Tien redenen om optimistisch te zijn (Lezing PT Jones, VMx, Gent, 9 juni 2016)
-
Upload
peter-tom-jones -
Category
Environment
-
view
319 -
download
2
Transcript of Tien redenen om optimistisch te zijn (Lezing PT Jones, VMx, Gent, 9 juni 2016)
Transitie naar “low-carbon, circular
economy”: 10 redenen voor optimisme
Dr. Ir. Peter Tom Jones (IOF Onderzoeksmanager SIM² KU Leuven & Voorzitter i-Cleantech
Vlaanderen vzw)
9-6-2016, Gent, VMx studiedag '20 jaar VMx‘
Transitie van de fossiele, lineaire economie naar een
klimaatvriendelijke, circulaire economie
Figuur: VITO
9/06/2016 Jones/VmX 2
9/06/2016 Jones/VmX 3
Climate change, the mother of all problems
Eerst het slechte nieuws:
Over het Rockstromdiagram en het
klimaatprobleem
9/06/2016 Jones/VmX 4
Planetaire
grenzen
worden
doorboord
Verdwijnen van habitat
Invasieve soorten
Opwarming aarde
…
Bron: WWF bewerking van J.
Rockström et al., Nature, 461, 2009
9/06/2016 Jones/VmX 5
De geobserveerde temperatuurstijging (atmosfeer, links en oceanen, rechts-onder)
Bron: IPCC, AR5, WGI
9/06/2016 Jones/VmX 6
Nieuwe temperatuurrecords
9/06/2016 Jones/VmX 7
Met 2015 nog warmer (+1°C)
9/06/2016 Jones/VmX 8
En weer nieuwe records in 2016
9/06/2016 Jones/VmX 9
400 ppm grens nu ook bereikt in
Zuidelijke Hemisfeer
(15 miljoen jaar geleden – 3-6 °C warmer dan nu)
Met gevolgen die zich steeds extremer
voordoen…
Exhibit 1: Bosbranden in Alberta,
Canada
Exhibit 2: Bleken koraalriffen
Great Barrier Reef
9/06/2016 Jones/VmX 10
Zonder (extra) klimaatbeleid neemt temperatuur met
3,7 tot zelfs 4,8°C toe tegen 2100
Grens voor “gevaarlijke
klimaatveranderingen”
11
Welkom in het Antropoceen
9/06/2016 Jones/VmX 12
Klimaatbeleid vereist drastische reducties –
hoe langer wordt gewacht, hoe duurder
Bron: IPCC, AR5, WGIII
9/06/2016 Jones/VmX 13
Climate change, the mother of all problems
Naar het goede nieuws:
De transitiepaden zijn gekend, realistisch en
worden vandaag volop bewandeld
9/06/2016 Jones/VmX 14
Roadmap2050.eu9/06/2016 Jones/VmX 15
Systeemtechnologische innovatie en nieuwe
business modellen
Energietransitie – Low-
carbon
• Energie-efficiëntie
• Hernieuwbare energie
• (Super)Smart Grids
Materialentransitie -
Circular
• Slim sluiten
• EcoDesign (LCA)
• Verbruikers gebruikers
9/06/2016 Jones/VmX 16
Systeemtechnologische innovatie en nieuwe
business modellen
Energietransitie – Low-
carbon
• Energie-efficiëntie
• Hernieuwbare energie
• (Super)Smart Grids
Materialentransitie -
Circular
• Slim sluiten
• EcoDesign (LCA)
• Verbruikers gebruikers
9/06/2016 Jones/VmX 17
Systeemtechnologische innovatie en nieuwe
business modellen
Energietransitie – Low-
carbon
• Energie-efficiëntie
• Hernieuwbare energie
• (Super)Smart Grids
Materialentransitie -
Circular
• Slim sluiten
• EcoDesign (LCA)
• Verbruikers gebruikers
9/06/2016 Jones/VmX 18
10 redenen om
optimistisch te zijn
1. (Energiegerelateerde) CO2 emissies stabiliseren
voor het eerst wereldwijd… (Data: IEA, 2016)
9/06/2016 Jones/VmX 19
1
2. Cleantech transitie in China gaat sneller
dan vooropgesteld in eigen doelstellingen
9/06/2016 Jones/VmX 20
2
2. Cleantech transitie in China gaat sneller
dan vooropgesteld in eigen doelstellingen
9/06/2016 Jones/VmX 21
• Theorie:
o Laatste vijfjarenplan China – reductie van CO2 uitstoot zowel op het
vlak van koolstofintensiteit als via absolute cap
o INDC China in Parijs 2015: Piek in CO2 emissies in 2030
• Realiteit (cijfers 2015):
o Steenkoolconsumptie: - 3,7%
o Energie-intensiteit: - 5,6%
o Steenkoolimport: - 30%
o Zonne-energie (op net aangesloten): + 74%
o Windenergie (op net aangesloten): + 33%
o J. Legget: “It looks as though total CO2 emissions may have
peaked in 2014, fully 16 years ahead of the national 2030 target”
2
2. Cleantech transitie in China gaat sneller
dan vooropgesteld in eigen doelstellingen
9/06/2016 Jones/VmX 22
2
2. Cleantech transitie in China gaat sneller
dan vooropgesteld in eigen doelstellingen
9/06/2016 Jones/VmX 23
2
3. Klimaatbeleid dubbelsporig succes
9/06/2016 Jones/VmX 24
• “…limit planetary warming to well
below 2 °C, urging nations to
pursue an even stricter target, 1.5
°C”
• “Countries will assess their
progress towards reducing
emissions in 2018, and must
revisit their climate pledges every
five years, beginning in 2020”
• “The agreement creates a
transparent system for measuring,
reporting and verifying emissions”
3
Wat is er afgesproken in Parijs?
9/06/2016 Jones/VmX 25
3
Naar 2,7°C met huidige afspraken van Parijs
(t.o.v. 4+ °C met BAU)
Grens voor “gevaarlijke
klimaatveranderingen”
Temperatuurstijging indien
beloftes van INDC’s
worden nagekomen
26
3
Stevige hoop op een versneld in werking
treden
9/06/2016 Jones/VmX 27
3
Parijs is gebaseerd op aanpak van bottom-up
klimaatbeleid
9/06/2016 Jones/VmX 28
UNFCCC Proces COP(1-21) (post-)Kyoto...
Bottom-up proces: gemeenten, steden,
provincies, bedrijven nemen het voortouw...
Heel moeilijk...
Én
én Hoopgevend… Lokale
overheden sneller pro-actief
3
Steden gaan voorop in de strijd tegen de
klimaatveranderingen
Bron: J. Dirix, W.
Peeters, J. Eyckmans,
P.T. Jones, S. Sterckx,
Climate Policy, 2013
9/06/2016 Jones/VmX 29
3
• 6,635 Burgemeesters & 211 miljoen inwoners (status 21-
4-2016)
• > 20% reductie CO2 emissies tegen 2020
• 40% reductie CO2 emissies tegen 2030
EU Burgemeestersconvenant http://www.covenantofmayors.eu/index_en.html
9/06/2016 Jones/VmX 30
3
4. Disinvestment-beweging wint heel snel aan
invloed
9/06/2016 Jones/VmX 31
Om de opwarming te beperken tot maximum 2°C moet de hoofdmoot van de fossiele
grondstofvoorraden (steenkool, aardolie, gas) in de grond blijven
4
Overzicht
Image: carbonvisuals.com
Source: Mark Campanale &
Jeremy Leggett, 2012,
Unburnable Carbon: Are the
world’s financial markets
carrying a carbon bubble?,
Carbon Tracker Initiative
9/06/2016 Jones/VmX 32
Pensioenfondsen, steden, religieuze groepen,
universiteiten, foundations 3 triljoen dollar “divested”
9/06/2016 Jones/VmX 33
4
“Stranded assets”
“Expect a stampede at some point soon” (J. Legget, June 5, 2016)
9/06/2016 Jones/VmX 34
4
Credits image: J. Leggett, Mechelen, 2015)
“Expect a stampede at some point soon”
(J. Legget, June 5, 2016)
9/06/2016 Jones/VmX 35
• Asset Owners Disclosure Project geeft ratings aan
investeringsprojecten m.b.t. klimaatrisico’s:
o A tot AAA: Leaders
o …
o D: Bystanders
o Ungradable: Laggards
4
“Expect a stampede at some point soon” (J. Legget, June 5, 2016)
9/06/2016 Jones/VmX 36
4
5. Fossiele bedrijven gaan failliet… met
steenkoolsector voorop
• Steenkoolbedrijven :
o Peabody Energy, Arch Coal, …
9/06/2016 Jones/VmX 37
5
5. Fossiele bedrijven gaan failliet… met
steenkoolsector voorop
• Steenkoolbedrijven :
o Peabody Energy, Arch Coal, …
• Schaliegas en -oliebedrijven
• Zelfs oliebedrijven doen het
slecht als gevolg van:
o Lage olieprijzen & steeds duurder
wordende ontginning
o Klimaatbeleid
o Afbouw subsidies (cf. G7,
Wereldbank, OESO, etc.)
(hoewel nog te traag!)
9/06/2016 Jones/VmX 38
5
Zelfs Saudi-Arabië bereidt zich voor…
9/06/2016 Jones/VmX 39
6. Hernieuwbare energie breekt helemaal
door (ondanks historisch lage olieprijzen en riante subsidies voor fossiele energie)
9/06/2016 Jones/VmX 40
6
6. Hernieuwbare energie breekt helemaal
door (ondanks historisch lage olieprijzen en riante subsidies voor fossiele energie)
9/06/2016 Jones/VmX 41
6
6. Hernieuwbare energie breekt helemaal
door (ondanks historisch lage olieprijzen en riante subsidies voor fossiele energie)
9/06/2016 Jones/VmX 42
6
Prijs hernieuwbare energie daalt, terwijl
fossiele energie steeds duurder wordt
9/06/2016 Jones/VmX 43
6
Credits images: J. Leggett, Mechelen, 2015)
Nutsbedrijven springen mee op de boot
9/06/2016 Jones/VmX 44
“No one wants to
be running the
next Nokia”
(Lawrence Slade, CEO
Energy UK)
6
Credits image: J. Leggett, Mechelen, 2015)
Boom in hernieuwbare energie als bron voor
nieuwe jobs – kans op herindustrialisering
9/06/2016 Jones/VmX 45
6
Jobs in de energiesector: cleantech versus
fossiel
[Bron:
McKinsey 2012]
9/06/2016 Jones/VmX 46
6
Influx hernieuwbare energie op te vangen
door HVDC transmissie
9/06/2016 Jones/VmX 47
6
Nature, 2016)
Influx hernieuwbare energie op te vangen
door energie-opslag, smart grids en DSM
9/06/2016 Jones/VmX 48
50% van nieuwe (kleine)
fotovoltaïsche installaties
in Duitsland met energie-
opslag uitgerust
6
Credits image: J. Leggett, Mechelen, 2015)
Permanent verlies aan middelen i.p.v.
middelen in eigen regio te houden
Güssing Renewable Energy (AT): ‘money stays in the region and the air clean’ [www.gussingrenewable.com]
9/06/2016 Jones/VmX 49
6
7. Elektrificatie van transport is niet meer
tegen te houden
9/06/2016 Jones/VmX 50
7
• Financial Times: “Europe’s focus on diesel may have
driven its car industry up a technological dead end”
• Verkoop van EVs steeg (wereldwijd) met 60% in 2015 (cf.
verkoop PV-installaties in zelfde jaar steeg met 50%)
7. Elektrificatie van transport is niet meer
tegen te houden
9/06/2016 Jones/VmX 51
7
7. Elektrificatie van transport is niet meer
tegen te houden
9/06/2016 Jones/VmX 52
7
Credits image: J. Leggett, Mechelen, 2015)
8. Circulaire economie in volle opgang
9/06/2016 Jones/VmX 53
8
Ellen McArthur Foundation
McKinsey
8. Circulaire economie in volle opgang
9/06/2016 Jones/VmX 54
8
Triple win (K. Vella – EC DG ENV):
• Minder CO2 emissies
• Jobcreatie
• Besparingen voor bedrijven
9. Urban en landfill mining breken door
9/06/2016 Jones/VmX 55
Jones & Binnemans, 2015
9
Stadsmijnbouw (bv. Edele metalen recycling
in Umicore)
9/06/2016 Jones/VmX 56
9
Enhanced Landfill Mining: Vlaanderen =
koploper – Afval Energie + Materialen
Bron: Knack, 2012
9/06/2016 Jones/VmX 57
9
Eerste Enhanced Landfill Mining R&D project
ooit binnen EU Horizon 2020
9/06/2016 Jones/VmX 58
9
9/06/2016 Jones/VmX 59
9
Breakthrough technologie op komst… beyond
incineration
9/06/2016 Jones/VmX 60
9
10. Nieuwe businessmodellen breken door:
van verbruiken naar (her)gebruiken
9/06/2016 Jones/VmX 61
10
Conclusies
9/06/2016 Jones/VmX 62
Dank voor de aandacht!
9/06/2016 Jones/VmX 63