TỈNH CHÁT GIAO THỜI CỦA LỜI NÓI VÃN CHƯƠNG

trong sáng tác Tản ẩà.I.Ê CHÍ DŨNG

T ro n g v ăn học Viột N am Ih à i kỳ T ru n g đ a i—Ihó kỷ X —\1 X —n sỏ n n g ừ -vỉỉn ch ư ơ n g m ang tinh irốc lộ rấ t ra o . irọiiR !hực n h ư n g Ininj! 'ihũ. X girâ i lliư ử n g th ử c Ihơ p hú I hòri ẫy thich đ ọ c lo l in lụiứm n g a dt- lận hirÒTÈí s ia i ilự t. r ì u r»_,õn ■ £ ữ v S n c h ư ơ n g , v à lạ ỉj c ả m th u t liơ p h ú là l im c á i l ì n h ừ t r o n p :1y. ÍMTI) là n iiậ n

lliứ c t ự củ a cuộc s6n ị!—x ỉ bội. T h ơ đà nhiõm vj !rl ưu t!.ánfỉ là vi \;>y. Trong'"* đièu k iện đỏ vả đe (lãp ửng tủm Jỷ ưa nói I'à n vò.xtă sự (tẫug đ ó i ‘ ' ' 1 * hãnh, ý ờ ■ c ư ớ i n g h e , c ả u v s n XUÔI p h ả i lỉt v ă n b ỉ ỉ n n g à a c ỏ đ õ i. c ó đ o ụ n , c< l in h n J in c . răt gfln vởi thơ. V ỉ sâc lliá i ngữ nghĩa, kh ỉ d6 cậ p đẽ n những ván d ỉ n g h lẽ m c h ia li (ro n g d ạ i. oảc thi nhôii theo quan uiệm c h in h thốn ọ thường dùng lcri nỏi rfln chương H án — V iệ t; còn khi víẽt V? những ;.<i đũ a Ctrl, Ih â p hèm , b in h th ư ờ n g ,

s ử d ụ n g lờ i nó i văn cbirơniỊ Nỏm.

Ờ cảc Ihế kỷ ruối thời kỷTrunự đại-cuói tl)ế kv XVIJ, Ihế k vV M ll. XIX — lời nói vftn chvơng Nồm tửnfi bườc giành q u ỊỊÌn b in h (ỈÃ ng v ờ i lời nói ván rh u .ng Han — Viộl. càu vỉịii xuôi H i n — Việt ngàv c ã rg có v ị tri đảng k ỉ 'ron g v in l:o; m rờ c n h à . Cuộc đ ung dộ Ả u — Ả bfit đftu từ ỊỊÌn-a l h ' kỳ XIX đ ă ilìiy m ạn ii quá tr in h (Jó rù a v ân học.

Ở những năm cu ối thi> kỷ trira c vã nhừ n ‘4 thập kv đSu còn thó k v nà y Irong v*n họ? V iệ i Nam xUdi liiviì yều cău phAn hỏn triệ t 4 } lởi n ỏ i Tăn chv<mg ỉh ơ vả ỉời oõi văn chttirnfi vflit x u ô i.

C hinh vào thờ i ilirm .'|V T in L);i i l ín vô i ván học nuA c rhfc.

Ổng đã k b • T i xưỠPịĩ ' á v iẽ l trèr, A ii X am lạ p c h ỉ cảc mục V iệt S n m nhị th ậ p l h f k ỳ — .r ỉì h ộ i ba ‘lào l<ỷ. V iệt N am n h ị i h oỊI t h i k ỷ —x ã h ộ i t k i ĩn đà m , là iàc

của những tiêu thuvế! t i iá r m ọng con /. G iỗ ? m ộ n g 'co n I I . rủ a hoi kỹ tự truyộn ( ì ị ỉ i c m ộng lữ n , cùn nhữ ng Ir:iv ệ n ngắn T h ĩìn l it n . T l iè n on iiư ở e, c.ỏa *hfrnt{ hãi luỊn Ibuyét. lìồi ván... Lảm nhưv& v.Tản Hả muốn tl»ỉ'hiện quaautệm COI vAn xnỏi !ã í vàn vị đỏrj í. rSn»ỉ vàn chương phải lĩp.li l r ả f ! i nhiệm giủpngư ởi n>TÌ n:'tv b i í l đ>jợr iih&Bg SH viẠc xẵv ra ỏr n a i kia và ngược lại-; ỊỊiũp ngưùi ngầy Buy I) |':I ‘Urạc lihữaịỊ đ iền Ironj; qua k h ữ . .Cổ 3-inịí nhẠn tl iứ r h ;Ạn thi.ro cuộc séng — xã b ộ i. vlũ nỗ hrc rè u dũa ctìu ư õn x u ô i litn r j V i ịt . N hưng câu VÔIỈ xurti của T:V> Đ à n h ư th í Ịiũo? Mă.v đọc mộ! siS cAu vãn xuới của ỏng :

1. « T rong đ ã i ngườ i .sin , bh ỵ rm rơi nũin. b so nlùéu cảnh th u ận . Imo nhiẻu c ả n h n > iụ c h . b a o n h i é u cà« s ữ ìr n Ị Ị . I i a o n h i ê u r á i b u o n , b a c D l ũ ê u l ú o o i r ở i , 1 a o

■ h i^ n lú -‘ k h ỏ e ; n h ư n g n g ìii m à n g h ĩ, c h ỉ n h ư o a n h h ạ c c h ư i m ộ l ( lẻm » ( / ỉ í ín / i bọc)

ỉ l

2. tC Ỏ kbi nhử cànli ííiang hô. virũu liòog !h:iir ì ' i. thởi hoa đ á o n ă m nọ cỏ n c irớ i. cò n h x u â n d ũ bìỉ ch o n g ư ờ i đứu r a f ( I ) (K ì) t t i ịin h á l hoa đàn).

<'.áu Tán xuAl T in Dà độc đảo, kliôTỉi* .i’ ll • ■'> ' \.ir. xuôi của nhfrny ngưũiđưo»níỊ f . i i i . \ lu r a g nỏ vẫn gio giữ direr. • -.7 ili'.i V và th in h . Thơ ch en vảo vă n xuỏi làm liing Ih m lin b nlỉực. Tản Dá lỏn trọiiỊ* Iđi hói * von j vo tam quố c V r ỉ a ngư ời ;>hương Dổng.

Thc.i vặn khốc x ư a vả n ỉũ rng gi Tài! ! 'á !! i 'll ill I tro n g vãn học p ỉn ro n g T â r và v ã n liực T ru n g Quóc lúc ây — tỉnh yi-1. Sir. đã. I \ J khòng thành, sự ph iẽu lư u m ao hi'*!!, sụ lù th ự c—mà ỏng đirợe nghe f.;Ẵng êt I rtrtVng Oui lliứ c, ik rạ đ ọ c trèm sảc-ii háo. k hiế n fh o uhà pho ra ph''> 1>I| 'ons<! luYm na phá nghiệm k icrnảB xoà lìỊỊĩi này c6 ibiỌn cảm vàlàin theo cái niỏri lạ. N hirnsTàn Bá 1'iiỉ láy ra n hữ rg g l I r o n g v ố n l i ề n g x ư a c ũ c ù a ỏ n g . n h ư l i n i i J i ' . i !i ' i h o u p b o n j i I i l i i c ủ a II b ã I1Ỉ1U (Ai lử. lin h vôu mòng m auli của nhữ ng line Irúnglu-O ời n b ừ n jjcftg ã i tnaquá', hò l i ; lìn h y ổ u củ a e ù c c li ỉín g tre i. c ỏ gái i r o iỉ ị ỉ ca d a o. dàn ca : SỊT ng(>n.: c u ò n ^ vã thú giang hồ kiòu Lý Bại'h; Sir thương cfiiii đói vôi những Bổ pbận bũo bọl ki?u Đỗ Phủ. Hạch c.tr D ị; lương !iim. lưung tri, lirurg Nỉìng cùu llú n h liiỉ-n ;sự ăn chơi kiòu xỏm bỉnh khang... —niiững 1-ải :t.ả N juvi’ n Kliầc Hiếu đà nếm trải l)ằ tạm hũn hoặc bằng Ihản xàe,— đ? Ihỉch ửnt; vui cài xc<Vi lụ đo. cả i n i* i lạ mà ỏng lăm lẫn vở i cái xưa cũ trong bàn tbàn ỏng.

H ẵ y đ ọ c n hữ ng câu v ă n IUỎÌ cùn Tồn Dà VÌỄI vò phiêu lư u m ạo h ir m :

1. < Đ i bách bộ Irở lụ i. ứvng mũ trỏng 1 ĩ-1» I rò ỉ một còn chim du'u hâu lượn h trôn lửng cao, k h ô n ịíb iổ l lá đ i đàn, cảnỊí trỏng Mint fsVng tháy nhỏ í T r ô r g thc-(. rl.o đ ỉn lúc hét sử c m ill IbtVi chi lliă j con liiiu i đõ c.tn;1 Tìhô ttt uiá rihư đ i ỉ ỉ t v ố c mỉiy la n h . Nghĩ cho con người la cỏ cái thâu ò đói !' ả nếu kỉiôny lồư. n ín sự nghiệp g ỉ, thír nbAt lại làm con Irai An-Num đirơn:: Im'li dòi nùv. nhu v ỉn cô mội sirn g h iỌ p r ít v ĩ đại ( lê d ả n h rh o , m i n f 'i f hỉ lù tũì*|i ôf dirứi hỏng t:\ d trang h a y c h e n V :ũ n h o n ờ t r o n g c ả i N‘c 'l iộ n . t l .ò i .’! Sn.T thi* ’ m rr; r l i ư c o n i l i c u bố it ilỏ, (!em cái thAii mầ lảm b:m vAí Irò i xanh n id in c Iirộitq con I I ) .

2. « Dưởnj; ng«;ii ya (iàn^ cỏ. tớ m ở'an?, cò một tìgưiú iiành khAv!) Siip bộ■1»tVng xa. dò hành trnng trong mội cải va-li... » • '■

ự iiữ r m ộn g COII ĩ )

N'gơ<Vi đọc th ẵ r p h in g ph/ỉl trong Iih ữ n ^ r;'m vSn ( In 'n ) cái chi tang hồng hò thỉ eúa Irang nam n h i phiroa g liỏ n g xưa. tát ihũ «tli cho biẻl m ặl sơn hà ». cá ' ▼ ui « bàu rượu lũi lr:ing » c ỉa người lăng lử—thi nliftn của q u i iHng (lược 'l'ản Đi\ quộn vèo những »ự kiện. 8ự vật thởi Ô11{Ị. chừ khống cảm nbận đư ạc thái tư lư à n g phièu lư u mao hiềm , rả i tạo thidn nhiỏn. lãp sự nghiệp I('inđược m ô lả trong tỈL-a thuvẽt của nhà ván Anh Daniel di* Foe Robinson Crussr quen thaộc r ớ i độc giả đirong thài.

Trong truyện ngần Thẽ non nước Tàn Bá mA lả mỗi linli khổng ráng buộc giữ * khách và cò gAi ngbõo xốn i b in h k b s iiíĩ Vãn Anh. Ở l i i ỉ ic m ộn g co n ông 111? h iộ n n h ừ n g t ln li câ m n h ư l in h y t u côn ('.fall K ii 'u (Ja n b ò 1’h ã p r ờ i N g u y ò n

(1) Chún*{ tứi tạch dướ|.

39

x .i i lc II!. ' I đã cá vự ta i qttề n h à . !!ọ -ti »’:•» *»ípôfi« •• t ■ A V ••■•nu n i . ch n y 1» ir.Vi tí •> » «*UH lir'n niiên :ử • 1 ' ỉ • 'li tỉiir .V " .. li rờ i« í ■ ■ ' 'I 't ' .. ;; I .1 . ‘ ' v»f . ’ -n at ’| - h ồ i ■"* '■ . 1 i u 5 '11'.' • ' :>•’>. ■ • ; V.\ •; V ; K ỉ • H ! ■ ' ì p 1 4

v ỉ CIJH • . 1 . ' 1 ! 1*1. i •]• < -I ‘l r I . I, I , . . ... 1 ■n ữ n g . t i f . i l • í 1 * ......." ■•*]> u l i í t t i • ' I ’ Ã iì ' tỉ ■ ỉ i1>' n I ' . K h i

đ -.1 «■ . . - ’ < l»t *ă< lĩ . 1. :i - ■ : i 1 . H:,iBgư« I rt: >• • .* 1 : 1 li I S.IO 1 i • 1' . • 'Ĩ1UK ièo O anh g iã u N : 11V ri kiíai- Hi ca ĩ t ỊỊÒC x ép ka.11 nhi*. n;ịảv m an g đ í n 'lỗ thức ăn Ih irc u ố n y .rd i b(> l i i cho N guy rn K h ỉc H il U sang M í trriDg m ộl c l i i lc hò m.. .

T r o n a m ô (à cùa Tân Dô l in h y iu tiữ m anợ n h ữ n g nél tăm lý cùa t h ị dđa — lu i& n. N hưng c4 qu»n hệ kbách —V àn A nh, lẫn q u an hệ 'ig u y ẻ n K liíc h i íu — C h u K iề u Ọ a n h c ỏ n xu méri d ạ l l ở i q u a n hệ giữ a c á c đ ỗ i l in h n h â n tro n g xã h ộ i t ư nản. T r o n g thế giới nghf’ Ihuậl cùa T ân Đả t inh t é u là sự hifm (lọng cô a duyên p h ậ n n h ử n g họe t rò nghèo YỞi n h ư n g cỏ gAi ma quái , hồ l y : 1« sự h iện th ự c hóa giác m ộng t ro ng lán h của ỏnn vè qu a n hệ fjifra Dgirũi vòi Iigirfri. đ ỉ cir-ững lại điêu ỉ á m n h à th o luổn luôn lau xỏt tài t ử đ ũ củng. íỊÌaỉ Ìiliàn pl' fin hạc. nhAn sinb «ĩáo t b ả , chỉ phố 'hl vó khù uụi hà d ĩ n h ĩ (lài lử cùn g dirtVnq, gi al n h ãD bóc phân co n người ta đến l lễ. cũng đảnh cho lã m ộl sự tại ginri — T ả n f)à dịcb nghĩa). T ro n g sán g lả c cũu T â n Bá tinh yèu c lũ d irn g lạ i ả c â u c h u v ệ n ván H iư ơ n g. th í •ự. ỏ chtí-n rượu chén ' r í . khủng vượt ra k bỏ i « iu o n g kín h lưưng lliAn » hoặc• tinh tương thản, lỏ kương írọng. 1C- thù lư a n g đf)<>». T ron g thẽ giới nghệ Iliuảt cftft m in h T in Bá khổnt) ch ắ p nhận h i t -nhữ ng nét tàm lý tb ịdiìn — tư ‘•Ằn v ỉ quan bệ rtaui nữ.

Cò n lả th ự c? H ây đọc những cảu Tăn lủ thực cùa Tàn B i về giọng nói. đurửng 1 J* t, dàng vè cùa c.hu KiC'U O a n h : € Tiên g nói nhẹ hao nhiêu, rfang người mèm b5v nhi'-u, ’>30 nHi^'1. r ỉ i ỉn h ív n h iỏ u . chín bno nlíièii tưiri I)í5v nhiêu, tươi hao n liôu. Uah báv nlíiẻu. Như gtiel, nbư vèu , n h ư rhiẻu. như ngưọng. Lồng n iàý I»gù. đfti mất phirciniĩ. cỏ r h ỡ a i? » . Và đây Tán Dà viẽt vẽ rỗ bạn 13 tudi I r o n y q u ả v A n # : <1 L ú c n g t r ờ i <>ạn t ỏ i l ê n c â y b a i h o a m à t ổ i đ ứ n g d ư ớ i g<’ c

g i ừ h o a . n h i n lli t-o r a d i u c à n h , t h ừ i R í lm iiRC»n ! í v IriVnpj m m t v ịn số l c à n h ,

h oa đào, vứ.i Jựp. v iu k h ả u . vừa xinh, vừa hay. lurờniỉ nhir tay cá c bá ciitiiih n h .» q u ồ đ o a *4 t h ó c if i'M ix . t i i v c á c ù n g đ ỏ h a y c h n < Ió n ft t h i . 'n y r á c Í in í í

k ỷ .nục cỏ mả V' o X *1. .:»V i*iC Ang PỈiáiih IJIK1 IUỚ I r tị b(1 :ÌIM> it’ , i l ’iu trăm nhí» -’An hào. ntỊliio nná danh họa. K ỉiở o iỉla è mả I’ ifih ỉung K ị, m ệ iii >ui hoa đ a o ).

v ?»n !A nhCrnị' cầu v in củ;* fc:r ir 0 lộ, tr.iriiị nh' . II h " .i lá !á lfiirc.

IV.< ’s in XUÔI cù* la n i-ía ũã 'ạ ) «hr '1 ' I U Iih.'.n à!, iuiưng líi tứiIth .i.ị I,ậ> lỉiii \>JÌ :á I/ i '..'ỉu CHĨ l:i fl.r l>Ac' ộ á tủi trừ t in h t ua

' fcu *■.!"* J ó i r :V t T 'I B • ■ p fl '11 Hí»ir ài> Ỉ!‘ .»1)1» I *1 •! I»i f tn ,- ờ s ; th e I v ệ n

l r ư ■: ttỉt'T i:* Ị h i i i h H n r c b h ì h á n s í t V ỉ: ! . Ci: ! .ề - i ị d i s>r. " » «v s ự :lti t v r o n •:

ti*HH m ini/. <v cãi M v iủ tiỊi g itĩa Cu.t »•»! va m ơ i, và luựe, í.ầ.' ill Ị) vố ị.-héugI Ú J í i i i . t t t d • VÀ p h ii 'U l ư u 111.1« liKMH, I m i i j j i r ụ n y ũ ư ử n g b ' v a ' l u n g d | t r ầ n

tụ«. . c ao va llu ĩp h^n...

4(1

Càn ch i ra rằn .% f r o -" I < ........... > IV ' V am Rộ piMru# K ỷ TilPau : ■ ■ ■ > • ' 'lêp kitììu n g ữ rtè phụcvu : !' ti. ỊJ I) I ; : ;■ .1 , ph* hiên c h frq u flcng>\ . I S - ' . I • I: \ ::Ạ li -Ợ': T u * cú.iy C . . : I V 1 : I i ' •! ■ ’ ■’ II. Phỉ-. 11 VánT rí, I\ .. . . . 1.1 •. ! i • V !| , r-r. ! :r;,fi vA . S.MJ lí.t cĂam lu I) ! ’ X X *>' ' i '« 111. II '1, !J ; D m -, vồn íiế pt ụ - . ' V : ' • • lí.r ' .ai Ih-'t.- k lià ungừ ;•! c':! ! «**: I n

ỏ' I ! . > 1 I ' : . : 'I II .\ ‘li 'I ! r 'n q f ‘ ‘ ì V '■ • !IỈTT kiếmcâu • hun I ĩAlì ’ ■ ' I r it ìh d ôcao, VÙI .Miũ iiịỉ u u -.<-•! »'•.!.* ! ;:•!*:> 1 ' . l iồ i %-. fĩo:''ngT ich C i i .1 ũ-»l í i i .! > t -.1 <1 r I tí. 1 ĨJ •• t n u i ! lồm th a y I r u ! oộyĩ...Hục I‘.ìu à I -[>, I! . • J, í . !t r.i I, lạ í u -■ i : : n iii.'u d1u clỉấcu câu.phA::ti' :i : ■ ■ ’ ! u • * >• • ! 11 t l 'Ị> IIh \ . u \ n lỉ:\ ! i «•. I ’ hnm D u rT ổ n . N „ .:v ' I V I ‘t •' •• ' I \ o I’ . . ■ I xi iAi cùa họ ih ậ l^ à n g ủ icàu VítII s.. 1 I ' ll Till I) \ . I I CO !.'■■ i:. - :, r 1 tH d ie C '.u vâiMŨiaH oàng 'I j. || C h u lit * <•( I' I f ir ", « I'.r lili'D ...

V ã n X t: *■> 1 11 111' I ' II 1 ! v.:i !)■» kh i', I n r . " 'II II h r n vO n b f r n n g ì ĩu t r u y ĩ n

th õ n g v ớ i v ã n X 'ln i I iij.if l ì i i i ì i cữ f \ i Ị i r / ỉ : i i I . II. I Ị iu y c n C ủ tụ i H o a n .

• Cái l í» u CUM m ội » ' A l l i i r 1:1 I I t ỉ ìn ^ I t r ' I !| ỉ. «: I! t l i ả i i h đ?ỉi l ư ợ n p m ã m inh b i è u b i ộ h » ( l ) . O ' v f m \ 11 '** i ■ . !I 11' i n l i T ; ìn lJ;i l;t I; ó t I t | K ỏ i n l iU l i u ' . T r o n g i b ư củ a minh ỎÌÍJỈ cồn-* xiniỊỉ iliiiiịí uh ir Ih .T L ii iliụvc r. hiiĩu lin h d i íu của tha. CH phương !>ỏnfỉ và Unr rà ihm t<y, hao riĩ.n c - I'|'« c** d:ìu giiin b nAoiỉ Ihổn vã(h à n h llụ .T -in <!:'» cíil r . <! 'òm . I:i” i tr. il ti IV V I l(' tr ir l ln 'i cùa ô n /«. Tiin l.)ảsirdụn^' đi • I ^:ij) ự'.<ịì, c:’iu i!i * n^ăn ũli • 1 r.j .•:á I làtti lv mu n vộ*vũ h iiò n ^ li II : 11lí \ u i lr. II III.-, >■ I Ml ỊỊ >■ u . • i: ■ • 1: I rnng ra. H i ’i'n n ^ ư ủ iđ ọ c phăi r li i ì ý đõII 1 1 riê í ly <* c r nlũi !hư ' ch u n g UiHiVnjj *»•

y ỉt i năm »*»ộ! I»*I• *I Ni <liioi x iỉín (I .M .ii j: I1.Ọ1* ti* I u : i .

D ■ 1 VỒ hi I h M (Ti ih rM .

C h o i, u đ it h ;! í 'ho 'r-’*ug thiMi;: c.h > .'I.iẻ iẸ lon-:.C lio err q !.?n IK* ^lũ £«■'■: . 6 '111 l ’ <ro 5»u!

ụ : b u i m ủ n kèo h ĩt x u á n đ i )

Nhirpg cối (ỏ i của T â n ĩlù — * !\i lô i đu t ia lì.m ư m antj. !iưn ỉã ngftnp tighẻoh b á c h I h ử c —‘ ih íc lỉ l iợ p \ỏ f i n ’ ị:» li II i I ?in I. > 1 v L u v ẽ n c ù a I r ả t l ự t h ở i

( Johannes ft-Bcktier, ohà tho Đứt

i j ia n . g ia i đ iê u I r i m b ò n g , đ rợ c c ả m g 'i c in<>n*s n a n g . CIO r ộ n g . m « n m á c thê hiện trong những càu lh(T vầ vSn thơ cùa lừ k h ú c . ca t rù . đặc biệt là p h o n g t h i — ca dao cùa T in Dà. Ờ ilâ v thỉ sT k ai thả<* được tácđ ộ n g tương hỏ đặc hiệt Riừa hinh thức cốu tb ơ v à những đặc d i 'n i rùa vân fhí7. ( ĩ nhirnxj l>6i Iho của Tẳn Dà cftii th a và văn Ihry CVB tử khủc hợ-p đ iro c vfti cAu tha và vân thơ lụ c bốt. thi hiỏu quà tinh cả m — nghi) Ihiiiit dirạo *jin cưởng rõ rệt. H :ìy đọc bài Câm thu tiễn thu:

Tử vào tliu d in naT :G ió Ih u h iu !iẳf.Sương Ihu lạnh.T ră P ỉĩ l!iu baeh,K !»«*»! ihu X.1V tiiiínlỉ.

!.d thu r<»i run g đìSu ghènh,S6nfi Ihu ílưn l/i bao ngìi b biột ly.

Nhạn võ. ón lại buy ‘li.D im llii vượn Iiól. 1 .IV 'hi vc pgàm.

I.ả sen lùn In Iron : <::‘r \ ậ l i mang ị i ọl I "•• • ì II khóc hoa

S ì * lĩíin ni:uộ ■! ổ fjtr n h;'t.Cò vãng. Pàv đô. bỏ II í! IA, lft dirong.

Nào n;ĩir<Yi c6 1Ý. t!ia hương.C ẵin thu n i cỏ lư lirtVng? -1 <Vi n i !

TÃI1 chrt ý Irtn dựi)£ nhọc ' ù:i lừi — nlt i'-fl"11 ỏm A. đu dư ơng. D'>r».{ |(Vj A f h ơ ông pin r . iử đưọi’ I i h i r i ' j ; m õi lièn hộ c:i Ị.iiap vón cỏ của ti^ng Vi<í — ngôn ngữ cho phép dùng mộ! «\V-h ĩ!Mrh h' p kĩiAiig cliỉ ỉĩtrii còm c:':a lú rifr-i lè, từ ; 1:1 lír cỏ k!i?i niina tiởi lí' 1 <lfiv rtii hi^n ii*frỉi^ <Urợr m ô IẴ. mả còn In o iiiề u kiện nfan bát nhũ ng l ĩ) h ợ p từ <l.i’ n lả cãi Ỷ iirỏ hrực gợi lôn b'*ri hiện lircrtiịỊ IIHV lioặc hiện lirn n ^ k!i:'C cùa IMÓC sóm* \iì !i i : Sun h a n tiứ c non, Iiìđ y n rớ e , / r ờ i m*ìy, t r ờ i đát. t i én că n h !rf in u i. rỉii m òn r iu nhọt. ntnỲc c h â y k u t Ir ô i. ..

rát cố nliữ n gdiồ I tr«'-n lãm i i i ín ra b ừ c ch tìn (tuny n ộ i tàm của nhà Ihơ.

lổ n trọiiỊ( và bào vệ (lirạ c cái ilip rii!' 1>Ộ. u nha cỏa tho luậl Dường, cái tinh Dfcbich. l in h lử , d iiy é r . rlAn c ủ a r a (lao . *l:ìn r a . rtic h c â m . cá ch n g h ĩ r ủ a ig ư ờ ị V lệ l Iho Tán Dà mò cánh cùa di vA olò n^ *16iiU 'tâ' 1 til r . ni'U i/i Iifjhi* đrưngthời. Vồ, vởi Iihử ugciiu th«jr Iilitr

— MA x an h <*'ò« dâu c o il ( Mm,Suôi vâ ng iạ n li ICo cỏ nẳm với ai 7

<Tẽ C h iê u <ỊU<ìa — Nguyên văn c h ữ ilá n

N g u v ỉn T h iện K ô d ịc li)

— Tải cao phộn ti :1p. CMl kill ufil,Gum ,' hõ DÙ' Cíirri, quen qué liirơni^?

(TAđn i mã cù b in (ic& nỌ ị

— Tron^i đâm gl dọp hơn sen,MỘI iI i'x k.a k>a II V Irirởc tii'n.Vlãl riưởc. cbản trờ i, t liâ n g â i lạ.

43

Rui xanti, c .n li ti'.mg, nliị vung chen.Xôi; x.io b a \ rói (làn rnn l>irr>m.B iin ji d in h chơ i xa mụl rliK'C thuyên. t>a Irò! hô han,- kM»n lv!"'p lạ I,L ạ i CÒII c ní‘»i chị d i i ::1h-i i .

( l i t III s-n n ỏ trư ớ c n hâl (là m I

'I & n D a </ũ đ ụ c i ih ữ i ì Ị ] lu t i l l i n g I r é u li | . . . ... y e n â u g u v tì ia U n l icùa quail niệm cũ về cã i (1ọ ị>. Bùa^ nhữ ng lù lii-.niỊỉ ũv. i ’ản Ba nổi liồn cào uhA. llicr trong qnâ kliữ — N ynvỗn Hu. IIÒ Xu ' . n 'II . !’ ạm T h ả i. Cao Dá Qr-ốl, Nguyỗii I'.rtnj* T r ử - v«Vi lá c n lià ili i/ m ũi lãi.' I J.;,hĩtt — X uảnD iộu , llu yC.ận,'Thẽ Lữ, L iru T rọ n g L u . Ci:tJ I.JIJ) Viẽ ... í- sinh, 1 1' i r u i la sẽ lliáv rõc h ủ n ^ i ủ i k h ỏ r y p h iu la n i i f r i g q t i ã i I h ỉ i c ủ a '! ’. ì ! , ũ 11» d ư u I h i í t c ư ứ c k i lf 'D g

có liêti lac Ri với quá khử cùa.giổng n ò i» .T ô c : 1/m- Iil.fin Y iệ t S a n i — Hoài T lta o .1

vả Hoài (lliủn — dà v iễ l thí*. chinh lá vỉ vộy !

T u y Iil iirn ló i tir li* y I rự c giác, ló i raó t.! i!.ó . i 'I : lu o trãi tự của bưỏo di thôi gian, cùa râm giũ -, ló i .sản:: t®ci Ii^liệ iliuật Un cíirli lũ y hoặc bỏ những cải C6 sẵn Irony VÓI1 văn hòa l ùa I hi nhăn... đfỉ la I lảu Dà liliảc bit}t vời cãc ũhà tbfr m ớ i lăng m ạn chú n g h ĩa . H ã y 80 sán h đ o ạn lnc li Cảm thu tiên thu ô t rê n v ó t T iêng thu của Luu Trọntí L ư:

E m không nghe mún Ihn,Dirới trang m ớ thòn IhửcV Em k illing nghe rạo rực Milth ản li kẽ chinh pliu T ro n g lỏng n^irỡi cô ph 1 ?Em khỏn.i; nghe run g Ill'll, i.á thu ki*u xào xạc.Con nai vỀPfỊ ngf» npAc í ỉạ p Ị rén lù vảng k!i'»?

TAn Đã «ĩã «tfhia sè liiột nôi kl;át vọng thiét H::I. • ' I kh/»l vọng Ihoál 1y ra ngo *‘ c á i tu t ủ n ^ '. CỐI g i ả d õ i . c á i k h ’j k! a n c ủ a k h ii- II >:««• »• < 1 1 VỚI c ố c n h à t h o m ứ i I f ln g

m*D <i,ủ nghĩa. Nhưng ỏ u ịi «l<bổng man;. lổ! 3 |t ục. lõt lu tuờngr (2) của rốt; nhả t h ơ é y — những nf>uởi

Say thơ *a lạ...........K h in j rè khuôn raòn. Im lòi cjuen

(Xnản D iệu: Tinh trai )

Hây đọc ba bài thơ lục bút kiễu «.ưc cùtili* cũa Tản Đà. Xuân Diệu và Hu) Cộn :

1. Suối tuôn rố c rả c b n^ang đèo,G ió Ihu buy la. bóng cbiòu x ỉ lây.

( 0 (2) Hoài Thíinh vồ Iloài Cliỏn- Thi nhán VÍỊ1/ Sam

43

Chung quanh nỉúrng ùa l ùng câv,Biól nv;ưởi (ri t v dfiu ilíiv mả lim ?

H ôi thfi'rt những cả cùn;.: rhim .('h im b:iỵ xa bòntf, rả d im Liệt tăm !

B ả y K'ifr V ÍÍI1! m ật 4r i Am.

I X ai là kè d ò i'iỉ I.iíii vửi m inh N irứ r non vẳng khách i.fru linh.

Non xanh nưiVc biúc c i o 'Iiin li nbỏ ai !

( rà n F):'|: V ô đẽ)

2. Hỏm nay, l iờ i I h lèn cao T ô i liaồ!!, klỉồug li ò ỉ v i S.IO lỏ i buòn...

L á bõng ra / lảng ngõ iliôn.Sương Irin h rơi kin lừ nguồn )'ôa Ihưong.

Plỉẫl phơ hòn cùa bóng liuờng,T ro n ' b íũ phiẽu l>9t fỏu vương mản hồng.

N g h e rb ử n tí g iổ rh à r q i:a sông,

]•' bên laII lách thuyền kỉiỏng v:ing bờ.— Khỏi.g tnan như có dAy ĩơ.

lỉư ở c đi sẽ dửt. động hở sẽ tiru.Êm êm chiêu II^ÙU ngơ chiêu,

Lòng không sao cà, hiu h iu klùi buồn...

(Xuân DF-U: Chltu)3. Đô' in m ira U m nh<v k h ủ n g KìnD .

Lồng run iliẻ in lạnh nfti hàn bao la...Tai nươDg nước gioi mái nhà.

Nghe trời nẠnj{iiặng, nghe la buồn buftn.Nghe đ ir ở i rạc trong hòn

Những đr-ra xa váng dặm buồn lẻ lo i...Rưi rơi... d iu dịu rơ i rơi...

Trăm muỏn giọ! nhẹ nâỉ lời vu TÍT...T ư ơ n g tư liư ỡ ng lạc. p liirơ n ẹ liiíV...

ĩ r b n^lũẻn^Ị gỗi mộng, hừng liír nồm nghe.G iô v ỉ, lỏng rộng kbúng che.

Hòm nay hiu hắt bòn bò tàm lư...

(Huy C ậ n : liu ồ n đ ê m m ư a)

Tằd Đả đứng riẻng m ộl nhóm . Vũ dẻ của ỏng vSh uầiii trong khuAu khô thơ lức t in h truyèn thỗng r k phùng ]ih3t tlnli iliệ u cùa ca dao. dãn ca. XuAn Diệu, H uy

Cà n họ|) Ihành một Iihóm khác. L h ìè u va liu ò n đ tm Iiura k liỏng phải là cầm e án h , tinh tinh. Hai oâu đàu Iron# liai 1)11 tim aa Xuân Diệu. Huy Cận như murtn la m ngixởl đọc lủm lẳ a v ớ i t h ì ln rn g tronii ru 'la o. liAn ca. T h ư c ra. ỗ liai bài tha i j câl buồn k h ồ n g h iìu o i s u o c ìia X uân Diệu và e ủi stìu lừ uạn k ỳ cùa Huy Cận đã hỏa hopdỄn tận cùng vờ i thiên nliiỀu, lao vật. Hat tbi BĨ đ ủ c h iim l ĩn h thiên nhiên,

(.Ye/n t ilp t ra n g t ì í )

44