Pagina 1 van 15

Thema 3: Werken met bronnen: De Groote Oorlog

Inleiding

Om de wereld van vandaag te kunnen begrijpen, moeten we weten wat er in

het verleden is gebeurd. Enkel de belangrijkste momenten die de wereld voor

altijd veranderd hebben zijn voor ons interessant. Daarom is het belangrijk om

te weten hoe we aan al die informatie over de geschiedenis van de mens

komen. Via de Eerste Wereldoorlog of De Groote Oorlog gaan we op zoek hoe

we informatie over het verleden kunnen te weten komen.

Wat gaan we leren?

- Wat was de aanleiding van de Groote Oorlog?

- Hoe verliep De Groote Oorlog?

- Hoe we weten hoe het vroeger was?

- Wat zijn de gevolgen van De Groote Oorlog?

- ……………………………………………………………………………………………….

Hoe gaan we het leren?

o Met filmpjes, afbeeldingen, teksten en internet.

o Met groeps-, individuele en opzoekopdrachten.

o …………………………………………………………….

2

1. Waarom is er oorlog?

Deze vraag hebben we ons wellicht allemaal wel al eens gesteld. Waarom is er oorlog?

Als we denken aan een oorlog denken we meteen aan de Wereldoorlogen, maar

eigenlijk moeten we zo ver niet kijken. Als we kijken naar het jaar 2015, denken we

meteen al aan een aantal conflicten.

1.1 Welke oorlogen/conflicten denken jullie voor het jaar 2015?

- De oorlog in Syrië (IS)

- De aanslagen in Parijs

1.2 We bekijken een filmfragment over een conflict dat plaatsvond/vind in

2015. Probeer hierna de onderstaande vragen in te vullen.

Vraag Antwoord

Wie? IS: Islamitische staat (tussen de 7 en 10 miljoen jonge mannen)

Wat? Radicale moslims die een leger vormen

Waar? Gebied in het Midden-Oosten, delen van Irak en Syrië

Waarom? IS wil een zo groot mogelijke staat oprichten volgens hun eigen

regels

Hoe? Ze gebruiken veel geweld, richten eigen scholen en rechtbanken

op

1.3 Welke gevolgen hebben die oorlogen voor de mensen die er leven?

- Ze zijn bang, ze moeten vluchten.

- Ze hebben geen of weinig eten en drinken en geen huis meer.

- Ze verliezen familie en vrienden.

1.4 Hoeveel kans is er volgens jullie dat we hier (in België) in een oorlog

terechtkomen? (geef 3 redenen)

(persoonlijk antwoord)

3

Laat ons 100 jaar terug gaan in de tijd… hier in België en over de hele wereld…

Wereldoorlog I De Groote Oorlog

2. Hoe het allemaal begon

2.1 Bekijk het filmfragment en vul vervolgens het volgende tekstje aan:

Rond 1900 is Duitsland een belangrijk land in Europa. Een land met heel veel grote fabrieken.

In die fabrieken worden wapens gemaakt, waarmee Duitsland wil laten zien hoe sterk en

machtig het is.

In buurland Frankrijk zijn de mensen bezorgd. Stel je voor dat Duitsland een oorlog wil

beginnen. Daarom gaat Frankrijk een verbond aan met Engeland en Rusland.

De landen spreken af dat ze elkaar helpen als er oorlog komt.

Maar ook Duitsland gaat een verbond aan, met Oostenrijk-Hongarije en Italië. En ook zij

spreken af elkaar te zullen helpen.

Op 28 juni 1914 gebeurt er iets vreselijks in de stad Sarajevo. De kroonprins van Oostenrijk-

Hongarije en zijn vrouw worden vermoord.

De machthebbers in Oostenrijk-Hongarije zijn woedend. Vooral op buurland Servië. Ze

denken dat de Serven achter de moordaanslag zitten. Oostenrijk-Hongarije is zo boos dat

het Servië de oorlog verklaart, maar Rusland komt Servië direct helpen.

Oostenrijk-Hongarije wordt dan geholpen door Duitsland. Duitsland verklaart direct de oorlog

aan Rusland, Frankrijk en uiteindelijk ook Engeland.

Alle machtige landen van de wereld zijn nu met elkaar in oorlog.

2.2 Duid de verschillende landen in de bovenstaande tekst

met een markeerstift aan.

2.3 Duid de landen aan op de wereldkaart op de volgende

pagina. (gebruik hiervoor jouw atlas)

Pagina 4 van 15

Wereldkaart:

Pagina 5 van 15

3. Hoe verliep de Groote Oorlog.

3.1 Wat zijn historische bronnen?

Stap 1: We luisteren en kijken naar een reportage over de Eerste Wereldoorlog.

Stap 2: Probeer ondertussen de onderstaande vragen op te lossen.

a.) Vul in:

I. De Eerste Wereldoorlog was van 1914 tot en met 1918

b.) Los op:

I. Weet jij waarom deze oorlog een ‘wereldoorlog’ genoemd wordt?

Enorm veel landen zijn betrokken bij deze oorlog. Niet enkel de Europese landen,

maar ook hun kolonies.

II. België probeerde neutraal te zijn tijdens de oorlog. Wat betekent

neutraal zijn?

België wil geen partij kiezen in de ruzie.

III. Waarom mislukte deze poging?

Duitsland besluit dwars door België te trekken om Frankrijk te veroveren.

IV. Welke landen hoorden bij de geallieerden? Som ze op.

i. Frankrijk

ii. Engeland

iii. Rusland

iv. Verenigde Staten

V. Duid de geallieerde landen in het blauw aan op de wereldkaart op p.4.

6

VI. Welke landen hoorden bij de centralen? Som ze op.

i. Duitsland

ii. Hongarije

iii. Turkije

iv. Oostenrijk

VII. Duid de centralen in het rood aan op de wereldkaart op p.4.

VIII. De Eerste Wereldoorlog werd vooral uitgevochten in loopgraven. Wat

zijn loopgraven?

Loopgraven zijn gangen in de

grond gegraven, vol modder en

ratten, van waaruit de soldaten

elkaar beschieten.

7

IX. Tijdens de Eerste Wereldoorlog worden steeds nieuwe uitvindingen

ingezet om de oorlog te kunnen winnen. Welke uitvindingen zie je op

de foto’s?

Een tank Een vlammenwerper Een theezakje Een rits(sluiting)

Stap 3: We bekijken de reportage met een kritische blik.

- Hoe weet de verslaggeefster wat er gebeurt is in de Eerste Wereldoorlog?

Welke historische bronnen gebruikt ze?

Brieven van de Engelse soldaat John Campbell.

- Zijn dit valse of echte bronnen? Verklaar jouw antwoord.

(persoonlijk)

Je hebt net historische bronnen gebruikt om iets te weten te komen over wat in het

verleden gebeurd is. Wat is een historische bron? Leg uit in eigen woorden.

Een voorwerp/ object dat ons informatie geeft over het verleden, omdat het zelf uit

een vroegere periode afstamt.

Er zijn 2 soorten historische bronnen.

Geschreven bronnen bestaan uit letters en woorden. Zij geven ons de meeste

informatie.

Ongeschreven bronnen hebben geen woorden of letters. Zij tonen

hun informatie.

8

3.2 Soorten historische bronnen

3.2.1 Ongeschreven bronnen

Welke soorten ongeschreven bronnen zijn er?

a. Voorwerpen

b. Gebouwen Monumenten

Loopgraven uit de Eerste

Wereldoorlog

De Menenpoort te Ieper

Uitrusting van een Belgische soldaat

tijdens de Eerste Wereldoorlog

Aanwervingsfiche Belgische burgers

voor Duitsland

9

c. Afbeeldingen

(Reconstructietekening het leven in de loopgraven te Ieper)

- Welke wapens zie je op deze tekening?

Een tank, een obus, een mitrailleur, een geweer met bajonet, een bommenwerper,

een loopgravenknuppel,….

- Welke voertuigen zie je op deze tekening?

Een tank, een bommenwerper (= gevechtsvliegtuig)

- Wat kan je zeggen over de kledij

De verschillende legers droegen verschillende uniformen en helmen.

- Hoe eindigt De Groote Oorlog?

In de zomer van 1918 kwamen de Amerikanen. Ze waren sterk, gezond en ze

hadden goede nieuwe wapens. Toen Duitsland dat zag , gaven ze zich meteen

over, want ze waren uitgeput en hadden geen eten, wapens, kleding en soldaten

meer net als Turkije, Bulgarije en Oostenrijk-Hongarije. Er wordt vrede gesloten

met het Vedrag Van Versailles, in 1919.

10

- Geschreven bronnen

Lees hieronder een brief van een Belgische soldaat, Arthur Knaap.

17/4/16

Lieve Mies,

Wees niet boos, dat ik zoo lang gewacht heb om je te antwoorden, maar op het

oogenblik mankeert de tijd me dikwijls, daar wij weer in de loopgraven zitten en

de onmiddellijke nabijheid van den vijand ons dwingt op hoede te zijn.

Wij bewonen, zooals gewoonlijk, een onderaardsche hut, comfortabel ingericht,

waar wij vuur kunnen maken. Maar de ratten verpesten ons het leven. Zij eten ons

brood op, zij kauwen aan alles wat eetbaar en oneetbaar is, en niets is veilig.

Het weer is helaas ontzettend slecht. Sedert den eersten dag, dat wij hier zijn

aangekomen, regent het, en de wegen, de loopgraven, alles wordt moerasachtig.

Voor het overige is het nog al vrij rustig. Zoo nu en dan een bombardement, hevig

geweerschieten, maar dat is alles. Deze secteur lijkt ons een paradijs, vergeleken bij

de vele andere hellen, waar wij geleefd hebben. Misschien is het slechts de kalmte

vóór den storm, maar dat is ons gelijk, en de vijand, indien hij hier aanvalt, zal

tegenover zich vinden een der beste Belgische divisies.

Liefs Arthur

- Wie schreef deze brief?

Arthur, een soldaat

- Wat kan je door deze bron leren over De Groote Oorlog?

…………………………………………………………………..

…………………………………………………………………..

…………………………………………………………………..

…………………………………………………………………..

11

Hoe weten we hoe het vroeger was?

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

Schrijf naast elke soort historische bron een voorbeeld.

4. Wat zijn de gevolgen van De Groote Oorlog?

4.1 Sterfte tijdens De Groote Oorlog.

a.) Hoeveel slachtoffers heeft De Groote Oorlog in totaal gemaakt?

________________________________________________________________

Historische

bronnen

Ongeschreven

bb

Geschreven

Voorbeelden:

Voorbeelden:

12

4.2 Het uitzicht van de wereld verandert door De Groote Oorlog.

a.) Wat gebeurt er met het Europese grondgebied als je kijkt naar de

onderstaande kaartjes?

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

4.3 Positieve gevolgen van De Groote Oorlog.

a.) De Groote Oorlog had ook een aantal positieve gevolgen. Deze waren dan

voornamelijk op het vlak van uitvindingen en nieuwe ideeën over het

bestuur van een land.

Welke positieve gevolgen kan je afleiden uit de onderstaande afbeeldingen?

____________________ ___________________ ___________________ ___________________

13

4.4 De Groote Oorlog herdacht.

Opdracht: /10

In onze leefomgeving (Gent en omstreken) vinden we nog veel verwijzingen terug

naar De Groote Oorlog. Deze verwijzingen vind je meestal in de vorm van

monumenten terug op marktpleinen.

De opdracht wordt hieronder in verschillende stappen uitgelegd. Iedere stap staat

op een aantal punten.

- Stap 1: zoek 1 monument uit je eigen streek (30 kilometer rond je huis) over

De Groote Oorlog.

Schrijf de naam van het monument hieronder: /1

- Stap 2: duid de gemeente aan (met een kruisje) waar je het monument

kan terugvinden op de onderstaande kaart van Oost-Vlaanderen: /1

14

- Stap 3: geef een korte beschrijving van het monument waarin je zeker antwoord

geeft op de volgende vragen: /4

Wat is de functie van het monument (bv. Herdenking van de slachtoffers)

Wie heeft het monument gemaakt?

Stelt het monument iets voor (bv. Veldslag, lijdende soldaat)

- Stap 4: leg kort uit hoe je het monument hebt gevonden: /1

- Stap 5: neem een foto van het monument. Druk de foto af en kleef deze in de

onderstaande kader. /2

- Stap 6: welke bronnen heb je gebruikt? Geef minstens 1 bron die je hebt

gebruikt. /1

________________________________________________________________

Pagina 15 van 15

5. Samenvatting

De manier, voor een samenvatting te maken, die wij voor dit thema zullen gebruiken is het maken van een tijdsbalk. Op deze manier

gaan we een goede voorstelling krijgen van het verloop van De Groote Oorlog.

Stap 1: In het thema komen belangrijke gebeurtenissen en jaartallen voor. Markeer deze woorden..

Stap 2: Markeer nu eerst de periode van De Groote Oorlog op de tijdsbalk.

Stap 3: Plaats de belangrijke jaartallen en gebeurtenissen op de juiste plaats op de tijdsbalk.

Stap 4: Schrijf indien nodig nog extra informatie bij deze jaartallen en gebeurtenissen.