Tomasz Wilczkiewicz

INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJOddział w Łodzi

Tomasz Wilczkiewicz

WalecznyTadzio

Łódź 2019

INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJOddział w Łodzi

Scenariusz i rysunki Tomasz Wilczkiewicz

Konsultacja historyczna Artur Ossowski

Koncepcja wydania Bartłomiej Kluska

Skład Urszula Sroczyńska

Zdjęcie bohatera pochodzi ze zbiorów Zbigniewa Jeziorowskiego.

© Copyright by Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Łodzi, 2019

Publikacja bezpłatna przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN

w Łodzi ul. Sienkiewicza 85/87, 90-057 Łódź

Druk Drukarnia Perfekt

ul. Duńska 1 91-204 Łódź

3

Czerwoni Kozacyz tego oddziału zapisalisię w historii nie tylkosukcesami militarnymi,ale także zbrodniamina jeńcach i ludnościcywilnej.cywilnej.

STRASZNATA WOJNA,ROMKU...

10 sierpnia 1920 roku, Płock.Wojna polsko-bolszewicka trwa już ponadrok. W mieście ogłoszono stan oblężenia.Do Wisły zbliża się owiany złą sławą3 Korpus Kawalerii Armii Czerwonej,który 14 lipca 1920 roku zdobył Wilno.

18 sierpnia 1920 roku, Cierszewo niedalekoPłocka. Dom rodziny Jeziorowskich.

4

DO STRAŻYOBYWATELSKIEJ

JUŻ SIĘ ZGŁOSIŁOWIELU SĄSIADÓW...

NASZTADZIO

POSZEDŁ NAWOJNĘ?

CHŁOPCY TEŻSIĘ RWĄ DO OBRONY

MIASTA, TRZEBAMIEĆ NA NICH

OKO...

„KOCHANIRODZICE! Z WŁASNEJ

WOLI WYCHODZĘNA CHWILĘ NA ULICĘ.PROSZĘ NIE MIEJCIE

PRETENSJI DONIKOGO. TADEK”...NIKOGO. TADEK”...

MAMO,TADZIA NIGDZIENIE MA! TYLKOTO ZOSTAWIŁ...

Po chwili...

CO TO,LIST?

ZBYSIU, WOŁAJWSZYSTKICH NA

ŚNIADANIE, NIE BĘDZIEODGRZEWANIA...

KIEDY TENKOSZMAR

SIĘ WRESZCIESKOŃCZY?

NIE WIEM,JADZIU... ROSJANIESĄ JUŻ POD SAMĄ

WARSZAWĄ...

DO PŁOCKATEŻ ZARAZ

WEJDĄ...

WIEM,ŻE CHCIAŁBYŚ

SIĘ ZAPISAĆ, ALE,ZROZUM, MAMY CAŁĄ

GROMADKĘ DZIECI.KTOŚ MUSI SIĘ NIMI

OPIEKOWAĆ...OPIEKOWAĆ...

SAMANIE DAMRADY...

BOJĘ SIĘ,LUDZIE MÓWIĄ,

ŻE CI BOLSZEWICYTO PRAWDZIWE

POTWORY...

PIŁSUDSKIWEZWAŁ

OCHOTNIKÓW DOOBRONY MIASTA.

Tymczasem Tadek Jeziorowski zbliżał się już do Płocka.

MUSZĘSZYBKO DONASZYCH...

O RETY,BOLSZEWICY SĄJUŻ W MIEŚCIE!

5

DO STRAŻYOBYWATELSKIEJ

JUŻ SIĘ ZGŁOSIŁOWIELU SĄSIADÓW...

NASZTADZIO

POSZEDŁ NAWOJNĘ?

CHŁOPCY TEŻSIĘ RWĄ DO OBRONY

MIASTA, TRZEBAMIEĆ NA NICH

OKO...

„KOCHANIRODZICE! Z WŁASNEJ

WOLI WYCHODZĘNA CHWILĘ NA ULICĘ.PROSZĘ NIE MIEJCIE

PRETENSJI DONIKOGO. TADEK”...NIKOGO. TADEK”...

MAMO,TADZIA NIGDZIENIE MA! TYLKOTO ZOSTAWIŁ...

Po chwili...

CO TO,LIST?

ZBYSIU, WOŁAJWSZYSTKICH NA

ŚNIADANIE, NIE BĘDZIEODGRZEWANIA...

KIEDY TENKOSZMAR

SIĘ WRESZCIESKOŃCZY?

NIE WIEM,JADZIU... ROSJANIESĄ JUŻ POD SAMĄ

WARSZAWĄ...

DO PŁOCKATEŻ ZARAZ

WEJDĄ...

WIEM,ŻE CHCIAŁBYŚ

SIĘ ZAPISAĆ, ALE,ZROZUM, MAMY CAŁĄ

GROMADKĘ DZIECI.KTOŚ MUSI SIĘ NIMI

OPIEKOWAĆ...OPIEKOWAĆ...

SAMANIE DAMRADY...

BOJĘ SIĘ,LUDZIE MÓWIĄ,

ŻE CI BOLSZEWICYTO PRAWDZIWE

POTWORY...

PIŁSUDSKIWEZWAŁ

OCHOTNIKÓW DOOBRONY MIASTA.

Tymczasem Tadek Jeziorowski zbliżał się już do Płocka.

MUSZĘSZYBKO DONASZYCH...

O RETY,BOLSZEWICY SĄJUŻ W MIEŚCIE!

6

WSZYSTKOSTRACONE!

SOŁDATY GRABIĄI MORDUJĄ!

DOKĄD TO,CHŁOPCZE?WRACAJ DO

DOMU, TU WALKITRWAJĄ...

JESTEMHARCERZEM, TEŻ

CHCĘ BRONIĆMIASTA!

LEPIEJNIECH MI PAN

POWIE, GDZIE MAMSIĘ ZGŁOSIĆ...

BIEGNIJNA KOLEGIALNĄDO GIMNAZJUMŻEŃSKIEGO!

ZGŁOŚ SIĘDO KOMENDANTKI

MARCELINYROŚCISZEWSKIEJ.

ONA DA CIZAJĘCIE...

DZIĘKUJĘ...O TO MICHODZI...

DOKĄD MAMIŚĆ?

DOBRA!PĘDŹ DO

PUNKTU SANITARNO-AMUNICYJNEGO!

BĘDZIESZ NOSIĆLEKARSTWA

I NABOJEI NABOJENA BARYKADY.

TYLKOUWAŻAJ NA SIEBIE,

BIEGNIJ NISKOI NIE WYCHYLAJ SIĘ!

KOZACY CELNIESTRZELAJĄ...

BĘDĘOSTROŻNY,

JESZCZE RAZDZIĘKUJĘ!

DZIELNYCHŁOPAK...

PANIMARCELINO,

ALE TO SĄ NABOJEDO KARABINU

MANNLICHER, A JAPOTRZEBUJĘ DO MOSSINA, TE SIĘMOSSINA, TE SIĘ

NIE NADAJĄ!

POTRZEBUJEMYNATYCHMIASTŁADUNKÓW DO

MAXIMA!

PANIKOMENDANTKO,

POPROSZĘ AMUNICJĘDO MAUSERA, TYLKO

SZYBKO, BO BARYKADALEDWO ZIPIE...

GimnazjumŻeńskie im.hetmanowejReginyŻółkiewskiej.

SPOKOJNIE,NIE WSZYSCYNARAZ! MUSZĘSIĘ NAJPIERWZORIENTOWAĆ,

GDZIE COLEŻY...LEŻY...

7

WSZYSTKOSTRACONE!

SOŁDATY GRABIĄI MORDUJĄ!

DOKĄD TO,CHŁOPCZE?WRACAJ DO

DOMU, TU WALKITRWAJĄ...

JESTEMHARCERZEM, TEŻ

CHCĘ BRONIĆMIASTA!

LEPIEJNIECH MI PAN

POWIE, GDZIE MAMSIĘ ZGŁOSIĆ...

BIEGNIJNA KOLEGIALNĄDO GIMNAZJUMŻEŃSKIEGO!

ZGŁOŚ SIĘDO KOMENDANTKI

MARCELINYROŚCISZEWSKIEJ.

ONA DA CIZAJĘCIE...

DZIĘKUJĘ...O TO MICHODZI...

DOKĄD MAMIŚĆ?

DOBRA!PĘDŹ DO

PUNKTU SANITARNO-AMUNICYJNEGO!

BĘDZIESZ NOSIĆLEKARSTWA

I NABOJEI NABOJENA BARYKADY.

TYLKOUWAŻAJ NA SIEBIE,

BIEGNIJ NISKOI NIE WYCHYLAJ SIĘ!

KOZACY CELNIESTRZELAJĄ...

BĘDĘOSTROŻNY,

JESZCZE RAZDZIĘKUJĘ!

DZIELNYCHŁOPAK...

PANIMARCELINO,

ALE TO SĄ NABOJEDO KARABINU

MANNLICHER, A JAPOTRZEBUJĘ DO MOSSINA, TE SIĘMOSSINA, TE SIĘ

NIE NADAJĄ!

POTRZEBUJEMYNATYCHMIASTŁADUNKÓW DO

MAXIMA!

PANIKOMENDANTKO,

POPROSZĘ AMUNICJĘDO MAUSERA, TYLKO

SZYBKO, BO BARYKADALEDWO ZIPIE...

GimnazjumŻeńskie im.hetmanowejReginyŻółkiewskiej.

SPOKOJNIE,NIE WSZYSCYNARAZ! MUSZĘSIĘ NAJPIERWZORIENTOWAĆ,

GDZIE COLEŻY...LEŻY...

8

DAWAĆ TUKARABINY I PASY

Z NABOJAMI!JUŻ JA BĘDĘ

WIEDZIAŁ,CO PODAĆ...

A JAKIENABOJE BYŚ MIZAORDYNOWAŁDO TEJ BRONI,

ZUCHU?

A TO ŁADNAKOMENDANTKA,CO SIĘ NIE ZNA

NA BRONI,WSTYD!

TO JESTAUSTRIACKI

MANNLICHER,WIĘC POTRZEBUJE

PAN AMUNICJI8 MILIMETRÓW...

NAZYWAMSIĘ TADEUSZ

JEZIOROWSKI, JESTEMHARCERZEM Z

„MAŁACHOWIANKI”...

OD DAWNAINTERESUJĘ

SIĘ UZBROJENIEM I BRONIĄ, A SAMOLOTYWOJSKOWE TO WRĘCZ

UWIELBIAM...

ACH, JESTEŚ UCZNIEMGIMNAZJUM IM.

MAŁACHOWSKIEGO,Z NIEBA MI SPADŁEŚ!TADZIU, W MIEŚCIE

MAMY 34 BARYKADYMAMY 34 BARYKADYI WSZYSTKIE MUSIMY

OBSŁUŻYĆ...

NIEŹLE,MŁODY...

BISZKOPT,CO TY TUROBISZ?

JÓZIO?JÓZIO

KACZMARSKI?

POMAGAMPANI KOMENDANT

W PUNKCIEAMUNICYJNYM...

KIMTY JESTEŚ,CHŁOPAKU?

Tego dnia Tadek jeszcze wiele razykursował między magazynemamunicyjnym i barykadami,roznosząc ładunki i środkiopatrunkowe.

NIECH PANPROWADZI...

JUŻSIĘ ROBI!

CO POTRZEBA,JAKĄ MAJĄ

BROŃ?

A JA, BRACIE,JESTEM ŁĄCZNIKIEM

W BATALIONIE KAPITANAGŁOGOWIECKIEGO...

LUDZIE,TRZEBA SZYBKO

DOSTARCZYĆAMUNICJĘ NA

BARYKADĘ PRZYKOŚCIUSZKI!

NAZWAŁ CIĘBISZKOPTEM?

TAK, TO MOJEHARCERSKIE

PRZEZWISKO...

DWA MAUSERY,FRANCUSKI LABEL,

NO I MAXIM...

PAN WEŹMIETĘ SKRZYNKĘ,JA ZAŁADUJĘ

PARĘ ŁADUNKÓWDO TORBYI BIEGNIEMY!

...ALETERAZ MUSZĘJUŻ LECIEĆ

Z MELDUNKIEM.MAM NADZIEJĘ,

ŻE WKRÓTCE SIĘZOBACZYMY...ZOBACZYMY...

BISZKOPT,UWAŻAJ NA

SIEBIE...

GŁOWYNIŻEJ!

9

DAWAĆ TUKARABINY I PASY

Z NABOJAMI!JUŻ JA BĘDĘ

WIEDZIAŁ,CO PODAĆ...

A JAKIENABOJE BYŚ MIZAORDYNOWAŁDO TEJ BRONI,

ZUCHU?

A TO ŁADNAKOMENDANTKA,CO SIĘ NIE ZNA

NA BRONI,WSTYD!

TO JESTAUSTRIACKI

MANNLICHER,WIĘC POTRZEBUJE

PAN AMUNICJI8 MILIMETRÓW...

NAZYWAMSIĘ TADEUSZ

JEZIOROWSKI, JESTEMHARCERZEM Z

„MAŁACHOWIANKI”...

OD DAWNAINTERESUJĘ

SIĘ UZBROJENIEM I BRONIĄ, A SAMOLOTYWOJSKOWE TO WRĘCZ

UWIELBIAM...

ACH, JESTEŚ UCZNIEMGIMNAZJUM IM.

MAŁACHOWSKIEGO,Z NIEBA MI SPADŁEŚ!TADZIU, W MIEŚCIE

MAMY 34 BARYKADYMAMY 34 BARYKADYI WSZYSTKIE MUSIMY

OBSŁUŻYĆ...

NIEŹLE,MŁODY...

BISZKOPT,CO TY TUROBISZ?

JÓZIO?JÓZIO

KACZMARSKI?

POMAGAMPANI KOMENDANT

W PUNKCIEAMUNICYJNYM...

KIMTY JESTEŚ,CHŁOPAKU?

Tego dnia Tadek jeszcze wiele razykursował między magazynemamunicyjnym i barykadami,roznosząc ładunki i środkiopatrunkowe.

NIECH PANPROWADZI...

JUŻSIĘ ROBI!

CO POTRZEBA,JAKĄ MAJĄ

BROŃ?

A JA, BRACIE,JESTEM ŁĄCZNIKIEM

W BATALIONIE KAPITANAGŁOGOWIECKIEGO...

LUDZIE,TRZEBA SZYBKO

DOSTARCZYĆAMUNICJĘ NA

BARYKADĘ PRZYKOŚCIUSZKI!

NAZWAŁ CIĘBISZKOPTEM?

TAK, TO MOJEHARCERSKIE

PRZEZWISKO...

DWA MAUSERY,FRANCUSKI LABEL,

NO I MAXIM...

PAN WEŹMIETĘ SKRZYNKĘ,JA ZAŁADUJĘ

PARĘ ŁADUNKÓWDO TORBYI BIEGNIEMY!

...ALETERAZ MUSZĘJUŻ LECIEĆ

Z MELDUNKIEM.MAM NADZIEJĘ,

ŻE WKRÓTCE SIĘZOBACZYMY...ZOBACZYMY...

BISZKOPT,UWAŻAJ NA

SIEBIE...

GŁOWYNIŻEJ!

10

TO NA NIC!PORUCZNIK RANNY,

BARYKADAPADŁA!

DOKĄDIDZIECIE?

MAM DLA WASAMUNICJĘ...

TADEK?

OBAWIAMSIĘ, ŻE JUŻ ZA

PÓŹNO...

NIE MANA TO CZASU,

KOZACY ZARAZTU BĘDĄ...

NIE ODDAM GOBOLSZEWIKOM!

LEPIEJWRACAJCIE DO

WALKI, KOZACY SIĘZBLIŻAJĄ...

TADEK, JAKDAŁEŚ RADĘ?CHŁOPAKU...

TADZIU,UCIEKAJZ NAMI!

ZABIERZCIECHOCIAŻ MAXIMA,

WIECIE JAK TRUDNOO BROŃ...

TAKNIE MOŻNA,

TA BROŃ JESTPOTRZEBNA!NIE WOLNO

ODDAWAĆ JEJWROGOM...WROGOM...

Nad udręczonymPłockiem zapadłanoc.

TADZIU, JUŻPIĘĆ GODZIN BIEGASZ

Z ŁADUNKAMI NABARYKADY

I Z POWROTEM...

MUSIMYOBRONIĆ BARYKADĘ!W NOCY NADESZŁA

ODSIECZ, NASIŻOŁNIERZE SĄ JUŻ

W MIEŚCIE...

WYTRWAJMY!

PORUCZNIKDOSTAŁ...

WYCOFUJEMYSIĘ...

I AMUNICJADO MAXIMA SIĘSKOŃCZYŁA...PANIEPORUCZNIKU,

NIE DAMY RADY,RUSKICH JEST

ZA DUŻO...

MUSISZODPOCZĄĆ!

PANIKOMENDANT,TO JEST MÓJOBOWIĄZEK...

TWOIMOBOWIĄZKIEMJEST NABRAĆ SIŁ, JUTRO TEŻ

CZEKA NASCIĘŻKI DZIEŃ...

11

TO NA NIC!PORUCZNIK RANNY,

BARYKADAPADŁA!

DOKĄDIDZIECIE?

MAM DLA WASAMUNICJĘ...

TADEK?

OBAWIAMSIĘ, ŻE JUŻ ZA

PÓŹNO...

NIE MANA TO CZASU,

KOZACY ZARAZTU BĘDĄ...

NIE ODDAM GOBOLSZEWIKOM!

LEPIEJWRACAJCIE DO

WALKI, KOZACY SIĘZBLIŻAJĄ...

TADEK, JAKDAŁEŚ RADĘ?CHŁOPAKU...

TADZIU,UCIEKAJZ NAMI!

ZABIERZCIECHOCIAŻ MAXIMA,

WIECIE JAK TRUDNOO BROŃ...

TAKNIE MOŻNA,

TA BROŃ JESTPOTRZEBNA!NIE WOLNO

ODDAWAĆ JEJWROGOM...WROGOM...

Nad udręczonymPłockiem zapadłanoc.

TADZIU, JUŻPIĘĆ GODZIN BIEGASZ

Z ŁADUNKAMI NABARYKADY

I Z POWROTEM...

MUSIMYOBRONIĆ BARYKADĘ!W NOCY NADESZŁA

ODSIECZ, NASIŻOŁNIERZE SĄ JUŻ

W MIEŚCIE...

WYTRWAJMY!

PORUCZNIKDOSTAŁ...

WYCOFUJEMYSIĘ...

I AMUNICJADO MAXIMA SIĘSKOŃCZYŁA...PANIEPORUCZNIKU,

NIE DAMY RADY,RUSKICH JEST

ZA DUŻO...

MUSISZODPOCZĄĆ!

PANIKOMENDANT,TO JEST MÓJOBOWIĄZEK...

TWOIMOBOWIĄZKIEMJEST NABRAĆ SIŁ, JUTRO TEŻ

CZEKA NASCIĘŻKI DZIEŃ...

12

UBITWSJECH!

(WSZYSTKICHZABIĆ!)

OTSTUPAJEM!(WYCOFUJEMY

SIĘ!)

KOMANDIR,POLSKIJ BATALION

IDIET!(DOWÓDCO,IDZIE POLSKIBATALION!)

JAK DOBRZEWAS WIDZIEĆ!

PANIKOMENDANT,WRÓCIŁEM...

NO, NO!GRATULUJĘPOSTAWY...

MYJESTEŚMYPŁOCKIMIORLĘTAMI!

JAKO ŻYWO,PRZYPOMINA TO

WALECZNE ORLĘTALWOWSKIE! TAM TEŻW LISTOPADZIE 1918

ROKU MIASTA BRONILIUCZNIOWIE, CHŁOPCYUCZNIOWIE, CHŁOPCY

I DZIEWCZĘTA...

ALE MUSZĘJUŻ LECIEĆ, MOŻEKTOŚ POTRZEBUJE

AMUNICJI ALBOBANDAŻY...

DZIĘKIBOGU, TADZIU,

BO ZACZYNAŁAMSIĘ MARTWIĆ...

JESTEŚMYZ SUŁECKIEGO

PUŁKU STRZELCÓW.DZIŚ O ŚWICIE, RAZEM

ZE STRZELCAMIPODHALAŃSKIMI,

WESZLIŚMY DO MIASTAWESZLIŚMY DO MIASTAOD STRONYRADZIWIA...

TO TADZIOJEZIOROWSKI,

NASZ BOHATER!DOSTARCZAŁ NABARYKADY LEKI

I AMUNICJĘ...

SAMOCALIŁ KARABIN

MASZYNOWY, KIEDYMY JUŻ ZWĄTPILIŚMY

W SENS OBRONYBARYKADY...

JAKI TAMZE MNIE BOHATER!

JESTEM HARCERZEMI TO MÓJ

OBOWIĄZEK!

TROCHĘTRWAŁO ZANIMTU DOTARLIŚMY,ALE WKRÓTCE

CAŁKIEM PRZEGNAMYBOLSZEWIKÓW

Z PŁOCKA...Z PŁOCKA...

A CO TY TUROBISZ, SMYKU?NIE POWINIENEŚ

POMAGAĆ MAMIEW OBEJŚCIU?

13

UBITWSJECH!

(WSZYSTKICHZABIĆ!)

OTSTUPAJEM!(WYCOFUJEMY

SIĘ!)

KOMANDIR,POLSKIJ BATALION

IDIET!(DOWÓDCO,IDZIE POLSKIBATALION!)

JAK DOBRZEWAS WIDZIEĆ!

PANIKOMENDANT,WRÓCIŁEM...

NO, NO!GRATULUJĘPOSTAWY...

MYJESTEŚMYPŁOCKIMIORLĘTAMI!

JAKO ŻYWO,PRZYPOMINA TO

WALECZNE ORLĘTALWOWSKIE! TAM TEŻW LISTOPADZIE 1918

ROKU MIASTA BRONILIUCZNIOWIE, CHŁOPCYUCZNIOWIE, CHŁOPCY

I DZIEWCZĘTA...

ALE MUSZĘJUŻ LECIEĆ, MOŻEKTOŚ POTRZEBUJE

AMUNICJI ALBOBANDAŻY...

DZIĘKIBOGU, TADZIU,

BO ZACZYNAŁAMSIĘ MARTWIĆ...

JESTEŚMYZ SUŁECKIEGO

PUŁKU STRZELCÓW.DZIŚ O ŚWICIE, RAZEM

ZE STRZELCAMIPODHALAŃSKIMI,

WESZLIŚMY DO MIASTAWESZLIŚMY DO MIASTAOD STRONYRADZIWIA...

TO TADZIOJEZIOROWSKI,

NASZ BOHATER!DOSTARCZAŁ NABARYKADY LEKI

I AMUNICJĘ...

SAMOCALIŁ KARABIN

MASZYNOWY, KIEDYMY JUŻ ZWĄTPILIŚMY

W SENS OBRONYBARYKADY...

JAKI TAMZE MNIE BOHATER!

JESTEM HARCERZEMI TO MÓJ

OBOWIĄZEK!

TROCHĘTRWAŁO ZANIMTU DOTARLIŚMY,ALE WKRÓTCE

CAŁKIEM PRZEGNAMYBOLSZEWIKÓW

Z PŁOCKA...Z PŁOCKA...

A CO TY TUROBISZ, SMYKU?NIE POWINIENEŚ

POMAGAĆ MAMIEW OBEJŚCIU?

14

MAM ZANIEŚĆ GDZIEŚ

AMUNICJĘ?

WYGRALIŚMY,TADZIU! PO

21 GODZINACHNIEUSTANNEJ WALKI

BOLSZEWICY ZOSTALIPOKONANI I WYGNANI

Z MIASTA....Z MIASTA....

PŁOCKOPARŁ SIĘ

NAJEŹDŹCOMI ZNÓW JEST

WOLNY!

ODSAPNIJ,CHŁOPCZE,

NARESZCIE MOŻEMYODPOCZĄĆ...

PANIMARCELINO,

JESTEM JESZCZEPOTRZEBNY?

TWÓJKOLEGA JÓZIO

KACZMARSKI ZOSTAŁCIĘŻKO RANNY W STARCIU

Z BOLSZEWIKAMI PODTRZEPOWEM. JESTTERAZ W SZPITALUTERAZ W SZPITALU

W SIERPCU... ALEWYLECZĄ GO,

PRAWDA?

A TERAZ WRACAJJUŻ DO DOMU, DO

RODZICÓW. NA PEWNOMARTWIĄ SIĘ O CIEBIE!WYSTARCZAJĄCO SIĘ

NAWOJOWAŁEŚ...

...BO TOZWYCIĘSTWO

OKUPIONE JEST OGROMNĄOFIARĄ. ZGINĘŁO WIELU

POLAKÓW, A PRAWIE CAŁEMIASTO JEST ZNISZCZONE.

A TO BYŁY PRZECIEŻ TYLKOA TO BYŁY PRZECIEŻ TYLKODWA DNI WALKI. DWABOHATERSKIE, ALETRAGICZNE DNI...

Podczas obrony Płocka zginęło prawie300 Polaków, w tym ok. 100 cywilów,300-400 było rannych, a 300-350Rosjanie wzięli do niewoli. Ponad800 domów zostało zniszczonych,mury rozbite, a niemal całe miastorozszabrowane.rozszabrowane.

TODLACZEGO

JEST PANI TAKASMUTNA?

PRZECIEŻ TONORMALNE, ŻE

BRONIMY NASZEGOMIASTA, DOMU, SWOJEJRODZINY. CHCEMY, ŻEBYMAMA, TATA, SIOSTRY

I BRACIA BYLI BEZPIECZNI.I BRACIA BYLI BEZPIECZNI.WEDŁUG MNIE TOJEST ZWYCZAJNE.W KOŃCU JESTEM

HARCERZEM...

HEJCHŁOPAKI, CO WYTAM JESZCZE

ROBICIE?JUŻ

IDZIEMY,TATO...

TADEK,ZBYSZEK, MIGIEMSIĘ ZBIERAJCIE,

PRZECIEŻ MARSZAŁEKPIŁSUDSKI NIE BĘDZIE

NA WAS CZEKAŁ!

NO TAK,ALE NIE KAŻDY

JEST TAKIODWAŻNYJAK TY...

POWIEDZ,CHCIAŁBYŚ BYĆ

ŻOŁNIERZEM, GDYDOROŚNIESZ?

POPATRZ,SAMOLOT, TO

WOJSKOWY FOKKER,DO WARSZAWY

LECI...

10 kwietnia 1921 roku, Cierszewo.Od dramatycznych wydarzeń w Płockuminęło już kilka miesięcy.

DZIŚW PŁOCKU WAŻNA

UROCZYSTOŚĆ.NACZELNIK PAŃSTWA,MARSZAŁEK JÓZEFPIŁSUDSKI BĘDZIE

WRĘCZAŁ ODZNACZENIAWRĘCZAŁ ODZNACZENIAOBROŃCOM MIASTA

TADEKTEŻ MADOSTAĆ...

TO PRAWDA,CHCIAŁBYM BYĆŻOŁNIERZEM,

ALE NAJBARDZIEJTO PILOTEM

WOJSKOWYM... CUDOWNIE

BYŁOBY WZNIEŚĆSIĘ TAK WYSOKO JAK

ORZEŁ I BRONIĆNASZEGO NIEBA!

TADEK,TY TERAZ JESTEŚ

BOHATEREM, FAJNIEMIEĆ TAKIEGO

BRATA...

WIESZCO, ZBYSIU?

MYŚLĘ, ŻE NAMOIM MIEJSCUKAŻDY BY TAK

POSTĄPIŁ...

15

PRZECIEŻ TONORMALNE, ŻE

BRONIMY NASZEGOMIASTA, DOMU, SWOJEJRODZINY. CHCEMY, ŻEBYMAMA, TATA, SIOSTRY

I BRACIA BYLI BEZPIECZNI.I BRACIA BYLI BEZPIECZNI.WEDŁUG MNIE TOJEST ZWYCZAJNE.W KOŃCU JESTEM

HARCERZEM...

HEJCHŁOPAKI, CO WYTAM JESZCZE

ROBICIE?JUŻ

IDZIEMY,TATO...

TADEK,ZBYSZEK, MIGIEMSIĘ ZBIERAJCIE,

PRZECIEŻ MARSZAŁEKPIŁSUDSKI NIE BĘDZIE

NA WAS CZEKAŁ!

NO TAK,ALE NIE KAŻDY

JEST TAKIODWAŻNYJAK TY...

POWIEDZ,CHCIAŁBYŚ BYĆ

ŻOŁNIERZEM, GDYDOROŚNIESZ?

POPATRZ,SAMOLOT, TO

WOJSKOWY FOKKER,DO WARSZAWY

LECI...

10 kwietnia 1921 roku, Cierszewo.Od dramatycznych wydarzeń w Płockuminęło już kilka miesięcy.

DZIŚW PŁOCKU WAŻNA

UROCZYSTOŚĆ.NACZELNIK PAŃSTWA,MARSZAŁEK JÓZEFPIŁSUDSKI BĘDZIE

WRĘCZAŁ ODZNACZENIAWRĘCZAŁ ODZNACZENIAOBROŃCOM MIASTA

TADEKTEŻ MADOSTAĆ...

TO PRAWDA,CHCIAŁBYM BYĆŻOŁNIERZEM,

ALE NAJBARDZIEJTO PILOTEM

WOJSKOWYM... CUDOWNIE

BYŁOBY WZNIEŚĆSIĘ TAK WYSOKO JAK

ORZEŁ I BRONIĆNASZEGO NIEBA!

TADEK,TY TERAZ JESTEŚ

BOHATEREM, FAJNIEMIEĆ TAKIEGO

BRATA...

WIESZCO, ZBYSIU?

MYŚLĘ, ŻE NAMOIM MIEJSCUKAŻDY BY TAK

POSTĄPIŁ...

16

OMAMO...

PRZECIEŻTADZIO DOSTAŁ

JUŻ NAGRODY, NAWETJAKĄŚ KSIĄŻKĘ ODPANA MINISTRA...

TYM RAZEMCHODZI O KRZYŻWALECZNYCH,

NAJWAŻNIEJSZEPOLSKIE ODZNACZENIE

WOJSKOWE...

TATO, ALETU DZISIAJ

LUDZI...

CZOŁEM,BISZKOPT...

NIE CO DZIEŃMAMY TAKĄ

UROCZYSTOŚĆ...

JEJKU, PANIKOMENDANTKA?!

NIE POZNAŁEM PANI W TYM STROJU,W MUNDURZE

WYGLĄDAPANI CAŁKIEMPANI CAŁKIEM

INACZEJ...

10 kwietnia 1921 roku, płocki rynek.

MARSZAŁEKPIŁSUDSKI?

CZOŁEM!

TADZIU!NA BOGA!

TOŻ TO JÓZEKKACZMARSKI!

NIETRAFIŁEŚ,

SAM ZOBACZ...

TY ŻYJESZ,TY ŻYJESZ...

NO IROZKLEIŁSIĘ, NASZBOHATER...

OPOWIEDZ,CO SIĘ Z TOBĄ

DZIAŁO...

JAK WIDZISZ,TRZYMAM SIĘ DZIELNIE.TO ZASŁUGA DOKTORAGUMOWSKIEGO, KTÓRY

W SZPITALU W SIERPCUPOSTAWIŁ MNIE

NA NOGI...NA NOGI...

TO JEST MÓJMĄŻ, STANISŁAW,

ALE ZGADNIJ,KTO JESZCZEJEST Z NAMI...

17

MARSZAŁEKPIŁSUDSKI?

CZOŁEM!

TADZIU!NA BOGA!

TOŻ TO JÓZEKKACZMARSKI!

NIETRAFIŁEŚ,

SAM ZOBACZ...

TY ŻYJESZ,TY ŻYJESZ...

NO IROZKLEIŁSIĘ, NASZBOHATER...

OPOWIEDZ,CO SIĘ Z TOBĄ

DZIAŁO...

JAK WIDZISZ,TRZYMAM SIĘ DZIELNIE.TO ZASŁUGA DOKTORAGUMOWSKIEGO, KTÓRY

W SZPITALU W SIERPCUPOSTAWIŁ MNIE

NA NOGI...NA NOGI...

TO JEST MÓJMĄŻ, STANISŁAW,

ALE ZGADNIJ,KTO JESZCZEJEST Z NAMI...

18

JÓZIU,BIEGNIJ PO

AMUNICJĘ, NIEMAMY JUŻ CZYM

STRZELAĆ!

ŻOŁNIERZE!

W FOLWARKUW TRZEPOWIE ZASADZIŁ

SIĘ ODDZIAŁ KOZACKI.UDERZYMY W NICH,

ŻEBY OSŁABIĆ LEWĄFLANKĘ BOLSZEWIKÓW

ATAKUJĄCYCHATAKUJĄCYCHPŁOCK...

JÓZEK,BANDAŻE!

JÓZEKNIECHĘTNIE WRACA

DO TAMTYCH WYDARZEŃ,BO TO BOLESNEWSPOMNIENIA...

NIE WIEM,ILE MAMY CZASU,BO LADA MOMENT

ZACZNĄ SIĘUROCZYSTOŚCI, ALE

SKORO CHCECIEPOSŁUCHAĆ...POSŁUCHAĆ...

SZEREGOWYKACZMARSKI, LEĆ

Z TYM MELDUNKIEMDO DOWÓDZTWA

W PŁOCKU!

MOŻETON I WRAG, NO

GIEROJ!(MOŻE ON I WRÓG,

ALE BOHATER!)

UBIT JEWOŁUCZSZE, NIE

SPASAT!(DOBIĆ BY GORACZEJ, NIE RATOWAĆ!)

Tak trafiłemdo rosyjskiego szpitalaw Sierpcu.Aż pewnego dnia...

CIESZSIĘ CHŁOPCZE,

JESTEŚMY WOLNI,RUSCY UCIEKLI...

ETOTMALCZIK ŻIW!JEMU NUŻEN

WRACZ...(TEN CHŁOPAK

ŻYJE, POTRZEBNYMU LEKARZ...)MU LEKARZ...)

NATYCHMIASTPOTRZEBUJEMY

WSPARCIA!

19

SZEREGOWYKACZMARSKI, LEĆ

Z TYM MELDUNKIEMDO DOWÓDZTWA

W PŁOCKU!

MOŻETON I WRAG, NO

GIEROJ!(MOŻE ON I WRÓG,

ALE BOHATER!)

UBIT JEWOŁUCZSZE, NIE

SPASAT!(DOBIĆ BY GORACZEJ, NIE RATOWAĆ!)

Tak trafiłemdo rosyjskiego szpitalaw Sierpcu.Aż pewnego dnia...

CIESZSIĘ CHŁOPCZE,

JESTEŚMY WOLNI,RUSCY UCIEKLI...

ETOTMALCZIK ŻIW!JEMU NUŻEN

WRACZ...(TEN CHŁOPAK

ŻYJE, POTRZEBNYMU LEKARZ...)MU LEKARZ...)

NATYCHMIASTPOTRZEBUJEMY

WSPARCIA!

20

Dekoracja obrońców Płockaprzez Józefa Piłsudskiego.

OT I CAŁAHISTORIA...

IDZIE JUŻ,IDZIE... TADZIU,WYPROSTUJ

SIĘ...

A TY,KIM JESTEŚ,CHŁOPAKU?

JESTEMOCHOTNIKIEMI SKAUTEM!

CHŁOPCY,BIEGNIJCIE SZYBKONA PLAC! WSZYSCYJUŻ SIĘ USTAWIAJĄ.

NACZELNIK PIŁSUDSKIZARAZ TU BĘDZIE!

Kilka minut po uroczystości.

KRZYŻWALECZNYCH

USTANOWIONO W 1920ROKU. WOJSKOWI OTRZYMUJĄGO ZA MĘSTWO I ODWAGĘW BOJU. TYLKO W BARDZO

WYJĄTKOWYCH PRZYPADKACHWYJĄTKOWYCH PRZYPADKACHTO ODZNACZENIE DOSTAJĄCYWILE. I TO WŁAŚNIE WY

DOSTĄPILIŚCIE TEGOZASZCZYTU!

A TY JESTEŚNAJMŁODSZYM

W HISTORIIKAWALEREM KRZYŻA

WALECZNYCH...

CHWACKIKAWALER

Z NASZEGOTADZIA...

TADZIU,POKAŻ, POKAŻ

TEN KRZYŻ, NIGDYTAKIEGO NIEWIDZIAŁEM...

SZANOWNIPAŃSTWO,

MARSZAŁEK JÓZEFPIŁSUDSKI ZAPRASZA

ODZNACZONYCHI ICH RODZINY

NA UROCZYSTYNA UROCZYSTYOBIAD...

GRATULUJĘ,TAK ŁADNIE

WYGLĄDALIŚCIE,DOSTOJNIEI DOROŚLE...

21

Kilka minut po uroczystości.

KRZYŻWALECZNYCH

USTANOWIONO W 1920ROKU. WOJSKOWI OTRZYMUJĄGO ZA MĘSTWO I ODWAGĘW BOJU. TYLKO W BARDZO

WYJĄTKOWYCH PRZYPADKACHWYJĄTKOWYCH PRZYPADKACHTO ODZNACZENIE DOSTAJĄCYWILE. I TO WŁAŚNIE WY

DOSTĄPILIŚCIE TEGOZASZCZYTU!

A TY JESTEŚNAJMŁODSZYM

W HISTORIIKAWALEREM KRZYŻA

WALECZNYCH...

CHWACKIKAWALER

Z NASZEGOTADZIA...

TADZIU,POKAŻ, POKAŻ

TEN KRZYŻ, NIGDYTAKIEGO NIEWIDZIAŁEM...

SZANOWNIPAŃSTWO,

MARSZAŁEK JÓZEFPIŁSUDSKI ZAPRASZA

ODZNACZONYCHI ICH RODZINY

NA UROCZYSTYNA UROCZYSTYOBIAD...

GRATULUJĘ,TAK ŁADNIE

WYGLĄDALIŚCIE,DOSTOJNIEI DOROŚLE...

22

A OTOI NASZ MAŁY BOHATER!

CHODŹ TU SMYKU I OPOWIEDZ,JAK DZIELNIE BRONIŁEŚ

MIASTA PRZEDBOLSZEWIKAMI...

SZKODA,ŻE NIE MAZ NAMIMAMY.

A WIESZ,ŻE JA TEŻ JESTEM

HARCERZEM? A NAWETPROTEKTOREMCAŁEGO ZHP...

JEJKU,NAPRAWDĘ?

DRODZYPAŃSTWO, CHCĘ

WZNIEŚĆ TOAST ZABOHATERSKI PŁOCK

I JEGO BOHATERSKICHOBROŃCÓW, ZAWSZYSTKICHWSZYSTKICH

ODZNACZONYCH…

HARCERZOWIPIĆ NIE WOLNO!

ALEŻ,TADZIU...

NO WIESZ,CZASAMI ZDARZASIĘ TAKA SYTUACJA,ŻE TRZEBA KIELICH

WYCHYLIĆ...

WIDZIAŁA,PANI? USIADŁ

MARSZAŁKOWINA KOLANACH!

MUSIAŁAWYJECHAĆ DO

DZIADKA...

NIE MARTWSIĘ, JUŻ JA COŚ

WYMYŚLĘ...

TADZIU,GRATULUJĘ

ZDANIA MATURY.TO NIE LADA WYCZYN

Z SUKCESEM UKOŃCZYĆSZKOŁĘ KADETÓW

WE LWOWIE...WE LWOWIE...

COZAMIERZASZ

DALEJ?

TAK JEST,PANIE MARSZAŁKU!

ROZKAZ, PANIEMARSZAŁKU!TAK JEST...

PUŁKOWNIKUFLORER, PROSZĘ

NIE UTRUDNIAĆ TEMUCHŁOPCU WSTĄPIENIA

DO PAŃSKIEJSZKOŁY...

TO JESTBOHATER WOJNYZ BOLSZEWIKAMI

ODZNACZONY KRZYŻEMWALECZNYCH.

RĘCZĘ ZA NIEGO...

Sierpień 1929 roku,Dęblin. SzkołaPodchorążychLotnictwa.

TATO, WIESZ,ŻE ZAWSZE

CHCIAŁEM BYĆ PILOTEM.MARZĘ O SZKOLEPODCHORĄŻYCH

LOTNICTWAW DĘBLINIE...W DĘBLINIE...

JEDNAKNIE CHCĄ MNIEPRZYJĄĆ, BO

MÓWIĄ, ŻE JESTEMZA NISKI NAOFICERA...

Maj 1929 roku,Lwów.

Tym sposobem Tadek dostał się do dęblińskiej Szkoły Orląt,którą ukończył w 1931 roku ze stopniem podporucznika.Spełniło się jego marzenie, żeby zostać pilotem wojskowym.

23

NIE MARTWSIĘ, JUŻ JA COŚ

WYMYŚLĘ...

TADZIU,GRATULUJĘ

ZDANIA MATURY.TO NIE LADA WYCZYN

Z SUKCESEM UKOŃCZYĆSZKOŁĘ KADETÓW

WE LWOWIE...WE LWOWIE...

COZAMIERZASZ

DALEJ?

TAK JEST,PANIE MARSZAŁKU!

ROZKAZ, PANIEMARSZAŁKU!TAK JEST...

PUŁKOWNIKUFLORER, PROSZĘ

NIE UTRUDNIAĆ TEMUCHŁOPCU WSTĄPIENIA

DO PAŃSKIEJSZKOŁY...

TO JESTBOHATER WOJNYZ BOLSZEWIKAMI

ODZNACZONY KRZYŻEMWALECZNYCH.

RĘCZĘ ZA NIEGO...

Sierpień 1929 roku,Dęblin. SzkołaPodchorążychLotnictwa.

TATO, WIESZ,ŻE ZAWSZE

CHCIAŁEM BYĆ PILOTEM.MARZĘ O SZKOLEPODCHORĄŻYCH

LOTNICTWAW DĘBLINIE...W DĘBLINIE...

JEDNAKNIE CHCĄ MNIEPRZYJĄĆ, BO

MÓWIĄ, ŻE JESTEMZA NISKI NAOFICERA...

Maj 1929 roku,Lwów.

Tym sposobem Tadek dostał się do dęblińskiej Szkoły Orląt,którą ukończył w 1931 roku ze stopniem podporucznika.Spełniło się jego marzenie, żeby zostać pilotem wojskowym.

24

ZA PÓŹNO!

SKĄD TEMESSERSCHMITTY

PRZEKLĘTE?!

O BOŻE,PORUCZNIK

JEZIOROWSKIDOSTAŁ!

MOŻE UDAMU SIĘ JAKOŚWYLĄDOWAĆ...

PATRZCIE, TAMJESZCZE DZIEWIĘĆMESSERSCHMITTÓW

NADLATUJE!

NIE MAMJUŻ POWIETRZA

W BUTLACHPOKŁADOWYCH

NASI SAMINIE DADZĄ

RADY, TRZEBAIM POMÓC...

DOPIERO COWYLĄDOWALIŚMY,

SILNIKI SĄ ZA GORĄCE I NIE CHCĄ

ODPALIĆ...

1 września 1939 roku Niemcy hitlerowskie napadły na Polskę.Rozpoczęła się II wojna światowa.

4 września 1939 roku, lotnisko Widzew nieopodalKsawerowa pod Łodzią. PANIE

PORUCZNIKU,PODPORUCZNIK PILOT

ZDZISŁAW ZADROZIŃSKIMELDUJE SIĘ NA

ROZKAZ!

NIEMIECKIBOMBOWIECNAD NAMI!

Nagle! NO, PANIEPORUCZNIKU,

JUŻ TERAZ BĘDZIEPAN MÓGŁ SIĘ

WYKAZAĆ...

ZARAZPRZEGONIMY

SZKOPA...

ZRZUCAĆMASKUJĄCĄ

SŁOMĘ!STARTUJEMY!

SPOCZNIJ,NAZYWAM SIĘ

TADEUSZ JAZIOROWSKI,W NASZEJ ESKADRZE

JESTEM OFICEREMOPERACYJNYM...

MUSIMYSTAWIĆ CZOŁA

POTĘDZE LUFTWAFFE,ALE BRAKUJE NAMSPRZĘTU I LUDZI.

DOBRZE, ŻE PAN DONAS DOŁĄCZYŁ...NAS DOŁĄCZYŁ...

25

ZA PÓŹNO!

SKĄD TEMESSERSCHMITTY

PRZEKLĘTE?!

O BOŻE,PORUCZNIK

JEZIOROWSKIDOSTAŁ!

MOŻE UDAMU SIĘ JAKOŚWYLĄDOWAĆ...

PATRZCIE, TAMJESZCZE DZIEWIĘĆMESSERSCHMITTÓW

NADLATUJE!

NIE MAMJUŻ POWIETRZA

W BUTLACHPOKŁADOWYCH

NASI SAMINIE DADZĄ

RADY, TRZEBAIM POMÓC...

DOPIERO COWYLĄDOWALIŚMY,

SILNIKI SĄ ZA GORĄCE I NIE CHCĄ

ODPALIĆ...

1 września 1939 roku Niemcy hitlerowskie napadły na Polskę.Rozpoczęła się II wojna światowa.

4 września 1939 roku, lotnisko Widzew nieopodalKsawerowa pod Łodzią. PANIE

PORUCZNIKU,PODPORUCZNIK PILOT

ZDZISŁAW ZADROZIŃSKIMELDUJE SIĘ NA

ROZKAZ!

NIEMIECKIBOMBOWIECNAD NAMI!

Nagle! NO, PANIEPORUCZNIKU,

JUŻ TERAZ BĘDZIEPAN MÓGŁ SIĘ

WYKAZAĆ...

ZARAZPRZEGONIMY

SZKOPA...

ZRZUCAĆMASKUJĄCĄ

SŁOMĘ!STARTUJEMY!

SPOCZNIJ,NAZYWAM SIĘ

TADEUSZ JAZIOROWSKI,W NASZEJ ESKADRZE

JESTEM OFICEREMOPERACYJNYM...

MUSIMYSTAWIĆ CZOŁA

POTĘDZE LUFTWAFFE,ALE BRAKUJE NAMSPRZĘTU I LUDZI.

DOBRZE, ŻE PAN DONAS DOŁĄCZYŁ...NAS DOŁĄCZYŁ...

26

Pamięć o walecznymharcerzu nie zaginęła.Szkoła Podstawowa nr 1w Płocku nosi imię braciJeziorowskich, ponieważnie tylko Tadeusz walczyło wolność Polski.o wolność Polski.Bohaterami byli też Józef,Stanisław, Kazimierzoraz Zbigniew Jeziorowscy.

KONIEC

Tadeusza Jeziorowskiego pochowano na cmentarzuwojskowym pw. św. Jerzego na Dołach w Łodzi.Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem SrebrnymOrderu Wojennego Virtuti Militari.

NIESTETY,PORUCZNIK TADEUSZJEZIOROWSKI ZGINĄŁ

NA MIEJSCU...

Tego dnia Niemcy zniszczyli dziewięć polskichsamolotów stacjonujących na lotnisku Widzew.

27

„Kochani rodzice! Z własnej woli wychodzę na chwilę

na ulicę. Proszę, nie miejcie pretensji do nikogo” – tyl-

ko tyle napisał na kartce 11-letni Tadeusz Jeziorowski,

gdy potajemnie opuszczał dom, by bronić Płocka przed

żołnierzami Armii Czerwonej.

Był sierpień 1920 roku, a wojna polsko-bolszewic-

ka wkraczała w decydującą fazę. Wojska Michaiła Tu-

chaczewskiego dotarły pod Warszawę. Przeciwnik był

liczniejszy i lepiej uzbrojony, a o jego niekwestiono-

wanej przewadze świadczyło dotychczasowe tempo

ofensywy (w ciągu sześciu tygodni bolszewicy poko-

nali ponad 600 km, zdobywając m.in. Mińsk, Wilno,

Grodno i Ostrołękę). Los tak niedawno świętującej

odzyskanie niepodległości Rzeczypospolitej wydawał

się przesądzony. Choć konflikt miał rozstrzygnąć się

w polskiej stolicy, jego istotny epizod rozegrał się rów-

nież w Płocku.

18 sierpnia miasto zaatakował owiany złą sławą 3 Korpus Kawalerii Armii Czerwonej. Nieprzy-

jaciel błyskawicznie zdobywał kolejne budynki i ulice. Bolszewicy nie oszczędzili także cywilów,

plądrowali domy i sklepy w poszukiwaniu kosztowności. Słabo uzbrojeni, niedoświadczeni i mniej

liczni polscy żołnierze nie byli w stanie nawiązać równorzędnej walki z przeciwnikiem. Niespo-

dziewanie jednak inicjatywę w obronie Płocka przejęła ludność cywilna. Spontanicznie wznoszo-

ne, wraz z luźnymi grupami żołnierzy, policjantów i żandarmów, barykady stawały się punktami

oporu skutecznie hamującymi natarcie bolszewików. Drugiego dnia walk, dzięki heroicznej posta-

wie obrońców, atak 3 Korpusu Kawalerii udało się odeprzeć.

Gdy pobity nieprzyjaciel wycofywał się z Płocka, wygrana była już również Bitwa Warszawska.

Zwycięska obrona stolicy przed wojskami Tuchaczewskiego zadecydowała o zachowaniu nie-

podległości przez Polskę i zatrzymała marsz rewolucji bolszewickiej na Europę Zachodnią. Swój

udział w tym sukcesie, uniemożliwiając żołnierzom 3 Korpusu Kawalerii wsparcie sił bolszewic-

kich walczących o Warszawę, mieli również obrońcy Płocka.

Jednym z bohaterów tamtych dni został Tadeusz Jeziorowski, nazywany przez kolegów „Bisz-

koptem” harcerz i uczeń słynnego płockiego Gimnazjum im. Stanisława Małachowskiego. Młody

ochotnik w trakcie dwudniowych zmagań, ryzykując życie, roznosił amunicję, ładował broń i po-

dawał ją walczącym na barykadach żołnierzom, a także uratował porzucony na pastwę wroga

karabin maszynowy.

Tadeusz Jeziorowski – porucznik lotnictwa (zdjęcie z 1936 roku).

Pamięć o walecznymharcerzu nie zaginęła.Szkoła Podstawowa nr 1w Płocku nosi imię braciJeziorowskich, ponieważnie tylko Tadeusz walczyło wolność Polski.o wolność Polski.Bohaterami byli też Józef,Stanisław, Kazimierzoraz Zbigniew Jeziorowscy.

KONIEC

Tadeusza Jeziorowskiego pochowano na cmentarzuwojskowym pw. św. Jerzego na Dołach w Łodzi.Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem SrebrnymOrderu Wojennego Virtuti Militari.

NIESTETY,PORUCZNIK TADEUSZJEZIOROWSKI ZGINĄŁ

NA MIEJSCU...

Tego dnia Niemcy zniszczyli dziewięć polskichsamolotów stacjonujących na lotnisku Widzew.

28

10 kwietnia 1921 roku do Płocka przybył Naczelnik Państwa Józef Piłsudski. Tego dnia odzna-

czył on całe miasto Krzyżem Walecznych. Krzyże Srebrne Orderu Wojskowego Virtuti Militari oraz

Krzyże Walecznych otrzymali również bohaterscy obrońcy. Jeziorowski był najmłodszym z nich.

„Tadeusz Jeziorowski posiada wrodzone zamiłowanie do sztuki wojskowej i chciałby w przy-

szłości poświęcić się tej karierze. W […] walkach wykazał spryt, łatwość orientacji i duże męstwo.

Otrzymanie odznaczenia […] będzie dla niego bodźcem do dalszej pracy, a może i do poświęce-

nia się ojczyźnie w służbie w Armii” – napisano w uzasadnieniu przyznania bohaterskiemu obroń-

cy Płocka Krzyża Walecznych. Przypuszczenia te okazały się trafne.

Jeziorowski kontynuował naukę w szkołach kadetów w Modlinie i we Lwowie. W tym drugim

mieście w 1929 roku zdał maturę i to tam zainteresował się lotnictwem. Pasja ta zdeterminowała

jego dalsze losy. W 1931 roku ukończył Szkołę Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, został pilo-

tem myśliwców i służył w Poznaniu. W 1935 roku otrzymał stopień porucznika. Dwa lata później

trafił do Lwowa, gdzie pełnił funkcję dowódcy eskadry.

31 sierpnia 1939 roku, w przeddzień ataku Niemiec na Polskę, który rozpoczął II wojnę świato-

wą, Tadeusz Jeziorowski został przeniesiony na lotnisko Widzew nieopodal Ksawerowa pod Ło-

dzią. Jego działająca w ramach Armii „Łódź” eskadra myśliwska miała, broniąc polskiego nieba,

stawić czoła powietrznej potędze Luftwaffe. Przewaga przeciwnika w liczbie i jakości samolotów

okazała się jednak zbyt duża.

4 września w trakcie powietrznej potyczki z niemieckimi myśliwcami nad Ksawerowem samolot

por. Jeziorowskiego został zestrzelony, spadł na ziemię i stanął w płomieniach. Pilot zginął na

miejscu. Polscy lotnicy nie mogli odwrócić losów wojny z Niemcami.

Co ciekawe, podczas Kampanii Polskiej 1939 roku bohaterskimi czynami wykazał się rów-

nież znany Jeziorowskiemu z obrony Płocka Józef Kaczmarski, który walczył z Niemcami pod

Tomaszowem Lubelskim. Próbując przekroczyć granicę państwa, dostał się do niewoli sowiec-

kiej, a w 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie. Jeziorowski

i Kaczmarski byli reprezentantami pokolenia, które od najmłodszych lat walczyło o wolność Rze-

czypospolitej, ostatecznie poświęcając tej idei życie.

Tadeusz Jeziorowski został pochowany na cmentarzu wojskowym pw. św. Jerzego na Dołach

w Łodzi. Pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

dr Bartłomiej Kluska