ศกษาความสอดคลองของหลกการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท และวชาโหราศาสตรไทย

THE STUDY OF THE HARMONIZATION OF THE PRINCIPLES OF THAI ASTROLOGY IN THE THERAVĀDA BUDDHIST SCRIPTURES

นางกฤตกาวลย หรญส

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาพระพทธศาสนา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พทธศกราช ๒๕๕๔

ศกษาความสอดคลองของหลกการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท และวชาโหราศาสตรไทย

นางกฤตกาวลย หรญส

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาพระพทธศาสนา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พทธศกราช ๒๕๕๔

(ลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

THE STUDY OF THE HARMONIZATION OF THE PRINCIPLES OF THAI ASTROLOGY IN THE THERAVĀDA BUDDHIST SCRIPTURES

Mrs. Kritikavalai Hirunsi

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of The Requirement for the Degree of

Master of Arts (Buddhist Studies)

Graduate School Mahachulalongkornnrajavidyalaya University

Bangkok, Thailand C.E. 2011

(Copyright by Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

.............................................................กรรมการ ( ดร.วฒนนท กนทะเตยน ) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ พระมหาสทตยอาภากโร,ดร. ประธานกรรมการ ดร. ศศวรรณ ก าลงสนเสรม กรรมการ

ก

ชอวทยานพนธ : ศกษาความสอดคลองของหลกการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท และวชาโหราศาสตรไทย ผวจย : นางกฤตกาวลย หรญส ปรญญา : พทธศาสตรมหาบณฑต (พระพทธศาสนา) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ : พระมหาสทตย อาภากโร (อบอน), ดร.ป.ธ.๗, ร.บ., พช.ม., พธ.ด. : ดร. ศศวรรณ ก าลงสนเสรม , คศ.บ. (คหกรรมศาสตร), พธ.ม. (พระพทธศาสนา), พธ.ด. (พระพทธศาสนา) วนส าเรจการศกษา :

บทคดยอ

วทยานพนธนเปนกา รศกษาความสอดคลองของหลกการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท และวชาโหราศาสตรไทย โดยมวตถประสงค ๓ ประการ คอ (๑) เพอศกษาแนวคดเรองพยากรณทปรากฏในพระพทธศาสนาเถรวาท (๒) เพอศกษาหลกการพยากรณทปรากฏในต าราโหราศาสตรไทย และ (๓) เพอศกษาความสอดคลองของหลกการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท และวชาโหราศาสตรไทย

จากการวจยพบวา การพยากรณเปนศาสตรทอยคกบสงคมโลกมานาน ในสมยกอนพทธกาล และในสมยพทธกาลนน อทธพลของศาสนา ฮนด-พราหมณ คอนขางสงมากในประเทศอนเดย อนเปนแหลงก าเนดของพระพทธศาสนา การพยากรณ จงเปนความรของพวกพราหมณ ตามคมภรพระเวท โดยมากพราหมณจะเปนผพยากรณ ดงทปรากฏในคมภรทางพระพทธศาสนาเถรวาทหลายตอน เชน พราหมณ ๘ คน ใหการท านายเจาชายสทธตถะ สวนการพยากรณโดยพระพทธองคนนเปนพระญาณบารมเฉพาะพระองค ไมมหลกการ และไมเกยวของกบหลกวชาทางโหราศาสตรแตอยางใด

วชาโหราศาสตรไทยมประวตความเปนมาอนยาวนาน มหลกการและทฤษฎเปนของตนเอง ในเรองของการพยากรณเหตการณในอนาคต และเจตจ านงของบคคล ในสงคมปจจบน โหราศาสตรมอทธพลคอนขางกวางขวางในทกวงการ

ความสอดคลอง หลายประการระหวางพระพทธศาสนาเถรวาท และโหราศาสตรไทย คอ ความสอดคลอง ในดานความเชอ , ดานคณธรรม , ดานจรรยาบรรณ และ ดานการพยากรณ มหลกค าสอน ในทางพระพทธศาสนาท อธบายในทางโหราศาสตรได เชน เรองของ ธาต ๔, กรรม

ข

และวฏฏะของชวต ผลสรปของการศกษาคอ โหราศาสตรไมสามารถบอกความจรงทงหมดของชวตได เนองจากมนษยมเสรภาพในการเลอกทจะกระท า

ประโยชนของวชาโหราศาสตรทแทจรง คอการท าใหมความเขาใจในศกยภาพ ของตนเองและผอน จะท าใหการอยกบผอนไดอยางเหมาะสม เปนการชวยใหค าปรกษาและชวยใหเขาใจธรรมชาตมากขน โดยเฉพาะกฎแหงกรรม

ค

Thesis Title : The Study of the Harmonization of the Principles of Thai Astrology in the Theravãda Buddhist Scriptures

Researcher : Mrs.Kritikavalai Hirunsi Degree : Master of Arts (Buddhist Studies) Thesis Supervisory Committee : Phramaha Suthit Abhakaro (Oboun), Pali VII, B.A., M.Sc.

(Community Development), Ph.D. (Buddhist Studies) : Dr. Sasiwan Kamlungsinserm, B.A.(Domestic Science), M.A. (Buddhist Studies), Ph.D. (Buddhist Studies) Date of Graduation :

ABSTRACT This thesis is a study of the consistency of the forecasting in the Theravada Buddhist

scriptures and Thai Astrology. The three main objectives of the study are the principles of Astrology in Theravada Buddhism. The Astrological principles are listed in Thai astrological texts, and to examine the consistency of the forecasts in Theravada Buddhism.

The results of the research are found that the forecast is coupled with the global societies. In the past era, the influence of Hinduism and Brahmin are highly relative in India which is the origin of Buddhism but the forecast is the knowledge of the Brahmins. According to the Vedic Scripture, the Brahmins are the prophers. As shown in Theravada Buddhist scriptures, the 8 Brahmins predicted Prince Siddhatha. About the forecast, our Lord Buddha used his knowledge perfection to forecast the human beings. It is not concerned about the Astrology principles. Thai Astrology’s had long history. There are its own theories and principles, nowadays the influence of Astrology is widespread in our societies. The harmonization between Theravada Buddhism and Thai Astrology are in many ways such as the believe in, moral, ethics and the forecast. There are some doctrines to explain Astrology in four elements, Kamma and life cycle, the analysis of these doctrines with the right belief showed that Astrology can not give the complete truth, because human being has the right to do anything.

ง

The benefits of Astrology were to make the profound understanding of human personality and potential that bring to proper direction of an individual and harmonious relation among people, to be the tool for counseling, and in order to understand the law of nature, especially the law of Kamma.

จ

กตตกรรมประกาศ ขอนอบนอมตอองคสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจา พระธรรมค าสอน และ

พระสงฆ ผด ารงพระพทธศาสนาไว วทยานพนธ เลมนส าเรจลงไดเพราะพระคณสดประเสรฐทง ๓ ประการน เปนปฐม

ขอกราบแทบเทา พนเอก ถวลย – นาง ภทรา ยกตวระ พอ กบแม ทเลยงดมาอยางด ตลอดถงครบา อาจารยทกทาน ทเมตตาอบรมสงสอน ใหความรในสรรพศาสตรตางๆ โดยเฉพาะพระอาจารย และ คณาจารย ทมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทกรป ทกทาน ทไดกรณาใหความรทงทางโลก และทางธรรมอยางสมบรณ ตลอดระยะเวลาทไดศกษา ณ สถาบนแหงน

ขอขอบพระคณทานอาจารย ภญโญ พงศเจรญ ผบงคบบญชา ทไดใหความร ใหมมมองของความคด ใหค าปรกษา ในทางโหราศาสตร อยางกระจางชด

ขอขอบพระคณครอบครว ชณหรกษโชต โดยเฉพาะ คณ ศรนาถ ทใหความชวยเหลอ ใหบานอย ในชวงทเกดวกฤตทางอทกภย เปนปจจยส าคญยงทท าใหงานเขยนนด าเนนตอจนส าเรจ

ขอขอบคณ คณ นยนา หนาแนน ในการชวยหาหนงสอมาประกอบในงานเขยน คณ ณฐกนต กเมอง คณยวเรศ พลชา และ คณ กาญจนวรรณ ศรแสงทรพย ทชวยใหค าแนะน า ในการจดรปแบบ ชวยเหลอจนงานเสรจ

ขอขอบคณ ในการใหก าลงใจอยาง สม าเสมอ ของลกชาย นองโปง และสาม คณประโยชนของวทยานพนธน ขอถวายเปนพทธบชาตอพระพทธศาสนา และเปน

กตญญตา บชาคณของพอ กบ แม

กฤตกาวลย หรญส กมภาพนธ ๒๕๕๕

ฉ

สารบญ บทคดยอภาษาไทย ............................................................................................................ ก บทคดยอภาษาองกฤษ ............................................................................................................ ค กตตกรรมประกาศ ............................................................................................................ จ สารบญ ............................................................................................................ ฉ ค าอธบายสญลกษณและค ายอ ..................................................................................................... ญ บทท ๑ บทน า ............................................................................................................................ ๑

๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา .......................................................... ๑ ๑.๒ วตถประสงคของการวจย ............................................................................... ๓ ๑.๓ ขอบเขตการวจย.............................................................................................. ๔ ๑.๔ ปญหาทตองการทราบ .................................................................................... ๕ ๑.๕ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย .................................................................... ๕ ๑.๖ ทบทวนเอกสารและงานการวจยทเกยวของ.................................................... ๕ ๑.๗ วธการด าเนนการวจย .................................................................................... ๑๒ ๑.๘ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ........................................................................... ๑๓

บทท ๒ แนวคดเรองการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท ....................................... ๑๔ ๒.๑ ความหมายของการพยากรณ ......................................................................... ๑๔ ๒.๒ แนวคดเรองกรรมกบการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท .................... ๑๕ ๒.๓ ลกษณะของการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท .................................. ๒๑ ๒.๔ องคประกอบของการพยากรณในพระพทธศาสนา ...................................... ๔๗ ๒.๕ บทบญญตของพระพทธองคเกยวกบการพยากรณ ....................................... ๔๘ ๒.๖ สรป ............................................................................................................... ๕๓

บทท ๓ หลกการพยากรณในต าราโหราศาสตรไทย ................................................................. ๕๔ ๓.๑ ความหมายของโหราศาสตร ......................................................................... ๕ ๔ ๓.๒ ความเปนมาของโหราศาสตร ....................................................................... ๕๕ ๓.๓ ลกษณะการพฒนาของโหราศาสตรไทย ...................................................... ๕๘ ๓.๔ ความเชอในเรองจกรวาลวทยากบการพยากรณในโหราศาสตร .................. ๗ ๑ ๓.๕ องคประกอบของการพยากรณในโหราศาสตรไทย ..................................... ๘ ๘ ๓.๖ ประเภทของโหราศาสตรและการพยากรณ................................................... ๙ ๐

ช

๓.๗ ขอหามในการพยากรณของวชาโหราศาสตรไทย ........................................ ๙ ๕ ๓.๘ สรป .............................................................................................................. ๙ ๕ บทท ๔ ความสอดคลองของการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท และวชาโหราศาสตรไทย ............................................................................................ ๙๗

๔.๑ ความสอดคลองในดานความเชอ .................................................................. ๙๗ ๔.๒ ความสอดคลองในดานคณธรรม ............................................................... ๑๐๑ ๔.๓ ความสอดคลองในดานจรรยาบรรณ .......................................................... ๑๐๕ ๔.๔ ความสอดคลองในดานการพยากรณ.......................................................... ๑๐๘ ๔.๕ ทรรศนะตอการพยากรณในพระพทธศาสนาและโหราศาสตร .................. ๑๒๐ ๔.๖ ประโยชนของโหราศาสตร......................................................................... ๑๒๔ ๔.๗ สรป ........................................................................................................... ๑๒๕

บทท ๕ สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ ............................................................................. ๑๒๖ ๕.๑ สรปผลการวจย .......................................................................................... ๑๒๖ ๕.๒ ขอเสนอแนะ ............................................................................................. ๑๒๙

บรรณานกรม ........................................................................................................................... ๑๓๑ ภาคผนวก ................................................................................................................................ ๑๓๕ ประวตผวจย ............................................................................................................................ ๑๔๗

ซ

สารบญตาราง ตารางท หนา ๒.๑ การเปรยบเทยบในการพยากรณทางพระพทธศาสนาและทางโหราศาสตร............... ๔๗ ๔.๑ แสดงความสอดคลองและความแตกตาง ระหวางความเชอทางพทธศาสนากบความเชอทางโหราศาสตร ................................. ๙๘ ๔.๒ การสอดคลองดานคณธรรม ระหวางคณธรรมทางพทธศาสนากบคณธรรมทางโหราศาสตร .............................. ๑๐๔ ๔.๓ แสดงจรรยาบรรณทางพทธศาสนาและจรรยาบรรณทางโหราศาสตร............ ๑๐๕-๑๐๖ ๔.๔ ตารางเปรยบเทยบความสอดคลองทางการพยากรณพระพทธศาสนา และโหราศาสตร ...................................................................................................... ๑๑๓

ฌ

สารบญภาพประกอบ ภาพประกอบท หนา ๓.๑ ........................................................................................................................................... ๖๑ ๓.๒ .......................................................................................................................................... ๖๓ ๓.๓ .......................................................................................................................................... ๖๓ ๓.๔ .......................................................................................................................................... ๖๔ ๓.๕ .......................................................................................................................................... ๗๖ ๓.๖.......................................................................................................................................... ๘๓ ๓.๗ ......................................................................................................................................... ๘๖ ๓.๘ ......................................................................................................................................... ๙๒ ๓.๙ .......................................................................................................................................... ๙๓ ๔.๑ ........................................................................................................................................ ๑๐๘ ๔.๒ ....................................................................................................................................... ๑๐๙ ๔.๓ ....................................................................................................................................... ๑๑๖

ญ

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ

การใชอกษรยอ ๑.๑ ค ายอชอคมภรพระไตรปฎก

อกษรยอในวทยานพนธฉบบน ใชอางองจากพระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬา-ลงกรณราชวทยาลย การอางอง โดย ระบ เลม/ขอ/หนา หลง อกษรยอ ชอคมภร ดงตวอยาง เชน ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๓๑๑/๒๘๙. หมายถง ทฆนกาย ปาฏกวรรค ภาษาไทย เลม ๑๑ ขอ ๓๑๑ หนา ๒๘๙ เปนตน

พระวนยปฎก

ว.ภกขน. (ไทย) = วนยปฎก ภกขนวภงค (ภาษาไทย) ว.ม. (ไทย) = วนยปฎก มหาวรรค (ภาษาไทย) ว.จ. (ไทย) = วนยปฎก จฬวรรค (ภาษาไทย)

พระสตตนตปฎก

ท.ส. (ไทย) = สตตนตปฎก ทฆนกาย สลขนธวรรค (ภาษาไทย)ท.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก ทฆนกาย มหาวรรค (ภาษาไทย)ท.ปา. (ไทย) = สตตนตปฎก ทฆนกาย ปาฏกวรรค (ภาษาไทย)ม.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย มลปณณาสก (ภาษาไทย)ม.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก (ภาษาไทย)ม.อ. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย อปรปณณาสก (ภาษาไทย)ส.ส. (ไทย) = สตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค (ภาษาไทย) ส.น. (ไทย) = สตตนตปฎก สงยตตนกาย นทานวรรค (ภาษาไทย) ส.ข. (ไทย) = สตตนตปฎก สงยตตนกาย ขนธวารวรรค (ภาษาไทย) อง.ตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตรนกาย ตกนบาต (ภาษาไทย) อง.จตกก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตรนกาย จตกกนบาต (ภาษาไทย)อง.ปญจก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตรนกาย ปญจกนบาต (ภาษาไทย) อง.สตตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตรนกาย สตตกนบาต (ภาษาไทย)

ฎ

ข.อต. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย อตวตตกะ (ภาษาไทย)ข.ส. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย สตตนบาต (ภาษาไทย)ข.ชา.เอกก. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย เอกกนบาต ชาดก (ภาษาไทย)

๑.๒ ค ายอเกยวกบคมภรอรรถกถา อกษรยอทใชอางองคมภรอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย โดยระบชอยอคมภร/

ลาดบเลม(ถาม)/ขอ(ถาม)/หนา ตวอยาง เชน อง.จตกก.อ. (ไทย) ๒/๓๙๑ หมายถง องคตตรนกาย มโนรถปรณ จตกกนบาตอรรถกถา ภาษาไทย เลม ๒ หนา ๒๙๑ เปนตน

อรรถกถาพระวนยปฎก

ว.มหา.อ. (ไทย) = วนยปฎก สมนตปาสาทกา มหาวภงคอรรถกถา (ภาษาไทย)

อรรถกถาพระสตตนตปฎก

ท.ม.อ. (ไทย) = ทฆนกาย สมงคลวลาสน มหาวรรคอรรถกถา (ภาษาไทย) ม.ม.อ. (ไทย) = มชฌมนกาย ปปญจสทน มชฌมปณณาสกอรรถกถา (ภาษาไทย) ส.น.อ. (ไทย) = สงยตตนกาย สารตถปกาสน นทานวรรคอรรถกถา (ภาษาไทย) อง.ตก.อ. (ไทย) = องคตรนกาย มโนรถปรณ ตกนบาตอรรถกถา (ภาษาไทย) ข.ส.อ. (ไทย) = ขททกนกาย ปรมตถ โชตกา สตตนบาตอรรถกถา (ภาษาไทย) ข.ชา.เอกก.อ.(ไทย) = ขททกนกาย เอกนบาตชาดกอรรถกถา (ภาษาไทย)

๑.๓ ค ายอเกยวกบคมภรฎกา อกษรยอทใชอางองคมภรฏกา ฉบบมหาจฬาฎกา โดยระบชอยอคมภร ตามดวยเลม

(ถาม) ขอ/หนา ตวอยาง เชน ท.ส.ฏกา (บาล) ๑/๒๗๖/๓๗๓ หมายถง ทฆนกาย ลนตถปปกาสน สลกขนธวคคฏกา ภาษาบาล เลม ๑ ขอ ๒๗๖ หนา ๓๗๓ เปนตน

ฎกาปกรณวเสส

วภาวน. ( บาล) = อภธมมตถวภาวนฏกา (ภาษา บาล)

บทท ๓

หลกการพยากรณในต าราโหราศาสตรไทย การศกษาในหวขอน จะเปนการน าเสนอขอมลทางหลกวชาโหราศาสตร ทใชในการ

พยากรณ การคาดการณ ความนาจะเปน ทงตอ บคคล สถานท และสภาพภมอากาศ โดยจะน าเสนอใน ๗ หวข อ คอ (๑) ความหมายของโหราศาสตร (๒) ความเปนมาของโหราศาสตร (๓) ลกษณะการพฒนาของโหราศาสตรไทย (๔) ความเชอในเรองจกรวาลวทยากบการพยากรณในโหราศาสตร (๕) องคประกอบของการพยากรณในโหราศาสตรไทย (๖)ประเภทของโหราศาสตร และการพยากรณ (๗)ขอหามในการพยากรณของวชาโหราศาสตรไทย แสดงรายละเอยดในแตละประเดน ดงตอไปน

๓.๑ ความหมายของโหราศาสตร โหราศาสตร ตรงกบภาษาองกฤษวา Astrology มาจากภาษาลาตน และกรก คอ Astron

(ดวงดาว) กบ Logia(ความร) รวมกนคอความรเกยวกบ ดวงดาว สวนในภาษาไทยตามพจนานกรมราชบณฑตยสถาน หมายถง วชาทวาดวยการพยากรณ โดยอาศยการโคจรของดวงดาวเปนหลก

พระยาบรรกษเวชการ อดตองคมนตร และรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข และ อดตนายกสมาคมโหรแหงประเทศไทย คนท ๓ (พ .ศ.๒๔๙๓ -๒๕๑๐) ใหความเหนเกยวกบโหราศาสาตรไววา “โหราศาสตรเปนวชาทวาดวยการท านาย และการพยากรณโชคชะตาของมนษย และปรากฏการณตางๆ ของโลก โดยอาศยต าแหนงของดวงดาวตางๆ เปนเครองช

โหราศาสตร เปนศพทสนสกฤต แปลวา “วชาทวาดวยเวลา ” ตามต าราพฤหสชาตกา ของทานฤษ วราหมหระ กลาววา เปนค าทมาจากค าผสมสองค าคอ “อโห” และ “ราตร” ซงแปลวา วนและคน แตไดตดอกษรพยางคแรก และพยางคหลงออกเสย จงเหลอเพยงค าวา “โหรา” มอก

Anthony Philip Stone, Hindu Astrology;Myth, Symbols and Realities, (India Select Book, 1981), p. 174.

ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒, (กรงเทพมหานคร : บรษทนานมบคสพบลเคชน จ ากด, ๒๕๔๖), หนา ๑๓-๑๔.

๕๕

ค าหนงทใชเรยกแทนโหราศาสตร คอ “โชยตษศาสตร ” ซงแปลวา “วชาทวาดวยแสงสวาง ” ในภาษาองกฤษ เรยกวชานวา “แอสโตรโลย” แปลวา “วชาทวาดวยดวงดาว” ดงนน วชาโหราศาสตรจงเปนวชาพยากรณชนดหนง ซงอาศยเวลาและต าแหนงของดวงดาวในทองฟาเปนส าคญ มไดหมายถงการพยากรณดวยวธอน เชน การดลายมอ การดไพ หรอ การดดวยวธนบเลข เปนตน อกประการหนง โหราศาสตร เปนวชาทตางกบวทยาศาสตรธรรมดาอยบาง เชน วชาคณตศาสตรกด วชาเคมกด หรอวชาชววทยากด เหลานเปนวชาทมกฎเกณฑและอาศยเหตผลประกอบ น ามาทดลองและพสจนใหเหนประจกษโดยไมยากนก สวนโหราศาสตรนน เปนวชาทคอนขางลกลบ และยากแกการพสจนและทดลอง โดยวธเชนเดยวกนกบการทดลองทางวทยาศาสตร ดวยเหตนนกวทยาศาสตรสวนมากจงยงไมรบรองโหราศาสตรเชนวทยาศาสตรอนๆ อยางไรกด โหราศาสตร เปนวชาเกาแกทสดวชาหนง ซงไดศกษากนมาแตโบราณจนถงปจจบนน และยงเปนวชาทอยในความสนใจของชนชาตตางๆ ทวโลกไมนอย”

อาจารย เทพย สารกบตร ใหความเหนไววา ค าวา “โหราศาสตร ” รบมาจากอนเดย เกดจาก “โหรา” ทมาจาก อโหราตร หรอ อโหรตต แปลวา วน และคน กบ ค าวา “ศาสตร” คอความรรวมกน คอ ความรเกยวกบเวลา เราสามารถก าหนดเวลาได ดวยการอาศยการเคลอนทของโลก ดวงอาทตย และดวงจนทร ซงมความสมพนธตอชวตมนษย ตงแตถอก าเนดมา บนพนโลก กมดวงอาทตย ดวงจนทร ดวงดาวพระเคราะหตางๆ โคจรอยแลวในระบบสรยจกรวาลน การอธบายความเปนมาของโหราศาสตร ยอมตอง กลาวถงความเปนมาของดาราศาสตรดวย

สรปความหมายของโหราศาสตร คอ วชาดวย การพยากรณ และการท านายโชคชะตาของบคคล รวมไปถงเหตการณตางๆ ทเกดขนในเมอง ในประเทศ ในภมภาคตางๆ ของโลก โดยอาศย การโคจรของดาวพระเคราะห ณ เวลานนเปนองคประกอบ

๓.๒ ความเปนมาของโหราศาสตร แหลงอารยธรรม เกาแกของโลก อยาง อารยธรรมชาวเมโสโปเตเมย ชาวคาลเดย

ชาวบาบโลเนย และชาวอยปต ตางกมรองรอยของความรทางดาราศาสตรและโหราศาสตรพอสมควร เชน ชาวอยปตโบราณมความช านาญในการวดต าแหนงของดวงดาว และ บนทกเหตการณตางๆ ทนาสนใจบนทองฟาไว ประมาณ ๒,๕๐๐ ป กอนครสตกาล ชาวอยปตหาไดวา ๑ ป ม ๓๖๕ วน แบงออกเปน ๑๒ เดอน เดอนหนงม ๓๐ วน ยกเวนเดอนสดทายม ๓๕ วน และยงพบวาทกๆ ๔ ป

พระยาบรรกษเวชการ , หลกโหราศาสตรทวไป มลฐานของโหราศาสตรและประโยชนของการศกษาโหราศาสตร มรดกแหงโหรสยาม สมาคมโหรแหงประเทศไทย , (กรงเทพฯ : มตรสยามการพมพ , ๒๕๓๕), หนา ๒.

เทพย สารกบตร, โหราศาสตรปรทศน ภาค ๑, (กรงเทพฯ : เกษมบรรณกจ, ๒๕๑๑), หนา ๓.

๕๖

จะมวนขาดหายไป ๑ วน ความรทางดาราศาสตรของอยปตถกน าไปเกยวของกบศาสนาเปนสวนใหญ โดยมความเชอวา ทองฟา โลก และ อากาศ เปนสงทถกก าหนดขน

ในยคของกรกโบราณมนกดาราศาสตรทมชอเสยงหลายทาน เชน Aristotel (อรสโตเตล) มขอพสจนทท าใหเชอวาโลกมรปรางกลม และเชอวาโลกเปนศนยกลางของเอกภพ และเชอวา มการสงพลงงานจากดวงดาวมาสยงโลก โดยสงเกตจากการเกดอปราคา คอเมอโลกอยระหวาง ดวงอาทตย และดวงจนทร เงาของโลกบนดวงจนทรจะเปนสวนโคงเสมอ Aristotel อธบายวา โลกอยนง เปนศนยกลางของจกรวาล มดวงอาทตย ดวงจนทร ดาวเคราะห และดาวฤกษทงหลาย โคจรรอบโลก

Patolamy (ปโตเลม) ไดอธบายความรเรองของจกรวาลใหละเอยดขน โดยก าหนดใหดาวพระเคราะหแตละดวงมวงโคจรทมลกษณะเปนวงกลมซอนกนตามล าดบ โดยมโลกเปนศนยกลางของจกรวาล ถดออกไป คอ ดวงจนทร ตอไปเปนวงโคจรของดาวพธ ดาวศกร ดวงอาทตย ดาวองคาร ดาวพฤหส และดาวเสาร และไดเขยนต าราโหราศาสตรทถอวา เปนรากฐานของโหราศาสตรดวงดาวปจจบน ชอวา Tetrabiblos (เตตราบโบลส) ไดอธบายเพมเตมเกยวกบดวงดาวทเปนสญลกษณแทน บดา มารดา ไววา “ในความสอดคลองกบธรรมชาต ดวงอาทตย กบ ดาวเสาร ไดรบการจดใหเปนบคคลคอ บดา และ ดวงจนทร กบดาว ศกร เปนมารดา รปแบบทดาวเหลานปรากฏสมพนธซงกนและกน หรอ สมพนธกบดาวพระเคราะหอนๆ จะบอกถงสถานภาพของความเปนบดา มารดา” จะเหนไดวา การแทนความหมายของดาวพระเคราะห ใหมความสมพนธกน มมาแตครงโบราณ นกโหราศาสตรในยคตอๆ มา กน าหลกการนมาใชเกยวกบการก าหนด สญลกษณ การแทนความหมายของดาวพระเคราะหในแตละดวง อนเปนพนฐานส าคญของการพยากรณ นกพยากรณจะเขาใจในความหมายของสญลกษณ และการเคลอนท ทสมพนธกนของดาวพระเคราะห อนจะสงผลใหมเหตการณตางๆ เกดขนมา ทงตอปจเจกบคคล ตอสภาพแวดลอม ตอสถานทในขณะนน ท าไมเหตการณบางอยางถงไดเกดขนตางกน หรอเหมอนกนในหวงเวลาเดยวกน สงนคอความสมพนธกนขององคประกอบหลายประการในวชาโหราศาสตรทจะขยายรายละเอยดในหวขอตอๆ ไป

ประพนธ เตละกล, ดาราศาสตรและอวกาศ , (กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๔๓), หนา ๑.

Sandra Shulman, The Encyclopedia of Astrology, (Published by The Hamlyn Publishing Group Limited London, 1976), p. 32.

Stephen W. Hawking, The Theory of Everything: The Origin and Fate of the Universe, (USA: New Millennium Press, 2002), p. 3-5.

๕๗

ในเรองน ผศกษาใหความส าคญในความรทางดาราศาสตร และโหราศาสตรของประเทศอนเดย เพราะโหราศาสตรไทยมพนฐานทเกยวพนกบความรของโหราศาสตรอนเดยมาแตครงโบราณ ต าราโหราศาสตรทนกวชาการทางโหราศาสตร เขยนถง ยงอางองความรจากโหราศาสตรของอนเดยอย เชน พระคมภรฤกษศวาคม มาจากค า ศว+อาคม ค าวาอาคม คอ ความร สวนศว คอพระนาม พระอศวร ซงเปนเทพเจา ตวแทนของโลก วชาโหราศาสตร เปนวชาทเกบสถตจากการหมนรอบตวเองของโลก และการโคจรรอบดวงอาทตย ประกอบการโคจรของดาวพระเคราะห รอบดวงอาทตย และดาวฤกษ ในจกรวาลอน ซงรวมอยรอบๆ สรยจกรวาลน วา ในชวงเวลาใด ดาวพระเคราะห และดาวฤกษ ดงกลาวนน จะมความสมพนธในแงมมใดกบโลก ความสมพนธดงกลาว เปนผลใหเกดเหตการณแกโลก หรอแกบคคลประการใดบาง แลวจดบนทกไวเปนสถต สถตทจดไวดงกลาวนนเมอมปรมาณมาก กไดเกดเปนต ารา หรอคมภรโหราศาสตรขน

ในประเทศอนเดย ความรทาง ดาราศาสตร และโหราศาสตร มมาตงแตยคพระเวท หรอ ยคไตรเพท หมายถง ความเปนอยในระยะเวลาทชาวฮนดไดแตงคมภรพระเวทขนคดเปนระยะเวลา ๑,๕๐๐-๖๐๐ ปกอน ครสตกาล ครอบคลมระยะเวลาแหงการตงถนฐานของชาวอารยนรวมทงเวลาทมการขยายตวและการเผยแพรวฒนธรรมและอารยธรรมของมนษยชาต โดยเฉพาะคมภรพระเวท ชอฤคเวท เปนของเกาทสด ไมอาจรไดวาเขยนขนเมอไร ฤคเวทเขยนเปนบทกลอน ประมาณ ๑,๐๑๗ บท สวนมากกลาวถงพระเปนเจา ศาสนา และสงคมของชนชาตอารยน เปนทยอมรบของนกปราชญตะวนออก และตะวนตก ยคพระเวทกถกจ ากด ตงแตวนทพระเวทเกด จนถงยคของภควตคตา วฒนธรรมพระเวทเจรญมาก มอทธพลครอบง าสงคมของชาวอนเดย

วรรณกรรมพระเวททส าคญ ม ฤคเวท ยชรเวท สามเวท และ อถรรพเวท ซงไดกลาว ในรายละเอยดไปแลวในบทท ๒ วรรณกรรมพระเวททส าคญอกเลมหนง ทไดมการพฒนาขนมาเพอชวยใหการใชคมภรพระเวทมประสทธผลมากขน คอ เวทางคะ มจ านวน ๖ เรอง มเรองหนงเรยกวา โชยตษ (Jyotish) เปนรอยกรอง มประมาณ ๔๐ โศลก กลาวถง พระอาทตย พระจนทร และ นกษตร (กลมดาวฤกษ) ทง ๒๗ กลม ซงพวกพราหมณตองศกษาโดยเฉพาะ ดงนน การพยากรณของพราหมณ ตามทปรากฏในพระไตรปฎก และในชนอรรถกถา ไดกลาวถงคมภร ทพวกพราหมณศกษา คอ ไตรเพท และ คมภรมหาปรสลกษณะ ทพวกพราหมณใชในการพยากรณ

พนเอก(พเศษ) เออน มนเทยรทอง, พระคมภรฤกษศวาคม , (กรงเทพฯ : ดวงดการพมพ, ๒๕๑๕),หนา ๗.

สนท ศรส าแดง, ปรชญาเถรวาท, (กรงเทพฯ : จรลสนทวงศการพมพ, ๒๕๔๘), หนา ๑๘.

Anthony Philip Stone, Hindu Astrology;Myth, Symbols and Realities, (India Select Book, 1981), p.174.

๕๘

เจาชายสทธตถะไวหลายท เชน ในพระสตตนตปฎก ฑฆนกาย สลขนธวรรค อมพฏฐสตร กลาวถง อมพฏฐมานพ ศษยของพราหมณโปกขรสาต เปนผคงแกเรยน ทรงจ ามนตรไดรจบไตรเพท พรอมทงคมภรตางๆ รวมถงมหาปรสลกษณะ

ในอรรถกถาตกณณสตร คมภรมโนรถปรณ อรรถกถาองคตตรนกาย ตกนบาต กลาววา “มหาปรสลกขณ ไดแก ศาสตรทมบทรอยกรองประมาณ ๑๒,๐๐๐ คมภร ทแสดงลกษณะของมหาบรษ มพระพทธเจา เปนตน”

ในอรรถกถามหาวรรคท ๓ เสลสตรท ๗ ปรมตถโชตกา อรรถกถาขททกนกาย สตตนบาต กลาววา “เสลพราหมณ ชอวาเปนผช านาญในคมภร โลกายตะ และต าราท านาย มหาปรสลกษณะ เพราะเปนผเรยนจบครบบรบรณในคมภรโลกายตะ และ คมภรวตณฑวาทศาสตร และคมภรมหาปรสลกษณศาสตร ๑๒,๐๐๐ อนเปนคมภรหลกของคมภรมหาปรสลกษณะ”

นอกจากนน วชาทวาดวยการท านายตางๆ ของพราหมณ เชน การท านายจนทรคราส สรยคราส การพยากรณวา ฝนจกด จกแลง จกมภย จกเกดโรค การใหฤกษววาหมงคล ดฤกษยาตราทพของพระราชา ฯลฯ ทกลาวไวอยางละเอยดในบทท ๒ บทบญญตของพระพทธองคเกยวกบการพยากรณ ทงหมดนน เปนความรของพวกพราหมณ ไมไดเกยวของกบวตรปฏบตของพระภกษสงฆ แตอยางใด ความรเหลานถกเผยแพรไปทงในและนอกประเทศอนเดย ดวยการสบทอด แลกเปลยน วฒนธรรม ระหวางกลมชน ดวยอทธพลของศาสนาพราหมณ ทแทรกซมอย มากบางนอยบาง ในทกวฒนธรรม เชน การเรมประกอบพธมงคลใดๆ ตองมการดฤกษยาม การสนกระดง เปาสงข การเบกแวนเวยนเทยน เปนตน ดงจะเหนไดจากการพฒนาความรทางดานโหราศาสตรไทย จากความรเดมของไทยในเรองของ วน เดอน ป ทกษาของไทย กมการน าความรในเรองของ ดาวนกษตรฤกษของอนเดย เขามาในโหราศาสตรไทยดวย ตามรายละเอยดในหวขอตอไป

๓.๓ ลกษณะการพฒนาของโหราศาสตรไทย โหราศาสตรไทย ววฒนาการมาจากโหราศาสตรโบราณในสมยพทธกาล คอ ประมาณ

เมอสองพนหารอยปมาแลว เดมท ศาสตรนเปนทแพรหลายในหมวรรณะพราหมณ หลกฐานทางโบราณคดทขดพบอารยธรรมบานเชยง ซงมอายประมาณสพนถงหาพนป ไดพบหลกฐานส าคญ ซงเปนสญลกษณทางโหราศาสตร เชน สญลกษณเกยวกบจกราศ สญลกษณเครองหมายเกยวกบดวงดาวตาง ๆ มากมาย ดวยเหตน ผรบางทานจงสนนษฐานไววา บางทคนไทยเราอาจเรมรจกเรองโหราศาสตรมาตงแตสมยหาพนปมาแลวกเปนได สวนค าศพท นยามศพททใชกนในวชาโหราศาสตรไทยนน ไดรบอทธพลมาจากอนเดยแนนอน เชน ชอของดาวนกษตรประจ าฤกษตางๆ

อง ตก.อ. (ไทย) ๓๔/๒๔๒.

ข.ส.อ. (ไทย) ๔๗/๕๓๙.

๕๙

มชอเปนภาษาสนสกฤต อยางดาวนกษตร กฤษตกา หรอทคนไทยรจกกนในชอของกลมดาวลกไก หรอชอของราศ เชน ราศเมษ ราศพฤษภ ฯลฯ หลกการพยากรณทส าคญ อาศยความรจากคมภรพราหมณทงสน

จากหลกฐานทเดนชด ผรบางคนยนยนวา คนไทยเรมรจกโหราศาสตรอยางจรงจง ตามล าดบดงน

๓.๓.๑ สมยสโขทย ในสมยนน การรจกดดวงดาวเปนความรพนฐานของคนไทยมาแตโบราณ เพราะ

ดวงดาวชวยในการบอกทศทาง บอกเวลา สวนเจานายหรอพระสงฆทมความร นาจะเรยนโหราศาสตรกนเปนวชาส าคญวชาหนง ซงเรองนมหลกฐานทพอจะยกมาเปนตวอยางได คอ ศลาจารกวดปามะมวง ดานทสองมค ากลาวสรรเสรญพระปญญาของพระยาลอไทยวา “เรยนพระวนย พระอภธรรม โดยโลกาจารย มพราหมณและดาบส สมเดจบพตรพระราชบญญตคมภรเพทศาสตราคมธรรมนยายมโชตศาสตร (ต าราโหร)” เปนตน

หลกฐานทแสดงใหเหนวา สมเดจพระมหาธรรมราชาลอไทยทรงเชยวชาญในคมภร สรยยาตร แสดงชดอยในหลกศลาจารกหลกท ๔ และหลกท ๕ อาท เชน ไดเปลยนวนขนตนปใหม ศกราชใหม โดยก าหนดวนขนปใหม เปนวนเดอน ๕ ขนค า ๑ และตดปเกาใหสนสดลงในวนสนเดอน ๔ (ผาลคณานต) ตามหลกทนยมกนในคมภรสรยยาตร นอกจากนน ในก าหนดพธการตางๆ ทจารกในหลกศลาดงกลาว ยงไดค านวณฤกษพระจนทรไวทกตอนดวย เชน ในปมหาศกราช ๑๒๘๓ ไดมพระบรมราชโองการใหราชบณฑตไปอญเชญสมเดจพระมหาสวามสงฆราชแตประเทศลงกาทวป ใหมาประทบจ าพรรษาอยถวนไตรมาส (๓ เดอน) แลว ทรงท ามหาทานฉลองพระพทธรปสมฤทธ ซงทรงหลอเทาองคพระพทธ ประดษฐานอยทามกลางกรงสโขทยทางทศตะวนออก เมอออกพรรษาแลว ณ เดอน ๑๒ อฐมดถ แรม ๘ ค า พทธวารปนรรพสนกขตฤกษ (ตรงกบวนอาทตยท ๒๐ ตลาคม พทธศกราช ๑๙๐๔) เวลากลางคนไดเสดจออกบรรพชาเปนสามเณร อฐษฐานเพอตรสร พระอมตมหานรพาน ตอพระพกตรพระพทธรปทองค าและ สมเดจพระมหาสวามสงฆราช ปทเสดจออกทรงผนวชนน เปนปทเสวยราชสมบตได ๒๒ ป พระราชนพนธในวชาโหราศาสตรทยงเหลออยเปนหลกฐานจนถงปจจบนน ไดทรงไวเปนภาษา

พระยาบรรกษเวชการ, หลกโหราศาสตรทวไป มลฐานของโหราศาสตรและประโยชนของการศกษาโหราศาสตร มรดกแหงโหรสยาม สมาคมโหรแหงประเทศไทย . กรงเทพฯ : มตรสยามการพมพ, ๒๕๓๕. หนา ๓.

บรรยง บญญฤทธ, ชมนมโหรตาทพยระดบโลก , (กรงเทพฯ : ส านกพมพนองใหม, ๒๕๓๔), หนา ๑๖๔-๑๖๗.

๖๐

บาล กมอย ๒ เรอง คอ ๑. ทกษาสงคหปกรณ ไดแก ต าราทกษาทใชกนอยทกวนน ๒. พระคมภรจกรทปนฉบบบาล พระราชนพนธทงสองเรองดงกลาวน สมเดจพระเจาสมพนธวงศเธอ เจาฟากรมหลวงพทกษมนตร ไดทรงถอดไวเปนกวนพนธเรองแรก ทรงเปนลลต ชอ “ลลตทกษาพยากรณ” เปนต าราทกษาของไทย ซงมกลวธพยากรณอยางพสดาร อนจดเปนของไทยโดยบรสทธ แมจะมสวนคลายคลงกบ “อษโฏตรทศา” ของภารตะกตาม แตกฎเกณฑและศลปะในการพยากรณกไมไดใกลเคยงกนแตอยางใด แมของพมาหรอมอญ กเปนคนละแบบ จงจดวาต ารานเปนของคนไทยทคนควากลวธพยากรณขน เปนแบบของเราโดยเฉพาะแบบหนง สวนต าราเลมท ๒ สมเดจเจาฟาพระองคเดยวกนนน ไดทรงถอดเปนค าฉนท ชอ “จกรทปน ค าฉนท” อนเปนต าราหลกของไทยในภาคพยากรณ ต าราทงสองเลมน เปนปรมาจารยของโหรไทยทวราชอาณาจกร ส าหรบผพยากรณในระบบโหราศาสตรไทย อนนบเปนพระมหากรณาธคณเปนลนเกลาฯ

สมเดจพระมหาธรรมราชาลไท พระมหากษตรยราชวงศพระรวงองคท ๗ นอกจาก จะเปนจอมปราชญ ทรงนพนธหนงสอเลมแรกในอกษรศาสตรไทย คอ “ไตรภมพระรวง ” แลว ยงปรากฏทางประวตศาสตรฝายโหรวาทรงเปนนกค านวณ เปนผช าระคมภรสรยาตร บญญตเกณฑค านวณ “สรปอป” ขนดวย (หมายถง น าคาของ จ.ศ. ลบดวย ๖๑๐) เปนโหราจารยชนยอด ทรงค านวณยอนหลงไปจนถงสมยพทธกาล ทรงวางดวงชาตาวนตรสร และวนเสดจดบขนธปรนพพานไวไดชดเจน ดงน

เมอพระพทธเจาไดตรสรสพพญญตญาณ ใตตนรตนมหาโพธ ในปวอก เดอน ๖ เพงบรณมวนพธยามจะใกลรง ขนวนพฤหสบดวนไทย ลาววาวนเตาย ในอนราธฤกษ เมอพระพทธเจา ตรสรวนนน พระจนทรเสดจในกตะราศ เสวยฤกษไพศาขะในกลางคนวนพธนน องคาร พธ เกต และอาทตย เสดจดวยราศเดยวในพฤษราศ พระศกรเสดจในเมถนราศ พระเสารเสดจในราศกรกฏ พฤหสบดออกกอน... พระองคทรงพระนพนธถงการโคจรของดาวพระเคราะหในวนท สมเดจพระอรหนต-สมมาสมพทธเจา ทรงตรสร ซงตรงกบวนเพญ เดอน ๖ ปวอก ตรงกบวนพฤหสบด ลคนาของวน เสวยดาวนกษตรอนราธ ประกอบดวยราชาฤกษ พระจนทร เสดจในราศ พจก เสวยนกษตรวสาขะ ประกอบดวย เพชฌฆาตฤกษ พระอาทตย องคาร พธ เกต เสดจในราศ พฤษภ สวนพระศกรเสดจในราศเมถน พระเสารเสดจในราศกรกฎ พฤหสบดเสดจในราศมน

พนเอก(พเศษ) เออน มนเทยรทอง , พระคมภรโหราศาสตรศลปาคม ส านกโหร “หอค า ”, (กรงเทพฯ : ดวงดการพมพ, ๒๕๒๖), หนา ๕.

พลตร บนนาค ทองเนยม , พนเอก(พเศษ) เออน มนเทยรทอง , พระคมภรสรยาตรศวาคม ,(กรงเทพฯ : ดวงดการพมพ, ๒๕๒๖), หนา ๒๘.

๖๑

๕ ๑ ๙

๗

๓

๒

๖

๔ ๙

๗

๓

๒ ๕

๖ ๔

๑

ดวงดบขนธปรนพพาน ดวงตรสร

ภาพประกอบท ๓.๑

วนเสดจดบขนธปรนพพาน ทรงพระราชนพนธไววา พระพทธเจาเสดจเขาสปรนพพานนน ในปมะเสงเดอน ๖ เพงบรณ วนองคาร วนไทยลาววากาบย ยามจะใกลรงเสวยไพศาขะ องคาร เกต และอาทตยเสดจพฤษภราศ พฤหสบดแลจนทรเสดจในพฤศจกราศ พธแลศกรเสดจในเมถนราศ พระเสารเสดจในมงกรราศ.. พระพทธเจาเสดจเขาสปรนพพาน ในวนเพญ เดอน ๖ ตรงกบวนองคาร ลคนาวนเสวยวสาขะนกษตรฤกษ ประกอบดวยเพชฌฆาตฤกษ พระองคาร เกต และ อาทตย เสดจในราศพฤษภพระจนทรเสดจ ในราศพจก พระพธและ พระศกร เสดจในราศ มถน พระเสารเสดจในราศมงกร

เรองฝงชนท าบาปท าใหอายสน ทรงพระราชนพนธไววา “เมอใดฝงเทพยดาทงหลาย อนอยในเมองฟากด อยในใตตนไมกด บมคนเกรง ทงพระเคราะหอาทตยกด พระจนทรกด นพเคราะหกด และฤกษนกษตรทงหลายกด บมเสดจในราศอนดดงเกาทงฤด ๓ อนกด ทงกาล ๖ อนกด กหลากสน บมเปนปกตดงเกา ทงฝนแลลม ทงแดดกหลาก ทงไมไรในแผนดนนน อนเปนยานน กบมเปนยาดงเกา เพอฤดกาลนนหลากไปแล ฝงชนทงหลายเรงถอยอายเพอดงนนแล... จะเหนไดวา เมอพระมหากษตรยทรงสนพระทย และมพระปรชาสามารถในทางโหราศาสตร ความรทางดานนกมการศกษากนอยางกวางขวาง ไมไดอยในกลมชนชนเดยวอยางพวกพราหมณ อกตอไป พระองคทรงสนบสนนใหผทมความสนใจในวชานท าการศกษาได เชน ทาวศรจฬาลกษณ ซงเปนพระสนมเอกของพระรวงเจาลไท และเปนธดาของพระศรมโหสถ กไดศกษาในโหราศาตร

สงโต สรยาอารกษ, โหราศาสตรไทย , (กรงเทพฯ : โหราศาสตรไทย. กรงเทพฯ : เกษมบรรณกจ, ๒๕๒๖), หนา ๔.

๖๒

เชนกน เปนผทรจนา ต ารบนางเรวด นพมาศ การท ากระทงจองเปรยง พระประทปบชา พระอรหนตสมมาสมพทธเจา ในวนเพญ เดอน ๑๒ พระจนทรโคจรในนกษตรกฤตกา

ดงนน ผใดทสนใจ ไมเฉพาะแตบรษ แมสตรกสามารถ มาศกษาไดในวชาน นบแตเบองตนไปจนกระทงชนสง ทมาคลายๆ กบวชาโหรของหลายๆ ชาตดวยกน คอ จน ภาระตะ พมา และมอญ แตกไมเหมอนกนโดยตรงนก มหลกการทแปลกออกไป เพอความเหมาะสมส าหรบ ชนไทยเรา โดยเฉพาะในสมยโบราณ เมอยงมการปกครองระบบสมบรณาญาสทธราช โดยม พระเจาแผนดนทรงอยในฐานะเหนอกฎหมาย ภายในราชส านกทกยคสมย จะตองมกรมโหรหลวงเปนประจ า บรรจผมความรในวชาโหราศาสตร ทงในภาคค านวณ ภาคพยากรณ และภาคยญญกรรมไวครบถวน โดยไดรบพระราชทานต าแหนงบรรดาศกด ตามแตคณความร ส าหรบผทเปนอธบดของกรมโหรหลวงน ไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปนพระยาโหราธบด พวกโหรหลวงนมหนาทค านวณปฏทนประจ าป ถวายพระเจาแผนดนตลอดจนถวายค าพยากรณเหตการณสวนพระองคและบานเมอง ค านวณฤกษยาม และมหนาทประกอบราชพธควบคไปกบพวกราชบณฑตและพราหมณ ขณะใดทมศกสงคราม โหรหลวงจะตองมหนาทตดตามกองทพ ไปดวยทกครงเพอคอยค านวณฤกษยามยาตราทพ หรอคอยคดแกไขปญหาการศกตางๆ ทขดของ ซงเปนแบบอยางทสบทอดกนมาจากในสมยพระรวงเจา

ตามทไดกลาวมาแลววา ต าราทางโหราศาสตรไทยทใชกนมายาวนาน และเปนเอกลกษณของการพยากรณ คอ การใชทกษาพยากรณ ทก าหนดใหดาวพระเคราะหแตละองค มทศประจ า มคณสมบตประจ าตว ดงมรายละเอยดดงน

(๑) การก าหนดตารางทกษาของไทยแบบดงเดม จากต าราพรหมชาต ฉบบหลวง โดยการแบงตารางออกเปน ๘ ชอง มดาวพระเคราะห ก ากบอยตามทศ ตงแตดาวอาทตย (๑) ถง ดาวราห (๘) ตรงกลางจะวาง เรยกวา เปนภม พระเกต (๙)

เทพย สารกบตร , แนวการอบรมวชาโหราศาสตรไทย , (กรงเทพฯ : หอมกฎราชวทยาลย , ๒๕๑๑), หนา ค.

อาจารย อระคนทร วรยยะบรณะ , คมภรพรหมชาต ฉบบหลวง , (กรงเทพฯ : โรงพมพ ส.ธรรมภกด, ๒๕๑๑), หนา ๔๘๓.

๖๓

ภาพประกอบท ๓.๒

ดาวอาทตย ๑

ตะวนออกเฉยงเหนอ

ดาวจนทร ๒

ตะวนออก

ดาวองคาร ๓

ตะวนออกเฉยงใต ดาวศกร

๖ เหนอ

ดาวพธ ๔ ใต

ดาวราห ๘

ตะวนตกเฉยงเหนอ

ดาวพฤหส ๕

ตะวนตก

ดาวเสาร ๗

ตะวนตกเฉยงใต (๒) ดาวเคราะหทประจ าแตละทศ (แตละชอง) เรยกวา “ภมพยากรณ”

ภาพประกอบท ๓.๓

๑ สระทกตว ครฑนาม

๒ ก ข ค ฆ ง พยคฆนาม

๓ จ ฉ ช ซ ฌ ญ สงหนาม

๖ ศ ส ษ ห ฬ ฮ อชนาม

๔

ฏ ฎ ฐ ฑ ฒ ณ โสณนาม

๘ ย ร ล ว คชนาม

๕ บ ป ผ ฝ พ ฟ ภ ม

มสกนาม

๗ ด ต ถ ท ธ น นาคนาม

๖๔

(๓) การนบภมทกษา ใหนบทวนเกดเปนตนไป โดยนบเปนทกษณาวตร (เวยนขวา) เรมดวย บรวาร อาย เดช ศร มละ อตสาหะ มนตร กาลกรรณ เรยกวา องคสมบต ๘ ประการ ของความเปนอยของมนษยในโลกน บรวาร หมายถง ผแวดลอม คนทอยใกลชด สาม ภรรยา บตร คนรบใช อาย ” ความทรงอยแหงชวต, โรคาพยาธ เดช ” บรรดาศกด ต าแหนง ยศ ชน อ านาจในทางด อ านาจเหนอศตร อ านาจ ในทางด หรออ านาจทไรศลธรรมของโจรผราย ศร ” ความสมบรณแหงทรพยสน ความสวสด โชคลาภ ความเจรญ มละ ” ทเกด ทอย ส านกงาน โบราณ พสด ของเกาแก อตสาหะ ” ความพยายามความบากบน ผท างานแทนตว เครองอปกรณในการ ท างาน อตสาหกรรม การคาขาย มนตร ” ผอปการะในครอบครว ผอปถมภ กาลกรรณ ” ความอาภพอบโชค การไรทรพยสน ทกขโศก การดหมน

ความหายนะ

ภาพประกอบท ๓.๔

วนเกด บรวาร อาย เดช ศร มละ อตสาหะ มนตร กาลกณ อาทตย ๑ ๒ ๓ ๔ ๗ ๕ ๘ ๖ จนทร ๒ ๓ ๔ ๗ ๕ ๘ ๖ ๑ องคาร ๓ ๔ ๗ ๕ ๘ ๖ ๑ ๒ พธ ๔ ๗ ๕ ๘ ๖ ๑ ๒ ๓

พฤหส ๕ ๘ ๖ ๑ ๒ ๓ ๔ ๗ ศกร ๖ ๑ ๒ ๓ ๔ ๗ ๕ ๘ เสาร ๗ ๕ ๘ ๖ ๑ ๒ ๓ ๔

ตารางทกษาของไทยจะมเอกลกษณเฉพาะตว ไมเหมอนกบทกษาทางภารตะ มการ

ก าหนดทศของทกษา การก าหนดสตามดาวพระเคราะหทครอง ก าหนดตวอกษรประจ าชองของดาวพระเคราะห เชน คนเกดวน อาทตย (๑) ดาว(๑) จะเปนดาววนเกด สทเปนมงคล คอ สเขยว สเทา สตะกว สชมพ สทหามใชคอ สฟา หรอน าเงน ทศทเปนมงคล คอทศใต และทศตะวนออกเฉยงใต อกษรทเปนมงคล คอ อ จ ช ซ ฌ ญ ฎ ฏ ฐ ฒ ณ ฑ อกษรทหามใช คอ ส ศ ษ ห ฬ ฮ เปนตน

๖๕

ต าราอกเลมหนงทใชเปนพนฐานในการพยากรณของโหราศาสตรไทย คอ คมภรจกรทปน กลาวถง การโคจรของดาวพระเคราะห ทมากระทบกน เดมเปนภาษาบาล รจนาโดยพระอตมรามเถร สมเดจเจาฟากรมหลวงพทกษมนตรไดทรงแปล และทรงนพนธเปนค าฉนทภาษาไทย คอ อนทรวเชยรฉนท ๑๑ บอกถงการโคจรมากมกน หรอทนกน จะสงผลเชนไรใหกบเจาชาตา ดงน ปวงทวยวราเทพ พระเคราะหอฐวสย เสดจโดยวถใด ปะทะทบและทนกน เมอมตรกชอบชน บมโทษแถลงทณฑ ปางเปนศตรสรร- พอบาทววบตเขญ โหราศาสตรกพงพศ กระจางจตวจารณเหน แหลงเหลาพระเคราะหเปน และหมมตรอรมา ทบถกพระเคราะหใด สขทกขจะบฑา คณโทษ ฤ อาญา กจะตามฉบบบรรพ

ค าอธบาย ดาวพระเคราะหทโคจร มาทนกน หรอทบกน ถาดาวเปนคมตรกน กจะด ไมมโทษ ถาเปน ดาวคศตรโคจรมาถงกน กใหระวงเหตรายจะเกดกบเรา

ตวอยางการพยากรณ ในปพทธศกราช ๒๕๕๔ ดาวพฤหสบด (๕) โคจรตองดาวอาทตย (๑) ทบลคนาของดวงเมองกรงเทพมหานครฯ คมภรจกรทปน จะใหการพยากรณวา

พฤหสบด ผวทบระววน สทธโชคมหน ตมหทธปชา

ค าอธบาย ดาวพฤหสบด (๕) กบดาวอาทตย (๑) เปนดาวคมตร ยอมใหคณ ตามต านานดาวพระเคราะห พฤหสบด เปนอาจารย อาทตย เปนศษย ทรกใครมาก จงใหความอปถมภกนเปนอยางด เมอน ามาเปรยบเทยบกบเหตการณในปน เราไดนายกรฐมนตรหญง มาบรหารประเทศ นบเปนปรากฏใหมในวงการเมองของประเทศไทย การท างานของทานอยทามกลางการชวยเหลอ ของมวลญาตมตร

๓.๓.๒ สมยกรงศรอยธยา เชอวา จะมผศกษาและเชยวชาญมจ านวนมากกวาในสมยกรงสโขทย แตหลกฐานยนยน

กมไมมากนก อยางไรกตาม บคคลทไดเรยนรในวชาการน กคงมแตเฉพาะพระมหาราชคร เจานาย และนกปราชญบรษ เทานน สามญชนหรอคฤหบดโดยทวไปไมมปรากฏ หลกฐานทปรากฏ กม

สมเดจฯ เจาฟากรมหลวงพทกษมนตร, จกรทปนจรค าฉนท, (กรงเทพฯ :โรงพมพศวาศรม, ๒๕๑๑), หนา ๑๓.

๖๖

ในสมยสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ ความในหนงสอ “ลลตยวนพาย” ระบวา องคพระมหากษตรยทรงรอบรในวชาโหราศาสตรเสมอนการตรสรของพระบาทสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ฉะนน เชองโหรเหนแมนแมน มนวงศ สบศาสตราคมยล ลงลวน สบศลปะส าแดงทรง ทายาท ไสรแฮ สบศพาคมถวน ถแถลง ถอดความไดวา “ทรงรอบรในวชาโหราศาสตร เสมอการตรสรของ สมเดจพระ -สมมาสมพทธเจา ทรงรอบรทงทางศาสตราคม คอ ทางทฤษฎการค านวณและพยากรณ ทรงรอบรทงทางศลปาคม คอ ทรงมพระปรชาสามารถค านวณและพยากรณเหตการณตามหลกวชาโหราศาสตรไดดวยพระองคเอง นบวาเปนผทรงรอบรถถวนในศพาคม คอ วชาโหราศาสตรโดยพสดารในทกกรณ” ค าวา “ศพาคม” แปลวา “วชาโหราศาสตร” เพราะวชาโหราศาสตรเปนวชาทน าเอาความสมพนธระหวางโลกกบดวงอาทตยมาพยากรณดวงชะตาบคคล ดงนน ชอของวชานทานเรยกวา “โลกศาสตร” กมค าวา “ศวะ” แปลวา “โลก” เพราะเทวดาซงเปนตวแทนของโลก คอ พระศวะหรอพระอศวร ซงมพระนามวา “ภพ” หรอ “หร” ค าเหลานแปลวา “โลก” ทงสน ดงนน ค าวา “ศวศาสตร” และ ศวาคม กแปลวา “ศาสตรแหงโลก” ซงมอยเพยงศาสตรเดยวทถอเอา “โลก” เปนจดหมายใหญ คอ โหราศาสตร

พระเบญเญศยงเพยง ศรยจนทร แจมแฮ อดตานาคต ปลงแปล ปรจบนทงสามสรร- เพชญถง แถลงแฮ เลงสงไตรภพแท ทวเทรยน จากขอความในค าโคลงยอพระเกยรตเพยง ๒ บทน แสดงใหเหนวาสมเดจพระบรมไตร-โลกนาถ ทรงเชยวชาญในวชาโหราศาสตรอยางสดทจะเทยบเทยมไดทเดยว นกปราชญผนพนธ จงตองน าไปเปรยบเทยบกบพระปรชาญาณของสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ดงทไดปรากฏในค าโคลงทยกมานน โหรทปรากฏกตตศพทบนลอกระเดองโลกในสมยกรงศรอยธยานน ไดแกพระมหาราชคร พระอาจารยของสมเดจพระนารายณมหาราช ผเปนบดาของศรปราชญ ทานเปนผนพนธ “สมทร -โฆษค าฉนท” และ “หนงสอจนดามณ” และทานคอ “โหรทายหน” ซงเราปรากฏกตตศพทกนอยทกวนน พระโหราธบดผน ปรากฏเกยรตคณวา เปนผทลเกลาถวายค าท านายแมนย า สมเดจพระเจา

พนเอก (พเศษ) เออน มนเทยรทอง, พระคมภรโหราศาสตรศลปาคม ส านกโหร “หอค า”, หนา ๕-๖.

อางแลวเลมเดยวกน หนา ๖.

๖๗

ปราสาททองทรงเชอถอมาก มกลาวไวในพงศาวดารวา “ครงหนงสมเดจพระเจาปราสาททองเสดจอยในพระทนงจกรวรรดไพชยนตมหาปราสาท มสกตกลงมา ทรงพระกรณาเอาขนทองครอบไวใหหาพระโหรามาทาย พระโหราค านวณแลว ทลวา สตวสเทา ทรงพระกรณาตรสวากตว พระโหราค านวณแลวทลวาสตว ทรงพระกรณาตรสวา สตวสเทานนถกอย แตสตวนนผดแลว ครนเอาขนทองขนเหนมสกคลานอยสามตวกบแมตวหนง เปนสตว กทรงพระกรณาตรสวา แมนกวาตาเหนอก ใหพระราชทานเงนตราชงหนง เสอผาสองส ารบ แตนนมากเชอถอพระโหราธบด”

ตอมา ในปพทธศกราช ๒๑๔๖ พระโหราถวายฎกาในสามวนจะเกดเพลงในพระราชวง สมเดจพระเจาปราสาททองไดทรงฟง กตกพระทย จงใหขนของเทพระราชวง ออกไปส วดไชย -วฒนาราม ทงเรอบลลงก เรอศร เรอคลง คบคงแออดกนอย แลในพระราชวงนน เกณฑไพรสามพนสรรพดวยพรา ขอตะกรอน ารกษา หามมใหหงขาวในพระราชวง แลวน าเรอต ารวจคอยบอกเหตทกทมโมง ครนค ารบสามวน เพลาชายแลว สนาฬกา เรอต ารวจไดกราบทลพระกรณาสงบอย สมเดจพระเจาอยหว ตรสวา ครงน เหนวาพระโหราจะผดอยแลว สงมาเถดจะเขาพระราชวงพนกงานกเลอนเรอพระทนงเขารบเสดจพระเจาอยหวมาถงฉนวนประจ าทา พระโหราอยทายเรอ พระทนง กราบทลวา ขอใหย าฆองกอนกจะสนพระเคราะห สมเดจพระเจาอยหวกใหลอยเรอพระทนงอย เพลาชายแลว หานาฬกา เมฆพยพคลมขนทางประจมทศ ฝนตกพร าลงมาทรงพระกรณาตรสแกพระโหราวา ฝนตกลงมาสนเหตแลวกระมง พระโหรา ธบดกราบทลวาขอพระราชทานกอน พอสนค าลง อสนเปรยงลงมาตองเหมพระมหาปราสาทเปนเพลง ตดพลงโพลงขนไหมลามลก คนทงหลายซงอยในพระราชวง มรทจะท าประการใด แลดบกอนดาดหลงคานนไหลราดลงมาดงฝน เพลงกไหมตดตอไปทงหวยคลงเรอนหนาเรอนหลงรอยสบเรอนจงดบได

พระโหราธบดน ตามประวตเปนชาวมอโอฆบร (คอ เมองพจตรในปจจบน) แตกอน จะมาอยกองบร ทราบวาทานมรกรากอยเมองสโขทยมากอน สมเดจพระเจาปราสาททองทรงยกยองจงมอบสมเดจพระนารายณ พระบรมโอรสาธราชใหเปนศษย พระโหราธบดจงไดนามวา มหาราชคร อกต าแหนงหนง เพราะเปนอาจารยของสมเดจพระนารายณมหาราช ดงนน หนงสอ “จนดามณ” กคอ หนงสอทสมเดจพระนารายณมหาราชไดทรงศกษาแตครงยงทรงพระเยาว

วชาโหราศาสตร ไดรบการถายทอดกนมาจากรนสรน เหมอนเปนมรดกทางวชาการ ดงจะเหนไดจากวรรณคด เรอง ขนชาง-ขนแผน

เออน มนเทยรทอง, พระคมภรโหราศาสตรศลปาคม , (กรงเทพฯ : ดวงดการพมพ, ๒๕๒๖), หนา ๗.

๖๘

อนเรองราวกลาวความพลายงามนอย คอยเรยบรอยเรยนรครทองประศร ทงขอมไทยไดสนกยนด เรยนคมภรพทธเพทพระเวทมนต ปถมงตงตวนะปดตลอด แลวถอนถอดถกตองเปนลองหน หวใจกรชอทธเจเสนหกล แลวเลามนตเสกขมนกนน ามน เขาหองลองวชาประสาเดก แทงจนเหลกแหลมลยขยน มหาทะมนยนยงคงกะพน ทงเลขยนตลากเหมอนไมเคลอนคลาย แลวท าพวหวใจอตปโส สะเดาะโซตรวนไดดงใจหมาย สะกดคนมนตจงงงก าบงกาย เมฆฉายสรยจนทร ขยนด ทงเรยนธรรมกรรมฐานนพพานสตร รองเรยนภตพรายปราบก าหราบผ ผกพยนตหนหญาเขาราว ทองประศรสอนหลานช านาญมา” จากบทประพนธขางตนท าใหไดความรการศกษาในสมยกอนนน เขาสอนทกอยางนอกจากวชาการทวไปแลว เดกผชาย ยงตองเรยนวชาปองกนตว โหราศาสตร ไสยเวทย เพอจะไดรบใชบานเมองได นางทองประศรผเปนยาเปนครผสอน ค าวา “เมฆฉายสรยจนทร ”เปนวชาโหราศาสตร เรยกวา “ยามอฏฐกาล และชนฉาย”

๓.๓.๓ สมยรตนโกสนทร สมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก พระปฐมมหาราชาธราช ตนพระบรมราชวงศจกร

กทรงเปนบรมโหราจารยผเพยบพรอมดวยพระปรชาสามารถ เสมอนดงทไดพรรณาในหนงสอ “ลลตยวนพาย” ขางตนทวา “เชงโหรเหนแมนแมน มนวงศ ฯลฯ” นนเทยว เพราะพระองคทรงเชยวชาญทงภาคศาสตราคมและศลปาคม ทรงรอบรและด าเนนการตามความรดวยพระองคเองทงสน แมแตการค านวณ หาฤกษสรางกรงเทพมหานคร กไดทรงค านวณดวยพระองคเอง ทรงวางพระฤกษ ฝงเสาหลกเมองกรงเทพมหานครไว ใน วนท ๒๑ เมษายน พทธศกราช ๒๓๒๕ ตรงกบจนทรคตกาล วนอาทตย ขน ๑๐ ค า เดอน ๖ ปขาล จลศกราช ๑๑๔๔ เวลารงแลว ๙ บาทและทรงพยากรณถงเหตการณทจะเกดขนกบบานเมองไวเปน ๑๐ ยค ดงน

๑. ยคมหากาฬ ๒. ยคพนธยกษ ๓. ยครกษบณฑต ๔. ยคสนทธรรม ๕. ยคจ าแขนขาด ๖. ยคราชโจร ๗. ยคชนรองทกข ๘. ยคทมฬ ๙. ยคถนกาขาว ๑๐. ยคชาววไล

สงโต สรยาอารกษ, โหราศาสตรไทย, หนา๖.

แฉลม เลยมเพชรรตน , โหราศาสตร ฉบบพสดาร แล กาลจกร , (กรงเทพฯ : ม.ป.ท. ๒๔๘๙) , หนา๗-๑๓.

๖๙

ในจดหมายเหตความทรงจ าของกรมหลวงนรนทรเทว ทไดรบสงเมอเกดเพลงไหม พระทนงอมรนทรมหาปราสาทวา พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพยากรณพระเคราะหของดวงเมองเอาไววา “ณ วนอาทตย เดอน ๗ ขน ๑ ค า ป วอก เอกศก เพลาบาย ๓โมง ๖ บาท อสนบาตพาดสายตกตดหนาบรรณมขเดจเบองทศอดร ไหมตลอดลงบนปราสาท ปลายหกพดฟาดลงพระปรศซายเปนสองซ า ลงซมพระทวารแตเฉพาะไหม พระโองการตรสวา เราไดยกพระไตรปฎก เทวาใหโอกาสแกเรา ตอเสยเมอง จงเสยปราสาท ดวยชะตาเมองคอดกวใน ๗ ป ๗ เดอน เสรจสนพระเคราะหเมอง จะถาวรล าดบ กษตรยไดถง ๑๕๐ ขอความตรงน บอกถง ชาตาเมองตอง พระเคราะหราย แตเทวดาใหโอกาส ใหเสยเพยงพระมหาปราสาททจะเกดไฟไหมขนในวน เวลา ดงกลาว ไมเสยเมอง (ไมเปนเมองขนของใคร) อายเมองในระบอบสมบรณาญาสทธราชยหมายถงองคพระมหากษตรยมอ านาจสงสด จะมเพยง ๑๕๐ ป นบจากวนสรางพระมหานคร ซงเปนจรงตามนน ระบอบการปกครองของชาต เปลยนมาส ระบอบประชาธปไตย ในวนท ๒๔ มถนายน พทธศกราช ๒๔๗๕ มกฎหมายรฐธรรมนญ เปนกฎหมายสงสดของประเทศ อายเมองได ๑๕๐ ปพอด

ส าหรบในค าพยากรณเกยวกบยคทง ๑๐นน เหตการณทเกดขนจรงตาม ยคสมย พอสรปไดวาเปนจรง อยางเชน การเสยดนแดนใหกบประเทศองกฤษ และ ฝรงเศส ใน ร .ศ.๑๑๒ ตรงกบ พ.ศ. ๒๔๐๕ ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ค าพยากรณของพระองคทาน ไดใหไววา “ยคจ าแขนขาด” หมายถงการยอมเสยอวยวะบางสวนของรางกาย แตชวตยงด ารงอย จนถงปจจบนน ซงตรงกบพยากรณอก คอ ยคชาววไล หมายถงประเทศมความเจรญทางวตถอยางมากมาย แตทางดานคณธรรมกลบลดลง

พระมหากษตรยททรงพระปรชาอยางมากในทางโหราศาสตรคอ พระบาทสมเดจ - พระจอมเกลาเจาอยหว “ ทรงเปนนกปราชญเอก ควรแกการยกยองสรรเสรญ ทรงคนคดน าความกาวหนามาสวงการโหราศาสตรไทยอยตลอดเวลา ประจกษพยานทเหนไดชด คอ ทรงน าวถโคจรของดาวยเรนสมาผนวกเขากบสตรคมภรสรยาตร และเรยกชอใหมวา ดาวมฤตย มการน าพระเกตมาใชในการค านวณตามระบบสรยยาตร พระองคไดรบการยกยองจากนกโหราศาสตร ใหเปน “พระบดาแหงโหราศาสตรไทย” พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงศกษาโหราศาสตรเจนจบช านาญ ทรงค านวณทราบวา ในปมะโรง สมฤทธศก พ.ศ. ๒๔๑๑ จะเหนสรยปราคาเตมดวงในประเทศไทย ตรงกบ วนองคาร ขน ๑ ค า เดอน ๑๐ และวถโคจรของ พระอาทตย จะเหนสรยปราคาเตมดวงไดทต าบลหวากอ จงหวดประจวบครขนธ ซงอยใกลต าบลคลองวาฬ สรยปราคานน หามทจะหมดดวงไม ครนแลวกปรากฏการณเปนจรงไปตามวนเวลาดงกลาวทก

เรองเดยวกน, หนา ๑๑-๑๒.

๗๐

ประการ พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวทรงค านวณเวลาสรยปราคาไดอยางถกตองแมนย าเปนยอดเยยม...” (วนท ๑๘ สงหาคม ๒๔๑๑ เกดสรยปราคาจบหมดดวงในประเทศไทย)

พระมหากษตรยอกพระองคหนงทควรแกการสรรเสรญ คอ พระบาทสมเดจพระมงกฎ-เกลาเจาอยหว รชกาลท ๖ พระองคทรงสนพระทยโหราศาสตร จนวนาทสดทายแหงพระชนมชพ ดงทอาจารยสงโต สรยอารกษ ไดบนทกไวในหนงสอเลมเดยวกน หนา๒ วา

ขาพเจาจงไดเรยนดดาวฤกษ ดาวนพเคราะห และการโคจรของดาวนพเคราะห พรอมทงต านานดาว แลวจงไดเรยบเรยงต านานดาวฤกษ เปนต าราโหราศาสตร เลม ๑ ต านานดาวนพเคราะหเปนต าราโหราศาสตร เลม ๒ และไดเรยบเรยงและพมพแลวเสรจในป พ.ศ. ๒๔๖๖ ทงสองเลม ต าราทงสองเลมไดทลเกลาทลกระหมอมพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว และในปลายป พ.ศ.๒๔๗๖ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหขาราชการในกรมมหาดเลกมาถามวา ต าราโหราศาสตร เลม ๓ จะเรยบเรยงแลวไดเมอใด เวลานน ขาพเจายงมไดก าหนด เวลาใหทรงทราบ ดวยยงรอคนหาต านานอย และทงพระเทวโลกกมาถงแกกรรมเสย เมอวนท ๑๕ มนาคม ๒๔๖๘ รสกวาขาดก าลงผชวยอยางส าคญ และการคนหาต านานไมไดสมปรารถนา จงคดวาเรยบเรยงภาคค านวณสนองพระเดชพระคณไปกอน ภาคบรรยาย เอาไวเรยบเรยงภายหลงเมอคนหาต านานไดจากหนงสอตางๆ จงไดเรมเรยบเรยงภาคค านวณ ตอมาไดถงท าสมผสพระองคาร กไดทราบวาเสดจสวรรคตเมอวนท ๒๖พฤศจกายน พ.ศ. ๒๔๖๘ จงไดงดการเรยบเรยงไวแตเพยงนน...

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชมหาราช พระองคทานกทรงเหนความส าคญของโหราศาสตร ดงทปรากฏในงานพระราชนพนธ ในเรอง พระมหาชนก ซงเปน แผนทฝพระหตถ แสดงสถานทตงทางภมศาสตรของเมองโบราณบางแหงทกลาวถงในหนงสอ เลมน นอกจากน ยงแสดงขอมลทางอตนยมวทยาเกยวกบทศทางลม โดยก าหนดวนเดนทางทางทะเล ตลอดจนจดอบปางของเรออบโชค ตามทปรากฏในเนอเรองททรงคาดคะเนโดยอาศยขอมลทาง

สงหโต สรยาอารกษ, โหราศาตรไทย, (กรงเทพฯ : เกษมบรรณกจ, ๒๕๒๖), หนา ๖.

หลวงวศาลดรณกร, โหราศาสตรไทยฉบบสมบรณ, (กรงเทพฯ : ส านกพมพศลปสาสน, ๒๕๐๘) , หนา ๒.

๗๑

โหราศาสตร ซงแสดงใหเหนวาพระองคทรงรอบรและเชยวชาญในทกศาสตร เพราะพระราชนพนธ เรองน ตองอาศยความรทางดานภมศาสตร อทกศาสตร และ โหราศาสตร

พระองคทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหพมพหนงสอเกยวกบโหราศาสตรพระราชทานในงานพระราชทานเพลงพระศพ พลเอก พระวรวงศเธอ กรมหมนจนทบรสรนาถ พระบดาของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ณ พระเมรวดเบญจมบพตร วนท ๗ มถนายน พทธศกราช ๒๔๙๖ แสดงวาพระองคทรงใหความส าคญกบวชาโหราศาสตรเชนกน

พระยาศรวสารวาจา ไดกลาวไวในค าน าหนงสอเลมดงกลาววา “หมอมทววงศถวลยศกดไดมาปรารภวา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว มพระราชประสงคจะจดพมพหนงสอเกยวกบโหราศาสตร ซงยงมไดเคยพมพมาแลว ส าหรบพระราชทาน ทงนกเปนเพราะวา พระวรวงศเธอ -กรมหมนจนทบรสรนาถไดสนพระทยในวชาโหราศาสตร มาเปนเวลาชานาน และไดท าการทดลองแลคนควาในวชานมาจนมความช านาญเปนพเศษ นบวาเปนผรอบรในวชาน ทงทางต าราไทยและตามต าราสากล ขาพเจาจงไดรบใสเกลาฯ อาสาทจะไปหาต าราโหราศาสตร มาสนองพระเดชพระคณ”

องคความรหลายๆ อยางมาเปนตวเชอมโยง เปนการคาดคะเนอยางมหลกการ ในวชาโหราศาสตรไทย ดงนน วชานจงเปนทรวมความรหลายๆ อยางเอาไว ทงดาราศาสตร ภมศาสตร อทกศาสตร คณตศาสตร และความรในเรองของจกรวาลวทยา รวมเรยกวา สรรพศาสตรไดประการหนง ซงจะกลาวถงในหวขอตอไป

๓.๔ ความเชอในเรอง จกรวาลวทยากบการพยากรณในโหราศาสตร ๓.๔.๑ จกรวาลวทยาในพระพทธศาสนา จกรวาลวทยา หมายถง แนวคดและทฤษฎทวาดวยการแสวงหาความจรง ทเกยวกบ

โลก และจกรวาลในมตตางๆ หรอวชาทวาดวยโลกธาต ในทรรศนะของพทธปรชญาเถรวาทความเหนในเรองของ จกรวาล และโลก จะแตกตางจากศาสนาฮนดทกลาวไวในคมภรปราณะ ในก าเนดของโลกและจกรวาลโดยเทพเจา ต านานของเทพเจา และการสนสลายไปของโลก

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดช , มหาชนก , (กรงเทพฯ : ส านกพมพอมรนทร พรนตง แอนดพบลชชง, ๒๕๔๐), หนา ๕๔-๕๗.

ศรวสารวาจา, ต าราโหราศาสตร, (กรงเทพฯ : โรงพมพทาพระจนทร,๒๔๙๖), หนา ค าน า.

พระมหาหรรษา ธมมหาโส (นธบณยากร), พทธจกรวาลวทยา , (กรงเทพฯ : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,๒๕๕๐), หนา ๓.

๗๒

ในคมภรทางพทธศาสนาจ าแนกโลกออกเปน ๒ ลกษณะ คอโลกในเชงอตวสย(subjective world) และโลกในเชงวตถวสย(objective world)

๑. โลกในเชงอตวสยคอ โลกในความหมายทสมพนธกบตวผรบร การมอยของโลกปรากฎในสมทธสตรดงน

“ ขาแตพระองคผเจรญ ทเรยกวาโลก โลก ดงน ดวยเหตเพยงเทาไร จงเปนโลก หรอบญญตวาโลก พระผมพระภาคตรสวา จกษ รป จกษวญญาณ ธรรมทจะพงรแจง ดวย จกษวญญาณ มอย ณ ทใด โลกหรอการบญญตวาโลกกมอย ณ ทนน ... ธรรมารมณ มโนวญญาณ ธรรมทจะพงรแจง ดวย มโนวญญาณ มอย ณ ทใด โลก หรอ การบญญต กมอย ณ ทนน” ๒. โลกในเชงวตถวสย คอโลกทมอยตามธรรมชาต โลก หมายความวา

แผนดนเปนทอาศย, หมสตวผอาศย, โลก ๓ คอ ๑. สงขารโลก โลกคอ สงขาร ๒. สตวโลก โลกคอหมสตว ๓ . โอกาสโลก โลกคอแผนดน หรอ อกนยหนงคอ ก. มนษยโลก โลกมนษย ข. เทวโลก โลกสวรรคทง ๖ ชน ค. พรหมโลก โลก ของพระพรหม

ในทางพระพทธศาสนาแบงโลกออกเปน ๓ อยาง คอ ๑. สงขารโลก โลกของสงขาร ไดแกสรรพสงทเกดจากการปรงแตงของเหตปจจย

โดยอาศยหลกการของ ปฏจจสมปบาท เมอสงนนม สงนจงม เมอเหตปจจยดบ สงขารกดบ ๒. สตวโลก โลกของสตว หรอของความเปนชนดตางๆ แบงตามล าดบชนไดดงน

๒.๑ มนษยโลก ไดแก โลกของมนษย ๒.๒ เทวโลก ไดแก โลกของเทวดา สวรรคชนกามาวจรทง๖ ๒.๓ พรหมโลก ไดแก โลกของพรหม สวรรคชนพรหม เมอแบงตามล าดบชน

ของทอาศย หรอทอยของสตวแบงออกเปน ๒.๔ กามโลก ภพของสตวผเสวยกามคณ ๕ คอ รป รส กลน เสยง สมผส ไดแก

อบายภม ๔ มนษย และสวรรคชน กามาวจร ๖ ชน ๒.๕ รปโลก โลกของผเขาถงรปฌาน ไดแก รปพรหม ๒.๖ อรปโลก โลกของผเขาถง อรปฌาน ไดแก อรปพรหม

ศาสตราจารยพเศษ ดร.สนทร ณ รงส , พทธปรชญาจากพระไตรปฎก , (กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย,๒๕๕๐), หนา ๔๙.

ว. มหา.อ. (ไทย) ๑/๑๙๖.

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท, พมพครงท ๑๔(กรงเทพฯ : บรษทธนธชการพมพ จ ากด, ๒๕๕๓), หนา๓๕๒.

๗๓

๓. โอกาสโลก หมายถง โลกอนก าหนดดวยโอกาส หรอโลกอนมในอวกาศ รวมทงแผนดนทเราอาศยอย และสงแวดลอมตาง ๆจกรวาลหรอโลกธาต เทหะวตถดวงดาวตางๆ ในเอกภพน โอกาสโลกนยงถอวาเปนทอยของหมสรรพสตวทง ๓๑ ภม และไมไดมเพยงโลกนเพยงโลกเดยวหรอมจกรวาลนเพยงจกรวาลเดยว แตยงมอกเปนจ านวนมาก รวมทงยงมสงมชวต มดวงอาทตย ดวงจนทร ทวป ภเขา มหาสมทร เหมอนกบระบบสรยะจกรวาลทเราอาศยอย ทส าคญ โอกาสโลก ตลอดถงสรรพสงทงปวงนน จงมความสมพนธและเปนปจจยเนองอาศยกนของสงทงหลาย พระพทธองคมไดกลาวถงผสรางหรอผบนดาลใหเกด แตทรงแสดงหลกธรรมใหญ ๆ ๓ หมวด ทเกยวของโดยตรง คอ ไตรลกษณ, ปฏจจสมปบาท และ อรยสจ ๔ ซงถอไดวาเปนหลกการทอธบายไดอยางชดเจนในรปแบบของกฎธรรมชาต พระพทธเจาทรงแสดงหลกธรรมทเกยวของกบประเดนทเกยวกบกฎธรรมชาตทชดเจนทสด คอ ไตรลกษณ ปฏจจสมปบาท และ อรยสจ ๔ ซงถอไดวาเปนหลกการทอธบายไดอยางชดเจนในรปแบบของกฎธรรมชาต พระพทธเจาทรงแสดงหลกธรรมทเกยวของกบประเดนทเกยวกบกฎธรรมชาตทชดเจนทสด คอ ไตรลกษณ หรอเรยกอกอยางหนงวา สามญลกษณะ และปฏจจสมปบาทในสวนของหลกไตรลกษณนนทรงมงแสดงถงลกษณะทปรากฏใหเหนถงสาเหตของการเกดขนและการเปลยนแปลง ทสมพนธเนองอาศยเปนเหตปจจย ใหเกด สงตางๆ ขนมากมาย ในโลกธาตทงปวง มการเกดขน ตงอย และในทสดกเสอมสลายไป สวนปฏจจสมปบาท ทรงมงแสดงถงอาการทสงทงหลายมความสมพนธเนองอาศยเปนกระแส สบตอกน ท าใหเกดการเปลยนแปลง

ทศนะของพทธปรชญาเถรวาทดงกลาว ท าใหทราบชดวาโลกหรอแผนดนทเราอยอาศยและสงแวดลอมอนๆ เชน เทหะวตถสงของ ดวงอาทตย ดวงจนทร และรวมถงจกรวาลหรอโลกธาต ทงหลายในเอกภพ นนคอนยามความหมายของโอกาสโลก ซงหากกลาวโดยลกษณะทางกายภาพแลวเปนลกษณะของการมอยโดยธรรมชาต ทศนะของพทธปรชญานนถอวากฎธรรมชาต เปนองคประกอบทแนนอนตายตว และยงเปนเนอแทของสรรพสงโดยเฉพาะขนธ ๕ (รปขนธ เวทนาขนธ สญญาขนธ สงขารขนธ และวญญาณขนธ ) จงเรยกกฎธรรมชาตทควบคมสรรพสงทงหลายวา ธรรมนยาม ซงเปนลกษณะทก าหนดแนนอนแหงธรรมดา หรอความจรงทมอย ด ารงอยตามธรรมชาต และถอวาเปนสงทก าหนดความเปนไปของสรรพสง รวมทงโอกาสโลกหรอลกษณะของโลกทางกายภาพ และโลกธาต หรอจกรวาลทงปวงดวย จกรวาลวทยาจงมขอบเขตอยเพยงโอกาสโลกในพทธศาสนาเทานน พระพทธองคทรงแสดงเรอง ธาต หรอ จกรวาลไวใน จฬนสตร องคตตรนกาย ตกนบาต ความวา

อางแลวเลมเดยวกน, หนา ๕๗๘.

๗๔

อานนท ดวงจนทร และ ดวงอาทตยแผรศม สองแสงท าใหสวางไปทวทศตลอดทมประมาณเทาใด โลกมเนอทเทานนจ านวน ๑,๐๐๐ ใน ๑,๐๐๐โลกนน มดวงจนทร ดวงอาทตย ภเขา สเนร อยางละ ๑ ,๐๐๐ มชมพทวป อมรโคยานทวป อตตรกรทวป ปพพวเทหทวป อยางละ ๑,๐๐๐ ม มหาสมทร มมหาราชอยางละ ๔ ,๐๐๐ ม สวรรค ๖ ชน และพรหมโลกชนละ๑ ,๐๐๐ เรยกวาโลกธาตอยางเลก มพนจกรวาล โลกเทานนคณโดยสวน ๑ ,๐๐๐ น เรยกวาโลกธาตใหญมแสนโกฏจกรวาล”

ไดมการพรรณนาถงรปราง หนาตา นสยใจคอของมนษยในทวปตางๆ ไวในพระสตรของพระพทธศาสนาเถรวาท แตเมอวเคราะหใหละเอยดถถวน กตองยอมรบวายงไมเคยมหลกฐานวา เคยไดมใครพบเหนมนษยในทวปตางๆ ตามลกษณะทไดกลาวไว เชน ในอาฏานาฏยสตร ฑฆนกาย ไดกลาวถงอตตรกรทวปไววา

อตตรกรทวป เปนรมณยสถาน มภเขาหลวงชอ สเนร แลดงดงาม ตงอยทศใด พวกมนษยซงเกดในอตตรกรทวปนน ไมยดถอสงใดวาเปนของตน ไมหวงแหนกน มนษยเหลานนไมตองหวานพช และไมตองน าไถออกไถ หมมนษยบรโภคขาวสาล อนผลตในทไมตองไถ ไมมร า ไมมแกลบ บรสทธ มกลนหอม…

ขอความในหนงสอ “ไตรภมพระรวง ” ซงเปนพระราชนพนธ ของพระมหาธรรม - ราชาฦาไทย แหงกรงสโขทยมาประกอบใหเหนดงน ตามพระคมภรทานบรรยายวา “ฝงชนอนอยอตตรกรนนแล หนาเขาเปนสมม ดจดงทานแกลงถากใหเปนสเหลยม กวางแลรเทากนแล”

ความรเกยวกบโลกธาตทกลาวมานไดรบแนวคดมาจากศาสนาพราหมณ อนเปนพนฐานวฒนธรรมทพทธศาสนาไดอบตขนในประเทศอนเดย แตพระพทธศาสนาอยบนรากฐานการตรสรขององคสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ในอรยสจ ๔ ประการ พระพทธพจนททรงกลาวถงโลกธาตหรอ จกรวาล กเพอเปนพนฐานของการแสดงธรรมทน าไปสการปฏบตเพอความหลดพนเทานน มไดแสดงเรองโลกธาตเพอวางรากฐานของจกรวาล พระพทธองคทรงเลงเหนวาเรองเกยวกบโลก เปนเรองทไมควรคด หรอ อจนไตย

อง.ตก. (ไทย) ๓๔/๕๒๐/๔๓๑-๔๓๒

ท.ปา. (ไทย) ๑๖/๒๑๒/๑๓๐-๑๓๑.

พระมหาธรรมราชาท ๑ (พญาลไท) , ไตรภมพระรวง , (กรงเทพฯ : ส านกพมพบรรณาคาร , ๒๕๔๓), หนา ๒๖๙.

อง.จตกก (ไทย) ๓๕/๗๗/๒๓๕.

๗๕

ขอความทแสดงถงจกรวาลในเชงเปรยบเทยบระหวางศาสนาพทธ กบฮนด มปรากฏ ในขอเขยนของ ดร .ระว ภาวไล ความวา “ เปนการยาก ทจะแยกแยะใหเหนชดวา โลกทศนเกยวกบจกรวาลทตกทอดกนมาในคมภรพทธศาสนา สวนใดเปนของตนเอง สวนใดเปนของศาสนาฮนด-พราหมณ หรอ เชน”

ทานใชค าวา โลกทศนอนเดยโบราณ หรอ จกรวาลวทยาอนเดยโบราณ ซงมความแตกตางจากโลกทศนของตะวนตก และโลกทศนของวทยาศาสตรในปจจบน ดงทปรากฏในคมภรพระพทธศาสนา ถาพจารณาตามรปลกษณะวตถในโลกแหงรปธรรม จะไมสอดคลองกบระบบดาว และจกรวาล หรอเอกภพของดาราศาสตรปจจบน แตถาพจารณาจกรวาลแบบอนเดยโบราณเปนการฉายโครงสรางและรปลกษณของธรรมชาตฝายนามธรรม หรอ จตใจมนษย ออกสฉากแหงจนตนาการ กจะพบความหมายใหมวา แทจรงจกรวาลแบบอนเดยโบราณนนกคอ แผนผงของโครงสรางของดานนามธรรม คอ จตใจของมนษยนนเอง

ประเดนทวา จกรวาลแบบอนเดยโบราณ รวมถงจกรวาลวทยาของพทธศาสนาน เปนโครงสรางทางนามธรรมหรอจตใจ เปนเรองทนาคด เพราะเปนการแสดงระดบจตของสตวโลก ใหเหนภาพชดเจนเขาใจงาย ทนาสงเกตอกอยางหนง ในไตรภมพระรวง มการอธบายลกษณะทวปทง ๔ ตอนหนงวา

“เมอพระอาทตยเสดจนน บพพวเทหทวป นานค า พลนรง เมอกลางวนได ๑๘ นาท เมอกลางคนได๑๒ นาทแล ในอมรโคยานทวปโพน ไสนานรง พลนค า เมอกลางคน ๑๘ เมอกลางวน ๑๒ นาทแล อนวาชมพทวป แล อตตกรทวป กลางวน แลกลางคนเสมอกน เมอกลางวน ๑๕ นาทจงค า เมอกลางคน ๑๕ นาท รง...”

เมอเปรยบเทยบ กบ ต าราโหราศาสตร คาของนาทกลางวน กลางคนนเรยกวา พหนาท

ระว ภาวไล , โลกทศน ชวทศน เปรยบเทยบวทยาศาสตร กบ พทธศาสนา , (กรงเทพฯ : มลนธพทธรรม, ๒๕๔๓), หนา ๒๕-๒๖.

พระมหาธรรมราชาท ๑ (พญาลไท) , ไตรภมพระรวง , (กรงเทพฯ : ส านกพมพบรรณาคาร , ๒๕๔๓), หนา ๒๖๙.

หลวงวศาลดรณกร (อน สารกบตร), คมภรโหราศาสตรไทยมาตรฐานฉบบสมบรณ, (กรงเทพฯ : อนเตอรพรนท, ๒๕๔๐), หนา ๑๓.

๗๖

ภาพประกอบท ๓.๕

พหนาท หมายความวา เปนเวลาขางมากขางนอยในอฒจกร… เมออาทตยโคจรไปทางเหนอถงราศกรกฎ แกนของโลกสวนทเอยงอยกบลาดทางของมน ๒๓ ดกรครง ไดหนตรงเขาหาดวงอาทตย แกนขางใตเฉออก ทางทเปนกลางวนเวยนมาในเบองต า สวนกลางคนขนเบองสง คนแถบเหนอของโลกจงเหนดวงอาทตยอยสง เวลาน ครงซกเหนอของโลกมเวลากลางวนมากกวากลางคน ก าหนดแตเวลาเทยงวนมาถงเวลาย าค าได ๑๘ นาท แตเทยงคนถงย ารงได๑๒ นาท ทก าหนดนบแตเทยงวนเปนตนนน เขาใจวาการวดเงาแดดตรง เปนตนเดม และการวดเงาพระจนทร กคงวดเมอ พระจนทรมาอยตรงศรษะเมอเทยงคน เอาเงาของพระจนทรทตรงลงมานนเปนทตงตนเหมอนกน จงสนสดเวลาของพหนาทลง เมอย าค า กบย ารงตอไป เมออาทตยโคจรมามาถงราศตล กลางวน๑๕ นาท กลางคน๑๕นาท ตรงนเปนเขต ทกลางวน กลางคนเทากน ดวยเหตทวาแกนกลางของโลกอยในระดบเดยวกนกบลาดทางของ ของดวงอาทตยไมหนเฉยงออกหรอปดเขา เปนเหตใหความเทยงตรงทางสวนเหนอ กบสวนใตเสมอกน ราศมงกรกลางวน๑๒ นาท กลางคน ๑๘ นาท ทตรงนแกนขางใตของโลกหนเขาหาดวงอาทตย แกนขางเหนอเอนออก ท าใหสวนเหนอหางจากดวงอาทตยออกไปมาก และบางแหงเขาอยในทบงเงาตวเองดวย กลางวนจงนอย กลางคนจงมาก และตอไปกถอยขนทางเหนอเปนล าดบไป …

กรกฏ ๑๘

ตลย ๑๕

ธน ๑๓ สงห ๑๗

พจก ๑๔ กนย ๑๖

มงกร ๑๒

กมภ ๑๓

มน ๑๔ เมษ ๑๕

พฤษภ ๑๖

เมถน ๑๗

๗๗

ราศเมษ กลางวน๑๕ นาท กลางคน ๑๕ นาท ตรงนเวลากลางวน กบกลางคนเทากน มเหตผลเหมอนทไดอธบายมาแลวในราศตล

จากการเปรยบเทยบหลก ดาราศาสตร และโหราศาสตร กบขอความในไตรภมพระรวงดงทกลาวมาแลว ท าใหไดขอคดวา ทวป ทง ๔ ในคมภรพระพทธศาสนา อาจจะไมไดอยในมตของสถานท แตอยในมตของเวลา กลาวคอเปนการแบงทวป ตามฤดทง ๔ ซงตามหลกโหราศาสตรแลว คนทเกดตางฤดกน ยอมมนสยใจคอตางกน เพราะการไดรบ อทธพลของธาตประจ าราศนนๆ

พทธปรชญาเถรวาทมแนวคดในเรองโลกวา ไมใชสงทตงอยถาวร แตมการเกดขน เปลยนแปลงและแตกสลายไปในทสด เชนเดยวกบทกสรรพสง ซงลวนแตม เวลาของการเรมตน และแตกสลายไปในทสด สวนอายหรอเวลาของโลกนนใชค าวา “กป” กาลก าหนด , ก าหนดอายของโลก , ระยะเวลายาวนาน ทก าหนดวาโลกคอสากลจกรวาล (ศาสนาฮนดวา เปนวนหนง คนหนงของพระพรหม) …ก าหนดอายของมนษย หรอสตวจ าพวกนนๆ ในยคนนๆ เรยกเตมวา “อายกป” อายกปของคนยคน ประมาณ ๑๐๐ ป กปม ๔ อยางไดแก

๑. มหากป กปใหญ คอก าหนดอายของโลก อนหมายถงสกลภภพ ๒. อสงไขยกป กป อนนบเวลามได คอ สวนยอย ๔ แหงมหากป ไดแก

๒.๑ สงวฏฏกป คอ กปเสอม คอ ระยะกาลทโลกเสอม จนถงวนาศ ๒.๒ สงวฏฏฐายกป คอ ระยะกาลท โลกพนาศแลวทรงอย ๒.๓ ววฏฏกป คอ ระยะเวลาทโลกกลบเจรญขน ๒.๔ ววฏฏฐายกป คอ ระยะเวลาทโลกเจรญพรอมดวยสงตางๆ แลวทรงอยม

แผนดน มหาสมทร ภเขา ตนไม ดวงอาทตย ดวงจนทร ดวงดาว และทกสรรพสง ครบรอบ ๔ อสงไขยกป เปน ๑ มหากป

๓. อนตรกป กปในระหวาง ไดแกระยะกาลทหมมนษยเสอมจนสวนใหญ พนาศแลว สวนทเหลอดขนเจรญขน และมอายยนยาวขนจนถงอสงไขย แลวกลบเสอมทรามลง อายสนลงๆ จนเหลอเพยง ๑๐ ป แลวพนาศ ครบรอบน เปน อนตรกปหนง ๖๔ อนตรกป เปน ๑ อสงไขยกป

๔. อายกป ก าหนดอายของสตว จ าพวกนนๆ เชน อายกปของพรหม เทากบ หนง อสงไขยกป

จะเหนไดวา เวลา ๑ อนตรกป เปนการก าหนดนบ โดยถอเอาอายของมนษย (อายกป)ตงแตเรมตนซงมอายยนถงอสงไขยป (เทยบกบเวลาปจจบน คอ ๑๐๐ ป ตอมาอายของมนษยคอยๆ ลดลงจนถง๑๐ ป อายของมนษยจะคอยๆ ยนขน จนถงอสงไขยป ซงเปนอายของมนษย ในตนกป การนบอายเชนน เรยกวา ๑ อนตรกป และ อนตรกปทหมนเวยนไปมาเชนนถง ๖๔ รอบ

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท , หนา ๑๐-๑๑.

๗๘

จงนบเวลาได ๑ อสงไขยกป อายของ จกรวาลครงหนงๆ เทากบ ๔ อสงไขย หรอ ๑ มหากป ซงเปนเวลาทยาวนานมาก ยากแกการก าหนดนบได วฏฏสงสาร หรอ สงสารวฏ ทสรรพสตว จะตองเวยนวาย ตายเกดนนยาวนานมาก กวาจะถงซงพระนพพาน ในคมภรวสทธมรรคแสดงไววา“โลกถกท าลายไว ๓ ประการ คอ ไฟ น า และ ลม ไฟ จะท าลายโลก ๗ ครง พอถงครงท ๘ จะถกท าลายดวย น า ครงตอไปกจะเรมถกท าลายดวยไฟตดตอกนไปเปนจ านวน ๗ ครง พอถงครงท ๘ กจะถกท าลายดวยน าอก เปนอยางนไปจนครบ ๘ รอบ รวมทงหมด ๖๔ กปป และในครงสดทายของรอบท ๘ โลกจะถกท าลายดวยลม จะเหนไดวา จกรวาลและโลกจะถกท าลายดวยไฟเปนสวนใหญ”

ขอความทพระพทธองคตรสไวใน “สตตสรยสตร” กลาวถงการอบตขนของพระอาทตย ๗ ดวง และโลกจะถกท าลายสน ความวา ภกษทงหลาย สงขารทงหลาย ไมเทยง ไมยงยน... ภกษทงหลาย แมขนเขาสเนรทงกวางยาว และลกลงไปในมหาสมทร ถง ๘๔,๐๐๐ โยชน มกาลบางครงทฝนไมตกหลายป หลายรอยป หลายพนป หลายแสนป เมอฝนไมตก พชคาม ภตคาม และตณชาตทใชเขายา ตลอดถงปาไมใหญยอมเฉา เหยวแหงเปนอยไมไดฉนใด สงขารกฉนนน เปนสงไมเทยง ไมยงยน ...

ภกษทงหลาย โดยกาลลวงไปอนยาวนาน ดวงอาทตยดวงท ๒ ปรากฏขน แมน าล าคลองยอมแหงไป หมดไปฉนใด สงขารกฉนนน...

ภกษทงหลาย โดยกาลเวลาลวงไปอนยาวนาน ดวงอาทตย ดวงท ๗ ปรากฏ ขนแผนดนใหญ และภเขาสเนรไฟจะลกโชตชวง มเปลวเพลงเปนอนเดยวกน เมอแผนดนใหญและขนเขาสเนรไฟ เผาผลาญหมดแลว จะไมมปรากฏทงขเถาและเขมาเปรยบเหมอนเนยใส หรอ น ามน เมอถกไฟเผาพลาญหมดแลว จะไมมปรากฏทงขเถา และเขมาฉนนน ภกษทงหลาย สงขาร กฉนนนเหมอนกน ไมยงยนเลย สกวนหนงยอมวบตไป ภกษทงหลาย ในเรองทพระอาทตยเกดขน ๗ ดวง ท าลายแผนดนใหญและขนเขาสเนรราชจนไมม อะไรเหลอนใครจะร ใครจะเชอวาจะเปนไปไดถงอยางน นอกจากพระอรยบคคลชนโสดาบนเทานนจงจะเชอ

ในคมภร “วสทธมรรคแปล ” มอรรถาธบายเพมเตมวา ในสมยทโลกพนาศดวยไฟ แรกทเดยวมหาเมฆลางโลก ตงขนยงฝนใหญหาหนงใหตกทวแสนโกฏจกรวาล มนษยทงหลายดใจ

พระครโสภณปรยตยาทร, “การศกษาวเคราะหความคดเรองจกรวาลวทยาในพทธปรชญาเถรวาท”, วทยานพนธ พทธศาสนตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ, ๒๕๔๑), หนา ๑๒๐.

อง.สตตก.(บาล) ๒๓/๔๙/๔๘.

มหามกฎราชวทยาลย , วสทธมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ , (กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย , ๒๕๒๘), หนา ๑๙๐.

๗๙

น าเอาพชทงปวงไปหวาน แตขาวกลาทงหลายงอกขนยาวพอโคกดกนได เมฆนนกรองเปนเสยงลาไมยงฝนใหตกแมแตหยดเดยว ฝนเปนอนขาดไปในกาลนน ซงเปนกาลทพระผมพระภาคเจาทรงหมายถง ตรสไววา

ภกษทงหลาย สมยนนมอย ซงเปนสมยทฝนไมตกหลายป..หลายรอยป..หลายพนป ..หลายแสนป สตวทงหลายผอาศยฝนเปนอย กท ากาละไปเกดในพรหมโลก เทวดาจ าพวกทอาศยดอกไมและผลไมเปนอย กจตไปเกดในพรหมโลกดวย ครนกาลนานไกลลวงไป โดยการขาดฝนอยางนน น าในทนนๆ กถงซงความสนไป ทนปลาและเตาทงหลายกคอยๆ ท ากาละไปเกดในพรหมโลกบาง แมพวกสตวนรกกจตไปเกดในพรหมโลกดวย อาจารยพวกหนงวา ในสตวเหลานน พวกสตวนรกยอมพนาศ เพราะความปรากฏเกดขนแหงสรยดวงท ๗

โลกถกท าลายไปโดยพสดาร ตามทปรากฏในคมภร และ พระสตรทไดกลาวมาแลว ถาจะเทยบกบในทางวทยาศาสตร และดาราศาสตร ปรากฏการณของการท าลายลางน มความเปนไปไดในทางภมศาสตร คอการเปลยนแปลงของพนผวโลก แกนของโลกทสายเอยงเนองมาจากการหมนในระยะเวลายาวนาน สาเหตทท าใหโลกพนาศแบงไดเปน ๑๓ ขอดงน

๑. ตะวนเพลง ๒. น าทวมโลก ๓. ดาวพฤหสอยในแนวเดยวกบโลก ท าใหแผนดนไหว ๔. ดาวเคราะหนอยชนโลก ๕. อทธพลของดาวหาง ๖. ดาวเคราะหตก ๗. ดาวฤกษชน ๘. รด าหรอหลมมฤตย ๙. ดาวศกรระเบด ๑๐. สสารและตวตอตาน ๑๑. ละอองพษ ๑๒. เชอโรค ๑๓. สงคราม

เรองเดยวกน, หนา ๑๙๐.

โอภาส อาจอารมณ , ความร ๕ นาท , พมพครงท๓, (กรงเทพฯ : ส านกพมพกมงวนการพมพ , ๒๕๓๔), หนา ๑๐๓.

๘๐

เหตการณในทางวทยาศาสตรดงทกลาวมาแลว เปนสาเหตของการเสอมสลาย หรอสนไปของโลกได ณ ปจจบน ความผนผวนของธรรมชาต เชน ฤดกาลทเปลยนแปลง เชอโรคทน าโรคภยไขเจบแปลกๆ มาสมวลมนษย หรอผลของสงครามทท าลายลางอยางรนแรงตอมวลมนษยชาต อยางสงครามนวเคลยร เปนตน เมอเทยบกบทางคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท กจะเหนสาเหตของการสนไปของโลก หรอโลกพนาศตามกาละทถกท าลายโดยเหตตางๆ กน เปนเครองยนยนใหเหนถงความไมเทยงแท ไมจรงของทกสรรพสง เมอมความเจรญรงเรองสงสด กยอมมความเสอมสนสลายไปเปนธรรมดา

ขอความเปรยบเทยบทเหนไดชดเจนคอ การทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระเจาปเสนทโกศล นบเปนนย ทพระพทธองคทรงเตอนใหเหลาพทธบรษทตงมนอยในความดงามเพอทจะด ารงพทธศาสนาใหยนยงอยได จงเปนทมาของ “พทธท านาย” ซงเปนวรรณกรรมตกทอดกนมาหลายยคสมย บททมการรอยกรอง เปนเพลงยาวพทธท านาย

ดาวเดอนดนฟาจะอาเพศ อบตเหตเกดทวทกทศสาร มหาเมฆจะลกเปนเพลงกาฬ เกดนมตพสดารทกบานเมอง พระคงคาจะแดงเดอดดงเลอดนก อกแผนดนเปนบาฟาจะเหลอง ผปากจะวงเขาสงเมอง ผเมองจะออกไปอยไพร พระเสอเมองจะเอาตวหน พระกาลจะเขามาเปนไส พระธรณจะตอกให อกพระกาฬจะไหมอยเกรยมกรม ในลกษณะท านายไวบอหอนผด เมอพนจพศดกเหนสม มใชเทศกาลรอนกรอนระงม มใชเทศกาลลมลมกพด มใชเทศกาลหนาวกหนาวพน มใชเทศกาลฝนฝนกอบต ทกตนไมหยอมหญาสารพด เกดวบตนานาทวสากล เทวดาทรกษาพระศาสนา จะรกษาแตฝายอกศล สปบรษจะแพแกทรชน มตรตนกจะฆาซงความรก ภรรยาจะฆาซงคณผว คนชวจะมาลางผมศกด ลกศษยจะสครพก จะหาญหกผใหญใหเปนนอย ผมศลจะเสยซงอ านาจ นกปราชญจะตกต าตอย กระเบองจะเฟองฟลอย น าเตาอนนอยจะถอยจม ผมตระกลจะสญเผา เพราะจณฑาลมนเขามาเสพสม

ปญญาวฒน, พทธท านาย ฤาจะถงกาลสนยค, (กรงเทพฯ : ส านกพมพบานหนงสอโกสนทร, ๒๕๔๙), หนา ๒๐๔-๒๐๘.

๘๑

ผมศลจะเสยซงอารมณ เพราะสมครสมาคมดวยมารยา พระมหากษตรยจะเสอมสงหนาท ประเทศราชจะเสอมซงยศถา อาสตยจะเลองลอชา พระธรรมาจะตกต าลกลบ ผกลาจะเสอมหาญ จะสาบสญวชาการณทงปวง ผมศลจะถอยจากทรพย สปบรษจะอบซงน าใจ ทงอายจะถอยเคลอนจากเดอนป ประเวณจะแปรปรวนตามวสย ทงพชแผนดนจะผอนไป ผลหมากรากไมจะถอยรส ทงเพศพรรณวานยากอาเพศ เคยเปนคณวเศษกเสอมหมด จวงจนทนพรรณไมอนหอมรส จะถอยถดไปตามประเพณ ทงขาวกยากหมากกแพง สารพรรณจะแหงแลงเปนถวนถ จะบงเกดทรพษมคสญญ ฝงผจะวงเขาปลอมคน กรงประเทศราชธาน จะเกดการกลยคทกแหงหน จะอางวางอกใจทงไพรพล จะสาละวนทวโลกทงหญงชาย จะรอนอกจะสมณาประชาราษฎร จะเกดเขญเปนอบาทวนนมากหลาย จะรบราฆาฟนกนวนวาย ฝงคนจะลมตายลงเปนเบอ ทางน ากจะแหงเปนทางบก เวยงวงจะรกเปนปาเสอ แตสงสาราสตวเนอเบอ จะมหลงหลอเหลอในแผนดน ทงผคนสารพดสตวทงหลาย จะสาบสญลมตายเสยหมดสน ดวยพระกาฬจะมาผลาญแผนดน จะสญสนการรณรงคสงคราม กรงศรอยธยาจะสญแลว จะลบรศมแกวเจาทงสาม ไปจนค ารบปเดอนยาม จะสนนามศกราชหาพน กรงศรอยธยาเกษมสข แสนสนกยงล าเมองสวรรค จะเปนเมองแพศยาอาธรรม นบวนแตจะเสอมสญเอย ขอความทผศกษาไดเปรยบเทยบ จกรวาล และโลกในทางพระพทธศาสนาแลว จะเหน

ในสวนทคลายคลงกน ในหวงของเวลา ในหวขอตอไปจะศกษาเปรยบเทยบเรองของจกรวาลในทางโหราศาสตรบาง

๓.๔.๒ จกรวาลวทยาในโหราศาสตรไทย จากทไดกลาวถงจกรวาลในเชงพทธปรชญา แสดงเหนความเปนไปของโลกและจกรวาล

ในทรรศนะของพระพทธศาสนา ในหวขอนผศกษาจะกลาวถง จกรวาล ระบบสรยะจกรวาล ทม

เรองเดยวกน, หนา ๒๐๘.

๘๒

โลก และดาวเคราะหตางๆ โคจรอย จะสงผลเชนไรในการคาดคะเนถงเหตการณทจะเกดขน เชน การพยากรณ สภาพของ ดนฟาอากาศ อทกภย วาตภย อคคภย เปนตน

จกรวาล หมายถง ปรมณฑลทกวางใหญไมมทสนสดในทองฟา ทางดาราศาสตรไดแบงทองฟาออกเปนสวนๆ เรยกสวนหนงๆ นนวา “เอกภพ” ซงเปนทอยของดาวฤกษ นบลานดวง รวมทงเทหวตถบนทองฟาอกมากมาย ดวงอาทตย เปนเพยงดาวฤกษ ดวงหนงในจ านวนนน จ านวนของเอกภพ เชอกนวาไมมทสนสด และอยเรยงสลบซบซอนกนไปในหวงจกรวาล

สรยะจกรวาล หมายถง อาณาเขตโดยเฉพาะของดวงอาทตย โดยม ดวงอาทตยเปนประธาน ดาวเคราะหตางๆ เปนดาวบรวาร รวมถงวตถอนๆ เชน กลมอกาบาต

โลก เปนดาวเคราะหทส าคญทสดของระบบสรยะจกรวาลน มสณฐานกลม มเสนผาศนยกลางประมาณ ๑ ,๘๐๐ ไมล เมอเทยบกบดวงอาทตยแลว โลกจะมเสนผาศนยกลาง นอยกวาเสนผาศนยกลางของดวง อาทตย ๑๐๘ เทา การหมนรอบตวเองของโลก ท าใหเกดเวลากลางวนและกลางคน (เวลา ๑ วน) การโคจรของโลกรอบดวงอาทตย ท าใหเวลาและฤดกาลผานไป โลกโคจรรอบดวงอาทตยหนงรอบ กนเวลา ๑ ป (สรยะคต) ทางโหราศาสตร ถอวา ดาวอาทตยเปนดาวประธานของดาวเคราะหทงหมด การนบ,วน ,เดอน, ป กยดถอ ดวงอาทตยเปนเครองก าหนดดงนน โลก ดวงอาทตย ดวงจนทร จงมความสมพนธกนในการโคจร ท าใหเกด กลางวน กลางคน และฤดกาล

ระวมรรค (อคลปตค) เปนวงกลมรสมมตทใหญมาก เปนวงรทเหมอนกบวงโคจรของโลก แตไมใชวงโคจร วงเดยวกบวงโคจรของโลก เปนวงสมมตขนเพอสะดวกเกยวกบการศกษาดาราศาสตร เปนทางโคจรของจดศนยกลางของดวงอาทตยทเหนในทองฟา บรรดา ดาวนพเคราะหทงหลายตางกเคลอนอยในบนเสนระวมรรคทงสน เสนสรยวถ (Ecliptic) ก าหนดใหเปนวงกลมรอบดวงอาทตย ตามวถโคจรของดาว เนองดวยแนว Ecliptic นยาว จงตองแบงออกเปนสวนๆ รวม ๑๒สวน โดยถอหลกเดอนในรอบปปฏทน แตละสวนเรยกวา “ราศ” และเปนการก าหนดฤดกาลทางภมศาสตร แตละต าแหนงทแบงออกเปนราศนน ใชดาวฤกษทมต าแหนงตรงกบราศนนๆ เปนทสงเกตจดจ า โลกไดหมนรอบตวเอง และเคลอนทไปตามแนว Ecliptic นประมาณวนละ ๑ องศา เมอครบรอบจกรราศ ซงก าหนดเปน ๓๖๐ องศา กจะครบเวลา ๑ ป ตามปฏทนทาง สรยคต แถบเสน สรยะวถ รอบทองฟา เปนวงกลม ๓๖๐ องศา แบงเสนสรยะวถออกเปน ๑๒ สวนเทาๆ กน

เทพย สารกบตร, โหราศาสตรปรทรรศน ภาค ๔ ภววนจฉย , (กรงเทพฯ: โรงพมพเฟองอกษร, ๒๕๑๕), หนา ๒.

เรองเดยวกน, หนา ๗.

๘๓

เปนสวนละ ๓๐ องศา ทกสวนมดาวฤกษประจ าอยกลมหนง เรยกวา “ราศ” แปลวา หม, กอง เรยงตามล าดบจากทศตะวนตกไปทางทศตะวนออก

โลกโคจรรอบดวงอาทตย จะท าใหเหนวา ดวงอาทตยเดนไปเปนราศ เมอผานกลมดาวราศใด กถอวา เปนเดอนหนง เมอดวงอาทตยเดนผานกลมดาวทง ๑๒ ราศแลว กถอเปน ๑ ป ทางโหราศาสตรไดถอ ดวงอาทตยเปนหลกดงกลาว จงตงชอ คมภรวา “สรยาตร” แปลวา ดวงอาทตยเดน ดาวอนคงท

ภาพประกอบท ๓.๖

จากภาพประกอบทางโหราศาสตร ถอวา ดวงอาทตยเปนดาวเคราะหทเปนประธานของดาวเคราะหทงหมด, การนบ วน , เดอน, ป, กยดถอ ดวงอาทตยเปนเครองก าหนด โลกหมนรอบตวเองจากทศตะวนตก-ออก ดวงอาทตยขนจากทศตะวนออก-ตกทางทศตะวนตก เปนกลางวน กลางคน คอ หนงวน

จนทร เปน บรวารของโลก อยระหวางโลก กบ ดวงอาทตย ดาว ๑๒ กลม บนเสนสรยะวถนไดแบงซอยลงไปเปนหม ๒๗ หม แตละหมเปน

ดาวฤกษ ในวชาโหราศาสตร เรมตงแตฤกษท ๑ ในราศ เมษ แลวเวยนไปตามล าดบจนถงราศมน

๘๔

ดาวฤกษ ๒๗ หมน ทางโหราศาสตรไทยไดใชการโคจรของดวงจนทรเปนเขมชก าหนด เรยกวา จนทรเสวยฤกษ คอ จนทรโคจรผานกลมดาวฤกษนนๆ

โลกหมนรอบตวเองเปนเวลา ๑ วน, โลกโคจรรอบดวงอาทตยเปนเวลา ๑ ป (สรยคต)กรนต (Diclination) การทโลกโคจรรอบ

ดวงอาทตย ท าใหเราเหนดวงอาทตยโคจรจากทศตะวนออกผานกลมดาวฤกษตางๆ ไปทละนอยๆ ทกวน การโคจรของดวงอาทตยจะไปไดไกลประมาณ สองเทาของเสนผาศนยกลางของตวมนเอง คอประมาณ ๑ องศา ใน ๑ วน เนองจากระนาบแหงการโคจรของโลก เอยงท ามมกบเสนศนยสตรของโลกประมาณ ๒๓.๕ องศา จงท าใหเหนดวงอาทตยมระยะเปลยนแปลงหางจากเสนศนยสตรทองฟาอยตลอดเวลาทงป โดยดวงอาทตยจะอยทางทศเหนอบาง ทางทศใตบาง และในบางขณะ ดวงอาทตยจะอย ณ เสนศนยสตรทองฟาพอด ปรากฏการณของดวงอาทตยน เรยกวา “กรนต”

ถาขยายวงโคจรของโลกไปตามเสนระวมรรค และเสนศนยสตรทองฟา กจะไดวงกลมสมมต ๒ วง ท ามมมระนาบเอยงอยประมาณ ๒๓.๕ องศา และจะเกดจดตดสองจดทเสนระวมรรคในทองฟา ซงจดตดของวงทงสองนจะตองอยตรงขามกนพอด และจะมจดตดอก ๒ จด ทไกลจากเสนศนยสตรทองฟามากทสด และอยตรงขามกนพอด จด ๔ จดน เมอเรยงตามล าดบกนแลว จะหางกนระหวางจดตอจดเปนมม ๙๐ องศาพอด

๑. จดวษวต ( Equinox) คอ จดตดของเสนศนยสตรกบเสนสรยะวถ (ระวมรรค) ถาดวงอาทตยโคจรมาถงจดน เวลาในภาคกลางวนจะเทากบเวลาในภาคกลางคน เมอดวงอาทตยโคจรผานมาแลว ดวงอาทตยจะปดไปทางทศเหนอของเสนศนยสตรทองฟา เรยกวา “อตรวษวต ” (Vernal Equinox) เมอดวงอาทตยโคจรมาถงจดน ดวงอาทตยจะอยทเสนศนยสตรทองฟาพอด คอไมปดเหนอ หรอ ปดใต ถาเราอยทเสนศนยสตรของโลก ในเวลาเทยงวนๆ น ดวงอาทตยจะอยตรงศรษะพอด

ต าแหนงของดวงอาทตยในวนน คอ ประมาณวนท ๒๑ ม.ค. ของทก ๆ ป ตามปฏทนดาราศาสตรในระบบ นรายะนะ ดวงอาทตยจะอยทราศมน ประมาณ ๖×๓๗ กรนตของดวงอาทตยเทากบ ๐ (ตามหลกสากล คอ ฤดใบไมผล ฝรงถอแลววาดวงอาทตย

ขนสราศเมษในวนท ๒๑ ม.ค.)

เรองเดยวกน, หนา ๘.

เรองเดยวกน, หนา ๘-๙.

๘๕

๒. จดทกษณวษวต ( Autumnol Equinox) คอ จดตดของเสนศนยสตรทองฟากบเสนสรยะวถ เมอดวงอาทตยโคจรผานจดวษวตออกมาแลว ดวงอาทตยจะปดไปทางทศใตของ เสนศนยสตรทองฟา เมอดวงอาทตยโคจรมาถงจดน ดวงอาทตยจะอยทเสนศนยสตรทองฟาพอด และถาเราอยทเสนศนยสตรโลก ในเวลาเทยงวน วนน ดวงอาทตยกจะตรงศรษะพอด

ต าแหนงของดวงอาทตย ในวนน คอ ประมาณวนท ๒๓ กนยายน ของทก ๆ ป ตามปฏทนดาราศาสตรในระบบนรายะนะ ดวงอาทตยจะอยทราศกนยประมาณ ๖×๓๗ กรนตของดวงอาทตยเทากบ ๐ เวลาภาคกลางวน และภาคกลางคนจะเทากน (ตามหลก

สากลคอ เรมฤดใบไมรวง) ๓. จดอตรายน หรอ อตรมหากรนต ( Summer Solstice) คอจดตดกน บน

เสนระวมรรค ทดวงอาทตยอยหางจากเสนศนยสตรทองฟา ไปทางทศเหนอมากทสด ต าแหนงของดวงอาทตยในวนน คอ ประมาณวนท ๒๒ ม.ย.ของทกป ตามปฏทนดาราศาสตรในระบบนรายะนะดวงอาทตยจะอยทราศเมถนประมาณ ๖×๓๗

(กรนตอยทางทศเหนอประมาณ ๒๓×๓๗) เวลาในภาคกลางวนมากกวากลางคนประมาณ ๕๗ นาท ๔. จดทกษณยน หรอ ทกษณมหากรนต (Winter Solstice) คอจดทดวงอาทตยอย

หางจากเสนศนยสตรทองฟา ไปทางทศใตมากทสด ต าแหนงของดวงอาทตยในวนน คอ ประมาณวนท ๒๒ ธนวาคม ของทกป ตามปฏทนดาราศาสตรในระบบนรายะนะ ดวงอาทตยจะอยทราศธนประมาณ ๖×๓๗ กรนตอยทางทศใตประมาณ ๒๓×๓๗ เวลาภาคกลางวนนอยกวากลางคนประมาณ ๔๑

นาท จกรราศ หมายความวา ปรมณฑลกลมในทองฟา แบงออกเปน ๑๒ ราศ และแบงยอย

ออกโดยรอบได ๑๐๘ สวนๆ หนงเรยกวา หนงนวางค ๆ ละ ๓ องศา ๒๐ ลปดา มเทวดานพเคราะห เปนเจาของประจ านวางค ๆ องค เรยงตามล าดบ เรยกวา ตวเกษตร เรมตนจากราศเมษจนถงราศมน ราศหนงม ๙ นวางค รวม ๔ นวางค เขาเปน ๑ ฤกษ ทงหมดม ๒๗ ฤกษ

ราศหนงมตวเกษตรในราศ ในราศธาตเดยวกน ประจ าเปน ตรยางค ๓ ตว เรมตน ธาตไฟ, ดน, ลม, น า เรยงตามล าดบ ตรยางค ๑ เกาะนวางค ๓ ลกจนครบ นวางค ๑๐๘ ลก ในจกรราศเปนทสนสด ๑๒ ราศ รวม ๓๖๐ องศา

เรองเดยวกน, หนา ๙-๑๐.

เรองเดยวกน, หนา ๑๐.

เรองเดยวกน, หนา ๑๑.

๘๖

ภาพประกอบท ๓.๗

ทางโหราศาสตรยงจดแบงราศ ออกเปนเพศ ชาย และ หญง แบงตามธาตทง ๔ คอ ไฟ น า ลม ดน และ แบงตามคณ สมบต ของราศ คอ จรราศ

สถรราศ และ อภยราศ ดงน การแบงราศ ออกเปน เพศชาย และเพศหญง เรมจาก ราศเมษ ราศ มถน ราศสงห ราศตลย ราศธน ราศกมภ เปน ราศเพศชาย

มประจไฟฟา เปนบวก ความหมาย คอ การชอบแสดงออก (extrovert) สวนราศ พฤษภ ราศกรกฎ ราศกนย ราศพจก ราศ มงกร ราศมน เปนราศเพศหญง

มประจไฟฟาเปนลบ ความหมายคอ การเกบตว ไมชอบแสดงออก (introvert) จะสงเกตเหนวา ความเปนเพศชาย-หญง และประจไฟฟา บวก-ลบทสลบกน แสดง

ใหเหนวาทกสงตองมความสมดล มเกด และมดบ สลบกนไป สญลกษณประจ าราศ โดยเรยกชอตามกลมดาวทประจ า ณ ราศนน สญลกษณประจ าราศ โดยเรยกชอตามกลมดาวทประจ า ณ ราศนน ราศเมษดาวรปแกะ , ราศพฤศภดาวรปโค , ราศมถนดาวรปคนค , ราศกรกฎดาวรปป

ราศสงหดาวรปสงโต, ราศกนยดาวรปหญงสาว, ราศตลยดาวรปคนชง, ราศพจกดาวรปแมงปอง ราศธนดาวรปคนถอธน, ราศมงกรดาวรปแพะทะเล, ราศกมภดาวรปตนกบหมอน า, ราศมนดาวรปปลาสองตว

การแบงราศตามคณภาพ ม ๓ ประเภท คอ ๑. จรราศ (Carrdinal) หรอราศแกนทวาร คอ ราศเมษ, ราศกรกฎ, ราศตลย, ราศมงกร

เปนราศทมพลงสง พยากรณทกอยางจะเกดขนเรว

กรกฏ ๒

ตลย ๖

ธน ๕ สงห ๑

พจก ๓ กนย ๔

มงกร ๗

กมภ ๘

มน ๕ เมษ ๓

พฤษภ ๖

เมถน ๔

๘๗

๒. สถรราศ (Fixed) คอราศทอยถดราศแกนทวาร คอ ราศพฤษ , ราศสงห , ราศพจก ราศกมภ เปนราศ ทมความมนคง ไมชอบการเปลยนแปลง พยากรณ ทกอยางเกดขนชา

๓. อภยราศ (Mutable) คอราศมถน, ราศธน , ราศตลย , ราศกมภ มลกษณะทสามารถปรบตวเขากบสถานการณไดงาย ชอบการเปลยนแปลง

การแบงราศออกเปนธาต คอ ไฟ น า ลม ดน ราศเมษเปนราศตนธาตไฟ ราศสงหกลาง ธาตไฟ ราศธนปลายธาตไฟ ราศกรกฎ เปนราศตนธาตน า ราศพจกกลางธาตน า ราศมนปลายธาตน า ราศตลย เปนราศตนธาตลม ราศกมภกลางธาตลม ราศมถนปลายาตลม ราศมงกรเปนราศตนธาตดน ราศพฤษภกลางธาตดน ราศกนยปลายธาตดน ก าหนดใหแตละราศแทนอวยวะของรางกายบคคล ราศเมษ แทน สวนศรษะ หรอ ใบหนา ราศพฤษภ แทน ล าคอ ไหล ราศเมถน แทน บรเวณ แขนซาย แขนขวา ราศกรกฎ แทน บรเวณทรวงอก เตานม ราศสงห แทน ชายโครง หวใจ ราศกนย แทน อวยวะในชองทอง กระเพาะอาหาร ราศตลย แทน กระเพาะปสสาวะ กนกบ ราศพจก แทน อวยวะเพศ ราศธน แทน โคนขา สะโพก ตนขาทอนบน ราศมน แทน ขาทอนลาง ขอเทา ลคนาอยทราศใด มกมต าหน , แผล , ไฝ, ปาน ทสวนนน บาปพระเคราะหสถตสวนใด

มกเจบปวยตรงจดนน ราศทบอกการปกครองสวนตาง ๆ ของรางกายน มประโยชนในการพยากรณมาก เพอจะทราบวาโรคภยไขเจบ จะเกดขนแกเจาชาตาอยในอวยวะสวนใด ใหพจารณาดตามทกษาก าเนด

การแบงราศ ออกเปนเรอนชาตา ของบคคลทง ๑๒ เรอน และ ๑๒ เรองราว ดงน เรอนท ๑ ตน คอ ตวตน ของเจาชาตา เรอนท ๒ กดมภะ คอ ฐานะ การเงน ทรพยสน เรอนท ๓ สหชชะ คอ พ-นอง การตดตอ ประสาน การเดนทางในระยะใกล เรอนท ๔ พนธ คอ พอ-แม บรรพบรษ ,ทอยอาศย และหมายถงหนาทการงานไดดวย

๘๘

เรอนท ๕ ปตตะ คอ บตร บรวาร ลกนอง ความกลา การเสยง ความทาทาย ความสนกสนาน

เรอนท ๖ อร คอ ศตร อปสรรค และโรคภยไขเจบ เรอนท ๗ ปตน คอ คครอง หนสวน ศตรเปดเผย คคดความ เรอนท ๘ มรณะ คอ ความตาย การพลดพรากจากไกล โรคภยทน าไปสความตาย เรอนท ๙ ศภะ คอ ความเจรญสงสด การศาสนา การเดนทางไกล การตางประเทศ เรอนท ๑๐ กมมะ คอ การงานทท า กรรมเกา เรอนท ๑๑ ลาภะ คอ เรอน ของ ลาภผล รายได สงทไดมางาย ๆ เรอนท ๑๒ วนาศ คอ ความลมสลาย หายนะ สงทไมคาดคดทงดานบวก และดานลบ

ความลมละลาย

๓.๕ องคประกอบของการพยากรณในโหราศาสตรไทย โหราศาสตรไทยมการก าหนดใหดาวพระเคราะห เปนสญลกษณในการอานและการแทน

ความหมาย ๓.๕.๑ การก าหนดความหมาย ของดาวพระเคราะห เรมตงแต พระอาทตย พระจนทร พระองคาร พระพธ พระพฤหส พระศกร พระเสาร

และพระราห ตามล าดบดงน ดาวอาทตย หมายถง พลงชวต ความกระตอรอรน การสรางสรรค ดงนน ผทเกด

วนอาทตย มกมความคดรเรมด ใจรอน คดแลวลงมอท ามงหวงในผลส าเรจ มความเชอมนสง มพลงมากมาย

ดาวจนทร หมายถง อารมณ ความรสก จตใตส านก ความออนโยน ดงนน ผทเกด วนจนทรมกมอารมณละเอยดออน ขเกรงใจ พรอมกบการเปลยนใจงาย

ดาวองคาร หมายถง แรงขบ ก าลงกาย ความตองการ ความกลา ความทาทาย ดงนนผทเกดวนองคาร มกมความแรงทงความคด และการกระท า คดอยางไร พดอยางนน ไมคอยคดวาผอนจะรสกเชนไรกบค าพด หรอ การกระท าของตนเอง

ดาวพธ หมายถง ไหวพรบปฏภาณ การใชเหตผล การสอสาร การเจรจา การตดตอ ดงนน ผทเกดวนพธ มกมศลปะในการพดจา จะพดใหรกกน หรอไมมองหนากนไปเลยกได มไหวพรบในการแกปญหาทด

พนเอก(พเศษ) เออน มนเทยรทอง, พระคมภรโหราศาสตรศลปาคม ส านกโหร “หอค า”, หนา ๕๑-๖๗.

๘๙

ดาวพฤหส หมายถง ความมคณธรรม ความศรทธา ดงนน ผทเกดวนพฤหสมกเปน ผทยดมนในคณธรรมและความถกตอง มความยตธรรม ชอบใหความร เปนครผสอน

ดาวศกร หมายถง ความรก ความตองการทางอารมณทหรหรา ฟมเฟอย ความสวย ความงาม ในทกรปแบบ ความเจาส าราญ นนคอคนเกดในวนศกร

ดาวเสาร หมายถง ความวตก กงวล ความละเอยดถถวน ความตระหน มธยสถ ดงนน คนวนเสาร มกคดมาก เจาทกข เชองชาในการกระท า ตดสนใจไมขาด ย าคด ย าท าสงเดมๆ จดจ านาน

ดาวราห หมายถง ความลมหลง ความใจใหญ ความกลาได กลาเสย ทงหมดนเปนเพยงสวนเดยว คอดาวพระเคราะหประจ าวนเกด สวนการอานใหละเอยด

ลงไปตองอาศย มมสมพนธของดาวพระเคราะห ธาตของราศ ธาตของดาวและ เรอนชาตา ๓.๕.๒ มมสมพนธ (angle) ในทางโหราศาสตร มมสมพนธ คอ ความสมพนธเชงมมทดาวเคราะหกระท าตอกน

แบงออกเปน มม ๐ องศา ในภาษาโหรเรยกวา “กม” หมายถง การรวมพลงของดาวเคราะห ทมากมกน เชน ดาวเจาเรอน การเงนมากมกบ ดาวประจ าตว ใหความหมายวาตวเองมความสามารถในการหาเงน เพมพนรายไดใหมากขนเรอย ๆ

มม ๖๐ องศา เรยกวา “โยค” หมายถง การเปดโอกาสสมมมองใหม เชน ดาวของ เพอนฝง โยค กบ ดาวประจ าตว หมายความวา ตวเองชอบอยในสงคม เพอนฝง ไมใชคนเกบตว

มม ๙๐ องศา (เกณฑ) หมายถง ความขดแยง อปสรรค และปญหา เชน ดาวเจาเรอนคครองไปอยเปนเกณฑกบดาวประจ าตว หมายถง การมปญหา กบคนรก มปญหากบหนสวน

มม ๑๒๐ องศา (ตรโกณ) หมายถง การเสรมพลงซงกนและกน เชน ดาวเจาเรอนของลก ท ามมตรโกณ กบดาวของแม หมายถง ทงลกและแมมความสมพนธทดตอกน สนบสนนกน

มม ๑๘๐ องศา (เลง) หมายถง การขดแยงคอนขางรนแรง การเปลยนแปลง กะทนหน อบตเหต อบตภยรนแรง

สรปไดวา มมสมพนธทด คอ มมทกม(๐องศา) มมโยค (๖๐ องศา) มมตรโกณ (๑๒๐องศา) สวนมมทรายคอมมเกณฑ (๙๐ องศา) และมมเลง (๑๘๐องศา) ถาไดรบแรงสงจากดวงอาทตย ทเปนสญลกษณของพลงงานทยงใหญ หรอดาวพระเคราะหดวงอนๆ เหตการณความเปนไป กแปรผนไปตามสภาพนนๆ เพราะวชาน เปนการตความตามสญลกษณทเกยวของ ยอมบอกถงเรองราวความเปนไปของบคคล เพราะในขณะทบคคลเกด ดวงดาวกโคจรอยแลว ในฟากฟาขณะนน นกโหราศาสตรจงสามารถ อานความหมายทเกยวกบดาวพระเคราะห ทเปนสญลกษณแทนความหมายตางๆ ออกมาเปนเรองราวของบคคลผนน ได เรยกวา ดวงชาตาก าเนด

๙๐

๓.๕.๓ ความสมพนธในเรองธาตของราศ และธาตของดาวพระเคราะห ในวชาโหราศาสตร มการก าหนดใหราศมธาต ๔ คอ ดน น า ลม ไฟ และดาวพระเคราะห

กมธาต ๔ เชนเดยวกน ดงนน เมอ ดาวพระเคราะหทเปนธาตเดยวกน อยในราศธาตเดยวกน ยอมสงผลด เชน ดาวธาตน า อยในราศธาตน า ผลดในเรองน าจะปรากฏ

๓.๕.๔ ความสมพนธของดาวพระเคราะห กบเรอนชาตา หมายถง ดาวพระเคราะหทโคจรเขาไปในเรอนชาตาทเสย ยอมสงผลเสย เชน ดาวบาป

พระเคราะห โคจร เขาไปส เรอน การเงนยอมน าความเสยหายมาสเรองเงนทอง ทรพยสน ปจจยตางๆ ทกลาวมาแลวทงหมด ตงแต ความรเรองของจกรวาลในทางโหราศาสตร

การแบงทองฟาออกเปน ๑๒ สวน อนเปนทอยของกลมดาวนกษตรตางๆ ทเรยกวา ราศ ซงมความส าคญมากเพราะราศจะถกก าหนดให มเพศ ใหมธาต ใหเปนทวางต าแหนงของดาว พระเคราะหในทางโหราศาสตร เชน ดาวอาทตย (๑) จะเปนอจจ อนหมายถง ความยงใหญใน ราศเมษ เปนเกษตรบด อนหมายถง ความมนคง ในราศสงห ดาวดวงอนๆ กจะม มาตรฐานวางไวเชนกน นอกจากนน ยงมเรอนชาตา อนบอกถงเรองราวทจะด าเนนไป ตามเชงมมของดาวพระเคราะหทโคจรอย ณ ขณะนน อนเปนพนฐานของการอานดวงพยากรณทจะกลาวถงในหวขอตอไป

๓.๖ ประเภทของโหราศาสตร และการพยากรณ โหราศาสตรแบงออกเปนหลายประเภทดงน

๓.๖.๑ โหราศาสตรชะตาบคคล (Natal Astrology) เปนทรจกกนมากทสด ใชขอมลคอ วน เดอน ป เกด ของ เจาชาตา มาค านวณ หาต าแหนงของดวงดาว ในการวางดวงชาตาก าเนด วธพยากรณ แบงออกเปน ๒ แนว คอ

- พยากรณ พนชะตาชวต จาก ต าแหนงของดวงดาวทสถตในราศ ตามรปดวงชาตา คณภาพของดาวพระเคราะห จะบอกใหทราบถงพนนสย ทศนคต ฐานะ แนวโนมของการด าเนนชวต ฯลฯ มอะไรดทควรสงเสรม หรอมอะไรดอยทควรปรบปรง

- พยากรณชาตาจร คอ การอาน ต าแหนงของดวงดาวทโคจรบนทองฟาขณะนน กระทบกบพนดวงก าเนดวา เจาชาตาจะประสบกบเหตการณอะไรบาง ณ เวลานน เหมอนการเตรยมตว แกไขลวงหนา

๓.๖.๒ โหราศาสตรชาตาบานเมอง (Mundane National Astrology) ใช วน เวลา ป เดอนทส าคญ เปนวนเกดของเมอง เชน กรงเทพมหานครฯ ใช วนท ๒๑

เมษายน พ.ศ. ๒๓๒๕ เปนวนวางพระฤกษเสาหลกเมองกรงเทพฯ ดวงก าเนดของเมองหลวง จงเปนวนนน การพยากรณ จะกลาวถงชาตาสวนรวม ของ กลมคน ทวป สภาพของทตง ดน ฟา อากาศ

ทวารช, โหราศาสตรเทคนค . (กรงเทพฯ : โชคชยเทเวศร, ๒๕๒๖), หนา ๕๖-๖๒.

๙๑

ของประเทศ ปรากฏการณ ทางธรรมชาต เชน การเกด อปราคา การโคจรของดาวหาง ทมผล ตอประเทศชาต

๓.๖.๓ โหราศาสตรการแพทย (Medical Astrology) กลาวถงดวงดาวและจกรราศ ทเกยวของและสมพนธกบรางกายของมนษย โดยการ

ก าหนดใหราศแทนอวยวะของรางกาย ถาดาวบาปพระเคราะหไปสถตยอม แสดงถงจดออนของรางกายอนจะกอใหเกดโรคภยไขเจบขนได ต าราทนาสนใจ เกยวกบโหราศาสตรการแพทยของอนเดย คอ คมภรอายรเวท แตงโดย Dr. B.V. Raman สวนของตะวนตก คอ Encylopedia of psychological-Astrology by Mr.C.E.oc Carter, B.A.

๓.๖.๔ โหราศาสตรธรรมชาต หรอ อตนยมโหราศาสตร (Natural or metheological astrology)

เปนการดสภาพแวดลอม ทางธรรมชาต ลมฟา อากาศ โดยพจารณาจากต าแหนงและทศนะสมพนธของดวงดาว ในระยะนน เชน การเกด อทกภยขนในกรงเทพมหานครฯใน ป พ .ศ.๒๕๕๔

ตงแต วนท ๑๔ สงหาคม ๒๕๕๔ - ๓๑ ตลาคม ๒๕๕๔ จะเหนวา ดาวพระเคราะหแทนธาตน าคอดาวพธ (๔) และ ดาวศกร (๖) โคจรอยในราศธาตน า คอ ราศ กรกฎ ท ามมสมพนธ ตรโกณ กบ ดาวราห (๘) และดาวมฤตย (๐) ในราศ พจก และ มน ซงเปนราศธาตน าทงหมด ต าแหนงของดาวพระเคราะห คอ ดาวพธ (๔) ดาวศกร (๖) ไดคอสตธาตน า หมายถงดาวธาตน าโคจรมาประจ าในราศธาตน า

ดาวราห (๘) ไดต าแหนงอจจ ในราศธาตน า ดาวมฤตย (๐) เปนอากาศธาต แทนความอาเพศ วปรต ประจ าอยในราศธาตน าเชนกน พระเคราะหทงสามกลมน ท ามม ๑๒๐ องศา (ตรโกณ) เปนมมของการสนบสนน ตงมนซงกนและกน ถาเปนศภเคราะหทงหมดกจะพยากรณในการสงเสรมทด แตถามบาปพระเคราะหโคจรรวมดวย การพยากรณจะเปนการสนบสนน ในทางเสยหาย ดาวราห (๘) และดาวมฤตย (๐) จดเปนบาปพระเคราะหทางโหราศาสตร เมอโคจรสมพนธกนในลกษณะน จงหมายถง การเกดภยพบตทางน า เกดความวปรตของน าอยางใหญหลวง ตามต าแหนงของดาวราห (๘) ทเปน อจจ อนหมายถงความยงใหญ

๙๒

ภาพประกอบท ๓.๘ ดวงดาวประจ าวนท ๑๔ สงหาคม ๒๕๕๔ ดวงดาวประจ าวนท ๓๑ ตลาคม ๒๕๕๔ ตวอยางการวเคราะห การโคจรของดาวพระเคราะห ทจะด าเนนตอไป ในป พ.ศ. ๒๕๕๕ ระหวางวนท ๒๗ กนยายน ๒๕๕๕-วนท ๖ พฤศจกายน ๒๕๕๕ ไดดงน ดาวพระศกร (๖) ธาตน า โคจร ในราศ ธาตน า (ราศ กรกฎ) ดาวองคาร (๓) ดาวธาตลม โคจร รวมกบดาวราห (๘) ในราศ ธาตน า (ราศพจก) ท ามมสมพนธกบดาวมฤตย (๐) ในมมตรโกณ ดาวพระเคราะหไดต าแหนงทางโหราศาสตร ทกองค ดาวศกร(๖) ไดต าแหนงราชาโชค ดาวองคาร(๓) ต าแหนงเกษตร ดาวราห (๘) ต าแหนงอจจ แนวโนมของความนาจะเปนคอ ภยพบตจาก ลม และน า จะบงเกดขนได เนองจากบาปพระเคราะหถง ๓ องค คอดาว องคาร (๓) ดาวราห (๘) และ ดาวมฤตย (๐) สงกระแสถงกนหมด

๓.๖.๕ โหราศาสตรการเกษตร (Agricultural Astrology) เปนการใชต าแหนงดวงดาวเพอชวยในการเกษตร เชน การก าหนดวนเพาะปลก และเกบเกยว เปนตน ๓.๖.๖ โหราศาสตรการคลง (Financial Astrology) เปนวชาทกลาวถงภาวะการเงน การเศรษฐกจ การธนาคาร การคา สนคา เกยวกบ แชร หน การแลกเปลยนอตราเงนตราระหวางประเทศ สามารถน าเอาวถการโคจรของดวงดาวมาใหสถตทถกตอง ถงภาวะการเงน เงนฝด เงนเฟอ เงนตง เชนในป พ.ศ.๒๕๕๕ ดาวการเงนของประเทศ จะถกรบกวน ดวยกระแสการโคจรของดาวบาปพระเคราะห คอ ดาวเสาร (๗) และดาวราห (๘) ดวยมมทเลงกน ๑๘๐ องศา ดงนนประเทศ จะมปญหาในเรอง เศรษฐกจ การคลง

๑ ๗ ๖๔๘

๓ ๒

๕ ๐

๙

๙

๘ ๗ ๓

๒ ๕ ๐

๖

๔ ๑

๙ ๗

๖๑๔ ๓ ๒

๕ ๐

๘

๙๓

๓.๖.๗ โหราศาสตรการใหฤกษ (Electional Astrology) จดเปนความส าคญในวชาโหราศาสตรไทย ค าจ ากดความของฤกษ คอ คราว หรอเวลาทเปนชยมงคล การวางดวงฤกษ กคอการผกดวงชาตาอยางหนง …โหรผหาฤกษเปนผก าหนดเวลาใหตามทพจารณาเหนวา จะตองเปนดวงทสรางความเจรญมนคงและความพฒนาถาวร ทงจะตองไมเปนภยพบต หรอมอปทวอนตราย แกกจการทผใหหาฤกษประสงคจะท านน เชน พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกทรงวางพระฤกษฝงเสาหลกเมองกรงเทพฯ ไวใน วนท ๒๓ เมษายน พทธศกราช ๒๓๒๕ เวลา รงแลว ๙ บาท เมอเฉลมรปดวงพระฤกษจะเปนดงน

ภาพประกอบท ๓.๙

การอานดวงพระฤกษโดยสงเขปตามหลกวชาโหราศาสตรไทย ของผศกษา ลคนาของดวงเมอง สถต ณ ราศ เมษ เตโชธาต เกาะอฏฐมนวางค๓ นวางคปชนเอก

ตตยตรยางค ๕ เสวย นกษตร ภรณ ประกอบดวย มหทธโน แหงฤกษ ทรงวางพระฤกษใหเมองมงคง อดมสมบรณ

สงหโต สรยาอารกษ, โหราศาสตรไทยชนสง เรองฤกษ และการใหฤกษ การค านวณดวงพชยสงคราม, (กรงเทพฯ : โรงพมพเลยงเชยงธรรมประทป , ๒๕๒๑), หนา ๕๙.

พนเอก(พเศษ) เออน มนเทยรทอง, พระคมภรฤกษศวาคม , (กรงเทพฯ : ดวงดการพมพ, ๒๕๑๕), หนา ๑๖.

๙ ๘

๗

๓

๒

๕

๐

๖ ๔ ๑

๐ ๑

๙๔

วางพระอาทตย (๑) กมลคนาดวงเมองไว เพอใหประเทศน มการปกครองในระบอบกษตรย เพราะ ดาวอาทตย (๑) เปนเจาเรอนของการสบราชสนตตวงศ ต าแหนงเปนอจจ คอ ความสงสง

วางพระจนทร (๒) อนหมายถงประชาชนพลเมอง ทอาศยอยในพนภมประเทศน ใหมความเจรญ มความมนคงในการท ามาหากน เพราะดาว (๒) เปนเจาเรอนของทอยอาศย อาณาเขต ต าแหนงเปน เกษตรบด คอความอดมสมบรณของพนท มทรพยในดน มสนในน า

วางพระองคาร (๓) เปนดาวประจ าราศเมษ เปนตนลคน ( ดาวประจ าตว) ใหไวในต าแหนงประ หมายถง ผทมอ านาจสงสดของแผนดนในการปกครองประเทศ ตองทมเท เสยสละเพอแผนดน ท าประโยชนใหบงเกดความเจรญรงเรองมากขน

วางพระพธ (๔) พระ (๖) เปนเจาเรอนของมตรประเทศ ประเทศคสญญา (๖) รวม ไปถงอรราชศตร ผไมหวงดตอประเทศ (๔) ไวในภพสดทาย (วนาศนะ) หมายถง ถามตรเปลยน เปนศตร หรอศตรมงมาท าลาย กจะประสบกบความวบตกลบไป ดาวพระเคราะห สององคนโคจร รวมกบดาวพระราห (๘) ซงเปนบาปพระเคราะหองคใหญ ในภพวนาศ คอการทศตรจะหมดอ านาจ แพภยตนเอง แผนดนสยามจงรอดพนจากการตกเปนเมองขนของประเทศมหาอ านาจ ในยคลาเมองขนของประเทศมหาอ านาจ อยาง องกฤษ ฝรงเศส ฯลฯ

วางดาวพฤหสบด (๕) และดาวเสาร (๗) ประธานฝายศภเคราะห และบาปพระเคราะห โคจรรวมกนในราศธน ภพศภะ อนหมายถงความไพบลย การพฒนาเปลยนแปลง การศาสนา ศาลสถตยตธรรม ธรรมนญการปกครองประเทศ ต าแหนงของดาว (๕) เปนเกษตรบด คมครองดวงพระฤกษ เหตการณส าคญทเกดขนในประเทศ ทงทางทด และทางทเสยหาย จะสมพนธกบการโคจรของดาวพระเคราะห สององคน เชน ในวนท ๒๔ มถนายน พ .ศ. ๒๔๗๕ ดาวพระเสาร (๗) และดาวพฤหสบด (๕) โคจรมาเลงกน ในราศ กรกฎ และ ราศ มงกร เชงมม ๑๘๐ องศา ประเทศกเปลยนแปลงการปกครอง จากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาสระบอบประชาธปไตยจนถงทกวนน ดาวพระเคราะห อก สององค คอ ดาวพระเกต (๙) และดาวมฤตย (๐) ถกน ามา วางไวในดวงพระฤกษในสมยรชกาลท ๔ เพราะพระองคทรงพระปรชาในวชาโหราศาสตรอยางยงทรงศกษาและคนพบความส าคญของดาวพระเคราะหสององคน จงทรงบรรจไวในระบบโหราศาสตรไทยแตบดนนเปนตนมา

โหราศาสตรการใหฤกษ จดเปนประเภทความรทตองศกษาใหละเอยดลกซง ตงแต การค านวณอตราสมผสของดาวพระเคราะหทกดวงในดวงฤกษ เพอใหไดพกดทแทจรงเปนคาองศา ลปดา ทดาวโคจร ณ ขณะนน เพราะจะเปนตวทบอกวา ดาวพระเคราะหโคจรเขาไปอยใน กลมดาว

อานดวงพระฤกษ โดย ผศกษา.

๙๕

นกษตรอะไร ประกอบดวยฤกษอะไร และจะสงผลเชนไรกบ บคคล กบกจการทท า หรอกบสถานท โหราจารยผใหฤกษ จะตองรอบคอบ และตองทราบจดประสงคทชดเจนของผมาขอฤกษวาตองไมน าฤกษไปท าความเดอดรอนใหผใด

๓.๗ ขอหามในการพยากรณของวชาโหราศาสตรไทย วชาโหราศาสตรไทย เปนวชาทเกยวกบการคาดคะเน การเกบสถตของความเปนไปได

ซงตองอาศยองคประกอบ คอ ความรทางโหราศาสตรอยางถกตองตามทไดกลาวมาแลว โอกาส ทเหตการณจะเกดขนหรอ ไมเกดขนยอมมไดทง ๒ ประเดน ขนอยกบขอมล และการค านวณอยางถกตองตามหลกวชาของโหราศาสตร จงมขอหามในการพยากรณไว ๓ ประการ คอ

ก. หามพยากรณความเปน ความตาย เนองจาก เปนเรองทคาดเดาไดยาก ถงแมจะมหลกในการค านวณ ฆาตอายขย ตามหลกของโหราศาสตร แตเหนอสงอนใดคอ บญ และ กรรมของ ผเปนเจาของดวงชาตาเอง

ข. หามพยากรณความสมพนธของผทเปน สาม ภรรยา หรอผทจะแตงงานกน เพราะจะท าใหเกดความแตกราวในครอบครว เกดความระแวงกนเพราะค าพดของหมอด

ค. หามพยากรณ บตร - ธดา วาจะพงไดหรอไม พ ดกวา นอง หรอ นอง ดกวา พ อนจะกอใหเกด ความล าเอยงในการเลยงด เกดความแตกแยกในหม พ- นอง

๓.๘ สรป โหราศาสตรไทย เปนความรทจด เปน สรรพศาสตร คอผทศกษาจะตองมความร

ในศาสตรแขนงอนๆ เปนองคประกอบ เชนความรในดาน ดาราศาสตร ภมศาสาตร คณตศาสตร อทกศาสตร เปนพนฐาน เขาใจในเรองของจกรวาล ทงในเชงพระพทธศาสนา และวทยาศาสตร จงจะสามารถเขาใจวชาโหราศาสตร อยางเปนหลกการของเหตและผล อนจะแสดงออกมาในดานการใหค าพยากรณ ผทเปนนกศกษาโหราศาสตร ตองรอบคอบ ในการวเคราะห ตองรบผดชอบ ในค าพดของตนเอง นนคอจรรยาบรรณของนกพยากรณ ซงจะกลาวถงในบทตอไป การพยากรณโดยพนฐาน จะแบงออกเปน

๑. ค าท านายทเนนเหตการณ เปนการอานธรรมชาตของดาวพระเคราะห มมสมพนธตอกน แรงสงใหเหตการณนนมแนวโนมทจะเกดขนจรง ทงดานบวก และดานลบ เชน ดาวองคาร ทเปนสญลกษณของความรนแรง โคจรในมมสมพนธทเปนเกณฑ กบดาวพระเสาร ทเปนสญลกษณของความทกขระทม มแรงสงจากพระอาทตย หมายถงการเกดอบตเหตกบบคคลผนน การเจบไขไดปวยทตองมการผาตดรกษา ยดเยอยาวนานกวาจะหาย ดาวองคาร แทนยานพาหนะ คอรถยนต เครองบน มดผาตด ของมคม ไฟ ของรอน แทนเหตการณ คอ อบตเหต ภยพบตคอลมพาย สวน ดาวเสาร แทน ของเกา ความลาชา ความทกข สถานท คอ โรงพยาบาล วด ฯลฯ หรอ ดาวพฤหส

๙๖

โคจรรวมกบ ดาวอาทตย ในมมทกมกน หรอ โยคถงกน บอกถงการไดรบการสนบสนนจากผใหญ การไดรบการเลอนยศ เลอนขน ในการเกดภยธรรมชาตกดดาวพระเคราะหทแทนน า คอดาวพธ ดาวศกร โคจร ในราศทแทนธาตน า มมมสมพนธกบดาวองคาร ทไมด บอกถงภยพบต ทางน า เปนตน

๒. ค าท านายทเนนบคคลเปนศนยกลาง ศกยภาพของบคคลตามคณภาพของ ดาวพระเคราะห ประกอบกบการเลอกกระท าของบคคล ความคด การตดสนใจ เชน ผทม ดาวอาทตยเดนในดวงชาตา จะเหมาะกบอาชพรบราชการ การเปนผน า มความคดเชงสรางสรรคด แตบคคลผนน อาจจะไมรบราชการกได นนคอ เสรภาพของบคคลในการเลอกกระท า ดาวพระเคราะหเปนเพยงตวชแนะ ศกยภาพของบคคลแสดงออกมาเปนความจรง ดงนนสรปไดวา ไมมดวงชาตาทด หรอทเลว ไมมดาวทด ราศทเลว ทกปจจยในดวงชาตามความสมพนธตอกน

๑

บทท ๑

บทน า

๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา มนษย มความพเศษในความสงสยใครรมากกวาสตวโลกประเภทอน โดยเฉพาะความ

ใครรอนเกยวของกบการมชวตรอดอยางสขสบายและปลอดภย จากอนตรายรอบขาง เชน ภยพบตจากการเปลยนแปลงของฤดกาล ดน ฟาอากาศ โรคระบาด มนษยจงมการบอกเลา และจดบนทกเหตการณส าคญทเกดขนจากรนสรน กลายมาเปนต านาน หรอเรองทเลาขานสบกนมา มนษยในสมยกอนจะมความใกลชดธรรมชาตมาก และยงหาเหตผลหรอความรทแทจรงเกยวกบปรากฏการณของธรรมชาตไมได จงยกทกอยางใหเปนเรองของเทพเจาทดลบนดาลใหทกอยางเกดขนในหวงเวลาตางกน การคาดการณ หรอการท านาย ถงเหตการณทจะเกดขนจงมอยคกบ การด าเนนชวตของมนษย เพอทมนษยจะไดใชเปนขอมล เพอการด าเนนชวตทดขน เปนหนทางทจะแกไขและปองกนอนตรายทจะเกดขนตอตนเอง และทรพยสน

ในทางพระพทธศาสนาไดมการพยากรณ ปรากฏใหเหนในพระไตรปฎกและอรรถกถาไวหลายตอน เชน การทพระพทธองคทรงไดรบการพยากรณ ตงแตในสมยทเปนสเมธดาบสจากพระพทธเจาธปงกรวาจะไดมาเปนพระพทธเจาในภทรกปน และการทพระพทธองคไดรบ การพยากรณจากเหลาพราหมณ ๘ คน ภายหลงพระประสตกาลเพยง ๕ วน นอกจากนนการทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระองคเองกอนทจะทรงตรสร และการทพระองคทรงพยากรณพระสบน ของพระเจาปเสนทโกศล ๑๖ ประการ ซงพระสบนเหลาน ท าใหพระเจา ปเสนทโกศลทรงตระหนกมาก กงวลวาจะมเหตรายเกดขน พราหมณปโรหต ไดท านายวา นมตแบบนจะน าเหตรายมา จงแนะน าใหท าพธบชายญเพอสะเดาะเคราะห พระมเหส คอ พระนางมลลกาเทวทรงแนะน าให พระเจาปเสนทโกศลไปเขาเฝาพระพทธองคกอนทจะท าตาม

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท , พมพครงท ๑๔ ,(กรงเทพฯ : ธนธชการพมพ, ๒๕๕๓), หนา ๒๕๔.

อง.ปญจก. (ไทย) ๒๒/๑๙๖/๒๑๔-๒๑๕.

ข.ชา. (ไทย) ๒๗/๗๗/๓๒.

๒

ค าแนะน าของปโรหตเหลานน พระพทธองคทรงท านายวาความฝนนไมมอนตรายใดๆ แกพระองค พระมเหส และราชบลลงก แตผลในทางรายจะเกดขนในอนาคตอนยาวไกล ถาผปกครองบานเมอง ไมตงอยในทศพธราชธรรม ประชาชนในปกครองขาดศลธรรม ด าเนนชวตเบยดเบยนกน ไมประกอบ กศลกรรม กจะเกดความวปรตผดธรรมชาตมากมาย บานเมองและประชาชนทงหลายจะเดอดรอน ตามนยแหงพระสบนนน

ทางพระพทธศาสนาในวนยปฎก จลลวคค ขททกวตถขนธกะ วาดวยเรองเรยน และสอนดรจฉานวชา ทรงหามภกษเรยน และสอนเดรจฉานวชา หากผใดเรยน ถอเปนอาบตทกกฎ และทรงหามการเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชา

ในวนยปฎก มหาวรรค ทรงอนญาตใหภกษเรยนปกขคนา คอการเรยนปฏทนทางจนทรคต เพอประโยชนในการนบวนลงอโบสถสวดปาฏโมกข เพราะวนขางขน ขางแรม สามารถก าหนดไดจากต าแหนงดวงจนทรบนทองฟาได

ในวนยปฎก จลวรรค ทตยภาค อารญญกวรรค ทรงอนญาตใหภกษทอยในปา พงเรยนทางนกษตรทงหมด หรอบางสวนไว และพงเปนผฉลาดในทศ เพอทจะไดมความรทางดาราศาสตร และปฏทนบาง รวมถงทศตาง ๆ พอจะตอบปญหาของชาวบานไดเทานน ไมไดมงหวงใหเรยน เพอการท านายทายทก หรอหาฤกษยาม จะเหนไดวา พระพทธองคไมทรงสนบสนนใหเชอถอในค าท านายทายทก ตามหลกค าสอนในพระพทธศาสนาเถรวาทนน ยดถอหลกของอรยมรรค มองคแปด ทเปนความจรงอนประเสรฐ อนเปนหนทางพนทกขอยางแทจรง

ปจจบนน การพยากรณมบทบาทในสงคม และความเปนอยของมนษยคอนขางมาก โดยเฉพาะในสงคมไทย ความเชอทไดรบการเชอถอมากในล าดบตน ๆ คอความเชอทางศาสนา และความเชอทางโหราศาสตร

ความเชอทางศาสนา รอยละ ๙๓ ของประชากรประเทศไทยนบถอศาสนาพทธ รองลงมา คอ ศาสนาอสลาม ขงจอ ครสต และอนๆ โดยเชอวาชวตเปนผลของกรรม หรอการกระท า กรรมเปนทมาของทกสงทกอยาง การเกดทกชนดเกดจากแรงกรรม มนษย สตวทงหลายเกดมาแตกรรม

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท, หนา ๙๕.

ท.ส.(ไทย) ๙/๒๒/๙.

ว.ม. (ไทย) ๖/๑๘๗/๔๕๐-๔๕๑.

ว.จ. (ไทย) ๙/๔๒๘-๔๒๙/๓๕๐-๓๕๒.

๓

ตราบใดทมกเลสอย กจะท ากรรมอยตลอดเวลา มทงกรรมด (กศลกรรม) และกรรมชว (อกศลกรรม) อนจะยงผลใหเกดวบากมการเวยนวายตายเกดตามทปรากฏ

ความเชอทางโหราศาสตรเปนความเชอหนงทมอทธพลตอวถชวตของคนในสงคมไทยอยางมาก และเปนความเชอทมมาพรอมๆ กบประวตศาสตรชาตไทย โหราศาสตรเปนวชาการชนสง เปนวชาการทสงวนไวส าหรบชนชนสงเทานน จดเปนวชาหนงในศลปศาสตร ๑๘ ประการ ทบคคลในวรรณะกษตรยจะตองศกษา โหราศาสตรเปนวทยาการฝายศลปะอยางหนงโดยสมบรณ เนอแทของโหราศาสตรเปนสาขาหนงของศลปศาสตร อาศยความรสวนใหญในทางธรรมชาตวทยา อนเนองมาจากดาราศาสตร และภมศาสตร ประกอบกบสถตและจดหมายเหตเชงประวตศาสตรเปนสาระส าคญ และสามารถชวยใหไมประมาท รกาล รคราว ทชวตจะประสบกบโลกธรรมทงสองฝาย อฏฐารมณ-อนฏฐารมณ คอ ทงด-ทงราย คนโดยมากมกจะเขาใจผด ทกทกเอาเองวาเปนเรองโชคลาง ตางๆ ทางไสยศาสตร ซงเปนการเขาใจผดโดยแท นนคอมลเหตของปญหาทเกดขน คอ ถาผท ไมเขาใจในกลไกการท างาน หรอหลกการของโหราศาสตรอยางแทจรง จะเปนผลใหบคคลมความเชอทผดเพยน หรอเขาขนงมงาย

จากประเดนขางตน ผศกษาจงตองการทจะท าการศกษาวเคราะหถงความสมพนธของการพยากรณตามทปรากฏในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท และโหราศาสตรไทย เปนการเปรยบเทยบใหเหนหลกการทใชในศาสตรแขนงน และในฐานะทเปนพทธศาสนกชน จะไดท า การศกษาถงเหตผลทพระพทธองคทรงหามมใหเชอในการท านายทายทก การหาฤกษยามตางๆ หรอการทพระพทธองคทรงมพทธานญาต ใหพระสงฆมความรในเรองปฏทนทางจนทรคต เพอประโยชนในการก าหนดวนส าคญในทางพระศาสนา ทใชกนมาจนถงปจจบนน

๑.๒ วตถประสงคของการวจย ๑.๒.๑ เพอศกษาแนวคดเรองการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท ๑.๒.๒ เพอศกษาหลกการพยากรณทปรากฏในต าราโหราศาสตรไทย ๑.๒.๓ เพอศกษาความสอดคลองของการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท และ

วชาโหราศาสตรไทย

สชาต ประสทธรฐสนธ, ความเชอและการปฏบตตนทางศาสนาทมผลตอการเปลยนแปลงทาง

เศรษฐกจ, (กรงเทพฯ : มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๒๑), (เอกสารประกอบการสอน).

สชพ ปญญานภาพ, พระไตรปฎกฉบบประชาชน, (กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย, ๒๕๓๙), หนา ๑๙๑.

๔

๑.๓ ขอบเขตการวจย ในการวจยครงน ผวจยไดก าหนดขอบเขตในการศกษาไว ๒ ดาน ไดแก ๑.๓.๑ ขอบเขตดานเนอหา ในการพยากรณทางพระพทธศาสนาจะศกษาตามทปรากฏ

ในพระไตรปฎกและคมภรทางพระพทธศาสนา เชน ปฐมสมโพธกถา ทกลาวถงการทพระพทธองค ทรงไดรบการพยากรณจากพระพทธเจาทปงกร หรอการทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระเจาปเสนทโกศล ในการพยากรณทางโหราศาสตรมงศกษาในหลกการของวชาโหราศาสตร ตามคมภรทไดประพนธไวตามหลกของโหราศาสตร คอ การใช วน , เดอน , ป เปนตวก าหนดในการพยากรณ ใชดาวพระเคราะหในระบบสรยจกรวาลน เปนตวสงผลถงเหตการณหรอความเปนไปได ทจะเกดขน อางองจากสถตทไดมการจดบนทกไว เชน การวางพระฤกษฝงเสาหลกเมองกรงเทพฯ โดยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกฯ ใน วนท ๒๑ เมษายน พทธศกราช ๒๓๒๕ ตรงกบวนอาทตย ขน ๑๐ ค า เดอน ๖ ปขาล พรอมกบทรงใหการพยากรณเหตการณทจะเกดขนในแตละสมยของราชวงศจกรไวอยางละเอยด

๑.๓.๒ ขอบเขตดานเอกสาร จะใชเอกสารทเปนสงพมพ และสออเลคทรอนคส ประกอบดวยเอกสารเกยวกบพระพทธศาสนา ไดแก พระไตรปฎก อรรถกถา ฎกา หนงสอพทธธรรม รวมทงงานวจยทเกยวของ เอกสารทเกยวกบโหราศาสตร ไดแก ต าราพรหมชาต ฉบบหลวง ต าราโหราศาสตรตางๆ เชน โหราศาสตรปรทรรศน ของอาจารยเทพย สารกบตร รวมทงงานวจย ทเกยวของกบโหราศาสตร

๑.๓.๓ ขอบเขตดานบคคล ผวจยไดจดแบงบคคลทเกยวของกบโหราศาสตรออกเปนฝายดงน คอ ฝายผพยากรณคอ “โหร” หรอ “หมอด” กบฝายผมารบการพยากรณ และบคคลทวไปในสงคมทมโหราศาสตรเปนบรบทในการด าเนนชวต ซงบทบาทในการใชโหราศาสตรและความเขาใจของแตละฝายนนแตกตางกน ขนอยกบทศนะคตของแตละบคคล ในงานวจยน ผวจยมความตองการทจะศกษาทฤษฎและหลกการทางโหราศาสตร สรางแนวคด และความเขาใจทถกตองวา โหราศาสตรคออะไร สามารถน ามาใชใหเกดประโยชนไดเชนไร บคคลทเกยวของควรมทาท ตอเรองนอยางไร รวมทงท าการสมภาษณพระภกษ และบคคล เพอเพมพนในดานมมมอง ความคด ทมตอการพยากรณโดยใชหลกการของโหราศาสตร

สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส, พระปฐมสมโพธกถา, (กรงเทพฯ : โรงพมพเลยงเซยงจงเจรญ, ๒๕๑๙), หนา ๓๐.

ข.ชา. (ไทย) ๒๗/๓๗/๓๒.

๕

๑.๔ ปญหาทตองการทราบ ๑.๔.๑ แนวคดการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาทเปนอยางไร? ๑.๔.๒ ในหลกการพยากรณของโหราศาสตรไทยเปนอยางไร? ๑.๔.๓ ความสอดคลองของการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท และหลกการ

พยากรณของวชาโหราศาสตรไทยเปนอยางไร ?

๑.๕ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย ๑.๕.๑ โหราศาสตร เปนศพท สนสกฤต แปลวา “วชาทวาดวยเวลา ” ตามต ารา

พฤหสตชาดก ของทานวราหมหระ กลาววา เปนค าทมาจากค าผสมสองค า คอ “อโห” และ “ราตร” ซงแปลวา “วน และ คน ” แตไดตดอกษรพยางคแรก และพยางคหลงออกเสย จงเหลอเพยงค าวา “โหรา” เปนวชาพยากรณชนดหนง ทอาศยเวลาและต าแหนงของดวงดาวทปรากฏในขณะนน

๑.๕.๒ โหราจารย หมายถงผเชยวชาญ วชาโหราศาสตรและสามารถถายทอดความรทางโหราศาสตรใหแกผทสนใจได

๑.๕.๓ การพยากรณ มความหมาย ๒ ประการ ๑.๕.๓.๑ ความหมายของการพยากรณในพระไตรปฎก มความหมาย ๔ ประการ

คอ ๑) ท านาย ๒) คาดการณ ๓) ตอบปญหา ๔) ท าใหแจง ๑.๕.๓.๒ ความหมายของการพยากรณในโหราศาสตร คอ การคาดการณถง

สงใดสงหนง ทจะเกดขนในชวงเวลาตางๆ กน โดยอาศยความรในเรองเกยวกบการเคลอนทของดวงดาวมาประกอบ เพอเปนประโยชนในการชวยการตดสนใจในกจการนนๆ

๑.๕.๔ หมอด หมายถง ผทพยากรณชะตาชวต โดยใชวชาพยากรณอนทมใชโหราศาสตรซงมอยหลายแขนงดวยกน เชน เลข ๗ ตว, เลขศาสตร, ไพยปซ, ไพปอก, ลายเซน, ลายมอ ฯลฯ

๑.๕.๕ เดรจฉานวชา หมายถง วชาทขวางทางพระนพพาน หรอไมเขากบความเปนสมณะ มไดหมายความวาเปนวชาของสตวเดรจฉาน

๑.๕.๔ ความสอดคลอง หมายถง พอง, ประสานความเหน

๑.๖ ทบทวนเอกสารและงานการวจยทเกยวของ

๑.๖.๑ เอกสารทเกยวของ มดงน คอ ๑.๖.๑.๑ อาจารยอระคนทร วรยะบรณะ กลาวไวในต าราพรหมชาต ฉบบหลวง

ถงความรในศาสตรของการพยากรณโดยใช วน เดอน ปเกด มการพยากรณตงแตวนทถอก าเนดวาจะมอทธพลตอบคคลผนน ความรในเรองวนน จดอยในเรองของทกษา และมหาทกษา โดยก าหนดใหดาวพระเคราะหแตละดวงมก าลงตามประวตการก าเนดของดาวพระเคราะห ซงไดก าหนดอกษร และสทเปนสรมงคล รวมถงทไมเปนมงคลส าหรบวนนนๆ ความส าคญของเดอนและป

๖

กเชนกน ในต าราพรหมชาตเปนการรวบรวมความรทเกยวกบการพยากรณไวหลายแขนง เชน วชาเลข ๗ ตว, การทายลกษณะของบคคลตาม วน เดอน ปเกด , การดลกษณะของบคคล ทเรยกวา “นรลกษณ” อนเปนลกษณะทด และทบกพรองของบคคลทงหญง-ชาย, การพยากรณโดยการแบงเวลาทง ๒๔ชวโมงออกเปนชวงยาม ชวงละ ๑ ชวโมงครง เปนยามกลางวน ๘ ชวง และยามกลางคน ๘ ชวง ใชดาวพระเคราะหเปนตวครองยาม บอกถงความดงาม สรมงคล หรอ ความเสอมสญ ใชประกอบกบฤกษทเปนมงคล เหมอนดงค าพดทมกลาวกนเสมอวา “ฤกษงาม ยามด”

ต าราพรหมชาตยงรวบรวมความรในเรองของต านานตางๆ เชน ต านานสงกรานต ประวต และชอของนางสงกรานตในแตละป ทจะสงผลในดานการพยากรณ ถงสภาพเหตการณ ดนฟาอากาศ ความสมบรณของพชพนธธญญาหาร สรรพความรในทางการพยากรณ ถกรวบรวม มาจากหลายสบคมภรใบลาน และหลายเลมสมดขอยโบราณ จดเปนต าราของการพยากรณ การคาดการณไดในระดบหนง ทงายตอการศกษาดวยตนเอง แตยงไมถงขนของ โหราศาสตร อยางแทจรง

๑.๖.๑.๒ อาจารยเทพย สารกบตร กลาวถงความรในเรองของ จกรวาล เอกภพ, การแบงทองฟาทน ามาเชอมโยงกบวชาโหราศาสตร มดงตอไปน

๑) โหราศาสตรปรทรรศน ภาค (๒) ครหวนจฉย จะกลาวถงเรองของดาวพระเคราะหในระบบสรยะจกรวาล ทเกยวของกบวชาโหราศาสตรอยางกระจางชด ตงตนจากประวต และวถการโคจรของดาวพระเคราะหทมความสมพนธกน โดยอาศยความรในทางดาราศาสตร มาประกอบการจดแบงดาวพระเคราะหออกเปน ดาวพระเคราะหคมตร , คธาต , คสมพล , คศตร คณสมบตของดาวพระเคราะห ประกอบกบการโคจรทปกต การโคจรถอยหลง (พกร) การโคจรเรว (เสรด) การโคจรนงอยกบท (มณท) แทบจะไมมคาขององศาและลปดาทเคลอนไปในลกษณะการโคจรแตละอยางนน จะสงผลในรปแบบตางๆ กน

๒) โหราศาสตรปรทศน ภาค (๔) ภววนจฉย เปนการแบงทองฟาออกเปน ๑๒ สวน ก าหนดใหเปน อาณาเขตของเรอนชาตา โดยเรมจากตวเจาชาตา , การเงน , พ-นอง , วงศาคณาญาต , บตรหลาน , บรวาร , อปสรรค ปญหา , โรคภยไขเจบ , คครอง -คนรก , ความส าเรจ , เกยรตยศ , ความวบต และความตาย เมอดาวพระเคราะหโคจรเขาสเรอน (ภพ) ใด คณภาพของดาว พระเคราะหเปนศภะเคราะห โคจรในอตราปกต เปนดาวคมตร , คธาต ตอกน

เทพย สารกบตร, โหราศาสตรปรทรรศน (ภาค ๒ ครหวนจฉย) , (กรงเทพฯ : โอเดยนการพมพ, ๒๕๑๑), หนา ๑๔-๑๕.

เทพย สารกบตร, โหราศาสตรปรทรรศน (ภาค ๔ ภววนจฉย), (กรงเทพฯ : โรงพมพเฟองอกษร, ๒๕๑๕), หนา ๓๙-๔๒.

๗

ยอมสงผลดตอเจาชาตาในขณะนน ในทางตรงขาม หากดาวพระเคราะหทโคจรเขาสเรอนชาตาเปนบาป พระเคราะหเปนดาวคศตรตอกน อตราการโคจรผดปกต ผลราย หรอเหตการณทไมด สงท นกไมถงยอมเกดขนกบเจาชาตาเชนกน

๓) โหราศาสตรปรทศน ภาคจนทรวนจฉย เปนการศกษาเฉพาะ ในเรองของพระจนทร เพราะพระจนทรเปนดาวดวงเดยวในระบบโหราศาสตรทโคจรผานกลมดาวฤกษตางๆ ทง ๒๗ กลม ในระยะเวลา ๑ เดอน อตราการโคจรของพระจนทรจะเรวกวา พระเคราะหองคอนๆ ทงหมด คอโคจร ๑ ราศ (๑ เรอนชาตาบคคล) ใชเวลาประมาณ ๒ วนครง ผลของ การปรากฏของเรองราวเกยวกบพระจนทร จงมมากกวาดาวพระเคราะหองคอนๆ การเปลยนดถของพระจนทร (ขน-แรม) ในแตละวน จะสงผลในการเปลยนฤกษลาง ทจะใชประกอบในการวางฤกษ เมอพระจนทร พระอาทตย และโลก โคจรมาอยในระนาบเดยวกน ยอมท าใหเกด ปรากฏการณ บนทองฟาทส าคญ คอ สรยปราคา และจนทรปราคา ซงมผลตอพนทประเทศทแนวอปราคาพาดผาน การเกดภยธรรมชาต น าทวมฉบพลน แผนดนไหว การเกดอคคภย ฯลฯ ลวนมผลมาจากแนวคราสของอปราคาในดวงชาตา ของบคคลกเชนกน ถาอปราคาเกดขนในภพใดของเรอนชาตา ยอมสงผล ถงเรองราวทเกยวของในภพ นน เชน อปราคา เกดในภพการเงนของเจาชาตาเหตการณ ทควรระมดระวงในชวงนน คอ เรองเกยวกบความเสยหายทางการเงนและทรพยสน

๑.๖.๑.๓ พลตรบนนาค ทองเนยม และ พนเอก(พเศษ) เออน มนเทยรทอง กลาวไวในคมภรสรยาตรศวาคม ถงความรในเรองฤกษ การวางฤกษเพอใชในการประกอบการมงคล เชน การวางพระฤกษในการยาตราทพ ขององคสมเดจพระนเรศวรมหาราช หรอการวางพระฤกษ ฝงเสาหลกเมองกรงเทพมหานคร ความหมายของฤกษ และการน าฤกษมาใชใหถกตองเหมาะสมในแตละกจการ นอกจากนน ยงประกอบดวยความรในการค านวณดวงพชยสงคราม ซงจดเปนการค านวณดวงชนสงในทางโหราศาสตรไทย

๑.๖.๒ งานวจยทเกยวของ มดงน คอ งานวจยทเกยวของกบเรองนม ๒ ประเภทคอ ทเกยวกบโหราศาสตร ซงสวนใหญ

เปนการศกษาบทบาทดานตางๆ ทโหราศาสตรมตอสงคม และทเกยวกบเรองเสรภาพในพทธศาสนา สรปผลการวจยตางๆ ไดดงนคอ

เทพย สารกบตร, โหราศาสตรปรทรรศน (จนทรวนจฉย ฉบบมาตรฐาน), (กรงเทพฯ : อตสาหกรรม การพมพ, ๒๕๑๓), หนา ๑๑๕- ๑๑๗.

พลตร บนนาค ทองเนยม, พนเอก (พเศษ) เออน มนเทยรทอง, คมภรสรยาตรศวาคม , (กรงเทพฯ : ๔๙๓ อาคาร ชลนเวศน ถนนประชาชน, ๒๕๒๖), หนา ๑๙๔.

๘

๑.๖.๒.๑ พไลรตน รจวณชยกล ไดท าวจยเรอง “การศกษาปญหาสขภาพจตของผมารบบรการจากหมอด : ศกษาเฉพาะกรณผมารบบรการจากหมอดของสมาคมโหราศาสตรแหงประเทศไทย” งานวจยนชใหเหนวา คนไปหาหมอดเพราะอยากรอนาคตมากทสด คาดหวงวาเมอมาหาหมอดแลวท าใหสบายใจมากขน คนสวนใหญเมอมปญหาจะไมไปรบบรการจากหนวยงานสงคมสงเคราะห เพราะไมเชอวาหนวยงานดงกลาวจะชวยเหลออะไรได เมอมปญหา คนสวนใหญจะเลอกปรกษาคนใกลชดกอน รองลงมาคอปรกษาหมอด สวนนกสงคมสงเคราะห จตเวชอยอนดบสดทาย จากงานวจยยงพบวาคนจะดหมอเรองการท างาน เรองคครอง และการศกษามากทสด แมงานวจยนจะท าไวนานแลว แตกยงมขอมลทเปนจรงอย คอเมอคนมปญหาทปรกษา คนใกลชดไมไดแลว มกจะไปพงหมอด สมยนมนกจตวทยาใหค าปรกษา คนไทยกไมนยมใชบรการเพราะมทศนะคตทไมดกบคนทไปหาจตแพทย เรองงาน คครองและการศกษา เปนประเดนส าคญ

ในการดหมอเพราะเรองเหลานมความส าคญตอการด าเนนชวต จากงานวจยนท าใหเหนวาหมอดมบทบาทส าคญในการใหค าปรกษา ถาหมอดมความรทถกตองในศาสตรการท านายและมความรในสจธรรมการด าเนนชวต ยอมจะแนะน าผใชบรการไดอยางมประสทธผล ในทางตรงขามถาหมอดไมมความรทถกตองในการท านาย และการใหการปรกษา อกทงมความเชอทผดหลกความจรงตามธรรมชาต ยอมแนะน าใหผใชบรการไปสความเดอดรอนในทสด

การทหนงสอพมพรายวนและนตยสารมคอลมนเกยวกบโหราศาสตร และขาวการท านายดวงเมอง หรอดวงบคคลส าคญ ไดรบความสนใจ มการพดถงกนอยางกวางขวาง พอทจะสะทอนใหเหนวา การท านายทายทกเปนสวนหนงของสงคมไทย กจกรรมทส าคญตอชวตของ คนไทยลวนเกยวของกบโหราศาสตร เชน การหาฤกษแตงงาน การก าหนดวนเปดกจการใหม หรอการตดสนใจปญหาส าคญ เปนตน บคคลหลากหลายอาชพทกระดบชน ทกเพศทกวย จากชาวบานหาเชากนค า ชนชนกลาง จนถงผน าระดบประเทศ จงไมอาจปฏเสธไดวาโหราศาสตร มอทธพลตอวถชวตของผคนในสงคมไทยปจจบน โดยจะรสกตวหรอไมกตาม จะเชอหรอไมกตาม แมเราจะไมเชอ คนรอบขาง เรากอาจจะเชอ หรออาจกลาวไดวา การท านายทายทกเปนปจจย สวนหนงทท าใหเกดพลวตในสงคมไทย

๑.๖.๒.๒ สานต ศรวศษฐกล ไดท าวจยเรอง “หมอด : กระบวนการสรางตวตนและความสมพนธทางสงคม” ผลการศกษาในงานวจยนพบวา ลกษณะของวชาโหราศาสตร

พไลรตน รจวณชยกล, “การศกษาปญหาสขภาพจตของผมารบบรการจากหมอด”, วทยานพนธสงคมศาสตรมหาบณฑต , (คณะสงคมศาสตร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๒๔), หนา ๑๘๐.

สานต ศรวศษฐกล, “หมอด : กระบวนการสรางตวตนและความสมพนธทางสงคม”, วทยานพนธสงคมวทยา, (คณะสงคมวทยาและมานษยวทยา : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๓๕), หนา ๒๑๖.

๙

ดงเดมมลกษณะเปนศาสตรบรสทธ ไมเกยวของกบศาสนาและไสยศาสตร แตโหราศาสตร ในสงคมไทย มพธกรรมมาเกยวของดวย เนองจากความเชอของหมอดแตละคนไมเหมอนกน โดยความเชอดงกลาว จะถกสอดแทรกในกระบวนการการท านาย นอกจากนน ความเชอและ ความคาดหวงของผรบบรการ และสถานการณในสงคมทบคคลนนเผชญอย มผลกบความเชอ ตอ ค าพยากรณของหมอดและทศนคตตอโหราศาสตร งานวจยนชใหเหนวา ค าท านายของหมอด ยอมประกอบไปดวยความเชอ ทศนคตตอโลก และชวตของหมอด บคคลมความเชออยางไร ยอมตองแนะน าบคคลอนอยางนน ดงนน ความเขาใจสจธรรมของชวตของหมอด ยอมจะเปน แนวทางการใหค าปรกษาไปสการแกปญหาทถกตอง

๑.๖.๒.๓ พระมหาประศกด อคคปญโญ (ชงแสง) ไดท าวจยเรอง “ความเชอเรองโหราศาสตร กบกฎแหงกรรมของชาวพทธไทย” งานวจยนไดศกษาเรองความเชอของชาวไทยในเรองโหราศาสตร ไดศกษาเรองประวต และววฒนาการของโหราศาสตรไทย มตวอยาง การท านายทายทกในพระไตรปฎก งานวจยยงไดศกษาเรองความสมพนธระหวางโหราศาสตรกบดวงดาว ปรชญา และจตวทยา รวมทงประโยชนของโหราศาสตร นอกจากนน มการศกษาในเรองของกรรมตามหลกพทธศาสนา อ านาจและอทธพลของดวงดาวและกรรมในชวตมนษย ตลอดจนพธกรรมทเกยวกบโหราศาสตรของชาวพทธไทยในปจจบน ผลการศกษาของงานวจยนพบวา ชาวพทธไทยในปจจบนเชอโหราศาสตร และกฎแหงกรรมไปพรอมๆ กน ในขณะทยงเชอวา ท าดไดด ท าชวไดชว ตามทพระพทธเจาไดทรงสอนไว แตกยงมความเชอในเรองโหราศาสตร ทใชประกอบในการตดสนใจ กอนทจะด าเนนกจการอยางใดอยางหนง

๑.๖.๒.๔ ภญโญ พงศเจรญ ไดท าวจยเรอง “บทบาทของโหรในสงคมไทย ” งานวจยนท าโดยโหรทมชอเสยง เพอศกษาบทบาทของโหรทมตอสงคมไทย เปนการศกษาแบบสมภาษณผทเปนโหรและผรบบรการ พอสรปประเดนส าคญไดวา บทบาทของโหรแบงออกไดเปน ๔ ดาน คอ บทบาทตอปจเจกชน บทบาทตอครอบครว บทบาทตอองคกรหรอหนวยงานและบทบาทตอสงคม

พระมหาประศกด อคคปญโญ (ชงแสง), “ความเชอเรองโหราศาสตรกบกฎแหงกรรมของชาวพทธไทย”, วทยานพนธพทธศาสตร , (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๑), หนา ๑๑๔.

ภญโญ พงศเจรญ, “ บทบาทของโหรในสงคมไทย”, ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต , (คณะพฒนาสงคม : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๔๓), หนา ๔๗๕.

๑๐

ในดานปจเจกชน โหรมบทบาทตอสขภาพจตทด (เปนทปรกษา) สรางความเชอมน ชวยตดสนใจ ชวยในการวางแผนอนาคต สรางมนษยสมพนธระหวางบคคล สอดแทรกคตธรรมค าสอนของการอยรวมกน

ในดานการครองเรอน โหรมบทบาทตอการสรางความสมพนธทดในครอบครว แนะแนวการครองเรอน เลอกการศกษาและประกอบอาชพ การตงชอบตรธดา วางแผนในการเรยน การประกอบอาชพทเหมาะสมกบตนเอง ตลอดจนการจดบานเรอนทอยอาศยใหเกดสรมงคล

ในดานทเกยวกบองคกรหรอหนวยงาน โหรมบทบาทตอการสรางความสมพนธทดในองคกร การวางแผนและก าหนดนโยบาย ชวยตดสนใจ สรางความเชอมนในองคกร ดานพธกรรม การตงชอและการจดสถานทในหนวยงาน

ในดานสงคม โหรมบทบาทตอเศรษฐกจ โดยการท านายสภาวะเศรษฐกจของประเทศ มบทบาทดานสงคม โดยการพจารณานสยใจคอของผคน มบทบาทดานการเมอง ดานจตใจของคนหมมาก พฤตกรรมทางศาสนา วฒนธรรมและขนมธรรมเนยมประเพณ ใชในทางอตนยมวทยา เตอนภยตางๆ รวมทงดานการแพทยและสงคมสงเคราะห

ในงานวจยเรองบทบาทของโหรในสงคมไทยน ท าใหเหนวาโหรมบทบาทหลายดานในสงคมไทย ท าใหรวาคนในปจจบนใชค าท านายในดานใดบาง แตกไมไดกลาวถงกลไกการท างานและสมฤทธผลของการใชโหราศาสตร เปนการวจยของผทเปนโหร สมภาษณคนทเปนโหรดวยกน และสมภาษณผใชบรการทมความเชอเปนพนฐานอยแลว โดยคนสวนใหญเหลาน มความเชอวาวถชวตขนอยกบอ านาจความเพยรพยายาม ตกอยใตอ านาจกรรม และเปนไปตามกาลเวลา

๑.๖.๒. ๕ พระมหาสมคด เสอกะ ไดท าวจยเรอง “จรยธรรมในอาชพโหราจารย” ในงานวจยนกลาวถงบทบาทของโหราจารยไว ๕ ประการ คอ ๑) สงเสรมสขภาพจต ท าใหผรบบรการคลายกงวลได ๒) แนะแนวอาชพ ตามศกยภาพของบคคล ๓) เปนคร หรอ ผน าทาง ชแนะแนวทางการด าเนนชวตทถกตอง ๔) ใหค าปรกษาดานสขภาพทงทางกายและจตใจ และ ๕) เปนผเผยแผศาสนา ในกรณทผท านายเปนพระกสามารถแทรกหลกธรรมเขาไปไดดวยบทบาททมผลตอคนในสงคมดงน ท าใหโหราจารยไดรบการยอมรบ สามารถแนะน าผใชบรการในการปฏบตตว และการด าเนนชวต นอกจากหลกโหราศาสตรแลว โหราจารยจะตองมหลกธรรมมาใชประกอบกบการท านายดวย โดยเฉพาะหลกปฏบตในการด าเนนชวต ไดแก อทธบาท ๔

พระมหาสมคด เสอกะ, “จรยธรรมในอาชพโหราจารย”, วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต , (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๔๓), หนา ๑๔๙.

๑๑

พรหมวหาร ๔ สงคหวตถ ๔ อคต ๔ เหลาน คอคณธรรมพนฐานของโหราจารย นอกจากน พระมหาสมคดยงไดกลาววา การปกปดความลบของผใชบรการ และการบอกความจรงเปนจรยธรรมของโหราจารย แตกมขอหามทไมควรท านายคอ หามท านายวาคสามภรรยาดวงไมสมพงศกน หามท านายเรองความตาย และหามท านายวา บตรธดาพงได หรอไมได สามขอน ดจะเปนจรรยาบรรณโหรมาตงแตโบราณ ททานหามไว เนองจากค าท านายนน บางครงกถกตอง บางครง กผดพลาด

งานวจยนท าในเชงปรมาณ โดยส ารวจผรบบรการ จ านวน ๑๕๐ คน มสถต ทนาสนใจ คอ เหตผลทคนมาดดวง แบงเปนอยากทราบอนาคต รอยละ ๔๐.๖ และอยากทราบวา หมอดแมนหรอไม รอยละ ๒๗.๓ ท าใหเหนไดวา คนสวนใหญอยากรวาอนาคตนนเปนอยางไร นอกจากน ยงวดระดบความเชอค าท านาย มถงรอยละ ๗๗.๓ ทเชอครงไมเชอครง ทไมเชอ ม รอยละ ๑๓.๓ และทเชอรอยละ ๙ .๓ ท าใหเหนวา ค าท านายของหมอด มผลกระทบกบคนถง รอยละ ๘๖.๖ คอรวมทเชอกบไมแนใจ เพราะคนทเชอครงไมเชอครงนนยอมฟงหมอดบางไมมาก กนอย

ผลการวจยเรองจรยธรรมในอาชพโหราจารยน ท าใหไดความรวา เนองจากโหรมบทบาทส าคญในสงคมไทย จงควรจะมคณธรรมและจรยธรรม เพอแนะแนว ชน าผอนไปในทางทถก โหรกมขอหาม ไมใหท านายในบางเรอง เพราะเปนเรองละเอยดออน และค าท านายกมโอกาสผดพลาดได

๑.๖.๒.๔ ณชชา ชนธป ไดท าวจยเรอง “โหราศาสตรกบการตดสนใจทางธรกจ” งานวจยนสรปไดวา นกธรกจมการใชโหราศาสตรในการตดสนใจในหลายเรอง เชน การขนบานใหม เปดรานใหม เลอกท าเลทตง หาฤกษตงเสาเอกเสาโท จดบานจดหองตามหลกฮวงจย ดโหงวเฮงคดเลอกพนกงาน เลอกหนสวนลกคา เลอกคครอง ประกอบพธมงคลสมรส ตรวจดวงชะตาประจ าป เปนตน นกธรกจเหนวาโหราศาสตรมจรง เชอถอกนมานาน และปฏบตกนมาจนถงปจจบน กลายเปนประเพณทสบทอดมา ท าใหโหราศาสตรเปนสวนหนงของวถชวต เมอไมไดปฏบตตาม กจะไมสบายใจ การใชโหราศาสตรในการตดสนใจในธรกจ ไมใชเรองเสยหาย เนองจากสามารถกลอมเกลาใหคนเชอกฎแหงกรรม มงท าความด อยในศลธรรม มความสขมรอบคอบระมดระวง ไมประมาท ท าใหชวตมความหวงและก าลงใจ มนใจในการท าธรกจ และมความอดทนตออปสรรค

จากงานวจยนท าใหทราบวาโหราศาสตรมบทบาทในวงการธรกจไมนอย และไดรบความนยมมากขนเรอยๆ ควรอยางยงทคนทวไป จะมความรเกยวกบเรองนอยางถกตอง

ณชชา ชนธป, “โหราศาสตรกบการตดสนใจทางธรกจ”, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต , (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน, ๒๕๔๘ ), หนา ๑๔๙.

๑๒

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของทงหมดในสวนทเกยวกบโหราศาสตร ยงไมมงานวจยใด ทวเคราะหหลกการของโหราศาสตรอยางละเอยด มเหตมผล เพยงแตยอมรบศาสตรโบราณนมาใช โดยไมไดตงค าถามเกยวกบความนาเชอถอของโหราศาสตร ไมมงานวจยใดวเคราะหโหราศาสตรในเชงปรชญา หรอในเชงของวทยาศาสตร ซงถาไมมการอธบายในสองลกษณะน เราจะเชอถอโหราศาสตรไดอยางไร นนเปนค าถามหนงทจงใจใหผวจย ไดศกษาเรองน การศกษาโหราศาสตรของผวจย จะองกบอภปรชญาโดยตงอยบนพนฐานความจรงในพระพทธศาสนาเปนหลก

อกอยางหนง ประโยชนสวนใหญทผคนตองการจากโหราศาสตร คอการรอนาคต และตองการรเรองนอกตว หรอเรองภายนอก เชน เรองคครอง เรองอาชพ เรองการศกษา เรองสขภาพ เปนตน การใชเพอประโยชนในการรอปนสยและศกยภาพของตน ยงมนอย ยงการดจดออนภายในของตวเอง เพอการพฒนาปรบปรงใหดขน ดจะไมคอยเปนทสนใจ ผวจยเหนวา การท าใหเขาใจตนเองและผอนมากขน คอประโยชนทมคณคาของโหราศาสตร การรและเขาใจสภาวะทเปนอยในปจจบน ยอมมประโยชนกวาการรอนาคตทไมแนนอน

จากการทผศกษาไดทบทวนเอกสาร และงานวจย ท าใหไดขอสรปวา ผศกษาและผวจย ทานกอนๆ สวนมากจะมแนวคดในวชาโหราศาสตร ทเปนการคาดคะเนถงผลทจะเกด ตอสงคม ตอบคคล ท าใหไดทราบถงบทบาทของวชาน ในหลายแงมม ความเชอ ความศรทธา ของบคคลทมตอวชาน ความสมพนธระหวางผใหการพยากรณ กบผมารบบรการ จรยธรรมทดของผทเปนนกพยากรณ ควรจะมมาตรฐานของความรทถกตอง จงจะสามารถชวยผทตกอย ในหวงเวลาของความทกข ใหมสตในการด าเนนชวตตอไป แตยงไมมทานผใด ทมแนวคดวา วชาโหราศาสตรนาจะมความสอดคลองกบหลกธรรมในพระพทธศาสนาเถรวาท ยงเปนสาเหต ใหผศกษา มงทจะท าการศกษาคนควาเกยวกบประเดนน ใหชดเจนมากยงขน

๑.๗ วธด าเนนการวจย การวจยครงน เปนการวจยเชงเอกสาร (Documentary Research) โดยมวธด าเนนการวจย

ดงน ๑.๗.๑ ศกษาขอมลจากเอกสารชนปฐมภม (Primary Source) ไดแก พระไตรปฎก

ภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๑.๗.๒ ศกษาขอมลจากเอกสารชนทตยภม (Secondary Source) คอ อรรถกถา ฎกา

อนฎกา ปกรณวเสส รวมถงต าราและคมภรอนทเกยวของงานวจยน ๑.๗.๓ สมภาษณพระภกษ และบคคลจ านวน ๔ รป/คน ดงรายนามตอไปน

- พระศรคมภรญาณ รองอธการบด ฝายวชาการ มจร.

๑๓

- พระครสนทรสทธการ ผชวยเจาอาวาสวดราชสทธฯ ผค านวณปฏทนโหรประจ าป

- พระมหาบรณะ ชาตเมโธ หวหนาฝายคมภร พทธศาสน ประจ า มจร. - นาย ภญโญ พงศเจรญ นายกสมาคมโหราศาสตรนานาชาต

๑.๗.๔ รวบรวม เรยบเรยง วเคราะห ขอมลจากเอกสาร และการสมภาษณ ๑.๗.๕ สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

๑.๘ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ๑.๘.๑ ท าใหทราบถงแนวคดเรองของการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท ๑.๘.๒ ท าใหทราบหลกการพยากรณของโหราศาสตรไทย ๑.๘.๓ ท าใหทราบความสอดคลองของการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท และ

หลกการพยากรณของวชาโหราศาสตรไทย

บทท ๒

แนวคดเรองการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท

ในบทน ผศกษาน าเสนอ ความหมายของการพยากรณ พรอมทงความเชอทเกยวของกบการพยากรณ โดยไดวางประเดนในการศกษาไว ๕ ประเดนหลกๆ ดงนคอ (๑) ความหมายของการพยากรณ (๒) แนวคดเรองกรรมกบการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท (๓) ลกษณะของการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท (๔) องคประกอบของการพยากรณ (๕) ขอบญญตของการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท ตามทปรากฏอยในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาทและหนงสออนๆ ทเกยวของ ซงเรองของพยากรณมเนอหารายละเอยดมาก ดงนนในบทนจงน าเสนอความหมาย ลกษณะ พรอมดวยองคประกอบในเรองของการพยากรณ เพอเปนพนฐานในการศกษาเปนล าดบตอไป

๒.๑ ความหมายของการพยากรณ ค าวา “พยากรณ ” ความหมายโดยทวไปทพบในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

ไดใหความหมายวา ท านาย , คาดการณ , ชอคมภรโหราศาสตรวาดวยการท านาย , พยากรณโชคชะตา, ท านายโชคชะตา, ท านายความเปนไปในชวต, พยากรณอากาศ ท านาย หรอคาดการณเรองดนฟา อากาศลวงหนา

ป. หลงสมบญ ไดใหความหมายของค าวา พยากรณ คอ การท าใหแจง , การท านาย , การกลาวทาย, การคาดการณ, การยนยน, ความยนยน, เวทางค

พระเทพเวท (ป .อ.ปยตโต) ไดใหความหมายของค าวา พยากรณ ไววา พยากรณ หมายถง ท านาย, คาดการณ, ท าใหแจง, ตอบปญหา

กลาวโดยสรปความหมายของค าวาพยากรณ คอ การท านายและการคาดการณ

ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒, (กรงเทพฯ : บรษท นานมบคสพบลเคชน จ ากด, ๒๕๔๖, หนา ๗๕๗.

ป.หลงสมบญ , พจนานกรมบาล -ไทย, (กรงเทพฯ : โรงพมพ ครสภา ลาดพราว , ๒๕๑๙) , หนา ๔๓๗.

พระพรหมคณาภรณ, (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท , พมพครงท ๑๔ , (กรงเทพฯ : ธนธชการพมพ, ๒๕๕๓), หนา ๒๕๔.

๑๕

๒.๒ แนวคดเรองกรรมกบการพยากรณ ในพระพทธศาสนาเถรวาท กรรม ในความหมายทางธรรม คอการกระท าทประกอบดวยเจตนา กรรมนยามเปนกฎ

ส าคญทสด เพราะเปนเรองของมนษยโดยตรง มนษยเปนผปรงแตงกรรม เปนวสยของมนษย เปนขอบเขตทมนษยมอ านาจในการเลอกการกระท า การทมนษยกาวเขาไปมสวนรวม เปนเหต เปนปจจยอยางหนงในกระบวนการของธรรมชาต จนเกดความเขาใจวา ตนสามารถบงคบควบคมธรรมชาต หรอเอาชนะธรรมชาตไดนน กดวยอาศยกรรมนยามนเอง พระพทธศาสนาจงสอนเนนถงความส าคญของกรรม และการทตองรบผดชอบในการกระท าของตนเอง เพราะเรามกรรมเปนทเกด มกรรมเปนเผาพนธ มกรรมเปนเปนทพงอาศย มกรรมเปนของตว ไมอาจโอนใหใครมารบแทนได สงนคอจดทแตกตางระหวางพระพทธศาสนา กบศาสนาฮนดทมอทธพลในอนเดยขณะนน เพราะฮนดมความเชอวา วญญาณหรอชวาตมน ในแตละบคคลมเพยงดวงเดยวทแลนไปในสงสารวฏ และวญญาณนจะเปลยนรางไปเรอย ๆ ฮนดมความเชออกวามนษยเปนไปตามกรรมกจรง แตอาตมนซงเปนรากฐานทมาของมนษยไมเคยแปดเปอน ด ารงอยในภาวะพนหรอเหนอกรรม ทงปวง พรหมมนไมมหนาทตองมารบผดชอบความแปรปรวนทเกดขนกบธรรมชาต หรอการกระท าทชวรายของมนษยคนใด

สวนค าสอนในพระพทธศาสนามวา จตของแตละบคคลมธรรมชาตเกดและดบ แมจตดวงสดทายในภพน กบจตดวงแรกทถอก าเนดในภพใหม กเปนจตคนละดวงกน แมจะมองคประกอบหรอเจตสกใกลเคยงกน มอารมณอยางเดยวกน แตจตดวงใหมกไมใชดวงเดม การกระท าหรอกรรม จะไมเปลยนไป เมอท าสงใดไว สงนนยอมไดรบผลของสงนน กลบมาอธบายไดตามกฎแหงกรรม ซงในพระพทธศาสนาแยกพจารณาออกเปน ๒ ประเดนคอ

๑. กฎธรรมชาต คอกฎแหงเหตผล พระพทธศาสนา ปฏเสธพระเจาเปนผสรางโลกและสากลจกรวาล ถอวาทกสงทกอยางทเกดขน เปนเรองของธรรมชาต มเหตและปจจยสนบสนน ซงกนและกน ทฤษฎนทางพระพทธศสานาเถรวาท อธบายไดดวยหลกของปจจยาการ หรอ ปฏจจสมปบาท คอ “ เพราะสงนม สงนจงม เพราะสงนเกดขน สงนจงเกดขน เพราะสงนไมม สงนจงไมม เพราะสงนดบ สงนจงดบ” องคประกอบของปฏจจสมปบาท แยกตามหนาทได ๓ พวก คอ กเลส กรรม และ วบาก เปรยบเหมอนสวนทงสามของกงลอ ทเมอประกอบกนแลว ท าใหโลกหมนไป เรยกวา วฏฏะ ๓ มรายละเอยดคอ

พระธรรมปฎก(ป.อ.ปยตโต), พทธธรรม ฉบบปรบปรงและขยายความ , (กรงเทพฯ : มหาวทยาลยจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๑), หนา ๑๕๗.

สมาล มหณรงคชย, ฮนด-พทธ จดยนทแตกตาง, (กรงเทพฯ : สขภาพใจ, ๒๕๒๖), หนา ๒๒๐.

เรองเดยวกน, หนา ๒๒๐.

ส .น. (ไทย) ๒๖/๑๔๔/๒๐๓.

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), พทธธรรม ฉบบปรบปรงและขยายความ , หนา ๑๐๔.

๑๖

๑.๑ อวชชา ตณหา อปาทาน เปน กเลส คอตวสาเหตผลกดนใหคดปรงแตงกระท าการตางๆ เรยกวา กเลสวฏฏ

๑.๒ สงขาร ภพ เปน กรรม คอกระบวนการกระท าหรอกรรมทงหลาย ทปรงแตงชวตใหเปนไปตางๆ เรยกวา กรรมวฏฏ

๑.๓ วญญาณ นามรป สฬายตนะ ผสสะ เวทนา เปน วบาก คอสภาพชวตทเปน ผลแหงการปรงแตงของกรรม และกลบเปน ปจจยเสรมสรางกเลสตอไปไดอก เรยกวา วปากวฏฏ

วฏฏะทง ๓ นหมนเวยนตอเนอง เปนปจจยอดหนนแกกน ท าใหวงจรแหงชวตด าเนนไปไมขาดสายวงจรของปฏจจสมปบาทน แสดงใหเหนวา สงทงหลายไมไดมอยดวยตวของมนเอง แตมเหตและปจจยทสนบสนนสบเนองกนอย

๒. กฎแหงกรรมในฐานะเปนกฎทางศลธรรม คอกฎธรรมชาตทครอบคลมเฉพาะ สงทมชวตทเปนสตวโลกเทานน ไมไดหมายรวมถงพช หรอสงทไมมชวต เพราะกฎทางศลธรรมน ตองมเจตนาในการประกอบกรรม และกรรมจะสงผลใหปรากฏทงกรรมด และกรรมชวทบคคลเปนผกระท า ดงพทธศาสนสภาษตทวา

ยาน กโรต ปรโส ตาน อตตน ปสสต กลยาณการ กลยาณ ปาปการ จ ปาปก ยาทส วปเต พช ตาทส หรเต ผลนต

แปลวา คนท ากรรมใดไวยอมเหนกรรมในตน คนท ากรรมดยอมไดรบผลด คนท ากรรมชวยอมไดรบผลชว คนหวานพชเชนใดยอมไดรบผลเชนนน

คาถานเปนพทธพจนในรปของอสภาษต (ค ากลาวของฤๅษ) และ โพธสตวภาษต ซงพระพทธองคน ามาตรสเลา นบเปนขอความทแสดงหลกธรรมของพระพทธศาสนาไดอยางกระทดรด ชดเจน นนคอเหต กบ ผล ยอมตองสอดคลองกนเสมอ เหตเปนอยางไร ผลเปนอยางนน ในทศนะของพทธปรชญาเถรวาทนนถอวาโลกด าเนนไปตามกฎแหงกรรม ดงปรากฏในวเสฏฐสตรวา “สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม ” และในจฬกมมวภงคสตร กลาววา “กมม สตเต วภชต ยทท

ข.ชา.ทก. (บาล) ๒๗/๒๙๔/๘๔.

ข.ชา.ทก.(ไทย) ๒๗/๑๔๔/๑๐๓.

เรองเดยวกน,หนา ๑๙๐.

ม.ม. (ไทย) ๑๓/๔๖๐/๕๘๒.

๑๗

หนปปณตาย ” กรรมยอมจ าแนกสตวใหเปนไปตางกน คอใหด และชว จงวเคราะหไดวา กฎแหงกรรมนน เปนกฎทมอยแลวตามธรรมชาตไมขนอยกบสงใดทงสน ไมเลอกบคคล เวลา หรอ สถานทในการสงผล ทงกรรมด และกรรมไมด ดงนนกรรมจงเปนกฎของโลก เปนกฎสากล ทใชอธบายถงเหตการณตางๆ ได พระพทธองคจงไมทรงสนบสนนใหเชอถอในการพยากรณหรอการคาดการณ แตใหมความเขาใจถกตองในเรองของกรรม อนประกอบดวยเจตนาของผกระท าและการใหผลของกรรม การพยากรณทปรากฏในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาทนน เปนการชชดใหเหนถงเหตคอการประกอบกรรมด เชนการบ าเพญบารมครบถวนทง ๓๐ ทศของพระพทธองค ผลคอการไดมาซงมหาปรสลกษณะ และไดตรสรเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา อนจะไดกลาวถงในรายละเอยดตอไป

การพยากรณทปรากฏในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท เปนการกลาวถงเรองราวขององคสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจาทงหมด และมการพยากรณปรากฏในคมภร พระปฐมสมโพธกถา ทจดเปนวรรณคดทส าคญทางพทธศาสนา โดยนกวชาการยกยองวามคณคาดานวรรณคด ดวยเหตผลวา “คมภรพระปฐมสมโพธกถา เปนวรรณคดพทธศาสนาทส าคญทสด เลมหนง อนมเนอหากลาวถงพระพทธประวตโดยตรงอยางกวางขวางพสดาร หนงสอเลมนเกบขอมลทงหมดจากพระไตรปฎก และอรรถกถาตางๆ รวมทงหนงสอทมผแตงเอง มใชอรรถกถา เชน คมภรชนาลงการ เปนตน” ในรายละเอยดปรากฏวามการกลาวถงการท านายพระสบนของพระนางสรมหามายาในการทจะไดเปนพทธมารดา กลาวคอคมภรปฐมสมโพธกถาวาดวยการปฏสนธ ของพระโพธสตว ตอนพระนางสรมหามายาทรงสบนวา มชางเผอกลกษณะงดงาม ทงวงจบดอกบวขาวแรกแยม เดนเขามาใกลพระองค แลวเดนเวยนขวารอบพระองคสามรอบ แลวเดนเขาไปในพระอทรของพระนาง ทนใดนนกทรงรสกพระองค พรอมกบการตนบรรทมนน พระโพธสตวไดเสดจถอปฏสนธในครรภพระเทวแลว ขณะนนกเกดบพนมต ๓๒ ประการ เชน บงเกดเสยงดงกกกองกมปนาท มแสงสวางสองไปทว อนเปนนมตดตอสรรพสตว ครนรงเชา พระนางจงกราบทลเลาพระสบนใหพระเจาสรสทโธทนะ มหาราชทรงทราบ จงรบสงใหพราหมณผใหญ ๖๔ คน เขาเฝาฯ ท านายพระสบน พราหมณทงหลายจงกราบทลพยากรณวา พระสบนนนประเสรฐนก

ม.อ. (บาล) ๑๔/๕๙๖/๓๘๕.

ศ.ดร.ศกดศร แยมนดดา, วรรณคดพทธศาสนาพากยไทย , (กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนดพลบบลชชง, ๒๕๔๕), หนา ๑๓๘, ๑๔๐-๑๔๑.

สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมนชตชโนรส, พระปฐมสมโพธกถา, (กรงเทพฯ : โรงพมพเลยงเสยงจงเจรญ, ๒๕๑๙), หนา ๘๑.

๑๘

พระองคจะไดพระโอรส ซงเปนอครบรษผมอานภาพมาก หากด ารงอยในฆราวาสวสยจะไดเปนพระเจาจกรพรรด หากเสดจออกบรรพชากจะไดส าเรจเปนพระสมมาสมพทธเจา เปนแนแท

ดงนน ในหวขอนผศกษาจงไดน าเสนอรายละเอยดและประเดนทเกยวของกบการพยากรณ โดยค าทมความหมายเกยวของกบการพยากรณ ตามทปรากฏในคมภรพระพทธศาสนาดงน

๑. การท านาย ในสมยกอนพทธกาล และในสมยพทธกาล วฒนธรรมอนเดยตงแตยคพระเวท มเรอง

การท านายฝน มหลกฐานปรากฏในพระไตรปฎกและอรรถกถาไวหลายตอน เชน การท านายพระสบนและบพนมตของพระนางมทรในพระเวสสนดรชาดก กอนทพระโอรส พระธดาจะถกพราหมณ ชชกมาขอตอพระเวสสนดร การท านายพระสบนของพระเจาสหนราชาในการทพระธดาสรมหามายาจะไดเปนพทธมารดา หรอพระสบนของพระองคเองกอนวนตรสร ในคมภรพระพทธศาสนา ไดกลาวถงเหตของความฝนไวมในอรรถกถาวา

บคคลเมอจะฝน ยอมฝนเพราะเหต ๔ ประการ คอ เพราะธาตก าเรบ ๑ เพราะเคยทราบมากอน ๑ เพราะเทวดาสงหรณ ๑ เพราะบพนมต ๑…

ฝนเพราะธาตก าเรบ ชอวา ยอมฝน เพราะธาตก าเรบ และเมอฝนยอมฝนตางๆ… ฝนเพราะเคยทราบมากอน ชอวา ยอมฝนถงอารมณทตนเคยเสวยมาแลวในกาลกอน

พวกเทวดายอมน าอารมณมอยางตางๆ เขาไป เพอความเจรญบาง ความเสอมบาง... ฝนเพราะเทวดาสงหรณ ผนนยอมฝนเหนอารมณเหลานนดวยอานภาพของเทวดา จรงกม

เหลวไหลกม เพราะวาพวกเทวดาโกรธแลว ประสงคจะใหพนาศโดยอบาย จงแสดงใหเหนวปรต ฝนเพราะบพนมต ชอวา ยอมฝนทเปนบพนมตแหงความเจรญบาง แหงความเสอมบาง

ซงตองการจะเกดขนดวยอ านาจแหงบญ และบาป เหมอนพระมารดาของพระโพธสตวทรงพระสบนนมตในการทจะไดพระโอรสนน...

ความฝนทเปนบพนมต เปนความจรงโดยสวนเดยวแล ความแตกตางแหงความฝน แมเพราะความแตกตางแหงมลเหตทง ๔ อยางน คละกนกมไดเหมอนกน กแลความฝนทง ๔ อยางน พระเสขะ และปถชนเทานน ยอมฝนเพราะยงละวปลาสไมได พระอเสขะทงหลาย ยอมไมฝนเพราะทานละวปลาสไดแลว

ข.ชา.อ. (ไทย), ๒๘/๒๒๑๗-๒๒๒๗/๕๒๗-๕๒๘.

สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส, ปฐมสมโพธกถา วรรณคดพระพทธศาสนาพากยไทย, (กรงเทพฯ : ส านกพมพธรรมสภา และศนยหนงสอพทธศาสนา, ๒๕๐๕), หนา ๑๘-๑๙.

ว.มหา.อ. (ไทย) ๓/๑๐๓.

๑๙

ความฝนของพระนางสรมหามายาเกดขน ในวนเพญขน ๑๕ ค า เดอน ๘ เปน วนอาสาฬหปรณม เปนความฝนประเภท บพนมต เปนสงทด อนสบเนองมาจากดวงจตดานด ของบคคล หรออาจกลาวไดวาเปนกศลผลบญทสงสมมาเนนนาน จะสงผลในดานทดกบบคคลนน

การพยากรณนน ใชพราหมณเปนผพยากรณตามหลกวชาทพราหมณตองศกษาตามทบญญตไวในการศกษาตามวรรณะ คอพราหมณตองศกษา คมภรพระเวท ใหแตกฉาน ความเชอตามลทธวาพราหมณมก าเนดจากโอฐษของพรหม จงมความสามารถทจะตดตอกบองคเทพเจาได เปนวรรณะทสงกวาวรรณะอน เปนปโรหต หมายถงพราหมณเปนทปรกษาใหกบพระมหากษตรย ในทางขนบธรรมเนยม จารตประเพณ เปนผถวายค าพยากรณ เมอพระมหากษตรย หรอ พระมเหส ทรงสบน ดงทปรากฏใหเหนในคมภรพระพทธศาสนาตามทไดกลาวมาแลว

๒. แนวคดการคาดการณ หลกฐานทปรากฏในทางพระพทธศาสนา วาสงนนคาดวาจะเกดขนจรง กอาศยมลเหต

จากความฝน หรอ นมตเปนสวนใหญ เชน การท านายพระสบนของพระเจาสหนราชาวา พระราชธดาคอ พระนางสรมหามายา จะไดเปนพทธมารดา เปนการคาดการณในอนาคตวาจะตองเกดขนจากพระสบน ๒ ประการทปรากฏในคมภรปฐมสมโพธกถา ดงน

พระสบนขอทหนง ทรงเหนวมานรตนะ ๗ ผดขนกลาง ชมพทวป… แลมอครบรษผหนงอยบนบลลงกแกว กบนางเทพอปสรกญญา บรวารเปนอนมาก ด ารทจะเปดประตพระอมตมหานฤพาน ตสม ขเณ มหาเมโฆ ขณะนน มหาเมฆกตงขน หลงลงซงหยาดเมลดฝนทวทองจกรวาล แลเมลดฝนนน ปรากฏเปนรปตางๆ ตกลงแทบมลบาทแหงอครบรษ แลวกลบกลายเปนมนษยทงสน แลอครบรษนน กสงสอนใหเลาเรยนศลปศาสตรเปนอนมาก จะใหชนทงหลายไดซงอดลยสข อย เอโก พระสบน นมตนเปนประถม”

พระสบนขอสอง ทรงเหนหมสตวกลายเปนมนษย มอครบรษพาขามแมน าหลายเทยว…พราหมณใหค าท านายวา… “ขาแตพระองคผประเสรฐ ในคณสมบตอนใด จะมแกพระองคกหามได แลพราหมณทงหลายไปไดนางรตนกญญา นางนนจะเปนพระมารดาแหงพระสพพญญเจาอนจะใหซงนพพานสขแกสตวโลก…”

จะเหนไดวา การท านายฝน การคาดการณจากความฝน หรอจากนมตในสมยกอนพทธกาลนน มอยคอนขางมาก เพราะความฝนทเกดขนน ไมไดเกดขนอยางไรความหมาย แตมองคประกอบ

ท.ปา.๑๑/๑๑๓/๘๕.

สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส , ปฐมสมโพธกถา วรรณคดพระพทธศาสนาพากยไทย, หนา ๑๘-๑๙.

๒๐

ถง ๔ ประการ ดงทกลาวมาแลว แสดงถงในความฝนเอง ไดสะทอนเหตการณบญกศลทเกยวของกบตวผฝน ออกมาในรปสญลกษณตางๆ ใหผพยากรณ คาดการณ หรอท านายตามนน

๓. แนวคดเรองการตอบปญหา เปนกจกรรมอยางหนงขององคสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจา คอตอบปญหา

ใหแกผทสงสยเชนพระสาวก , พราหมณ , ชาวบานทวไป , เทวดา โดยเฉพาะผทพระองคพจารณาแลววา สามารถเขาใจพระธรรมทพระองคสอนได การตอบปญหาของพระพทธองค มชวงเวลาชดเจนวา จะตอบปญหาใคร หรอไมทรงตอบ ตวอยาง เชน การททรงตอบปญหาของเหลาเทวดาทมาทลถามเรองเกยวกบมงคล ทรงตอบถงมงคล ๓๘ ประการ อนเปนบทมงคลสตร ไดรบความนยมอยางมาก ส าหรบเหลาศาสนกชน สวนบางปญหาทเปนปญหาอพยากฤต พระพทธองคกไม ทรงตอบ ดงทปรากฏในพระสตตนตปฎก โปฏฐปาทสตร อธบายทฐ ๑๐ ประการ ทพระพทธเจาไมทรงตอบ เพราะทรงเลงเหนวา ไมชวยใหผฟงพนทกข หรอถาทรงตอบ วาใช หรอไมใช ขางใดขางหนง กจะท าใหเปนการแบงแยกชดเจน ในปญหานน ความวา

โลกเทยง หรอ ไมเทยง, โลกมทสนสด หรอ ไมม, ชวะ กบ สรระ เปนอนเดยวกน หรอ เปนคนละอน, สตว ตายแลว เกด หรอ ไมเกด, สตวตายแลวทงเกด ทงไมเกด, หรอวา เกดกใช หรอ ไมเกดกไมใช, ภาวะหลงปรนพพานของพระพทธองความอย หรอ ไมมอย... ค าถามชนดนพระองคจะไมทรงตอบ

๔. แนวคดเรองการท าใหแจง เปนการแเสดงเหตผล อธบายเรองใดเรองหนงในพระพทธศาสนาค าสอนของ

องคสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ไมทรงสนบสนนใหพระสาวก หรอ พทธบรษทเชอในโชคลาง การดฤกษ ววาหมงคล ฤกษพยากรณฝนจะด ฝนจะแลงฯลฯ แตจะทรงสงสอนให เวไนยสตวรแจงในอรยมรรค มองคแปดอนเปนหนทางของการพนทกขอยางแทจรง

ดงนน การพยากรณทปรากฏในคมภรของพระพทธศาสนานน ผทพยากรณ คอ สมเดจพระพทธเจาองคกอนๆ ทรงพยากรณสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจาดวยพระญาณของแตละพระองค ญาณคอ ความหยงร, ปรชาหยงร ซงแบงออกเปน

๑. อตตงสญาณ คอญาณหยงรสวนอดต, รอดต และสาวหาปจจยอนตอเนองมาได ๒. อนาคตงสญาณ คอญาณหยงรสวนอนาคต, รอนาคต หยงเลงทจะเกดผลตอไปได ๓. ปจจบนนงสญาณ คอรสวนปจจบน, รองคประกอบและเหตปจจยในเรองทเปนอย

ท.ส. (ไทย) ๙/๔๒๒-๔๒๗/๑๘๕-๒๔๗.

ท.ปา (ไทย) ๑๑/๓๙๖/๒๙๒.

๒๑

การพยากรณดวยพระญาณน เปนพระบารมของพระพทธเจาแตละพระองค อกทงการพยากรณในสมยพทธกาล ยงขนอยกบความรของพวกพราหมณทไดศกษาคมภรพระเวทย จงเปนทไววางใจของพระมหากษตรย ดงนน เมอพราหมณพยากรณเหตการณครงส าคญ เชน การอบตของพระพทธเจาจากพระสบนของพระนางสรมหามายา หมนโลกธาตกหวนไหวบงเกดบพนมต ถง ๓๒ ประการ เชน บงเกดเสยงดงกกกองกมปนาท มแสงสวางสองไปทว อนเปนนมตดตอสรรพสตวทงปวง พราหมณทง ๖๔ คนจงถวายค าพยากรณตอพระเจาสรสทโธทนะและพระนางสรมหามายาวาจะไดพระราชโอรสทงามสงาและเปนเอกบรษของโลก จะเหนวาการออกค าพยากรณของเหลาพราหมณ ไดใชความรในการท านายความฝน (บพนมต) ตามคมภรพราหมณ ทนยมใชกนในสมยกอนพทธกาล

๒.๓ ลกษณะของการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท ในลกษณะของการพยากรณในหวขอน ผศกษาจะน าเสนอลกษณะของการพยากรณใน

พระพทธศาสนาเถรวาทโดยวางประเดนทจะศกษาจดเรยงตามล าดบ กลาวคอลกษณะการพยากรณกอนสมยพทธกาล และในสมยพทธกาล ซงจะมลกษณะตามความเชอ ประกอบกบความรของพวกพราหมณ ในคมภรพระเวท สวนลกษณะของการพยากรณองคสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจา การล าดบพทธวงศ ตามทปรากฏในพระสตตนตปฎก ขททกนกาย อปทาน ภาค ๒ เลมท ๓๓ และการทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระองคเอง และของพระเจาปเสนทโกศล ซงจะน าเสนอตามล าดบ

๒.๓.๑ ความเชอในการพยากรณกอนสมยพทธกาล หลกการทใชในการพยากรณกอนสมยพทธกาลนน มรากฐานมาจากความเชอในสงท

อยเหนอธรรมชาต เชอในองคเทพเจาประจ าผนดน ทองฟา แมน าวา สามารถดลบนดาลใหเกดเหตการณทงในทางทด และในทางทสงความเสยหาย เพราะมนษยในสมยนน ยงไมมความรทดพอเกยวกบปรากฏการณของธรรมชาต เชน การเกดฟาผา ฟารอง พายกระหน า แผนดนไหว น าหลากทวม ภเขาไฟระเบด ฯลฯ จงยกทกอยางใหเปนการกระท าของเทพเจา มความเชอวาหากท าใหเทพเจาพอใจ เหตการณรายแรงกจะไมบงเกด อนเปนทมาของการเซนสรวงบชา เปนจดก าเนดของลทธเทวนยม โดยมผทสามารถตดตอกบเทพเจาไดคอ พราหมณ ซงจดเปนวรรณะทสงสดในศาสนาฮนด ดงนนความรทไดรบการถายทอดตอๆ กนมาจงกลายมาเปนคมภรทศกดสทธทยดถอปฏบตสบตอกนมา

ราวกอนพทธกาล ๒,๐๐๐ ป ไดมผรวบรวมบทสวดเหลานเปนหมวดหม เรยกวา “พระเวท” ความในคมภรพระเวทม ๔ เลม ไดสะทอนภาพสงคมของชาวอารยนในสมยนน ท าให

สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส , ปฐมสมโพธกถา, หนา ๔๒.

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท , หนา ๑๑๕.

๒๒

รก าเนดววฒนาการของมนษยในสมยดกด าบรรพไดเปนอยางด คมภรพระเวทเหลานไดมการจ าและถายทอดกนมา และเพงจะมาจารกเปนตวอกษรหลงพทธปรนพาน

ทศนะในเรองเทวะในยคพระเวทน อารยนนบถอเทวรปประจ าธรรมชาตตางๆ ซงเปนธรรมดาทวไปของมนษยในยคดกด าบรรพ เขาลกษณะเปนลทธพหเทวนยม อารยน ผมหนาททองจ าพระเวทเหลานไดกลายเปนชนวรรณะพราหมณขนในภายหลง ตอมา ราว ๑,๕๐๐ ป กอนพทธกาล พราหมณไดแตงขยายคมภรฤคเวท (เลมเดม) ออกมาใหมสองคมภร คอ ยชรเวท และ สามเวท เรยกวาไตรเพท มเนอความเปนบทเหกลอมแสดงความจงรกภกดตอเทวะตางๆ

พราหมณ เปนวรรณะเดยวทไดศกษาในคมภรพระเวท เพราะมความเชอวา ตนนน มก าเนดมาจากปากของพรหม จงเปนผทสามารถตดตอกบเทพเจาได พราหมณจงไดรบการยกยองในฐานะทางวรรณะเปนวรรณะทสงทสด รองลงมา คอ กษตรย พราหมณจงมหนาทใหค าแนะน า ใหความร ประกอบพธทศกดสทธใหค าปรกษา ใหการพยากรณถงเหตการณตางๆ ทจะเกดขนกบพระมหากษตรย และบานเมองตามความรทตนมดงน

ไตรเพท คอ พระเวท ๓ ซงเปนคมภรศกดสทธสงสดของศาสนาพราหมณ ไดแก อรพเพท, ฤคเวท ประมวลค าฉนทรองกรอง บทออนวอนขอพร และบทสวดสรรเสรญ

เทพเจาตางๆ ถอกนวาฤคเวทมอายเกาแกทสดยงกวาพระเวทอนๆ พราหมณผท าหนาทน เรยกวา โหตาพราหมณ

ยชพเพท, ยชรเวท ประมวลบทรอยแกว วาดวยบทส าคญประกอบพธกรรมและบวงสรวงตางๆ จะตองท าตามกฎระเบยบทก าหนดไวอยางเครงครด และถวายเครองสงเวยตอเทพเจา พราหมณผท าหนาทประกอบพธกรรมนเรยกวา อธวรยพราหมณ

สามเพท, สามเวท ประมวลบทเพลงขบส าหรบสวด ท านองเสนาะ เปนบทสวดสนๆ เพอขบกลอมเทพเจาซงเสดจมาประทบใน ยญพธในพธบชาถวายน าโสมแกพระอนทร และขบกลอมเทพเจา พราหมณผท าหนาทท าดงกลาว เรยกวา อทคาตาพราหมณ

ตอมาไดมคมภรเพมขนมาอก ๑ คมภร เปนคมภรพเศษ เปนสวนหนงแหงคมภรทงสามคอ อถพพเพท, อาถรรพณเวท วาดวยคาถาอาคมมนตขลง ทางไสยศาสตร เชน ใหคนรกบ าบดโรคและเอาชนะศตร เปนตน พราหมณผมหนาทประกอบยญพธนน เรยกวา พรหมาพราหมณ

ความรทปรากฏในคมภรพราหมณทส าคญอกประการหนงคอ

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๑๑๓/๘๕.

เสฐยร พนธรงส , ศาสนาเปรยบเทยบ , พมพครงท ๓, ( กรงเทพฯ : บรษท ผดงพทยา จ ากด , ๒๕๑๖), หนา ๖๖.

๒๓

เวทางคะ คอวรรณกรรมพระเวท หมายถง แขน ขา ของพระเวท ซงมพระเวท เปนล าตว เปนงานทผลตขนมาเพอชวยในการใชคมภรพระเวท เชนการออกเสยง การตความ และการใช มนตราในพธกรรมตางๆ ใหถกตอง ม ๖ เรอง

๑. ศกษา คอ ศาสตร วาดวยการออกเสยงและ เปลงเสยง ๒. ฉนท คอ การเรยนรจงหวะของค าประพนธ และการอานค าประพนธ ๓. ไวยากรณ คอ การศกษา การใชภาษา สนสกฤต ๔. นรกต คอ การอธบายรากศพทของค ายากในพระเวท ๕. ชโยต คอ การศกษาโหราศาสตร และ ดาราศาสตร ๖. กลปปะ คอ พธกรรม ประเพณ และพธการ จะเหนไดวา ศาสตรทเกยวกบการศกษาในเรองของ โหราศาสตร และ ดาราศาสตร

ไดมมาแตโบราณกาล นอกจากนน วชานยงถกจดไวใหเปนวชาบงคบทผปกครอง หรอกษตรย ตองเรยนรในศลปะศาสตร ๑๘ ประการ ดงน

๑. สต หมายถงความรทวไป ๒. สมมต ความรเกยวกบกฎ ธรรมเนยม ๓. สงขยา การค านวณ ๔. โยคยนตร การชาง, การเครองยนต ๕. นต นตศาสตร ความรในดานกฎหมาย ๖. วเสสกา ความรการใหเกดมงคล ๗. คนธพพา วชารองร า ดรยางคศลป ๘. คณกา วชาบรหารรางกาย ๙. ธนพเพทา วชายงธน ๑๐. ปราณา โบราณคด ๑๑. ตกจฉา วชาการแพทย ๑๒. อตหาสา ต านานหรอประวตศาสตร ๑๓. โชต ดาราศาสตร ๑๔. มายา ต าราพชยสงคราม ๑๕. ฉนทส การประพนธ ๑๖. เกต วชาพด ๑๗. มนตา วชารายมนตร

สนท ศรส าแดง, ปรชญาเถรวาท, (กรงเทพฯ : จรลสนทวงศการพมพ, ๒๕๒๘), หนา ๒๕.

๒๔

๑๘. สททา วชาไวยากรณ ความรทเกยวกบดาราศาสตรและการพยากรณจะสบเนองกนมาแตโบราณกาล เปน

ศาสตรทกลมกลนอยกบการด าเนนชวตของกลมชน แทรกซมอยในศาสนพธ ทส าคญ ผน าหรอผปกครองจ าเปนทจะตองเรยนร เพอจะไดมการเตรยมการลวงหนาในการรบกบเหตการณทจะเกดขน เพราะการศกษาถงเรองของโหราศาสตร และดาราศาสตร อนเปนการ เรยนรถงการเคลอนท (การโคจร) ของดาวพระเคราะห ในเวลาตางๆ กน ยอมบอกถงเหตการณทจะเกดขน หรอไมเกดขนในขณะนนเปนการคาดการณ เมอเหตการณนนๆ ปรากฏใหเหนซ าๆ กน กจะมการจดจ า บอกตอจากรนสรน กลายมาเปนธรรมเนยมปฏบตตอชมชน เชนการท าพธ ตอนรบพระอาทตยในการโคจร มาถงกลมดาวฤกษอศวน ทเรยกวา “สงกรานต” ตามศพทคอ การยาย หมายถง ดวงอาทตยยายราศ ในทน หมายถง มหาสงกรานต คอพระอาทตยยายเขาสราศเมษ นบเปนเวลาขนปใหมอยางเกา จดเปนนกขตฤกษ ซงตามสรยคตจะตกประมาณวนท ๑๓,๑๔,๑๕ เมษายน ของทกป ปกตพราหมณ จะจดพธใหพระมหากษตรย รบสรยเทพ เพอเปนสรมงคล เปนความผาสกของประชาราษฎร มการพยากรณ ถงเหตการณทจะเกดขนตามต านานสงกรานต ชอนางสงกรานต เปนตน จะเหนไดวา จากความเชอไดพฒนามาเปนจารตประเพณทยดถอปฏบตสบตอกนมายาวนาน

ในพระพทธศาสนาการบอกเหตการณทจะเกดในเบองหนา หรอการพยากรณนนมาจากพระบารมทพระพทธเจาองคกอนๆ ไดสงสมไว ดงปรากฏในพระสตตนตปฎก ขททกนกาย พทธวงสะ (วงศแหงพระพทธเจา), จรยาปฎก เรมตนแตพระทปงกร จนถงพระพทธเจาสมณโคดมพระองคน รวมทงสน ๒๔ พระองคเปนการทพระพทธองคทรงบ าเพญบารมตางๆ ตามสมยแหงพระพทธเจาเหลานน และพระองคทรงไดรบการพยากรณจากพระพทธเจาเหลานนทกพระองค วาพระองคจะไดมาเปนพระพทธเจาในภทรกปน ทรงพระนามวา โคดม

ล าดบของการททรงไดรบการพยากรณจากพระพทธเจาในพทธวงศมดงน ๑. ยคพระปจฉมทปงกรพทธเจา พระโพธสตวเกดเปนดาบส ชอ สเมธ ไดสละทรพย

ทมอยหลายโกฏเปนทาน แลวออกบวชเปนฤๅษ วนหนง ขณะชาวบานก าลงท าถนน สเมธดาบส ไดลงมาชวยพรอมทงนอนคว าลงบนดนโคลน เพอเปนสะพานใหพระทปงกรพทธเจาไดเดนเหยยบขามไป และทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาองคปจจบนทรงพระนามวา โคดม

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลศพท , หนา ๓๙๐.

เลมเดยวกน, หนา ๓๙๓.

อาจารย อระคนทร วรยะบรณะ, ต าราพรหมชาต ฉบบหลวง , (กรงเทพฯ : โรงพมพลก ส.ธรรมภกด, ๒๕๑๑), หนา ๕๑๓-๕๒๐.

๒๕

๒. ยคพระโกณฑญญพทธเจาพระโพธสตวเสวยชาตเปนพระเจาจกรพรรด พระนามวา วชตาว ไดถวายทานพระภกษสงฆแสนโกฏองค โดยมพระโกณฑญญพทธเจาเปนประธาน ทรงไดรบพยากรณวาจะเปนพระพทธเจาพระนามวา โคดม

๓. ยคพระมงคลพทธเจา พระโพธสตวเกดเปนพราหมณชอ สรจ ไดถวายทานแกพระภกษสงฆแสนโกฏองค โดยมพระมงคลพทธเจาเปนประธาน ทรงไดรบพยากรณวาจะเปน พระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๔. ยคพระสมนพทธเจา พระโพธสตวเกดเปนพญานาค ชออตละ ไดกระท าการสกการะใหญแกพระภกษสงฆ โดยมพระสมนพทธเจา เปนประทาน ทรงไดรบพยากรณวา จะเปน พระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๕. ยคพระเรวตพทธเจา พระโพธสตวเกดเปนพราหมณชอ อตเทวะ ไดสรรเสรญพระคณของ พระเรวตพทธเจา แลวถวายจวรหม ทรงไดรบพยากรณวาจะเปน พระพทธเจาองคทรง พระนามวา โคดม

๖. ยคพระโสภตพทธเจา พระโพธสตวเกดเปนพราหมณชอ สชาต ไดถวายมหาทานแกพระสงฆ โดยมพระโสภตพทธเจาเปนประมข ทรงไดรบพยากรณวาจะเปน พระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๗. ยคพระอโนมทสสตพทธเจา พระโพธสตวเกดเปน ยกษ ไดเนรมตมณฑป ถวายพรอมกบมหาทานแกพระสงฆ โดยมพระอโนมทสสตพทธเจา เปนประมขทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๘. ยคพระปทมพทธเจา พระโพธสตวเกดเปนพญาเนอ คอ ราชสห ไดเหนพระปทมพทธเจา เขานโรธสมาบตอย ๗ วน จงท าประทกษณแลวบนลอเสยงขน ๓ ครง นงเฝาพระองคอย ทรงไดรบพยากรณวาจะเปน พระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๙. ยคพระนารทพทธเจา พระโพธสตวบวชเปนฤาษ ไดถวายทานและบชาดวยดอกไมจนทนแดงแดพระนารทพทธเจา พรอมดวยพระภกษสงฆ ทรงไดรบพยากรณวา จะเปน พระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๑๐. ยคพระปทมตตรพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนชฎล ชอวา รฏฐกะ ไดถวายจวรพรอมภตตาหารแดพระปทมตตรพทธเจา พรอมดวยพระภกษสงฆ ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๑๑. ยคพระสเมธพระพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนมานพ ชอวา อตตระ ไดบรจาคทรพย ๘๐ โกฏแกพระภกษสงฆโดยม พระสเมธพระพทธเจาเปนประมข ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๒๖

๑๒. ยคพระสชาตพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนพระเจาจกรพรรด ไดถวาย ราชสมบตทง ๔ ทวป และรตนะทง ๗ ประการ ในส านกของพระสชาตพทธเจา แลวกออกบวช ในส านกของพระสชาตพทธเจา ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๑๓. ยคพระปยทสสพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนพราหมณ ชอ กลสป ไดสรางสงฆารามใชเงนไปแสนโกฏ แลวมอบถวายแดพระปยทสสพทธเจา ทรงไดรบพยากรณวา จะเปน พระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๑๔. ยคพระอตถทสสพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนชฎลชอวา สสมะ ไดน าดอกไมทพยมาจากสวรรคมดอกมณฑารพ ดอกปทม และดอกปารจฉตตกะ มาบชาแดพระอตถทสสพทธเจา ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๑๕. ยคพระธมมทสสพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปน พระอนทร บชาพระผม พระภาคเจาพระธมมทสสพทธเจาดวยเครองสกการะทพย ทรงไดรบพยากรณวาจะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๑๖. ยคพระสทธตถพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนดาบส นามวา มงคล ไดน า ผลหวามาถวายพระสทธตถพทธเจา ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๑๗. ยคพระตสสพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนกษตรยพระนามวา สชาต ได สละราชสมบตออกบวชเปน ฤๅษ ไดน าดอกไมทพยมาบชาแดพระตสสพทธเจา ทรงไดรบพยากรณวาจะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๑๘. ยคพระปสสพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนกษตรยพระนามวา วชตาว ได สละราชสมบตออกบรรพชา ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๑๙. ยคพระวปสสพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนพญานาคนามวา อตละ ไดบชาพระพทธเจาดวยดนตรทพย ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๒๐. ยคพระสขพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนกษตรยพระนามวา อรนทมะ ไดถวายผาเนอดจ านวนมาก พรอมทงพาหนะชางทรง แกพระภกษสงฆโดยมพระสขพทธเจา เปนประมข ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๒๑. ยคพระเวสสภพระพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนกษตรยพระนามวา สทสสนะ ไดถวายมหาทานแดพระเวสสภพระพทธเจา ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๒๒. ยคพระกกกสนธพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนกษตรยพระนามวา เขมะ ไดถวายมหาทานแดพระกกกสนธพทธเจา ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๒๗

๒๓. ยคพระโกนาคมนพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนกษตรยพระนามวา ปพพตะ ไดถวายผาแพร ผาสกหลาด เปนตน แกพระสงฆ โดยม พระโกนาคมนพทธเจา เปนประมข ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจาทรงพระนามวา โคดม

๒๔. ยคพระกสสปพทธเจา พระโพธสตวเสวยชาตเปนมานพชอวา โชตปาล ไดออกบวช และสรางคณงามความดแกพระพทธศาสนามากมาย ทรงไดรบพยากรณวา จะเปนพระพทธเจา ทรงพระนามวา โคดม

การพยากรณโดยพระพทธเจาพระองคกอนๆ ตามทไดกลาวมาแลวน เปนพระญาณบารม ของพระองคทาน ไมมการใชหลกวชาตามคมภร พระเวทของพราหมณ หรอ ใชหลกการทางโหราศาสตรอนวาดวยการเคลอนทของดวงดาวแตอยางใด การพยากรณเชนน เพอเปนการยกยอง เทดทนในพระบารม ๓๐ ทศทพระพทธองคไดทรงบ าเพญและสงสมมาเปนระยะเวลายาวนาน เพอจะไดมาเปนพระสมณโคดม ในภทรกปน ครนเมอมาในสมยของพระพทธองค นมตทงหลายกตามมาปรากฏใหพยากรณสบตอ ในเหตการณทส าคญไดอก

๒.๓.๒ ความเชอในการพยากรณสมยพทธกาล อทธพลของศาสนาพราหมณยงคงมมากอยในขณะนน พราหมณเปนผประกอบพธ ให

เกดมงคลกบพระมหากษตรยและราชบลลงก เปนผถวายค าพยากรณพระสบน ดงหวขอตอไปน ๒.๓.๒.๑ พราหมณ ๘ คนท านายมหาปรสลกษณะของเจาชายสทถตถะ ความหมายของค าวา มหาปรสลกษณะ แยกออกเปน มหา คอ ความยงใหญ,

ปรสภาวะ แปลวา ความเปนบรษ หมายถงภาวะอนใหปรากฏมลกษณะอาการตางๆ, ลกษณะ หรอ ลกขณะ แปลวา เครองแสดง สงใดสงหนงใหเหนวาตางจากสงหนง เชน คณภาพ หรอ ประเภท เปนตน

ปรส (ป.) ชนผยงหทยของมารดา บดาใหเตม , มาณพ , ชาย , บรษ , อาตมะ , จต, วเคราะห อตตโน มาตปตน หทย ปเรตต ปรโส ปร ธาต อส ปจ.

ดงนน มหาปรสลกษณะ จงหมายถงลกษณะของบรษผยงใหญ บรษผถงพรอมดวยการไดมหาปรสลกษณะนน จะตองไดอานสงสของการบ าเพญบารมครบถวนทง ๓๐ ทศ คอ

บารม ธรรมดา ๑๐ ประการ หมายถง การสรางความด ตามปกตวสย มเจตนาในขนธรรมดาอนประกอบดวย ทาน, ศล, เนกขมมะ, ปญญา, วรยะ, ขนต, สจจะ, อธษฐาน, เมตตา, อเบกขา, มรายละเอยดดงน

- ทาน คอผมจตยนดในการให ในการเสยสละเพอประโยชนสขของผอน

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท , หนา ๒๔๗.

ป.หลงสมบญ, พจนานกรมบาล-ไทย, หนา ๔๒๒.

๒๘

- ศล เปนผมจตยนดในการรกษาศล มความประพฤตเรยบรอย ดงาม ถกตอง ตามระเบยบวนย

- เนกขมมะ เปนผมจตยนดในการปลกตวออกจากความหมกมนในกามคณ เพอประพฤตพรหมจรรย

- ปญญา เปนผมความรอบรและมเหตผล สามารถแยกแยะผดถก ชวด เปน ทพงของผอนได

- วรยะ เปนผมความเพยร มความแกลวกลาไมเกรงกลวตออปสรรคใดๆ ใน การบ าเพญคณประโยชนแกตนเอง แกผอน และแกสวนรวม

- ขนต เปนผมความอดทน ในการด าเนนชวตและอดกลนตอสงยวย ไมลอ านาจ แหงกเลสทงปวง

- สจจะ เปนผยดมนในความสตยจรง พดจรง ท าจรง - อธษฐาน เปนผมจตใจมงมน เดดเดยวในการด าเนนชวต ใหบรรลเปาหมาย

ตามทตงความหวงไว - เมตตา เปนผมจตใจด ปรารถนาด ใหผอนเปนสข หวงใยตอผอนเสมอ - อเบกขา เปนผวางใจเปนกลาง เทยงธรรม ไมมอคตเพราะชอบ เพราะกลว

เพราะหลง อปบารม หมายถง การสรางความดใหมากเกนกวาธรรมดา มเจตนาแรงกลา

สามารถเสยสละอวยวะสวนใดสวนหนงได ประกอบดวย ทานอปบารม , ศลอปบารม , เนกขมมะ อปบารม ฯลฯ

ปรมตถบารม หมายถง การสรางความดอยางสงสดม เจตนาแรงกลากวาคนอนถงขนสามารถเสยสละชวตได ประกอบดวย ทานปรมตถบารม , ศลปรมตถบารม , เนกขมมะปรมตถบารม ฯลฯ

การบ าเพญบารมทง ๓๐ ทศใหครบถวนนน ตองใชเวลาในการสงสมยาวนานในสงสารวฏ พระพทธองคทรงใชเวลาในการบ าเพญบารมทง ๓๐ ทศใหเตมบรบรณ ถง สหมนอสงไขย กบอก แสนกป ทกพระชาตทไดมาเสวยชาตเปนพระโพธสตว เชน ในพระชาตทเปน พระยาสลวกญชร ทรงบ าเพญศลจดเปนศลบารม ในพระชาตทเปนอโยฆราชกมาร ทรงบ าเพญเนกขมมะ จดเปนเนกขมมมะบารม และในพระชาตทเปนพระยาสวราชทรงควกพระเนตรใหเปน

สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส, พระปฐมสมโพธกถา พศดาร (กรงเทพฯ : โรงพมพเลยงเซยงจงเจรญ, ๒๕๑๙), หนา ๗๑.

๒๙

ทาน จดเปนอปบารม ดงนน จงสรปไดวา มหาปรสลกษณะไมไดเกดขนงายๆ ในบคคล แตจะเกดขนส าหรบบคคลทถงพรอมในการทจะไดเปนสมเดจพระสมมาสมพทธเจาเทานน

ในคมภรปกรณวเสสทส าคญทางพระพทธศาสนาไดแก “คมภรมลนทปญหา” ซงเปนการสนทนาระหวาง พระยามลนทร กบพระนาคเสน เปนการชใหเหนวา มหาปรสลกษณะ ๓๒ ประการนน ไมปรากฏแกบคคลทวไป แมกระทงพระพทธบดา หรอ พระพทธมารดา กไมทรงมลกษณะพเศษดงกลาว พระนาคเสน เปรยบเทยบใหพระยามลนทฟงวา “มหาปรสลกษณะ ” ของพระพทธเจา แตกตางจากคนธรรมดาทวไป เปรยบเหมอนดอกบวแมจะเกดในดน ในน า แตมสกลน รส ทเลศกวา ดน และน า มหาปรสลกษณะ จงเปนสงทเรองทบงเกดเฉพาะตว เปนบารมทสงสมมาหลายภพชาต

ในคมภรปฐมสมโพธกถา ไดกลาวถงการท านาย เจาชายสทธตถะ ภายหลง พระประสตกาลเพยง ๕ วนไวดงน

ครนถงวนเปนค ารพ ๕ นบตงแตพระกมารประสตมา พระเจา สทโธทนะมหาราช จงโปรดใหท าพระราชพธโสรจสรงองคพระกมารในสระโบกขรณ เพอถวายพระนามตามขตตยราชประเพณ โปรดใหตกแตงพระราชนเวศน ประพรมดวยจตรสคนธชาต และได โปรยปรายซงบบผาชาต มขาวตอกเปนค ารพ ๕ ปลาดอาสนะอนขจตดวยเงนทองและแกว ตกแตงขาวปายาสอนประณต ใหประชมกษตรย พราหมณ คหบด และเสนามขอ ามาตย ทงปวงพรอมกนในพระราชนเวศน รบสงใหเชญพระราชโอรสอนประดบดวยราชประสาธนาภรณอนวจตร มาสมหามณฑลสนนบาต แลวเชญพราหมณาจารย ผเชยวชาญในไตรเพท ๑๐๘ คน มาเลยงโภชนาหาร ในพระราชพธท านายพระลกษณะตามราชประเพณ แลวเลอกสรรเอาพราหมณ ๘ คน ผทรงคณวทยาประเสรฐกวาพราหมณทงหมดนน ใหนงเหนออาสนะอนสง แลวใหเชญพระราชโอรสไปยงทประชมพราหมณ ๘ คนนน เพอพจารณาพระลกษณะพยากรณ พราหมณ ๘ คนนน มนามวา รามพราหมณ, ลกษณะพราหมณ, ยญญพราหมณ, ธชพราหมณ, โภชพราหมณ, สทตตพราหมณ, สยามพราหมณ, โกณฑญญพราหมณ

ทง ๗ คนแรกขางตน พจารณาเหนพระลกษณะพระกมารอยางละเอยดบรบรณ เหนถกตอง มหาปรสลกษณะ ๓๒ ประการ ตามต ารามหาบรษลกษณะพยากรณศาสตร ครบ ทกประการแลว จงยกนวมอขน ๒ นว ทลเปนสญลกษณท านายมคต ๒ ประการวา “พระราชกมารน ถาด ารงอยในเพศฆราวาส จกไดเปนพระเจาจกรพรรด ปราบปรามไดรบชยชนะทวปฐพมณฑล

สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส , ปฐมสมโพธกถา วรรณคดพระพทธศาสนาพากยไทย คมภรแสดงเรองราวของพระพทธเจา , หนา ๕๗.

๓๐

ถาออกบวชจกไดตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา เปนศาสดาเอกในโลก แนะน าสงสอนเวไนยสตว โดยไมมศาสดาอนยงไปกวา”

สวนทานโกณฑญญพราหมณ ผมอายนอยทสด พยากรณเพยงอยางเดยวดวยความมนใจ โดยการชนวเพยงนวเดยวเปนการยนยนค าพยากรณของตนเองวา “พระราชกมาร ผบรบรณดวยมหาบรษลกษณะอยางน จะไมอยครองเพศฆราวาสอยางแนนอน จกตองเสดจออกบรรพชา และไดตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจาโดยแท ” การทโกณฑญญะ มความมนใจในการออกค าพยากรณเพยงหนง เดยว เพราะไดพจารณา ถง อสตยานพยญชนะ อก ๘๐ ประการ อนเปนลกษณะพเศษ นอกเหนอจากมหาปรสลกษณะ ๓๒ ประการ ประกอบในการพยากรณ อนจะกลาวถงในรายละเอยดตอไป

ตามต าราของพราหมณทงหลาย ไดกลาวเรองลกษณะมหาบรษไวสบตอกน รนตอรน เพอเปนสงทบงบอกถงความทพระพทธเจาจะมาอบตในโลก ค าวา “ลกษณะมหาบรษ หรอ มหาปรสลกษณะ ” หมายถง ลกษณะพเศษของมหาบรษ ซงผทจะมมหาปรสลกษณะ นน จะมคตเปน ๒ คอ

๑. ถาอยครองเรอนจะไดเปนพระเจาจกรพรรดผทรงธรรม ครองราชยโดยธรรม ทรงเปนใหญในแผนดนมมหาสมทรทงสเปนขอบเขต ทรงไดรบชยชนะ มพระราชอาณาจกรมนคง สมบรณดวยแกว ๗ ประการ คอ (๑) จกรแกว (๒) ชางแกว (๓) มาแกว (๔) มณแกว (๕) นางแกว (๖) คหบดแกว (๗) ปรณายกแกว มพระราชโอรสมากกวา ๑,๐๐๐ องค ซงลวนแตกลาหาญ มรปทรงสมเปนวรบรษ

๒. ถาออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตจะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจาผไมมกเลสในโลก

มหาปรสลกษณะ ๓๒ ประการ คอ ๑. สปตฎฐตปาโท (พนฝาพระบาทราบเสมอกน) มพนฝาพระบาททงสองเสมอเปนอนด ดจพนฉลองพระบาททอง ไมเวาแหวง

ดงเทาสามญมนษย ขณะเมอเหยยบลงกตองพนพรอมกน ขณะเมอยกขนกพนจากพนพรอมกน อนนจดเปนพระมหาบรษลกษณะเปนปฐม เพราะในบเรชาตพระมหาบรษราช ไดสมาทานมน ในกศลมไดกลบกลอกทรงประพฤตในกายสจรต วจสจรต มโนสจรต จ าแนกทานแลรกษาเบญจศลแลอโบสถศล ท าใหเปนประโยชนแกบดามารดา เคารพในตระกลผเฒาผแก ท าลายเบญจขนธขน

พระพรหมคณาภรณ( ป.อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท , หนา ๔๙๑.

๓๑

ไปบงเกดในเทวโลกเสวยทพยสมบตประเสรฐยงกวาเทพยดาอน ดวยเหต ๑๐ ประการ มยงดวยทฆายเปนอาท จตมาบงเกดในปจฉมชาตจงไดพระมหาบรษลกษณะอนน

๒. เหฎฐา ปาทตเลส จกกาน ชาตาน (พนพระบาททงสองมกงจกรปรากฏ) มพนฝาพระบาททงสองประกอบดวยลายลกษณะกงจกรขางละอน ในทามกลาง

ฝาพระบาทและจกรนน มก า ๑,๐๐๐ ประกอบดวยกงแลดมบรบรณดวยอาการทงปวง แลภายนอกรอบกงจกรนนประดบดวยรอยรปอฐฐตรสตมงคล ๑๐๘ ประการ คอ รปหอก ๑ รป แวนสองพระพกตร ๑ รป ดอกพดซอน ๑ รป สายสรอย ๑ รป สงวาล ๑ รป ถาดทอง ๑ รป ตง ๑ รป มจฉาทงค ๑ รป ปราสาท ๑ รป ขอ ๑ รป เสาไต ๑ รป เศวตฉตร ๑ รป พระขรรค ๑ รปพดใบตาล ๑ รป พดหางนกยง ๑ รป พดวาลวชน ๑ รป มงกฎ ๑ รป บาตร ๑ รป พวงมะล ๑ รปดอกนลอบล ๑ รป ดอกอบลขาว ๑ รป ดอกอบลแดง ๑ รป ดอกบวแดง ๑ รป ดอกบวขาว ๑ รปหมอเตมดวยน า ๑ รป ถาดเตมดวยน า ๑ รป มหาสมทรทงส ๑ รป เขาจกรวาฬ ๑ รป ปาหมพานต ๑ รป พระสเนร ๑ รป พระจนทร ๑ รป พระอาทตย ๑ รป หมดาว ๑ นกษตรฤกษ ๑ รป ทวปใหญทงส ๑ รป ทวปนอยทงพน ๑ รป บรมจกรพรรดและราชบรวาร ๑ รป สงขทกขณาวฏ ๑ รป สวรรณมจฉา ๑ รป จกรทงค ๑ รป คงคาทงเจด ๑ รป สระใหญทงเจด ๑ รป เขาปรภณฑทงเจด ๑รป พระยาครฑ ๑ รป จระเข ๑ รป ธงชายธงผาทงผน ๑ รป รตนบลลงก ๑ รป เกาอ ๑ รป เขาไกรลาส ๑ รป พระยาราชสห ๑ รป พยคฆราช ๑ รป ชางเอราวณ ๑ รป พญามาพลาหก ๑ รป พญาพาสกรนาคราช ๑ รป พญาหงส ๑ รป ไกเถอน ๑ รป อสภราช ๑ รปพญาชางอโบสถ ๑ รป พญาชางฉททนต ๑ รป มงกรทอง ๑ รป มหาพรหม ๔ หนา ๑ รป เรอทอง ๑ รป เตาทอง ๑ รป แมโคกบทงบตร ๑ รป กนนรผ ๑ รป นกการเวก ๑ รป นกกระเรยน ๑ รป นกยง ๑ รป นกจากพราก ๑ รป นกพรก ๑ รป ฉกามาพจรเทวโลกทง ๖ ชน ๑ รป โสฬมหาพรหมทง ๑๖ ชน ๑ รป สรเปนรอยรปมงคล ๑๐๘ ประการ

๓. อายตปณห (มสนพระบาทยนยาว) มสนพระบาทอนยาว แลมนษยทงหลายอนขางปลายเทานนยาว ล าแขงตงอย

ในทสดแหงสนเทา เหมอนดจตดเสยซงสนแลวแลตงไว อนสนพระบาทแหงพระมหาบรษแปลกกวามนษยอนๆ และพระบาทแบงเปนสสวน ขางปลายพระบาทวดได ๒ สวน ล าพระชงฆลงตงในสวนค ารบ ๓ เหลออยขางสนอกสวนหนง เปนค ารบ ๔ แลสนพระบาทนน มสแดงงามดจผารดกมพลอนมวนเขาแลตงไว จดเปนมหาบรษลกษณะเปนค ารบ ๓

ท. ปา. (ไทย) ๑๑/๒๐๑/๑๖๓.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/ ๒๐๔/๑๖๙.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๐๖/ ๑๖๗.

๓๒

๔. ทฆงคล ( มพระองคลยาว) มนวพระบาทแลนวพระหตถทงหลายยาวเรยวดจนววานร ขางตนใหญ แลวเรยว

ลงไปจนปลายนวกลมงามดจแทงหรดาล อนขย าดวยน ามนยางแลวปนเปนอนด จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๔ เพราะในบเรชาตพระองคเวนจากปานาตปาตกรรม มไดเหยยบสตวใหตายดวยปลายพระบาท แลมไดประหารสตวใหตายดวยพระหตถจงไดพระมหาบรษลกษณะทง ๒ ประการน

๕. มทตลณหตถปาโท (มพระหตถ และพระบาทออนนม) มพนฝาพระหตถและฝาพระบาทอนออนนม ครวนาดจปยส าลอนประชได

๑๐๐ ครง จดเปนพระมหาบรษลกษณะเปนค ารบ ๕ ๖. ชาลหตถปาโท (ฝาพระหตถ และฝาพระบาทมลายดจตาขาย) มฝาพระหตถและฝาพระบาท ประดบดวยลายตาขาย ประดจชางผฉลาดถกไว

ในชองแหงบญชร อนงนวพระหตถขางละ ๔ เวนแตพระองคฎฐะ และนวพระบาทขางละ ๕ เสมอกนเปนอนด ชดเสยดสซงกนสนท จดเปนมหาบรษลกษณะค ารบ ๖ เพราะในปเรชาต พระองคไดสงเคราะหมหาชนดวยสงคหวตถทง ๔

๗. อสสงคปาโท (มขอพระบาทดจสงขคว า) มอฐขอพระบาทตงอยบนหลงพระบาท และอฐขอจะไดตดกบหลงเทาดจชน

ทงปวงกหามได ขณะเมอยกยางพระบาทกถลอกกลบผนแปรไปโดยคลอง และพระกายทอนเบองบนตงแตพระนาภขนไป กมไดหวนไหวเปนปรกตอยประดจสวรรณปฏมาอนตงอยในเรอทอง ไหวอยแตพระกายทอนเบองต า ชนทงปวงแลเหนฝาพระบาทอนยกยางไปมาทงเบองหนาและเบองหลงปรากฏดจฝาเทาแหงกญชรชาต จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๗ ในปเรชาตพระองคกลาววาจาประกอบดวยประโยชน เวนจากสมผปปลาปวาท

๘. เอณมคสทสชงโฆ (มพระชงฆรยวดจแขงเนอทราย) มล าพระชงฆอนเรยวดจเกลยวแหงแขงเนอทราย แลมพระมงสะเนอง เปน

อนเดยวหมรอบอฐพระชงฆเตมเสมอเปนอนด มสณฐานกลมงามดจตนขาวสาล อนมครรภ จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๘ ในปเรชาตพระองคไดบอกกลาวสรรพศลปศาสตรวทยาโดยเคารพ เคารพ

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๐๐/๑๖๐.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๑๐/๑๗๐.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๐๐/๑๖๐.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๐๗/๑๖๘.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๑๔/๑๗๔.

๓๓

๙. ฐตโกว อโนนมนโต (เมอประทบยนพระหตถจบถงพระชาน) เสดจประทบยนโดยปรกต มไดนอมพระองคลง และฝาพระหตถทงสอง

เหยยดลงไปปรามาสถงพระชานมณฑลทงสองขางได จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๙ ในปเรชาตพระองครจกซงบคคลอนเปนวเศษบรษ คอ พระอรยเจาและกระท านอบนพเคารพนบถอปฏบตในโอวาท

๑๐. โกโสหตวตถคยโห (มพระคยหะเรนอยในฝก) มพระคยหะลบอยในฝกประดจฝกบวทองก าบงไว เหมอนดวยคยหะทลบแหงโค

แลกญชรชาตเปนอาท จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๑๐ ในปเรชาตพระองคไดทรงท าให ชนทงหลายทเปนญาตแลมตรสนทแกกน อนพลดพรากจากกนไปนานใหไดมาพานพบกน

๑๑. สวณณวณโณ (มพระฉวเปลงปลงดจทอง) มพระฉววรรณอนเหลองงาม ดงสทองทวทงพระวรกาย ครวนาดจรปทองทงแทง

จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๑๑ ในปเรชาตพระองคไดบรจาคสขมวตถทานแลอามสทานตางๆ ไดกระท าสมมชนกรรม คอ กวาดในลานพระเจดยเปนตน กบระงบเสยซงความโกรธ

๑๒. สขมมจฉว (มพระฉวละเอยดธลไมตดพระวรกาย) มพระฉวอนละเอยด มไดมธลละอองตดตองอยในพระวรกาย มาตรวา มลทน

อนใดมาสมผสกเลอนหลดไป ครวนาดจน าอนกลงตกจากใบบว จดเปนพระมหาบรษลกษณะ ค ารบ ๑๒ ในปเรชาตพระองคไดทรงพระอตสหปจฉาสมณพราหมณาจารย ทราบในขอสรรพสงบาปบญคณโทษตางๆ

๑๓. เอเกกโลโม (พระโลมาขมละเสน) มเสนพระโลมชาตเกดขนเฉพาะขมละเสน จะไดเกดขนขมละสองสามเสน

ดจชนทงปวงกหามไดจดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๑๓ ๑๔. อทธคคโลโม (มพระโลมชาตปลายงอนขนเวยนเปนทกษราวฏ) มเสนพระโลมาด าสนทดจสดอกอญชญทวทงพระสรรกาย แลเวยนเปน

ทกขณาวฏได ๓ รอบ แลว มปลายกลบขนเบองบนทงสน (ทกเสน) จดเปนพระมหาบรษลกษณะ ค ารบ ๑๔ ในปเรชาตพระองคกลาววาจาแตลวนสตยกถาเวนจากมสาวาท

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๒๒/๑๘๐.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๒๐/๑๗๙.

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๑๘/๑๗๓.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๑๖/๑๗๖.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๓๒/๑๘๙.

๓๔

๑๕. พรมชคตโต (มพระวรกายตงตรงดจพระกายพรหม) มทอนพระกายอนตงตรงดจกายทาวมหาพรหม มไดนอมไปเบองหนา เบองหลง

และขางซายขางขวา เหมอนกายของสามญชนทวไป จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๑๕ ใน ปเรชาตพระองคมไดเบยดเบยนฆาเสยซงสตวอน

๑๖. สตตสสโท (มพระมงสะในท ๗ แหงเตมบรบรณ) มพระมงสะอนหนาในท ๗ สถาน คอหลงพระหตถทงสอง หลงพระบาท

ทงสอง แลพระองสาทงสองขาง และล าพระศอ ททง ๗ แหงนก าบงมไดเหนพระเสนปรากฏออกมาภายนอก จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๑๖ ในปเรชาตพระองคไดบรจาคปณตโภชนาทานเปนอนมาก

๑๗. สหปพพฑฒกาโย (มพระวรกายทกสวนบรบรณดจล าตวทอนหนาของราชสห)

มสกลกายบรบรณดจกงกายทอนหนาแหงพญาราชสห อธบายวา ธรรมดา กายแหงราชสหนน ทอนกงขางเบองหนานนล าพบรบรณ ทอนกงขางเบองทายนน พานจะบกพรอง อนพระกายแหงพระมหาบรษบรบรณพรอมทวทงพระองคมไดบกพรอง พระองคพยพใหญนอยทงปวงทควรจะยาวแลสน ควรจะล าจะเรยวจะกลมในทใดๆ กมสณฐานอนงามปรากฏสมควรแก องคาพยพในทนนๆ จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๑๗ ในปเรชาตพระองคไดสงสม พระทศบารมบรบรณทกประการ

๑๘. ปฏฐนตร โส (มพระปฤษฎางคราบเรยบเสมอกน) มระหวางพระปฤษฎางคอนบรบรณ อธบายวา ตงแตบนพระองคขนไปจน

ตราบเทาถงตนพระศอนน พนพระมงสะปกพระปฤษฎางคเสมอเปนอนดมไดเหนขอพระอฐทามกลางเหมอนแผนกระดานทองอนยกขนตงไว จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๑๘ ในกระดานทองอนยกขนตงไว จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๑๘ ในปเรชาตพระองคมพระทยปรารถนาจะใหเปนประโยชนแลคณแกชนทงหลายเปนอนมา

๔๙ทปา.(ไทย)๑๑/๒๑๒/๑๗๔ ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๐๖/๑๖๗.

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๐๘/๑๖๙.

ท.ปา. ( ไทย) ๑๑/๒๒๔/๑๘๒.

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๐๐/๑๖๑.

๓๕

๑๙. นโครธปรมณฑโล (มพระวรกายเปนปรมณฑลดจปรมณฑลของตนไทร) มปรมณฑลพระกายบรบรณพรอมดจปรมณฑลแหงตนไมไทร อธบายวา

พระกรทงสองขางเหยยดออกโดยกวาง คอวาของพระองคมประมาณยาวเทาใด กวดไดเทากนกบพระกายซงสงประมาณเทานน มไดสนกวายาวกวาดจสามญสตวทงหลายอนๆ จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๑๙ ในปรชาตพระองคทรงบ าเพญทาน โดยสกการสมมานะนบถอสมณพราหมณาจารยแลยาจกตามสมควรแกคณานรป

๒๐. สมวฆฆกขนโธ (มล าพระศอกลมงามเทากนตลอด) มล าพระศออนกลมงามเสมอเปนอนดดจเขาโคทอง ขณะเมอจะเปลง

พระสรเสยงตรสออกมานน ระเบยบเสนทล าพระศอมไดปรากฏออกมาภายนอก พระสรเสยงนนดงกองดจจะเสยงเมฆอนบนลอ จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๒๐ ในปเรชาตพระองค มพระทยปรารถนาจะใหเปนสขแกสตวทงปวง

๒๑. รสคคสคค (มเสนประสาทรบรสพระกระยาหารด) มเสนส าหรบทจะน าไปซงรสอาหารประมาณถง ๗,๐๐๐ เสน มปลายแลน

ขนมา ณ เบองบนทงสนแลวรวบประชมเขาทล าพระศอ มาตรวาเสวยพระกระยาหาร แตประมาณเทาเมลดงาหนงกด แตพอตกถงปลายพระชวหารสกแผซานไปทวพระสรรกายทงปวง จดเปน พระมหาบรษลกษณะค ารบ ๒๑ในปเรชาตพระองคมไดเบยดเบยนซงสตวทงหลาย

๒๒. สหหน (มพระหนดจคางราชสห) มพระหนเสมอนดวยคางแหงพญาราชสห มฉะนนเสมอนดวยสณฐานแหง

วงพระจนทรในวนทวาทสศกลปกษขน ๑๒ ค า จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๒๒ ในปเรชาตพระองคมไดกลาววาจาสมผปลาปวาท

๒๓. จตตาฬสทนโต (มพระทนต ๔๐ ซ) มพระทนตครบ ๔๐ ทศ เบองบน ๒๐ เบองลางก ๒๐ เทากน จดเปนพระมหาบรษ

ลกษณะค ารบในปเรชาตพระองคเจรจาเวนจากเปสญวาท

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๒๒/๑๘๐.

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๒๔/๑๘๐.

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๔๖/๑๘๔.

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๓๘/๑๙๔.

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๓๔/๑๙๑.

๓๖

๒๔. สมทนโต (มพระทนตเรยบเสมอกน) มระเบยบพระทนตเรยบเรยงเสมอเปนอนด จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ

๒๔ ในปเรชาตพระองคเวนจากมจฉาชพ ๒๕. อวรทนโต ( มพระทนตเรยบสนทไมหางกน) มระเบยบพระทนตมไดหาง สนทกนเปนอนด ดจระเบยบแหงแกววเชยร

อนตงเรยบเรยงระดบไวบนแผนกระดานทอง จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๒๕ ในปเรชาตพระองคเวนจากเปสญวาท

๒๖. สสกกทาโฐ (มพระเขยวแกวงาม) มพระทาฐะ คอพระเขยวทง ๔ อนขาวบรสทธ รงเรองดวยรศมอนโอภาส

ยงกวารศมแหงดวงดาวประกายพรก จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๒๖ ในปเรชาตพระองคเวนจากมจฉาชพดจดงกลาวมาแลว

๒๗. ปหตชวโห (มพระชวหาออนและยาว) มพระชวหาอนออนและกวางยาวยงกวาชนทงปวง โดยสวนยาวนน อาจแลบ

ลบชองพระนาสกทงสองและเลยวกระหวดถงพระกรรณทงสองขางได โดยสวนกวางนนอาจแลบแผปกปรมณฑลพระนลาฏไดทวทงสน และหอใหเลกสอดใสในชองพระนาสกและพระโสตได จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๒๗

๒๘. พรหมสสโร กรวกภาณ (มพระสรเสยงดจพรหม) มพระสรเสยงอนไพเราะประกอบดวยองค ๘ ประการ ดจเสยงแหง

ทาวมหาพรหมแลเสยงแหงนกการเวก จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๒๘ ในปเรชาตพระองคเวนจากผรสวาท จงไดพระมหาบรษลกษณะทงสองประการน

๒๙. อภนลเนตโต (มพระเนตรด าสนท) มพระเนตรอนด ายงนก คอ ในดวงพระเนตรใชวาจะด าทงสนกหามได ในท

ควรจะเขยวกเขยวบรสทธ ดจสดอกสามหาว ทควรจะเหลองกเหลองดจสดอกกรรณกา ทควรจะแดงกแดงดงดอกเซงและดอกชบา ทควรจะขาวกขาวดงสดาวประกายพรก ทควรจะด ากด าดง

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๔๐/๑๙๖.

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๓๔/๑๙๑.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๔๐/๑๙๖.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๓๖/๑๙๓.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๐๐/๑๖๒.

๓๗

สผลประค าดควาย และกระบอกพระเนตรทงสองนนงามดจสหบญชรแกวในสวรรณวมาน อนเผยออก จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๒๙

๓๐. โคปมโข (ดวงพระเนตรแจมใสดจตาลกโตหลงคลอด) มดวงพระเนตรทงสองอนผองใสงามดจดวงจกษแหงลกโคอนคลอดได

ประมาณมหตหนง จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๓๐ ในปเรชาตพระองคทอดพระเนตรเลงดมหาชนทงหลายดวยพระเนตรอนเบกบานมอาการเปนทรก จงไดพระมหาบรษลกษณะทงสองประการน

๓๑. อณณาโลมา ภมกนตเร ชาตา (มพระอณาโลมระหวางพระโขนงเวยนทกษณา-วตร มสขาวเหมอนส าล)

มพระอณาโลมชาตบงเกดขน ณ ระหวางแหงพระโขนงทงสอง ทามกลางพระนลาฎ วงเวยนเปนทกขณาวฏ มพรรณอนขาวและออนดจส าลอนประชได ๑๐๐ ครง ถาจะจบปลายเสนพระโลมาชกออกกยาวประมาณถงกงพระกร จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๓๑ ในปเรชาตพระองคเจรจาเวนผรสวาท

๓๒. อณหสสโส (มพระเศยรงามบรบรณ) มพระนลาฎและพระเศยรอนบรบรณประกอบดวยอรรถ ๒ ประการ อธบายวา

พนพระมงสะนนขน ตงแตหมวกพระกรรณเบองขวาปกขอบพระนลาฏมาถงหมวกพระกรรณเบองซาย งามเหมอนอณหสปฏคอกระบงหนา ชนทงหลายเหนพระลกษณะอนน จงเอาอยางไปกระท าอณหสปฏ เปนเครองหมายประดบพระพกตรแหงกษตรยทงปวงสบๆ กนมานน ประการหนง อนง พระเศยรนนกลมงามบรบรณมได แลนนขนเบองบนมสณฐานดงตอมแหงน า แลพระลกษณะทงสองรวบเขาเปนอนเดยวกนวามพระเศยรประดบดวยพระอณหส จดเปนพระมหาบรษลกษณะค ารบ ๓๒ ในบเรชาตพระองคไดเปนใหญในการกศล ชกชวนมหาชนใหกระท าบญตางๆ มทานเปนตน และขณะเมอกระท าการกศลนน มไดกมหนา ยอมเงยพระพกตรขนดวยจตปรดาปราโมทยโสมนส สรเปนมหาบรษลกษณะพรอมครบทง ๓๒ ประการ

นอกเหนอจากมหาปรสลกษณะทง๓๒ประการแลวพราหมณโกณฑญญะ ยงพจารณาถงพระอสตยานพยญชนะ๘๐ประการ ตามคมภรพราหมณ จงมความมนใจเปนอยางมาก และกลาทจะออกค าพยากรณเพยงสถานเดยววา “...พระราชกมาร ผบรบรณดวยมหาบรษลกษณะ

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๒๘/๑๘๖.

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๐๐/๑๖๒.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๓๒/๑๘๙.

ท.ปา.(ไทย) ๑๑/๒๓๐/๑๘๗.

๓๘

อยางน จะไมอยครองเพศฆราวาสอยางแนนอน จกตองเสดจออกบรรพชา และไดตรสรเปน พระสมมาสมพทธเจาโดยแท...” พระอสตยานพยญชนะ ๘๐ ประการประกอบดวย

๑. นวพระหตถและนวพระบาทเหลองงาม ๒. นวพระหตถและนวพระบาทเรยวจากตนไปปลาย ๓. นวพระหตถและนวพระบาทกลมกลงเปนอยางด ๔. พระนขา (เลบ) ทง ๒๐ องคมสแดง ๕. พระนขางอนงามชอนขนเบองบนมไดคอมลงในเบองต าดจเลบสามญชน

ทวไป ๖. พระนขาเกลยงกลม มไดมรวรอย ๗. ขอพระหตถและขอพระบาทซอนอยในพระมงสะ มไดสงขนปรากฏ

ออกมาภายนอก ๘. พระบาททงสองเสมอกนมไดยอมใหญกวากน ๙. พระด าเนนงามดจอาการด าเนนแหงกญชรชาต (ชาง) ๑๐. พระด าเนนงามดจสหราช ๑๑. พระด าเนนงามดจด าเนนของหงส ๑๒. พระด าเนนงามดจอสภราช (ววผจาฝง) ๑๓. ขณะเมอยนจะยางด าเนนนนยกพระบาทเบองขวาไปกอน พระวรกายเยอง

ไปขางเบองขวากอน ๑๔. พระชานมณฑล (บรเวณเขา) เกลยงกลมงามบรบรณ มไดเหนอฐ สะบา

ปรากฏออกมาภายนอก ๑๕. มบรษพยญชนะบรบรณ คอ มไดมกรยามารยาทคลายสตร ๑๖. พระนาภ (ทองนอย) มไดบกพรองกลมงาม มไดวกล (ไมปกต มต าหน)

ในทใดทหนง ๑๗. พระนาภ (สะดอ) มสณฐานลก ๑๘. ภายในพระนาภ (สะดอ) มรอยเวยนเปนทกษณาวรรต (เวยนขวา) ๑๙. ล าพระเพลา (ขา) ทงสองกลมงามดจล าสวรรณกทล (ล ากลวยทอง) ๒๐. ล าพระกร (ล าแขน) งามดจงวงชางเอราวณ ๒๑. พระองคาพยพ (อวยวะตางๆ ของรางกาย) ใหญนอยทงปวงงาม พรอม

ทกสงหาทตมได ๒๒. พระมงสะทควรจะหนากหนา ทควรจะบางกบางทวทงพระสรระกาย ๒๓. พระมงสะเตงตง มไดหยอนยนในทใดทหนง

๓๙

๒๔. พระสรระกายทงปวงปราศจากตม ไฝ ปาน มลแมลงวน ๒๕. พระกายงามสมสวนกนโดยล าดบทงเบองบนและเบองลาง ๒๖. พระกายงามบรสทธพรอมสนปราศจากมลทนทงปวง ๒๗. ทรงพระก าลงมากเสมอดวยก าลงของกญชรชาต ประมาณถงพนโกฏชาง

ถาจะประมาณดวยก าลงบรษกไดถงแสนโกฏบรษ ๒๘. พระนาสก (จมก) โดง ๒๙. สณฐานพระนาสกงามไดรป ๓๐. พระโอษฐเบองบนเบองลางมไดเขาออกกวากน เสมอกนเปนอนด มสแดง

ดจผลต าลงสก ๓๑. พระทนต (ฟน) บรสทธปราศจากมลมลทน ๓๒. พระทนตขาวดจสสงข ๓๓. พระทนตเกลยงสนท ไมมรวรอย ๓๔. พระอนทรย (ประสาท) ทงหาไดแก ตา ห จมก ลน กาย งามบรสทธ

ทงสน คอ การรบรไดด ๓๕. พระเขยวทงสกลมบรบรณ ๓๖. ดวงพระพกตรมสณฐานยาวสลวย ๓๗. พระปราง (แกม) ทงสองเปลงปลงงามเสมอกน ๓๘. ลายพระหตถมรอยลก ๓๙. ลายพระหตถมรอยยาว ๔๐. ลายพระหตถมรอยตรง ไมคอมคด ๔๑. ลายพระหตถมสแดงสดใส ๔๒. มพระรศมสองสวางรอบพระวรกาย ๔๓. กระพงพระปรางทงสองสมบรณ ๔๔. กระบอกพระเนตรกวางและยาวงามพอสมกน ๔๕. ดวงพระเนตรผองใสบรสทธทงสน ๔๖. ปลายเสนพระโลมา (ขน) ทงหลายมไดงอมไดคด ๔๗. พระชวหา (ลน) มสณฐานอนงาม ๔๘. พระชวหาออน มไดกระดาง มสแดงเขม ๔๙. พระกรรณ (ห) ทงสองมสณฐานยาวดจกลบบว ๕๐. ชองพระกรรณมสณฐานกลมงาม ๕๑. พระเสน (ผม) ทงปวงมระเบยบ สละสลวย

๔๐

๕๒. แถวพระเสน (รากผม) ทงหลายซอนในพระมงสะ (หนงศรษะ) ทงสน มไดเปนคลน ฟขนเหมอนชนทงหลาย

๕๓. พระเศยรสณฐานงามดจดงฉตรแกว ๕๔. ปรมณฑลพระนลาฎ (หนาผาก) กวางยาวพอสมกน ๕๕. พระนลาฎมสณฐานงาม ๕๖. พระขนง (คว) มสณฐานงามดจคนธนโกงไว ๕๗. พระโลมาทพระขนง (ขนคว) มเสนละเอยด ๕๘. เสนพระโลมาทพระขนงงอกขนแลวลมราบไปตามล าดบ ๕๙. พระขนงใหญ ๖๐. พระขนงยาวสดหางพระเนตร ๖๑. พระฉววรรณ (ผว) ละเอยดทวพระวรกาย ๖๒. พระสรรกายรงเรองไปดวยสร (สงาราศ) ๖๓. พระสรรกายมมวหมอง ผองใสอยเปนนตย ๖๔. พระสรรกายสดชนดจดอกบว ๖๕. สรรสมผสออนนมทวพระวรกาย ๖๖. กลนพระกายหอมฟงดจกลนหอมไมกฤษณา ๖๗. พระโลมามเสนเสมอกนทงสน ๖๘. พระโลมามเสนละเอยดทวทงพระวรกาย ๖๙. ลมอสสาสะปสสาสะ (ลมหายใจเขาออก) ละเอยด ๗๐. พระโอษฐมสณฐานงามดจแยม ๗๑. กลนพระโอษฐหอมดจกลนดอกบว ๗๒. พระเกศา (ผม) ด าขลบ ๗๓. กลนพระเกศาหอมฟงตลบอบอวล ๗๔. พระเกศามกลนหอมดจกลนดอกบว ๗๕. พระเกศามสณฐานเสนกลมสลวยทกเสน ๗๖. เสนพระเกศาด าสนททงสน ๗๗. เสนพระเกศาละเอยด ๗๘. เสนพระเกศามเคยยง ๗๙. เสนพระเกศาเวยนเปนทกษณาวรรตทก ๆเสน ๘๐. มรศมเปลงเหนอพระเศยร

สมเดจกรมพระปรมานชตชโนรส , พระปฐมสมโพธกถาพสดาร , หนา ๙๕-๑๑๑.

๔๑

จากการศกษาท าใหไดแนวคดวา การพยากรณมหาปรสลกษณะของพระพทธองค โดยพราหมณทง ๘ คนนน ๗ คน ใหความเหนเปน ๒ ทาง คอ การทจะไดเปนพระมหาจกรพรรด และการไดเปนศาสดาเอกของโลก หากเสดจออกบรรพชา มพราหมณโกณฑญญะเพยงผเดยว ทพยากรณวา พระพทธองคจะเปนศาสดาเอกของโลกเทานน เพราะพราหมณโกณฑญญะไมไดพจารณาแคมหาป รสลกษณะทง๓๒ ประการเพยงอยางเดยว แตยงน า ลกษณะปลกยอยทเรยกวา อสตยานพยญชนะ อก ๘๐ ประการ มาประกอบในการพจารณาดวย จงท าใหมความมนใจมาก จงยกนวเพยงนวเดยว และใหค าพยากรณเพยงสถานเดยววา พระพทธองคจะตองเสดจออกบบรรพชา และไดตรสร ในอนตรสมโพธญาณ เปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจาเทานน นนคอขอทโดดเดนของพราหมณโกณฑญญะในการท านาย คอ ความละเอยดรอบคอบ ประกอบดวยความรทถกตอง

ในพระสตตนตปฎก ขททกนกาย อปทาน ๗ อญญาโกณฑญญเถราปทาน ขอ ๖๐๐ - ๖๐๙ ไดแสดงถง การ ตงจตอธษฐาน ทจะไดมาพยากรณพระพทธองค และจะไดเปน ผแทงตลอดใน พระธรรมทพระพทธองคทรงแสดงเปนคนแรก

ในหนงสอ อสตมหาสาวก กลาวถง การตงจตอธษฐานในอดตชาตของทาน โกณฑญญะ ในสมยพระปทมตตรพทธเจาตงความปรารถนาต าแหนงเอตทคคะ ครงนน ทาน โกณฑญญพราหมณ บงเกดในตระกลคฤหบดมหาศาล (มหาเศรษฐ) กรงหงสวด วนหนงในเวลา ทพระพทธเจาทรงแสดงธรรม เหนชาวกรงหงสวด ตางถอของหอมและดอกไมเปนตน ไปยงทแสดงธรรม จงไดเดนตามไปพรอมกบมหาชนนน เวลานนพระปทมตตระ พทธเจา ทรงสถาปนาภกษรปหนง ไวในต าแหนงเอตทคคะผแทงตลอดธรรมกอนในพระศาสนาของพระองค ทานไดสดบเหตนนแลวคดวา “ภกษนเปนผใหญหนอ ไดยนวา เวนพระพทธเจาเสย ผอนชอวาผแทงตลอดธรรมกอนกวาภกษน ยอมไมม แมเราพงเปนผสามารถแทงตลอดธรรมกอน ในศาสนาของพระพทธเจา พระองคหนงในอนาคต”

พระศาสดาทรงสดบค านนแลว ทรงตรวจด อนาคตกาลดวยพทธญาณ วากลบตรน ไดกระท าบญญาธการไวมาก เมอพระพทธเจาทงหลายทรงร าพงถงอดต อนาคตหรอปจจบน ยอมไมมอะไรขดขวางเลย เหตทเปนอดตหรอเหตทเปนอนาคต ทเปนไปในภายในระหวางแสนโกฏกปเปนอนมากกด ปจจบนระหวางแสนจกรวาลกด ยอมเนองดวยการนก เนองดวยมนสการทงนน

ล าดบนน พระผมพระภาคเจาตรสกบทานมหาเศรษฐนนอยางนวา “ดกอนกลบตรผเจรญ ในอนาคตทสดแสนกป พระพทธเจาทรงพระนามวาโคตมะ จกอบตขนในโลก ทานจกด ารงอยในโสดาปตตผล อนถงพรอมดวยนยพนนย พรอมดวยพรหม ๑๘ โกฏ เวลาจบ

ข.อป. (ไทย) ๓๒/๖๐๘/๙๒.

๔๒

พระธรรมจกกปปวตตนสตร อนมวนรอบ ๓ ดวยการแสดงธรรมครงแรกของพระโคดมพทธเจานน”

๒.๓.๒.๓ พระพทธองคกบการพยากรณ (๑) ทรงพยากรณมหาสบน ๕ประการของพระองคเอง ขอความทปรากฏในพระไตรปฎกเกยวกบการพยากรณโดย

องคสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจา คอ การทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระองคเอง ในวนกอนทจะทรงตรสร พระพทธองคไดทรงอธบายไวในมหาสบนสตรความวา

ภกษทงหลาย มหาสบน ๕ ประการ ปรากฏแกตถาคต อรหนตสมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย มหาสบน ๕ ประการ อะไรบาง คอ

๑. แผนดนใหญน เปนทนอนใหญ ขนเขาหมวนตเปนเขนย (หมอน) มอซายหยอนลงในสมทรดานทศตะวนออก มอขวาหยอนลงในสมทรดานทศตะวนตก เทาทงสองหยอนลงในสมทรดานทศใต นเปนมหาสบนประการท ๑ ปรากฏแกตถาคตอรหนตสมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย

๒. หญาแพรกไดงอกขนจากนาภของตถาคตอรหนตสมมาสมพทธเจากอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย ตงจรดทองฟา นเปนมหาสบนประการท ๒ ปรากฏแกตถาคตอรหนตสมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย

๓. หมหนอนสขาว มหวด า ไดไตขนมาจากเทาของตถาคต อรหนต -สมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย ปกปดตงแต ปลายเลบจนถงบรเวณพระชาณ นเปน มหาสบนประการท ๓ ปรากฏแกตถาคต อรหนตสมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย

๔. นก ๔ เหลามสตาง ๆ กน๒ บนมาจากทศทง ๔ ตกลงแทบเทาของตถาคตน เปนมหาสบนประการท ๔ ปรากฏแกตถาคต อรหนตสมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย

ธรรมสภา, อสตมหาสาวก ๘๐ พรรหนต, ( กรงเทพฯ : ธรรมสภา, ๒๕๕๓), หนา ๑๓-๑๕). (๑.๑) มหาสบน หมายถงความฝนทส าคญ ซงมเหต ๔ อยาง คอ (๑) ธาตก าเรบเปนตน

(๒) อารมณทเคยรบรมากอน (๓) เทวดาดลใจ (๔) ปพพนมต (ลางบอกเหตดเหตราย) ในความฝน ๔ อยางน ความฝน ๒ อยางแรก ไมเปนจรง ความฝนอยางท ๓ เปนจรงกม ไมเปนจรงกม ทเปนอยางน เพราะเทวดาบางเหลาโกรธประสงคราย บางเหลาประสงคด ความฝนอยางท ๔ เปนจรงแนนอน (๑ . ๒) มสตางๆ กน หมายถงมสเขยว สเหลอง สแดง และสขาว

๔๓

๕. การทตถาคตอรหนตสมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย เดนไปมาบนภเขาคถลกใหญ (แต) ไมแปดเปอนอจจาระน เปนมหาสบนประการท ๕ ปรากฏเปนนมตใหทราบวา ตถาคตไดจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชชบรขารแลว ไมลมหลง ไมหมกหมน ไมพวพน มปกตเหนโทษ มปญญาเปนเครองสลดออก บรโภคอย

ภกษทงหลาย มหาสบน ๕ ประการน ปรากฏแกตถาคต อรหนตสมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย

พระพทธองคไดทรงพยากรณ พระสบนของพระองคเองดงขอความวา ภกษทงหลาย การทแผนดนใหญนเปนทนอนใหญของตถาคต

อรหนตสมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย ขนเขาหมวนตเปนเขนย มอซายหยอนลงในสมทรดานทศตะวนออก มอขวาหยอนลงในสมทรดานทศตะวนตก เทาทงสองหยอนลงในสมทรดานทศใต นเปนมหาสบนประการท ๑ ปรากฏเปนนมตใหทราบวา ตถาคตอรหนตสมมาสมพทธเจา ไดตรสรพระสมโพธญาณอนยอดเยยม

การทหญาแพรกไดงอกขนจากนาภของตถาคตอรหนตสมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย ตงจรดทองฟา นเปนมหาสบนประการท ๒ ปรากฏเปนนมตใหทราบวา ตถาคตอรหนตสมมาสมพทธเจาไดตรสร อรยมรรคมองค ๘ ประกาศดแลว จนถงเทวดาและมนษยทงหลาย

การทหมหนอนสขาว มหวด า ไดไตขนจากเทาของตถาคต อรหนต -สมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย ปกปดตลอดถงบรเวณพระชาน นเปนมหาสบนประการท ๓ ปรากฏเปนนมตใหทราบวา คฤหสถผนงหมผาขาวจ านวนมากไดถงตถาคตเปนสรณะตลอดชวต

การทนก ๔ เหลามสตางๆ กนบนมาจากทศทง ๔ ตกลงแทบเทาของตถาคตอรหนตสมสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอยแลวกลบกลายเปนสขาวทกตวนเปนมหาสบนประการท ๔ ปรากฏเปนนมตใหเหนวา วรรณะทง ๔ น คอ กษตรย พราหมณ แพศย ศทร ออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตในธรรมวนยทตถาคตประกาศแลว ท าใหแจงซงวมตตอนยอดเยยม

การทตถาคตอรหนตสมมาสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย เดนไปมาบนภเขาคถลกใหญ (แต) ไมแปดเปอนอจจาระน เปนมหาสบนประการท ๕ ปรากฏเปนนมตใหทราบวา ตถาคตไดจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจย

อง.ปญจก. (ไทย) ๒๒/๑๙๖/๓๓๕-๓๓๗.

๔๔

เภสชชบรขาร แลวไมลมหลง ไมหมกมน ไมพวพนมปกตเหนโทษ มปญญาเปนเครองสลดออก บรโภคอย ภกษทงหลาย มหาสบน ๕ ประการน ปรากฏแกตถาคตอรหนตสมมสมพทธเจา กอนจะตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนพระโพธสตวอย

การทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระองคดงน เพราะพระองคทรงทราบดวยพระญาณของพระองคเอง ไมมผใดจะมความสามารถในการหยงรไดเหมอนพระองค เนองมาจากพระบารมทพระองคทรงบ าเพญสบเนองมาหลายชาตภพ ดงนน การพยากรณของ พระพทธองค จงไมมหลกวชา หรอ หลกการทางโหราศาสตรเขามาเกยวของแตอยางใด

(๒) ทรงพยากรณพระสบนของพระเจาปเสนทโกศล ๑๖ ประการ มดงน พญาโคอสภะ หมไม แมโค โคผ มา ถาดทองค า สนขจงจอก หมอน า

สระโบกขรณ ขาวไมสก แกนจนทน น าเตาจมน า หนลอยน า กบกลนกนงเหา หงสทองทงหลายแวดลอมกา เสอเหลองกลวแพะ ความฝนเปนไปโดยวปรต แตความฝนนนยงไมเปนจรงในยคน

หลงจากททรงสบน พวกพราหมณทท าหนาทถวายค าพยากรณในเรองของความฝน ไดกราบทลวาพระสบนนรายแรง จะน าความเดอดรอนมาสทงพระองคเองและราชบลลงกตองแกไขดวยการบชายญ ดวยชวตสตวเปนจ านวนมาก พระนางมลลกาเทว พระมเหสไดแนะน าใหพระองคมาเขาเฝาสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจา กอนทจะท าการฆาสตวบชายญ พระพทธองคจงทรงพยากรณ พระสบนทง ๑๖ ประการของพระเจาปเสนทโกศล เพอใหพระองคคลายความวตกวา พระสบนนจะไมมอนตรายใดๆ แกพระองค พระมเหส และราชบลลงก แตผลในทางรายจะเกดขนในอนาคตอนยาวไกล ถาผปกครองบานเมองไมตงอยในทศพธราชธรรม ประชาชนในปกครองขาดศลธรรม ด าเนนชวตเบยดเบยนกน ไมประกอบกศลกรรม กจะเกดความวปรตผดธรรมชาตมากมาย บานเมองและประชาชนทงหลายจะเดอดรอน ตามนยแหง พระสบนนน

๑. พระเจาปเสนทโกศลทรงสบน เหนโคส ดอกอญชน ๔ ตวค ารามลน วงมาจาก ๔ ทศเหมอนจะชนกน พอเขาใกลโคทง ๔ ตวกถอยกลบหายไปในทศทวงมา

พระพทธองค ทรงท านายวา ในอนาคตเมอมนษยขาดศลธรรม และโลก เขาสยคเสอม จะเกดภยธรรมชาตตาง ๆ

๒. สบนเหนตนไมนานาชนดยงไมทนโตเตมท กมดอกผลมากมาย จนท าใหกงกานทยงไมทนเปนไมแกแขงแรงเตมท ทนรบน าหนกไมไหวตองโนมกงลงเรยดน

อง.ปญจก. (ไทย) ๒๒/๑๙๖/๓๓๕-๓๓๗.

ข.ชา. (ไทย) ๒๗/๗๗/๓๒.

๔๕

พระพทธองคทรงท านายวา เมอโลกเขาสยคเสอม เยาวชนจะไมสนใจ ในประเพณอนดงาม แตกลบหนไปมวสมมความก าเรบในกามคณ

๓. สบนเหนฝงแมโคทเพงคลอดลกออกมา กลบวงตามลกโค เพอดดนมลกโคกน

พระพทธองคทรงท านายวา ลกจะขาดความกตญญตอ พอ แม ไมเลยงด ๔. สบนเหน ลกโคไถนา พระพทธองคทรงท านายวา ผเปนใหญในแผนดนจะไมด ารงอยในความ

ยตธรรม มองขามคนทมความสามารถ แตกลบไปใชผทไมเหมาะสมมาท านบ ารงบานเมอง เหมอนการน าลกโคทยงไมแขงแรงมาใชงาน

๕. สบนเหนมาสองปาก พระพทธองคทรงท านายวา ผน าจะขาดความยตธรรม ใชเลหเลยมกลอบาย

ในการปกครอง เหนแกอามสและสนบน ๖. สบนเหนถาดทองรองเยยว พระพทธองคทรงท านายวา มนษยขาดศลธรรม ผน าขาดคณธรรมน า

คนชวมาเปนบรวาร ปกครองดวยการหาผลประโยชนใสตนเอง ๗. สบนเหนสนขกนเชอกหนง พระพทธองคทรงท านายวา เมอมนษยขาดศลธรรม เหตเลวรายจะเกดขน

ระหวางผวเมย ดวยการนอกใจกนเพราะถกราคะตณหาครอบง า ๘. สบนเหนตมน าวางเปลา ทงทมประชาชนหาบน ามาเทใส พระพทธองคทรงพยากรณวา ผน าขาดศลธรรม เขมงวดกบการปกครอง

เกบภาษใหราษฎรเดอดรอน ๙. สบนเหนสระน าใหญ ขนอยตรงกลางรอบ ๆ เตมไปดวยน าใส พระพทธองคทรงท านายวา ผปกครองขาดทศพธราชธรรม เหนแกอ านาจ

กดขขมเหง ๑๐. สบนเหนขาวทอยในหมอเดยวกนสกไมเหมอนกน มสกบางดบบาง

และไหมอยในหมอเดยวกน พระพทธองคทรงท านายวา สงคมและประเพณทดงามคลาดเคลอน พากน

เสอมถอยจากสงทควรบชา กลบหนไปนยมในสงทไมควรบชา ๑๑. สบนเหนคนน าไมแกนจนทรทมราคาแพงไปแลกกบนมเปรยวและ

นมโค

๔๖

พระพทธองคทรงท านายวาพระสงฆสาวกผประพฤตเทยงตรงมากอน จะมความเหนผดประพฤตผด หากนในทางมชอบ ไมสามารถด ารงพระศาสนาไวได

๑๒. สบนเหนน าเตาทปกตจะลอยน ากลบจมดงลงในกนแมน า พระพทธองคทรงท านายวา นกปราชญ ผรธรรมจะตกต าจนไรคา

พระอรยะสงฆทประพฤตด จะถกเหลาทรชนใชวาจาใสรายใชอ านาจขมข เปรยบเหมอนน าเตา ทจมลงสกนแมน า

๑๓. สบนเหนแทงศลาใหญเทาตวเรอน มน าหนกมากกบลอยอยเหนอน า พระพทธองคทรงท านาย วาผมอ านาจจะพากนหลงผด คบหาแตคนประจบ

สอพลอน ามาเปนพวกพอง หเบาไรวจารณญาณ ๑๔. สบนเหนกบกระโดด เขาขบกดงเหาจนตาย แลวลวงกนตบไตไสพง

จนหมดสน พระพทธองคทรงท านายวา มนษยจะมราคะจรตแรงกลา ปลอยใจตาม

อ านาจของกเลส กระท าสงชวชา ท าใหครอบครวขาดความสงบสข ละเมดประเพณและศลธรรม ๑๕. สบนเหนเหลาหงสทองถกแวดลอมดวยฝงกา พระพทธองคทรงท านายวา คนดจะเขาไปรวมคบหาสมาคมกบทรชน

สนบสนนคนชวใหมอ านาจ ๑๖. สบนเหนเหลาเนอทรายกวดไลเสอ เสอทเคยดรายกลบวงหนไปซอน

ตวในปาใหญ พระพทธองคทรงท านายวา ผปกครองจะหเบาเชอฟงคนชว ภกษทปฏบตด

จะถกรงแกจากพวกทศล จากการศกษาการพยากรณ พระมหาสบน ๕ ประการของพระพทธองค

กอนวนตรสร และ พระสบนทง๑๖ ประการของพระเจาปเสนทโกศล พระพทธองคทรง พยากรณจากเหตคอการกระท า สวนผลนนจะตอบสนองกลบมา โดยมนมต หรอ ความฝนมาปรากฏใหเหนกอนทเหตการณนนจะเกด ท าใหไดขอวเคราะหวา ในการพยากรณ ทางพระพทธศาสนา และทางโหราศาสตรมขอทเหมอนและแตกตางกน ตามตารางเปรยบเทยบ ดงน

อาจารย อระคนทร วรยะบรณะ, คมภรพรหมชาตฉบบหลวง, (กรงเทพฯ : โรงพมพ ส .ธรรมภกด , ๒๕๑๑ ), หนา ๕๐๑.

๔๗

ตารางท ๒.๑ การเปรยบเทยบในการพยากรณ ทางพระพทธศาสนา และทางโหราศาสตร

การพยากรณทางพระพทธศาสนา การพยากรณทางโหราศาสตร

ผทพยากรณ สมเดจพระสมมาสมพทธเจา, พราหมณ

บคคล, โหราจารย

เหตแหงการพยากรณ ความฝน, นมต, ลกษณะพระสบนของพระนางสรมหามายา, พระสบนของพระพทธองคกอนวนตรสรมหาปรสลกษณะ ๓๒ ประการ

ความฝน, ลกษณะ, การโคจร ของดวงดาว

ผลของการพยากรณ เกดขนจรง เปนการคาดคะเน อาจเกดขน หรอ คลาดเคลอนไปบาง

เครองมอทใช ในการพยากรณ

ไมม เปนพระญาณเฉพาะพระองค คมภรพราหมณ ส าหรบพวกพราหมณ

หลกการ และทฤษฎทางโหราศาสตร

ดงนน การพยากรณทางพระพทธศาสนาคอ การแสดงใหเหนถงเหตและผล

ของการกระท า ดงเชน การทพระพทธองค ทรงทอดพระวรกายใหพระพทธเจาทปงกรเสดจผานเมอครงเปนสเมธดาบส ไดรบการพยากรณวา พระองคจะไดเปนพระพทธเจาในภทรกปน เปนการพยากรณ ดวยพระญาณเฉพาะพระองค ลวงรทง อดต ปจจบน และอนาคต ของกรรม และการใหผลของกรรมชดเจน

สวนการพยากรณในทางโหราศาสตร ใชการโคจรของดาวพระเคราะห และหลกการของวชาโหราศาสตร เปนการคาดคะเน อยางมเหต ผลเชนเดยวกน แตผลทเกดอาจจะไมเทาเทยมกนเพราะ โหราศาสตรไมไดน ากรรม มาเปนปจจยในการพยากรณ

๒.๔ องคประกอบของการพยากรณในพระพทธศาสนา การพยากรณทปรากฏในพระไตรปฎก และคมภรพระพทธศาสนา นน ผทพยากรณคอ

องคสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจา เปนการพยากรณดวยพระญาณ อนประกอบดวย อตตงสญาณ อนาคตงสญาณ ปจจบนนงสญาณ หมายถงการหยงร, ปรชาหยงร ซงมเหตและผลประกอบกน ดงตอไปน

ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๓๙๖/๒๙๒.

๔๘

๒.๔.๒ เหตแหงการบ าเพญพระสมตงสบารม ครบถวนทง ๓๐ ทศ ของพระพทธองค ในการไดมาซงมหาปรสลกษณะ อนเปนลกษณะเฉพาะส าหรบผทจะเปนพระสมมาสมพทธเจา

๒.๔.๓ มนมตมาปรากฏกอนทเหตการณนนจะเกด เชน การเกดบพนมต ๓๒ ประการ พรอมกบการเสดจปฏสนธในพระครรภของพระมารดา

๒.๔.๔ มการถามถงเหตการณทยงไมเกด เชน การทพระเจาปเสนทโกศล ตรสถามถงพระสบนของพระองคเอง

๒.๔.๕ มการชแจง ถงเหตและผลของการพยากรณ ทจะบงเกดขน เชน การทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระองคเอง ตามบพนมตกอนวนตรสร

๒.๕ บทบญญตของพระพทธองคเกยวกบการพยากรณ ในวนยปฎก จลลวคค ขททกวตถขนธกะ วาดวยเรองการเรยนและสอนดรจฉานวชา

ทรงหามภกษเรยน และสอนดรจฉานวชา หากผใดเรยนถอ เปนอาบตทกกฎ และทรงหามการเลยงชพผดทางดวยดรจฉานวชา ดรจฉานวชา หมายถง ศลปวทยาอยางใดอยางหนงนอกพระศาสนา ทไมมประโยชน ค าวา ดรจฉาน ตามความหมาย แปลวา “ไปขวาง” คอ วชาเหลานขวาง หรอ ไมเขากบความเปนสมณะ มไดหมายความวาเปนวชาของสตวเดรจฉาน เพราะฉะนน ถอยค าทพระไมควรพด จงจดเปนดรจฉานกถา คอถอยค าทขวาง หรอขดกบสมณสารป วชาทพระไมควรเกยวของ จงจดเปนดรจฉานวชาทขวาง หรอขดกบความเปนพระ สวนสตวดรจฉานทมชออยางนน เพราะเพงกรยาทไมไดตงตวตรง เดนไปอยางคน แตเอาตวลง เอาศรษะไปกอน เมอไมไดไปตรง กชอวาไปขวาง ในพระไตรปฎกไดปรากฏวามเรองราวเกยวกบเดรจฉานวชา ความวา

๑. พระสมณโคดม ทรงเวนขาดจากการเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชา เชน ทสมณพราหมณผเจรญบางพวก ฉนโภชนาหารทเขาใหดวยศรทธา แลวยงเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชาอยางน คอ ท านายอวยวะ ท านายต าหน ท านาย โชคลาง ท านายฝน ท านายลกษณะ ท านายหนกดผา ท าพธบชาไฟ พธเบกแวนเวยนเทยน…

๒. พระสมณโคดม ทรงเวนขาดจากการเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชา เชน ทสมณพราหมณผเจรญบางพวกฉน โภชนาหารทเขาใหดวยศรทธาแลว ยงเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชาอยางน คอ ท านายลกษณะแกวมณ ลกษณะไมพลอง ลกษณะผา…

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท, หนา ๙๕.

สชพ ปญญานภาพ, พระไตรปฎกฉบบประชาชน, (กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย , ๒๕๓๙) ,หนา ๒๙๑.

ว. ภกขน. (ไทย) ๓/๑๐๓๙/๒๖๓.

๔๙

๓. พระสมณโคดม ทรงเวนขาดจากการเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชา เชน ทสมณพราหมณผเจรญบางพวกฉน โภชนาหารทเขาใหดวยศรทธาแลว ยงเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชาอยางน คอ ดฤกษยาตราทพวา พระราชาจกเสดจหรอไมเสดจ พระราชาในอาณาจกรจกทรงยกทพเขาประชด พระราชานอกอาณาจกรจกทรงลาถอย พระราชานอกอาณาจกรจกทรงยกทพมาประชด พระราชาในอาณาจกรจกทรงลาถอย …

๔. พระสมณโคดม ทรงเวนขาดจากการเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชา เชน ทสมณพราหมณผเจรญบางพวกฉน โภชนาหารทเขาใหดวยศรทธาแลว ยงเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชาอยางน คอ พยากรณวาจกมจนทรคราส สรยคราส นกษตรคราส ดวงจนทร หรอ ดวงอาทตยจะโคจรถกทาง หรอ ผดทาง…

๕. พระสมณโคดม ทรงเวนขาดจากการเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชา เชน ทสมณพราหมณผเจรญบางพวกฉน โภชนาหารทเขาใหดวยศรทธาแลว ยงเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชาอยางน คอ พยากรณวาฝนจะด ฝนจะแลง จะหาภกษาหารไดงาย จะหาภกษาหารไดยาก จะมความสงบรมเยน จะมภย จะมโรค จะไมมโรค การค านวณดวยวธนบนว (มททา) ..

๖. พระสมณโคดม ทรงเวนขาดจากการเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชา เชน ทสมณพราหมณผเจรญบางพวกฉน โภชนาหารทเขาใหดวยศรทธาแลว ยงเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชาอยางน คอ ใหฤกษอาวาหมงคล ฤกษววาหมงคล ฤกษเรยงหมอน ฤกษหยาราง ฤกษรวบรวมทรพย ฤกษใชจายทรพย ท าใหโชคด…

๗. พระสมณโคดม ทรงเวนขาดจากการเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชา เชน ทสมณพราหมณผเจรญบางพวกฉน โภชนาหารทเขาใหดวยศรทธาแลว ยงเลยงชพผดทางดวยเดรจฉานวชาอยางน คอ ท าพธบนบาน พธแกบน รายมนตรขบผ ตงศาลพระภม ท ากะเทยใหเปนชาย ท าชายใหเปนกะเทย ท าพธปลกเรอน พธบวงสรวงพนท …

ในสามญญผลสตร พระพทธองคทรงแสดงศลทง ๓ ชนดวย แตตรสวาเปนศลของภกษในธรรมวนยน ซงมขอทเกยวกบการท านายทายทก ดงน

ในศลอยางใหญ ทรงเวนจากการเลยงชพดวยดรจฉานวชา ไดแก การท านายอวยวะ ท านายต าหน ท านายโชคลาง ท านายฝน ท านายลกษณะ ท านายหนกดผา ท าพธบชาไฟ พธเบกแวนเวยนเทยน พธซดแกลบบชาไฟ พธซดร าบชาไฟ พธซดขาวสารบชาไฟ พธเตมเนยบชาไฟ พธเตมน ามนบชาไฟ พธพนเครองเซนบชาไฟ พธพลกรรมดวยเลอด วชาดอวยวะ วชาดพนท วชาการปกครอง วชาท าเสนห เวทมนตรไลผ วชาตงศาลพระภม วชาหมอง วชาวาดวยพษ วชา

ท. ส. (ไทย) ๙/๒๑-๒๗/๘-๑๐ .

๕๐

วาดวยแมงปอง วชาวาดวยหน วชาวาดวยเสยงนก วชาวาดวยเสยงกา วชาทายอาย วชาปองกนลกศร วชาวาดวยเสยงสตวรอง

จะเหนไดวา พระพทธองคไมทรงสนบสนนใหพระภกษมาฝกใฝ เชอถอ ศกษาเลาเรยนหรอสงสอนใหผอนรตามในวชาเหลาน ทรงเลงเหนวาไมเหมาะกบวตรปฏบตของผทรงศล นอกจากนนแลว พระพทธองคยงมมคตในเรองของฤกษยาม ดงปรากฏในพระสตตนตปฏกขททกนกาย ชาดก เรองนกขตตชาดก ทรงตรสเปนพระคาถาวา

นกขตต ปฏมาเนนต อตโถ พาล อปจจคา อตโถ อตถสส นกขตต ก กรสสนต ตารกาต แปลวา “ประโยชนไดลวงเลยคนโงเขลา ผมวคอยฤกษอย ประโยชนเปนฤกษของ

ประโยชน ดวงดาวจกท าอะไรได” ทรงสอนวาประโยชนทจะพงท านนเปนฤกษของตวประโยชนเองอยแลว การทมวแตรอฤกษทางนกษตรอนขนอยกบกลมของดวงดาวทจะมาใหแสง ท าใหเสยประโยชนทพงจะไดไป ดวงดาวไมมอ านาจในการท าใหบงเกดผล

อกประการหนง ภกษไมพงท านายลกษณะนกขตฤกษ ดงปรากฏในพระสตตนตปฎก ขททกนกายสตตนบาต ตวฏกสตร ความวา “ภกษผนบถอพระพทธเจาวาเปนของเรา ไมพงประกอบอาถรรพต าราท านายฝน ท านายลกษณะ นกขตตฤกษ การท านายเสยงสตวรอง... ทรงใหความส าคญกบการประพฤตด มากกวาฤกษทางนกษตรทด การประพฤตสจรตทงทางกาย วาจา ใจ เปนเครองประกนไดวานนเปนฤกษทดอยในตว ไมตองอาศยดวงดาว ดงปรากฏใน องคตตรนกาย ตกนบาต สปพพณหสตร พระพทธองคตรสวา

ภกษทงหลาย สตวเหลาใดประพฤตสจรต ดวยกาย ดวยวาจา ดวยใจ ในเวลาเชานน กเปนเวลาดของสตวเหลานน …กลางวน…เยน...กเปนเวลาด กายกรรม วาจากรรม มโนกรรม ความปรารถนาของทาน เปนประทกษณ เปนฤกษด มงคลด แจงดรงด ขณะด ครด และเปนการบชาอยางดในพรหมจารทงหลาย คนท ากรรมอนเปนประทกษณแลวยอมไดประโยชนอนเปนประทกษณ ทานทงหลายจงเปนผมประโยชนอนไดแลวถงซงความสขงอกงามในพระศาสนา เปนผหาโรคมได ส าราญกายใจ พรอมดวยญาตทงปวงเทอญ

ข. ชา.(ไทย) ๕๖/๔๙/๔๙ .

จกเทพ ร าพงกจ, “การศกษาเชงวเคราะห ทรรศนะของพทธปรชญาเถรวาททมตอโหราศาสตรใน

ยคปจจบน ”, สารนพนธศาสนาศาสตรมหาบณฑต , (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหามกฎราชวทยาลย , ๒๕๔๑), หนา ๗๗.

ข.ส.อ. (ไทย) ๔๗/๔๒๑/๘๓๐.

อง.ตก. (ไทย) ๓๔/๕๙๕/๕๙๑-๕๙๒.

๕๑

เรองของฤกษ ทแปลตามศพท ในความหมายทางโหราศาสตรคอ คราว หรอเวลา ทเหมาะสม เปนชยมงคล เพอประกอบกจการงานตางๆ เพอความสข ความส าเรจผล ความเจรญใหไดตามความตองการนนๆ แบงเปน ฤกษบน คอเวลาซงเหมาะเปนชยมงคลทางเบองสง กลาวถงการโคจรของพระจนทร ผานกลมดาวนกษตรตางๆ ถอเวลาเปนหลก ก าหนดต าแหนงดาวเคราะหสงกระแสอทธพลซงเปนก าลงโดยตรงจากดาวเคราะหเหมอนกบเวลาทเกด จากแสงอาทตย ทางโหราศาสตรก าหนดไวเปน ๙ ฤกษ คอ ๑) ทลทโท ๒) มหทธโน ๓) โจโร ๔) ภมปาโล ๕) เทศาตร ๖) เทว ๗) เพชฌฆาต ๘) ราชา ๙) สมโณ กระแสของพลงงานทสมดลกนระหวางการโคจรของพระจนทรผานกลมดาวนกษตรนนๆ ในวน เวลา ทก าหนด กจะสงผลด ความวฒนาในสงทเรมประกอบการ

วชาทวาดวยการใชนกษตรในอนเดย มการกลาวถง เรอง ของ “มหรตะ ” คอ การค านวณหาเวลาทเหมะสมภายในนกษตรฤกษเพอประกอบกจการตางๆ ใหเกดมงคลเชนกนเพราะคมภรในศาสนาพราหมณคอ คมภรพระเวทมวชาทเกยวกบดวงดาวคอ “โชตย” ทพราหมณตองศกษาถงเรองของดาวนกษตร และผลทจะเกดขน ก าหนดตามวน เวลา ซงคอนขางมอทธพล ตอความเปนอยของชาวอนเดยในสมยนน เนองจากพราหมณเปนวรรณะเดยวทถกยกยองใหเปน ผทตดตอกบเทพเจาได สามารถบอกมงคลใหกบผคนได

ศาสนาพทธบงเกดขนมาทามกลางกระแสความเชอถอในองคเทพเจา และพราหมณเปนผทควบคม ใหค าปรกษา ใหการสงสอนวชาความรตางๆ กบชนชนปกครองหรอ เหลา กษตรย

ดงนนการสงสอนของพระพทธองคในหลกการของพระพทธศาสนา จงตองทรงแสดงใหเหนถงความแตกตางในดานความเชอ เพอเปนการเพมมมมองใหมากขน เชน ในเรองของมงคล ทางโหราศาสตรจะยดดาวนกษตรเปนตวแสดงผล สวนในทางพระพทธศาสนา พระพทธองคตรสวา “ผใดไมถอมงคลตนขาว ไมถอ อกาบาตร ไมถอความฝน ไมถอลกษณะดหรอชว ผนนชอวาลวงพนโทษแหงการถอมงคลตนขาวครอบง ากเลสเครองประกอบสตวไว ในภพทเปนคกนยอม ไมกลบมาเกดอก”

นอกจากนน พระพทธองคยงทรงแสดงบทมงคลสตร อนเปนบททน ามงคลมาสผปฏบตอยางดยง ๓๘ ประการ สวนในเรองของวตถมงคล อนหมายถง สงทเกยวพนกบพระภกษ และผคน

สงโต สรยาอารกษ, โหราศาสตรไทยชนสง การใหฤกษ การค านวณดวงพชยสงคราม, (กรงเทพฯ : โรงพมพเลยงเชยงธรรมประทป, ม.ป.ป.), หนา ๑๗๕-๒๐๕.

รตน นามะสนธ , มหรตะ (วธการใหฤกษในการประกอบกจการตางๆ) , (กรงเทพฯ : โรงพมพ ศวาศรม, ๒๕๐๙ ), หนา ๗-๑๕.

ข.ชา.อ. (ไทย) ๕๙/๘๗/๑๐๓.

๕๒

น ามาบชา เพอเปนมงคลกบตนเองนน เชนกรณมการปผา เพอใหภกษเหยยบเพอเปนมงคล เมอภกษไมยอมเหยยบ ชาวบานจงเสยใจและตเตยน พระพทธองคจงทรงอนญาตภกษทงหลายใหเหยยบผาได เมอชาวบานขอรอง เพอเปนมงคลแกพวกเขา พทธานญาตนท าใหพระสงฆผอนปรนตามความประสงคของชาวบานเกยวกบพธกรรม และสงทเรยกวา วตถมงคล แตกตองอยในความระมดระวงไมใชเปนเครองเลยงชพ อนเปนขอหามทพระพทธองคทรงบญญตไว

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) ไดอธบายไววา มงคลเปนคนละอยางกบเรองปาฏหารย มงคลมทมาหลายแง เชน อาจเชอวาบคคลหรอ สงทใหมงคล อาจมความศกดสทธมอ านาจพเศษ ในตนเอง อาจเชอวาบคคลหรอสงนนเปนสอหรอทางผานของอ านาจศกดสทธทเรนลบอยตางหาก หรอ อาจเชออยางประณตขนมาอกวา บคคลหรอสงนนทรงไวซงคณธรรมความดงาม ความสข ความบรสทธ จงเกดเปนความศกดสทธหรอเปนมงคลขนมาในตวเอง มงคลนมสวนเกยวของอย ในเรองดรจฉานวชาไมนอย เพราะคนเหนดรจฉานวชาบางอยางเปนทมาของมงคล ดรจฉานวชานนถาภกษใชเปนเครองเลยงชพแสวงหาลาภ กเปนมจฉาชพ จดเปนความบกพรองดานศล

สกขาบททเกยวกบการพยากรณทปรากฏในพระไตรปฎกอนเปนพทธานญาตใหพระภกษศกษา ไดแก

๑. ทรงอนญาตใหภกษเรยน ปกขคณา คอการเรยนปฏทนทางจนทรคต เพอประโยชนในการนบวนลงอโบสถสวดปาฏโมกข

อกประการหนง เมอชาวบานถามภกษทก าลงเทยวบณฑบาตอย ถงดถแหงปกษ (หรอ วนขน-แรม) ภกษทงหลายไมทราบ ชาวบานจะเพงโทษตเตยน ดงนน พระพทธองคจงทรงใหภกษเรยน ปกขคณา เพอทจะไดทราบต าแหนงของดวงจนทรบนทองฟา แตพระพทธองคไมไดทรงอนญาตใหน าต าแหนงของดวงจนทร และนกษตรฤกษทดวงจนทรครอบครองอยมาเปนอปกรณในการท านายทายทก อยางในวชาโหราศาสตร

๒. ทรงอนญาตใหภกษทอยปาเรยนทางนกษตร ในวนยปฏก จลวรรค ทตยภาค อารญกวรรค แสดงไววา ภกษมากรปดวยกนอยในปา

ไมรทางนกษตร ไมรทศตางๆ พวกโจรพากนไปทนน ไดถามภกษเหลานนวา วนนประกอบดวยฤกษอะไร นเปนทศอะไร ภกษตอบไมไดจงถกโจรทบต พระพทธองคจงทรงบญญตวตรของภกษผอยปา ใหพงเรยนทางนกษตรทงหมดหรอบางสวนไว และพงเปนผฉลาดในทศ หมายถง ให

ว.จ. (ไทย) ๙/๑๒๔/๔๗.

พระธรรมปฎก(ป.อ. ปยตโต), พทธธรรม ฉบบปรบปรงและขยายความ, หนา ๔๗๕.

ว.ม. (ไทย) ๖/๑๗๗/๔๕๐-๔๕๑.

ว.จ. (ไทย) ๙/๔๒๘-๔๒๙/๓๕๐-๓๕๒.

๕๓

พระภกษผอยปามความรในเรองของดาวนกษตรทบอกฤกษในแตละวน เพราะชาวบานมกหวงพงพระภกษในการประกอบการมงคล รวมถงการใชทศใหเกดประโยชนวา ไปสทศใดจะประสบความส าเรจ เปนมงคล

๒.๖ สรป จากการศกษาแนวคดของการพยากรณ ในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท มประเดน

ทนาสนใจเกยวกบการพยากรณคอ ศาสนาพราหมณ และพราหมณ เปนบรบทส าคญในศาสตรของการพยากรณ การประกอบพธ มอทธพลในการด าเนนชวต ตงแตบคคลชนปกครองคอ กษตรย จนถงบคคลธรรมดา ความรทพราหมณศกษามาจาก คมภรพระเวท ทไดรบการยกยองวาเปนคมภรทเกาแกทสดในโลก พระพทธศาสนา อบตขนมาเพราะการทพระองคทรงตรสรในอรยสจ ๔ อนเปนหนทางของการพนทกขอยางแทจรง ดงนน การพยากรณทเกยวของกบพระพทธองค จงไมมหลกวชา แตเปนการหยงรโดยพระญาณ การท านาย การคาดการณ โดยพระพทธเจาพระองคกอนๆ หรอจากการพยากรณโดยพระองคเองนน เปนผลมาจากพระบารมทพระองคทรงบ าเพญและสงสมมาเปนระยะเวลายาวนาน สวนการพยากรณของพราหมณนน ใชหลกวชาทปรากฏในคมภรพระเวท ดงนนพราหมณ และ พระภกษแหงพระพทธศาสนา จงมบทบาทตอสงคมในสมยพทธกาล ตางกน พระพทธองคจงทรงบญญตหามในสงทไมเหมาะกบสมณสารปพงกระท า และทรงมพทธานญาตใหกระท าเฉพาะสงทไมขดตอความเปนสมณะ เพราะชาวบานหวงพงพระภกษ ในดานความร และความเปนอย เพอความมนใจและสบาย ใจในการใชชวตประจ าวน เนองจาก คนอนเดยในสมยนน ยงคงอยภายใตอทธพลของศาสนาพราหมณซงยกทกอยางใหเปนเรองของเทพเจาบนดาลใหเกดขน ทงความด ความยงยน เปนศภมงคล และความตกต าเสยหาย อนเปนอวมงคล คนจงมหนาทท าใหเทพเจาพงพอใจจงจะไดรบสงทดตอบแทน ในขณะทพระพทธองคทรงสงสอนใหเขาใจในเรองของกรรม คอการกระท าของบคคล ท าสงใดกไดรบผลเชนนน ทกสง ทกอยาง มการเกดขน มการด ารงอย และมการสนสลายไป เปนธรรมดา

บทท ๔

ความสอดคลองของการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท และวชาโหราศาสตรไทย

การศกษาในหวขอน จะเปนการน าเสนอเกยวกบความสอดคลองของการพยากรณใน

พระพทธศาสนาเถรวาทและวชาโหราศาสตรไทย โดยจะน าเสนอใน ๔ หวขอ (๑) ความสอดคลองในดานความเชอ (๒) ความสอดคลองดานคณธรรม (๓) ความสอดคลองดานจรรยาบรรณ (๔) ความสอดคลองดานการพยากรณ (๕) ทรรศ นะตอการพยากรณในพระพทธศา สนาและโหราศาสตร (๖) ประโยชนทรบจากโหราศาสตร แสดงรายละเอยดในแตละหวขอดงตอไปน

๔.๑ ความสอดคลองในดานความเชอ จากการทไดศกษามาความเชอ เปนสวนหนงทชวยตอบสนองความตองการทางดาน

จตใจของมนษย ชวยใหมนษยมความสบายใจ และมความมนคงทางจตใจในภาวะทตองเสยง หรอมความไมแนใจในการตดสนใจ จงตองหาสงทยดเหนยว ความเชอในระดบพนฐานของมนษย คอความเชอในศาสนา และความเชอในการพยากรณ ดงนน จงแบงความเชอออกเปนสองลกษณะ คอความเชอทางพระพทธศาสนา และความเชอทางโหราศาสตรทจะแสดงใหเหนความสอดคลองและความแตกตางดงน

๙๘

ตารางท ๔.๑ แสดงความสอดคลองและความแตกตาง

ระหวางความเชอทางพทธศาสนากบความเชอทางโหราศาสตร

ความเชอทางพระพทธศาสนา ความเชอทางโหราศาสตร

ก. เชอในกรรม และการใหผลการพยากรณ มทมาจากเหตแหง การกระท า มการสงผลของการกระท า ทงด และ ไมด เชน การบ าเพญบารมของพระพทธองคอยางตอเนองสงผลใหไดเปนพระพทธเจา

ข. เชอในกศล คอการท าด ไมวาเวลาใดกเปนมงคลทงนน ประโยชนขนอยทผกระท าไมตองรอฤกษ ไมเชอเรองฤกษยาม

ค. เชอในอรยสจ ๔ ความจรงอนประเสรฐทเปนหนทางของการพนทกข

ง. เชอในความไมประมาท

ก. เชอในหลกการของโหราศาสตรการพยากรณมทมาจากการโคจรของดวงดาว ผลมทงด และไมด ในชวงเวลานน หลกเลยงไมไดแตปองกนได

ข. เชอในฤกษ คอเวลาทดมาชวย

สงเสรมใหเกดมงคลกบชวตและกจการทท า แกไขอปมงคล

ค. เชอในผลของการพยากรณ ซง

อาจจะเกดขนหรอไมเกดขน แตเปนการเตรยมพรอมทจะรบกบสถานการณนนได อยางมสต

ง. เชอในความไมประมาท รปของดวงชาตาทตงขนจะบอกถงขอบกพรอง และขอทด เปนการปองกนทางทเสย เชน ในพนดวงมอบตเหต ใหระวงมสต ไมประมาทตอการเกดอบตเหต

จากทกลาวมาแสดงใหเหนวา ความเชอจะตองมเหตผลทมาประกอบในเรองนน เชน

ความเชอในศาสนา ทกศาสนา จะมบทบญญตทคลายกนอยขอหนงคอการเปนคนดไมท าใหคนรอบขาง หรอสงคมเดอดรอน องคศาสดาประจ าทกศาสนา จะมค าสงสอน ใหศาสนก ชนประพฤตตนด ท าด คดด มเมตตา กรณา ตอกน ถาใครไมประพฤต ปฏบตตนตามทวางไว กจะกลายเปน

๙๙

บคคลทไมมใครคบหาดวย การกระท าของเขากลายเปน บาป อกศล ไมกอใหเกดผลดทงตนเอง และผอน ศาสนาพทธเปนศาสนาทสอนใหปฏบตเอง เรยนรเอง ไมไดสอนใหเชออยางเดยว พระพทธองคทรงแสดง เรองความเชอ และการปลงใจเชอ เอาไวในกาลามสตร ๑๐ ประการ ดงน

๑. มา อนสสเวน อยาปลงใจเชอดวยการฟงกนตามมา ๒. มา ปรมปราย อยาปลงใจเชอดวยถอสบกนมา ๓. มา อตกราย อยาปลงใจเชอดวยเลาลอ ๔. มา ปฎกสมปทาเนน อยาปลงใจเชอดวยอางต าราหรอคมภร ๕. มา ตกกเหต อยาปลงใจเชอเพราะตรรกะ ๖. มา นยเหต อยาปลงใจเชอเพราะการอนมาน ๗. มา อาการปรวตกเกน อยาปลงใจเชอดวยตรกตรองตามแนวเหตผล ๘. มา ทฏฐนชฌานกขนตยา อยาปลงใจเชอเพราะเขากนไดกบทฤษฏทพนจไว ๙. มา ภพพรปตาย อยาปลงใจเชอเพราะมองเหนรปลกษณะวานาเปนไปได ๑๐. มา สมโณ โนครต อยาปลงใจเชอวาสมณะนเปนครของเรา จะเหนไดวา พระพทธองคทรงสอนใหมวจารณญาณในการตรกตรองยอมรบความร

หรอยอมรบทฤษฎใดๆ กตามตองอาศยเหตผล และความมสต อยาหลงเชอ โดยเพยงเพราะเหตปจจยเหลาน

ลกษณะการพจารณา ทฤษฎดานความรทางดานเหตผล ตามพทธศาสนาเถรวาท คอ “โยนโสมนสการ ” หมายถงการท าไวในใจโดยแยบคาย ม ๔ ประการ

๑. อบายมนสการ การคดหรอพจารณาโดยอบาย คอคดอยางมวธทจะเขาถงความจรง ๒. ปถมนสการ การคดตอเนอง เปนทาง มล าดบ ขนตอน ๓. การณมนสการ คดตามเหต คดคนเหต คดตามเหตผล ๔. อปปาทกมนสการ คดใหเกดผล คอใชความคดใหเกดผลทพงประสงค คดใหเกด

กศลธรรม หลกการทง ๔ ขอนเปนองคคณอนประเสรฐทจะท าใหบคคลรจกทจะน าไปใชในการหา

เหตผลประกอบกบความรทมอยหลากหลาย เพอกอใหเกดผลทดในการกระท าใหเกดประโยชนสขทกอยาง จะเหนไดวา โดยธรรมชาตของมนษย ในบางครงจะขาดความมนคงทางจตใจ เพราะมความหวนเกรง ความกลว ในสถานการณขางหนา ในอนาคตทไมสามารถมองเหนได นอกจาก

อง.ตก.(ไทย) ๒๐/๕๐๕/๒๔๑.

พระธรรมปฎก (ป .อ. ปยตโต) , พจนานกรม พทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม , พมพครงท ๑๐, (กรงเทพฯ : บรษท สอตะวน จ ากด, ๒๕๔๕), หนา ๖๙.

๑๐๐

การคาดเดา ดงนน มนษยจงหาทางลดทอนความหวาดหวนนนใหนอยลง เตมความเขมแขงและมนคงทางจตใจใหมากขน เพอจะไดมความกลาทจะกาวเดนไปสหนทางนน

พระยาบรรกษเวชการ กลาวในเรองความเชอ และไมเชอในวชาโหราศาสตรไววา ในเบองตนไปเขาใจเสยวา ดาวเคราะหนนมอทธพลทจะบนดาลใหเจาชาตาประสบโชคด และ โชครายได ความเปนไปในชวตของมนษยยอมขนอยกบอทธพลของดวงดาวทงสน ไมมทางทตนจะหลกเลยงได ไมวาในทางด หรอทางรายกตาม เมอมความเขาใจเชนนแลว ฝายทเชอจนเกนไป กจะปลอยชวตใหเปนไปตามยถากรรม ไมขวนขวายทจะฉวยโอกาสเมอโชคอ านวย และไมพยายามหลกเลยง หรอแกไขเหตรายทจะเกดขนใหบรรเทาลง ถอเสยวาไมมอะไรจะชวยได เพราะดวงดาวบงคบมาใหเปนเชนนน ฝายทไมเชอกเหนเปนเรองเหลวไหล ดวงดาวจะมามอทธพลเหนอชวตมนษย ถงกบบนดาลใหเปนไปไดตางๆ นน ไมนาจะเปนไปได เพราะถาเปนเชนนนจรง มนษยเราจะตองพยายามท ากจการงาน หรอ วงเตน คาขาย หรอประกอบการอาชพท าไมกน เมอดวงดาวบนดาลไดแลว ถงคราวโชคด กควรจะไดมาเอง โดยไมตองวงเตนหรอขวนขวายใหเสยเวลา หรอเมอถงคราวโชคราย กไมมอะไรจะท าใหกลายเปนอนไปได จะตองเปนไปตามโชคนนๆ ซงตามทเปนจรงหาไดเปนเชนนนไม โชคดหรอรายของเราอยทการกระท าของเราตางหาก คอ ถาเขาท าด โชคดจะเกดแกเขา ถาท าชว โชครายกจะเกด หาใชเกดเพราะอทธพลของดวงดาวไม...

ความจรง การใชต าแหนงของดวงดาวในทองฟามาเปนหลกในการท านายดวงชาตาของบคคล และการพยากรณโชคเคราะหตางๆ นน หาใชความหมายวา ดวงดาวนนมอทธพลดลบนดาลใหเจาชาตาเปนไปดงนนไม หากความหมายเพยงวา ดวงดาวเหลานนเปนเครองชถงวาสนา และโชคชาตาของเจาของดวงชาตานนๆ เทานน เจาของดวงชาตายอมมอ านาจอสระทจะปรบปรงตนเอง หรอกระท าตนใหเปนผลด หรอรายแกตน ตอไปอกไดเสมอ ตามหลกเขาแบงดวงชาตาบคคลออกเปน สองสวน คอ ดวงก าเนด สวนหนง และ ดวงจร อกสวนหนง ส าหรบดวงก าเนดนน ถอวาเปนดวงทแสดงถงผลกรรมเดมของเจาชาตาทท าไวแตชาตกอน เมอมาเกดในชาตนจะตองด าเนนชวตไปตามผลกรรมทท าไวนน โดยแสดงออกทางดวงก าเนดวาเจาชาตาจะตองมาเกดในสถานะอยางไร มรปรางลกษณะอยางไร มวาสนาเพยงใด จะตองด าเนนชวตไปในทางใด การด าเนนชวตจะเปนไปโดยราบรนหรอตอส ฟนฝาอปสรรคมาก นอย เพยงไร เหลาน เปนตน ส าหรบดวงจรนน แสดงถงเหตการณทอาจเกดขนในชวตของเจาชาตาตามระยะเวลาทดวงดาวจะชให แตเหตการณนนๆ ไมจ าเปนตองเกดขนเสมอไป ยอมผนแปรไปได ถาหากเจาชาตาใชอ านาจอสระทตนมอยด าเนนการ หรอปฏบตตนใหเปนไปในทางทชอบทควร และจะเกดประโยชนแกตนตอไป โดยหลกดงกลาวนจะเหนไดวา โหราศาสตรนนเปนเครองชลกษณะของบคคลผเปนเจาของดวงชาตา และชแนวทางทพงปฏบตในการด าเนนชวตของตนใหเหมาะสมกบกาลเวลาและ

๑๐๑

สถานการณทจะเปนคณประโยชนแกตน และครอบครว ตลอดจนความสมพนธกบผอนใหไดผลดเปนส าคญ เมอเขาใจเชนนแลว การศกษาวชาโหราศาสตรกนบวาเปนประโยชนอกประการหนง

ความสอดคลองทบงเกดขน ในระบบความเชอ นนเมอแยกพจารณาจะสรปไดดงน ความเชอทางพระศาสนา จะน าไปสประโยชนสงสดของชวต คอการเขาใจในอรยสจส

ประการอนเปนหนทางสายเอกทจะพนจากความทกขทแทจรง ความเชอทางโหราศาสตร จะชวยใหมสต ในการด าเนนชวต ใหเหมาะสมตามกาลเวลา

ไมประมาท ตามขอความของพระยาบรรกษเวชการวา “ดวงดาวเปนแผนทชวต แตเจาของดวงชาตา มอ านาจทจะปรบปรงแกไข ใหบงเกดประโยชนได” ดงนนถาความเชออยบนรากฐานทด มเหตผล ไมงมงาย เขากบหลกธรรมทางพระพทธศาสนา กจะมประโยชนอยางยง

ขอความทไดจากการสมภาษณ พระศรคมภรญาณ รองอการบด มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เมอวนท ๖ ธนวาคม ๒๕๕๔ ทานไดใหความเหนในเรองเกยวกบความเชอไววา

“ตองดตามเหตผล วาทเขาท านาย มานนเขาให เหต ผล เชนไร ใชวชา หรอ ใชทฤษฎ ใชหลกการอะไร มาสนบสนนการพยากรณนน ตองมสต ในการรบฟง อยางทไดบอกแลวทกอยางม เหต เปนตวก าหนด มการกระท าของเราเอง มกรรมอนเปนของเราเอง ในทางพระพทธศาสนา ไดกลาวไววา กรรมนนเปนทายาท ยอมสงผลมาใหเสมอทงกรรมด และกรรมไมด ถาใชชวตอยางมเหตผล มสต กสามารถจะผานพนปญหา และอปสรรคตางๆ ไปได”

๔.๒ ความสอดคลองดานคณธรรม ในทางพระพทธศาสนาหลกของคณธรรม คอการประพฤตด การปฏบตกรรมดทกลาวไวในบทท ๒ ขอขยายความใหชดเจนดงน ในทางพระพทธศาสนามการพจารณาในเรองของกรรม ชนดของกรรม และการใหผลของกรรม เนองดวยกรรม เปนเรองของมนษยโดยตรง มนษยเปนผกระท า เปนผปรงแตงกรรม และกรรมเปนเครองปรงแตงวถชวต โชคชาตาของมนษย สาระส าคญของกรรม คอ เจตนา

กรรม = การกระท า +เจตนา อนเปนตวน า บงช และก าหนดทศทางแหงการกระท าทงหมดของมนษย

บรรกษเวชการ , หลกโหราศาสตรทวไป มลฐานของโหราศาสตรและประโยชนของการศกษาโหราศาสตร มรดกแหงโหรสยาม สมาคมโหรแหงประเทศไทย, (กรงเทพฯ : มตรสยามการพมพ , ๒๕๓๕) , หนา ๔-๕.

๑๐๒

กรรม = สงขาร สภาพทปรงแตงจต องคประกอบหรอคณสมบตตางๆ ของจต มเจตนาเปนตวน าปรงแตงใหจตด หรอชว ผลคอการแสดงออกทางกาย วาจา เปนกรรมแบบตางๆ ดงนน สงขารกคอเจตนาทงหลายนนเอง

กรรม= การกระท า การพด การนกคด มการแสดงออกใหเหนทาง กาย วาจา และมผลปรากฏ ออกมาใหเหนทงในปจจบนทกระท า สบเนองตอไปถงอนาคต ถามองยอนกลบไปถงอดตผลของการกระท าครงกอนๆ เปนเหตใหปรากฏผลในทางด หรอทางเสอม เพราะอดตเปนรากฐานของปจจบน และ ปจจบนเปนรากฐานของอนาคต ดงพทธพจนทกลาวไววา

ภกษทงหลาย ธรรม ๒ ประการน เปนเหตใหเดอดรอน สองประการคออะไร ? บคคลบางคนในโลกน เปนผมไดท าความดงามไวมไดท ากศล มไดท าบญซงเปนเครองตอตานความขลาดกลวไว ท าแตบาป ท าแตกรรมหยาบชา ท าแตกรรมรายกาจ เขายอมเดอดรอนวา เราไมไดท ากรรมดงามดงนบาง วาเราไดท าบาปไวดงนบาง

กศลกรรม และ อกศลกรรม เปนธรรมะทเปนผลของการท าความดและความชว พจารณาไดดงน

กศลธรรม สงทไมมโทษ มวบากเปนสข ไมเปนสงเศราหมองแหงจต เปนสภาวะทด เปนบญในสมมาทฏฐสตร พระสารบตรกลาวไววา กศล คอกศลกรรมบถ ๑๐ ไดแก เจตนาทละเวนอกศลดงนน แกนแทของกศล คอ อโลภะ อโทสะ อโมหะ สวนแกนแท ของอกศลคอ โลภะ โทสะ โมหะกศลกรรมบถ ๑๐ แบง ออกเปน กายกรรม ๓ วจกรรม ๔ มโนกรรม ๓ ดงน

ก. กายกรรม ๓ คอ ๑. เวนจากการฆาสตว ๒. เวนจากการลกทรพย ๓. เวนจากการประพฤตผดในกาม

ข. วจกรรม ๔ คอ ๑. เวนจากการพดเทจ ๒. เวนจากการพดสอเสยด ๓. เวนจากการพดค าหยาบ ๔. เวนจากการพดเพอเจอเหลวไหล

ส .ข. (ไทย) ๑๗/๑๒๒/๗๙, วสทธ.(ไทย) ๓/๑๒๐, ๑๒๕.

ข.อต. (ไทย) ๒๕/๒๐๘-๙/๒๔๘-๙.

ม.ม.อ. (ไทย) ๑๒/๕๒๐.

๑๐๓

ค. มโนกรรม ๓ ๑. เวนจากการเพงโทษผอน ๒. เวนจากพยาบาท ๓. เวนจากการประพฤตผด

ประเภทของกรรมในพระไตรปฎก จดเปน ๔ ค ๑. กรรมด ามวบากด า ๒. กรรมขาวมวบากขาว ๓. กรรมทงด าและขาว มวบากทงด าและขาว ๔. กรรมไมด าไมขาว มวบากไมด าและขาว กรรมใหผลตามน าหนก ๑. ครกรรม หมายถง กรรมหนก มทงสองฝาย คอ กศลกรรมและอกศลกรรม

- ฝายกศล ไดแก รปฌาน ๔ (ภาวะจตทเพงรปธรรมเปนอารมณ) และ อรปฌาน ๔ (ภาวะจตทเพงอรปธรรมเปนอารมณ)

- สวน ฝายอกศลกรรม ไดแก อนนตรยกรรม ๕ ไดแก ฆาบดา, ฆามารดา, ฆาพระอรหนต, ท ารายพระพทธเจาจนถงพระโลหตหอ, ท าลายสงฆใหแตกแยกกน

๒. อาสนนกรรม หมายถง กรรมทท าเมอใกลตาย กรรมทท าเมอคราวใกลตาย แลวผกระท าระลกไดในขณะจตสดทายเมอใกลตาย หากครกรรมไมม กรรมนจะใหผลกอนกรรมอน ทานเปรยบเหมอนโคแกยนอยปากคอก เมอนายโคบาลเปดประตออก ยอมออกจากคอกกอนโคอน แตเนองจากมก าลงนอย เมอเดนไปไดหนอยโคตวอนทมก าลงมากกวา ยอมจะเดนแซงออกหนาไป

๓. พหลกรรม หรออาจณกรรม หมายถง กรรมทท ามากครง เชน บคคลกระท าความดหรอความชวเปนอาจณ คอ มากครง ท าบอยๆ หากครกรรมและอาสนนกรรมไมม กรรมนจะใหผล กอนกรรมอน

๔. กกตตกรรม หมายถง กรรมสกวาท า เปนกรรมทท าโดยเจตนาทออน หรอรเทาไมถงการณ เชน ตองการทจะหลอกเพอนทกลวผ และเพอนนนเกดตกใจหวใจวายตายโดย ทคดไมถง ถาเปนกฎหมายอาญาถอวา เปนการฆาคนตายโดยไมเจตนา แตเปนเจตนาประทษรายจตใจของเขาใหไดรบความหวาดกลวเทานน หากครกรรม อาสนนกรรม และอาจณกรรมไมม กรรมนจะใหผล นบวาเปนกรรมทมน าหนกเบานอยทสด

พระธรรมปฎก (ป .อ.ปยตโต) , พทธธรรมฉบบ ขยายความ , พมพครงท ๗ , (กรงเทพฯ : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๑), หนา ๒๒๐.

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรม, หนา ๒๔๙-๒๕๐.

๑๐๔

การพยากรณดวงชาตากคอการอานแผนทกรรม ผทใหค าพยากรณ จงตองประกอบดวยคณธรรม ในทางพระพทธศาสนาผทใหการพยากรณคอพระพทธเจาผทรงคณธรรมอนประเสรฐ สวนในทางโหราศาสตรผทค าพยากรณ คอ นกพยากรณ โหราจารย และหมอด ซงตองประกอบดวยคณธรรม จดเปนการสอดคลองในดานคณธรรม ตามตารางดงตอไปน

ตารางท ๔.๒ การสอดคลองดานคณธรรม

ระหวางคณธรรมทางพทธศาสนากบคณธรรมทางโหราศาสตร

คณธรรมทางพระพทธศาสนา คณธรรมทางโหราศาสตร

ก. ผพยากรณ พระพทธเจาผทรงคณธรรม ข. หลกธรรมทางพระพทธศาสนา สอนใน

เรองของกรรม และการสงผลของกรรม ค. เรองของความเชอทมหลกของ

โยนโสมนสการคอ อบายมนสการ คอ คดอยางมวธทจะเขาถงความจรง , ปถมนสการ การคดตอเนอง เปนล าดบ เปนขนตอน , การณมนสการ คดตามเหตผล, อปปาทกมนสการ การใชความคดใหเกดผลทพงประสงค คดใหเกดกศลธรรม

ก. ผพยากรณ คอ โหราจารย ควรมความรทถกตองในวชาโหราศาสตร เพอเปนขอมลทถกในการพยากรณ

ข. มหลกธรรมทางพระพทธศาสนา เชนหลกของสงคหวตถ ๔ ทประกอบดวย ทาน, การเจรจาออนหวาน, การบ าเพญประโยชน, การวางตนสม าเสมอ

ค. ไมยดในผลประโยชน ลาภสกการะเปนใหญควรมพรหมวหาร ๔ คอ เมตตา,กรณามทตา, อเบกขา

จากขอความทท าการสมภาษณ ทานพระครสนทรสทธการ: (สคนธ สคนธธโร) ผชวย

เจาอาวาสวดราชสทธาราม ทานเปนผค าณวน ปฏทนโหรประจ าป ตามคมภรสรยยาตร วนท ๑๖

๑๐๕

มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๕ เวลา ทานไดใหความเหนเกยวกบความสอดคลองในดานคณธรรมและจรรยาบรรณไววา

“วชาพยากรณ มประโยชนทจะชวยสงคมไดมากถาผทศกษามคณธรรม มจรรยาบรรณของ โหราจารย ยอมแนะน าสงทด เปนประโยชนในการด าเนนชวต แกไขสงทผดพลาด จากการทไดเหนรปดวงชาตาของแตละบคคล แตทกอยางตองอยในหลกเกณฑทถกตอง อยางตวอาตมา กใชความรนในการประสานประโยชนกบชมชน ทจงหวดนครปฐม จนสามารถกอตงโรงเรยนสคนธรวทย บนผนทดนทเปนมรดกจากโยมแม เปนโรงเรยนทมความเจรญกาวหนาตลอดระยะเวลา ๕ ปทผานมา กลบตร กลธดา ไดประสพความส าเรจท าชอเสยงใหกบชมชนมากมายนอกจากนนวชาโหรศาสตร ยงเปนการเตอนสตใหยอมรบในเหตการณทงด และรายทเกดขนในชวตมแผนการเตรยมพรอมมากขน”

๔.๓ ความสอดคลองดานจรรยาบรรณ จรรยาบรรณ คอ ความประพฤตทควรประพฤตในหมคณะเดยวกน เชน ในหมของ

พระสงฆ กตองมจรรยาบรรณของพระภกษ ในอาชพแพทย กตองมจรรยาบรรณของพวกแพทย ในอาชพหมอด กตองมจรรยาบรรณของอาชพน จะเหนความเหมอนและแตกตางดงน

ตารางท ๔.๓ แสดงจรรยาบรรณทางพทธศาสนา และจรรยาบรรณทางโหราศาสตร

จรรยาบรรณทางพระพทธศาสนา จรรยาบรรณทางโหราศาสตร

ก. หลกของอรยมรรค หนทางอนประเสรฐ ๘ประการจดไวเปนหมวดดงน หมวดของศล คอ สมมาวาจา, สมมากมมนตะ, สมมาอาชวะ หมวดของสมาธ คอ สมมาวายามะ , สมมาสต, สมมาสมาธ หมวดของปญญา คอ สมมาทฏฐ ,สมมาสงกปปะ

ก. ตองมความรทางโหราศาสตรอยางถกตอง มสมมาวาจาในการใหค าพยากรณ ตามหลกของวชาโหราศาสตร คอ ไมพยากรณความตาย ไมพยากรณความเหมาะสมของคครอง ไมพยากรณดวงชาตาของเดกทารก

๑๐๖

ตารางท ๔.๓ (ตอ)

จรรยาบรรณทางพระพทธศาสนา จรรยาบรรณทางโหราศาสตร รวม ๓ หมวด คอ การไมท าบาปทงปวง, การท าแตความด และการท าจตใจใหสะอาด บรสทธ คอหวใจของพระพทธศาสนา

ข. พระพทธองคไมสนบสนนใหเชอ, ศกษา หรอเลยงชพ ดวยวชาเหลาน เพราะไมเหมะกบสมณะสารป

ค. หลกของปฏจสมปบาท คอความเปนปจจยแหงธรรมทงหลาย ทเกดขน เปนเหต สบเนองกนไป

ข. มสมมาอาชวะ คอ การเลยงชพดวย

ความสจรต ไมใชวชานในทางผดศลธรรม

ค. การโคจรของดาวพระเคราะห ณ เวลาขณะนนท าปฏกรยากบเรอนชาตาท าใหเกดเรองราว

เทพย สารกบตร กลาวไววา “อนงการทจะบ าเพญตนเปนโหรทดไดนน จ าเปน

ตองยดมนอยใน จรรยาโหร เพราะโหรกจดอยในตระกลของหมอแพทยจ าพวกหนง หมอทดตองมจรรยาแพทยประจ าฉนใด โหรทดกตองมจรรยาโหรประจ าใจฉนนน หากโหรน าหลกวชาไปใชโดยขาดจรรยาโหร จะสรางมหนตภยใหแกผทเชอถออยางมากมาย หลกใหญในเรองจรรยาโหร ตามททานกลาวไวมใจความดงน

ทายสมพงษเมยผวเรองชวด ทายชววบตตดชนษา ทายคณโทษทารกทารกา เรยนโหราครหามการท านาย” ความหมายของขอหาม ๓ ประการมดงน ๑. ในเรองของการใช ชวตค ยอมตองมการกระทบกระทงกนเปนธรรมดา การขดแยงกน

ทางเหตผลในดานความคด ความผดพลาดทอาจเกดขนไดในฐานะความเปนมนษยปถชน ไมใชเรองรายแรงอะไร ทกอยางแกไขได เมอยงมความรก ความเหนใจกน ไมใชเรองของหมอด จะไปพพากษาวาเขาไมใชเนอคกน มาอยดวยกนถงไดเกดปญหา ท าใหผทมารบการพยากรณมความคด

เทพย สารกบตร, แนวการอบรมวชาโหราศาสตรไทย, (กรงเทพฯ : หอมกฎราชวทยาลย , ๒๕๑๑),หนา จ-ซ.

เรองเดยวกน, หนา ซ.

๑๐๗

ในดานลบ คอยไปจบผดคของตน เปนฉนวนใหเกดความราวฉานขนในครอบครว เพราะค าพดของหมอด

๒. การพยากรณถงความเปนความตาย การหมดอายขย ในหลกวชาโหราศาสตร ถาหากดาวพระเคราะหโคจรมาเปนฆาตของอายขย จะบอกถงการสญเสยทรพยสนเงนทอง จ านวนมาก การเจบไขไดปวยอยางหนก หรอการสญเสยบคคลอนเปนทรกยงเรยกวา “ฆาตเคราะห หรอ ฆาตกาลกณ ” ในวชา กาลจกร - ลคนจร หรอ ในวชา “อนทภาษ - บาทจนทร ” จะบอกถง ฆาตมฤตย ประจ าดวงชาตา อนแสดงถง ฆาตโชค และ ฆาตเคราะห ทงหมดนจะตองใชการค านวณอยางละเอยดตามหลกการของวชา ไมใชจะมาพดหรอ วเคราะหกนงายๆวาจะตาย ครบา อาจารยจะหามการพยากรณนเพราะจะกอใหเกดผลเสยตอจตใจของผรบฟง หมดก าลงใจไมคดทจะท าสงใดใหเกดประโยชนอก เพราะค าพดของหมอดบอกวาจะตายแลว ซงในความเปนจรง ความตายกตองเกดขนกบทกคน ไมมใครหลกพนไปได ในหลกของพระพทธศาสนา การเกด แก เจบ ตาย เปนของธรรมดา

๓. การพยากรณดวงชาตาของเดก ไมสมควรอยางยง เพราะจะท าใหผเปน พอ -แม เกดความล าเอยงในการใหความรก หรอ การเลยงด โดยทตวของเดกเองไมไดมสวนรบรมากอนเลย เพราะค าพดของหมอดอกเชนกน ทบอกวา ลกคนนจะด ลกคนนจะไมด พงไมได จะมตวอยางใหปรากฏในหลายครอบครว เพราะพอ- แม เชอหมอด ขาดวจารณญาณทด ตามใจลกจนเดกเหลง ไมรความถกผด กลายเปนเสยผเสยคนไป แทนทจะดอยางค าท านาย ในขณะลกทไมไดรบการดแลเตมทกลบมมานะ มความพยายามในการท าด กลบมาอปถมภเลยงด พอ –แม ในยามแกชรา

ในทางพระพทธศาสนา ประวตของพระองคลมาล กมผลมาจากการพยากรณ เพราะในขณะททานเกดนน อาวธในทองพระคลงเกดลกเปนเพลง พราหมณใหค าพยากรณวา เดกชายนจะเปนอนตรายตอผอน บดาของทานซงเปนปโรหตของพระเจาแผนดน จงไดใหชอวา “อหงสกะ”แปลวา ผไมเบยดเบยน และเลยงดทานมาอยางด ถงแมวาทานจะตองผานวบากกรรม เปนโจรผฆาคนจ านวนมากมาย ในทสดกรรมด กสงใหทานไดพบพระพทธองค และไดเปนส าเรจเปนพระอรหนตในทสด

การผกดวงปฏสนธนนเปนเพยงหลกเกณฑเบองตน เปนพนฐานดวงชาตา แตผลของการกระท า หรอ กรรมด - กรรมชว นน เปนแรงสง ในการด าเนนชวตของแตละบคคล ดงนน

เชย บวกานทอง, คมภรกาลจกร ลคนจร , (กรงเทพฯ : โรงพมพ เฟองอกษร, ๒๕๑๗), หนา ๖๐.

พระโหราธบด (แหยม วชรโชต), คมภรอนทภาษ บาทจนทร , (กรงเทพฯ : โรงพมพเฟองอกษร, ม.ป.ป.), หนา ๓๕.

ข.เถร.อ.(ไทย) ๒/๓/๑๓๖.

๑๐๘

การพจารณาการพยากรณในหลกวชาโหราศาสตร จงเปนสงทตองอาศยความสขมละเอยดรอบคอบ ตามความรในเรองการโคจร และการใหผลของดาวบาปพระเคราะห และศภเคราะห องคประกอบมมากมาย การพยากรณในขอหามทง ๓ ประการน จงกอใหเกดการผดพลาดไดงาย และไมกอใหเกดผลด ทานจงหามไว เปน จรรยาโหร ในการออกค าพยากรณ โหรจะตองรบผดชอบค าพดของตนเอง เพราะค าพดนนกอใหเกด ความเชอ ซงสงผลอยางมากในชวตมนษย กลาวคอเนองจากมนษยเปนสตวสงคม จะตองมการอยรวมกนเปนหมเหลา เปนเผาพนธซงแตละพวก แตละกลม ตางกมความสมพนธในหมของตน มจารตประเพณ มความเชอ ทางศาสนาการปฏบต ทคลายคลงกน หรอ แตกตางกนไป โดยเฉพาะความเชอถอวาเปนระบบพนฐานของความคด เปนสวนหนง ทชวยตอบสนองความตองการทางดานจตใจของมนษย ชวยใหมนษยมความสบายใจ และมความมนคงทางจตใจ ในภาวะทตองเผชญกบความเสยงในหลายๆ ดาน

จากขอความทท าการสมภาษณทาน พระมหาบรณะ ชาตเมโธ หวหนาฝายคมภร พทธศาสน ประจ ามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เมอวนท ๕ มกราคม ๒๕๕๕ ทานไดใหความเหนในเรองของจรรยาบรรณในการพยากรณไววา

แมเปนเรองธรรมดาหมอด หรอวาพระกรรมฐาน กรณขององคคลมาล วนทโจรองคลมาลเกด พศดาร อาวธในทองพระคลงเกดรงเรอง โหรกท านายวาเดกทเกดเมอคนจะเปนโจร พระราชากถามดวา จะเปนโจรปลนพระราชบลลงกหรอไม แตทานท านายวาเปนโจรธรรมดา ไมใชโจรปลนพระราชบลลงก ดงนนพระราชาจงเลยงไว อนนกปลอดภยไป อนนถาหมอดบอกวาเปนโจรปลนราชบลลงกกตองตายแลว ทนอกคนหนงพระเจาพมพสาร หมอดทายพระสบนวาจะตองมลกฆาพอ ตงแตเรมตงพระครรภ หมอดกท านายอยางนนตรงๆ ทนพระมารดาพยายามท าลายพระครรภ นเหนไหมอ านาจของหมอด อนนคอขอทเปนแงคด ถาอยางนบางอยางรแลว กลบพดไปไมไดเกดประโยชนอนใด กลบเกดอนตราย ทงนผคนกเลยเอาค านายทายทกมาท าลายฝงตรงขาม…

๔.๔ ความสอดคลองดานการพยากรณ จากการอธบายในบทท ๓ เรองของวชาโหราศาสตร น ามาขยายความตอในการพยากรณ

ไดวา องคประกอบส าคญพนฐาน คอธาตของราศ และ ธาตของดาวพระเคราะห ซงถกก าหนดใหม ๔ ธาต คอ ไฟ ดน ลม น า ดาวพระเคราะหทสถตในราศของธาตเดยวกน ยอมสนบสนน ซงกนและกน เชน ดาวศกร(๖) ธาตน า มาโคจรในราศ ธาตน า การพยากรณกเกยวของกบน า ถาเปนบคคลจะมนสยโนมเอยงไปในทางนน เชน คนทมธาตไฟมาก ยอมเปนคนมความกระตอรอรน อารมณรอน ถามธาตน ามาก จะเปนคนออนโยน ออนไหวงาย เปลยนใจงาย คนทมธาตลมมาก

๑๐๙

เปนคนไมอยกบท ตดสนใจเรว สวนคนธาตดน จะเปนคนทมความมนคง ไมรวนเร นคอลกษณะพนฐานของธรรมชาต

ในต าราโลกธาต ไดจดแบงธาตออกเปน ๔ กอง คอ เตโชธาตไฟ , ปฐวธาต ดน , วาโยธาต ลมและ อาโปธาต น า อยเรยงประชดกนโดยล าดบ และเปนวงกลมตามลกษณะของจกรวาล ธาตทรายกาจคอ ธาตไฟกบลม เปน อกศล ธาต ประจไฟฟาประจ า คอไฟฟาบวก ธาตทชวยลดหยอนความรายแรงของอกศลธาตนน คอ ดนกบน า เปนกศลธาต ประจไฟฟา ไดแก ไฟฟาลบ การทก าหนดใหมประจไฟฟาประจ าธาต และราศนน เปนการแสดงใหเหนถงปฏกรยาของ ดาวพระเคราะหทสถต หรอโคจรมาในราศนนๆ ถาธาตของราศและธาตของดาว เปนธาตเดยวกนยอมสนบสนนกน แตถาขดแยงกนยอมน าผลเสยหายมาให ตามแผนภมทจะน าเสนอดงน

พระเคราะหครองธาต

ภาพประกอบท ๔.๑

ธาตไฟ ดาวพระเคราะหคธาต คอ ดาวอาทตย (๑) และ ดาวเสาร (๗) ธาตดน ดาวพระเคราะหคธาต คอ ดาวจนทร (๒) และ ดาวพฤหสบด (๕) ธาตลม ดาวพระเคราะหคธาต คอ ดาวองคาร (๓) และ ดาวราห (๘) ธาตน า ดาวพระเคราะหคธาต คอ พธ (๔) และ ดาวศกร (๖)

พระสารประเสรฐ, โลกธาต เทยบทางโลก ทางธรรม, (กรงเทพฯ : ส านกพมพเสรมวทยบรรณาคาร, ๒๕๐๓), หนา ๔-๕.

๘ ๗

๓ ๒

๕

๖ ๔

๑ (ดน)

(น า)

(ดน)

(น า)

(ไฟ)

(ไฟ)

(ลม)

(ลม)

ตะวนออก (บรพา)

ใต (ทกษณ)

ตะวนตกเฉยงใต (หรด)

ตะวนออกเฉยงเหนอ (อสาน)

เหนอ (อดร)

ตะวนตกเฉยงเหนอ (พายพ)

ตะวนตก (ประจม)

ตะวนออกเฉยงใต (อาคเนย)

๑๑๐

ตามแผนภม จะเหนไดวากศลธาต ตงอยในทคอยบรรเทาอกศลธาต ถาเรยงใหเตมตามอตตราวรรตน (เวยนซายมอ) จะเหนไดวา ปราบกนเปนคๆ คอ ไฟ -น า, ลม-ดน อธบายวา ไฟ อน น าคอยระงบลม อนดน คอยกนอย เปนภเขา หรอตนไม ธาตเหลาน เมอตางลกษณะกน กยอมมก าลงมากนอยตางกนดวย ตามททานค านวณได คอ ธาตไฟ มก าลง ๑๒, ธาตดนมก าลง ๓๐, ธาตลมมก าลง ๒๒, และธาตน ามก าลง ๑๖ รวมก าลงธาตทงหมดเปน ๘๐ เรยกวา อสตธาต จะใหก าลงแรง เชน ดาวธาตไฟ (ดาว ๑ กบดาว ๗) ไปสถตในราศธาตไฟ (ราศ เมษ) เปนตน ธาตไฟ การพยากรณ กจะเนนการใหคณแรงของดาวอาทตย (๑) ในเรองชอเสยงเกยรตยศ ดาวเสาร(๗) บอกถงความละเอยด รอบคอบ ความยากล าบาก อดทน ความทกข เมอมาไดค อสตธาต กหมายถง การไดมาซงชอเสยง เกยรตยศของบคคลนนตองมาจากความยากล าบาก ตอสแขงขน ในทกกรณ จงจะบรรลเปาหมายได

ดงทกลาวมาแลววา ดาวมธาต ทง ๔ คอ ดน น า ลม ไฟ จะท าปฏกรยากบราศ ซงทางโหราศาสตรจดใหมธาต ทง ๔ และมประจไฟฟาประจ าแตละราศ ตามแผนภมดงน

ราศแบงเปน อกศลธาต และกศลธาต อกศลธาต คอ ราศธาตลม และธาตไฟ เปน ไฟฟา บวก (ราศเพศชาย)

กศลธาต คอ ราศธาตดน และธาตน า เปน ไฟฟา ลบ (ราศเพศหญง) * ธาตทมประจไฟฟาประเภทเดยวกน ท าปฏกรยากนไมได ดงนนจงกลบเปนปรปกษตอกน

ภาพประกอบท ๔.๒

พนโท วจอม ปรดานชาต ไดกลาวไวในค าน าของหนงสอ เรอง กลวธพจารณาดวงชาตา

ชาตา ตามหลกวชาโหราศาสตรไทย ความวา วชาโหราศาสตร จดไดวาเปนวทยาการอยางหนง

พนโท วจอม ปรดานชาต ในสมยเปนพระภกษในพระพทธศาสนา คอพระศรวสทธญาณ เจาอาวาสวดกนมาตยาราม กรงเทพมหานคร ตอมาไดลาสกขาบทมารบราชการทหาร และเคยด ารงต าแหนงเปนนายกสมาคมโหราศาสตรนานาชาต คนท ๕ พ.ศ. ๒๕๒๗-๒๕๒๘.

ไฟ +

ไฟ +

ไฟ +

ดน –

ดน –

ดน –

น า –

น า –

น า –

ลม +

ลม +

ลม +

๑๑๑

นยมศกษาเลาเรยนกนมาชานาน จะถอเปนวชาโบราณกได เพราะมอายเกาแกหลายพนป กลาวโดยหลกโหราศาสตร เปนวชาพยากรณทงมเหต มผล ตามหลกการฝายวทยาศาสตรแท คออาศยหลกความรสวนใหญในทางธรรมชาตวทยา เนองมาแตดาราศาสตร และภมศาสตร ประกอบสถต และจดหมายเหตเชงประวตศาสตรเปนสาระส าคญ ลางทานวา วชานเปนวทยาศาสตรเทยม ซงหมายถงมหลกวชาคลายวทยาศาสตรตามสากลนยม เนอแทของโหราศาสตรนน เปนสาขาหนงแหงวชาศลปศาสตร ดวยเหตนทานนกพยากรณโหราศาสตร สมยโบราณ และสมยปจจบนจงไดพยายามคนควาหาขอพสจนเอาความจรงมาศกษาเผยแพร สบตอกนมาไมขาดสาย จนกระทงทกวนน...

จากทกลาวมาท าใหไดขอคดวา โหราศาสตรเปนวชาการพเศษ มคณคาชวยใหรกาล รคราวทจะประสบโลกธรรมไดอยมาก เพราะโหราศาสตร ใหความสนใจโดยเฉพาะเกยวกบชาตาชวต อนด าเนนไปตามกระแสธรรม กระแสโลกภายใตอทธพลของดวงดาวทงหลาย ซงโหรไดจ าลองลงมาเปน ดวงชาตาก าเนด ขอคตทแทรกไวนน ไดแนวคดจากพทธด ารส ซงสมเดจพระ -สมมาสมพทธเจาทเหลาวญญชนทงหลายยกยองวาทรงเปนโลกวท รอบรโลกดวยพระสพพญญตญาณ ตรสเทศนาบรรหารไวโดยนยหนงวา

“ดกร ภกษทงหลาย แมตถาคตเปนอรหนตสมมาสมพทธะในกาลบดน กเปนกรรมวาท” คอกลาวสอนวา กรรมนนมจรง เปนจรง เปนกรยาวาท กลาวสอนวา กรยาทงหลายมจรง เปนจรง เปนวรยวาท กลาวสอนวา วรยะความเพยรกมจรง เปนจรง เชนเดยวกนกบพระพทธเจาในอดต และอนาคต... ดงนการพยากรณ ความเปนไปของชวต ตองอาศยดวงชาตาเปนหลก เพราะเปน แผนทกรรม และดวงชาตานนเกดขนจากดาวเคราะหโคจรตามฤกษและจกรราศ ในขณะทบคคลผนนถอก าเนดมา

ดงทอดตนายกสมาคมโหราศาสตรนานาชาตทงสองทาน ไดใหความเหน เกยวกบการพยากรณตามหลกวชาโหราศาสตร ไวเปนประเดนทนาสนใจคอ ความเชอในทางศาสนา ซงยดถอกฎแหงกรรมเปนองคประกอบส าคญ และหลกการในการโคจรของดาวพระเคราะหในการวางดวงชาตาก าเนดของแตละบคคล ดวงดาวจะมอทธพลเพยงใดในการด าเนนชวต นน ตองขนอยกบความสมพนธหลายดาน ตงแตตวดาวพระเคราะหเอง ธาตของดาวพระเคราะหธาตของราศ มมสมพนธของดวงดาวทเอออ านวยตอกน หรอ หกลางกน ตองอานความหมายของดวงก าเนด และดวงจร ประกอบกน จงจะประเมนไดวา เหตการณทจะเกดขนกบเจาชาตา จะเปนไปในทางด หรอทางเสยหาย การพยากรณ เหมอนการอานแผนทในการเดนทาง เปนการเตรยม ความพรอมในทกกรณ เปรยบเสมอนการมไฟฉายอยในมอ เมอเขาไปสทมด ยอมจะท าใหพอทจะมองเหนหนทางท

วจอม ปรดานชาต, กลวธพจารณาดวงชาตาตามหลกวชาโหราศาสตรไทย , โดย พระมหาบรรเทา จนทรศร, (กรงเทพฯ :วทยาพนธ, ๒๕๑๐), หนา ค าน า.

๑๑๒

สะดวก ปลอดภย ไมกาวพลาดไปสหนทางทเปนหลม บอ อนตราย เพราะจกรราศทใชแทนเรอนชาตา หรอเรองราว ทง ๑๒ เรอง ดงทกลาวมาแลวในหวขอของการแบงราศ จะเปนตวชวยในการตดสนใจ เพราะธรรมชาตของมนษย ยอมมความลงเล ความกลววาจะไมเปนไป ตามทคดอยในระดบพนฐานของจตใจ เชนการตดสนใจ เปลยนงาน อาชพ ยอมน าความกงวลมาสบคคลนนเปนอยางมาก เพราะถาหากตดสนใจผด ยอมหมายถงความเสยหายทจะเกดขนกบตนเอง และผทเกยวของ บางคนในดวงชาตาก าเนด ดาวพระเคราะหทแสดงถงองคความรทด เหมาะกบอาชพคร -อาจารย หรอนกวชาการ แตเจาตวอยากร ารวย เปนนกธรกจใหญ น าเงนทเกบสะสมมาลงทนประกอบกจการเอง อาจจะไมประสบผลส าเรจ อยางทคดไว ดงนน นกพยากรณจะเปน ผแนะน า ใหมองเหนทางเลอกซงมาจากขอมล หรอดวงก าเนดของบคคลนนเอง การรบฟงดวยวจารณญาณทด ความเชอทสมเหตผล ไมงมงาย จะเปนแนวทางในการด าเนนชวต เปนการปองกน ความประมาท พลาดพลง ทอาจเกดขนได

ในทางพระพทธศาสนาไดแสดงเรองธาตไวดงน ธาตทง ๔ อยในหมวดรป เรยกวา มหาภตรป หรอ ภตรป๔อนประกอบดวย ๑. ปฐวธาต สภาวะทแผไป หรอ กนเนอท, สภาพอนเปนหลกทตงอาศยแหงสหชาตรป

เรยกสามญวา ธาต แขนแขง หรอ ธาตดน ๒. อาโปธาต สภาวะทเอบอาบ หรอ ดดซม หรอซานไป ขยายขนาด หรอ ผกพนเขา

ดวยกน เรยกสามญวา ธาตเหลว หรอ ธาตน า ๓. เตโชธาต สภาวะทท าใหรอน เรยกสามญวา ธาตไฟ ๔. วาโยธาต สภาวะทท าใหสนไหว เคลอนท และค าจน เรยกสามญวา ธาตลม

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, หนา ๗๑.

๑๑๓

ตารางท ๔.๔ ตารางเปรยบเทยบความสอดคลองทางการพยากรณพระพทธศาสนาและโหราศาสตร

การพยากรณทางพระพทธศาสนา การพยากรณทางโหราศาสตร

ก. เรองของธาตทง๔ คอ ดน,น า,ลม,ไฟ อยในหมวดของมหาภตรป ๔ เปนอารมณของกรรมฐานๆ ไมไดน ามาใชในการพยากรณ

ข. หลกของกศลคอ การประกอบกรรมด ยอมสงผลทด เชนการปะกอบกรรมดของโกณฑญญะพราหมณ จงสามารถแทงตลอดในพระธรรมจกรกปปวตนสตร เปนภกษรปแรกแหงพระพทธศาสนา ถาเปนอกศล กรรม ยอมสงผลทไมดเชนกน

ก. ธาตทง๔ ถกก าหนดใหใหประจ าราศ และดาวพระเคราะห มความหมายเหมอนกน คอ ธาตดน บอกถงความแขนแขง, ธาตน า บอกถงความ เอบอาบ ดดซม ฯลฯ น ามาใชในการพยากรณ ทงในตวบคคล และ เหตการณ

ข. หลกของดาวพระเคราะห ทจดเปนกศลธาต คอความด และอกศลธาตคอความผด หรอความไมถกตอง ยอมสงผลใหกบเหตการณทเกดขนเชนกน

ความสอดคลองในเรองธาต ทางพระพทธศาสนา และโหราศาสตร คอความเปนจรง

พนฐานของธรรมชาต ธาตทง ๔ นนมอยแลว เพยงแตก าหนดใหเหนออกมาเปนรปธรรมทงในทางพระศาสนา และทางโหราศาสตร เชน ปฐวธาต คอธาตทมลกษณะแขนแขง ภายในตว กม ภายนอกตวกม กลาวเฉพาะทเปนภายใน ส าหรบก าหนด พอใหส าเรจประโยชนเปนอารมณของกรรมฐาน ไดแก ผม ขน เลบ ฟน หนง เอน กระดก เยอในกระดก มาม หวใจ ตบ พงผด ไต ปอด ไสใหญ ไสนอย อาหารใหม อาหารเกา หรอสงอนใด กตามในตวทมลกษณะแขนแขง เปนตน

ในทางโหราศาสตร ดาวพระเคราะหทถกก าหนดใหเปนดาว ธาตดน ในต าราโลกธาต คอ ดาวพฤหสบด (๕) ถกก าหนดใหอย ในหมวด ของรปขนธ ในหวขอวชา ตฤมศ าศ ของ อาจารย

เรองเดยวกน, หนา ๑๑๗.

๑๑๔

เทพย สารกบตร ในหนงสอ โหราศาสตรปรทรรศน ภาคจนทรวนจฉย ความหมายในการพยากรณ คอ ดาวพฤหสบด (๕) ไดแก รปขนธ คอขนธอนแสดงถงอาการภายนอก ไดแก ความมนคง แขงแรง บกบนของรางกาย เปนผมความมานะ พยายาม อดทน ถาดาวรปขนธ อาเพศ อยในภพ ทเสยหาย เบยนลคนา จะมเหตเกดขนกบรางกาย เชน ศรษะแตก แขน ขา หก หรอรปกายภายนอกเปนบาดแผลตางๆ

การตายดวยรปขนธ ในเมอ ดาวพฤหสบด (๕) เปนตวท า จะตายจากภายนอก เขาไปภายใน เรยกวา “ตายขน” คอรางกาย จะเยนเรว ตางจาก ดาวพระเสาร(๗) ซงถกก าหนด ใหอย ในหมวดวญญาณขนธ คอขนธ ทแสดงถงอาการภายใน เปนคนชางคด และเจาทกข ถาวญญาณขนธอาเพศจะเปนคนหงดหงดคดมาก ถาหากโคจรเขามาเปน มรณะ หรอ วนาศ กบลคนา ในเวลาทก าลงเจบปวยอย แสดงวาใกลจะเสยชวต

การตายดวย วญญาณขนธ ในเมอดาวเสาร (๗) เปนตวการ จะเปนการตายจากภายใน ออกมาภายนอก หวใจหยดเตนแลว แตรางกายภายนอกยงอนอย เรยกการตายชนดนวา “ตายลง”

จะเหนวา การแบงราศ หรอ ดาวพระเคราะหเปนธาต ในทางโหราศาสตร จะมความคลายคลง กบในทางพระพทธศาสนา เพอเปนแนวทางในการพจารณาการพยากรณดวงชาตาของบคคลซงตองอาศยปจจยหลายอยางเปนองคประกอบ จงจะเปนการวเคราะหทถกตองและมเหตผล

ทางพระพทธศาสนา หลกธรรมทส าคญทสด คอ ปฏจจสมปบาท แปลความวา ธรรมใดอาศยกนและกน ยงธรรมทเกอกลกนใหเกดขน เรมจาก อวชชา ใหเกด สงขาร วญญาณ นามรป สฬายตนะผสสะ เวทนา ตณหา อปาทาน ภพ ชาต ชรา มรณะ

ในทฆนกาย มหาวรรค ไดใหความหมาย ของปฏจจสมปบาท คอ สภาวธรรมทเปนปจจย และ สภาวธรรมท อาศยปจจยเกดขน อนเปนกระบวนการทางปจยภาพ ซงเปนสภาวะทด ารงอยอยางนน

พระพทธโฆษาจารยผแตงคมภรปกรณวเสส วสทธมรรค ไดใหความหมายของ ปฏจจสมปบาท ไววา เปนสภาวธรรมทเกดขนเพราะปจจยทงหลาย ความเปนปจจยแหงธรรมทงหลาย ธรรมทเปนปจจยทงหลายเหลานเกดเปนกระบวนการของสภาวธรรมทเปนเหตและผลตอเนองกน

เทพย สารกบตร , โหราศาตรปรทรรศน ภาค จนทรวนจฉย ฉบบมาตราฐาน , (กรงเทพฯ : อตสาหกรรมการพมพ, ๒๕๑๓), หนา ๑๔๗-๑๔๘.

ท.ม.(ไทย) ๑๐ /๖๔/๓๖.,ท.ม.(บาล) ๑๐/๖๔/๓๑, ส .น(ไทย) ๑๖ /๒๑/๓๘, ส .น.อ.(บาล) ๒/๒๐/๔๖-๔๗.

วภาวน. (บาล) ๓๐๕.

๑๑๕

นอกจากนยงกลาววา “เมอทรงแสดง ปฏจจสมปบาท อยางน กเปน อนตรสธรรม ทเปนปจจยทงหลายนนเอง เปนปฏจจสมปบาท โดยค าทงหลายทเปนไวพจน ม ตถตา เปนตน ” ทงนเพอใชในความหมายทครอบคลมปญหาทงหมดนนเอง มค าปรากฏในสงยตตนกาย นทานวรรค ๖ ชอ ไดแก ธมมฏฐตา หรอ ธมมฐต , ธมมนยามตา หรอ ธมมนยาม , อทปปจจยตา , ตถตา , อวตถตา, อนญญถตา และปรากฏในคมภรอภธรรมปฎก ๑ ชอ ไดแก ปจจยาการ มความหมายดงน

๑. อวชชา คอ ความไมร ไมเหนตามความเปนจรง ไมรเทาทนตามสภาวะ หลงไปตามสมมตบญญต ความไมรทแฝงอยกบความเชอถอตางๆ ภาวะขาดปญญา ความไมเขาใจเหตผล การไมใชปญญ

๒. สงขาร คอ ความคดปรงแตง ความจงใจ มงหมาย ตดสนใจ และการทแสดงเจตนาออกเปนการกระท า การจดสรรกระบวนการความคด และมองหาอารมณ มาสนองความคด โดยสอดคลองกบพนนสย ความถนด ความโนมเอยง ความเชอถอ และทศนะคตของตน ตามทไดสงสมไว การปรงแตงจต ปรงแตงความคด หรอปรงแตงกรรม ดวยเครองปรง คอ คณสมบตตางๆ ทเปนความเคยชน หรอไดสงสมไว

๓. วญญาณ คอ ความไมรตออารมณตางๆ คอ เหน ไดยน ไดกลน รสมผส รอารมณ ทมในใจ ตลอดจนสภาพพนเพของจตใจในขณะนน

๔. นามรป คอ ความมอยของรปธรรม และ นามธรรม ในความรบรของบคคลภาวะ ทรางกายและจตใจทกสวนอยในสภาพทสอดคลอง และปฏบตหนาทเพอตอบสนองในแนวทางของวญญาณทเกดขนนนสวนตางๆของรางกายและจตใจ หรอเปลยนแปลงไปตามสภาพจต

๕. สฬายตนะ คอ ภาวะทอายตนะทเกยวของปฏบตหนาทโดยสอดคลอง กบสถานการณนนๆ

๖. ผสสะ คอ การเชอมตอ ความรกบโลกภายนอก การรบรอารมณตาง ๆ๗. เวทนา คอ ความรสก สขสบาย ถกใจ หรอทกข ไมสบาย หรอ เฉยๆ ไมสข ไมทกข

พระพทธโฆษาจารย , คมภรวสทธมรรค, สมเดจพระพฒาจารย (อาจ อาสภมหาเถร) แปล , พมพครงท ๔, (กรงเทพฯ : บรษท ประยรวงศพรนทตง จ ากด, ๒๕๔๖), หนา ๘๔๑.

ส .น. (ไทย) ๑๖/๒๐/๓๕.

วภาวน. (บาล) ๓๐๕.

ดความหมายเพมเตมใน บรรจบ บรรณรจ ,ปฏจจสมปบาท :กระบวนธรรมเพอความเขาใจชวต , พมพครงท ๓, (กรงเทพฯ : พรบญการพมพ, ๒๕๓๘), หนา ๔-๗.

๑๑๖

๘. ตณหา คอ ความอยาก ทะยาน รานรนหาสงอ านวยสขเวทนา หลกหนสงทกอทกขเวทนาโดยอาการไดแก อยากได อยากเปน อยากคงอยอยางนนๆยงยนตลอดไป ไมอยากใหดบสญ พนาศไปเสย

๙. อปาทาน คอความยดมน ถอมนในเวทนาทชอบ หรอ ชง รวมทงเอาสงตางๆ และภาวะชวตทอ านวยเวทนานน เขาผกพนกบตว ความยดมนตอสงทกอใหเกดเวทนา ทชอบหรอ ไมชอบ จนเกดทาทหรอตราคาตอสงตางๆ ในแนวทางทเสรม หรอ สนองตณหาของตน

๑๐. ภพ คอ กระบวนพฤตกรรมทงหมดทแสดงออก เพอสนองตณหาอปทานนน และภาวะชวตทปรากฏเปนอยางใดอยางหนง โดยสอดคลองกบอปทาน และกระบวนพฤตกรรมนน

๑๑. ชาต คอ การเกดความตระหนกในตวตนวาอย หรอ ไมไดอยใฝนภาวะชวตนน หรอไมไดม ไมไดเปนอยางนนๆ การเขาครอบครองภาวะชวตนน หรอเขาสวมเอากระบวนพฤตกรรม โดยการยอมรบตระหนกขนมาวา เปนภาวะชวตของตน เปนกระบวนพฤตกรรมของตน

๑๒. ชรา มรณะ คอ ความส านกในความขาด พลาด หรอ พราก แหงตวตน จากภาวะชวตอนนน ความรสกวา ตวตนถกคกคาม ดวยความสญสนสลาย หรอ พลดพรากจากชวตนน หรอจากการไดม ไดเปนอยางนนๆ จง เกด โสกะ ปรเทวะ ทกข โทมนส อปายาส พวงมาดวย รสกคบแคบ ขดของ ขนมว แหงใจ หดห ซมเศรา ไมสมหวง กระวนกระวาย และทกขเวทนาตางๆ

ในพระสตตนตปฎก มชฌมนกาย มลปณณาสก ไดกลาวถงความหมายของตวปจจย ใหเกดอวชชา หมนตอไปอก เปนวงจรแหงความทกขไวดงน

โสกะ คอความโศกเศรา กรยาทเศราโศก ความแหงผากภายในของผประกอบดวยความเสอมอยางใดอยางหนง หรอผทถกเหต แหงทกขอยางใด อยางหนงกระทบ

ปรเวทะ คอความรองไห ความคร าครวญ กรยาทรองไห กรยาทคร าครวญ ภาวะทรองไห ภาวะทคร าครวญของผทประสบดวยความเสอมอยางใดอยางหนง หรอผทถกเหตแหงทกข อยางใดอยางหนงกระทบ

ทกข คอ ความทกขทางกาย ความไมส าราญกาย ความเสวยอารมณทไมส าราญ เปนทกข อนเกดแตกายสมผส

โทมนส คอความทกขทางใจ ความไมส าราญใจ ความเสวยอารมณทไมส าราญ เปนทกข อนเกดแตมโนสมผส

อปายาส คอ ความแคน ความคบแคน ภาวะทแคน ภาวะทคบแคนของผทประกอบ ดวยความเสอม อยางใดอยางหนง

ม.ม (ไทย) ๑๒/๑๒๔-๑๒๘/๑๑๙-๑๒๐.

๑๑๗

จะเหนไดวา ปฏจจสมปบาทนน เมอตความหมายดงน เปนการอธบายใหสอดคลองกบแงมม ปญหาของโลก และชวตทมนษยทกคนจะตองเผชญทงสน เมอไมรเทาทนในปฏจจสมปบาท คอ การไมรในกระบวนการของทกข ตองอยในกระแสของปฏจจสมปบาท วนเวยนอยเชนน ไมหลดพนไปได เปรยบเหมอนการไมรเทาทนในแผนทของชวต (ดวงชาตา) ปลอยชวตไป ในทางเดนทผดพลาดเสยหาย หรอ มวเมาลมหลง เพลดเพลน อยในความสข ในอ านาจวาสนา จนเกนพอด

พระสารประเสรฐ (ตร นาคะประทป) ไดเขยน ค าปรารถ ไวในหนงสอ พระราชทานเพลงศพทานพระพรหมมน (อปวภาโส แยม ) วดราชประดษฐ ความวา

เมอขาพเจาอานเทศนา ของ สมเดจพระพฒาจารย ทานเจาโต แสดงดาวสบสองนกษตรวา เปนตนทางแหงจตรารยสจ ซงพระสมมาสมพทธเจาตรสรดวยทรงหยงพระญาณ พจารณาใน ปจจยาการทง สบสองประการ แลวน ามาใครครวญ ถงลกษณะโลกธาต อนมดาวเคราะหโคจรในสบสองราศวาคงจะอยในขายปจจยาการ คอ ปฏจจสมปบาทนนเอง แตเปนการคดเลนๆ ในโอกาสทไมมอะไรจะคด มไดลงมตจรงจงอยางไร ครนมารบหนาทท าหนงสอในงานน จงไดเรยบเรยงเปนเรอง โลกธาตขน มปฏจจสมปบาทธรรมเปนหวขอ บรรจความรงายๆ ในโหราศาสตรโดยวธล าดบ ขอความหนาหลง ตามแนวปฏจจสมปบาทนน

การวางดวง ปฏจจสมปบาท นน อาศยหลกการของการก าหนดใหราศและดาวพระเคราะหเปนธาต ไฟ ดน ลม น า ตามทไดอธบายมาแลว ในบทท ๓ จงไดรปดวงของปฏจจสมปาทไดดงน

ภาพประกอบท ๔.๓

อายตนะ ๖

นาม

รป วญญาณ

ผสสะ สงขาร

เวทนา อวชชา

ตณหา

อปาทาน ภพ ชาต

ชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ ทกขะ โทมนสสะ อปายาส

๑๑๘

จะเหนไดวา อวชชาเกดตงตนทราศมงกร ธาตดน เพราะถอวามนษยถอก าเนดบนพนโลก ซงเปนปถว คอ พนดนกอนแลวนบเวยนไปทางซายมอ เปนสงขาร วญญาณ ฯลฯ แตทงหมดเมอรวมเปนตวคนนน ตามทแสดงในธาตวภงคสตร วา ฉธาตโร ปรโส คอ คนมธาต ๖ คอ ดน น า ไฟ ลม อากาศ อนรวมกนเปนรปกาย กายทเปนสวนรป ไมมความร กบวญญาณธาต คอ ธาตรอกสวนหนง รวมเปน ๖ ถาล าพงธาต ดน น า ไฟ ลม อากาศ ไมมวญญาณธาต คอ ธาตรเขาผสมดวยกไมเปนคน ถามแตวญญาณธาต ไมมดน น า ไฟ ลม อากาศทเปนทอาศยของวญญาณธาต วญญาณธาต กไมปรากฏ เหมอนไฟไมตดเชอ เพราะฉะนนในวชาโหราศาสตรไทย จงมดาวเกต คอ เลข ๙ ดวย ซงหมายถงวญญาณธาต ดาวเกตจงเปนดาวส าคญดวงหนงในวชาโหราศาสตรไทย

การพยากรณ ดวงปฏจจสมปบาท ใหดเฉพาะพระอาทตยในดวงชาตาก าเนด และ ลคนา ของเจาชาตา วาอยในราศอะไรของ ดวงปฏจจสมปบาท เชน

ถา พระอาทตย (๑) ก าเนด อยใน ราศ อวชชา ขนนางรก เมอหนมตกเขญใจ ภายแกทรามดวยลกหลานมยน อาภพนก ฯ อยในราศ สงขารา เมอนอยก าพรา เมอใหญพงตวเองหาทพงมได ภายแกจะเปนสขนก...

ถา ลคนาอยในราศ อวชชา เกดมาพอ แม ใจกศล สภาพ ไดสมบตแหงผเฒาผแก แตวาอาภพ วาพนองไดยศศกด ฯ อยในราศ สงขารา เมอ นอยเขญใจ ตอได๑๖ ป ๒๐ ป จะพลดทอย จะพงคนเขญใจ ตอภายแกจงจะด...

การพยากรณดวยดวง ปฏจจสมปบาทเปนการ ตความหมายขององคธรรมใหสอดคลองกบแงมมปญหาในทางโลก และการด าเนนชวตของ บคคล เพราะบางครงจะหาค าตอบทชดเจนไดยาก แตองคธรรมของ ปฏจจสมปบาท จะแสดง เหต และผลของการ เกดขน และด าเนนตอไป จนถงทสดไดด เพราะเหตใดคนเราเกดมาไมเหมอนกน นบตงแตรปรางหนาตา ผวพรรณ ฐานะความเปนอย ความร กรยามารยาท ชาตตระกลและทรพยสมบต หรอแมแตลกฝาแฝดทเกดมาในวน เวลาเดยวกน ชวตทด าเนนไป และความส าเรจกยงตางกน บางคนมทกอยางพรอมในระยะตนของชวตแตตองวบตในภายหลง บางคนล าบากตอนตนชวตแตสบายเมอปลายชวต บางคนตองตายโหง บางคนกตายด อะไรเหลาน เปนตน พระพทธศาสนาแสดงวา กรรมยอมจ าแนกสตวทงหลาย คอ ท าดยอมไดด ท าชวไดชว แมชาตนจะยงไมเคยท าชว แตยงไมไดดกเพราะกรรมชวทบคคลนนกอไว ในปางกอนยงสงผลอย บางคนท าแตความชวแตท าไมไดด กเพราะกรรมดในปางกอนยงสงผลอย เปรยบเสมอนคนยนอยบนถานทมขเถาบง พอขเถาหมดไปกจะเกดความรอนทนท แตจะเปนบญหรอบาป กรรมดหรอกรรมชวกตาม ยอมมเวลาอ านวยผลใหแกบคคลในชาตปจจบนจนคมกบเจตนาทไดกระท าไว กรรมเหลานนไดจ าแนกใหบคคลมฐานะและความเปนอยตางกน

ม.อ.(ไทย) ๑๔/๓๔๔/๔๐๓.

๑๑๙

อนดาวพระเคราะหทงหลายทแสดงในเวลาเกดของบคคลทปรากฏในดวงชะตานน เปนรอยจารกขณะหนงทบคคลปฏสนธ ณ เวลานน หรอเปนรอยโคจรของดวงดาวทจบภาพไว ณ นาททบคคลนนหายใจไดแลวโคจรผานไป รอยโคจรของดวงดาวเหลานนเกดเปนดวงชะตาของบคคลนนเอง ถาบคคลนนเลอกเวลาทดาวดๆ โคจรมาเกดไดกคงเลอกกนทกคน แตไมมใครสามารถเลอกเวลาก าเนดได ทกอยางจงตองเปนไปตาม “กฎแหงกรรม ” การทดาวเคราะหจะแสดงเหตการณอะไรท านองนน ยอมเปนไปตามหลกแหงกรรมดกรรมชวไมใชเปนผบนดาล แตดาวเคราะห เปนผบอกผลแหงกรรมของบคคลใหทราบเทานนเอง

การกระท ากรยา-ปฏกรยา ของดวงดาวในจกรวาล ทกระท าตอกนกเชนเดยวกน ปรากฏการณอยางนถอวาเปนกรรมแบบหนง โหราศาสตรสมพนธกบกฎแหงกรรม เพราะ ดวงดาวตามหลกโหราศาสตรถกแบงออกเปน ๒ ประเภท คอ ดาวบาปเคราะห เปนดาวทใหความหมาย ไปในทางทไมดแกเจาชะตา ดงนน ดาวบาปเคราะหจงเปนฝายอกศลกรรม

สวนดาวศภเคราะห เปนดาวทใหคณ มความหมายไปในทางดแกเจาชะตา ดงนน ดาวศภเคราะหจงเปนฝายกศลกรรม การวเคราะห ปฏกรยาของดาว ออกมาเปนค าพยากรณ จงตองอยในวจารณญาณทด ประกอบดวยคณธรรม และจรรยาบรรณของนกพยากรณ จากการสมภาษณทานอาจารย ภญโญ พงศเจรญ นายกสมาคมโหราศาสตรนานาชาต ใหสมภาษณ วนท ๑๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๕

ความรทางดานโหราศาสตรทน ามาใชในทางพยากรณ วชาโหราศาสตรกเปนศาสตร หรอความรทเกยวกบเวลาในหวงตางๆ นน ซงเปนทงอดต กได ปจจบน อนาคต วาจะมอะไรเกดขนกจะน ามาเปนเครองมอ ในการพยากรณ สาวไปวา ในเวลานนเกดขนไดอยางไร กสรปไดวา วนเวลา เกดขนจากการโคจรของดาวพระเคราะห ในโลกธาต เมอดาวเกดการโคจรกเกดเวลา เวลากครอบคลมสรรพสงท าใหสรรพสงนนเกดการเปลยนแปลง เพราะฉะนน วชาโหราศาสตรจงตองใชดวงดาวเปนเครองมอในการพยากรณ เมอจะเกดเหตการณอะไรขนในชวงเวลาใดๆ กสามารถจะพยากรณได จากต าแหนงของดวงดาวในหวงเวลานนๆ กหมายถงวา เอาการโคจรของดวงดาว ในหวงเวลานนๆ ทซ าๆกน เปนเครองมอ ในการพยากรณ

การพยากรณในสมยพทธกาลทปรากฏในพระไตรปฎก ไมมการใชหลกการของวชาโหราศาสตรแตอยางใด เปนการพยากรณดวย พระญาณทศนะ ทเปนบารมเฉพาะตน…

พระสารประเสรฐ, โลกาตเทยบทางโลก ทางธรรม , หนา ๑๖๕-๑๖๖.

๑๒๐

๔.๕ ทรรศนะตอการพยากรณในพระพทธศาสนา และโหราศาสตร ทานพทธทาสภกข เคยแสดงปาฐกถาธรรม ในหวขอ พทธศาสตรกบไสยศาสตร

โหราศาสตรกบพระพทธศาสนา โดยทานไดอธบายหลกการของโหราศาสตร ในแงของกรรม และวฏฏะไวดงน “อะไรเปนตวเครองจกรทหนนใหกศล อกศลกรรมเหลานน เดนมากระทบผกระท า เกดผลต างกรรมต างวาระเปนปานนนค าตอบนคอหวใจของโหราศาสตร เพราะโหราศาสตรคอวชาทบอกความหมนเวยน มนษยทกคนในโลกนอยใตบงคบบญชาของธรรมชาตโดยอาศยกรรมเปนแรงสง และโหราศาสตรคอวชาทบอกอทธพลแหงธรรมชาต”

นอกจากน ทานยงกลาววา ดวงดาวมอ านาจ แตกเปนเพยงแรงสงเลกนอยทแฝงอย ในกรรม แมไมตองอาศยอ านาจดวงดาว กรรมกด าเนนไปไดเอง พระอรยเจาไมพงพาอ านาจดวงดาวเลย เพราะทานไดรบสงทอ านาจดวงดาวไมอาจบนดาลใหได แรงกรรมสงทเราสามารถสรางขน จนสามารถหกลางแรงของดวงดาวได เมอเราประกอบจตภาวนา จนไมมความยดมน ถอมนในสงทงปวง สงเหลานนไมอาจท าอะไรเราได เราจงอยเหนออ านาจของสงทงปวงรวมทงดวงดาวดวย …ทานไดสรป ทรรศนะของพระพทธศาสนา ทมตอ โหราศาสตร ไวอยางชดเจนวา

“พทธศาสนาไมควร และไมเคยมอบความไววางใจในวชาโหราศาสตร ” ดงท พระพทธองคทรงหามภกษเรยน สอน หรอ หาเลยงชพ ดวยการท านายทายทกทกรปแบบ ตามท ผศกษาไดกลาวถงมาแลวในบทท ๒

พระสารประเสรฐ (ตร นาคะประทป) ไดให ทรรศนะเกยวกบ พระพทธศาสนา และโหราศาสตร ไวใน หนงสอ “โลกธาต ” ความวา ขาพเจามกไดยนทานผใหญๆพดวา ส าหรบ พทธศาสนกแท ดไมนามความจ าเปนอะไรทจะของแวะกบโหราศาสตร เพราะพระพทธศาสนาสอนไวสมเหต สมผลดทสดแลววา ท าดไดด ท าชวไดชว และกเคยไดยนพระโหราจารยแสดง มตยาธบายวา โหราศาสตรนนเองเปนอปการชวยใหบคคลท าดและไดรบผลดตามค าสอนนน ยกเหตวา ทกคนอยากไดผลดดวยกนทงนน และกพยายามประกอบเหตอนด ครนแลวหาไดประสพผลดสมใจคาดทกคนไม เพราะผลดนนๆ มตงรอยอยาง และเหตประกอบอนจะน าไปหา

พทธทาสภกข , พทธศาสตรกบไสยศาสตร โหราศาสตรกบพทธศาสนา ปาฐกถาธรรมของทาน พทธทาสภกข, (กรงเทพฯ : สขภาพใจ, ๒๕๒๙), หนา ๖๓.

เรองเดยวกน, หนา ๗๔.

เรองเดยวกน, หนา ๗๗.

เรองเดยวกน, หนา ๘๕.

พระสารประเสรฐ, โลกธาต, (กรงเทพฯ : คณะอนกรรมการจดท าเอกสารและบทความสดดบคคลส าคญ ส านกงานเสรมสรางเอกลกษณของชาต, ๒๕๓๘), หนา ๙-๑๐.

๑๒๑

ผลดนนเลา กมตงพนประการ ไมทนทราบรายละเอยดกอนวา ประการไหนจะใหผลดอยางไรแกตนแน กตองเดาสมไปตามเพลง ถาผลดอยทางหนง เหตทประกอบนนเลยงไปเสยทางหนง ถงจะเปนเหตทด กยอมคลาดแคลวไปจากผลทหวงไว แมเผอญไดผลดมาใหม กไมใชทประสงค เสมอนเดนทางผด หากจะถงทอนด กมใชทมงหมาย โหราศาสตรเปนเครองสองทางใหเดนตรงไปยงสายทตองการผล โดยไมเสยเวลาเปลา

ทานพระสารประเสรฐเปนผรอบรทงทางโลก และทางธรรม เลงเหนวา โหราศาสตรนนถารจกเลอกท าเหตทด เพอใหไดผลทดตามตองการนน กจะเปนประโยชนทอยในกรอบของพระพทธศาสนา

ศาสตรจารย พเศษ เสฐยรพงษ วรรณปก เปนนกปราชญผหนง ทไดแสดงทรรศนะเกยวกบโหราศาสตรไววา “ชวตมนษยมไดขนอยกบโหราศาสตร เปนเงอนไขอยางเดยว มนยอมเปลยนแปลงไปตามเงอนไขปจจยอกมากมาย …เงอนไขทส าคญทสดคอ กรรม (การกระท า) ของคนๆ นนเอง เขาท าทงกรรมด และกรรมไมดคละกนไป สงเหลานแหละมแนวโนมจะใหผลในอนาคต ไมวาด หรอ ไมด พดอกนยหนง เราเปนผก าหนดอนาคตเราเอง ถาตองการใหชวตเปนไปอยางใด กตองสรางเงอนไขทดๆ ไวใหมาก แลวอนาคตจะดไปเอง ตรงขามถาสรางแตเงอนไขไมด อนาคตกเปนไปตามนน คนเราถาไมขวนขวายพยายามปลอยชวตไป ตามยถากรรม กตกอยภายใตอทธพลของฟาดน แตกรรมเทานนทเปนตวก าหนดอยางแทจรง นนคอเราตองสรางอนาคตของเราเอง คนทพยายามพงตวเองดวยการกระท าแตความดถงทสดแลวยอมอยเหนอโชคชาตา”

ทานเปนศษยของทานเจาคณพระภทรมน เจาอาวาสวดทองนพคณ ผเปนโหราจารย คนส าคญ แตทานกไมไดเรยนวชาโหร ทานใชหลกการของโหราศาสตรมาเปนเกณฑในการตงชอบคคล โดยทานใหความเหนวา “ธรรมเนยมการตงชออยางไร จงจะเปนมงคล ความจรงไมใชเรองของพระพทธศาสนา เพราะไมปรากฏในพระไตรปฎกเลมไหนทพระพทธเจาตรสวา เดกเกดวนนน ควรตงชอดวยอกษรวรรคนน หามใชอกษรในวรรคน มแตตรสวา ฤกษด ยามด มไดขนอยกบดวงดาว แตอยทการกระท า ถาท าด คดด พดด ไมวาขณะไหน เวลาไหน นบวาฤกษดทงนน หรอจะตงชอใหไพเราะถกตามหลกโหราศาสตร หรออะไรหลายๆ ศาสตร ถาท าแตความชวชาสาระเลว กหาเกดมงคลแกตวไม เมอกาลเวลาผานไป พธกรรมตางๆ ของพราหมณกคอยๆ ประสมกลมกลน เวลาบวชนาค พระอปชฌาย จะตงฉายา กค านวณตามหลกทกษาพยากรณ ขนตนดวยอกษรตามวนเกด โดยใชวรรคบรวารน าหนาชอ” ดงนนพระภกษ จงจ าเปนตองมความร เกยวกบ วชาโหราศาสตรอยบาง เพอน ามาใช เฉพาะเรองของสงฆ ไมใชน าไปใช เพอใหเกด ลาภสกการะในเรองอนทไมใช

เสฐยรพงษ วรรณปก, “กรรมเหนอหมอด,” มตชน, (๑๗ กนยายน ๒๕๔๙) : หนา ๖.

เสฐยรพงษ วรรณปก, ชอนนส าคญไฉน, (กรงเทพฯ : ปยสาสน, ๒๕๒๔), หนา ๖-๗.

๑๒๒

กจของสงฆ อยางทพระพทธองคทรงมพทธานญาตใหพระภกษเรยนเกยวกบการหาปกขคณา กเพอ ใหทราบในเรองของวนทพระสงฆจะตองลงอโบสถ ประกอบกจส าคญของสงฆ มใชใหน าความรนมาท านายทายทกเปนวชาเลยงชพ จงทรงบญญตเปนอาบตทกกฎ ไวในวนยปฎก จลวคค ขททกวตถขนธกะ

หลกการของพทธศาสนาสอนใหมศรทธามความเชอ ดวยการใชปญญาพจารณาถงเหตผลอยางแยบคาย ทเรยกวา โยนโสมนสการ วาสงใดเปนกศลไมมโทษ เมอปฏบตตามแลว ตนเองไมเดอดรอน ผอนไมเดอดรอน วญญชน คอ นกปราชญไมตเตยนกควรปฏบตตามได หากสงใดเปนอกศล มโทษ เมอปฏบตตามแลวตนเองกเดอดรอน ผอนกเดอดรอน วญญชนตเตยน กควรละสงนนเสย ไมควรปฏบต เพอชวยอนเคราะหผมระดบสตปญญา ทยงไมพรอมทจะเขาถงแกนแทของพทธศาสนา ตอเมอไดพฒนาระดบสตปญญาถงขนสงสด ความเชอกจะหมดหนาทไป กลายเปนความรแจงเหนประจกษจรง เขาถงพระนพพานในทสด อนจะเปนประโยชนอนยงใหญ

ทรรศนะทไดจากการสมภาษณบคคลผทรงคณวฒจ านวน ๔ รป /คน ในเรองของ การพยากรณ และทาททมตอวชาโหราศาสตรไทย ซงแบงออกเปนประเดนไดดงน

๑. ทรรศนะทางพระพทธศาสนา ตอโหราศาสตร พระศรคมภรญาณ รองอธการบดมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ไดให

ความเหนไววา วชาโหราศาสตร เปนวชาทวาดวยการพยากรณ หมายถงการท าใหแจง ท าใหกระจาง ในทางพระพทธศาสนา การพยากรณมาจากเหต เหตนนมทมาตางกน หรอกรรมทตางกน ผลทไดรบจงตางกน เชน เหตทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระองคเองกอนวนตรสรนน เพราะพระองคทรงมพระญาณทเลงเหน ในพระบารมของพระองคททรงบ าเพญมาเปนระยะเวลายาวนานนนคอ เหต เพอมาเปนพระพทธเจาในภทรกปน และไดสงสอนเวไนยสตวใหไดรตาม นนคอผล หรอในการทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระเจาปเสนทโกศลนน กเปนการท านายลวงหนาในอนาคตอนยาวไกลวา ถาผปกครองไมประพฤตตนในทางทด เหตการณราย ตามพระสบนกจะเกด ทางพระพทธศาสนาไมใหเชอถอในการท านายทายทก และทรงหามพระภกษเรยนหรอสอนเดรจฉานวชา เพราะไมใชกจของสงฆ

พระมหาบรณะ ชาตเมโธ หวหนาฝายคมภรพทธศาสน ประจ ามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ไดใหความเหนวา การพยากรณ เปนการบอกกลาวเนอหา เรองราวในประเดนนนๆ ใหปรากฏชดเจน ดวยการม เหตและผลเปนองคประกอบ การพยากรณ พระสบนของพระพทธองคเอง และของพระเจาปเสนทโกศลนน กมเหต คอความตงพระทยมนในการทจะกระท าใหส าเรจในการทจะตรสรในองคธรรมอนประเสรฐนนคอผล สวนในเรองของขอหาม

ว.จ. (ไทย) ๙/๑๘๓-๑๘๔/๖๖.

๑๒๓

ส าหรบพระภกษในการศกษาเรองของการท านาย การท าพธตางๆ นนไมใชกจของสงฆทจะมาหมกมนอยกบสงทเปนการขวางทางไปสพระนพพาน อนเปนทางน าไปสความทกข และเปนทางเกดเอกลาภทไดมา

พระครสนทรสทธการ (สคนธ สคนธธโร) ผชวยเจาอาวาสวดราชสทธาราม ไดใหความเหนวา การพยากรณ คอการคาดการณลวงหนา ถงเหตการณทจะเกดขน แบงเปนการพยากรณทปรากฏในพระไตรปฎก สวนในทางโลกตตรนน พระพทธองคทรงใหยดในหลกของกรรม ไมมสงใดเหนอกฎแหงกรรม และการสงผลของกรรม ไปได

อาจารย ภญโญ พงศเจรญ นายกสมาคมโหราศาสตรนานาชาต ไดใหความเหนไววา วชาโหราศาสตร เปนศาสตร หรอความรทเกยวกบเวลาในหวงตางๆ นน ซงเปนทงอดต ปจจบน และอนาคตกได วาจะมอะไรเกดขน วน เวลา เกดขนจากการโคจรของดาวพระเคราะหในโลกธาต เมอดาวโคจร เวลากครอบคลมสรรพสงนนๆ ใหเกดการเปลยนแปลง เพราะฉะนนวชาโหราศาสตร จงตองใชดวงดาวเปนเครองมอในการพยากรณ การพยากรณตามทปรากฏในพระไตรปฎกนน ใชความรของพวกพราหมณ เชน การท านายพระสบน ของพระนางสรมหมายา หรอการท านาย มหาปรสลกษณะของเจาชายสทธตถะ ดวยพราหมณ ๘ คน สวนการพยากรณของพระพทธองคนน มาจากพระญาณอนเปนบารมของพระองคเอง ไมตองอาศยหลกการทางโหราศาสตรแตอยางใด

๒. ทรรศนะโหราศาสตรตอพระพทธศาสนา ในดานความเชอ คนในสมยพทธกาล มความเชอในเรองของความฝน และการท านายอยางยง ผทท านาย คอ พราหมณ เพราะเปนผทไดศกษาเลาเรยนในศาสตรทเกยวของกบดวงดาว ตามคมภรพราหมณ ทเรยกวา โชยตษ นอกจากนนยงมความรทเกยวกบ การดลกษณะ การประกอบพธกรรมตางๆ เพอใหเกดสรมงคล ดงนน การพยากรณโดยพราหมณทปรากฏในคมภรพระไตรปฎก เชน การท านายมหาปรสลกษณะโดยพราหมณ ๘ คน แตผทพยากรณแตกตางจากผอนคอ พราหมณอญญาโกณฑญญะ เพราะทานไดบ าเพญบารมมาเพอทจะมาเปนปฐมสาวก และเปนผทแทงตลอดในพระธรรมของ องคสมเดจพระอรหนตสมสมพทธเจา จะเหนไดวา การพยากรณนน มเหต คอการตงสจจอธษฐาน และบ าเพญบารมมาหลายชาตภพ ผลจงบงเกด ไมไดมการใชความรทางโหราศาสตรทวาดวยการโคจรของดวงดาวแตอยางใด

๓. ประโยชนของการพยากรณ ทานผทรงคณวฒทง ๔ ทาน ไดกลาวโดยสรปในท านองเดยวกนวา พระพทธองคมใหยดมน ถอมนในค าพยากรณ แตใหตงมนอยในกรรมด คอการท าดของบคคล เพราะกรรม และผลของกรรมยอมสงผลใหเสมอ การรในเรองราวของโหราศาสตร เหมอนการรแผนททางเดนของชวต จะไดมสต ในการแกไขปญหา ทเกดขน มวจารณญาณทดในการรบฟงผพยากรณ รจกวเคราะหเรองราวใหถองแท จะเปนหนทางทดในการด าเนนชวต

๑๒๔

๔.๖ ประโยชนของโหราศาสตร จะเกดขนไดตอเมอ บคคลมความเขาใจในวชาโหราศาสตรอยางถกตอง และตอง

สอดคลองกบพระธรรมค าสอนขององคสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจา คอม ความเชอ ในเหต และปจจยของการเกดขนของเรองราว มความเขาใจในเรองของกรรม คอ เจตนา อนประกอบดวยกศล หรออกศล เปนเหตใหเกดกรรม ทน าไปสวงรอบของวฏฏะทไมมทสนสด การท านายทใชเพยงพนฐานดวงชาตา มาชถงเหตการณในอนาคตยงไมเพยงพอ ตองรวมกบเหตปจจย และการกระท าในปจจบนดวย ดงนนผศกษา จงแบงประโยชนทพงไดจากโหราศาสตร ออกเปน ๓ ระดบดงน

๔.๖.๑ โหราศาสตรกบประโยชนปจจบน หมายถง ประโยชนอนพงไดจากการด าเนนชวตในปจจบน ใหราบรน มหนทางในการ

หลกเลยง หรอแกไขปญหาทเกดขนใหผานไปไดอยางมสต มความสขตามอตภาพของตน ชวยเหลอสงคม หรอการอยรวมกบผอนอยางมความสข วชาโหราศาสตร จะชวยไดในการสะทอนบคลก ลกษณะ ของบคคลออกมาตงแตการวางดวงชาตาก าเนด จะสามารถอานออกมาไดวา บคคลนน มอปนสยใจคอเปนอยางไร มความถนด หรอ มความสามารถพเศษ ในดานใด ควรจะ ศกษาเลาเรยนในดานใด จงจะเหมาะสม ไมใชลองผด ลองถก ไปเกอบครงชวต กยงตงหลกหาตวตนไมเจอ โหราศาสตรจงเหมอนแผนทน าทาง

๔.๖.๒ โหราศาสตรกบประโยชนในอนาคต เมอมการวางแผนทด มความเขาใจทดในควา มแตกตางของบคคล ตามพนฐานของ

ดวงชาตา จะชวยใหอนาคตด าเนนไปในครรลองทงายขน เชน การศกษาเลาเรยน เลอกอาชพใหสอดคลองกบความสามารถของตวเอง รจกทจะเลอกวางตวบคคลทจะมาชวยเหลอเราใหถกกบชองทาง เชน คนทพดเกง บคลกด อารมณด ไมโมโหโทโสงาย กควรวางไวในต าแหนงตอนรบ ประชาสมพนธ ตดตอลกคา หรอผทมความสามารถในการแกไขปญหาไดอยางด กควรวางไว ในต าแหนงของผบรหาร นอกจากนน ยงรวมไปถงสถาบนของครอบครว ถาคของเราเปนผทมอารมณรนแรง ผกโกรธ งาย เรากตองนงเสย ไมไปตอปากค าใหเกดเรองราวมากมาย ชวตทง ทท างาน ทบาน กจะมอนาคตทด ไมเกดปญหาการเปลยนงานยายงานบอยๆ บานแตกไมสามารถอยดวยกนได กอใหเกดปญหาของเดกทขาดความอบอนตามมา ประโยชนในอนาคตจงส าคญมาก ถาขาดการวางแผนทด จะท าใหชวตมโอกาสพลาดได

๔.๖.๓ โหราศาสตรกบประโยชนสงสด โหราศาสตร จะชวยใหเราเขาใจในเรองของกรรมตามหลกของพระพทธศาสนาอยาง

แทจรง เพราะรปของ ดาวพระเคราะหประจ าดวงชาตา ของผทเกดวน เดอนป เวลาเดยวกน ในโลกใบน กยงมชวตทแตกตางกน ไมไดเหมอนกนทกอยางไป นนคอ กรรม เปนทายาท กรรม

๑๒๕

มาสงผลใหเหน ตงแตกรรมจากอดต ทสงใหมรปราง ลกษณะทแตกตางกน แมแตฝาแฝดทเกดจากผใหก าเนดคนเดยวกน กไมเหมอนกนทเดยว รวมไปถงความเจรญรงเรองของชวตกไมเทากน นอกจากนน กรรม หรอ การกร ะท าในปจจบน อนจะสงผลไปยงอนาคตเปนสงส าคญอยางยง เราแกไขอดตกรรมไมได เลอกเกดไมได แตเลอกทจะท ากรรมดไดใหสงผลดในอนาคต ดงนน เมอบคคลมความเชออยางถกตองในเรองของกรรม และหลกการของวชาโหราศาสตร อยางถองแท กจะม หร โอตตปปะ มความเกรงกลวและละอายตอบาปกรรมทจะตามสงผล จงละเวนทจะประกอบกรรมชว มงแตสรางกรรมด อนเปนผลดตอตนเอง ตอครอบครว ตอสงคม และตอประเทศชาต ไดโดยงาย กจะน ามาซงสนตสขของการอยรวมกนของมวลมนษย

๔.๗ สรป การศกษาในวชาโหราศาสตรโดยเขาใจในหลกของพระพทธศาสนาอยางถกตอง

จะท าใหมองเหนความสอดคลองในการวเคราะหเหตการณทเกดขนในชวต ในทางพระศาสนาไมไดปฏเสธความรทางโหราศาสตรเสยทเดยว แตพระพทธองคไมทรงสนบสนนใหเชอถอในเรองนมากนก ทรงมความเหนวา การทบคคลมความเชอถอในโหราศาสตรมากเกนไป เปนการขวางทางอนสงบ อนจะน าไปสพระนพพาน ดงนน จงทรงบญญต มใหพระภกษด าเนนกจกรรมทาง โหราศาสตรทกประเภท แตเมอยคสมยผานไป การศกษาในศาสตรแขนงน อยางรเทาทนในโลกปจจบน ซงจ าเปนส าหรบการท ามาหากน และสามารถเปนฐานความรในการประกอบกบ ศาสตรแขนงอน ท าใหมผเขามาศกษาในศาสตรแขนงนมากขน เพอเปนการบรรเทาทกขในปจจบน และแกไขปญหาเฉพาะหนาได จะไดเปนก าลงใจใหกาวเขาสหนทางพนทกขอยางแทจรง คอปฏบตตามวธทางของพระพทธองค คอการเขาใจในความจรงอนประเสรฐ ๔ ประการนนเอง

บทท ๕

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

วทยานพนธนเปนการศกษาความสอดคลองของหลกการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท และวชาโหราศาสตรไทย โดยมวตถประสงค ๓ ประการ คอ (๑) เพอศกษาแนวคดเรองการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท (๒) เพอศกษาหลกการพยากรณในต าราโหราศาสตรไทย (๓) เพอศกษาความสอดคลองของการพยากรณในพระพทธศาสนาเถร-วาท และวชาโหราศาสตรไทย การวจยครงนเปนการวจยเปนการวจยเชงเอกสาร (Documentary Research) โดยศกษาคนควาเอกสารจากคมภรพระไตรปฎก พรอมทงอรรถกถา รวมไปถงต ารา เอกสาร งานวทยานพนธหรองานวจยตางๆ ของนกวชาการทางดานพระพทธศาสนา ซงท าใหไดบทสรปและขอเสนอแนะดงน

๕.๑ สรปผลการวจย การศกษาวจยเกยวกบศกษาความสอดคลองของหลกการพยากรณในคมภร

พระพทธศาสนาเถรวาท และวชาโหราศาสตรไทยดวยวธดงกลาวนน ท าใหพบประเดนตอบสนองสอดคลองกบวตถประสงคดงตอไปน

๕.๑.๑ เรองการพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท จากการศกษา พบวา การพยากรณในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาทมดงน

๕.๑.๑. ๑ การพยากรณ ทปรากฏในพระสตตนตปฎก ขททกนกาย อปทาน ภาค ๒ พทธวงสะ (วงศแหงพระพทธเจา) เรมตนตงแต พระทปงกรพทธเจา ทรงพยากรณ พระพทธองคในสมยท เปนสเมธดาบส และทรงไดรบการพยากรณเรอยมาจากพระพทธเจา องคกอนๆ จนครบ๒๔ พระองค ในการทจะไดมาเปนพระสมณโคดม ในภทรกปน

๕.๑.๑.๒ การพยากรณพระสบนของพระนางสรมหามายาพระราชมารดา ในวนทพระมหาโพธสตวทรงเสดจเขาสพระครรภของพระมารดา

๕.๑.๑.๓ ภายหลงการมพระประสตกาลเพยง ๕ วน กไดรบการพยากรณ จากพราหมณทง ๘ คน โดยการท านายมหาปรสสลกษณะของพระองค

๕.๑.๑.๔ พระพทธองคทรงพยากรณพระสบนนมต ของพระองคเอง กอนวนทจะทรงตรสร

๑๒๗

๕.๑.๑.๕ พระพทธองคทรงพยากรณ พระสบน ๑๖ ประการ ของพระเจา ปเสนทโกศล จะเหนไดวา การพยากรณ โดยองคสมเดจพระพทธเจาทกๆ พระองคนน ไมไดอาศยหลกการของการพยากรณใดๆ ทงสน ทรงพยากรณดวยพระญาณบารมเฉพาะพระองค เพราะทรงบ าเพญพระบารมสงสมมาเนนนาน เปนการเลงเหนดวยพระญาณ ยกเวน ในขอท ๓ ทพระพทธองคทรงไดรบการพยากรณจากพราหมณทง ๘ คน ในสมยนนพราหมณ จะศกษา ในคมภรพระเวท พรอมทงคมภรตางๆ รวมถงคมภรมหาปรสลกษณศาสตร ดงทปรากฏในอรรถกถา ตกณณสตร คมภรมโนรถปรณ อรรถกถาองคตตรนกาย ตกนบาต กลาววา “มหาปรสลกขณ ไดแก ศาสตรทมบทรอยกรอง ประมาณ ๑๒,๐๐๐ คมภรทแสดงลกษณะของมหาบรษ มพระพทธเจา เปนตน

ใน อรรถกถา เอกกนบาตชาดก อปณณกวรรค อวทเรนทาน ความวา “พราหมณ ๘คน ชอ รามะ ชอ ธชะ ชอ ลกขณะ ชอสชาต ชอโภชะ ชอสยามะ ชอสทตตะ ชอโกณฑญญะ เปนผเรยนจบเวทางคศาสตร ทง ๖ พยากรณมนตรแลว เปนผตรวจพระลกษณะ… พราหมณ ๗คน ยกนวพยากรณเปน สองทางวา ผประกอบดวยลกษณะเหลาน (มหาปรสลกษณะ) เมออยครองเรอนจกไดเปนพระเจาจกรพรรด เมอบวชจกไดเปนพระพทธเจา แตมาณพ ชอโกณฑญญะ โดยโคตร เดกกวาพราหมณเหลานนทกคน พจารณาดความสมบรณแหงพระลกษณะของพระโพธสตว ชนวมอนวเดยวเทานน แลวพยากรณอยางเดยววา พระโพธสตวนไมมเหตทจะด ารงอยในทามกลางเรอน จกไดเปนพระพทธเจาผทรงปราศจากกเลส ประดจหลงคา โดยสวนเดยวเทานนจะเหนไดวา การพยากรณ ในสมยนนพราหมณมอทธพลในความรดานนคอนขางมาก ทงเปนผทตองศกษาเอง ตามระเบยบวธการด าเนนชวตของพราหมณ และ ยงเปน ผทตองประกอบพธ ใหกบพระมหากษตรย เปนปโรหต คอทปรกษาของพระมหากษตรย และ หาเลยงชพ ดวยความรในศาสตร แขนงน ดงนนเมอพระพทธองคทรงประกาศพระพทธศาสนา ในดนแดนท ศาสนาพราหมณรงเรองมาก จงไดทรงบญญตมให พระภกษเรยนและสอน เดรจฉานวชา (อนหมายถง วชาท วาดวยการท านายทายทก ,การทายนมต ฯลฯ ) ถอเปนอาบตทกกฎ เพราะทรงเลงเหนวา ไมเหมาะกบสมณสารป แตทรงมพทธานญาตให พระภกษ เรยน ปกขคณา คอ การเรยนปฏทนทางจนทรคต เพอประโยชนในการนบวนลงอโบสถ สวดปาฏโมกข อนเปน กจของสงฆ เพราะวนขางขน ขางแรมสามมารถก าหนดได จากต าแหนงของดวงจนทรบนทองฟา มไดใหน ามาใชในการพยากรณใด ๆ ทงสน

จงสรปไดวาการพยากรณทปรากฎตามคมภร พระพทธศาสนาเถรวาทนน พราหมณเปนผพยากรณ ดวยวชาทอยในคมภรพราหมณ เชน การท านายฝน ท านายลกษณะ ท านายสรย-คราส จนทรคราส ดฤกษ ยามในการประกอบพธ ฯลฯ สวนการพยากรณทเกยวของกบพระพทธองคนนเปนการพยากรณดวยพระญาณบารมของพระองคเองโดยเฉพาะ มไดเกยวกบ

๑๒๘

หลกการของโหราศาสตรแตอยางใด อนเปนการครอบคลมถงวตถประสงคของการศกษาในขอแรก ของผศกษา

๕.๑.๒ เพอศกษาหลกการพยากรณในต าราโหราศาสตรไทย จากการศกษาหลกการของการพยากรณในวชาโหราศาสตร ไทย จากเอกสาร และ

งานวจยทไดคนควาน ามาประกอบนน ท าใหไดขอคดวา วชาโหราศาสตรเปนความรทมการพฒนาตวเอง มาอยางตอเนอง เปนระยะเวลายาวนาน ตงแตมนษยเรมสงเกตเหนเทหวตถในทองฟา เชน พระอาทตย พระจนทร และกลมดาว เคลอนจากทหนงไปสทหนง การเกดปรากฎการณทางธรรมชาต การเปลยนแปลงของฤดกาล ผลทเกดขนตอบคคล ตอสถานท ในระยะเวลานนๆ ดงทผศกษาไดอธบายไวในบทท ๓ ในเรองอตราการโคจรของดาวพระเคราะห การองอาศยกน และเปนปจจยเกอหนนตอกนในเรองของการใหคณสนบสนน เมอทงธาตของราศ และธาตของดาวเหมอนกน แตจะใหโทษเมอ ทงสองสงนขดแยงกนเอง โหราศาสตรจงเปนวชาทใชสญลกษณ และการแทนท เปนการรวมความรของหลายๆวชาเขาไวดวยกน เพราะโหราศาสตรใชการเคลอนทของดวงดาวเปนหลกในการพยากรณ ฉะนนความรในเบองตนทจะตองม คอ ภมศาสตร ดาราศาสตร และ ระบบสรยจกรวาล ซงเปนทอยของกลมดาวนกษตรตางๆ ดงนน การพยากรณดวยวชาโหราศาสตร จงเปนเรองของการทดาวพระเคราะห เหลานนโคจร หรอ เคลอนทเขามาท ามมสมพนธตอกน ถาโคจรเขามาอยในเชงมมทด คอ มม ๑๒๐ องศา หรอ มม ๖๐ องศา อนเปนมมของการสนบสนน ยอมกอใหเกดผลด ตอบคคล ตอสถานทนนๆ แตถาเปนมมทขดแยง คอ มม ๙๐ และ ๑๘๐ องศา ผลเสยยอมมเชนกน การพยากรณดวยวชาโหราศาสตร จงกวางกวา การพยากรณดวยศาสตรอน และมเหตผลในการพยากรณ ของแตละเรองราว ความนาจะเปนของวชานจงเปนเสมอนวชาสถต เหตการณเดมยอมบงเกดขนซ าอก แตความหนกเบาอาจจะแตกตางกน นนคอ การโคจรของดาวพระเคราะห แตสงส าคญทสดคอ การกระท าของบคคล ผเปนเจาของ ดวงชาตานนเอง เปนผก าหนด ดวงดาวเปนเพยงแผนทของเรอนชาตา แตการกระท า หรอกรรม ทงใน อดต กรรม ในปจจบน อนจะสงผลไปยงอนาคตนน เปนตวแปรทส าคญ เชน การอานดวงชาตาในขณะนวา เราจะประสบกบอบตเหตทางรถยนต จะใหหลกเลยงโดยการไมใชรถยนตเลย กคงไมถกตองนก สงทถก คอ การมสตเพมขน ในการขบรถยนต ไมขบรถเรวเกนไป หรอขบรถไปในหนทางทเปลยว และอนตราย ถงแมวา จะเกดอบตเหตกจะไมรนแรง นคอหลกการ ทสอดคลองกนในทางพระพทธศาสนา คอ การมสตรเทาทนในปจจบนขณะ

๕.๑.๓ จากการศกษาเรองความสอดคลองของหลกการพยากรณในพระพทธศาสนาเถรวาท และวชาโหราศาสตรไทย ศกษาวเคราะหเปรยบเทยบประเดนตางๆ ของโหราศาสตร ตามทรรศนะของพทธปรชญาเถรวาท อนไดแกการกลาวถงจกรวาลวทยาในคมภรทางพระพทธศาสนา และในทางโหราศาสตร พบวา มสวนทคลายคลงกนในเรองของเวลา ในเรองของธาตทง ๔ และ

๑๒๙

การสนสลายของโลก ซงสอดคลอง กบหลกของไตรลกษณ ในพระพทธศาสนา คอ ทกอยางมการเกดขน การด ารงอย และการสนสลายไปในทสด ไมมสงใดอยยงยน ทงความทกข และความสข ทกอยางอยในวงลอของการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา พระพทธองคจงทรงสงสอนใหรจกในอรยสจส ประการ อนเปนหนทางแหงความพนทกขอยางแทจรง พระพทธองคไมทรงสนบสนน หรอ ใหวางใจในวชาโหราศาสตร เพราะไมใชหนทางทพน หรอ ลวงจากความทกขไปได แตทรงสอนใหท าความเขาใจในเรองของกรรม อยางถกตอง การรจกตวเอง และการพงตนเอง อนจะน าประโยชน มาสตนไดเปนอยางด

ผศกษาไดแบงประโยชนทจะพงไดจากวชาโหราศาสตร ดวยการศกษาอยางถกตอง ตามหลกการทไมผดตอ ศลธรรม มคณธรรม มจรรยาบรรณ จะบงเกดประโยชน ไดใน ๓ ระดบ คอ ประโยชนปจจบน ประโยชนในอนาคต และประโยชนสงสด กลาวคอ เปนการสงเสรมให มการตดสนใจ การวางแผนทดของชวต หากประกอบกรรมด ยอมจะสงผลทดในอนาคต และประโยชนสงสด คอการเขาใจ ในวฏฏะของชวตอยางแทจรง อนจะเปนหนทางสมรรคผลนพพานได ผทเปนนกพยากรณ หรอ โหราจารย หากด ารงคณธรรม และ จรรยาบรรณ ของวชาโหราศาสตร ไวได จะเปนผทชวยเหลอสงคมไดในระดบหนง ดวยการน าหลกธรรมทางพระพทธศาสนา มาประกอบในการใหค าพยากรณ การชน าชวต เปนการชวยฟนฟสภาพของจตใจ ใหมสตในการเอาชนะกบโชคชะตาได

๕.๒ ขอเสนอแนะ ๕.๒.๑ ขอเสนอแนะทไดจากการศกษา จากการศกษาเรอง ความสอดคลองในการพยากรณ ตามคมภรพระพทธศาสนา เถรวาท

และหลกการของโหราศาสตรไทย ดงน ๕.๒.๑.๑ การใชหลกธรรมในพระพทธศาสนา มาประยกตใชในการให

ค าปรกษา ทางจตวทยา เพอเปนการลดปญหาของสงคม โดยผทเปนนกพยากรณ หรอโหราจารย ตองมความรทพอเพยงในทางพระพทธศาสนา พอๆ กบความรดานโหราศาสตร

๕.๒.๑.๒ ควรมการศกษาโหราศาสตร อยางถกตอง ตรงตามหลกวชา และ จรรยาบรรณของโหร ถกตองตามแบบวทยาศาสตร หรอศลปศาสตร เนองจากองคความรในเรองนมมาก และตองการ การศกษาและวจยอยางจรงจง เพอสรางทศนะคตทดตอวชาน

๕.๒.๑.๓ ส าหรบผทสนใจในวชาโหราศาสตร ควรจะศกษาหาความรอยางกวางขวาง ไมพอใจ เพยงแคไดรบการท านายจากหมอด ควรจะมความรในเรองนไวบาง ไมควรเชออยางงมงาย

๕.๒.๑.๔ ส าหรบพระภกษผมงสการปฏบตเพอความพนทกข ไมสมควร เขามาเกยวของกบโหราศาสตร แตควรมความรเรองนไวบาง เพอจะไดสงสอนผคน ใหวางทาท

๑๓๐

อยางถกตองในเรองน สวนพระภกษทเกยวของกบ โหราศาสตร ควรใชใหสอดคลองกบหลกธรรมในพระพทธศาสนา เพราะชาวบานยอมยดถอ และเชอมนในพระสงฆ เปนการอนเคราะห เปนทพงทางใจ ใหกบชมชนได

๕.๒.๒ ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป ๕.๒.๒.๑ ศกษาเปรยบเทยบ การพยากรณของโหราศาสตรไทย และ

ตางประเทศ ๕.๒.๒.๒ ศกษาอทธพลของการพยากรณทมตอบคคลในสงคม

๑๓๑

บรรณานกรม ๑. ภาษาไทย ๑.๑ ขอมลชนปฐมภม มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙. ________. พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาเตปฏก ๒๕๐๐ . กรงเทพฯ : โรงพมพ

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๕. มหามกฏราชวทยาลย. พระไตรปฎกพรอมอรรถกถา แปล ชด ๙๑ เลม. กรงเทพฯ : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๔. มหามกฎราชวทยาลย , พระไตรปฎกฉบบส าหรบประชาชน ยอความจากพระไตรปฎกฉบบบาล

๔๕เลม, กรงเทพฯ : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย,พมพครงท๑๗,๒๕๕๐. ๑.๒ ขอมลทตยภม ๑.๒.๑ หนงสอ : ภาษาไทย เทพย สารกบตร. โหราศาสตรปรทรรศน (ภาค ๒ ครหวนจฉฉย ). กรงเทพฯ : โอเดยนการพมพ,

๒๕๑๑. ________. โหราศาสตรปรทรรศน (จนทรวนจฉย ฉบบมาตรฐาน ). กรงเทพฯ : อตสาหกรรมการ

พมพ, ๒๕๑๓. ________. โหราศาสตรปรทรรศน (ภาค ๔ ภววนจฉย). กรงเทพฯ : โรงพมพเฟองอกษร, ๒๕๑๕. พลตร บนนาค ทองเนยม, พนเอก (พเศษ) เออน มนเทยรทอง. คมภรสรยาตรศวาคม . กรงเทพฯ :

ดวงดการพมพ, ๒๕๒๖. พระพรหมคณาภรณ (ป .อ. ปยตโต) , พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท(ช าระ -เพมเตม

ชวงท๑/เสรม). กรงเทพฯ : บรษท ธนธชการพมพ จากด, พมพครงท๑๔, ๒๕๕๓. พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) , พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม . กรงเทพฯ : บรษท

สอตะวน จากด, พมพครงท ๑๐, ๒๕๔๕. พระธรรมปฎก(ป .อ. ปยตโต) , พทธธรรมฉบบปรบปรงและขยายความ , กรงเทพฯ : โรงพมพ

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, พมพครงท๗, ๒๕๔๑.

๑๓๒

รองศาสตราจารย ทวศกด ญาณประทป, พจนานกรมฉบบเฉลมพระเกยรต พ.ศ.๒๕๓๐. กรงเทพ ฯ : สานกพมพ วฒนาพานช, ๒๕๓๑.

พระสารประเสรฐ, โลกธาต เทยบทางโลก ทางธรรม. กรงเทพฯ : โรงพมพรงเรองรตน, ๒๕๐๓. พนเอก(พเศษ) เออน มนเทยรทอง, พระคมภรโหราศาสตรศลปาคม ส านกโหร “หอค า.”กรงเทพฯ :

ดวงดการพมพ, ๒๕๒๖. สมเดจเจาฟา ฯกรมหลวงพทกษมนตร, ลลตทกษาพยากรณ. กรงเทพฯ : อมรการพมพ, ๒๕๐๙. สมเดจเจาฟา ฯ กรมหลวงพทกษมนตร , คมภรจกรทปนจรฉบบมาตรฐาน . กรงเทพฯ : โรงพมพ

ศวาศรม, ๒๕๑๑. บรรกษเวชการ , ความรเกยวกบโหราศาสตรไทย . จดพมเปนทระลกงานพระราชทานเพลงศพ

พระยาบรรกษเวชการ, กรงเทพ ฯ : มตรสยามการพมพ,๒๕๑๑. บรรกษเวชการ , หลกโหราศาสตรทวไป มลฐานของโหราศาสตรและประโยชนของการศกษา

โหราศาสตร มรดกแหงโหรสยาม สมาคมโหรแหงประเทศไทย . กรงเทพฯ : มตรสยามการพมพ, ๒๕๓๕.

บรรยงค บญฤทธ, ชมนมโหรตาทพยระดบโลก. กรงเทพ ฯ : สานกพมพนองใหม, ๒๕๓๔. วจอม ปรดานชาต , ค าน าเรอง กลวธพจารณาดวงชาตาตามหลกวชาโหราศาสตรโดย

พระมหาบรรเทา จนทรศร. กรงเทพ ฯ : โรงพมพวทยาภณฑ, ๒๕๑๐. ประพนธ เตละกล, ดาราศาสตรและอวกาศ, กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๔๓. วศาลดรณกร, โหราศาสตรไทยฉบบสมบรณ. กรงเทพฯ : สานกพมพศลปะสาสน, ๒๕๐๘. เชย บวกานทอง, คมภร กาลจกร- ลคนจร. กรงเทพ ฯ : โรงพมพเฟองอกษร, ๒๕๑๗. รตน และ สนธ นามะสนธ, คมภรพฤหตชาฎก. กรงเทพฯ : โรงพมพศวาศรม, ๒๕๑๐. รอยเอก ประยทธ หลงสมบญ , พจนานกรมบาล - ไทย . กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว ,

๒๕๑๙. ระว ภาวไล, โลกทศน ชวทศน เปรยบเทยบ วทยาศาสตร กบพทธศาสนา , กรงเทพฯ : โรงพมพ

มลนธพทธรรม, ๒๕๒๓ ปญญาวฒน . พทธท านาย ฤาจะถงกาลสนยค . กรงเทพฯ : สานกพมพบานหนงสอโกสนทร ,

๒๕๔๙. ธรรมสภา, อสตมหาสาวก ๘๐ พรรหนต. กรงเทพมหานคร : ธรรมสภา, ๒๕๕๓. มานตย ธระเวชชกล . ปมปฏทนคราส จนทรเพญ -จนทรดบ ๓๐๐๐ ป ระบบนรายนะ

(เฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงมพระชนมพรรษา ๕ รอบ ๖๐ ป). กรงเทพมหานคร : มตรเจรญการพมพ, ๒๕๓๕.

๑๓๓

สมเดจกรมพระปรมานชตชโนรส . พระปฐมสมโพธกถา . กรงเทพมหานคร : โรงพมพ เลยงเซยงจงเจรญ, ๒๕๑๙.

สงโต สรยาอารกษ. โหราศาสตรไทยชนสง ฤกษและการใหฤกษ การค านวณดวงพชยสงคราม . กรงเทพมหานคร : เกษมบรรณกจ, ๒๕๑๐.

สรย มผลกจ , วเชยร มผลกจ . พระพทธกจ ๔๕ พรรษา . กรงเทพมหานคร : บรษท คอมฟอรมจากด, ๒๕๔๓.

ไสว มาลาทอง . คมอประกอบการเรยนการสอนวชาพทธประวต . กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๓๔.

อาจารย อระคนทร วรยะบรณะ , คมภรพรหมชาต ฉบบหลวง . กรงเทพมหานคร : โรงพมพ ส.ธรรมภกด, ๒๕๑๑.

รตน นามะสนธ, มหรตะ(วธการใหฤกษในการประกอบกการตางๆ), (กรงเทพฯ : โรงพมพศวาศรม, ๒๕๐๙), หนา ๗-๑๕.

๒. ภาษาองกฤษ Anthony Philip Stone, Hindu Astrology;Myth, Symbols and Realities, (India Select Book,

1981 Sandra Shulman, The Encyclopedia of Astrology, Published by The Hamlyn Publishing Group

Limited London 1976 Arroyo, Stephen. Astrology, Psychology and the Four Elements. USA. CRCS

Publications,1975. ๓. วทยานพนธ ณชชา ชนธป. “โหราศาสตรกบการตดสนใจทางธรกจ ”. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต .

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน, ๒๕๔๘. พระมหาประศกด อคคปญโญ (ชงแสง)’ “ความเชอเรองโหราศาสตรกบกฎแหงกรรมของชาวพทธ

ไทย ”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๑.

พระมหาสมคด เสอกะ . “จรยธรรมในอาชพโหราจารย ”. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๔๓.

๑๓๔

พไลรตน รจวณชยกล. “การศกษาปญหาสขภาพจตของผมารบบรการจากหมอด ”. วทยานพนธสงคมศาสตรมหาบณฑต. คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลย ธรรมศาสตร, ๒๕๒๘.

ภญโญ พงศเจรญ. “บทบาทของโหรในสงคมไทย”. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต. คณะพฒนาสงคม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๔๓. สานต ศรวศษฐกล. “หมอด : กระบวนการสรางตวตนและความสมพนธทางสงคม ”. วทยานพนธ

สงคมวทยามหาบณฑต. คณะสงคมวทยาและมานษยวทยา มหาวทยาลยธรรมศาสตร , ๒๕๓๕.

๔. สารนพนธ จกรเทพ ราพงกจ, “การศกษาเชงวเคราะหทรรศนะของพทธปรชญาเถรวาททมตอโหราศาสตรใน ยคปจจบน ” สารนพนธศาสนาศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย,

มหามกฎราชวทยาลย, ๒๕๔๑.

๑๔๗

ประวตผวจย

ชอ/นามสกล : นางกฤตกาวลย หรญส วน/เดอน/ป/เกด : วนเสารท ๒๙ ธนวาคม พ .ศ. ๒๔๙๔ สถานทเกด : โรงพยาบาลจฬาลงกรณ กรงเทพมหานครฯ มารดาบดา : พนเอก ถวลย -นางภทรา ยกตวระ การศกษา : พ .ศ. ๒๕๑๐-๒๕๑๒

อดมศกษา, โรงเรยนผดงศษยพทยา กรงเทพมหานคร

: พ .ศ.๒๕๑๒- ๒๕๑๔

สถาบนการบนพลเรอน แหงประเทศไทย , สาขาสอสาร

การบน

: พ .ศ. ๒๕๒๙-๒๕๓๓

ศลปะศาสตรบณฑต,คณะรฐศาสตร, มหาวทยาลย

รามค าแหง

ประสบการณการท างาน : พ .ศ. ๒๕๑๖-๒๕๒๓

พนกงานตอนรบภาคพนดน, บรษทการบนไทย จ ากด มหาชน

: พ.ศ. ๒๕๒๕-๒๕๔๐ กรรมการผจดการ, บรษท ท.เอส.เค หรญส เทรดดง จ ากด

: พ .ศ. ๒๕๔๐ -ปจจบน อาจารยผบรรยายโหราศาสตรไทย ประจ าสมาคมโหราศาสตรนานาชาต กรรมการบรหารสมาคมโหราศาสตรนานาชาต เลขานการมลนธสมาคมโหราศาสตรนานาชาต ทอยปจจบน : เลขท ๘๙/๘๐ หมบาน คาซาวลล ถนน วชรพล แขวง คลองถนน เขตสายไหม กรงเทพมหานคร

ภาคผนวก

๑๓๕

ภาคผนวก

ความคดเหนทไดจากการสมภาษณบคคลเกยวกบการพยากรณ

การพยากรณทปรากฏในคมภรพระพทธศาสนา เถรวาท ทงในพระไตรปฎก และ อรรถกถาตามทผศกษาไดท าการคนความาในบทท ๒ เปนขอมลเชงเอกสาร จงขอสนบสนนขอมลในเชง สมภาษณขอ ความคดเหนจากบคคลททรงคณวฒ ดงน

๑. เรยบเรยงจากการสมภาษณ พระศรคมภรญาณ รองอธการบดมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เมอ วนท ๖ ธนวาคม พ.ศ.๒๕๕๔ เวลา ๑๖.๐๐- ๑๖.๓๐ น.

๑.๑ ค าวาพยากรณ ทานไดใหความเหนวา พระศรคมภรญาณ : หมายถง การท าใหแจง ท าใหกระจาง การพยากรณ ตาม

หลกพระพทธศาสนา เปนการพยากรณจากเหตทท ามา ผศกษา : นนคอทกอยางตองมเหต และผลจงจะตามมาใชไหมเจาคะ พระศรคมภรญาณ: ถกตอง เหตนนมทมาตางกน เพราะเกดจากการกระท าท

ตางกน หรอกรรมทตางกน ผลจงตางกน

๑.๒ ผศกษา : การทพระพทธองคทรงพยากรณ พระสบนของพระองคเองกอนวน ตรสร และการททรงพยากรณพระสบนของพระเจาปเสนทโกศล เหต และผล กเปนปจจยหลก ททรงพยากรณ

พระศรคมภรญาณ: การททรงพยากรณพระสบนของพระองคเองกอนวนตรสรนน เปนการบอกถงพระญาณหยงรของพระองคเอง เพราะพระองคทรงสงสมพระบารมทจะมาเปนสมเดจพระอรหนตสมมาสมพทธเจามาเปนเวลาเนนนาน หลายชาตภพ นนคอเหต ทรงตงพระทยแนวแน ในการทจะตรสร ในพระธรรมอนประเสรฐ และจะไดทรงเผยแผใหเวไนยสตวไดรตาม นนคอผล

สวนพระสบนของพระเจาปเสนทโกศลนน พระองคทรงเตอนให เหลาพทธ -บรษท ตงมนอยในความดตามหลกธรรม ทพระองคไดทรงสงสอนไว เหตการณรายตามพระสบน กจะไมบงเกดขน นนคอพระองค ทรงเลงเหนในความไมเทยง ในสมยของพระพทธองค พระพทธศาสนากเจรญรงเรอง ทงเหลาพระมหากษตรย และพสกนกรลวนแตประพฤตปฏบตด

๑๓๖

ผลดกบงเกด แตถาพนจากสมยของพระพทธองคไปแลว เหตปจจยทงหลายกเปลยนไป อนจะน ามาซงความเสอมได

ผศกษา: นนคอเหต ผล ส าคญในการจรรโลงพระพทธศาสนาใหยงยน ใชไหมเจาคะ

พระศรคมภรญาณ: ถก

๑.๓ ผศกษา: ตามพระวนยปฎก จลลวคค ขททกวตถขนธกะ วาดวยเรองเรยนและสอนดรจฉานวชา ทรงหามภกษเรยน และสอนเดรจฉานวชา หากผใดเรยนถอ เปนอาบตทกกฎ และในพระสตตนตปฎก ฑฆนกาย สลขนธวรรค ขอท ๒๒-๒๔ไดกลาวถงการทปถชนกลาวยกยองพระพทธองค เรองศล กจะกลาววา พระสมณโคดมเวนขาดจากการเลยงชพผดทางดวย เดรจฉานวชา……..พระอาจารยมความเหน อยางไร เจาคะ

พระศรคมภรญาณ : เดรจฉาน ตามศพท คอ ขวาง ไปทางขวาง ในทางพระพทธศาสนาคอการขวางทางไปสพระนพพาน ทพระพทธองคทรงหามภกษเรยน และสอน ในวชาเหลาน กเพราะไมใชกจของสงฆ ถาพระภกษพด หรอสงสอน จะกลายเปน ตรจฉานกถาเพราะไมเกยวกบการพจารณาสงสอนแนะน าทางธรรม อนท าใหความคดฟงเฟอ การททรงมพทธานญาตใหภกษเรยนรได ในวนยปฎก มหาวรรค ทรงอนญาตใหภกษเรยนปกขคนา คอการเรยนปฏทนทางจนทรคต เพอประโยชนในการนบวนลงอโบสถสวดปาฏโมกข นนคอกจของสงฆ ไมไดใหน ามาใชในการท านายทายทก เมอภกษเวนจากการเกยวของในเรองเหลาน กยอมไดรบการยกยองจากผคน

ผศกษา: สรปไดวาพระพทธองคไมทรงสนบสนนใหเชอในการพยากรณ การท านายทายทก แตใหเชอ ในการกระท า และผลทจะไดรบจากการกระท า หมายถง เหตอยางไร ผลกอยางนน

๑.๔ ในปจจบนนมเรองของการพยากรณมากมาย พระอาจารยคดวาควรเชอหรอไมควรเชออยางไรเจาคะ

พระศรคมภรญาณ : กตองดตามเหตผล วาทเขาท านาย มานนเขาให เหต ผล เชนไร ใชวชา หรอ ใชทฤษฎ ใชหลกการ อะไร มาสนบสนนการพยากรณนน ตองมสต ในการรบฟง อยางทไดบอกแลวทกอยางม เหต เปนตวก าหนด มการกระท าของเราเอง มกรรมอนเปนของเราเอง ในทางพระพทธศาสนา ไดกลาวไววา กรรมนนเปนทายาท ยอมสงผลมาใหเสมอทงกรรมด และกรรมไมด ถาใชชวตอยางมเหต ผล มสต กสามารถจะผานพนปญหา และอปสรรคตางๆไปได

๑๓๗

ผศกษา: กราบนมสการอยางสงเจาคะ

๒. พระมหาบรณะ ชาตเมโธ หวหนาฝายคมภรพทธศาสน ประจ ามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

เมอวนท ๕ มกราคม ๒๕๕๕ ณ หอง ๑๐๑ มหาวทาลย มหาจฬาลงกรณ ฯเวลา๑๖ .๐๐- ๑๗.๐๐น.

๒.๑ ผศกษา: ขอกราบเรยนถาม ความหมายของค าวา การพยากรณ เจาคะ พระมหาบรณะ : ในหลกของพระพทธศาสนากมใชอยเยอะทเดยวโดยเฉพาะ

เรองของพระพทธเจา สมยทเรยนพระบาลใหมกจะเจอค าวาพยากรณ ท าใหแจง ซงจะเจอครงแรกตงแตเจอบาล ทรงพยากรณ หรอไดรบค าพยากรณเพอท าใหแจง หรอหมายความวา เปดเผยเรองนนใหชดแจง อานโดยความหมาย เพราะฉะนนโดยเฉพาะในการพยากรณกมการใชในทกยคทกสมย กเมอกอนไมไดคดวาอะไรเราเพยงแคเขาใจความหมายในทเรยนวาท าใหแจงเสรจแลวเรากไปดวา ท าใหแจงเรองอะไร ทนกมการเขาใจผดบางครงบางคราวในเรองทเคยเจอในภาษาบาล บางคนเอาความไมชดเจนไปบอกคนอนวาชดเจน กเปนการโกหกไปหรอเปนการโกหกกน ฉะนนจงมหลายททพยากรณพระอรหนต กคอวา เมอท าใหแจงในแนวทางเพอการบรรลแลว กไปกราบทลพระพทธเจา หรอวาไปบอกพระสงฆองคอน อนนนกเปนความหมายของศพทตามทไดศกษาในยคแรกๆ ในตามความเขาใจ ตามศพท ตอมากมความหมายในเชงทราบกนโดยทวไปวาเปนการพยากรณ เปนการท านายเปนการทายทก ในความหมายทใชในแตละบรบท ฉะนนในความของการพยากรณคอ บอกกลาวเนอหาเรองราวในประเดนนนๆใหปรากฏชดเจน การจะชดเจนกตองมเหตมผล ในเวลาททานรปใดจะมาพยากรณวาตนท าใหแจงแกพระพทธเจาแลวบอกเหตผลไมเพยงพอในแนวทางของการปฏบต ถานนเหตผลเหตผลยงไมพอการปฏบตยงไมถกตอง อนนถอวาไมใช อนนนในค าศพททเจอทวๆไปกนในทางภาษาบาลในระหวางทศกษาเลาเรยนในเบองตนของนกเรยนบาลทงหลายจะเจออยางน ครบาอาจารยกมกจะสอนท าใหแจงท าใหแจง หมายความวาตองชดเจนในเรองนนๆในกรณนนๆ ถาไมชดเจนกจะถกกลาววาโกหก ถาเปนพระกถกปรบโทษวาโกหก

ผศกษา : พระอาจารยหมายความอยางชดเจนวาตองท าใหแจง แลวกในสายปฏบตกตองมผล นคอขอปฏบต ในความหมายของค าวาพยากรณ ในทรรศนะของพระอาจารย คอตองมเหตผลถกตองนะเจาคะ

๑๓๘

๒.๒ การทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระองคเอง กอนวน ตรสร พระมหาบรณะ ชาตเมโธ ไดใหความเหนดงน การพยากรณพระสบน คอกอน

ตรสรทรงพระสบนวานอนเหนพระเศยรหนไปทางทศอดร พระหตถซาย ลงมหาสมทร พระบาทลงมหาสมทรขางลาง ทรงพยากรณวาพระองคจะสามารถตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจาเปนการพยากรณในทางเชอมนของแนวทางการปฏบตตนทไดปฏบต ซงเชอมนวาถกทางแลวฉะนนในลกษณะนจะเรยกวา กรรมนมตกได เชอวาสงทพระองคไดบ าเพญมาถกทางแลว ซงไมมใครท าไดนอกจากองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาเทานน เชอวามความถกตองแนนนอน ในนมตมนก มหนอน มาจากทตางๆถกตองแน ฉะนนจะกลาวไดวามความเชอมนและใหก าลงใจแกตวเองวาทางนถกตองแลว แตจะตองท าตออกหนงกาวถงจะถงจดหมาย แมจะมอนตรายอยตรงหนากจะไมยอทอ ฉะนนในเยนวนนน พระองคทรงปพระแทนทประทบดวยหญาคา ทรงตงพระทยแนวแนวาจะไมเสดจลกขนถาไมบรรลธรรม เชอมนในสงทท ามาวาถกตองจากนมตเปนบารมของพระพทธเจาพระองคเดยว เหตของฝนจะมอย ๔ อยาง คอ บพนมต จตนวรณ เทพสงหรณ ธาตก าเรบ แตนเปนกรรมนมต และเปนกรรมสวนทเปนกศลไมใชธรรมดา

๒.๓ การทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระเจาปเสนทโกศล นน ทานใหความเหนวา ตองการจะสอนเพราะวาในเรองนเมอ สบนขนมาแลวกอใหเกดความวตกกงวล แกคนทเกดความฝนน ดวยเหต ๔อยางน และเมอฝนมาแลวไมสามารถทจะพยากรณตวเองได ในความฝนอยางนจะมทงเหตดและรายซงจะแกไขเหตรายในตอนแรก ซงตองบชายญดวยสตวทงหลายเพราะไปเชอพราหมณ ซงพระองคตองการจะสอนวาเหตอยางนจะมเกดเหตในภายขางหนา อาจจะไมเกดขนในยคสมยของพระองคในยคทโลกเสอม มนษยเสอมน มนกจะมพฤตกรรมอยางนอยางน เรมจากใครกอน โดยมากเรมจากผปกครอง เรมจากพระราชาไมตองอยในธรรมมราชแลว เรมจากอ ามาตยทงหลายไมตองอยในธรรมแลว ตอมากเรมเขาไปอยในประส บนกรทงหลาย ทพยายามยกตวเองขนมาเปนชนชนกลาง เปนคนระดบสง วธการทจะท ากจะเปนฝายบาปฝายอกศลมากมาย ตามค าท านายนนแหละ ฉะนนแลวเมอไมมทางแกไขและเกดความวตกกงวลแลว อยางนกผอนคลายความวตกกงวล และกสงรายกอาจจะเกดสงรายขนไดถาไมอยในศลธรรม ถาฝนวาเกดแลวตอนนเรากจะท าอะไรกได แสดงวาประมาทแลว ฉะนนจะตองเตอนสตใหไมตงอยในความประมาท ไมใชวาอยในยคไหนกตามถาตงอยในความประมาทกเปนไปอยางนน

ผศกษา : ฉะนนพระพทธองคตองการใหทกคนตงอยในความไมประมาทหลงจากทานดบขนธปรนพพานไปแลว เหตการณเลวรายกจะไมเกดและตงอยในความดงาม

๑๓๙

พระมหาบรณะ ชาตเมโธ ไมวาในวงการของโลกหรอวงการของพระศาสนาใหเกดความเสยหายไมตงอยในความประมาท นนคอหลกใหญทสดเลย อนนเปนพระสบนทคนกลาวถงมาก และในยคนกมคนทตความจนเสยหายหมดจนผคนแตกตนไปหมด เขาวามอนหนงมคนไปลอกมาจากวดพระเชตวน อกทางหนงกเอามากจากการท านายแถวจ าปาสก เอามาผสมกน แตจรงๆแลวกถาไปดในเนอหากจะผสมผสานจากอนนนลงมา การท านายสบนนลงมาอะไรๆกจบใสพระโอษฐกอนจรงแลวไมใช มการน าไปผสมปนเปแลวกมาสมมตฐานวาออกมาจากพระโอษฐของพระพทธเจาแตจรงๆไมใช จ าหนายไปเยอะแยะเพราะคนเกดความกลว มทางไหนบางทจะรหรอแกๆไข อะไรกขอใหรลวงหนาไปกอนประมาณนน ไมมอะไรทจะยงใหญไปกวาความกลวของมนษย ไมมนากลวกวาสงทมอนตรายตอชวต เพราะฉะนนอะไรกไดทท าใหคนคลายความกลวตอสงทมอนตรายตอชวตน กจะท าใหวธนนอยไดเจรญได บางทอาจจะตองโกหกหลอกลวง คอพยายามท าใหคนพยายามหนมาพงสงนนๆได โดยหลกกคอตองหาวธแกไขใหได

ผศกษา: กคออบายอยางหนง ทใหคนกลบมาท าด ตงอยในธรรมแลวเหตการณรายกจะไมเกดขน

พระมหาบรณะ ชาตเมโธ : ในการจะรหรอการท านายเหตการณขางหนา บางอยางกมคณบางอยางกมโทษ

ผศกษา: อนทมคณกคอ เราไดเตรยมตวทน ทงเหตการณทด และเหตการณทรายทจะบงเกดขน

พระมหาบรณะ ชาตเมโธ : แมเปนเรองธรรมดาหมอด หรอวาพระกรรมฐาน กรณขององคคลมาล วนทโจรองคลมาลเกด พศดาร อาวธในทองพระคลงเกดรงเรอง โหรกท านายวาเดกทเกดเมอคนจะเปนโจร พระราชากถามดวาจะเปนโจรปลนพระราชบลลงกหรอไม แตทานท านายวาเปนโจรธรรมดาไมใชโจรปลนพระราชบลลงก ดงนนพระราชาจงเลยงไว อนนกปลอดภยไป อนนถาหมอดบอกวาเปนโจรปลนราชบลลงกกตองตายแลว ทนอกคนหนงพระเจาพมพสาร หมอดทายพระสบนวาจะตองมลกฆาพอ ตงแตเรมตงพระครรภหมอดกท านายอยางนนตรงๆ ทนพระมารดาพยายามท าลายพระครรภ นเหนไหมอ านาจของหมอด อนนคอขอทเปนแงคด ถาอยางนบางอยางรแลว กลบพดไปไมไดเกดประโยชนอนใดกลบเกดอนตราย ทงนผคนกเลยเอาค านายทายทกมาท าลายฝงตรงขาม เราจะเหนไดจากนยายนทาน โบราณจกรๆ วงศๆ วา ดคนนจะเกดมาเปนกาลบานกาลเมอง เอาไปฆาเอาไปทงซะ ล าบากล าบนแลวกไดดบไดดเปนตน นคอใชวชาท ารายตนเอง ยมมอของหมอดคอค าพยากรณมาประหตประหารกน กคนไมรเคากเชอส เพราะเคายกยอใหแลว อยางนเปนตน คราวนมาถงววฒนาการสมยใหม ทเคาใชอลตราซาวด ไปดเดกในทอง เหนแลววาเดกนพการ เดกนอยแลวแมรอด อยแลวแมตาย เปนไง แมกบอกวาไปฆา

๑๔๐

เดกในทอง อนนกผดแลวเหมอนกบหมอดเหมอนกน อนนมนเหนจะใชไหมละ ฉะนนบางสงบางอยางเกดอนตรายไมเกดประโยชนอนใด

ผศกษา: อนนทพระองคตรสวาไมเกดประโยชนอนใด พระมหาบรณะ : มนกลบเปนทางสรางทกข ใหแกบคคลนนๆ หรอบคคลท

เกยวของ ๒.๔ ค าวา “เดรชฉานวชา” ทานไดใหความหมายไวดงน พระมหาบรณะ : อนนเปนค าทใชกบพระสงฆ เปนการทพระพทธเจาใชกบ

พระสงฆเพราะวา อดมการณของพระสงฆสงสดตามค ากลาวบรรพชาอปสมบถ ค าแรกทมาขอบวชตอพระอปชาฌย วาขอใหผมไดบวชดวยเถอะ เพอทจะท าทสดแหงทกขโดยชอบ เพอท าพระนพพานใหแจง นนคอหลกการของพระพทธศาสนาอนสงสด ฉะนนพระเมอบวชเขามาแลว ไปหมกหมนอยตรงนเปนการผดแนวทางของพระพทธศาสนา ซงวชาการทงหลายเหลาน ชาวโลกเคาสอนเคาเรยนกนมากมายอยแลว มนไมใชเรองของพระ ไมใชแนวทางพนทกข อนนมนเปนทางแกทกขระดบชาวบาน ตามทโยมไดอางในขอ ๒๒ -๒๓ น มนเปนการแกทกขระดบชาวบาน ไมใชเรองของพระสงค ไม ใชการแกทกขตามหลกของพระพทธศาสนา เปนการแกทกขในระดบของวถของสงคม ซงเคาเรยนเคาสอนกนมากมายอยแลว แตถาพระไปยงในแนวทางแบบนนกจะไมอยในแนวทางทกข สมทย นโรธ มรรค ไมตรงตามศล สมาธ ปญญา ผดหลก ของพระพทธศาสนา ปรบเปนอาบตทกกฎ ถาไปเรยนหรอไปสอน อนนจรงๆแลวคอการขวางพระนพพาน มนเปนทางเกดทกขเกดโทษและยงเปนทางเกดเอกลาภทไดมา โยมลองไปดกฏพระหมอดส บรรณาการเตมไปหมด ญาตโยมไปถวาย มนไปตดอยแกลาภตรงนนกหมดแลว ไมถกหลกของพระจรงๆ ทนเมอทานคดวาทานไปไมถงกเลยเบยงเบนมาทางนเพออนเคราะหสงคม กอยทเจตนา

ผศกษา:หรอวามเจตนาทไมท าราย หรอไมคดตดในลาภ พระมหาบรณะ: กถอวาเปนการอนเคราะห เปนอกสวนหนงไป แตหลกจรงๆ

ไมใหไปเดนทางน ผศกษา: แตทยงเหนตวอยางในตอนนอยางเชนการท าวตถมงคล โดยพระสงฆ

เพอการอนเคราะห แต มนกไมถกใชไหมเจาคะ พระมหาบรณะ: เรมแรกจรงๆกอาจจะคดอยางนน แตพอเอกลาภมนเกดขนแลว

ความคดมนกเปลยนแปลง คนโบราณแคตองการจะอนเคราะห แตคนสมยใหมนเปลยนไป กลายเปนเรองเศรษฐกจไป มงไปทางนนปจจบนน

๑๔๑

ผศกษา: ทนพระองคทรงมพระพทธานญาตเปนบางเรอง ใหเรยนรเรอง “ปกข-คณา”

พระมหาบรณะ : เพราะวาสมยกอน การมาลงอโบสถ อยางเมองราชคฤห มส านกอย ๑๘ ส านก เวลาลงอโบสถจะมาทเดยว ฉะนนบางองคจงคลาดเคลอนเรองเวลา จงทรงอนญาตใหเรยนรเรองนเอาไว เพออนเคราะหตอการปฏบตตามพระวนย เรองการนบวนเวลา เรองการนบปกษ คอเรองขางขนขางแรม ไมใหคลาดเคลอน ภกษณยงตองนงนบวนเลย เพราะวาจะตองนงนบฟงโอวาท วนพระใหญ ในวนท ๑๔หรอ ๑๕ ค าเปนเรองใหญเลย ฉะนนไปอยไกลจากส านกเกน ๓ โยชนไมได นเรองของการรบโอวาท เปนการทบทวนสรปธรรม ฉะนน จงตองเรยนรเอาไว แตกอนไมมปฏทนเพอเปนประโยชนในการปฏบตทางวนย ไมไดเรยนเอามาเพอทจะดเวลา ฤกษด ฤกษชว ไมใชนะ

ผศกษา: พระพทธองคตรสวา ทกเวลาดหมด เปนมงคลทงนนใชไหมเจาคะ พระมหาบรณะ : ท าดเวลาไหนเวลานนกเปนเวลาดหมด มวแตรอฤกษรอยาม

มนเสยประโยชน ประโยชนคอตว ฤกษทดทสด ผศกษา: จากทโยมไดไปถามผรทวไป ทกวชาเปนเดรจฉานวชาหมด ขวางทาง

ไปนพพาน พระมหาบรณะ : กเปนวชาของสงคมของชาวโลก เปนวชาทเปนอาชพ เพอ

ประกอบสมมาอาชพของเขาไป วชาของพระตรงตอพระนพพานเลย เพราะกลาวไปแลวตงแตกลาวค าบวช มงไปเฉพาะทางพระเทานนเอง ไมใหพระไปยงในสายวชาทเกดความเสยหาย ตอการปฏบต

๒.๕ ในปจจบนนมเรองของการพยากรณมากมาย พระอาจารยคดวาควรเชอหรอไมควรเชอ พระอาจารยพดคางไววา พระภกษสงฆเปนผใหการพยากรณ คนสมยนพอไมสบายใจกเขาวด มนกเปนเรองปกตใชไหมคะทพระภกษจะบรรเทาทกขใหญาตโยม

พระมหาบรณะ: สมยนมโอกาสมาก ทจะชวยเหลอเขา เวลาคนทมความทกข ความกงวลใจตางๆทมาหา ถาจะดดวงพยากรณกวาไป ทวา หลกทสดของพระตองแทรกธรรมมะใหได เอาหละ อนนคอหลก สวนอนเปนการโนมนาว เขามาหาเรา เขามานงคยกบเรา เมอเขามาหาเราแลวจะคยโนมนาว ใหเขามาหาเรายงไง ดวยเหตและผล พยามคยพยายามสอบถาม วนเวลาทผานมาไดท ากศลอะไรบางไหม ใหเคามองเหนหรอวาไปท าอะไรทไมดไมงามมาบางไหม ใหเขาใจในเรองของกรรม เพราะกรรมหลกหนไปไมพน ทงหมดมาจากพฤตกรรมของตนเอง คนเราทเดอนรอนทงหลายมาจากการกระท าของตนเอง มตงแตอดตเมอไมนานทงปจจบน ลองส ารวจดส

๑๔๒

วาททเดอดรอนปจจบนเพราะอะไร ถาเปนเศรษฐกจของครอบครวลองประเมนดส วารายจายเทาไหรรายรบเทาไหรฟมเฟอยเทาไหร คอวธการทจะโนมนาว ใหเคาไดเหนธรรมมะ ไมใชอยๆไปยกธรรมมะใหเคา เคากไมรบ คนทกขมาแลว เคากไมรบเปนวธการของทาน เรยกวามจตวทยาในการคยนนแหละ นนเปนวธการหนงทจะเอาวธการนมาปฏบตได ดวยวธนกจะสามารถสอดแทรกธรรมมะเขามาได นนคอประโยชนทจะไดไมใชเอกลาภ ไมใชชอเสยง มนมาเอง ไมใชสงประสงค ถาเราน ามาใชในสงทเกดประโยชนกจะแกทกขได ในระดบสงคมในระดบชาวบานได

ผศกษา : ถาเหนจรงในระดบของพระธรรม โยมวานคอประโยชนสงสด เพราะวาเมอไหรคนเขามาหาพระธรรมได กคอสงทดทสดในชวตของเคาแลว ดกวาไปแกทกขแกกรรม

พระมหาบรณะ : บางคนยงไปผกทกขขนใหมอก เทยวไปดมไปกน เสยหายเลย สมยนมนกพยากรณเกดขนใหมเยอะ มวชาพยากรณทใชวธสมยใหมเขามาชวย เชนจะเกดแผนดนไหวโดยการใชเทคโนโลยท าใหเกดความเชอถอ วาจะมความรนแรงไมรนแรงทน เมอวนท ๓๑ ธนวาคม ทผานมาแลวไมเกด อนนตองวเคราะหเจตนาดหรอไม และคดรอบครอบหรอไม ทพดมาแบบน เหนไหมแลวพวกทคดตรงกนขามเกดผลเสยหายทางเศรษฐกจอยางมากมาย เศรษฐกจ ๔๐๐ ลานเสยหายหมดเลย นคอการพยากรณทไมมหลกฐานทจะเกดจรงอยางนนจรงๆ ทนนกวธการพยากรณทางฝายโลกเคามอปกรณส าหรบส ารวจอยแลว โลกชวงนเปนอยางนอยางน จะมภเขาไประเบดหรอไมม เขามองออก มองไดจะเกดหรอไมเกด อยๆ เราจะมาเชอมนในความคดของตวเองแลวพดออกมามนกอใหเกดความเสยหาย แมจะพดเพอใหเกดเจตนาด เพอใหคนไมประมาท ฉะนนตองระวงในเรองของค าพด ควรน าไปใสไวในจรรยาบรรณของนกพยากรณ กเหมอนการท านายเดกทอยในทองกเหมอนกน ฉะนนบางอยางทรแลวแตกพดตรงๆไมได จะตองมวธพด อาจจะเกดความเสยหาย เพราะบางทเดกคนนนเกดมาเปนนายกกไดใครจะไปร เอาไปฆาทงซะใครจะไปทราบ พระพทธเจาจะถอวาตงแตจตถ ปฏสนธแลวกเปนมนษยแลว หามพระไปท าลายถอวาขาดจากการเปนพระเลย คณรหรอไมนนอาจจะเปนพระอรหนตกได พระจกรพรรดกได ไปฆาเคาไดอยางไรแบบนนะ และนนคอเรองของการพยากรณ กตองมจรรยาบรรณมความระมดระวง ทงพยากรณชวพยากรณบานเมอง พยากรณโลก ตอนนยงไง นาซากกลบค าแลววาโลกยงไมแตก ถาดตามทางของพระพทธเจามนยงไมแตก เดากนทงนนเลย ตอนนกลบค ากนหมดแลว ตองใครควรใหดกอนเสนออะไรไป ฉะนนในเรองของศาสตรของพยากรณกจะสามารถอ านวยประโยชนใหแกสงคมไดแตตองรจกการน าเสนอ ถาในระดบบคคลกควรจะโนมนาวในการปฏบตตนในทางนด ถาในระดบสงคมและระดบประเทศชาตจะท าอยางไรใหตงอยในความไม

๑๔๓

ประมาทเพราะวาถาประมาทแลวเปนเหตของการวบต แตตองรจกวธการน าเสนอใหถกตอง การใหสตคน ทนเมอไมประมาทแลวคนกหนมาประพฤตทถกทควร

ผศกษา: กราบนมสการเปนอยางสงเจาคะ

๓. ความเหนจากพระครสนทรสทธการ(สคนธ สคนธธโร) ผชวยเจาอาวาสวดราชสทธาราม ทานเปนผค าณวน ปฏทนโหรประจ าป ตามคมภรสรยยาตร วนท ๑๖ มกราคม พ .ศ. ๒๕๕๕ เวลา ๑๖.๐๐- ๑๗.๐๐น.

๓.๑ ผศกษา: การพยากรณ พระอาจารย มความเหนเชนไรเจาคะ พระครสนทรสทธการ: การพยากรณ คอ การคาดการณลวงหนา ถงเหตการณท

จะเกดขน แยกเปน การพยากรณ ทปรากฏในพระไตรปฏก ในทางโลกตตรนน พระพทธองค ใหยดในหลก ของกรรม และการกระท าเปนหลก ไมมสงใด เหนอกฎแหงกรรมไปได ทรงชใหเหนในเรองของการสงผลของกรรม สวนใน ทางโลกย เปนเรองของบคคล ในการด าเนนชวต การพยากรณ การท านาย ผสมกลนอยในวฒนธรรมของกลมชนวชาความรในศาสตรแขนงนถกถายทอดจากรนสรน จนพฒนามา เปนต าราทางวชาการ ตงแตการพยากรณ ดนฟา อากาศ ฤดกาล อาชพ สงทเปนมงคล และอวมงคล ตงแตการเกด จน การตาย ความสนสญ ความรงเรอง

๓.๒ ผศกษา: การพยากรณทปรากฏในพระไตรปฎกทไดรบการกลาวถงมาก คอ การทพระพทธองคทรงพยากรณพระสบนของพระองคเองกอนวนตรสร และพระสบนของพระเจาปเสนทโกศล พระอาจารยใหความเหนวา

พระครสนทรสทธการ: การทพระพทธองคทรงพยากรณนน ไมมหลกการ ไมมหลกวชาของโหราศาสตรแตอยางใด เปนดวยบญบารมทพระองคทรงบ าเพญมา ถงสหมนอสงไขย ก าไรแสนกปในการทจะไดมาเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจาใน ภทรกปน เปนพระบารมทไมมผใดเสมอเหมอนการทตรสถงพระสบนกอนวนทจะทรงตรสรนน เพราะทรงตงพระทยมน ในการส าเรจพระโพธญาณอนเปนความจรงอนประเสรฐ และจะเปนทยอมรบของคนทกชาตชนวรรณะ ตามนยแหงพระสบนนนสวนการททรงพยากรณพระสบนของ พระเจาปเสนทโกศล กเพอใหพระเจาปเสนทโกศลคลายพระวตกในอนตรายทจะเกดกบแผนดน และราชบลลงกของพระองค ตามค าท านายของพราหมณ และแนะน าพระองคใหประกอบการบชายญใหญ ซงเปนการประกอบอกศลกรรม ทรงเตอนพระสตพระเจาปเสนทโกศลวา หากผปกครองด อยในทศพธราชธรรม อาณาประชาราษฎร ประกอบกรรมด เหมอนขณะทพระองคยงด ารงอยในสมยน เรองราวราย ตามพระสบนจะไมบงเกด แตถาพนจากสมยของพระพทธองคไป การประพฤตปฏบตตามหลกธรรมค าสอนเสอมถอยลง เรองเหลานจงจะเกด

๑๔๔

ผศกษา: นนคอพระพทธองคมความปรารถนาใหพทธบรษท ปฏบต ปฏบตชอบเพอเปนการด ารงพระศาสนาไวใหยนนาน

พระครสนทรสทธการ: ถกตอง ๓.๓ ผศกษา: ในฐานะทพระอาจารยมสวนไดศกษาในวชาโหราศาสตร และเปน

ผทไดรบมอบหมาย จาก อาจารย ทองเจอ อางแกว ในการใหพระอาจารย ค านวณ และ สอบทานปฏทนโหราศาสตรนน ทานมความเหนเชนไร วา วชาน เปน เดรจฉานวชา เจาคะ

พระครสนทรสทธการ: ความหมายของ เดรจฉาน คอ ขวาง เพราะวาขวางทางไปสพระนพพาน ดงนนทกวชาทร าเรยนในการเลยงชพ ของทางโลกยะเปนเดรจฉานวชาหมดเพราะยงตดอยในการใชวชามาประกอบการท ามาหากนมคาจาง แรงงาน วชาทน าไปส โลกตตระ มวชาเดยว คออรยมรรคความจรงอนประเสรฐ ๔ ประการ การปฏบตตามขอบญญตของพระพทธองค เปนกจของสงฆอยแลวสวนการทพระภกษมาศกษาในวชาโหราศาสตร หรอ การพยากรณนน ถาไมมในเรองลาภสกการะเขามาของเกยวกคดวาเปนการอนเคราะหในดานความรซงกนและกน เพราะพระสงฆ เปนศนยรวมจตใจเปนทพงพง ของชมชนอยแลว แตทกอยางตองอยในขอบเขต ในระเบยบของสงฆ ตองไมกระทบตอสงคม ไมท าใหเกดความแตกแยก แทรกหลกธรรมะใหเปนคณประโยชนในการด าเนนชวต

๓.๔ ผศกษา: ประโยชนทไดจากวชาโหราศาสตร พระอาจารยใหความเหนวา พระครสนทรสทธการ : วชาพยากรณ มประโยชนทจะชวยสงคมไดมากถาผท

ศกษามคณธรรม มจรรยาบรรณของ โหราจารย ยอมแนะน าสงทด เปนประโยชนในการด าเนนชวต แกไขสงทผดพลาด จากการทไดเหนรปดวงชาตาของแตละบคคล แตทกอยางตองอยในหลกเกณฑทถกตอง อยางตวอาตมา กใชความรนในการประสานประโยชนกบชมชน ทจงหวดนครปฐม จนสามารถ กอตงโรงเรยนสคนธรวทย บนผนทดนทเปนมรดกจากโยมแม เปนโรงเรยนทมความเจรญกาวหนาตลอดระยะเวลา๕ปทผานมา กลบตร กลธดา ไดประสพความส าเรจท าชอเสยงใหกบชมชนมากมายนอกจากนนวชาโหรศาสตร ยงเปนการเตอนสตใหยอมรบในเหตการณทงด และรายทเกดขนในชวตมแผนการเตรยมพรอมมากขน

ผศกษา :วชานหากเขาใจใหถองแท มการศกษาอยางถกหลกเกณฑกสามารถอ านวยประโยชนในทางทดใหกบสงคมได กราบนมสการอยางสงเจาคะ

๔. ความเหนจากอาจารย ภญโญ พงศเจรญ นายกสมาคมโหราศาสตรนานาชาตใหสมภาษณ วนท ๑๔ มกราคม พ.ศ.๒๕๕๕ เวลา ๑๖.๐๐- ๑๗.๐๐ น.

ผศกษา : ในฐานะททานเปนนกโหราศาสตร และเปนอาจารยผสอนวชาโหราศาสตรดวย ขอค าจ ากดความของวชานคะ

๑๔๕

อ.ภญโญ : ความรทางดานโหราศาสตรทน ามาใชในทางพยากรณวชาโหราศาสตรกเปนศาสตรหรอความรทเกยวกบเวลาในหวงตางๆนน ซงเปนทงอดต กได ปจจบน อนาคต วาจะมอะไรเกดขนกจะน ามาเปนเครองมอ ในการพยากรณ สาวไปวาในเวลานนเกดขนไดอยางไร กสรปไดวา วนเวลา เกดขนจากการโคจรของดาวพระเคราะห ในโลกธาต เมอดาวเกดการโคจรกเกดเวลา เวลากครอบคลมสรรพสงท าใหสรรพสงนนเกดการเปลยนแปลง เพราะฉะนน วชาโหราศาสตรจงตองใชดวงดาวเปนเครองมอในการพยากรณ เมอจะเกดเหตการณอะไรขนในชวงเวลาใดๆ กสามารถจะพยากรณได จากต าแหนงของดวงดาวในหวงเวลานนๆ กหมายถงวา เอาการโคจรของดวงดาว ในหวงเวลานนๆ ทซ าๆกน เปนเครองมอในการพยากรณ

ผศกษา: เพราะฉะนนกสรปไดวา การพยากรณใชการเคลอนทของดวงดาว และกความสมพนธของดวงดาวเกยวกบหวงเวลานนๆ มาใชในการพยากรณ

อ.ภญโญ : เราตองขยายไปวา เมอเราตองการ …… เหตการณทจะเกดขน จะใชในการพยากรณในอดต หรอเหตการณในอนาคตกได เพราะฉะนนเวลาอนพงประสงคในการพยากรณตองดวาดาวสมพนธกนอยางไรกจะสามารถพยากรณได

ผศกษา การพยากรณของพรามณ ๘ คน ทพยากรณเจาชายสทธตถะ อ. ภญโญ พราหมณทง ๘ คน พยากรณถกทง ๘ คน แตพรามณ ๗ คน แทงกก คอ

บอกเปน ๒ ในยะ ไมใชหนงเดยวเพราะบารมยงไมแกกลาพอ แตส าหรบทานโกณฑญญะ ทานสะสมบารมมามาก และมความมนใจ วาตองเปนอยางนอยางเดยวโดยอาศยคมภรมหาปรสลกษณะ พยากรณ คมภรนอยคกบโลก เพราะฉะนนเมอเวลาพระศาสดามาอบตขนในโลกผทพยากรณตองสะสมบารม เปนกรรมดกจะสามารถเปนสวนชวยในการพยากรณใหแมนย า

ผศกษา: เพราะฉะนนจะสรปไดวา การพยากรณเรองนโดยอาศย คมภรมหาปร -ลกษณะ เปนองคประกอบ กบบารมของทานโกณฑญญะทสงสมมา เพอทจะมาพยากรณพระพทธ-องค และเฝาตดตามปรนนบตรบใชพระพทธองค จนในทสดกไดเปนปฐมสาวกในพระศาสนาน ไมไดใชหลกการทางวชาโหราศาสตรแตอยางใด

อ.ภญโญ: การพยากรณในสมยพทธกาลทปรากฏในพระไตรปฎก ไมมการใชหลกการของวชาโหราศาสตรแตอยางใด เปนการพยากรณดวย พระญาณทศนะ ทเปนบารมเฉพาะตน

ผศกษา: นกพยากรณ กบ หมอด มความตางกนอยางไร อ.ภญโญ: นกพยากรณ คอผทพยากรณ หรอคาดการณ เหตการณทจะเกดขน

ไมวาในอดต ปจจบน และอนาคต เพราะฉะนน นกพยากรณ เปนค ากลางๆ ตองดวา เครองมอใน

๑๔๖

การพยากรณคออะไร อยางเชน นกโหราศาสตร กใชศาสตรของดวงดาว มาพยากรณนกอตนยมวทยา กใชความรเรองดนฟาอากาศ มาพยากรณ

หมอด คอผทดความเปนไปของวถชวตของคนเพราะฉะนน คนทจะเปนหมอด ตองมวชาการวาเปนวชาอะไรเชนดลายมอ ดตวเลข ดไพปอก ดไพยปซ แตถาถามวา นกโหราศาสตร เปนหมอดไหม ตอบวา เปนสวนหนงเพราะวาใชวชาโหราศาสตรในการด ดงนน ค าวาหมอ คอผเชยวชาญ ในศาสตรแขนงนนๆ หมอดเปนผพยากรณ และเปนนกพยากรณ แตนกพยากรณ บางทกไมใชหมอด พดถงอาชพ อาชพหมอด เปนอาชพอสระ คอไมมหนวยงานหรอองคกร เขามาบงคบ โดยตรง เปนอาชพทอยคกบโลกมานาน เชนตวอยาง ในการท านายเจาชายสททตถะเมอ ๒๕๐๐ กวาปมาแลว กยงคงไดรบความเชอถออยหรอกอนหนานน คอกอนพทธกาล พระพทธเจา ธปงกร เปนผพยากรณ สเมธดาบส วา จะไดมาเปน พระพทธเจา สมณโคดม ในภทรกปลน สรปไดวา การพยากรณโดยพระพทธเจาไมจ าเปนตองมเครองมอ หรอหลกวชา ใดๆ แตเปนการ พยากรณดวยพระญาณ และบารม ของพระองคเอง

ผศกษา : ประโยชนของวชาโหราศาสตรในปจจบนน อ.ภญโญ: ผเชยวชาญในวชาโหราศาสตร และน าใช ในการเลยงชพเรยกวา โหร

อาชพ คอมคาตอบแทน ในวชาการนนๆ แตมบางจ าพวก ทเปนโหรสมครเลน หมายถงไดรบคาตอบแทน เปนการพยากรณ ดวยความชอบในศาสตรแขนงน เพราะ สามารถคาดการณไดทงอดต ปจจบน และอนาคต มบทบาท ตอสงคมปจจบน ในครอบครวในหนวยงาน เพราะเรองในโลกมนจะมปญหามาก และบางสงบางอยาง คนคดไมออก มบางดานทมองขามไปหรอไมมประสบการณทางดานนนเลย จงตองมาปรกษานกพยากรณ หรอหมอด เพอเปนทางเลอก อยางหนงในการตดสนใจ ในการเตอนตวเอง ในการจะท าตนใหอยในครรลองทถกตอง กลบมาสความสงบสข เหตผลตรงนคนจงชอบศกษา วชาโหราศาสตรโดยมไดเปนอาชพ แตเพราะตองการ ความรมาเปนเครองบรรเทา ในการแกปญหาตางๆหลายๆดาน

อ.ภญโญ สรปการพยากรณ ทเหนเปนส าคญ คอการพยากรณอนาคตเพอเปนแผนทชวตในการเลอกการตดสนใจใหเหมาะสมมทงดานทด ทคนชอบ เปนโลกธรรมอยางหนง และทคนไมชอบ ไมสบายใจ ซงถาเราไดรบการพยากรณ เรากจะมองวาในฝายทด เราจะวางตวอยางไร ไมใหหลงระเรง ไปกบ กเลสเหลานน ถาไมดกสามารถเตรยมจตใจ เตรยมกายใหพรอมในเรองตางๆได เพราะเหตการณนนๆยงไมมาถง เมอเรารลวงหนาแลวกจะสามารถวางแผน ในการตดสนใจได เพราะฉะนน การพยากรณ เรองใหญๆ เชนทรพยสนเงนทอง ภยพบตจากธรรมชาต การเกดอบตเหต จะท าใหเรา มสต ในการตงรบ โดยใชหลกการของโหราศาสตรเขาไปเกอหนนได

ผศกษา: กราบขอบพระคณคะ