TIU LUN TRIT HC

CHNG I:

O C MI V NHNG NGUYN TC XY DNG O C MI

I. o c mi v vai tr ca o c mi 1. Khi nim o c mi L mt hnh thi thc x hi, o c phn nh tn ti x hi. Do vy, cng vi s bin i ca tn ti x hi, m trc ht l s bin i ca iu kin sinh hot vt cht v i sng vt cht, o c cng bin i theo. Cho n nay, x hi loi ngi vn ng v pht trin nh mt qu trnh lch s- t nhin, t thp n cao qua cc hnh thi kinh t-x hi khc nhau. Ph hp vi mi hnh thi kinh t-x hi c th c nhng quan im o c tng ng nh o c ca x hi cng sn nguyn thu, o c ca x hi chim hu n lm, o c ca x hi phong kin, o c ca x hi t bn v o c ca cng sn ch ngha m giai on u l o c x hi ch ngha. Tr li cu hi : C o c cng sn hay khng? C lun l cng sn hay khng? V.I. Lnin khng nh rng: Tt nhin l c. Ngi ta thng bo chng ta khng c o c ca chng ta, v giai cp t sn buc ti nhng ngi

Hc vin: ng Th Minh Tho -1-

TIU LUN TRIT HC

cng sn chng ta l bc b mi th o c. l mt cch nh ln sng cc khi nim lm cng nhn v nng dn b lm lc V.I. Lnin nu r rng: o c ca chng ta hon ton phc v li ch u tranh giai cp ca giai cp v sn; o c ca chng ta l t nhng li ch ca cuc u tranh giai cp ca giai cp v sn m ra. o c cng sn l o c phc v cuc u tranh y, l o c nhm on kt nhng ngi lao ng chng mi s bc lt, chng mi ch t hu nh, v ch t hu nho trao cho mt c nhn thnh qu lao ng do ton th x hi sng to ra. Rung t i vi chng ta l ti sn chung. V vy, i vi mt ngi cng sn, tt c o c l nm trong ci k lut on kt keo sn v trong cuc u tranh t gic ca qun chng chng bn bc lt o c gip x hi loi ngi tin ln cao hn, thot khi ch bc lt lao ng Theo phng php bin chng Mcxt : Khi xem xt bt c mt hin tng x hi no trong qu trnh pht trin ca n, th bao gi ngi ta cng tm thy trong nhng vt tch ca qu kh, nhng c s ca hin ti v nhng mm mng ca tng lai th o c mi l kt qu ca cuc u tranh chng li ci c, ci li thi khng nh ci mi. Trong mi hnh thi kinh t-x hi thng c nhng yu t ca ba loi o c: o c c tn ti nh l tn d, o c hin ti c a v thng tr v o c mi l ci ang ln ln. u tranh gia ci c v ci mi, thng li ca ci mi, ci tin b l quy lut khch quan Hc vin: ng Th Minh Tho -2-

TIU LUN TRIT HC

ca th gii vt cht, ca mi s pht trin ni chung, ca o c ni ring. Trong iu kin cch mng x hi ch ngha thng li, vi s xc lp a v thng tr ca o c x hi ch ngha, nhng yu t ca o c t sn tr thnh tn d v quan h o c cng sn ch ngha ra i trong lng x hi ch ngha hot ng chng li nhng tn d ca o c t sn. ng thi vi vic khng nh o c mi, ch ngha Mc-Lnin ph nh hc thuyt o c nht thnh bt bin, ph nh tnh cht tin thin, bm sinh ca o c, ph nh kh nng tn ti ca mt nn o c chung, thng nht trong x hi c giai cp i khng. Bc b ci gi l o c do mt b trn no xc lp ngoi x hi loi ngi, V.I.Lnin ch ra rng: Tt c nhng th o c, xut pht t nhng quan nim ngoi nhn loi, ngoi cc giai cp, chng ta u bc b. Chng ta ni rng y ch l la bp, di tr, nhi s cng nhn v nng dn mu li ch ring ca bn a ch v bn t sn Ch ngha Mc-Lnin tha nhn tnh giai cp ca o c, khng nh nhng chun mc o c pht sinh v pht trin t nhng iu kin sinh hot vt cht, i sng vt cht ca con ngi, t thc tin ca i sng x hi v mt khi nhng iu kin sinh hot vt cht v i sng vt cht bin i th nhng chun mc o c cng bin i theo. Ch ngha Mc-Lnin mt mt tha nhn tnh bin i lch s ca o c, mt khc chng minh rng o c ca ch ngha x hi khng xy dng trn mnh t trng m n phi k tha nhng Hc vin: ng Th Minh Tho -3-

TIU LUN TRIT HC

thnh tu o c ca cc x hi trc v khc phc nhng hn ch o c ca x hi . Chnh nn o c x hi ch ngha k tha, lnh hi v pht trin c tt c mi nt c sc ca o c, nhng g u t c sng to trong lch s hng nghn nm ca nhng ngi lao ng. o c mi bao hm nhng chun mc o c c bn, l s tng kt lch s pht trin o c ca nhng ngi lao ng. V vy, o c mi l nh cao ca o c x hi. Ch ngha x hi l hnh thi vn ng lch s cao hn ch ngha t bn. , ln u tin o c mi c tin hin thc pht trin tng hp, ton din, ng u vi bn thn con ngi nh ch nhn ca x hi vn ho cao. Theo cc nh l lun kinh in ca ch ngha Mc th ch ngha x hi v ch ngha cng sn l x hi u tin trong lch s pht trin nhn loi, o c c nhn tip nhn hnh thc tn ti ph hp vi ni dung khch quan ca n, khi cc cc nhn pht trin ton din. C.Mc v Ph. ngghen ch ra rng, trong ch ngha cng sn th s chim lnh thc s bn cht con ngi bi con ngi v cho con ngi s c thc hin. C.Mc v Ph. ngghen, trong l thuyt v ch ngha x hi, gii thch cho mt cch khoa hc mc tiu o c ca ch ngha x hi lm tin hin thc con ngi pht trin hi ho v phong ph. Cc nh sng lp ch ngha Mc nhn nhn lch s pht trin x hi trong cc mc tiu o c ca n. C.Mc v Ph. ngghen thy ng sau nhng quan h x hi khng c tnh Hc vin: ng Th Minh Tho -4-

TIU LUN TRIT HC

ngi thay th nhau trong lch s trc ch ngha x hi vn hin ln cc vn o c, i hi mt x hi thc s c o c. X hi thc s c o cl kt qu hp quy lut ca lch s va k tha, va pht trin, va khc phc nhng hn hp, phin din o c ca cc x hi trc . V th, nhim v lch s u tin trong mc tiu o c ca ch ngha x hi l khc phc cc hn ch v o c ca cc x hi trc y. X hi c da trn c s bt bnh ng giai cp v quyn thng tr ca thiu s i vi a s, do to nn s bt bnh ng v mt o c. Vic em quyn bnh ng tr li cho ng o nhn dn, huy ng nhn dn tham gia sng to vn ho l nhim v lch s u tin v l mc tiu o c quan trng ca ch ngha x hi. X hi c li rt nhiu du vt tiu cc trong quan h gia ngi v ngi, c bit l trong quan h gia giai cp thng tr v qun chng nhn dn lao ng. Mc tiu ca ch ngha x hi l a ng o nhn dn lao ng tham gia vo i sng chnh tr-x hi. thc hin c mc tiu , cn phi thay i cc quan h o c, cc thnh kin o c, cc l thi lc hu. Ch tch H Ch Minh vit: Cuc cch mng x hi ch ngha l mt cuc bin i kh khn nht v su sc nht. Chng ta phi xy dng mt x hi hon ton mi xa nay cha tng c trong lch s dn tc ta. Chng ta phi thay i trit nhng np sng, thi quen, ngh v thnh kin c gc r

Hc vin: ng Th Minh Tho -5-

TIU LUN TRIT HC

su xa hng ngn nm Chng ta phi bin mt nc dt nt, cc kh thnh mt nc vn ho cao v i sng ti vui hnh phc Nh vy, mc tiu xy dng nn o c mi ca ch ngha x hi l phi m rng, tip tc hon thnh ba cuc gii phng : gii phng giai cp, gii phng dn tc, gii phng x hi c tin hnh v pht ng t u cuc cch mng x hi ch ngha. Vic ci to li cc quan h o c c phi gn cht ch vi c ba cuc gii phng . Vic k tha v i mi cc gii tr o c truyn thng tn ti hng ngn nm trong i sng mi dn tc cho ph hp vi thc tin v thi i l yu cu c bn v cp bch. u tranh xo b mi s khc bit v i khng giai cp, xy dng x hi cng bng, an ch, vn minh- l s mnh lch s ton th gii cu giai cp v sn. o c cng sn phn nh nhng li ch cn bn ca giai cp v sn trong cch mng v sn, n l v kh tinh thn mnh m ca giai cp cng nhn trong sut qu trnh xo b x hi c, xy dng x hi mi. y l ln u tin v l ln cui cng o c ca giai c lao ng tr thnh o c ca x hi. N thc hin bc ph nh ca ph nh; hnh thnh mt vn khu pht trin lm nn bc tin b ton din ca o c. Nh vy, khi nin do c cng sn la hon ton mi trong lch s x hi, n i lp vi o c ca gii cp t sn v cc giai cp bc lt khc. o c cng sn cng khc vi o c ca nhng ngi sn xut nh. Theo V.I. Hc vin: ng Th Minh Tho -6-

TIU LUN TRIT HC

Lnin, xt v bn cht, o c mi l nhng g gp phn ph hu x hi c ca bn bc lt v gp phn on kt tt c nhng ngi lao ng chung quanh giai cp v sn ang sng to ra x hi mi ca nhng ngi cng sn. o c mi l nhng chun mc ca nhng ngi cng sn v chn, thin, m nhm iu chnh hnh vi ng x ca nhng ngi cng sn vi nhau, vi t chc v nhn dn lao ng.

2. Vai tr ca o c mi vi thng li bc u ca cuc cch mng v sn, giai cp cng nhn xc lp a v thng tr v chnh tr ca mnh v dng a v xc lp s thng tr v kinh t, vn ho v t tng. Mi bc thng li ca s nghip xy dng x hi mi-x hi x hi ch ngha- l mi bc khng nh a v thng tr ca giai cp cng nhn v kinh t, chnh tr, t tng, vn ho, trong c o c. Nhng thnh tu ca nhn dn lao ng cc nc x hi ch ngha trn con ng xy dng ch ngha x hi cng ln bao nhiu, cng to ra c s kinh t chnh tr bn vng cho vic hnh Hc vin: ng Th Minh Tho -7-

TIU LUN TRIT HC

thnh nn o c cng sn ch ngha thng nht v c ngha nhn loi. o c cng sn dn dn khng nh a v thng tr ca mnh trong i sng o c x hi v l v kh tinh thn ca giai cp cng nhn trong qu trnh xy dng x hi mi. V.I.Lnin ch ra rng: Uy tn tinh thn ln t c trong qu trnh u tranh c mt ngha rt quan trng, uy tn ny khng mt ngi no ph nhn c, v sc mnh ca n, tt nhin, khng phi l bt ngun t o c ca ngi chin s cch mng, o c cu qun chng cch mng. C th l Th nht, cc l tng v nguyn tc o c cng sn l c s cc ng mcxt v chnh quyn nh nc v sn hoch nh chin lc, sch lc, chnh sch kinh t, chnh tr v vn ho-t tng. y, o c v chnh tr u c chung mt mc ch l khng nh li ch ca giai cp cng nhn. Kt qu l o c cng sn, theo mt ngha nht nh, va mang tnh chnh tr, va mang tnh php quyn. Th hai, o c cng sn nhn o ha mt cch ph bin mi quan h x hi nh tnh ph bin ca cc gi tr nhn o ca mnh. D trong thi k u tranh ginh chnh quyn hay trong thi k xy dng x hi mi-x hi x hi ch ngha, hnh vi ca giai cp v sn u nhm mc ch cao c l gii phng mnh v gii phng c loi ngi. Bi v, vi giai cp v sn, mun gii phng mnh phi gii phng c nhn loi; mun mt ngi c gii phng th mi ngi phi c t do. y, nn kinh t x hi ch ngha, s thng nht Hc vin: ng Th Minh Tho -8-

TIU LUN TRIT HC

v chnh tr, tinh thn v o c trong cc giai cp v tng lp x hi l c s quy nh tnh ph bin ca cc gi tr nhn o trong x hi. Mt khc, ni dung nhn o ca o c cng sn cn l t tng v con ng v phng thc ca s khng nh s tn ti, hnh phc v pht trin t do ca con ngi. Th ba, o c cng sn xm nhp vo cc tng lp x hi, cc lnh vc hot ng x hi to nn hai kt qu: Mt l, s hon thin cu trc o c ca c nhn, cc tp th lao ng, cng tc v chin u. Hai l, s iu chnh, iu tit, o c c tnh thng nht trn phm vi ton x hi. S phn nh, iu chnh o c mang tnh t gic, t nguyn, t do, thng nht. y, ng v nh nc v sn l ngi gio dc, ng vin, lnh o ton th nhn dn lao ng tham gia vo phong tro cch mng. V s pht trin ca o c mi mang tnh t gic c t chc, c k hoch v c tnh php lnh. iu bo m cho cc gi tr o c mi tn ti ph bin trong i sng x hi. V.I.Lnin ch ra rng, c o c cng sn mi to ra kh nng lm vic mt cch nht tr, hp l v thc s c t chc p ng c nhng yu cu ca cch mng v sn. Khng c li lm vic c t chc nht tr , th chng ta khng th t c mt thng li no, cng khng th vt c mt trong v s kh khn no, mt trong nhng th thch gay go no m chng ta tng Hc vin: ng Th Minh Tho -9-

TIU LUN TRIT HC

nm tri v hin nay chng ta cn phi chu ng. Ch c o c cng sn mi thc hin c s on kt nhng ngi lao ng trong cuc u tranh lt bn p bc xy dng x hi mi. S on kt , ch c giai cp v sn c hun luyn v c thc tnh mi c th to ra cCh c giai cp v sn mi c th sng to ra mt sc mnh on kt li ko theo n giai cp nng dn phn tn v tn mn, v sc mnh chng li tt c cc cuc tn cng ca bn bc lt. Ch c giai cp mi c th gip qun chng lao ng on kt nhau li, tht cht hng ng, trit bo v, trit cng c, trit xy dng x hi cng sn ch ngha.

II. Nhng nguyn tc o c mi Ni dung nhng nguyn tc ca o c mi(o c cng sn) mang tnh khch quan, c quy nh bi a v v vai tr ca giai cp v sn trong nn sn xut vt cht x hi, bi s mnh lch s th gii, bi bn cht cch mng v nhn o ca giai cp v sn. y l nhng chun mc khuyn khch, nh hng cn bn cho o c cng sn, do chng i hi cao i vi ch th o c. Trong thc tin o c, cc ch th o c phi nhn thc mt cch su sc, n lc vn ln p ng nhng i hi ca chng. o c cng sn c nhng nguyn tc c bn sau 1. Ch ngha tp th l c s ca o c mi Hc vin: ng Th Minh Tho - 10 -

TIU LUN TRIT HC

Tp th l mt cng ng ngi (mt nhm ngi) c t chc trn c s phn cng v hp tc cng hotd ng nhm mc ch chung, qua em li li ch cho cng ng, cho tng thnh vin trong cng ng, cho tng thnh vin trong cng ng v cho x hi. Mt tp th chn chnh phi c cc c trng sau Mt l, phi c mc ch ng n, ngha l li ch tp th thng nht vi li ch x hi. Hai l, phi c t chc nht nh v b my phi thc s hot ng. Ba l, cc li ch tp th, c nhn, x hi, phi c tn trng, v phi c x l mt cch hi ho. Khi gp mu thun, xung t th th t ca gii quyt mu thun phi c sp xp u tin: li ch x hi-li ch cng ng-li ch c nhn. Tnh tp th, tnh cng ng ca con ngi xut hin rt sm, do nhu cu lao ng sn xut to ra vt phm nui sng con ngi. V chnh trong lao ng, nh lao ng m con ngi cng pht trin, hot ng ca con ngi ngy phong ph. Xt cho cng, mi gi tr vt cht, tinh thn o c c bt ngun t hot ng lao ng ca con ngi. Tnh tp th ca con ngi khng ch biu hin nhng hot ng cng ng c tnh x hi trc tip, m ngay c nhng hot ng c lp, c tnh cht c nhn. Tinh thn tp th mt khi c tha nhn l

Hc vin: ng Th Minh Tho - 11 -

TIU LUN TRIT HC

mt gi tr cao p, c coi nh l mt trit l sng, mt nguyn tc sng th pht trin thnh ch ngha tp th. Ch ngha tp th l s thng nht t gic gia nhng c nhn v nhng l tng cao qu ca con ngi. l s thng nht ca tnh ng ch, tinh thn trch nhim, thi tn trng, tinh thn hp tc, tng tr v tn tnh chm sc ln nhau, nhm bo m cho cc c nhn pht trin cao nht, phc v li ch x hi. Ch ngha tp th l nguyn tc, l c s khoa hc v l trung tm ca o c mi. y, con ngi khng ch ngh v hnhd ng v mnh m cn v ngi khc, Tp th y va l mc ch, va l phng tin, va l hnh thc cho cc c nhn pht trin. Ch ngha tp th l kt qu ca s pht trin hp quy lut ca lch s loi ngi. Quan h o c, cng nh cc quan h khc, pht trin qua tng giai on lch s, mi giai on lch s i hi phi c kiu ngi thch hp vi n. Phng thc sn xut l ngn ngun ca mi kiu o c v tnh tn ti trong lch s. Theo C.Mc, Ph. ngghen, V.I.Lnin v H Ch Minh, nguyn tc o c c bn trong ch ngha x hi phi thng nht cc li ch ca cng ng. Trong ch ngha x hi, vn tn ti ba nhm li ch: li ch tp th, li ch c nhn, v s hi nhp gia li ch c nhn v li ch tp th. Trong ch ngha x Hc vin: ng Th Minh Tho - 12 -

TIU LUN TRIT HC

hi, li ch tp th v li ch x hi l thc o o c ca c nhn v nht nh li ch tp th phi t trn li ch c nhn. Li ch ca x hi l tnh th nht trong cc quan h o c, bi v trong ch ngha x hi, chng l phng tin tho mn nhu cu v pht trin ti nng ca cc c nhn. V th, mc tiu vn ho ca ch ngha x hi ly thc o o c tp th lm chun mc ca s tin b o c. Li ch x hi l mt tn ti khch quan c c s t nn tng kinh t ca ch ngha x hi. N m bo tho mn cc nhu cu khc. Vic xem li ch cng ng l li ch cng ng l li ch chung ca ton x hi s bo m c ch vn hnh ca mt mc tiu l tng nht qun v mt x hi nhn o hin thc m ch ngha x hi theo ui. Tuy nhin, bn ngoi li ch x hi, trong ch ngha x hi cng tn ti li ch chn chnh ca c nhn. Li ch chn chnh ca c nhn m bo cho i sng o c c vn hnh a dng v phong ph. Khng c li ch chn chnh ca c nhn, quan h o c trong ch ngha x hi s thiu sc sng. Song, li ch c nhn khn gph l mc tiu vn ho ca s pht trin x hi chngha, Chnh s kt hp hi ho gia li ch c nhn v li ch x hi mi l mc tiu vn ho ca s pht trin x hi ch ngha. Bi v, nu ch quan tm ti li ch c nhn, cc quan h o c trong ch ngha x hi s tip tc theo vt xe o c v k ca ch ngha t bn. Li ch c nhn trong ch ngha x hi khc vi ch ngha c nhn t sn. Trong l tng o c ca Hc vin: ng Th Minh Tho - 13 -

TIU LUN TRIT HC

ch ngha x hi, ch ngha c nhn l mt hin tng phn vn ho. Tm l ca ch ngha c nhn l ly s c nhn ho, nng li ch ring thnh li ch v k v i lp vi li ch x hi. Trong ch ngha x hi khng chp nhn hin tng con ngi ph hoi nhau v th ch nhau. Mi ngi t do pht trin nhng khng phn li t do ca ngi khc. Mc tiu vn ho ca ch ngha x hi l to nn s cng ng cc li ch. Nh vy, di ch ngha x hi, ch ngha tp th tr thnh quan h x hi ph bin, th hin trong quan h x hi v trong mi hnh thc ca i sng x hi. Bng nhng hnh thc thch hp, ch ngha tp th quy nh tnh cht hot ng ca ngi lao ng. Con ngi khng ch ngh v mnh m cn v ngi khc, tc l phc v con ngi, phc v tp th v phc v ton x hi vi mt tinh thn trch nhim, chm sc ln nhau, thc hin mc tiu chung ph hp vi s tin b x hi, v th n l c s ca ch ngha nhn o cao nht. Ch ngha tp th i hi phi kin quyt chng ch ngha c nhn v ch ngha phng hi chng qua ch l s bin tng ca ch ngha c nhn. ng c hnh ng ca ngi c nhn ch ngha kht vng c nhn c ng hong trong cuc sng vt cht v tinh thn.

2. Lao ng t gic, sng to l ci ngun ca o c mi

Hc vin: ng Th Minh Tho - 14 -

TIU LUN TRIT HC

Lao ng l hot ng sng to ca con ngi, l lc lng bn cht ca con ngi, dng ci bin t nhin, x hi v chnh mnh ph hp vi nhu cu, li ch ca con ngi, v s pht trin v tin b x hi. ng vt tn ti nh vo nhng th sn c trong t nhin. Tri li, con ngi v cuc sng ca nnh phi tin hnh lao ng sn xut, ch ng bin i gii t nhin theo hng tho mn nhu cu v phc v mc ch ca bn thn. l qu trnh con ngi dng cng c tc ng vo th gii xung quanh, to ra nhng th khc vi dng tn ti sn c trong th gii t nhin. Lao ng l hot ng c trng ca con ngi. Nu khng c lao ng th con ngi khng th tn ti c. C th phn bit con ngi vi sc vt, bng thc, bng tn gio, ni chung bng bt c ci g cng c. Bn thn con ngi bt u bng t phn bit vi sc vt ngay khi con ngi bt u sn xut ra nhng t liu sinh hot ca mnh- l mt bc tin do t chc c th ca con ngi quy nh. Sn xut ra nhng t liu sinh hot ca mnh, nh th con ngi gin tip sn xut ra chnh i sng vt cht ca mnh. Nh vy, trong lch s, con ngi bt u s tn ti ca mnh bng lao ng. V hin nay, con ngi ang khng nh s tn ti ca mnh cng bng lao ng. Lao ng l mt hin tng x hi, l mt hot ng c ch cho x hi. Ngi no lao ng, ngi y chng nhng tn ti khng gy tr ngi cho ngi khc, m cn gip cho ngi khc tn ti, gip cho ngi khc c hnh Hc vin: ng Th Minh Tho - 15 -

TIU LUN TRIT HC

phc. y l l tng o c cao nht ca con ngi. Gi tr o c tch cc, ci thin, tc l o c ch thc, biu hin ch con ngi gip , thng cm v em li s thch th cho ngi khc. Trong cuc sng, ngi ta c nhiu chun mc o phm gi ca con ngi. Chng hn: lng tm trong sng, ng c hnh vi hp o c, c nhu cu tinh thn v x hi pht trin cao, lnh mnh, thc hin tt cc chun mc o c, c thi ng i vi lao ng. Trong , thi i vi lao ng l thoc o quan trng, bi v, cn c vo m tha nh gi con ngi lao ng nghim tc, trung thc c trch nhim hay di tr, qua qut, tit kim, hay hoang ph. V, ngi lao ng ch c c knh trng khi c thi lao ng ng n, biu hin c th l: Th nht, lao ng cn c, khoa hc, sng to, lao ng vi nng sut cht lng, hiu qu cao. Th hai, chm lo thc hnh tit kim, chng tham , lng ph Th ba, coi trng lao ng tr c v lao ng chn tay Th t, yu qu lao ng ca mnh v lao ng ca ngi khc. X hi x hi ch ngha i hi phi sn xut ra ngy cng nhiu ca ci vt cht, do , ngi lao ng phi lao ng mt cch nhit tnh, sng tao vi nng sut, cht lng cao. Theo V.I.Lnin, ch ngha x hi bt u t ch m nhng cng nhn bnh thng bit quan tm vi mt tinh thn hy sinh v khng

Hc vin: ng Th Minh Tho - 16 -

TIU LUN TRIT HC

qun nng nhc n vic nng cao nng sut lao ng. y l vn m V.I.Lnin cho l quan trng nht, cn bn nht cho thng li ca ch mi. Khi so snh nhim v chin u nh ch c vi nhim v lao ng xy dng ch mi, V.I.Lnin cho rng, nhim v th hai- nhim v lao ng xy dng x hi mi- kh hn nhiu v nhim v ny khng th gii quyt nht thi, mt hnh ng nht thi m i hi phi c mt tnh cm lu di nht, bn b nht, kh khn nht ca cng tc qun chng hng ngy. Thi lao ng t gic c k lut, lao ng sng tao th hin bn cht con ngi lao ng cho x hi, cho mnh m mnh lm ch. o c ca con ngi trc ht c thm nh bng thi lao ng, hiu qu lao ng, s ng gp i vi x hi, li ni i i vi vic lm, ng c v hiu qu. o c mi hon ton xa l vi kiu lao ng hnh thc, tc trch, km hiu qu, v v li. Ch ngha hnh thc v ch ngha tru tng nh gi o c con ngi tch ri l tng vi hin thc cn phi c ph phn. 3. Ch ngha yu nc kt hp vi ch ngha quc t. Lng yu nc l tnh cm x hi t nhin ca con ngi vi t nc mnh(t quc). T quc l mt mi trng x hi, chnh tr v vn ho trong nhn dn sng. Lng yu nc l tnh cm i vi t quc th hin s tn tm, tn lc thc hin ngha v ca mnh trc t quc mi lc, mi ni. Lng yu nc khng phi l c trng ring ca mt dn tc no. Mi con ngi sinh ra Hc vin: ng Th Minh Tho - 17 -

TIU LUN TRIT HC

u c ci ngun, qu hng, t nc, dn tc ca mnh. Mi ngi u c quyn yu ci ngun, qu hng, dn tc,(ngn ng, vn ho, tp qun dn tc) v t nc mnh. y l mt thuc tnh t nhin c ngha ph bin. Gn b vi ni chn rau ct rn ca mnh, ni ghi m nhng n tng vui buc ca tui u th l mt nt tnh cm v tm l ph bin ca con ngi. Ai cng c qu hng v lun c tnh yu i vi qu hng mnh. Do , d chn qu hng c l ng kh c chy, nc mn ng chua, t cy ln si , n vn c sc gi nh, sc lay ng nhng g n kn tn y tm hn ca mi ngi. Ngi no cng tm thy nt t ho v qu hng mnh. Song nim t ho chnh ng nht, cao c nht, c sc c v mnh m nht l nim t ho v truyn thng dn tc. Chnh lng t ho dn tc em li cho tnh yu t quc mt ni dung phong ph, su sc mi con ngi. Mt khi lng yu nc pht trin thnh mt trit l nhn sinh, trit l x hi, mt li sng, mt trnh nhn thc su sc v c h thng, chi phi mt cch c thc mi hnh vi v ng x ca con ngi th tr thnh ch ngha yu nc. N bao hm c t tng v tnh cm yu nc, va l nguyn tc o c, va l nguyn tc chnh tr. Ch ngha yu nc l tnh yu i vi t nc, lng trung thnh vi t quc v kht vng phc v nhng li ch ca t quc v nhn dn. Thc cht ca ch ngha yu nc, nh V.I. Lnin nhn mnh, l mt trong nhng tnh cm Hc vin: ng Th Minh Tho - 18 -

TIU LUN TRIT HC

su sc nht, c cng c qua hng trm hng ngn nm tn ti ca cc t quc bit lp Ch ngha yu nc c qu trnh pht trin lu di, c tnh lch s v trong x hi c giai cp n mang tnh giai cp. Yu nc theo quan nim ca giai cp phong kin l trung tm (trung vi vua), yu nc theo quan nim ca giai cp t sn l yu ch t bn. Ch ngha yu nc t sn cha ng trong lng n tnh bn v dn tc v tham vng thng tr cc dn tc khc, phc v cho li ch ca giai cp t sn. Chnh v th, ci gi l li ch dn tc m giai cp t sn vn thng tuyn truyn v thc cht ch l li ch ring, ch k ca bn thn giai cp t sn. Yu nc trn lp trng giai cp cng nhn khc hn v cht vi quan nin ca gii cp bc lt. Ni dung ca n c th hin nh sau: Mt l, yu nc l yu nc x hi ch ngha, yu nhn dn lao ng. T uc x hi ch ngha l t quc ca nhn dn, ch khng phi l ti sn ca ring c nhn no. Nh nc x hi ch ngha l thnh qu u tranh cch mng cu ton dn, l nh nc ca dn, do dn v v dn. y l nh nc i din cho s cng bng v vn minh nht. L tng x hi ch ngha v l tng dn tc l thng nht. Yu nc x hi ch ngha l lng t ho an tc, lng t ho v sc sng to trong lao ng sn xut, lng t ho v nhng gng anh hng bt khut bo v t quc, bo v nhn dn, l tinh thn x thn v s nghip cch mng x hi ch ngha, v c lp, t do ca t quc. Nh vy, ch ngha yu Hc vin: ng Th Minh Tho - 19 -

TIU LUN TRIT HC

nc ca giai cp cng nhn lun gn lin vi li ch ca nhn dn lao ng, gn lin vi mc ch gii phng nhn dn lao ng khi mi p bc bc lt, khng ngng pht trin kinh t-x hi, vn ho, lm cho ngi lao ng lm ch thc s t nc. Hai l, yu nc trn lp trng ch ngha quc t ca giai cp cng nhn. Ch ngha quc t ca giai cp cng nhn biu hinbn cht tt p ca giai cp cng nhn nhm on kt, gip , v gii phng nhn dn lao ng ton th gii khi mi xing xch p bc bc lt ca k thng tr. Thc t lch s cho thy, vn dn tc v giai cp, dn tc v quc t c quan h hu c khng th tch ri. Mun hon thnh nhim v cch mng dn tc phi lm tt nhim v quc t. ng thi, lm nhim v quc t cng l gp phn thc y s nghip cch mng dn tc. S kt hp ch ngha yu nc vi ch ngha quc t tr thnh mt nguyn tc ca vic xy dng o c mi. y cn ch cc vn sau: Th nht, cn chng quan im ca ch ngha dn tc hp hi v cc quan im o c khc tri vi o c mi. Nu ch yu t quc minh, ch bit li ch ca dn tc mnh m li th vi li ch ca cc n tc khc, coi thng, mit th cc dn tc khc l tri vi bn cht ca o c mi. Cho nn, trong khi bo v c lp v lnh th, kinh t, chnh tr v vn ho ca dn tc mnh, th cng phi trn trng dn tc khc, trn trng nn c lp ca h. i hi ny Hc vin: ng Th Minh Tho - 20 -

TIU LUN TRIT HC

nhm chng ch ngha dn tc hp hi, ch ngha nc ln, ch ngha chng tc, ch ngha thc dn di mi hnh thc v to nn s bnh ng dn tc m thc cht l bnh ng gia nhng ngi lao ng sng nhng quc gia khc nhau. Th hai, nu ngi no ch bit n nhng li ch ca dn tc hp hi v xem xt chng tch ri khi nhng li ch x hi-chnh tr ca nhng dn tc khc, th ngi y khng th l mt ngi yu nc. Cho nn, kt hp ch ngha yu nc vi ch ngha quc t chnh l yu t quc, nhn dn mnh ng thi yu nhn dn lao ng cc dn tc khc. Nu khng yu nhn dn mnh, khng qu trng vn ho v truyn thng ca nhn an mnh th khng bit tn trng ng n nhn dn lao ng nc khc. Yu nhn dn lao dng cc nc khc th hin thi trn trng nhng tinh hoa trong vn ho ca h v tip thu nhng tinh hoa y lm phong ph nn vn ho ca dn tc mnh, chng li mi thnh kin dn tc, k th v phn bit chng tc. Th ba, lao ng, chin u, hot ng vi tinh thn o c cng sn bo v, xy dng t quc mnh v tn trng li ch chnh ng ca cc dn tc, chm lo cng c tnh hu ngh gia nhn dn cc nc, tch cc on kt, ng h v gip i vi phong tro cng nhn, phong tro cng sn v phong tro gii phng dn tc trn ton th gii. Th t, ch ngha quc t v sn v ch ngha dn tc t sn l hai th gii quan i lp nhau, l hai chnh sch tri ngc nhau v vn dn tc. Hc vin: ng Th Minh Tho - 21 -

TIU LUN TRIT HC

ng thi, cng l hai nguyn tc o c i lp gia dn tc ny vi dn tc khc v gia nhn dn cc nc. Nu nguyn tc dn tc ch ngha tuyn truyn tnh bit lp v tnh c th an tc ca mt s dn tc no , s ng vc cc dn tc khc v s th ch gia cc dn tc vi nhau th nguyn tc chru ngha quc t v sn t c s cho nhng quan h lin quc gia ca cc nc x hi ch ngha, cng nh nhng quan h ca nhn dn cc nc x hi ch ngha vi nhng ngi lao ng cc nc t bn ch ngha, vi cc dn tc ang u tranh cho s nghip gii phng n tc ca mnh.

4. Ch ngha nhn o cng sn Ch ngha nhn o c ngha l thuc v con ngi, v tnh ngi, c hc thc. Thi tt v tnh yu vi ngi lao ng, i v ngi lng thin, v chn chnh chnh l ch ngha nhn o. Theo ngha hp, ch ngha nhn o l mt tro lu t tng cu thi i phc hng, gn vi vic nghin cu cc di sn c i trong trit hc lun l hc, ngh thut v m t c im ca nn vn ho thi k phc hng. Theo ngha rng, ch ngha nhn o l mt tro lu x hi tin b, l tng hp nhng quan im nhm bo v phm gi, bo v s t do v s pht trin ton din, bo v tnh ngi ca cc quan h x hi. Trc C.Mc, t tng nhn o ch ngha hnh thnh 2 xu hng Hc vin: ng Th Minh Tho - 22 -

TIU LUN TRIT HC

Th nht, ch ngha nhn o cu cc nh t sn tin b th k XVIIXVIII da trn c s vt cht l ch t hu, c s o c l ch ngha c nhn. Xu hng ny biu hin li ch v h t tng ca giai cp t sn ang ln, tin ti nm chnh quyn. Th hai, gn vi ch ngha x hi khng tng l ch ngha nhn o biu hin li ch c nhng ngi lao ng, nhng ngi nng dn, cng nhn, k c giai cp bnh dn thnh th. H chng li h t tng phong kin v gio quyn, bo v li ch c nhn. Nhng trng tm ca h l vn cc hnh thc giao tip v lin h gia ng vi ngi. H ph phn mi khuynh hng phn nhn o ca x hi, ch trch nhng khuyt tt ca chnh x hi hin tn, ra yu cu ca mi ngi bnh ng v ti sn, i lp mt ch x hi cng bng. Hai khuynh hng ny tuy c khc nhau nhng quan h vi nhau, u chng phong kin, chng gio hi. Song c hai khuynh hng u c nhc im chung l tru tng, ku gi tnh thng chung chung v khng th thc hin c trong thc t. Ln u tin trong lch s pht trin x hi ca loi ngi, ch ngha t bn to c nhng tin vt cht pht trin o c ca con ngi bng cch hng n mc tiu gii phng con ngi. Nhng, thc hin mc tiu , giai cp t sn la chn hnh thc bc lt cc gi tr thng d, quc t ho s bc lt bng cc cuc u tranh, thit lp ch ngha thc dn trn ton th Hc vin: ng Th Minh Tho - 23 -

TIU LUN TRIT HC

gii. Kt qu l mu thun gia giai cp cng nhn vi giai cp t sn trong nc v trn ton th gii ngy cng gia tng. S mu thun gay gt ton din trong th gii con ngi theo cch thc pht trin ca phng thc sn xut t bn ch ngha cn tao ra hi chng v o c trm trng hn khi cc quan h t bn ch ngha lm bn cng ho nhiu tn lp x hi khc, lm cho con ngi khng cn tin tng ln nhau. C th n mu thun ton din trong th gii con ngi di ch ngha t bn to tin con ngi tm c mc tiu pht trin o c bng phng thc sn xut x hi ch ngha tin ln ch ngha cng sn. gii phng con ngi khi nhng hn ch o c t sn, thit lp li cc gi tr o c mi trong th gii con ngi, sut c th k XX, nhn loi tin hnh cc cuc u tranh rng ln gii phng giai cp, gii phng x hi. Cc phong tro y bao cha cc gii php o c ca mc tiu xo b cc hn ch t sn thit lp cc gi tr o c mi. Mc tiu ca gii phng giai cp, gii phng dn tc, gii phng x hi c ni dung xuyn sut l gii phng con ngi. Cuc gii phng giai cp, gii phng dn tc, gii phng x hi trong thi i ngy nay c ni dung o c l gii phng v pht trin ton din con ngi. Ba cuc gii phong gn cht vi mc tiu xy dng ch ngha x hi. Ch c ch ngha x hi vi c th khc phc c cc hn ch ca o c t Hc vin: ng Th Minh Tho - 24 -

TIU LUN TRIT HC

sn trong hnh trnh con ngi tm kim mc tiu vn ho nhn o cho s pht trin x hi. Ch c ch ngha x hi v sau l ch ngha cng sn mi c iu kin pht huy ton din nng lc bn cht ca con ngi, t do, nhu cu, kht vng, nng khiu, ca con ngi. i lp vi ch ngha nhn o t sn l ch ngha nhn o cng sn. Ch ngha nhn o cng sn la s k tha v pht trin nhng tinh hoa l tng nhn o trong lch s nhn loi. y l ch ngha nhn o c tnh cht hin thc v trc tip nhm vo hot ng, nhm gii phng con ngi ch khng phi ch l nhng cm nhn thng xt v thn phn con ngi. Nh vy xt v bn cht, ch ngha nhn o cng sn l l tng nhn o trit l gii php thc t nht, bin mong c nhn o thnh hin thc ph bin, to lp iu kin xo b tn gc mi hnh thc p bc, bc lt v n dch ngi lao ng. Ch ngha cng sn l ch ngha nhn o trit nht, l ch ngha nhn o hin thc. Ch ngha nhn o mcxt cp tnh yu thng con ngi lao ng, ch khng ni n s cm thng v tnh yu i vi con ngi ni chung, khng k ngi tt hay xu. ng thi, ch ngha nhn o mcxt t r thi phn n vi nhng th lc i ch ca ngi lao ng. Ch ngha nhn o mcxt vi s cng minh khuyn khch to iu kin cho ci tt pht trin, ph phn, trng tr, loi b ci xu. Ch ngha nhn o y mang tnh lch s c th, Hc vin: ng Th Minh Tho - 25 -

TIU LUN TRIT HC

ngha l mi thi i, mi dn tc, mi giai cp u a vo ch ngha nhn o nhng ni dung ph hp vi mnh.

CHNG II

Hc vin: ng Th Minh Tho - 26 -

TIU LUN TRIT HC

NGHA CA NHNG NGUYN TC O C MI VI VIC HNH THNH CON NGI MI NC TA HIN NAYI. Nhng nguyn tc o c mi theo t tng H Ch Minh: H Ch Minh nu ln nhng nguyn tc xy dng nn o c mi trong x hi v chnh Ngi sut i khng mt mi t rn mnh, gio dc, ng vin cn b, ng vin, nhn dn cng thc hin. l: 1. Ni i i vi lm, phi nu gng v o c - i vi mi ngi, li ni phi i i vi vic lm. - Ni i i vi lm trc ht l s nu gng tt. S lm gng ca th h i trc vi th h i sau, ca lnh o vi nhn vin... l rt quan trng. Ngi yu cu, cha m lm gng cho cc con, anh ch lm gng cho em, ng b lm gng cho con chu, lnh o lm gng cho cn b, nhn vin... - ng vin phi lm gng trc qun chng. Ngi ni: Trc mt qun chng, khng phi ta c vit ln trn ch "cng sn" m ta c h yu mn. Qun chng ch qu mn nhng ngi c t cch, o c. Mun hng dn nhn dn, mnh phi lm mc thc cho ngi ta bt chc . 2. Xy i i vi chng - Cng vi vic xy dng o c mi, bi dng nhng phm cht tt p, nht Hc vin: ng Th Minh Tho - 27 -

TIU LUN TRIT HC

thit phi chng nhng biu hin phi o c, sai tri, xu xa, tri vi nhng yu cu ca o c mi, l "ch ngha c nhn". Xy i i vi chng l mun xy phi chng, chng nhm mc ch xy. Mun xy dng ch ngha x hi th phi chng ch ngha c nhn. - Xy dng o c mi trc ht phi c tin hnh bng gio dc, t gia nh n nh trng, tp th v ton x hi. Nhng phm cht chung nht phi c c th ho st hp vi cc tng lp, i tng. H Ch Minh c th ho cc phm cht o c c bn i vi tng giai cp, tng lp, la tui v nhm x hi. Trong gio dc, vn quan trng l phi khi dy thc o c lnh mnh ca mi ngi, mi ngi nhn thc c v t gic thc hin. - Trong u tranh chng li ci tiu cc, lc hu trc ht phi chng ch ngha c nhn, phi pht hin sm, phi ch phng nga, ngn chn. - xy v chng cn pht huy vai tr ca d lun x hi, to ra phong tro qun chng rng ri, biu dng ci tt, ph phn ci xu. Ngi pht ng cuc thi ua ba xy, ba chng, vit sch Ngi tt, vic tt tuyn truyn, gio dc v o c, li sng. 3.Phi tu dng o c sut i - H Ch Minh khng nh, o c cch mng phi qua u tranh, rn luyn bn b mi thnh. Ngi vit: o c cch mng khng phi trn tri sa xung. N do u tranh, rn luyn bn b hng ngy m pht trin v cng c. Cng nh Hc vin: ng Th Minh Tho - 28 -

TIU LUN TRIT HC

ngc cng mi cng sng, vng cng luyn cng trong . - Phi rn luyn, tu dng o c sut i. Ngi dy: Mt dn tc, mt ng v mi con ngi, ngy hm qua l v i, c sc hp dn ln, khng nht nh hm nay v ngy mai vn c mi ngi yu mn v ca ngi, nu lng d khng trong sng na, nu sa vo ch ngha c nhn . - T rn luyn c vai tr rt quan trng. Ngi khng nh, l ngi th ai cng c ch hay, ch d, ch xu, ch tt, ai cng c thin, c c trong mnh. Vn l dm nhn thng vo con ngi mnh, khng t la di, huyn hoc; thy r ci hay, ci tt, ci thin pht huy v thy r ci d, ci xu, ci c khc phc. Tu dng o c phi c thc hin trong mi hot ng thc tin, trong i t cng nh trong sinh hot cng ng, trong mi mi quan h ca mnh. II. Nhng phm cht o c c bn ca con ngi Vit Nam trong thi i mi theo t tng H Ch Minh 1. Trung vi nc, hiu vi dn Trung, hiu l o c truyn thng ca dn tc Vit Nam v phng ng, c Ch tch H Ch Minh k tha v pht trin trong iu kin mi. - Trung vi nc l trung thnh v hn vi s nghip dng nc, gi nc, pht trin t nc, lm cho t nc snh vai vi cng quc nm chu". Nc l ca dn, dn l ch t nc, trung vi nc l trung vi dn, v li ch ca nhn Hc vin: ng Th Minh Tho - 29 -

TIU LUN TRIT HC

dn, bao nhiu quyn hn u ca dn; bao nhiu li ch u v dn... - Hiu vi dn ngha l cn b ng, cn b nh nc va l ngi lnh o, va l y t trung thnh ca dn. - Trung vi nc, hiu vi dn l phm cht hng u ca o c cch mng. Ngi dy, i vi mi cn b ng vin, phi tuyt i trung thnh vi ng, vi nhn dn, v hn na, phi tn trung vi nc, tn hiu vi dn. - Trung vi nc, hiu vi dn l phi gn b vi dn, gn dn, da vo dn, ly dn lm gc. Phi nm vng dn tnh, hiu r dn tm, quan tm ci thin dn sinh, nng cao dn tr, lm cho dn hiu r ngha v v quyn li ca ngi lm ch t nc. T tng H Ch Minh v trung vi nc, hiu vi dn th hin quan im ca Ngi v mi quan h v ngha v ca mi c nhn vi cng ng, t nc.

2. Yu thng con ngi, sng c ngha, c tnh Yu thng con ngi trong t tng o c H Ch Minh xut pht t truyn thng nhn ngha ca dn tc, kt hp vi ch ngha nhn vn ca nhn loi, ch ngha nhn o cng sn. H Ch Minh coi yu thng con ngi l phm cht o c cao p nht. Yu thng con ngi th hin mi quan h gia c nhn vi c nhn trong quan h x hi. - Tnh yu thng con ngi th hin trc ht l tnh thng yu vi i a s Hc vin: ng Th Minh Tho - 30 -

TIU LUN TRIT HC

nhn dn, nhng ngi lao ng bnh thng trong x hi, nhng ngi ngho kh, b p bc, bc lt. Yu thng con ngi phi lm mi vic pht huy sc mnh ca mi ngi, on kt phn u cho t c mc tiu ai cng c cm n, o mc, ai cng c hc hnh. - Thng yu con ngi phi tin vo con ngi. Vi mnh th cht ch, nghim khc; vi ngi th khoan dung, lng, rng ri, nng con ngi ln, k c vi nhng ngi lm ng, lc li, mc sai lm, khuyt im. - Yu thng con ngi l gip cho mi ngi ngy cng tin b, tt p hn. V vy, phi thc hin ph bnh, t ph bnh chn thnh, gip nhau sa cha khuyt im, pht huy u im khng ngng tin b. - Yu thng con ngi phi bit v dm dn thn u tranh gii phng con ngi. i vi nhng ngi cng sn, Ch tch H Ch Minh dy: hc tp ch ngha Mc - Lnin thng yu nhau hn. Ngi vit: "Hiu ch ngha Mc - Lnin l phi sng vi nhau c tnh c ngha. Nu thuc bao nhiu sch m sng khng c tnh c ngha th sao gi l hiu ch ngha Mc - Lnin c"

3. Cn, kim, lim, chnh, ch cng, v t Cn, kim, lim, chnh, ch cng, v t l nn tng ca i sng mi, l phm cht trung tm ca o c cch mng trong t tng o c ca H Ch Minh, Hc vin: ng Th Minh Tho - 31 -

TIU LUN TRIT HC

l mi quan h vi t mnh. - H Ch Minh quan nim cn, kim, lim, chnh l bn c tnh ca con ngi, nh tri c bn ma, t c bn phng v Ngi gii thch cn k, c th ni dung tng khi nim. + Cn l lao ng cn c, sing nng; lao ng c k hoch, sng to, c nng sut cao; lao ng vi tinh thn t lc cnh sinh, khng li bing, khng li, khng da dm. Phi thy r lao ng l ngha v thing ling, l ngun sng, ngun hnh phc ca mi chng ta. + Kim l tit kim sc lao ng, tit kim th gi, tit kim tin ca dn, ca nc, ca bn thn mnh, tit kim t ci to n ci nh; khng xa x, khng hoang ph, khng ba bi, khng ph trng, hnh thc.... Cn, kim l phm cht ca mi ngi lao ng trong i sng, trong cng tc. + Lim l trong sch, l lun tn trng, gi gn ca cng v ca dn, khng xm phm mt ng xu, ht thc ca Nh nc, ca nhn dn; khng tham a v, khng tham tin ti..., khng tham tng bc mnh.... + Chnh l ngay thng, khng t, l ng n, chnh trc. i vi mnh khng t cao, t i; i vi ngi khng nnh trn, khinh di, khng di tr, la lc, lun gi thi chn thnh, khim tn, on kt. i vi vic th vic cng ln trn, ln trc vic t, vic nh. c giao nhim v g quyt lm cho k c, vic thin d nh my cng lm; vic c th d nh my cng trnh. Hc vin: ng Th Minh Tho - 32 -

TIU LUN TRIT HC

Lim, chnh l phm cht ca ngi cn b khi thi hnh cng v. - Ch cng l rt mc cng bng, cng tm; v t l khng c c lng ring, thin t, thin v "t n, t hu, hoc t th, t on", em lng ch cng, v t i vi ngi, vi vic. Khi lm bt c vic g cng ng ngh n mnh trc, khi hng th th mnh nn i sau, lo trc thin h, vui sau thin h. Mun "ch cng, v t" phi chin thng c ch ngha c nhn. y l chun mc ca ngi lnh o, ngi "gi cn cn cng l", khng c v lng ring m ch p ln php lut. - Cn, kim, lim, chnh c quan h cht ch vi nhau v vi ch cng, v t. Cn, kim, lim, chnh s dn n ch cng, v t. Ngc li, ch cng v t, mt lng v nc, v dn, v ng th nht nh s thc hin c cn, kim, lim, chnh.

4. Tinh thn quc t trong sng T tng o c H Ch Minh v on kt quc t l s m rng nhng quan nim o c nhn o, nhn vn ca Ngi ra phm vi ton nhn loi, v Ngi l ngi Vit Nam nht ng thi l nh vn ha kit xut ca th gii, anh hng gii phng dn tc, chin s li lc ca phong tro cng sn quc t. Quan nim o c v tnh on kt quc t trong sng ca H Ch Minh th hin trong cc im sau: Hc vin: ng Th Minh Tho - 33 -

TIU LUN TRIT HC

- on kt vi nhn dn lao ng cc nc v mc tiu chung u tranh gii phng con ngi khi ch p bc, bc lt. - on kt quc t gia nhng ngi v sn ton th gii v mt mc tiu chung, bn phng v sn u l anh em. - on kt vi nhn loi tin b v ho bnh, cng l v tin b x hi. - on kt quc t gn lin vi ch ngha yu nc. Ch ngha yu nc chn chnh s dn n ch ngha quc t trong sng, chng li mi biu hin ca ch ngha s vanh, v k, hp hi, k th dn tc...

II. Vn xy dng o c trong bi cnh pht trin kinh t th trng i hi VI (1986) ca ng Cng sn Vit Nam l mt mc lch s quan trng nh du s nghip i mi ton din ca nc ta, trong c s i mi v kinh t, c th l s i mi v c ch qun l kinh t t tp trung, quan liu, bao cp sang c ch t hch ton kinh t, c s qun l ca Nh nc theo nh hng x hi ch ngha. Thc cht l nn kinh t th trng, pht trin nn kinh t hng ho nhiu thnh phn, va cnh tranh va hp tc v b sung cho nhau trong nn kinh t quc dn thng nht, ly th trng lm i tng v cn c quan trng nht pht trin kinh t. Hc vin: ng Th Minh Tho - 34 -

TIU LUN TRIT HC

C ch tp trung, quan liu, bao cp trong nhiu nm qua cho thy, n khng nhng khng to ra c ng lc cho s pht trin kinh t - x hi, m cn to ra nhiu tiu cc trong x hi. Kinh t th trng l mt c ch kinh t hon ton khc, n l yu t tch cc thc y s nng ng v sng to, c v s canh tn v pht trin t nc. Song, nn kinh t y cng li cho chng ta khng t nhng tiu cc ca x hi, trong c c s suy thoi o c, mc d l nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. Kinh t th trng i lin vi cuc sng hi h chy ua, ngi giu mi mit lm n, tin bc c th d tha nhng thi gian dnh cho gia nh, con ci li khan him, s gio dc gia nh b suy gim, ph thc cho gio dc nh trng v x hi, ngi ngho mi vt ln kim sng, t ngh n nhn phm, o c. Trong c ch th trng, tin bc c dng lm thc o gi tr, ngi no kim c nhiu tin th cng c coi trng, do vy, nu cha m khng kim c nhiu tin bng con ci th cng rt kh dy bo con. Khi tin bc tr thnh mc tiu ca cuc sng th nhng nh hng mc ch, l tng ca thanh nin cng b ph thuc vo ng tin, sinh vin ch mong kim c nhng vic lm, ngnh ngh hp dn, c th gip h mau chng tr nn giu c, nhng ngnh ngh cao qu hoc c x hi trng vng nhng khng a li nhng c hi kim c nhiu tin khng cn hp dn th h tr... Nh vy, c th ni, ngoi vai tr tch cc, kinh t th trng cn l mt thch thc, mt mi trng tiu cc i vi o c x hi. Song, iu khng c ngha l chng ta khng chp nhn n. Kinh t th trng l yu t quan trng v cn thit xy dng mt x hi pht trin, tin b. Chng ta phi bit thch Hc vin: ng Th Minh Tho - 35 -

TIU LUN TRIT HC

ng vi n v vn c th tm c mt thang gi tr mi cho vic xy ng mt nn o c tin b. l vn m chng ti mun trao i trong bi vit ny. Theo quan im macxt, o c l mt hnh thi thc x hi, mt nh ch x hi thc hin cc chc nng iu chnh hnh vi con ngi. o c l nhng nguyn tc sng, nhng quy phm gn lin v ph hp v mt hnh thi kinh t x hi nht nh, c hnh thnh t nhng iu kin sinh hot vt cht ca x hi, nhung quy phm, nguyn tc, tiu chun, l tng ny c tnh cht nht thi v lch s v mang tnh giai cp r rt. iu cng c ngha rng, con ngi rt ra nhng quan nim o c t chnh nhng quan h thc tin ang lm c s cho v tr giai cp ca mnh, tc l nhng quan h kinh t. Khi ph phn uyrinh v s tha nhn c mt th o c vnh cu cho mi thi i tha nhn nhng nguyn tc o c ng trn lch s v trn c nhng s khc bit hin nay v tnh cch dn tc", Ph.ngghen khng nh: "Xt cho n cng mi hc thuyt v o c c t trc n nay u l sn phm ca tnh hnh kinh t ca x hi lc by gi", v do vy "t dn tc ny sang dn tc khc, t thi i ny sang thi i khc, nhng quan nim v thin v c bin i nhiu n mc chng thng tri ngc hn nhau. Nhn mnh quan im ny, chng ti xin lu mt vn . l: Nu khng nhn thc c s bin i ca nhng gi tr o c qua cc thi i lch s m c kh kh gi ly nhng gi tr o c c, chc chn chng ta s tr nn li thi, lc lng v nhiu khi cn tr nn phi o c trong x hi mi. Trong x hi phong kin, s bt bnh ng nam n thng c bin h v mt o c bng nguyn l tam tng t c, ngi ph n phi th tit th chng nu ngi chng qua i, vic ti gi b xem nh mt iu phi o c. Nhng nguyn l o c cho thy bn cht ca hnh thc s hu v chim Hc vin: ng Th Minh Tho - 36 -

TIU LUN TRIT HC

ot thn xc, cho thy nguyn tc phc tng th bc. Rng nhng chun mc o c c sinh ra ch nhm iu chnh hnh vi con ngi theo mt thit ch x hi h khc. Ngy nay, o c x hi khng nhng khng ln n hnh vi ti gi ca ngi ph n, m cn khng coi gi tr o c ca ngi ph n l s phc tng v th tit y, thm ch xem n nh mt th nhn sinh quan h bi, ch k v phn nhn o. Cc quan nim v hiu, v nhiu gi tr o c khc trong x hi c c s thay i. Song, iu khng c ngha l chng ta ph nhn hon ton mi gi tr o c trong x hi c, cng khng c ngha l ngy nay, khng cn buc phi tun theo nhng quy phm, nguyn l o c m c th ni l o c x hi b tha ho. Nhng gi tr o c ca x hi c nhng c gi tr tch cc th trong iu kin mi, vn c tc ng thc y lch s, ngc li, nhng gi tr o c h bi m ta li c nu gi, s km hm, tri buc, cn tr s i ln ca x hi. Song, mi gi tr o c c khng bin i mt cch t ng khi c s kinh t thay i, v nhng gi tr c hnh thnh v pht trin trong mt qu trnh lu di v tr thnh thi quen ca con ngi, thm ch nhng thc o c n su trong tm thc con ngi v trong tp qun x hi m nhiu khi, nhng hnh vi th hin thc o c y ch nh mt hnh ng v thc ca con ngi. Do vy, chng ta cn phn tch v nhn nhn mt cch khoa hc phn bit ng, sai v xy dng nhng gi tr o c mi, ph hp v thch ng vi iu kin nn kinh t th trng. Mi quan h gia kinh t v o c l mi quan h hu c, mt thit. Mi mt c ch kinh t mi u tr thnh yu t lm ny sinh nhng hnh vi o c ca con ngi, hay c th ni, tr thnh iu kin cho nhng li sng, phong Hc vin: ng Th Minh Tho - 37 -

TIU LUN TRIT HC

tc, tp qun xa l xm nhp vo. Do vy, c th xy dng c nhng gi tr o c tch cc, ph hp v thch ng vi iu kin mi th vn quan trng l chng ta phi to ra nhng "iu kin mi" cho vic ny sinh nhng hnh vi o c tch cc. Chng hn, ngy nay, vic tho mn nhng nhu cu tinh thn ca con ngi bng nhng phng tin vn ho - k thut ti nh lm gim hnh thc sinh hot tp th, giao tip x hi trong vic s dng thi gian nhn ri. Vic hnh thnh cc chung c khp kn thay cho cc ngi nh ring v lng mc sn sinh ra mi quan h lng ging theo kiu nh no bit nh y. u khng c nhng l tng x hi cao c, khng c tm rng ca s giao tip th s ny n ch ngha c nhn, v k, th vi nhng g xung quanh mnh v nhng g ang xy ra vi mi ngi. Khc phc tnh trng , chng ta cn tng cng xy dng m hnh sinh hot tp th di nhiu hnh thc, nh m ra cc cu lc b tng cng gio dc tnh tp th, tnh cm cng ng, tnh trch nhim, s quan tm, gip i vi nhng ngi xung quanh v trong vic xy dng th bt buc phi c nhng gii php p ng c yu cu phi c nhng hnh thc lin kt cng ng trong phm vi , ngh ngi, tiu dng v sinh hot x hi. Trong iu kin ca nn kinh t th trng, i sng vt cht ca con ngi ngy mt nng cao v theo , cng xut hin nhng iu kin "thun li" cho s "thng tin" v o c v tinh thn ca con ngi theo hng "ph qu sinh l ngha cng vi kh nng ny sinh nhng gi tr o c tiu cc. Khi i sng vt cht c nng cao, con ngi ny sinh tm trng hng th, tham lam, lm giu bng mi th on... Do vy, kh nng pht trin o c theo xu hng tch cc m chng ta ni trn khng phi t nhin m c hay c thc hin mt cch t ng, m cn phi u tranh vi nhng thi h tt xu bng Hc vin: ng Th Minh Tho - 38 -

TIU LUN TRIT HC

hnh thc php lut, bt mi c nhn u phi chu trch nhim trc php lut v hnh vi o c ca mnh. Trong nn kinh t th trng, mi mnh lnh hnh chnh cng vi nhng li h ho o c chung chung u tr nn v tc ng. Thc tin cho thy, ngy nay, ch to n d lun khng cn uy th trong x hi, u c s bung li v php lut i vi nhng hnh vi vi phm o c, vi phm thun phong m tc th , cc hin tng tiu cc cng tng ln. Chnh v l , vic xy dng o c trong iu kin ca nn kinh t th trng nhi l s kt hp mt cch tng th gio dc o c v thi hnh lut php. Nu ch p dng thun tu phng php gio dc, tuyn truyn s khng thng ni sc mnh ca tp qun, ca s th , coi thng v pht l d lun. Nu khng da vo nhng bin php php lut s khng tc ng c n thc cng dn, n li suy ngh ca con ngi trong qu trnh xy dng nhng gi tr o c mi v u tranh vi nhng hnh vi o c i lp c sinh ra trong iu kin ca nn kinh t th trng. Bn cnh , gio dc o c, gio dc vn ho giao tip lm cho mi con ngi u phi tun th nhng chun mc v quy tc o c mi mt cch t nhin v dn dn tr thnh thi quen, tr thnh mt nhu cu tinh thn l yu t khng km phn quan trng. Trong qu trnh hnh thnh v pht trin nhn cch o c ca con ngi, chng ta cn quan tm n gio dc o c trong gia nh, trng hc v tp th lao ng. Mi mt mi trng gio dc thc hin mt chc nng gio c khc nhau v u cn phi quan tm n nhng yu t nh tm l hc la tui, tm l hc c nhn (nhn cch), trnh hc vn mi trng lao ng v hc tp bi tt c nhng yu t u c tc dng vi nhng mc khc nhau ti vic hnh thnh hnh vi o c ca con ngi. y, mi trng x hi c tc ng ln n hnh vi o c c nhn, nhng mi trng x hi ch c th Hc vin: ng Th Minh Tho - 39 -

TIU LUN TRIT HC

quy nh nhng kh nng khc nhau ca hnh vi con ngi, cn vic c nhn la chn kh nng no, hnh vi no l hon ton ph thuc vo thc ch quan, ch c nhn, nh C.Mc khng nh, "chnh nhng cn ngi lm thay i hon cnh v bn .thn nh gio dc cng cn phi c gio dc". Do vy, s nghip xy dng nn o c mi thu c nhng kt qu nh mong mun th vic nng cao trnh vn ho ca con ngi, tng cng gio dc con ngi l nhng yu t quan trng trong vic hnh thnh hnh vi o c tch cc cho php c nhn c c nhng nh gi ton din v tnh hung, nhn thy trc hu qu ca hnh vi, la chn phng thc xy dng chnh kin o c v tinh thn kin nh o c cho mnh. Cng vi , chng ta phi thng xuyn quan tm ti vic tng cng p lc x hi, s phn ng ca x hi i vi nhng hnh vi o c c nhn, hay ni cch khc, chnh l to n d lun. S phn ng, ch trch, trng pht, khen ngi hay ng h ca x hi trt hnh vi o c ca c nhn s y qu trinh hnh thnh nhn cch o c theo hng tch cc gip cho c nhn c c nhng inh hng ng trong qu trnh t hon thin nhn cch o c. Bi l, o c l mt nh ch x hi thc hin chc nng iu chnh hnh vi ca con ngi, nhng khc vi cc hnh thc iu chnh hot ng ca con ngi bng php quyn, bng nhng quy ch hnh chnh hay nhng sc lnh nh nc, nhng nguyn tc ca o c c hnh thnh mt cch t pht, c cng c bng tm gng, bng thi quen, phong tc, d lun x hi. Nhng yu cu ca o c mang hnh thc bn phn phi lm, khng chu s ra lnh, cng bc ca ai c. Do , p lc x hi to n d lun c vai tr nh nhng yu t khch quan tc ng ln thc, ng tm ca ch th hnh ng h lnh hi, phn on, t nhn nh v ngha x hi ca nhng nguyn tc o Hc vin: ng Th Minh Tho - 40 -

TIU LUN TRIT HC

c v a h n ch t nguyn thc hin nhng nguyn l o c x hi, t iu chnh hnh vi ca mnh. Ni tm li, vic y nhanh s pht trin v tin b ca x hi t ra trc chng ta mt vn gay gt l lm sao khc phc c s tha ho ca con ngi do nhng c cu x hi sinh ra. Theo chng ti, mi tin b ca x hi loi ngi khng tch ri tin b ca thc o c v c th ni, tnh o c l phng tin nng loi ngi ln cao nu khng mun ni n l lc lng th nht, bi tin b o c khng t l thun vi tin b tr tu v vt cht. X hi giu c, vn minh khng ng nht vi x hi c o c, ngi giu c, ngi thng minh khng c ngha l ngi tt, ngi c o c. Vi ngha , trong th gii nng ng v bin i hin nay, cng vi s pht trin ca nn kinh t th trng, ca cuc cch mng khoa hc - cng ngh v s phong ph v i sng vt cht, con ngi cng khng th ri vo trng thi o c tiu cc c ny sinh t c cu kinh t - x hi hin i, mt i nhn cch chn chnh ca mnh vi mt thc t ho mnh l Con ngi. Chng ta cn phi ch ng tm ra li thot khi tnh hung , ch ng xy dng nhng iu kin mi cho s ny sinh nhng gi tr o c tt p, ph hp vi iu kin kinh t - x hi hin i, phn tch v nhn nhn mt cch khoa hc nhng gi tr o c c phn bit ng, sai v k tha n trong qu trnh xy dng nhng gi tr o c mi, ph hp v thch ng vi iu kin ca nn kinh t th trng. Ch c trn c s kt hp mt cch tng th gio dc o c vi thi hnh lut php, tng cng p lc x hi i vi nhng hnh vi o c c nhn, chng ta mi c th vt qua nhng thch thc, nhng hu qu tiu cc ca nn kinh t th trng i vi o c x hi. Hc vin: ng Th Minh Tho - 41 -

TIU LUN TRIT HC

III. Nhng phm cht o c cn thit ca con ngi Vit Nam hin nay Xy dng nhng phm cht o c mi ca con ngi Vit Nam hin i l mt nhim v to ln ca cch mng Vit Nam v ca ng ta. iu trc ht l phi xc nh nhng phm cht o c cn thit ca con ngi Vit Nam hin nay. y, cn va phi c s k tha nhng phm cht o c tt p ca dn tc, va xy dng nhng phm cht, nng lc ph hp vi giai on cch mng mi. Nhng phm cht, nng lc ny m bo cho ngi Vit Nam hon thnh s mnh lch s ca mnh trong thi i mi. Ti hi ngh ln th nm Ban Chp hnh Tung ng Kho VIII, ng ta xc nh nhim v xy dng con ngi Vit Nam trong giai on mi vi nm c tnh c bn: Mt l, c tinh thn yeu nc, t cng dn tc, phn u v c lp dn tc v ch ngha x hi, c ch vn ln a t nc thot khi ngho nn, lc hu, on kt vi nhn dn th gii trong s nghip u tranh v ho bnh, c lp dn tc, dn ch v tin b x hi. Lng yu nc l mt phm cht c bn ca o c mi. cng l mt trong nhng tnh cm thing ling nht ca ngi Vit Nam t xa n nay. Song, ci mi trong phm cht o c ny l ch lng yu nc ca ngi Vit Nam hin nay khng phi trn lp trng ca giai cp cng nhn-giai cp ng v tr trung tm ca thi i. Ch c giai cp cng nhn mi l i din Hc vin: ng Th Minh Tho - 42 -

TIU LUN TRIT HC

chn chnh cho nhng li ch ca t quc, ca nhn loi. Yu nc ngy ny phi l yu nc x hi ch ngha, nhn dn lao ng mi c th c gii phng khi mi ch p bc bc lt, c cuc sng tht s m no, t do, hnh phc. Yu nc ngy nay lun gn lin vi tinh thn quc t ca giai cp cng nhn. Ch ngha quc t ca giai cp cng nhn l biu hin bn cht tt p ca giai cp cng nhn nhm on kt gip v gii phng nhn dn lao ngton th gii khi mi xing xch bc lt ca cc giai cp thng tr Hai l, c thc tp th, on kt, phn u v li ch chung. - y l mt phm cht o c mi c ci ngun su xa t truyn thng o c ca ngi Vit Nam, nhng ngi vn c tnh cng ng, an kt cao v li ch chung. Tnh cng dng v on kt rt cao s dn n hnh thnh ch ngha tp th, i lp vi ch ngha c nhn. Tnh tp th l mt c tnh cn thit tt yu c ca con ngi Vit Nam trn con ng xy dng ch ngha x hi. Vi c tnh tp th, mi con ngi u c iu kin v kh nng pht trin ton din c v o c, ti nng, nhn cch v cng c hng t do hnh phc. Ba l, c li sng lnh mnh, np sng vn minh, cn kim trung thc, nhn ngha, tn trng k cng php nc, quy c ca cng ng, c thc bo v v ci thin mi trng sinh thi. Hc vin: ng Th Minh Tho - 43 -

TIU LUN TRIT HC

Tnh trung thc l mt phm cht cao qu cn thit cho mi ngi. Trung thc l tn trng l phi, s tht v chn l trong cc quan h x hi, dng cm u tranh cho ci thin, ci mi, ci tt p. l thi khch quan, dm nhn thng vo s tht, dm ni thng, ni tht, dm u tranh cho s tht, thc hin tt ngha v ca bn thn i vi x hi. Trung thc i lp vi s di tr, thi o c gi ng phi ph phn. Bn l, lao ng chm ch vi lng tm ngh nghip, c k thut, sng to, nng sut cao v li ch ca bn thn, gia nh, tp th v x hi. Lao ng chm ch kch thch t duy sng to, chm ch ca con ngi. Qua lao ng chm ch mi con ngi cng hon thin v tr tu, tnh cm v o c. Trong thi i khoa hc- k thut pht trin nh v bo hin nay, ngi lao ng cn phi hc tp, rn luyn khng ngng c c k nng ngh nghip v trnh cao cng vi nhng hiu bit mi v khoa hc k thut, vn ho, nhn vn ni chung mi khng b tt hu. Nm l, thng xuyn hc tp nng cao hiu bit, trnh chuyn mn, trnh thm m v th lc. Ngi Vit Nam vn hiu hc. Ngy nay c tnh cng phi c pht huy cao hn na, hc tp khng ngng, khng ngh, l mt trong nhng c tnh cn thit cho con ngi hin i. Cng ngy hc tp cng c vai tr quan trng i vi nhn cch mi con ngi cng nh i vi s pht trin ca mi quc Hc vin: ng Th Minh Tho - 44 -

TIU LUN TRIT HC

gia v c x hi loi ngi. i vi nc ta hin nay, y mnh cng nghip ho, hin i ho t nc th hc tp phi tr thnh nhu cu bc xc, trch nhim, ngha v o c ca mi con ngi. Nm tiu chun ca con ngi mi Vit Nam do Hi ngh ln th nm Ban chp hnh Trung ng kho VIII nu ra chnh l nm chun mc gi tr con ngi Vit Nam hin i. Nhng chun mc c gi tr nh hng cho tt c mi ngi dn Vit Nam phn u t thnh nhng cng dn tt. Nhng chun mc c vai tr lm chun iu chnh hnh vi ca mi c nhn, l ch da nh gi, xy dng t tng, o c v li sng o c ca mi con ngi trong gia nh, cng nh trong tp th v ngoi x hi.

Hc vin: ng Th Minh Tho - 45 -