Plant Tissues

เนอเยอพช (plant tissue) เนอเยอพช (plant tissue) มหลายชนดประกอบดวยเซลลทมลกษณะแตกตางกนไป โดยมลกษณะรวมทส าคญ คอ การมผนงเซลล (cell wall)

- primary cell wall cellulose - middle lamella pectin **secondary cell wall หรอ secondary cell lignin

ภาพ เซลลพช ทมา : http:// www.phschool.com, 2554.

เนอเยอของพช (plant tissue)

พชเปนสงมชวตชนดหนงทประกอบดวยเซลล (cell) หลายๆเซลลรวมกลมท างานรวมกน กลมของเซลลทมาท างานรวมกนนเราเรยกเนอเยอ(tissue)

เนอเยอพชแบงเปน 2 ประเภท (ตามความสามารถในการแบงตว) ไดแก

1.เนอเยอเจรญ (meristematic tissues) 2.เนอเยอถาวร (permanent tissues)

เนอเยอเจรญ (meristematic tissues) คอ กลมของเซลลทมการเจรญและแบงตวแบบ……….. อย

ตลอดเวลา

ลกษณะของเนอเยอเจรญ

• เซลลมขนาดเลก

• ผนงเซลลบาง

• มนวเคลยสขนาดใหญ

• vacuoles ไมม หรอ มขนาดเลก

• ไมม intercellular spaces

ชนดของเนอเยอเจรญ

1. เนอเยอเจรญสวนปลาย (apical meristem)

คอเนอเยอทอยบรเวณปลายยอด (shoot tip ) หรอปลายราก

(root tip) ของพช เมอมการแบงตวเพมจ านวนเซลลจะท าให

รากและล าตนยดยาวออก เพมความสงใหกบตนพช เปนการ

เจรญขนแรก (Primary growth)

จ าแนกตามต าเหนงทอยแบงไดเปน 3 ชนด

เนอเยอเจรญสวนปลาย (apical meristem)

ทมา http://www.sripatum.ac.th/online/preeya/tissue.htm

2. เนอเยอเจรญเหนอขอ (intercalary meristem)

คอเนอเยอทอยบรเวณเหนอขอ หรอโคนของปลองในพชใบเลยงเดยว เชน ออย ไผ ขาวโพด หรอหญา เปนตน เมอมการแบงตวจะชวยใหปลองยาวขน

เนอเยอเจรญเหนอขอ (intercalary meristem)

ทมา http://www.nana-bio.com/e-learning/Meristem.htm

3. เนอเยอเจรญดานขาง (lateral meristem หรอ axillary meristem)

คอ เนอเยอเจรญทแบงตวออกดานขางของล าตนหรอราก เมอแบงตวแลวจะท าใหล าตน ราก ขยายขนาดออกทางดานขางหรอมขนาดใหญขน พบในพชใบเลยงคทวไป และพชใบเลยงเดยวบางชนด เชน จนทนผา หมากผหมากเมย เปนตน เนอเยอเจรญดานขางเรยกอกอยางหนงวา แคมเบยม (cambium) แบงเปน 2 ชนดคอ

http://www.thaigoodview.com/

ตนจนทรผา ตนหากผหมากเมย

แคมเบยม (cambium) เนอเยอเจรญดานขางม 2 ชนด ถาพบอยระหวางxylem และ phloem จะเรยกวา วาสควลารแคมเบยม (vascular cambium) ซงเมอแบงเซลลจะทาใหเกดเนอเยอทอลาเลยง (vascular tissue) เพมขน และถาพบอยในเนอเยอเอพเดอรมส (epidermis) โดยอยถดเขาไปจากเอพเดอรมส เรยกวาคอรกแคมเบยม (cork cambium) ซงเมอแบงเซลลจะทาใหเกดเนอเยอคอรก (cork)

Vascular cambium

Vascular cambium ในลาตนพชใบเลยงค สมตรา จนแย, 2553

cork cambium หรอ Phellogen

เนอเยอเจรญคอรกแคมเบยมในล าตนพช : Jane B. และคณะ, 1990 :752.

เนอเยอเจรญจ าแนกตามการเกดและการเจรญเตบโตของเนอเยอ แบงเปน3 ชนด คอ Promeristem , Primary meristem และ Secondary meristem

1. PROMERISTEM เปนเนอเยอเจรญทเกดขนใหม ๆ ประกอบขน ดวยเซลลทมรปรางคลายคลงกนมาก และขนาดเทากนหมด ม Cell wall บาง ไมมแวควโอล มนวเคลยสใหญ และไมมชองวาง ระหวางเซลล พบมากตามปลายสดของราก กง ตา

2. PRIMARY MERISTEM เปนเนอเยอเจรญทเปลยนแปลงไปจาก Promeristem แตยงไมสมบรณ พบในบรเวณปลายยอดและปลายราก ในรากเปนบรเวณทเรยกวา Zone of cell elongetion เนอเยอเจรญชนดนยงมการแบงเซลลตอไปอกกลายเปนเนอเยอถาวรชนด Primary permanent tissue การแบงตว ท าใหสวนตาง ๆ ของพชม (Primary growth ) ยดยาวสงขน รวมทงขยายขนาดให

อวนขนไดประกอบดวยเนอเยอ 3 บรเวณ

2.1 Protoderm แบงตว เจรญเตบโตเปลยนแปลง เปน Epidermis 2.2 Ground meristem แบงตวเจรญเตบโตเปลยนแปลง Cortex ซงอยถดจาก epidermis เขาไปขางใน และยงจะไปเปน Pith และ Pith ray (ในล าตน) อกดวย

- Cortex ท าหนาทเปนแหลงสะสมอาหาร และขณะทยงออนอยกท าหนาท เปนแหลงสรางอาหารและปองกนดวย สวน Pith และ Pith ray ยงท าหนาทล าเลยงน าเกลอแร และอาหารไปทางดานขาง 2.3 Procambium เปนเนอเยอถาวรในบรเวณชนในสดทเรยกวา Vascular Tissue ท าหนาทเปนทอในการล าเลยงน า เกลอแร และอาหาร

3. Secondary meristem เปนเนอเยอเจรญ พบในราก และล าตนของพชใบเลยงค และพวกจมโนสเปรม (gymnosperm) เมอมนตองการขยายขนาดใหอวนใหญขน โดยเนอเยอเจรญชนดน มการแบงตวเจรญเตบโตเปลยนแปลงไปเปนเนอเยอถาวรทเรยกวา Secondary permanent tissue

- Secondary meristem ประกอบดวย 2 ชนด คอ Cambium และ Cork Cambium 3.1 Cambium ท าหนาทสรางเนอเยอถาวรพวก Secondary vascular tissue 3.2 Cork cambium สวนใหญเกดจากการแบงตวของ Parenchyma cell เกดขนใน Cortex ของล าตนบรเวณใกล ๆ กบ Epidermis มหนาทในการ สราง Cork ขนหมตน

• ระบบเนอเยอของพช แบงออกตามระบบของซาค (Sach’ classification) แบงเนอเยอออกเปน 3 ชนด

1. เนอเยอผว (dermal tissue) ประกอบดวยเอพเดอรมส ซงท าหนาทปองกนเนอเยอสวนในของพช 2. เนอเยอล าเลยง (vascular tissue) ประกอบดวยโฟลเอมและไซเลม

3. เนอเยอพน (ground tissue) ประกอบดวยเนอเยออนๆ นอกจากเนอเยอผวและเนอเยอลาเลยง

เนอเยอถาวร (permanent tissues) หมายถงเนอเยอทประกอบดวยกลมเซลลทเจรญ

เปลยนแปลงมาจากเนอเยอเจรญ จะไมมการแบงเซลลอกตอไป มการเปลยนแปลงรปราง ขนาด เพอไปทาหนาทเฉพาะอยาง

แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. เนอเยอถาวรเชงเดยว (Simple permanent tissue)

2. เนอเยอถาวรเชงซอน(Compount permanent tissue)

ลกษณะส าคญของเนอเยอถาวร มลกษณะดงน

1. ไมมการแบงเซลล

2. รปรางของเซลลคงทไมมการเปลยนแปลง

3. มการสะสมสารบนผนงเซลลมาก กอใหเกดความแขงแรง

4. มแวควโอลขนาดใหญ

เนอเยอถาวร (permanent tissues) แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. เนอเยอถาวรเชงเดยว (Simple permanent tissue)

2. เนอเยอถาวรเชงซอน (Compount permanent tissue)

เนอเยอถาวรเชงเดยว (Simple permanent tissue)

เปนเนอเยอทเกดจากเซลลถาวรชนดเดยวกนมาอยรวมกนและท าหนาทรวมกนมหลายชนดพบทงในราก ล าตน ใบและสวนตางๆ ของพชเชน

- เอพเดอรมส (Epidermis) - คอรก (Cork) Protective tissue - พาเรงคมา(Parenchyma) - คอลเลงคมา(Collenchyma) Ground tissue - สเกลอเรงคมา (Sclerenchyma)

เนอเยอถาวรเชงซอน (Complex permanent tissue)

เปนเนอเยอทประกอบดวยกลมเซลลหลายชนดมาท างานรวมกนเพอท าหนาทอยางเดยวกน ไดแก เนอเยอล าเลยง(vascular tissue) ประกอบดวย เนอเยอล าเลยงน า (xylem)และเนอเยอล าเลยงอาหาร(phloem)

เอพเดอรมส (Epidermis) 1. เปนเนอเยอทอยรอบนอกสด ของพชทเจรญในขนตน (primary growth)

2. เซลลเรยงแถวเดยวเบยดกนแนนไมมชองวางระหวางเซลล 3. ผนงเซลลมสารควตน(Cutin)มาเคลอบ เรยกชนทเกดจากการสะสมของสารควตนนวาชนควตเคล (Cuticle) 4. บางเซลลเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษ เชน Guard cell , Root hair 5. ไมมคลอโรพลาสต บรเวณทพบ : เปนเนอเยอทอยชนนอกสด พบทกสวนของล าตน กง ราก ชนนอกของกลบดอก ใบ และผลออน

หนาทของ Epidermis

1. เปนเครองหอหม ปองกนเนอเยอของพชทอยขางในทงหมด และชวยเสรมความแขงแรง

2. ชวยปองกนการระเหยของน า เพราะมสารพวกควตน (cutin) เคลอบดานนอกไว

3. เซลลคมชวยควบคมการแลกเปลยนกาซ CO2 , O2 และคายน า

4. ขนรากชวยในการดดน า และสารละลายแรธาตผานทางขนราก (root hair)

เอพเดอรมส (Epidermis) epidermis

ทมา http://www.nana-bio.com/e-learning/plant%20organ/root.html

เอพเดอรมสเปลยนเปนปากใบ

เอพเดอรมสเปลยนเปนขนราก

เอนโดเดอรมส (Endodermis)

เปนเนอเยอทอยดานนอกของเนอเยอล าเลยงของราก เซลลมรปรางคลายเซลลพาเรงคมา ทผนงเซลลมสารลกนน และ ซเบอรน มาพอกหนาทงทางดานรศมและดานขวาง มลกษณะเปนแถบ เรยกวา แถบแคสพาเรยนสตรพ (Casparianstrip) เซลลเรยงตวกนแนนไมมชองวาง

เอนโดเดอรมส

คอรก (Cork) หรอเฟลเลม (Phellem)

cork เปนเนอเยอชนนอกสดของรากและล าตนทแกแลวของไมยนตน ประกอบดวยเซลลรปสเหลยมผนผา คอรกเปนเซลลทเกดมาไมนานเซลลกตาย และมสารพวกลกนน (lignin) เพกตน (pectin) และซเบอรน (suberin) มาสะสมแทรกปะปนกบเซลลโลสของ ผนงเซลลมากขน พชทมอายมากแลว เปลอกนอกมสน าตาล น าผานไมได คอรกท าหนาทใหความแขงแรง ชดเชย เอพเดอรมสทหายไป เนองจากการกรอนและถกทาลายโดยเชอรา

Cork

คอรก

พาเรงคมา (parenchyma)

พบไดแทบทกสวนของอวยวะพช รปรางหลายแบบ บางเซลลคอนขางกลม ร ทรงกระบอกหรอเปนเหลยม มชองวางระหวางเซลล (intercellular space) ถาเซลลชนดนมเมดคลอโรพลาสตอยดวย เรยกวา คลอเรงคมา (chlorenchyma) ชองวางระหวางเซลล

ทมา http://botit.botany.wisc.edu/images/130/Cells_&_Tissues/Celery_Petiole/Parenchyma.html

ตดตามยาว (long section) ตดตามขวาง (cross section)

พาเรงคมา (parenchyma)

ทมา http://botit.botany.wisc.edu/images/130/Cells_&_Tissues/Celery_Petiole/Parenchyma.html

พาเรงคมา (parenchyma)

ชองอากาศ (air space)

สะสมแปง

ทมา http://botit.botany.wisc.edu/images/130/Cells_&_Tissues/Celery_Petiole/Parenchyma.html

หนาทของพาเรงคมา 1. สะสมน าและอาหารพวกแปง โปรตน และไขมน 2. ในล าตนพชออน ๆ ท าหนาทสงเคราะหดวยแสง 3. ในพชตระกลถวจะอยรวมเปนกลมทโคนกานใบท าหนาทเกยวกบ การหบใบ กางใบในรอบวน 4. สามารถแปรสภาพเปนเนอเยอเจรญไดเมอถกกระตนเชน เมอเกด

บาดแผลจะท าสมานบาดแผล 5. ใบพชบางชนดจะเจรญเปลยนไปเปนตอมสรางสาร เชน สรางน ามน 6. พาเรงคมาในมดทอล าเลยงจะท าหนาทล าเลยงอาหาร

คอลเลงคมา (collenchyma)

1. เซลลมรปรางหลายเหลยมคอนขางยาว 2. ผนงเซลลหนาไมสม าเสมอมกหนาตามมมเซลล เพราะม สารพวกเพคตนมาสะสม (Pectin) 3. เมอโตเตมทเซลลยงมชวต บรเวณทพบ พบมอยมากทงในสวนออนและสวนแกของพช บรเวณใตชนเอพเดอรมสลงมา พบทกานใบ เสนกลางใบ ไมพบในราก หนาท ชวยท าใหสวนตางๆของพชเหนยวและแขงแรงทรงตวอยไดและยงชวยปองกนแรงเสยดทาน

คอลเลงคมา (collenchyma)

ลกษณะของคอลเลงคมา ทมา http://www.science.smith.

คอลเลงคมาในล าตน

สเกลอเรงคมา (sclerenchyma)

เปนเซลลทใหความแขงแรงแกสวนตาง ๆ ของพช เปนเซลลทตายแลว มกจะกระจายอยเปนกลมๆ ผนงเซลลหนาและแขงแรง ประกอบดวยเซลลโลส ลกนน เพกตน และซเบอรน บรเวณกลางเซลลทเคยมไซโทพลาซมอย จะกลายเปนทวางเพราะไซโทพลาซมจะสลายไปเรยกบรเวณกลางเซลลวา ลเมน (lumen)

สเกลอเรงคมาแบงออกเปน 2 พวก ตามรปราง คอ 1. ไฟเบอร (fiber) เปนเซลลทมรปรางหลายเหลยมและยาว อยรวมกนเปนกลม แขงเหนยว พบในพชทใหเสนใยตางๆ เชน ปาน ปอ สบปะรด หนอไม เปนตน นอกนนยงพบในกลมของ ทอน า ทออาหาร

2) สเกลอรด (sclereid) หรอเซลลหน (stone cell) เปนเซลลทตายแลวมสารพวกเพกตน (pectin) และลกนน (lignin) มาสะสมอยมาก จงแขงและกรอบ มหลายรปราง เชน รปหลายเหลยม รปดาว เปนตน พบบรเวณ เชนเปลอกหมเมลดของพวกพทรา มะยม กะลามะพราว เปลอกถวลสง และกานบว

ภาพเปรยบเทยบเนอเยอพาเรงคมา คอลเลงคมา และ สเกลอเรงคมา

เนอเยอถาวรเชงซอน (Complex permanent tissue)

เปนเนอเยอทประกอบดวยกลมเซลลหลายชนดมาท างานรวมกนเพอท าหนาทอยางเดยวกน ไดแก เนอเยอล าเลยง(vascular tissue) ประกอบดวย เนอเยอล าเลยงน า (xylem)และเนอเยอล าเลยงอาหาร(phloem)

ไซเลม (xylem)

ท าหนาทล าเลยงน าและแรธาตชวยคา จนเสรมความแขงแรงใหแกสวนตางๆของพช ประกอบดวย 1. tracheid 2. vessel member 3. xylem fiber 4. xylem parenchyma

รปรางยาว หวทายคอนขางแหลม ผนงเซลลหนาม สารพวกลกนนสะสม ผนงมรพรนทเรยกวา pit เมอโตเตมทจะตาย พบมากในเฟรน จมโนสเปรม หนาท ล าเลยงน าแรธาตชวยค าจน

เทรคด (Tracheid)

ทมา http://facweb.furman.edu/~lthompson/bgy34/plantanatomy/plant_cells.htm

เวสเซล (Vessel)

• เปนเซลลทมลกษณะเปนทอสนๆ ปลายเซลลอาจเฉยง หรอ ตรง เมอเซลลเจรญเตมทแลวเซลลจะตายไปทอสนแตละทอเรยกวา vessel member หรอ vessel element

• ผนงหนาเปนสารพวกลกนนมาสะสม มชองทะลถงกน ซงมลกษณะเปนรอยปรหรอรพรนท

• ท าหนาทล าเลยงน าและแรธาต ทมา http://www.dbdmart.com/lifesigngatc/product.php?cat=88432&lang=en

ผนงหนา รปรางยาวเรยว หวทายแหลม มลกษณะคลายเสนใย เปนเซลลทตายแลว แตยงคงท าหนาทใหความแขงแรงแกพชเทานน

ไซเลมไฟเบอร (xylem fiber)

ไซเลม พาเรงคมา (xylem parenchyma)

เปนเซลลทยงมชวตมผนงบาง แตเมอแกแลวจะมสารลกนนมาสะสม ท าใหผนงหนาขน ปกตจะเรยงตวในแนวตงแตบางกลมจะเรยงตวตามขวาง หรอตามแนวรศม ท าหนาท ล าเลยงน าและเกลอแรไปตามดานขาง เรยกวา ไซเลมเรย (xylem ray) และสะสมอาหารพวกแปง น ามน

โพลเอม (phloem)

ท าหนาทล าเลยงสารอาหาร ประกอบดวย 1. Sieve tube member 2. Companion cell 3. Phloem fiber 4. Phloem parenchyma

โพลเอม (phloem)

ซพทวบ (sieve tube) มรปรางยาว ปลายทง 2 ดานคอนขางแหลม มรเลกคลายตะแกรง

เรยกวา ซพเพลท (Sieve plate) ซพทวบเมมเบอรหลาย ๆ เซลลมาเรยงตอกนเปนทอยาวๆ เรยกวา ซพทวบ (Sieve tube) ซฟทวบเมอเกดใหมๆ จะมนวเคลยส และออรแกเนลล (organell) อนๆ ครบสมบรณ แตพอเจรญเตมทแลว นวเคลยสจะสลาย ไปเหลอแตไซโทพลาซมยงคงมชวตอย

หนาทของซฟเทวบแมมเบอร คอ ล าเลยงอาหาร

Sieve plate

แสดงลกษณะของ Sieve plate

เซลลคอมพาเนยน (Companion cell)

เปนเซลลขนาดเลก รปรางเรยวยาวปลายแหลม ม นวเคลยสขนาดใหญ เหนชดเจน จะปรากฎอยดานขางของซฟทวบเมมเบอร มพท (pit) เชอมเซลลทง สองเขาดวยกนทา ใหสงผานสาร เชน เอนไซมใหแกซฟทวบเมมเบอร

หนาทของเซลลคอมพาเนยน

1. ชวยในการล าเลยงอาหารของซฟทวบเมมเบอรใหท างานไดดขน เนองจากซฟทวบเมมเบอร เมอแกลงไมมนวเคลยสท าใหท างานไมเตมท

2. ควบคมการท างานของซฟทวบเมมเบอรโดยการสรางเอนไซมไปควบคม

3. เสรมสรางความแขงแรงใหกบซฟทวบเมมเบอร

โพลเอมไฟเบอร (Phloem fiber)

รปรางเรยวยาวหวแหลมทายแหลม เปนเซลลไมมชวต ท าหนาทใหความแขงแรงแกพชเทานน

โพลเอมพาเรงคมา (Phloem parenchyma)

รปรางคอนขางกลม ผนงเซลลบางเปนเซลลทมชวต

หนาทของโพลเอมพาเรงคมา

1. สะสมอาหารทสรางจากแหลงสรางอาหาร รวมทงสารจ า พวกน ายาง เชนยางสน

2. ล าเลยงอาหารไปเลยงเซลลทอยดานขาง (Phloem ray)