The Survivors’ Voices: Attitudes on the ECCC, the Former ... · Berlin Center for the Treatment...

Berlin Center for the Treatment of Torture Victims

The Survivors’ Voices:

Attitudes on the ECCC, the Former

Khmer Rouge and Experiences

with Civil Party Participation DECEMBER 2010

DECEMBER 2010

NADINE STAMMEL SEBASTIAN BURCHERT SOPHEAP TAING ESTELLE BOCKERS CHRISTINE KNAEVELSRUD

សេម�ងអ�កេនសស ររមាន ជ :

ឥ ជយាបទចេេពអនក

ទចេេពអ ាតពកកែខរករម

រជងទចេេពកទចពមជ

េដមាណ� ងដ�ាេនណា

NADINE STAMMEL SEBASTIAN BURCHERT

តចង សភត ESTELLE BOCKERS CHRISTINE KNAEVELSRUD

មមមណណ កាឡចងសរាសកតកមរងេរលពតាអចេតាណកមខ (bzfo) រតនរាេងេេតង

ក�ងឆ� ច១៩៩២ េដ

រកាបម�លចរបតាកកបរករមៃរសណដ�សរតហរអ��មមងស bzfo ជសមមមជរ

ករកសកៃរមមព កដា�ចផ� ទសក�ងកសប រា ជសមាាសសមរងេរលពតាអចេតាណកមខ

កអេងេាបង ក�ងកណក េរពរតនរេវាទចេតង េដរកជទសរកជមពអងកទជ�សង

ម អរ�នាបមម េហក ស អងកបា-ភា-អច (កម�ជ)

កអេងេាចងតាអទដចេណ កេររកបេដសមចរពយន ជកតារកសពងកាេបសៃរសណដ�ស

រតហរអ��មមង◌សរជងអងកទជ�សសស�

លខ ររតចកដរ(PBB) បាភ� កសប� សមចរជបជមជររទចពមក�ងកេវាទច អរន� ន ជភម ឬទងរកង

បក�ងកណក េរពេត តហ មរ� សមចរ រជង

បសរនកដល�ពាបចងក�ងកេពតម�មេរពជាសសអ�កទងរកងកណក េរព ម�មជរ

កមរ ចណងងឲបាភ� កសប� សមចរជបជនងេ េត

មមមណណ កាឡចងសរាសកតកមរងេរលពតាអចេតាណកមខ

សេម�ងអ�កសសររមាន ជ

4

ជក

០. េសទក�ាសេង�ាបចេរ ........................................................................................................................................5

១. េសទក�ាេ�ម ....................................................................................................................................................7

៣. កសជកមជមពអ�កពទមាន ជ ផវ ស (២០០៨-២០០៩) .................................................................................9

៣.១ ន ជបាសសស� ................................................................................................................................................9

៣.២ ន� តមសសកនង ......................................................................................................................................... 11

៣.៣ ប .............................................................................................................................................. 12

៤. កសជកមជមពអ�កដកសេកឲ (២០១០) .................................................................................................. 24

៤.១ ន ជបាសសស� .............................................................................................................................................. 24

៤.២ ន� តមសសកនង ......................................................................................................................................... 26

៤.៣ ប .............................................................................................................................................. 26

៦. េសខ រជងេសទក�ាកយ�ងអចណមណ ............................................................................................................... 59



5

0០. េសទក�ាសេង�ាបចេរ

កណក េរពតណម ណអចតាាកមចេរ

ៃរកសជកមអេងេទចរពរតា កដរេវាទចេបធ

េនកម�ជ កសជកមបាមពរេបធេនទេណ� ព

ៃយ�បា៣ កែល ឆ� ច២០០៨ រជងៃយ�បា២២ កែឧសភ

ឆ� ច២០០៩ អ�កទចពម� សស� សរក

ក�ងកអេងេេរព ម�អ�កកដរេកមរ

ឆ� ច១៩៧៥ រជងរន សបកែ�ពរេមេ ជមរងេរលពៃរាាកែខរករម អ�កទចពម� ស

ស� សរកសារ១០៧៧ណកស រាណ

មពភមាពរៃរអ�កទចពម� ស

ស� សរក ម�២៤៧ណកសរដកសេកឲសចតចងែ�ពរ

ជេដម-ាណ� ងដ�ាេនណា េនទចេេពមែ

អងមចរចមរមពន ជសមម�ក�ងលកកម�ជ េហក ស អនក អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដម-ាណ� ងដ�ាេនណា ាចងេរពសបជក�ងទចេណមមរ

ងេរលពដចាចងេមាង�សស កដរដកសេកឲ េនទចេេពមែអនក េងរសពអ�កទចពម � សស� សរកអចតាឥ ជយាបាសសតពកល ស

ទចេេពអ ាកែខរករម ទចេេពអនក ទចេេព

សចណង រជងទចេេពកេរមែ�ពរាសសតពកេម

ក�ងកពមជមពរងមរៃដដ ស

ាករបមេ េរពេបវ េងែ�ចរស� សជមព

អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ា-េនណា អចតាមចេរៃរកទចពមាសសតពកេម ក�ងដចេណ ករា ជន ជបាាសសលក

េនក�ងកអេងេេ កបាតា កដរេបធ

េនទេណ� ពៃយ�បា២ កែន ជទ�ជក ឆ� ច២០១០ រជងៃយ�បា

១០កែប�ច ឆ� ច២០១០ករ�ងេរេរព អ�កដកសេកឲ

សចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា រតនរ

ស� សជយខាម�ងេបវ ក�ងទចេណមអ�កដកស

េកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ទចរពរ

២៤៧ណកសតាកអេងេេ កបាមព ៩១.៥% (២២៦ណកស) អទរតនរស� សជយខាម�ង

េបវ េលាចណង ម�េដមកសធង សអចតា

ាមពេ សៃរកដកសេកឲ រជងកទចពមក�ង

ដចេណ ករា ជន ជបាាសសអនកេរេ អ�ក

ដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

ផវ ស រជងេរេ រករមរមសាសសតពកេម រជងេដមាកសធង សអចតារាភតៃរកលចរបក�កទជ�

សងម រជងក�កទាស ទចេណពដងអចតាដចេណ ក

រា ជន ជបា រជងតជេសស ក សេេេរេ ក

មចរចមរមពសចណច េរងបាមពរាឆចងរង

កចង េរេកអ ន េហ ឌទ ាកមចេរទម

ងកដេងែ�ចបបពរ រដចទនងេរកមរ

ក�ងទចេណមអ�កសសររមាន ជ តា

ាាកែខរករម តពកមេរកអទចេេពអនក

ាឯកអេងេាណវ ាសាបង េ អ�កដកសេកឲសច

តចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា មជររ

ាបង រចនន ជកអន ជមជរ េកសតហររង

កដកសេកឲាសសតពកេមេត ាករបមេ

េរពេបវ តពកេមហកសដចទជរបចរកទជ�េរ

េ លក រជងរាបង អចតាកេតទជ�

េតេយ�មរងកបាសសលកេរព អ�កទចពម� សស� សរកជេរទរ ចតងេ អនករងពមទចកណកដ សកពម រជងកយមាចង



6

រាបជ កសេ លកេរពរដកណចេរក

រជណ� កដបសេមមមពក�ងកពមក�ង

ទចេណមតពកេម ជបចេរ មចេរទមងៃរ

កដកសេកឲ ម�េដមាកសធងក�ជបមម រជងេដមាសងសកទចេេពអធាកដរេកេតងក�ងាា

កែខរករម

អ�កទចពម� សស� សរកភមេរទររ

ន សបកេ សចណងជាបង ដបសចនរសមព

វតាន ជរៃវក�ងាសសអនក មរសជេរទរ

ទងសរសចណងជយន ជកក�ណនាមជជង

សចណងសមចរភត ឬ�ចនទជ� យមងណមជ អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ា -េនណា រេ� ទងសេបធាណឲឧបជសដ សសមជក

រករមរមសកដរស� ាសេរទរជងអ�កេនសស

រមាន ជ កដមជររដកសេកឲេនអនក េដមាណ� ងដ�ាេនណា រកេត

ទជ�េតេយ�មរងកមពលចរប កដតពកេម

បបពរតាេមន ា រជងរករមរមសាសសែ�ពរ អ�កទចពម� សស� សរកជេរទរទង�ាបង

េ តពកេមរតមដរដចេណ ករា ជន ជបាេន

អនក េាពជយមងេរពក�ា អ�កដកសេកឲសច

តចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ជេរទរហកស

ដចទជែធពនតហ មរស�ាតាកដកសេកឲាសស

ែ�ពរ រជងដចេណ ករា ជន ជបាេនលក យមងណមជ កមចរចមរមពសចណច េរង

បាមពរាឆចងរងឌទ រជងសរកមសរាស

សចណច េរងបាមពេរពរតនរបបពកយមង

ន ជមជរ េងែ�ចរកេេេ អ�កដកសេកឲ

សចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា រជយអចតា

អ ាកដបកសរន�នាសាសសែ�ពរកជមព

រករមរមសាសសែ�ពរ រជងអ�កេនសសររ

មាន ជ តាាាកែខរករមកាមេណណ ព តពកេមភម

េរទរន សបកកេបធាណឲឧបជសដ សអ�កកដ

រសស◌�◌◌ាស រជងកទងរកងបកជឯកសរចន

េរង ម នាសសតពកេមជន ជរកដបរ

សនសចនរសមពក�ងកមពារចារប

កន�នាសាសសតពកេម


The Survivors‘ Voices 7

1១. េសទក�ាេ�ម

ជេ កដចាចងាង�សស េរជង៣០ឆ� ចាណវ ាសតា

រត�ជកណក ដបមហាច�ជាចផ� កដរេក

េតងក�ងាាកែខរករម (១៩៧៥-១៩៧៩)អ ាមរេខសកចតងរតនរណចែ�ពរមកទចេេព

មែលក�ចនកមព កដអរន�តម

ាបដ� រទាសអរ�ជ ជ េណពម�អងមចរចមរមព

ន ជសមម�ក�ងលកកម�ជ (អនក) អនក ចណងងឲកជទែជែចរាងករាងដបតជេសស

មពក�ងកកសធងក�ជបមមអរ�ជ ជ កបដចទជ ក�ងរាតហរទាសជ ជាសសកម�ជ បសសស�យខា

មពេបធងឲលកេរពែសកា�កតា លក

ឧរកជដ�កមខស�បមអរ�ជ ជមរ អនករ

បាតចងេនកម�ជ េររាម ជកជ ជ រជងអរ�ជ ជ េរកមកអរន�រចនទាសជ ជង

រជងទាសអរ�ជ ជង ជបសសស�កាា

លកកចរក សមព

ជេ កដចាចងាង�សសក�ងរាន�ជសសស�ៃរ

លកឧរកជដ�កមខស�បម កដមរងេរលព

រតនរអរប� ងឲទចពមយមងសកមខក�ង

ដចេណ ករា ជន ជបាាសសលក ក�ងណមជ


ាករបមេ េរពេបវ អនកជលក

អរ�ជ ជដចាចងេមាង�សស កដរអណ�ជ

� សសចណង

ក�ណនតជេសសនងេ ាសសអនក

� សរចនឪកសយខាដ សកទចពមករសករ

ក�ណនបច ចបចលាសសរាជមរ កដបបពាមពេ ស រជង� សរចនា ជយកសមព កដរេលាចណងណចមករចន�ជបមមងឲ

រាជមរ

កណក េរពភជ ាសមករចនាកមចេរ

ាសសកអេងេតា កដរេវាទចេតង

ជមពអ�កេនសសររមាន ជ តាាាកែខ

រករម កអេងេបាមពរកទចពមតាអ�ក

� សស� សរក១០៧៧ណកស មកតាេែ�-រករងណណេនកម�ជ េរេបធេតងក�ងទេណ� ពៃយ�បា៣

កែល ឆ� ច២០០៨ រជង ៃយ�បា២២ កែឧសភ

ឆ� ច២០០៩ រចប សរងកមចរចមរមពេរងក�ា

បាមពាសសលក សចណព ទមងក�ងកអេងេបាមពេរព

ពមរន

េ េរកណក អធាកដអ�កទចពម� សស� សរករល�ងក សក�ងាាកែខរករម?

ណាទារ� េ តពកេម សេេយមងណកដទចេេពអ ាកែខរករម?

េ ឥ ជយាប រជងក ចតងបកអធាែ�ព កដតពកេមរ េកសតហររងកមចរចមរមព?

េ តពកេមរម ជេយា សអធាែ�ព េកសតហររងសចណង រជងសចណងអធាែ�ពកដរាមា?



8

ក�ងទចេណមអ�កទចពម� សស� សរក ១០៧៧ រ ◌◌កស រាណមពភមាពររដកស

េកឲសចតចងែ�ពរជ េដមាណ� ងដ�ាេនណា េន

អនក កអេងេមពេបវរនាសេ�មេន

ៃយ�បា២ កែន ជទ�ជក ឆ� ច២០១០ រជងរាមាសេន

ៃយ�បា១២ កែប�ច ឆ� ច២០១០យខាេរព ក�ងេណព អ�ក� សទេម�កដរដកសេកឲសចតចងែ�ពរជ

េដមាណ� ងដ�ាេនណា រតនរស� សជយខា

ម�ងេបវ ម�ាណវ ាសតាក� សស� សរកេ ក

បាមព រាណ១ឆ� ច ៧កែ

ក�ងកអេងេេ កបាតាេរព េងរេបធ

ាបស� សរកទចរពរ២២៦ ាណវ ាសតាកេទសរកមសរាស

សចណច េរងបាមព រជងករកមចរចមរមពសចណច

េរងបាតាក�ងឆ� ច២០១០ េងែ�ចរេផ� េរ

េ សចណព នងេរកម េរកដជក�ក

សចនរសៃរកណក េរព

េ អ�កេនសសររមាន ជ បបពរាបតជេសបរកអធាែ�ព េកសតហររងកដកសេកឲសចតចង

ែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ាសសែ�ពរេនអនក (កមខន ជបាតធម កលចរបេដ

អងកណណ រជង េមន ា)?

េ សកមខភតាសសតពកេម េកសតហររងអនក រកាមពេ សេនករមជណកដេរេ

មាន ជ ាសសតពកេម ឬមាន ជ ាសសរករមរមសតពកម?

េ តពកេមរឥ ជយាបដចទេម�ទកដទចេេពកមចរចមរមពក�ងសចណច េរងបាមព រជងសរកមសរាសសចណច េរងបាមពេរព?

េ អ�កេនសសររមាន ជ រកសធងកកលចរបក�កទជ�សងមរាេភបណែ�ព ក�ងកសរមាែ�ពរសសេនជមពរងអ ាកដបន�នាសាសសតពកេម?

កណក េរពរតនរេវាទចជរចមចតចក

មចតចកបា២េផ� េរេ តហ មរស�ាតាាា

កែខរករម អនក កទចពមាសសមរងេរលព

រជងសចណងក�ងា ជាបៃរលក ក�ងមចតចកបា៣ រកាបង អចតាន ជបាសសស� រជងាកមចេរៃរកសជកមអេងេបាមព មចតចកបា៤

រកាបង បយខារមកតាកសជកម

អេងេបាតា ទងេរក ក�ងមចតចកបា៥ រ

េសទក�ាសេង�ាស�ាតាាកមចេរទមង រជងក

តជភកមមពេកសតហររងកទចពមាសស


មមមណណ កាឡចងសរាសកតឲមរងេរលពតាអចេតាណកមខ


9

៣. កសជកមជមពអ�កេនសសររមាន ជ ផវ ស(០៨-០៩)

4៣.១ ន ជបាសសស�

េរមសេ សមរសមចច

ទចរពរសាៃរអ�ក� សស� សរករ១០៧៧ណកស មកតា១៩េែ�-រករងៃររាេបសកម�ជ ដចទរ

កទង�◌ាបង ក�ងតងនងេរកម

តង១◌ន អ�កទចពម� សស� សរកតមេែ�រាមព

(%) កណ� 23.2

ភ�ចេត 17.4

តកកន 7.2

កចត 6.3

កចតងសស�� 5.1

សធ េវង 4.2

សដចាង 4.0

កចតងសនម 4.9

េេបជស ស 3.5

េសវមា 3.0

សវងករង 3.0

រតពសាររ 3.0

រមជ ា 2.9

េកពកង 2.9

កចតងសបច 2.7

កចតងសឆ� ចង 2.6

រកេទព 2.6

ាណវ រមហ 1.5

ៃាម ជរ 0.9



10

ក�ងទចេណមអ�កទចពម� សស� សរកាចងអសស ២៣% (២៤៧ណកស) រដកសេកឲសចតចងែ�ពរជ

េដមាណ� ងដ�ាេនណា ក�ងសចណច េរងមព ឬសចណច េរងាចងតាេនអនក

អ�កេបធស� សរក

ាបស� សរករតនរេបធេតងេដអ�កេបធស� សរកកម�ជ កដរា ជប� ារក�កទជ�ន ជបក មររងនាសេ�មកអេងេេ កបាមពេរព អ�កេបធស� សរករទចពមក�ងសជក� សលាណ� ពាណ�

នេតតាស� រកមពស�ាតាន ជកក�ក�ចនទជ�ៃរស�បម រជងកាមពបងជទ�ចនទជ� កន ជភមអចតាមម��

�ចនទជ�េកសតហរណណ ាេទកេបសស� សរក កបដចទជ សនតាសសអនក រជងាាកែខរករម ក�ងអចតងេតាណ� ពាណ� េរព កកមកអរន�រចនតងសចណព រតនរកមកាេរងរមព

ាចរងបសណារេកសតហរណណ េរែ�មសៃរតងសចណព សរាសអរន�រតនរកមក

តជភកម រជងកកសរម រាសជរេានចទស ក�ងអចតងេតៃរកេបធអេងេ អ�កេបធស� សរករតនរ

រតជរជឲតមដរផវ សេដអ�កមចណទជ�ន ជបកតាចា

រា ជន ជបា

កេរមសេ សអ�កទចពម� សស� សរកអរន�េរតមន ជបាសសស�តាដចណកសកន ដចាចងេត អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា រតនរបចណកសបចរង េដរ

មចរពតាសមមអដរកកេសជបជមរស រជងអភជនឌរកេនកម�ជ (Adhoc) រជងេស�សចងឲទចពមក�ង

កអេងេេរព អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ាចងអសសរតនរបចណកសបចរងេដ

សមមអដរក ក�ងដចណកសកដចាចងៃរសកមខភតតធមាសសេម រជងរដកសេកឲាណ� ង

េរករសអនកពទ សេរ េរពររហេ អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

ាចងអសស កដរទចពមក�ងកអេងេេរពជអ�កដចាចងេមាង�សសក�ងទចេណមមរងេរលព កដរ

ដកសេកឲេនលក េររតាេរព អ�កទចពម� សស� សរកេងេបវ រតនរេរមសេ សេដេរារសសន ជបាសសស�

េរមសេ សមរសមចចបយស ក�ងេណព ាបស� សរកទចរពរ ១២០រតនរេបធេតងេនតមភចមជ កដអងកៃដមច ម�អងក

ទជ�សងម អរ�នាបមម (អងកបាភាអច កម�ជ) កចតងេបធកេនបាេណព កបដចទជេនម�ារជកសរាសអ�កមម��

មកតជេរលពមម��េររ ាសសអងកបាភាអច កម�ជ េនមរាភ�ចេត ទចកណកឯអ�កទចពម� សស� សរក

េងេបវ រតនរេរមសេ សតមភចមជេងេនកម�ជ កដេងែ�ចរទពេរ េដមាេបធស� សរក

ាចងេរព អ�កទចពម� សស� សរកាចងអសសកដអទទចពមររតនកេកមរឆ� ច១៩៧៥ រជងន សបកេ

ែ�ពរជមរងេរលពៃរាាកែខរករម មជររក�ណនន ជរជទ�ហៃរកផ សេនរតនរកមកអរន�

េត



11

ក�ងទចេណមមរងេរលពាចងអសសកដរតនរបចណកសបចរងេស�សចងឲទចពម� សស� សរកក�ង

កអេងេ ៨២០ណកសាដជេសបមជរ� សស� សរក ាករបមេ េរពេបវ ររចកណា ាបស� សរកមជរ

អទាមាសេររ េដសកាបង ចកក�កភស កងធពនេតេនល ឬករមជៃរភតតរង

ក�កអមខណក េកេតងទចេេពអ�ក� សស� សរក អ�កទចពម� សស� សរកាចងរចណកសេរពមជររតនរ

ាសទចក�ងកន ជភមបជរ�រហេត អ�កទចពម� សស� សរករតនរស� សជក�ណនមពាមែផវ ស េដេរារសសភសកែខ

េនទេណ� ពៃយ�បា៣ កែល ឆ� ច២០០៨ រជងៃយ�បា២២ កែឧសភ ឆ� ច២០០៩ មររងេបធាបស� សរករាមព អ�កទចពមរតនរ� សតហ មរអចតាទចណទនងេរកម រជងរតន

� សករតមេរតងផវ ស សជមរ

ក�ណនសខហរមទជ�ាចងយសរងៃរាបស� សរក

នេត រជងរារាបៃរាបស� សរក

សជបជក�ងកាដជេសបមជរេល�សចណព ណមព កបដចទជ សជបជក�ងកាមាសាបស� សរកក�ង

េតណកបរ

េលកណក ៃរកកមកស� ស រជង អណមជកភត

អ�កេបធស� សរករតនរកណណច េដមាណេ របាតចងសមយសាសរាសស� សរក កដអទ

� សរចនភតឯកមរនចទស លខ រក� សអចេណរជម�នបដ សអ�ក� សាបស� សរកទចេេព

កទចពមាសសតពកេមក�ងកអេងេេរពេប េាពជយមងេរពក�ា េនទងាមាសាបស� សរករាមព កដចដប ចទមព ក�ងេណពរ សាចមពដច រជងរកមមព រតនរ� សមចរ ាមករ�េងែ�ចមជរររាសអ�ក

� សស� សរកអចតាកដចេរព មរេតេបធាបស� សរកេត ជមបឲម ាបស� សរករាមពរតនកនេត១េមង ករ�ព

5៣.២ ន� តមសសកនង ន� តមសសកនងរតនរាេងេេតងក�ងរករមកប

សចណព ាចងអសសរតនរាកករាតាភសអងសេម�សេរជភសកែខ េដអ�កមចណទជ�សសស�

កម�ជ រជងាកករារតាសេរជភសអងសេម�សន ជ េដអ�កាកករា កដមជររដងអចតាសចេេេដម

ជភសអងសេម�សេត េដមាេវងផវ សអចតាភតរមរតនៃរកាកករាជមពរងអបាបេដម



12

57 Pham, P., Vinck, P., Balthazard, M., Hean, S. & Stover, E. (2009). ដចេទ�ពេងរងមជរេភ�ទេប កអេងេកដក�ក

េរេ ទចរពររាជមរ ស�ាតាឥ ជយាបទចេេពកកសងសងម រជងអងមចរចមរមពន ជសមម�ក�ងលកកម�ជ

ាករបមេ េរពេបវ សចណព ទចរពរាពរស�ាតាឥ ជយាបទចេេពសចណង ាេងេេតងេដ Pham et al.

(2009 ) កបរតនរដកសាមច ងកដ57

៣.៣ ប

កាបង រជងកន ជភមបជរ�រហ

បជរ�រហរតនរន ជភម េដេរារសសកមខន ជបា Statistical Package for Social Sciences (SPSS)

កចកណ 17.0 ជបចេរ បក�ងមចតចកេរពរតនរាបង តមេាវាដទសេដកតកតាល� េេម�ាបង

ជភមក�ងរករមៃរអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា (២៤៧ណកស ជ “អ�កដកសេកឲ

សចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ”) រជងរករមៃរអ�ក� សស� សរក កដមជររទចពមក�ងដចេណ ក

រា ជន ជបាៃរអនក (សា៨៣០ណកស ជ “អ�កមជរទចពមក�ងដចេណ ករា ជន ជបាៃរអនក”) ជកកមាស រករមាចងតាេរពរតនរាបង េដេរាាេបវាេររងមរសមចចាចងមច (សា១០៧៧ ជ “ទចរពរសា”)

េតណ រតជរវសាដទសេដកតកមព ឬកមព ជបចេរម�តសចេសេរេ ភមក�ង

រករមពមាមច ល� ៃរអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា រជងអ�កមជរទចពមក�ងដចេណ

ករា ជន ជបាាសសលក (សា ១០៧៧)

រាជសសស�សងម

ជមបឲម អ�កទចពម� សស� សរករអ ៥៦.២ ឆ� ច ម�តពកេមរអទេណ� ពតា៣៥េរ៩៨

ឆ� ច ៦១.៧ភមៃរមរសមចចជសស�ា តាភមាាៃរអ�ក� សស� សរករេវាក រជងរាណមពភម

ាាជសស�ាេមម រាណ៨៩ភមជកែខមរជ ជេដភម ជទ េរ៩២ភមររាសេែ�ពរ

ករសរតពតបសសណ ជមបឲម អ�កទចពម� សស� សរករទចណេតេវរសចរាពរឆ� ច រាណ៣៨ភមអពអងេ ែ�ពរអទអរ រជងសេសរ ែណនកដរាណ៣១ភមេ ែ�ពរជអរក�មរ



13

តង២◌ន រាជសសស�សងម

បចរចមរសមចច (n) % សស�ា អ (S.D.) សប រភតរមស

េវាក េមម កងព េន ាន េង

1077 61.7 56.2 (10.2) 66.2 27.9 2.8 1.6 1.5

អ (%) កអាស ច

35–44

ឆ� ច

45–54

ឆ� ច 55–64

ឆ� ច > 65

ឆ� ច ឆ� ចសជកម (S.D.) អក�កមខ (%)

ប ជទ ពទ េប

13.6 31.3 32.3 22.8 3.9 (3.6) 38.3 30.5 31.2

មរជ ជេដមភម ជទ (%)

មចេររក�កសសណ (%)

កែខ នម ទជរ េង រតពតប អ◌ាស� ម រមាសវ េង

89.1 4.5 1.7 4.7 92.2 5.8 1.7 0.3

រត�ជកណក ៃរកាមពបងេជទ�ចនទជ�

កេតារាបពរងរត�ជកណក ៃរកាមពបងេជទ�ចនទជ�រក�ណនបច ចបចលេនក�ងាាកែខ

រករម រត�ជកណក ៃរកាមពបងេជទ�ចនទជ�អទជកល�ងក សផវ ស ឬរេេាសសអ�ក� សស� សរក

បជរ�រហេរពាបង អចតារត�ជកណក អកៃរមរសមចច រជងដចេទ�ព ាសាមច ាចង

រត�ជកណក កដរេកេតងមរ រជងាណវ ាសតាករមាសរមងាសសាាកែខរករម យមងណមជ រត�ជកណក ភមេរទររតនរកណក េ រេកេតងេសវកាចងអសសក�ងអចតងាាកែខរករម

េសវករមាសអ�ក� សស� សរករេេ រជងល�ងក សផវ សរចនកងធពនមងចាអហ េរ� ស

ស� សរកេរទរជង៩២%រតនរាង�ចងឲេបធក ឬរេេរត�ជកណក ាចងេរពេកេតងទចេេព

អ�កដៃប យមងេហទណសសអ�ក� សស� សរកាាភមាាកណក េរេេ ឬរងេរលពតា

កតរប សតារករមរមស កមេម�សេដាង�ច រជងសប រភតៃរកតរាបល� យមងណមជ សប រភតៃរកតរាបល� អទាសាមជច រចនេរកណក ៃរស�បម

េនវណម កដរេកេតងមរឆ� ច១៩៧៥ ឬក�ងអចតងកសចក�ករេយៃវក�ង កដេករ

េតងាណវ ាសតាាាកែខរករមរដព ច កាង�ចងឲេវាកេដអងក កដជេកឲមពសចេសេរេ េ� កសដកណចាកកមខរាស�

កម�ជ ម�រភតបច ចបចលជន� ចង េដេេសវកេកសកណ� ៃរអ�ក� សស� សរកទង�ាបង

េ យមងេហទណសស ែ�ពររេេកេវាកេដាង�ច សាេរ ១៥.១%ៃរអ�ក� ស

ស� សរកកណក េ ែ�ពរេមផវ សរតនរាង�ចងឲេវាកេដអងក េដេរេអ�ក� ស

ស� សរកភមេរទររេវាកេរក�ងាាេណព ឬកបេកខងន� ចងេតករងេវាក ទចរពរេរពតជជែ�សស



14

ខមមពសម មពងឲភ� កសេ� ក�ងទចេណមអ�ក� សស� សរក កដល�ងក សកាមរាមងរងាង�ចងឲេវាក

េរ៤៥.៧%រជយេ ែ�ពរមជរហ ររាកកកមជររតមតមេមេណពេប(លខ របជរ�រហាបង ) ដចទល� កដ ជកកាសអ�ក� សស� សរកកណក អចតាកនាសតរប ស ក�ងេលាចណង

កេរស� ាសេន រាណ៤៤ភមរេេេរកណក េរពេកេតងទចេេពអ�កដៃប រជងមជមពភមាារេេសមជករករមរមសែ�ពររតនរកេរស� ាស

ភមសរាសអ�កកដរល�ងក ស ឬរេេរត�ជកណក ៃរកាមពបងេជទ�ចនទជ� េាតម

កកណក ាសសអ�ក� សស� សរក រដចទាបង ក�ងតងនងេរកម



15

2.6%

2.7%

8.4%

13.6%

20.3%

26.5%

30.8%

32.4%

32.8%

37.1%

38.7%

39.1%

39.5%

44.3%

47.4%

48.1%

51.4%

51.6%

53.7%

58%

63.1%

63.4%

64.8%

69.1%

74%

76.2%

79.7%

92.1%

95%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

ព មភេ បកស ោមអ◌ ��លស រ◌ ច

ាច ត◌ រស ច នភេ បដោអស រក…

មស ម◌ រក◌ ាច ត◌ រស ច នភេ បតា …

ប◌ ណកមស ម

ក◌ សស ◌ ាស មជ រមក រម◌ …

កកស មមស ព ស◌ បៅសមស ◌ ាស

ក◌ កបៅដ◌ កស ម ក

ា◌ ស ទ◌ ាស តងស ◌ ស ឬកបៅ…

មស ម◌ រក◌ ាច ត◌ រស ច នភេ បតា …

មស ោព បមស មម◌ ជ

ក◌ សមស ◌ ាស អស រកដបៃ

កអស រកស សេ ងបៅសមស ◌ ាស

ាងស ែច ងស ៀាក◌ ដោអងស ម…

ាព សបស ងរស បស ង

សស ◌ ាស ដោអស េស ◌ រ

មច ◌ មបស នើា◌ ាឬមច ◌ ម…

េើមេ សមស ◌ ាស មរ សស ស

ន� រើមស ម◌ រយស រ◌ ច តេ បស

ែស នព មមស ក

កបៅកស◌ ង

មស ោព យស រ◌ កស ភស ើ…

មមស ង� មច ◌ មមា នជ

សស យ◌ រភ◌ តន◌ ាស បស បមស រ◌

មមស ៀសដោាងស ែច

ាច ាក កតា កស មមស ព ស◌

បស នើក◌ ដោាងស ែច

ែស នព មស រច ារជ ងប ក

Figure 1: Traumatic Events (experienced and witnessed) as reported by the participants



16

49.0

16.725.5

8.8

50.2

17.423.9

8.5

45.1

14.2

30.9

9.8

0%

20%

40%

60%

80%

100%

not at all rather not rather yes totally

Figure 2: Fear of the former Khmer Rouge as perceived by the respondents

Total No participation in ECCC Civil Party applicants

េ អ�កេនរអមខណក ន� ទតពកអ ាកែខរករមកដឬេប? (%)

ឥ ជយាបទចេេពអ ាកែខរករម

បាបង នងេ � សរចនចាភតមពៃរកន�នាសកដរអចសាណ� ដបប�រសប�ក�ង

ទចេណមអ�កទចពម� សស� សរកភមេរទរ អទសរខរេ តេនកាមពេ សដ សក សេេ

ាសសតពកល សទចេេពអ ាកែខរករម រជងកេតទជ�ពម អភហេាស ឬសងសកន ជ រងសេរព មពាង�ាបង ងកដេ េនកម�ជ មរងេរលព រជងមរៃដដ សជេរទរកចតងសសេនលតចល� េន

ក�ងភចមជកមព រាសជរេាសពេអ�កទចពម� សស� សរកេនក សេេេអទរមេ� ពតងអ ាកែខ

រករម រជងអ�កមជរកមរកែខរករមឬអ សេណព ភមេរទរាដជេសបេលខ រកណា កាាេរពេត អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ៩២.១ភមាេ “េប” រជងអ�កមជរដកសេកឲរ

៩០%ៃរកណា (លខ របជរ�រហាបង ) ភមេរទរៃរអ�កទចពម� សទេម�រកយ�ងេ ែ�ពរកងន� ទកែខរករមេបវេរ អ�ក

ដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា រាបង អចតាករមជែ�សសជងារ�ជទារវពទៃរកភហ

ន� ទ កដេនករេនេត

មជមពភមរចៃរអ�កទចពម� សស� សរកឯកភត “ាចងយសរង” េនេតសពតពកេមអចតាករ

អមខណក ទងសសងសក េរមពភមរចេបវអពអងេ តពកេមរអមខណក ទងសសងសករងតពកកែខ

រករម ក�ង “របងសរាដបបចេបងមព” អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ាបង រចនអមខណក ន� ចងជងេរពេរទរក�ងក

ទងសសងសក េាេរាាបសេ◌វាេររងអ�កកដមជររដកសេកឲេនអនក អមខណក េរពរតនរលចរប

េដាកមចេរាសស Field រជង នម 58 កដអទាបង េ មរងេរលព កដនាសអមខណក

ទចពមក�ងដចេណ ករា ជន ជបាាសសលក រអមខណក ន� ចងជងក�ងកសងសករងមរៃដដ ស

58 Field, N. & Chhim, S. (2008). កទងសសងសក រជងឥ ជយាបទចេេពលកកែខរករម ក�ងទចេណមមរជ ជ

កម�ជ J Loss Trauma. 13(4), 352-372.



17

34.0

10.8 14.821.3 19.2

38.7

11.3 16.0 19.0 14.918.28.9 10.5

28.7 33.6

0%

20%

40%

60%

80%

100%

not at all rather not in part to a large extent totally

Figure 3: អ◌ មស មណក ទងស សងស កាងស រ◌ ដោអស រកទច ព ម


45.5

17.021.8

11.64.0

42.3

16.223.8

12.94.8

56.3

19.8 15.47.3

1.20%

20%

40%

60%

80%

100%


Figure 4: Forgiveness as expressed by the respondents


េ អ�ករអមខណក ទងសសងសករងតពកអ ាកែខរករមកដឬេប? (%)

េ អ�កអទអភហេាសងឲតពកអ ាកែខរករមរេរឬេន? (%)

យសាល� រងាកមចេរនងេ កដ េសវកេកសកណ� ៃរអ�ក� សស� សរករាសេ ែ�ពរ “មជរអទ” អភហេាសងឲតពកកែខរករមរេត ែណនកដរក១៦%ាមេណណ ពាបង េ ែ�ពររអភហេាស “ក�ងរបងសរាបចេបងមព” ឬ អភហេាសងឲ “ាចងយសរង” ជមបឲម អ�កដកសេកឲ

សចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ន សបកេែ�ពរ មជរារសរេរមែ�ពរអភហេាសងឲអ ាកែខ

រករមេនេត េររក១.២%ាមេណណ ព (៣ណកសក�ងទចេណមអ�ក� សស� សរក២៤៧ណកស)េល�េ ែ�ពររអភហេាសងឲតពកកែខរករម “ាចងយសរង” ពទេរ

េងែ�ចបបពរាកមចេរដចទល� េរពកដ េនេតកដសពអ�ក� សស� សរកអចតា

កេរមែ�ពរាសសតពកេមទចេេពកពម រាណេកសកណ� ៃរអ�ក� សស� សរកកយ�ងេ ែ�ពរេន



18

47.9

13.222.5

13.23.2

47.1

12.323.0

14.23.4

50.6

16.2 20.69.7

2.80%

20%

40%

60%

80%

100%


Figure 5: Readiness to reconcile as expressed by the respondents


េ អ�ករេរមែ�ពរេរឬេនក�ងកពមជមពរងតពកអ ាកែខរករម? (%)

“មជរារស” រេរមែ�ពរេនេត រជងេរទរជងមពភមរចរជយេ ែ�ពរ “ជក�កែ�ព” រេរម

ែ�ពរពមជមពរងអ ាតពកកែខរករម ែណនកដរក១៣ភមាមេណណ ពរេរម

ែ�ពរ ក�ង “របងសរាបចដច” រជង៣ភមរេរមែ�ពរ “ាចងយសរង” ក�ងកពម មចរចសនងេរកមាបង េ អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា បចរងជមជរារស

រេរមែ�ពរេនករមជាាជងេរពេបវ ក�ងកពម កដតមជរមពងឲភ� កសេ�អធាេត ជ តពកេមររជណ� កន� ចងជងក�ងកទងសសងសក រជងរករមជៃរកអភហេាសងឲាាជង

េដរកេរមទជ�េនករមជាាទចេេពកពមេណព តអទរងណចងឲកសកសពអចតាអធា

កដតជជរេកេតងក�ងា ជាបេរព ក�ងអចតងេត៣០ឆ� ចករ�ងេរេរព េរទរជងតាភមាាៃរ

អ�ក� សស� សរករអពអងេ លខ រកពម “អធាាចងអសស” តងតពកកែខរករម រជង អ�កមជរកមរជតពកកែខរករមេនតមមចដ� រ មពងឲក សស សងកដេ អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ង

ដ�ាេនណា រជងអ�កមជរកមរជេដមាណ� ងដ�ា េនណា លខ រអធាកដែសល� បចដចេតក�ងកតៃម�ាសស

តពកេមអចតាដចេណ កពមមរេរព



19

70.7

8.7 7.4 9.73.5

71.3

8.3 7.3 9.33.9

68.8

10.1 7.7 11.32.0

0%

20%

40%

60%

80%

100%

not at all rather not in part to a large extend totally

Figure 6: Occured reconciliation as perceived by the participants


េ អ�កមជេ រកពមេកេតងក�ងភចមជអ�កកដឬេប? (%)

រចមកដ សទចណទេរព បាបង រចនកងធពនៃរក សដងអចតាដចេណ កពម

ក�ងសរមមរក ពមជមពរងករមជាាៃរកេរមែ�ពរក�ងកពម រជងអមខណក ទងសសងសក

តជេសសក�ងទចេណមអររករមៃរមរសមចចាសសេងែ�ច កដតពកេមជអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជ



េដតជនណេរេ ាកមចេរដចទរេវាាសនងេ ហកសដចទជររមតនកៃរ

ន ជរក េដមាេ កកម�សសកពមក�ងសងមកម�ជ អនករតនរាេងេេតង មជររមក េដមា� សរចន�ជបមមាមេណណ ពេប ាមករ�កបេដមាពមទចកណកដ សកពមក�ងសងមកម�ជងកដ

េនេតសកសពអ�ក� សាបស� សរក េេ តពកេមមជេ អនករងពមទចកណកដ សកពម

េនកម�ជឬអ សេណព ជងេកសកណ� រឯកភត រជងមពភមាា ចតងេ អនករងពមទចកណក យមង

េហទណសស “មពទចកណក” ក�ងកពម ដចេទ�ព ទេម�ៃរអ�ក� សស� សរករាណាពរក�ង

ទចេណមរចណកសាបង េ រក ចតងបកេ អនករងសរមាសរមកពមេនកម�ជ



20

53.9

30.6

12.82.7

52.7

30.1

14.2

3.0

57.9

32.4

8.11.6

0%

20%

40%

60%

80%

100%

yes in part no I don´t know

Figure 7: Contribution to reconciliation by the ECCC as assessed by respondents


Do you think the ECCC will contribute to reconciliation in

េ អ�កមជេ អនករងពមទចកណកដ សកពមេនកម�ជកដឬេប? (%)

កតធមតហ មរ សកមខភតតធម រជងកេរមសេ សសកា កបដចទជ អ�កទចពមជ

េដមាណ� ងដ�ាេនណា ជកបដបសចនរសក�ងទចេណមកបណណាសសអនក េដមាេល�ាេររង

ក ចតងបកាចងេរព ដចេទ�ព តសចនរសក�ង� សដចណងដ សរាជមរអចតាអបជភតាសសលក ដចទរេវាាសនងេ កមចរដចណងដ សមរងេរលពអចតាអនក ជមចហរដចាចងេមាង�សសក�ងកប

តធមាសសអងកមជរកមរដ� ភជ ក�ងទចេណមអ�ក� សស� សរក (៨៧៣ណកស) កដមជររតន

របចណកសបចរងតមនអងកមពកដេបធកមខន ជបាតធម ៨៤.៧ភមរជយេ តពកេមដងអចតាអបជភតាសសលកកែខរករម ១៥.៣ភមេបវមជរកដរដងអចតាអនកេសព មរតពកេម� សស� សរកក�ងកអេងេេរព (លខ របជរ�រហាបង )

អ�ក� សស� សរកកបរតនរសកសពេេ តពកេមេកសេសទចេេពលកកែខរករមឬអ ស

ភមេរទររឯកភត ក�ងេណព៩២.១ភមរេល�េ “ប” រជង២.៨េល�ឯកភត ាមករ�ាករបមេបវេ តទចណេតអសសចន� ចងេតក បចចកលកេរពរតនរាេងេេតង (លខ របជរ�រហាបង )

អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា កបរតនរសកសពក�ងសចណព េាកទចរមព

ងកដអចតាមចេរ កដតពកេមរសេរមទទជ�េដែ�ពរឯង ក�ងកដកសេកឲ កសធងក�ជបមម ជទេម� កដេងែ�ចមពារាបពកកាសជងេមាង�សស ាណវ ាសមក កទងសសងសក ជមចេរមព

កដាណ� ងឲអ�កដកសេកឲមពភមាាដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ាឯទេម�េកសតហររងសចណង រជងអមខណក ជាសកតធកជទរតនេបធទចេេពសទសក ជមជរសចនរកកាសាមណខ រ

េត មចរចសបា៨ាបង ករចមពមចេរ កដកកាសជងេមាមេណណ ព



21

8.9

10.5

12.1

12.1

15.4

31.6

42.6

0% 20% 40% 60% 80% 100%

other

find out the truth

own coping

duty regarding relatives

reparations

revenge

bring justice

Figure 8: Reasons for the application as a Civil Party

េរអធារជអ�កសេរមទទជ�ដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា? (%ៃរកណា )

ឥ ជយាបទចេេពសចណង59

សចណងសរាសមរងេរលពរតនរន សបកជេរងសចនរស េដអ�ក� សស� សរកភមេរទរ

អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ាមាសចណងេរពយមងបបចទ រជងកកាសជង

េាេរាាេបវាេររងអ�កមជររដកសេកឲ េនេតសពេ រណមព� សសចណង ាមករ�៦០%រជយេ មរៃដដ សមពេទ� ស

សចណងាចងអសស រាណេកសកណ� ៃរអ�ក� សស� សរកទង�ាបង េ សចណងាចងេរពមពរតន

រ� សងឲសរមមរក ាមករ�េរទរជងមពភមាាេល�េ សចណងមពជសចណងជក�ណនាម ភមេរទរៃរអ�ក� សស� សរកទងសរសចណងយន ជកជក�ណនាម សចណងសមចរភត

ដចទជ េសតកមខសងម ឬកសងេរដ� ទណសម�ហររតនរាមា ជទជង រកអ�ក� សស� សរក

មពទចរពរ ចទាមេណណ ពទងសរសចណង កដសបជក�ងរាេភបសចណង�ចនទជ� ដចទជ កេវាទចាណឲារ

ងឲមរងេរលព ឬកសចេាសតាមរៃដដ ស យមងណមជ ាណឲារកដរតនរាមាដបមពងឲ

ក សស សកកាសជង េដអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា េាេរាាេបវាេររងមរងេរលពបចេរ កដមជររទចពមក�ងរា ជន ជបាាសសអនក

59 បរតនរេពតម�មពទេរក�ង : Stammel, N., Bockers, E., Taing, S. & Knaevelsrud, C. (2010) រមតនកអ�កេនសសររមាន ជ ◌ន ម ជេយា សស�ាតាសចណងសរាសមរងេរលពតាាាកែខរករមេនកម�ជTraumatic Stress Points, 24 (6), 7-9.



22

តង៣◌ន ម ជេយា សាសសអ�ក� សស� សរកអចតាសចណង

Total No CPA CPA

េ តសចនរសេប ក�ងក� សសចណងងឲមរងេរលពតា

ាាកែខរករម? (% ប/នស)

80.0

78.0

86.6

េ សចណងមព� សងឲាម ឬសរមមរក ឬាចងតា?

ាម (%) 35.3 34.1 38.9

សរមមរក (%) 51.2 53.2 45.2

ាចងតា (%) 13.5 12.7 15.9

េ រណមពទចណេរេ សចណង កដរតន� សងឲមរងេរលព?

មរៃដដ ស (%) 60.8 60.8 60.6

សរមមរក (%) 1.2 1.5 -

ដ� ភជ (%) 20.8 22.9 14.4

សរមមរកអរ�ជ ជ (%) 11.0 8.9 17.4

េង (%) 6.3 5.8 7.6

CPA = អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

តង៤◌ន រាេភបៃរសចណងេស�េតងេដអ�ក� សស� សរក

សា (%) No CPA (%) CPA (%)

សចណងយន ជកជក�ណនាម 36.8 39.1 30.3

េសតកមខសងម (េសតសែភត អាស ច…) 15.2 13.7 19.5

ាណឲារសរាសអ�កស� ាស រជងមរងេរលពកដេនសស 9.2 6.7 16.0

េរដ� ទណសម�ហរ 9.1 8.4 11.3

វព រជង ដា 8.5 9.2 6.5

កអភជនឌេសដ�កជទ រជងកមខន ជបាេ កកចតសសេណជ មជកមខ 6.9 7.5 5.2

សធេររន មងចាអហ េរមគងា ជក� កសជកមខ 3.7 4.1 2.6

ចាសចណក សមរវា ាចមរាដ� រ 3.1 2.8 4.3



23

កសចេាសតាមរៃដដ ស 2.9 3.7 0.9

ន�អ មម រជង រតពន ជហ (អ◌ាស� ម) 1.5 1.4 1.7

�ជបមម 0.8 1.1 -

ៃយ� ច ក រជង កចណ សរតក�ងរាន�ជសសស� 0.3 0.2 0.4

េង 1.9 2.1 1.3

CPA = អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

៣.៤ ទចរទែធពន

រទចរទែធពនមពទចរពរក�ងបៃរកអេងេេរព កដនចទសរតនកទង�ាបង ដចាចង រា ជន ជបាៃរកេរមសេ សមរសមចចមជររអរន�េរតមន ជបាសសស�េរមសេ សេដៃទដរឲ

េត ដចេទ�ពេរាកមចេរអទមជរាបង អចតាភតបចេរទចេេពរាជមរកម�ជ ាករបមេ េរព

េបវ េដអ�ក� សស� សរករតនរេរមសេ ស តមនកសកសពអ�កភចមជងឲទចពម� សាប

ស� សរក ដចេទ�ពតរកណា កដេ អ�កេនសសររមាន ជ កដពមាមច ក�ងមរសមចច ម�រលរសកជ អ�កកដនាសអមខណក េ រារាប េររអមខណក រេរមែ�ពររជយអចតាេរង ម នាសសែ�ពរ

ាបង មពេបវេកេតង េនេតកដម ជេយា ស រជងែ�មសរតនរាកករាតាភស

អងសេម�សេរជភសកែខ ាចងតាភសែសតាល� រងសទចណទមពទចរពរ េដមាេដពយសាបង េរព

ដចេណ កតជភកម រជងាកករាភសដបបច ចបចលមពរតនរអរន� ក�ងេលាចណងតជរជឲសេរមទ

តងសចណព ក�ងេណពពមរ កាកករារតាសមកជភសអងសេម�សន ជ េរកតជភកមតជស� មព

ជមពអ�កមចណក�ងយសរកអចតាអបរហេកឲេតទរកកដេរារសសក�ងកអេងេេរព េដអចតងេតេបធស� សរកេនទេណ� ពតាកែល ឆ� ច២០០៨ ដ ស កែឧសភ ឆ� ច២០០៩ អ�ក

ដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា កដទចពមក�ងកអេងេេរពម�សបជក�ងទចេណមអ�កេន

សសររមាន ជ ដចាចងេមេនកម�ជ កដរឪកសដកសេកឲេនអនក រា ជន ជបាាចងមច កបដចទជសកមខភតតធមអរន�េដអងកមជរកមរដ� ភជណណេនយខាេេខ ង រជងកចតងអភជនឌាករបមេ ាបតជេសបរកដចាចង េនេត ដចេទ�ព បជរ�រហេនក�ងកអេងេេរពអទមជរ ចណងងឲអ�កដកស

េកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា កដរដកសេកឲាណវ ាសមក រជងរបបពរចនកមខន ជបា

តធមកដរតនរកកសរម បាាមាស ដចេណ ករា ជន ជបារាឆចងរង កចង េរេកអ ន េហ ឌទ រនាសេ�ម ក�ងអចតងេតៃរ

ករាមចបជរ�រហ ម�ៃយ�បា១៧ កែកម�ន ឆ� ច២០០៩ តអទរកណា កដេ អ�ក� សស� សរក កដរមចរដចណងអចតាកមចរចមរមព អទបបពឥបជតេ ឥ ជយាបាសសតពកេមទចេេពអនក រជងទចេេព

អ ាមរៃដដ សតារត�ជកណក េរព



24

2៤. កសជកមជមពអ�កដកសេកឲ (២០១០)

6៤.១ ន ជបាសសស�

េរមសេ សមរសមចច

ទចរពរសាៃរអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ២២៦ណកសរតនរស� សេន

ក�ងេែ�-រករងៃររាេបសកម�ជ ដចទរាបង ក�ងតងនងេរកម តពកេមែ�ពរបបពដចណងអចតា

កាដជេសប ឬកបបពករៃរេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ាសសែ�ពរេនអនក ដចទរតណម ណក�ងមចតចក៣ អ�ក� សស� សរកាចងអសសក�ងកអេងេេរពសបជក�ងទចេណមមរងេរលព

ដចាចងេមាង�សស កដរដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា េនទចេេពមែអនក

តង៥◌ន

អ�ក� សស� សរកតមេែ�រាមព (%)

កចត 24.3

សធ េវង 17.7

កចតងសស�� 10.6

សវងករង 8.4

កចតងសនម 7.1

តកកន 6.6

េកពកង 5.8

រតពសាររ 4.9

រមជ ា 3.5

កចតងសឆ� ចង 3.5

រកេទព 2.7

ភ�ចេត 1.8

កណ� 1.3

ៃាម ជរ 1.3

េសវមា 0.4



25

អ�កេបធស� សរក

ាបស� សរករតនរេបធេតងេដអ�កេបធស� សរកមចណទជ�ន ជបកមរជ ជកម�ជ េកស

កណ� ៃរតពកេមរទចពមក�ងកអេងេឆ� ច២០០៨/២០០៩ម�ងពទេរ អ�កេបធស� សរករតនរ

ាណ� ពាណ� ក�ងសជក� សលមពនេតតាស� រក បសណារ�ចនទជ�េកសតហររងស�បម ក

ាមពបងេជទ�ចនទជ� រជងន ជកសែភត�ចនទជ� រតនរកមកកណណច ែ�មស រជងបសណារៃរ

តងសចណព រតនរកមកតជភកម រជងកករមតន េនេតនចទស ក�ងនមាណ� ពាណ� ជកសកស�ង អ�កេបធស� សរករតនរាេរងរអចតាេាវាេរារសសតងសចណព


អ�ក� សស� សរកាចងអសស កដទចពមក�ងកអេងេបាតាេរព ជអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដ

មាណ� ងដ�ាេនណា កដរតនរស� សម�ងពទេរក�ងឆ� ច២០០៨ ឬ២០០៩ តពកេមរតនរ

បចណកសបចរងម�ងេបវ ក�ងាចណងេស�សចងឲទចពមក�ងកអេងេបាតាេរពេបវ ក�ងទចេណមអ�ក� សាបស� សរកាចងអសសក�ងកអេងេេ កបាមព ១២ណកសមជររតនរ

កេេជយខាេត ៥ណកសាដជេសបមជរទចពម ែណនកដាបស� សរកទចរពរតាមជររតនេបធេត េដសកាបង សែភតេកសតហររងអ មពងឲស� េបវេណព អ ាអ�ក� សស� សរកតាណកស

របបពមណភតក�ងនេតៃរកេបធស� សរក ជសា ទចេណមអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជ

េដមាណ� ងដ�ាេនណា ២៤៧កដរ� សស� សរកក�ងកអេងេមរ ២២៦ណកសរ� សស� សរកជយខា

ម�ងេបវក�ងកអេងេេ កបាតា

អ�ក� សស� សរករតនរស� សជក�ណនមពាមែផវ ស េដេរារសសភសកែខ េនទេណ� ព

ៃយ�បា២ កែល ឆ� ច២០១០ រជងៃយ�បា១០ កែប�ច ឆ� ច២០១០ មររងេបធស� សរករាមព អ�ក� សស� សរករតនរ� សតហ មរអចតាទចណទនងេរកម រជង

រតន� សករតមេរតងផវ ស សរ ក�ណនសខហរមទជ�ាចងយសរងៃរាបស� សរក

នេត រជងរារាបៃរាបស� សរក

សជបជក�ងកាដជេសបមជរេល�សចណព ណមព កបដចទជ សជបជក�ងកាមាសាបស� សរកក�ង

េតណកបរ

េលកណក ៃរកកមកស� ស រជងអណមជកភត

េនទងាមាសាបស� សរករាមព អ�ក� សស� សរកបបពរកដចដប ចទមព ម�មងមព ជមបឲម ាបស� សរករាមពរតនកនេត១េមង ករ�ព



26

7៤.២ ន� តមសសកនង

ន� តមសសកនងដចទរាបង េរព រតនរាេងេក�ងរករមកបាសស bzfo េដរកជទសរក

ជមពអងកបាភាអច កម�ជ ន� តមសសកនងមពទចរពររតនរកេទតាកអេងេបាមព អេយសកងមពទចរពរ (កេតទជ�រងរាេយម រា ជកមខក�កអមខណក េររងេសទក�ាសេរមទាសស

លក ាមពេ សាសសកសកងេ មាន ជ ាសសអ�ក� សស� សរក) ជកកកសរមតង

សចណព កដេដមេតងាេងេេតងេដ Orth & Maercker60 សចណព ាពរស�ាតាក សេេទចេេព

កសចអភហេាសាសសឌទ រជងកេ កកងេាស រតនរកេទតាសចណព កដេដមេតងាេងេ

េតងេដ Allan រជងសរក ា61 រមាសសចណព ាចងអសសរតនរសរមាេរតមា ជាបកម�ជ សចណព យខាាចងអសសរតនរាកករាតាភសអងសេម�សេរជភសកែខ េដអ�កទជ�ន ជបកកម�ជ

រជងាកករារតាសេរជភសអងសេម�សន ជ េដអ�កាកករា កដមជររ ស/េេសចេេេដេ◌ម

ជភសអងសេម�ស េដមាេវងផវ សអចតាមណភតៃរកាកករា េដមាងឲយសាល� េររងែ�មសេដម

8៤.៣ ប

កាបង រជងកន ជភមបជរ�រហ

បជរ�រហរតនរន ជភម េដេរារសសកមខន ជបា Statistical Package for Social Sciences (SPSS) កចកណ ១៧.០ ជបចេរ ាកមចេរណណរតនរាបង ជរករមាចងមចៃរអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជ

េដមាណ� ងដ�ាេនណា សាទចរពរ២២៦ណកស សចណព ែ�ពអរប� ងឲរទេម�ាេរទរ (មចសាបជ កសេរកមទចណងេមងេ ទចរពរជ “%ៃរ

កណា ”) ដចេទ�ពរករធជកាបង អចតាភមៃរអ�កកដរ� សទេម�រាមព រាសជរេាសចណព េណពរតនរសពក�ងកអេងេាចងតាេណព កេរាាេបវាតៃម�តង

កអេងេេ កបាមព (២០០៨/២០០៩) រជងកអេងេេ កបាតា (២០១០) រតនរាបង

60 Orth, U. & Maercker, A. (2004). េ កមចរចមរមពមរេខសេបធងឲមរងេរលពតាឧរកជដ�កមខបបពរចនកាមពបងេជទ

�ចនទជ�ជយខាម�ងេបវឬ? Journal of Interpersonal Violence, 19(2), 212-227. 61 Allan, A., Allan, M.M., Kaminer, D. & Stein, D.J. (2006). កកសធង សអចតាបចណកសបចរងតងកសចេាស រជងកអភហេាសងឲក�ងទចេណមមរងេរលពតាក ចេលភសជបជមរស Behavioral Sciences and the Law, 24, 87-102



27

រាជសសស�សងេម

ទចរពរសាៃរអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណជ ២២៦ណកសក�ងកអេងេេរពរតន

រាបង តាកអេងេេ កបាមពក�ងឆ� ច២០០៨/២០០៩ ជមបឲម អ�ក� សស� សរកនសសជងមរ

១.៧ ឆ� ច តង៦ : រាជសសស�សងម

បចរចមរសមចច (n) % សស�ា អមបឲម

អ (S.D.)

សប រភតរមស

េវាក េមម កងព េន ាន េង

226 70.4% 58.5 (9.7) 56.2 36.7 2.2 2.7 2.2

អ (%) កអាស ច

35-44

ឆ� ច

45-54

ឆ� ច

55-64

ឆ� ច

> 65

ឆ� ច

កអាស ចមបឲមមជ

ជឆ� ច (S.D.)

អក�កមខ (%)

ប ជទ ពទ េប

8.0 27.1 36.9 28.0 3.8 (3.8) 40.4 24.4 35.1

មរជ ជេដមភម ជទ (%) មចេររសសណ (%)

កែខ នម ទជរ េង រតពតប អ◌ាស� ម រមាសវ េង

77.9 13.3 0.9 8.8 79.2 18.1 2.2 0.4



28

រា ជកមខ រជងាមពេ សេ រករមរមសាសសអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជ េដមាណ� ងដ�ាេនណា

អ�ក� សស� សរកាចងអសសរដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា មរកអេងេ

េ កបាមពក�ងឆ� ច២០០៨/២០០៩ អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា េនក�ងមរសមចចេរពរជយេ ក�ងទចេណម

ជង៧៥ភមៃរកណា ាចងអសស សមជករករមរមសមជាសសែ�ពរាចងអសសដងអចតាកដកសេកឲាសស

ែ�ពរ ក៥ភមាមេណណ ព កដមជរររាសរណេសពក�ងរមសាសសែ�ពរ

ក�ងទចេណមអ�កកដររាសរករមរមសែ�ពរ (សា២១៤ណកស) ជទ ពទណសសរបបព

រា ជកមខអន ជមជរតាសមជករករមរមសាសសែ�ពរ េនេតតពកេមររាសតាកដកសេកឲ េរទរជង

77.3

17.55.2

0%

20%

40%

60%

80%

100%

all of them some of them no one

Figure x: family informed (%)

77.4

17.35.3

0%

20%

40%

60%

80%

100%


Figure 9: Family members' knowledge about the application as indicated by the participants

27.4 27.440.9

3.3 0.90%

20%

40%

60%

80%

100%

very positively positively neither positively, nor

negatively

negatively very negatively

Figure 10: Family members' reaction towards the application as indicated by the participants

Do your immediate family members know that you applied to become a civil party to the ECCC? (%)

េ តពកេមររា ជកមខយមងេមមទេនេតកដតពកេមេអ�ករដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

េនអនក? (%)



29

េកសកណ� រជយេ របបពរា ជកមខន ជមជរ េរទចេេពកណា េងេបវេ រា ជកមខន ជមជរ កបមជររបបព ទចកណកអន ជមជរកបមជររបបព ាករបមេ េរពេបវ សមជករករមរមសហកសដចទ

ជ រាភតៃរកលចរបក�កសងម រជងកេ កបកទជ�ដបសចនរសមព េកសតហររងកដកសេកឲេរព ៤០ភមរអមខណក េ បបពរកលចរបតាសមជករមសាសសែ�ពរ “មងន� ◌◌◌ចង” េកសតហររងក

ដកសេកឲេនអនក ៣៧ភមរជយេ ែ�ពររអមខណក េ បបពរកលចរប “ខមមពសម” ១០ភមបបពស សេ រកលចរបតារមស “ ជទ ពទ” ឬ “អ សេសព”

ាមពេ សកដកដកសេកឲ ឬកទចពមាសសអ�កដកសេកឲេនអនករេ រករមរមសាសសតពកេម

ជបចេរ ម�ន ជមជរ រជង លខ ររា ជកមខអធាាចងអសស សាេរ ករចភមាមេណណ ពាបង េ រាមពេ ស

អន ជមជរ

កលចរបតាេមន ា

អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា មជររមករតនកជនចទសរចនកលចរបតា

រករមរមសាសសតពកេមាមេណណ ពេប ាមករ�កបរតនកជនចទសកដរចនមចរពក�កទាស “នាសតាេតេទ

ដាកដចេណពយសេរ េដមាទចពមក�ងកជទដចេណ ករា ជន ជបា េដមាណ� ងដ�ាេនណា ាចងឡរតន

39.1 37.2

14.08.8

0.90%

20%

40%

60%

80%

100%

very much quite a bit neither supported, nor unsupported

a little bit not at all

Figure 11: Feeling of support by family members as indicated by the participants

Did you feel supported by your family regarding your application as Civil Party to the ECCC? (%)

17.731.0

46.5

1.8 3.10%

20%

40%

60%

80%

100%

a very positive impact

a positive impact

neither a negative, nor a

positive impact

a negative impact

a very negative impact

Figure 12: Impact of application/participation on the family as indicated by the participants

What impact has your application/participation at the ECCC on your family? (%)



30

ចណងេដេមន ា ចណងេដមាណ� ងដ�ាេនណា មពចា េនរមាសេតាចងអសស” (បចតហ៣៣)62

នាសតាេតកដអ�កដកសេកឲរតនរបបពស សជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ភ� ម តពកេមកបនចទសរតន

រេមន ាមពចាកដ តពកេមកបេដ ពណបាយមងសចនរសងកដមរេតេទដាកដចេណពយស េដកមពា រជង

ស� សកចរក�ា រជង� សេយា សក�កទាស េកសតហររងេកឲសចាសសតពកេម េាពជយមងណកបេដ ពរតករមចរពតាេមន ា េបាកេបធាណ� ងឧបណក រាឆចងរងកាដជេសបអទរារត�ជេររ ក�ងទចេណមមរសមចចេរព ៦១.១ភម (១៣៨ណកស)ៃរអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ា

េនណា ស សេមន ាាសសែ�ពរ (លខ របជរ�រហាបង ) បនងេរកម កដរាបង ក�ង ចាភត

១៣ រជង ១៤ សចេសេរេ កអ�ក� សស� សរកាចងេរពាមេណណ ព ទចេេពកបចណកសបចរងជមពេមន ា ៨៤.១ភម ម�ជកមពាមែផវ ស រជង២០.៣ភម មពា

តមបចសហតវ (លខ របជរ�រហាបង ) អ�ក� សស� សរកេសវកាចងអសស កដស សេមន ាាសសែ�ពររ

បចណកសបចរងផវ ស ឬរាេយ េនេតស� សរក យមងេហទណសសម�ង េរទរជង៦០ភម

រជយេ តពកេមរបចណកសបចរងេរទរដងជមពរងេមន ាែ�ពរ

អ�ក� សស� សរកភមេរទរ កដទង�ាបង េ ស សេមន ាាសសែ�ពរ រកេតទជ�

រងេមន ាាសសែ�ពរ រកអ�ក� សស� សរករចមពណកសាមេណណ ពមជរាបជ កសេ “េតទជ� ឬមជរេតទជ�” កដ ាឯអ�កេង យមងេហទេ “េតទជ�” េាមជរដចេទ�ពេប េ “េតទជ�ន� ចង”

3.6

32.623.2 21.7 18.9

0%

20%

40%

60%

80%

100%

never once twice three times more than three times

Figure 13: Frequency of lawyer consultation as reported by the respondents

How often did you consult your lawyer, either by phone or by direct contact? (%)

62 ន ជរ២៣ ៃរន ជរៃវក�ង (ន ជេសបរកមខេ កបារចមព) ៃយ�បា១៧ កែកប� ឆ� ច២០១០



31

ទចេណពដងអចតាកដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

ក�ងអចតងេតៃរកេបធស� សរកេ កបាតា ជមបឲមរនេត១.៧ឆ� ចាណវ ាសតាកអេងេ

េ កបាមព រាណេកសកណ� ៃរអ�ក� សស� សរកមជររដងេ កតាេដមមក តពកេមរ

ដកសេកឲសរាសសចណច េរងណមពេត េាតជរជឲេមកអរមរសមចចៃរអ�កកដបបពដចណង

េ ែ�ពរជអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា (១១៣ណកស) រាណមពភមាា (២៨.៣%) េនកមជរដងេេ តពកេមរតនរបបពស ស ឬាដជេសបក�ងសចណច េរងណមពេត (មជរាបង បជរ�រហ)

ាណវ ាសតាេទដាកដចេណពយសសរាសសចណច េរង០០២េនៃយ�បា១៥ កែកប� ឆ� ច២០១០ពទមក េសទក�ាសេរមទដចាចងេមស�ាតាកបបពស ស រជងាដជេសបេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

កបរតនរេទ

យមងណមជ េដអ�កដកសេកឲកដរតនរាដជេសបមជរបបពស ស អទដកសាណ� ង

ឧបណក រាឆចងរងេសទក�ាសេរមទេរព ក�ងនេតដាសៃយ� រជងតមនេមន ាាសសែ�ពរ ដចេទ�ព ទចេេព

អ�កកដរា�ងឧបណក កចតងងសនចេសទក�ាសេរមទទងេរកេនេត ក�ងនេតៃរកេបធ

ស� សរក

យមងណមជ េកសកណ� រមៃរអ�ក� សស� សរករបបពតហ មរពទ សេរអចតា

េសទក�ាសេរមទទងេរកៃរកេកឲសចាសសែ�ពរ (លខ របជរ�រហាបង )

រាភតទមងៃរតហ មរ េកសតហររងេកឲសចាសសតពកេម ម�ាម ជកអងកមជរកមរដ� ភជ

(៣៧.២%) ចណងេដមាណ� ងដ�ាេនណា រានច ចារស កដេដ ពជាមសចនរសក�ងាណ�

សរមមរកអងកមជរកមរដ� ភជ (៣២.៧%) រជងេមន ា (២៤.៨%) រាភតេងេបវ រ ៧.១ភម ជទេម�េរទរ (លខ របជរ�រហាបង ) ជបចេរ អ�ក� សស� សរករតនរមចរដចណងផវ សជ

0.0 0.0 4.4

40.954.7

0%

20%

40%

60%

80%

100%

very unsatisfied

unsatisfied neither satisfied, nor unsatisfied

satisfied very satisfied

Figure 14: Satisfaction with the lawyer as reported by the respondents

How satisfied are you with your lawyer? (%)



32

ក�ណនាម រ៨២.៣ភម រជង១៧.៧ភមតមនបចសហតវ ជែជ េរាជមេបក

ៃរកមចរដចណងដ សអ�ក� សស� សរកអចតាេកឲសចាសសតពកេម រ៧.១ភម (លខ របជរ�រហាបង )

ក សេេអចតាកមចរចមរមពេរងក�ា ឌទ

កចង េរេកអ ន េហ ឌទ ជមរៃដដ សដចាចងេម រតនរដកសងឲបបពេាសេដអនក សនណកមចរចមរមពរនាសេ�មេនៃយ�បា២០ កែមាណ ឆ� ច២០០៩ េរសរកមរតនររាកសេន

ៃយ�បា២៦ កែកកេដ ឆ� ច២០១០ ៧៩.២ភមៃរអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា កដពមាមច ក�ងកអេងេេរពរជយេ តពកេមរតមដរកជទដចេណ ករា ជន ជបាេនអនក (លខ របជរ�រហាបង )

ក�ងទចេណមអ�កកដរអពអងេរតមដរកជទដចេណ ករា ជន ាបា រាភតតហ មរកដរ

េល�កកាសជងេម ម�រាតហរតធមតហ មរ តជេសស បចបសរក កដរតនរេរារសស

េដរាណតាភមាាៃរអ�ក� សស� សរក រជង ន ជបឲ(៤២%) រាភតាករបមេបវ ពមរ សកមខភត

តធម ដចទជ កជទរាមចណណ េវាទចេតងេដអងកមជរកមរដ� ភជ រជងេដរកទចពម

តារាជតដ� ដចទជ កអេមជ ងឲមកបសណសនណកផវ សេនអនក (១៨.៩%) ៤៣.១ភម

ៃរអ�ក� សស� សរករអេមជ មកបសណលកេនមរាភ�ចេតពទេរ (លខ របជរ�រហាបង )

ក�ងទចេណមអ�ក� សស� សរកាចងអសស ៤១.២ភមរជយេ ែ�ពរដងអចតាកដកសេាស

ឌទ (លខ របជរ�រហាបង ) ដចេទ�ព អ�កាចងេរពរតនរសពអចតាទចរពរជកសលកសៃរឆ� ច កដឌទរតនជាស

ក�ងតរណល ាណវ ាសតាកេទសរកម

63.9

42.2

18.913.3 9.4 7.8 5.0 7.2

0%

20%

40%

60%

80%

TV Radio Visit hearings NGO meetings

Newspaper Contact with other

applicants

Contact with lawyers

Other

Figure 15: Sources of information about the trial as indicated by the respondents

េ អ�កតមដរកជទដចេណ ករា ជន ជបាេនអនកេដេាវាណ? (%)



33

នេតជាសតរណលជ�ចនក ដចទាបង ក�ងសរកម ម�៣៥ឆ� ច េាេាពជរតនតឲពេដ

េរទមងតា ដចទរេវាាសក�ងេសទក�ាកយ�ងកណក តរឲ សាករបមាសសសរកម ម�បាមព លករសេរមទតឲពនេតរចឆ� ច េដឌទរតនរកមបកេរកមកេចចងេយេដែស

ទាស មររងល សរតនរាមជច រមកសបជេរកមកេចចងាសសអនក បាតា ឌទរជាសតរណល

១១ឆ� ចពទមកេរ េនេតកដកក សេាសរតនរសេរមទជទងេរក េរពររហ

េ ឌទរតនជាសតរណលនេត១៩ឆ� ចេបវ កដេរពរតនរកចណ សជទេម�ដបរមរតន

សរាសសចណព នងេ ក�ងកណា កដអ�ក� សស� សរកេល�េ៣៥ឆ� ចេបវេណព ទេម�េរពរតនរ

ាកយសេជសចទណកមព ាបជ កសេតពកេមមជរដងអចតាទចកណកៃរកតឲពេរព ទេម�ៃរអ�កកដាបង េដងអចតាកដកសេាស (៩៣ណកស) រតនរតធមម�ច១៩ឆ� ច

(៣៤.៤%) រជង៣៥ឆ� ច (២៣.៣%) កដេរពាបង េ អ�ក� សស� សរករទចេណពដងេនករមជ

ជកសលកសមពអចតាសរកម េរទរជង៥០%ររជយេ ឌទរតនរដកសេាសរចដ ស១៩ឆ� ច

ឬ៣៥ឆ� ច ក�ងទចេណមកដរអពអងេរដងអចតានេតជាសតរណល រាណមពភមាា

ដងតជរកដអចតានេតជាសតរណលរមរតន ម�១៩ឆ� ចេបវ កដឌទរតនេនជាសតរណល

យមងណមជ េរពាបង េ ទចរពរដបមពងឲក សស សៃរអ�កដកសេកឲបបពដចណងរេរទរអចតា

សរកម ាមករ�មកមងន ជេបវ តអទជសចទណកមពេ សរកមរតនរអេងេជក�ណនបច ច

បចលជង េម សដងអចតាភត ចអជាសសត អ�ក� សស� សរកាាណកសកដរតនរដកេទតា

ពេែាចងេរព អពអងេ ែ�ពរទសសណសសេ ឌទបបពរកក សេាសមពមាន ជ សរាស

មរសមចចសា េរពររហេ ១៣.៧ភមរដងអចតានេតជាសតរណលរមរតន (លខ របជរ�រហាបង )

សអ�ក� សស� សរក កដរតមដរដចេណ ករា ជន ជបា ាមករ�ាបង េែ�ពរមជរដងអចតា

កក សេាសឌទ រតនរមចរដចណងេដអ�កេបធស� សរកអចតាសលរកមេប េរពេបធេតេដ

កអរអបាបេដម កដពមាមច រចនបជដ�ភតដចទេវាាសនងេ កដណចេរកនេតជាស

6.7 5.6

34.4

3.3

11.1

23.3

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

3 5 6 10 15 16 17 18 19 20 25 26 30 35 40 50 60

Figure 16: Prison term of Duch according to the respondents knowledge

How many more years does Duch have to serve in prison? (%)

years



34

តរណលតជរកដ (រករមកដរតនរមចរដចណង) រាសជរេាអ�ក� សស� សរកមជេ ែ�ពរដងអចតានេតជាសតរណលរមរតន ាមករ�� សទេម�មជររមរតនេណព មជររក� សតហ មរាករបម

េបវេត (រករមកដមជររតនរមចរដចណង) ជបចេរ េរទរជង៦០ភម “េតទជ�” ឬ “េតទជ�ន� ចង” រងសរកម ១០ភម

រជយេ “េតទជ�ង រជងមជរេតទជ�ង” ែណនកដរាណ� កសក�ងទចេណមាពរណកស “មជរ

េតទជ�” ឬ “មជរេតទជ�េសព” រកេរាាេបវាតងរករមៃរអ�ក� សស� សរក កដរាសអចតា ពេែ េយងេរតម

ទចេណពដងផវ សែ�ពរាសសតពកេម (រករមកដមជររតនរមចរដចណង) រជងរករមអ�កកដរតនរមចរ

ដចណងក�ងនេតៃរកេបធស� សរក (រករមកដរតនរមចរដចណង) រករមកដរតនរមចរ

ដចណងេដអបាបេដមបចរងជ “មជរេតទជ�” ឬ “មជរេតទជ�េសព” ជទជងរករមេងេបវ េេម�១៦.៧ភម េាេរាាេបវាជមពរង៣៦.៦ភម េរកប “េតទជ�” ឬ “េតទជ�

ណសស” េរទរជងរករមេងេបវ េេម� ៦៩.៧ភម េាេរាាេបវាេររង៥៦ភម

រកសកសពាករបមេបវអចតាក សេេទចេេពសរកមដ សអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរ

ជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ៣៦.៧ភមរជយេ ត “មជរយស េរកបមជរប�រស” ១៦.៩ភម

ន សបកេ “យស” ១៧.៨ភមេ “យសេតក” រជងស សាមណខ រេបវមជេ ត “ប�រសប�” (២០.៩%) ឬ ៧.៦% េ “ប�រសប�ណសស” (លខ របជរ�រហាបង )

រករមកណ� ភមេរទរកដមជេកក សេាសមជរយស កកបមជរប�រសេណព ពមជមពរង

កេតទជ�រងសរកមេនករមជែ�សសជបចេរ ដចទរាបង នងេ អទទង�ាបង េ

13.8 11.1 11.1

38.7

25.3

7.6 9.113.6

43.2

26.522.6

14.07.5

32.3

23.7

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Very unsatisfied Unsatisfied Neither satisfied, nor unsatisfied

Satisfied Very satisfied

Figure 17: Satisfaction with the sentence against Duch as reported by the participants

Total Informed group Not informed group

How satisfied are you with the sentence against Duch? (%)



35

នេតជាសតរណលរតនរតជនណេសមមឲ េដអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ង

ដ�ាេនណា ភមេរទរេនក�ងកអេងេេរព រា ជកមខនងអមខណក េររងកក សេាសឌទ ជកកាស រតនរាបជ កសេ រក�ណន

ន ជមជរ តាសចណកសអ�ក� សស� សរក ក�ងេណពរកេតទជ� កបចេស រជងេបរភតជេដម

រា ជកមខអន ជមជរនងអមខណក ដចទជកែងសម ឬកែកទជ� រ ជទ ពទ

េដមាទងសដងេេ កក សេាសដចទេម�ទ កដអ�ក� សស� សរកមជេសមមឲេណព េងែ�ច

រសពតពកេមេេ ឌទមពកក សេាសាមណខ រឆ� ចេបវ េាេយងេរតមក សេេអចតា

េលកណក �ជបមមេ◌ផវ សែ�ពរាសសតពកម ទេម�ាបង រចនមចចាាដចណកសករ រាណ២០ភម

េរមសេ សកនេតជាសតរណលម�ច១៩ឆ� ចេបវ កដឌទរតនជាសមក ាឯមពភមាពរេបវមជេ

ឌទមពបបពរនេតជាសតរណលកករងកក សេាសនេត៣៥ឆ� ច កដមជរ

ារសក សេទ េរភមេរទរ តពកេមរជយេ ៣០ឆ� ច ករករមបាាាលចរបងឲរកក សេាស៤០ឆ� ច

ឬេ សរ�ងេបវ មពងឲក សស ស អ�ក� សស� សរក៣៩ណកស (មជរាសាមច ក�ង ពេែេរព)ាដជេសបមជររតម

� ស ពេែណមពេត េររជយេ ទងសេេឌទេនក�ងមកអសសមពមាន ជ

14.7

5.8

5.8

54.0

59.8

25.3

30.7

25.3

17.0

16.5

36.0

44.9

44.4

20.1

14.3

24.0

18.7

24.4

8.9

9.4

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Satisfaction

Relief

Pride

Anger

Disappointment

Figure 18: Emotional reactions about the sentence as experienced by the respondents

Not at all A little bit Quite a bit Very much

What did you feel when you heard that Duch was sentenced to serve 19 more years in prison? (%)



36

ដចទជចាឌទ អនករណចកមរៃដដ សកែខរករមជក�ណនាមមកទចេេពមែ

សណមរ ដចេទ�ព អ�ក� សស� សរករតនរសកសពអចតាក សេេណេតាទារ�ាសស

តពកេមអចតាឌទ េសវកេកសកណ� ៃរមរសមចចក�ងកអេងេេរពរឯកភតេ “ឌទរសចងឲអភហេាស

េដេសខ ព” រាណ� កសក�ងទចេណមាាណកសមជរឯកភតាចងយសរងេររង� េរពេប រ

ដចទល� េរពកដទចេេពសចណព កដេេ តពកេមមជេ “ឌទតជជេសកស� ទចេេពអធាកដល សរ

រារត�ជក�ងាាកែខរករមកដឬេប?” អ�ក� សស� សរកឯកភតេរទរជងេររង� កដេ “ឌទរសចកអភហេាសទចេេពអធា

កដល សររារត�ជ” រជង “ឌទរសភតកចរសាសសែ�ពរ”

16.3

29.2

28.1

11.2

8.4

21.3

19.1

20.8

53.9

38.2

41.0

33.1

21.3

11.2

11.8

34.8

0% 20% 40% 60% 80% 100%

has admitted his guilt

genuinely asked for forgiveness

was truly sorry for what he did

made an excuse for what he did

Figure 20: Perception of Duch today as reported by the participants

I strongly disagree I disagree I agree I strongly agree

3.8

11.3 10.2

17.2

9.712.9

7.5

3.20%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

0 3 5 6 7 8 10 15 18 19 20 24 25 30 32 35 39 40 45 49 50 60 69 70 79 80 99 100

Figure 19: Prison term of Duch that the participants wish for

To how many more years in jail should Duch have been sentenced? (%)

What do you think about Duch today? Duch … (%)

years



37

ក សេេអចតាអនក រជងសកមខភតេកសតហរេង

៩០ភមៃរអ�ក� សស� សរកាចងអសសរជយេ ជមពរងទចេណពដងកដតពកេមរ

ណេតាទារ�េរព តពកេមរងដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ជយខា េេម�៨៤.១ភមរជយេ “រកដណសស” រជង៥.៨ភមរជយេ “រងដកសេកឲ” (លខ របជរ�រហាបង ) េាពជយមងេរពក�ា េសវកេកសកណ� ៃរអ�ក� សស� សរកម� យមងេហទណសស “ ជទ ពទ” អចតាសន�ជភតផវ សែ�ពរ ជបៃរកដកសេកឲាសសែ�ពរ

រកទចរពរ ជទ ពទាចរកណក អចតាាបតជេសបរកអន ជមជរជកសកស�ង ៩៧.៣ភមរជយេ ែ�ពរមជរកដរមពារាបពាបង អធាេប េកសតហររងសរ�ជសែផវ សែ�ពរាសសតពកេម ជបៃរសកមខភតាសសែ�ពរាកសបជររងអនក ៩៦.៩ភមកបរជយកដេ ែ�ពរមជររមពា

រាបពាបង េកសតហររងអនកេត (លខ របជរ�រហាបង )

មពភមាារជយេ តពកេមេមរជកសេ លកេបធកឯកមឲ “ាចងយសរង” តាឥបជតក�ក

នងរេយ ១០ភមរជយេ ែ�ពរមជរេមរេដចេទ�ពេសពេត រជង១៨ភមេមរេ ឯកម

ភតាសសលក ក “ ជទ ពទ”ាមេណណ ព េាពជយមងេរពក�ា ៣៣ភមេមរជកសេរេ អន�រ

ាចងយសរងៃរឥបជតនងក�ករេយ កដជបយមងន ជមជរក�ងា ជាបកម�ជកដ

ជកកាសលខ រកេមរបកទជ�េ លក63 ទចកណកអ�ក� សស� សរកឯេបវាបង េ ែ�ពរមជរមជរេមរជកសេ ឯកមភតាចងយសរងៃរលកេរពេត

46.0

3.1 4.0

29.6

17.3

0%

20%

40%

60%

80%

100%

not concerned at all

a little bit unconcerned

neither concerned, nor unconcerned

a little bit concerned

very concerned

Figure 20: Concerns about their personal safety as stated by the participants

Are you concerned about your personal safety as a result of your application as a Civil Party to the ECCC? (%)



38

63 Pham, P., Vinck, P., Balthazard, M., Hean, S. & Stover, E. (2009). So we will never forget. A population based Survey on Attitudes about Social Reconstruction and the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia. Publication. Retrieved November 16, 2010: http://hrc.berkeley.edu/pdfs/So-We-Will-Never-Forget.pdf

កេរមែ�ពរទចេេពកពម

តាភមាាមជេ អនករងពមទចកណកដ សកពមេនកម�ជ រជងេសវកអ�ក� សស� សរក

ាចងអសសេបវមជេ រងពមទចកណក យមងេហទណសស “ជទចកណកណមព” សចណព ដចទល� េរពកដ

រតនរសពដ សអ�កទចពម� សស� សរកក�ងកអេងេេ កបាមព ក�ងឆ� ច២០០៨/២០០៩ ពេែៃរអ�កកដរជយេ លកេរពរងមជរពមទចកណកដ សកពមរែ�សសជង

ារ�ជទ ក�ងកអេងេេ កបាមព េាេរាាេបវាេររងកអេងេបាតា

9.618.3

39.432.6

0%

20%

40%

60%

80%

100%

not at all a little bit quite a bit totally

Figure 21: Opinion on political influence as stated by the respondents

Do you believe the court acts independently from political influence? (%)

61.0

34.8

4.3

58.8

32.9

8.2

0%

20%

40%

60%

80%

yes in part no

Figure 22: Opinions on the ECCCs contribution to reconciliation as indicated by the participants

2010 2008/2009

Do you think the ECCC will contribute to reconciliation in Cambodia? (%)

http://hrc.berkeley.edu/pdfs/So-We-Will-Never-Forget.pdf�



39

រា ជកមខេររងកមចរចមរមពក�ាឌទអទពមទចកណកកដេនរងសទចណទេរព អ�កទចពម� ស

ស� សរករតនរសកសពអចតារាេភបៃរាមពេ ស កដដចេណ កមចរចមរមពរេ កេរមែ�ពរ

ពមាសសតពកេមជមពរងមរៃដដ ស ៤៨%រជយេ កមចរចមរមពរ “ាមពេ សន ជមជរេ កេរមែ�ពរាសសតពកេមក�ងក

ពម” ែណនកដ១៤ភមរជយេ តរ “ាមពេ សអន ជមជរ” រជង៣៨ភម សេេ

េ “ាមពេ សអន ជមជរកបលខ រ រជងាមពេ សន ជមជរកបលខ រ”

កបាមករ� ៣៩ភមរជយេ ែ�ពរេនមជរារសេរមែ�ពរពម “ា សកេសព” េនេតកដ

សកសពផវ សអចតាាបង េរព ក៨ភមាមេណណ ព រេរមែ�ពរ “ជេយសទ” ក�ងកពម ាមករ�១៨ភមេល�េ ែ�ពររេរមែ�ពរ “េរទរេរ” រងសទចណទេរព មពក សស សងកដេ កេរមែ�ពរក�ងកពម រកេករេតងក�ងទចេណមមរសមចច នាសតចងតាកអេងេេ កបាមពក�ង

ឆ� ច២០០៨/២០០៩មក កេរាាេបវាេរពាបង េ ក�ងនេតដបែ�ាេនទេណ� ពកអេងេាចងតា

ក ាកទេរមរដបមពងឲក សស សមពេរកកេរមែ�ពរជងមរក�ងកពមរេក រេតង េេម�អចតងេតកដរមាដណ� ាសភមេរទរៃរកមចរចមរមពជសណនក�ងេរងក�ាបាមពាសសលក

េរព

14.0

37.648.4

0%

20%

40%

60%

80%

100%

a negative impact

neither a negative, nor a positive impact

a positive impact

Figure 23: The trials impact on readiness to reconcile as stated by the respondents

What impact has the trial against Duch on your readiness to reconcile with the perpetrators? (%)



40

អ�កទចពម� សស� សរកកបរតនរសកសពេេ រអធាកដតពកេម សេបយាសកដឬេប

េកសតហររងសកមខភតាសសតពកេមាកសបងរងអនក ៦៦.៤ភមរជយេ លខ រអធាកដតពកេម

សេបយាសេត (លខ របជរ�រហាបង ) យមងណមជ ១៤.៦ភមៃរអ�កទចពម� ស

ស� សរករក ចនរអមខណក រងនេតដបកនងអណ� កដលកេរពរេរារសស ជក

កាស តពកេមាបង កម�េ មរៃដដ សអទស� ាស មរេតតពកេមរតនរក សេាស រកអ�ក

ទចពម� សស� សរកាមណខ រណកសាមេណណ ពម�េ កមចរចមរមពរងមជរណចមករចន�ជបមមេត (៤.០%) ឬរជយេ តមាកកករចនរត�ជកណក ៃរកន�នាសេតងន ជ (២.២%) (លខ របជរ�រហាបង ) ាករបមេ េរពេបវ អ�ក� សស� សរករតនរេស�សចេយា សណណ កដតពកេមអទ� សរ េដមាេបធងឲកទចពមេនអនក រក�ណនបយសជងមរសរាសតពកេម ១៤.០ភមរជយេ លកមពេបធកងឲេររជងេរពេបវ េរក សេាសមរៃដដ សងឲរឆាស រចតាភមទងស

ងឲេមអេមជ េរបសណអនក រជងរាណ៤ភមេបវកបរសចជយន ជក េដមាជេសរេបធ

ដចេណ េរ រជងស� កសេនភ�ចេត យន ជក មងចាអហ រជងកបបពរកកយាចសែភត រតនរសចេស�

េដអ�កទចពម� សស� សរករចមពភម រជងាពរភមកបររជយេ សចណងរងមពដ ស

តពកេម អ�កទចពម� សស� សរកែ�ពទងសបបពរតហ មរាករបម (៥%) សកមខភតតធមេនមជ

វពសកមងែ�ពរ (២%) រជងរជយេ តពកេមទងសទចពមសនណកាសសលក សៃយ� (៤%) េាព

ជយមងេរពក�ា េសវក៤០ភមរជយេ លខ រអធាកដអទមពេបធងឲកទចពមេនអនកបយស

ជងមរសរាសតពកេមេត

50.6

16.220.6

9.72.8

39.4

22.1

12.417.7

8.4

0%

20%

40%

60%

80%

100%


Figure 24: Readiness to reconcile as indicated by the respondents

2008/2009 2010

Are you ready to reconcile with the former Khmer Rouge? (%)



41

39.4

2.2

4.0

4.4

4.4

4.8

5.7

6.2

7.0

13.7

0% 20% 40% 60% 80% 100%

nothing

do outreach in my village

reparations

let me join the hearings every time

give money for travelling

deliver more information

support the victims (money, food, health care)

bring justice

invite survivors to visit the ECCC

do not take too much time

Figure 25: Suggestions made by the respondents to make their participation easier

បររ កទចពមេនអនកកបអទជឪកសមពងឲមរងេរលពតជភកមេរង ម នាសសែ�ពររងកដ

ាមករ� តកបអទេបធងឲតពកេមកេេរចនរត�ជកណក ដបកសរន�នាស កេនអ ាកងកដ ដចេទ�ព អ�កទចពម� សស� សរករតនរសកសពអចតាបររ កដតពកេមអទេរារសសក�ងមាន ជ សសេនរានច

ៃយ� ក�ងកមចែ�ពរជមពរងកទងនច រជងអមខណក ដបមចទ សាចងេរព អ�ក� សស� សរកក�ងមរសមចចរតន

រសពសចណព េាកទចរមពអចតាអ�កកដតពកេមេរមពា េនេតកដតពកេមមជេរទរអចតាេរង ម ន

ាសសែ�ពរ កេនសមហកែខរករម ភមេរទរៃរអ�កទចពម� សស� សរកកណក េ ែ�ពរររជយជមពរករមរមស រជង

អ�កសសររមាន ជ តាាាកែខរករម អ�ក� សស� សរករជយ ជទ ពទាចអចតាកមពាអ�កមចណ ឬអជ� បមចដ� រ ១៥ភមៃរមរសមចច កណក េ តពកេមមជរររជយជមពអ�កណេត

What would you suggest to make participation in the ECCC easier for you? (% of cases)

77.3

17.55.2

0%

20%

40%

60%

80%

100%


Figure x: family informed (%)



42

1.8

4.9

11.5

15.0

59.7

0% 20% 40% 60% 80% 100%

personal place of remembrance

neighbors' house

pagoda

into the nature

none

Figure 27: Places mentioned by the participants

2.7

4.9

7.1

11.1

14.2

45.6

70.4

0% 20% 40% 60% 80% 100%

local authority

NGO community worker

neighbor

new generation

to no one

other Khmer Rouge survivors

family members

Figure 26: Approached persons as indicated by the participants

ែណនកដភមេរទរៃរមរសមចច (៥៩.៧%) កណក េ លខ របាណតជេសស កដតពកេម

អទេរ េនេតមជេរទរអចតាេរង ម នាសសែ�ពរ ឯអ�ក� សស� សរកែ�ពេបវេ ែ�ពរេរន�អ មម េរមណា ដ� របមខជ ជ ឬេរវពអ�កមជនង

When you think too much about the experiences you went through in Khmer Rouge time, are there any special places in or near your community you are going to? (% of cases)

When you think too much about your experiences in Khmer Rouge time, to whom do you talk to? (% of cases)



43

9.1

9.1

15.2

18.2

36.4

0% 20% 40% 60% 80% 100%

មជ រទ◌ ច

ទ◌ សស ប ច

អងស មក◌ បា ភា អច

មស ច តេ បស ស ច នទជ ស

ា មស ម ជ ក NGO

Figure 28: Sources of professional mental health support as reported by the participants

េនេតសកសពអចតាអ�កកដែ�ពររជយជមពអចតាេរង ម នមចទ ស កេនសមហកែខរករម

អ�ក� សស� សរកភមេរទរេល�េ តពកេមរជយជមពរករមរមស ឬអ�កសសររមាន ជ េងេបវ

រាណរចភមកបរេល�េ ែ�ពររជយជមពអ�កេបធកសរមមរកាសសអងក

មជរកមរដ� ភជ កដអ�កាចងេណពកបអទ� សកលចរបសែភត�ចនទជ�ដ សតពកេមងកដ េនេតសពេេ តពកេមរកសធងកមចរពតាអ�កមចណក�កសែភត�ចនទជ�កដឬេបេណព ៨៥.៤

ភមេល�េ មជររេប េាេាពជ េរពជទចរពរភមេរទរយមងទសសលសសកបេដ តកបរ

រហេ រាណ១៥ភម (៣៣ណកស) តកយមបបពកលចរបតាអ�កមចណសែភត�ចនទជ� (លខ របជរ�រហាបង )

អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ក�ងកអេងេេរពកណក េ តពកេមបបពរកលចរបសែភត�ចនទជ�តា� សេសតេរពែសល� មពទចរពរ ក�ងទចេណមអ�កកដរ

កណក េ រកសធងកកលចរបសែភត�ចនទជ� ៣៦ភមរេរកអ�កេបធកសរមមរកាសស

អងកមជរកមរដ� ភជ អ�ក� សស� សរកាាណកសរាសេ ែ�ពរេរកនសសបច◌ េបធជរាភតសរាស

កមពលចរបសែភត�ចនទជ�

ក�ងសចណព រចមពាណវ ាសេរព អ�កទចពម� សស� សរករតនរសកសពផវ សអចតាភតក-កាស

ៃរកេរមពាអ�ក� សេសតលចរបក�កទជ�សងមែសល� េនេតកដតពកេមរអមខណក បយាស

េដសកេរង ម នាសសែ�ពរ កេនសមហកែខរករម រករមអ�កកដេមេរតជេរលព

េយា សកកាសជងេម ម�អ�កសសររមាន ជ តាាាកែខរករមដៃបេបវ រជងាណវ ាសមកអ�កេបធក

សរមមរក កដជាម ជកអងកមជរកមរដ� ភជ អជ� បមចដ� រ រជងរតពសង អ�កសខហរមទជ�

ក�កសែភត រមតេតបឲ រជងរមតាណរតនររជយ ជទជង េាេរាាេបវាេររងអ�ក� សេសត

លចរបទជ�សងមេងេបវ អ�កទចពម� សស� សរកទង�ាបង េ តពកេមរជយេរករសអ�កសស

From which mental health provider do you seek support when you feel stressed due to your experiences during the Khmer Rouge regime? (% of cases)



44

ររមាន ជ តាាាកែខរករមដៃបេបវកកាសជង េនេតតពកេមរអមខណក បយាសេដ

សកេរង មងតាអ ាាសសែ�ពរ ែណនរក១៣ភមេល�េ តពកេម “មជរកដ” រជយេរករសអ�កេនសសររមាន ជ

េងេត យមងេហទណសសេកសកណ� ៃរមរសមចចេល�េ តពកេម “មពរក” ររជយេរករស

អ�កសសររមាន ជ េង រជង៣៦ភមេល�េ តពកេមររជយល� “កកាស” សេង�ាមក េនេតកដអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ក�ងកអេងេេរព

មជេរទរេតកអចតាេរង មងដបកសរន�នាសាសសែ�ពរ កេនាាកែខរករម ជកកាស តពកេមរជយេរករសរករមរមស ឬអ�កសសររមាន ជ េងេបវ ាមករ�មពទចរពរាមេណណ ពរបាកករ�ងេរ ារចអមខណក រជងមពទចរពរ ចទកសធងកមចរពតាអ�ក� សេសតសែភត�ចនទជ�

េររតារ�ង អ�កទចពម� សស� សរកកបរតនរសកសពអចតាេេ តពកេមមជេ សកមខភតជកស

លកសមពទចរពរអទមពារចារបកន�នាសាសសតពកេមកេនសមហកែខរករមរែ�ពកដឬេប រាៃតណា តបសសណៃរកេវាទចាណឲឧបវជសដ សរតងអ�កកដរស� ាសរតនរ

េ កេតងេដអ�កទចពម� សស� សរកភមេរទរេជតជបាដបររាេយមរក ក�ងការមចជមពរង

2.2

2.2

2.2

4.9

5.8

6.6

36.3

27.9

19.1

22.6

28.8

20.9

27.9

49.6

69.9

78.7

74.8

65.9

72.9

65.5

12.8

0% 20% 40% 60% 80% 100%

village health volunteers

traditional healers

nurses in community health centre

a local authority

monks

NGO community workers

other Khmer Rouge survivors

Figure 29: Frequency of respondents talking with possible mental health providers

every time often sometimes never

How often do you talk to … when you feel stressed due to your experiences in Khmer Rouge time? (%)



45

កន�នាសផវ សែ�ពរាសសតពកេម ាាក�ងទចេណមអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ាពរ

ណកសាបង េ ាណឲារអទមពតពកេម “មពសម” ឬ “េរទរណសស”

ម ជេយា សអចតាេេ ករជយេរករសអ ាកែខរករមរងេបធងឲរអមខណក បចេសតា

េរង មងាសសែ�ពរកដឬអ សេណព ម�រក�ណនែសកា�កតាល� យមងន� ចងក�ងទចេណមមរសមចចៃរអ�កដកស

េកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ែណនកដ៤០ភមមជេ េរពអទមពដ សតពកេម “មពសម” ឬ “េរទរណសស” ាឯ៦០ភមេបវាបង េ េរពអទរលរសកមព “ ជទ ពទ” ឬ “អ សេសព”

ភមេរទរៃរអ�កទចពម� សស� សរក (៦៩%)ន សបកកទងរកងបកជឯកសៃរេរង មងាសស

តពកេមេនាាកែខរករមេ “ររាេយមរកមពសម” ឬ “ររាេយមរកណសស” ក�ងកមពារច

ារបកន�នាសផវ សែ�ពរាសសតពកេម អ�ក� សស� សរកាមណខ រណកសាមេណណ ព (៦%)មជេ

កទងរកងជឯកសមជរអទមពតពកេមងឲបចេសេត ទចរពរដបេរទរទងសងឲឯកសាចងេរព

េាកទចរងឲសណមរ (៨៩%) ែណនរក១១ភមាមេណណ ពមជរទងសងឲតធមជ

សណន (លខ របជរ�រហាបង )

The majority of the participants (” to deal with their own suffering. Only a few respondents (6%) thought

that the documentation could not help them at all to cope with their experiences.

ទចណទែធពនៃរកអេងេ

ដចទល� ងកដ ក�ងកអេងេាណវ ាសេរព តសចនរសក�ងកមចសាបជ កសេ អ�កទចពម� សស� សរក

ជរករមបាមពៃរអ�កសសររមាន ជ កដរដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ដចេទ�ព មជរអទាបង ជក�ណនបចេររចនាកមចេរាចងេរពេត បអទែសកា�កល� ក�ងរករម

េងេបវៃរអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា កដរទចពមក�ងសកមខភត

តធម េដសមមអដរក រជងអងកេងេបវ

22.6

9.3

23.0

50.0

29.2

45.6

22.6

31.0

25.2

4.9

30.5

6.2

0 20 40 60 80 100

conduct ceremonies

talk to former Khmer Rouge

document experiences

Figure 30: Opinions on possible measures to deal with own suffering as evaluated by the repondents

Very much Quite a bit A little bit Not at all

To what extend could it help you to … in order to deal with your painful past? (%)



46

អ�ក� សស� សរក តជេសសអ�កសសររមាន ជ ផវ សតាាាកែខរករម ជកកាស សបជក�ង

មចណរសមព កដែធពនកអាស ចជមចដ� រ អរក�ភតរក�ណនបច ចបចល េេម�តាភមាា

ៃរអ�កទចពម� សស� សរកក�ងកអេងេេរពាបង េ ែ�ពរអទអរ ឬសេស ជទ ពទាមេណណ ព េរ

ភមេរទរមជរសចនដងអចតាេកឲេតទរកេរារសសេនលក ឬេកឲទាសអធាេត ាករបមេ េរពេបវ អ�កសសររមាន ជ ភមេរទរជមរសនសស កដរាបង សែភតង ជកសកស�ង កត� ាចងេរព

អទាមពេ សដ សសមបភតាសសអ�ក� សស� សរក ក�ងកស� ាស ឬ សសចណព អ�កេបធស� សរករតន

រាណ� ពាណ� ងឲសេងេមក សាសសអ�កទចពម� សស� សរក រជងសពសចណព រទចកដ

េនេតនចទស កអេងេេរពរតនរេបធភ� មាណវ ាសតាេទដាកដចេណពយសសរាសសចណច េរង០០២

េរអ�កដកសេកឲែ�ពបបពរដចណងអចតាកបបពករ រជងកាដជេសបទចេេពេកឲសចាសស

ែ�ពរ េាពជយមងេរពក�ា ដចេណ កៃរកមចរដចណងដ សអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�-ាេនណា រងបចរងជទចណេតរចប សេដមឆ� ច២០១១ េរពររហេ មជរររមាសអ�កទចពម

� សស� សរកាចងអសសេណពេប កដបបពរកមចរដចណងអចតាសប រភតៃរេកឲសចាសសែ�ពរេន

អចតងេតៃរកេបធាបស� សរក តអទកដេ កបបពស ស ឬកាដជេសបមរេតេបធាប-ស� សរកអទាមពេ សដ សេាវាកដតពកេម សេេអចតាអនក ាករបមេ េរពេបវ រករមេងមពេបវៃរអ�កទចពម� សស� សរក កដមជរារសរបបពដចណង ទេម�ាសសតពកេមអទរង

ាមពេ ស េដនេតដបច កដតពកេមរតនងសនច តចងតាេតកដតពកេមដកសេកឲមក


The Survivors‘ Voices 47

៥. កតជភកម


ភ� មាណវ ាសតាកក� រេរមកេ

រាេបសកម�ជក�ងឆ� ច១៩៧៩ កមចរចមរមពដបែ�ា

មពរតនរេវាទចេតងេដដ� ភជ កដ រមាសរមងេដកងបហតេនវណម ាម ត រជងេ� កសដកណចេងេបវរតនរក សេាស

កចចងមែ ាណវ ាសតាេទសលរកមេរពេរ

លខ រេេរកជទែជែចរាងករាងណមពក�ង

កនាសងឲមរៃដដ សៃរាាកែខរករមបបព

ែសរតនអធាេត ជកកាស មរងេរលពរតន

រានមរងអធាកដេហេ នាបមមរជបណណ ភត េេម�អ ាណកដ�ម�រ�ាៃរកម�ជរាជ-បជាេឲ េអវង សា កយមាចងបបពររចន

កេ កកងេាស ាទារ� ល សរតនរ

នាសងឲបបពែសរតនេនទចេេពមែអនក ទចេេពអធាកដេមដងេជ�ជបមមរតនរងសនច

អសសេតយមងច េដមរសសររមាន ជ

សកមខភតតធម កដរាចណង

មចរដចណងដ សរាជតដ�េនបចាចងរាេបស

អចតាអបជភតាសសអនក រណេ តរតនមភជ ាសេររងមរសជកាសសរាជមរកម�ជ ដចទល� ងកដ អ�កកដមជរេកសតហរផវ សរង

សកមខភតតធមកបរតនរកេេេ

រដងអចតា លកងកដក�ងទចេណមកណា

រាណ៨៥ភម ក�ងកអេងេបាមពក�ងឆ� ច២០០៨/

២០០៩ ទចរពរភមេរទរដបមពងឲភ� កសេ�ៃរ

អ�កទចពម� សស� សរកទង�ាបង េ តពកេមេរកអ កដរលកកែខរករម រទចរពរដប ជទ ពទាចរជយេ ែ�ពរេរកអ កត�យម នេតក

ក�ងកណា រាណ៩០ភម អ�កទចពម� សស� សរករជយេ តពកេមមជរមជេ េនរមេ� ពតងកែខរករម រជងអ�កកដមជរកមរជកែខរករមេណពេប េាពជយមង

េរពក�ា កភហន� ទទចេេពអ ាកែខរករមេន

រេនេតក�ងទចេណមមពភមាាៃរអ�ក

ទចពម� សស� សរក ដចទរតជភកមារ�ជទេបវ េសវកលខ រ

អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ា -េនណា ណ� កសមពាាបង ាកសបជររងកដកស

េកឲាសសែ�ពរេនអនកេត អន�រៃរ

ាបតជេសបរកអន ជមជរអទជចមព កដមរមរងឲរកេមរបកទជ�ករសកេរទរ រជងកដេបធងឲមរស� ន សបកអនកជអធាកដ

សមរងតមដរេបវ េាេាពជរករត

មខកបេដ កបរកាបង អចតាកេមរបក

ទជ�ងកដ ាកសបជររងកម�អចតាឥបជត

ក�ករេយក�ងកជទកាសសអនក កដជ

រារាបមពពមដចេណ ជមពលកនាស

តចងតាកទនដចាចង រចមកប សរង

ភតយសតជទយសតជណណណេតាទារ�

េកសតហររងកេសាអេងេ កដអទដកណច

េរកសចណច េរងាករបមេបវក�ងេតអណម េនេតសពេេ អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ព

រជេដមាណ� ងដ�ាេនណា េមរជកសេ លក

ដចេណ កេដឯកមឲតាឥបជតក�ក

រេយកដឬអ សេណព រាណាាភមាពរ

េមរជកសកាាេរព “មពសម” ឬ “ាចងយសរង”



48

64Field, N. & Chhim, S. (2008). ាចណងទងសសងសក រជងឥ ជយាបទចេេពលកកែខរករមក�ងទចេណម

មរជ ជកម�ជ. J Loss Trauma. 13(4), 352-372.

មពក�ងទចេណមាចណងរេ� ណណៃរ

កាេងេអនកេនកម�ជ ម�េដមាមពអភជនឌ

រាតហរលកជ ជ េរចដបសចនរសមព

ម�កសងរចនបចរកទជ� េក �េកខ ពន ជមជរៃរ

អនកជសប� ណរាកាេដក�ាសងមមព

េកសតហររងកសងបចរកទជ�េរព ជក-កាស េរពកបរតនេដបរវមល� ជមពរងក ចតងប

កដបែ�សសងកដ ភមេរទរ អ�ក� សស� សរកទចពមក�ង

ដចេណ ករា ជន ជបាាសសលក ក�ងាចណង

កសធងក�ជបមម េរតពកេមេរកអទចេេព

អបជភតាសសលក េាពជយមងេរពក�ា ពេែដបមពងឲក សស សៃរអ�ក� សស� សរក

រ ចនរទជ�រងនេតដបចៃរដចេណ ក

រា ជន ជបា រជងម�េ មរៃដដ សអទស� ាសមរ

េតតពកេមបបពេាស សេង�ាេរ េងក

េេេ ករមជដបែ�សសៃរកេរកអទចេេព

អនក ក�ងទចេណេ◌◌មអ�កសសររមាន ជ តា

ាា

កែខរករម ាករបមេ េរពេបវ អ�កដកសេកឲ

សចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា មជររ

កណក អចតាន ជកអន ជមជរអធាេប

េកសតហររងកដកសេកឲាសសាសសែ�ពរេន

អនក េរេងែ�ចកបមជររកេេេ

អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេន

ណា ក�ងកអេងេេរពមជរេតទជ�ជមពរង

កបាសសលក ឬេតពកេមមជរេមរជកស

លកេរពេត ាកមចេរេរពកបរតនរ

លចរបេដឥ ជយាបាសសអ�ក� ស

ស� សរកទចេេពកមចរចមរមពេរងក�ាឌទកដ

អធាកដមរមរងឲអ�កសសររមាន ជ

ទចពមេនអនក?

សាេរ េសវកេកសកណ� ៃរអ�ក

� សស� សរករអមខណក រតម�អចតា

សន�ជភតផវ សែ�ពរាសសតពកេមេនករមជមពជ

បៃរកដកសេកឲសចតចងែ�ពរជ

េដមាណ� ងដ�ាេនណា ាសសែ�ពរេនអនក រេរទមងតា កដេបធងឲតពកេមដកស

េកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា េាេាពជតពកេមរាបង េ រករតម�

ដបមពងឲក សស សក�ា េរកដរ

រជយកកាសជងេមទចេេពកទចពមេន

អនក ដចទាបង ក�ងកអេងេេរព ម�េដមាកសធងក�ជបមម រជងេដមាសងសកទចេេពអធា

កដរេកេតងទចេេពតពកេមក�ងអចតង

ាាកែខរករម ដចេទ�ព ាចណងរេ� ទងសសងសករង

អ ាកែខរករម ម�េនករ េររតនរ

កណក កកាស តជេសសេដអ�កកដ

រដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេន

ណា ដចទល� ងកដ អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជ

េដមាណ� ងដ�ាេនណា រកណក េ ែ�ពររអភហេាសងឲអ ាកែខរករម ជទ ពទ

ជងអ�កកដមជររដកសេកឲេនអនក ក�ងកអេងេេរព មពភមាាៃរអ�កដកសេកឲ

ររជយេ តពកេមទងសទចពម ក�ងេលាចណ

ងសងសក េរពយសាល� រងាកមចេរ

េដ Field រជង នម កដរកេេេ



49

65 Official ECCC news from July 22, 2009: http://www.eccc.gov.kh/english/news.view.aspx?doc_id=299

អ�កសសររមាន ជ តាាាកែខរករម កដរាចណងទចពម ឬ� សសក�ាកមខេនអនក

រាចណងន� ចងជងក�ងកសងសករង

មរៃដដ ស64 កទចពមជអ�កដកសេកឲសចតចង

ែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា េន

អនក

ដចទរាមកសនងេ ាចណងទងសរ

�ជបមម រជងាចណងទងសសងសកទចេេពអធា កដរេកេតងក�ងអចតងាាកែខរករមរតនរ

េ កេតងជេរទមងៃរកដកសេកឲ

េនអនក ាសសអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជ េដមាណ� ងដ�ាេនណា

ាពរក�ងទចេណមអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរ

ជេដមាណ� ងដ�ាេនណា រចណកសកដរ

� សស� សរកទង�ាបង េ តពកេមរ

តមដរដចេណ ករា ជន ជបាេនអនក េនេតេណពដចេណ ករា ជន ជបាាចងេរព ម�ភមេរទរ

ជសនណកមចរចមរមពរាឆចងរង កចង េរេកអ ន េហឌទ សនណកក�ងសចណច េរង០

០១ ររារត�ជេរេនទេណ� ពកែមាណ ឆ� ច២០០៩រជងទងកែកកេដ ឆ� ច២០១០ ភមេរទរៃរអ�ក

ទចពម� សស� សរកាបង េ កតធម

តមរាតហរតហ មរ ជរាភតទមងៃរកបបព

តហ មរអចតាដចេណ កមចរចមរមព ាករបមេ េរព

េបវ ពេែដបមពងឲក សស ស (រាណ

១៩%)កណក េែ�ពររេរទចពម

បសណសនណកមចរចមរមពេនលកក�ង

មរាភ�ចេត

កទចពមបសណសនណកមចរចមរមព

េបវងា សរក�ណនករម េដសក

េសរេបធដចេណ រជងស� កសេនមរា

ភ�ចេត អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដម

ាណ� ងដ�ាេនណា មពទចរពរកដរ� ស

ស� សរក េស�សចកដកមមជច រេរអនក រជងកលចរបយន ជក សរាសទចណេ កេបធ

ដចេណ រជងកស� កសេន េនភ�ចេត េដមាទចពមបសណសនណក េរពមពមចសាបជ កស

ាកមចេរាសសេងកដេ ក�ងកអេងេ

េរព អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ង

ដ�ាេនណា បចរងជនាសអមខណក រងអនក េរទងសេល�កឪកសដបករមេរពមក

លក េដមាេមសកមខភតសនណក

ផវ សកភ�កតពកេម

កតធមតហ មរជ�ចនកេដ

អនកេនៃយ�បា២២ កែកកេដ ឆ� ច២០១០េរពតជជមពសរមដ សបរមងសៃរកទចពមាសស

មរងេរលព លកទង�ាបង េ រច

មកប សេតរ�ង សណមរ១២០០០ណកស

រមកទចពមបសណកមចរចមរមពក�ងសចណច

េរង០០១ រជងរាបកសេ កដកមមជច រតម

យរ�រករងេដឥមជៃយ�អទរតនរ� សមចរ

ដ សអ�កទងសទចពម65

េនេតសកសពអចតាអធាកដេម សេ

បយាស ទចេេពសកមខភតាសសតពកេមេកសតហររ

ងអនក េរទរជង៦៦ភមរជយេ លខ រអធាកដេមមជេ បយាសេប ទេម�ក

មពកដ� សេដ ពេែដបេរទរៃរអ�កដកស

េកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ក�ង

មរសមចចេរព (មជ១៥%)េ អនកទចណេត



50

េរទររពសេរ រជងរាណ ពេែដចទល�

េរពកដេស�ងឲតេរ�គរដចេណ ករា ជន ជបា អ�ក� សស� សរករតនរសកសពសចណព េាកទចរ

មពេ េ រអធាកដតពកេមអទងឲេយា ស េដមាេបធងឲកទចពមាសសតពកេមេនអនក

បយសជងមរកដឬេប ទេម�េរទរជង

េមម� “លខ រអធាង” ដចេទ�ព តហកសដចទជ អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

លខ រអរសសរកអធា េដមាេបធងឲរាេសេតងរចន

ដចេណ ករា ជន ជបាេត កដររហេ តពកេមេតទជ�

េកសតហររងបចណកសបចរងរងេមន ា េង

កេេេ អ�កកដស សេមន ាែ�ពរ (៦១%)រតនរកេេេ េតទជ�រងេមន ាាសស

ែ�ពរ ភមេរទរ បចណកសបចរងជមពរងេមន ា

រេកេតងេរទរដង រាណ៨០ភម

រមពាេមន ាែ�ពរេរទរជងម�ង រជងជកមពា

ផវ ស លខ រអ�ក� សស� សរកណ� កសទង�

ាបង េ ែ�ពរមជរេតទជ� ែណនកដេរទរ

ជងេកសកណ� ៃរអ�ក� សស� សរកាបង

េ តពកេម “េតទជ�ន� ចង” រងេមន ាាសសែ�ពរ មជររមកបបពរកលចរបតាេមន ា

ាមេណណ ពេប អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដម

ាណ� ងដ�ាេនណា ក�ងកអេងេេរពកបបបពរ

កលចរបងកដតារករមរមសែ�ពរ ាាក�ងទចេណមអ�ក� សស� សរកាពរណកសបបព

អមខណក េ រកលចរបេដរករមរមសែ�ពរ

ក�ងកដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�

ាេនណា េនអនក ដចទល� េរពកដ រករមរមស

មជស�ជរតនរមចរដចណងអចតាកដកសេកឲ

េដអ�កដកសេកឲភមេរទរ រា ជកមខាសសរករមរមស េនេត

តពកេមអចតាកដកសេកឲ រតនរកណក

េដអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ង

ដ�ាេនណា េរក�ណនន ជមជរ រា ជកមខ

អតករកកបរតនរកណក កកាសង

កដ ាមករ�កបមជររាបជ កសអចតារា ជកមខអន ជមជរ

ងកដ េនេតសកសពអចតាាមពេ សអធាែ�ព

កដកទចពមាសសតពកេមេនអនករេ

រករមរមសាសសតពកេមករ�ងមក រាណេកស

កណ� ៃរអ�ក� សស� សរករជយេ ាមពេ សន ជមជរកបលខ រ ាមពេ សអន ជមជរកប

លខ រ ែណនកដេកសកណ� េបវន សបកេ រាមពេ សន ជមជរ

ាកមចេរាសសេងករ�ងមកាបង

េ អ�ក� សស� សរកបចរងជនាសអមខណក រង

លក រជងេ តពកេមបបពរកលចរបដប

េតទជ�តាសចណកសេមន ា រជងរករមរមស េនេតសកសពអចតាសចណច េរង កដ

តពកេមរដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ង

ដ�ាេនណា េសវកេកសកណ� ៃរមរសមចចេល�

េ តពកេមមជររដងេេ សចណច េរងណមព

េណពេប េាេាពជក�ងទចេណមអ�កកដ រតន

របបពដចណងេជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

ក�ា អរតេរពេនកែ�សសេនេត ម�មពភមាា

ក�ងបរមងសកាាាបដចាចងកដនចទសរតន

ដកសេរលក េសវកអ�កដកសេកឲរមាសចា

រតនរេស�ងឲ “សចមមចសាបជ កសេ ដចេណ ក

រា ជន ជបាណមព កដអ�កទងសទចពម”66 មេរមសរករតនាបង សចណច េរង០០១ ឬសចណច េរង០០២ ឬសចណច េរងាចងតា

កតរឲ សកដអទេបធរទចេេពាបង

េរព ម�េ អ�ក� សស� សរកនងេ មជរ

រាចេតបរមងសកាាាបេដែ�ពរឯងេប



51

េរពបចរងមកតាក�ណនសខមសខ ៃរបរមងស

កាាាបកម�ង កដេរាេកឲេតទរកលក

េរទរ រជងកសចងឲេវាាសតជស� អចតាឧរកជដ�កមខ

កដរេនប កបដចទជអរតែ�សសៃរអរក�មរ

ក�ងទចេណមមរសមចច ជកកាស ាម ជក

តធមអងកមជរកមរដ� ភជររាមច

តហ មរនចទស ក�ងាបស� សរកជមព

អ�កដកសេកឲ េរាចេតបរមងស

កាាាបជមពអ�កដកសេកឲ នេតដបកនងតងកដកសេកឲ រជង

ាបស� សរកកបអទជេរមព កដអ�ក

ទចពម� សស� សរកមជរអទទងនចេេ សចណច

េរងណមព កដតពកេមរដកសេកឲសចតចង

ែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា តជេសសរាសជរេា

អ�កេណពមជររតមដរកមចរចមរមពេបវ េណព

រជងលខ ររណបចណកសបចរងតពកេម ទងេរក េនេតកដអ�កទចពម

� សស� សរករតនរសកសពេេ ជមព

រងទចេណពដងកដែ�ពររណាទារ� តពកេមរងដកសេកឲយខា េដមាសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ង

ដ�ាេនណា ឬអ ស ៨៥ភមេល�េ ែ�ពររងដកដកសេកឲជយខា

ាកមចេរាសសេងទង�ាបង េ អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ា

េនណា រកេតទជ�រងកទចពមាសសែ�ពរ

េនអនក រជងកលចរបតាសចណកសេមន ា អងកមជរកមរដ� ភជ រជងរករមរមសែ�ពរ

កអភជនឌមពេស�េតងេដអ�ក� សស� សរក

េណពម�កលចរបករសកបច ចបចលសរាស

កេរបសណផវ សេនអនក រជងសរាស

កតមដរសនណក េាេាពជរ

កេតទជ�ករមជែ�សសរងលក រជងាណ� លចរបាសសលកក�ា ាកមចេរ

េងែ�ចកបាបង េ រកងធពនក�កតហ មរឬ

ក សដងសាមេរកយមេបវអចតារា ជន ជបាាសស

អនក សរាសអ�កទចពម� សស� សរកជ

េរទរណកស

កេរមែ�ពរសរាសកពម

េាេាពជតសចនរសក�ងករាឆចងរង

នាបមមរជបណណ ភតក�ា អនកបបពែសរតន

ទចេេពកអ�កកដរតនរកចណ សេជអ�ក

កដបបពែសរតនែ�សសាច តមតជេន

កម�ជ ជេរទរណកសេនកចតងរានមមែរង

សប រភតតជកេនេត ជអ ាមរៃដដ ស

កចតងសសេនក�ងភចមជជមពល� េនេត េរ

កយមាចងករស ចកណងកដរអចណទេបវង

ពេែៃរអ�កកដន សបកជ “អ ាកែខ

រករម” ម�េនរេរទរេនេត េយងេរេ កត� េរព កអភហេាស

រជងកពមហកសដចទជសចនរសក�ងសងម

កម�ជ េដមាល�ពេរកសប រភតមព កដមរងេរលព កងភហន� ទអ ាមរៃដដ ស

េបវ េរទរជងេកសកណ� ៃរអ�ក� ស

ស� សរកក�ងកអេងេេរព េនមជរារសេរម

ែ�ពរពមជមពរងអ ាកែខរករមេន

េត េេម� តាភមាាៃរអ�កទចពម� ស

ស� សរកន សបកេែ�ពរ “េនមជរារសេរមែ�ពរ

ា សកេសព” ឬ “មជររេរមែ�ពរ” ក�ងក

ពម អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដម

ាណ� ងដ�ាេនណា កយមាចងរេរមែ�ពរ ជទ ពទ

ទចេេពកពម រាណទចរពរដចទ

ល� េរពៃរអ�កទចពម� សស� សរកកយ�ងេ “លខ រ

ា សក” ៃរកពមរេកេតងក�ង

ភចមជែ�ពរ



52

យមងណមជ េរទរល� េមរជកសេ អនករងពមទចកណកដ សកពម (៥៣.៩%) េេម�ក�ងទចេណមអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរ

ជេដមាណ� ងដ�ាេនណា ពេែេរពរ

ករសកែ�សស (៥៨.១%) កអេងេេ កបាតា

ាបង រចនកន ជនឌដបមពងឲនាសអមខណក មព

េកសតហររងកពម េាេរាាេបវាេររង

ភមតាឆ� ច២០០៨/២០០៩ ក�ងឆ� ច២០១០ ព

េែៃរេដមាណ� ងដ�ាេនណា កដរមជេ

អនករងពមទចកណកដ សកពមេករេតង

ារ�ជទ េរាទារ�េនមជ៦០ភម

ាសាចងអ�កកដរជយេ អនករងពមទចកណក “ជទចកណកែ�ព” ដ សកពម ភមរេករេតងដ ស៩៥ភមក�ង

ឆ� ច២០១០ េាេរាាេបវាេររង៩០ភមក�ង

អចតងេតៃរកអេងេេ កបាមព អទ

សរខរេ កមចរចមរមពេរងក�ាឌទ រាករ

ជរឥបជតេរេ ាកមចេរនងេ

េកសតហររងកពម េសវកេកសកណ� ៃរមរសមចចៃរអ�ក

ដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

ទង�ាបង េ កមចរចមរមពរ-ាមពេ សន ជមជរេ កេរមែ�ពរាសសតពកេម ក�ងកពម អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជ េដមាណ� ងដ�ាេនណា រតនរសកសពជយខា អចតាកេរមែ�ពរផវ សែ�ពរាសសតពកេមក�ង កពម កេរាាេបវាជមពរង ាកមចេរាសសកអេងេបាមព រតនរេបធ េតង រាណតាឆ� ចមរ ាបង េ ករមជៃរ កេរមែ�ពរក�ងកពមរកេករ េតង

េាេរាាេបវងរង៥១ភម កដ រជយេ តពកេមមជររេរមែ�ពរ “ា សក

េសព” ក�ងកពមក�ងឆ� ច២០០៨/២០០៩ រក៣៩.៤ភមរជយដចទល� េរពកដក�ង

កអេងេបាតា ែណនកដ ពេែអ�កកដ

រជយេ “រេរមែ�ពរករមជែ�សស” រមជ

រងតាដង (ម�តា៩.៣”េរ១៧.៧%) រជងភមកដាបង េ “រេរមែ�ពរាចង

យសរង” រ ពេែាាដងែ�សសជងមរ

ទចេណពដង រជងម ជេយា ស

អចតាកមចរចមរមពេរងក�ា ឌទ

ដចទាបង នងេ ទចរពរដបេរទរៃរអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

ក�ងមរសមចចេរពាបង េ ែ�ពររតមដរ

ដចេណ ករា ជន ជបាាសសអនក េាពជយមង

េរពក�ា មជរទសសលសសេបេកកាសាមណណ

កដអ�កទចពម� សស� សរករេរារសស

រាភតែសល� ៃរតហ មរ ដចេទ�ពតជករង

រជយេេ បច ចបចលាមណណ កដតពកេម

អទតមដរកមចរចមរមព េរពអទជ

មេបកមពក�ងកតរឲ សអចតាមច េរ

កដរាណ៨០ភមរាបង េ តពកេមរតមដរកមចរចមរមព ាមករ�ករាណ

៤០ភមាមេណណ ពរជយេ តពកេមដងអចតាកដកសេាសាសសឌទ រជងក�ងទចេណមក

រាណ៣០ភមអទ� ស ពេែរមរតន

ៃរនេតកដឌទរតនជាសតរណល បាបង េ ទចេណពដង រជង

ក សដងអចតាកមចរចមរមព មជររតនរ

កាងកទកេសខល� ក�ងមរសមចចៃរអ�កដកសេកឲ

សចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា កដរ

� សស� សរកក�ងកអេងេេរពេត ែណន

កដ៦០ភមមជរដងអចតាកក សេាសាសស

ឌទ ពេែដបមពងឲក សស សៃរអ�ក� ស



53

ស� សរកកដេនស ស រទចេណពដងយមង

តជស� អចតាកមចរចមរមព រជងដងអចតាសរកម

ទងេរក កដរតនរារបមករម ១៩ឆ� ច(៣៤.៤%) ជេរទរណកសកបរេល�េ ឌទេនករតនជាសតរណល៣៥ឆ� ច (២៣.៣%) កដេរពទង�ាបង េ អ�កទចពម� ស

ស� សរកេរទរណកស មជរ សអចតាចេរពៃរ

សរកម អ�កទចពម� សស� សរកកដ េន

ស ស តមតជរអពអងេ ែ�ពរដងអចតាក

ក សេាស ាមករ�រ� ស ពេែែសេរន ជ

ដចេទ�ព តហកសដចទជ កមចរចមរមពរតនរ

សេងេមជមចដ� របច ចបចល ាមករ�រ

ករករមអ�ក� សស� សរកដប ចទាមេណណ ពាបង

រចនក សដងសាមេរអចតាដចេណ ករា ជន ជបា អទរមចេរមពទចរពរទចេេព

កណា េរព បាមព េរដ� ទណសម�ហរេនតម

បាមរាបាសសកម�ជបបពរកអភជនឌ ជទ

ពទ ដចេទ�ពេរ មជរររមាសល� េបកដបបព

រកតធម ដចទជតមនបចបសរក ឬន ជបឲេណព បាតា អ�កកដរកកស ជទ ពទ

បចរងន សរងរមតនកជមចដ� រសរាសរករម

រមសាសសែ�ពរជជងកតមដរដចេណ ក

រា ជន ជបា ជអបជភត បាាា េាវាកដេម

តធមតហ មរអទសខមសខ េតកសរាស

អ�កែ�ព តជេសសទចេេពនសស រជងអ�កកដលខ រ

ទចេណពដង េរទងេរក េដេរេ អ�ក

ទចពម� សស� សរកជេរទរណកស�ចក�េ ដចេណ ករា ជន ជបាាសសលកទចណេត

ចន� ចងេតក (១៤.៦%) តអទេ អ�កែ�ពកង

នាសអមខណក េរនាសតមដរដចេណ ក


ជបចេរ បៃរសចណច េរង០០១រតន

រេមេេយមងន ជមជរ តាក�ងទចេណម

អ�កទចពម� សស� សរកាាណកសេតទជ�រង កក សេាស (៦៤% “េតទជ�” ឬ “េតទជ�

ន� ចង”) រករមដបបចកបរន សបកេ សរកម

រក�ណនមជរប�រស េរកបមជរយស (៣៦.៩%) កដអទជសចទណកមពាបង េ សរកមរតនរន សបកេ �ជបមម ឬសមមឲ

រាណមពភមាពរៃរអ�ក� ស

ស� សរកមជរេតទជ�កក សេាស(២៤.៩% “មជរេតទជ�”ឬ “មជរេតទជ�ន� ចង”)រជង រាណ១៨ភមកបរជយេ េាស

យសេតក កេតទជ�េរពអទបបព

ឥបជតតាក ចតងបក កដរាជមររ

ទចេេពកក សេាស េេម� សរាសអ�កែ�ព

អបជភតៃរសលរកម ម�តពកេមេតទជ�

ណសសេរេរ ែណនកដអ�កេងេបវ

រេ� ងឲរសរកមកដប�រសប�ជងេរព

អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ា េនណា កដរ� សស� សរករតនរសកសព

អចតាកក សេាសកដតពកេមេតទជ� េដ

េយងេរតមេលកណក �ជបមមផវ សែ�ពរ

ាសសតពកេម កដអទ� សរចនអធាកដតពកេម

ចតងបក បជរ�រហាបង េ មរសភមេរទរ

ទងសកចណ សកក សេាសែ�សស ម�នាសតា៣៥ឆ� ច

េតងេរកក សេាសមពមាន ជ ដចេទ�ពក ចតង

បកទចេេពកក សេាសឌទ បចរងជែ�សស តហកសដចទជ អ�ក� សស� សរកែ�ពកដាបង

េ តពកេមេតទជ� េនកមជេ ឌទ មពបបពេាសេរទរឆ� ចជងរ�ងេបវ

កតរឲ សកដអទេបធេររទចេេព

កណា េរពម�េ អ�កាចងេរព សអចតាកក ស



54

េាសសចអងេរេ ករមជៃរអងេរ ាមករ�តមអមខណក ម�មជរបបពកកក សេាស

េរពេបក�ងទចេណមរា ជកមខនងអមខណក

ភ� មកបពមរ កចរង រជងកែកទជ�ងកដ េាេាពជភមេរទរមជរាបង អចតាអមខណក

ាចងេរពកបេដ រាណមពភមាាែង

“មពសម” ឬកយមាចងែងន� ចង រជងមពភមាពរ

ែកទជ� “មពសម” ឬ “ន� ចងណសស” េាពយមងណកបេដ

រា ជកមខន ជមជរ រេរទរ

រាភតៃរកលចរបក�កទជ�សងម អ�កេនសសររមាន ជ តាាាកែខ

រករមបចរងជសកា ឬមរងេរលពៃររត�ជ-កណក ៃរកាមពបងេជទ�ចនទជ� ក�ងទចេណម ាបតជេសបរកេកសតហររងកែខរករម កដរតន រកណក កកាសជងេម ក�ងកអេងេ

េរព ពមររ កងធពអហ ឬបក កាង�ចងឲេបធក រជងកមេម�សេដាង�ច កសជកមមពទចរពរមរាបង េ េនករមជ ែ�សស មរកម�ជរមចង�សែភត�ចនទជ� េកសតហរ រងកាមពបងេជទ�ចនទជ�

67,68 ក�ងា ជាបៃរអនក កន�នាសាសស

មរងេរលព រជងកេរង ម នដបកសរេន� ទម

ាសសតពកេមបបពកនាសអមខណក តារមាសល� េរកបេកេទជទម� សអចតាកតករជង

កលចរបងកដ តជេសសាកសបងរងបភត

ៃរក� សសចណង កដរតនជកាមពាមចនងឲ

តឲសរកមខណណ កដបបពងករ�ងមក អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ង

ដ�ាេនណា ក�ងកអេងេេរព រតនរសកសព

អចតារាភតទមងៃរកលចរបដ សតពកេម េនេតបបពអមខណក ចមពទជ�ន� ចងេដអ ា

កដបកសរន�នាសាសសតពកេម តពកេម- កណក េ ែ�ពររជយកជមពរករមរមសរជង

អ�កេនសសររមាន ជ តាាាកែខរករមដចទល�

ាមេណណ ព រករមរមសេដ ពដបសចនរសមពក�ងសងម

កម�ជ េរេដសកកងធពនេសត

សងម សមជករករមរមសរតនតងេកសល� េរ

ន ជេរមក េនេតកដរតនករចនកលចរប

ាាភមាពរៃរអ�ក� សស� សរករអមខណក េ

បបពរកលចរបតារករមរមស េកសតហររង

កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេន

ណា ាសសតពកេម (“ន� ចងណសស” ៣៩.១% រជង “មពសម” ៣៧.២%) ជបចេរ រករមរមស

រតនរមចរដចណង រជងលខ ររា ជកមខអន ជមជរ េនេតតពកេមដងអចតាកសេរមទទជ�ាសសអ�ក

ដកសេកឲ េនេតមជេរទរអចតាេរង ម នាសសែ�ពរ

កសមហកែខរករម អ�ក� សស� សរកភម

េរទររជយេ តពកេមលខ រកករ�ងណតជេសស

កដរតនេរេត េេម�៦០ភមេនវព

េរពេបធងឲ ពណបាាសសរករមរមសករសក

តរង ជារវកាចងយសរងៃរកលចរបដ ស

អ�កេនសសររមាន ជ ភមេរទរម�� កសេរេ

រករមរមសាសសតពកេម ទចកណកអ�កេនសស

ររមាន ជ ដៃបេបវ ជរករមេងកមព

កដរតនរកេេក�ងកអេងេេរព េជ

អ�កេនសសររមាន ជ ដចទល� ជអ�កកដ

តពកេមរជយជមពអចតាាបតជេសបរកាសស

ែ�ពរេររតារករមរមស កកដ� ាសល�ងក សេជមតសណដចទល�

អទេបធងឲបយសដ សតពកេមក�ងក

រជយល� ជទចរ ៨៧ភមៃរអ�កដកស

េកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា កដ



55

រ� សស� សរក ាបង េ ជកកាស ឬមពរក តពកេមរជយជមពអ�កេនសសរ

រមាន ជ េងេបវ ាកមចេរេរពកបាងេាសអបរហេ ក

លចរបសមមៃរអ�កេនសសររមាន ជ រជងន ជបាសសស�មពែ�ពរឯងអទជន ជរកដបរ

រាសជបភតមព ក�ងការចារបារវកតារករម

រមសាសសតពកេម កកសធងកមចរពតាអ�កមចណរតនរ

កណក កេដ១៥ភមៃរអ�កដកស

េកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

ាមេណណ ព ក�ងកអេងេេរព រាភតទមងៃរកលចរបកាាេរព ម�បបពតាាម ជកសរមមរក

ាសសអងកមជរកមរដ� ភជ (៣៦.៤%) រជង១៥.២% រជយេអងកទជ�សងមអរ�

នាបមម (អងកបាភាអច កម�ជ)ជអ�ក� ស

កលចរបដ សសរមមរកេនតម ចារសែ�ពេន

កម�ជ

ាកមចេរេរពមចសាបជ កសយមងទសស

េ កលចរបសែភត�ចនទជ�មចណេនកមជរ

ារសេតរជមេនកម�ជ អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ង

ដ�ាេនណា រតនរន សបកេ ជរករមកដ

បងេរលព រជងជកេផ� អមខណក ទមង

សរាសអ�ក� សេសតសែភត�ចនទជ� ជជង

រករមកដបងេរលពេងេបវក�ង

រាេបសេរព ជកសកស�ង រកែបចសហតវមចរព

សរាស� សរាកមតជេសសមព សរាសតពកេម

� សមចរេដអងកបាភាអច កម�ជ ន ជរក ដចទជ កែបចសហតវមចរពមព

ាេងេរកបបពររចនកលចរបក�កសែភត

�ចនទជ�មចណ ាមករ�រកអ�កដកសេកឲសចតចង

ែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា មពទចរពរ ចទ

ាមេណណ ព កដបបពរកលចរបមចណេរព េរេរពាបង េ ទណសម�ហរកយាចសែភត

មចដ� រេនតម ចារសជេរទរ មជររ� សក

លចរបរាេភបេរពេត េនករមជសរមមរក រអ�កេងេបវ

មពទចរពរ កដអទ� សជកលចរបរែ�ព េាពជយមងណក�ា តពកេមមជររតនរតជេរលព

េយា សជមពេបវងា សេត រករមាចងេរព

ពមរ រតពសង អជ� បមចដ� រ េតបឲេនតមមណណ សែភត រមតេតបឲាណ រជងអ�កសខហរមទជ�សែភតភចមជ េរពាបង េ រ

ទណសម�ហរមចដ� រែ�ព កដអទរតនរ

េរារសសេដមាអរន�ន ជរកណណ កដរ

ាចណងមពលចរបដ សអ�កេនសសររមាន ជ ក�ង

កមពារចារបអ ាកដបកសរន�

នាសាសសតពកេម េាេាពជរករមដចទេវាាស

នងេ បចរងជរមចណេនរករមជក�ា

តពកេមមជររតនរតជេរលពេយា សកកាស

េដមាមពណងឲររចនាបអរ� មមរក

េបវងា សេត េសវក៨៦ភមៃរអ�កដកសេកឲសច

តចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា កដរ

� សស� សរក រជយ “កកាស” ឬ “មពរ

ក” េរករសអ�កេនសសររមាន ជ េង

េបវអចតាាបតជេសបរកន�នាសាសសែ�ពរ កដេរពហកសដចទជន ជបាសសស�កដអទបបព

េជមមហ េដតងក�កាបអរ�មមរកក�កទជ�

សងមេរេ រករមអ�កេនសសររមាន ជ កដរតនរតរងងអចណទ ក�ងកេវាទចរករម

មពែ�ពរឯងេបវងា សមព

សចណង



56

ក�ងកអេងេបាមព រាណ១៦ភម

ៃរអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ង

ដ�ាេនណា កដរ� សស� សរកកយ�ងេ សចណងជមចេរមព កដតពកេមដកសេកឲ

េនអនក អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដម- ាណ� ងដ�ាេនណា ន សបកេសចណងសចនរសេា

េរាាេបវារងអ�កេនសសររមាន ជ កដ

មជររដកសេកឲេនអនក ដចេទ�ព សចណង

ហកសដចទជកមរមរបកទជ�ដបសចនរសមពក�ង

កដកសេកឲ អមរងកកសធងក�ជបមម រជងកទងសសងសក

រាណ៦០ភមរជយេ សចណងមពរតនរទចណេដមរេខស ២១ភមរជយេ ដ� ភជ រជងមជ១១ភមេ សរមមរកអរ�ជ ជ មពទចណ

ទចេេពសចណងាចងេរព វេររងាបាបជ �ចនកាសសអនក

៣៧ភមាមាសចណងជក�ណនាមរជ

ងសចណងជយន ជក ១៦ភមៃរអ�កដកស

េកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�ាេនណា

ាបង ាចណងរេ� ទងសេបធាណឲារងឲ

អ�កកដរស� ាស រជងមរងេរលពកដេន

សសររមាន ជ េរតពកេមទងសរេរព

េរទរជង េាេរាាេបវាេររងអ�កកដមជរ

រដកសេកឲ ក�ងកអេងេបាតា ទចណទាាកដអទ

ភជ ាសផវ សេររងសចណង រតនរាបង ដ ស

អ�កទចពម� សស� សរក ក�ងាចណងតៃម�

កនាសអមខណក ាសសតពកេម ន ជរកកដ

អ�ក� សស� សរកភមេរទរន សបកេមពដ ស

តពកេមេណពម� កេវាទចាណឲារ េសវកាា

ភមាពរៃរអ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដម

ាណ� ងដ�ាេនណា កដ� សស� សរកន សបក

តជបាាណឲារេ “ជមចរពយមងន� ចង” ឬ “ជ

មចរពមពសម” ក�ងកមពារចារបកន�

នាសាសសែ�ពរ ាកមចេរបាតាាបង េ ៧០ភម

មជេ កទងរកងបកជឯកសរចន

ាបតជេសបរកាសសែ�ពរអទ “ជមចរពយមង

ន� ចង” ឬ “ជមចរពមពសម” េេម�រាណ

៨៩ភមកបទងសងឲឯកសាចងេរពរតនរ

តធមជសណន េដេរេ ន ជរកាចងេរពបចរងជ

សបជក�ងអបរហៃរសចណង�ចនទជ� រជងសមចរភតេណព ន ជរកាចងេរពមពរតនរ

តជនណ ក�ងន ជបាសសស�ណេតអណម កដេកសតហររងក� សសចណង

កមពា រជងតជភកមជមពអ ាកែខ

រករមរតនរតៃម�េ មជរសចនរ

រាេយមរក េាពជយមងេរពក�ា ៤០ភម

េនកន សបកេរពេ “ជមចរពយមងន� ចង” ឬ “ជមចរពមពសម”

សេង�ាមក េកសតហររងសចណង េងែ�ច

កេេេ កេវាទចតជបាាណឲារងឲរករម

រមសអ�កកដរស� ាសក�ងាាកែខរករម កបដចទជ ាបអរ� មមរកជរករម ជមពរងអ�កេន

សសររមាន ជ តាាាកែខរករមឬរករមរមស

េងេបវ ក�ងណមជន ជរកទជ�សងមមព រងហកសដចទជន ជបាសសស�មព កដបចរងរង

បបពរេជមមហ ក�ងទចេណមមរសមចចៃរ

អ�កដកសេកឲសចតចងែ�ពរជេដមាណ� ងដ�-ាេនណា កដរ� សស� សរក

3៦. េសខ រជងេសទក�ាកយ�ងអចណមណ

េសខ : Nadine Stammel មចរពកក�កយសនរជនេនមមមណណ កាឡចងសរាសកតកមរងេរលពតាអចេតាណកមខ

រជងជេាក�មរាណណជ េនសកន ជបក ហ Free University Berlin

Sebastian Burchert រជសជាមាសកសជកមក�កទជ�ន ជបកេនសកន ជបក ហ Greifswald University

តចង សភត

មចរពកក�កយសនរជនេនអងកទជ�សងម អរ�នាបមម កម�ជ

Estelle Bockers មចរពកក�កយសនរជនេនមមមណណ កាឡចងសរាសកតកមរងេរលពតាអចេតាណកមខ

រជងជេាក�មរាណណជ េនសកន ជបក ហ Free University Berlin

Christine Knaevelsrud រារក�កយសនរជនេនមមមណណ កាឡចងសរាសកតកមរងេរលពតាអចេតាណកមខ

រជងជសសស� នឲមចរពេនសកន ជបក ហ Free University Berlin

កពមទចកណកាសសេសខន Nadine Stammel រជង Christine Knaevelsrud រេវាទច រជងរតជរជឲេមកអេងេាចងតា Nadine

Stammel, Sebastian Burchert, សភត តចង រជង Estelle Bockers រសរមាសរមកអេងេេន

កម�ជ Nadine Stammel, Sebastian Burchert រជង Estelle Bockers ររតជរជឲេមអ�ករាមច

បជរ�រហេនតមមចដ� រ Nadine Stammel, Sebastian Burchert រជង សភត តចង រន ជភមប

រជងសេសកណក េរព

េងែ�ចសចមកយ�ងអចណមណទចេេពអងកទជ�សងម អរ�នាបមម (បាភាអច កម�ជ) សរាសកជទសរក

ាសសតពកេម ជតជេសស េងែ�ចសចមកយ�ងអចណមណទចេេព េនមជ. នម ស ម (អងកបាភាអច កម�ជ)

រជងកប� Judith Strasser តាអងកេសតកមខអភជនឌរកអ��មមងស (DED) អ�កាចងតារ� សរចនកលចរប

ដបបចេបង រជងេយា សដបរៃម� ក�ងកអរន� រជងកេវាទចកអេងេេនកម�ជ

េងែ�ចកបសចមកយ�ងអចណមណទចេេពសមមអដរកកេសជបជមរស រជងអភជនឌរកេនកម�ជ

(សមម Adhoc) ទចេេពកមពលចរបដបរៃម�ាសសតពកេម

េងែ�ចសចមកយ�ងអចណមណយមងរជេរលទចេេពអ�កេបធស� សរកាសសេងែ�ច ក�ងេណពពមរ

សរ សច ាដ, យសរ សែេាម, សចស ឌាណ, តក ា, សង ស�◌ម, េភវក សាណ, ម សេែររ, េែ តងល, រ នឌណ រជងរបា តសណ កដេបធស� សរកាចងអសសេដលខ រករ សេររ

ជទងេរក េងែ�ចសចមកយ�ងអចណមណដ សរមាសល� កដរទចពមេដសខហរមទជ�ក�ងកអេងេ

ាសសេងែ�ច កសជកមយសនរជនេរពរងមជរអទដចេណ កេររេត រាសជរេាលខ រក� ចងទជ�រជង

កេាកទចរាសសតពកេម

Behandlungszentrum für Folteropfer e.V. (Center for the Treatment of Torture Victims) Turmstr. 21 10559 Berlin Germany Phone: +49-(0)30-303906-0 [email protected] www.bzfo.de

IN COLLABORATION WITH

Transcultural Psychosocial Organization (TPO) #2&4, Corner Hanoi & Oknha Vaing Street Sang Kat Phnom Penh Thmey, Khan Sen Sok PO Box: 1124, Phnom Penh Cambodia Phone: +855-(0)23-6366992 [email protected]

www.tpocambodia.org

FUNDED BY

German Ministry of Foreign Affairs

The Survivors’ Voices: Attitudes on the ECCC, the Former ... · Berlin Center for the Treatment...

Documents

Transcript of The Survivors’ Voices: Attitudes on the ECCC, the Former ... · Berlin Center for the Treatment...