The Roles of the Program for Qualitative Data Analysis: A...

1วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตานปท 22 ฉบบท 1 ม.ค. -เม.ย. 2554

The Roles of the Program for Qualitative Data Analysis: A Review ofATLAS.ti

Juta TammachartM.Ed. (Educational Measurement and Evaluation), LecturerDepartment of Evaluation and Educational Research, Faculty of EducationPrince of Songkla University, Pattani Campus

AbstractThe computer assisted qualitative research analysis programs are aimed to (1) manage the

large volume of data, (2) process the transcription and analysis of multimedia data, and (3)assist researchers with team analysis. There are two important roles of these programs: clericaltool, and heuristic tool. Many programs have been developed for facilitating qualitative dataanalysis.

ATLAS.ti is one of the most popular program for qualitative data analysis. It was aninnovation developed into a commercially available version since 1993. There are two principalmodes of operation; the Textual Level and the Conceptual Level. The potential new features ofATLAS.ti version 6 are the abilities to: (1) work with any data such as text, audio, video,image, and geo-data in real time, (2) work with PDF files in their native layout with nonecessity of converting them into primitive files, (3) work with Google EarthTM for coding,places hyperlinking, and geo-data exploring, (4) keep research data durable, and (5) compileand report data in various formats.

Key words : ATLAS.ti, Qualitative Data Analysis

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตานปท 22 ฉบบท 1 ม.ค. -เม.ย. 2554

2

บทบาทของโปรแกรมชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพ: การศกษาโปรแกรมATLAS.ti

จฑา ธรรมชาตค.ม. (การวดและประเมนผลการศกษา), อาจารยภาควชาประเมนผลและวจยทางการศกษา คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

บทคดยอโปรแกรมคอมพวเตอรชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพมจดม งหมายการใชงานเพ อ

(1) จดการขอมลวจยทมอยปรมาณมาก (2) ชวยในการถอดความและวเคราะหขอมลมลตมเดย และ(3) ชวยผวจยในกรณทมการวเคราะหขอมลเปนทม บทบาททสาคญของโปรแกรมชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพม 2 ประการ คอ (1) เปนเครองมอชวยเหลองานเอกสาร และ (2) เปนเครองมอชวยศกษาวจย ปจจบนมการพฒนาโปรแกรมหลากหลายประเภทเพอชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

ATLAS.ti เปนโปรแกรมหนงทไดรบความนยมมากทสด เปนนวตกรรมทพฒนาขนเพอวางจาหนายตงแตป ค.ศ.1993 โปรแกรมมหลกการทางาน 2 ระดบ คอ (1) ระดบขอความ และ(2) ระดบมโนทศน โปรแกรม ATLAS.ti รนท 6 มศกยภาพทสาคญ ไดแก (1) สามารถใชงานกบขอมลประเภทใดกไดไมวาจะเปนขอความ เสยง วดโอ รปภาพ และขอมลภมศาสตรไดอยางรวดเรว(2) สามารถใชงานกบขอมลทเกบไวในรปแบบ PDF โดยไมจาเปนตองแปลงเปนไฟลดงเดม(3) สามารถใชงานรวมกบโปรแกรม Google EarthTM เพอกาหนดรหส เชอมโยงขอมลเกยวกบสถานทบนหนาจอคอมพวเตอร และสารวจขอมลทางภมศาสตร (4) สามารถเกบรกษาขอมลวจยไดนาน และ(5) สามารถประมวลและรายงานผลไดหลายรปแบบ

คาสาคญ : โปรแกรมแอตลาส, การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ


บทนาการว จยเช งคณภาพ (Qualitative

Research) เปนการวจยประเภทหนงทไดรบความนยมเปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงในการวจยทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรการวจยประเภทนมจดเดนตรงทไมเนนศกษาขอมลทเปนตวเลข และไมเนนการตรวจสอบปรากฏการณดวยวธการทางสถต ซงตางจากการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research)การวจยเชงคณภาพมจดมงหมายสาคญเพอบรรยายปรากฏการณใหเหนในภาพรวมจากมมมองหลายมต อธบายการเปล ยนแปลงสภาพการณดวยการว เคราะห เน อหา การสงเคราะหสารสนเทศจากกรณศกษา ตลอดจนเชอมโยงความเกยวของระหวางปรากฏการณเ พ อสร างหร อตรวจสอบทฤษฎ ฐานราก(Grounded Theory)

วรรณ แกมเกต (2551) กลาวถงลกษณะสาคญของการว จ ยเช งคณภาพว า(1) เปนการวจยทมองปรากฏการณใหเหนในภาพรวมจากหลายแงมมมอง โดยอาศยแนวคดทฤษฎหลายทฤษฎมากกวาการยดเพยงทฤษฎใดทฤษฎหนง (2) เปนการศกษาตดตามระยะยาวและเจาะลก เพ อท จะเหนสภาพความเปลยนแปลงตามชวงเวลาตาง ๆ อนจะนาไปสความเขาใจอยางลกซง (3) เปนการวจยทคานงถงความเปนมนษย เนองจากการวจยประเภทนผวจยตองเขาไปสมผสกบผถกวจยมากกวาการใชเครองมอเปนสอกลาง จงตองใหความเคารพ ไมฝนใจหรอบงคบผถกวจยและไมเปดเผยขอมลทอาจสงผลใหเกดความเสยหายในภายหลง (4) เปนการวจยทใชการพรรณนาและวเคราะหแบบอปนย ซงนกวจยเชงคณภาพจะเกบรวบรวมขอมลเพอใหได

รายละเอยดในแงมมตางๆ มากเพยงพอทจะสามารถสรปหรอสงเคราะหลกษณะรวมและสรางเปนขอสรปเชงอปนยมากกวาการใชสถตตวเลข และ (5) เปนการวจยทเนนปจจยดานความรสกนกคด จตใจ และความหมาย เนองจากมความเชอวาพฤตกรรมของมนษยทแสดงออกมานนจะสะทอนพฤตกรรมทแทจรงซงซอนอยภายในได อนจะทาใหผวจยเกดความเขาใจและอธบายปรากฏการณไดชดเจน

จากล กษณะสาค ญของการว จ ยเช งคณภาพจะเหนวางานวจยประเภทนใหสารสนเทศการวจยทลมลกโดยเฉพาะอยางยงหากมการนาเสนอผลการวจยในรปของการบรรยายอยางละเอยดท งในรปแบบคาพดและการกระทาทเกดขน ซงจะทาใหผอานมขอมลเพยงพอทจะทาความเข าใจอ นจะนาไปส การต ดส นใจใชประโยชนจากผลการวจย ในการวจยยงมความยดหยนทงในสวนการกาหนดคาถามวจย การเลอกกลมตวอยาง การเกบรวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมล โดยในสวนการวเคราะหขอมลนน ผวจยสามารถเกบรวบรวมขอมลไปพรอมๆ กบการวเคราะหขอมลได นกวจยจงใหความสนใจศกษาขอมลเชงคณภาพมากขน และมแนวโนมทจะใชวธวทยาการวจยแบบผสมผสานกนระหวางการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ หรอทเรยกวา การวจยแบบผสม (MixedMethods) ไมวาจะเปนการวดเชงคณภาพในการพฒนาเครองมอวจยเชงปรมาณ การใชวธการเชงปรมาณและเชงคณภาพคขนานและเทาเทยมกนการใชวธการเชงคณภาพเพออธบายผลการวจยเชงปรมาณ หรอการใชวธการเชงปรมาณเพอขยายผลการวจยเชงคณภาพ (Tashakkori andTeddlie, 1998 อางถงใน นงลกษณ วรชชย,2552) ซ งการว จยแบบผสมน จะชวยสราง

บทบาทของโปรแกรมชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพ:การศกษาโปรแกรม ATLAS.ti


4

ความชดเจนและอธบายความสมพนธระหวางตวแปรในการวจย โดยเปนการศกษาความสมพนธของตวแปรในเชงลก ตลอดจนสามารถตรวจสอบยนยนความสมพนธระหวางตวแปรในการวจย (Fraenkel and Wallen, 2008)

แมวาการวจยเชงคณภาพจะมบทบาทตอวธวทยาการวจยในปจจบนมากขน แตในการดาเนนการยงมขอจากดหลายประการ โดยเฉพาะขอจากดในเรองการวเคราะหขอมลทจะตองอาศยกระบวนการตความและการสรางขอสรปจากหลกฐานตาง ๆ ซง สภางค จนทวานช (2549)กลาววา การรวบรวมและวเคราะหขอมลในการวจยเชงคณภาพมขอจากดในเรองความเทยงตรงและความเชอถอได เพราะเปนวธการอตนยทขนอย กบตวผวจยโดยตรง ขณะเดยวกนในการวเคราะหและตความหมายของขอมลตองอาศยความสามารถเฉพาะตวของนกวจย ในการดาเนนการผวจยจาเปนจะตองมการจดระเบยบขอมลจดกลมขอมล สงเคราะหขอมล และหารปแบบจากขอมล รวมถงใชเทคนควธเพอสรางขอสรปในการวจยไมวาจะเปนการเลาเรอง การบรรยายเปรยบเทยบ การวเคราะหเนอหา หรอการใหรหสเชงปรมาณ ซงขนตอนและเทคนคดงกลาวนคอนขางซบซอนและมความเปนอตนยสง หากผ ว จ ยขาดประสบการณและขาดระบบการบรหารจดการงานวจยทด ผลการวจยทไดอาจขาดความตรงภายในและความตรงภายนอกตลอดจนไมไดรบความนาเช อถอ ดวยเหตดงกลาวน จงนามาซงการพฒนานวตกรรมเพอเปนเครองมอชวยในการวเคราะหขอมลในงานวจยเชงคณภาพ

บทบาทของโปรแกรมชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพทมตอการวจย

โปรแกรมคอมพวเตอรหรอซอฟแวรชวยวเคราะหขอมลวจยเชงคณภาพ (ComputerAssisted Qualitative Research AnalysisSoftware; CAQDAS) เปนนวตกรรมท ถกพฒนาขน ตามความตองการจาเปนของนกวจยซง Nicolas Sheon (2008) กลาวถงเหตผลและความจาเปนในการใชโปรแกรมชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพวา (1) เพอจดการขอมลวจยทมอยปรมาณมาก (2) เพอชวยในการถอดความและวเคราะหขอมลมลตมเดย และ (3) เพอเปนเครองมอชวยในกรณทมการวเคราะหขอมลเปนทมโปรแกรมชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพมบทบาทสาคญ 2 ประการ ดงน

1. เปนเครองมอชวยเหลองานเอกสาร(Clerical Tool) โดยมบทบาททสาคญ คอ ชวยเชอมโยงขอมลและความหมายอยางเปนระบบชวยใหผลวจยถกตองและมความตรง ชวยจดเกบขอมล ผลการสงเกต และงานวจยทเกยวของช วยตรวจสอบสมมต ฐานตามข อม ลและเปรยบเทยบกรณศกษาอยางมประสทธภาพชวยคดกรองขอมลทมจานวนมาก และชวยคนหาและแกไขรหสขอมล

2. เปนเครองมอชวยศกษาวจย (HeuristicTool) โดยมบทบาททสาคญ คอ ชวยใหสามารถวเคราะหขอมลซาได ชวยสรางความชดเจนและเชอมโยงขอมลอนจะนาไปสทฤษฎฐานราก ชวยใหผวจยเกดความเขาใจขอมลในมมมองแบบตาง ๆ ดวยการแสดงขอมลในลกษณะ เมทรกซ ลาดบแผนท เครอขายความคด และแผนผงความคด ตลอดจนเปนเครองมอทชวยในการจดลาดบขอมลวจยอยางเปนระบบ



ประเภทของโปรแกรมชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

โปรแกรมชวยวเคราะหขอมลวจยเชงคณภาพมการพฒนาและใชงานเปนครงแรกในช วงป ค.ศ.1990s ป จจ บ นม โปรแกรมหลากหลายประเภท Lewins, A. andChristina, S. (2009) กลาวถงศกยภาพของโปรแกรมแตละประเภทวามความแตกตางกนบางโปรแกรมสามารถคนคาศพทและนบความถของคาได บางโปรแกรมสามารถคนคาและเช อมโยงคาสาคญได บางโปรแกรมช วยวเคราะหเนอหาได บางโปรแกรมสามารถสรางความสมพนธของรหสขอความและเขยนเปนแผนภาพได ตลอดจนบางโปรแกรมสามารถ

เชอมโยงรหสขอมลเปนกรอบมโนทศนได ทงนWeitzman and Miles (1995 cited inBhowmick, T., 2006) ไดจาแนกโปรแกรมหรอซอฟแวร ท ชวยว เคราะหขอมลว จยเชงคณภาพตามศกยภาพการทางานออกเปน 6 กลมคอ (1) โปรแกรมทใชคนคาขนพนฐาน (TextRetrievers) (2) โปรแกรมทใชคนคาสาคญและเชอมโยงขอมล (Textbase Managers) (3)โปรแกรมทใชลงรหสขอความและคนคาสาคญ(Code and Retrieve programs) (4) โปรแกรมทสรางทฤษฎโดยใชรหสขอความ (Code -Based Theory Builders) และ (5) โปรแกรมทเชอมโยงมโนทศน (Conceptual NetworkBuilders) ดงตาราง

ตาราง โปรแกรมชวยวเคราะหขอมลวจยเชงคณภาพจาแนกตามศกยภาพการทางาน (ปรบมาจาก Weitzman and Miles, 1995)

ศกยภาพการทางานText

RetrieversTextbaseManagers

Code andRetrievePrograms

Code-BasedTheoryBuilders

ConceptualNetworkBuilders

โปรแกรม

Metamorph /Orbis /Sonar Professional /The Text Collector /WordCruncher /ZyINDEX / \askSam / \Folio VIEWS / \ \MAX / \ \Tabletop \ \HyperQual2 \ \ \



6

ตาราง โปรแกรมชวยวเคราะหขอมลวจยเชงคณภาพจาแนกตามศกยภาพการทางาน (ปรบมาจาก Weitzman and Miles, 1995)

TextRetrievers

TextbaseManagers

Code andRetrievePrograms

Code-BasedTheoryBuilders

ConceptualNetworkBuilders

โปรแกรม

ศกยภาพการทางาน

Kwalitan /Martin / \QUALPRO /The Ethnograph /AQUAD \ /ATLAS-ti \ / \HyperRESEARCH \ /NUD*IST (N6/NVivo) \ / \QCA /Inspiration /MECA /MetaDesign, Version4.0/3.0 /\ หมายถง มศกยภาพโดยตรง, / หมายถง มศกยภาพใกลเคยง

จากตาราง Weitzman and Miles(1995) ไดสรปวาโปรแกรมทมศกยภาพในการทางานระดบสงมอย 2 โปรแกรม คอATLAS.ti และ NUD*IST (ปจจบน คอ NVivo)โดยทงสองโปรแกรมสามารถลงรหสขอความและคนคาสาคญ รวมถงเชอมโยงมโนทศนจากการลงรหสขอมลได ทงสองโปรแกรมนตางไดรบความน ยมม การใช ก นอย างแพร หลายในปจจบน ซง Lewis, R.B. (2004) ไดศกษาเปรยบเทยบศกยภาพการทางานของโปรแกรมATLAS.ti 5.0 และ NVivo 2.0 พบวา ทงสองโปรแกรมมศกยภาพและมความสะดวกในการ

ใชงานมาก สามารถใชงานไดกบขอมลหลายลกษณะไมวาจะเปนขอความ เสยง ภาพ หรอวดโอตลอดจนนาไปประยกตใชในงานวจยไดหลายดาน อยางไรกตาม Lewis, R.B. ไดประเมนประโยชนในการใชงานของโปรแกรมทงสองตางกนเลกนอย โดยโปรแกรม ATLAS.ti 5.0มผลประเมนอยในระดบดเลศ (excellent) ขณะทโปรแกรม NVivo 2.0 มผลประเมนอยในระดบดมาก (very good) เหตผลหนงอาจมาจากการทโปรแกรม ATLAS.ti 5.0 สามารถใชงานกบขอมลหรอไฟลทจดเกบไวไดหลายประเภทมากกวาโปรแกรม NVivo 2.0



ปจจบนโปรแกรมหรอซอฟแวรชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพไดมบทบาทมากขนสาหรบการวจย ทงการวจยเชงคณภาพและการวจยแบบผสม สาหรบงานวจยในประเทศไทยทผานมากเรมมการใชโปรแกรมชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพกนบาง ไมวาจะเปนวทยานพนธของนสตนกศกษา หรองานวจยของสถาบนตางๆ โดยโปรแกรมทใชกนมาก คอ โปรแกรมATLAS.ti เพอเปนความรและเปนประโยชนสาหรบนกวจย ในการนาเสนอบทความครงนผเขยนขอแนะนาโปรแกรม ATLAS.ti ใหผอานไดรจก รวมถงอธบายวธการใชงานโปรแกรมATLAS.ti ในภาพรวม สาหรบเปนแนวทางใหผ สนใจไดศกษาตอ ตลอดจนนาไปใช เปนเครองมอชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพตอไปโปรแกรมทใชประกอบการบรรยายในบทความนผเขยนใชโปรแกรมทดลอง ซงผสนใจสามารถดาวนโหลดไดโดยไมเสยคาใชจายท http://www.atlasti.com/ demo.html และพรอมดาวนโหลดค มอการใชงานท http://www.atlasti.com/manual.html

โปรแกรม ATLAS.tiในการศกษาโปรแกรม ATLAS.ti ผเขยน

ไดกาหนดกรอบแนวทางการศกษาไว ซ งมสาระสาคญประกอบดวยความเปนมาของโปรแกรม ศกยภาพของโปรแกรม และหลกการใชงานพรอมตวอยางจากประสบการณในการใชงานจรงของผเขยน ดงน

ความเปนมาของโปรแกรม ATLAS.tiATLAS.ti เปนโปรแกรมคอมพวเตอร

ทชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ซงไดรบความนยมสงในแวดวงนกวจยเชงคณภาพ เนองจาก

เปนโปรแกรมทสามารถรองรบขอมลหลากหลายประเภทไมวาจะเปนขอความตวอกษร (Textualdata) รปภาพ (Graphical data) เสยง (Audiodata) และวดโอหรอภาพเคลอนไหว (Videodata) ATLAS.ti เปนโปรแกรมท ใชงายและมความสะดวกตอการทางาน เปนโปรแกรมทเกดจากโครงการว จ ย ATLAS (Archive forTechnology, Life World, and EverydayLanguage) ระหวางป ค.ศ.1989-1992 ของTechnical University of Berlin ประเทศเยอรมน โดย ATLAS.ti เปนโปรแกรมทคคคนมาเพ อช วยในการตความต วอกษร (TextInterpretation) และมการพฒนาเพอวางจาหนายทางการคาตงแตป ค.ศ.1993 ภายใตชอบรษทScientific Software Development ของThomas Muhr ปจจบนโปรแกรม ATLAS.ti ไดพฒนาถงรนท 6.2 ซงมการพฒนาลกเลนมากมายทนกวจยสามารถนาไปใชในงานวจยของตนเองไดอยางมประสทธภาพ นกวจยเชงคณภาพทวโลกจงใหการยอมรบวา ATLAS.ti เปนโปรแกรมช วยว เคราะห ข อม ลเช งค ณภาพท ด ท ส ดโปรแกรมหนง

ศกยภาพของโปรแกรมATLAS.ti เปนโปรแกรมทมศกยภาพ

ในการเปนเครองมอชวยผวจยในการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ซงปจจบนมการพฒนาถงเวอรชนท 6 โดยสามารถชวยใหผวจยจดเกบขอมลทรวบรวมมาอยางเปนระบบและสามารถชวยผวจยตรวจสอบคณภาพของขอมลไดไมวาจะเปนการตรวจสอบสามเสาดานขอมล (DataTriangulation) การตรวจสอบสามเสาดานผวจย(Investigator Triangulation) การตรวจสอบสามเสาดานทฤษฎ (Theory Triangulation) และ



8

การตรวจสอบสามเสาดานวธรวบรวมขอมล(Methodological Triangulation) ในสวนของการชวยผวจยวเคราะหขอมลนน โปรแกรมมความสามารถในการจดประเภทของคาและขอความทจะวเคราะห สามารถคนคาสาคญการตดตอภาพเคลอนไหวหรอขอมลเสยงทมการบนทกไว เพออานวยความสะดวกในการวเคราะหขอมลแบบตาง ๆ ไมวาจะเปนการวเคราะหแบบอปนย (Analytic Induction)การจาแนกชนดของข อมล (TypologicalAnalysis) และการวเคราะหโดยการเปรยบเทยบขอมล (Constant Comparison) การใช

โปรแกรม ATLAS.ti จงมบทบาทสาคญ เพราะชวยใหขอมลในการวจยมความเปนระบบ และสามารถนาขอมลทจดเกบไวมาใชงานไดสะดวกรวดเรว รวมถงมความถกตองและเทยงตรงมากยงขน

ATLAS.ti ทางานภายใตระบบปฏบตการWindows รองรบการใชงานภาษาไทยไดเปนอยางด โดยสามารถสรปศกยภาพหลก ๆ ของโปรแกรมไดดงน

1. ทางานกบขอมลประเภทใดกไดไมวาจะเปนขอความ เสยง วดโอ รปภาพ และขอมลภมศาสตร ซงทางานไดอยางรวดเรว ดงภาพท 1

ภาพท 1 ตวอยางการใชงานโปรแกรม ATLAS.ti กบขอมลภาพ

2. ทางานกบขอมลทเกบไวในรปแบบ PDF และไมจาเปนตองแปลงเปนไฟลดงเดมแตอยางใดดงภาพท 2



ภาพท 3 ตวอยางการโปรแกรม ATLAS.ti กบโปรแกรม Google EarthTM

ภาพท 2 ตวอยางการโปรแกรม ATLAS.ti กบขอมลไฟล PDF

3. ทางานกบโปรแกรม Google EarthTM เพอกาหนดรหส เชอมโยงขอมลเกยวกบสถานทบนหนาจอคอมพวเตอร และสารวจขอมลทางภมศาสตรได ดงภาพท 3



10

4. เปนโปรแกรมทใชภาษา XML ซงเปนเทคโนโลยใหมทใชสาหรบการเขยนเวบ โดยเปนภาษาทใหความชดเจนในการใหรายละเอยดเกยวกบขอมลและการเปลยนแปลงขอมลโดยแอพพลเคชนบนเวบและใชฟอรมทยดหยนไดตามมาตรฐาน HTML ทาใหโปรแกรมสามารถเกบขอมลขอความไดนบสบป และสามารถใชงานกบแอพพลเคชนอนไดอยางมประสทธภาพ

5. มระบบการประมวลผลและการนาเสนอรายงานหลายรปแบบ ท งการนาเสนอแบบขอความ ผลการจดกลมขอมลและรปภาพการเขยนแผนภาพเชอมโยงแนวคด ตลอดจนการนบความถของขอมลอนจะนาไปสการตอยอดงานวจยในเชงปรมาณตอไปได

การตดตงโปรแกรมผ อ านท สนใจสามารถดาวน โหลด

โปรแกรมทดลอง (Demo Version) ไดจากhttp://www.atlasti.com/demo.html การตดตงโปรแกรมสามารถใชงานไดกบระบบปฎบตการและหนวยความจา คอ Windows 98 and ME,NT4.0 (sp 6),2000, XP, 2003; IntelPentium/AMD133 MHz processor, 64MBRAM, 25MB ซ งเปนระบบปฏบตการและหนวยความจาพนฐานของคอมพวเตอรทวไปการตดต งโปรแกรมไมย งยากซบซอนและสามารถตดตงโปรแกรมทงชดใหเสรจเรยบรอยในครงเดยว

ประเภทของขอมลทนามาใชกบโปรแกรมโปรแกรม ATLAS.ti สามารถรองรบ

ไฟลขอมลหลากหลายประเภท ไมวาจะเปนไฟลขอความของ Microsoft Office, Lotus 1-2-3 spreadsheets, HTML, ไฟลเสยง (นามสกล

*.au, *.snd, *.mp3, *.wav) ไฟลวดโอ (นามสกล*.avi, *.mpg, *.mov, *.qt, *.wmv) ไฟลกราฟก ไฟลรปภาพ แผนภาพ ขอมล GoogleEarthTM ตลอดจนไฟลทเกบไวในรป PDF

หลกการทางานของโปรแกรม ATLAS.tiโปรแกรม ATLAS.ti มหลกการทางาน

2 ระดบ คอ (1) ระดบขอความ (TextualLevel) และ (2) ระดบมโนทศน (ConceptualLevel) การทางานระดบขอความ เปนการดาเนนการเก ยวกบการลดทอนขอมล การลงรหสขอมล ภาพ เสยง ขอความในวดโอ และการเขยนบนทกเปนขอสรปชวคราว สวนระดบมโนทศน จะเปนการสรางโมเดลเช อมโยงความสมพนธระหวางรหสขอความ และมการวาดเปนแผนภาพกรอบแนวคดในการวจย นอกจากน โปรแกรมยงสามารถเชอมโยงการทางานระหวางบคคลไดในกรณทมผวจยหลายคน ซงถอวาเปนการทางานในระดบทสงขน เปนการทางานระดบการจดการ(Project Management)

การทางานระดบขอความการทางานระดบขอความเกยวของกบ

การลงรหส (Coding) ใหแกขอความหรอขอมลประเภทตาง ๆ ทผวจยเกบรวบรวมมาและไดมการตรวจสอบความถกต องเร ยบร อยแล วในการทางานของโปรแกรมมคาศพทสาคญซงผใชควรทาความเขาใจ ดงน

1. Hermenutic Unit (HU) เปนชอเรยกไฟลขอมลโครงการทงหมด

2. Primary Documents (PD) เปนชอเรยกไฟลขอมลตาง ๆ ทจะนามาวเคราะหดวยโปรแกรม ATLAS.ti

3. Quotations เปนสวนของขอมลหรอ



ขอความสาคญทผวจยตดทอนออกมาจากไฟลเพอทจะลงรหส

4. Code เปนรหสขอมลซ งผ ว จ ยกาหนดขนเพอจดหมวดหมขอมลหรอขอความความสาคญ เพอทจะนาไปตความหรอเปรยบเทยบความหมาย

5. Memos เปนการจดบนทกขอสรปช วคราวหลงจากทผ ว จยไดอานและตความQuotations ตาง ๆ รวมถงการเชอมโยงความสมพนธระหวาง Codes

6. Families เปนการจดกลม PrimaryDocuments หรอ Codes หรอ Memos

7. Networks เป นการสร างความสมพนธของ Primary Document, QuotationsCodes และ Memos โดยวาดเปนแผนภาพหรอเชอมโยงเปนแผนผง ซงเรยกวา Nodes และความสมพนธระหวางแตละ Nodes เรยกวาRelations

ซงโปรแกรม ATLAS.ti ฉบบทดลองน มศกยภาพในการใชงานนอยกวาโปรแกรมจรง โดยใชงานไดเพยง 10 Primary Documents,50 Codes, 100 Quotations, 30 Memos และ10 Network views อยางไรกตาม สาหรบการฝกใชโปรแกรมเบองตนรวมถงงานวจยขนาดเลกกยงสามารถใชโปรแกรมฉบบทดลองนไดเปนอยางด และผสนใจสามารถศกษารายละเอยดของโปรแกรมตลอดจนการวธการใชโปรแกรมเพมเตมจาก http://www.youtube.com/watch?v=wvBOHYhQIM0

ตวอยางการทางานในระดบขอความการทางานในระด บข อความของ

โปรแกรม ATLAS.ti สามารถทาไดหลายรปแบบไมวาจะเปนการคนคา การนบความถของคา

หรอการลงรหสขอความ ซงมความสะดวกและงายตอการใชงาน สาหรบตวอยางทแสดงนจะเปนการลงรหสขอความใน Primary Documentโดยผเขยนขอยกตวอยางการใชโปรแกรมจากประสบการณการใชงานจรงเมอคร งท ไดรบโอกาสเปนผชวยวจย ในโครงการวจย เรอง บทบาทของผเกยวของในการสรางโอกาสในการเรยนรสาหรบผเรยน ภายใตชดโครงการวจยบรณาการ :การเปลยนผานการศกษาสยคเศรษฐกจฐานความร ของคณะคร ศาสตร จ ฬาลงกรณมหาวทยาลย

การวเคราะหขอมลวจยมจดประสงคเพอศกษาพฤตกรรมของผเรยนหลงจากทมการจดกจกรรมสร างโอกาสการเรยนร ท ใช โมเดลปฏสมพนธระหวางผ เกยวของหรอหลก 3Mไดแก ผใหกาลงใจ (Moral supporter) ผใสใจกากบ (Monitor) และผสนบสนนสงเสรมเปนพเลยง (Mentor) วาไดสงเสรมคณลกษณะคาดหวงของผเรยนอยางไรบางตามคณลกษณะทกาหนดไว 4 ดาน คอ (1) รทนรนาโลก (2) เรยนรชานาญเชยวชาญปฏบต (3) รวมพลงสรางสรรคสงคมและ (4) รกษความเปนไทยใฝสนต โดยวเคราะหจากแบบบนทกพฤตกรรมประจาวนและใบงานในแตละวนของผ เรยน เนองจากขอมลทเกบรวบรวมมปรมาณมากอกทงยงเปนขอมลเชงคณภาพประเภทขอความและรปภาพซงการวเคราะหขอมลจะตองอาศยการลงรหสการนบความถ และการวเคราะหเนอหาตามกรอบคณลกษณะผเรยนท กาหนดไวลวงหนาดงนน เพอเปนการจดระบบขอมลสาหรบการวเคราะหในครงน ทางคณะผวจยจงใชโปรแกรมATLAS.ti ชวยวเคราะหขอมล ในการดาเนนการเรมจากการเตรยมขอมล โดยคณะผวจยไดพมพขอความในแบบบนทกดวยโปรแกรม Microsoft Word



12

เพอความสะดวกในการลงรหส ขณะเดยวกนกมการสแกนรปภาพ และจดเกบไฟลอยางเปนระบบ ซงขนตอนนอาจจะตองใชเวลามาก แตเนองจากความเปนระบบของขอมลนนถอเปนหวใจสาคญในการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจงมความจาเปนจะตองใชเวลาในการทางานรวมถงมความพถพถนกบขอมลมากเปนพเศษการใชโปรแกรมเรมจากการสราง Hermeneutic

Unit (HU) ซงจะเปนชอเรยกไฟลโครงการวจยทงหมด โครงการวจยนเรยกวา คณลกษณะ 4ร.จากนนเลอกไฟลขอมลเขามาใชงานในโปรแกรมไฟลเหลาน คอ Primary Documents (PD)ขอมลแบบบนทกพฤตกรรมประจาวนของผเรยนทงหมดจงอยในโปรแกรมตามลาดบทกาหนดไวและพรอมทจะเรมลงรหส ดงภาพท 4

เมอเตรยม Primary Documents เรยบรอยแลว จงเรมวเคราะหขอมลตามวธการทกาหนดไวโดยคณะผวจยจะคอย ๆ อานขอความในแบบบนทกของผเรยนทละคน หรอทละ PrimaryDocument เพอลงรหสขอความสาคญหรอQuotations ตามคณลกษณะ 4ร. ขอความสาคญ

ใดทลงรหสแลวโปรแกรมจะแสดงรหสกากบไวทางดานขวา ขณะเดยวกน โปรแกรมกจะนบความถของรหสทมการกาหนดใหกบขอความสาคญนน ซงเปนการทางานเชงคณภาพพรอมกบงานเชงปรมาณ และเปนเรองยากทคณะผวจยจะลงมอทาดวยตนเองพรอมกน ดงภาพท 5

ภาพท 4 Primary Document ทนามาวเคราะหดวยโปรแกรม ATLAS.ti



ภาพท 5 ตวอยางการลงรหสขอความ

นอกเหนอจากการลงรหสทละขอความแลว คณะผวจยยงไดทดลองใชคาสงการคนหาคาซงการทางานของโปรแกรมคอนขางรวดเรวแตมขอพงระวง คอ บางครงคาทโปรแกรมคนไดและนบความถอาจไมตรงกบความหมายทตองการจงตองตรวจทานคาทโปรแกรมคนพบทละคาซงใชเวลาไมแตกตางจากการลงรหสทละขอความดงนน คณะผวจยจงเลอกวธการลงรหสทละขอความในการวจย

ในระหวางการใชโปรแกรมหากผวจยมประเดนทนาสนใจ หรอขอสรป หรอสมมตฐานชวคราวกสามารถใชคาสง Memos เพอบนทกประเดน ขอสรป หรอสมมตฐานเหลานนไดโดยคาสงนถกออกแบบมาเพอรองรบงานวจยเชงคณภาพทไมมกรอบแนวคดการวจยทชดเจนมากนก การใชคาสงบนทกนจะชวยใหผวจยไดตรวจสอบและยนยนสมมตฐานในการวจยอย ตลอดเวลา ซ งเป นล กษณะเด นของ

โปรแกรมทชวยสนบสนนการทางานของผวจยตลอดจนสามารถเชอมโยงไปยงหลกฐานทเปนการอางองผลวจยไดอยางถกตองและเปนระบบ

ผลการทางานในระดบขอความจะไดคาหรอขอความสาคญทลงรหสแลว ซงจะนาไปสการตความหมาย สรางขอสรป ตลอดจนการนารหสขอมลทกาหนดไวไปเชอมโยงความสมพนธและสรางเปนแผนภาพเชงมโนทศน ซ งเปนล กษณะเด นในการทางานของโปรแกรมทสามารถเชอมโยงรหสในขอความไปสแผนภาพมโนทศนไดอยางมประสทธภาพ (Lewin,A andSilver,C, 2007)

การทางานระดบมโนทศนการทางานในระดบนเปนขนตอนทตอ

เนองมาจากการทางานระดบขอความ หลงจากทคณะผวจยไดกาหนดรหสขอมลแลว สามารถนาขอมลทลงรหสมาตความ วเคราะหเนอหา และ



14

สรางขอสรปได สามารถเชอมโยงความสมพนธระหวางขอความ หรอความสมพนธระหวางรหสขอมลเปนแผนภาพได ซงในการวจย เรอง บทบาทของผเกยวของในการสรางโอกาสในการเรยนร

สาหรบผเรยน คณะผวจยไดใชกรอบแนวคดการวจยท กาหนดไวลวงหนาเปนหลกในการเชอมโยงรหสขอมลเปนแผนภาพ ดงภาพท 6

ภาพท 6 แผนภาพมโนทศนจากสรางจากโปรแกรม ATLAS.ti (ปรบมาจาก สวมล วองวาณช และคณะ, 2549)

นอกจากการวาดแผนภาพแสดงโครงสรางระหวางรหสขอมลแลว ยงสามารถแสดงรายละเอยดของQuotations พรอมทงจดเกบไฟลเปนรปภาพได ดงภาพท 7

is part of

รกษค วามเป นไทยใ ฝสนต

[1 :5 ][45]--------------------การเปนคนดตอง รกษาสญญาดวย

[1:11 ][312]--------------------เคารพและรกคณป ด งทเคารพและรกคณยา พอและแม

[2 :4 ][200]--------------------ฉนชอบชดไทยๆ พอใสแล ว รส กวาสวยด

[2 :5 ][229]--------------------เปนลกผ หญงตอง รกนวลสงวนตวตอง รอใหแต งง านก อนจ งจะมลกไดการทองกอนแตง เป นสง ทไมถก ตอง

[3 :3][43]--------------------เล าเ รอง วฒนธรรมไทยและขอแตกต าง ระหวางภมปญญาไทย กบวฒนธรรม

[3:4][49]--------------------ขบรถพ าลก ไปตางจงหวด ไปดชวตของผคนในชนบท

คณลกษณะ 4ร.

ภาพท 7 ภาพความสมพนธแบบแสดงขอความดานรกษความเปนไทยใฝสนต (ปรบมาจาก สวมล วองวาณช และคณะ, 2549)



การประมวลผลของโปรแกรมโปรแกรม ATLAS.ti ออกแบบมาเพอ

รองรบการว เคราะหขอมลเชงคณภาพโดยเฉพาะ ซงนอกจากโปรแกรมจะสามารถแสดงแผนภาพมโนทศนจากการว จยไดแลว ยงสามารถประมวลผลและแสดงรายการขอความในลกษณะอนทผวจยสามารถนาไปใชประโยชนในการวจยได โดยผเขยนขอยกตวอยางการประมวลผลในโปรแกรมทพบในงานวจย 2ลกษณะ คอ (1) การนบความถของรหสขอมลและ (2) การแสดงขอความจาแนกตามรหส

1. การนบความถของรหสขอมล

การนบความถ ของรหสขอมลนบจากจานวนรห สข อม ลท ม การกาหนดให ก บข อความ(Quotations) ในการแสดงผลมการจาแนกตามรหสขอความ และ Primary Documents ซงการนบความถ ของรหสขอมลน จะชวยใหผ ว จยสามารถตอยอดการวจยเชงคณภาพไปสการวจยเชงปรมาณตอไปได โดยโปรแกรม ATLAS.tiสามารถทางานรวมกบโปรแกรม MicrosoftExcel ไดเปนอยางด จงเปนทางเลอกสาหรบนกวจยทสนใจวธวทยาการวจยแบบผสม เนองจากเปนวธทสะดวกรวดเรวและมประสทธภาพ ดงตวอยางตอไปน

CODES-PRIMARY-DOCUMENTS-TABLE (CELL=WORDCOUNT)Report created by Super - 16/11/2010 16:37:45"HU: 3M"

Code-Filter: All [5]PD-Filter: All [3]Quotation-Filter: All [24]

"เรยนรชานาญ เชยวชาญปฏบต" "คณลกษณะ 4ร." "รวมพลงสรางสรรคสงคม" "รกษความเปนไทยใฝสนต" "รทนรนาโลก" TOTALS:"P 1: นกเรยน ก - ป.3-5.doc" 4 1 9 8 2 24"P 2: นกเรยน ข - ป.3-1.doc" 0 0 0 6 11 17"P 3: นกเรยน ค - ป.3-2.doc" 0 0 3 5 3 11 TOTALS: 4 1 12 19 16 52



16

2. การแสดงขอความจาแนกตามรหสการแสดงขอความจาแนกตามรหสเปนการนาขอความสาคญ หรอ Quotations ทงหมดทมการลงรหสมาแสดงตามกลมรหสขอมล การนาเสนอในลกษณะนสามารถนาไปเขยนรายงาน

วจยไดเปนอยางดดวยการนาเสนอประกอบกบผลการสงเคราะหหรอขอสรปแบบอปนยในแตละสวน ซงชวยอานวยความสะดวกใหแกผวจย ขณะเดยวกนยงเปนการชวยใหผอานงานวจยเขาใจผลการวจยไดมากขน ดงตวอยางตอไปน

HU: New Hermeneutic UnitFile: No fileEdited by: SuperDate/Time: 16/11/2010 16:39:20--------------------Codes-quotations listCode-Filter: All [5]--------------------Code: เรยนรชานาญ เชยวชาญปฏบต {3-1}P 1: นกเรยน ก - ป.3-5.doc - 1:6 [มอบงานใหอานหนงสอ และทาการก..](47:47) (Super)Codes: [เรยนรชานาญ เชยวชาญปฏบต]มอบงานใหอานหนงสอ และทาการการบานกอนดทว

P 1: นกเรยน ก - ป.3-5.doc - 1:10 [สอนภาษาองกฤษทลกจะสอบในตนอ..](233:233) (Super)Codes: [เรยนรชานาญ เชยวชาญปฏบต]สอนภาษาองกฤษทลกจะสอบในตนอาทตยหนา



จากการประมวลผลดงกลาว สามารถนามาเรยบเรยงในรายงานวจยเพอสนบสนนขอสรปในการวจยดงตวอยาง

ผลการพฒนาบทบาทของผ เกยวของในการสรางโอกาสในการเรยนร ของผ เรยนชวยพฒนาคณลกษณะของผเรยนดานรกษความเปนไทยใฝสนตได โดยผเรยนรจกและรกษวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมความเปนไทยมากขน...เปนลกผหญงตองรกนวลสงวนตว ตองรอใหแตงงานกอนจงจะมลกได การทองกอนแตงเปนสงทไมถกตอง...(นกเรยน ก หอง 3-1)รสกภมใจในความเปนไทย ไดเรยนการไหว การเคารพผใหญซงสาคญ และตองปฏบตอยางงดงาม....(นกเรยน ข หอง 3-1)ฉนชอบชดไทย ๆ พอใสแลว รสกวาสวยด...(นกเรยน ค หอง 3-2)

(ปรบมาจาก สวมล วองวาณช และคณะ, 2549)

มความสะดวก สามารถตดตงโปรแกรมไดงายอกทงผสนใจสามารถดาวนโหลดโปรแกรมทดลองมาใช พรอมศกษาจากคมอทเปนเอกสารหรอวดทศนสาธตได

อย างไรกตาม การใช โปรแกรมชวยวเคราะหขอมลเชงคณภาพไมวาโปรแกรมใดกตาม ผใชควรตระหนกเสมอวา โปรแกรมจะทาหนาทเปนผชวยผวจยในการวเคราะหขอมลเทานนไมสามารถว เคราะหขอมลไดเองเหมอนกบโปรแกรมวเคราะหขอมลเชงปรมาณ ผวจยยงตองทาหนาทเปน ผวเคราะหขอมลและตความหมายของขอมลเอง ดงนน ผวจยควรศกษาวธการใชโปรแกรมจนเกดความเขาใจกอนการใชงานจรง เพอใหการใชโปรแกรมเกดประสทธภาพสงสด ตลอดจนนาไปสประโยชนตองานวจยนน ๆอยางเหมาะสม

บทสรปการใชโปรแกรมชวยวเคราะหขอมลเชง

คณภาพเปนแนวทางหน งท ชวยใหผ ว จยมโอกาสประสบผลสาเรจในการว จยมากข นเนองจากโปรแกรมสามารถจดการขอมลวจยอยางเปนระบบ ชวยใหผวจยสามารถศกษาขอมลในรปแบบตาง ๆ ซงงายตอการทาความเขาใจ ATLAS.ti เปนโปรแกรมทไดรบความนยมมากทสดโปรแกรมหนงเพราะมศกยภาพในการทางานหลายประการไมวาจะเปนการใชงานกบขอความ เสยง วดโอ รปภาพ และขอมลทางภมศาสตร การใชงานกบไฟล PDF การใชงานรวมกบโปรแกรม Google EarthTM การเกบรกษาขอมลวจยไดเปนเวลานาน ตลอดจนการประมวลและรายงานผลวจยไดหลายรปแบบATLAS.ti เปนโปรแกรมท ใชงาน ไมยาก



18

เอกสารอางอง

นงลกษณ วรชชย. (2552). วจยและสถต: คาถามชวนตอบ. กรงเทพฯ : ภาควชาวจยและจตวทยาการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรรณ แกมเกต. (2551). วธวทยาการวจยทางพฤตกรรมศาสตร. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ :โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สภางค จนทวานช. (2549). วธการวจยเชงคณภาพ. (พมพครงท 14). กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สวมล วองวาณช และคณะ. (2549). ผลการวเคราะหบทบาทของผเกยวของในการสรางโอกาสการเรยนรสาหรบผเรยน. กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ATLAS.ti 6 The new features. [cited accessed on November 8, 2010]. Available fromwww.atlasti.com/media/newfeatures6_geo_01.pdf

Bhowmick, T. (2006). Building an exploratory visual analysis tool for qualitative researchers.[cited accessed on November 14, 2010]. Available from www.cartogis.org/docs/proceedings/2006/bhowmick.pdf

Fraenkel, and Wallen. (2008). How to design and evaluate research in education. 7th ed.NY: McGraw - Hill

Lewins, A and Silver, C.( 2007 ) Using software in gvaliative research : a step-by-stepgaide. 1 ed London : Sage.

Lewins, A. and Silver, S. (2009). QUIC Qualitative Innovations in CAQDAS: Choosinga CAQDAS package. [cited accessed on November 15, 2010]. Available from http://eprints.ncrm.ac.uk/791/1/2009ChoosingaCAQDAS Package.pdf

Lewis, R.B. (2004). NVivo 2.0 and ATLAS.ti 5.0: A comparative review of two popularqualitative data analysis programs. [cited accessed on November 15, 2010]. Availablefrom http://www.pdfchaser.com/NVivo-2.0-and-ATLAS.ti-5.0:-A-Comparative-Review-of-Two-Popular-....html#

Muhr. (2004). Users manual for Atlas.ti 5.0. 2 ed. [cited accessed on April 29, 2006].Available from www.atlasti.com

Nicolas Sheon. (2008). The role of software in qualitative data analysis: a practical guide.[cited accessed on November 14, 2010]. Available from http://www.palmpal.org/UCBSPH011608.pdf

nd

st


The Roles of the Program for Qualitative Data Analysis: A...

Documents

Transcript of The Roles of the Program for Qualitative Data Analysis: A...