Thieát laäp HEÄ THOÁNG TÖÔÙI ñeå troàng coû chaát löôïng cao

Muïc luïc Phaàn giôùi thieäu 3

Chöông 1: Thieát laäp heä thoáng töôùi 5

1. Löïa choïn ñaát 6

2. Vaät lieäu vaø duïng cuï 7

3. Thieát keá 23

4. Laép ñaët 29

5. Laøm ñaát tröôùc khi gieo haït 39

Chöông 2: Troàng coû UÙc trong heä thoáng töôùi 41

1. Gieo haït 42

2. Töôùi coû 47

3. Phaân boùn 49

4. Laøm coû daïi 51

5. Söï phaùt trieån cuûa coû Hoãn hôïp UÙc 54

6. Thu hoaïch 55

Chöông 3: Quaûn lyù vaø vaän haønh heä thoáng töôùi 57

1. Quaûn lyù vaø vaän haønh heä thoáng töôùi 57

2. Söû duïng heä thoáng töôùi ñeå boùn phaân 66

Chöông 4: Duy tu vaø baûo döôõng heä thoáng töôùi 69

1. Söû duïng vaø baûo döôõng maùy bôm 69

2. Röûa boä loïc 73

3. Röûa teùp phun nöôùc 75

4. Laøm sao ñeå haïn cheá chi phí baûo döôõng 76

Tác giả: Lien Terryn, Ngô Tiến Dũng, Raf Somers

Thiết kế: Công ty Thiết kế và Quảng cáo La BànTel: (+84.4) 6269 6761

Dự án bò sữa Việt Bỉ (VBDP)F11, số 14 đường Thụy Khuê, Tây Hồ, Hà Nội, Việt NamTel: (+84) 4 3734 4278Fax: (+84) 4 3734 4279Email: vbdairyproject@vnn.vn

Cục Chăn Nuôi (DLP)Số 2, Ngọc Hà, Ba Đình, Hà Nội, Việt NamTel: (+84) 4 3734 5443Fax: (+84) 4 3844 3811 / (+84) 4 3843 6802Email: cn@mard.gov.vn

Cơ quan hợp tác kỹ thuật Bỉ tại Hà Nội (BTC Hà Nội)F7 - F9, số 14 đường Thụy Khuê, Tây Hồ, Hà Nội, Việt NamTel: (+84) 4 3728 0571Fax: (+84) 4 3728 0572Email: vietnam@btcctb.org

Diễn đàn Ngành sữa Việt NamF11, số 14 đường Thụy Khuê, Tây Hồ, Hà Nội, Việt NamTel: (+84) 4 3734 6426Fax: (+84) 4 3734 4279Email: info@dairyvietnam.org.vnWebsite: www.dairyvietnam.org.vn www.nganhsuavn.org.vn

CUỐN SÁCH NÀY ĐƯỢC THỰC HIỆN DƯỚI SỰ HỢP TÁC CỦA

1

Chòu traùch nhieäm noäi dung Chòu traùch nhieäm phaùt haønh

Lôøi noùi ñaàuDöï aùn boø söõa Vieät Bæ (VBDP) vôùi muïc tieâu taêng thu nhaäp cho hoä chaên nuoâi boø söõa treân cô sôû saûn xuaát söõa trong nöôùc phaùt trieån moät caùch beàn vöõng taïi 5 tænh döï aùn laø Haø Noäi, Haø Taây, Haø Nam, Vónh Phuùc vaø Baéc Ninh. Döï aùn do Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân (MARD) thöïc hieän vôùi söï hoã trôï kyõ thuaät cuûa Cô quan Hôïp taùc Kyõ thuaät Bæ (BTC) töø thaùng 3 naêm 2005 ñeán thaùng 3 naêm 2010.

Taäp huaán chaên nuoâi boø söõa cho noâng daân laø moät trong nhöõng hoaït ñoäng chính cuûa döï aùn. Döï aùn söû duïng phöông phaùp ñaøo taïo cho taäp huaán vieân (TOT) nhaèm ñaøo taïo cho caùc chuû hoä trình dieãn trôû thaønh caùc tieåu giaùo vieân cô sôû ñeå taäp huaán cho caùc nhoùm hoä chaên nuoâi boø söõa taïi caùc xaõ döï aùn. Cuoán saùch “Thieát laäp heä thoáng töôùi ñeå troàng coû chaát löôïng cao” chæ laø moät trong nhöõng taøi lieäu seõ ñöôïc chuyeån cho caùc hoä chaên nuoâi boø söõa, moãi moät phaàn nhoû trong cuoán saùch naøy lieân quan ñeán caùc chuû ñeà trong Thöïc haønh chaên nuoâi boø söõa gioûi. Cuoán saùch naøy laø taøi lieäu boå trôï cho caùc taøi lieäu giaûng daïy ñöôïc söû duïng trong quaù trình taäp huaán. Toaøn boä cuoán saùch vaø taøi lieäu giaûng daïy coù theå ñöôïc taûi veà töø website cuûa Ngaønh söõa Vieät Nam: www.dairyvietnam.org.vn

Maëc duø moät soá khaùi nieäm vaø noäi dung coøn khaù tröøu töôïng ñoái vôùi caùc hoä chaên nuoâi boø söõa, nhöng ñaõ ñöôïc caùc taùc giaû dieãn giaûi heát söùc ñôn giaûn, ngaén goïn, keát hôïp vôùi caùc hình aûnh sinh ñoäng vaø deã hieåu ñeå taïo höùng thuù cho ngöôøi ñoïc vaø ñieàu quan troïng nhaát laø thuyeát phuïc ngöôøi chaên nuoâi laøm theo höôùng daãn cuûa cuoán saùch.

Chuùng toâi chaân thaønh caûm ôn nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuûa oâng Phaïm Kim Cöông, caùc caùn boä tö vaán thöùc aên thöïc ñòa (Traàn Hoaøng Chaát, Ñaøo Lan Nhi, Hoaøng Thò Thöông, Hoaøng Huy, Leâ Tuaán Thònh vaø Ngoâ Vaên Hieäp) vaø oâng Niel T. Schultz (Coâng ty Khuyeán noâng), ngöôøi ñaõ höôùng daãn caùc caùn boä kyõ thuaät vaø caùc hoä noâng daân thieát laäp thaønh coâng heä thoáng naøy.

Nhaân dòp naøy chuùng toâi baøy toû loøng bieát ôn vaø ñaùnh giaù cao tôùi caùc hoä chaên nuoâi, caùc caùn boä kyõ thuaät - nhöõng ngöôøi ñaõ taäp huaán caùc hoä chaên nuoâi laøm theo nhöõng chæ daãn cuûa cuoán saùch naøy.

Xin traân troïng caûm ôn!

Chuùng toâi saün saøng ñoùn nhaän moïi yù kieán ñoùng goùp veà cuoán saùch naøy!

2

PHAÀN GIÔÙI THIEÄU

Töôùi phun laø phöông phaùp laøm möa nhaân taïo, nöôùc ñöôïc phun thoâng qua heä thoáng ñöôøng oáng döôùi aùp löïc cuûa maùy bôm. Khi nöôùc ñöôïc phun qua heä thoáng teùp phun, caùc haït nöôùc ñöôïc taùch nhoû vaø rôi ñeàu treân maët ñaát. Khi thieát keá heä thoáng maùy bôm, oáng, cuùt, van, teùp phun vaø cô cheá vaän haønh phaûi ñoàng boä thì heä thoáng hoaït ñoäng môùi hieäu quaû.

Maùy bôm ñieän coâng suaát 1 hp coù theå vaän haønh heä thoáng naøy, nhöng taïi caùc ñòa phöông do nguoàn ñieän khoâng oån ñònh (ñieän quaù yeáu), ñieän bò caét thöôøng xuyeân, heä thoáng töôùi thieát laäp quaù xa nguoàn ñieän neân söû duïng bôm ñieän nhieàu khi baát lôïi, vì vaäy moät soá hoä noâng daân vaãn thích duøng maùy chaïy baèng xaêng hoaëc diezel hôn. Maùy bôm chaïy baèng xaêng coù theå caûi tieán ñeå chaïy baèng khí Bioga nhaèm tieát kieäm chi phí vaø baûo veä moâi tröôøng.

Maëc duø chi phí ñaàu tö thieát laäp heä thoáng töôùi coøn töông ñoái cao (khoaûng 9 trieäu ñoàng cho 1.000 m2 - naêm 2008), nhöng heä thoáng naøy raát tieän lôïi nhö giaûm thôøi gian töôùi, töôùi ñoàng ñeàu vaø ñoàng boä, naâng cao hieäu quaû söû duïng nöôùc vaø phaân boùn cho caây troàng… ñaëc bieät vôùi coû chaát löôïng cao. Cho boø aên coû chaát löôïng cao, boø seõ aên nhieàu, löôïng thöùc aên tinh giaûm, söùc khoûe cuûa boø toát, boø seõ cho nhieàu söõa vaø söõa coù chaát löôïng toát hôn.

3

MOÄT SOÁ LÖU YÙ TRÖÔÙC KHI ÑOÏC CUOÁN SAÙCH NAØY

Ñaây laø cuoán saùch höôùng daãn caùc hoä chaên nuoâi thieát laäp heä thoáng töôùi (dieän tích khoaûng 1.000 m2 - 2.000 m2).

Coù raát nhieàu kyõ thuaät thieát laäp heä thoáng töôùi, tuy nhieân cuoán saùch naøy chæ höôùng daãn caùc hoä chaên nuoâi thieát laäp heä thoáng töôùi döïa treân nhöõng kinh nghieäm töø thöïc tieãn aùp duïng taïi caùc hoä chaên nuoâi boø söõa trong ñòa baøn döï aùn Boø söõa Vieät Bæ.

Chuùng toâi ñöa raát nhieàu teân vaø loaïi vaät tö söû duïng trong heä thoáng töôùi, tuy nhieân chuùng ta coù theå söû duïng caùc loaïi vaät lieäu töông töï hieän coù treân thò tröôøng.

Caùc böôùc tieán haønh khi laép ñaët heä thoáng töôùi

CHÖÔNG 1 THIEÁT LAÄP HEÄ THOÁNG TÖÔÙI PHUN

1. Choïn ñaát

2. Vaät lieäu

° Ñöôøng oáng chính

° Ñöôøng oáng phuï

° Coät phun

° Nguoàn nöôùc

° Maùy bôm

° Heä thoáng ñöôøng oáng

° Ñaøo raõnh

° Noái ñöôøng oáng

° Laép maùy bôm

° Laáp raõnh

° Caøy böøa vaø san phaúng

° Gieo haït

3. Thieát keá

4. Laép ñaët

5. Chuaån bò ñaát vaø gieo haït

Trong troàng coû vieäc cung caáp ñuû nöôùc vaø phaân boùn coû seõ phaùt trieån nhanh vaø coù theå cho saûn phaåm quanh naêm, ñaëc bieät trong muøa ñoâng. Ngoaøi ra, söû duïng nöôùc thaûi bioga ñeå töôùi coû seõ giaûm ñöôïc raát nhieàu löôïng phaân boùn hoùa hoïc thaäm trí khoâng duøng ñeán phaân hoùa hoïc vaø giaù thaønh saûn xuaát coû seõ giaûm.

Sô ñoà trang 5 chæ ra caùc böôùc tieán haønh khi thieát laäp heä thoáng töôùi phun cho ñoàng coû. Sau khi löïa choïn ñaát, veõ sô ñoà thöûa ruoäng vaø laäp thieát keá heä thoáng töôùi laø raát caàn thieát. Ñöôøng oáng chính ñöôïc thieát keá laøm sao ñeå tieát kieäm chi phí vaø phuø hôïp vôùi nguoàn nöôùc, ñòa hình vaø kích thöôùc cuûa thöûa ruoäng. Söû duïng caùc loaïi vaät lieäu coù chaát löôïng vaø ñoä beàn cao, baûo quaûn vaø chaêm soùc ñuùng quy trình kyõ thuaät seõ keùo daøi tuoåi thoï cuûa heä thoáng oáng vaø ñoàng coû ñeán 15 naêm.

Chöông cuoái laø quy trình kyõ thuaät troàng coû Hoãn hôïp UÙc vôùi heä thoáng töôùi. Quy trình naøy Döï aùn Boø söõa Vieät Bæ hieän ñang aùp duïng thaønh coâng taïi caùc hoä chaên nuoâi boø söõa taïi Mieàn Baéc Vieät Nam.

4 5

Coû hoãn hôïp UÙctrong heä thoáng töôùi

1.1. Caùc yeáu toá caàn quan taâm khi löïa choïn ñaát Ñòa hình:

- Ñaát baèng phaúng (ñoä doác < 5%)

- Neáu ñoä doác > 5%: söû duïng caùc teùp phun chuyeân duïng (Teùp coù buø aùp suaát Waterbird® cuûa haõng Toro® )

Hình daïng: toát nhaát laø ñaát coù daïng hình chöõ nhaät hoaëc hình vuoâng, caùc hình daïng khaùc vaãn coù theå laép ñaët nhöng chi phí thöôøng cao hôn

Vò trí ñaát: neân löïa choïn ñaát gaàn nguoàn nöôùc (ao, hoà hoaëc gieáng nöôùc…)

Dieän tích: ít nhaát 750 m², neáu dieän tích nhoû thì chi phí laép ñaët neáu tính treân 1 ñôn vò dieän tích seõ cao hôn

Loaïi ñaát:

- Ñaát caùt pha, ñaát phuø xa, ñaát thòt nheï

- Ñaát trung tính vaø maøu môõ

- Choïn ñaát thoaùt nöôùc toát. Ñoái vôùi ñaát thoaùt nöôùc keùm (ñaát thòt naëng, ñaát seùt) neân laøm raõnh theo chieàu doác cuûa ruoäng ñeå thoaùt nöôùc khi trôøi möa to

1.2. Tröôùc khi laép ñaët heä thoáng Doïn saïch caây troàng cuõ vaø coû daïi

Caøy böøa kyõ, nhaët saïch goác caây, gaïch, ñaù…

1. Löïa choïn ñaát

2. Vaät lieäu vaø duïng cuï2.1. Nguoàn nöôùc

Nguoàn nöôùc caøng gaàn thöûa ruoäng caøng toát.

Nguoàn nöôùc cho maùy bôm bao goàm:

Soâng / suoái

Ao, hoà

Gieáng, gieáng khoan, ...

6

Caøy böøa ñaát vaø laøm saïch coû daïi, goác caây, gaïch, ñaù…

7

9

2.2. Beå chöùa nöôùcNeân xaây beå baèng beâ toâng ñeå chöùa nöôùc vaø coù theå hoøa nöôùc vôùi phaân boùn, nöôùc thaûi bioga hoaëc nöôùc röûa chuoàng ñeå töôùi coû.

Neân chia beå laøm 2 ngaên: 1 ngaên chöùa nöôùc saïch vaø 1 ngaên chöùa nöôùc thaûi. Tröôùc khi thu hoaïch 10 ngaøy, chæ söû duïng nöôùc saïch ñeå töôùi coû ñeå traùnh muøi nöôùc thaûi coøn treân coû khi thu hoaïch

Ñaàu huùt cuûa maùy bôm ñöôïc chia laøm 2 nhaùnh noái tröïc tieáp ñeán ngaên beå (nöôùc saïch vaø nöôùc thaûi) baèng van (coù choõ loïc). Khi caàn thieát coù theå khoùa van beå nöôùc thaûi ñeå bôm nöôùc saïch töôùi coû

Ñònh kyø 2 - 3 thaùng neân röûa vaø doïn beå traùnh ñaù, buøn…

Löu yù

Luoân che ñaäy beå chöùa nöôùc thaûi traùnh bay hôi ñaïm

Tröôøng hôïp khoâng chia beå laøm 2 ngaên, neáu:

- Nöôùc thaûi ñöôïc vaän chuyeån ra ruoäng vaø töôùi tröïc tieáp cho caây troàng

- Nöôùc ñöôïc bôm tröïc tieáp töø gieáng khoan

Ñaët maùy bôm gaàn soâng Bôm nöôùc töø döôùi ao

Coù theå bôm nöôùc tröïc tieáp töø gieáng ñeå töôùi coû. Tuy nhieân, neáu xaây beå chöùa nöôùc vaø hoøa phaân boùn (phaân ñaïm hoaëc nöôùc thaûi bioga) ñeå töôùi coû seõ mang hieäu quaû cao hôn

Ñöôøng oáng cuûa gieáng khoan phaûi lôùn hôn ñöôøng oáng huùt cuûa maùy bôm (toái thieåu 48 mm)

Löu yù

8

Nöôùc saïch

Ñoàng coû

BômVan

Nöôùc thaûi

11

2.3. Maùy bôm

Nhieäm vuï Huùt vaø ñaåy nöôùc töø nguoàn nöôùc qua heä thoáng oáng vaø teùp phun ñeå töôùi ñoàng coû. Ñoái vôùi heä thoáng töôùi neân söû duïng maùy bôm ñaåy seõ coù hieäu quaû hôn. Coâng suaát maùy bôm ít nhaát laø 1 hp (hp = 0,75 kW). Tuyø thuoäc vaøo nguoàn naêng löôïng maø coù theå duøng caùc loaïi maùy bôm nhö sau:

Maùy bôm ñieän: coâng suaát >1 hp (0,75 kW)

Maùy bôm xaêng: coâng suaát 4 hp (3 kW) hoaëc maùy bôm daàu Diezel

Hoaëc caûi tieán maùy bôm xaêng treân ñeå chaïy hoaøn toaøn baèng khí Bioga

Löu yù

Giaù mua maùy bôm ñieän khoâng chæ reû maø chi phí vaän haønh cuõng reû hôn maùy bôm xaêng

Chi phí cho vaän haønh cuûa maùy bôm caûi tieán chaïy baèng khí bioga laø thaáp nhaát

Maùy bôm caûi tieán chaïy baèng khí bioga10

Theå tích beå chöùa nöôùc

Theå tích beå chöùa (Vbeå) ít nhaát phaûi ñaùp öùng ñuû löôïng nöôùc cho 1 laàn töôùi

Ví duï

Thôøi gian töôùi (giôø) x Löôïng nöôùc qua teùp phun (l/giôø) x soá teùp phun

1.000Vbeå = [m³]

Teùp phun Toro®

Dieän tích töôùi: 1.000 m²

52 teùp phun

Löôïng nöôùc qua teùp phun: 250 l/giôø

Töôùi 45 phuùt (0,75 giôø)

Neân xaây beå chöùa coù dung tích ít nhaát 10 m³.

Löôïng nöôùc vaø thôøi gian töôùi phuï thuoäc ñieàu kieän thôøi tieát, keát caáu ñaát vaø ñoä daøy cuûa coû. Do vaäy, beå chöùa lôùn seõ ñaùp öùng ñöôïc trong moïi ñieàu kieän, ñaëc bieät trong ñieàu kieän thôøi tieát khoâ haïn, coû phaùt trieån nhanh, thaûm coû cao vaø daøy thì löôïng nöôùc caàn töôùi cho coû laø raát lôùn.

0,75 * 52 teùp phun * 250 l/h

1.000Vbeå = = 9,75 m³

Maùy bôm ñieän

Nhaõn hieäu: Sea Land (Italy)

Ñoä cao ñaåy, H: 15 - 30 m (chieàu cao ñöôïc tính baèng möïc nöôùc beà maët huùt ñeán chieàu cao cuûa caùc teùp phun)

Löôïng nöôùc bôm, Q: 35 - 130 l/phuùt

Coâng suaát: 1 hp (0,75 kW)

Do nguoàn ñieän yeáu vaø khoâng oån ñònh taïi moät soá ñòa phöông, neân söû duïng oån aùp laø caàn thieát nhaèm ñaûm baûo cho maùy bôm hoaït ñoäng ñuùng vôùi coâng suaát thieát keá vaø heä thoáng töôùi hoaït ñoäng hieäu quaû.

Moät soá hoä chaên nuoâi coù kinh nghieäm thöôøng töôùi coû vaøo buoåi saùng sôùm. Taïi thôøi ñieåm naøy nguoàn ñieän khoûe vaø oån ñònh hôn so vôùi buoåi tröa vaø buoåi chieàu khi heä thoáng ñieän thöôøng bò quaù taûi.

Daây daãn ñieän caøng ngaén thì caøng coù lôïi, traùnh hao toån ñieän treân ñöôøng daây.

Vò trí ñaët maùy bôm caøng gaàn nguoàn nöôùc caøng toát. Neáu ñaët maùy bôm gaàn nguoàn nöôùc, tieâu hao naêng löôïng ñeå huùt nöôùc seõ giaûm vaø nöôùc ñöôïc ñaåy qua heä thoáng seõ maïnh hôn.

Maùy bôm ñieän Sea Land (Italy)

12 13

Ñaët maùy bôm gaàn nguoàn nöôùc

NHAØ ÑEå MAÙY bÔM

15

Maùy bôm xaêng Nhaõn hieäu: Koshin (Ñoäng cô Honda)

Ñoä cao ñaåy, H: 30 m

Ñoä saâu huùt: 8 m

Löôïng nöôùc ñaåy, Q: 600 l/phuùt

Coâng suaát: 4 hp (3 kW)

Löu yù

Caùc loaïi maùy bôm treân thò tröôøng cuøng tính naêng ñeàu coù theå söû duïng cho heä thoáng

Neân tính toaùn dieän tích vaø soá teùp phun laép ñaët ñeå ñöa ra quyeát ñònh mua maùy bôm coâng suaát bao nhieâu cho hôïp lyù

Vaän haønh maùy bômÑoïc kyõ höôùng daãn vaø söû duïng tröôùc khi duøng!

Maùy bôm söû duïng laø maùy bôm ly taâm, beân trong cuû bôm coù 1 boä phaän caùnh quaït ñaåy ñöôïc gaén vaøo truïc cuûa ñoäng cô vaø quay troøn. Nöôùc vaøo trong cuû bôm ñöôïc caùnh quaït ñaåy quay troøn taïo ra löïc vaêng ly taâm eùp chaûy ra ngoaøi.

Maùy bôm ly taâm chæ hoaït ñoäng khi trong cuû bôm chöùa ñaày nöôùc. Do vaäy phaûi moài ñaày nöôùc vaøo cuû bôm tröôùc khi vaän haønh maùy. Neáu vaän haønh maùy bôm khi khoâng coù nöôùc hoaëc khoâng ñuû nöôùc chöùa trong cuû bôm, maùy chæ bôm khoâng khí vaø coù theå seõ bò chaùy.

Maùy bôm xaêng Koshin (Honda)

Moät soá loaïi maùy bôm hieän baùn treân thò tröôøng

Moài nöôùc tröôùc khi vaän haønh

Caáu taïo maùy bôm ly taâm

cánh quạt ly tâm ống xả nước

trục

ống hút

14

16 17

2.4. Heä thoáng bôm

Laép ñaët maùy bôm ñieän

Vaät lieäu1. Goùc noái 90O 34 mm

2. OÁng nhöïa 34 mm

3. Noái thaúng ren ngoaøi 34 mm

4. Noái thaúng 2 ñaàu ren ngoaøi kim loaïi 34 mm

5. Noái thaúng 2 ñaàu ren trong giaûm kim loaïi 48 - 34 mm

6. Noái thaúng ren ngoaøi 48 mm

7. Ba traïc (T) 90O 48 mm (Loaïi C3 - Tieàn Phong)

8. Van nhöïa 48 mm

9. OÁng nhöïa 48 mm

10. Noái thaúng ren trong 48 mm

11. Boä loïc Toro F - 40

12. Goùc noái 90O 48 mm (neáu caàn thieát)

123

4

5

6

7

8

9

10111012

: ñöôøng kính oáng

Laép ñaët maùy bôm xaêngÑoái vôùi maùy bôm xaêng, söû duïng moät ñoaïn oáng nhöïa meàm ( 50 mm) ñeå noái giöõa ñaàu ra cuûa maùy bôm vaø ñaàu vaøo cuûa heä thoáng töôùi treân ñöôøng oáng chính baèng caùc ñai saét. Giöõa ñaàu ra cuûa maùy bôm vaø ñaàu vaøo cuûa heä thoáng töôùi coù noái vôùi boä loïc nöôùc baèng caùch söû duïng 2 ñaàu noái ren trong 48 mm (soá 10 trong trang 16).

18 19

Söû duïng baêng tan quaán caùc ren khi laép boä loïc nhaèm traùnh nöôùc roø ræ sau naøy.

Neáu muoán thaùo vaø mang maùy bôm veà nhaø, coù theå söû duïng 2 bích noái (giaéc co) ñeå laép ñaët, 1 bích noái ñöôïc laép treân ñöôøng oáng huùt (tröôùc cuû bôm) ôû giöõa vò trí 1 vaø 3 (aûnh trang 16) vaø 1 bích noái ñöôïc laép ñaët sau boä loïc - giöõa vò trí 10 vaø 12 (aûnh trang 16).

Bích noái maùy bôm vôùi nguoàn nöôùc vaø heä thoáng töôùi

Löu yù:

Ñöôøng oáng huùt phaûi lôùn hôn coå huùt cuûa maùy bôm.

2.5. Boä loïc

Choõ loïc cuûa maùy bômChoõ loïc (van 1 chieàu) ñöôïc laép ñaët taïi ñaàu cuoái oáng huùt vaø noái vôùi maùy bôm. Taùc duïng cuûa choõ loïc:

Ngaên caùc vaät trong nöôùc huùt vaøo ñöôøng oáng

Loïc vaø haïn cheá caùc chaát caën baån, taêng hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa boä loïc noái ôû ñaàu ra cuûa maùy bôm. Giöõ möïc nöôùc tónh (coät nöôùc trong ñöôøng oáng) khi maùy bôm ngöøng hoaït ñoäng

Laép ñaët choõ loïc seõ giaûm ñaùng keå thôøi gian thaùo röûa teùp phun khi bò taéc.

Ñaët choõ loïc

Choõ loïc khoâng ñöôïc ñaët saùt vôùi ñaùy beå hoaëc tieáp giaùp vôùi buøn (caùch ñaùy 15 cm) ñeå traùnh taéc khi maùy huùt nöôùc

Coù theå duøng can nhöïa ñeå ñieàu chænh choõ loïc traùnh huùt buøn khi maùy bôm hoaït ñoäng

boä loïc nöôùc Söû duïng boä loïc (Toro F - 40) raát coù lôïi cho caùc hoä khi duøng heä

thoáng töôùi. Boä loïc coù taùc duïng loïc caùc chaát caën baån trong nöôùc (nöôùc ao, nöôùc thaûi bioga) traùnh taéc ñöôøng oáng vaø teùp phun

Coâng suaát loïc cuûa boä loïc Toro F - 40 coù theå ñaït 18.000 l/giôø

Choõ loïc - Van 1 chieàu

Boä loïc F40

Löu yù

Neáu nöôùc saïch khoâng caàn söû duïng boä loïc

Neân laép choõ loïc (van 1 chieàu) hoaëc löôùi loïc taïi ñaàu huùt cuûa maùy bôm seõ taêng hieäu quaû loïc cuûa boä loïc nöôùc

Can nhöïa ñieàu chænh khoâng cho choõ loïc tieáp

xuùc vôùi buøn

2120

2.6. Ñöôøng oángChoân ñöôøng oáng daãn nöôùc döôùi ñaát ñeå baûo veä ñöôøng oáng khoûi bò vôõ vaø traùnh bò phaù huûy cuûa aùnh naéng maët trôøi. Söû duïng oáng coù chaát löôïng toát (ví duï PVC Class 2 - Tieàn Phong) raát deã laép ñaët, thôøi gian laép ñaët nhanh hôn, ñoä beàn cao vaø thôøi gian söû duïng coù theå treân 10 naêm.

Ñöôøng kính oáng phuï thuoäc vaøo vò trí cuûa ñöôøng oáng (ñöôøng oáng chính hay phuï) vaø chieàu daøi cuûa thöûa ruoäng.

Ñöôøng oáng chính: Ñöôøng kính cuûa oáng lieân quan ñeán chieàu daøi cuûa ñöôøng oáng chính (töø beå chöùa nöôùc ñeán cuoái cuûa thöûa ruoäng)

< 40 m daøi: 48 mm

40 - 80 m daøi: 60 mm

80 - 150 m daøi: 90 mm

> 150 m daøi: 110 mm

Ñöôøng oáng phuï: 34 mm

Chieàu daøi toái ña cuûa ñöôøng oáng phuï laø 80 m, neáu quaù 80 m, ñöôøng oáng chính phaûi ñaët ôû vò trí giöõa cuûa thöûa ruoäng nhaèm ñaûm baûo aùp löïc cuûa nöôùc leân ñöôøng oáng vaø caùc teùp phun.

Coät teùp phun: 21 mm, chieàu daøi cuûa ñoaïn oáng naøy laø 1,3 m.

OÁng nhöïa PVC Tieàn Phong (Tiphoplast)

2.7. Cuùt noái

Khi laép ñaët ñöôøng oáng ngoaøi thöïc ñòa, caàn phaûi coù:

Ba chaïc 90O ( T )

Ñaàu noái chuyeån baäc

Bòt ñaàu Noái thaúng Van

Ba chaïc 90O chuyeån baäc ( T )

Noái goùc 90O

23

2.8. Coät phun vaø teùp phunTeùp phun ñöôïc laép ñaët vaøo coät phun nöôùc bao goàm:

1. Ba chaïc 90O chuyeån baäc 21 - 34 mm

2. Neáu caùc hoä muoán thaùo rôøi mang veà nhaø thì phaûi laép theâm boä ren 21mm

3. OÁng PVC 21 mm: 1,3 m

4. Noái thaúng ren trong 21 - 16 mm

5. Teùp phun (Red Nozzle Toro® Waterbird® VI mini - sprinkler, 200 - 250 l/h)

6. Chaén nöôùc ñoái vôùi caùc teùp phun ngoaøi bieân

Löu yù

Thaùo caùc coät teùp phun veà sau moãi laàn söû duïng maát raát nhieàu thôøi gian.

Coät vaø teùp phun nöôùc

3. Thieát keáNguyeân taéc khi thieát keá heä thoáng töôùi

Moät baûn thieát keá chuaån seõ giaûm raát nhieàu chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh heä thoáng. Do vaäy khi thieát keá phaûi tuaân theo caùc tieâu chí sau:

Ñöôøng oáng chính:

Gaàn nguoàn nöôùc

Ñaët theo chieàu ngaén cuûa thöûa ruoäng

Ñöôøng kính phuø hôïp vôùi chieàu daøi cuûa ñöôøng oáng chính (ñöôøng oáng chính caøng daøi, ñöôøng kính caøng lôùn)

Neáu ñaát doác:

Ñöôøng oáng chính phaûi noái töø vò trí cao nhaát ñeán vò trí thaáp nhaát

Ñöôøng oáng phuï: ñaët theo ñöôøng ñoàng möùc (cuøng ñoä cao) vôùi thöûa ruoäng

Maùy bôm vaø boä loïc: phuø hôïp vôùi dieän tích thöûa ruoäng vaø soá teùp phun vaän haønh moãi laàn

Veõ baûn ñoà hieän traïng thöûa ñaát tröôùc khi thieát keá

22

2524

Döïa theo kích thöôùc cuûa thöûa ruoäng vaø vò trí cuûa nguoàn nöôùc ñeå phaùc thaûo thieát keá heä thoáng töôùi.

Ñeå ñaûm baûo löôïng nöôùc phaân boá ñeàu vaø thieát keá mang tính khoa hoïc, thieát keá heä thoáng töôùi phaûi tính ñeán:

Chieàu cao vaø khoaûng caùch giöõa caùc teùp phun

Coâng suaát cuûa maùy bôm söû duïng (1 - 4 hp)

Xaùc ñònh ñoä thaám cuûa ñaát

Baûo döôõng heä thoáng

Thieát keá ñaûm baûo söû duïng toái ña nhöõng gì ñaõ coù, tieát kieäm chi phí laép ñaët, vaän haønh vaø nhanh hoaøn voán ñaàu tö.

Ba böôùc trong quaù trình thieát keá phaûi tieán haønh ñoàng thôøi:

Xaùc ñònh vò trí ñöôøng oáng chính

Veõ sô ñoà ñöôøng oáng phuï

Vò trí ñaët teùp phun: 5 x 5 m

Trang 28 phaùc thaûo sô ñoà thieát keá heä thoáng töôùi

Böôùc 1: Ñöôøng oáng chính

Vò trí toát nhaát ñeå laép ñaët ñöôøng oáng chính laø:

Töø phaàn ñaát cao ñeán phaàn ñaát thaáp cuûa thöûa ruoäng nhaèm ñaûm baûo aùp löïc cuûa caùc ñöôøng oáng phuï nhö nhau

Theo chieàu ngaén nhaát cuûa thöûa ruoäng

Gaàn nguoàn nöôùc

Caân nhaéc vieäc sau naøy môû roäng heä thoáng töôùi

Löu yù:

Ñöôøng oáng chính coù ñöôøng kính lôùn vaän chuyeån nöôùc hieäu quaû hôn. Nöôùc cho caùc van cuûa ñöôøng oáng phuï seõ ñöôïc cung caáp ñaày ñuû vaø aùp löïc nöôùc qua caùc voøi phun seõ cao hôn

Thöûa ruoäng coù dieän tích lôùn, ñöôøng oáng chính neân ñaët giöõa - aùp löïc ñöôøng oáng vaø teùp phun seõ ñaûm baûo

Ñöôøng oáng chính thaúng laø toát nhaát

Baûn thieát keá hoaøn haûo = Chi phí laép ñaët vaø vaän haønh thaáp nhaát

Ñaøo raõnh laép ñaët ñöôøng oáng chínhThieát keá khoa hoïc seõ ñaûm baûo löôïng nöôùc phaân boá ñoàng ñeàu

26

Böôùc 3: Coät phun nöôùc vaø teùp phun

Do baùn kính phun nöôùc cuûa caùc teùp phun laø 5 m neân khoaûng caùch giöõa caùc coät phun nöôùc ñöôïc laép ñaët laø 5 x 5 m

Laép ñaët taát caû caùc coät phun nöôùc theo khoaûng caùch treân ñeå ñaûm baûo cho nöôùc ñöôïc phun ñeàu treân thöûa ruoäng

Ñoái vôùi bôø ruoäng, löôïng nöôùc ñöôïc töôùi thöôøng khoâng ñuû (bò gioù taït, choã khoâng coù söï giao thoa cuûa 2 teùp phun…). Söû duïng chaén nöôùc (180O) vaø laép caùc teùp phun ra saùt bôø ruoäng seõ ñaûm baûo ñuû löôïng nöôùc cho coû

Böôùc 2: Ñöôøng oáng phuï Treân ñöôøng oáng chính cöù 5 m laïi caét vaø noái vôùi 1 ñöôøng oáng phuï. Moãi ñöôøng oáng phuï

ñöôïc noái vôùi 1 van

Chieàu daøi toái ña ñöôøng oáng phuï laø 80 m, neáu quaù 80 m, ñöôøng oáng chính neân ñaët ôû giöõa ruoäng vaø khi ñoù 2 ñöôøng oáng phuï ñoái xöùng seõ leäch nhau 1 khoaûng ñeå laøm sao cho deã laép ñaët vaø 2 ñöôøng oáng gaàn nhö thaúng haøng (khoaûng 30 cm)

27

Ñöôøng oáng chính ôû giöõa thöûa ruoäng Ñöôøng oáng chính phía ñaàu thöûa ruoäng

Thieát keá

Bòt ñaàu ñöôøng oáng chính

Ñöôøng oáng phuï 34 mm

Bòt 34 mm

Ñöôøng oáng chính

Van 34 mm

T ñöôøng oáng chính noái oáng phuï

Thieát keá 1: Ñöôøng oáng chính ñaët ôû moät phía thöûa ruoäng,ñöôøng oáng phuï laép 1 beân

Beå chöùa nöôùc

Nguoàn nöôùc

Bôm

Teùp phun

Thieát keá 2: Ñöôøng oáng chính ñaët ôû giöõa thöûa ruoäng,ñöôøng oáng phuï laép 2 beân

30 cm

5 m

5 m

5 m

5 m

4. Laép ñaët Thôøi gian laép ñaët: Heä thoáng töôùi coù theå laép ñaët baát keå thôøi gian naøo. Tuy nhieân, toát nhaát laø laép ñaët heä thoáng naøy phaûi keát hôïp vôùi gieo haït ngay vì nhöõng lyù do sau:

Tieát kieäm thôøi gian laøm ñaát khi laép ñaët vaø gieo haït (chæ caøy, böøa 1 laàn sau ñoù gieo haït ngay)

Khoâng ñeå ñaát troáng sau khi laép ñaët, haïn cheá xoùi moøn vaø röûa troâi

Neáu laép ñaët maø khoâng gieo haït ngay, coû daïi moïc vaø haït coû daïi laïi ruïng trong ñaát seõ naûy maàm

Xem lòch gieo haït trang 42

2928

30

4.1. Chuaån bò ñaát

Xaùc ñònh dieän tích vaø kích thöôùc ñeå thieát keá. Söû duïng coïc, daây ñeå caém vaø xaùc ñònh moác giôùi theo nhö thieát keá

Ñaøo raõnh laép ñaët ñöôøng oáng vaø sau khi laép ñaët phaûi laáp heä thoáng ñöôøng oáng

Caøy böøa kyõ, san phaúng ñaát tröôùc khi gieo haït

Chuaån bò ñaát tröôùc khi gieo haït

4.2. Ñaøo raõnh ñaët ñöôøng oáng Khi thieát laäp heä thoáng töôùi, vieäc

ñaàu tieân laø phaûi ñaøo raõnh ñeå ñaët heä thoáng ñöôøng oáng.

Söû duïng cuoác, xeûng, coïc vaø caêng daây ñeå ñaøo raõnh cho thaúng

Ñoä saâu cuûa raõnh

- Ñöôøng oáng chính: 40 cm

- Ñöôøng oáng phuï: 30 cm

Ñaøo raõnh laép ñaët ñöôøng oáng döôùi ñaát

Löu yù: Laøm ñaát sau khi laép ñaët ñöôøng oáng

Do ñöôøng oáng ñöôïc choân döôùi ñaát (ñoä saâu 30 - 40 cm) neân khi caøy böøa phaûi caån thaän

- Toát nhaát laø neân caøy böøa trong khoaûng ñaát giöõa 2 ñöôøng oáng phuï

- Khoâng ñöôïc pheùp caøy böøa caét ngang heä thoáng ñöôøng oáng ñeå traùnh vôõ oáng

Khi thu hoaïch coû khoâng cho maùy chaïy caét ngang qua ñöôøng oáng phuï

31

4.3. Noái ñöôøng oáng

Höôùng daãn söû duïng keo daùn: Lau saïch caùt, muøn veát caét oáng, nöôùc vaø caùc chaát baån treân oáng vaø cuùt noái vì caùc chaát

baån vaø nöôùc laøm giaûm ñoä dính cuûa keo

Boâi keo 2 ñaàu tröôùc khi noái ñeå ñaûm baûo ñoä khít

Noái 2 ñaàu oáng

AÁn chaët 2 ñaàu oáng vaø giöõ khoaûng 10 - 20 giaây ñeå keo keát dính

33

Lau saïch oáng vaø gaén keo

32

Ñöôøng oáng chính: Laép ñöôøng oáng chính veà phía gaàn maùy bôm tröôùc

Noái ñöôøng oáng chính

Raûi oáng treân raõnh ñaõ ñöôïc ñaøo

Noái caùc oáng laïi vôùi nhau baèng keo

Noái ñöôøng oáng phuï

Caét ñöôøng oáng chính ñeå noái vôùi ñöôøng oáng phuï

Khoaûng caùch caùc ñieåm caét treân ñöôøng oáng chính laø 5 m

Söû duïng Ba chaïc 90O chuyeån baäc ñeå noái ñöôøng oáng chính coù ñöôøng kính to hôn vôùi ñöôøng oáng phuï coù ñöôøng kính 34 mm

Duøng cöa caét saét ñeå caét oáng PVC

Cuoái ñöôøng oáng chính: bòt laïi baèng ñaàu bòt

Laáp ñöôøng oáng sau khi laép ñaët

Noái ñöôøng oáng chính

Caét ñöôøng oáng chính ñeå noái ñöôøng oáng phuï

Laép ñaët ñöôøng oáng phuï:

Raûi oáng treân raõnh vaø noái caùc oáng nöôùc 34 mm coù ñoä daøi 4 m laïi vôùi nhau

Caét caùc oáng noái naøy thaønh ñoaïn daøi 4,9 m

Taïi caùc ñieåm caét, noái vôùi 3 chaïc chuyeån baäc 34 - 21 mm vaø sau ñoù gaén vôùi caùc coät phun nöôùc

Cuoái ñöôøng oáng phuï: bòt laïi baèng ñaàu bòt

Xaây gaïch hoaëc duøng 1 soá vaät duïng khaùc ñeå baûo veä van 34 mm.

Sau khi laép ñaët xong, laáp ñöôøng oáng vaø coá ñònh coät phun nöôùc.

Baûo veä van 35

Ñöôøng oáng phuïNoái ñöôøng oáng phuï ( 34 mm) vôùi ñöôøng oáng chính baèng Ba chaïc 90O chuyeån baäc, treân ñöôøng oáng phuï saùt vôùi ñöôøng oáng chính coù gaén Van 34 mm.

Coù 2 caùch thieát keá

Caùch 1: Ñöôøng oáng chính ôû saùt bôø ruoäng, ñöôøng oáng phuï ôû 1 phía so vôùi ñöôøng oáng chính

Caùch 2: Ñöôøng oáng chính ôû giöõa thöûa ruoäng neáu ñöôøng oáng phuï daøi hôn 80 m. Laép ñöôøng oáng phuï ñoái xöùng so le nhau khoaûng 20 - 30 cm

Thieát keá 1: Ñöôøng oáng chính saùt bôø ruoäng

Thieát keá 2: Ñöôøng oáng chính ôû giöõa ruoäng, ñöôøng oáng phuï ñoái xöùng so le nhau 34

36

Coät phun nöôùc: Söû duïng oáng ( 21 mm) vaø caét vôùi chieàu daøi 1,3 m, phaàn laáp ñaát 30 cm vaø phaàn treân

maët ñaát 1 m

Moät ñaàu ñöôïc noái vôùi ñöôøng oáng phuï baèng Ba chaïc 90O chuyeån baäc 34 - 21 mm (Cuùt T) vaø ñaàu kia ñöôïc noái baèng cuùt noái ren trong 21 - 10 mm

Noái teùp phun vôùi boä ñaàu noái ren trong

Ñeà phoøng maát troäm, coù theå mang coät vaø teùp phun veà nhaø baèng caùch noái boä ren ôû giöõa coät phun nöôùc.

Löu yù: Baát tieän khi thaùo caùc coät phun nöôùc veà nhaø

Ñaát vaø caùt coù theå deã daøng chui vaøo ñöôøng oáng

Moãi laàn töôùi vieäc thaùo ra vaø laép vaøo maát raát nhieàu thôøi gian

Ñaëc tính cuûa teùp phun Toro® Waterbird® Micro - Sprinkler

Coù theå hoaït ñoäng döôùi aùp suaát thaáp

Löôïng nöôùc caàn 200 - 250 lít/giôø

Ít chòu aûnh höôûng cuûa gioù

Haït nöôùc to vaø phun ñeàu caùc phía

Coù theå thaùo töøng phaàn ñeå röûa khi bò taéc. Quy trình thaùo röûa teùp phun trang 75

Ñoái vôùi ñaát doác, söû duïng loaïi teùp phun chuyeân duïng coù buø aùp ñeå ñaûm baûo löôïng nöôùc ñöôïc phaân boá ñoàng ñeàu (e.g. Toro® Pressure compensation Waterbird® )

Chaén nöôùc ñeå haïn cheá löôïng nöôùc phun ra ngoaøi phaïm vi khoâng caàn thieát.

Coät, teùp phun nöôùc vaø chaén nöôùc

1: Ñöôøng oáng phuï

2: Ba chaïc chuyeån baäc

3: Coät phun nöôùc

4: Cuùt noái ren trong chuyeån baäc

5: Teùp phun

1

3

4

5

2

1 m

1.3

m33

37

Maët ruoäng

38

Röûa heä thoáng ñöôøng oáng döôùi ñaát tröôùc khi laép ñaët teùp phun

5. Laøm ñaát tröôùc khi gieo haït Laáp toaøn boä ñöôøng oáng

Caøy böøa kyõ ñaát tröôùc khi gieo haït

Sau khi caøy, böøa ñaát phaûi ñöôïc san baèng phaúng traùnh hieän töôïng uùng cuïc boä khi coù möa to hoaëc khi töôùi

Chuaån bò ñaát (caøy böøa vaø san phaúng) sau khi laép ñaët heä thoáng töôùi vaø saün saøng gieo haïtLöu yù:

Röûa heä thoáng ñöôøng oáng döôùi ñaát tröôùc khi laép ñaët teùp phun baèng caùch vaän haønh heä thoáng khoâng coù teùp phun ñeå ñaåy toaøn boä caùt, ñaát ñaù, muøn vaø caùc chaát caën baån trong heä thoáng ñöôøng oáng ra ngoaøi.

39