Ticari işlemler (mali nitelikli işlemler);

Ticari işlemler (mali nitelikli işlemler);

İşletmenin aktif ve pasif değerleri üzerinde değişiklik yaratan veya yaratabilecek faaliyetlerdir. Muhasebeyi ilgilendiren bu işlemlerin bir kısmı yalnızca varlıkların yapısını (bileşimini) değiştirirken, toplam işletme varlığının tutarını değiştirmez. Bir kısım işlemler ise hem varlık ve/veya kaynak yapısını, hem de toplam tutarı değiştirecek niteliktedir.

Her iki tür işlemlerin varlık ve kaynak yapıları üzerindeki etkilerini

VARLIK = KAYNAK

denklemi içinde bilanço üzerinde göstermek, muhasebenin temel

mantığını kavramak bakımından uygun olacaktır.

İşletmelerin faaliyette bulunabilmesi ve

varolabilmesi için sahip olduğu tüm ekonomik

değerler İŞLETMENİN VARLIKLARI

olarak ifade edilir.Bu varlıklar kimler tarafından

sağlanırsa sağlansın artık işletme sahiplerine ait değil, işletmeye ait

varlıklardır. Varlıklar; işletmenin sahip olduğu ekonomik değerleri

kapsadığı için ekonomik yapının bir göstergesidir.

İŞLETMEDE VARLIK KAVRAMIİŞLETMEDE VARLIK KAVRAMI

işletmeye varlık sağlayan gerçek ya da tüzel kişilerin hakları vardır.

İşletmenin varlıkları bazı kaynaklardan sağlanır, bu kaynakları sağlayan

kişilerinde varlıklar üzerinde hakları bulunur. Varlıklar üzerindeki haklar da

İŞLETMENİN KAYNAKLARINI ifade eder.

Kaynaklar; işletmenin kullandığı finansal kaynakları kapsadığı için finansal yapının bir göstergesidir.

İŞLETMEDE KAYNAK KAVRAMIİŞLETMEDE KAYNAK KAVRAMI

İşletmede VARLIK = KAYNAK olur. İşletme varlıkları, işletmenin faaliyetlerine bağlı olarak sürekli değişmeler gösterir. İşletmenin faaliyetleri sonucunda sahip ya da ortakları tarafından sağlanan varlıklar artarsa işletmenin sahibi olan kişilerinde hakları artar.

Varlıklardaki artış işletmenin kârı olarak ortaya çıkar.

İşletmede bunun tersi bir durumun yaşanması karşısında da işletme sahibi ya

da ortaklarının hakları azalır.

İşletmenin varlıklarındaki bu azalış işletmenin zarara uğradığını belirtir.

Varlıklar işletmede; MEVCUTLAR VE ALACAKLAR

olmak üzere iki gruba alır. MEVCUTLAR

işletmenin varlıklarının fiziki ekonomik değerleridir. ALACAKLAR

işletmenin üçüncü kişilere verdiği varlıkların henüz bedelinin

alınmamasından doğan alacak haklarıdır.

AKTİF HESAPLARIN TÜRLERİ

Aktif hesaplar içerisinde yer alan varlık hesaplarının ticari faaliyetlerde kullanılma, devir olma ve paraya çevrilebilme hızları birbiri ile aynı değildir.

Bu nedenle ;

aktif hesaplar dönen varlıklar ve duran varlıklar olmak üzere iki gruba ayrılır.

Bilanço hesapları faaliyet döneminin sonunda izleyen faaliyet dönemine aktarılır.

Bilanço hesapları yalnızca bir faaliyet dönemine ait olarak kullanılan hesaplar değildir.

İşletmede kaynaklar da ;ÖZ KAYNAKLAR (SERMAYE)

VE YABANCI KAYNAKLAR (BORÇLAR)

olmak üzere iki gruba ayrılır.

ÖZ KAYNAKLAR (SERMAYE)işletme sahip veya ortaklarının varlıklar üzerindeki haklarını

ifade eder.

YABANCI KAYNAKLAR (BORÇLAR) üçüncü kişilerin varlıklar üzerindeki haklarını ifade eder. Üçüncü kişilere, onlardan mal

ya da para biçiminde henüz bedeli ödenmeden alınan varlıklar nedeniyle borçlanılır.

PASİF HESAPLARIN TÜRLERİ

MUHASEBENİN TEMEL DENKLEMİ

VARLIKLAR = KAYNAKLAR

MEVCUTLAR + ALACAKLAR =

ÖZ KAYNAKLAR + YABANCI

KAYNAKLAR

(MEVCUTLAR +ALACAKLAR) –

YABANCI KAYNAKLAR =

ÖZ KAYNAKLAR

Bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıkları (aktif) ile bu varlıkların kaynağını oluşturan üçüncü kişilerin alacak haklarını (borçlar) ve işletme sahibi/ ortaklarının haklarını (öz kaynaklar) (pasif) gösteren finansal durum tablosudur. Bilançonun varlıkları oluşturan tarafı “aktif”, borçlardan ve öz kaynaklardan oluşan kaynak tarafı ise “pasif olarak adlandırılır. Belirli bir dönemin sonunda düzenlendiği tarihteki durumu yansıtan bilanço “statik” bir mali tablodur.

BİLANÇO

Bilanço ;

“ Hesap Tipi Bilanço “ ya da “Rapor Tipi Bilanço” olmak üzere iki tipte

düzenlenebilir.

Hesap Tipi Bilanço ;

Aktif değerlerin (varlıklar) sol tarafta, pasif değerlerin (kaynaklar) sağ tarafta yer aldığı bilançodur.

Rapor Tipi Bilanço;

Aktif değerler yukarıda, pasif değerler de aktifi takip eden bir paragraf olarak onun altında yer aldığı bilançodur.

Ticari işlemlerin muhasebe denklemi eşitliği doğrultusunda

bilançoda yer alan hesapları nasıl etkilediğini aşağıdaki

basit örneklerle hesap tipi bilanço üzerinde izleyelim.

AKTİF 08.10.2012 Tarihli GÜVEN İŞLETMESİ KURULUŞ BİLANÇOSU PASİF

Kasa 600 Sermaye 600

Dönen Varlıklar 600 Öz Kaynaklar 600

AKTİF TOPLAMI 600 PASİF TOPLAMI 600

VARLIK = KAYNAK

MEVCUTLAR = SERMAYE

Bay Ali Güven 600.- TL nakit sermaye ile

ticari mal alım ve satımı yapmak üzere 08.10.2012

tarihinde bir işletme kurmuştur.


Kasa 400 Sermaye 600 Ticari Mal 200 Dönen Varlıklar 600 Öz Kaynaklar 600AKTİF TOPLAMI 600 PASİF TOPLAMI 600

Peşin ticari mal alışında bilanço denkliği bozulmamış, varlık yapısı kendi içinde değişmiş, ancak varlık toplamı ile kaynak toplamı aynı

kalmıştır. VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR = SERMAYE

İşletme 20.10.2012 tarihinde peşin olarak 200.- TL‘ lık ticari mal satın almıştır.

Kasa 300 Sermaye 600 Ticari Mal 200 Dönen Varlıklar 500 Öz Kaynaklar 600

Demirbaş eşya 100 Duran Varlıklar 100 AKTİF TOPLAM 600 PASİF TOPLAMI 600

Peşin demirbaş eşya alışında bilanço denkliği bozulmamış, varlık yapısı kendi içinde değişmiş , ancak varlık toplamı ile sermaye toplamı aynı kalmıştır.

VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR = SERMAYE

İşletme 12.11.2012 tarihinde peşin olarak 100.-TL’ lık demirbaş eşya satın almıştır.


Kasa 380 Sermaye 600 Ticari Mal 100 Kar 50 Alacaklar 70 Dönen Varlıklar 550 Öz Kaynaklar 650

Demirbaş eşya 100 Duran Varlıklar 100


Bu ticari işlemle varlıkların yapısı ve tutarı değişirken ticari malın satış fiyatı ile maliyet fiyatı arasındaki fark tutarı kadar kar pasifte bir kaynak olarak yer almıştır.

VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR +ALACAKLAR = SERMAYE + KAR

İşletme 20.11.2012 tarihinde 100.-TL’ lık ticari malı 80.-TL peşin, 70.-TL kredili olmak üzere 150.-TL’ na satmıştır.


Kasa 410 Sermaye 600 Alacaklar 130 Kar 50 Dönen Varlıklar 540 Zarar (10) Demirbaş eşya 100 Duran Varlıklar 100 Öz Kaynaklar 640


Bu ticari işlemle varlıkların yapısı ve tutarı değişmiştir. Ticari malın satış fiyatı ile maliyet fiyatı arasındaki fark tutarı kadar zarar aktifte, bir kaynak kaybı olarak yer almıştır.

VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR + ALACAKLAR = SERMAYE + KAR - ZARAR

İşletme 17.12.2012 tarihinde 100.-TL’ lık ticari malı 30.-TL peşin, 60.-TL kredili olmak üzere 90.-TL’ na satmıştır.


Kasa 110 Sermaye 600 Ticari Mallar 500 Kar 50 Alacaklar 130 Zarar (10)Dönen Varlıklar 740 Öz Kaynaklar 640

Demirbaş eşya 100 Borçlar 200 Duran Varlıklar 100 Yabancı Kaynaklar 200


Bu ticari işlemle varlıkların yapısı ve tutarı değişmiştir. Ticari malın alışı kredili olduğu için kaynaklarda borçlarda yer almıştır.

VARLIK = KAYNAKMEVCUTLAR + ALACAKLAR = (SERMAYE + KAR - ZARAR) + YABANCI KAYNAKLAR

İşletme 23.12.2012 tarihinde 500.-TL’ lık ticari malı 300-TL peşin, geri kalan kısmı kredili olmak üzere satın alınmıştır.


Kasa 240 Sermaye 600

Ticari Mallar 500 Kar 50

Dönen Varlıklar 740 Zarar (10)

Demirbaş eşya 100 ÖzKaynaklar 640

Borçlar 200

Duran Varlıklar 100 Yabancı Kaynaklar 200


Bu ticari işlemle varlıkların yapısı ve tutarı değişmemiştir. Alacağın tahsili yalnız varlık hesaplarını etkilemiştir.

VARLIK = KAYNAKMEVCUTLAR + ALACAKLAR = (SERMAYE + KAR - ZARAR) + YABANCI KAYNAKLAR

İşletme 25.12.2012 tarihinde 130.-TL’ lık alacağını peşin olarak tahsil etmiştir


Kasa 40 Sermaye 600 Ticari Mallar 500 Kar 50

Dönen Varlıklar 540 Zarar (10)

Demirbaş eşya 100 Öz Kaynaklar 640

Duran Varlıklar 100


Bu ticari işlemle varlıkların yapısı ve tutarı değişmiştir. Borcun ödenmesiyle hem varlık hem de kaynak hesapları etkilenmiştir.

VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR + ALACAKLAR = SERMAYE + KAR - ZARAR

İşletme 28.12.2012 tarihinde 200 -TL’ lık borcunu nakit olarak ödemiştir.


MEVCUTLAR + ALACAKLAR = ÖZKAYNAKLAR+ YABANCI KAYNAKLAR

MEVCUTLAR + ALACAKLAR = SERMAYE + KAR

SERMAYE = MEVCUTLAR + ALACAKLAR – KAR

SERMAYE = MEVCUTLAR + ALACAKLAR – YABANCI KAYNAKLAR - KAR

SERMAYE =ZARAR + MEVCUTLAR + ALACAKLAR – BORÇLAR - KAR

AKTİF = PASİF

VARLIKLAR= KAYNAKLAR

Ticari işlemler (mali nitelikli işlemler);

Documents

Transcript of Ticari işlemler (mali nitelikli işlemler);