Thi ngy bin ngi Vit

Thi ngy bin ngi Vit

Lit k sau y l mt lot nhng ngy bin ph bin hay thy ngi Vit. Nhng ngy bin ny c th phn thnh 7 nhm nh sau:

nh tro ch Li dng cm tnh v m ng Lm lc hng vn Qui np sai Nhp nhng nh ln con en Phi logic Cc nhm ln khc

Nhm 1. nh tro ch

1. Cng kch c nhn(ad hominem). y l mt loi ngy bin ph bin nht, thp km nht, nguy him nht, nhng c cng hiu nht, v n tn cng vo c nhn ca ngi tranh lun, v tm cch trn trnh lun im ca c nhn . Hnh thc ngy bin ny thng xut hin di dng: ng A pht biu v mt vn ; ng B tn cng vo c nhn ng A, v lm cho ngi ta nghi ng lun im ca ng A. Tuy nhin, c th khng c mi lin h no gia c nhn v lun im ca ng A.

C hai hnh thc thuc loi ngy bin ny. Th nht l di hnh thc s nhc, hay chi ra. Khi bt ng kin, ngi ngy bin ch vic cng kch vo c nhn ca ngi pht biu. Chng hn nh ng ni l nhng ngi v thn c o c, vy m chnh ng l ngi tng li d vi v con, hay ng l ngi lm kinh t, khng bit g v khoa hc, m ni chuyn khoa hc. y l mt ngy bin, bi v s tht ca pht biu khng ty thuc vo c nhn ca ngi pht biu, m l logic ca li pht biu. Cng nm trong loi ngy bin ny l thi dng mt c im ca mt vt th no ng dng cho mt c nhn hay mt vt th khc. V d: Anh hc ca Ty c vi ch m quay li chi bi ng nghip ? Anh l con cng chu cha, anh khng hiu g v s ngho kh ca chng ti.

2. Li dng quyn lc (ad verecundiam).y l loi ngy bin dng nhng nhn vt ni ting hay c nhiu ngi i m tm s ng h cho lun im ca mnh. Chng hn nh Isaac Newton l mt thin ti, v ng tin vo Thng , lm nh ng Newton l ngi c thm quyn chng ta tin vo Thng . Thm quyn khng thuyt phc c ai; ch c s tht, l l v logic mi quan trng v c kh nng thuyt phc.

3. Li dng nc danh.Trong trng hp ny, ngi ngy bin khng nu danh tnh ngi c thm quyn, v v khng ai bit tn ngi c thm quyn nn khng ai c th kim chng s chnh xc ca li pht biu. Mt loi ngy bin khc c quan h vi loi ny l dng li n i lm c s lp lun. Gii cng an hay s dng ngy bin ny, v d nh Mt vin chc tnh bo cho bit chnh anh tng hot ng cho ch.

4. Li dng tc phong.Loi ngy bin ny dng tc phong hay cch lm vic hay mt c tnh no ca i tng c thuyt phc v tnh hp l ca pht biu. Tiu biu cho loi ngy bin ny l nhng pht biu nh Nixon tht c v ng ta thng hay ra m hi trn trn, hay Ti sao anh khng nghe theo li khuyn ca anh chng n mc bnh bao ? Thc ra, bnh bao v m hi trn trn chng c dnh dng g n vn ang bn tho.

5. Lun iu c trch.Loi ngy bin ny thng hay c ng dng khi mt ngi no a vo nhng pht biu khng dnh dng g n vn ang tranh lun, nhm mc ch nh lc hng vn . V d: Anh c th ni rng t hnh l mt hnh thc khng c hiu qu trong vic chng li ti phm, nhng cn nn nhn ca ti phm th sao? Gia nh ca nn nhn s ngh g khi h thy tn st nhn ngi thn ca h b giam gi trong nh t bng ng tin ca chnh h. H c nn nui dng nhng tn st nhn nh th khng?

6. Lun iu ngc ngo.Bng chng lun lun l gnh nng ca ngi pht biu. Do , tm cch chuyn gnh nng cho mt ngi khc l mt th on ca nhng ngi ngy bin. Chng hn nh trong cu ny Anh ni rng n nhiu m khng lin quan n cholesterol, nhng anh c th chng minh iu khng? ng l ngi pht biu phi chng minh, nhng cng vic li c chuyn cho ngi i thoi!

Nhm 2. Li dng cm tnh v m ng

7. Da vo bo lc(ad baculum). Ngy bin da vo bo lc thc cht l mt s e da, nhm mc ch gy p lc cho ngi i thoi phi chp nhn mt kt lun no . Loi ngy bin ny thng c gii chnh khch dng, v c th tm gn bng mt cu chn l thuc v k mnh. S e da khng hn ch xut pht t ngi pht biu, m c th t mt ngi khc. V d nh Nhng ai khng tin vo chnh sch ca Nh nc s phi tr gi t, hay c ri, ti bit s in thoi ca anh v bit anh ang u. , ti c ni cho anh bit l ti mi mua mt cy sng ngn cha nh?

8. Li dng lng thng hi(ad misericordiam). y l mt loi ngy bin da vo lng trc n ca ngi i thoi ngi i thoi chp nhn l l ca mnh. V d nh Anh y khng c git ngi bng ba. Lm n ng tuyn n anh y c ti, anh y ang tri qua mt giai on khng hong tinh thn, hay Ti hi vng anh s chp nhn ngh ny, chng ta tiu ra ba thng nay bn ri y.

9. Li dng hu qu(ad consequentiam). Ngy bin loi ny thng c biu hin qua cch pht biu A hm B, B l s tht, do A l s tht. V d: Nu v tr c mt ng ch tn thng to nn, chng ta c th thy nhng hin tng c t chc mt cch th t. V hin tng chung quanh chng ta qu rt th t, vy ng ch tn thng chnh l ngi to nn v tr, hay Anh phi tin vo ng Cng ha, ch nu khng cuc i ny s chng c ngha (hay l ni mt cch ngc li: cuc sng ny chng c ngha g nu khng c ng cng ha!)

10. Lm dng ch ngha. y l mt loi ngy bin da vo dng nhng ch mang cm tnh cao gn mt gi tr o c vo mt ngh hay mt cu pht biu. Chng hn nh trong cu Bt c mt ngi c lng tri no cng phi ng rng v Vit Nam n Tt l lm li cho cng sn, ch lng tri c ci vo nhm cho ngi i thoi phi nghing theo nhng ngi c lng tri.

11. Da vo qun chng(ad numerum). Loi ngy bin ny tin rng nu c nhiu ngi ng h mt ngh no , th ngh phi ng. V d nh i a s ngi dn trong cng ng ng h ng Minh, vy pht biu ca ng Minh t phi ng.

Nhm 3. Lm lc hng vn

12. L l ch i. Loi ngy bin ny thng phn nh mt vn thnh hai gi tr: trng v en, bn v th, c v khng, v.v.. d trong thc t, c hn hai la chn. Chng hn nh Hoc l anh hp tc vi ti hay l anh chng ti, anh chn hng no, yes hay l no?

13. L l ng nghch(ad ignorantiam). Loi ngy bin ny, nh tn gi m ch, xut pht t s ng ngn. Mt trong nhng cch ni thng thng nht trong loi ngy bin ny m gii ngy bin hay dng l nu mt iu g cha c chng minh l sai (hay gi) th iu l ng (hay tht). V d: Bi v cc nh khoa hc cha chng minh dioxin c th gy ra d thai, do dioxin khng th gy ra d thai, hay kiu l lun ca nn kinh t pht trin v x hi n nh my nm nay, khng c l do g phi cn n dn ch.

14. L lun ln trch. Loi ngy bin ny cho rng nu mt s kin xy ra, cc s kin c hi khc s xy ra. Chng hn nh Nu chng ta hp php ha cn sa, cng chng s bt u ht cn sa, v chng ta cng s phi hp php ha phin. Ri chng ta s l mt quc gia vi nhng ngi n bm vo x hi. Do , chng ta khng th hp php ha marijuana. Hay mt on v d khc: Tic thay mt cuc ci cch v kinh t, bnh b, ti chnh, x hi, nng nghip nh vy, ang trn ng thnh cng rc r: b tan v, b hu b ch v tham vng nh i vit ca Vng An Thch. M au n bit bao, khi ngi ph v ch l mt thiu ph Vit tui ba mi. Gi nh Thch khng ch trng Nam xm, ch cn mi nm na, ton b x hi Trung quc thay i; ri vi ci , th Trung quc s l nc hng mnh v song, e rng c mun i mt tri vn n phng ng ch khng ng v Ty nh hi th k 18 cho n nay bao gi.

15. Mnh ri rc. y l loi ngy bin dng hai (hay nhiu hn hai) mnh chng dnh dng g vi nhau lm thnh mt pht biu hay kt lun. V d: Anh ng h t do dn ch v quyn mang v kh hay khng? hay Anh ngng lm n tri php cha? Cu hi sau thc ra hi hai vn Anh tng lm n tri php? v Anh ngng hot ng hay cha?16. n gin ha. y l mt loi ngy bin m ngi pht biu c tnh bin mt quan nim tru tng thnh mt iu c th bt ly th thng phong trong i thoi (nhng l ngy bin). V d: Ti thy anh m t ng ta l mt ngi qu quyt. Vy ti hi anh ci qu quyt n nm u trong b no? Anh khng ch ra c cho ti; do , ti c th ni ci qu quyt khng c thc.

Nhm 4. Qui np sai

17. Khi qut ha vi v. Loi ngy bin ny cng kh ph bin. N dng mt v d hay trng hp nh v t khi qut ha cho mt cng ng. Chng hn nh ng y l mt tay o c gi. Do , cc bn b ca ng y cng gi di.

18. Khi qut ha khng ng ch. y l loi ngy bin m ngi s dng chng thng p dng mt qui lut chung cho mt tnh hung hay mt c nhn. Chng hn nh Ngi cng sn l v thn. Anh l ngi theo ch ngha cng sn, vy anh chc chn l mt ngi v thn.

19. Ko di tnh tng ng. Trong loi ngy bin ny, ngi dng n ngh mt iu l chung chung, ri p dng n cho mi trng hp v c nhn. V d: Ti tin rng chng lut php bng cch phm lut php l mt iu sai tri, hay Nhng quan im gh tm lm, v n m ch rng anh s khng ng h ti, hay Anh mun ni rng lut v mt m cng c tm quan trng tng ng vi phong tro gii phng sao? Sao anh dm ni th?

20. L l quanh co.Loi ngy bin ny thng lun qun trong vi gi nh v kt lun. Chng hn nh Nhng ngi ng tnh luyn i nht nh khng th nm chnh quyn. Do , phi tng kh nhng vin chc chnh ph ng tnh luyn i. V th, nhng ngi ng tnh luyn i s lm mi cch du dim hnh tung ca h, v h c nguy c b tng tin. Do vy, nhng ngi ng tnh luyn i khng c gia chc v g trong chnh ph. Tc l trong mt l gii nh th, c hai gi thuyt v kt lun u ging nhau.

21. o ngc iu kin.Loi ngy bin ny thng c biu hin qua hnh thc Nu A xy ra th B s xy ra, do , nu B xy ra th A s xy ra. V d: Nu tiu chun gio dc b h thp, cht lng tranh lun s b ti i. Do , nu chng ta thy cht lng tranh lun suy i trong nhng nm sp n, th iu cho thy tiu chun gio dc ca ta b xung cp.

22. Li dng ri ro.Ngy bin ny thng dng mt qui lut chung v p dng n cho mt trng hp c bit. V d: Lut giao thng khng cho anh chy qu 50km/h. Cho d cha anh sp cht anh cng khng c chy qu tc .

23. Li dng trng hp c bit.Ngy bin ny thng dng mt trng hp c bit em ra ng dng cho mt m ng. V d: Chng ta cho php bnh nhn sp cht dng phin, chng ta nn cho php mi ngi dng phin.

24. Kt lun lc .Loi ngy bin ny thng xut hin khi mt kt lun chng dnh dng g n l l m ngi bin lun trnh by. Mt v d tiu biu cho trng hp ngy bin ny l: nhim arsenic trong nc Vit Nam cha cao v cn trong mc cho php. D kin ca Bangladesh cho thy tnh trng nhim arsenic Vit Nam rt trm trng.

25. Ngy bin rm. Loi ngy bin ny c tnh xuyn tc, bp mo quan im hay pht biu ca ngi khc, lm lun im tn cng. y l mt ngy bin, v n khng ng u vi ci l l ang bn. Chng hn nh: Chng ta nn ng h ch cng bch qun dch. Ngi ta khng thch tng qun v h khng mun cuc sng b o ln. Nhng h cn nhn thc rng c nhiu iu quan trng hn tin nghi trong cuc sng.Nhm 5. Nguyn nhn gi to

26. Post hoc. Loi ngy bin ny pht biu rng hai s kin xy ra, mt trc v mt sau, c quan h vi nhau nh nguyn nhn v hu qu. V d: Lin X sp sau khi nh nc theo ch ngha v thn. Do , chng ta phi t b ch ngha v thn khi b suy sp.

27. nh hng lin i. Mt s kin c cho l c nh hng n mt s kin khc, nhng thc cht th c hai s kin u c cng mt nguyn nhn. y cng chnh l mt trng hp ngy bin di dng post hoc. V d: Chng ta ang chng kin mt tnh trng tht nghip rt cao, v do thiu nhu cu ca ngi tiu th. (Nhng c th c hai s kin c nguyn nhn t tin li qu cao.)

28. nh hng khng ng k. y l mt loi ngy bin mang tnh phng i t mt nh hng rt nh. Chng hn nh Ht thuc gy ra nhim mi trng Sydney l mt pht biu ng, nhng nh hng ca thuc l n mi trng rt khim tn khi so vi nh hng ca khi xe v cc hng xng.

29. nh hng ngc chiu. Mi quan h gia nguyn nhn v hu qu b o ngc chiu tm n mt kt lun mang tnh ngy bin. V d: Ung th gy ra thi quen ht thuc l.30. Nguyn nhn phc tp. Mt s kin xy ra c th do nhiu nguyn nhn khc nhau, nhng ngi ngy bin c th n gin ha thnh mt lin h n gin. Chng hn nh Tai nn xe c l do ng x xu c th ng, nhng tai nn cng c th do ngi li xe u trong mt iu kin xu.

31. Nguyn nhn sai(Non causa pro causa). Loi ngy bin ny xy ra khi mt iu no c cho l nguyn nhn ca mt s kin, nhng n cha thc s c chng minh l nguyn nhn. V d: Ti ung mt vin aspirin v cu nguyn thng , v ti khng cn b nhc u. Nh vy thng cha tr ti khi nhc u.

Nhm 6. Phi logic (non sequitur) v nhn ln trong tam on lun

32. Phi logic.Ngy bin phi logic thng xy ra trong trng hp mt l l m kt lun c rt ra t nhng tiu khng dnh dng g vi nhau. Chng hn nh Ngi Ai Cp tng lm nhiu khai qut xy dng nhng kim t thp, h chc chn phi rt tho v c sinh vt hc.

33. Loi b tin .Ngy bin loi ny thng xy ra di hnh thc nu A th B, khng phi A th khng phi B. V d: Nu ti Sydney th ti ang New South Wales. Ti hin khng Sydney, do , ti khng New South Wales.

34. Nht ch vo ming ngi khc. y l mt loi ngy bin bng cch dng k thut phng vn. Mt trng hp c in l ng ngng nh v cha? Tc l mt cu hi vi mt gi nh rng ngi c hi tng hnh hung v. y l mt mo m gii lut s thng hay dng trong thm vn. ng du tin n cp u? Gii chnh khch cng thch mo ny, i khi nh Bao gi th nhm EU ny s khng cn xm phm vo cng vic ca chng ta?35. Ngy bin t ng.(Mt tiu chun ca tam on lun gm c 3 ch). V d nh trong cu pht biu Tt c ch l th vt, v tt c mo l loi ng vt c v, do tt c ch l loi ng vt c v, c bn ch: ch, mo, ng vt, v ng vt c v.

36. t on. Hai s vt ring bit c xem l c lin h nhau nu chng c chung c tnh. Ngi ngy bin li dng ch gia ca mt pht biu a n mt kt lun sai. Chng hn nh trong cu Tt c ngi Nga l nh cch mng, v tt c nhng ngi theo ch ngha v chnh ph cng l nh cch mng, do , tt c nhng ngi theo ch ngha v chnh ph l ngi Nga, ch chnh gia l nh cch mng. Nhng kt lun ny sai, v d nhng ngi theo ch ngha v chnh ph v ngi Nga l nhng ngi cch mng, nhng h c th l hai nhm cch mng khc nhau.

Nhm 7. Cc nhm ln khc

37. Dn chng bng giai thoi.Mt trong nhng ngy bin ph bin nht v n gin nht l da vo nhng cu chuyn c tnh vn vt, hay giai thoi. Chng hn nh C hng khi bng chng cho thy thng hin hu v vn ban php mu hng ngy. Mi tun ri y, ti c c c mt cu chuyn v mt c gi sp cht v ung th, c gia nh c i cu nguyn trong nh th, v ch vi ngy sau c ht bnh. Dng kinh nghim c nhn minh ha cho mt lun im l mt iu hon ton hp l, nhng dng nhng giai thoi nh th s chng chng minh g. Mt anh bn c th cho rng anh tng gp Elvis mt siu th no , nhng nhng ngi cha gp Elvis bao gi th cn nhiu bng chng xc thc hn.

38. Li dng c tch.y l mt loi ngy bin cho rng nhng g ng hay tt ch n gin v chng l c xa, v nhng ngi theo cch ngy bin ny thng ni hi no n gi ai cng vy. Chng hn nh Hng trm nm nay, c chu di s cai tr ca Hong gia Anh, v l mt nc thnh vng. Mt th ch tn ti lu di nh th t phi l mt th ch u vit.

39. Da vo ci mi (ad novitatem). Ngc li vi loi ngy bin da vo ci c, ngy bin da vo ci mi cho rng mt iu g tt hn v ng hn n gin ch v n mi hn ci khc. Windows 2000 phi tt hn Windows 95, Windows 2000mi c thit k li nm ngoi.40. L l ca ng tin. Loi ngy bin ny thng da vo mt nim tin duy nht rng ng tin l mt tiu chun ca s ng n. Nhng ngi c nhiu tin c kh nng ng hn nhng ngi t tin. Chng hn nh Nhu liu ca hng Microsoft ng nhin l tt hn; nu khng th lm sao Bill Gates c th tr nn t ph nh th.

41. Da vo ci ngho. Ngc li vi ngy bin da vo s giu c, c mt loi ngy bin khc da vo s ngho kh. Chng hn nh Cc v s c kh nng hiu thu c ngha ca cuc sng, bi v h t b mi xa hoa ca cuc sng.

42. ip khc(ad nauseam). Loi ngy bin ny cho rng mt l l cng c lp i lp li nhiu chng no th n s c ngi ta chp nhn l ng. Do , ngi ngy bin thng ch lp i lp li nhng pht biu, bt k ng sai ra sao, cho n khi ngi i thoi mt mi khng cn mun nghe na, nh ng lnh o, nhn dn lm ch, nh nc qun l.

43. Lm dng thin nhin. y l mt ngy bin rt thng thng trong gii chnh tr gia, m trong h tm ci tng ng gia mt kt lun no v mt kha cnh ca th gii t nhin, ri t pht biu rng kt lun l khng th trnh khi. Chng hn nh c im ca th gii t nhin l cnh tranh; ng vt u tranh chng nhau lm ch ti nguyn thin nhin. Ch ngha t bn, mt hnh thc cnh tranh lm ch t liu, ch n gin l mt phn ca con ngi sng trong th gii t nhin. cng l cch m th gii t nhin vn hnh.

Mt hnh thc khc ca lm dng thin nhin l l lun cho rng bi v con ngi l sn phm ca th gii t nhin, chng ta phi bt chc hnh ng theo nhng g chng ta thy trong th gii t nhin, v lm khc i l phi t nhin. V d: ng tnh luyn i d nhin l khng t nhin.

44. Ngy bin anh cng vy. y l mt trong nhng ngy bin rt ph bin. N da vo l l rng mt hnh ng c th chp nhn c bi v ngi i nghch lm. Chng hn nh Anh l mt ngi la di. Ri sao? Anh cng l mt tay la di vy.

45. Lm dng thng k. Thng k thng c gii ngy bin s dng ti a, v theo h thng k c th dng chng minh bt c iu g. Ngi ta c th vn vo hai con s 1 v 3 im sn xut nhng pht biu nh khc nhau 2 im, cao gp 3 ln, hay tng 200%; ngi ta c th da vo kin ng tnh ca 4 ngi trong 5 ngi cho l 80% ngi c thm d, hay thm ch a s cng ng ng vi mt lun im no . Tc l nhng khi qut ho mt cch vi v, hay da vo mt mu s cc k thp, thp n n khng c ngha l g. Thc ra, thng k khng chng minh iu g c. Thng k ch l mt phng tin hay thut ton dng loi b nhng trng hp kh d hay khng kh d. V c qu nhiu ngy bin thng k, nn vn ny s c bn tip trong mt dp khc.