TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf ·...
Transcript of TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf ·...
![Page 1: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/1.jpg)
1
TrÞnh ThÞ Nga - D¬ng v¨n vîng
(Su tÇm)
TuyÓn th¬
TÕ töu Quèc Tö Gi¸m
TiÕn sÜ
KhiÕu N¨ng TÜnh
2
![Page 2: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/2.jpg)
3
TiÕn sÜ khiÕu n¨ng TÜnh
KhiÕu N¨ng TÜnh (1833-1915) quª x· Ch©nMü, huyÖn §¹i An nay lµ th«n Trùc Mü, x· Yªn
Cêng, huyÖn ý Yªn, tØnh Nam §Þnh. XuÊt th©ntrong mét gia ®×nh n«ng d©n nghÌo, KhiÕu N¨ng TÜnhrÊt ch¨m chØ häc tËp vµ sím béc lé trÝ th«ng minh,häc giái. Khoa MËu DÇn (1878), «ng ®ç Cö nh©n.Khoa Canh Th×n niªn hiÖu Tù §øc 33 (1880) «ng ®ç§Ö tam gi¸p ®ång TiÕn sÜ xuÊt th©n. Khoa nµy «ng ®çHéi nguyªn (®ç ®Çu kú thi Héi). ¤ng lµm quan tr¶ic¸c chøc §èc häc Nam §Þnh, ®èc häc Hµ Néi, th¨ngQuèc tö gi¸m TÕ töu.
TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnh lµ mét häc gi¶ uyªnth©m, nhµ v¨n, nhµ gi¸o næi tiÕng, t¸c gia H¸n - N«mtiªu biÓu thêi cËn ®¹i. S¸ch ®Þa ph¬ng chÝ cña «nghiÖn cßn ®Õn nay lµ nh÷ng tµi liÖu rÊt cã gi¸ trÞ ®èivíi b¹n ®äc nãi chung vµ c¸c nhµ d©n téc häc, nhµ®Þa ph¬ng häc, nhµ nghiªn cøu lÞch sö nãi riªng nh:§¹i An b¶n m¹t kh¶o, §¹i An huyÖn chÝ, Hµ Néi tØnhchÝ, Quèc ®« cæ kim chÝ, Th¨ng Long ch thÇn ký,T©n biªn Nam §Þnh tØnh ®Þa d chÝ lîc, Tiªn ph¶dÞch lôc (KiÒu MËu O¸nh biªn dÞch; KhiÕu N¨ng
4
TÜnh hiÖu ®Ýnh - In n¨m Duy T©n 4(1910). S¸ch luth viÖn ViÖn nghiªn cøu H¸n - N«m Hµ Néi, ký hiÖuAB289)...
Riªng vÒ th¬, «ng cã c¸c tËp Cè h¬ng vÞnhtËp, Cæ thô c¸ch vÞnh. Ngoµi ra «ng cßn Hoµi lai thitËp tuyÓn th¬ cña nhiÒu t¸c gi¶ kh¸c...
HÇu hÕt c¸c t¸c phÈm cña KhiÕu N¨ng TÜnh t¶nm¸t trong d©n gian, ®îc nh©n d©n lu truyÒn kh¸phæ biÕn, ®îc trÝch dÉn trong nhiÒu t¸c phÈm cñac¸c t¸c gia ®¬ng thêi. Bíc ®Çu chóng t«i su tÇm,tuyÓn chän ®îc 53 bµi th¬ sau ®©y cè g¾ng t×m hiÓu,dÞch s¸t nghÜa vµ dÞch thµnh th¬, gãp phÇn lu gi÷ vµphôc vô b¹n ®äc di s¶n quý cña quan NghÌ KhiÕu.
N¨m ba bµi th¬ nµy chóng t«i t¹m xÕp theo 3phÇn:
1 VÞnh c¶nh thiªn nhiªn
2 Di tÝch lÞch sö vµ nh©n vËt lÞch sö
3 NhiÖm vô ®ù¬c giao, thÕ sù, t©m sù
Th¬ KhiÕu N¨ng TÜnh thÓ hiÖn cèt c¸ch nhµgi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n,nh÷ng t©m sù vui buån vµ tµi n¨ng tinh tÕ cña «ng. Bachñ ®Ò tËp trung trong th¬ KhiÕu N¨ng TÜnh lµ vÞnhc¶nh thiªn nhiªn, di tÝch vµ nh©n vËt lÞch sö, thÕ sù.¢m hëng th¬ «ng lµ t×nh c¶m yªu níc th¬ng d©nthiÕt tha, xãt xa vµ bÊt b×nh tríc thêi cuéc ®¶o ®iªn,
![Page 3: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/3.jpg)
5
buån ®au v× tù thÊy m×nh kh«ng lµm ®îc nhiÒu chod©n cho níc.
Cuèi cïng TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnh ®· lµmtrßn nhiÖm vô chñ yÕu cña ¤ng: Mét nhµ gi¸o dôclín. Trong bµi Ng«n chÝ, KhiÕu N¨ng TÜnh ®· nãi râchÝ nguyÖn cña «ng lµ muèn ®em hÕt tµi n¨ng søc lùc®Ó d¹y häc. Theo «ng, ngêi ta kh«ng häc th× kh«ngbiÕt ®óng sai (V« häc an n¨ng biÖt chÝnh tµ), muèndiÖt trõ kÎ b¹o tµn (qu©n x©m lîc) th× ph¶i cã tµi(Trõ b¹o phµm tµi khëi ®¾c da). ¤ng coi viÖc d¹y häclµ hµnh ®éng b¸o ®¸p tæ tiªn, ®Òn nî níc. Víi c¬ngvÞ häc quan ®øng ®Çu tØnh vµ TÕ töu Quèc Tö gi¸m(HiÖu trëng Trêng §¹i häc ®Çu tiªn cña níc ta),«ng ®· ®µo t¹o ®îc nhiÒu nh©n tµi cho ®Êt níc.
Khi vÒ quª, «ng më trêng d¹y häc tiÕp tôc sùnghiÖp gi¸o dôc mµ m×nh theo ®uæi c¶ ®êi. Kh¸c víinhiÒu nhµ nho ®¬ng thêi, më trêng d¹y häc trß ®Óthi tó tµi, cö nh©n, trêng cña TiÕn sÜ KhiÕu N¨ngTÜnh l¹i nhËn d¹y con em nh©n d©n nghÌo häc ch÷.¤ng vui vÎ chÊp nhËn c¶nh “s¸ng c¬m tèi ch¸o”, bátiÒn mua s¸ch bót tÆng häc trß ®Ó thùc hiÖn chÝnguyÖn cña m×nh. Quan t©m gi¸o dôc cho ®¹i ®a sèngêi nghÌo lµ mét t tëng tiÕn bé cña nhµ gi¸oKhiÕu N¨ng TÜnh. NhËn xÐt vÒ «ng, t¸c gi¶ cuèn “Tõ®iÓn nh©n vËt lÞch sö ViÖt Nam” ®· viÕt: “KhiÕu
6
N¨ng TÜnh lµ mét häc gi¶ uyªn th©m, mét nhµ gi¸onæi danh ®¬ng thêi. «ng cã lßng yªu níc vµ quýträng nh©n tµi; chÝnh «ng vµ tæng ®èc NghÖ An lµ§µo TÊn ®· hÕt c«ng khÝch lÖ vµ biÓu d¬ng tµi n¨ngcña Phan Béi Ch©u. B¶n th©n Phan Béi Ch©u còngkh©m phôc vµ chÞu ©n tri ngé cña «ng vµ §µo TÊn”.
Dêng nh KhiÕu N¨ng TÜnh lµm th¬ chØ ®Ó ghil¹i nh÷ng suy nghÜ, nh÷ng sù kiÖn nh lµ nhËt ký cñam×nh. V× vËy, ®äc th¬ KhiÕu N¨ng TÜnh, chóng tahiÓu thªm vÒ cuéc ®êi, vÒ t tëng t×nh c¶m cña «ng,cµng kÝnh träng «ng víi t c¸ch lµ mét nh©n c¸ch cao®Ñp, mét ngêi thÇy lín, mét danh nh©n v¨n ho¸ cña®Êt níc.
Dï chØ míi su tÇm ®îc mét phÇn rÊt Ýt th¬ cñaTiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnh, chóng t«i còng m¹nh d¹ngiíi thiÖu cïng b¹n ®äc. Ch¾c ch¾n tËp nµy cßn nhiÒuthiÕu sãt, tuyÓn chän vµ dÞch cña chóng t«i cßn nhiÒuh¹n chÕ. RÊt mong ®îc sù gãp ý cña quý b¹n ®äc.
NÕu ®éc gi¶ ®· cã hoÆc su tÇm thªm ®îcnh÷ng bµi th¬ kh¸c cña TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnh xingöi cho chóng t«i ®Ó bæ sung cho tËp nµy, chóng t«irÊt tr©n träng vµ c¶m t¹.
Su tÇm - Biªn so¹n – dÞch - HiÖu ®Ýnh
D¬ng V¨n Vîng
TrÞnh ThÞ Nga
![Page 4: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/4.jpg)
7
phÇn I
VÞnh c¶nh thiªn nhiªn
Nguyên văn chữ Hán:
春 詞
山 頭 江 畔 最 鮮 妍
童 叟 皆 評 雪 遜 遷
遠 近 並 肩 來 赴 會
欣 唇 相 祝 白 花 邊
Phiên âm Hán - Việt:
Xu©n tõ
S¬n ®Çu giang b¹n tèi tiªn nghiªn
§ång tÈu giai b×nh tuyÕt tèn thiªn
ViÔn cËn tÞnh kiªn lai phã héi
H©n thÇn t¬ng chóc b¹ch hoa biªn
8
DÞch nghÜa:
Mïa xu©n
§Çu nói bªn s«ng rÊt lµ t¬i tèt
TrÎ giµ ®Òu nãi tuyÕt tr¾ng còng
kh«ng s¸nh ®îc
GÇn xa chen vai nhau tr¶y héi.
M«i son gÆp nhau, mõng rì tá lêi
chóc nhau còng ë bªn hoa.
DÞch th¬:
M¬n mën ®Çu non cïng bÕn níc
TrÎ giµ ®Òu nãi tuyÕt thua xa
Kh¾p n¬i tr¶y héi chen vai chóc
M«i ®á bªn hoa ®Ñp nân nµ.
![Page 5: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/5.jpg)
9
Nguyên văn chữ Hán:
夏 詞
竹 楊 百 手 驅 雲 散
勁 節 還 留 室 外 藩
鳥 問 花 迎 先 後 接
來 年 欲 寄 似 前 年
Phiên âm Hán - Việt:
H¹ tõ
Tróc d¬ng b¸ch thñ khu v©n t¸n
KÝnh tiÕt hoµn lu thÊt ngo¹i phiªn
§iÓu vÊn hoa nghinh tiªn hËu tiÕp
Lai niªn dôc kÝ tù tiÒn niªn.
10
DÞch nghÜa:
Tróc gi¬ng tr¨m tay khua t¸n m©y ®i
KhÝ tiÕt cøng cái cßn lu l¹i n¬i
phªn giËu ngoµi nhµ
Chim hái, hoa ®ãn, tríc sau liªn tiÕp
Tá lêi göi ®Õn r»ng n¨m tíi còng
nh n¨m cò
DÞch th¬:
Tr¨m tay tróc chuyÓn m©y tan t¸c
KhÝ tiÕt cßn kia giËu luü nhµ
Chim hái hoa chµo sau tríc ®ãn
Ch¾c r»ng n¨m tíi tùa n¨m qua.
Th¬ TrÇn Quang Kh¶i(TG): Hoa ®iÓu nghinh nh©n t¬ng ký ng÷, l¹i niªnnan väng tù tiÒn niªn (Hoa chim ®ãn kh¸ch göi lêi, sang n¨m ®· ch¾c nhthêi n¨m qua). Trong bµi Hùu quy cè h¬ng.
![Page 6: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/6.jpg)
11
Nguyên văn chữ Hán:
秋 詞
西 風 忽 見 從 天 外
誰 使 尋 來 布 滿 田
不 解 黃 花 無 畏 慮
濟 人 明 目 以 民 先
Phiên âm Hán - Việt:
Thu tõ
T©y phong hèt kiÕn tßng thiªn ngo¹i
Thuú sö tÇm lai bè m·n ®iÒn
BÊt gi¶i hoµng hoa v« uý lù
TÕ nh©n minh môc dÜ d©n tiªn.
12
DÞch nghÜa:
Mïa thu
Giã t©y bçng thÊy thæi ë ngoµi trêi
Ai xui t×m ®Õn trïm lªn mäi n¬i ®ång ¸ng
Sao hiÓu næi hoa vµng vèn kh«ng hÒ sî
Mµ gióp cho ®êi m¾t s¸ng vµ chØ lÊy d©n lµm
gèc rÔ ban ®Çu
DÞch th¬:
Giã t©y bçng thÊy thæi ngoµi trêi
Ai khiÕn giã trïm kh¾p mäi n¬i
Nµo biÕt hoa vµng ®©u cã sî
ChØ mang m¾t s¸ng lîi cho ngêi.
D©n lµm gèc: LÊy ý tõ c©u: D©n duy bang b¶ng, b¶n cè bang ninh.
T¸c gi¶ nãi lªn dïng ®«i m¾t s¸ng, tô bÌ b¹n, suy xÐt thÕ cuéc nh©n t×nh,chí cho r»ng ®Êt níc d· bÞ biÕn dêi. (ND)
![Page 7: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/7.jpg)
13
Nguyên văn chữ Hán:
冬 詞
洞 中 山 上 松 依 舊
不 怕 冬 寒 據 近 川
報 與 樵 夫 須 保 守
後 為 樑 棟 萬 流 傳
Phiên âm Hán - Việt:
§«ng tõ
§éng trung s¬n thîng tïng y cùu
BÊt ph¹ ®«ng hµn cø cËn xuyªn
B¸o d÷ tiÒu phu tu b¶o thñ
HËu vi l¬ng ®èng v¹n lu truyÒn
14
DÞch nghÜa:
Mïa ®«ng
Trong thung trªn nói tïng vÉn nh xa
Kh«ng sî mïa ®«ng gi¸ rÐt v¬n cao ë bê suèi.
Xin b¸o cho kÎ tiÒu phu ph¶i nhí gi÷ g×n.
Dµnh ®Ó sau nµy lµm ruêng cét lu truyÒn m·i m·i.
DÞch th¬:
Trong lòng trªn non tïng vÉn vËy
Trêi ®«ng rÐt gi¸ ®øng v¬n cao
Nh¾n nhñ tiÒu phu nªn g¾ng gi÷
Dµnh lµm rêng cét buæi mai sau.
Rêng cét: C¸i nãc nhµ vµ c¸i cét nhµ. T¸c gi¶ nãi ®Êt níc biÕn c¶i, kÎtrung thµnh víi ®Êt níc bÞ kÎ tiÓu nh©n lîi dông trõ bá trôc lîi. (ND).
![Page 8: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/8.jpg)
15
Nguyên văn chữ Hán:
梅
詠
未 春 白 色 滿 山 頭
布 入 風 中 擊 玉 樓
扇 起 紫 袍 殘 幻 梦
農 家 處 處 速 驅 牛
Phiên âm Hán - Việt:
Mai vÞnh
VÞ xu©n b¹ch s¾c m·n s¬n ®Çu
Bè nhËp phong trung kÝch ngäc l©u
PhiÕn khëi tö bµo tµn ¶o méng
N«ng gia xø xø tèc khu ngu
16
DÞch nghÜa:
VÞnh c©y mai
Cha ®Õn xu©n mµ trªn c¸c ®Çu nói ®· tr¾ng xo¸ c¶.
h¬ng hoµ vµo lµn giã x«ng th¼ng tíi lÇu ngäc.
Qu¹t bay tan t¸c kÎ mÆc bµo tÝa ®ang mª
man méng ¶o.
T¹i chèn n«ng th«n nhµ nµo còng
m¶i miÕt khua tr©u ra ruéng.
DÞch th¬:
Cha xu©n s¾c tr¾ng phñ ®Çy non
Theo giã h¬ng lïa tËn g¸c son
Bµo tÝa bçng nhiªn tan méng ¶o
Lïa tr©u chèn chèn to¶ ®Çy th«n.
H«m t«i vÒ nhµ giç cô KhiÕu giµ (cô Néi), ngêi ë D DuÖ (nay thuéc x·Tam Thanh - Vô B¶n) ®a ®Õn bèn bøc tranh thuû mÆc míi vÏ, nhê t«i ®ÒvÞnh. T«i nh©n thÓ viÕt lêi (TG).
![Page 9: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/9.jpg)
17
Nguyên văn chữ Hán:
竹 詠
君 子 藩 籬 立 有 群
喚 晴 驅 雨 手 長 伸
造 端 夫 婦 先 求 得
家 國 從 來 保 重 臣
Phiên âm Hán - Việt:
Tróc vÞnh
Qu©n tö phiªn ly lËp h÷u quÇn
Ho¸n t×nh khu vò thñ trêng th©n
T¹o ®oan phu phô tiªn cÇu ®¾c
Gia quèc tßng lai b¶o träng thÇn
18
DÞch nghÜa:
VÞnh c©y tróc
Ngêi qu©n tö t¹i n¬i phªn giËu
®øng th¼ng cã b¹n bÇy
Gäi t¹nh ®uæi ma,
v¬n dµi tay khua kho¾ng.
Vî chång lÊy nhau x©y dùng ban ®Çu
còng cÇn ph¶i cã.
HoÆc nhµ, hoÆc níc, tõ xa ®Òu bÇu cö
lµ bËc träng thÇn.
DÞch th¬:
Cïng b¹n giËu phªn qu©n tö gi÷
§uæi ma gäi t¹nh réng tay khua
Vî chång ai còng ban ®Çu vËy
Trô cét níc nhµ vèn tù xa.
![Page 10: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/10.jpg)
19
Nguyên văn chữ Hán:
菊 詠
園 有 園 兮 山 有 山
白 黃 競 秀 晚 無 珹
遠 村 老 者 須 常 用
驗 古 瞻 今 自 不 難
Phiên âm Hán - Việt:
Cóc vÞnh
Viªn h÷u viªn hÒ san h÷u san
B¹ch hoµng c¹nh tó v·n v« quan
ViÔn th«n l·o gi¶ tu thêng dông
NghiÖm cæ chiªm kim tù bÊt nan
20
DÞch nghÜa:
VÞnh c©y cóc
Muèn cóc vên th× cã vên,
cóc nói th× cã nói.
S¾c tr¾ng s¾c vµng chen nhau,
dï lµ loµi hoa muén, song ch¼ng ng¹i g×?
N¬i xãm hÎo l¸nh,
tuæi giµ nªn ch¨m thu h¸i mµ dïng.
M¾t s¸ng råi, viÖc nghiÖm xa hiÓu nay,
ch¾c kh«ng khã l¾m?
DÞch th¬:
Cóc nói, cóc vên cã c¶ ®©y
Tr¾ng, vµng chen chóc, ch¼ng ng¹i thay
Xãm th«n hÎo l¸nh giµ ch¨m h¸i
M¾t s¸ng, khã g× chuyÖn xa nay.
![Page 11: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/11.jpg)
21
Nguyên văn chữ Hán:
松 詠
山 上 泉 邊 不 憚 寒
為 簫 常 聽 睡 添 安
有 花 有 液 天 私 賦
誰 對 年 長 在 世 間
Phiên âm Hán - Việt:
Tïng vÞnh
S¬n thîng tuyÒn biªn bÊt ®¹i hµn
Vi tiªu thêng thÝnh thuþ thiªm an
H÷u hoa h÷u dÞch thiªn t phó
Thuú ®èi niªn trêng t¹i thÕ gian.
22
DÞch nghÜa:
VÞnh c©y tïng
Dï ë trªn nói hay bªn suèi
còng kh«ng ng¹i g× gi¸ l¹nh.
T¹o nªn tiÕng s¸o ru ngêi
giÊc ngñ thªm yªn.
Cã hoa cã nhùa trêi ®Ó riªng cho.
N¬i thÕ gian nãi, vÒ tuæi thä ai mµ so ®îc.
DÞch th¬:
Bªn suèi trªn non kh«ng sî l¹nh
Ngñ yªn tiÕng s¸o thæi vi vo
Trêi cho cã c¶ hoa cïng nhùa
Thä ë trªn ®êi mÊy kÎ so.
![Page 12: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/12.jpg)
23
ph Çn II
di tÝch lÞch sö, nh©n vËt lÞch sö
Nguyên văn chữ Hán:
春 游
昇 龍 靈 氣 未 能 沉
春 到 尋 游 少 養 心
國 監 石 碑 可 得
家 情 溝 良 深
興 王 此 地 猶 存 跡
敗 計 傳 書 尚 有 箴
近 百 年 來 當 算 定
清 平 回 日 抵 駸 駸
Phiên âm Hán - Việt: Xu©n du
Th¨ng Long linh khÝ vÞ n¨ng trÇmXu©n ®¸o tÇm du thiÓu dìng t©mQuèc gi¸m th¹ch bi quan kh¶ ®¾cGia t×nh C©u qu¸n thuyÕt l¬ng th©mHng v¬ng thö ®Þa do tån tÝchB¹i kÕ truyÒn th thîng h÷u ch©mCËn b¸ch niªn lai ®¬ng to¸n ®ÞnhThanh b×nh håi nhËt ®Ó x©m x©m!
24
DÞch nghÜa: Ch¬i xu©n
KhÝ thiªng cña ®Êt Th¨ng Longcha thÓ ch×m ®¾m.
Khi xu©n tíi t×m chèn du quan®Ó th gi·n tinh thÇn.
Bia ®¸ Quèc tö gi¸m nÕu xem vÉn ®îc.Gia t×nh nãi vÒ qu¸n BÝch C©u
ý míi s©u xa.M¶nh ®Êt dÊy V¬ng nghiÖp
cßn nhiÒu dÊu vÕt.Trong s¸ch truyÒn nªu viÖc b¹i trËn,
®ang thÊy ch÷ trªn nh÷ng bøc ch©m.¦íc gÇn tr¨m n¨m, lÏ ph¶i tÝnh vµo qu·ng Êy
thêi ®iÓm thanh b×nh míi thùc sù ®Õn n¬i.
DÞch th¬:Th¨ng Long linh khÝ vÉn cha trÇm.Du ngo¹n ngµy xu©n chót dìng t©m.Quèc gi¸m ®¸ bia v¨n vÉn râ.BÝch C©u qu¸n cò ý cµng th©m.Hng v¬ng ®Êt Êy lu nhiÒu dÊu.B¹i trËn cßn truyÒn xÐt ch÷ ch©m.Cã lÏ tr¨m n¨m chõng ®é Êy.Thanh b×nh thùc sù míi vÒ ch¨ng?
§Òn BÝch C©u ë c¹nh Quèc Tö gi¸m Hµ Néi. Lêi t¸c gi¶ tiªn ®o¸n (ND)
![Page 13: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/13.jpg)
25
Nguyên văn chữ Hán:
劍 湖 世
近 午 同 僚 泛 劍 湖
柳 陰 飲 酒 話 朝 都
江 山 萬 里 他 人 帝
風 化 千 秋 異 種 圖
不 料 來 時 生 死 兦
但 知 今 日 富 豪 鋪
無 才 早 返 田 園 舊
牛 馬 尋 為 百 姓 辜
Phiên âm Hán - Việt: KiÕm hå thÕ thuyÕtCËn ngä ®ång liªu phiÕm KiÕm håLiÔu ©m Èm töu tho¹i triÒu ®«Giang s¬n v¹n lÝ tha nh©n ®ÕPhong ho¸ thiªn thu dÞ chñng ®åBÊt liÖu lai th× sinh tö kiÕp§·n tri kim nhËt phó hµo ph«V« tµi t¶o ph¶n ®iÒn viªn cùuNgu m· tÇm vi b¸ch tÝnh c«.
26
DÞch nghÜa:
Nãi chuyÖn ®êi ë KiÕm hå
GÇn tra cïng ngêi b¹n lµm quan di ch¬itrªn hå Hoµn KiÕm.
Neo thuyÒn díi bãng liÔu r©m, uèng rîunãi chuyÖn vÒ chèn cung ®×nh.
“Non s«ng mu«n dÆm ngêi ta lµm chñ.V¨n hiÕn ngµn thu kÎ kh¸c tÝnh toan.Kh«ng liÖu ®îc råi ®©y sèng chÕt ra sao?ChØ biÕt ngµy nay khoe khoang giµu cã’’.Ta ch¼ng cã tµi sím lui vÒ
n¬i vên ruéng n¨m xa.§µnh chÞu tr«ng thÊy tr¨m hä v« téi
®ang l©m vµo kiÕp ngùa tr©u!DÞch th¬:
Cïng b¹n gÇn tra d¹o KiÕm håNeo thuyÒn díi liÔu chuyÖn ®Õ ®«Giang s¬n v¹n dÆm qu©n thï chiÕmPhong ho¸ ngµn thu gièng kh¸c loCh¼ng liÖu mai sau ®iÒu sèng chÕtChØ hay tríc m¾t sù sang giµuV« tµi sím trë vÒ quª còChÞu c¶nh d©n m×nh kiÕp ngùa tr©u!
Hoµn kiÕm ë Hµ Néi. (N.D) Cung ®×nh; ChØ c¸c vÞ cÇm quyÒn triªï NguyÔn (N.D)
![Page 14: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/14.jpg)
27
Nguyên văn chữ Hán:
香 跡 寺
不 識 香 山 勝
深 林 試 入 尋
徐 徐 攀 石 樹
步 步 峠 飛 禽
佛 自 何 時 有
名 傳 使 世 欽
猶 存 洪 福 譜
居 此 亦 安 身
Phiên âm Hán - Việt: H¬ng tÝch tùBÊt thøc H¬ng s¬n th¾ng
Th©m l©m thÝ nhËp tÇm
Tõ tõ phµn th¹ch thô
Bé bé d÷ phi cÇm
PhËt tù hµ th× h÷u
Danh truyÒn sö thÕ kh©m
Do tån Hång Phóc ph¶
C thö diÖc an th©n.
28
DÞch nghÜa:Chïa H¬ng TÝch
Kh«ng biÕt c¶nh ®Ñp H¬ng s¬n,
nªn thö vµo rõng s©u t×m kiÕm.DÇn dÇn vin c©y b¸m ®¸,
tõng bíc bªn lò chim bay.Ch¼ng râ PhËt ë ®©y tù thuë nµo,
mµ tiÕng t¨m vÉn truyÒn ®îc ngêi ®êi kÝnh mÕnNay cßn tù ph¶ niªn hiÖu Hång Phóc.
ë t¹i n¬i nµy còng thÊy ®îc yªn th©n.
DÞch th¬:
Ch¼ng biÕt h¬ng s¬n thÕ nµoRõng s©u g¾ng gái t×m vµo thö xemTõ tõ vÞn ®¸ leo lªnLÇn tõng bíc mét bªn chim dËp dênTõ bao giê PhËt trong nonTiÕng truyÒn ®êi vÉn kÝnh tin hÕt lßngCoi Hång Phóc ph¶ tõng dßng
ë ®©y Èn dËt xem chõng yªn th©n.
Chïa H¬ng TÝch: Thê ®øc chóa Ba. Nay thuéc x· H¬ng S¬n Hµ T©y.(ND)
![Page 15: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/15.jpg)
29
Nguyên văn chữ Hán:
大 覺 寺
昨 日 至 探 大 覺 寺
上 床 今 日 不 能 忘
清 泉 碧 石 如 畫
疊 閣 重 樓 看 染 紅
花 樹 歷 番 知 世 變
字 碑 幾 度 誌 騷 翁
他 故 國 分 南 北
衰 盛 循 還 一 梦 中
Phiên âm Hán - Việt: §¹i Gi¸c tùT¹c nhËt chÝ tham §¹i Gi¸c tù
Thîng sµng kim nhËt bÊt n¨ng vong
Thanh tuyÒn bÝch th¹ch quan nh ho¹
§iÖp c¸c trïng l©u kh¸n nhiÔm hång
Hoa thô lÞch phiªn tri thÕ biÕn
Tù bi kØ ®é chÝ tao «ng
Tha h¬ng cè quèc ph©n Nam B¾c
Suy thÞnh tuÇn hoµn nhÊt méng trung.
30
DÞch nghÜa: Chïa §¹i Gi¸cH«m tríc tíi th¨m chïa §¹i Gi¸c.ThÕ råi nay cø lªn giêng ngñ lµ l¹i
thÊy c¶nh chïaSuèi níc trong, nói ®¸ xanh ®Ñp nh bøc vÏ.LÇu g¸c trïng trïng, mÆt trêi chiÕu vµo
mét mµu ®á rùc.C©y vµ hoa n¬i ®©y bao lÇn chøng kiÕn sù®æi thay cña thêi cuéc, ch÷ nªu trªn bia tõngmÊy ®é ghi dÊu cña c¸c tao nh©n.N¬i tha h¬ng, lßng cè quèc,
hai ®êng Nam B¾c.ViÖc suy thÞnh tuÇn hoµn ë câi ®êi
ch¼ng kh¸c g× mét giÊc m¬.DÞch th¬:
H«m tríc tíi th¨m chïa §¹i Gi¸cHÔ n»m l¹i thÊy ch¼ng nµo quªnTrËp trïng lÇu g¸c t¬i mµu ®áSuèi biÕc ®¸ xanh tùa vÏ nªnThêi cuéc biÕn thiªn hoa l¸ chøngTao nh©n bia ch÷ chÐp cßn nguyªnTha h¬ng cè quèc trêi Nam B¾cSuy thÞnh thay nhau giÊc méng huyÒn.
Chïa x©y dùng tõ triÒu Liªu hiÖn ë ngo¹i « phÝa t©y thµnh phè B¾c KinhTrung Quèc. (ND) Chïa quay híng ®«ng h·y cßn nhiÒu c©y cæ vµ ch÷ ®¸ cña c¸c tao nh©nmÆc kh¸ch. (ND)
![Page 16: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/16.jpg)
31
Nguyên văn chữ Hán:
惠 南 殿
遠 聞 靈 應 故 尋 來
六 塔 崢 度 有 差
久 鎮 江 邊 緣 地 廣
安 居 山 上 起 天 排
人 常 仰 何 為 者
國 侙 臨 危 默 坐 哉
紀 歷 兵 戈 毋 盡 變
此 刑 存 沒 勿 關 懷
Phiên âm Hán - Việt: HuÖ Nam ®iÖnViÔn v¨n linh øng cè tÇm laiLôc th¸p tranh vanh ®é h÷u saiCöu trÊn giang biªn duyªn ®Þa qu¶ngAn c s¬n thîng khëi thiªn bµiH¬ng nh©n thêng ngìng hµ vi gi¶Quèc thÕ l©m nguy mÆc to¹ taiKû lÞch binh qua v« tËn biÕnThö h×nh tån mét vËt quan hoµi.
32
DÞch nghÜa: §Òn HuÖ Nam
N¬i xa x«i nghe tiÕng thiªng míi t×m l¹i,tríc m¾t s¸u toµ th¸p chãt vãt thÊp cao.
TrÊn gi÷ bªn s«ng vèn v× ®Êt réng,yªn æn trªn nói ph¶i ch¨ng tù trêi.
Ngêi lµng thêng tíi cÇu ®¶o lµm g×,thÕ níc l©m nguy råi mµ bµ vÉn cø lÆng yªn.
bao ®é chiÕn tranh cha thay ®æi hÕt, vËy th×d¸ng dÊp nµy cßn hay mÊt thËt
còng kh«ng ®¸ng quan t©m.DÞch th¬:
Xa nghe linh øng liÒn t×m ®ÕnS¸u th¸p chªnh vªnh cã thÊp caoTrÊn gi÷ bªn s«ng khu ®Êt réngV÷ng bÒn trªn nói bëi trêi saoNgêi lµng lÔ b¸i lµm chi vËyThÕ níc l©m nguy ch¼ng ®éng nµo!MÊy ®é binh qua cha háng hÕtMÊt cßn quan hÖ tíi ai ®©u?
T¸c gi¶ nãi vÒ Th¸p Bµ ë nói §¹i An quËn Diªn Kh¸nh. Nay lµ lµng CïLao phêng VÜnh Phóc, thµnh phè Nha Trang.S¸u th¸p gåm: Th¸p vî chång bµ, vî chång cô TiÒu, hai con. Ngµy vÝa bµ lµ17, 18 th¸ng 4 ©m lÞch. Vèn khu nµy gäi lµ Ngäc Tr¶n s¬n thÇn tõ, vua§ång Kh¸nh ®æi tªn lµ HuÖ Nam §iÖn. (ND)
![Page 17: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/17.jpg)
33
Nguyên văn chữ Hán:
榕 樹 聖 母 墳
榕 樹 何 年 有
而 今 見 一 林
靈 祠 覆 苔 碧
古 墓 藉 幽 陰
由 記 三 月 忌
誰 知 幾 深
尚 傳 昔 游 處
正 道 化 人 心Phiên âm Hán - Việt:
Dung thô Th¸nh MÉu phÇnDung thô h¹ niªn h÷uNhi kim kiÕn nhÊt l©mLinh tõ phó ®µi bÝchCæ mé t¹ u ©mDo kÝ tam nguyÖt kÞThuú tri kØ tuÕ th©mThîng truyÒn tÝch du xøChÝnh ®¹o ho¸ nh©n t©m.
34
DÞch nghÜa:
Mé th¸nh mÉu xø C©y ®aC©y ®a cã tõ bao giê mµ thÊy
c¸nh miÔu um tïm.
§Òn thiªng rªu xanh bao trïm,
trong ®¸m r©m tèi cßn ng«i mé cæ.
TruyÒn r»ng giç vµo tiÕt th¸ng ba,
ch¼ng biÕt tr¶i qua ®· bao nhiªu n¨m.
Sinh thêi n¬i ®©y MÉu thêng du ngo¹n,
®em chÝnh ®¹o ®Ó gi¸o ho¸ lßng ngêi.
DÞch th¬:
C©y ®a cã tù n¨m nµo
Mµ nay miÔu rËm nh×n vµo tèi um
§Òn thiªng rªu phñ xanh trïm
Mét ng«i mé cæ bãng r©m l¸ ®Çy
Th¸ng ba chÝnh kþ nhí ngµy
Qua bao n¨m cò chuyÖn nµy ai hay
MÉu xa du ngo¹n n¬i ®©y
D¹y ngêi chÝnh ®¹o ¨n ngay ë lµnh.
§Òn: cã lÏ chØ NguyÖt du cung
Cæ mé: L¨ng Th¸nh MÉu ngµy nay (L¨ng do ba chÞ em hä Lª ë héi §µochi khuyªn gi¸o x©y dùng n¨m 1938 B¶o §¹i MËu DÇn). (ND)
![Page 18: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/18.jpg)
35
Nguyên văn chữ Hán:
仙 人 峒
相 傳 乀 六 峒 飛 來
其 一 瞻 果 不 差
大 小 乳 垂 多 露 滴
暗 明 谷 險 幾 連 臺
日 光 深 照 佳 人 入
鵲 鳥 高 呼 遠 客 回
前 度 兵 戈 餘 骨 在
寒 風 射 面 史 添 哀Phiên âm Hán - Việt
Tiªn nh©n ®éng
T¬ng truyÒn t¸p lôc ®éng phi laiK× nhÊt quan chiªm qu¶ bÊt sai§¹i tiÓu nhò thuú ®a lé trÝch
¸m minh cèc hiÓm kØ liªn ®µiNhËt quang th©m chiÕu giai nh©n nhËpThíc ®iÓu cao h« viÔn kh¸ch håiTiÒn ®é binh qua d cèt t¹iHµn phong x¹ diÖn sö thiªm ai
36
DÞch nghÜa: §éng Tiªn Nh©n
T¬ng truyÒn cã ba m¬i s¸u ®éng phi lai,
ë ®©y lµ mét qu¶ ch¼ng hÒ sai.Nhò rñ xuèng nhá to ch¶y ra nhiÒu giät níc,
c¸c hang hiÓm hãc s¸ng tèi nªu lªn nh÷ng chç ®µisen.
¸nh s¸ng mÆt trêi xiªn s©u vµo n¬i giai nh©nbíc tíi, tiÕng quÑt kªu vang giôc gi· viÔn kh¸ch símquay vÒ.
Cuéc chiÕn tranh thuë tríc cßn rít ®¸mx¬ng thõa, luång giã buèt b¾n vµo mÆt khiÕn chongêi ta cµng thªm ai o¸n trong lßng.
DÞch th¬:T¬ng truyÒn ba s¸u ®éng tiªn§©y lµ mét ®éng gi÷a miÒn hoang s¬Nhá to nhò ch¶y cam håMËp mê hang hèc sen h« mÊy ®µiGiai nh©n theo bãng d¬ng soiThíc kªu viÔn kh¸ch båi håi quay lngChiÕn tranh x¬ng tr¾ng tõng vïngC¾t da giã l¹nh n·o nïng bi ai.
Nay ngêi Qu¶ng Ninh gäi ®éng nµy lµ ®éng Thiªn cung. §éng nµy thêiLª S¬ gäi lµ ®éng Tiªn Nh©n (Nam ch©u ký kiÕn- léng §iÒn TiÕn sü VòHuy Tr¸c). (ND)
![Page 19: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/19.jpg)
37
Nguyên văn chữ Hán:
西 姥 聖 母 祠
曾 聞 三 度 生 生 化
貞 孝 先 將 繫 此 身
西 姥 皇 家 為 後 兦
北 山 梅 氏 續 前 恩
以 完 塵 夢 生 男 子
養 梨 民 釀 古 淳
門 外 明 堂 多 水 聚
四 時 花 草 燭 香 新Phiên âm Hán - Việt
T©y Mç th¸nh mÉu tõT»ng v¨n tam ®é sinh sinh hãaTrinh hiÕu tiªn t¬ng hÖ thö th©nT©y Mç Hoµng gia vi hËu kiÕpB¾c S¬n Mai thÞ tôc tiÒn ©nDÜ hoµn trÇn méng sinh nam töKÕ dìng lª d©n nhìng cæ thuÇnM«n ngo¹i minh ®êng ®a thuû tôTø thêi hoa th¶o chóc h¬ng t©n.
38
DÞch nghÜa: §Òn th¸nh mÉu T©y Mç
Tõng nghe MÉu tr¶i qua ba ®é ho¸ sinh.§Òu lÊy ch÷ hiÕu trinh ®Ó rµng
buéc tÊm th©n m×nh.
T¹i ®Êt T©y Mç g¸ vµo hä Hoµng
lµ kiÕp cuèi.
Nèi l¹i duyªn xa víi Mai sinh ë B¾c s¬n.Cho vÑn íc väng phµm trÇn sinh ra ®îc mét trai.Cßn d¹y dç d©n th©n g©y nªn thãi tôc
thuÇn ph¸c thêi th¸i cæ
N¬i ®©y minh ®êng cã nhiÒu thuû tô.Bèn mïa hoa cá ®Ìn h¬ng c¶nh vËt còng thËt t©n k×!
DÞch th¬:Tõng nghe ba ®é hãa sinhTríc sau ®Òu lÊy hiÕu trinh gi÷ m×nhHä Hoµng kiÕp cuèi râ rµnhNèi duyªn xa víi Mai sinh ë ®êiB¾c s¬n cã mét con traiD¹y d©n T©y Mç theo thêi cæ phongMinh ®êng níc réng mªnh m«ngBèn mïa hoa cá ®Ìn nhang phông thê.
T©y Mç: nay thuéc x· Hµ Th i̧ huyÖn Hµ Trung, tØnh Thanh Ho¸, ®Òn thuéc xãm Bïi S¬n cïng x·.(ND)Hä Hoµng: MÉu cã tªn lµ Hoµng ThÞ Trinh nay h·y cßn tõ ®êng. (ND)Mai sinh: Tøc chång cña MÉu, MÉu lÊy chång cã mét con trai tªn lµ Cæn. (ND)Minh ®êng: PhÝa tríc, hiÖn cã hå níc kh ̧réng. C©u ®èi ë thê MÉu t¹i xãm Bïi S¬n. (ND)
![Page 20: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/20.jpg)
39
Nguyên văn chữ Hán:
靈 江 早 度
為 停 故 又 早 臨 行
此 處 前 年 歷 戰 爭
百 遺 骸 潛 土 裡
千 秋 碧 草 振 冤 聲
有 靈 恭 望 陰 扶 事
易 見 平 安 陽 報 誠
海 口 非 遙 須 勿 去
圖 王 惡 甚 古 難 更
Phiên âm Hán - Việt:
Linh giang t¶o ®éVÞ ®×nh cè hùu t¶o l©m hµnhThö xø tiÒn niªn lÞch chiÕn tranhB¸ch tuÕ di hµi tiÒm thæ lÝThiªn thu bÝch th¶o chÊn oan thanhH÷u linh cung väng ©m phï sùDÞ kiÕn b×nh an d¬ng b¸o thµnh
h¶i khÈu phi dao tu vËt khø§å v¬ng ¸c thËm cæ nan canh
40
DÞch nghÜa:Sím ®i qua s«ng Gianh(
V× dõng ch©n nghØ mµ l¹i ph¶i sím lªn ®êng.T¹i chèn nµy thuë tríc ®· tr¶i
bao phen tranh chiÕn.X¬ng r¬i v·i tr¨m n¨m ®ang ch×m trong ®Êt.N¬i cá biÕc ngµn thu vÉn väng tiÕng oanC¸c vong hån cã thiªng th× phß t«i viÖc chãng xong.GÆp yªn æn råi, xin tá lßng thµnh b¸o ®¸pë ®©y dï cha xa cöa biÓn còng chí tuú tiÖn ra ®iNªn hiÓu r»ng kÎ ®éc ¸c mu ®å v¬ng b¸,
trong t©m tõ xa vèn ch¼ng ®æi dêi.(DÞch th¬:
V× dõng mµ l¹i ph¶i ®i ngayBao ®é giao tranh dÊu vÉn dµyX¬ng v·i tr¨m n¨m ch×m ®Êt ÊyCá xanh ngµn thuë tiÕng oan ®ÇyNÕu thiªng phß gióp cho nªn viÖcXin b¸o thµnh t©m buæi tíi ®©yDÉu kh«ng xa còng ®õng th¼ng bíc§å v¬ng kÎ ¸c d¹ kh«ng thay!
Nguyên văn chữ Hán:
ó S«ng Gianh: Tªn ch÷ lµ §¹i linh giang, mét s«ng lín ë phÝa b¾c tØnhQu¶ng B×nh, n¬i biªn giíi ®µng trong, ®µng ngoµi thêng cã nhiÒu cuécchiÕn tranh khèc liÖt díi thêi TrÞnh NguyÔn. (ND) T¸c gi¶ muèn nãi r»ng ¸c vong hån oan khuÊt cø b¸m t¹i chèn nµy mµb¸o o¸n, v× kÎ mu ®å b¸ v¬ng vèn ch¼ng cã d¹ nh©n tõ. (ND)
![Page 21: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/21.jpg)
41
望 夫 石
北 塞 多 寒 雁 厭 飛
山 艱 水 險 自 無 依
難 將 弓 劍 分 疆 土
惟 用 和 柔 定 路 岐
言 易 行 難 行 不 得
堅 攻 固 守 守 何 宜
望 夫 幾 度 皆 成 石
墜 泪 攜 兒 斷 思 歸Phiên âm Hán - Việt:
Väng phu th¹chB¾c t¸i ®a hµn nh¹n yÕm phiS¬n gian thuû hiÓm tù v« yNan t¬ng cung kiÕm ph©n c¬ng thæDuy dông hoµ nhu ®Þnh lé kúNg«n dÞ hµnh nan hµnh bÊt ®¾cKiªn c«ng cè thñ thñ hµ nghiVäng phu kû ®é giai thµnh th¹chTruþ lÖ huÒ nhi ®o¹n t quy
42
Dich nghÜa: §¸ väng phu
N¬i ¶i B¾c l¹nh lÏo nªn con nh¹nch¸n bay ®i bay l¹i.
Nói s©u níc hiÓm tù thÊy kh«ng thÓ n¬ng m×nh.VËy mµ khã ®em cung kiÕm ph¬i bµy
vâ lùc ®Ó lµm ranh giíi.NhiÒu khi ph¶i dïng hoµ ho·n
khiªm nhêng ®Ó v¹ch ra lèi ph©n chia.Nãi dÔ lµm khã mµ lµm ch¼ng ®îc.BÒn bØ ®¸nh dÑp cè g¾ng gi÷ g×n, gi÷ g×n sao næi.Bao kÎ tr«ng chång mÊy ®é ®Òu thµnh ®¸ c¶.BÕ con r¬i lÖ vÜnh viÔn chê mong døt ý quay vÒ
DÞch th¬: §¸ väng phuL¹nh lïng ¶i B¾c nh¹n lêi bayNíc hiÓm non s©u ng¸n c¶nh nµyC¬ng vùc khã ®em cung kiÕm v¹chPh©n chia cã lÏ nhón nhêng hayVÏ vêi kÕ s¸ch th× dÔ thËt§¸nh dÑp gi÷ g×n míi khã thayBao kÎ tr«ng chång ®Òu ho¸ ®¸BÕ con r¬i lÖ c¾m ch©n ®©y!
Hßn väng phu lµ hßn ®¸ trªn nói ë phÝa b¾c cöa ®éng Tam Thanh L¹ngS¬n. (ND)
![Page 22: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/22.jpg)
43
Nguyên văn chữ Hán:
防 城
防 城 興 造 為 誰 耶
自 古 人 心 處 以 和
今 築 堅 城 語 防 守
有 何 面 目 起 兵 戈
Phiên âm Hán - Việt:
Phßng thµnh
Phßng thµnh hng t¹o vÞ thuú da
Tù cæ nh©n t©m xö dÜ hoµ
Kim tróc kiªn thµnh ng÷ phßng thñ
H÷u hµ diÖn môc khëi binh qua.
Nay thuéc ®Êt Qu¶ng T©y Trung Quèc. (ND)
44
DÞch nghÜa:
Phßng thµnhHä x©y dùng phßng thµnh kh«ng biÕt v× ai, tõ xa
ngêi d©n ë ¨n cïng nhau chØ lÊy t×nh hoµhiÕu.
Nay ®¾p thµnh kiªn cè nãi r»ng ®Ó chuÈn bÞ gi÷g×n.
Thö hái mÆt mòi nµo dÊy nªnc¸i chuyÖn chiÕn tranh?
DÞch th¬:
Phßng thµnh x©y dùng v× ai
Lßng ngêi xa vÉn hoµ hµi víi nhau
§¾p kiªn cè phßng thñ ®©u
G¬m ®ao tµn s¸t, mÆt nµo g©y ra.
![Page 23: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/23.jpg)
45
Nguyên văn chữ Hán:
寄 阮 大 人
同 窗 而 且 又 同 僚
豈 可 無 言 暮 與 朝
今 若 倚 人 尋 活 計
有 梯 他 日 首 安 翹
Phiên âm Hán - Việt:
Ký NguyÔn ®¹i nh©n
§ång song nhi th¶ hùu ®ång liªu
Khëi kh¶ v« ng«n mé d÷ triªu
Kim nhîc û nh©n tÇm ho¹t kÕ
H÷u thª tha nhËt thñ an kiÒu
46
DÞch nghÜa:
Göi NguyÔn ®¹i nh©n
Cïng häc mµ l¹i cïng lµm quan.
Th× sao kh«ng nãi têng tÊt viÖc
buæi sím ban chiÒu.
NÕu dùa vµo ngêi t×m kÕ sèng, vÝ nh c¸i
thang, th× ngµy kh¸c sao ngÈng ®Çu lªn ®îc
DÞch th¬:
Xa cïng häc nay l¹i cïng quan
Ch¼ng nãi ®Çu ®u«i ®Ó luËn bµn?
NÕu cø tùa ngêi t×m kÕ sèng
Nhê thang, sao ngÈng næi ®Çu lªn?
¤ng nµy ®ang lµm quan Tæng ®èc. (TG)
![Page 24: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/24.jpg)
47
PhÇn III
ThÕ sù vµ nhiÖm vô ®îc giao
Nguyên văn chữ Hán:
應 上 使 諸 官 作 興 邦 排 外 計
愧 作 男 兒 亂 世 中
北 南 邑 可 言 通
聖 書 未 得 興 邦 策
賢 傳 難 尋 辟 外 風
庭 對 應 求 無 表 奏
僚 行 何 面 有 肩 同
滿 旬 展 轉 終 完 卷
今 日 登 程 耳 忽 聾
48
Phiên âm Hán - Việt:
øng thîng sö ch quan t¸c hng
bang bµi ngo¹i kÕ
Quý t¸c nam nhi lo¹n thÕ trung
B¾c Nam h¬ng Êp kh¶ ng«n th«ng
Th¸nh th vÞ ®¾c hng bang s¸ch
HiÒn truyÖn nan tÇm tÞch ngo¹i phong
§×nh ®èi øng cÇu v« biÓu tÊu
Liªu hµng hµ diÖn h÷u kiªn ®ång
M·n tuÇn triÓn chuyÓn chung hoµn quyÓn
Kim nhËt ®¨ng tr×nh nhÜ hèt lung.
DÞch nghÜa:
V©ng mÖnh bÒ trªn sai c¸c quan®Òu viÕt kÕ s¸ch “dÊy vËn níc, trõngo¹i x©m” nh©n ®Ò:
ThÑn sinh ra lµ kÎ nam nhi trong thêi lo¹n. Dï®· ®i th«ng thuéc lµng th«n Nam B¾c.
![Page 25: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/25.jpg)
49
Tõng xem th¸nh th mµ cha lÇn thÊy
mÑo dÊy vËn níc.
L¹i ®äc hiÒn truyÖn1 vÉn khã t×m ra
phÐp trõ ngo¹i tÆc.
T¹i n¬i ®×nh ®èi øng mÖnh mµ kh«ng cã
tê biÓu t©u tr×nh?
Cïng hµng víi c¸c quan mÆt nµo
d¸m s¸nh vai?
Ph¶i ®Çy mét tuÇn ®¸nh vËt
míi xong quyÓn.
S¸ng nay lªn ®êng, bçng nhiªn tai ®iÕc
h¼n ®i!
DÞch th¬:
ThÑn sinh thêi lo¹n kÎ nam nh©n
Nam B¾c lµng th«n nh½n vÕt ch©n
HiÒn truyÖn th¸nh th xem ®· kh¾p
Th¸nh th, hiÒn truyÖn: ChØ c¸c s¸ch tø th, ngò kinh, ch tö, ch sö…(ND) §×nh ®èi: gÆp gì c¸c vua ë chèn triÒu ®×nh (ND) Mét tuÇn: 10 ngµy (ND) Tai ®iÕc: Qu¸ch Tö Nghi thêi §êng lo viÖc níc khi viÕt xong tê biÓutrõ quyÒn thÇn th× tai tù nhiªn kh«ng nghe thÊy g× n÷a (ND)
50
Hng bang kh¸ng ngo¹i kÕ kh«n tÇm
NÕu nh tríc bÖ kh«ng tr×nh tÊu
§©u d¸m s¸nh hµng víi c¸c quan
§¸nh vËt c¶ tuÇn xong quyÓn nép
Lªn ®êng bçng thÊy ®iÕc tai lu«n.
![Page 26: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/26.jpg)
51
Nguyên văn chữ Hán:
奉 往 諸 處 宣 設各隊民 兵
梅 生 此 處 問 何 時
而 有 梅 名 自 古 來
宣 讚 祖 先 功 不 小
宜 將 心 力 保 前 開
閨 中 婦 女 抱 兒 睡
賊 至 難 安 是 素 懷
况 我 男 人 無 掘 起
守 家 報 國 望 誰 哉
Phiên âm Hán - Việt:
Phông v·ng ch xø tuyªn thiÕtc¸c ®éi d©n binh
Mai sinh thö xø vÊn hµ thêi
Nhi h÷u mai danh tù cæ lai
Tuyªn t¸n tæ tiªn c«ng bÊt tiÓu
Nghi t¬ng t©m lùc b¶o tiÒn khai
Khuª trung phô n÷ b·o nhi thuþ
52
TÆc chÝ nan an thÞ tè hoµi
Huèng ng· nam nh©n v« quËt khëi
Thñ gia b¸o quèc väng thuú tai?
DÞch nghÜa:
V©ng mÖnh ®i c¸c xø tuyªntruyÒn x©y dùng d©n binh
C©y mai sinh ra ë ®Êt nµy tù bao giê, mµ lÊy mai lµm®Þa danh còng ®· l©u.Tuyªn truyÒn r»ng c«ng lao më mang cña tæ tiªnkh«ng ph¶i nhá, vËy ph¶i ®em hÕt t©m lùc gi÷ g×n.Ngêi ®µn bµ chèn khuª phßng bÕ con kia, khi thÊygiÆc x«ng tíi còng cßn ch¼ng yªn t©m. Huèng chi talµ ®Êng nam nhi, cßn chê ®îi ai l¹i kh«ng trçi dËy gi÷nghiÖp nhµ, ®Òn nî níc?DÞch th¬:
Mai mäc n¬i nµy tõ thuë xaThµnh tªn danh ®Þa ®Õn b©y giêTiÒn nh©n khai ph¸ c«ng kh«ng nháPh¶i biÕt chung nhau gi÷ câi bêPhô n÷ bÕ con bªn tr¸i cöaCòng kh«ng ®Ó giÆc nh¶y v« nhµTa lµm trai sèng cïng s«ng nóiCßn ®îi g× mµ ch¼ng ®øng ra.
T«i cïng Ph¹m ThËn DuËt ®Õn Mai S¬n. Héi nghÞ nµy gåm c¸c quan ®ÇutØnh tõ Ninh B×nh trë ra tæ chøc t¹i Mai S¬n (TG)
![Page 27: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/27.jpg)
53
Nguyên văn chữ Hán:
與京 師 商 友 捐 錢 養 遊 刀
日 夜 同 人 不 憚 勞
有 誠 有 力 養 游 刀
軍 增 百 數 雖 非 少
滅 惡 千 頭 未 已 高
行 事 退 攻 無 易 用
保 安 出 入 最 難 謀
或 言 冲 陣 前 皆 小
猶 滿 途 中 見 大 仇Phiên âm Hán - Việt:
D÷ kinh s th¬ng h÷u quyªn tiÒndìng du ®ao
NhËt d¹ ®ång nh©n bÊt ®¹n laoH÷u thµnh h÷u lùc dìng du ®aoQu©n t¨ng b¸ch sè tuy phi thiÓuDiÖt ¸c thiªn ®Çu vÞ dÜ caoHµnh sù tho¸i c«ng v« dÞ dôngB¶o an xuÊt nhËp tèi nan muHoÆc ng«n xung trËn tiÒn giai tiÓuDo m·n ®å trung kiÕn ®¹i cõu
54
DÞch nghÜa:
Cïng b¹n lµ th¬ng nh©n ë ®Êt kinh s quyªn tiÒn x©y dùng®éi du binh.
Ngµy ®ªm cïng ngêi lo tÝnh c«ng viÖc kh«ng ng¹i vÊt v¶.
T×m ngêi nhiÖt thµnh giµu cã ®Ó x©y dùng ®éi du binh.
Tíi nay ®îc tr¨m ngêi råi, tuy kh«ng ph¶i Ýt.
Nhng ®¸nh dÑp bän ¸c tÆc v« sè, th× cha nãi lµ nhiÒu.
V¹ch kÕ lui tíi kh«ng hÒ dÔ dµng, B¶o toµn lùc lîng l¹icµng khã kh¨n.
Cã thÓ nãi ®· hÕt diÖt trõ, nhng tõ tríc ®Òu lµ tôi nhá bÐ.
Xem ra trªn ®êng cßn ®Çy nh÷ng bän ®¹i ¸c!
DÞch th¬:Cïng ngêi ®©u cã ng¹i gian tru©nT×m kÎ giµu tiÒn l¹i cã t©mTËp häp tr¨m ngêi kh«ng ph¶i ÝtNhng qu©n giÆc m¹nh gÊp bao lÇnTíi lui v¹ch kÕ kh«ng hÒ dÔLùc lîng b¶o toµn míi khã kh¨nNh÷ng bän ®· trõ ®Òu nhá bÐQu©n thï cßn ¸c m¹nh mu«n phÇn.
Kinh s: ChØ kinh thµnh HuÕ (ND) Du binh: Nguyªn lµ du ®ao binh, ngêi cÇm dao bÝ mËt th×nh l×nh x«ng rachÐm giÕt råi t¶n hÕt, xin viÕt t¾t lµ du binh.Th¬ng nh©n:Kh«ng râ. Du binh vµ th¬ng nh©n theo gia ph¶ mét sè nhµtrong huyÖn §¹i An cã chÐp ®Õn viÖc lµm nµy cña «ng KhiÕu: ¤ng nhËn tmÖnh cña ®¬ng kim Hoµng thîng ®i diÖt lò bÊt tu©n mµ ngoµi vua rakh«ng cÇn cho ai biÕt. Dï vËy nhiÒu khi kh«ng lµm næi viÖc, l¹i ph¶i lïitríc (ND)
![Page 28: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/28.jpg)
55
Nguyên văn chữ Hán:
奉 臨 試 場
選 用 人 才 助 國 家
國 臨 危 變 保 家 何
蹈 前 以 識 能 言 語
炤 後 而 尋 善 劍 戈
先 認 守 身 他 共 道
當 知 避 難 我 無 誇
功 名 未 了 羞 聞 古
鏡 裡 誰 推 髮 似 花Phiên âm Hán - Việt:
Phông l©m thÝ trêng
TuyÓn dông nh©n tµi trî quèc giaQuèc l©m nguy biÕn b¶o gia hµ§¹o tiÒn dÜ thøc n¨ng ng«n ng÷ChiÓu hËu nhi tÇm thiÖn kiÕm quaTiªn nhËn thñ th©n tha céng ®¹o§¬ng tri tÞ n¹n ng· v« khoaC«ng danh vÞ liÔu tu v¨n cæKÝnh lý thuú th«i ph¸t tù hoa
56
DÞch nghÜa:
V©ng mÖnh tíi trêng thi
TuyÓn dông nh©n tµi ®Ó gióp níc nhµNíc ®· l©m nguy th× gi÷ nhµ ra saoTheo phÐp tríc chän kÎ v¨n tµiNghiÖm viÖc sau t×m ngêi vâ lîcNãi gi÷ b¶n th©n lµm trängTa d¸m khoe tr¸nh tai n¹n dÔ dµngC«ng danh cha ®Òn ®¸p,
thÑn thÊy ngêi xa nãi.Mµ trong g¬ng ai xui m¸i tãc ®iÓm hoa
DÞch th¬:TuyÓn dông nh©n tµi gióp níc nhµNíc nguy, nhµ gi÷ dÔ ®©u mµV¨n tµi, häc tríc nªn t×m lÊyVâ lîc, coi sau sÏ lùa raNgêi b¶o gi÷ th©n ®Òu ph¶i trängTa mong tr¸nh n¹n d¸m khoe lµC«ng danh cha tr¶ lßng thªm thÑnAi khiÕn g¬ng nh×n tãc ®iÓm hoa.
Th¬ Ph¹m Ngò L·o, quan §iÖn suý triÒu TrÇn: Nam nhi vÞ liÔu c«ng danhtr¸i, tu thÝnh nh©n gian thuyÕt vâ hÇu (c«ng danh nÕu tr¶ cha xong nî,
thÑn thÊy ngêi ta nãi Vâ hÇu). ë ®©y t¸c gi¶ dÉn c©u nãi nµy (ND)
![Page 29: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/29.jpg)
57
Nguyên văn chữ Hán:
奉 命 民
奉 命 民 一 週
朝 中 皆 事 無 餘
置 之 以 養 依 魚 食
亡 國 非 遙 不 可 除
Phiên âm Hán - Việt:
Phông mÖnh quan d©n
Phông mÖnh quan d©n nhÊt tuÕ chu
TriÒu trung giai thuyÕt sù v« d
TrÝ chi dÜ dìng y ng thùc
Vong quèc phi dao bÊt kh¶ trõ
DÞch nghÜa:
V©ng mÖnh quan s¸t d©n t×nh
V©ng mÖnh xÐt xem d©n t×nh ®·
suèt mét n¨m.
58
Trong triÒu c¸c quan ®Òu nãi kh«ng
ph¶i lµ thõa
Råi bá xã ®Ó nu«i con mät.
VËy th× viÖc mÊt níc sÏ kh«ng xa,
mµ hÕt phÐp ng¨n ngõa.
DÞch th¬:
Mét n¨m v©ng mÖnh xÐt d©n t×nh
§Òu nãi kh«ng d t¹i ®Õ ®×nh
Bá xã ®Ó nu«i con mät c¶
Mèi nguy vong mÊt níc ®· rµnh rµnh.
![Page 30: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/30.jpg)
59
Nguyên văn chữ Hán:
北 程 歎
在 南 方 役 北 方
役 雖 慮 遠 豈 為 祥
有 因 耳 目 能 聞 見
夙 債 前 緣 一 會 良
Phiên âm Hán - Việt:
B¾c tr×nh th¸n
Chøc t¹i Nam ph¬ng, dÞch B¾c ph¬ngDÞch tuy lù viÔn khëi vi têngH÷u nh©n nhÜ môc n¨ng v¨n kiÕnTóc tr¸i tiÒn duyªn nhÊt héi l¬ng.
DÞch nghÜa:Than v·n con ®êng ®i ®Êt B¾cChøc vÞ ë ph¬ng Nam nhng
c«ng viÖc th× ë ®Êt B¾c.
Thêi Êy quan bé H×nh (toµ ¸n) nh Ph¹m ThËn DuËt th× ®i vµo viÖc ngo¹igiao, cßn quan khuyÕn häc nh «ng th× ®i xem xÐt c«ng viÖc cai trÞ cñaníc ngoµi… (ND)
60
Tuy lµ viÖc lo xa, ch¾c g× ®· lµ ®iÒu tèt. Th«icòng ®îc dÞp ®Ó cho tai nghe m¾t thÊy mµ nîcò, duyªn xa cã dÞp may m¾n b¸o ®Òn.
DÞch th¬:Chøc Nam ph¬ng, viÖc B¾c ph¬ngLo xa lµ thÕ dÔ thêng ®· hayM¾t tai nh©n cã dÞp mayTiÒn duyªn tóc tr¸i ®îc ngµy gÆp nhau.
![Page 31: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/31.jpg)
61
Nguyên văn chữ Hán:
登 途
登 途 人 告 我 為 官
時 世 如 今 早 識 艱
近 火 火 能 令 面 熱
避 山 山 未 免 身 全
故 甘 誓 事 桑 蓬 志
卜 得 歸 期 老 大 安
舊 路 一 回 真 美 里
來 又 教 保 心 丹
Phiên âm Hán - Việt: §¨ng ®å
§¨ng ®å nh©n c¸o ng· vi quan
Thêi thÕ nh kim t¶o thøc gian
CËn ho¶ ho¶ n¨ng linh diÖn nhiÖt
TÞ s¬n s¬n vÞ miÔn th©n toµn
Cè cam thÖ sù tang bång chÝ
Bèc ®¾c quy k× l·o ®¹i an
Cùu lé nhÊt håi Ch©n Mü lÝ
KÕ lai hùu gi¸o b¶o t©m ®an.
62
DÞch nghÜa : Lªn ®êngNgêi nãi mõng ta lªn ®êng ra nhËn viÖc quan.Nhng ta ®¸p thêi thÕ ®æi thay råi nªn ph¶i sím biÕtlµ rÊt khã.NÕu gÇn víi löa th× löa lµm cho r¸t mÆt mµ t×m vµo Èntrong non s©u th× ch¾c ®©u ®îc yªn th©n
§µnh cam t©m phông sù chÝ tang bång vµ ®o¸n ®îclµ lóc trë vÒ sÏ ®îc yªn æn trong tuæi giµ.Mét khi theo ®êng cò quay l¹i lµng Ch©n Mü.SÏ l¹i d¹y b¶o kÎ sau nèi tiÕp gi÷ g×n lßng son vèn cã.DÞch th¬:
Ngêi nãi mõng ta nhËn viÖc quan
Ta r»ng sím biÕt buæi gian nan
NÕu gÇn löa nãng th× r¸t mÆt
Mµ Èn non s©u ch¾c ®· toµn
ThÒ víi tang bång xin cè g¾ng
Giµ vÒ ®o¸n tríc sÏ khang an
Tíi khi trë l¹i lµng Ch©n Mü
VÉn d¹y ®µn sau gi÷ d¹ son.
Vua Tù §øc ®Þnh cho «ng ®i sø Trung Quèc, nhnng viÖc bÞ ho·n vµ giaocho chøc Hµn l©m biªn tu. Nhµ cã viÖc «ng trë vÒ nöa n¨m råi ®îc vuatrao cho chøc “quan d©n chi ng«n, ký d©n chi hµnh” (Nghe ngãng ghi chÐpd©n sù)Tõ sau ®êi «ng tuy chøc mét ®»ng, mµ viÖc th× lµm mét nÎo. Thùc ra thêikú nµy viÖc cña «ng thêng do NguyÔn V¨n Têng, T«n ThÊt ThuyÕttruyÒn lÖnh tíi (ND)
![Page 32: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/32.jpg)
63
Nguyên văn chữ Hán:
子月 如京 過 翠 山 與 良友 徐 大
人
今 朝 再 上 翠 山 樓
鏡 裡 誰 推 白 滿 頭
排 酒 將 愁 碧 水
圍 棋 解 病 棄 青 丘
為 官 不 足 供 三 口
回 貫 何 能 化 一 州
午 後 登 車 南 向 去
天 時 人 事 兩 相 拘
Phiên âm Hán - Việt:
Tý nguyÖt nh kinh qu¸ Thuý s¬n d÷l¬ng h÷u Tõ ®¹i nh©n
Kim triÒu t¸i thîng Thuý s¬n l©uKÝnh lÝ thuú th«i b¹ch m·n ®ÇuBµi töu t¬ng sÇu phao bÝch thuûVi k× gi¶i bÖnh khÝ thanh kh©uVi quan bÊt tóc cung tam khÈuHåi qu¸n hµ n¨ng ho¸ nhÊt ch©u
64
Ngä hËu ®¨ng xa Nam híng khøThiªn thêi nh©n sù lìng t¬ng c©u.
DÞch nghÜa:Th¸ng Tý vµo kinh qua nói Thuý
gÆp «ng b¹n Tõ ®¹i nh©n.s¸ng nay bíc ch©n lªn toµ lÇu trªn nói Thuý.Nh¸c qua g¬ng ai xui nªn b¹c hÕt c¶ m¸i ®Çu.S¾p tiÖc rîu qu¨ng mèi sÇu vµo lµn níc biÕc.Bµy cuéc cê ®em bÖnh m×nh nÐm ra b·i cá xanh.§i lµm quan mµ kh«ng nu«i næi ba miÖng ¨n.NÕu vÒ quª cã c¸ch g× d¹y ®îc
lò häc trß ë mét ch©u?Qu¸ tra lªn xe nh»m híng Nam ®i tiÕp. ViÖc ngêi®iÒm trêi c¶ hai th«i thóc quanh ta.DÞch th¬:
S¸ng nay nói Thuý bíc lªn lÇu§Çu b¹c soi g¬ng thÊy tr¾ng phauNh¾p rîu qu¨ng sÇu, dßng biÕc ch¶yCuéc cê nÐm bÖnh cá xanh mµuLµm quan ch¼ng ®ñ nu«i ba miÖngHåi qu¸n d¹y sao d©n c¶ ch©uQu¸ Ngä giôc xe nam tiÕn tiÕpThiªn thêi, nh©n sù thóc th«i nhau.
Tõ §¹m (TG) Mét vî thø Hoµng ThÞ Tróc ngêi ë H¬ng S¬n, mét tiÓu ®ång ngêiTr¹m VÜnh TrÇn Gia §Þnh vµ con thø ®i theo lµm th©n tÝn ë n¬i lµm quan(ND)
![Page 33: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/33.jpg)
65
Nguyên văn chữ Hán:
香 江 遇 陳 居 士 話 舊
無 能 捉 得 玉 欣 娘
偽 將 回 治 不 良
不 表 忠 貞 為 後 教
定 南 靜 北 手 非 強
Phiên âm Hán - Việt:
H¬ng giang ngé TrÇn c sütho¹i cùu
v« n¨ng trãc ®¾c Ngäc H©n n¬ng
Nguþ thuyÕt t¬ng h«i trÞ bÊt l¬ng
BÊt biÓu trung trinh vi hËu gi¸o
§Þnh Nam, TÜnh B¾c thñ phi cêng.
66
DÞch nghÜa:
T¹i H¬ng giang gÆp TrÇn csü nãi chuyÖn xa
V× kh«ng cßn cã c¬ héi b¾t ®îc nµng Ngäc
H©n, nªn nãi dèi lµ ®· b¾t vÒ trÞ téi kÎ bÊt l¬ng.
§· kh«ng nªu ®iÒu hay cña kÎ trung trinh ®Ó
gi¸o dôc ngêi sau, th× ®Æt ra §Þnh Nam qu¸n, TÜnh
B¾c l©u kia tá ra thñ ph¸p ch¼ng cã cao cêng.
DÞch th¬:
Kh«ng cßn c¸ch kiÕm Ngäc H©n
Phao tin ®· b¾t trÞ phÇn bÊt l¬ng
Trung trinh sao ch¼ng nªu g¬ng
«ng TrÇn BÊt CËp ngêi thêng gióp ®ì t«i tiÒn g¹o, cung cÊp tin tøc. «ngnµy quª ë Kh©m Ch©u- Trung Quèc sang c ngô ë HuÕ ®Õn nay ®· 5 ®êi(TG)
![Page 34: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/34.jpg)
67
§Þnh Nam, TÜnh B¾c dÔ thêng giÊu ai.
Nguyên văn chữ Hán:
南 城 老 歌 者
有 一 老 翁 一 小 童
草 鞋 弊 笠 路 相 從
不 憂 後 日 為 牛 馬
不 顧 先 公 沐 雨 風
口 唱 父 生 須 教 子
手 琴 官 貴 豈 能 終
飽 溫 之 外 非 其 望
望 者 南 人 別 吉 凶
Phiên âm Hán - Việt:
Nam thµnh l·o ca gi¶H÷u nhÊt l·o «ng nhÊt tiÓu ®ångTh¶o hµi tÖ l¹p lé t¬ng tßngBÊt u hËu nhËt vi ngu m·BÊt cè tiªn c«ng méc vò phongKhÈu xíng phô sinh tu gi¸o tö
68
Thñ cÇm quan quý khëi n¨ng chungB·o «n chi ngo¹i phi k× vängVäng gi¶ Nam nh©n biÖt c¸t hung.
DÞch nghÜa:
¤ng giµ h¸t rong ë thµnh NamCã mét «ng giµ, mét em nhá, cïng ®i giµy cá ®éi nãnr¸ch d¾t tay nhau ®i rong trªn lé. MiÖng h¸t tay ®µn:Kh«ng lo sau nµy trë thµnh kiÕp ngùa tr©u, kh«ng®o¸i hoµi ®Õn c«ng lao tæ tiªn gian nan x©y dùng.Cha mÑ sinh ra nªn biÕt d¹y con.Lµm quan sang träng ch¾c g× l©u dµi.Cßn ta ngoµi viÖc Êm th©n no bông, th× ta ch¼ng cÇnchi c¶.Cã cÇn ch¨ng lµ mong ngêi níc Nam ph¶i ph©nbiÖt nçi dë hay.DÞch th¬:
Cã mét «ng giµ mét em bÐNãn hµi r¸ch n¸t tay n¾m tayH¸t kh«ng lo tíi th©n tr©u ngùa§µn ch¼ng coi xa tæ dùng x©yPh¶i nhí sinh con nªn d¹y trÎCh¾c ®©u quan quý ®îc l©u dµi
¤ng giµ ngêi ë Trùc Ninh cïng 1 con trai nhá h¸t rong ë Nam §Þnh cãkhi sang ®Êt Hng Yªn. Vî vµ con trai lín b¸n b¸nh cuèn ë chî VÞ Hoµng(TG)
![Page 35: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/35.jpg)
69
Êm th©n ta ch¼ng cÇn chi n÷aChØ íc d©n m×nh biÕt dë hay.
Nguyên văn chữ Hán:
路 過 洛 陽 即 事
見 蘇 秦 貫 洛 陽
古 時 六 國 以 誇 張
合 縱 一 計 雖 偏 巧
難 用 千 秋 保 盛 彊
北 南 欲 學 前 人 事
榮 辱 安 能 决 此 場
若 到 窮 途 須 不 試
自 家 非 好 望 何 良
Phiên âm Hán - Việt:
Lé qu¸ L¹c D¬ng tøc sùKiÕn thuyÕt T« TÇn qu¸n L¹c D¬ngCæ thêi lôc quèc dÜ khoa tr¬ng
70
hîp tung nhÊt kÕ tuy thiªn x¶oNan dông thiªn thu b¶o thÞnh cêngB¾c Nam dôc häc tiÒn nh©n sùVinh nhôc an n¨ng quýªt thö trêngNhîc ®¸o cïng ®å tu bÊt thÝTù gia phi h¶o väng hµ l¬ng.
DÞch nghÜa:Trªn ®êng qua L¹c D¬ng viÕt bµi nµyThÊy nãi r»ng T« TÇn quª ë L¹c D¬ng
Thuë tríc tõng ®eo Ên s¸u níc mµ khoa måm
Bµy kÕ hîp tung tuy hay thËtNhng ®©u ph¶i kÕ l©u dµi ®Ó gi÷thÕ níc thÞnh cêng Ngµy nay nghe r»ng xø B¾c,ph¬ngNam ®ang muèn häc chuyÖn xaSong sao quyÕt næi mét phen trèng m¸iHoÆc nh ®Õn bíc cïng quÉn còng ®õng nªn thöBëi tõ nhµ ®· kh«ng hay r«×,
th× níc tr«ng ngãng ®îc g×?DÞch th¬:
Nghe nãi T« TÇn qu¸n L¹c D¬ngThuë xa s¸u níc d¸m ph« tr¬ngHîp tung mét kÕ dï hay thËtKhã ®o¸n ngµn thu gi÷ thÞnh cêng
L¹c D¬ng; quª cña T« TÇn, thêi chiÕn quèc T« TÇn: Du thuyÕt mÊy n¨m kh«ng n¬i nµo dung n¹p (ND)
![Page 36: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/36.jpg)
71
Nam B¾c, nghe r»ng ®ang muèn häcNhôc vinh sao d¸m quyÕt thö trêng§êng cïng chí cã nªn liÒu ®ÊyNhµ ®· kh«ng hay níc ph¶i têng!
Nguyên văn chữ Hán:
臨 知 茶
不 臨 何 計 可 知 耶
難 信 方 人 有 白 茶
天 地 精 英 生 此 葉
滌 煩 止 渴 果 非 訛
Phiên âm Hán - Việt:
L©m Tri trµBÊt l©m hµ kÕ kh¶ tri da
Nan tÝn ph¬ng nh©n h÷u b¹ch trµ
Thiªn ®Þa tinh anh sinh tö diÖp
§Þch phiÒn chØ kh¸t qu¶ phi ngoa.
72
DÞch nghÜa:
Trµ L©m TriKh«ng ®i ®Õn n¬i th× lµm sao mµ biÕt
Khã tin r»ng ngêi chèn nµy l¹i cã thø b¹ch trµ
bÈm thô tinh trêi ®Êt sinh ra l¸, dïng ®Ó gi¶i phiÒnkhái kh¸t kh«ng ph¶i nãi ngoa.
DÞch th¬:
Kh«ng tíi lµm sao biÕt ®îc ®©y
Ai tin trµ b¹ch t¹i n¬i nµy
Tinh anh trêi ®Êt sinh ra l¸
Gi¶i kh¸t tiªu phiÒn thùc rÊt hay.
L©m Tri: ®Þa danh ë Trung Quèc (ND)
![Page 37: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/37.jpg)
73 74
Nguyên văn chữ Hán:
自 歎
忝 為 男 子 帶 桑 蓬
一 計 難 圖 答 祖 功
滿 路 犬 羊 無 法 辟
携 書 忠 孝 勸 當 從
空 談 世 事 南 軒 下
少 報 親 恩 北 室 中
國 運 不 明 興 廢 兆
惟 思 致 仕 向 閒 風Phiên âm Hán - Việt: Tù th¸n
ThiÓm vi nam tö ®íi tang bångNhÊt kÕ nan ®å ®¸p tæ c«ngM·n lé khuyÓn d¬ng v« ph¸p tÞchHuÒ th trung hiÕu khuyÕn ®¬ng tßngKh«ng ®µm thÕ sù Nam hiªn h¹ThiÓu b¸o th©n ©n B¾c thÊt trungQuèc vËn bÊt minh hng phÕ triÖuDuy t trÝ sÜ híng nhµn phong.
![Page 38: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/38.jpg)
75
DÞch nghÜa:
Tù than m×nhThÑn lµ kÎ nam nhi gieo chÝ tang bångKh«ng lo næi kÕ s¸ch g× ®Ó b¸o
c«ng cïng tiªn tæ§Çy ®êng dª chã ch¼ng cã phÐp g× trõ ®ù¬cCÇm quyÓn s¸ch lªn nªu ch÷ hiÕu trung
khuyªn mäi ngêi cè noi theoLuèng nãi chuyÖn ®êi t¹i chèn hiªn NamChót b¸o ¬n mÑ t¹i ng«i nhµ bªn B¾cCh¼ng hay vËn níc suy vong
thÞnh ®¹t thÕ nµo§µnh nghÜ lÏ nªn c¸o quan mu lÊy sù nhµn.
DÞch th¬:Nam nhi ®eo chÝ tang bångThÑn kh«ng kÕ s¸ch b¸o c«ng tæ ®êngKhã trõ dª chã ch¹y ng«ngS¸ch cÇm nªn ch÷ hiÕu trung khuyªn ngêiHiªn nam luèng nãi chuyÖn ®êi§¸p ¬n nhµ B¾c ®ang ngåi ®îi tr«ngKh«n lo vËn níc cïng th«ng.C¸o quan ®µnh chÞu nhµn trong kiÕp nµy?
76
Nguyên văn chữ Hán:
桑 廟 上 疏 告 病
宦 路 崎 嶇 始 未 諳
如 今 紀 十 餘 三
風 寒 痹 痛 身 難 解
葯 治 湯 丸 病 不 堪
桑 廟 月 圓 四 至
疏 呈 旬 滿 双 探
水 萍 曾 識 君 心 苦
九 卧 山 邊 亦 自 慚Phiên âm Hán - Việt:
Tang miÕu thíng sí c¸o bÖnhHo¹n lé kú khu thuû vÞ amNh kim tuÕ kØ thËp d tamPhong hµn tý thèng th©n nan gi¶iDîc trÞ thang hoµn bÖnh bÊt khamTang miÕu nguyÖt viªn quan tø chÝSí tr×nh tuÇn m·n dô song tham"Thuû b×nh" t»ng thøc qu©n t©m khæCöu ngo¹ s¬n biªn diÖc tù tµm.
![Page 39: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/39.jpg)
77
DÞch nghÜa:
T¹i ®Òn D©u d©ng sí c¸o bÖnh
Bíc vµo lµm quan gËp ghÒnh lóc míi cha quen.§Õn nay kÓ n¨m ®· tíi mêi ba.Phong hµn ®au nhøc, tù th©n kh«ng ®iÒu hoµ cho kháiNªn ph¶i dïng thuèc uèng, thuèc viªn ch÷a trÞ, mµbÖnh vÉn cha lui.NghØ t¹i ®Òn D©u, ®· qua bèn ®é tr¨ng trßn. Lóc d©ngsí t©u bµy sù duyªn, míi qua mét tuÇn mµ tiÕp ®îchai ®¹o dô. “BÌo níc” tõng hiÓu nçi thèng khæ cña®øc vua.N»m l©u ë bªn nói nµy còng tù c¶m thÊy hæ thÑn.DÞch th¬:
GËp ghÒnh ho¹n lé míi cha quenN¨m tr¶i mêi ba ®· kÓ liÒn§au nhøc phong hµn kh«ng tù kháiBÖnh t×nh ch÷a trÞ cø t¨ng thªm§Òn D©u bèn ®é tr¨ng trßn bãngD©ng biÓu ®Çy tuÇn dô hai phen“BÌo níc” biÕt vua lßng rÊt ®¾ngN»m l©u bªn nói tñi th©n hÌn.
§Òn D©n: cã hiÖu lµ Tang l©m th¸nh mÉu tõ, hiÖn ë thÞ x· Tam §iÖp tØnhNinh B×nh.
Trong dô cña vua cã c©u: Thuû th¨ng b×nh diÖc th¨ng, thuû tho¸i b×nh diÖctho¸i, khanh t©m triÓn chuyÓn trÉm khëi bÊt tri hå (Níc lªn th× bÌo lªn,níc xuèng th× beõo xuèng, lßng khanh tr¨n trë, trÉm h¸ ch¼ng hay sao?)TG
78
Nguyên văn chữ Hán:
夜 住 嘉 定
新 恩 舊 識 始 尋 來
終 夜 杯 杯 素 懷
異 種 遠 來 無 禮 義
高 聞 有 慮 辟 狼 豺
戴 天 不 恥 居 前 土
踏 地 何 忘 去 後 哀
空 道 他 人 臨 可 惡
顧 思 此 兦 亦 非 才
Phiên âm Hán - Việt: D¹ tró Gia §Þnh
T©n ©n cùu thøc thuû tÇm laiChung d¹ b«i b«i thuyÕt tè hoµiDÞ chñng viÔn lai v« lÔ nghÜaCao v¨n h÷u lù tÞch lang sµi§íi thiªn bÊt sØ c tiÒn th槹p ®Þa hµ vong khø hËu ai?Kh«ng ®¹o tha nh©n l©m kh¶ èCè t thö kiÕp diÖc phi tµi!
![Page 40: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/40.jpg)
79
DÞch nghÜa: §ªm nghØ ë thµnh Gia §Þnh
V× mang ¬n huÖ míi, quen biÕt xa,míi ph¶i t×m l¹i chèn nµy.
suèt ®ªm tõng chÐn n©ng lªn kÓ lÓ nçi lßng.Gièng kh¸c tõ xa tíi khinh ta,
kh«ng cÇn gi÷ lÔ nghÜa g×.KÎ ngåi trªn cao cã nghÜ kÕ
tiªu diÖt lò sãi lang.§Çu ®éi trêi kh«ng thÑn ®ang ë
®Êt tæ tiªn xa.Ch©n ®¹p ®Êt sao quªn ®i viÖc
trõ khö mèi hËu ho¹.Luèng chª ngêi ta l©m vµo t×nh c¶nh ®¸ngghÐt soi l¹i th©n m×nh kiÕp nµy lµ kÎ bÊt tµi!
DÞch th¬:
B¹n xa gÆp l¹i, ®Õn n¬i nµyN©ng chÐn tµn canh chuyÖn ®¾ng cayGièng kh¸c khinh ta chµ lÔ nghÜaNg«i cao cã kÕ diÖt lang cÇy§éi trêi quª tæ mµ kh«ng thÑn§¹p ®Êt sao quªn häa tíi ®©yLuèng nãi ngêi ®êi sao ®¸ng ghÐtSoi m×nh thËt kÎ bÊt tµi thay.
80
Nguyên văn chữ Hán:
言 志
或 將 設 帳 助 貧 家
無 學 安 能 別 正 邪
始 著 化 兒 初 集 韻
再 成 訓 長 一 詩 歌
守 和 不 智 難 為 者
除 暴 凡 才 豈 得 耶
老 大 少 酬 先 祖 願
朝 飧 暮 粥 伴 煙 霞
Phiên âm Hán - Việt: Ng«n chÝ
HoÆc t¬ng thiÕt tríng trî bÇn giaV« häc an n¨ng biÖt chÝnh tµThuû tríc “Ho¸ nhi s¬ tËp” vËnT¸i thµnh “HuÊn trëng nhÊt thi” caThñ hoµ bÊt trÝ nan vi gi¶Trõ b¹o phµm tµi khëi ®¾c da?L·o ®¹i thiÓu thï tiªn tæ nguyÖnTriªu xan mé chóc b¹n yªn hµ!
![Page 41: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/41.jpg)
81
DÞch nghÜa: nãi chÝ m×nhNghÜ nªn më trêng d¹y häc ®Ó gióp ngêi nghÌo.
NÕu kh«ng häc th× sao chia biÖt ®îc lÏ hay ®iÒu tr¸i.
Lóc ®Çu viÕt quyÓn “ho¸ nhi s¬ tËp”.
Råi l¹i chÕ s¸ch “HuÊn trëng nhÊt thi”.
Muèn gi÷ sù hoµ hµi, kh«ng trÝ khã lµm nªn ®îc.
Trõ kÎ b¹o tµn, tµi hÌn sao g¸nh næi viÖc?
Giµ c¶ míi mong chót b¸o ®Òn ý nguyÖn tæ tiªn.
S¸ng c¬m tèi ch¸o rong ch¬i trong thó yªn hµ.
DÞch th¬:
Muèn më trêng d¹y ngêi nghÌo
ChÝnh, tµ kh«ng häc biÕt theo lèi nµo
“Ho¸ nhi s¬ tËp” viÕt ®Çu
“HuÊn trëng” l¹i tiÕp ®Ó sau häc ®ßi
Kh«ng trÝ khã gi÷ hoµ hai
Trõ qu©n b¹o ngîc kÐm tµi sao nªn
Giµ nµy ®Òn b¸o tæ tiªn
Yªn hµ vui thó ch¸o c¬m qua ngµy.
Ho¸ nhi s¬ tËp: Tªn s¸ch d¹y trÎ häc sù cÇn thiÕt ban ®Çu (ND). HuÊn trëng nhÊt thi: tªn s¸ch d¹y trÎ trëng thµnh gåm 100 bµi thÊt ng«nb¸t có, nªu lªn ®iÒu cÇn biÕt lóc vµo ®êi cña sü n«ng c«ng th¬ng (ND)
82
Nguyên văn chữ Hán:
生 居 亂 世
生 居 亂 世 道 如 何
豈 為 安 貧 守 故 家
法 祖 一 生 惟 用 筆
病 多 終 日 不 操 戈
無 才 難 與 奸 對
漸 進 寧 將 墨 誇
不 憚 風 霜 留 後 代
請 將 心 緒 表 詩 歌
Phiên âm Hán - Việt: Sinh c lo¹n thÕ
Sinh c lo¹n thÕ ®¹o nh hµKhëi vÞ an bÇn thñ cè giaPh¸p tæ nhÊt sinh duy dông bótBÖnh ®a chung nhËt bÊt thao quaV« tµi nan d÷ quyÒn gian ®èiTiÖm tiÕn ninh tíng chØ mÆc khoa
![Page 42: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/42.jpg)
83
BÊt ®¹n phong s¬ng lu hËu ®¹iThØnh t¬ng t©m tù biÓu thi ca.
DÞch nghÜa:
Sèng trong thêi lo¹nSèng trong thêi lo¹n biÕt nãi ra sao, ®©u v× yªn víi
c¶nh nghÌo ë l¹i gi÷ ng«i nhµ cò.Häc theo tiªn cæ c¶ ®êi dïng bót, nhiÒu bÖnh dÉu
®Õn ngµy cuèi kh«ng thÓ chuyªn dông kiÕm qua.Kh«ng tµi, khã mµ ®èi mÆt víi lò quyÒn gian, chØ
dÇn dÇn khoe giÊy mùc cïng ngêi. Ch¼ng ng¹i dÇmd·i giã s¬ng, ®Ó l¹i cho ®êi sau nçi niÒm trongnh÷ng vËn th¬ ca
DÞch th¬:
Sèng trong thêi lo¹n nãi sao“An bÇn cè qu¸n” lÏ nµo nh aiBót nghiªn theo tæ häc ®ßiBÖnh nhiÒu ®©u d¸m khoe tµi kiÕm cungQuyÒn gian kh«ng søc tranh hïngDÇn ®em giÊy mùc tá cïng nh©n gianPhong s¬ng ch¼ng ng¹i khã lµmGöi vÒ hËu thÕ ®«i hµng th¬ ca.
84
Nguyên văn chữ Hán:
因 回 家 修 祖 堂 峠 舊 友
翹 首 秋 初 月 上 弦
窗 邊 風 送 遇 三 賢
換 童 披 席 茅 檐 下
同 話 來 年 到 故 園
Phiên âm Hán - Việt:
Nh©n håi gia tu tæ ®êng
d÷ h¬ng cùu h÷u
KiÒu thñ thu s¬ nguyÖt thîng huyÒn
Song biªn phong tèng ngé tam hiÒn
Ho¸n ®ång phi tÞch mao thiÒm h¹
§ång tho¹i lai niªn ®¸o cè viªn
![Page 43: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/43.jpg)
85
DÞch nghÜa:
Nh©n vÒ quª söa nhµ thê tæ, nãi chuyÖn
víi b¹n bÌ ngêi ë cïng lµng.
NgÈng ®Çu coi tr¨ng thîng huyÒn
th¸ng ®Çu thu
C¬n giã nµo ®a ta gÆp l¹i ba ngêi b¹n
ë bªn song cöa.
BÌn gäi tiÓu ®ång tr¶i chiÕu
díi hiªn m¸i cá.
Råi ngåi chuyÖn trß hÑn hß
n¨m sau l¹i tíi chèn quª.
DÞch th¬:
Tr¨ng thîng huyÒn buæi thu s¬
Ba hiÒn cöa sæ t×nh cê ®Õn ch¬i
Gäi ®ång tr¶i chiÕu hiªn ngoµi
Sang n¨m nhµ cá hÑn ngåi chèn quª!
Tõ ®êng hä KhiÕu hiÖn cßn ë phÝa tr¸i n¬i thê «ng NghÌ KhiÕu N¨ng
TÜnh t¹i th«n Trùc Mü, x· Yªn Cêng, huyÖn ý Yªn (tr«ng vµo) (ND) Ba ngêi b¹n ®i xa vÒ quª gÆp quan NghÌ, kh«ng râ lai lÞch. (ND)
86
Nguyên văn chữ Hán:
石 泉 寺 暮 雨 遇 故 妻
出 政 回 思 歷 久 年
北 南 何 礙 幾 狼 煙
眼 前 泉 寺 家 女
背 後 西 軒 翠 帳 懸
勸 飲 杯 杯 談 世 變
添 油 注 注 敘 心 田
夜 深 床 上 無 能 睡
難 卜 重 來 別 泪 連
Phiên âm Hán - Việt:
Th¹ch tuyÒn tù mé vò ngé cè thªxuÊt chÝnh håi t lÞch cöu niªnB¾c Nam hµ ng¹i kû lang yªnNh·n tiÒn TuyÒn tù Ng« gia n÷Bèi hËu T©y hiªn thuý tríng huyÒnKhuyÕn Èm b«i b«i ®µm thÕ biÕnThiªm du chó chó tù t©m ®iÒn
d¹ th©m sµng thîng v« n¨ng thuþNan bèc trïng lai biÖt lÖ liªn
![Page 44: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/44.jpg)
87
DÞch nghÜa;Buæi chiÒu ®i qua chïa Th¹ch TuyÒn, gÆp ma thÊy l¹i vîcò.Tõ buæi ra lµm quan, nghÜ l¹i tr¶i ®· nhiÒu n¨m.Câi B¾c ph¬ng nam cã ng¹i ngÇn chi bao ®é khãi lang.Tríc m¾t hiÖn ra c« g¸i hä Ng« ®ang ë chïa TuyÒn.Díi m¸i hiªn T©y sau lng mµn thuý ®· vÐn cöa ra.Khuyªn nhau tõng chÐn bµn phiÕm cuéc biÕn lo¹n câinh©n gian.Rãt dÇu thªm vµo ®Üa, l¹i thªm n÷a, ph¬i bµy chuyÖn tù®¸y lßng.Khuya råi lªn giêng n»m nghØ mµ kh«ng sao ngñ ®îc.BiÕt tíi khi nµo cã ngµy gÆp l¹i, tõ biÖt nhau níc m¾tliªn tiÕp tu«n r¬i.
DÞch th¬:Lµm quan ®· tr¶i nhiÒu n¨mB¾c Nam ®©u cã ng¹i ngÇn lang yªnHä Ng« c« g¸i chïa TuyÒnHiªn T©y mµn thuý vÐn liÒn cöa lªnChuyÖn ®êi chÐn chÐn mêi khuyªnThªm dÇu kÓ lÓ hµn huyªn ®¸y lßngKhuya n»m vÉn thøc chong chongNgµy nµo gÆp l¹i rßng rßng lÖ r¬i!
Nguyªn chó: Chïa Thanh TuyÒn tøc chïa Th¸p cã mé cña c«ng chóaTrÞnh. Vî cò tªn lµ ThÞ Hoµ quª ë Uy Tæ. Chïa nµy lµ chïa hang Th¸pthuéc khu vùc tr¹i giam V26 x· Ninh V©n huyÖn Hoa L tØnh Ninh B×nh(ND) Khãi lang: chØ giÆc gi·, quan hÖ ®Õn vËn mÖnh quèc gia. (ND)
88
Nguyên văn chữ Hán:
夜 宿 會 安 縫 織 坊
一 百 年 餘 未 久 年
縫 坊 祀 祖 北 方 遷
桑 田 蠶 藝 非 無 用
食 飽 依 溫 頗 有 錢
千 古 儉 供 須 不 贅
終 身 皆 望 此 而 安
秋 盆 水 潦 宜 當 識
貧 薄 同 言 仰 浩 天
Phiên âm Hán - Việt:
D¹ tóc Héi An phïng chøc phêngNhÊt b¸ch niªn d vÞ cöu niªnPhïng phêng tù tæ B¾c ph¬ng thiªnTang ®iÒn tµm nghÖ phi v« dôngThùc b·o y «n ph¶ h÷u tiÒnThiªn cæ kiÖm cung tu bÊt chuÕChung th©n giai väng thö nhi yªn
![Page 45: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/45.jpg)
89
Thu Bån thuû l¹o nghi ®¬ng thøcBÇn b¹c ®ång ng«n ngìng h¹o thiªn
DÞch nghÜa
§ªm nghØ ë phêng dÖt may Héi An.H¬n mét tr¨m n¨m còng cha l©u, phêng may
thê vÞ tæ quª ë m¹n B¾c dêi vµo
Trång d©u nu«i t»m kh«ng ph¶i lµ v« dôngCã c¬m no ¸o Êm, l¹i cã tiÒn tiªu.Tõ ngµn xa nÕu tiÕt kiÖm còng kh«ng phải lµ
thõa. Suèt ®êi nhê thÕ mµ ë ¨n yªn æn.S«ng Thu Bån nÕu cã níc lôt nªn hay r»ng,
ngêi nghÌo tóng ®Òu nãi nhê sù yªu ghÐt cña trêi.
DÞch th¬H¬n mét tr¨m n¨m ch¼ng ph¶i l©uPhêng may thê tæ B¾c ph¬ng vµoD©u t»m ch¨m chØ ®©u v« dôngNo Êm ngoµi ra l¹i cã tiªuNgµn thuë tù cung kh«ng sî thiÕuSuèt n¨m nhê ®ã ®îc yªn nhiÒuThu Bån níc lôt ®õng trµn ®ÕnNghÌo tóng do trêi sù ghÐt yªu!
Giç tæ vµo ngµy 12 th¸ng 12 ©m lÞch. (ND)
90
Nguyên văn chữ Hán:
人 言 五 果
人 言 五 甘 為 貴
我 對 非 真 女 似 男
不 賣 只 留 家 用 果
為 身 邪 正 豈 無 諳
Phiên âm Hán - Việt:
Nh©n ng«n ngò liÔm qu¶Nh©n ng«n Ngò liÔm cam vi quý
Ng· ®èi phi ch©n n÷ t¹i nam
BÊt m¹i chØ lu gia dông qu¶
Vi th©n tµ chÝnh khái v« am.
![Page 46: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/46.jpg)
91
DÞch nghÜa:
Ngêi nãi qu¶ khÕ
Ngêi nãi qu¶ khÕ ngät míi quý, nhng ta th×r»ng kh«ng ph¶i vµ nh vËy con g¸i còng nh trai.
Cã b¸n ®©u, chØ dµnh lµm thø qu¶ gia dông.
Cßn ai kh«ng ph©n biÖt ®îc chÝnh tµ,
dÉu nãi cã Ých g×?
DÞch th¬:
Ngêi cho khÕ ngät quý thay
T«i r»ng ch¼ng kh¸c g¸i nµy gièng trai
ChØ dïng cã b¸n cho ai
chÝnh tµ kh«ng biÕt nãi lêi ai nghe?
T«i ®Õn nhµ mét ngêi b¹n råi cïng ®Õn ch¬i ®éng Liªn Hoa n¬i cô NghÌTam §¨ng ë Èn, thÊy cã mÊy c©y to ë lèi vµo (TG) Thê ®µo S TÝch thêi TrÇn: BÊt tri nan thuyÕt thö duyªn do, toan hùu nhcam thÞ ngo¹i ®å. ThÕ sù dôc an an vÞ qu¶, giang hµ nhËt h¹ l·o nhi c«(HiÓu ®©u mµ nãi ®îc c¨n nguyªn, chua ngät kh«ng chia thËt h¶o huyÒn.Cuéc thÕ muèn hay hay ch¼ng næi. Non s«ng vËn cuèi l·o nµo yªn). (ND)
92
Nguyên văn chữ Hán:
香 羹
端 陽 日 暮 天 如 火
馬 上 全 身 浸 水 中
多 見 多 聞 皆 不 顧
且 飢 且 熱 兩 相 攻
厥 魚 蓴 菜 泰 香 冲
榕 下 西 風 足 莫 從
始 解 方 民 供 祖 忌
有 名 自 此 問 誰 通
Phiên âm Hán - Việt: H¬ng Canh
§oan d¬ng nhËt mé thiªn nh ho¶M· thîng toµn th©n tÈm thuû trung§a kiÕn ®a v¨n giai bÊt cèTh¶ c¬ th¶ nhiÖt lìng t¬ng c«ngQuyÕt ng thuÇn th¸i h¬ng xung tÞDung h¹ t©y phong tóc m¹c tßngThuû gi¶i ph¬ng d©n cung tæ kÞ
h÷u danh tù thö vÊn tuú th«ng
![Page 47: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/47.jpg)
93
DÞch nghÜa: H¬ng canhTiÕt ®oan d¬ng, chiÒu xuèng n¾ng nh ®æ löa ngåi
trªn lng ngùa toµn th©n nh ng©m trong níc.
Ta vèn thÝch nghe hay xem mµ vÉn kh«ng thiÕt, võa®ãi võa nãng c«ng ph¸ th©n m×nh.
H¬i th¬m cña c¸ r«, rau rót bçng x«ng vµo mòi.
Díi gèc ®a, trong giã t©y, ch©n lª ch¼ng næi. Míihay ngêi së t¹i thêng dïng thø nµy ®Ó lµm lÔ tætiªn.
Nªn cã tªn tõ ®ã, muèn hái mÊy ai mµ hiÓu.
DÞch th¬: H¬ng canh§oan d¬ng chiÒu n¾ng nh nung
Trªn yªn ít sòng nh ng©m níc råi
ThiÕt g× ®Õn sù nghe ch¬i
Võa nãng võa ®ãi ai ngåi cho yªn
C¸ r« rau rót canh th¬m
Giã t©y díi bãng ®a r©m h÷u t×nh
Ch©n tª lª ch¼ng næi m×nh
Cã tªn tõ ®ã ai rµnh biÕt kh«ng?
H¬ng canh: canh th¬m. §Þa danh n¬i t¸c gi¶ ®Æt ch©n ®Õn. (ND)
94
Nguyên văn chữ Hán:
清 明
北 望 南 洲 萬 里 途
清 明 此 日 雨 雲 無
後 先 大 小 頻 來 墓
上 下 金 銀 布 滿 墟
酒 洒 一 壺 留 莽 草
心 祈 諸 事 早 豐 餘
妻 兒 在 貫 今 非 異
少 報 生 成 世 世 如
Phiên âm Hán - Việt: Thanh minh
B¾c väng Nam ch©u v¹n lÝ ®åThanh minh thö nhËt vò v©n v«
hËu tiªn ®¹i tiÓu tÇn lai méThîng h¹ kim ng©n bè m·n khTöu s¸i nhÊt hå lu m·ng th¶oT©m k× ch sù t¶o phong dThª nhi t¹i qu¸n kim phi dÞThiÓu b¸o sinh thµnh thÕ thÕ nh.
![Page 48: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/48.jpg)
95
DÞch nghÜa: TiÕt Thanh minhTr«ng vÒ ph¬ng B¾c ®Êt Nam ch©u c¸ch xa v¹ndÆm.TiÕt Thanh minh h«m nay kh«ng cã m©y ma.KÎ tríc ngêi sau lín bÐ kÐo nhau viÕng mé, vµngb¹c thÊp cao bay liÖng kh¾p cån.Tíi hå rîu lªn ®¸m cá, trong t©m nguyÒn íc mäiviÖc ®Òu tèt lµnh thõa th·i.Vî con m×nh ë quª ch¾c còng vËy, chót ®Ó b¸o ®¸p¬n sinh thµnh cã thÓ.
DÞch th¬:Nam ch©u ph¬ng B¾c xa vêi
TiÕt Thanh minh tíi c¶ trêi s¸ng trongRa cån lín bÐ d¨ng d¨ng
B¹c vµng phÊp phíi d¶i ngang trªn måRîu ngon tíi cá mét hå
CÇu cho c¸c viÖc nhá to tèt lµnhVî con ë chèn quª m×nh
Chót lßng b¸o ®¸p sinh thµnh vËy th«i.
Nam Ch©u: Quª h¬ng t¸c gi¶. (ND) Lóc nµy t«i ®ang ë m¹n T©y nam ®Êt Kh¬ me. (TG)
96
Nguyên văn chữ Hán:
題 一 帆 風 順 圖
一 生 之 計 在 於 勤
帆 汎 江 中 破 白 雲
風 順 五 湖 隨 所 適
順 心 順 力 自 無 貧
Phiên âm Hán - Việt:
§Ò nhÊt phµm phong thuËn ®å
NhÊt sinh chi kÕ t¹i cÇn
Phµm phiÕm giang trung ph¸ b¹ch v©n
Phong thuËn ngò hå tuú së thÝch
ThuËn t©m thuËn lùc tù v« bÇn.
![Page 49: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/49.jpg)
97
DÞch nghÜa:
§Ò bøc vÏ l¸ buåm thuËn giã.
KÕ sèng c¶ ®êi lµ sù siªng n¨ng.
ThuyÒn lít trªn s«ng ph¸ tan m©y tr¾ng. Giã
thæi gióp cho l¸ buåm trªn
ngò hå d¹o ch¬i tuú thÝch.
T©m thuËn, lùc thuËn lo g× sù tóng nghÌo
DÞch th¬:
Siªng n¨ng lµ kÕ ë ®êi
ChiÕc thuyÒn lít ph¸ m©y tr«i trong dßng
Ngò hå thuËn giã thong dong
ThuËn t©m thuËn lùc ¾t kh«ng khã nghÌo.
Cã ngêi ®a t«i bøc vÏ cña «ng s chïa §Ønh Minh, «ng ®· ®Ò ch÷nhng l¹i xo¸ ®i, nhê t«i viÕt c¶ bµi th¬. Sau «ng ph¸ giíi lÊy vî lµm thuècë chî tØnh trë nªn kh¸ gi¶, «ng cã ®a t«i bµi th¬: NhÊt tù tri thµnh b¹i,thiªn thu m¹c th¸n ta, ®¬ng thêi quû cèc tö, dôc h¶o tèc quy gia. (TG)
98
Nguyên văn chữ Hán:
告 家 兒
我 族 原 居 潮 祿 社
故 難 處 往 他
有 聲 移 至 從 黎 末
無 上 惟 能 助 學 櫽
不 識 何 田 留 祖 墓
但 知 榕 處 是 先 堂
孝 仁 前 後 當 非 改
經 史 修 身 理 自 彰Phiên âm Hán - Việt:
C¸o gia nhiNg· téc nguyªn c TriÒu Léc x·Cè h¬ng nan xö v·ng tha h¬ng
h÷u Thanh di chÝ tßng Lª m¹tV« Thîng duy n¨ng trî häc l¬ngBÊt thøc hµ ®iÒn lu tæ m駷n tri dung xø thÞ tiªn ®êngHiÕu nh©n tiÒn hËu ®¬ng phi c¶iKinh sö tu th©n lý tù ch¬ng.
![Page 50: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/50.jpg)
99
DÞch nghÜa: Nãi víi c¸c con.hä ta cã gèc tõ x· TriÒu Léc.Nhng ®Õn khi kh«ng trô ®îc dµnh dêi tíi chèn quªngêi.Tøc ®Êt H÷u Thanh vµo thêi Lª m¹t. May ®îc c« g¸itªn lµ V« Thîng ®ì cho l¬ng mµ ¨n häc.VÝ quay vÒ cè qu¸n t×m mé tæ, th× sao râ t¹i thöa ruéngnµo?ChØ bݪt r»ng xø C©y §a ngµy nay lµ n¬i ë cña gia tiªnthuë tríc
Dï sao viÖc hiÕu, ®iÒu nh©n sau tríc chí nªn thay ®æi.Ph¶i râ lÏ häc hµnh míi chÝnh lµ tu th©n.
DÞch th¬:Hä ta vèn quª x· TriÒu LécGÆp khã ®µnh dêi ®Õn kh¸ch h¬ng.Ngô ë H÷u Thanh tõ Lª m¹t.Häc nhê V« Thîng gióp cho l¬ng.Ruéng nµo mµ biÕt n¬i mé tæC©y ®a khu Êy cã tiªn ®êng.Sau tríc hiÕu nh©n ®õng thay ®æi.Tu th©n kinh sö träng tõ h¬ng.
TriÒu Léc: Mét x· thuéc vïng ®Êt huyÖn lþ §¹i An xa, nay kh«ng cßn (TG) Cè h¬ng: (nh trªn) v× thêi Lª m¹t d©n lµng bÞ tËt dÞch nªn ph¶i bá quª dêi vÒphÝa ®«ng nam huyÖn vïng ®Êt míi båi ®Ó ë nhng tæ ta th× kh«ng thÕ mµ ®i sang®Êt H÷u Thanh( TG).V« thîng: tªn cô tæ bµ mµ cô tæ ta ®Æt cho kh«ng ph¶i tªn vèn cã.C©u 5, 6: ChØ ®Êt triÒu Léc. (ND)
100
Nguyên văn chữ Hán:
病 後 即 事
聞 鐂 睡 起 帳 初 開
手 足 何 因 不 受 差
如 刺 百 針 同 聚 會
似 蟬 千 个 並 飛 來
天 反 地 倒 無 方 守
祖 祝 先 歡 話 素 懷
後 日 問 童 知 昨 日
不 居 地 府 本 時 乖
Phiên âm Hán - Việt:
BÖnh hËu tøc sùV¨n kª thuþ khëi tríng s¬ khaiThñ tóc hµ nh©n bÊt thô saiNh thÝch b¸ch ch©m ®ång tô héiTù thiÒn thiªn c¸ tÞnh phi laiThiªn phiªn ®Þa ®¶o v« ph¬ng thñTæ chóc tiªn hoan tho¹i tè hoµi
![Page 51: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/51.jpg)
101
HËu nhËt v¸n ®ång tri t¹c nhËtBÊt c ®Þa phñ b¶n thêi quai.
DÞch nghÜa:
Sau bÖnh viÕt bµi nµy§ang ngñ nghe tiÕng gµ g¸y, dËy më mµn ra.
Th× thÊy nh cã tr¨m c¸i kim ®ang chäc da thÞt vµngµn con ve sÇu cïng bay l¹i kªu vang, ch©n taycøng. TiÕp råi trêi nghiªng ®Êt lén, kh«ng phÐp gi÷næi. Tæ gäi tiªn mõng nãi ®iÒu xa x«i mong nhí. Saunµy hái trÎ míi biÕt r»ng ngµy võa qua, ®· tíi ®Þa phñmµ kh«ng ë l¹i ®îc v× ch¼ng ®óng giê
DÞch th¬:Nghe gµ tØnh giÊc më mµn raV« cí ch©n tay bçng cøng ®êDa tùa tr¨m kim cïng lóc chäcTai nh ©m Ø v¹n ve ca§Êt trêi nhµo lén kh«n d×u gi÷Tiªn tæ vui mõng gäi ®Õn nhµSau míi hái ®ång hay b÷a trícTa vÒ ®Þa phñ ch¼ng ®óng giê.
Th¬ Hµn Dò: VÊn nhi nhi ®¹o håi ©m c¶nh, bÊt hîp thêi thÇn ®¾c phãngquy (Hái trÎ trÎ r»ng vÒ ®Þa phñ, mµ kh«ng ë ®îc t¹i sai giê). (TG)
102
Nguyên văn chữ Hán:
君 明 臣 良 格
君 須 知 敬 在 心 中
臣 早 當 思 一 世 恭
始 見 眼 前 家 國 旺
千 秋 不 慮 落 途 窮
Phiên âm Hán - Việt:
Qu©n minh thÇn l¬ng c¸ch
Qu©n tu tri kÝnh t¹i t©m trung
ThÇn t¶o ®¬ng t nhÊt thÕ cung
Thuû kiÕn nh·n tiÒn gia quèc vîng
Thiªn thu bÊt lù l¹c ®å cïng.
![Page 52: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/52.jpg)
103
DÞch nghÜa:
ThÕ vua s¸ng t«i hiÒn
Lµ vua tõ trong lßng ph¶i hiÓu nghi· kÝnh tin,
lµ bÒ t«i ph¶i sím hiÓu viÖc mét ®êi cung phông.
Th× tríc m¾t míi thÊy níc nhµ thÞnh vîng,
mµ ngµn thu ch¼ng lo r¬i vµo con ®êng cïng quÉn.
dÞch th¬:
Vua nªn gi÷ ®¹o kÝnh tin
T«i nªn sím nghÜ mét niÒm cóc cung
Níc nhµ míi thÊy hanh th«ng
Ngµn thu ch¼ng sî ®êng cïng ®Õn th©n.
LÊy ý tõ bµi th¬ cña Vò Huy Tr¸c: Vi qu©n l·n v« tin, vi thÇn ®¹i bÊttrung. Gia quèc hµ h÷u vÜnh, Khæng M¹nh diÖc ng«n cïng (Lµ vua lêich¼ng kÝnh tin, lµ t«i l¹c nh¸c bá liÒn ch÷ ttrung, níc nhµ r¬i ®Õn chçcïng, gäi thµy Khæng M¹nh nãi kh«ng phÐp g×). (ND)
104
Nguyên văn chữ Hán:
父 慈 子 孝 格
根 幹 須 知 盡 力 培
花 榮 發 應 天 時
子 孫 外 滿 庭 立
風 雨 無 愁 不 日 來
Phiên âm Hán - Việt:
Phô tõ tö hiÕu c¸ch
C¨n c¸n tu tri tËn lùc båi
Qu¶ hoa vinh ph¸t øng thiªn thêi
Tö t«n néi ngo¹i m·n ®×nh lËp
Phong vò v« sÇu bÊt nhËt lai
![Page 53: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/53.jpg)
105
DÞch nghÜa:
ThÕ c©y cha hiÒn con hiÕu
muèn gèc cµnh v÷ng ch¾c th× cÇn
ph¶i lo viÖc vun trång.
Qu¶ hoa míi n¶y në tèt ®Ñp mµ
thuËn víi thêi vô.
con ch¸u néi ngo¹i ®øng th¼ng ®Çy s©n.
kh«ng sî cã ngµy giã ma bÊt k× Ëp tíi.
DÞch th¬:
gèc rÔ v÷ng bÒn do vun ®¾p
Qu¶ hoa t¬i tèt hîp thiªn th×
Ch¸u con néi ngo¹i ®Çy s©n ®øng
Ch¼ng sî giã ma ®Õn bÊt kú.
106
Nguyên văn chữ Hán:
椿 萱 並 茂 格
一 堂 老 大 有 椿 萱
蔭 滿 門 庭 照 鏡 圓
遠 近 兒 孫 皆 得 路
莫 愁 來 往 落 深 淵
Phiên âm Hán - Việt:
Xu©n huyªn tÞnh mËu c¸ch
NhÊt ®êng l·o ®¹i h÷u xu©n Huyªn
Êm m·n m«n ®×nh chiÕu kÝnh viªn
ViÔn cËn nhi t«n giai ®¾c lé
M¹c sÇu lai v·ng l¹c th©m uyªn.
![Page 54: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/54.jpg)
107
DÞch nghÜa:
ThÕc©y xu©n huyªn cïng t¬i tèt
mét nhµ giµ c¶ cã c©y xu©n c©y huyªn, bãng rîp
trªn cöa ngoµi s©n, soi vµo g¬ng thÊy sù trßn ®Çy. ë
n¬i gÇn chèn xa con ch¸u ®Òu lµm nªn. Ch¼ng buån
phiÒn v× trong viÖc ®i l¹i gÆp ®iÒu sa ng· t¹i vùc s©u
dÞch th¬
mét nhµ giµ c¶ ®ñ xu©n huyªn
G¬ng s¸ng trßn trong bãng rîp hiªn
Con ch¸u gÇn xa ®Òu thµnh ®¹t
Ch¼ng lo xa ng· khái u phiÒn.
Nguyên văn chữ Hán:
LÊy tõ ý bµi th¬ VÞnh c¶nh gia ®×nh cña Vò Huy Tr¸c: ViÔn cËn nhi t«nvinh ®¾c lé, ®¬ng tri phô mÉu thiÖn vi tiªn (Con ch¸u gÇn xa vinh hiÓn®îc, ph¶i do cha, mÑ thiÖn lµm ®Çu) (ND)
108
孝 忠 一 念 格
在 家 知 孝 對 雙 親
壯 大 明 知 奉 國 君
若 慮 後 來 安 吉 事
當 思 出 處 應 時 辰
Phiên âm Hán - Việt:
HiÕu trung nhÊt niÖm c¸ch
T¹i gia tri hiÕu ®èi song th©n
Tr¸ng ®¹i minh tri phông quèc qu©n
Nhîc lù hËu lai an c¸t sù
§¬ng t xuÊt xö øng thêi thÇn.
![Page 55: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/55.jpg)
109
DÞch nghÜa
ThÕ mét niÒm trung hiÕuë nhµ biÕt hiÕu víi mÑ cha.
§Õn khi trëng thµnh nªn hiÓu râ
viÖc phông sù víi quèc qu©n.
NÕu lo nghÜ ®Õn sù yªn æn tèt lµnh sau nµy.
TÊt ph¶i nghÜ lóc ®i lóc ë thÕ nµo cho
hîp víi thêi cuéc.
DÞch th¬:
BÐ th× hiÕu víi song th©n
Lín lªn phông sù quèc qu©n thÕ nµo
Lo ®êi yªn æn vÒ sau
Tíi lui c©n nh¾c cèt sao thuËn thêi.
110
Nguyên văn chữ Hán:
兄 弟 同 科 格
大 小 皆 從 一 生
十 年 窗 下 事 朱 程
高 科 有 日 同 榜
裕 後 光 前 不 愧 名
Phiên âm Hán - Việt:
Huynh ®Ö ®ång khoa c¸ch
§¹i tiÓu giai tßng nhÊt hé sinh
ThËp niªn song h¹ sù Chu Tr×nh
cao khoa h÷u nhËt quan ®ång b¶ng
dô hËu quang tiÒn bÊt quý danh.
![Page 56: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/56.jpg)
111
DÞch nghÜa:
ThÕ anh em cïng ®ç ®¹t mét khoa
Lín bÐ ®Òu sinh ra tõ mét cöa.
Mêi n¨m ®Ìn s¸ch bªn song,
dïi mµi nghiÖp Chu, Tr×nh.
Cã ngµy coi thÊy tªn m×nh cïng
®ç cao khoa trªn b¶ng.
Lµm cho tæ t«ng r¹ng rì,
con ch¸u tèt lµnh khái thÑn víi thanh danh.
dÞch th¬:
Lín bÐ sinh ra tõ mét cöa
Mêi n¨m phông sù nghiÖp Chu Tr×nh
Cao khoa cã lóc tªn cïng b¶ng
R¹ng rì tæ t«ng ch¼ng hæ danh
112
Nguyên văn chữ Hán:
夫 婦 相 敬 如 賓 格
相 遇 尋 思 必 自 天
男 兒 有 學 始 言 賢
婦 人 少 小 當 知 敬
及 長 家 和 萬 事 圓
Phiên âm Hán - Việt:
Phu phô t¬ng kÝnh nh t©n c¸ch
T¬ng ngé tÇm t tÊt tù thiªn
nam nhi h÷u häc thuû ng«n hiÒn
Phô nh©n thiÕu tiÓu ®¬ng tri kÝnh
CËp trëng gia hoµ v¹n sù viªn.
![Page 57: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/57.jpg)
113
DÞch nghÜa
ThÕ vî chång yªu kÝnh nhau nh
kh¸ch
NghÜ kÜ ra th× gÆp nhau ph¶i tù trêi xui.
Lµ trai ®iÒu dÇu tiªn nªn häc míi gäi lµ ngêi
giái. Cßn g¸i th× tõ bÐ nªn hiÓu sù hiÕu kÝnh, lín lªn
gi÷ cho gia ®×nh mäi sù hoµ thuËn tèt lµnh.
DÞch th¬
GÆp gì suy ra còng tù trêi
Lµm trai cã häc míi nªn ngêi
G¸i th× tõ bÐ hay ®iÒu kÝnh
Lín gi÷ nhµ yªn mäi viÖc vui!
Bµi huÊn gia nhi cña Léng ®iÒn TiÕn sü Vò Huy Tr¸c: Nam thiÕu t¹i giacÇn dÜ häc, n÷ ®¬ng tri kÝnh t¸c hiÒn thª (Lµ trai, tõ bÐ ë nhµ nªn siªngviÖc häc, cßn g¸i th× biÕt kÝnh cÈn lo lµm trßn ®¹o vî). (ND)
114
Nguyên văn chữ Hán:
避 風 回 首 格
自 先 培 植 多 深 固
大 雨 狂 風 打 樹 傾
不 久 首 回 添 蔭 茂
難 忘 眼 下 有 重 亨
Phiên âm Hán - Việt:
TÞ phong håi thñ c¸ch
Tù tiªn båi thùc ®a th©m cè
§¹i vò cuång phong ®¶ thô khuynh
BÊt cöu thñ h«i thiªm Êm mËu
nan vong nh·n h¹ h÷u trïng hanh
![Page 58: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/58.jpg)
115
dÞch nghÜa:
ThÕ tÞ phong håi ®Çu
Tõ ®Çu biÕt vun trång cho s©u ch¾c, th× gÆp khi
ma to giã lín dï bÞ nghiªng ®æ.
Nhng kh«ng l©u l¹i quay ®Çu l¹i ®îc mµ
thªm t¬i tèt rêm rµ.
§õng quªn díi m¾t m×nh vÉn cßn cã sù phôc
hng.
DÞch th¬:
Vun trång s©u ch¾c buæi ®Çu tiªn
DÉu bÞ cuång phong gèc ng¶ nghiªng
SÏ sím trë vÒ t¬i tèt l¹i
Phôc hng lu«n cã nhí ®õng quªn.
LÊy ý tõ bµi cña Vò Huy Tr¸c: tù tiÒn båi thùc cè phong vò nhîc khuynh®åi, bÊt cöu n¨ng håi thñ, v« u thÕ biÕn lai (Tõ tríc trång vun ch¾c, giãma nÕu ®æ nghiªng, kh«ng lau quay l¹i ®îc, thêi thÕ ch¼ng lo thiªn- Bµihåi ®Çu c¸ch). (ND)
116
Tµi liÖu tham kh¶o
- C¸c nhµ khoa b¶ng ViÖt Nam/Ng« §øc Thä chñbiªn. - H: V¨n häc 1973.
- V¨n miÕu Quèc tö gi¸m Th¨ng Long, Hµ Néi,Trung t©m ho¹t ®éng v¨n ho ̧khoa häc V¨n miÕu Quèc tögi¸m Hµ Néi, 1998.
- T©n biªn Nam §Þnh tØnh ®Þa d chÝ lîc, TÕ töuQuèc tö gi¸m TiÕn sÜ khiÕu N¨ng TÜnh; D¬ng V¨nVîng dÞch.-2000.-2T. Tµi liÖu lu t¹i Ban qu¶n lý ditÝch vµ danh th¾ng tØnh Nam §Þnh.
-Di tÝch lÞch sö v¨n ho¸ nhµ thê TiÕn sÜ KhiÕu
N¨ng TÜnh. Th«n Trùc Mü, x· Yªn Cêng, huyÖn ýYªn, tØnh Nam §Þnh.
- §¹i ViÖt lÞch triÒu ®¨ng khoa lôc, Nxb Bé Gi¸o dôctrung t©m häc liÖu, 1968.
- Gia Ph¶ hä KhiÕu th«n Trùc Mü, x· Yªn Cêng,huyÖn ý Yªn, tØnh Nam §Þnh.
- Gia ph¶ hä Ph¹m, th«n Trùc Mü, x· Yªn CuênghuyÖn ý Yªn, tØnh Nam §Þnh
- Lîc kh¶o t¸c gia v¨n häc Nam ®Þnh/ Hoµng D¬ngCh¬ng, TrÇn Mü Gièng, Ph¬ng Thuû, TrÇn B¸Giao.-H.: V¨n H.
- H¸n ViÖt Tù ®iÓn/ThiÒu Chöu. Nxb V¨n ho¸ th«ngtin 1999.
![Page 59: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/59.jpg)
117
- Tõ ®iÓn H¸n ViÖt/ Tr¬ng V¾n Giíi, Lª Kh¾c KiÒuLôc. Nxb Khoa häc x· héi, 1997.
118
Môc lôc
Trang
TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnh 3
PhÇn I: VÞnh C¶nh thiªn nhiªn
1. Xu©n Tõ 7
2. H¹ Tõ 9
3. Thu Tõ 11
4. §«ng Tõ 13
5. Mai VÞnh 15
6. Tróc VÞnh 17
7. Cóc VÞnh 19
8. Tïng VÞnh 21
PhÇn II: Di tÝch lÞch sö - nh©n vËt lÞch sö
9. Du xu©n 23
10. KiÕm hå thÕ thuyÕt 25
11. H¬ng TÝch tù 27
12. §¹i Gi¸c tù 29
13. HuÖ Nam ®iÖn 31
14. Dung thô Th¸nh MÉu phÇn 33
15. Tiªn nh©n ®éng 35
16. T©y Mç Th¸nh MÉu tõ 37
17. Linh Giang t¶o ®é 39
18. Väng phu th¹ch 41
![Page 60: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/60.jpg)
119
19. Phßng thµnh 43
20. Ký NguyÔn §¹i Nh©n 45
PhÇn III: ThÕ sù vµ nhiÖm vô ®îc giao
21. øng Thîng sö ch quan t¸c hng
bang bµi ngo¹i kÕ 47
22. Phông v·ng ch xø tuyªn thiÕt c¸c ®éi d©n binh 51
23. D÷ kinh s th¬ng h÷u quyªn tiÒn dìng du dao 53
24. Phông l©m thÝ trêng. 55
25. Phông mÖnh quan d©n. 57
26. B¾c tr×nh th¸n. 59
27. §¨ng ®å. 61
28. Tý nguyÖt nh kinh qu¸ Thuý S¬n.
d÷ l¬ng h÷u tõ ®¹i nh©n. 63
29. H¬ng Giang ngé TrÇn c sÜ. 65
30. Nam thµnh l·o ca gi¶. 67
31. Lé qu¸ L¹c D¬ng tøc sù. 69
32. L©m Tri trµ. 71
33. Tù th¸n. 73
34. Tang miÕu thíng sí c¸o bÖnh. 75
35. D¹ tró Gia §Þnh. 77
36. Ng«n chÝ. 79
37. Sinh c lo¹n thÕ. 81
38. Nh©n håi gia tu tæ ®êng d÷ h¬ng cùu h÷u 83
120
39. Th¹ch TuyÒn tù mé vò ngé cè thª. 85
40. D¹ tóc Héi An phïng chøc phêng. 87
41. Nh©n ng«n ngò liÔm qu¶. 89
42. H¬ng canh. 91
43. Thanh minh. 93
44. §Ò nhÊt phµm phong thuËn ®å. 95
45. C¸o gia nhi. 97
46. BÖnh hËu tøc sù. 99
47. Qu©n minh thÇn l¬ng c¸ch. 101
48. Phô tõ tö hiÕu c¸ch. 103
49. Xu©n huyªn tÞnh mËu c¸ch. 105
50. HiÕu trung nhÊt niÖm c¸ch. 107
51. Huynh ®Ö ®ång khoa c¸ch. 109
52. Phô phu t¬ng kÝnh nh t©n c¸ch 111
53. TÞ phong håi thñ c¸ch. 113
![Page 61: TiÕn sÜ KhiÕu N¨ng TÜnhthuviennamdinh.vn/userfiles/TS Khieu Nang Tinh (T7-2010)(3).pdf · gi¸o, t©m hån cao ®Ñp, tÊm lßng v× níc v× d©n, nh÷ng t©m sù vui buån](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022041612/5e38a831e2604876e85b7533/html5/thumbnails/61.jpg)
121