tıbbi istihbarat

8/3/2019 tbbi istihbarat

1/53

-STHBARAT

-TIBB STHBARAT

-DNYA'DA DURUM

-TRKYE'DE DURUM

STHBARATstihbarat; kelime olarak haber alma, haber toplama, akl, zeka gibi anlamlara gelmekle beraber teknikanlamda haberlerin (ham bilgilerin) ilenmesi (tasnif, kymetlendirme, yorum) sonucu retilen bir rn, bilgidir.Devletin btnln ve rejimin emniyetini salamak iin milli politika ile tespit edilen milli hedefleri elde etmekzere devlet organlarnn yapt istihbarat, istihbaratn geni kapsamn oluturur.1[1]

Strateji: Bir gcn siyasi, askeri, ekonomik ve psikolojik kuvvetlerini istenilen alanda kullanma; istenenhedeflerin elde edilmesi iin plan yapma sanat ve bilgisidir.

Taktik: Belirlenen hedef ve strateji dorultusunda en iyi hareket tarznn sanat ve bilgisidir.

Metot: Kaynaklardan bilginin nasl toplanaca ve toplanacak bilgilerin neler olacann belirlenmesidir.

Teknik: Bu hizmetlerin yrtlmesinde bavurulacak zel yollara denir.

stihbaratngenel kabul grm 8 ana konusu vardr. Btn almalar bu 8 ana konunun alt balklarndayaplmaktadr. Bu konular:

Askeri / Siyasi / Ekonomik / Sosyal / Corafi / Biyografik / Ulatrma /Muhabere

Bu 8 konudan yola karak klasik yaklamda alma alanlar yledir:- Genel stihbarat- Diplomatik stihbarat- Politik (Siyasi) stahbarat- Ekonomik stihbarat (Mali, ticari, snai, madencilik, tarm)- Muhabere ve Ulatrma stihbarat- Sosyal stihbarat- Kltrel stihbarat- Teknik stihbarat- Biyografik stihbarat- Psikolojik stihbarat- Bilimsel Gelimeler ve Dman stihbarat Servisleri Hakknda Yaplan stihbarat

Tehlikenin kaynana gre istihbarat DIA DNK ve E DNK olmak zere ikiye ayrlr.

Aktiflik durumuna gre ise;- Pozitif (Taarruzi) stihbarat- Negatif (Savunma) stihbarat

Faaliyetinin niteliine gre ise 3 balkta incelenir.- Askeri stihbarat: Sava stihbarat / Teknik stihbarat / Operasyonel stihbarat- Milli stihbarat- stihbarata Kar Koyma (KK)

stihbaratn Fonksiyonlar:- Propaganda ve Psikolojik Sava- rtl Faaliyetler- Operasyonlar- Gvenlik

stihbarat Oluturma Yntem ve Fonksiyonlar:- nsan stihbarat (HUMINT)- Grnt stihbarat (IMINT)- Ak Kaynak stihbarat (OSINT)- Sinyal stihbarat (SIGINT) ; (letiim ve Elektronik)

1[1] LTER Erdal, Milli stihbarat Tekilat Tarihesi, MT Basmevi, 2002
http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=746http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=746http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=746http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=748http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=748http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=748http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=749http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=749http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=749http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=805http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=805http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=805http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=805http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=805http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=749http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=748http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=746


2/53

stihbarat Faaliyetlerinin zellikleri:- Gizlilik ilkesinde yaplmal- Ak ve anlalr olmal- Doru yaplmal- Zamannda retilmi olmal

stihbaratn retim Aamalar- Planlama ve Yneltme- Toplama- lem- Mukayese- Kymetlendirme- Derlendirme- Yorumlama- Datm 2[2]

TIBB STHBARAT

GR:

stihbaratla ilgili temel bilgilerden sonra bilinen ilk istihbarat rgtnden gnmze kadar tp biliminingvenlik iinde ne denli nemli olduunu ve salk ile gvenlik temasn istihbarat balnda toplamamznnedenlerine gemeden nce tarihten birka rnekle aktarmak uygun olacaktr.

lk istihbarat rgt in tarafndan Gktrklere kar 570 li yllarda kurulmutur. Budist rahiplertapnaklarda ve devlet kademelerinde eitildikten sonra rahip, turist, tccar ve HEKM (doktor) rolndegnderilmekteydiler.

Tarihte bilinen ilk biyolojik silahn ise Tatarlar tarafndan1346 ylnda Karadeniz kylarndaki Kaffa (imdikiadyla Feodossia) ehrinin kuatmas srasnda Cenevizliler e kar kullanldn biliyoruz. Kuattklar Cenevizkalesinin duvarlarnn zerinden vebadan lenlerin cesetleriyle hastalk tayan l sanlar ehrin zerineatmlar ve bu muharebenin sonunda ehri almlardr.

1754-1767 yllar arasndaki ngiltere-Fransa savanda Framszlarla ittifak yapan Amerikan yerlilerinedatlan ve iek virs tayan battaniyeler ise bir ok yerlinin lmne sebep olmutur.

Osmanlda padiah hekimlerinin hemen tamam gayr mslim olup byk ounluunun ift tarafl ajanolduu bilinmektedir. Bunlardan biri olan Spiridon Mavrogenis (Mavroyani Paa) -Egede Mikonos adasndanRum asll- da saray doktoruydu ve Sultan II. Abdlhamid Han Hz.nin zel hekimiydi.

Prof. Dr. S. Mavroyani Paa 1867-1875 yllar arasnda Mekteb-i Tbbye-i Adliye-i ahane (stanbul TpFakltesi) Dahiliye Kliniine de bakanlk etmitir. Ayrca Sultan II. Abdlhamit Han Hz. tarafndan OsmanlGizli Polisini dzene sokmakla grevlendirilmitir. FransaUlusal Ktphanesinin (Bibliotheque National)deerli/nadir eserlerin bulunduu blmnde, Mavroyani Paann yazd ve Osmanl istihbarat rgtnn naslkurulduunu anlatan bir kitap bulunmaktadr.(Basm tarihi 1891)

Bir baka saray doktoru olarak Fransz Mason Desjardinin Sultan V. Muradn zel doktoru olarak MavroyaniPaa iin unu sylemitir: Douda Abdlhamidin doktorunun parma olmayan hibir siyasi olay, hatta hibirzel nitelikte olay yoktur

ABDli psikiyatr Colin A.Ross Bluebird: Psikiyatrlar Tarafndan Kastl Olarak Yaratlan Blnm Kiilik adlkitabnda unlar demektedir: ''BLUEBIRD Projesi'nde CIA, kastl olarak kiilik blnmesi yaratt deneklerinigizli operasyonlarda kullanmaya almtr. Belgelerin incelenmesi sonucu bu inanlmaz deneylerde, 11yandaki ocuklarn beyinlerine elektrodlar yerletirildii, 7-11 yalar arasndaki ocuklara haftalarca, her gn,gnde 150 mg LSD verildii ve elektrook yoluyla deneklerin hafzalarnn silindii, hayvanlarn beyinlerineelektrod yerletirerek kimyasal ya da biyolojik saldrlarda kullanma almalar yapld biliniyor. 'ManuryalAday' (orijinali 1962 ylnda ekilen ve eyin ykama yntemlerini konu alan bir film) kurgu deil gerektir veCIA tarafndan 1950'lerde BLUEBIRD ve ARTICHOKE zihin kontrol programlarnda yaratlmtr.

Grld gibi Tbbi stihbarat , kavram olarak gemese de, tarih boyunca insan ve devlet kavramlar ilebirlikte var olmu ancak gnmz koullarndaki mevcudiyeti II. Dnya Sava sonrasnda ortaya km venemi giderek artmtr. Bu kapsamdaki ilk sistemli yaplanma Amerika Birleik Devletlerine aittir.

2 URHAL mer, ACAR nal, Devlet-Gvenlik-stihbarat-Terrizm, Adalet Yay. , 2007


3/53

TANIMI:

Yabanc lkelerin askeri ve sivil salkbakm kapasiteleri ve trendleri; Dnya genelindeki infeksiyonhastalklar riskleri; kresel evre sal riskleri; biyoteknoloji; nkleer, biyolojik ve kimyasal alandaki kenditbbi savunma dzeyleri ile dier lkelerin durumlarn ve bu alanlardaki tm bilimsel gelimeleri gvenlikasndan ele alan,

Tp ve ilikili dier bilim dalarndaki tm bilimsel almalar deerlendiren; bylece her trl bilgi vetahminden yola karak-tm kaynaklar da taramak suretiyle gerekli bilgi ve veritabann oluturan, sava vebar zamanlar iin gerekli olan ulusal planlamalarda kurumlar aras egdm tesis edecek stratejiler gelitirenistihbarat almalardr.

MSYONU:

Terrizmle kresel mcadele ve dolaysyla sava ortamnn yaand son yllarda; gerekDou ve GneyDou Blgesinde yrtlen operasyonlar kapsamnda, gerekse yesi bulunduumuz NATO ittifak kapsamndaDnyann deiik blgelerinde konulanm askeri gcmzn salk durumlarn korumak;

Sava halinde; harekat planlamalarnda havadan indirme, denizden ya da karadan karma gibi durumlarntamamnda Dnyann her blgesine ait salk verilerini e zamanl ve gncel olarak tertip etmek suretiyle askerigcn; ayrca sivil savunma yaplanmalarnda da bahse konu verilerle sivil kaynaklarmzn salk durumlarnkorumak;

Bar halinde ise; lkemize ynelik, salk durumumuzu dorudan ya da dolayl olarak etkileyebilecek,yrtlmekte olan aleyhte faaliyetlerin nceden tespiti, gerekli nlemlerin alnmas ve kar taarruzda

bulunulmas iin gerekli stratejileri oluturup devam ettirmek.

ERK VE KAPSAM:

evre Sal:Kimyasal ve radyoaktif kazalar,Endstriyel atklar ve zehirler,evreden kimyasal ve mikrobik kontaminasyonun (bulamann) etkisinin ve askeri gcn salk durumunun

deerlendirilmesi ve derecelendirilmesiDier evresel risklerin tanmlanmas,Dier lkelerin evre sal konusundaki yaynlarnn takip edilmesi ve bu lkelerin evre gvenlii

alanndaki ulusal politika eilimlerinin deerlendirilmesi.

Epidemiyoloji:Uzun dnemli salk sorunlarnn ve/veya infeksiyon hastalklar risklerinin konulanm askerler zerindekietkisinin derecelendirilmesine dair tanmlar, derecelendirme ve deerlendirmeler ile bunlar hakkndaki raporlarn

hazrlanmas,Kasten yahut doal olarak vuku bulan ve tehdit arz eden yabanc salgn hastalklara kar ulusal gvenlik

balamndaki memleketin sivil savunma politikalarnn formle edilmesi ve alarm durumundaki hareket tarzlarile operasyonlarn belirlenmesi.

Temel Bilimler ve Biyoteknoloji:Yabanc lkelerin biyomedikal ve biyoteknik gelimelerinin deerlendirilmesi ve bunlarn askeri tp alannda

uygulanmas,Yabanc lkelerin askeri ve sivil farmastik(ila) endstrisindeki kapasitelerinin deerlendirilmesi,Yabanc lkelerin nkleer, kimyasal ve biyolojik savalara kar savunma amal olarak bilimsel ve

teknolojik tbbi gelimilik dzeylerinin deerlendirilmesi,Kendi bilgi ve ekipmanlarmz ile teknolojilerimizin dier lkeler tarafndan alnmasnn ve kullanlmasnn

engellenmesi,

Silah sistemlerinin desteklenmesi ve yabanc memleketlerde daha iyi muharebe destei ve savunma iinbiyomedikal aratrma ve gelitirmelerle ilgili bilgilerin temin edilmesi.

Tbbi Kapasite ve Yeterlilikler:Yabanc askeri ve sivil tbbi kapasiteler, tedavi olanaklar, tbbi personel, acil tbbi mdahale durumu,

lojistik, tbbi malzeme ve ila endstrisinin deerlendirilmesi,Aratrma ve retim olanaklar veri tabanlarnn ele geirilmesi.

Tbbi stihbarat kapsamnda imdiye kadar genel kabul grm teaml ierik bizde de olmaldr. Ancak birksm bu kapsamda deerlendirilmekle birlikte bir ksm da maruz kaldmz tehlike ve tehditler itibari ilebunlara ilave olabilecek balklar unlardr.

evre Sal Risklerinin Elimine Edilmesi Salgn Hastalklarn Eradikasyonu Biyomedikal ve Teknik Gelimeler Silah Sistemlerinin Gelitirilmesi


4/53


5/53

istihbarat servislerinin maniplasyonu (kaynaklarn yanl ynlendirilmesi) sonucu bilgikirlilii yaratlarak hem kurumlar hem de kamuoyu hedef alnmaktadr. Yani ajanlarnklktan kla girerek kar taraf takip ettii, entrikalarla kurgulu, hatta silahlarnkonutuu anlay deimitir. Silahlar da yerini byk lde bilgiye brakmtr. nkartk bilgiye sahip olan teknolojiye; teknolojinin sahibi paraya; parann sahibi de gcesahip. Gl olan ise her zaman ynetir!

stihbaratn kamu ynetimi asndan bu kadar nemli olmasnn temelinde gvenlikolgusu vardr. lkemizde i ve d gvenlik ile ilgili istihbarat faaliyetlerinin temel olarak kurum tarafndan yrtlmekte olduu bilinmektedir. Bunlar;

1. Milli stihbarat Tekilat

2. Genelkurmay Bakanl stihbarat Daire Bakanl

3. Emniyet Genel Mdrl stihbarat Daire Bakanldr.

Bunlarn haricinde ise; Genelkurmay Bakanlna bal olmakla birlikte askeri alandaalma yrtmek zere yaplanm olan kuvvet komutanlklarnn istihbarat servisleri;

4. Kara Kuvvetleri Komutanl

5. Deniz Kuvvetleri Komutanl

6. Hava Kuvvetleri Komutanl

7. Jandarma Genel Komutanl

8. Sahil Gvenlik Komutanl

Emniyet, Jandarma ve Sahil Gvenlikin istihbarat almalarn da kapsayarak i gvenlikile ilgili konularda;

9. ileri Bakanl

ounlukla MTin almalarndan da yararlanmakla birlikte d gvenlik konularnda;

10. Dileri Bakanl

ve d gvenlik konularnn btnn kapsayan ve dier istihbarat kurumlarnn

bilgileriyle birlikte, mili birlik ve beraberliimiz iin ulusal politikalar gelitirmekleykml;

11. Cumhurbakanl

12. Milli Gvenlik Kurulu

olmak zere istihbarat almalar yapan 12 adet kurumumuz bulunmaktadr.

Bu kurumlarn merkez ve tara tekilatlar ile yaplanmalarndaki bal birimler Tbbistihbarat olarak tanmladmz kavramn ilgi alanna giren farkl konularda almalaryapmaktadrlar. rnein Emniyet Genel Mdrl ve Jandarma Genel Komutanlnn

Kriminal Laboratuarlar bulunmaktadr. Genelkurmay Bakanl; Psikolojik Harp, Kitlemha Silahlar gibi askeri konularda almalar yapmaktadr. Bunlarn haricindeki dier


6/53

kurum ve kurulularn da baz almalar vardr. Tbitakn -yrtmekte olduu pek okprojenin arasnda- genetii deitirilmi organizmalarla ilgili de almas vardr.

lkemizde devam eden tm almalara ramen bata istihbarat almalarn yrtmeklegrevli 3 temel kurumun Tbbi stihbarat alannda zel bir almasnn olmadnkuvvetle muhtemel syleyebiliriz. Kuvvetli ihtimal olarak nitelendirmemizin sebebi,

devletin gvenlii ile ilgili konularda yaplan baz istihbarat faaliyetlerinin gizleniyorolabileceidir.

NATO yesi bir lke olmamz nedeniyle askeri artlarmz NATO standartlarndadr.Almanyann Oberammergau ehrinde bulunan NATO okulunda N987 kodlu MedicalInteligence Cource yani Tbbi stihbarat kursunun verildiini NATOnun kendi websitesinden reniyoruz.[2] Bu ve buna benzer dier kurslara personelimizin katlmadndnmek elbette ki mmkn deildir. Umulur ki bu personellerimiz geldiklerinde aldklareitimi uygulamaya dntrebilecekleri ortamlara da sahip olsunlar. Yahut NATO bukonudaki standartlarna da uymamz iin herhalde GenKur Harekt Bakanl ile gerekliyazmalar yapmaktadr. Ayrca Genelkurmay Bakanlnn tm kuvvet komutanlklarnkapsayan sava / bar / doal afet / yangn / salgn gibi durumlarda nasl davranacan

hangi birlikleri nerede konulandraca nasl tanmlayaca gibi planlamalar yapmadnda dnemeyiz. Bunca yllk devlet geleneinin en byk varisi konumunda olan BykTrk Ordular Bakumandanlnn olas her durumu anlatan ok gizli bir harekt planvardr ve bu planda da her eyin olduu varsaymyla hi deilse bir sayfa tbbiistihbarat da yer almaktadr diye dnmek gerekir.

Tm bunlar deerlendirince lkemizde hibir almann olmadn sylemek hakszlkolur. Ancak lkemizin bu konuda kar karya olduu tehditleri grdmzde, gelimilkelerin ayr bir bran olarak ele ald Tbbi stihbarat , bizim de gvenlik sistemimizedhil etmemiz gerektii sonucuna ulayoruz. nk kamu gvenlii iin byle olmaszaruridir! nk halk sal iin gereklidir! nk insan yaat ki devlet yaasn!

Tbbi stihbarat:

Yabanc lkelerin askeri ve sivil salk bakm kapasiteleri ve trendleri; Dnya genelindekienfeksiyon hastalklar riskleri; kresel evre sal riskleri; Biyoteknoloji; nkleer,biyolojik ve kimyasal alandaki kendi tbbi savunma dzeyleri ile dier lkelerindurumlarn ve bu alanlardaki tm bilimsel gelimeleri gvenlik asndan ele alan,

Tp ve ilikili dier bilim dallarndaki tm bilimsel almalar deerlendiren; bylece hertrl bilgi ve tahminden yola karak-tm kaynaklar da taramak suretiyle gerekli bilgi veveritabann oluturan, sava ve bar zamanlar iin gerekli olan ulusal planlamalardakurumlar aras egdm tesis edecek stratejiler gelitiren istihbarat almalardr.

Bu tanma gre birden fazla kurumun egdml almas gerekmektedir. Ayrca okeitli bilim dallarnn ibirlii de kanlmaz bir zorunluluktur.

1- Salk kapasitelerini deerlendirmek iin EPDEMYOLOJ

2- Hastalk risklerini incelemek iin TIP

3- evre sal riskleri iin EVRE VE ORMAN-ZRAAT-JEOLOJ-METEOROLOJMHENDSLKLER VD

4- Biyoteknoloji iin BYOTEKNOLOJ, GENETK MHENDSL

5- Kitle mha Silahlar iin TRK SLAHLI KUVVETLER, SVL SAVUNMA
http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn2http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn2http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn2


7/53

6- Tp ve ilikili bilimlerdeki ar-ge takip iin NVERSTELERARASI BLM KURULU

7- Bilgi ve veritaban iin BLGSAYAR-ELEKTRONK MHENDSLKLER

8- Ulusal Planlama iin MGK, CUMHURBAKANLII, BAKANLAR KURULU

9- Uygulama iin MLK DARELER, EMNYET VE JANDARMA, MT, TSK

Tbbi stihbarat sistemini kurabilmek iin yasa koyucunun kanunla dzenleyip korumaaltna alaca yeni bir birim kurulmal; birimde gvenlik temal btn kurumlarntemsilcileri bir arada istihdam edilmelidir. Ayrca kurulan kadro ilgili bilim dallarnn herbirinden yetimi uzmanlarla da desteklenmelidir.

Btn kamu kurum ve kurulularnn bnyesinde de sistemle direk balantl merkezleroluturulmaldr. Bu merkezler araclyla kurumlarn kendi almalar srasnda edindiive konuyla ilgili olan bilgilerin sistemin bilgi havuzuna gelmesi salanmaldr. Bumerkezler yasayla dzenlenecek grev tanmlarnda ift ynl ileyie sahip olmaldr.

Yani kurumdan sisteme bilgi ak salanrken ayn zamandasistemin ngrd tedbirve uygulamalarn kurum politikasnda yer almas da salanmaldr. Bu ileyiingereklemesi iin; sistemin yasama-yrtme-yarg erklerinin her birine idari olarakbalanmas gerekmektedir. Bylece; sisteme, zamanla deiebilen siyasi iradenin tekbana mdahalesi nlendii gibi, dzenleme ve denetleme ilevleri kazandrlmolacandan, yaplan almalarn sonulandrlmas da mmkn olacaktr.

Avrupa Birlii srecinde Trkiye, 2007 ylnda bu konuda da bir gelimeye adm att.Ancak maalesef bizim amzdan olumsuz olan bu gelimeye gre; Avrupa BirliiKomisyonu internet zerinde 1000den fazla haber ve 120 adet kamu sal sitesiniinceleyerek 32 dilde bilgi toplayacak bir tbbi istihbarat sistemi gelitirdi. MediSys(Medical System) ad verilen sistem ABdeki salk makamlarna sanayi kazalar ve

ortaya kan hastalklarla ilgili e zamanl bilgi verecek. Sistem ayrca biyo-terristsaldrlarn da duyurarak acil nlem alnmasna olanak salayacak. MediSys toplayacabilgileri balca grup altnda snflandracak: hastalklar; biyo-terrizm ve diertehditler. Sz konusu siteye kamuoyu da eriim salayabilmektedir.[3] Tbbi stihbaratile ilgili olarak bir altyap almas oluturup hem kendi lkemizin hem de dier Dnyalkelerinin durumlarn deerlendirmemiz, bunun yannda yabanc lkelerin bize dairyapaca almalar engelleyici tedbirler almamz gerekirken bu uygulamayla lkenindurumunu dier lkelere bizzat kendi ellerimizle hazrlayp sunmaya baladk.

Bu lkede Oktar Babuna diye bir vaka yaadk. Bu ahsn kanser olduu iddias ilemedyada bir propaganda balad. Halkn en saf iyilik ve yardm etme duygular istismaredilerek ve hatta pek ok yerde devlet destekli olarak kampanyalar yrtld.nsanlardan paralar topland. Bu millet ilk defa kandrlmyordu elbette. Daha nce de pekok konuda kandrlmve dolandrlmt. Fakat bu sefer farkl olan ksm halktan kanrneklerinin de toplanmas idi. Dnemin Salk Bakan bu kanlar yurtdna gidecek genharitamz kartmak iin yapyorlar dedi ise de kimseye derdini anlatamad Kim neyapsn Trklerin genlerini, kullanp da Dnyann bana bela olacak ikinci bir millet mioluturacaklar! diye mizah adna dalga geen hainleri bile alklattlar bu millete. Ta kigerekler pe pee ortaya kncaya kadar. nce siyah bir minibs insanlar adeta noktaatyla toplarcasna karmaya balad. Emniyet glerinin yaptklar operasyonlarda bukiilerin organ mafyasnca karld ortaya kt. Bu durumun daha korkun taraf isekarlanlarn tamamnn Oktar Babunaya kan verenler ya da onlarn birinci dereceyaknlar olmasyd. Devletin st makamlarnn istihbarat kaytlarna gemi olan bu bilgiyiBabuna iin gece gndz kampanya yapan medya organlar sessizce syleyipgeiverdiler.
http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn3http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn3http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn3


8/53

Aslnda salk verilerinin ne kadar nemli olduunu hele de bu veriler lkeynetimindekilit mevkilerde bulunanlara ait ise ulusal gvenlik meselesi olabilecei yadsnamaz birgerek. Erturul ZKK 02 Nisan 1999 tarihli Hrriyet Gazetesinde dnemin siyasikonjonktrn deerlendiren bir yaz ele alm.[4] Yaznn ana temas siyaset olsa da

Tbbi stihbarat kavramn aynen kullanarak duruma ok uygun bir rnek vermi. sminivermedii ve halen siyasette olan bir ismin 8 yl nce ( yazya gre 1991 ylna tekabl

ediyor.) Sleyman Demirel ile ilgili olarak Sleyman Bey her salk kontrolndengetikten sonra raporu bana gelir.'' dediini ve kendisine son raporuyla ilgili de bilgiverdiini syleyen ZKK, bunun bir Tbbi stihbarat almas olduunu belirtmi. Bukavram ne kadar bilerek kulland bunu bilmemiz mmkn deil ancak tespiti yerinde.

Bu durumu varsaymlar ile eitlendirelim. Yabanc bir lkenin istihbarat servisinin, TrkSilahl Kuvvetlerinde grev yapan, erden orgenerale kadar olan her seviyeden askerinsalk verilerini ele geirdiini dnelim. Gelecek on hatta yirmi ylda komutakademesine teamllere gre gelecek isimler aa be yukar belli iken bu verileregre ilgili lkenin bizimle alakal stratejilerini belirlemesi kolay olur. Hatta karlarna dahasert muhalefet edecek olanlarla ilgili nlem bile alabilir. Hatta bunu biraz dahageniletirsek; her trl gvenlik zafiyetiyle dolu olan devlet hastaneleri, niversite

hastaneleri, SSK hastanelerinde muayene olan her kurumdan devlet memurlarnndurumu da son derece vahim. zel hastaneler iin ise sylenecek hibir eybulunamazken acaba Salk Bakanlnn kontr-espiyonaj ile ilgili bir almas ve tedbirivar m diye de sormak gerekiyor.

Sonu olarak lkemiz asndan bir tbbi istihbarat sisteminin kurulmasnn gereklilii sugtrmez bir gerektir. Bugne kadar eksikliinin bedelini ise ok ar dedik, demeyede devam ediyoruz

Kurt Kaan KANJE

[email protected]

[1] www.mit.gov.tr

[2] http://www.natoschool.nato.int/internet_courses/courses_guide.htm

[3] http://medusa.jrc.it/

[4] http://webarsiv.hurriyet.com.tr/1999/04/02/106099.asp

Ancak Milli stihbarat Tekilatnn kendi web sitesinde de yaynlanan, Erdal LTERN MTBasmevinden kan kitabnda, MTin istihbarat faaliyetlerinin 8 ana dal zerinde (Askeri

/ Siyasi / Ekonomik / Sosyal / Corafi / Biyografik / Ulatrma /Muhabere)ekillendirildiini reniyoruz.[1]
http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn4http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn4mailto:[email protected]:[email protected]://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftnref1http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftnref2http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftnref3http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftnref4http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn1http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn1http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn1http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn1http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftnref4http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftnref3http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftnref2http://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftnref1mailto:[email protected]://www.efrasyap.com/Yonetim/FckEditor/editor/fckeditor.html?InstanceName=ctl00_ContentPlaceHolder1_FckIcerikDetay&Toolbar=Default/l_ftn4


9/53

KL ANLAMALARTrkiye Cumhuriyeti, amalarn gerekletirmeyi baaramayan d glerin; Atamzn bizi terketmesinden sonra yeniden sahneye kmalarna hem siyasi hem iktisadi hem de askeri anlamdaahit olmutur. Bunlarn yerli ibirlikileri vastasyla ynlendirdikleri i bilmez, basiretsiz, kukla,adam msveddeleri Trkiyeyi 10 yllar boyunca kurtulamayaca yle belalara sokmulardr ki birazvicdan olann tyleri rperiyor.

19451970 yllar arasnda imzalanan anlamalar inceleyen Haydar TUNKANAT EkimYaynlarndan kili Anlamalarn yzisimli kitabyla (1970-Ankara) hainlikleri ve satlmlanlatm. Biz de bu almada; yakn tarihimizin karanlk noktalarn anlatan bu almayGVENLK ZAAFYET, STHBARAT ve TIBB STHBARAT asndan yeniden yorumlamannfaydal olacan dndk. nk gnmzde maruz kaldmz tehditlerin temellerinin o yllardaatldn gryoruz. almadan yaplan alntlardaki imla hatalarn ve cmle dklklerini, anlambtnln bozmayacak ve aslna uygun olacak ekilde gidermeye altk.

Gen Trkiye Cumhuriyeti olarak yabanc bir devlete ilk imtiyazmz(kaptilasyonumuzu) 23ubat 1945 tarihinde A.B.D ile imzalanan anlama ile vermi bulunuyoruz. Bu anlama ileAmerikann 11 Mart 1941de kard dn Verme ve Kiralama kanunundan yararlanmakmaksadyla, Trkiye Cumhuriyeti, 4780 sayl kanunla ilk admn atmtr. 3[1]Bu anlama ile savan sonunda ABDnin deiik lkelerde bulunan sava art, tasfiye halindeki,ou almayan durumdaki malzemelerini alyoruz. Ancak anlamada bu maddelerin;

Cinsleri, nitelikleri, saylar, nereden ve ne zaman alnacaklar, malzemelerin eski mi yoksa yenimi olduu belirtilmemektedir. Anlamann 2. maddesinde; Trkiyenin de Amerika Birleik Devletlerine, onun ihtiya duyduumaddeleri, hizmetleri, bilgileri, kolaylklar salayaca belirtiliyor. Ama burada savunma szgemedii iin bu bilgilerin, hizmetlerin ve kolaylklarn ne olduu belirtilmemitir. Nerede balaypnerede bitecei belli olmayan ok geni bir ykmllk altna girmi bulunuyoruz. 4[2]

Gvenlik zafiyetinin balad ilk nokta burasdr. erii aka belirtilmeyen bir maddeyle,yabanc bir devlete ihtiya duyduu bilgileri verme, ihtiya duyduu alanlarda ona hizmetetme ve her trl kolayl salama sz veriyor,bunu uluslar aras bir anlamayla imzaediyor, stne bir de egemenliimizi temsil eden Byk Millet Meclisinde kanunlatryoruz. Sonrakiyllarda yenileri imzalanacak olan anlamalar ve karlacak kanunlarla, bunlarn gnmze dein

uzanacak etkileri; bugn karmza askeri, tbbi, iktisadi ve daha pek ok alanda kmaktadr.Kahirede imzalanan 10 milyon dolarlk kredi anlamasise 27 ubat 1946 tarih ve 4882sayl kanunla kabul edilmitir. 5[3] Egemenliimizin ald ikinci darbedir.Sava sonrasnda hazinemizde 245 milyon dolarlk altn ve dviz stoku olduu halde bu anlamaimzalanmtr.

Bu yardm anlamasyla Trkiyenin snrlar dnda bulunan ve ABDnin iine yaramayan savaart malzeme bedeli olarak on yl vadeli 10 milyon dolar krediyi ABD, Trk Hkmetineamaktadr. Yani gerekte ABD Hkmeti Trkiyeye para yerine 10 milyon dolarlkkullanlm tasfiye halinde malzeme verecektir. ABD, faiz dhil olmak zere yllk taksitlerinin resmi kur zerinden Trk Liras olarak denmesiniisteyebilecektir. Merkez Bankasna yatrlacak olan bu LiralarBirleik Devletlerin arzusuna gre harsi,

terbiyevi, insani gayelerle Trkiyedeki Amerikan memurlarnn cretlerinin denmesindekullanlacaktr. Trk Hkmetinin satn almak iin seecei malzeme, mahallinde olduu gibi yani ne durumdaise yle satn alnacaktr. Bozuk, krk, ilemez ve tamire muhta olanlar Amerika deitirmeyecektamir etmeyecek ve iler bir durumda teslim etmeyecektir. Bu malzemelerin mlkiyet hakk Amerikanllara ait olacaktr.nk 5. maddeye greAmerikann istei zerine bunlar geri verilecektir. Ayn anlamann 3. blmnde Amerikan Hkmeti istedii takdirde Trkiye dnda veyaiinde bulunan malzeme fazlalarndan bir ksmn Trkiyede almak istediigayrimenkullerle trampa etme imknna sahip olacaktr. 6[4] denilmektedir.

3[1] Resmi Gazete C.26 No:1285

4[2] TUNKANAT H., kili Anlamalarn yz, Ekim Yay., 1970, Ank.5[3] ResmiGazeteNo:6303 (1946)


10/53

Her eyden nce bu Amerikallarn dedii ve kamuoyumuza duyurulduu gibi bir yardmanlamas deilbedellerini ok ar deyeceimizbir kredi anlamasdr.Bunun gerekliliinegelince, hazinemiz azna kadar dolu iken bu kadar ar artlarda krediyehi de gerek olmadzaten aktr. stelik para olarak elimize gemeyen bu krediyi bozuk ve kullanlm malzeme olarakalmak ise tamamen mantkszdr. Malzemelerin olduu gibi alnmas yani alr vaziyettealnmamas da ikinci bir yktr. Bu malzemelerin tamiri iin ok pahal olan hatta belki de retimikalkm yedek paralar da ayrca almak zorunda kalmamz demektir.Amerika, kendi kasasndan bir kuru kmadan elindeki hurdalardan kurtulmu olacak stelik debunun karlnda faizle bizim kasamzdan para kacaktr. Bu kacak paray da AmerikaTrkiyedeki memurlarnn yani ajanlarnn masraflarnn giderilmesinde kullanacaktr. Yanibizimaleyhimize almas iin ajanlara kendi elimizle para demek zorunda braklyoruz. Buajanlarn bizden istedii her trl bilgi, hizmet ve kolayl salama szn ise nceden vermitik

zaten.

Anlamada Trkiyenin satn almak iin seecei gibi cmlelerden anlalan bu malzemeleri satnalm olduumuzdur. Oysa 5. maddede bu malzemelerin mlkiyet hakknn Amerikaya ait olduuve istedii zaman geri alabilecei beyan ediliyor. Bu kadar ar artlarda kabul ettiimiz ve bedelolarak da 10 milyon dolar art faizini dediimiz malzemelerin mlkiyet hakknn bizdeolmamaskadar sama bir ey olamaz. Ama ne yazk ki olmu.Tm bu ar artlar yetmemi olmal ki zaten parasn dediimiz malzemelerin bir ksmn

Amerikann Trkiyeden almak istediigayrimenkullerle trampa etmeyi kabul ediyoruz. Yaniayn malzemeye ikinci kez bedel dyoruz. Bununla birlikte bu gayrimenkullerin ev mi arsa mada m ne olduu, hangileri olduu ve bunun artlar anlamada yer almamaktadr. Yani stratejikneme haiz bir arsa, hatta maden kaynaklarnn zerinde bir yer de olabilir.

nc olarakABD ile T.C. Hkmeti arasnda dn verme ve kiralamadan 1 Eyll 1945gecesine kadar doan alacaklarn tasfiyesi ile ilgili 7 Mays 1946 tarihli bir anlama daha yaptk.7[5]

Bu anlama ile Trkiyenin, 10 milyon dolarlk kredinin dnda dn verme ve kiralamakapsamnda pein para ile ald malzemelere bir mdahale sz konusudur. Bu malzemelerden birksmnn parasn pein demi iken geri kalan borlarn bu anlamann yrrle girmesinden 30

gn sonra tek seferde 4,5 milyon dolar olarak demek zorunda braklyoruz. Yine bu malzemelerin deBirleik Devletlerin ve Bat Yarm Krenin savunmasnda faydal olanveyahut bakaca faydas olduu dnlenlerin mlkiyet hakk ilebirlikte 1 Eyll 1945den sonraherhangi bir zamanda geri almak hakkn sakl tutuyorlar.

Drdnc anlamaAnkarada T.C. Hkmeti ile ABD Hkmeti arasnda Kahirede imzalanananlamaya ek anlama olarak 6 Aralk 1946 tarihinde imzalanmtr. 8[6]

Bu ek anlamayla ABD, Trkiyenin muhtelif ehirlerinde ve bakentte sefarethane vekonsolosluk olarak kullanlmak zere gayr menkul satn alabilecek ve bunlarn parasn borcundandmek zere Trkiyeye dettirecektir.

ABDnin Trkiyede sefarethane, konsolosluk vb gibi binalar mevcut iken ve yabanc lkenin

gayrimenkul edinmesi belli artlara kanunla balanmken kendi kanunlarmzn hie saylmas dabamszlmza ayr bir mdahaledir. Ve biz bu mdahaleyi 10 ubat 1947 tarih ve 5002 saylkanunla Meclisimizde kanunla kabul ettik.

Ekonomik olarak iyice ypratldktan sonra sra baka alanlara gelmiti ve 5. anlama olarak 27Aralk 1945 tarihinde Trkiye ve ABD Hkmetleri arasnda Eitim Komisyonu Kurulmas HakkndaAnlama imzaland. 9[7]

Bu anlamayla Birleik Devletler Eitim Komisyonuad altnda yeni bir organ kurulmaktadr.

6[4] age

7[5] Resmi Gazete No:6316

8[6] Resmi Gazete No:6533 (1947)9[7] Resmi Gazete No:7460 (1950)


11/53

Bu komisyonun sekiz yesinden drd Amerikal drd de Trk olacaktr. Ve AmerikannTrkiye Bykelisi bu komisyonun fahri bakandr. Oylarn eit olduu durumlarda bakan oyunu kullanarak anlamazl zecektir. Komisyon her trl davranndan ABD Dileri Bakanna kar sorumlu olacak, btesinioras vize edecek ve isterse komisyonun her trl kararn gzden geirerek deitirebilecektir. Anlamaya gre komisyonun mdr ve yardmclarn Amerika Dileri Bakan tayinedecektir. Anlamada komisyona girecek drt Trk yenin grev ve yetkileri ile kime kar sorumluolacaklar hakknda tek kelime dahi bulunmamaktadr. 10[8]

Bundan nceki anlamalarda da zorlamalar, kanunlarmz hie saymalar, menfaatlerimize tersden durumlar vard. Ancak bu anlama adeta devletin intihar niteliindedir. Trkiyenin MilliEitimini ekillendirecek bir komisyonun adnn Birleik Devletler Eitim Komisyonu olmashakarettir. Bamszlmz yok saymaktr. Eer bir milletin bamszl yok saylyor devlette bunakendi eliyle imza atyorsa birileri de byle dardan gelir ve yok saydnn yerine yeni bir devletiikame eder. Nitekim anlamaya gre komisyonun tepeden trnaa ABD Dileri Bakannabalanmas bunu gstermektedir. Oy hakkmz aznlkta kalrken lehimize bir karar kmas szkonusu olamaz. Es kaza bir karar karsa bunu denetlemek ve deitirmek hakkna sahip olmalarnedeniyle hi ans tannmamaktadr. Milletin geleceinin ekillendii Milli Eitim sistemimiz artkT.C. Milli Eitim Bakanlna deil ABD Dileri Bakanlna balanmtr. Artk gelen talimatlar

dorultusunda ky enstitlerinin kapatlmas, imam hatip liselerinin almas gibi gelimelerinaltyaps oluturulmu bulunmaktayd.

Buraya kadar yer verdiimiz anlamalarla zellikle bamszlmza ynelmi d gvenlik tehdidinin20. yzyldaki eklini gstermeye altk. Bu tehditler devam etmekte, atklar gvenlik zafiyetinigeniletmeye her geen gn devam etmektedirler. Bu gvenlik tehditlerine kar, henzgelitiremediimiz TIBB STHBARAT kar tedbirinin konularyla ilgili anlamalara baktmzzaman ise; bunlarn 2030 sene sonraki eylemlerine temel oluturmak zere planlandngryoruz. Bu konulardan ilki tarm ve gda ile ilgilidir.

12 Kasm 1956 Tarihli Zirai Maddeler Ticaretinin Gelitirilmesi ve Yardmlama Hakkndaki MuaddelAmerikan Kanununun 1. Ksm Gereince Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti ile ABD HkmetiArasnda Mnakit Emtia Anlamas 11[9] ile buna ek olarak 25 Ocak 1957 tarihli ek anlama12[10] eklinde imzalanan iki anlamann Trkiyenin tarmn nasl bitirdiine ve GDOlara naslzemin hazrladna en gzel iki kanttr.

ABD Hkmeti kendi ihtiya fazlasolan buday, arpa, msr, dondurulmu et, konservesr eti, don ya ve soya ya gibi maddeleri Amerikan gemileriyleTrkiyeye tanmacretleriyle birlikte 43,6 milyon dolar karlnda veriyor. Trkiyeye satlan Amerikan tarm rnleri fazlas, Amerikann ayn mallarnn alcs bilinenpazarlara ve Amerikann dman tand lkelere satlmayacak ve yalnz Trkiyenin i tketimiiin kullanlacaktr. Bu anlama ile Trkiyeye satlacak mallarn Dnya mahsul piyasa fiyatlar zerinde tesiryapmamas iin Dnya piyasas zerinden fiyat tespit edilecektir. Trkiyenin yetitirdii ve anlamada ad geen veya benzeri mahsullerin Trkiyedenyaplacak ihracat Amerika tarafndan kontrol edilecektir. Amerikan tarm rnleri fazlas Trk Liras ile satn alnacaktr. Trkiye Cumhuriyeti Merkez

Bankasna yatrlacak olan bu Trk Liralar yle kullanlacaktr.- 21.900.000 dolar karl Trk Liras, ABD Hkmetinin Trkiyedeki masraflaryla ABDtarm rnleri iin yeni piyasa imknlar temini, uluslar aras eitim mbadelesi, kitap vegazetelerin tercme yayn ve datm almalarnn finansmanndakullanlmak zere ABDHkmeti emrine,- 1.250.000 dolar karl Trk Liras Trkiyede Amerikan vatandalar tarafndan kurulupiletilen okul, ktphane ve cemaat merkezlerine yardm iinABD Hkmeti emrine,- Geri kalan 23.150.000 dolar karl Trk Liras ise iktisadi kalknmas iin Trkiyeye faizle venartla verilecektir.** Bu miktarn da 6.000.000 dolar karl Trk Liras ksm Trkiyede zel teebbse borverilmek zere ayrlacaktr.

10[8] age

11[9] Resmi Gazete No:10228 (1959)12[10] Resmi Gazete No:10228 (1959)


12/53

** Bu ikrazn artlar ve sresi ayrca ek bir anlama ile kararlatrlacaktr.** Trk ve Amerikan HkmetleriAmerikan tarm rnlerine ait Trkiyedeki piyasataleplerini artrmak ve gelitirmek iin devaml gayret sarf edecektir.** krazn Trk Hkmetine ayrlacak paralarn kullanlma tarz hakknda Trk ve AmerikanHkmetleri anlaamazlarsa bu anlama tarihinden itibaren yl iinde Trkiyeye bor verilmeyenikraz, ABD Hkmeti buanlama hkmlerine gre istedii gibi kullanlabilecektir. 13[11]

Anlamaya gre Trkiyenin alaca tarm rnlerine baktmz zaman (Buday, arpa, msr, soyaya) bugn zellikle soya ve msrn GENET DETRLM ORGANZMALARolarak bata

ABD sonra Arjantin tarafndan retilerek Dnya pazarna sokulduunu gryoruz.Dnya mahsul piyasa fiyatn korumak adna piyasa fiyatndan alm gerekletiriyoruz. Yani burnleri ABDden almamzn bize maddi olarak hibir avantaj olmad gibi daha ucuza almaimknmz da kendi kendimize yok ediyoruz. stelik Trk tarm rnlerinin i piyasadaki fiyatlarnnDnya piyasalarndaki fiyatlara denk olduu kabul edilse dahi Amerikan tarm rnleri Trkiyeyeithal edilirken Trk kanunlarna gre alnacak gmrk vergisi, zel idare ve belediyelere ait vergiler,resim ve harlar sundurma ve antrepo cretleri, rhtm resmi ve rhtm cretlerinden muaftutulmalar nedeni ile Trk tarm rnlerinin bu ithal rnlerle rekabet anskalmamaktadr. Devletimizin bu vergi gelirlerinden mahrum olmas da abasdr.Bunlarn sadece i tketimde kullanlma artn koymak suretiyle kendi paramzla aldmz rnlerine yapacamza karar verme yetkisine de sahip deiliz. Sadece Amerikadan aldklarmz deil

kendi yetitirdiimiz ayn rnler ile benzer mahsullerin de ihracatn Amerikankontrolne brakm bulunuyoruz.Eitimden sonra imdi de ihracatmzn kontroln deAmerikaya brakyoruz. Bu alm iin yapacamz demelerin kullanm da Amerikann pervaszlnn ayr bir gstergesi. Okadar cretkr ki niyetlerini saklama gerei bile grmyorlar. Bu da Amerikann souk savasonras strateji deiikliinin bir sonucu. Gizli yaplan faaliyetlerin, rtl ilerin niter yapya

sahip ulus devletlerde tepki dourduunu renmesi zerine operasyonlarn yar ak veak ekilde organize etmeye baladn bugn CIA yetkililerinin azndandinlemekteyiz.Amerikan tarm rnlerine pazar oluturmak suretiyle Amerikan karlarna hizmet etmek zorundabraklyoruz. Trk tarmnn durumu, Trk iftisinin ad ise hi mi hi gememekte. Ayrcadeyeceimiz parann 21.900.000 dolarlk ksm da TIBB STHBARAT kapsamnda ileride dahageni inceleyeceimizPSKOLOJK HARP VE PROPAGANDAaralarndan olan, yazlmateryallerin hazrlanmasnda kullanlacaktr. 1.250.000 dolar karl ise Trkiye de Amerikan

vatandalarnn kurduu okul, vakf, cemaat vb giderlerinde kullanlacaktr. Daha ncekianlamalarda olduu gibi Amerikann bize kar yaklam her tarihte ve her anlamada ayndr.Burada da tpk dierleri gibi Trkiye zerinde faaliyet gsteren Amerikan vatandalarnnmasraflarn biz karlyoruz. Bu anlamalarn ortak zellii; Amerika, hem kendikullanmayaca rnlerden kurtuluyor, hem bu iten para kazanyor, hem de bu sayedeiilerimize karma olana buluyor. Tm bunlar yaparken de tek kuru masrafyapmyor.Geriye kalan 23.150.000 dolar ise tekrardan faizle ve yeni artlarla Trkiyeye borolarak veriliyor. Bizim paramz tekrar bize stelik ilave faizle veriyor.Btn bu anlamalar da; Dostumuz! Mttefikimiz! Amerika tarafndan bize yardmyaplyor eklinde kamuoyuna sunuluyor.Bylece 52 sene sonra yaplacak Amerikanseimlerinde geerlilii olmayan sandklara geerlilii olmayan oylarn Bakentimizin sokaklarndaatlmas sonucu hazrlanmaktadr. Ekonomik koullarnn iyi olmadn, devletin oralara bakmadnsyleyen, bunun iin isyana kalkan Dou blgemizin bir kynde 44 tane koyunun Amerikan

Bakan erefine kurban edilerek bize yardm et pankartlarnn almasnn, basnmzn da bunuvnle ekranlara ve manetlere tamasnn temelleri byle hazrlanmtr.

Ayrca bu anlamann gereini yerine getirmek adna kartlan bir kararname ile kendi zrnmz olan zeytinyann, sabun yapmnda kullanlmas yasaklanarak Amerikadansatn alnan (domuz karml) don yann kullanlmas zorunlu hale getirilmitir.

2 sene sonra bu konuda bir anlama daha imzalanmtr; 20 Ocak 1958 tarihli Tarm rnleriAnlamas.

Anlamann 104(e) blmnn son paragrafna gre Amerikadan alnacak bu mallarn (buday,yem, soya fasulyesi, pamuk ya, tereya, yal st tozu, yasz st tozu, peynir) Trkiyenin

13[11] age


13/53

borlanarak alaca ve Trkiyede bu krediden yararlanacak yerli ve yabanc firmalarnihracata ynelmeleri yasaklanmtr. 12 Kasm 1956 tarihli anlamann 4. maddesinin 4. blmnde Trkiyenin tarm rnleriihracatnn ABD tarafndan kontrol edilecei kabul edilmiti. 20 Ocak 1958 tarihli anlama ile ilgiliolarak 20 Ocak 1958 tarihli ve 1755 sayl Amerikan Hkmetinin notas ve TrkHkmetininayn tarihli ve 11 sayl bu notaya cevabna gre Trkiye 1 Austos 1958tarihine kadar buday ihra etmeyecektir.nk Amerikann buday sat iin mutadpazarlarndan istekler bu tarihe kadar yaplacaktr. Eer Trkiye bu arta uymazsa, Amerikakendi budayndan, Trkiyenin darya ihra etmi olduu kadar eksik sat yapm olacanhesaplayarak; Trkiye ihra etmi olduu buday kadar Amerikan budayn kendikaynaklarndan finanse edecei dvizle Amerikadan satn alma cezasna arptrlacaktr.Trkiyede bu artlar kabul ettiini resmi gazeteyle ilan ediyor. 14[12]

Byle bir kabul akl alacak gibi deil. Bir sonraki aamaya geilmi. nce ihracat kontrol etmeyetkisini almlard imdi de pervaszca yasaklama cretini gsteriyorlar. Hem de bizim ulusal

snrlarmz iindeki firmalara, vatandalara ve devlete bu yasa getiriyor.Bir devlet bakabir devlete; ben sat yaparken sen yapamazsn eer yaparsan yaptn kadarn tekrar bendenalacaksn diyor. Bamsz olduunu syleyen bu devlet de kabul ediyor. Dnyada baka rneiyoktur. Trk tarihinde de hibir zaman bu kadar aalanmadk ne yazk ki.

21 ubat 1963 tarihli, Zirai Maddeler Ticaretinin Gelitirilmesi Hakkndaki 161 milyondolarlk ikilianlama ile ilgili 1222 numaral ABDnin verdii notaya gre; 15[13]

Notann 1. blmnde Trkiyenin zeytinya ihracat 1 Kasm 1962 31 Ekim 1963tarihleri arasndaki 12 aylk devrede 10.000 tonla snrlandrlyor. Eer Trkiye msaade edilen bu snr aarsa Trkiye kendi dvizi ile Amerikadan aynmiktar nebati ya almak zorundadr. 1963, 1964, 1965 mali yllarnn her birinde Trkiyenin nebati yalar ve yal tohumlarihracat daha da azaltlacak ve ikisinin toplam senede 6.400 tonu gemeyecektir.

Bu snrlama pamuk ve ayiei gibi yal tohum veren bitkilerin ekimini de etkileyecek veAmerikan Soya ya (gnmzn GDOlu rnlerinin ban ekmekte) Trkiyedeki rakiplerinietkisiz hale getirecektir.

Yukardaaklanan bu notaya Trk Hkmeti adna yant veren Ticaret Bakannn notasnda16[14]:

Aada metni kaytl 21 ubat 1963 tarihli mektubunuzu almakla eref duyarmcmlesinden sonra trnak iinde Amerikan notas aynen veriliyor ve Trk notas yle sona eriyor.

Trkiye Cumhuriyeti Hkmetinin yukardaki hususlar zerinde mutabk olduunubildirmekle eref duyarm.Ekselanslarndan en derin sayglarmn kabuln rica ederim.

Muhlis ETE 17[15]

DN OLDUU GB BUGN DE AYNI EMPERYALST GLER SIRTIMIZDA ASALAK

OLARAK DURMAKTADIRLAR. BUNLARIN YERL BRLKLER DE HEM KTSAD, HEMSOSYAL HEM DE TIBB OLARAK BZ TOPYEKN DBE VURDURACAK ADIMLARATMAKTADIRLAR.YLE K; LK OLARAK SANK OK FAZLA RETMMZ VARMI DA NE YAPACAIMIZIBLEMYORMUUZ GB RETM SINIRLAMAK ADINA FTYE SZ EKMEYN, BOKALAN HER DNMNZ N U KADAR CRET VERLECEKTR DEMEK SURETYLERETMN DURMASINI AMALAMAKTADIRLAR. BUNU YAPARKEN DE EKLEN RNLERN

ALIM FYATLARINI DREREK TARLALARIBO BIRAKMAYA NSANLARI MECBURETMEKTEDRLER. BYLECE HRACAT ENGELLENECE GB KEND HTYALARIMIZI DA

THAL ETMEK ZORUNDA KALACAIMIZ N KTSAD OLARAK OK BYK ZARARA

14[12] age

15[13] Resmi Gazete No:11513 (24 Eyll 1963)

16[14] 21 ubat 1963 / Dos.252.21.No:312517[15] age


14/53

URAYACAIMIZ AIKTIR. EKM YAPILMADII N SZLK DE ARTACAKTIR. BUSZLK BERABERNDE G VE DER SOSYAL PROBLEMLER GETRECEKTR.TOHUMLUK STOKLARIMIZ SE HER GEEN GN AZALMAKTADIR. DOLAYISIYLA BUGDATTAN LERDE DNLMEK STENDNDE BU MMKN OMAYACAKTIR. AYRICAYEN NESL, YETERL BLG VE TECRBELERE SAHP OLMADIINDAN TARIM KLTRTAMAMEN KAYBOLMU BR TOPLUM ORTAYA IKACAKTIR. THAL ETTMZRNLERN DER BLMLERDE ANLATACAIMIZ GB GDO LU OLMASI NEDENYLETOPLUMUN SALII ZERNDE TELAFS MMKN OLMAYAN ZARARLARA YOL

AACAKTIR.TOPLUMUN TEPKSNDEN DOLAYI EKM TAMAMEN YASAKLAYAMADIKLARI YERLERDEBAKA YNTEMLER DEVREYE SOKMAKTADIRLAR. KAME RNLERE DORUYNLENDRME YAPILMAKTADIR. RZEDE AY YERNE KV EKTRLMES RNENDEOLDUU GB. GRESUNDA FINDIK N, ORDU VE SAMSUNDA TTN N DE BENZEREYLER OLMUTUR. GEMTE OK Y MOBLYA OLDUU N OK PARA EDYORMUDYE TM CEVZ AALARININ YOK EDLP CEVZN FYATININ YKSELTLEREK,HALKIN YEMEMES NASIL SALANMISA; HAYVANCILIK BTRLMEK SURETYLEFYATLARI YKSELTLEN ET DE HALKIN ALAMAMASI AYNI EKLDE SALANMITIR. ENNEML SEBEPLERNDEN BR DE ANAKKALE SAVALARINDA O ZAYIF VE ELMSZTRK ASKERNN NASIL BR ASLAN PARASI GB GL OLDUUNU

ARATIRIRLARKEN; EHT OLAN ASKERLERMZN ZERLERNDEN KER ER CEVZ

VE KURUTULMU BR PARA ET IKMASIDIR.EER ANLI ECDADIMIZDAN MRAS BU SON TOPRAK PARASINI BRAZ OLSUNSEVYORSAK, EER YAAMAK STYORSAK MLLETE RETME YNELMELYZ.TOPRAIMIZA SAHP IKMALI AVULARIMIZDAN AKIP GTMESNE DUR DEMELYZ.KSPEYLE DEL, DOAL BESLENM HAYVANLARIMIZIN ETNDE VE STNDE BLEKEKK KOKUSU OLDUU HALDE TKETEBLMEK N; KEND TOHUMLARIMIZLARETTMZ MS GB KOKAN TAZE SEBZE VE MEYVELERMZ OCUKLARIMIZAYEDREBLMEK N MLLETE DK DURMALIYIZ 21. YZYILIN YEN HALIORDULARINA KARI!

Eitim ve tarmdan sonra sra madenlerimize gelmiti. TIBB STHBARATIN da konular arasndakiEVRE SALIININ nasl tehdit edildiini ve doal kaynaklarmzn nasl talan edildiini de birazdaninceleyeceiz.

Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti ile Amerika Birleik Devletleri Arasnda Kredi Anlamas 18[16](Karadeniz Bakr letmeleri A.. Trkiye)31 Mays 1968

Bu kredi anlamas ile Trkiye bu kredi ile sadece Amerikadan mal ve hizmet satn alabilecektir. Trk Hkmeti bu kredinin verilmesi iin Karadeniz Bakr letmeleri A. adl zelteebbse ait ve Amerikann kontrol altnda fakat hibir ekilde Trkiyenin kontroledemeyecei bir irket kuracaktr. Verilecek 30.500.000 dolarlk kredi Trk Hkmeti tarafndan kurulacak bu yeni zelteebbse ait irkete devredilecektir. Etibankn elindeki btn bakr kurulular (Ergani hari) ve bakr madenleri bu yeniirkete devredilecektir.

hracatmzdan sonra ithalatmzn kontroln de Dostumuz! Amerikaya brakyoruz. Kredianlamasn devletle yapmasna ramen krediyi kendi kontrolndeki irkete vermesi, heranlamada olduu gibi kendi kasasndan para kmadan bizim kasamzdaki paraya gz diktiinigstermektedir.Erganinin braklmasnn sebeplerine gelince Erganideki zengin tenorlu bakr cevheri tkendii iinKreden sevk edilen zengin cevherle dk tenorlu cevher kartrlarak yllk retim 18-20bin toncivarnda tutulabilmekteydi. Kredeki bakr madenleri Etibankn elinden alnnca Erganideki bakrretimi de decek ve sonu olarak elimizde kalan tek bakr madeni ie yaramaz hale gelecektir.Bylece Trkiyenin kendi imknlaryla bakr retme imkn kalmam olacaktr. Dolaysyla Etibankhi i yapmadan duran, dolaysyla durduka sabit giderleri iin devletin srtnda giderek byyenbir kambur haline gelecektir. Nitekim ilerleyen yllarda da Trkiyeye gelen IMF ve Dnya Bankasyetkilileri ile ierideki cretli alanlar zelletirme naralar atmaya balayacaktr. Sonunda da

18[16] Resmi Gazete No: 12978 (1968)


15/53

devlete devlet gcn veren zkaynaklarmz; kullanamyoruz, iletemiyoruz, zarar ediyoruz,zelletirme rekabeti-rekabet kaliteyi getirir, sattysak da kontrol bizde, aldlarsa da alanlarbizim vatandamz gibi palavralarla elimizden km olacaktr. Ama devletin gelir kayna olmazsaayakta duramaz. Durmak iin vatandaa giderek daha fazla vergi yk ykler, yetmeyince boralmak iin tekrar dostumuzun! kapsn alar. Dostumuz da olsa denme imkn olmayan borcuvermek istemez ve yeni artlar ileri srer. Ehline malum bu artlar yerine getirmek mevcutkoullarda belki de milletin kabul edemeyecei eyler olduu iin olsa gerek ki; mmzsktrmayz yola devam diyen iktidarlara sormak lazm. Satlan yerlerde alanlar hanivatandamzd, hani kontrol bizdeydi niye bunca adam isiz kald? Dn satanlar ne kadar sulu isebugn satanlar da ayn derecede suludur. nk davran da ayndr, sonucu da. Bir sz vardrAnadoluda Evlek evlek sattk, byle byle battk!Dnden bugne olann zeti olsa gerekKurulacak yeni bakr tesisleri ile ilgili hazrladklar raporlara gre Murgulun Rus hududuna yaknolmas nedeniyle tesislerin burada kurulmas yerine borularla nakledilecek pirit ve blister bakrnHopaya kurulacak tesislerde depo edilmesini istemektedirler. Oysaki Hopa Rus hududunaMurguldan daha yakndr.

Projeyi hazrlayan McKee firmasnn raporunda ise gbre datmnn en iyi Samsundanyaplaca gerekesiyle Bakr izabesinden elde edilecek slfrik asit de gbre imalindekullanlacandan tesisin Samsunda yaplmas istenmektedir.

Trkiyenin en iyi ttnn yetitiren Samsunun slfrik asitten grecei zarar isetamamen gz ard edilmitir.stelik bakr izabe tesislerinin yapm ge kalnca Samsunda ayrcabir slfrik asit fabrikasnn yapmna da balanmtr. Dolaysyla bu tercihe de artk gerekkalmamtr.

Kurulacak tesisler mevcutlaryla ayn dzeyde ve ilkeldir.Etibank hlihazrda blister bakrretmektedir. Bunlarn iindeki altn ve gm ayrtrlamamaktadr. Eldeki bakr, saf bakr imaliiin darya gnderilmektedir. Yeni kurulacak tesisler de blister bakr retecektir. Bu da dbamllmzn devam edeceini, bize yeni bir yarar salamayacan gstermektedir.

Yeni kurulacak tesislerde flash-smelting metodu uygulanacaktr. Bu metodun sahibi olanFinlandiyallar zengin ve ayn tenorlu bakr cevherinin eritilmesinde baarl olmulardr.

Ancak Trkiyede deiik tenorlu bakrlarn ilenmesinde bu metotla baarya ulalmas mmkn

deildir.

Kredinin denmesine gelince ilk 10 yl %1 faizli olacak ve anaparann denmesine 10 yl sonrabalanacaktr. Anaparann denmeye balad tarihten itibaren faiz %2,5a ykseltilecek veanapara ile birlikte altar aylk 61 taksitte yani 30 ylda denecektir. ayet Trkiyenin bu 40 ylda ekonomisi dzelir de erken demek isterse nce vadesi gelmibtn faiz ve anaparalar denecek sonra da en son anapara taksidinden aa doru erken demeyaplacaktr. 3. maddede parann denmesi iin Trk Hkmetince yerine getirilecek nartlar drt blmaltnda toplanmtr. Bunlardan 3.01. blmn b, c ve d fkralarnda zel teebbs irkettenistenen baz evraklar yer almaktadr. Ayrca irketin ileri gelen idarecilerinin ve idare heyetiyelerinin isimlerinin bildirilmesive bunlarn kabule ayan olmas istenmektedir. Aksi haldenartlar yerine gelmedii iin deme yaplmayacaktr. Yani yneticilerin Amerikallara

beendirilme zorunluluu vardr. 5. madde ile Karadeniz Bakr letmeleri A..nin bukrediden yapaca harcamalar iineline para verilmeyecektir.Bu krediyi irket, Amerikan yardm kurulunun yine Amerikanbankalarnda atraca akreditif ve verecei teminat mektuplaryla kullanacaktr. Para olarakirkete verilmeyen bu kredinin bir ksm da masraf olarak Amerikan bankalarna geridenecektir. Anlamann 200.1. blmnde bu kredi ile proje iin salanacak mal ve hizmetlerinAmerikan meneli ve kaynakl olaca ve Amerikan sigorta irketlerine sigorta ettirilerekAmerikan gemileriyle tanaca kabul edilmektedir. Bylece kredinin bir ksm da ykseknavlun ve sigorta primi olarak Amerikan irketlerine denecektir. Blm 200.3de projenin tamamlanmas iin Trk Hkmetinin bu kredinin dnda,kendi parasyla veya imkanlarylatedarik edecei mal ve hizmetler mene ve kaynak itibariyleA.I.Dnin corafi kod kitabnn 935 nolu kodunda yazl olan devletlere ait olacaktr. Bu koda greTrkiye, dou blou lkelerinden mal ve hizmet alamayacaktr. 19[17]

19[17] age


16/53

Madenlerimizin, doalkaynaklarmzn talan edilmekten de te kendi elimizle veriliine mi,ceplerinden 1 dolar bile kmayan Amerikallarn 40 ylmz nasl ipotek altna aldna ve bizisoyduuna m yoksa en kts her trl davranla egemenliimizin ayaklar altna alnmasna myanalm? Dahasn sylemeye lzum yok. Her ey maddelerde ayan beyan duruyor bir utantablosu olarak!imdi buraya kadar tarm, ticaret, doal kaynaklarla ilgili yaplan bu ihanetlerin askeri ve siyasianlamda da tezahrne bir rnek daha verelim ki devleti idare edenlerin gznde nemsiz olan birdurumun ya da yaplacak ufak bir hatann nelere mal olacan daha iyi gstermi olalm.

NATOdan nce Amerika Birleik Devletleri ile Trkiye Cumhuriyeti arasnda yaplan 12 Temmuz1947 tarihli Trkiyeye Yaplacak Yardm Hakknda Anlama 20[18]

Truman Doktrini erevesinde yaplan bu yardm! anlamasnn balang ksmnda; TrkHkmetinin, Trkiyenin hrriyetini ve bamszln korumak iin, Birleik Devletlerden yardmistedii yazldr. Trkiyenin bamszlk ve hrriyetini kimlere kar koruyaca anlamadabelirtilmiyorsa da Truman Doktrini ve buna ilikin bu yardm kanunu, yardmn Komnist tehdit vetehlikesine kar kullanlabileceini sylemekte ve anlamann 2. maddesinin son paragrafndakiTrkiye Hkmeti yaplan yardm tahsis edilmi olduu gayeler uruna kullanacaktr art bunundndaki her trl kullan yasaklamaktadr. Anlamann 4. maddesinin ikinci paragrafnda; Birleik Devletler Hkmetinin muvafakatiolmadan hibir madde veya bilginin mlkiyet ve zilyetliinin devredilmeyecei veverildikleri ama dnda kullanlmayacabtn ayrntlaryla bir kez daha tekrarlanaraksalama balanmaktadr. Anlamann 3. maddesinin ikinci fkras yardmla ilgili olarak Amerikann Trkiyedepropagandasnn, Trk Hkmeti tarafndan yaplmas artn getirmektedir.

Bu propaganda artnn gerei olarak zamann Cumhurbakan smet nn yaynlad mesajnda:Byk Amerika Cumhuriyetinin memleketimiz ve milletimiz hakknda beslemekte olduu yakndostluk duygularnn yeni bir rneini tekil eden bu sevinli olay her Trkn candan alkladnsylemekte ve kinci Cihan Sava srasnda ve savan fiilen sona ermesinden sonra, milletimizinispat ettiiyksek meziyet ve ideallerin dnya efkr umumiyesi tarafndan takdir edildiinigsteren bu yardm, Trkiyeye zaruri ve normal sava malzemesinin bir ksmn temin etmeksuretiyle, sava sonunda, dm bulunduumuz iktisadi glklerin ksmen giderilmesinde de,ferahlatc bir etken olacaktr. demektedir. 21[19]Savata her iki tarafn da tarm ihtiyacn karlamak suretiyle, hem de Cumhuriyet tarihinde birdaha bu milletin hi gremeyecei ekilde, dorusu hazinemiz azna kadar para ve altnla doluiken iktisadi glkten bahsetmesi hayrete ayan bir durum. Psikolojik savan unsurlarndan biriolan propaganday yapmak iin bile zahmet gstermeyen Amerikann gemiten gnmzedeimeyen politikas vermeden almaktr.Ne kadar ilgin bir tesadftr ki, 1964 yl hazirannda patlak veren Kbrs buhrannda, Kbrstakisoydalarmzn korunmas iin son are olarak bavurulan askeri karma harektnndurdurulmasn, Amerika Bakan Johnson, bu anlamann 2. ve 4. maddelerine dayanarak istemive Trk Hkmeti de bu istee boyun emitir. smet nn, bu tarihlerde koalisyondababakandr. mzalanmasndan 17 yl sonra, Trkiye iin ok nemli bir konuda ve kritik birzamanda, bu anlamann, Babakan nnnn karsna karlmasndan alnacak byk ve nemlidersler vardr.

Johnson, bu anlamaya dayanan grn; Bay Bakan, askeri yardm sahasnda Trkiye veBirleik Devletler arasnda mevcut iki tarafl anlamaya dikkatinizi ekmek isterim. Trkiye ilearamzda mevcut bulunan askeri yardmn verili maksatlarndan gayri gayelerle kullanlmas iin,Hkmetinizin, Birleik Devletlerin muvafakatini almas icap etmektedir. Hkmetiniz bu arttamamen anlam bulunduunu, muhtelif vesilelerle, Birleik Devletlere bildirmitir. Mevcut artlaraltnda, Trkiyenin Kbrsa yapaca bir mdahalede Amerika tarafndan temin edilmi olan askerimalzemenin kullanlmasna, Birleik Amerika Devletlerinin muvafakat edemeyeceini, size btnsamimiyetimle ifade etmek isterim. demek suretiyle, kesin olarak ortaya koyuyor.Babakan nn, bu mektuba verdii cevapta, Amerika tarafndan ileri srlen iddia ve grlere,Trk Hkmetinin kar grlerini tek tek aklad halde, bu anlama ile ilgili yukarda belirtilenhususlara yer vermiyor. Trk Silahl Kuvvetlerinin tamam, Amerikadan alnm silah ve aralarla

20[18] Resmi Gazete (5 Eyll 1947)21[19] S.B.F. D Mnasebetler Enstits, Op. Cilt s.192


17/53

donatlmtr. Bunlarn Kbrsa ve Yunanllara kar kullanlmamas ise; Trk Silahl Kuvvetlerinintamamen hareketsiz braklmas anlamna gelir.

TIBB STHBARAT ALIMA ALANLARI

-evre Sal ve Gvenlii

-Halk Sal

-Teknolojik ve Biyoteknolojik Gelimeler

evre Sal ve Gvenlii

-Ar lmleri

-Ormanlar

Ar lmleri

Nisan 2007de Yabanc haber ajanslar;

ABD, spanya gibi dnya genelindekibirok lkede bal arlarnn nedeniaklanmayan bir ekilde ortadankaybolduu haberlerine yer verdi.lkemizde de ar kayplar ve arlmleri yaand. Konuyla ilgiliyetkililerin aklamalar oldu. Ancak herkonuda olduu gibi burada da bir bilgikirlilii ve ynlendirmenin mevcut olduuson derece ak ve anlalr. Aada farklillerden konu ile ilgili haberlere ve yaplanaklamalara yer verdik. Hepsi temelde

ayn konuyu konuurken,sylemlerdeki farkllk dikkatli gzlemcilerin gznden kamayacaktr. Biz deyorumumuzu sonunda yapacaz.

Trkiye Arclar Birlii Bakan Mustafa SARIOLU basna verdii rportajda,Avusturyadan gelen bir ar genetii uzmannn yapt aklamaya dayanarak,GDOlu tohumlarla retilen bitkilerin olduu blgelerde konaklayan arlarda budurumun yaandn ve bunun nedeninin GDOlu rnler olduunu sylemitir.

SARIOLU ayrca Trkiye genelinde %8lik bir ar kaybnn bulunduunu, en ok arlmlerinin ise Hatayda olduunu syledi. Trkiye Arclar Birlii ve Tarm Bakanl'nn,2006 ylnn ubat ay ortalarndan itibaren Hacettepe, Uluda ve daha birok

niversitenin katlm ile grevlendirdii 12 akademisyenin, 57 ilde ar hastal ve florayaps ile ilgili alma yaptn belirtti. almalar sonucu hazrlanan rapora gre
http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=806http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=806http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=806http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=809http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=809http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=809http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=817http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=817http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=817http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=807http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=807http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=807http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=808http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=808http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=808http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=808http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=807http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=817http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=809http://www.efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=806


18/53

Trkiye'de ar lmlerinin normal seviyede olduunun gzlendiini belirten SARIOLU"Hatay ilimizde yzde 60-70'lere varan bir koloni kayb sz konusu. lke geneline Hatay'da koyduunuzda kayp ortalamada yzde 17 civarndadr. Yani Trkiye'de Hatayharicinde ciddi lokal ar lmleri yoktur. dedi.

Trkiye Arclar Birlii Bakan Mustafa SARIOLU; Amerika, spanya ve Arjantin gibi

lkelerde yaanan ar lmlerinin doruluunu kabul etmekte ve bu durumu GDOlurnlere balamaktadr. Buna karlk Hrvatistan, Yunanistan gibi lkelerde ar lmleriniise yalanlamaktadr. Ayrca bu duruma kresel snmann neden olduu iddialarnn kar

gruplartarafndan ortaya atlmolduunu ve gerekten uzak olduunubelirtmektedir.

Ardahan Arclar Birlii Bakan KemalGLTEKN'in "Ardahan'da arlar lyor,arlar ortadan kayboluyor" eklindekiszlerine, Ardahan Ar Yetitiricileri Birliive Arclk retme stasyonu Mdr

Hamza KOPUZ, aklk getirdi. ArdahanHalk Eitim merkezinde gerekleentoplantda konuan Hamza KOPUZ, arlmleri ile ilgili kayplarn normalolduunu syledi. Ardahan'da salgnnitelikli ar lmlerinin bulunmadn dadile getiren Kopuz, bu sene yaanankayplarn en nemli sebebinin,

arlarn kendi mekanizmalarn glendirmek adna ar bir biimde propolisikullanmalarndan kaynaklanabileceini dile getirdi. Arlarn, yavru gelitirmedengen bir nesil ile ka girmediine de deinen Kopuz, buna bal olarak biyolojikmrlerinin yetmemesinden dolay k kayplarnn meydana geldiini vurgulad.

Edirne Ar Yetitiricileri Birlii Ynetim Kurulu Bakan Erdoan ALTINORDU, arclardangelen ikyetler zerine yaptklar aratrmalarda youn ekilde ar lmleriningzlendiini bildirdi.Altnordu, AA muhabirine yapt aklamada, arclardan gelen arlmleri ikyetleri zerine yrede aratrma yaptklarn syledi. lk izlenimlerde birlikyesi baz arclarn ar kayplarnn ok st dzeyde olduunun gzlemlendiini belirtenAltnordu, kolonilerini henz kontrol etmeyen arclarn da endie iinde olduklarn ifadeetti. 2007 yl retim sezonunda ilin iklim koullarnn ar scak getiini vehava scaklnn bazen 50 derecenin zerine ktn anlatan Altnordu, balarsnn biyolojisi gerei snn 47 derecenin zerine kmamas gerektiini, bunedenle de yaz aylarnda youn ekilde ar lmleri meydana geldiini kaydetti.Temmuz-Austos aylarnda yaanan ar lmlerinin tarm tekilatlarna bildirildiini ve

konunun aratrlmasn talep ettiklerini hatrlatan Altnordu, "Arcln temel kurallarndanbiri de gen ar nfusuyla k mevcudunu oluturmaktr. Ar scaklar ve kuraklksebebiyle ar kolonileri Austos-Eyll dneminde polen ve bal toplayacak iekli bitkibulamadklarndan dolay gen k nfusu teekkl ettirilemedi. Yal arlarla ka girildiiiin de ar kayplar olduunu dnmekteyiz" dedi. Altnordu, birlie u ana kadarbildirimde bulunan 68 arcnn 8 bin 29 ar sandndan 4 bin 960nda ar lmlerinin

yaandnn belirlendiini syledi.

Edirnenin Kean ilesine bal Altntakynde 34 yldr arclk yapan FeritTUNCA, 350 ar kovanndaki arlarnntamamnn ldn bildirdi. Edirne Ar

Yetitiricileri Birliinin ar lmlerikonusunda yapt ar zerine ky


19/53

yaknlarnda bulunan ar sandklarn kontrole gittiini belirten Tunca, ar kovanlarnkontrol ettiinde aknlk geirdiini syledi. Bunun bir tabii afet olduunu anlatanTunca, "Temmuz ay balarnda hasada iki hafta kala sandklardan kan ii arlar geridnmedi. Bunun zerine evrede yaptm aratrmada iek aan baz ayieklerininzerlerinde toplu olarak arlarn ldn grdm. Blgede yazn byk ar kayplaryaand. Yetkililer gelip ar llerinden ve ballardan numuneler alp gittiler. Ancak ar

lmlerinin nedeni konusunda bir aklama yaplmad. Kalan arlarm da gayet gzelkorudum. Klklarda beslenmeleri iin gerekli olan her eyi yaptm. Ancak iki gn evvelgittiimde btn arlarmn ldn grdm. Kendi arlarm ld iin baka arlar

kovanlarda kalan ballar yemeyegeliyorlar." dedi.

Bu arada, birlie ar lmlerini bildirenarclardan bazlarnn kayplar yle:Ferhat PEHLVAN 115, Hasan EK 180,Erdoan ALTINORDU 322, MrselDEBREL 150, Hayri ERGEN 117 vebrahim EN 100 sandk.

Manisa'nn Saruhanl ilesine bal,arclkla tannan Hacrahmanlbeldesindeki eitli blgelerde bulunan100 koloniden 80'inde arlarn ld,balda verimin dt bildirildi.Hacrahmanl beldesinde 6 yldr arclkyapan Mesut avular, AA muhabirine, k

mevsiminden ilkbahara girilen gnlerde kolonilerde toplu ar lmleri ve yuvadankalarn grldn syledi. retim yapt 30 koloniden 8'indekiarlarn ldnifade eden avular, ''Beldemizde ar lmleri grlmeye balad. Arclk yapan dierarkadalarmn da u gnlerde kolonileri boalmaya balad. Dzenli bakmn yaptmz

ve takip ettiimiz kolonileri atmzda binlerce ary l buluyoruz. lmlerin vekalarn nne geemiyoruz'' dedi. Baln veriminin dtn de belirten avular, 5 ylnce 12 kilogram bal ald bir koloniden, bu yl 3 kilo bal elde ettiini syledi. avular,yetkililerin bu durumu aratrmasn istediklerini belirtti. te yandan, kresel snmannyannda arlarn ieinden faydaland pamuk ekim alanlarnn azalmas, kovanlarayerleen parazitlerin ilalara baklk kazanmasnn da arcl olumsuz etkilediibeldede, eitli blgelerde bulunan 100 koloniden 80'indeki arlarn ld bildirildi.

Saruhanl le Tarm Mdrl grevlisi Ziraat Mhendisi Ali TUNEL, bu byk kaybnen nemli nedeninin iklim deiimi olduunu syledi.Geen retim sezonunda,scakln bazen 50 derecenin de zerine kmasyla yaz aylarnda youn ar lmlerimeydana geldiini hatrlatan Tunel, unlar kaydetti: ''Bal ars, biyolojisi gerei snn 47

derecenin zerine kmas halinde lr. ok souk ve scaa dayanamaz. Bunun yanndakokan ve pis olan koloniye asla girmezler. Yuvay terk ederler. Nem, souk, scak vealk, ar lmlerine neden olan balca etkenlerdir. Bir dier sebep ise len ana arnnyerine yeni bir ana ar karlmazsa, arlar ksz kalr. Kolonide ksz ve babo kalanarlar, zamanla yuvadan kaar.''

Porto Riko niversitesi retim yesi Do. Dr. Turul GRAY, bu yl Trkiye'de olaanst ar lmleri olduunu, ar hastalklarnn da bu lmleri aklamadnbildirdi.Giray, ODT Biyoloji Blm ve Tema Vakf tarafndan ODT Kongre Merkezi'dedzenlenen Trkiye Ar lmleri Aratrma altaynda lkedeki ar lmlerine ilikindzenlenen aratrmann sonularn aklad.

Bu yl kn scak getiini ve ok az kar yadn hatrlatan Giray, baln veriminde ded olduunu syledi. ABD'de ubat aynda yzde 6070 oranlarnda ar


20/53

lmleri yaandna dikkat eken Giray, e zamanlolarak Trkiye'de deyksek ar lmlerinin gerekletiini ifade etti.ABD'de ar lmlerinin kovankme bozukluu olarak adlandrldn Trkiye'de de lm oranlarnn artmasylaaratrma balattklarn anlatan Giray, ancak yaplan aratrmalarda bu lmlerin arhastalklarndan kaynaklanmadnn ortaya ktn belirtti.

Ar lmlerinin nedeninin tam olarak bilinmediini, bunun iklim deiikliinden mikaynaklandn yoksa ABD'den mi geldii konusunda henz bir balant olmadnanlatan Giray, ar hastalklarnn da bu ylki lmleri aklamadn syledi. Trkiye'denceki yllarda ar lmlerinin yzde 9,5 orannda gerekleirken, bu yl bu orannyzde42'ye ktna dikkat eken Giray, ancak ar lmlerinin yresel olduunu, her blgedear lmlerinin gereklemediini kaydetti.

Ar lmlerinin en ok Artvin ve Ardahan'da grldne iaret eden Giray, bu illeri Rize,Sakarya, Malatya, Afyonkarahisar ve Ankara'nn izlediini belirtti. ODT Biyoloji Blmretim yesi Prof. Dr. Aykut KENCE de arlarn Trkiye'nin ekonomisine ve evreyebyk katk saladn ifade ederken Trkiye'de ar genetik eitliliini korumann oknemli olduunu vurgulad.

Mula niversitesi'nde dzenlenen "1.Uluslararas Mula Arclk ve am BalKongresi"nde evre faktrlerinin arlar zerindeki etkisi ele alnd. Dnya ArclkOrganizasyonu Teknoloji Blm Bakan Gilles Ratia, Dnyada ve Trkiye'de yaanankitlesel ar lmleri konusunda bilim adamlarnn tehis koymakta zorlandnbelirtti.

Kongrede konuan Ratia, kitlesel ar lmlerinin en banda kresel snmanngeldiini evre kirliliinin de bunu tetiklediini aklad.Arclk uzman Prof. Dr.Muhsin DOAROLU da, evrenin dengesini bozan her eyin arlar olumsuz etkilediinibelirterek maden sahalar, kmr santralleri ve baz istasyonlarnn arlar dorudanetkilediini syledi. Doarolu, "bu evresel etkiler ya ary dorudan doruya etkiliyor ya

da arlarn davranlarn etkiledii iin kolonilerin snmesine neden oluyor" diye konutu.

Ortada bir gerek var. Arlar toplu halde lyorlar. Hatta durum bundan birazdaha farkl. nk lmlerin olduu doru ama bu lmlerin yan sra basndayer alan ama nedense hemen sylemlerden kaldrlan ve dikkatlerin sadecelmlerin zerine ekildii baka bir durum daha var. O da arlarn ortadan topluhalde kaybolduklar. Bu kayplarn non lethal weaponlarla ilgisi olup olmadnsilah sistemleri balnda inceleyeceiz. Aklamalara tekrar dnecek olursakHataydan Ardahana, Edirneden Mulaya, Manisadan Rizeye lkenin drttarafnda arlara ilgili olaanst bir durum var. Birisi bunun iklimdeiikliinden kaynaklandn sylerken dieri bu sylemin kar amalortaya atldn syleyerek kar kyor. Birisi lke genelindeki kayplarn %

8lik normal dzeyde olduunu sylerken bir akademisyen bu orann %42yektn iddia ediyor. Bu ve bunun gibi elikiler insanlarn neye inanacaklarkonusunda kafasn kartrrken sistemli bilgi kirlilii devam ediyor.Akademisyenler bu lmlerin ar hastalklar ile aklanamadn sylerkenbakmszlk, bilgisizlik, arlarn klk yiyeceklerinin alnmas vs gibi son derecebasit sebepleri ileri srenler var. Hadi diyelim ki baz arclar hata yaptlar.lkenin drt tarafndaki arclarn tamam m ayn hatalar yaptlar? stelik buinsanlar ilk defa bu sene balamyorlar ki arclk yapmaya. Aklanmayan,aklanamayan ve hatta aklanmas sakncal olan sebepler gizlenmeyeallrken arada makul eylerin de sylenmesi gerekiyor tabi. Hava scakl,arlarn yaayabilecei maksimum scaklk gibi. Zaten bizim lkemizindousundan batsna kuzeyinden gneyine btn illerde ve hatta Dnyann

farkl blgelerinin tamamndahava scakl ayn anda 47 derecenin zerine


21/53

kt. Biz normal zekl insanlar da bu havada, havada asl duran iddialaraoktan inandk!

Bu sorunun tek bir kayna yoktur elbette. Birok faktr etkili olmu olabilir. Ama ortadabir sorun var. Sorunu kmsemek ya da yok saymak sadece ileride greceimizzararlarn artmasna sebep olur. Arclar ve akademisyenler henz bu sorunu

tanmlayabilmi deiller. Hamaset olarak yaplan yorumlarla da bu i zlemez.Tanmlanmas ve zm retilmesi tm insanlk iin zaruridir. nk nl bilim adamAlbert Einstein Bal arlar yok olduktan 4 yl sonra insanlk biter. nk iek vebitki trlerinin tm polenleri arlarn ayaklarna yapr. Arlar 130 bin farkl bitkitrne konarak remelerini salar. Bunlar arasnda kabak, kavun, ilek ve tmmeyveler var. Sadece bir kovandaki arlar bir gn iinde bir milyon iei dller.te bu sona ererse BTKLER YOK OLUR. NCE BTKYLE BESLENENHAYVANLAR, DAHA SONRA DA NSANLAR LR diyor.

Ormanlar

2005 ylndan beri zellikle Karadeniz Blgesindeki deiik yerlerde ortaya kan bazhaaratlarn aalarn kurumasna neden olduklar gzlenmektedir.

2005 Mays aynda Bolu Orman letme Mdr Srr KSTEREL; "Ormann korunmas ok nemli.u sralarzerinde uratmz bir konu da kuruyan aalar. ine bceklerin yerlemesi ilekuruyan bir aa tm orman tehdit altnda brakabiliyor. Kuruyan aalar hemen kesiyor veekiyoruz. Dier aalarn kurumamas iin bceksavar bir sistem gelitirdik. Bcekleri eken busistemleri tehdit altnda olan ou blgeye yerletirdik. Byk lde baarl olduk. Ormandayaayan dier canllara zarar vermemesi iin kimyasal madde kullanmyoruz" dedi.

Mudurnu yaknlarnda bulunan onlarca am aacnda da kuruma grld ve saylarnn her geengn artt tespit edilmitir.22[1]

Ak kaynaklardan toparladmz haberlerin ilgin olan ortak bir yn bulunmaktadr.Ormanlarda kuruma grlen blgelere srailli turistlerin geziler dzenledii vekurumalarn bu gezilerden sonra balad tm blgeler iin maalesef dikkat ekici birzelliktir.

rnein 2006 ylnda srail ve Trk Turizm irketlerinin ibirliiyle dzenlenen Queen Of The BlackSea adl macera yarmas iin Bolunun Gerede ilesine srailli turistler gelmilerdir. srail`denGeographical Tours ve Trkiye`den Pastoral Turizm Equinox Travel irketleri, Gerede- Safranbolu-Amasra- Cide- Pnarba- Ilgaz gzerghnda 4x4 arazi aralaryla yarma dzenlemilerdir.Yarmaya srail`den mracaat eden toplam 3bin kadn turistin iinden, ara kullanma, takmoyunu ve yn bulma becerilerine gre seilen 600 kadnn katld belirtiliyor. 16 Mays- 14 Austos2006 tarihleri arasndaki organizasyon iin 45- 50 kiilik gruplar halinde uakla stanbul`a gelen

srailli turistler, Pastoral Turizm Equinox Travel irketi grevlileri tarafndan otobsle alnarakBolu`nun Gerede lesi`ndeki Esentepe Piknik Alan`nda kurulan adrl kamp alanna getirilmi.Geceyi adrlarda geiren srailli turistler, sabah 06.30`da kalkarak eyalarn toplayp tur rehberleriMehmet DURGUT ile Tolga KRLEN`den yarma gzergh hakknda bilgi alm. Gruplar, 6 gnsonunda yarmay tamamlayarak lkelerine dnmlerdir.

Saadet Partisi Bolu l Bakan Abdullah UZUN, Gerede`deki Esentepe Piknik Alan`nda kurulanadrl kamp alannda bir gece konaklayan turistlerin asker olabileceklerini iddia edip, blgede artankene olaylarn da bunlara balamt.23[2]

22[1]www.boluolay.com23[2] http://www.haberler.com/maceraci-israilli-turistlerden-baris-cagrisi-haberi/
http://www.boluolay.com/http://www.boluolay.com/http://www.boluolay.com/http://www.boluolay.com/


22/53

Baka bir benzerlik de Gmhanede grlmektedir. HA kaynaklarna gre Gmhane'nin TorulOrman letme Mdrl katil bceklere kar 2 koldan amansz bir mcadele vermektedir. kiyllk mcadele sonucunda 210 bin adet 12 dili am kabuk bcei yakalanarak imha edilirken,zkrtn Beldesi'ne kurulan R. Grandis Bcek retim Laboratuar'nda retilen 30 bin R. Grandis(bcek yiyen bcek), tespit edilen Dandroctanus Micans' (dev kabuk bcei) yemesi iin aagvdelerine verilmitir.

Yaplan mcadele hakknda bilgi veren Torul Orman letme Mdrl rmcek Orman Blge efiMahmut ENTRK, kullandklar yntemlerden baarl sonular aldklarn ifade etti. entrk, "kilimcadelemizden biri biyo-teknik mcadeledir. Bu yl ormanlarmza 200 adet feramon adl tuzakkurduk. Bu tuzan zellii, ierisindeki 12 dili am kabuk bceinin cinsel igdsn artrc ilacnyayd koku. Tuzak ierisindeki ila evreye yayd koku ile katil bcei tuzaa ekmektedir.Tuzaa giren bcek bir daha kamayarak lmektedir. Geen yl 120 tuzakla 95 bin, bu yl da 200

tuzakla 115 bin katil bcek yakalanarak imhaedildi" dedi.

rmcek Orman Blge efi Mahmut ENTRK,ormanlarn bir dier dmannn Dandroctanus

Micans (dev kabuk bcei) olduunu, bubcein 5 bin adet aac kuruttuunu belirtti.entrk, "Bu bcek aacn gvdesinegirerek daire eklinde aacn gvdesinidolaarak zsuyu emiyor. izdii daireaacn topraktan ald suyun gvdeyeyaylmasn kesmesi nedeniyle aatepeden balamak kayd ile kurumayabalyor. Bu ekilde bu yl 5 bin aacmzkurudu.Dev kabuk bceiyle mcadele etmekiin zkrtn Beldesi'nde R. Grandis

Laboratuar kurduk. Sobalk odun boyunda kesilen kk tomruklar ierisine ormanlardan

topladmz dev kabuk bceinin larvalarndan koyduk. Bu tomruklara ayrca bu larvalar yiyerekreyen bir erkek bir de dii olmak zere 2 adet R. Grandis Bcei koyduk. Yrtc ad verdiimiz bubcekler, yedikleri dev kabuk bcei larvalar sonucu ryorlar. ryen bcekleri alarak ormandatespitini yaptmz katil bcein aa gvdelerine vererek, D. Micans denilen bcei ve larvalarnyiyerek aalara zarar vermesini nlyoruz" diye konutu.

entrk, yararl olan bu bcekten geen yl 40, bu yl da 10 bin adet retilerek 10 bin hektarlkormanlk alana verildiini, 40 bin adet de satn alndn hatrlatt. entrk, "Bcei bceeyedirerek biyolojik dengeyi kurmaya alyoruz. Hedefimiz nmzdeki yl 100 bin adet R. GrandisBcei'nden ormanlara vermektir. Bu amala ikinci bir laboratuar kurma almamz sryor"

eklinde konutu.24[3]

Boludaki kuruma tipi ile Gmhanedegrlen kuruma eklinin ayn olduunusylemek mmkn. Karabk ili Eskipazarlesi Yalakkuz mevkii corafi olarak Boludalarnn ortasnda bulunmaktadr. Hattablgeye bir dier ulam gzergh daBolu-Mengen-Pazarky hattdr. Her ikigzerghta da am aalarnntepelerinden balamak zere aayadoru kuruduunu gzlemek iin uzmanolmaya gerek yok. Yksek blgelerden

24[3] http://www.kenthaber.com/Arsiv/Haberler/2005/Eylul/14/Haber_85277.aspx


23/53

baktnzda ise aalardaki kurumann sistemli yayldn grmek mmkn. Yani ormaniinde farkl yerlerde kuruma sz konusu deil. zellikle yol kenarlarndaki hattanbalayarak ykseklere ve ormann ilerine doru kurumann olduu gzleniyor. Blgehalk ile yaptmz grmede bir bcein kabuktan ieri girdiini birka tur attktansonra kp yandaki aaca getiini sylyorlar. Bcein girip kt aacn kurumayabaladn belirten blge sakinleri son yllarda ok sayda yabanc turistin piknie

geldiini, rehberlerinden rendiklerine gre de bunlarn srailli olduklarn sylyorlar.Bu insanlar yedi kuak burada ormanla i ie yaam ve geim kaynaklar ormanclk vekkba hayvanclk olan kimseler. Eitim seviyeleri ise ou ilkokul olmak zere azsayda da ortaokul ve lise mezunu insanlar. Yani bu kiilerin doal hayatn iindegzledikleri bu olay anlatma ekline baktnzda Gmhane Torul Orman letmeMdrl rmcek Orman Blge efi Mahmut ENTRK N yapt bilimselaklamann ayn olduunu gryorsunuz.

Gmhanede grlen ormanlardaki kuruma ile ayn tarihlere tekabl eden srailli turistleringezilerini incelediimizde srailli ilk turist kafilesinin yaz sezonunda Gmhaneye geldiianlalmaktadr.(Takpr yaylasna) Medraft ve Ayala gibi tur irketlerinin 2004 ylnda baladve sonraki her yl artan organizasyonlarnda srail-Trabzon direk uak seferleriyle her hafta blgeyeturist getirdikleri tespit edilmektedir. 25[4]

Gmhane ktisadi ve Kltrel Kalknma Dernei (GKDER) Bakan Selim NAS, dnya leindefloras (bitki varl), bitki rts ile evreyle ilgili yaps nedeniyle dikkatleri zerine toplayan DouKaradeniz Blgesi yaylalarnn, srailli turistler tarafndan son 10 yldr sk sk ziyaret edilmesinideerlendirdi. GKDER Bakan Selim NAS, "srailli turistlerin blgemizdeki gezilerinin aslamacnn turistik gezi mi, yoksa doa casusluu mu olduunu dorusu ok merak ediyoruz"dedi. Konuyla ilgili bir aklama yapan GKDER Bakan Nas, getiimiz yl ve bu yl mera,Yaldere, Zigana, Takpr ve Camiboaz blgelerinde kyllerle yaptklar sohbetlerde,sraillilerin yaylalardaki bitki rts ile bcek eitliliini ok yakndan inceleyen phelidavranlarna ahit olduklarn kendilerine ifade ettiklerini syledi.

GKDER Bakan Selim Nas, aklamasnda unlar syledi:

"Son yllarda Dou Karadeniz blgesindeki yaylalar ve zellikle Gmhane blgesindeki yaylalarve dalar turistik gezi ad altnda mesken tutan ve ciplerle safariye kan ve saylar her geen gnartan srailli turistlerin asl amac turistik gezi mi yoksa doa casusluu mu dorusu merakediyoruz. Geen yl ve en son 1 hafta nce mera, Yaldere, Zigana, Takpr, Camiboazblgelerine yaptmz gezilerde yaylalarda ve kylerdeki vatandalarmzla grmelerimizde bizeaktarlan bir konu dorusu kanmz dondurdu. Blge halknn yaylalara gelen sraillituristlerin eitli bitkileri ve kk canllar olan bcek ve benzeri hayvanlartopladklarna ahit olduklarn, bunlar neden topladklar sorulduunda ise verilen cevap,Karadeniz'den hatra gtryoruz. Bu cevap dorusu bizleri artmtr. Bu konuda yaptmzaratrmalar ve uzmanlarla grmeler sonunda, blgemizin doa yaps anlamnda ok byk bir

tehlikeyle kar karya olduu ve gerekli tedbirler alnmad takdirde ekolojik dengenin bozulacaortaya kmtr. Yaptmz aratrmalarda gemi yllarda turist kimlii ile Karadeniz yaylalarnmesken tutan srailli turistlerin doada sergiledikleri esrarengiz tavrlar, mesela orapladolamalar ve her saat orap deitirmeleri gibidavranlar.

Bunun yannda, 2007 ylnn Mart aynda turist kimlii ile Kakarlarda dolaan srailli doacasuslarnHacettepe'den gen bir asistan grubunun, sraillileri brt bcekleri toplarken sustyakalaypjandarmaya teslim etmeleri, Trkiye'nin bitki rts bakmndan en zengin blgesininDou Karadeniz blgesi olmas, lkemizin doa casusu bakmndan adeta bir cennet olmas veyaylalara, dalara turistlik gezi iin gelen 10 turistten 5'inin doa casusu olduu ve en nemlisi

25[4]http://www.gumushane.gen.tr
http://www.nethabercilik.com/arama/hacettepe-86.htmlhttp://www.nethabercilik.com/arama/hacettepe-86.htmlhttp://www.nethabercilik.com/arama/hacettepe-86.htmlhttp://www.nethabercilik.com/arama/jandarma-138.htmlhttp://www.nethabercilik.com/arama/jandarma-138.htmlhttp://www.nethabercilik.com/arama/jandarma-138.htmlhttp://www.gumushane.gen.tr/http://www.gumushane.gen.tr/http://www.gumushane.gen.tr/http://www.gumushane.gen.tr/http://www.nethabercilik.com/arama/jandarma-138.htmlhttp://www.nethabercilik.com/arama/hacettepe-86.html


24/53

dnyann en byk gen laboratuarnn srail'de bulunmas gibi aklanmas olduka zor nedenlerbizlerde yaylalara gelen srailli turistlerin doa casusu olabilecei phesini iyice artmtr.

Yaylaclk yapan halk ve yerli halk bu konularda bilgi sahibi olmadndan, bu kiiler geneldeinsanlara iyi niyetle yanap, bu iek ve bitkilerin yerlerini renmek konusundakullanlmaktadrlar. Derhal blge halknn doa casusluu konusunda bilgilendirilmesi

gerekmektedir. Byle bir tehlike ile kar karya iken bu kiilere kar hibir nlem alnmamas vebu kiilerin ellerini kollarn sallayarak gezmelerini dorusu anlamakta glk ekmekteyiz.

Yeryznde en nemli casusluk alanlarnn banda son 20 yldr doa casusluu geliyor. nk bukadar hzl kirlenmenin karsnda insanln yeni gen, yabani gen ve bitkisel gen kaynaklarnaihtiyac vardr. Bahsetmi olduumuz bu doa casuslar lkelere zg ve bellibir blgedeyetien bitkileri bitkinin neslini tketecek miktarda alarak kendi lkelerinegtrdklerini ve burada bu bitkilerin genlerini kopyalayp, yetitirip kendi lkelerine has bir bitkiolarak lanse ettiklerini ortaya kmtr.

Bu lkeler hem kendi lkelerini bitki zengini olarak gsteriyor, hem de hrszlk yaparakbitkinin neslini tkettikleri lkelere bu tohumlar pazarlayarak, kendilerine baml hale

getiriyorlar.

Yerel trlerin genleri alndka, var olan gen trlerinin orijinal hali kaybolup bu blgelerin ekolojikdengesi bir zaman sonra bozulmaktadr. srailli turistlerin birounun Trkiye'nin bitki ve hayvannesilleri acsndan zgn kritik blgelerinde dolamas srailli turistlerin birounun doa ajanolabileceinden dolay yetkilileri bu konuda daha hassas olmaya davet ediyoruz.

Yaklak 20 yldr bu doa casuslar Trkiye gibi gelimekte olan lkelerden aldklar bitki vehayvanlar gen laboratuarlarnda kopyalamaktadrlar, Dnyada 6,5 milyar kii beslenme sorunuylakar karya.

Artan ve eitlenen ekolojik sorunlar var. Bu nedenle artk, g; ekolojik zenginlii elinde tutanda.Tarm ilalaryla bir sr tr bozulup yok edilirken, dier yandan da birok trn orijinal genetikyaps alnarak saklanyor. Mesela ylan trlerinin, bitkilerin zellikle reme yapt ksmlaralnyor.

Bu ilerle megul olan lkeler genetik kltrlerine kattklar bu trleri ekolojisi bozulan lkeleredaha sonra byk paralar karsnda satyorlar. Trkiye'nin genetik yaps ile oynanm tohumithali iin yllk yaklak 100 milyon dolar para harcadn hatrlatmadan geemeyeceiz.

Turist kimlii ad altnda dalarmza yaylalarmza gezmeye gelen ve zellikle srailli turistlerinaslnda birer bilim adam birer doa ajan olabileceini unutmayalm. zellikle yaylalarmza vedalarmza zg binlerce eit iei ve brt ve bcei aratrmak ve bunlardan birer rnek alpkendi lkelerine gtrp gen haritasn zmek iin grevlendirilmi kiiler olacan da ayrcaunutmayalm.26[5]

ZELLKLE BTK ETLLNN OK OLDUU ORMANLIK BLGELERE GELENYABANCI TURSTLERN H DELSE, KY MUHTARLARINCA YANLARINAVERLECEK YERL REHBERLERLE KONTROL ALTINDA TUTULMASI DOACASUSLUU TEHDDNE KARI YETERL OLMASA DA BR TEDBR OLARAKDKKATE ALINMALIDIR. BLGE HALKLARININ BU KONUDA DUYARLIDAVRANMASI GEREKMEKTEDR.

26[5]http://www.nethabercilik.com/haber/gikder_baskani_selim_nas_tan_israilli_turistler_aciklamasi.htm 03Haziran 2008
http://www.nethabercilik.com/haber/gikder_baskani_selim_nas_tan_israilli_turistler_aciklamasi.htmhttp://www.nethabercilik.com/haber/gikder_baskani_selim_nas_tan_israilli_turistler_aciklamasi.htmhttp://www.nethabercilik.com/haber/gikder_baskani_selim_nas_tan_israilli_turistler_aciklamasi.htmhttp://www.nethabercilik.com/haber/gikder_baskani_selim_nas_tan_israilli_turistler_aciklamasi.htm


25/53

ZELLKLE YABANCI TURSTLERN PHEL DAVRANILARI DKKATLEZLENMEL VE MUTLAKA YETKL MAKAMLARA BLDRLMELDR.

RSK ALTINDAK BLGELERDE YAAYANLAR BLGLENDRLEREK; ZELLKLEYABANCI TURSTLERE BLGEYE ZG BTK TRLER VE BUNLARIN YERLERHAKKINDA BLG VERMEMELER ANLATILMALIDIR.

YABANCI TURSTLERN LKEYE GR VE IKILARINDA BU KONUDA DADENETMN SIKLATIRILMASI SALANMALIDIR.

YERL TUR RKETLERNN BLEREK VEYA BLMEYEREK ALET OLMAMALARI NTEDBR ALINMALIDIR.

Bolu ve Gmhaneden sonra Karadenizde baka bir blgeye; Rizeye baktmzda benzereylerin orada da yaand grlmektedir. Rize'nin amlhemin ilesinde byk blm Ladinormanlar ile kapl Kakar Dalar'nda grlen ve aalara zarar veren kabuk bceinin, sraillituristler tarafndan getirilerek ormanlarn kurutulmaya alld gndeme geldi. Blgede aratrmayaptran Rize Valilii, bunun gerek olmadn aklad. Daha nce yaplan almalarla Rizedeormanlara zarar veren bceklere kar bin 500 dolaynda feramon tuza kurulduu bildirilirken;Rize eski valisi Kasm ESEN; Dumansz yangn da dediimiz bcek zararlar, ormanlarmz iin oktehlikelidir. Yremiz ormanlarnda 3 farkl tr zararl bcek bulunmaktadr. Bunlar Dendroctonusmicans, Ips sexdendatus ve Ips typographusdur. Bu Bcekler aalarn kambriyum tabakasnyiyerek hayatiyetlerinin sona erdirmektedirler. Ips sexdendatus ve Ips typographus zararlbceklerine kar ormanlara Feramon tuzaklar aslmaktadr. Ama uma dnemlerinde butuzaklara konulan ilalardan yaylan koku nedeniyle bcekleri bu tuzaklara ekmektedir. Butuzaklar 1520 gn arayla kontrol edilmekte ve yakalanan bcekler saylarak imha edilmektedir.

Rize ilimizde ormanlara her yl yaklak olarakbin 500 civarnda feramon tuza aslmaktadr

eklinde aklamalarda bulunmutu. Ancakyukarda verdiimiz rneklerdeki bu zararllarnayn olmas (Dendroctonus micans), blgedekiturizm faaliyetlerinin ayn ierikte olmas,bunlarn ayn tarihlere denk gelmesi veturistlerin pheli tavrlar karsnda akasyaplan bu aklama pek de tatminkrolmamtr. Kald ki aklama mevcut durumaynelik yaplm olup sebeplerine ynelik biraklama deildir.

Daha sonra Rize Valiliinden yaplan yazl

aklamada Karadeniz Teknik niversitesi(KAT) Orman Fakltesi ile ortaklaayaptrdklar aratrmada, Kakar DalarndakiLadin ormanlarna zarar veren kabuk bceininsrailli turistler tarafndan deil, 1960l yllardaGrcistan zerinden blgeye geldii bildirildi.Aklamada bu bcein 1960 ve 1980lerdenbu yana Fransa, Grcistan, ngiltere veTrkiyede ykcln srdrd yaplanalmalara ramen kesin sonu alnamadbelirtiliyor. Rize eski valisi Kasm ESEN imzalbu aklamada sylenti terr yaplarak halkn

yabanc dmanlna itildii ve insanlk suuilendii, bunun sorumlularnn ise cezalandrlaca da ayrca belirtilmitir.


26/53

Dnyada bilinen 50 Ladin trnden biri olan Dou Ladin'i, lkemizde Dou Karadeniz veKafkaslarda yaylm nemli bir orman aacdr. Ladin ormanlarmz, Ordu ilinde Melet ay'ndanDou Karadeniz dalarnn kuzey yamalar boyunca Posof'a kadar uzanr. Saf ve ykseltiye balolarak kayn, saram ve kknarile kark halde 300 bin hektar alana yaylmtr. lke ekonomisineyksek deerli odun hammaddesi reten 5 nemli ine yaprakl orman aac trnden biridir. Doaiinde su salama, toprak koruma ve doal ykmlar nlemede ormanlardan beklenenin en st

dzeyinde bir ilev stlenen ladin ormanlar, blgenin toplumsal, kltrel ve ekonomik adan ennde gelen deerlerinden biridir. 27[6]

Blge ormanlarmzn 1/3ini oluturan bu aalarn maruz kald bu tehdidin sebeplerininkonuulmasn dahi su sayarak engellenmeye allmas ise en az durumun kendisi kadarvahimdir! Oysa biz Rizeye gelen srailli turistlerin Rizenin amlhemin ilesinde ounlukla DoaHotelde kaldklarn biliyoruz. Otelin sahibi olan dris Dumann ise Fransaya giderek elektrikteknisyeni olarak alt France Telekom adna (Meksika (Kankun), Guyana(Kourou),Afrika(Gabon), Mozambik, Avustralya, Suudi Arabistan vb.) dnyann eitli yerlerinde 25 senealtn da; otelin internet sitesinde Trk Bayrann sanda ve solunda ngiltere ve Fransabayraklarnn olduunu da biliyoruz. dris Dumann Fransa iin alt yukarda saydmzlkelerin ise yllardr srailin petrol ve baka sebeplerle youn faaliyet yrtt lkeler olmas bir

tesadf ise biz bu tesadf de biliyoruz. Ayrca Sayn Kasm ESENin 90l yllarda Yalovadakaymakamlk yapt dnemde Yalovay inan ve kltr turizmine amak iin yapt almalar dahatrlyoruz. stanbulun adeta bekiliini yapan bu kk ehre dinler aras diyalog srecinin deparas olan din turizmi vastasyla yabanc turistler getirmeyi istediini bunun iin Trkiyedekidier dinlerin temsilcileriyle grmeler yaptn o dnemde Termaldeki bir konferansta bizzatkendisi sylemitir. Dolaysyla sayn Esenin yabanclar konusundaki hassasiyetini anlayla!karlyoruz.

Ormanlar tehdit eden bu gelimeyle birlikte benzer trde baka bir gelime daha yaand. Bolu'daTrkiye'de olmayan ABD ve Kanada'ya zg bir bcek istilas balamtr. Anadolu'ya zg olmayanve Amerika ile Kanadann gneyinde grlen kanatl mee tahtakurular yznden, scak havayaramen Bolulular ev ve iyerlerinin camlarn aamaz hale gelmilerdir. Vatandalar, cadde ve

sokaklarda yrrken zerlerine yapan bceklerden silkeleyerek kurtulmaya alrken, son birkayldr scak havalarda grlen bcein bu yaz daha da oalmas zerine Bolu Belediyesinin ilalamaalmalar yapt bilinmektedir. Bolulular, "Darya kamaz olduk. Evimizde de uuan bubcekler nedeniyle kap ve pencerelerimizi aamaz hale geldik" dedi. Abant zzet Baysalniversitesi Biyoloji Blmnden Yrd. Do. Dr. Serap Mutun, bcein ilk olarak 2003 yl yazndagrldn belirterek unlar syledi: "Bu trler Amerika ktasnda ve Kanadann gneyindebulunuyorlar. Bu bcek ilk kez 2001 ylnda talyadan rapor edildi. O zamandan bu yanapoplsyonda ciddi bir art var. Meelerde ciddi zararlara yol aabiliyor, ancak insana rahatszetmek dnda bir zarar yok. Amerikan a kanatl mee tahtakurular, Avrupadan karayolu ilegelenler araclyla gelmi olabilir. Aralarla veya tanan malzemelerle gelmi olabilir. Bunundnda u an bir yol dnmyoruz." 28[7]

Mersin blgesinde bcek trleri zerine bir alma yapld. Linkping niversitesi ile FenEdebiyat Fakltesi Biyoloji Blm grevlilerinin Mersin-Erdemli blgesinde yrtt "Trkiye vesve'te Yal Mee Aalarnda (Quercus spp) Bulunan Saprofit Bcekler Arasndaki Benzerlikler"projesi sonuland. Linkping niversitesi Biyoloji Blm Aratrma GrevlisiNicklas JANSSON, Biyoloji Blm retim Grevlisi Yrd. Do. Dr. Pnar ZALP ve Aratrma Grevlisi MustafaCOKUN UN grev ald projede ilgin sonular ortaya kt. Projeyle ilgili bilgi veren FenEdebiyat Fakltesi Biyoloji Blm Aratrma Grevlisi Mustafa Cokun, zararl bcekler ilemcadelede kullanlan predatr ve parazitoid bcek trlerine yal mee aalarnda ok sklklarastlandn belirterek, bu nedenle yal mee aalarnn koruma altna alnmas ve oradaki bcektrlerinin tespitinin bir an nce yaplmas gerektiini syledi. Bu amala hazrlanan projede ilgin

27[6] (http://www.gazetevice.net/Haber/2281.html)28[7]http://www.becerikli.net
http://www.becerikli.net/http://www.becerikli.net/http://www.becerikli.net/http://www.becerikli.net/


27/53

sonular ortaya ktn belirten Cokun, "Yal mee aalar Avrupa'da ok iyi bir dalmgstermekle birlikte, birok lkede saylar gittike azald. Yaklak 2 yl sren aratrmalarmzsonunda Trkiye'deki yal mee aalarndaki bcek trlerinin, sve'te seilen blgelere greolduka fazla olduu ortaya kt. Dier Avrupa lkelerinde ok nadir bulunan ve yok olma tehdidialtnda olan birok bcee Mersin-Erdemli blgesinde ska ras

tıbbi istihbarat

Documents

Transcript of tıbbi istihbarat