang. Maar van ieder van hen kunnen we iets leren. Ze zijn een voorbeeld, voor ons, voor u en hopelijk ook voor een hele generatie nieuwe ondernemers in Nederland. Die aan de hand van deze verhalen misschien zien dat de rotsen op het eigen pad slechts kiezels zijn.

Bovendien worden MFI’s ook struc­ tureel getoetst op rapportages, rente­percentages, voorlichting en ga zo maar door. Helaas trekken succesvolle concepten, zoals microkrediet, vaak lieden aan met discutabele intenties, doorgaans zeer commercieel van aard. En dat is precies het verschil: sociaal rendement en het opnieuw uitzetten van je win­sten versus commercieel rendement en het opstrijken van de winsten. Het behoeft weinig uitleg voor welke van de twee Cordaid Microkrediet kiest. Toch is ook het rentepercentage dat micronairs betalen voor een lening van Cordaid Microkrediet niet onaanzien­lijk: twee tot vijf procent per maand. Dat kan op jaarbasis dus aardig oplo­pen, afhankelijk van de aflossing tot wel tientallen procenten. Je hoort de criticasters al: ‘Dat is toch geen hulp? Dat is uitbuiting!’ Nou, dat valt wel mee. Het uitlenen van meerdere kleine bedragen is nu eenmaal kostbaarder dan het uitlenen van een groot bedrag in één keer, micronairs hebben veelal geen onderpand, dus dek je je in voor wanbetaling, en de totale rente is een optelsom van de rentes van Cordaid Microkrediet plus die van de lokale partner, de MFI. Daarnaast is het in afgelegen gebieden vaak een tijd­ rovende en dus kostbare klus om afbetalingen op te halen bij individuele klanten of om mensen bij elkaar te krijgen voor bijvoorbeeld afbetalings­bijeenkomsten. Zoals over alles, wordt ook over het nut van microkrediet getwist. Maar dat dergelijke leningen heel goed kunnen werken, toont deze lijst van succesvolle micronairs aan die wij opstelden voor deze speciale uitgave van Quote. Dankzij een microkrediet hebben zij de kans gekregen hun leven structureel te verbeteren. Een kans die velen van hen anders nooit zouden hebben gehad.

de lijst

wel juist om die reden was het ongebruikelijke idee van Chernoh Bah uit Freetown levensvatbaar. Via arD, een lokale partner, vroeg hij een krediet aan. Het geld was bedoeld om zijn straatstalletje te kunnen vullen met kantoor-artikelen, boeken en krijtjes. Vooral dat laatste product is vol-gens Bah een groeimarkt. ‘Ik wil dé krijtjesleverancier worden van de scholen in de buurt.’ Zes leningen heeft Bah ondertussen ontvangen en terugbetaald. Het openstaande krediet is nu € 334, bedoeld voor de volgende lading boeken. Voor de winst heeft Bah al een bestemming. Eerder kocht hij al een stukje grond. ‘Daar willen mijn vrouw en ik ooit een klein huisje op bouwen. ooit.’

Hawa Jawara (40, DEnKt ZE)

MarktkoopvrouwKenema, Sierra Leone

€ 130

Voor de prijs van voorgerecht ‘zoet-waterzooi’ bij De Librije kreeg Hawa Jawara uit sierra Leone haar leven terug. Jawara, moeder van twee, vluchtte in de burgeroorlog voor de rebellen. Jaren zwierf ze door het west-afrikaanse land. om te kunnen eten, al was het maar één schamele maaltijd per dag, bedelde ze op straat. Jawara’s dromen waren basaal: eten voor de kinderen en een huisje. Er was € 50 nodig om het verschil te maken. Jawara kocht kruidenierswaren in bij een groot-handel en verkocht ze met winst.

weg – fl oreert, mede door het microkrediet dat ze kreeg. Maar Kamara zal nooit vergeten hoe het was toen ze nog niets had, met haar twee kinderen in een kamertje woonde waar net een eenpersoons-bed in paste en sierra Leone werd geteisterd door burgeroorlogen. Haar toekomst ziet Kamara positief in; daarin heeft ze een winkeltje, volgen haar kinderen een opleiding en heeft ze personeel in dienst om nog meer ogirie te produceren.

BaIMBa KaBIa (52)

MarktkoopManFreetown, Sierra Leone

€ 497

Baimba Kabia wilde een markt-kraam beginnen in Freetown, de hoofdstad van sierra Leone, en klopte met zijn plannen aan bij iedereen die hij kende. Maar je kunt nog zoveel vrienden hebben, als die net zo arm zijn als jij, kom je niet ver. Een lokale partner van Cordaid Microkrediet, arD, kon wel helpen, met een krediet van bijna € 500. Kabia, die met zijn vrouw en vijf kinderen de wanhoop nabij was, kon opgelucht adem-halen. Zijn dromen? Gezond eten voor zijn kinderen en de leef-omstandigheden van zijn grote gezin verbeteren. Dat moet luk-ken, meent hij, met de verkoop van frisdrank en brood.

CHErnoH BaH (45)

straatvEntErFreetown, Sierra Leone

€ 334

De meeste straatventers in sierra Leone verkopen frisdrank, snacks of andere etenswaren. Misschien

aBIBatu KaMara (37)

MarktkoopvrouwKenema, Sierra Leone

€ 125

Een wereldstad kun je Kenema niet noemen, maar het rurale plaatsje in het oosten van sierra Leone heeft wel een markt en daar staat abibatu Kamara. Vijft ien was ze toen ze er voor het eerst haar kraampje met bonen, rijst en kruiden uitstalde. Ze verdient haar geld nog steeds op de markt, met het verschil dat ze dankzij een microkrediet van € 125 nu haar producten kan inkopen in buurland Guinee, waar de prijzen een stuk lager liggen. Vijft ien zak-ken bonen voor € 377, daar krijgt ze op de markt in Kenema mooi € 1200 voor. Voordat ze een micro-krediet kreeg, verdiende ze te wei-nig om haar vier kinderen te onder-houden. ‘nu heb ik mensen die voor mij werken. Maar niet mijn kinde-ren; die kunnen naar school.’

aMInata KaMara (37)

Maakt En vErkoopt EEn dElicatEssE

Freetown, Sierra Leone

€ 162

ogirie? u hebt vast nog nooit van deze delicatesse uit het west-afrikaanse sierra Leone gehoord, maar aminata Kamara uit de hoofdstad Freetown verdient al jaren haar geld met de gevulde meelballetjes. Haar handel – vanaf een tafel aan een doorgaande

‘mijn Kinderen hoeven niet te werKen; die

Kunnen naar SchooL’

Aminata Kamara, Abibatu Kamara (helemaal links), Hawa Jawara (linksonder)

Baimba Kabia, Chernoh Bah (rechts)

0 2 2afrika

De rest is geschiedenis, of beter nog: haar nieuwe toekomst. Het droomhuisje in Kenema staat er ondertussen. Haar nieuwe krediet, voor uitbreiding van de zaak, is € 130. Daar heb je bij Jonnie Boer een ‘groentemenu’ voor. Een aan rader overigens.

Hawa Lansana (42)

EigEnaar EEthuisjEKenema, Sierra Leone

€ 125

Hawa Lansana verbleef vijf jaar in een vluchtelingenkamp in sierra Leone. In de burgeroorlog die het land teisterde, verloor ze haar man. Met haar drie kinderen sliep ze in een tent. Gelukkig kregen ze te eten, vertelt ze. ‘Ik was kwetsbaar, moedeloos, niet in staat om voor mezelf en de kinderen te zorgen.’ Vandaag de dag voorziet Lansana juist met dat zorgen en koken in haar levensonderhoud. Ze heeft een eethuisje, waarvoor ze maar € 50 hoefde te lenen. Haar tweede krediet gebruikte ze om meer ingre-diënten te kopen en zo meer winst te kunnen maken. Dat lukte, en ze verhuisde naar een veiliger deel van de stad. Het derde krediet, van € 125, is voor het opknappen van het eethuisje, met stenen muren om de hitte buiten te houden.

Fatu aMara (35)

MarktkoopvrouwKenema, Sierra Leone

€ 430Fatu amara uit Kenema in sierra Leone, het west-afrikaanse land dat tussen 1991 en 2001 door bur-geroorlog werd verscheurd, kocht gebruikte kleding op en verkocht die op straat. als ze echter een

kraam op de markt zou hebben, zou dat een groot verschil maken. Meer vastigheid, voor zowel haarzelf als de klanten, en je kunt meer krijgen voor je waar. Ze kreeg een micro-krediet en ontpopte zich als goede zakenvrouw. Haar beweegredenen zijn, zoals bij zoveel micronairs, haar kinderen. ‘Mijn man was rijst-boer, maar verdiende te weinig. Dag in, dag uit zag ik hoe ik mijn vier kinderen tekortdeed.’ nu haar marktkraam loopt, zijn de rollen omgedraaid. Hij is huisvader en zij is de trotse kostwinner.

FoDay tHoronKa (32)

apothEkErKenema, Sierra Leone

€ 670

Het verhaal van Foday thoronka uit sierra Leone leent zich eigen- lijk meer voor een boek dan voor een kleine beschrijving als deze. thoronka groeide op als boeren-zoon in een klein dorp in het noor-den van sierra Leone. tijdens de burgeroorlog vielen rebellen het dorp binnen. De jonge thoronka raakte tijdens de vlucht zijn ouders, broers en zussen kwijt. In het oos-ten van sierra Leone ging hij op zoek naar diamanten en zwierf jarenlang rond. op een dag kreeg hij een ingeving. Hij herinnerde zich zijn schooltijd, die ver achter hem lag, als in een ander leven. In dat leven was scheikunde zijn lie-velingsvak. En toen wist thoronka het: hij wilde apotheker worden. De paar bezittingen die hij had, verkocht hij en van het geld kocht hij medicijnen. Met een tas vol paracetamol en o.r.s, een middel

‘menSen Kopen Liever medicijnen in een echte

winKeL dan op Straat’

tegen uitdroging, ging hij langs de deuren en markten. Met behulp van verschillende microkredieten kwam zijn leven eindelijk in een positieve stroomversnelling. Hij volgde cursussen en workshops en opende een heuse apotheek in de stad Kenema. De handel liep beter dan ooit: ‘Mensen kopen liever

medi cijnen in een echte winkel dan op straat.’ thoronka staat daar nu achter zijn toonbank, met de rust en vertrouwenwekkende uitstra-ling van een echte apotheker.

Isatu Forna (36)

MarktkoopvrouwFreetown, Sierra Leone

€ 1121

Voor de burgeroorlog sierra Leone teisterde, had Isatu Forna een kledinghandel. na de oorlog was daar weinig van over, maar haar man en kinderen hadden de gruwelen wel overleefd. Met een microkrediet van € 46 zette ze een nieuwe handel op, nu in bonen, pepers en andere pro ducten. Haar laatste krediet, van € 1121, zal ze weldoordacht benutten. De bonen-oogst in sierra Leone valt de laat-ste tijd erg tegen, waardoor de prijzen stijgen. Forna wil op handelsreis naar Mali, waar de oogsten wel goed waren. Met het geld dat ze gaat verdienen wil ze haar krediet aflossen en haar marktkraam uitbreiden. Forna is a woman with a plan. Een onder-nemer die haar eigen boontjes kan doppen, met een klein beetje hulp bij de start.

Hawa Lansana, Fatu Amara (rechts)

Isatu Forna, Foday Thoronka (onder)

geld voor voedsel, kleding en onderwijs. In 2008 kwam ze in contact met arD, de lokale partner van Cordaid Microkrediet. Met haar eerste microkrediet van € 50 betaalde ze het schoolgeld en inves-teerde ze in haar handel. Zes maan-den later volgde een tweede micro- krediet van € 83, waarmee ze een winkelruimte huurde. na nog een microkrediet van € 125 kwam haar handel echt tot bloei. Met de winst kocht ze een stukje land en bouwde ze haar eigen huis. Jalloh: ‘Jaren- lang bad ik dat die droom ooit werkelijkheid zou worden.’

MEMuna KarGBo (39)

handElaar in pannEn En koMMEn

maKeni, Sierra Leone

€ 332

Geld maakt niet gelukkig, zeggen ze. onzin. Geklets van lui met geld zat. Geen geld maakt ongelukkig, dat is het. Memuna Kargbo woont met haar man en vier kinderen in sierra Leone. Haar man had een baan en zij een handel in pannen en kommen. Maar de handel van Kargbo liep steeds slechter. Ze kregen problemen, financieel en relationeel. uiteindelijk verliet haar man het gezin. Kargbo nam twee microkredieten, van € 50 en € 80. Ze merkte meteen het verschil en met een derde en vierde micro-krediet kon ze naar Guinee, waar de producten goedkoper zijn. nu wil ze nog een krediet om extra koopwaar in te slaan, ditmaal van € 332. Kargbo: ‘Microkrediet trok mijn

handel uit het slop. Die groei wil ik vasthouden.’ En het mooiste: lang-zaam verbeterde ook de relatie met haar man. Het gezin is nu herenigd.

MarIatu KaMara (37)

MarktkoopvrouwFreetown, Sierra Leone

€ 777

tot 2007 had Mariatu Kamara het zo slecht nog niet, zegt ze. Haar man abdul had een goede baan als chauffeur, zij zorgde voor hun drie kinderen. toen verloor abdul zijn baan. Van de ene op de andere dag waren ze volledig afhankelijk van vrienden en familie. Bovendien kregen ze problemen met hun huis-baas. om aan geld te komen, begon Kamara een kraam met kinder-jurken op een drukke markt in Freetown, opgezet met een micro-krediet van € 47. Inmiddels is Kamara toe aan haar derde micro-krediet, € 777. Ze wil haar assor-timent uitbreiden. Haar klanten vragen naar schoenen, maar die moet ze dan doorverwijzen naar een concurrent. En dat zit niet in de aard van een marktkoopvrouw.

Mary ContEH (45)

apothEkErKenema, Sierra Leone

€ 125

Mary Conteh heeft een buurt-apotheek in het oosten van sierra Leone. nou ja, apotheek. In de ruim-te passen net enkele medicijnkasten en een toonbankje. Conteh trouwde op haar 23ste met een handelaar in medicijnen. toen de burgeroorlog uitbrak, vluchtten ze naar Freetown, waar ze hout verkochten. tegen het einde van de oorlog gingen ze terug

KaDIatu ContEH (38)

winkEliErmaKeni, Sierra Leone

€ 334

Kadiatu Conteh uit Makeni, sierra Leone, vat haar verhaal zelf prach-tig samen: ‘wat eens onmogelijk leek, werd werkelijkheid met micro-krediet. Ik kon mijn handel in keu-kenartikelen opzetten, voor mijn kinderen zorgen en onze financiële problemen oplossen. En na een tijdje kon ik zelfs een winkelruimte huren.’ Voor ze haar microkredieten kreeg, was Contehs leven ‘extre-mely difficult’. En reken maar dat dat in sierra Leone een understate-ment is. toch zag Conteh kansen, maar niemand kon of wilde haar geld lenen. Met zes andere vrouwen meldde zij zich aan voor haar eerste krediet. Ze vormden een ‘solida-riteitsgroep’, die elkaar helpt en stimuleert om zaken draaiende te houden en kredieten af te betalen. Conteh is nu succesvol als onder-nemer. Zij zou zich overal kunnen redden; als je het in sierra Leone redt, heb je dat wel bewezen.

LaMrana JaLLoH (33)

handElaar in doEkEnmaKeni, Sierra Leone

€ 167

Lamrana Jalloh heeft een handel in gara lappa, traditionele felkleurige doeken uit sierra Leone. De zaken gaan zo goed dat ze te weinig voor-raad heeft. Met een nieuw micro-krediet van € 167 wil ze extra voor-raden inslaan, zodat haar klanten niet overstappen naar een concur-rent. Jalloh heeft andere tijden gekend. Haar man verloor zijn baan als chauffeur en er was te weinig

Kadiatu Conteh, Mary Bangura

(rechts)

Tenneh Koroma, Mariatu Kamara,

Lamrana Jalloh, Memuna Kargbo

(met de klok mee van onder)

0 2 4

‘ja, iK zie mezeLF weL een internationaLe

handeLSvrouw worden’

naar huis, naar Kenema, waar ze een apotheek begonnen. toen overleed haar man. Met een eerste micro-krediet van € 50 kon ze de apotheek aanvullen en hoefde ze geen klanten meer weg te sturen. Een tweede krediet, van € 125, heeft haar ver-koop en winst nog meer verbeterd. Conteh en haar twee dochters eten nu sinds lange tijd weer twee maal-tijden per dag.

Mary BanGura (43)

straathandElaar in kEukEnartikElEn

maKeni, Sierra Leone

€ 417

De klanten van Mary Bangura kochten haar keukenartikelen vaak op de pof. Ze zouden elke dag een beetje afbetalen. niet dus. op een gegeven moment was Bangura 70% van haar kapitaal kwijt. Het zag ernaar uit dat ze haar markt-kraam moest opdoeken. toen hoor-de ze van microkrediet. Daarvoor moest ze wel een groep vormen. Bangura trommelde zes vriendin-nen op en samen richtten ze young Generation op en doorliepen ze de verplichte training. Daarna kreeg Bangura een microkrediet van € 417 om haar voorraad aan te

vullen. nu verkoopt ze haar potten, kommen en schalen aan de kant van de weg. En nee, niet op de pof.

MoHaMED tIMBo (27)

handElaar in accEssoirEs

Kenema, Sierra Leone

€ 130

Door de burgeroorlog kon Mohamed timbo uit Kenema tien jaar lang niet naar school. En na de oorlog over-leed zijn vader. Vraag hem niet waarom, maar timbo begon toen, op zijn negentiende, een handel in cosmetica. ’Kun je het je voorstel-len, met deze hitte? De make-up smolt waar ik bij stond.’ Dus begon hij een zaakje in gadgets voor mo-biele telefoons: accessoires, hoesjes, opladers, koptelefoons. Van zijn eerste microkrediet kocht hij pro-ducten, van zijn tweede bouwde hij een winkeltje en van het derde, van € 130, reist hij naar Guinee om goedkoop nieuwe producten in te kopen. op zijn hoofd prijkt een zonnebril, om zijn nek hangt een zilveren ketting. Die verkoopt hij ook. Met een grijns: ‘Gratis reclame.’

sIa aLFrED (38)

winkEliEr in bouwMatErialEnFreetown, Sierra Leone

€ 1281

na de burgeroorlog in sierra Leone begon sia alfred uit Freetown met slechts € 8 startkapitaal een han-deltje in motorolie. om het salaris van haar man, een timmerman, wat aan te vullen. Gewoon, vanaf een tafeltje langs een weg in Freetown. Maar ze droomde van een eigen winkel. op een dag hoorde ze

iemand praten over arD, de lokale partner van Cordaid Microkrediet. Ze liet haar handel in motorolie voor wat die was en gebruikte haar eerste krediet om bouwmaterialen in te kopen en een winkelruimte te huren. Met een microkrediet van € 1281 wil ze een grote voorraad – schaars – cement inkopen. Maar daarmee houden de dromen van alfred niet op. Haar man werkt in

Ivoorkust. Daar zijn houtsoorten die in sierra Leone niet te krijgen zijn, zegt hij. En daar wil ze iets mee doen. ‘Ja, ik zie mezelf wel inter-nationale handelsvrouw worden.’

tEnnEH KoroMa (25)

MarktkoopvrouwKenema, Sierra Leone

€ 125

aan de rand van Kenema is een marktje, waar tenneh Koroma Maggi en andere kruidenierswaren verkoopt. Met een microkrediet van € 125 kocht ze palmolie bij de groot-handel. De verkoop en winst stegen en ze vroeg een tweede krediet aan, met hetzelfde resultaat. Vroeger at Koroma één keer per dag, of hele-maal niet. nu eet het gezin twee keer op een dag en gaan de kinderen naar school. Koroma: ‘Zelf had ik ook graag geleerd, maar er was geen geld. Gelukkig loopt mijn markt-kraam steeds beter. Die lijn wil ik doorzetten met een derde krediet.’

Mohamed Timbo

Sia Alfred, Mary Conteh (onder)

0 2 5afrika

aLEMayEHu DELEsa (30)

winkEliErtuLu boLo, ethiopië

€ 339

Met € 30 begon het ondernemer-schap van alemayehu Delesa uit tulu Bolo, Ethiopië. Delesa kocht er een fiets en wat onderdelen van. De fiets gebruikte hij om handel te vervoeren, de onderdelen om zijn eigen tweewieler en die van andere fietseigenaren te onderhouden. toen hij aan de slag kon als bewa-ker in de hoofdstad, addis abeba, stopte Delesa tijdelijk met zijn handel. terug in tulu Bolo begon hij opnieuw als ondernemer, nu als winkelier. Hij verkoopt allerlei plastic spullen, zoals schalen en mandjes, maar ook sexy ondergoed. De fiets waarmee het allemaal begon, is nog steeds in goede staat. Hij verhuurt hem, net als een twee-de fiets, aan klanten.

aLGanEsH MoGEsE (40)

rEstauranthoudErtuLu boLo, ethiopië

€ 1066

toen haar man omkwam tijdens zijn werk als wegwerker, stortte de wereld van alganesh Mogese in. niet alleen verloor ze de vader van haar drie kinderen, ook alle finan-ciële zekerheid viel weg. Ze kwam voor een dilemma te staan: of haar huis verkopen, of haar zoon van de universiteit halen. Ze koos voor het eerste. Door te koken voor haar

mans oud-collega’s en passanten op de werkplekken, verdiende ze een beetje geld. Dat werd aanzienlijk meer toen ze met een microkrediet een restaurant begon. nu heeft ze tien man aan het werk. Een van haar specialiteiten is injera, een gefermenteerd plat brood.

BrEHanu asrat (36)

boEtiEkhoudErtuLu boLo, ethiopië

€ 1695

toen hij begon als handelaar in kleding, droomde Brehanu asrat van een plekje op de markt. Dat leek toen het verkoopwalhalla. Maar dromen ontwikkelen zich, ook in een stadje als tulu Bolo in Ethiopië. Het verkopen op de markt bleek namelijk veel nadelen te hebben, merkte asrat. De kleding wordt vies, de transportkosten zijn hoog en bij extreem weer, in het regen-seizoen of op de heetste dagen van het jaar, is het geen doen op de open markt. toen de markthandel van Brehanu een beetje liep, droomde hij van een heuse winkel: een boe-tiek. op een vaste plek, met opslag en een breed assortiment. Dat is hem gelukt. Een hele prestatie.

mogeSe verKocht Liever haar huiS dan

haar zoon van de univerSiteit te haLen

BrEHanu HasEn (29)

MarktkoopManbecho, ethiopië

€ 1271

Brehanu Hasen begon zijn markt-kraam met kleding met een micro-krediet van € 85. Hij heeft een motto: ‘entrepreneurs must be loyal and ready to change them-selves’. Hasen is loyaal en flexibel; al na drie jaar kon hij een huis bouwen voor zichzelf, zijn vrouw en zijn zoontje en dochter. Hij betaalde zijn krediet keurig af en kwam in aanmerking voor een steeds hogere lening. De huidige bedraagt € 1271, bedoeld om zijn marktkraam en koopwaar uit te breiden. samen met de vrienden met wie hij een coöperatie vormt, heeft hij grootse plannen: een win-kelcentrumpje bouwen in Becho. Een vaste winkel. En daarna een grote auto kopen. Boys will be boys, overal ter wereld.

tIKIsHu EDaE (53)

vEtMEstErduKem, ethiopië

€ 636

tikishu Edae uit Dukem, een plaats-je met één verharde weg en enkele stoffige zijwegen, is vet mester van ossen. Haar verhaal illustreert de goede werking van een micro-krediet. Ze koopt een jonge os voor € 483, geeft hem een maand lang te eten, wat ongeveer € 85 aan voer kost. En na ongeveer dertig dagen kan ze de vette os weer verkopen voor € 720. Een mooie winst in een kort tijdsbestek. Het klimaat in Dukem is ideaal voor het vetmesten van ossen. Het is er niet te warm en niet te koud. (lees verder op p.28)

Brehanu Hasen, Brehanu Asrat,

Alemayehu Delesa, Tikishu Edae (met de klok mee van onder)

0 2 6afrika

AregAsh DADi (68)

KamerverhuurderDukem, ethiopië

€ 725

De 68-jarige Aregash Dadi uit de stad Dukem, ethiopië, heeft veel mee gemaakt. Ze verloor haar man en twee van haar vier kinderen. Ze hertrouwde nooit, maar werd multi-ondernemer.Vanuit haar huis, op een industrie-terrein nabij Dukem, verkocht ze benzine en olie en verhuurde ze karren aan mensen die naar de stad of de markt gingen. Ook slim: ze had een televisie waarop de man-nen uit het dorp voetbal konden komen kijken. De entree: € 0,25.

Zo hoefden ze niet dat hele eind naar de stad te lopen. Dadi realiseerde zich dat ouderdom met gebreken komt. haar nieuwe business, die ze opzette met een microkrediet, moest met het oog op de toekomst dus weinig arbeids-intensief zijn. Ze bouwde kamers voor de verhuur. Denk hierbij aan kleine ruimtes van modder, die ze aan arbeiders verhuurt voor gemid-deld € 7,50 per maand. er zitten ook luxere kamers tussen. in de loop der jaren bouwde Dadi er met behulp van microkredieten steeds meer huisjes bij en soms kocht ze een koe tussendoor. Nu verhuurt ze dertig

kamers, maar hoopt een laatste slag te kunnen slaan. Ze wil nog vijf kamers toevoegen om zo ook genoeg te blijven verdienen als ze oud is. Zelf woont ze midden in haar hof van hutjes, in een fraai stenen huis.een potje voetbal kijken kan nog steeds, maar kost tegenwoordig € 0,50. Daar staat tegenover dat Dadi nu een heuse schotelantenne en een mooiere televisie heeft. Allemaal betaald met microkrediet. een huisje, een koe, een televisie. het leven bestaat uit keuzes.bij DaDi kunnen De

mannen uit het Dorp voor twee kwartjes voetbal komen kijken

Aregash Dadi

Het startkapitaal kwam uit neder-land, waar dat vetmesten maanden langer zou duren.

MIZBa raya (28)

winkEliErteji, ethiopië

€ 212

De jonge Mizba raya woont en winkelt in een vrolijk blauw huisje in teji, Ethiopië. Zijn vrouw en hij werken hard om hun twee kleine kinderen naar school te kunnen laten gaan en een betere toekomst te geven. Zelf gingen ze niet naar school, daar was geen geld voor. Ze hebben hun leven weten te verbeteren door van het platteland naar een iets meer stedelijk gebied te trekken. raya heeft daar nu een winkel met huishoudelijke spullen en een handeltje in graan. Zijn initiële lening bedroeg maar € 127, maar daarvoor kon je in die tijd

papieren hebt, kun je je maar beter gedeisd houden. Dat ervoer Elemayehu Delesa aan den lijve. als zoon van een boer trok hij naar de stad om met allerlei handeltjes in zijn levensonderhoud te voor-zien. Eerst verkocht hij suikerriet op straat, later werd dat koffie en hout. tot de politie al zijn waar in beslag nam. Hij had geen vent-vergunning; regeldrift die je bijna nederlands zou kunnen noemen. Maar de handelaar in Delesa krijg je niet zomaar klein. Met een micro- krediet en de juiste papieren begon hij opnieuw. nu heeft hij een win-kel met huishoudelijke producten en verhuurt hij zowel kamers als een fiets. Zo verdient hij het geld voor zijn vrouw en drie kinderen.

HILDa taMBaLa (22)

biErhandElaarLiLongwe, maLawi

€ 104

achttien jaar oud was Hilda tambala uit Malawi toen haar vader overleed. naast het verdriet ontstond er ook een praktisch probleem: het gezin had van de ene op de andere dag geen inkomsten meer. De verantwoordelijkheid lag bij de oudste dochter, bij Hilda dus. Ze moest noodgedwongen stoppen met haar middelbare school, vlak voor haar eindexamen. Haar droom om accountant te worden liet ze varen. Ze dacht lang na over de handel die ze zou opzetten. Het werd bier, een populaire drank in

Malawi. ‘En iedereen die alcohol drinkt, is begonnen met Chibuku-bier’, vertelt ze. Ze verkoopt de drank in het handelscentrum van de stad, waar het dag en nacht druk is. De jonge vrouw bleek over een goede handelsgeest te beschikken: binnen twee jaar kon ze niet meer aan de groeiende vraag voldoen. ondertussen is ze toe aan haar zesde krediet van steeds weer een ‘klein’ bedrag. Dankzij tambala’s succes kunnen haar broers en zussen gewoon naar school gaan. En voor haar eigen ontwikkeling volgt ze rijlessen.

IrEEn MBawaLE (onBEKEnD)

aardappElvErkopErbLantyre, maLawi

€ 42

De man van Ireen Mbawale over-leed enkele jaren geleden plots-klaps. Hij liet haar achter met twee kinderen. Bekomen van de eerste schok stond Mbawale voor een dilemma: zelf in haar onderhoud voorzien of zich, zoals veel wedu-wen in Malawi doen, laten steunen door een andere man. Dat laatste wilde ze koste wat kost voorkomen. ‘Er dient veelal onzedelijk gedrag tegenover te staan.’ Mbawale werd ondernemer. Met een micro-krediet van slechts € 27 kocht ze aardappelen in, twee zakken per keer. Die verkocht ze door in klei-nere porties. Het leverde steeds net genoeg geld op om zichzelf en haar kinderen te onderhouden. nadat ze haar krediet had afbe-taald, leende ze een tweede bedrag: € 42. Daarmee kon ze vijf zakken aardappelen inkopen en zo haar winst verhogen. Mbawale hoopt in de toekomst een derde krediet te krijgen en daarmee een kleding-winkel op te zetten.

best veel kopen in het oost-afrikaanse land. Die tijden zijn veranderd – de lening is nu hoger – maar raya gelooft dat als hij zijn assortiment uitbreidt, hij zijn klan-ten en zaak kan behouden. ‘I am working hard to change my life.’

ELEMayEHu DELEsa (30)

winkEliErtuLu boLo, ethiopië

€ 341

Je kunt nog zo’n goede handelaar zijn, als je in Ethiopië niet de juiste

Michael Lugawa, Hilda Tambala,

Mizba Raya, Ireen Mbawale (met de

klok mee van onder)

deLeSa heeFt een winKeLtje én hij

verhuurt zoweL KamerS aLS een FietS

0 2 8

Linda KoLondo (41)

DetailhanDelaarLiLongwe, MaLawi

€ 319

Linda Kolondo verkoopt kleding, kruidenierswaren en keukengerei in een van de townships van Lilongwe, Malawi. in 1998 begon ze haar winkeltje met een beetje spaargeld, maar dat was te weinig om voorraad te kopen. Banken gaven haar geen lening; ze was te arm. Elf jaar later kreeg ze een microkrediet van € 35, dat maakte al het verschil. Haar inkomen groeide en Kolondo kon voor haar kinderen en ouders zor-gen. Met haar laatste krediet van € 319 kan ze producten in Zuid-afrika gaan kopen; daar is de keuze groter. Kolondo blijft ambitieus. de droom om een huisje voor haar ouders te bouwen komt steeds dich-terbij. Verder zou ze ook nog graag een eigen bouwbedrijf opzetten. Ze spaart, maar de investering is enorm. Ze hoopt op nog een krediet, ditmaal van € 4552. Van € 35 naar € 4552. over ambitie gesproken.

MicHaEL Lugawa (48)

WinkelierKawaLa township, MaLawi

€ 135

Een deurwaarder heeft cordaid Microkrediet niet nodig. Zeker niet bij Michael Lugawa uit het Kawala-township in Malawi. de bank zag niets in de plannen van de winkelier toen hij geld wilde lenen om zijn assortiment kruidenierswaren en kantoorartikelen uit te breiden. Via Fincoop, een lokale partner van cordaid Microkrediet, leende hij toen € 135. Binnen vier maanden had Lugawa alles afbetaald. Met zijn

tweede microkrediet wil hij nog meer schappen vullen. in de koel-kast in de hoek van zijn winkel is nu alleen plek voor flesjes frisdrank. Lugawa wil graag verse producten verkopen, maar daarvoor is een tweede koelkast nodig. die hoopt hij te kopen met een nieuw krediet van € 270. Met de extra winst kunnen zijn kinderen naar school en kan hij de rekeningen voor water en elektra betalen. de rest gaat hij sparen.

anaLyn dagopioso (32)

Maakt kaarsen en verkoopt snacks

CoMposteLa VaLLey, Mindanao, FiLipijnen

€ 188

in ontwikkelingslanden trekken arme mensen vaak van het platte-land naar de stad. analyn dagopioso uit de Filipijnen maakte een tegen-gestelde beweging: zij verliet de stad voor haar geboortegrond, het platte-land. de stress, het harde leven en de dagelijkse strijd in de stad braken haar op. Ze streek neer in compos- tela Valley, een provincie op het eiland Mindanao. Met een micro-krediet van € 188 hield ze twee bedrijven draaiende: een kleine kaarsenmakerij en een handel in snacks. de meest verkochte snack is de chicharon, gefrituurde varkens-

huid. dagopioso’s winkeltje loopt goed. Ze verdient zo’n € 170 per maand. Elke dag betaalt ze een klein stukje van haar microkrediet af. Haar succes wordt gedeeld: door vier buren die bij haar in dienst zijn, door enkele studenten die zo hun studie bekostigen en door haar twee jonge kinderen. En dat grotendeels door gefrituurde varkensvelletjes.

aracELi VinLuan (47)

verhuurt feestMaterialenMariKina City, FiLipijnen

€ 183

Met een gemiddeld inkomen van € 20 per maand zou je denken dat er op de Filipijnen weinig animo is voor feestjes. niets is minder waar: Filipino’s zijn echte feestgangers. araceli Vinluan, moeder van vier, zag daar wel brood in. Menig feestje in Marikina city, een stad in het noorden van de Manilla-regio, begint bij haar verhuurbedrijfje. Ze levert tafels, stoelen, ballonnen en bijvoorbeeld pabitins, bamboe-rekken waaraan cadeaus worden gehangen die de gasten er vanaf moeten pakken terwijl het rek beweegt. Een mooie combi van ezeltje-prik en dat zakje snoep op een kinderpartijtje. Vinluan meet haar succes af aan simpele dingen. Ze ging van vijftien naar honderd stoelen in de verhuur en haar kinde-ren konden terug naar de school waarop ze vroeger zaten, voordat Vinluans beurs begon te knellen. Het gezin zal voorlopig blijven inwo-nen bij de ouders van Vinluan. dat is nog steeds nodig, want het ver-diende geld gaat naar de uitbreiding van de zaak. wie feestviert, krijgt honger. daarom heeft Vinluan plannen voor een cateringtak.

Araceli Vinluan

Linda Kolondo (links), Analyn Dago pioso

0 2 9azië

asHEnaFI aBEra (40)

fotograafteji, ethiopië

€ 424

De vader van ashenafi abera had veertien kinderen, bij twee vrou-wen. na elkaar, welteverstaan. Het maakte dat abera weinig kansen had toen hij opgroeide. school was een luxe, en nog wel een onnodige ook, vond zijn vader. Hijzelf was immers geslaagd zonder, dus ook abera kon beter werken dan leren.Zijn werkende leven begon hij onder aan de ladder, met allerhan-de kleine baantjes. tot hij met een eerste lening van € 2,75 een fiets-pomp kocht. Vanaf die dag was hij fietsenmaker. En automonteur. toen de zaak een beetje liep, kocht hij van zijn spaargeld een elektri-

sche pomp. Maar hij kreeg de zaak niet zó op poten dat hij echt tevreden kon zijn. toen hij op een dag in addis abeba was voor het inkopen van materialen, kocht hij in een opwelling een fototoestel, een wens die hij al lang koesterde. Hij besloot op dat moment om een fotowinkel te beginnen. Vrouw boos, haar familie boos.toch bood die familie hem een plek aan om alsnog zijn winkel te beginnen. Hij betaalde de lening af en met een nieuw krediet kocht hij een computer, laminaatmachine,

abera wiL nog een camera Kopen, zodat hij

ooK bruidSFotograFie Kan aanbieden

scanner, printer en lampen. En hij had succes als studiofotograaf. abera kon een stuk land kopen en bouwde zelfs een huis. nu wil hij een andere camera kopen, zodat hij ook bruidsfotografie kan aan-bieden. En daarna? ‘Een ontwik-kelmachine?’ Dat scheelt weer 55 kilometer reizen om te kunnen zien hoe de foto’s zijn geworden.

Ashenafi Abera

arCaDIo EstraDa (59)

winkEliErmariKina city, FiLipijnen

€ 798

In 2009 troffen kort achter elkaar twee tyfoons het Filipijnse eiland Luzon. De ravage die zij achterlieten was ongelooflijk. niet alleen hadden rukwinden hun verwoestende werk gedaan, ook de rivieren waren buiten hun oevers getreden en ver het dichtbevolkte land ingetrokken. winkelier arcadio Estrada vertelt het laconiek, maar de oud-zeeman is dan ook wat gewend. Zijn gezin stond doodsangsten uit op het dak van hun huis. Het water stond tot halverwege de eerste verdieping. alles was nat, dus ook zijn sari sari-winkel (minisupermarkt) op de begane grond. nou ja, nat, er was zo goed als niets van over. Met een krediet restaureerde Estrada zijn huis en winkel en vulde opnieuw de schappen. Het leven gaat door.

CHErIE LaVEGa (37)

fabrikant van kunststofkozijnEn

compoSteLa vaLLey, mindanao, FiLipijnen

€ 800

Cherie Lavega uit Compostela Valley is trots op haar man. ‘Dankzij zijn vakmanschap kunnen we goed voor onze kinderen zorgen.’ Lavega is wel erg bescheiden over haar eigen rol. Zij was het die de € 800 krediet wist te krijgen en zij is het die het bedrijf in kunststofkozijnen bestiert. Die worden geleverd aan mensen in de buurt en zelfs aan de gemeente, die opdrachten verstrekt voor publieke gebouwen. onder- houdsvrij; een belangrijk verkoop-

punt in de tropische Filipijnen, waar het eindeloos kan regenen.

CLEMEntE LaBaDIa (45)

bakkErKoronadaL city, FiLipijnen

€ 240

Clemente Labadia had het goed voor elkaar. De bakker had zijn eigen, goedlopende zaak in Koronadal City, op het grote zuidelijke eiland van de Filipijnen. En dat was hem niet aan komen waaien. als jongen van vijftien ging hij in de leer bij een lokale bakker. op zijn negentiende opende hij zijn eigen zaak, met steun van de bank en zijn oude baas. Maar toen werd zijn vrouw ziek en de ziekenhuiskosten werden zo hoog dat Labadia genoodzaakt was zijn bakkerij te verkopen. Met het geld betaalde hij de bank af en voldeed hij de rekeningen van het ziekenhuis. Het laatste restje vulde hij aan met een microkrediet van € 240. Zo begon hij opnieuw. nu draait zijn bakkerszaak weer als vanouds en heeft hij zelfs personeel in dienst. En mevrouw Labadia is helemaal hersteld. Veel zoeter wor-den verhalen niet gebakken.

DanILo napoLEs (39)

viskwEkErpaLmera viLLage, FiLipijnen

€ 798

politieagenten in nederland mogen dan klagen, hun collega’s in het Filipijnse palmera Village hebben het pas echt zwaar. Velen kunnen niet eens rondkomen van hun scha-mele salaris. reden voor diender Danilo napoles om ernaast te gaan ondernemen, als viskweker. Hij groef de eerste vijf vijvers zelf,

na de eerSte winSt waS napoLeS’ ambitie:

miLjonair worden

kocht vissen, en met een micro-krediet kon hij ze voeren. De eerste winst bedroeg € 390. Genoeg prik-kel voor napoles om zijn ambitie te formuleren: miljonair worden. Hij liet drie extra vijvers graven en ging verder. De tegenslag kwam toen hij vierduizend zieke visjes inkocht. Met de buik omhoog dreven ze naar de oppervlakte van zijn vijverimpe-

rium. napoles heeft ervan geleerd: hij koopt niet meer één soort vis in, en niet bij dezelfde leverancier. om miljonair te worden, wil hij in totaal vijftien kweekvijvers hebben. En dan is het een kwestie van oogsten.

ELVIE saLInDa (50)

MaisboErinLandan, FiLipijnen

€ 480

Het boerenleven in Landan, een dorpje op de zuidelijke punt van de Filipijnen, betekent hard werken en weinig verdienen. En elke maand hopen dat je net genoeg hebt om te eten en het schoolgeld te beta-len. praat met Elvie salinda dus ook niet over de toekomst; de dag van vandaag is al onzeker genoeg. De kleine maisboerin en haar man wisten toch wat strategische zetten

Arcadio Estrada, Cherie en Bernard

Lavega (rechts)

Clemente Labadia, Elvie Salinda , Danilo Napoles (met de klok mee van boven)

te maken om hun leven iets te ver- beteren. Zo begonnen ze als nieuw-komers in de boerengemeenschap als loonwerkers. Een bestaan zon-der perspectief. Maar door een deal met een buurman – arbeid in ruil voor bruikleen van grond – hebben ze nu een stukje land om te bewer-ken. Een eerste stap heet dat. Met hun krediet kochten ze zaaigoed en kunstmest. Maar dan ben je nog niet van succes verzekerd. Eén misoogst of een daling van de maisprijs en je bijt weer op een houtje. Maar het gezin Salinda zwoegt voort. En als Elvie over haar kinderen praat, gloort er toch iets van een toekomst, al is het dan niet de hare. ‘Ik werk hard, zodat mijn kinderen hun school kunnen afmaken. Dat is de enige manier om vooruit te komen in het leven.’

EvangElInE OlEa (46)

PoetsdoekenfabrikantManilla, Filipijnen

€ 475

‘Bahala na’ luidt het ondernemers-adagium op de diepgelovige Filipijnen. ‘laat het maar over aan god.’ Evangeline Olea woont in een bescheiden hutje in de sloppen van Manilla en ontleent kracht aan die zin. niet dat de moeder van een zoon van tien bij de pakken neerzit, zeker niet. Olea werkt hard. Ze koopt oude of mislukte kleding in bij fabrieken en verwerkt die op haar naaima-chine tot fleurige poetsdoeken. Maar meerdere keren per jaar zorgen natuurkrachten voor wateroverlast

in de sloppenwijk. ‘Overlast’ heet het als het water in de hut tot borst-hoogte staat. Het heet pas ‘overstro-ming’ als het water beide woonlagen vult. Bij de overstroming in augustus raakte haar naaimachine bescha-digd. als haar poetsdoeken weer droog zijn en ze ze verkoopt, kan ze de machine laten repareren. Dan kan haar zaak verder. als god dat wil.

FElIna Saluntay (48)

Maisboerinlandan, Filipijnen

€ 400

Felina Saluntay had een micro-krediet nodig om uit de klauwen van een lokale kredietverstrekker te blijven. Die rekende namelijk hoge rentes en hanteerde ongunstige voorwaarden voor de maisboerin uit het Filipijnse landan. De € 400 van de boerencoöperatie lPMPC maakte het verschil. Ze kon zaaigoed en mest inkopen om vier hectare grond voor de volgende oogst klaar te maken. Met een eerder microkrediet had ze al een waterbuffel kunnen kopen om het land te bewerken. En dan levert lPMPC in drukke tijden ook nog extra mankracht. Kijk, dat is een betere deal. Inmiddels ver-dient ze voldoende om de opleiding van haar zoon te kunnen betalen, die criminologie studeert en politie-agent wil worden. Saluntay zal hem vast met zachte hand naar de fiscale recherche bewegen om misstanden in kredietverstrekking aan de kaak te stellen.

één Misoogst oF een daling van de Maisprijs en je Moet weer op een

houtje bijten

gIna PEnIOn (44)

Maisboerinlandan, Filipijnen

€ 640

aan de voet van de Matutum-vulkaan op het zuidelijke eiland Mindanao werken gina Penion en haar man Jessie dag in, dag uit als maisboeren. Zij zijn de trotse bezit-ters van één hectare land, maar dat is te weinig om van rond te komen. Daarom hebben ze nog eens negen hectare in bruikleen. Maar omdat ze daarvoor al hun spaargeld als borg moesten inleggen, was er geen geld meer voor investeringen om de grond te bewerken en zaaigoed en mest te kopen. En dan, dan komen de aasgieren. In het geval van de familie Penion kwamen die in de vorm van geldschieters met wel heel bijzondere voorwaarden. niet alleen moesten de maisboertjes een absurd hoge rente betalen, ze wer-den ook verplicht hun oogst voor weinig geld aan de geldschieter te verkopen. Een wurggreep waar je als kleine boer nauwelijks uit komt. totdat een microkrediet via boeren-coöperatie lPMPC hen bevrijdde. De Penions kregen niet alleen een lening tegen een lage rente, de coöperatie helpt ook met het oog-sten en zaaien. tekenend is het t-shirt dat gina toont, gekregen van de vorige geldschieter nadat hij dik aan hen verdiend had. ‘In de coöperatie gaat dat anders’, vertelt ze. ‘Die betaalt aan het eind van het jaar een deel van de winst uit.’

Evangeline Olea, Leonida Micabola

(rechts)

Met de klok mee van onder: Felina

Saluntay, Gina Penion, Hilda Torres (rechts)

HILDa torrEs (50)

dirEctEur basisschoolmariKina city, FiLipijnen

€ 798

‘Gelukkig was het op een zaterdag’, verzucht Hilda torres, directeur van basisschool Mother of angels in Marikina City. Ze vertelt over de dag dat een tyfoon haar school trof. Het schoolgebouw raakte bescha-digd en het meubilair en de boeken gingen verloren. Dat torres toch het woord ‘gelukkig’ gebruikt is logisch: als het op een doordeweekse dag was gebeurd – met honderd leer-lingen in het gebouw – was de ramp compleet geweest. nu stond torres vooral voor een materiële kwestie. Hoe kreeg ze de school weer bruik-baar en waar vond ze geld voor boeken, tafels en banken? Ze kreeg een microkrediet van bijna € 800, genoeg om weer open te kunnen. Het krediet wordt nu afbetaald en de kinderen kunnen weer naar de les. Een donkere streep op de muur geeft aan tot waar de modder heeft gestaan en herinnert aan die zater-dag in september. ‘Hopelijk maken we zoiets nooit meer mee.’

IMELDa EstraDa CauDILLE (55)

winkEliErmariKina city, FiLipijnen

€ 789

stop je als roker bij de winkel van Imelda Estrada Caudille, dan wil je meteen een sigaret opsteken: de tabaksfabriek tegenover haar win-kel verspreidt continu de geur van

drogende tabaksbladeren en bran-dende tabak. In 2009 was dat even anders. tot twee keer toe blies een tyfoon de lucht schoon, maar ver-nielde tegelijkertijd alles op zijn pad. Zo ook de sari sari-winkel van Estrada Caudille, waar ze ook hapjes bereidt voor passerende truckers. ‘Het water stond ineens anderhalve meter hoog’, vertelt ze. Ze had net genoeg tijd om met haar man naar de hoogste plek van hun huis te vluchten. Haar inventaris viel niet meer te redden. Met een micro-krediet van € 789 wist de onder-nemer haar zaak weer op poten te krijgen. ’Zonder krediet had ik dat niet gered.’ Vandaag de dag heeft ze zelfs een ziektekostenverzekering, wat bijzonder is in de Filipijnen. En haar blik is op de toekomst gericht.

JunaIDa LanGGonG (35)

viskwEkErLaKe Sebu, FiLipijnen

€ 85

Junaida Langgong woont in een vervallen hutje aan de rand van Lake sebu in de Filipijnen. Zoals veel mensen op het platteland van dit aziatische land had ze moeite om rond te komen, zelfs om zich-zelf, haar man en drie kinderen voldoende te voeden. op een dag zag ze het licht: het meer kon uitkomst bieden. Mannen worden visser, maar Langgong besloot, als vrouw, vissen te gaan kweken. Een schot in de roos. Ze begon met een viskooi waarin elfhonderd tilapia’s kunnen worden gekweekt. Een microkrediet van € 85 inves-teerde ze in visvoer. De eerste oogst leverde al € 102 winst op. Gestaag breidt zij nu het aantal kooien uit. De teller staat op drie. Het doel is tien, dan is de winst voldoende om alle dromen uit te

op de marKt doen haar SpaarvarKenS € 32 per

StuK, een godSvermogen

laten komen. Kinderen naar school, haar hutje verbeterd en misschien zelfs wat spaargeld voor later. terwijl de viskwekerij langzaam groeit, verdient Langgong nog wat bij met het verkopen van zelf-gemaakte kettinkjes. Het is goed zo, ze heeft een plan.

LEonIDa MICaBoLa (59)

varkEnshoudErpaLmera viLLage, FiLipijnen

€ 480

terwijl in nederland de discussie woedt over megastallen en var-kensflats, hebben de biggen, zeu-gen en beren het in de Filipijnen een stuk beter. En het best hebben de dieren het misschien nog wel bij Leonida Micabola. Ze woont in een klein gehucht, palmera Village, op

het zuidelijke eiland Mindanao. palmera Village – het klinkt als een resort op Gran Canaria. En voor de varkens van Micabola moet het ook zo voelen. Micabola koopt ze als roze biggetjes. De eerste weken geeft ze de dieren de fles, daarna gedroogde en onrijpe bananen en ander ‘restafval’ van nabijgelegen landerijen. De hokken zijn brand-schoon, net als de varkens zelf. Ze schrobt ze dan ook allemaal, elke dag. uit liefde voor de dieren, maar ook omdat ze veel geld waard zijn. op de lokale markt doen haar ‘spaarvarkens’ maar liefst € 32 per stuk, een godsvermogen. Haar laatste ‘oogst’ leverde € 866 winst op. Dat geld gaat in de onderne-ming en de kleinkinderen kunnen naar school.

Imelda Estrada Caudille (boven), Junaida Langgong

0 3 3azië

EMILIo aLEGaDo (63)

EcologischE rijstboErbuenaviSta, FiLipijnen

€ 394

‘Biologisch’, ‘ecologisch’ en ‘groen’. Het zijn de modewoorden van de westerse marketeers. ook in de Filipijnen worden steeds vaker pesticiden vervangen door biolo-gische bestrijdingsmiddelen, maar dan vooral om kosten te besparen en opdat de rijstboer eindelijk ook eens nagels kan laten groeien. Die worden namelijk weggevreten door de chemische troep.Emilio alegado en zijn vrouw Violetta (52) zijn fantastische voor-beelden van ‘groen bewustzijn’. Chemische pesticiden vind je niet meer op hun rice farm in de binnen-landen van Mindanao. wel hoor je de hele dag het gekwaak van 150 eend-jes. Eendjes, ja. Itik in het Filipijns.

Die kleine soldaten, zoals ze lief-kozend worden genoemd, eten de slakken uit het veld. En met de slakken ook de gevaarlijke bacte-riën die in hun huisjes wonen. Gevaarlijk voor plant én boer.Het is een innovatie die juist terug-gaat in de tijd, naar de wijsheid van boeren uit Japan en China. Het

vergt wel wat aanpassingen: je moet een hok bouwen voor die kleine strijders en je moet je rijst net wat verder uit elkaar planten. De een-den moeten er namelijk wel tussen-door kunnen zwemmen. Maar dan krijg je wel meer opbrengst per plant, per hectare, en die opbrengst is ook nog eens ‘eco’. Dat mogen Emilio en Violetta alleen niet op de zak rijst zetten; daarvoor moet het proces eerst worden goedgekeurd door het ministerie van agricultuur. Hen maakt het niet uit. Met ‘eco’ hebben ze niet zoveel. Met kosten-besparing, hun nagels en de eendjes des te meer.

Emilio Alegado

de SchadeLijKe SLaKKen in het rijStveLd worden opgegeten door eenden

MarIEtta paLErIt (33)

varkEnshoudErnabunturan, FiLipijnen

€ 283

Het ondernemersleven van Marietta palerit liep niet altijd even lekker. Vroeger – ze denkt er liever niet meer aan terug – had ze een sari sari-winkeltje in nabunturan, op het zuidelijke eiland Mindanao in de Filipijnen. Het geld daarvoor had ze geleend bij een lokale partij met een sterk winstoogmerk. Dat betekende dat de belangen van Marietta, haar man en drie kinde-ren ondergeschikt waren aan de afbetalingen die werden geëist. De sari sari-winkel ging op de fles.Met een microkrediet startte palerit daarop een heel andere handel. Ze kocht biggen en bracht die groot. na de slacht verkocht ze het vlees aan buren en bekenden; een lucratieve handel. palerit voegt nu maandelijks € 133 toe aan het gezinsinkomen. Dat kun je met recht een ‘vetpot’ noemen.

MayLEn BaLICuCos (31)

tilapiakwEkErLaKe Sebu, FiLipijnen

€ 255

Zelf had Maylen Balicucos als kind het voorrecht om naar school te gaan. al moest ze er wel met een lege maag naartoe, want geld voor school én ontbijt was er gewoon-weg niet. Dat moest en zou anders gaan bij haar eigen kinderen, beloofde zij zichzelf. Zo kwam het dat Balicucos naast haar baan als docent een tilapiakwekerij begon. Dat kon ook heel goed, want ze woont nu aan de rand van het prachtige Lake sebu. overdag geeft

ze les, ’s avonds houdt ze de vis-kooien bij en zorgt ze voor haar bejaarde ouders. En in het weekend volgt ze een mastersopleiding aan de universiteit. De winst die ze maakt door de verkoop van de vissen, benut ze voor het afbetalen van haar krediet, het kopen van nieuwe visjes en het uitbreiden van het aantal kooien. Vorig jaar ver-dubbelde dat aantal van vijf naar tien. Balicucos weet het zeker: het leven van haar nog jonge kinderen zal anders zijn dan dat van haar.

patErno VILLas (51)

tricyclE-chauffEurgeneraL SantoS, FiLipijnen

€ 1804

Het verkeer in de Filipijnen is een gevaarlijke heksenketel. paterno Villas kan erover meepraten. Hij kreeg een zwaar verkeersongeluk en was anderhalf jaar uit de run-ning. Hij had geen spaargeld en dus geen eten en geen verzekering voor ziektekosten. De spalk om zijn been had hij zelf in elkaar geknutseld. De enige bron van inkomsten die hij kon verzinnen, was bananen bakken in zijn hutje. Zijn kinderen verkochten die, maar het leverde weinig op. toen kreeg hij een microkrediet van liefst € 1804. Daarmee kocht hij een tricycle, een motor die zo kan worden omgebouwd dat hij dienst kan doen als taxi. ware kunstwerkjes, die tricycles. En voor Villas dé manier om weer in het onderhoud van zijn gezin te voor-zien. Zijn credo op de weg? ‘safety first.’ Hoe kan het ook anders.

met zijn Krediet Kocht viLLaS een tricycLe

die dienStdoet aLS taxi

pErLIta arquELLEs (41)

Maakt En vErkoopt bloEMEnkransEn

maniLLa, FiLipijnen

€ 68

perlita arquelles brengt het groot-ste deel van haar dag door in kleer-makerszit. Ze maakt bloemen-kransjes. Ze rijgt jasmijnbloesem aan een sliert bladeren, drapeert ze over een lege colafles en schikt het geheel zodanig dat het een ketting wordt. per tien verkoopt ze deze op de lokale markt. De geurige kettingen dienen als offer aan de heiligen, als eerbetoon aan overle-denen, maar ook als luchtverfrisser. Elke zaterdag reist arquelles af naar een plattelandsmarkt buiten de hoofdstad. Daar vult ze een koeldoos met de fragiele bloemen en bladeren. Eenmaal thuis begint de productie, die ze efficiënt in

stappen heeft verdeeld. Even methodisch en gedisciplineerd is arquelles met haar geleende en verdiende geld. Ze betaalt af, ze spaart en ze investeert. Ze breidt haar inkoop uit en stuurt haar kinderen naar school. aan haar hutje in de sloppen is het niet af te zien, maar het gaat financieel best aardig met haar.

Marietta Palerit, Maylen Balicucos (rechts)

Perlita Arquelles, Paterno Villas (onder)

0 3 5azië

Raquel Posa (31)

StraatventerManilla, Filipijnen

€ 843

Raquel Posa is een echte onder-nemer: een doorzetter die kansen ziet in plaats van bedreigingen en met een goede neus voor zaken. Voordat Manilla in 2009 werd getroffen door tyfoons, bezat Posa enkele fietskarren. Vanaf die karren verkocht ze speelgoed en huishou-delijke artikelen. een prima handel, die echter voor haar neus ten onder ging. letterlijk: ze werden door het wassende water meegetrokken. Met een microkrediet voor tyfoonslacht-offers begon ze opnieuw. De huidige stand van zaken is indrukwekkend: tien fietskarren, acht man personeel en elke kar levert een bruto dag-winst op van € 14. en van dat ene personeelslid dat voor zichzelf be-gon, is Posa nu leverancier.

Renante MeMang (35)

tricycle-chauffeurManilla, Filipijnen

€ 110

Renante Memang, zoon van een straatveger, omschrijft zijn droom heel simpel: huisje, boompje, beest-je. omdat zijn ouders arm waren, stopte hij op zijn vijftiende met school en ging werken. Dat leverde direct geld op, maar al snel werd duidelijk dat het niet voldeed. Hij trof echter een meisje met spaar-geld en kreeg een microkrediet.

Daarmee kocht hij een tweede-hands tricycle, een brommer met ombouw, die overal in de Filipijnen als taxi fungeert. Memang is nog nooit zo trots en blij geweest. Hij is kostwinner en binnenkort vraagt hij zijn vriendin ten huwelijk.

Rolito ibanez (63)

eigenaar naaiatelierCoMpostela Valley, Filipijnen

€ 190

Vanaf zijn 28ste werkte Rolito ibanez in een naaifabriek. Hij ver-diende weinig en had geen uitzicht op ander werk. na 22 jaar had hij voldoende geld gespaard om zijn eigen naaiatelier te beginnen. zijn eerste stappen als ondernemer waren niet zo florissant. Hij kon geen naaimachine kopen, dus wilde hij er één huren. Dat kon niet, dus huurde hij er – gedwongen – tien. De hele buurt ging bij hem aan het werk. Het was te veel; binnen een jaar sloot hij zijn zaak. Met een microkrediet kocht hij zijn eerste tweedehands naaimachine en be-gon opnieuw, in zijn eentje. Vraag was er voldoende en al gauw was duidelijk dat zijn zoon bij hem kon komen werken. Hij kreeg € 190 krediet voor een tweede machine. nu werken vader en zoon samen, tot Rolito, ergens in de zeventig, met pensioen gaat en junior het atelier overneemt.

Rosa HacHac (43)

WinkelierManilla, Filipijnen

€ 143

De sari sari-winkel van Rosa Hachac in Manilla ligt niet bepaald op een a1-locatie. Weliswaar aan

ze heeFt nu tien Fietskarren. elke kar

leVert een bruto dagwinst op Van € 14

een doorgaande route de sloppen-wijk in en met uitzicht op de rivier, maar het is diezelfde rivier die permanent de hele wijk bedreigt. tweemaal per jaar overstroomt deze zo hevig dat er twee meter water in de winkel van Hachac staat. een keer of zes is er ‘slechts wateroverlast’: dan staat het water tot borsthoogte. Hoe dan ook, het betekent dat Rosa geregeld haar hele winkelvoorraad naar de eerste dan wel tweede verdieping van het gebouwtje moet slepen. en dat is sinds de laatste uitbreiding van haar zaak niet gemakkelijker ge-worden. Van haar krediet heeft ze twee computers gekocht waarop ze internet aanbiedt, een unicum in de sloppenwijk. tot diep in de nacht zit de jeugd op Facebook en speelt computerspellen online. Dat kost vijf peso per uur, omgerekend ongeveer tien cent.

Rosanie aRRoz (49)

MeubelMakerCoMpostela, Filipijnen

€ 57

Rosanie arroz en haar man vormen een prima tandem. Hij ontwerpt en maakt meubels van de oude auto-banden die ze van het krediet kon-den kopen, zij verzorgt de inkoop en de financiën van hun kleine zaakje in compostela. Voor de werkplaats staan de autobanden opgestapeld, klaar om tot tafel, stoel of dienblad te worden ver-werkt. Rosanies man maakt de meubels volledig met de hand; met

Raquel Posa, Rolito Ibanez (links),Rosa Hachac (onder)

0 3 6

een vlijmscherp mes snijdt hij de banden in strengen, die hij ver-volgens weeft en met klinknagels vastzet. Het enige wat machinaal gebeurt, is het doorsnijden van vrachtwagenbanden, waarin een ijzeren ring zit. Resultaat: heuse designmeubels die gretig aftrek vinden bij winkels en particulieren.

RolanD alisoso (36)

tricycle-chauffeurgeneral santos, Filipijnen

€ 1804

Jarenlang was Roland alisoso tricycle-chauffeur in general santos, een middelgrote plaats in het zuiden van de Filipijnen. Hij huurde zijn motortaxi. Dat kostte hem de helft van zijn opbrengst en voor zijn werkuren was hij overgeleverd aan de gratie van de verhuurder. in de tang zat hij. Dat vond ook zijn vrouw, die hem verliet en hun twee kinderen mee-nam. De kans dat een bank hem zou helpen om zijn eigen tricycle te kopen was nihil, de terugkeer van zijn gezin daarmee ook. tot hij met een fors microkrediet van € 1804 zijn eigen motortaxi kon kopen. Hij werkte snoeihard en stuurde onderwijl geld naar zijn vrouw en kinderen. De lening betaalt hij in 912 dagen af, dan is de motor van hem. Het gaat zo voorspoedig dat zijn vrouw en kinderen inmiddels bij hem terug zijn.

MeVRouW annaMMa (40)

booMkWekertaMil nadu, india

€ 255

geld groeit in het zuidelijke deel van india wel degelijk aan een

boom. althans, in overdrachtelijke zin. Mevrouw annamma begon met een microkrediet van € 225 haar eigen boomkwekerij en gaf zo haar eigen leven, dat van haar gezin en zelfs dat van vele mensen in haar omgeving een positieve wending. Het eerste microkrediet heeft ze, net als het tweede, al terugbetaald. Dat kon ook, want het gezinsinkomen steeg van € 105 naar € 165 per maand, het verschil tussen armoede en in staat zijn jezelf goed te redden. in het dorp van annamma is veel veranderd sinds de steun middels microkre-dieten en met de hulp van bFl, een lokale partner van cordaid Microkrediet. ook zijn allerlei zelf- hulpgroepjes actief, waarin al dan niet startende ondernemers elkaar helpen, adviseren en begeleiden. een van de grootste successen is de komst van een zomerschooltje waar nu ongeveer honderd kinde-ren les krijgen, onder anderen van de dochter van annamma.

MeVRouW HeeRaMani (45)

groentehandelaarashapur, india

€ 202

elke dag aten meneer en mevrouw Heeramani en hun kinderen pap en rijst. Meer konden ze zich niet veroorloven. Het leven kan hard zijn in het centrale deel van india, ook als je, zoals mevrouw Heera-mani, een groentehandeltje hebt. zij bestierde de winkel, haar man trok met de groentekar – bekostigd

‘Vroeger Verdienden we € 18 per Maand, dat was

arMoede, nu € 29 per dag’

met een eerder krediet – langs omliggende dorpen. en toch elke dag pap en rijst, meer niet. Met een nieuw krediet van € 202 breidde ze haar handel in de winkel uit met de verkoop van chaat, gefrituurde deegwaar in allerlei varianten. ‘De handel loopt nu goed’, vertelt ze opgelucht. ‘Vroeger verdienden we € 18 per maand. Dat was armoede. tegen-woordig verdienen we € 29 per dag.’ een wereld van verschil.

JaHinDun nisHa (32)

WinkelierseMaria, india

€ 155

in 2009 kreeg de man van Jahindun nisha een ongeluk en kon nog maar één arm gebruiken. omdat hij kost-winner was, verviel het gezin vrij-wel direct in armoede. en arm zijn betekent in semaria wel iets meer dan dat de kinderen van hockey af moeten. Jahindun leende € 155 als microkrediet en begon een kruide-nierswinkeltje aan huis. elke dag werkte ze in haar winkeltje en ver- zorgde haar man en kinderen. toen haar man voldoende hersteld was om in de winkel te kunnen helpen, besteedde Jahindun de tijd die ze ‘overhield’ aan het rollen van beedi’s, dunne kruidensigaretjes. een twee-de krediet van € 155 stak ze in de uitbreiding van haar winkel. Met een breder assortiment loopt die beter dan ooit. zo goed zelfs dat er geld overblijft na het eten. Daarvan gaan de kinderen naar school en kon haar man naar een goed zieken- huis. Hij is nu helemaal hersteld.

Rosanie Arroz (links), mevrouw Annamma

Roland Alisoso, Jahindun Nisha (onder)

evenmin. Jarenlang liep het bedrijfje van Kalu Prajapati in Murdaha, een dorpje in de noordelijke deelstaat uttar Pradesh, slecht. ze kwam nauwelijks rond. toen twee van haar zoons ziek werden, moest Prajapati alles verkopen – haar huis, haar grond – om de ziekenhuiskosten te kunnen betalen. in dat huis woon-den elf familieleden. Van cashpor, de lokale partner van cordaid Microkrediet, kreeg ze een micro-krediet van € 205. Daarvan kocht ze grondstoffen om potten te bak-ken: modder, zand en mest. zo krabbelde ze overeind en met een nieuw microkrediet van € 263 kocht ze een machine. nu verdient ze elke dag wat ze voorheen in een maand verdiende: € 14,60. ze heeft een klein stukje grond gekocht waarop ze een eenvoudig stenen huis bouwt, een flinke vooruitgang na de modderhut waarin zij eerst woonde. Haar droom: de potten-bakkerij verder uitbreiden en mis-schien wel iemand in dienst nemen. en haar uitgehuwelijkte dochter weer in huis nemen.

MeVRouW latHa (27)

cateraar, eigenaar bedden- en bankenWinkel

ashapur, india

€ 834

Heus niet iedereen in india zit als ghandi in kleermakerszit op een matje. als het aan mevrouw latha ligt, kan het ook prima op een van de banken, kussens en matrassen die ze verkoopt. Die maakt ze zelf in haar winkel/werkplaats indian bed Mart. in 2000 was latha zo arm dat haar kinderen niet naar school kon- den. Met een microkrediet van € 305 begon ze toen haar indian bed Mart. samen met elf andere vrouwen

oM haar Vier doChters goed uit te huwelijken,

is Meer nodig dan het loon Van haar Man

kreeg ze training in het opstarten van een eigen bedrijfje. er volgden meer microkredieten, waarvan ze een werkplaats en opslagruimte bouwde. Haar zaak floreert en ze heeft nu tien werknemers in dienst.Met een nieuw microkrediet van € 834 wil ze een machine kopen om schuimrubber te snijden, zodat ze nog meer en betere producten kan afleveren. latha verdient nu € 255 per maand. zo kan ze haar gezin onderhouden en haar kinderen gaan naar school.

MeVRouW lata (35)

kledingMakerashapur, india

€ 146

Mevrouw lata wordt niet graag herinnerd aan de tijd voor haar microkrediet. Haar man verkocht pannen in een piepklein winkeltje. Het gezin had € 18 te besteden. Per maand. er was zelfs geen geld voor de basisbehoeften. Met een micro-krediet van € 88 kocht lata een naaimachine en begon ze kleren te maken. een tweede krediet investeerde ze in haar winkel en nu is haar atelier aan de beurt, met een derde krediet. zo hoopt ze haar winst te vergroten om het school-geld van haar zoon te betalen en misschien zelfs een eigen huis te kunnen kopen. over de basis-behoeften hoeft ze zich niet meer druk te maken. eindelijk hebben lata en haar gezin genoeg te eten, en nog gezond eten ook. nooit meer hoeft ze zich af te vragen wanneer de volgende maaltijd zal zijn. en of die maaltijd dan wel genoeg en gezond zal zijn voor haar opgroei-ende zoon. lata kan zich concen-treren op de toekomst. ze heeft zelfs al een beetje spaargeld voor het geval er iemand ziek wordt.

KiRan bHaneWal (38)

cateraarbhopal, india

€ 240

studenten zijn vaak te lui om hun eigen brood te smeren, ook in india. in bhopal verkoopt Kiran bhanewal daarom verse ontbijtjes en lunch-pakketten aan studenten. ze heeft nu veertien vaste klanten, maar dat aantal wil ze uitbreiden naar vijftig. Daar heeft ze extra werkruimte, keukengereedschap en ingrediën-ten voor nodig. een microkrediet van € 240 moet dat mogelijk maken. Hiervoor had ze een kruideniers-winkeltje aan huis, tot de gemeente ineens bepaalde dat ze er onrecht-matig woonde. bhanewal moest

toezien hoe een bulldozer haar huis, winkeltje en dromen verpletterde. Het geld dat ze nu verdient, is voor de bruidsschat van haar vier doch-ters. om die goed uit te huwelijken, is meer nodig dan het arbeidersloon van haar man.

Kalu PRaJaPati (48)

PottenbakkerMurdaha, india

€ 263

een pottenbakkerij in india, klas-sieker kan het bijna niet. Het drama

Kalu Prajapati, mevrouw Latha (linksonder)

Kiran Bhanewal

0 38azië

beRnaRDo tanael (58)

eierhandelaarManilla, Filipijnen

€ 110

Manilla, de Filipijnse hoofdstad, is altijd gegroeid als kool. bouw-vakkers als bernardo tanael kon-den hun brood dan ook redelijk verdienen. Maar toen tanael 55 jaar werd, wilde niemand hem meer hebben in de bouw. tanael

bleef het proberen, zonder succes, tot zijn neef hem apart nam. ‘stop toch met zoeken naar werk dat je over een paar jaar niet meer kunt doen’, zei hij. Dat deed het kwartje vallen bij tanael en hij koos – vrij letterlijk – eieren voor zijn geld. Hij vroeg een microkrediet aan en begon zijn handeltje in eieren. zijn dag begint om vijf uur, als hij op de fiets langs handelaren gaat om eieren te halen. Hij koopt 1500 stuks; op de weg terug sneuvelen er slechts een paar.

Voor het middaguur is tanael al ‘los’. Dan fietst hij naar huis en rust een paar uurtjes. ’s Middags maakt hij nog een ronde, om geld op te halen bij afnemers die op krediet bij hem kopen. Het is een leven dat tanael nog wel even vol kan houden. ‘ik raak hierbij niet ge-wond, krijg altijd betaald en kan mijn eigen uren bepalen.’ tanael spaart nu voor een brom-mer. ‘Het fietsen gaat nu nog, maar ik word een keertje oud.’ Het pensioen voor die tijd spaart hij nu bij elkaar. in een kast in de achterkamer van zijn sloppen-woning heeft hij 10.000 peso (€ 188) verstopt. beveiligd met slotjes waarmee wij in het westen slechts een koffer of een dagboek symbolisch vergrendelen.

‘ ik raak hierbij niet gewond, krijg altijd betaald en kan Mijn eigen uren bepalen’

Bernardo Tanael

MaKKi bansal (28)

eigenaar afval- inzaMelingSbedrijf

Maihar, india

€ 240

india staat niet bekend om zijn schoongeveegde stoepjes. De hoe-veelheid afval op straat verbaast eenieder die er voor het eerst komt. Maar elk nadeel hep zijn voordeel, moet Makki bansal uit Maihar hebben gedacht, en

ze begon een afvalinzamelings- bedrijf. bansal trouwde jong en kreeg drie kinderen. zij bleef thuis, terwijl haar man als een-voudige arbeider werkte in de afvalinzameling. samen droomden zij van een betere toekomst. een eigen bedrijf.toen hoorde bansal over samhita, de lokale partner van cordaid Microkrediet. ze werd lid en door-liep een cursus hoe je verantwoor-delijk met een krediet omgaat. ze nam een microkrediet van € 65, kocht een weegschaal en bouwde een tentje. Dat werd haar inzamel-punt. al snel vond ze mensen die voor haar het dorp afstruinden naar afval. ze betaalde een vaste kiloprijs voor al het glas, plastic en papier dat werd aangeleverd en verkocht dat weer door aan grotere inzamelpunten.Met een volgend microkrediet van € 240 wil bansal meer afval opkopen om zo een interessante partij te worden voor de grote jongens in de afvalbranche. Haar familie is trots op haar.

MeVRouW sanJu (29)

eigenaar Meubelzaakjedeepapur, india

€ 160

uithuwelijking is meestal al geen feest, maar als je ook nog eens terechtkomt in een straatarme familie, zoals mevrouw sanju uit Deepapur in india, heb je het op z’n zachtst gezegd niet getroffen.Het gezamenlijke inkomen van haar nieuwe familie was € 1,90 per dag. en dat voor tien personen. Met een microkrediet van € 160 kon sanju een eigen meubelzaakje beginnen. Het is de bedoeling om met dat krediet meubels in te ko-pen, die weer door te verkopen en van de winst een stukje land aan te schaffen om eten op te verbouwen. sanju was de eerste vrouw in het gezin die voor extra inkomen zorg-de. De ideale schoondochter.

saPna naMDeV (28)

Producent PaPieren bekerS en borden

bhopal, india

€ 160

Je maakt papieren bekers. en je hebt een droom: je wilt ook papie-ren borden maken. De man van sapna namdev uit bhopal, india, verdiende als monteur een laag en instabiel inkomen. in 2010 zag sapna namdev een advertentie in de krant: een grote fabrikant beloofde papieren bordjes en bekers op te kopen van iedereen die ze kon produceren. Dat vond namdev nog eens een goed idee. inmiddels maakt ze al drieduizend bekers per dag. nu dus de bordjes nog, maar daarvoor heeft ze een microkrediet van € 160 nodig.

Met een Volgend krediet wil ze een interessante

partij worden Voor de grote jongens

Daarvan wil namdev een tweede machine kopen, waarmee haar man dan papieren borden kan produce-ren. Want met alleen de bekers verdient ze € 75 per maand, net genoeg om schoolgeld voor haar driejarige dochter te sparen. Haar man zal dan wel zijn baan als mon-teur moeten opgeven. zonde van zijn vaardigheden, vindt ze, maar er is weinig keuze. Hij verdient gewoon te weinig. en het gezin moet nodig sparen, want ze is opnieuw zwanger.

MeVRouW saRitHalaKsHMi

PoPPenMakerperangiyur, india

€ 299

een schamele € 30 veranderde niet alleen het leven van één vrouw in india, maar ook dat van haar vijf vriendinnen. Voor 2009 waren mevrouw sarithalakshmi en haar gezin er slecht aan toe. Haar man brak zijn been bij een auto-ongeluk en kon zes maanden niet lopen. Weg inkomen. Dus begon sarithalakshmi een poppenmakerij in Perangiyur, in het zuiden van india, met € 30 microkrediet. Met een aantal vrou-wen uit de buurt kreeg ze een cur-sus omgaan met microkrediet en een training in poppen maken. Met het eerste krediet had ze geld om poppen te beschilderen, met een tweede krediet van € 153 kon ze een machine kopen om zelf poppen te maken. Haar derde krediet, van € 299, is voor de uitbreiding van haar zaak. nu heeft ze vijf vriendin-nen in dienst en verdient ze € 107 per maand, genoeg voor het school-geld van haar zoon. Met het nieuwe krediet hoopt ze haar zaak verder uit te breiden. goed voor haar gezin, goed voor haar vriendinnen en alle poppenliefhebbers in Perangiyur.

Mevrouw Sarithalakshmi, mevrouw Sanju

(onder)

0 40

saVRiti PRataP (28)

eigenaar naaiatelierbhopal, india

€ 150

een eigen naaimachine lijkt niet zo heel veel gevraagd, maar wel voor een dienstmeisje in india. Dat was savriti Pratap uit bhopal namelijk. Haar man werkte als kleermaker in loondienst, maar verdiende lang niet genoeg om het gezin met drie kinderen te onderhouden. in 2010 begon Pratap samen met haar man een eigen naaiatelier. een langge-koesterde droom, die uitkwam met een microkrediet van € 80. binnen zes maanden verdiende ze genoeg om haar baan als dienstmeisje op te zeggen. Pratap krijgt veel opdrach-ten, maar ze heeft niet genoeg geld om nieuwe stoffen te kopen, dus wil ze graag een nieuw microkre-diet, ditmaal van € 150. Pratap: ‘elke dag word ik beter in wat ik doe. Dat levert mij een goede repu-tatie en klantenkring op. ik wil uit- breiden en meer mensen in dienst nemen. arme vrouwen. ik weet nu: we hoeven geen genoegen te nemen met een armoedig bestaan.’

seeta laKHeRe (28)

handelaar in arMbandenMaihar, india

€ 240

in het noorden van india zit seeta lakhere op een stoep. Voor haar

uitgestald liggen glinsterende arm-banden. lakhere zit hier de hele dag, elke dag. De zon schijnt gena-deloos op haar hoofd. af en toe is ze bijna onzichtbaar door een zwar-te wolk van uitlaatgassen. Het lijkt haar niet te deren: ze verdient geld voor haar kinderen.seeta lakhere was vijftien toen ze haar eerste kind kreeg en van school af moest. Haar man verkocht schoonmaakmiddelen. Met zijn fiets ging hij de dorpen af. Hij deed zijn best, maar er was altijd geldgebrek.Met een microkrediet van € 95 kon lakhere echter haar handel opzetten: armbanden en het ge-kleurde poeder waarmee indiase vrouwen een stip op het voorhoofd zetten. samen met haar man ver-dient ze nu € 3,60 per dag. Meer dan voorheen, maar nog altijd geen vetpot. Met een nieuw microkrediet van € 240 wil lakhere nieuwe arm- banden en poeder gaan kopen. ze hoopt dat ook haar man met zijn schoonmaakmiddelen bij haar handel aanschuift. en op de lange termijn wil ze een eigen winkel, op een prominente plek in het dorp.

MeVRouW soRaJa (42)

detailliSttaMil nadu, india

€ 305

ook in india kun je als kleine detaillist geld lenen. alleen terug-betalen is een groot probleem; de lokale geldschieters, de zogeheten loan sharks, zijn meedogenloos. ze laten een winkelier zomaar platzak achter. Dat overkwam me-vrouw soraja uit tamil nadu, een deelstaat in het zuiden van india. ze leende geld van de plaatselijke Dirk scheringa. blut werd ze lid van bFl, de lokale partner van cordaid Microkrediet. Daarvoor moest ze

wel eerst € 0,76 bijdragen aan de gezamenlijke spaarkas, iets wat ze nauwelijks kon opbrengen. Met een klein krediet kocht ze haar eerste koopwaar in: shampoo, zeep, chocolade. twee jaar later, in 2005, kocht ze met een volgend micro-krediet een koelkast en kon ze koude frisdrank verkopen. beetje bij beetje breidt soraja sindsdien haar winkeltje uit. inmiddels kan ze zelfs een goede opleiding voor haar kinderen beta-len. Haar zoon doet een bedrijfs-kundige opleiding, haar dochter studeert literatuur. Dat is nog eens vertrouwen hebben in de toekomst.

sunita KusWaHa (34)

eigenaar cd-Winkeludaipur, india

€ 238

als kind leerde sunita Kuswaha graag, maar op een gegeven mo-ment hadden haar ouders geen geld meer en moest ze van school. Kuswaha was achttien toen ze trouwde. Haar man had destijds een klein winkeltje met pannen, maar rondkomen konden ze niet. Daarom nam Kuswaha een baantje op een privéschool. Daar verdiende ze € 7,94 per maand mee. ondertussen droomde haar man ervan om cd’tjes te verkopen op de markt. Maar ja, geen geld. een vriend vertelde hun over microkre-diet en samen met buren begonnen ze een spaar- en kredietgroep. Met een krediet van € 128 begonnen ze een stalletje met cd’s aan een looppad van de markt. na een paar maanden draaiden ze al winst. Met een tweede microkrediet van € 238 begonnen ze een heus winkeltje.De zaken gaan nu goed. op een goede werkdag maken ze een dikke € 11 euro winst.

Makki Bansal (geheel links), Seeta Lakhere, Sapna Namdev (onder)

Mevrouw Soraja, Sunita Kuswaha (onder)

0 4 1azië

Vicenta cáceRes cHáVez (56)

WinkeliernueVa esperanza, honduras

€ 783

Het leven van Vicenta cáceres chávez begon in een hutje van hout, steen en modder. Dat laatste diende als cement en isolatie. cáceres chávez groeide op in een gezin met twaalf kinderen. De hele familie sliep in één kamer. geld voor scholing was er niet. Voor de kleine Vicenta was er net genoeg geld om drie jaar naar de basisschool te gaan.op een dorpsfeest ontmoette ze haar huidige man. ze was toen zestien jaar. Drie jaar later trouw-den ze en tot op de dag van van-daag hebben ze nog nooit ruzie gemaakt, zeggen ze. Het echtpaar bouwde een eigen huis, startte

een gezin en cáceres chávez begon haar winkeltje aan huis.Dat laatste kon ze doen met de hulp van een microkrediet. elf heeft ze er door de jaren heen gehad. ze kocht er koopwaar van, een vriezer en een koelkast. Dat was een voor-uitgang, voor het hele dorp. De drankjes waren ineens lekker koud en vooral: het vlees was langer houdbaar.Het geld dat ze verdient, omgere-kend toch zo’n € 27,40 per dag, investeert ze in haar bedrijf en in

de coöperatie waarvan ze deel uitmaakt. een goede investering, leerde de tijd.cáceres chávez beschouwt zichzelf nog niet als oud. Maar als ze dat wel is, hoopt ze nog steeds haar winkeltje te runnen. Misschien niet meer van zes uur ’s ochtends tot zeven uur ’s avonds, maar toch. Haar tip voor alle ondernemers: ‘Wees goed voor je klanten, ook voor kinderen. laat mensen dingen ruilen als hun kinderen iets ver-keerds hebben gehaald. Daar moet je niet moeilijk over doen.’

Vicenta Cáceres Chávez

‘je Moet niet Moeilijk doen oVer ruilen’

susHila DeVi (47)

kruideniersudhipur, india

€ 175

sushila Devi en haar man begonnen jaren geleden een piepklein kruide-nierswinkeltje in sudhipur, india. Maar zoals dat gaat met piepkleine winkeltjes, was de winst navenant: € 17,50 per maand. Daar kon het gezin niet van rondkomen, laat staan dat er nieuwe producten konden worden gekocht. De schap-pen raakten leger en leger; geen fraai gezicht voor een winkel.Met haar eerste microkrediet vulde Devi de schappen weer, met het tweede renoveerde ze de winkel en met het derde breidde ze haar assortiment uit. nu heeft Devi een vierde krediet, voor verse groen-ten, en verdient ze € 22. Per dag.over de zaken dus geen klachten meer, maar Devi heeft nog een droom. toen zij en haar man aan de grond zaten, moesten ze hun doch-ter uithuwelijken, aan een arme man nog wel. Devi hoopt nu zo veel geld te sparen dat ze hun dochter weer in huis kunnen nemen.

MeVRouW taMilaRasi (41)

verkooPt decoratieSlawspet, india

€ 300

in nederland zie je ze nog nergens op tafel staan, maar in lawspet, india, lopen ze als een trein: de golden trees, van goudkleurig staaldraad gevlochten boompjes. leuk als woondecoratie.Mevrouw tamilarasi heeft een handel in indiase sari’s, wierook en allerlei decoraties, waaronder golden trees, de hit van het huis.

ze doet dat met negen andere vrou-wen. samen zijn ze sinds 2007 lid van een zelfhulpgroep en met een microkrediet van € 300 kunnen zij hun handel uitbreiden. Voordat ze lid werd van deze groep was tamilarasi straatarm, net als de andere vrouwen. nu verdienen ze allemaal € 57 per maand. niet dat daarmee alle problemen de wereld uit zijn, maar het helpt wel.De golden trees hebben de aan-dacht getrokken van veel nieuwe klanten. in india is het een chic pronkstuk voor in de woonkamer. en door de aanwas van klanten is de wierook vaak uitverkocht en de verkoop van sari’s verdubbeld. allemaal mond-tot-mondreclame.

VasantHi VeRMa (38)

naaiSter Met eigen atelier

bhopal, india

€ 230

Vasanthi Verma haalt haar inspira-tie uit de films en filmsterren van bollywood. zo weet ze welke mode populair is bij tienermeisjes. in 2008 begon ze haar kleine naai-atelier, opgezet met een microkre-diet van € 230. Daarvan kocht ze twee machines en stof. Maar toen kwam er slecht nieuws: de sloppen-wijk waar ze woonde, werd afge-broken. zo verloor Verma haar huis en atelier. De naaimachines heeft ze nog, maar geld voor een nieuw atelier ontbreekt en de ruimte die ze huurt is zo klein dat niet alle machines erin passen.De tegenslag weerhoudt haar er echter niet van haar droom na te jagen. Verma wil een groot atelier waarin ze jonge meisjes kan oplei-den tot goede naaisters en waar hippe, betaalbare kleding wordt gemaakt, het liefst in opdracht van

de FaMilie Van adelaida kan nu ook onVerhoopte

zaken bekostigen

grote fabrikanten. of die droom nog steeds haalbaar is, met een nieuw microkrediet? ‘absoluut. Meer dan ooit.’

aDelaiDa YRasPaRi VillaRRoel (44)

Winkeliersanta Cruz, boliVia

€ 855

tweeverdieners – in nederland is dat best luxe. Maar in santa cruz, de grootste stad van bolivia, is het noodzaak. zeker als je drie kinde-ren hebt, zoals adelaida Yraspari Villarroel. Haar man is metselaar en afhankelijk van zijn dagloon. een onzeker bestaan. Daarom verwe-zenlijkte zij een droom: een markt-kraampje met groente en fruit. om het vervolgens groter aan te pak-ken, daar is ze tenslotte ondernemer voor. Yraspari Villarroel heeft haar pijlen nu gericht op het uitbaten van een kleine supermarkt. Die droom moet in de toekomst wer-kelijkheid worden met een micro-krediet van € 855. extra inkomsten

kan ze namelijk goed gebruiken. niet alleen kunnen de kinderen nu naar school en studeren, ook kan de familie onverhoopte zaken bekostigen. bijvoorbeeld toen hun jongste zoon een ongeluk kreeg en in het ziekenhuis belandde.

Sushila Devi, mevrouw Tamilarasi (rechts),

Vasanthi Verma (onder)

Adelaida Yraspari Villarroel

beRnaDina Valenzuela (63)

horecaonderneMersanta Cruz, boliVia

€ 390

Wie weleens een empanada de queso heeft gegeten op het centrale plein van de wijk grigotá in santa cruz, herinnert zich ongetwijfeld bernadina Valenzuela. Deze kleine, 63-jarige vrouw maakt niet alleen de beste met kaas gevulde pastei-tjes van de grootste stad van bolivia, ook met haar karakter en verschijning maakt ze grote indruk. Valenzuela is een bikkel. als ge-scheiden vrouw was ze in haar eentje verantwoordelijk voor de opvoeding van haar zoon en inmid-dels werkt ze al vijft ien jaar op het plein. santa cruz is een door crimi-naliteit geteisterde stad. Het werk-terrein van Valenzuela wordt op de site van het ministerie van buiten-landse zaken gekenmerkt als

‘gevaarlijk’ en voorzien van de code ‘waakzaam’, vooral vanwege de structurele onderbezetting van het politieapparaat. Mede hierom wilde Valenzuela de sluitingstijd van haar eethuisje vervroegen, iets wat alleen kon als de inkomsten over-dag zouden stijgen. Vandaar dat ze besloot haar eethuisje uit te breiden met een cosmeticawinkel. en dat werkt. later wil ze zich terugtrekken in een huisje buiten de stad. Dik verdiend.

canDelaRia ValVeRDe bazoalDo (32)

eigenaar MetaalgieterijCoChabaMba, boliVia

€ 2083

sommige startups vragen om een fl ink startkapitaal. Wat candelaria Valverde bazoaldo en haar man andrés voor ogen stond, was een eigen metaalgieterij in cochabamba, in centraal bolivia. De binnenplaats van hun huurhuis bood er genoeg ruimte voor en andrés bezat de benodigde vaardigheden. candelaria, die voorheen in kleding handelde, was goed met in- en verkoop. alleen het geld was een probleem. De benodigde € 2083 leenden ze uiteindelijk als microkrediet. Het bedrijfj e loopt fantastisch, vooral door het vakmanschap van andrés. zijn werk werd opgemerkt door de gemeente, die de bankjes voor de parken en pleinen nu bij hen be-stelt. Doordat de zaak lekker draait, hebben ze de helft van het krediet al afgelost en bovendien gespaard voor de volgende noodzakelijke uitbreiding: een draaibank.

cecilia RoJas VaRgas (40)

veefokker en afvalinzaMelaar

warnes, boliVia

€ 303

in 1994 sloeg het noodlot toe in san Julián, in centraal bolivia. De stad werd getroff en door hevige overstromingen. op de pas opge-zette fokkerij van cecilia Rojas Vargas was de vernieling enorm. Daarvoor hielden zij en haar man tal van kippen, varkens en eenden, na het watergeweld restten slechts nog wat varkens. Met een micro-

‘na de oVerstroMingen in san julián zijn we

langzaaM Maar zeker weer opgekrabbeld’

krediet van € 303 en veel goede moed bouwde Rojas Vargas haar fokkerij weer op. ‘We zijn langzaam maar zeker weer opgekrabbeld.’ in een oude vrachtwagen brengen ze de dieren naar hun klanten. De overstroming heeft Rojas Vargas aan het denken gezet. ‘een fokkerij brengt te veel risico met zich mee.’ Daarom zette ze haar zinnen op een tweede inkomstenbron: de afval-inzameling. ze verzamelt nu papier, aluminium en plastic en verkoopt het door. Haar eerste lening is al afbetaald, maar ze overweegt een tweede. Voor een pers, om het afval goedkoper te kunnen vervoeren.

Donata Múñoz Mico (52)

Marktventersanta Cruz, boliVia

€ 520

ga er maar aan staan: op je 52ste met acht kinderen overleven in santa cruz. Donata Múñoz Mico bewijst dat het kan. Maar daar moet je wel hard voor werken, ook als je man een baan heeft . Múñoz Mico nam het heft in eigen handen en begon een marktkraam met kruide-nierswaren. De zorg voor de kinde-ren wordt netjes verdeeld tussen haar en haar man. als zij om zes uur ’s ochtends de marktkraam uitklapt, helpt haar man de vier nog thuis wonende kinderen naar school. om half acht komt hij naar de markt om samen te ontbijten; daarna zien ze elkaar pas weer als zij rond acht uur ’s avonds thuiskomt. Maar klagen hoor je haar niet. ze werkt zo veel als ze kan, zodat al haar kinderen een opleiding kunnen afronden. bij de oudste vier is dat gelukt. Maar ook zakelijk zijn er ambities. De kraam naast haar heeft Múñoz Mico al gekocht en nu spaart ze geld voor koopwaar.

Bernadina Valenzuela (links), Donata Múñoz Mico

Raimundo Cruz Quispe,

Candelaria en Andrés Valverde

Bazoaldo (rechts)

0 4 4

Felicia DuRán calDeRón (50)

Winkeliersanta Cruz, boliVia

€ 570

een microkrediet is vaak geen een-malige zaak, zo weet Felicia Durán calderón uit santa cruz. Het eerste stapje in haar carrière als winkelier zette ze zelf door een vitrinekast met wat snoepgoed op de stoep voor haar huis te plaatsen. Met telkens weer een microkrediet breidde ze gestaag uit. negen jaar later staat ze fier in haar drukbe-zochte buurtsupermarkt. snoepjes verkoopt ze nog steeds, maar in de schappen vinden haar buren nu ook kruidenierswaren, brood, fris-dranken en zelfs cadeauartikelen. De grootste boost voor haar onder-neming was de aanschaf van een bestelbusje met het laatste micro-krediet. in tegenstelling tot hun oude, gammele auto is dit busje nooit stuk, waardoor de bevoor-rading gegarandeerd is. Haar man gebruikt de bus zelfs als taxi. Durán calderón maakt lange dagen in de winkel: van ’s ochtends zes tot mid- dernacht. Maar zo is wel de laatste € 570 al terugbetaald. ze is schul-denvrij en een supermarkt rijker.

MaRisol quisbeRtH Monzón (23)

naaiSter Met eigen atelier

santa Cruz, boliVia

€ 441

Polleras zijn de wijde, traditionele rokken die vrouwen in bolivia van oudsher dragen. tegenwoordig doen hippe vrouwen in de stad dat ook, maar dan moet de pollera wel van moderne stof zijn gemaakt.

Marisol quisberth Monzón begreep die trend. ze maakt de rokken thuis en verkoopt ze aan marktlui in het centrum van santa cruz. ze had echter geen geld om duurdere stoffen in te kopen en zoals dat gaat met mode dateren die stoffen snel. Daarom werd ze twee jaar geleden lid van crédito amigo, de lokale partner van cordaid Micro-krediet. Met een microkrediet van € 441 kon ze eindelijk de duurdere stoffen aanschaffen. quisberth Monzón heeft een kind van drie en is zwanger van de tweede. Met haar huidige krediet kan ze nog voor de geboorte enkele rokken maken. Het geld gebruikt ze ook om haar huisje op te knappen, bij- voorbeeld met een dak boven het washok. Met een peuter en straks een baby geen overbodige luxe.

oliMPia PeReDo De lozaDa (63)

MarktkraaMhoudersanta Cruz, boliVia

€ 833

twintig jaar geleden verhuisden olimpia Peredo de lozada en haar man Jorge met hun zeven kinderen naar santa cruz, op zoek naar een beter leven. Haar man vond werk in de bouw, zelf begon ze een eetstal-letje op de markt met drankjes en zelfgemaakte empanadas, gevulde pasteitjes. Vier jaar geleden ver-telde haar schoonzus over micro-krediet. Peredo de lozada was direct enthousiast. Met de eerste microkredieten investeerde ze in haar eetstalletje. ze kocht bloem en andere ingrediënten, zodat ze meer kon verkopen. toen de handel beter liep, besloot ze zich te concentreren op haar droom: een eigen huis.Het microkrediet is inmiddels hele-maal afbetaald. De basis van het

durán Calderón is nu sChuldenVrij en een

superMarkt rijker

huis staat, nu de afwerking nog. Daar is nog wel een microkrediet voor nodig. en als het huis af is, wil ze eigenlijk dat een van haar kinderen het eetstalletje over-neemt. ze moet nu elke dag ver reizen en dat wordt toch steeds vermoeiender, merkt de 63-jarige.

RaiMunDo cRuz quisPe (26)

eigenaar cd-WinkelSwarnes, boliVia

€ 757

Warnes is een klein stadje ten noorden van santa cruz met nog geen vijftigduizend inwoners. Hier woont en werkt de 26-jarige Raimundo cruz quispe. Hij heeft twee winkeltjes met cd’s, maar wil uitgroeien tot de grootste cd-verko-per van Warnes. Jaren geleden zag hij een familielid cd’s verkopen op straat. cruz quispe wist veel van computers af en vond dat meteen een goed idee. Hij leende wat geld van zijn vader, maar dat was niet genoeg. gelukkig was cordaid Microkrediet bereid om hem via een lokale partner geld te lenen. Met elk microkrediet breidde hij de handel ietsje uit, net zo lang tot hij zijn eerste winkel kon openen, en toen zijn tweede. nu kunnen klanten niet alleen cd’s kopen, maar ook computeren, films kijken en op speelautomaten spelen. om extra geld te verdienen, werkt cruz quispe in de weekends als taxi-chauffeur. Met een nieuw micro-krediet van € 757 wil hij een taxi-motor kopen. De extra opbrengst steekt hij in een derde cd-winkel. en dan door naar de top.

Felicia Durán Calderón, Marisol Quisberth Monzón (rechts)

Olimpia Peredo de Lozada (boven), Cecilia Rojas Vargas

0 4 5zuid-amerika

ValeRie MaRca FloRes (43)

leverancier en MarktkooPvrouW

santa Cruz, boliVia

€ 1420

Valerie Marca Flores verkoopt zelf- geroosterde pinda’s, smaakmakers en wierook – los van elkaar – op de abasto-markt in santa cruz en aan winkeltjes. ze doet dit al 26 jaar en is blij met haar inkomsten, maar wil

toch een microkrediet van € 1420. Voor extra pinda’s, maar nog belangrijker: om de architectuur-studie van haar dochter te betalen. niet zo vreemd, want zelf heeft Marca Flores haar school nooit kunnen afmaken. er moest geld worden verdiend, dus ging ze als dienstmeisje werken in de grote stad. ook later, toen ze haar eigen gezin had, was geld een probleem. er was zelfs een periode dat ze in een plastic tent woonden. Marca Flores is die nare tijd nooit verge-ten; haar kinderen zullen het beter hebben. Het is niet het eerste krediet voor Marca Flores. Met een eerder krediet kocht ze twee grote ovens om pinda’s te roosteren. ook gebruikte ze het om haar assorti-ment uit te breiden. alle extra winst wordt nu opgespaard voor het collegegeld van volgend jaar.

alba luz alVaRaDo (49)

Winkelierlos arroyos Copán, honduras

€ 815

een goed voorbeeld blijft een leven lang hangen. Dat bewijst alba luz alvarado uit los arroyos copán, een dorpje in het noordwesten van Honduras. Haar moeder werkte zich jarenlang te pletter, zodat haar kinderen naar school konden. De bijna vijftigjarige alvarado werkt zich nu op haar beurt een slag in de rondte voor háár kinde-ren. Vijf heeft ze er, en dan is het lerarensalaris van haar man niet voldoende om alle monden te voe-den en iedereen kansen te bieden. alvarado leende € 815 en opende een winkeltje met rijst, mais en andere dagelijkse benodigdheden. De winkel loopt, maar dat weer-hield haar er niet van een tweede zaak te starten, een bedrijf dat betonblokken produceert. inmiddels heeft ze dat verkocht aan haar broer. zo kan ze zich weer volledig concentreren op haar eigen winkel, die moet uit-groeien tot een supermarkt.

auRelio PéRez (onbeKenD)

koffieboerlaguna del pedernal, honduras

€ 951

zet nog maar eens een lekker kopje koffie. en denk dan, terwijl het crèmelaagje uit de nespresso lattissima vloeit, even aan de oude aurelio Pérez, koffieboer in het westen van Honduras. De beste man werkt elke dag van vroeg tot laat op zijn kleine plantage in laguna del Pedernal, op ongeveer duizend meter boven zeeniveau.

Met een tweede krediet wil ze extra pinda’s kopen,

Maar ook de studie Van haar doChter betalen

Wat voor ons een bakkie troost is, is voor hem, zijn vrouw en hun vier grote kinderen het hele leven. Met zijn eerste microkrediet, dat inmid-dels is afgelost, kocht hij zijn eerste stukje land. Van het tweede kre-diet, dat amper ‘micro’ mag heten, kocht hij ook land voor zijn kinde-ren. gezamenlijk bewerken ze nu hun eigen en elkaars plantage. Het gaat hen goed, al is het bestaan van koffieboer onzeker. oogsten kunnen mislukken en de prijzen op de wereldmarkt fluctueren. toch hoopt Pérez dit jaar nog een vrachtwagen te kopen, voordat zijn lijf het begeeft. zo smaakt zo’n espressootje toch heel anders...

caRlos calDeRón (onbeKenD)

houtbeWerkerel Chile, honduras

€ 1141

De broers calderón uit het kleine el chile in het noordwesten van Honduras zijn stuk voor stuk han-dig met hout. Met z’n vieren bestie-ren ze een houtbewerkingsbedrijf dat tafels, bedden, kasten of deu-ren maakt. De broers zijn echte draaideurmicronairs, in de goede zin van het woord. Met hun eerste krediet, nu alweer jaren geleden, zetten ze hun eerste stappen als zelfstandigen. een aantal afbe-taalde kredieten later somt carlos calderón het bereikte resultaat op: ‘We hebben acht grote machines en een paar kleinere.’ ook het huidige krediet wordt netjes afbetaald en dan blijft er nog geld over voor investeringen in een stukje land. De broers dromen van een tweede werkplaats. Voor die investering verwachten ze wederom aan te kloppen bij cordaid Microkrediet. en daar weten ze gelukkig uit wat voor hout de broers zijn gesneden.

Carlos Calderón (onder), Valerie Marca Flores

Alba Luz Alvarado, Aurelio Pérez (onder)

0 4 6zuid-amerika

luis alonso benito gutiéRRez (60)

koffieboerel playón, platanares,

graCias leMpira, honduras

niet Meer nodig

‘om goede koffie te verbouwen, is het niet genoeg om hier geboren te worden’, stelt luis alonso benito gutiérrez. en de zestigjarige koffie-boer kan het weten. zolang hij zich kan herinneren, is koffie een belangrijke factor in zijn leven.toen hij zes was, verbouwde zijn opa koffie. zakken waren er in die tijd nog niet; de bonen en bessen werden in koeienvellen vervoerd. Mest was er ook nog niet en de bessen werden in een ton gestort

en met de blote voeten geplet. Met een stok werden de zaden van de koffiebessen – de bonen – vervolgens uit de ton gevist. tegenwoordig is gutiérrez een koffieboer met aanzien. Hij bezit grote stukken grond en levert een topproduct. in zakken. De opbrengst per stuk grond ligt nu ook hoger; gutiérrez weet heel goed welke kunstmest hij gebruikt. Ja, dat kost geld, maar die mest levert zó veel meer op dat het rendabel is. De vooruitgang is dus niet aan hem voorbijgegaan.gutiérrez spaarde zijn hele leven, geld dat hij verdiende als timmer-man of met een van zijn andere baantjes. Maar het was te weinig. lenen was de enige manier om de sprong te maken. in eerste instan-tie leende hij van familie. later, in 2002, kreeg hij zijn eerste micro-krediet. ‘als arme boer kon ik niet bij de bank terecht’, vertelt hij. ‘Mijn bezittingen stonden niet op papier, dus ik had geen onderpand.’Het verhaal van gutiérrez vertelt

in een notendop het succes van cordaid Microkrediet. gutiérrez betaalde steeds netjes af en inves-teerde opnieuw in grond en andere kunstmest. zo breidde hij zijn imperium uit. Vandaag de dag heeft hij geen krediet meer nodig; de drempel is genomen. Het krediet is nu voor anderen, die zijn weg nog moeten gaan.

‘ als arMe boer kon ik niet bij de bank tereCht; ik had geen onderpand’

Luis Alonso Benito Gutiérrez

DoMingo PéRez

koffieboerel derruMbado, honduras

€ 345

Domingo Pérez bezit een kleine plantage waarop hij twee soorten bonen verbouwt, café 90 en café Paco. De plantage leverde geld op, maar niet genoeg om uit te breiden. een microkrediet gaf Pérez de kans door dat plafond heen te breken. Hij kocht extra koffieplantjes en de noodzakelijke kunstmest. om de koopsom van een stuk grond rond te krijgen, moest hij zijn paard ver-

kopen. De volgende aanschaf is dus een nieuw paard, zodat hij op zoek kan naar nog meer grond om zijn plantage uit te breiden.

FeRnanDo RoMeRo (73)

boer, Winkelier en SchoenMaker

san pedro de Copán, honduras

€ 1021

zijn lijf mag dan oud zijn, zijn geest is wendbaar, creatief en doortastend. op zijn 63ste, toch al een respecta-

bele leeftijd, besloot hij zijn leven als arme sloeber een wending te geven. Hij volgde een cursus schoenmaken, die hij ondanks het hoongelach van zijn jongere medecursisten afrond-de. Vervolgens leende Romero € 200 om een schoenmakerij te beginnen en begon geld te verdienen. toen hij goedkoop een stukje land kon kopen, twijfelde hij geen moment. Weer met een krediet, ditmaal van € 800, kocht hij de grond, zaaide enkele gewassen, oogstte en ver-kocht de grond met winst. Met dat geld kocht hij weer een ander stuk grond, waarop hij nu koffie, mais en bonen verbouwt die hij verkoopt in een levensmiddelenwinkeltje naast zijn schoenmakerij. laatbloeier Romero wist in de herfst van zijn leven alles om te gooien. Hij is een gerespecteerd man in de gemeen-schap van san Pedro de copán. en toch wil hij nog een nieuw micro-krediet, van € 1021 euro ditmaal. om te investeren in zijn bedrijfjes, en zijn vijf zonen iets moois achter te laten.

FRancisca coRea (47)

fabrikant van hangMattenilaMa, honduras

€ 306

De lokale partner van cordaid Micro- krediet in Honduras heeft een spe-ciaal kredietprogramma voor vrou-wen. Hun mannen zijn veelal ver- trokken naar de Vs om daar te werken. alleen is het geld dat zij naar Honduras sturen door de crisis minimaal. Door het project worden laagopgeleide vrouwen gesteund, zoals Francisca corea. ze maakt hangmatten, en hoe! een spinnewiel heeft ze niet, wel een halve fiets die op de kop de touwen in beweging brengt. Maar corea wil vooruit. Met

ondanks het hoongelaCh Van zijn jongere MedeCur-sisten, rondde roMero een

Cursus sChoenMaken aF

een krediet waarmee ze een echt spinnewiel kan kopen. Daarbij valt dat andere sprookje over een spin-newiel toch in het niet?

geRMán PineDa

koffieboer en onderneMer

la estanCia, honduras

€ 2954

een microkrediet kan ook bijna € 3000 betreffen. zoals bij germán Pineda uit het gehucht la estancia, Honduras. Pineda is dan ook een ambitieuze boer en multi-onderne-mer. Hij heeft een kleine plantage waarop hij koffie verbouwt en bestiert diverse handeltjes, waaron-der een winkel en een zaak waar ze autobanden repareren. Het gaat hem goed, juist omdat hij de kans heeft gekregen – en verzilverd – om iets te maken van zijn bestaan. zijn ‘imperium’ startte met een micro-krediet van € 185, waarmee hij een winkel begon. tegenwoordig is zijn krediet wat ruimer, maar daar staan dan ook aardige inkomsten tegen-over. Het geld gebruikt Pineda voor de onderhoudsbeurt van zijn koffie-molen, het bevoorraden van zijn winkel en het uitwerken van alle nieuwe ideeën die in hem opkomen.

glaDis Fúnez Matute (36)

bakkerel níspero, honduras

(verzoek voor) € 587

gladis Fúnez Matute woont in het Hondurese gehucht el níspero, waar de meesten met dezelfde problemen kampen: ongeletterd-heid en werkloosheid. Fúnez Matute wist zich met de hulp van trainingen en een microkrediet te

Francisca Corea (links), Germán Pineda (midden), María Irene Claros

Domingo Pérez, Fernando Romero (onder)

0 4 8

ontworstelen aan dat collectieve lot en begon een bakkerij. ze is god dankbaar voor het geld, maar vooral de trainingen hebben haar gemaakt wie ze nu is. ze leerde zichzelf te presenteren, hoe ze klanten moet benaderen en bovenal: boekhouden. ‘Vroeger verkocht ik ook brood, maar ik had geen idee of ik winst maakte.’ nu houdt ze alles bij, eerst in een kladboekje en later in een officiële boekhouding. Haar kinde-ren werken in haar bakkerij, waar ze alle kneepjes van het vak leren, ook boekhouden. Fúnez Matute hoopt op een nieuw krediet, zodat ze haar assortiment kan uitbreiden.

Julio enRique beteta (49)

tiMMerManCorquín Copán, honduras

(verzoek voor) € 1587

Microkrediet gaat veelal over het wegnemen van de eerste drempel. zeker bij Julio enrique beteta uit Honduras. De timmerman herinnert zich zijn begintijd nog goed. Ja, hij wist dat hij handig was. en ja, er waren voldoende mensen die hem vroegen een tafel, deur of kast te maken. Maar beteta had geen start-kapitaal. Daar zat hij dan met al zijn talent. Hij kwam in contact met een lokale partner van cordaid Micro-krediet. Met een eerste krediet van € 400 kocht hij een cirkelzaag en een zaagmachine, van zijn eigen geld hout. zijn timmerbedrijf was geboren. beteta staat op de rol om een beduidend groter krediet van € 1587 af te sluiten. Hij wil zijn zaak uitbreiden tot groothandel met personeel. Dat durft hij aan omdat de vraag naar zijn diensten alleen maar is toegenomen. en hij heeft gemerkt dat lenen dan wel geld kost, maar dat hij daarmee kansen krijgt die hij eerder nooit had.

isMelDa geoRgina góMez

Winkelierjagua, honduras

€ 886

Wie denkt dat het verzorgen van zeven kinderen al een dagtaak is, moet eens met ismelda georgina gómez uit Jagua, Honduras, praten. althans, als ze tijd heeft. ze be-stiert namelijk al twintig jaar vol-tijd een winkel, waarvoor ze ook alle inkoop verzorgt. ze startte de winkel met € 74 microkrediet. Daarmee kocht ze in een nabijgele-gen kleine stad haar eerste inven-taris. Door de jaren heen breidde ze haar assortiment uit. nu kun je bij gómez vrijwel alles krijgen, van schoenen tot zeep. Haar laatste krediet bedraagt liefst € 886, maar haar plan is helder. ze wil naar de grote stad, waar meer keus is en de prijzen lager zijn. als ze daar slim inkoopt, maakt ze prachtige winst in haar eigen kleine dorp.

MaRía auRoRa núñez (60)

bakker en fabrikant van rieten Matten

el níspero, honduras

€ 195

‘ondanks mijn leeftijd – ik ben al zestig – voel ik mij als ondernemer toch nog sterk’, zegt María aurora núñez, die in een ruraal gebied in Honduras woont. Deze krasse knar bruist van het ondernemersvertrou-wen en de inzet die daarvoor nodig is. María is eigenaar van een bakke-rij én ze vlecht matten, lokaal be-kend als petates, van riet. Met beide bedrijfjes betaalt ze niet alleen haar krediet af, ze spaart ook nog. Voor later. ‘We moeten ons voorbereiden op de toekomst’, is haar devies.

MaRía iRene claRos (50)

hoedenMaker en SchoonheidSSPecialiSte

ilaMa, honduras

(verzoek voor) € 240

María irene claros is een opval-lende verschijning in ilama, Hon-duras. ze werd geboren met een groeistoornis. in een land waar iedereen weinig kansen heeft, zou je verwachten dat het leven voor haar daardoor extra zwaar is. niets is minder waar: claros’ talent als ondernemer is groot. ze runt een naaiatelier waar ze hoeden, tassen en kleding maakt. en ze brengt, zoals ze dat zelf zo mooi zegt, ‘de schoonheid naar de vrouwen in haar dorp’, want ze is ook schoon-heidsspecialiste. ze verdient genoeg om haar dochter en drie kleinkin-deren te onderhouden. als ze een krediet van € 240 krijgt, wil ze een tweede naaimachine kopen, zodat haar dochter kan meewerken.

Raúl HuMbeRto MeJía (50)

WinkelierCorquín Copán, honduras

€ 1021

Raúl Humberto Mejía is mank aan beide benen en desondanks uitba-ter van een goedlopende winkel in corquín copán. twaalf jaar geleden begon hij met een microkrediet van € 400 een winkeltje in onder meer granen. en hij klopte vaker aan voor kredieten, die hij netjes terug-betaalde. Het geld ging naar de winkel, maar ook naar de opleiding van twee van zijn dochters. Met een nieuw microkrediet van € 1021 wil Mejía opnieuw in zijn winkel investeren en kan ook zijn derde dochter haar opleiding afronden.

Gladis Fúnez Matute, Julio Enrique Beteta (rechts), Raúl Humberto Mejía (onder)

María Aurora Núñez

Oscar Kneppers op bezoek bij ecologische rijstboeren Emilio en Violetta Alegado, tevens eigenaars van 150 itiks, kleine eendjes

TEKST JaSpEr rombouT bEELD Guy offErman

0 50

Startupkoning Oscar Kneppers reist met Cordaid Microkrediet naar de Filipijnen, waar hij de mensen ontmoet die dankzij

een krediet het hoofd boven water hebben kunnen houden. Een bijzondere, leerzame en ontroerende ervaring – voor alle partijen.

�sir�oscar�in�de�filipijnen

0 5 1startupmeeting

et gonst in een van de sloppenwijken van Manilla: er zijn blanken op bezoek. Kinderen rennen joelend tussen het was-

goed en de huisjes van plastic, hout en golfplaat door naar het winkeltje van Rosalinda Arcipe. Voor de deur van haar sari sari-winkel, waar spullen als chips, zeep en kauwgom worden verkocht, staat een groepje mensen te dringen. Achteraan staan de bewoners van de sloppen, voor hen staat een rij Filipino’s, goed gekleed en met rugzakken, dus vast middenklasse, en daar weer voor staan de blanken met hun blocnotes en dure camera’s. Wie het lukt een glimp van hem op te vangen, ziet een tengere blonde man met lang haar – is het soms een Duitser? – met brede handgebaren intensief in gesprek met ‘hun’ Rosalinda, die slechts één tand in haar mond heeft. Een vrouw vraagt aan haar buur-man, fluisterend: ‘Of which country is he president?’

Geen hAlf weRkNee, dit is geen president op cam-pagne in de sloppen. De tengere man is Oscar kneppers, geroemd entrepreneur, oprichter en verkoper van mediaondernemingen Emerce en Bright en de huidige frontman van Rockstart, een bedrijf dat nieu-we bedrijven helpt in de eerste duizend dagen van hun bestaan. Kneppers, of ‘Sir Oscar’ zoals hij al snel heet in Manilla, twijfelde niet lang toen hem gevraagd werd of hij micronairs van Cordaid Micro-krediet in de Filipijnen wilde bezoe-ken. Een telefoongesprek van pre-cies één minuut was genoeg; in de volgende paar minuten veegde hij zijn agenda voor de hele maand september leeg. Kneppers kan scha-kelen als hij een kans ziet, zoveel is duidelijk. Een kans om iets ‘terug te doen’, zoals dat tegenwoordig zo mooi heet, en ook een kans voor

zijn eigen ontwikkeling als mens. In een fotogeniek Rockstart- T-shirt, dat wel. Een beetje product placement moet kunnen. In de weken voorafgaand aan zijn reis las hij alles wat hij voor ogen kreeg. Over Cordaid Microkrediet, over micronairs die hij zou bezoe-ken, over de Filipijnen. En hij herlas een aantal boeken over startups. Geen man van half werk. Hij onder-vroeg Cordaid Microkrediet over de rentes die zij berekenen, over de terugbetaalpercentages van hun leningen, zelfs over de kosten van deze reis en waarvan dat betaald wordt. Hij las ook de vuistdikke Akkoordverklaring Veiligheid die hij diende te ondertekenen voor vertrek. Een van zijn vragen: ‘Ik las dat ik geen geld mag geven aan de mensen die we bezoeken. Hoe zit dat?’ Het antwoord dat zo’n gift de gelijkheid tussen de micronairs en het hele principe van lenen en ver-antwoordelijkheid voor afbetalen zou ondermijnen, werd gewogen en akkoord bevonden. ‘Goed punt.’

VOOR hete VuRenKneppers is een man van vragen, doorvragen, en vooral met een tomeloze energie. Arcipe moet er even aan wennen. Verlegen onder-gaat de onderneemster het spervuur aan vragen, de drommen mensen in haar huis annex winkel en de camera die onafgebroken op haar gezicht is gericht. Kneppers ontdekt dat Arcipe deel uitmaakt van een coöperatie van 36 leden, die allemaal met een

Kneppers houdt graag overzicht

op een biologische rijstfarm op

Mindanao

H

‘�is�er�een�mogelijkHeid�om�Het�assortiment�te�verbreden�en�zo�de�omzet�te�verHogen?’

lening van Cordaid Microkrediet een klein zaakje in de sloppenwijk draaiende houden. Rijst verkoopt ze het meest, vertelt Arcipe. De koning van de startups graaft ver-der. ‘Is er ook een mogelijkheid om het assortiment te verbreden en zo de omzet en nettowinst te ver-hogen?’ Daar moet Arcipe even over nadenken. Een mobiel oplaad-punt misschien, dat overweegt ze weleens. De internetentrepreneur glundert. ‘Kijk, dát is pas product differentiation.’Jarenlang lukt het Arcipe om zon-der leningen te draaien, totdat een brand haar woning en winkel in de as legde. Ze was genoodzaakt bij familie aan te kloppen voor de herbouw van haar schamele onder-komen. Haar nieuwe voorraad kocht ze van een bescheiden micro-krediet. ‘Did you see your lifework burn down?’, vraagt Kneppers. De onderneemster breekt even, plengt een traan en vertelt over de nacht dat het allemaal gebeurde. Dat haar dochter haar wakker maakte van-wege de rook die razendsnel hun hutje vulde. ‘What was the first thing you saved from the fire?’, vraagt hij, wijzend naar haar geld-kistje op tafel. Arcipe lacht haar ene tand bloot. ‘My make-up.’

wAke-upcAllArcipe is de eerste van een hele reeks ondernemers die Kneppers ontmoet in de Filipijnen. In de hoofdstad Manilla, waar veel armen heen trekken, om onder de meest erbarmelijke omstandigheden hun

geluk te vinden, maar ook op het zuidelijkste eiland, het door mala-riamuggen geplaagde Mindanao. Kneppers’ reis is er een van vele kilometers, met busjes, vliegtuigen, tricycles en te voet. Maar vooral maakt hij een reis in zichzelf. Weg van alles wat hij kent. Weg van managementvraagstukken, zijn veilige huis in de binnenstad van Amsterdam en het geneuzel over de economie. Het past hem in deze fase van zijn leven. De man die altijd alles met honderd procent inzet doet, heeft zich nieuwe doelen gesteld. Knep- pers was bijna een workaholic, rookte veel en hield wel van een borrel. Vooral op vrijdagavond, na een week snoeihard werken, domi-neerde de dorstige inslag. Tot hij tien jaar geleden, op 25 mei 2002, dronken van zijn fiets viel op het Damrak in Amsterdam. Schedel- basisfractuur, coma, ambulance, en dat alles toevallig ook nog vastgelegd door een camera van 112 Weekend. Wat je noemt een wake-upcall. Nu is hij een ander mens. Hij is dan ook meteen 180 graden gedraaid. Kneppers rookt en drinkt niet meer en is in kundalini-yoga gedoken zoals hij op elke nieuwe uitdaging duikt – vol. Zijn wekker gaat al om vier uur ’s morgens. Dan voegt hij zich bij een handvol anderen om tweeënhalf uur lang yoga te beoefenen en te mediteren. De zaterdag- en zondagochtend laat hij tegenwoordig schieten. Vriende-lijk verzoek van zijn vrouw.

Een week met Kneppers is een week in de hyperdrive. Behoefte aan luxe heeft hij niet: zonder problemen vliegt hij veertien uur in de economyclass, neemt hij de hotelkamer met het kleinste bed (‘Ik lig toch met m’n benen gevou-wen’) en urenlange busritten wor-den zonder gemor geaccepteerd. Zelfs als het bezoek aan de rijstboer uiteindelijk slechts een half uurtje duurt. Maar als hij zijn ogen open heeft, moet er wat gebeuren.

Analyn Dagopioso kreeg Kneppers

even van zijn vege-tarische ‘geloof’

Onder: Kneppers in het winkeltje van Rosalinda Arcipe

0 5 3startupmeeting

van negen kinderen, glundert trots. Zo had hij het nog niet bekeken.De lening van Cordaid Micro-krediet, slechts 57 euro, heeft Arroz gebruikt om banden in te kopen. De stoel die buiten staat, doet 240 peso (4,47 euro) op de lokale markt. Qua inkoop kost hem dat honderd peso (1,86 euro) aan banden. Kneppers’ inwendige zakjapanner gaat er met de cijfers vandoor. Hij informeert naar de kosten van levensonder-houd, de opbouw van spaargeld voor pensioen en de setprijzen voor zes stoelen met één tafel, allemaal van autobanden. ‘Hier zit handel in’, concludeert hij. Via de tolk laat hij Arroz weten dat hij ook via internet kan verkopen, al zal hij zich moeten verdiepen in de logistiek. ‘In het

westen zijn we bereid grif te betalen voor zulke producten’, drukt hij hem op het hart. Een gouden tip, al is in de hut van Arroz geen com-puter te bekennen, wel een slijptol. Als de karavaan voorttrekt, mijmert Kneppers nog even na. ‘Misschien is internetverkoop voor hem voor-lopig te hoog gegrepen, en ook qua logistiek zal het lastig worden.’ Je ziet het raderwerk onder zijn blonde krullen draaien. Zijn wes-terse entrepreneurshoofd móet een oplossing kunnen verzinnen. Dan klinkt het: ‘Cor-trade.’ Hij richt zich tot de meereizende mensen van Cordaid Microkrediet. ‘Jullie behe-ren en vullen de webshop en coör-dineren de bestellingen en logistiek. Dat is niet ingewikkeld. Donateurs krijgen korting en niet-donateurs betalen het volle pond. En het mooie is: mensen kunnen in hun huis laten zien dat ze Cordaid Microkrediet en de micronairs steunen.’ Kneppers kruist zijn benen, legt zijn voeten op zijn bovenbenen en valt in slaap.

pROduct deVelOpmentHet hart van Sir Oscar wordt gesto-len door Analyn dagopioso (zie p.29) en haar broer. Op hun woon-erf, naast een bananenplantage, bestieren zij twee bedrijfjes. Met het eerste, gehuisvest in een schuur, bereiden ze chicharon. Dagopioso legt uit hoe ze varkens-huiden inkoopt, deze frituurt in een grote wok, de snack in zakjes ver-pakt en die verkoopt. ‘Do you sell this to wholesalers, retailers or consumers?’, informeert Kneppers, terwijl hij de zakjes bestudeert. Chicharon blijkt te worden verkocht aan scholen, winkels en consumen-ten. De prijzen variëren van negen tot twaalf peso (respectievelijk 17 en 22 cent). Kneppers glundert, helemaal als blijkt dat broer en zus andere smaken op de markt willen brengen. Ook nu weer: ‘Product differentiation!’ ‘Would you like to

‘in�Het�westen�zijn�we��bereid�grif�te�betalen��

voor�zulke�producten’

GOuden tip Het leidt tot bijzondere ontmoe-tingen. Enkele dagen en vele bezoe-ken later stopt de karavaan op een landweggetje op het zuidelijke eiland. Uit een hut komen zwarte rookpluimen, buiten liggen versle-ten autobanden opgestapeld. Voor de deur staat een designstoel, maar wel eentje gemaakt van auto- en vrachtwagenbanden. Het is het product van meneer en mevrouw Arroz (zie p.36). Hij is de inkoper, de ontwerper en de ambachtsman van deze kleine onderneming, zij heeft het krediet gekregen. Kneppers is duidelijk onder de indruk. ‘So you are in control of the whole chain; from design, production to final product?’ De 55-jarige Arroz, vader

Cacaoboer Coquillia onderhandelt nu rechtstreeks met de Amerikaanse importeur

0 5 4

gevolgd over onderhandelen en management. Het resultaat? Deze gideonsbende heeft vorige week haar eerste directe onderhandeling gevoerd met Mister Askinozi, een grote cacao-importeur uit Amerika. ‘Hoe anders was het leven eerst’, vertelt oud-militair Jesús coquillia, terwijl hij Sir Oscar rondleidt langs de droogbakken. ‘Vroeger produ-ceerde iedere boer voor zichzelf. We verkochten het aan een lokale handelaar. Hij droogde, sorteerde en bundelde de cacaobonen tot een grote order voor Mister Askinozi.’Kneppers voelt zich overduidelijk thuis tussen de mannen die het heft van hun eigen leven in handen hebben genomen. Wat doorvragen leert dat men vroeger tachtig peso (1,49 euro) kreeg per kilo cacao-bonen. Nu ze zelf direct aan Amerika leveren, is dat bedrag ineens 121 peso (2,26 euro). Het is een verhaal dat zeker ‘iets’ met Kneppers doet. ‘You cut out the middleman’, deelt hij mede. Hij

taste?’, vraagt Analyn Dagopioso dan. Kneppers, die zijn gastheren en gastvrouwen steeds moet uitleggen waarom hij vegetariër is – en ja, dat betekent ook geen kip of vis – twij-felt niet. ‘Sure’, luidt het antwoord, terwijl zijn tolk plaats vervangend in de stress schiet. Kneppers neemt een hap, proeft en weegt het gefri-tuurde vel van het varken op zijn tong. ‘This is fantastic.’ De Dago- pioso’s stralen van trots.In de schuur is tevens een kaarsen-makerij gehuisvest. Een grote ton in het midden wordt gevuld met kaarsvet, het vuur wordt opge-stookt en Analyns broer laat zien hoe hij behendig drie latjes met elk tien lontjes voor kaarsen met één hand in de ton kan dompelen. Kneppers zit er helemaal in. De kleinste kaarsen doen twee peso, de grootste zeven (respectievelijk vier en dertien cent). De verkoop-piek ligt op 1 en 2 november, met Allerheiligen en Allerzielen. Dan verkopen de twee zo vijftigduizend stuks. Sir Oscar ziet dat het goed is. Het product kan niet vergaan en de prijs blijkt bepaald vanuit een in-genieuze rekensom over de inkoop van kaarsvet en lonten. ‘That’s run- ning a business!’ En als blijkt dat de broer een houten raamwerk heeft ontwikkeld waarin tien latjes met elk tien lontjes kunnen hangen, is het feest compleet. ‘Product deve-lopment, that’s what this is called.’ Kneppers citeert een passage uit de startupbijbel The lean startup van Eric Ries. Het is een passage over pivotten. Het komt erop neer dat je

je business op tijd bijstuurt als je een structureel probleem tegen-komt. En dat je dan je model durft te ‘kantelen’. Het is de aanpak die de Dagopioso’s volgen, meent Kneppers. ‘Do you read manage-ment books?’, vraagt hij vervolgens. Er valt een korte stilte. Allerhartelijkst krijgt hij daarna een rondleiding door het huisje op palen waarin de hele familie woont, inclu-sief oma, tante en oom. In de woon-kamer, slechts door een paar plan-ken gescheiden van de buitenlucht, staan de enige boeken van het huis. Enkele lesboeken waaruit Analyn Dagopioso lesgeeft op de lokale school. Haar day job, die ze nog niet heeft durven opgeven voor een bestaan als ondernemer.

GideOnsbendeIn de binnenlanden van Mindanao wacht een heel ander type onder-nemer dat microkrediet ontvangt op Kneppers. Of beter: een groep on-dernemers. Zes man sterk, het lijkt een hele delegatie. Maar dat valt mee: de coöperatie waarvan zij deel uitmaken telt liefst 102 leden. Allemaal kleine cacaoboeren. Man- nen met een huid van leer, groeven in het gezicht waarin je cd’s kunt opbergen en vooral: een glimlach van oor tot oor.De bijna extatische sfeer onder de mannen is goed te verklaren. Cordaid Microkrediet heeft hun meer gebracht dan alleen wat nood-zakelijk krediet. Via de lokale part-ner zijn de boeren verenigd in de coöperatie en hebben ze cursussen

‘�ik�kocHt�koffie�waar�ik�al�lang�benieuwd�naar�ben�direct�bij�een�inHeemse�stam’

Ray Dagopioso en zijn zus produceren ook kaarsen

Rechts: Een hele wijk in Manilla liep uit

0 5 5startupmeeting

glundert, slaat op schouders, maakt grapjes. Neemt alle tijd om in elke fermentatie- en droogbak en onder elk zeiltje te kijken. Hij leert te bepalen wanneer de bonen droog genoeg zijn voor de verkoop; door ze in de hand te nemen en te laten knisperen. ‘Als ik ooit zoek ben, het land heb moeten ontvluchten, dan weet alleen Quote waar ze me moeten vinden’, zegt hij terwijl hij met wat vrouwen cacaobonen sorteert. Een grap uiteraard, maar toch. Hier is Kneppers duidelijk op zijn plek.

in de bonenHoeveel het leven van Kneppers verschilt van dat van de Filipino’s, ervaart hij op zijn laatste avond op het zuidelijke eiland. Een ander soort boon, de koffieboon, speelt de hoofdrol. Tijdens het diner raakt Sir Oscar – haar in een knot – in gesprek met een man die zelf ook

micronairs steunt. Een van zijn cliënten is een koffieboer die louter de bonen zoekt in de uitwerpselen van de civetkat. Enkele tellen later al heeft Kneppers een kilo van de duurste bonen ter wereld besteld. De dag erna, vlak voordat het vlieg-tuig hem zal terugbrengen naar Manilla, wordt de koffie op een straathoek opgepikt. In een geseal-de kartonnen doos, afgeleverd door een koerier die zeven uur heeft gereden van de plantage naar het drop-off point. ‘Ze kunnen wel organiseren’, concludeert Kneppers, blij met zijn bonen, rechtstreeks uit het achterwerk van een kat met de snuit van een mangoest. De acht-duizend peso, zo’n 150 euro, heeft hij enthousiast betaald.

bezinningTerug in Manilla, een dag voordat hij weer naar gezin, Rockstart en yogagroep vliegt, begint de reis in te dalen bij Kneppers. De koffie-bonen, waarvoor hij naar Filipijnse maatstaven een godsvermogen betaalde, spelen hem parten. ‘Het

is zo dubbel. Ik weet dat ik bijna een kwartaalsalaris heb betaald. Een kilo bonen ter waarde van weet ik hoeveel microkredieten. En toch. Ergens staan die twee werelden ook los van elkaar. Ik kom nu eenmaal uit Nederland.’ Na een korte pauze: ‘Ik ben er werkelijk en oprecht blij mee. Ik heb me hier geen enkele luxe gepermitteerd. En ik kocht koffie waar ik al lang benieuwd naar ben direct bij een inheemse stam, die steun krijgt van Cordaid Micro-krediet. Bij elk kopje zal ik denken aan dit land en aan alles wat ik geleerd heb.’ Hij praat tegen nie-mand in het bijzonder. Diezelfde nacht, voordat de zon opkomt, sluipt hij het hotel uit. Rond de tijd dat hij zich normaliter in Amsterdam bij tien andere ver-lichte geesten voegt om zijn aura te ‘stretchen’, zijn zeven chakra’s te ‘openen’ en zijn ruggengraat te ‘vitaliseren’. Hij zoekt een gezin op dat met een peuter en een baby op straat slaapt. Alle peso’s die hij overheeft, meer dan de waarde van een kilo koffie, geeft hij aan de moe-der, waarna hij terug in zijn bed gaat. De dag erna, in het vliegtuig, slaapt hij niet. De hele reis leest hij over onthechting. Bijna veertien uur lang.Het landingsgestel klapt zich brom-mend uit onder zijn voeten en Kneppers richt zich tot iemand van Cordaid Microkrediet. ‘Ik heb nog nooit zo veel gezien en meegemaakt als in de afgelopen week. Wat een veerkracht en doorzettingsvermo-gen hebben deze mensen. Jullie doen gewoon écht goed werk.’ Cordaid Microkrediet heeft er een nieuwe ambassadeur bij. Zijn Filipijnse naam luidt Sir Oscar.

‘wat�een�veerkracht�en��doorzettIngsvermogen��

hebben�deze�mensen’

De vrucht van de cacaoboom toon je

het best in een Rockstart-shirt

scarpe toscane

www.borgiolifratelli.it www.borgiolifratelli.it www.borgiolifratelli.it www.borgiolifratelli.it www.borgiolifratelli.it www.borgiolifratelli.it www.borgiolifratelli.it

voor verkoop info: SCARNO 020 40 80 338 - info@scarno.nl

n februari 2012 was ik met dj Sander Kleinenberg in Toronto om research te doen voor mijn nieuwe roman, waarin een top-dj de hoofdrol speelt. Toronto is het

nieuwe wilde westen. Het kent de snelst groeiende economie van Noord-Amerika en dat is voelbaar. Er wonen ruim zes miljoen mensen, het is multicultural, booming en enjoyable. Ik sprak ondernemers, eigenaren van hotels, clubs en res-taurants, promotors, jongens die online bureaus hebben. Zij vertelden dat het in Toronto weinig moeite kost om één of meerdere miljoenen te lenen bij een bank, als je een goed businessplan indient. In het hotel waar ik verbleef, was die avond de opening van een nieuwe club annex bar annex restaurant op de bene-denverdieping. Bomvol. In Maison Mercer, de club waar Kleinenberg die avond draaide, kwam op het hoogtepunt van zijn set geen con-fetti uit het plafond, maar geld. Nepgeld, dat wel, maar het zette de toon. Europa kwam me ineens voor als een demente, kwijlende opa die zich vaag dingen van vroeger herin-nert, maar geen idee heeft hoe hij in het verzorgingstehuis is beland, laat staan wat er om hem heen gebeurt.

Hoe wij kunnen leren van ToronTo en addis abeba

In oktober was ik voor Cordaid Microkrediet in Ethiopië. Behalve het feit dat de drie miljoen inwoners in de hoofdstad Addis Abeba ook twee ogen, een neus, een mond en vier ledematen hebben (althans, de meesten) is er geen overeen-komst met Toronto. Toronto heeft een skyline zoals het een Noord-Amerikaanse stad betaamt, in Addis Abeba steekt één gebouw boven alle laagbouw uit: het hoofdkwartier van de Afrikaanse Unie. In de plat-telandsgebieden rond Addis Abeba interviewde ik veel ondernemers. Ik sprak een boer die ooit begonnen was met een lening van duizend birr (vijftig euro) en nu koeien, kippen, geiten, een os en vele hectares land-bouwgrond bezit. Hij heeft vier mensen in dienst en zijn drie kinde-ren studeren, van wie twee in de VS.Wasasa, de plaatselijke partner van Cordaid Microkrediet, is een van de vijf grotere microkredietverstrek-kers in Ethiopië. De organisatie heeft op elk moment rond de 65 dui-zend leningen uitstaan, variërend van vijftig tot enkele duizenden euro’s. Het terugbetalingspercenta-ge is 97 procent, de meeste lening-nemers gaan nieuwe leningen aan en investeren die weer in nieuwe

nieuwe bedrijfsacTiviTeiTen, expansie, innovaTies. de gedrevenHeid spaT ervan af

i

bedrijfsactiviteiten, expansie, innova-ties. De gedrevenheid straalt ervan af. In totaal zijn meer dan een half miljoen kleine ondernemers in Ethiopië nu een bedrijfje aan het voeren met een micro-krediet. Het geld dat via organisaties als Cordaid Microkrediet vanuit het westen naar Ethiopië komt, verdwijnt niet in een put, maar wordt gerecycled, elke drie maanden weer. Tel uit je winst. In Nederland, of eigenlijk in heel Europa, is het voor beginnende onder-nemers vrijwel onmogelijk een lening te krijgen. De banken hebben geen vertrouwen, alles zit op slot. We lenen geld aan micronairs in ontwikkelings-

landen, omdat we er – terecht – steeds meer van overtuigd zijn dat dit de beste manier is om een economie op gang te helpen, maar draaien ondertussen voor onszelf de kraan dicht. Als we zo door-gaan, is in 2020 niet alleen Toronto, maar ook Addis Abeba een lichtend voorbeeld voor Nederland.

TeksT raymond van de klunderT beeld guy offermankluun0 5 8

Antwoordnummer 107902501 WB Den Haag

postzegel niet nodig

JA, IK GEEF ONDERNEMERS IN ONTWIKKELINGSLANDEN EEN MICROKREDIET EN ZORG ERVOOR DAT ZIJ EN HUN GEZIN EEN BETERE TOEKOMST KUNNEN OPBOUWEN.

O IK MACHTIG CORDAID MICROKREDIET HIERBIJ HET VOLGENDE BEDRAG VAN MIJN REKENING AF TE SCHRIJVEN: € ____O PER MAAND O PER KWARTAAL O EENMALIG

VOORLETTERS ____________________________________ACHTERNAAM ____________________________________ STRAAT/HUISNR ____________________________________POSTCODE/WOONPLAATS ____________________________E-MAIL __________________________________________

O IK ONTVANG OOK GRAAG DE NIEUWSBRIEF

DATUM HANDTEKENING

__________________ ________ ____________________

UW PERSOONLIJKE GEGEVENS WORDEN IN OVEREENSTEMMING MET DE WET BESCHERMING PERSOONSGEGEVENS VERWERKT. MOCHT U HIER BEZWAAR TEGEN HEBBEN, DAN KUNT U CONTACT MET ONS OPNEMEN. CORDAID MICRO-KREDIET IS EEN HANDELSNAAM VAN STICHTING CORDAID TE ’S-GRAVENHAGE, KVK-NUMMER 41160054.

STEUN ONDERNEMERS VAN CORDAID MICROKREDIET

Cordaid MiCrokrediet

encountercalvinklein.com

Alexander Skarsgård

© 2

012

Cal

vin

Klei

n C

osm

etic

Cor

pora

tion

/ E

NC

OU

NTE

R C

alvi

n Kl

ein®

in wie investeert u in 2013?wilt u ook een investering doen die écht werkt? wilt u een van de ondernemers uit deze top 100 Micronairs verder helpen? Of wilt u een andere ambitieuze ondernemer de kans geven een eigen bedrijfje te starten? investeer dan mee! Met uw bijdrage, van € 25 of meer, helpt u niet alleen een ondernemer op weg, u verdient er ook nog eens een flinke dosis karmapunten mee. naar wens en believen in te zetten in uw eigen leven. Zakelijk of privé.

Want zeg nou zelf: het voelt toch goed om iemand die dat nodig heeft een steuntje in de rug te geven? Vul de antwoordkaart op de achterzijde in of investeer direct op www.cordaidmicrokrediet.nl/quote

Via www.cordaidmicrokrediet.nl/quote beslist u in wie u investeert:

1. Ukiesteenondernemerdie deeluitmaaktvaneenproject.2. CordaidMicrokredietleentuw bijdrageuitaaneenlokalepartner.3. Delokalepartnerverstrekteen microkredietaandeondernemer vanuwkeuzeenandereonderne- mersinhetproject.4. Wanneerhetkredietisterugbetaald aandelokalepartner,wordtuw bijdrageopnieuwuitgeleendaan eenandereondernemer.