The Holy See

MARIALIS CULTUS *

Ad Episcopos universos pacem et communionem cum Apostolica Sede habentes: de Beatae Mariae Virginis cultu recte

instituendo et augendo.

ADHORTATIO APOSTOLICA

PAULI VI

VENERABILES FRATRES

SALUTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM

 

Marialis Cultus ut incrementis ditaretur, ex quo ad Petri cathedram sumus evecti, continenter dedimus operam; non

solum scilicet Nobis in animo fuit sensum Ecclesiae circa hanc rem et internum quendam impulsum, quo permovemur,

exprimere, sed ad hoc adducti sumus etiam propterea quod haec pietatis forma, quemadmodum nutum est, pars eximia

efficitur sacri cultus illius, in quo fastigium sapientiae et culmen religionis quasi in unum confluunt (Cf LACTANTIUS,

Divinae Institutiones IV; 3, 6-10: CSEL; 19, p. 279), et qui idcirco officium est praecipuum Populi Dei.

Hoc quidem officium prae oculis habentes, semper fovimus et proveximus magnum illud opus instaurationis liturgicae, a

Concilio Oecumenico Vaticano Secundo susceptum, neque, procul dubio, sine peculiari divinae Providentiae consilio

evenit, ut primum eiusdem universalis Synodi documentum, quod Nos una cum venerabilibus Patribus approbavimus

cuique in Spiritu Sancto subscripsimus, Constitutio esset a verbis Sacrosanctum Concilium incipiens, quippe cui

propositum esset Liturgiam instaurare et augere, atque fidelium participationem in divinis mysteriis magis frugiferam

reddere (Cf CONC. VAT. II, Const. de Sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, nn. 1-3, 11, 21, 48: AAS 56 (1964), pp.

97-98, 102-103, 105-106, 113). Ex illo tempore multa acta Pontificatus Nostri eo spectaverunt, ut cultus Deo debitus

aptiore ratione disponeretur; quod comprobatur promulgatione, his annis facta, multorum Romani ritus librorum, qui

secundum principia normasque eiusdem Concilii sunt instaurati. De qua re Domino, omnium bonorum largitori, gratias ex

animo referimus, gratiamque habemus Conferentiis Episcopalibus singulisque Episcopis, qui Nobis ad libros illos

praeparandos vario modo adiutricem operam praebuerunt.

Dum vero animo laeto gratoque opus iam perfectum mente consideramus necnon primos felices eventus renovations

liturgicae, qui numero augebuntur prout huiusmodi instauratio penitius intellegetur quoad rations suas primarias seu

fundamentales atque ad usum recte deducetur, munus Nostrum esse putamus vigili cura fovere quaevis incepta eo

pertinentia, ut cultus proficiat, quo Ecclesia in spiritu et veritate (cf Io 4, 24) Patrem, Filium et Spiritum Sanctum adorat,

Beatam Mariam Dei Genetricem cum peculiari amore veneratur (CONC. VAT. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum

Concilium, n. 103: AAS 56 (1964), p. 125), memoriam Martyrum aliorumque Sanctorum religiosis colit obsequiis.

Progressus autem, quem exoptamus, devotionis erga Mariam Virginem, insertae (ut supra significavimus) in illum veluti

cursum unius cultus, qui iure meritoque christianus appellatur - cum a Christo originem et efficaciam trahat, in Christo

integram absolutamque exprimendi rationem habeat per Christum ad Patrem ferat in Spiritu - est quiddam distinguens

ipsam Ecclesiae pietatem. Re quidem vera eadem devotio in ipsa cultus exhibitione intimo quodam nexu consilium

divinum de generis humani redemptione manifestat, ita ut pro singulari loco, quem in illo consilio Maria obtint, peculiaris

cultus congruenter eidem exhibeatur (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n. 66: AAS 57

(1965), p. 65); pariter genuinum profectum cultus christuni necessario subsequatur recta probataque progressio

venerationis, qua Dei Genetrix colitur. Ceterum ipsa historia devotionis ostendit varias formas pietatis erga Dei

Genetricem, quas Ecclesia intra limites sanae et orthodoxie doctrinae approbavit (Cf ibid.), effectas esse et viguisse

convenenti ration subiectas cultui, qui Christo praebetur, et ad eum ferri quasi ad centrum, quo suapte natura et

necessario referuntur. Quod quidem et aetate nostra event. Etenim Ecclesia horum temporum, de mysterio Christi atque

de sua ipsius natura recogitans, eandem Mulierem invenit, et in prioris veluti fonte et in alterius consummatione, Virginem

scilicet Mariam, quippe quae esset Mater Christi et Mater Ecclesiae. Aucta vero cognitio muneris Mariae crediti evasit

veneratio plena laetitiae, quae ei adhibetur, et reverentia, cum adoratione coniuncta, adversus consilium Dei, qui in

Familia sua - quae est Ecclesia - perinde ac in quovis domestico convictu adesse vult Mulierem, quae in abscondito et

voluntate serviendi ducta, ipsi invigilet, eiusque gressus tueatur benigna donec dies Domini gloriosus adveniat (Missa

votiva de B. Maria Virgine Ecclesiae Matre, Praefatio).

Mutationes temporibus nostris inductae in mores sociales, in populorum sentiendi vim, in modos, quibus litterae et artes

exprimuntur, in rationes socialis communicationis, etiam ad formas sensus religiosi significandi vim habuerunt. Profecto

quaedam cultus exhibendi consuetudines, quae non ita pridem aptae esse videbantur ad sensus religiosos singulorum et

communitatum christianarum manifestandos, hodie non sufficere putantur aut minus esse idoneae, utpote ad praeteritas

rationes socialis vitae et cultus humani pertinentes, dum a pluribus novi exquiruntur modi significandi immutabilem illam

necessitudinem, quae inter creaturas et Creatorem, inter filios et Patrem eorum intercedit. Quod quidem efficere potest,

ut nonnulli ad tempus perturbentur; sed qui animo Deo ipsi fidente de eiusmodi cogitat rebus, animadvertit multas

propensiones pietatis hodiernae - ut exemplum afferamus, sensum religiones ad interiora magis quam ad exteriora

conversum - ad christianae pietatis auctum in universum et ad devotionem marialem peculiariter conferre. Itaque haec

cetas, dum diligenter traditionis vocem auscultat et theologiae aliarumque disciplinarum profectum attente considerat,

laudes praeconium, pro sua parte, tribuet ei, quam secundum ipsius prophetica verba beatam dicent omnes

generationes (cf Lc 1, 48).

Quocirca ministerio Nostro apostolico consentaneum esse arbitramur, ut una vobiscum, Venerabiles Fratres, quasi

colloquentes, de quibusdam argumentas disseramus, pertinentibus ad locum, quem beata Maria Virgo in cultu Ecclesiae

obtinet. Quae quidem argumenta ex parte iam Concilium Vaticanum II attigit (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de

Ecclesia Lumen Gentium, nn. 66-67: AAS 57 (1965), pp. 65-66; Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n.

103: AAS 56 (1964), p. 125), atque Nosmet ipsi tractavimus (Cf Adhortatio Apostolica Signum magnum: AAS 59 (1967),

2

pp. 465-475); sed non est abs re de iisdem iterum agere, ut dubitationes discutiantur et - ac quidem potissimum - ella

devotio erga beatam Mariam Virginem provehatur, quae in Ecclesia e Verbo Dei ut e causa procedit et in Spiritu Christi

exercetur.

Itaque in nonnullis quaestionibus libet immorari, quae ad necessitudinem inter sacram Liturgiam et cultum Dei Genetricis

spectant (I); considerationes et normas directorias proponere aptas ad legitimum eiusdem cultus progressum fovendum

(II); quaedam denique cogitata subicere pertinentia ad recitationem Sacratissimi Rosarii alacriter et magis conscie

instaurandam, de cuius usu Decessores Nostri instanter monuerunt, quodque apud populum christianum magnopere

invaluit.

I

1. De loco tractaturis, quem beata Maria Virgo in cultu christiano obtinet, imprimis attendenda est Nobis sacra Liturgia;

cui, praeter uberem doctrinam, incomparabilis inest efficacitas pastoralis, quaeque pro ceteris cultus formis probatam vim

exempli habet. Vellemus quidem varias Liturgias Orientis et Occidentis regionum expendere, sed, ad huius Adhortationis

Apostolicae finem quod attinet, fere dumtaxat libros ritus Romani inspiciemus, utpote qui solus, secundum normas

practicas a Concilio Vaticano II editas (Cf CONC. VAT. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 3; AAS 56

(1964), p. 98), penitus instauratus sit etiam quod ad locutiones spectat, quibus veneratio beatae Mariae Virginis

significatur; qui quidem ritus hac de causa attente consideretur et aestimetur oportet.

2. Ante Liturgiae Romanae renovationem diligenter instaurandum fuit eius Calendarium Generale. Quod, cum propterea

esset concinnatum, ut celebratio operis salutiferi statis diebus in luce sua, prout decet, collocaretur, per anni circulum toto

mysterio Christi, ab Incarnatione usque ad exspectationem gloriosi eius adventus (Cf CONC. VAT. II, ibid., n. 102: AAS

56 (1964), p. 125), distributo, effecit, ut modo aptius disposito et arctiore conexione memoria Matris in annuum cyclum

mysteriorum Filii inse reretur.

3. Tempore ergo Adventus in sacra Liturgia, praeterquam in sollemnitate diei VIΠ mensis Decembris - qua simul

immaculata Conceptio Deiparae Virginis, praeparatio, ad radicem pertingens (cf Is 11, 1.10), adventus Salvatoris et felix

initium Ecclesiae, sine macula vel ruga formosae (Cf Missale Romanum ex Decr. Sacr. Oec. Conc. Vat. II instauratum,

auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, ed. typica, MCMLXX, die 8 Decembris, Praefatio), recoluntur - eadem Virgo saepe

commemoratur, praesertim in feriis, quae a die XVII ad diem XXIV Decembris ducuntur, et modo singulari die dominica

Nativitatem Domini praecedente, qua vetera praesagia prophetarum de Virgine Matre ac de Messia (Missale Romanum

ex Decr. Sacr. Oec. Conc. Vat. II instauratum, auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Ordo Lectionum Misae, ed. typica,

MCMLXIX, p. 8: Lectio I (Anno A: Is 7, 10-14: «Ecce Virgo concipieto; Anno B: 2 Sam 7, 1-5. 8b-11.16: « Regnum David

erit usque in aeternum ante faciem Domini»; Anno C: Mich 5, 2-5a [Hebr. 1-4a]: «Ex te egredietur dominator in Israel»)

exsonant necnon narrationes evangelicae de instanti natali Christi eiusque Praecursoris leguntur (Ibid., n. 8: Evangelium

(Anno A: Mt 1, 18-24: «Iesus nascetur de Maria, desponsata Ioseph, filio David»; Anno B: Lc 1,26-38: «Ecce concipies in

utero et paries filium»; Anno C: Lc 1, 39-45: «Unde hoc mihi ut veniat mater Domini mei ad me?»)).

4. Hoc profecto modo fideles, qui e sacra Liturgia spiritum Adventus ad vitam suam transferunt, ineffabilem dilectionem,

qua Virgo Mater Filium sustinuit (Cf Missale Romanum, Praefatio de Adventu, II), considerantes, inducuntur, ut eam sibi

3

tamquam exemplum proponant et venturo Salvatori obviam ire parent, in oratione pervigiles et in suis . . . laudibus

exsultantes (Missale Romanum, Ibid.). Iuvat etiam animadvertere in Liturgia Adventus, eo quod exspectatio messianica

et exspectatio gloriosi reditus Christi cum memoria, admirationis plena, Matris coniunguntur, praeberi exemplum

praeclarae aequabilitatis in cultu exhibendo, quod quasi norma haberi potest, ea mente ut quaevis inclinatio praepediatur

seiungendi - quemadmodum in quibusdam formis pietatis popularis accidit - devotionem erga Deiparam Mariam a centro,

quo necessario referatur oportet: a Christo, quodque efficit, ut hoc tempus putari possit - cultores sacrae Liturgiae id

asseveraverunt - singularem in modum idoneum ad cultum Dei Genetrici praestandum; hanc quidem propensionem et

consilium Nos prorsus confirmamus, optantes, ut ea omnibus locis accipiantur atque secundentur.

5. Tempus vero Nativitatis Domini quasi quaedam continuata memoria est maternitatis divinae, virginalis, salvificae illius,

cuius intemerata virginitas huic mundo edidit Salvatorem (Missale Romanum, Prex Eucharistica I, Communicantes in

Nativitate Domini et per octavam); re quidem vera in sollemnitate Nativitatis Domini Ecclesia, Salvatorem adorans,

gloriosam eius Matrem veneratur; in Epiphania Domini, dum vocationem universalem ad salutem celebrat, Virginem

contemplatur, veram Sedem Sapientiae veramque Matrem Regis, quae omnium gentium (cf Mt 2, 11) Redemptorem

Magis adorandum exhibet; atque in Festo Sacrae Familiae Iesu, Mariae et Ioseph (Dom. infra Oct. Nativitatis Domini)

vitam sanctam venerabunda perscrutatur, quam Iesus, Filius Dei et Filius hominis, Mater eius Maria et Ioseph, vir iustus

(cf Mt 1, 19), in domo Nazarethana duxerunt.

In temporis Nativitatis ordine restituto animi communi studio, ut Nobis videtur, convertantur oportet ad instauratam

sollemnitatem sanctae Dei Genetricis Mariae; quae, secundum antiquum Liturgiae Urbis Romae indicium, Kalendis

Ianuariis attributa, eo spectat, ut munus celebrando recolatur, quod Maria in hoc mysterio salutis gessit, et ut singularis

dignitas collaudetur, quae inde obvenit sanctae Parenti . . . per quam meruimus . . . Auctorem vitae suscipere (Missale

Romanum, die 1 Ianuarii, Ant. ad introitum et Collecta). Eadem sollemnitas praeterea egregiam praebet opportunitatem

iterandae adorations, quam nato Principi Pacis decet adhibere, ut denuo audiatur laetus nuntius evangelicus (cf Lc 2,

14), necnon a Deo, Regina Pacis deprecante, summum donum pacis imploretur. His rebus inducti, Octava Natalis

Domini in auspicalem diem, anni initium, feliciter incidente, huic assignavimus celebrationem diei in universo mundo

fovendae Pacis, quae maiore usque consensione probatur, atque in animis multorum hominum fructus pacis iam edit.

6. Ambabus sollemnitatibus memoratis, Conceptionis immaculatae et Maternitatis divinae, addendae sunt antiquae

celebrationes, quae die XXV mensis Martii et XV mensis Augusti fiunt.

Ad agendum sollemne Incarnationis Verbi, in Calendario Romano, allatis argumentas, restitutum est vetustum nomen In

Annuntiatione Domini, verumtamen celebratio est festivitas et Christi simul et Virginis: id est et Verbi, quod fit filius Mariae

(Mc 6, 3), et Virginis, quae Mater Dei efficitur. Christi habito respectu, Oriens et Occidens, in suis Liturgies,

inexhaustarum divitiarum plens, eiusmodi sollemnitatem agunt ut memoriam illius fiat salvifici ab Incarnato Verbo prolati,

quod in hunc mundum ingrediens dixit: Ecce venio . . . ut faciam, Deus, voluntatem tuam (Heb 10, 7; Ps 39, 8-9), ut

commemorationem scilicet initii redemptions, necnon indissolubilis et sponsalis inter naturam divinam et humanam

unionis, quae in unica exsistit Verbi Persona. Quod vero ad Mariam attinet, celebrant ea sacra ut festum novae Evae,

virginis oboedientis et fidelis, quae, verbo illo fiat magnanimiter enuntiato (cf Lc 1, 38), reddita est, Spiritu Sancto

operante, Dei Genetrix, atque etiam vera Mater viventium et, in corpore suo suscipiens unum Mediatorem (cf 1 Tim 2, 5),

vera Foederis Arca verumque templum Dei; id est ut recordationem momenti temporis, quod summum fuit in illo quasi

4

colloquio a Deo cum homine de huius salute instituto, et ut memoriam liberae assensionis Virginis et operae adiutricis ad

exsequendum consilium divinum de redemptione humana.

In sollemnitate autem diei XV mensis Augusti Mariae gloriosa Assumptio in caelum celebratur; quae quidem est

festivitas, qua plenitudo et beatitas, cui destinata fuit, glorificatio animae ipsius immaculatae corporisque virginales,

perfectae illius configurations, qua Christo e mortuis resuscitato est conformata, recoluntur; festivitatem dicimus, qua

Ecclesiae et hominum societati imago et documentum, solacium afferens, proponuntur, quibus docemur spem extremam

impleri; siquidem glorificatio, quondam perficienda, est fausta sors omnium illorum, quos Christus fratres effecit,

participans iisdem sanguine et carne (Heb 2, 14; cf Gal 4, 4). Sollemntias autem Assumptionis festive extenditur ad

memoriam post octo dies agendam beatae Mariae Virginis Reginae, qua consideratur ella, quae iuxta Regem

saeculorum sedens, ut Regina refulget et ut Mater intercedit (Cf Missale Romanum, die 22 Augusti, Collecta). Itaque

quattuor sunt sollemnitates, per quas praecipuae veritates, humilem Ancillam Domini respicientes, summo gradu

celebrationis liturgicae tributo, illustrantur.

7. His sollemnitatibus perspectis, illae imprimis festivitates, ad eventus salvificos commemorandos pertinentes, oportet

expendantur, in quibus beata Maria Virgo Filio arcto nexu sociatur; cuius modi sunt festum Nativitatis eiusdem beatae

Mariae Virgins (d. VIII m. Sept.), quae universo mundo spes fuit et aurora salutis (Missale Romanum, die 8 Septembris,

Post communionem); Visitationis (d. XXXI m. Maii), cuius Liturgia celebrat beatam Mariam Virginem, Filium alvo

gestantem (Cf Missale Romanum, die 31 Maii, Collecta); quae quidem Elisabeth adit, ut ei caritatis suae auxilium

praebeat et misericordiam Dei Salvatoris pronuntiet (Cf ibid., Collecta et Super oblata); memoria Virginis Perdolentis (d.

XV m. Sept.), qua opportunitas praebetur in mentem vivide revocandi momentum maximum et quasi decretorium

historiae salutis, necnon venerandi compatientem Matrem Filio, cui, in cruce exaltato, astabat (Missale Romanum, die 15

Septembris, Collecta).

Festum quoque diei II mensis Februarii, cui restitutum est nomen In Praesentatione Domini, est attendendum, ut pentus

percipiantur uberrimae, quas continet, res, memoria nempe coniuncta Filii et Matris; est enim celebratio mysterii salutis, a

Christo effecti, cui Virgo intime consociata est ut Mater doloribus obnoxii Servi Iahve, ut exsecutrix muneris, quod veteris

Israel proprium erat, et ut exemplar novi Populi Dei, qui circa fidem et spem continenter cruciatibus et persecutionibus

affligitur (cf Lc 2, 21-35).

8. Quodsi Calendario Romano instaurato praesertim celebrationes memoratae collocantur in lumine, tamen alius generis

commemorationes liturgicae includuntur, quippe quae, cultus localis rationibus innixae, latius pervagatae sint pluriumque

studia excitarint (d. XI m. Febr.: Beatae Mariae Virginis de Lourdes; V Aug.: In dedicatione basilicae S. Mariae); huc

pertinent etiam alice, quae, initio a peculiaribus religiosas familiis celebratae, nunc autem, quoniam amplius sunt

diffusae, vere ecclesiales dici possunt (XVI Iul.: Beatae Mariae Virginis de Monte Carmelo; VII Oct.: Beatae Mariae

Virginis a Rosario); alice denique recensendae sunt, quae, extra elementum apocryphum, res continent praeclari exempli

vim obtinentes atque venerabiles traditiones persequuntur, quae maxime Orientalium animis insident (XΧI Nov.: In

Praesentatione Beatae Mariae Virginis), vel propensiones testantur, quae in horum temporum pietate invaluerunt (sabb.

post dom. secundam post Pentecosten: Immaculati Cordis beatae Mariae Virginis).

9. Neque oblivisci licet in Calendario Romano non omnes mariales celebrationes recenseri, siquidem in Calendaria

5

particularia inducuntur, normas liturgicis adamussim quidem servatis, animis vero pie libenterque assentientibus,

festivitates marianae variarum Ecclesiarum localium. Restat demum, ut mentionem iniciamus de facultate crebro

commemorationem liturgicam Virginis faciendi ope Memoriae sanctae Mariae in Sabbato; quae antiqua est atque quasi

submissa, quaeque propter flexibilem rationem nunc vigentis Calendarii et multiplicem numerum exemplorum, quae in

Missali exhibentur, quam maxime commoda est ac varia.

10. Non est Nobis propositum in hac Adhortatione Apostolica omnia, quae novo Missali Romano continentur, animo

lustrare, sed, quoniam statuimus de libris instauratis ritus Romani aestimare (Cf n. 1, p. 9), aliquas huius rei facies et

argumenta Nos iuvat explanare. Imprimis animadvertere volumus in Precibus Eucharisticis Missalis - admirabili quadam

convenientia cum Liturgiis orientalibus (Ex multas anaphoris hae animadvertantur, quae apud Orientales singulari in

honore sunti Anaphora Marci Evangelistae, Prex Eucharistica, ed. A. HÄNGI-I PAHL, Fribourg, Editions Universitaires,

1968, p. 107; Anaphora Jacobi fratris Domini graeca, ibid., p. 257; Anaphora Ioannis Chrysostomi, ibid., p. 229) - beatae

Mariae Virginis memoriam alta vi praeditam inveniri. Hoc scriptum legimus in vetusto Canone Romano, ubi Dei Genetrix

verbis uberi doctrina et cultus fervore plenas recolitur: Communicantes, et memoriam venerantes, in primis gloriosae

semper Virginis Mariae, Genetricis Dei et Domini Nostri Jesu Christi; pariter in Prece Eucharistica III, recens inducta,

desiderium impensa supplicatione deprecantium, ut una cum Matre participare possint filiorum hereditatem, sic

exprimitur: Ipse, nos tibi (Patri) perficiat munus aeternum, ut cum electis tuis hereditatem consequi valeamus, in primis

cum beatissima Virgine, Dei Genetrice, Maria. Haec memoria cotidiana, utpote quae in ipso medio Sacrificio divino sit

collocata, haberi debet modus peculiariter significans cultum, quem Ecclesia Benedictae ab Altissimo exhibet (cf Lc 1,

28).

11. Si autem Missalis nuper instaurati textus percurrimus, plane intellegimus potiora illa argumenta Romanae

euchologiae - argumenta dicimus immaculatae conceptionis atque gratiae plenitudinis, divinae maternitatis, perfectae ac

fecundae virginitatis, templi Spiritus Sancti, sociatae operne cum munere Filii, sanctitatis in exemplum effulgentis,

misericordissimae deprecationis, assumptionis in caelum, regalis ac maternae dignitatis, alia deinceps - ea omnia esse

recepta continua quadam et expleta doctrinae convenientia cum superioribus saeculis, dum alia etiam argumenta,

aliquatenus nova, illuc sunt inducta, quae parem praeierant congruentiam cum theologicis aetatis hodiernae

progressionibus. Ita fit, ut aliquod supponamus exemplum, de Ecclesiae-Mariae argumento, quod in eiusdem textus

Missalis varie copioseque est inclusum, quemadmodum et variae et multiplices sunt rationes, quae Christi Matri cum

Ecclesia intercedunt. Hi enim loci in Virginis sine labe Conceptione primum Ecclesiae exordium agnoscunt, quae est

sponsa sine macula Christi (Cf Missale Romanum, die 8 Decembris, Praefatio); in Assumptionis dogmate iam factum

initium itemque imaginem illius eventus deprehendunt, qui adhuc quod ad Ecclesiam universam attinet fieri debet (Cf

Missale Romanum, die 15 Augusti, Praefatio); in maternitatis mysterio Mariam tamquam Capitis et membrorum matrem

confitentur, adeo ut ea sancta Dei Genetrix simulque provida Mater Ecclesiae sit praedicanda (Cf Missale Romanum, die

I Ianuarii, Post Communionem).

Cum vero sacra Liturgia ad Ecclesiam sive primaevam sive hodierni huius temporis oculos intendit, veluti e constitute

ipsam invenit Mariam; tum scilicet, quando una cum Apostolis aderat orationique instabat (Cf Missale Romanum,

Commune B. Marine Virgins, 6. Tempore paschali, Collecta), et nunc pariter ut et praesens et operans, quacum Ecclesia

una simul Christi mysterium vivere vult: . . . da Ecclesiae tuae, ut Christi passionis cum ipsa (Maria) censors effecta,

eiusdem resurrections particeps esse mereatur (Missale Romanum, die 15 Septembris, Collecta); atque etiam ut laudes

6

resonans, quacum Ecclesia Dei gloriam celebrare intendit: . . . cum ipso (Maria) te semper magnificare possimus

(Missale Romanum, die 31 Maii Collecta. Idem resonat in Praefatione de B. Maria Virgine, II: «Vere dignum . . . Beatae

Virginis Mariae memoriam recolentes, clementiam tuam ipsius grato magnificare praeconio»). Quoniam vero Liturgia

cultus est, qui constantem vitae actionem postulat, eadem obsecrat, ut pietatem erga Virginem in solidum dolentemque

Ecclesiae amorem convertere valeat, sicut in oratione post Communionem diei XV menses Septembres mirabiliter

proponitur: . . . ut compassionem beatae Mariae Virginis recolentes, ea in nobis pro Ecclesia adimpleamus, quae desunt

Christi passionum.

12. Ordo Lectionum Missae unus e Romani ritus liber sane existimandus est, qui multam ex instauratione post

Oecumenicum Concilium facta utilitatem perceperit, sive ob adiunctorum textuum numerum sive ob inditam ipsis

significationem. Sunt enim loci, ubi Dei sermo continetur, qui semper vivus et efficax est (cf Heb 4,12). Pro tanta quippe

sacrarum lectionum copia factum est, ut per ordinatam trium annorum seriem integra historia salutis enarraretur

ipsumque Christi mysterium malore integritate proponeretur. Debita inde bonaque ratione secutum est, ut Lectionarium

ampliorem lectionum sive e Vetere, sive e Novo Testamento numerum contineret, ad beatam ipsam Virginem

attenentium: qui auctus tamen numerus nullo pacto disiungitur ab aequabili aestimatione, quandoquidem eae tantum

lectiones retentae sunt, quae ob manifestam rerum veritatem vel ob argumenta curatioris explanationis, praeceptis

Magisterii aut firmioris traditionis suffultae, iure merito, quamvis modo graduque diverso, marialem sensum praeferre

censentur. Praetereaque id attendatur oportet lectiones huiusmodi non tantum in festis beatae Virginis occurrere, sed in

pluribus etiam adiunctis recitari, veluti in quibusdam liturgici anni dominicis (Cf Ordo Lectionum Missae, Dom. III

Adventus (Anno C: Soph 3, 14-18a); Dom. IV Adventus (cf supra ad annot. 12); Dom. infra Oct. Nativitatis (Anno A: Mt 2,

13-15. 19-23; Anno B: Lc 2, 22-40; Anno C: Lc 2, 41-52); Dom. II post Nativitatem (Io 1, 1-18); Dom. VII Paschae (Annο

A: Act 1, 12-14); Dom. II per annum (Anno C: Io 2, 1-12); Dom. X per annum (Anno B: Gn 3, 9-15); Dom. XIV per annum

(Anno B: Mc 6, 1-6).), in ritibus celebrandis, qui penitius sacramentalem christianorum vitam attingunt eorumque optiones

(Cf Ordo Lectionum Missae, Pro catechumenatu et baptismo adultorum, Ad traditionem Orationis Dominicae (Lectio II, 2:

Gal 4, 4-7); Ad Initiationem christianam extra Vigiliam paschalem (Evang., 7: Io 1, 1-5.9-14.16-18); Pro nuptus (Evang.,

7: Io 2, 1-11); Pro consecratione virginum et professione religiosa (Lectio I, 7: Is 61, 9-11; Evang., 6: Mc 3, 31-35; Lc 1,

26-38 [cf Ordo consecrationis virginum, n. 130; Ordo professionis religiosae, Pars altera, n. 145]), in factis denique

casibusque sive laetis sive acerbis, quae ipse expereuntur (Cf Ordo Lectionum Missae, Pro profugis et exsulibus

(Evang., 1: Mt 2, 13-15. 19-23); Pro gratiarum action (Lectio I, 4: Soph 3, 14-15).

13. Instauratus quoque Liber de officio laudes, nempe Liturgia Horarum, insignia item pietatis testimonia erga Matrem

Domini exhibet: primum in hymnodicis scriptionibus, quas inter haud desunt eximia humanarum litterarum monuments, ut

est oratio illa Dantis Alagherii ad Virginem (); deinde in antiphonis, quae cursum cotidianae precationis concludunt

effusiore accensioreque spiritu supplicationis, quibusque celebratum troparium Sub tuum praesidium est adiunctum, tam

vetustate venerandum quam sententiis mirabile; tum in precibus ad Laudes Matutinas et ad Vesperas, in quibus saepe

saepius ad Matrem misericordiae plena cum fiducia confugitur; demum in copiosis selectisque paginis marialis

devotionis, quarum auctores vel primis christianae religionis primordiis vel media recentioreque aetate floruerunt.

14. Quodsi Missale, Lectionarium, Liturgia Horarum, quae tamquam cardines totius orationis liturgicae Romanae

existimanda sunt, memoriam Virginis frequenti celebrant veneratione, cetera etiam liturgica volumina haud paucos

praebent locos, quibus impensus amor ac supplex deprecatio erga Deiparam declaratur: eam etenim Ecclesia invocat

7

Matrem gratiae, Arius quam candidatos in salutares aquas baptismatis demergat (Cf La Divina Commedia, Paradiso

XXXIII, 1-9; cf Liturgia Horarum, Memoria Sanctae Mariae in Sabbato, ad Officium lectionis, Hymnus), eius

supplicationem implorat pro matribus, quae, gratissimae ob acceptum maternitatis donum, templum laetabundae adeunt

(Cf Orda baptismi parvulorum, n. 48; Ordo initiationis christianae adultorum, n. 214); eam tamquam exemplar suis filiis

filiabusque proponit, qui Christi sequelam, religiosam amplectentes vitam, profitentur (Cf Rituale Romanum, Tit. VII, cap.

III, De benedictione mulieris post partum) vel virginalem consecrationem accipiunt (Cf Ordo professionis religiosae, Pars

Prior, nn. 57 et 67), iisque omnibus maternum eiusdem subsidium deposcit (Cf Ordo consecrationis virginum, n. 16); ei

instantem adhibet deprecationem pro filiis, quibus moriendi hora impendet (Cf Ordo professionis religiosae, Pars Prior,

nn. 62 et 142; Pars Altera, nn. 67 et 158; Ordo consecrationis virginum, nn. 18 et 20); eius expetit interventionem pro iis

qui, oculis ante lucem temporalem coniventibus, iam ante Christum, lumen aeternum, sunt constituti (Cf Ordo unctionis

infirmorum eorumque pastoralis curae, nn. 143, 146, 147, 150); suave denique ipsa impetrante invocat solacium illis, qui,

gravi oppressi amaritudine, propinquorum suorum exitum in fide deflent (Cf Missale Romanum, Missae defunctorum, Pro

defunctis fratribus, propinquis et benefactoribus, Collecta. Cf Ordo exsequiarum, n. 226).

15. Haec igitur librorum liturgicorum, qui recens instaurati sunt, inspectio ad unum quoddam iucunda fiducia statuendum

atque confirmandum nos movet: per factam nempe post Concilium Vaticanum instaurationem, quod esset iamin votis Motus, quem dicunt, Liturgici, Virginem Mariam convenienti quadam prospectusamplitudine esse consideratam in toto Christi mysterio, iuxtaque placita traditions singularem illumlocum esse agnitum, qui ad eandem spectat in cultu christiano, utpote quae sit sancta DeiGenetrix et alma Redemptoris socia.

Neque aliud prorsus evenire poterat. Si quis enim christuni vices cultus exploret, facile percipit tumin Orientis tum in Occidentis regionibus lectissimas atque splendidissimas voces pietatis ergabeatam Virginem aut intra ipsius Liturgiae fines floruisse, aut esse in eius corpus adiunctas.

Equidem iuvat advertere, quem cultum in praesenti Ecclesia universalis Sanctissimae Deiparaepraebet, eum manare et prorogare nullaque intermissione illam augere devotionem, quam nullonon tempore ei tribuit Ecclesia, diligentissimo studio veritatis impulsa vigilantique semperformarum dignitate usa. Ex perenni enim fonte traditionis, quae vivax quidem est ob indeficientemSpiritus praesentiam continuumque divinorum Verborum auditum, Ecclesia hodierni temporisrationes et argumentationes et instimulationes haurit ad alendum cultum, quem ipsi Virginiadhibet. Huiusce viventis traditionis Liturgia, per Magisterium probata atque roborata, celsissimumexstat testimonium itemque firmissimum monumen tum.

16. Nunc vero, ea persequentibus, quae sacri Concilii doctrina tradit de Maria et Ecclesia, placetsingularem rationem perpendere earum necessitudinum, quae Mariae cum Liturgia intercedant:quomodo videlicet Maria exemplar evaserit sensus pietatis, quo Ecclesia divina mysteria etcelebrat et vivendo exprimit. Posse autem Mariam Virginem in hac provincia exemplo esse, indemanat, quod ipsa ab Ecclesia tamquam specimen et documentum praestantissimum fidei, caritatiset absolutissimae coniunctionis cum Christo habetur (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de EcclesiaLumen Gentium, n. 63: AAS 57 (1965), p. 64), id est interioris illius habitus, quo Ecclesia, sponsa

8

dilectissima, cum Domino suo vehementer consociata, eum invocat et per eum aeterno Patricultum tribuit (Cf CONC. VAT. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 7: AAS 56(1964), pp. 100-101).

17. Atque primum, Maria est Virgo audiens, quae Dei verbum cum fide excepit. Cum fide dicimus,quae fuit ei conditio et via, qua patuit ei divina maternitas: quia, ut S. Augustinus sagaciter dicit, Beata Maria

(Iesum) quem credendo peperit, credendo concepit (Sermo 215, 4: PL 38, 1074). Cui dubitanti cum Angelus scrupulum

avulsisset (cf Lc 1, 34-37), illa fide plena et Christum Arius mente quam ventre concipiens, Ecce, inquit, ancilla Domini,

fiat mihi secundum verbum tuum (Lc 1, 38) (Ibid.); cum fide, quae fuit ei beatitudinis causa atque securitatem praestitit

fore ut promissum servaretur: Et beata quae credidisti, quoniam perficientur ea quae dicta sunt tibi a Domino (Lc 1, 45);

cum fide, cuius ope illa, actor primarum partium et testis Incarnationis Christi singularis, primae eius infantiae memoriam

repetebat, cuius facta conferret in corde suo (cf Lc 2, 19.51). Similiter agit Ecclesia, utpote quae, praesertim in sacra

Liturgia, verbum Dei et audit et excipit, et proclamat et veneratur; quin et Christi fidelibus impertit ceu panem vitae (Cf

CONC. VAT. II, Const. dogm. de divina Revelatione Dei Verbum, n. 21: AAS 58 (1966), pp. 827-828); quae praeterea,

eius lumine affulgente, temporum signa, quae sint, investigat, eventusque humanos interpretatur et vivit.

18. Maria deinde est Virgo orans. Quod patet ex eius Visitatione, Praecursoris matri reddita. In qua sane voces elicit

laudis in Deum et humilitatis et fidei et spei: talia enim praebet canticum Magnficat (cf Lc 1, 46-55), quod est prex Mariae

praecipua atque carmen temporis messianici proprium, in quod festiva veteris et novi Israelis laetitia confluit. Nam, ut S.

Irenaeus significare videtur, in beatae Mariae canticum tum gaudia Abraham, Christum praesagientis (cf Io 8, 56) (Cf

Adversus Haereses IV, 7, 1: PG 7, 1, 990-991; SCh, 100, II, pp. 454-458), tum Ecclesiae vox, prophetarum more

praeoccupata, confluxerunt: Exsultans Maria clamabat pro Ecclesia prophetans: Magnificat anima mea Dominum

(Adversus Haereses III, 10, 2: PG 7, 1, 873; SCh, 34, p. 164). Etenim Beatae Mariae Virgins canticum veluti se

propagans communis totius Ecclesiae oratio evasit per omnia tempora.

Maria perhibetur Virgo orans etiam in Cana. Ubi, cum blanda ac sollicita prece temporalem tantum necessitatem Filio

ostendisset, obtinendae tamen gratiae supernae effectum habuit; illum effectum nimirum, quo Iesus primum signorum

suorum operatus, discipulorum fidem in se confirmavit (cf Io 2, 1-12).

Denique extremo quoque vitae suae tempore Maria inducitur ut Virgo orans. Nam Apostoli erant perceverantes

unanimiter in oratione cum mulieribus et Maria, Matre Jesu, et fratribus eius (Act 1, 14). Ergo aeque in nascente Ecclesia

Mariam orantem videre est, aeque semper, etiam nunc, quando illa, tametsi est caelo recepta, non tamen officio suo

deest deprecandi ac salvandi (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n. 62: AAS 57 (1965), p.

63). Virgo orans est etiam Ecclesia, quae cotidie filiorum necessitates Patri proponit et Dominum sine intermission laudat

et pro totius mundi salute interpellat (CONC. VAT. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 83: AAS 56

(1964), p. 121).

19. Tum Maria est Virgo pariens. Credens enim et oboediens, ipsum Filium Patres in terris genuit, et quidem viri nescia,

Spiritu Sancto obumbrata (CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n. 63: AAS 57 (1965), p. 64):

singularis sane ac mirabilis maternitas, quam voluit Deus et typum et exemplar esse fecunditatis Virginis Ecclesiae; quae

et ipso mater fit: praedicatione enim et baptismo filios de Spiritu Sancto conceptos et ex Deo natos, ad vitam novam et

9

immortalem generat (Ibid., n. 64: AAS 57 (1965), p. 64). Patres ergo recte docuerunt Ecclesiam quodammodo continuare

in baptismi Sacramento virginalem Mariae maternitatem. E quorum profecto testimoniis unum S. Leonis Magni proferre

placet, eximii Decessoris Nostri, qui in quodam natalicio sermone asserit: Originem quam (Christus) sumpsit in utero

Virginis, posuit in fonte baptismatis: dedit aquae, quod dedit Matri; virtus enim Altissimi et obumbratio Spiritus sancti (cf

Lc 1, 35), quae fecit ut Maria pareret Salvatorem, eadem facit ut regeneretunda credentem (Tractatus XXV (In Nativitate

Domini), 5: CCL 138, p. 123; SCh 22 bis, p. 132; cf etiam Tractatus XXIX (In Nativitate Domini), 1: CCL ibid., p. 147; SCh

ibid., p. 178; Tractatus LXIII (De Passione Domini) 6: CCL ibid., p. 386; SCh 74, p. 82). Quodsi e fontibus liturgicis

haurire velimus, pulcherrimam illam Illatiοnem memorare possumus Hispanicae Liturgiae dicentem: Illo (Maria) utero

vitam pοrtavit, haec (Ecclesia) lavacro. In illius membris Christus infusus est, in istius aquis Christus inductus est (M.

FEROTIN, Le «Liber Mozarabicus Sacramentorum», col. 56).

20. Maria demum est Virgo offerens. Quod quidem in praesentatione Iesu in templo apparet (cf Lc 2, 22-35). In quo

eventu Ecclesia, a Spiritu Sancto ducta, praeter perfectionem et absolutionem legum de oblatione primogeniti (cf Ex 13,

11-16) atque matris purificatione (cf Lv 12, 6-8), aliquod mysterium salutis deprehendit, ad historiam ipsius salutis

spectans: animadvertit nempe ibi Ecclesia illam primariam oblationem continuari, quam Verbum, caro factum et mundum

ingrediens, Deo adhibuit (cf Heb 10, 5-7); et omnium hominum denuntiari salutem, cum Simeon, Puerum Iesum

appellans lumen ad revelationem gentium et gloriam Israel (cf Lc 2, 32), Messiam illum agnoscat eundemque Salvatorem

omnium; intellexit denique ad Christi Passionem prophetice referri, cum Simeonis verba, uno eodemque oraculo Filium,

signum contradictionis (Lc 2, 34), et Matrem, cuius gladius animam pertransiret (cf ibid. 2, 35), inter se nectentia, in

Calvariae monte ad exitum adducta sint. Quam ob rem, hoc salutis mysterium, variis rationibus ipsius consideratis, id

habet proprium, ut per Christi praesentationem in templo ad eventum Crucis salvificum provocet. Ceterum Ecclesia ipsa,

maxime a medii devi saeculis, in Virgine, Filium Ierusalem afferente, ut sisteret Domino (cf Lc 2, 22), voluntatem

offerendi, seu ut aiunt, oblativam, intuita est, quae suetum ritus intellectum excederet. Cuius sane rei testimonio est illa S.

Bernardi dulcis compellatio: Offer Filium, Virgo Sacrata, et benedictum fructum ventris tui Domino repraesenta. Offer ad

nostram omnium reconciliationem hostiam sanctam, Deo placentem (In Purificatione B. Mariae, Sermo III, 2: PL 183,

370; Sancti Bernardi Opera, ed. J. LECLERCQ-H. ROCHAIS, IV, Romae 1966, p. 342).

Haec autem Matris et Filii coniunctio in opere Redemptionis (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen

Gentium, n. 57: AAS 57 (1965), p. 61) summe enituit in Calvariae monte, in quo Christus semetipsum obtulit

immaculatum Deo (Heb 9, 14), atque Maria, prope Crucem stans (cf Io 19, 25), vehementer cum Unigenito suo condoluit

et sacrificio Eius se materno animo sociavit, victimae de se genitae immolationi amanter consentiens (Ibid., n. 58: AAS

57 (1965), p. 61), quam et ipsa aeterno Patri obtulit (Cf Pius XII, Litterae Encyclicae Mystici Corporis: AAS 35 (1943), p.

247). Sane divinus hominum Salvator, ut per saecula sacrificium Crucis propagaret, sacrificium eucharisticum instituit,

mortis atque resurrectionis suae memoriale, idque Ecclesiae, sponsae suae, tradidit (Cf CONC. VAT. II, Const. de sacra

Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 47: AAS 56 (1964), p. 113); illa autem potissimum die dominico, fideles convocat ad

Pascha Domini celebrandum donec veniat (Cf ibid., nn. 102 et 106: AAS 56 (1964), p. 125 et 126). Quod eadem in

communione cum Sanctis Caelitibus agit, imprimis cum beata Virgine («. . . meminisse dignare omnium eorum, qui a

saeculo placuerunt tibi, patrum sanctorum, patriarcharum, prophetarum, apostolorum [. . .] et sanctae et gloriosae

genitricis Dei Mariae et omnium sanctorum [. . .] meminerint miseriae et paupertatis nostrae, et offerant tibi nobiscum

sacrificium hoc tremendum et incruentum»: Anaphora Jacobi fratris Domini syriaca: Prex Eucharistica, ed. A. HÄNGGI-I.

PAHL, Fribourg, Editions Universitaires, 1968, p. 274), cuius flagrantem caritatem atque fidem intemeratam imitatur.

10

21. Maria vero, cum sit totius Ecclesiae exemplar in divino cultu Deo tribuendo, est etiam, ut liquet, pietatis magistra

singulis christianis; qui mature ad eam respexerunt, ut, aeque ac ipsa, de sua ipsorum vita cultum Deo facerent

exhibendum, atque de cultu ipso vitae suae institutum. Iam pridem saeculo IV S. Ambrosius fideles alloquens id optabat,

ut in unoquoque eorum Mariae anima inesset ad praedicandum Deum: Sit in singulis Mariae anima, ut magnificet

Dominum, sit in singulis spiritus, ut exsultet in Deo (Expositio Evangelii secundum Lucam, II, 26: CSEL 32, IV, p. 55; SCh

45, pp. 83-84). At vero est Maria maximopere illius cultus exemplar, per quem uniuscuiusque vita redditur oblatio, quae fit

Deo. Quam doctrinam, scilicet antiquam atque perennem, possunt omnes quidem ab Ecclesia audire, sed etiam cures

praebendo Virgini, quae nuntio Dei respondit: Ecce ancilla Domini; fiat mihi secundum verbum tuum (Lc 1, 38); quibus

profecto vocibus pulcherrimam orations dominicae petitionem animo praeoccupavit: fiat voluntas tua (Mt 6, 10). Mariae

igitur assensus est omnibus christianis et eruditio et exemplum rationis, qua obsequium in Patris voluntatem fiat trames

et subsidium ad uniuscuiusque sanctitatem.

22. Ceterum, id summe interest, ut animadvertamus Ecclesiam multas necessitudines, quas cum Maria habeat, vario

modo, idque efficaciter, in cultus formas convertisse: in intimam venerationem videlicet, cum eximiam Virginis dignitatem

spectat, Spiritus Sancti virtute matris effectae; in flagrantem amorem, cum spiritualem illam Mariae maternitatem

considerat, qua omnia membra Corporis mystici complectitur; in invocationem fiduciae plenam, cum illius, Advocatae

atque Auxiliatricis (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n. 62: AAS 57 (1965), p. 63),

intercessionem experitur; in caritatis officia, cum Ancillam humilem Reginae misericordiae et Matris gratiae dignitate

ornatam reputata in actuosam imitationem, cum Mariae plenae gratia sanctitudinem intuetur atque virtutes; in stuporem,

cum animi commotione coniunctum, cum veluti in purissima imagine id quod ipsa tota esse cupit et sperat cum gaudio

contemplatur (CONC. VAT. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 103: AAS 56 (1964), p. 125); in

perdiligens denique studium, cum in socia Redemptoris, iam paschalis mysterii fructuum plene participe, prophetice ea

impleta esse conspicit, quae ad suam ipsius futuram sortem pertinent, usque in diem illum, quo, sine ulla ruga aut

macula (cf Eph 5, 27) fiet veluti sponsa ornata viro suo Iesu Christo (cf Apc 21, 2).

23. Cum igitur, Venerabiles Fratres, pietatem illam expendimus, quam liturgica Ecclesiae universalis traditio atque ipse

renovatus Ritus Romanus erga Sanctam Dei Matrem profitentur, cum deinde meminimus ipsam Liturgiam sacram ob

eximiam suam in cultu divino praestantiam esse auream pietatis christianae regulam, cum denique animum advertimus,

quomodo Ecclesia sacra celebrans mysteria habitum fidei amorisque suscipiat haud aliter ac beatissima Virgo, tum plane

intellegimus, quam apte et convenienter adhortetur Concilium Vaticanum Secundum cunctos Ecclesiae filios, ut cultum,

praesertim liturgicum, erga Beatam Virginem generose foveant (CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen

Gentium, n. 67: AAS 57 (1965), p. 65); quae quidem hortatio velimus ubique sine ulla condicione recipiatur adque verum

effectum studiose deducatur.

II

24. Verumtamen idem illud Vaticanum Concilium II admonet, ut praeter liturgicum cultum alice etiam provehantur pietatis

formae, praesertim ab ipso Magisterio laudatae atque commendatae (Cf Ibid., n. 67: AAS 57 (1965), pp. 65-66).

Nihilominus, ut omnibus profecto exploratum est, pietas Christifidelium et observantia erga Dei Matrem varias induit

formas secundum temporum locorumque adiuncta, secundum diversum populorum sensum atque traditum humanitatis

modum. Hinc nimirum sequitur, ut ipsae formae, quibus talis significatur cultus quaeque temporum obnoxiae sunt

11

condicionibus, indigere penitus videantur renovationis, qua efficiatur, ut evanida submoveantur elementa ac perennia

contra inducantur, utque fidei veritates, ex investigatione theologica comparatae et ab Ecclesiae Magisterio propositae,

recte inserantur. Hoc etiam comprobat necessarium esse, ut Conferentiae episcopales, Ecclesiae particulares, Familiae

religiosae, Christifidelium communitates veram foveant actionem effectricem eodemque tempore diligentem aggrediantur

recognitionem formarum et exercitiorum pietatis erga Virginem Mariam; qua tamen in re exoptamus, ut sana observetur

traditio aditusque aperiatur legitimis hominum nostrae aetatis postulatis. Quocirca decere videtur vobis, Venerabiles

Fratres, nonnulla indicare agendi hac in re principia.

25. Maxime in primis expedit pietatis erga Virginem Mariam exercitia liquido prae se ferre indolem trinitariam et

christologicam, utpote quae suapte natura eorum propria sit ad earumque essentiam pertineat. Re enim vera christianus

cultus secundum nativam suam vim et significationem praestatur Patri, Filio et Spiritui Sancto vel, ut in sacra Liturgia

dicitur, Patri per Christum in Spiritu. Ex hac proinde ratione ipse cultus iure - etsi modo funditus diverso - complectitur in

primis et singulariter Matrem Salvatoris et deinde Sanctos, in quibus Ecclesia praedicat paschale mysterium, quoniam ii

cum Christo passi sunt cum coque glorificati (Cf CONC. VAT. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n.

104: AAS 56 (1964), pp. 125-126). In Virgine Maria omnia ad Christum referuntur et ex eo pendent: eius nempe causa

Deus Pater ab omni aeternitate eam elegit Matrem usquequaque sanctam atque Spiritus exornavit donis nemini alii

tributis. Numquam certissime vera omisit christiana pietas extollere vinculum indissolubile necessariamque rationem

coniunctionis Virginis cum Divino Salvatore (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n. 66: AAS 57

(1965), p. 65). Nobis tamen videtur potissimum convenire cum proclivitate spirituali huius temporis - quae tota paene

occupatur et tenetur «quaestione Christi» (Cf PAULUS VI, Allocutio die 24 mensis aprilis 1970 habita in sacra Aede B.

Mariae Virginis v. «Nostra Signora di Bonaria» Calari dicata: AAS 62 (1970), p. 300) - ut in quacumque significatione

cultus erga Virginem Mariam peculiare assignetur momentum parti christologicae atque ita res disponatur, ut referatur ad

ipsum consilium Dei, quo illius Virginis primordia . . . cum divine Sapientiae incarnatione fuerant praestituta (Pius IX, Litt.

Ap. Ineffabilis Deus: Pii IX Pontificis Maximi Acta, I, 1, Romae 1854, p. 599; cf etiam V. Sardi, La solenne definizione del

dogma dell'immacolato concepimento di Maria Santissima. Atti e documenti . . ., Roma 1904-1905, vol. II, p. 302). Hoc

sine ulla dubitatione adiuvabit, ut pietas erga Matrem Iesu solidior efficiatur atque convertatur in efficax instrumentum,

quo perveniatur ad unitatem fidei et agnitionis Filii Dei, in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi (Eph

4,13); item ex altera parte plurimum conferet ad cultum ipsi Christo debitum augendum, quandoquidem, secundum

perennem Ecclesiae sensum, cum auctoritate hisce diebus repetitum (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia

Lumen Gentium, n. 66: AAS 57 (1965), p. 65), refertur ad Dominum quod servitur Ancillae; sic redundat ad Filium, quod

impenditur Matri; (. . .) sic transit honor in Regem, qui defertur in famulatum Reginae (S. HILDEFONSUS, De virginitate

perpetua sanctae Mariae, cap. XII: PL 96, 108).

26. Huic vero admonitioni de natura christologica pietatis marialis utile esse arbitramur aliam opportunam subnectere

hortationem, ut videlicet in endem illlo cultu consentaneum pondus ascribatur uni ex partibus prorsus necessariis fidei:

personae hoc est et operae Spiritus Sancti. Theologica nempe pervestigatio et ipsa sacra Liturgia commonstraverunt

sanctificantem actionem Spiritus in Virgin Nazarethana inter actiones eius recenseri in salutis historia. Sic, verbi gratia,

santi Patres et ecclesiastici scriptores attribuerunt action Spiritus sanctitatem Mariae ab ipsa eius origine; eam scilicet

dicentes ab illo quasi . . . plasmatam novamque creaturam formatam (CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen

Gentium, n. 56: AAS 57 (1965), p. 60 et auctores in respondente annotatione 176 commemorati). Cum Evangelii locos

meditarentur - Spiritus Sanctus superveniet in te et virtus Altissimi obumbrabit tibi (Lc 1, 35), et Maria (. . .) inventa est in

12

utero habens de Spiritu Sancto; (. . .) quod enim in ea natum est de Spiritu Sancto est (cf Mt 1, 18.20) - perspexerunt in

Spiritus intercursu actionem aliquam, quae consecravit fecundamque reddidit Mariae virginitatem (Cf S. AMBROSIUS,

De Spiritu Sancto II, 37-38: CSEL 79, pp. 100-101; CASSIANUS, De incarnatione Domini II, cap. II: CSEL 17, pp. 247-

249; S. BEDA, Homelia I, 3: CCL 122, p. 18 et p. 20), et eam ipsam convertit in Aulam Regis vel Thalamum Verbi (Cf S.

AMBROSIUS, De institutione virginis, cap. XII, 79: PL 16 (ed. 1880), 339; Epistula 30, 3 et Epistula 42, 7: ibid., 1107 et

1175; Expositio evangelii secundum Lucam X, 132i SCh, 52, p. 200; S. PROCLUS CONSTANTINOPOLITANUS, Oratio

I, 1 et Oratio V, 3: PG 65, 681 et 720; S. BASILIUS SELEUCENSIS, Oratio XXXIX, 3: PG 85, 433; S. ANDREAS

CRETENSIS, Oratio IV: PG 97, 868; S. GERMANUS CONSTANTINOPOLITANUS, Oratio III, 15: PG 98, 305), Templum

vel Tabernaculum Domini (Cf S. HIERONYMUS, Adversus Iovinianum I, 33: PL 23, 267; S. AMBROSIUS, Epistula 63,

33: PL 16 (ed. 1880), 1249; De institutione virginis, cap. XVII, 105: ibid., 346; De Spiritu Sancto III, 79-80: CSEL 79, pp.

182-183; SEDULIUS, Hymnus Acathistos «A sous ortus cardine», vv. 13-14: CSEL 10, p. 164; Hymnus Acathistos, str.

23: ed. I. B. Pitra, Analecta Sacra, 1, p. 261; S. PROCLUS CONSTANTINOPOLITANUS, Orazio I, 3: PG 65, 684; Orazio

II, 6: ibid., 700; S. BASILIUS SELΕUCΕNSIS, Oratio IV: PG 97, 868; S. IOANNES DAMASCENUS, Oratio IV, 10: PG 96,

677), Foederis vel Sancti icationis Arcam (Cf SEVERUS ANTIOCHENUS, Homilia 57: PO 8, pp. 357-358; HESYCHIUS

ΗIΕROSOLYMITANUS, Homilia de sancta Maria Deipara: PG 93, 1464; CHRYSIPPUS ΗIΕROSOLYMITANUS, Oratio in

sanctam Mariam Deiporam, 2: PO 19, p. 338; S. ANDREAS CRETENSIS, Oratio V: PG 97, 896; S. IOANNES

DAMASCENUS, Oratio VI, 6: PG 96, 672); quae quidem nomina ipsa resipiunt Biblia Sacra. Cum autem idem scriptores

Incarnationis mysterium altiore ratione perscrutarentur, conspicati sunt in arcana illa necessitudine inter Spiritum

Sanctum et Mariam quiddam sponsale, quod a Prudentio sic poetice describitur: Innuba Virgo nubit Spiritui (Liber

Apotheosis, vv. 571-572: CCL 126, p. 97), et eam nuncupaverunt Sacrarium Spiritus Sancti (Cf S. ISIDORUS, De ortu et

obitu Patrum, cap. LXVII, III: PL 83, 148; S. HILDΕFONSUS, De virginitate perpetua sanctae Mariae, cap. X: PL 96, 95;

S. BERNARDUS, In assumptione B. Virginis Mariae, Sermo IV, 4: PL 183, 428; In Nativitate B. Virginis Mariae: ibid., 442;

PETRUS DAMIANOS, Carmina sacra et preces II, Oratio ad Deum Filium: PL 145, 921; Antiphona «Beata Dei Genitrix

Maria» Corpus antiphonialium officii, ed. R. J. HESBERT, Roma 1970, vol. IV, n. 6314, p. 80), quae locutio naturam

sacram Virgins illustrat, quae habitatio diuturna facta est Spiritus Dei. Cum praeterea in doctrinam de Paraclito

inquirerent, cognoverunt ex eo, tamquam e scaturigine, profluxisse gratiae plenitudinem (cf Lc 1, 28) et munerum

abundantiam, quae eam cohonestaverunt. Quapropter Spiritui attribuerunt fidem, spem et caritatem, quae cur Virginis

animabant, virtutem, quae eius obtemperationem Dei voluntati confirmabat, fortitudinem, quae eam sub Cruce patientem

sustentavit (Cf PAULUS DIACONUS, Homilia I, In assumptionE B. Μariae Virginis: PL 95, 1567; De Assumptione

sanctae Mariae Virginis Paschasio Radberto trib., nn. 31, 42, 57, 83: ed. A. RIPBERGER, in «Spicilegium Friburgense»,

n. 9, 1962, pp. 72, 76, 84, 96-97; EADMERUS CANTUARIENSIS, De excellentia Virginis Mariae, cap. IV-V: PL 159, 562-

567; S. BERNARnus, In laudibus Virginis Matris, Homilia IV, 3: Sancti Bernardi Opera, ed. J. LECLERQ-H. ROCHAIS,

IV, Romae 1966, pp. 49-50); notaverunt deinde in Mariae vaticinio (cf Lc 1, 46-55) peculiarem illius Spiritus impulsum, qui

erat olim per prophetas locutus (Cf ORIGENES, In Lucam Homilia VII, 3: PG 13, 1817; SCh, 87, p. 156; S. CYRILLUS

ALEXANDRINUS, Commentarius in Aggaeum prophetam, cap. XIX: PG 71, 1060; S. AMBROSIUS, De fide IV, 9, 113-

114: CSEL 78, pp. 197-198; Expositio evangelii secundum Lucam II, 23 et 27-28: CSEL 32, IV, pp. 53-54 et 55-56;

SEVERIANUS CABALENSIS, In mundi creationem oratio VI, 10: PG 56, 497 498; ANTIPATER BOSTRENSIS, Homilia in

Sanctissimae Deiparae Annuntiationem, 16: PG 85, 1785). Cum denique Iesu Matrem morantem contemplarentur in

Cenaculo, ubi Spiritus in natam modo Ecclesiam delapsus est (cf Act 1, 12-14; 2, 1-4), vetustum argumentum Mariae

Ecclesiae novis locupletaverunt notionibus (Cf EADMERUS CANTUARIENSIS, De excellentia Virginis Mariae, cap. VII:

PL 159, 571; S. AMEDEUS LAUSANNENSIS, De Maria Virginea Matre, Homilia VII: PL 188, 1337; SCh, 72, p. 184); at

13

deprecationem potissimum flagitaverunt Virginis, ut a Spiritu acciperent potestatem Christi in propriis animabus

generandi, quemadmodum testificatur S. Hildefonsus precatione quadam, quae tam significatione quam intima vi orandi

excellit: Oro te, oro te, sancta Virgo, ut de illo Spiritu habeam Iesum, de quo tu genuisti Jesum. Per illum Spiritum accipiat

anima mea Iesum, per quem concepit caro tua eundem Iesum. (. . .) In illo Spiritu diligam Iesum, in quo tu hunt adoras ut

Dominum, intueris ut Filium (De virginitate perpetua sanctae Mariae, cap. XII: PL 96, 106).

27. Dicuntur interdum plures textus recentioris pietatis non satis referre omnem doctrinam de Spiritu Sancto.

Studiosorum autem est hanc comprobare asseverationem eiusque effectum ponderare; Nostra potius interest universos,

et quidem pastores imprimis ac theologos, cohortari, ut subtiliore cogitatione accuratioreque deliberatione pervestigent

Spiritus operam in salutis historia, et sic vicissim perficiant ipsi, ut christianae pietatis libri et formulae in lucem proferant

eius vivificam actionem. Ex tali namque inquisition eminebit singulariter arcanae necessitudinis ratio inter Spiritum Dei et

Virginem Nazarethanam eorumque actio communis in Ecclesiam; et ex hisce fidei doctrines, altius sane perpensis,

proficiscetur pietas impensius longe exercita.

28. Necesse praeterea est exercitia illa pietatis, quibus christifideles suam erga Domini Matrem observantiam

reverentiamque testantur, clare et distincte illuminent locum, quem ipsa in Ecclesia obtinet: post Christum altissimum

nobisque maxime propinquum (CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n. 54: AAS 57 (1965), p. 59.

Cf PAULUS VI, Allocutio ad Patres Conciliares habita, altera exacta Concilii Oecumenici Vaticani Secundi sessione, die 4

Decembris mensis a. 1963: AAS 56 (1964), p. 37). Idem ille locus praecelsus ipsis aedibus sacris Ritus Byzantine

definite et quasi physice exhibetur, ubi videlicet ita aedificii partes et sacrae imagines disponuntur - ad mediam principem

introitus portam fingitur Annuntiatio Vergini Mariae facta, in apside vero pingitur ipsa Theotocos gloriosa - ut inde

manifesto eluceat, quomodo ab Ancillae Domini consensione hominum genus viam ingrediatur reditus sui ad Deum

atque in Sanctissimae splendore metam conspiciat itineris sui. Haec signorum ratio, qua ipsum aedificium ecclesiae

Mariae locum patefacit in mysterio Ecclesiae, uberem continet significationem atque postulare videtur, ut variae ubique

pietatis formae erga Beatissimam Virginem ad sensum prospectumque ecclesialem progrediantur.

Etenim commemoratio primariarum notionum, quas de natura Ecclesiae proposuit Concilium Vaticanum II tamquam

Familiae Dei, Populi Dei, Regni Dei, Corporis Christi mystici (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen

Gentium, n. 6, 7-8, 9-17: AAS 57 (1965), pp. 8-9, 9-12, 12-21), efficiet certe, ut fideles facilius et citius agnoscant munus

atque officium Mariae in mysterio Ecclesiae, necnon praestantiorem eius locum in communione Sanctorum; faciet etiam,

ut acrius percipient fraternum vinculum, quod cunctos christifideles devincit, quoniam Virginis filii sunt, ad quos

gignendos et educandos materno amore cooperatur (Ibid., n. 63: AAS 57 (1965), p. 64), simulque filii Ecclesiae, quia

illius - id est eiusdem Ecclesiae - fetu nascimur, illius lacte nutrimur, Spiritu eius animamur (S. CYPRIANUS, De

catholicae Ecclesiae unitate, 5: CSEL 3, p. 214), conspirantibus ambabus ad mysticum Christi corpus generandum:

utraque Christi mater, sed neutra sine altera totum (corpus) parit (ISAAC DE STELLA, Sermo LI, In Assumptione B.

Mariae: PL 194, 1863. Sermo XXX, I: SCh, 164, p. 134); faciet demum ut clarius videant Ecclesiae actionem in orbe

terrarum uti propagationem curae et diligentiae Mariae: enimvero actuosus Virginis amor in domo Nazarethana, apud

Elisabeth, in Cana Galileae, in Calvariae loco - quae omnia sunt salutifera momenta maximi ponderis ecclesialis -

continuatur et producitur in ipsa materna cura Ecclesiae et diligenti voluntate, ut omnes homines ad agnitionem veritatis

perveniant (cf 1 Tim 2, 4), in eius vigilantia parvorum et egenorum et infirmorum, in perpetuo eius studio pacis

concordiaeque ordinum confirmandae, in perseveranti industria et navitate, ut homines universi salutis illius participes

14

fiant, quam sua morte iis promeruit Christus. Hac omnino ratione amor erga Ecclesiam transibit in amorem erga Mariam,

et vicissim hic in illum, quoniam altera exsistere nequit sine altera, sicut sagaciter notat Chromatius Aquileiensis:

Congregata (. . .) Ecclesia est in superioribus cum Maria quae fuit Mater Jesu et fratribus eius. Non potest ergo Ecclesia

nuncupari nisi fuerit ibi Maria mater Domini cum fratribus eius (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen

Gentium, nn. 66-69: AAS 57 (1965), pp. 65-67). Ut concludamus: oportere iterum dicimus cultus Beatae Virgini praestitus

prae se ferat vim suam nativam ecclesiologicam. Hoc nempe efficiet, ut consilium capiatur et vires colligantur, quibus

salubriter renoventur formae et textus ipsi.

29. Ad has autem sententias, quae natae sunt ex consideratione consuetudinis Mariae Virginis cum Deo - Patre, Filio,

Spiritu Sancto - et cum Ecclesia, addere cupimus secundum eandem rationem et mentem doctrinae Concilii (Cf CONC.

VAT. II, Const. dogm. de divina Revelatione Dei Verbum, n. 25: AAS 58 (1966), pp. 829-830) aliquas directorias normas

biblicas, liturgicas, oecumenicas, anthropologicas, quae ante oculos constituendae sunt, cum recognoscuntur vel

conficiuntur exercitia pietatis, quo altius acutiusque percipiatur vinculum, quod nos coniungit cum Matre Christi et nostra

Matre in communione Sanctorum.

30. Hodie christianam pietatem iam ubique efflagitare intellegitur, ut indicia et cogitata biblica inserantur in quamvis cultus

formam. Progressio enim studiorum biblicorum, crebrior et communior Sacrarum Scripturarum usus et potissimum

exemplum traditionis atque interior Spiritus impulsio movent nostrae aetatis christianos et monent, ut magis magisque

Sacra Biblia usurpent tamquam primarium precationis librum indeque solida derivent agendi consilia et praeclara

exempla. Beatae Virgins cultus ac pietas aliena nullo modo esse potest ab hac universali propensione vitae christianae

(); immo ab ea maxime haurire debet vires novas certumque auxilium. Sacrae enim Paginae, cum admirabiliter aperiunt

divinum de salute humana consilium, ubique redundant mysterio Salvatoris atque continent a Genesi ad Apocalypsim

certissimas significationes de ea, quae fuit eiusdem Salvatoris Mater et socia. Verumtamen nolimus, ut hic afflatus

biblicus solo circumscribatur usu locorum et signorum etiam scienter excerptorum ex Litteris sacris; multo namque plus

secum infert. Poscit enim, ut ex Libris sacris vocabula et sententiae deducantur in ipsas precationis formulas atque textus

cantui destinatos; et ante omnia postulat, ut Virginis cultus pervadatur et repleatur maximis illis argumentas nuntii

christiani, ut, dum christifideles Sedem Sapientiae venerantur, ipsi vicissim illuminentur Verbi divini luce atque

adducantur, ut secundum praecepta Sapientiae incarnatae se ipsi gerant.

31. De veneratione, quam Ecclesia Matri Dei tribuit in celebratione sacrae Liturgiae, iam locuti sumus. Nunc vero, cum

sermo sit de ceteris cultus formas ac de rationibus, quibus illae innati debeant, recolamus oportet praescriptionem

Constitutionis a verbis Sacrosanctum Concilium incipientes, utpote quae, dum spiritualia populi christiani exercitia

commendat, addat: . . . exercitia haec, ratione habita temporum liturgicorum, congruenter consonent oportet cum sacra

Liturgia, a qua aliquo modo consilium ac instinctum sumant, atque cum naturam longe superiorem prae se ferat, ad eam

populum christianum ducant (N. 13: AAS 56 (1964), p. 103). Lex sapiens, perspicua, cuius tamen exsecutio facilis esse

non videtur, praesertim cum de cultu Vergini exhibendo agitur, de cultu scilicet tam vario modas, quibus exprimitur;

postulat eam ab iis, qui communitatibus localibus praesunt, nisum, prudentiam pastoralem, constantiam, a christifidelibus

vero animum alacrem et paratum ad excipiendas normas directorias et propositi, quae, a germana cultus christiani natura

profluentia, interdum secum ferunt mutationem consuetudinum inveteratarum, quibus natura illa aliquo modo erat

offuscata.

15

Ad hoc quod pertinet, mentionem facere liceat de duobus mentium habitibus, quibus accadere potest, ut irrita fiat in usu

et consuetudine pastorali norma Concilii Vaticani Secundi: imprimis de quorundam in animarum cura versantium se

gerendi modo, quippe qui detrectantes a priori pia exercitia - quae, dummodo rite agantur, commendantur a Magisterio -

ea abiciant, atque quasi vacuum efficiant, quod replere non valent; ipsi plane obliviscuntur Concilium mandavisse, ne pia

exercitia tollerentur, sed ut cum Liturgia apte convenirent.

Secundo, quod ad aliorum habitum mentis attinet, affirmetur oportet eos, non servantes synum principium liturgicum et

pastorale, pia exercitia et liturgicas actiones in unum conferre tamquam in celebrationibus permixtis seu hybridis.

Interdum fit, ut in ipsam Sacrificii Eucharistici immolationem quaedam inserantur elementa a sacris novendialibus vel aliis

pus celebritatibus deprompta, unde periculum oritur, ne Domini memoriale non amplius constituat summum momentum

coetus communitatis christianae, sed sit velut occasio quaedam celebrandi exercitium ad populi devotionem pertinens.

Illis, qui ita agunt, volumus commemorare normam Concili, iuxta quam pia exercitia cum liturgia sunt temperanda,

minime vero cum ea permiscenda. Sapiens actio pastoralis, dum distinguit et illustrat naturam nativam actionum

liturgicarum, altera ex parte laudat et provehit pia exercitia, ut ea necessitatibus singularium communitatum ecclesialium

accommodet, eaque sacram Liturgiam egregie adiuvare iubeat.

32. Ob ipsius indolem ecclesialem in Virgins cultu inveniuntur eiusdem Ecclesiae sollicitudines, inter quas, nostris diebus,

eminet cura de christianorum unitate redintegranda. Pietas erga Domini Matrem fit, hoc modo, conscia trepidationum ac

institutorum Motus oecumenici, qui dicitur, id est ipsa quoque formam assumit oecumenicam; et hoc multiplices ob

causas.

Imprimis quia fideles catholici fratribus sociantur Ecclesiarum orthodoxarum, apud quas devotio erga beatam Virginem

induit formas plenas eximii instinctus poetici et altae doctrinae, dum colit speciali cum amore gloriosam Deiparam

eamque vocat Christianorum Spem (Cf Officium magni canonis paractetici, Magnum Orotogion, Athenis 1963, p. 558;

passim in canonibus et tropariis liturgicis: cf SOFRONIO EUSTRADIADU, Theotokarion, Chennevières-sur-Marne 1931,

pp. 9, 19); coniunguntur Anglicanis, quorum theologi praestantissimi iam olim illustraverunt solidum fundamentum, quod

Litterae sanctae exhibent circa cultum Matris Domini Nostri, quorumque theologi aetatis nostrae magis exprimunt

momentum loci, quem Maria obtinet in vita christiana; uniuntur etiam fratribus Ecclesiarum Reformatarum, in quibus viget

amor Sacrarum Scripturarum, in glorificando Deo ipsius Virgins verbis (cf Lc 1, 46-55); deinde, quia religio erga Matrem

Christi et christianorum praebet catholicis occasionem naturalem et frequentem precationis, ut illa intercedat apud Filium,

ut omnes baptizati in unum coalescant Populum Dei (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n.

69: AAS 57 (1965), pp. 66-67); et insuper, quia est Ecclesiae catholicae voluntas, ut in hoc cultu, peculiaris proprietas

nedum extenuetur (Cf ibid., n. 66: AAS 57 (1965), p. 65; Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 103: AAS

56 (1964), p. 125), sed vitetur etiam diligentissime quaevis intemperantia, quae ceteros fratres in errorem inducere possit

de vera doctrina Ecclesiae catholicae (Cf CONC. VAt. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n. 67: AAS 57,

(1965), pp. 65-66) atque amoveatur quivis cultus exhibendi modus abhorrens a recta praxi catholica. Denique, cum sit in

ipso genuino cultu Beatae Virginis positum, ut, dum Mater colitur (. . .), Filius rite agnoscatur, ametur, glorificetur (Ibid., n.

66: AAS 57 (1965), p. 65), ille iter fit ad Christum, qui est fons atque centrum communions ecclesiasticae; in quo,

quotquot palam confitentur eum esse Deum et Dominum, Salvatorem et Mediatorem unicum (cf 1 Tim 2,5), vocantur, ut

sint unum inter se, cum ipso et cum Patre in unitate Spiritus Sancti (Cf PAULUS VI, Allocutio in Vaticana Basilica ad

Conciliares Patres habita, die 21 mensis Novembris a. 1964: AAS 56 (1964), p. 1017).

16

33. Probe novimus haud leves dissension exsistere inter sentiendi modum plurimorum fratrum aliarum Ecclesiarum et

communitatum ecclesialium, ac doctrinam catholicam de (. . .) munere Mariae in opere salutis (CONC. VAT. II, Decr. de

Oecumenismo Unitatis redintegratio, n. 20: AAS 57 (1965), p. 105), ideoque de cultu ipsi praebendo. Tamen, cum eadem

virtus Altissimi, quae adumbravit Virginem Nazarethanam (cf Lc 1, 35), agat in hodiernum Motum oecumenicum eumque

fecundum reddat, spem Nostram cupimus significare venerationem erga humilem Domini Ancillam, cui Omnipotens

magna fecerit (cf Lc 1, 49), futuram esse, etsi paulatim, non impedimentum, sed quandam viam et veluti locum

congressionis ad unitatem efficiendam omnium credentium in Christum. Laetamur enim animadvertentes aptiorem

intellegentiam muneris Mariae in Christi et Ecclesiae mysterio, etiam ex parte fratrum seiunctorum, expeditiorem reddere

viam ad eiusmodi congressionem. Sicut in pago Cana Virgo deprecation sua assecuta est, ut Iesus primum miraculorum

suorum patraret (cf Io 2, 1-12), ita aetate nostra ipsi facultas erit sua ipsius intercesisone propitia maturandi tempus, quo

Christi discipuli perfectam in fide communionem inveniant. Haec nostra spes corroboratur consideration Decessoris

Nostri Leonis XIII, qui affirmavit: causa untatis christianorum ad spiritualis maternitatis eius (Mariae) officium id proprie

attinet. Nam qui Christi sunt, eos Maria nοn peperit nec parere poterat, nisi in una fide unoque amore: numquid enim

«divisus est Christus?» (1 Cor 1, 13) debemusque una omnes vitam Christi vivere, ut in uno eodemque corpore

«fructificemus Deo» (Rom 7, 4) (Epistula Encyclica Adiutricem populi: ASS 28 (1895-1896), p. 135).

34. In cultu Virgini tribuendo accurata consideratio intendenda est in acquisitiones tutas et scientiis humanis confirmatas;

hoc enim conferet, ut amoveatur una ex causis difficultatum, quae inveniuntur in cultu Domini Matri exhibendo:

dissimilitude scilicet inter ipsius cultus argumenta et hodiernas cogitationes anthropologicas et condicionem

psychologicam-sociologicam, penitus mutatam, in qua homines nostrae aetatis vivunt et operantur. Animadvertitur enim

difficile esse inserere Virginis imaginem, sicut apparet e nonnullis libris et opuscules ad devotionem pertinentibus, in vitae

condiciones aetatis nostrae et singillatim in condiciones mulieris, sive in convictu familiari, ubi leges ac morum

progressus merito ei attribuunt aequalitatem cum viris et auctoritatem in vita familiari moderanda; sive in provincia

politica, in qua ipsa in multis regionibus adepta est facultatem se interponendi in rem publicam eodem modo quo viri; sive

in re sociali, ubi ipsa navitatem suam explet in multiplicibus officiis, in dies magis magisque excedens ex angusto

convictu familiari; sive in regione doctrinarum, ubi ei praebentur novae rations inquisitionis scientificae et intellectualis

auctoritatis.

Hinc sequitur penes quosdam quaedam alienatio a cultu Virgini tribuendo, atque difficultas in eligenda Maria

Nazarethana ut exemplo, quia ipsius vitae fines - ut aiunt - angustiores videntur, ratione habita patentium navitatis

regionum, in quibus homo nostrae aetatis operatur. Ad hoc quod pertinet, dum hortamur theologos et eos, qui praesunt

communitatibus christianis, ipsosque Christifideles, ut debita consideratione prosequantur haec problemata, opportunum

Nobis videtur ad eorum enodatiοnem Nos quoque operam dare, animadversiones quasdam proponendo.

35. Imprimis Virgo Maria semper ab Ecclesia propositi est christifidelium imitationi non plane ob rationem vitae, quam

duxit multoque minus ob condiciones sociales-doctrinales, in quibus eadem eius vita sese explicavit, nunc fere ubique

obsoletas, sed quia, in ipsius definita vitae condicione, ea totaliter et officii conscia voluntati Dei adhaesit (cf Lc 1, 38);

quia eius verbum accepit et ad effectum adduxit; quia ipsius agendi ratio firmata est cantate et famulandi voluntate; quia

scilicet prima exstitit et perfectissima Christi discipula: quod quidem vim exempli obtinet universalem et perpetuam.

36. Volumus deinde animadvertere superius memoratas difficultates arcte consociare cum aliquibus notis imagines

17

popularis et litterariae Mariae, non cum imagine eius vere evangelica neque cum elementis doctrinae, quae lento illo et

serio opere explicationis verbi revelati eruta sunt et perfecta. Immo vero nihil mirum esse debet quod christianorum

hominum aetates aliis in adiunctis socialibus-doctrinalibus versantes - cum imaginem ac munus Mariae respicerent uti

novae Mulieris et perfectae Christianae, quae in se coniungit et colligit casus proprios maxime vitae femineae, quia Virgo

est et Sponsa et Mater - Iesu Matrem habuerint typum praecelsum condicionis muliebris atque exemplar spectatissimum

vitae evangelicae, quodque hos sensus suos secundum mentem et animi habitum et imagines suae aetatis expresserint.

Cum vero ipsa Ecclesia contuetur longam pietatis marialis historiam, laetatur consonantia eius cultus, attamen non se

alligat cogitandi loquendive rationibus, quae propriae fuerunt diversarum aetatum neque notionibus anthropologicis, quae

iis modes subiaciebant. Intellegit Ecclesia, quo pacto quaedam cultus formae, quae in se ipsae quidem nonnihil valent,

minus congruent cum hominibus, qui ad alias mundi aetates et animorum culturae rationes pertinent.

37. Animadvertere denique iuvat nostri etiam huius temporis, perinde ac praeteriti, homines suas debere rerum

exsistentium cognitiones Dei verbo comprobare et, ad causam praecipue nostram quod attinet, suas notiones

anthropologicas ex iisque manantes quaestiones cum beatae Mariae Virginis figura comparare, ut in Evangelio

proponitur. Quae in Scriptures sacris Spiritus Sancti numine afflante leguntur, haud iis sane praetermissis, quae humanis

disciplines acquiruntur, neque variis hodierni temporis rerum condicionibus, eo quidem conducunt, ut Maria exemplar

haberi possit eorum, quae in nostrae aetatis hominum exspectatione sunt. Quaedam hanc ad rem exempla subicere

libet: horum temporum mulier, quae iure vult in communitatis deliberationibus partem habere, summa animi laetitia

Mariam contuebitur; haec enim, quasi ad colloquium cum Deo admissa, pro actuosa peculiaris officil sui conscientia (Cf

CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n. 56: AAS 57 (1965), p. 60), non de re quadam adventicia,

sed de saeculorum negotio - ut praeclare est Verbi incarnatio definita (S. PETRUS CHRYSOLOGUS, Sermo CXLIII: PL

52, 583) - actuose ac libere consentit; recogitabit deinde Mariam, cum virginitatis statum sebi elegisset, quo ad

Incarnationis mysterium participandum Dei consilio componeretur, nequaquam matrimonii bona ac dignitatem respuisse,

verum libere et animose egisse, ut se tota Dei amori devoveret; laeta cum admiratione perspiciet Mariam a Nazareth, Dei

voluntati plane quidem obsecutam, mulierem fuisse nec res vitaeque casus inerter ferentem nec alios avertentem

quadam religione devinctam, sed eam potius, quae scite proclamaret Deum esse vindicem humilium vique oppressorum

hominum ac mundi potentes de sede deponere (Lc 1, 51-53); agnoscet insuper Mariam, quae praecellat inter humiles et

pauperes Domini (CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n. 55: AAS 57 (1965), pp. 59-60), fortem

illam mulierem haberi, quae egestatem et dolores, praecipitem fugam et exsilium (cf Mt 2, 13-23) experta est; cuius modi

rerum vices eos sane non fugiunt, qui, Evangelii ratione permoti, uniuscuiusque hominis totiusque societatis conatibus

favent, ab id genus vitae condicione se vindicare cupientium; neque tandem Maria Mater videbitur de uno divino Filio suo

sollicita, verum mulier, cuius opera communitatis apostolicae fides in Christum exorta est (cf Io 2, 1-12), cuiusque

maternum munus ad omnes homines, in Calvariae monte universale effectum, dilatatum est (Cf PAULUS VI, Adhortatio

Apostolica Signum magnum, I: AAS 59 (1967), pp. 467-468; Missale Romanum, die 15 Septembris, Super oblata).

Exempla quidem protulimus, e quibus clare patet beatam Virginem nonnullas, easdemque graves, hodiernorum hominum

exspectationes haud decipere, immo perfecti Christi discipuli specimen iisdem praebere, quippe qui sit terrenae et

temporalis civitatis artifex simulque ad caelestem aeternamque tendat, qui provehat iustitiam, oppresses homines

liberantem, itemque caritatem foveat, qua indigentibus subvenitur, sed praecipue illius sit testis actuosus amoris, qui

Christum in hominum animis aedificat.

38. Postquam autem has normas directorias protulimus, quibus cultus Matri Domini adhibendus congruenter

18

promoveatur, monendum esse videtur de nonnullis nequaquam rectis pietatis rationibus, ad eundem cultura

spectantibus. Concilium Vaticanum II auctoritate sua arguendo cavit, ne in sententiis et formis trans rectae de Maria

Virgine doctrinae fines et ritus iretur, neu eiusdem figura ac munus animo angusto minuerentur; quosdam praeterea

reprehendit devios cultus exhibendi modos, qui sunti vana credulitas, utpote quae in exteriores potius ritus quam in

severum religionis studium intendat; inanis praeterea et evanida animi commotio, ab Evangelii sensu omnino allena,

cum, contra, assiduam et impigram operam Evangelium ipsum postulet (Cf Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n.

67: AAS 57 (1965), pp. 65-66). Haec iterum arguimus, utpote cum de pietatis formis agatur, quae catholicae fidei non

congruunt, ideoque in catholico cultu iis non sit locus. Vigil autem ab huiusmodi erroribus minusque rectis usibus

custodia id efficiet, ut erga beatam Mariam Virginem cultus alacrior fiat atque sincerior, id est in suo fundamento firmus,

adeo ut studium fontium divinae Revelationis atque ecclesiastici Magisterii documentorum observantia nimiam novarum

rerum vel mirificorum eventuum perscrutationem antecellant; obiectivus praeterea, utpote historica veritate nisus, ita ut

prorsus ex eo expungantur, quae fabulosa sint vel falsa; consentaneus deinde doctrinae, ita ut non manca quaedam

neque nimis amplificata imago Mariae proponatur, quo fieri possit, ut eo quod plus aequo aliquid praedicatur, tuta illa

veluti eius effigies, in Evangelio propositi, obnubiletur; purus denique, ad causas quod attinet, ita ut cuncta a sacrario

seduto arceantur, quae sordidum propriae utilitatis studium sapiant.

39. Demum, si res ferat, confirmare volumus id esse ut finem ultimum cultui beatae Mariae Virginis propositum, ut Deus

glorificetur et Christifideles incitentur ad suam cum Dei voluntate vitam moresque prorsus componenda. Etenim

Ecclesiae filii, cum suas illius voci mulieris sine nomine iungunt, de qua in Evangelio fit sermo, atque, Iesu Christi Matrem

extollentes, ad Iesum ipsum conversi conclamant: Beatus venter qui te portavit et ubera quae suxisti (Lc 11, 27), ad divini

quoque Magistri grave responsum animos intendant oportet, qui pronuntiavit: Quinimmo beati qui audiunt verbum Dei et

custodiunt illud (Lc 11, 28). Quae quidem responsio sive beatae Mariae Virgini magnae laudi cedit, ut nonnulli Ecclesiae

Patres interpretati sunt (Cf S. AUGUSTINUS, In Iohannis Evangelium, Tractatus X, 3: CCL 36, pp. 101-102; Epistula 243,

Ad Laetum, n. 9: CSEL 57, pp. 575-576; S. ΒΕDA, In Lucae Evangelium expositio, IV, XI, 28: CCL 120, p. 237; Homelia

I, 4: CCL 122, PP. 26-27) et Concilium Vaticanum II confirmavit (Cf CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen

Gentium, n. 58: AAS 57 (1965), p. 61), sive nobismet ipsis adhortationi est, ut secundum Dei praecepta vivamus, hasque

divini Salvatoris sententias resonat: Non omnis qui dicit mihi: Domine Domine, intrabit in regnum caelorum; sed qui facit

voluntatem patris mei qui in caelis est, ipse intrabit in regnum caelorum (Mt 7, 21); item: Vos amici mei estis, si feceritis

quae ego praecipio vobis (Io 15, 14).

III

40. Quaedam ergo principia exposuimus, ad cultum Matris Domini novo vigore firmandum idonea; nunc vero munus est

Conferentiarum Episcopalium, communitatum localium praepositorum, necnon religiosarum Familiarum moderatorum

sapienter instaurare pias consuetudines et exercitia ad venerandam beatam Mariam Virginem apta, eosque iuvare qui,

pro sincero suo animi ardore suoque procurandae fidelibus utilitatis studio, novas pietatis formas inducere cupiunt.

Videtur tamen Nobis, diversis quidem rationibus inductis, expedite de duobus piis exercitiis tractare, quae in

occidentalium praecipue regionum usu sunt, de quibusque pluries iam Apostolica Sedes egit. Haec sunti Angelus Domini

et Rosarium seu Corona beatae Mariae Virginis.

41. Sermo hic Noster de prece Angelus Domini ad id tantum spectat, ut Nostram adhortationem iteremus, simplicem sed

19

ardentem, ut huiusmodi orationis consueta recitatio, quantum fieri possit, servetur. Nec videtur eadem oratio esse

instauranda; post tot enim saeculorum decursum eius continuatur vis et nitor, siquidem eius structura simplex est atque

de divinis Litteris deprompta; origo eius historica ad invocationem revocat, qua incolumitas in pace expetitur; liturgicus

praeterea eius cursus certa diei tempora quodammodo consecrat; ad paschale denique mysterium commemorandum

inducit; nam cognita Filii Dei Incarnatione, petimus, ut per passionem eius et crucem ad resurrectionis gloriam

perducamur (Missale Romanum, Dominica IV Adventus, Collecta. Simile quiddam in Collecta diei 25 Martii continetur,

quae in recitanda precatione Angelus Domini pro priore, in textu propositi, substitui potest). Re quidem vera nonnullae

consuetudines, quae e tradito more recitationem orationis Angelus Domini comitabantur, iam ablata sunt, aut vix in

hodierna hominum vita animadvertuntur; de rebus tamen parvi momenti agitur, cum integra vis contemplationis, quae in

mysterium Incarnationis Verbi fertur, salutationis angelicae Virgini impertitae significatio, imploratio miserentis eius

intercessions immutatae maneant. Quamvis praeterea mutatae sint temporum condiciones, eadem semper pro plerisque

hominibus perstant certa quaedam diei tempora, mane, meridies et vesper, utpote quae operum eorum vices significent

simulque ad quandam precationis causa moram interponendam moneant.

42. Volumus nunc, Venerabiles Fratres, in piis illis precibus renovandis aliquandiu immorari, quae sunt totius Evangelii

breviarium appellatae (PIUS XII, Epistula Philippinas Insulas ad Archiepiscopum Manilensem: AAS 38 (1946), p. 419);

Corona nempe, seu beatae Mariae Virginis Rosarium. In iisdem enim precibus commendandis Decessores Nostri

maximum studium sollicitamque operam pοsuerunt: scilicet etiam atque etiam hortati sunt Christifideles, ut Rosarium

crebro recitarent; eidem latius vulgando consuluerunt; peculiarem eiusdem naturam explicuerunt; aptum praeterea ipsum

esse dixerunt ad orationem contemplativam fovendam, quae simul est precatio laudantis et supplicantis; proprium

denique eiusdem momentum extulerunt et vim ad christianam vitam provehendam animarumque lucrandarum studium

excitandum. Nosmet quoque, fideles primum coram admittentes (d. XIII m. Iulii a. MCMLXIII), quanti Rosarii preces

haberemus, publice ediximus (Sermo habitus ad eos, qui Conventui Dominicano de sacro Rosario interfuerunt:

Insegnamenti di Paolo VI, 1 (1963), pp. 463-464); atque postea oblata opportunitate, pluries eiusdem momentum

illustravimus, tum potissimum cum, graviore quodam instante atque maeroris discriminisque pleno eventu, Epistulam

Encyclicam Christi Matri (d. XV Sept. a. MCMLXVI) edidimus, ut beatae Mariae Virgini a Rosario supplices preces

adhiberentur ad maximum bonum pacis a Deo impetrandum (Cf AAS 58 (1966), pp. 745-749). Quam Epistulam

Adhortatio Apostolica Recurrens mensis October secuta est (d. VII m. Oct. a. MCMLXIX), ut quartum saeculum expletum

commemoraremus ab editis Litteris Apostolicis Consueverunt Romani Pontifices; in quibus sanctus Decessor Noster

Pius V preces Rosarii illustravit eiusdemque formam statuit, ad nos usque traditam (Cf AAS 61 (1969), pp. 649-654).

43. Nostrum ideo in beatae Mariae Virginis Rosarium, carissimum sane, studium assiduum Nos induxit, ut attentiore

animo ea adverteremus, quae in congressionibus haud paucis, recentioribus annis habitis, de vi pastorali Rosarii nostris

hisce temporibus adhibendi disputata et proposita sunt. Huiusmodi conventibus, quibus indicendis nonnullae

Consociationes atque viri de Rosario provehendo admodum solliciti consuluerunt, interfuerunt episcopi, presbyteri,

religiosi sodales, e laicorum ordine viri ac mulieres pastoralium rerum probata peritia insignes atque sensu ecclesiali, fide

et aestimatione digno, praediti. In quibus S. Dominici Filios peculiari mentione honestamus, tam salutares devotionis

iamdiu custodes et fautores. Quibus rebus adiunctae sunt investigationes historicorum, quorum opera primigenia Rosarii

forma non quedem ad archaeologiae rationem est exquisita, verum fita pertractata, ut ipsa eiusdem origo perspiceretur et

cognosceretur nativa virtus atque primaria structura. E quibus omnibus apertior evasit Rosarii indoles primitiva, necnon

partes ad eius naturam pertinentes harumque mutuae conexiones.

20

44. Clarius exinde, ut exemplum subiciamus, enituit evangelica Rosarii natura; ex Evangelio enim enuntiata in eo

mysteria trahuntur ac praecipuae formulae; ex Evangelio praeterea, cum revocetur festiva Angeli salutatio et religiοsus

Mariae assensus, modus hauritur, quo fideles Rosarium pie recitent; denique per convenienter iteratam Angeli

salutationem unum e primariis Evangelii mysteriis profertur, nempe Incarnatio Verbi, peculiari illo et gravi tempοris

momento considerato, quo Angelus nuntium Mariae attulit. Est igitur Rosarium evangelica prex; qua appellatione, nostro

hoc potius quam praeterito tempore, pastores virique studiosi illud nuncupant.

45. Expeditius praeterea intellectum est per ordinate et gradatim enodatum Rosarium rationem ipsam significari, qua Dei

Verbum, rebus humanis misericordi consilio se ingerens, Redemptionis opus absolvit: congruenti enim ordine

considerantur praecipui eventus salvifici, qui in Christo perfects sunt: a virginali Verbi Dei conceptione Iesuque infantiae

mysteriis usque ad supremos Paschae casus, beatam videlicet Passiοnem et gloriosam Resurrectionem, ad fructus eius,

qui obvenerunt Ecclesiae nascenti die Pentecostes, atque ipsi beatae Mariae Virgins, cum e terrestri hoc exsilio corpore

simul et anima est in caelestem patriam assumpta. Intellectum etiam est triplicem mysteriorum Rosarii distributionem

cum eventuum successione, servatis ordinibus temporum, omnino cohaerere, potissimum vero referre pristini fides nuntii

rationem; Christi insuper mysterium endem modo proponi quo perceptum est a Sancto Paulo, cum praeclaro illo hymno

in Epistula ad Philippenses declararet eius exinantionem, mortem, exaltationem (2, 6-11).

46. Rosarium igitur cum in Evangelio innitatur et ad mysterium Incarnationis hominumque redemptionem tamquam ad

centrum pertinent, oratio est putanda, quae ad rem christologicam prorsus convertitur. Id enim quod eiusdem proprium

est et peculiare, videlicet angelicae salutationis Titanica iteratio Ave, Maria in Christi quoque laudem indesinentem cedit,

ad quem ut ad terminum extremum respicit Angeli nuntium ac matris Baptistae salutatio: Benedictus fructus ventris tui

(Lc 1, 42). Quin immo, geminatio verborum Ave, Maria velut textura est, in qua mysteriorum contemplatio progreditur.

Etenim qui Christus in unaquaque salutatione angelica significatur, idem ipse est, quem ex ordine enuntiata mysteria ut

Filium Dei proponunt et ut Filium Virginis in Bethleemitano specu natum; a matre in templo praesentatum; puerum de iis,

quae Patris ipsius sunt, sollicitum; hominum Redemptorem in horto factum in agonia, flagellas caesum et spinarum serto

coronatum; cruce oneratum atque in monte Calvariae morientem; a mortuis suscitatum ad Patrisque gloriam

ascendentem, dona Spiritus missurum. Inter omnes vero constat pristinam quandam fuisse consuetudinem, pluribus locis

ad praesens usque vigentem, ut prolato in unaquaque angelica salutation nomini Iesu clausula quaedam adderetur, cum

enuntiato mysterio cohaerens, eo quidem consilio ut et contemplatio foveretur et ut mens voci concordaret.

47. Item vehementius urgens necessitas est percepta monendi, praeterquam de eius vi laudativa ac deprecatoria, de alio

elemento eiusdem Rosarii proprio: de contemplatione. Quae si deest, corpori sine anima Rosarium assimulatur estque

periculum, ne recitatio evadat iteratio formularum, in qua mens et ratio desideratur, atque hortamento repugnet Iesu

Christi, qui dixit: Orantes autem, nolite multum loqui sicut ethnici; Autant enim quod in multiloquio suo exaudiantur (Mt 6,

7). Rosarium enim natura sua requirit, ut tranquilla precatione et quasi cogitabunda tarditate volvatur, quo facilius orans

meditationi insistat mysteriorum vitae Christi, velut corde illius perspectorum, quae Domino omnium proxima fuit, utque

eorumdem mysteriorum investigabiles divitiae reserentur.

48. Denique, post doctorum virorum nostrae aetatis studia, plenius perspectae sunt necessitudines, quae inter liturgicum

cultum et mariale Rosarium intercedunt. Ex una enim parte, clariore in luce positum est Rosarii usum quasi virgultum

censendum esse, quod e vetusto sacrae Liturgiae caudice ortum est, idemque idcirco Psalterium Virginis esse

21

appellatum, quod eius ope tenuioris ordinis fideles ad laudis canticum et ad universalis Ecclesiae intercessionem sese

adiungere possent; ex altera vero parte, animadvertere licuit hoc accidisse sub exitum Mediae Aetatis, eo scilicet

tempore, quo, languescente germano Liturgiae spiritu, Christifideles aliquantum a liturgico cultu discesserant, cuidam

faventes exteriori pietatis sensui erga Christi humanitatem ac beatissimam Virginem Mariam. Quodsi haud multos ante

annos fieri potuit, ut alii vota facerent, ut mariale Rosarium liturgicis ritibus annumeraretur, alii vero, solliciti de praeteritae

aetatis erroribus in re pastorali praecavendis, eandem precandi formam immerito neglegerent, haec quaestio hodie facile

dissolvi potest, praelucente doctrina a Concilio Vaticano II tradita per Constitutionem, cui est initium Sacrosanctum

Concilium, vi cuius celebrationes liturgicae et pium Rosarii exercitium neque inter se opponenda neque aequiperanda

sunt (Cf n. 13: AAS 56 (1964), p. 103). Quaelibet precandi forma eo fructuosior evadit, quo magis nativam suam vim

atque indolem sibi propriam tuetur. Statuta igitur praestantiore liturgicarum actionum dignitate, arduum negotium non erit

in Rosario talem pietatis formam agnoscere, quae cum sacra Liturgia facile possit componi. Etenim, haud secus ac

Liturgia, Rosarium quoque communitariam prae se fert indolem, Scripturis Sacris innutritur, totumque ad Christi

mysterium spectat. Etsi utrumque precandi genus ad rerum ordines pertinet, qui suapte natura inter se differunt,

nihilominus sive anamnesis in sacra Liturgia sive recordatio contemplativa in mariali Rosario in iisdem versantur salvificis

eventibus, quorum auctor est Christus. Liturgia efficit, ut sub signorum velamine repraesententur maxima nostrae

Redemptionis mysteria, eademque arcana ratione operentur; Rosarium vero, per piam mentis considerationem, haec

mysteria in mentem orantis revocat eiusque voluntatem exstimulat ad vivendi normas exinde sumendas. Posito hoc

discrimine, quod ad substantiam pertinet, non est quin intellegat Rosarium pietatis exercitationem esse, cuius origo a

Liturgia sacra repetatur, quaeque, si secundum eius primigenium spiritum peragatur, ad Liturgiam suapte natura

conducat, quamquam eius quasi limen non praetergrediatur. Etenim mysteriorum Christi contemplatio, quae in Rosario

habetur, cum mentem et cor Christifidelium iisdem considerandis assuescat, optime animos componere potest ad haec

ipsa mysteria in actionibus liturgicis celebranda, ac postea ad eorum memoriam per diem continuandam. Attamen non

sine errore est, quod pro dolor adhuc alicubi fieri contingit, mariale Rosarium inter actionem liturgicam re citare.

49. Corona Beatae Mariae Virgins, secundum traditionem a Sancto Pio V, Decessore Nostro, receptam ab eoque cum

auctoritate muneris ipsius propositam, ex variis partibus constat, inter se apte dispositis atque conexis. Sunt autem hae:

a) contemplatio, animo cum Maria coniuncto peragenda, plurium mysteriorum salutis, in triplicem seriem sapienter

dispertitorum, quibus et gaudium de Messiae adventu ac dolores salvifici Christi et eiusdem a mortuis suscitati gloria in

Ecclesiam redundans recoluntur; quae contemplatio suapte natura animum permovet ad instituendas considerationes in

ipso religionis usu vertentes et ad efficaces inde hauriendas normas pro vitae actione;

b) oratio dominica, seu Pater noster, in qua ob maximam eius praestantiam velut in suo fundamento tota innititur

christiana precatio, ab eaque multiplices precandi formae dignitatem suam accipiunt;

c) litanica series salutationum angelicarum, Ave, Maria, quae verbis Angeli Virginem salutantis (cf Lc 1, 28), et sententia,

obsequii plena, ab Elisabeth prolata (cf Lc 1, 42) et addita supplici precatione ecclesiali Sancta Maria . . . efficitur.

Continuatio salutationum angelicarum est propria et peculiaris Rosario earumque numero, qui in eiusdem Coronae

ratione typica et plena centum quinquaginta complectitur, quaedam similitudo est cum Psalterio, idemque ab origine pii

huius exercitii repetitur. Qui quidem numerus, secundum probatam consuetudinem in decades divisus, quae singulis

mysteriis attribuuntur, in tres series praedictas seu cyclos digeritur; unde pernota Corona, e quinquaginta constans

22

salutationibus angelicis, est orta, quae in usum recepta est ut communs ratio eiusdem exercitii atque ut talis in populi

transiit pietatem et a Summis Pontificibus est sancita, qui eam multis etiam indulgentiis ditarunt;

d) doxologia Gloria Patri appellata, qua, ut communis fert christianae pietatis usus, preces concluduntur per

glorificationem Dei Unius et Trini, ex quo omnia, per quem omnia, in quo omnia (cf Rom 11, 36).

50. Hae sunt marialis Rosarii partes. Unaquaeque autem indole propria distinguitur, quae in recitationem est referenda,

ut Rosarium totam suae virtutis ubertatem atque varietatem exprimere possit. Quare marialis Coronae recitano graviter

procedet in oratione dominica; elata ratione ac laudando, dum angelicae salutationes lente decurrunt; contemplando,

dum intento animo mysteria considerantur; adorando, dum doxologia profertur. Idque semper eveniat necesse est,

quocumque modo Rosarium recitari splet: sive privatim, cum Christifidelis in recessu solus orat, animo cum Domino

coniunctus; sive communitario modo, ut in domestico convictu accidit, vel cum christiani in coetus congregantur ad

peculiarem Dei praesentiam inter ipsos devocandam (cf Mt 18, 20); sive publice, nempe in conventibus, ad quos

ecclesialis communitas convocatur.

51. Recentioribus temporibus nonnulla pietatis exercitia orta sunt, quae e Rosario vim hauriunt. Ex his ea indicare atque

commendare placet, quae in suetam formam celebrationum Verbi Dei quaedam referunt elementa e Beatae Mariae

Virginis Rosario sumpta, cuiusmodi sunt mysteriorum commentatio ac salutatio angelica litanico more repetita.

Huiusmodi elementa clariore in luce sane hoc modo ponuntur, eo quod in lectionem Sacrarum Scripturarum inseruntur,

per homiliam illustrantur, silentii intervallis circumdantur, cantu denotantur. Novisse iuvat pias has exercitationes

contulisse ad plenius percipiendas spirituales ipsius Rosarii divitias et ad honorem augendum huic precandi formae

debitum, apud iuvenum coetus atque consociationes.

52. Nunc autem, Decessorum Nostrorum propositi persecutis, perplacet Nobis vehementer marialis Rosarii recitationem

inter saepta domestica commendare. Concilium Oecumenicum II declaravit familiam, primam ac vitalem societatis

cellulam, per mutuam membrorum pietatem et orationem in communi Deo factam, tamquam domesticum sanctuarium

Ecclesiae se exhibere (Decr. de apostolatu laicorum Apostolicam actuositatem, n. 11: AAS 58 (1966), p. 848). Familia

igitur christiana velut quandam Ecclesiam domesticam (CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n. 11:

AAS 57 (1965), p. 16) se ostendit, si eius membra, pro uniuscuiusque munere et condicione, una simul iustitiam

promoveant, si misericordiae opera perficiant, si ministerio se addicant fratrum, partem habeant in apostolica navitate, in

quam amplior loci communitas incumbit, eiusque liturgicis celebrationibus actuose intersint (Cf CONC. VAT. II, Decr. de

apostolatu laicorum Apostolicam actuositatem, n. 11: AAS 58 (1966), p. 848); denique si communes Deo precationes

fundant, quod si desit, domesticus convictus illa nota, qua familia christiana distinguitur, carere dicendus est. Quare, dum

theologica notio familiae qua Ecclesiae domesticae recuperatur, eo congruenter omnibusque viribus est annitendum, ut

intra domestica saepta precationis communis usus reapse instauretur.

53. Secundum normas directorias a Concilio Oecumenico latas, in Institutione Generali de Liturgia Horarum domesticus

convictus iure merito iis coetibus annumeratur, quos communis Divini Officii celebratio plane addecet: Expedit (. . .) ut

familia, quasi domesticum sacrarium Ecclesiae, non tantum communes preces Deo fundat, sed etiam partes quasdam

Liturgiae Horarum pro opportunitate persolvat, quo Ecclesiae arctius se inserat (N. 27), Nihil igitur praetermittendum est,

ut perspicua haec agendi norma apud christianorum familias magis magisque laetoque animo ad effectum deducatur.

23

54. Attamen, post Liturgiae Horarum celebrationem - in qua domestica precatio fastigium attingere potest - dubium non

est, quin beatae Mariae Virginis Corona inter excellentissimas atque efficacissimas «communes preces» recensenda sit,

ad quas fundendas christiana familia invitatur. Re quidem vera placet Nobis mentem eo intendere ac vehementer

optamus, ut, cum familiae membra ad precandum una conveniant, Rosarium crebro libenterque eo ipso tempore

adhibeatur. Probe novimus mutatas humanae vitae condiciones, quae hodie sunt, haud favere inter domestica saepta

familiarium congressioni; quod si accidat, difficile est, plures ob causas, hanc congressionem in precandi opportunitatem

convertere. Fatemur quidem arduum sane negotium hoc esse. At locorum morumque condicionibus prementibus,

christianum est non vinci sed vincere, non succumbere, sed erigere animum. Quare christianorum familiae, quae quidem

muneri, ad quod vocantur, piene satisfacere velint et pietatem christianae familiae propriam exoptent in vitae actionem

traducere, omni virium contention anniti debent, ut repagula removeantur, quae et domesticas congressiones et

communes preces impediant.

55. Dum hisce considerationibus finem imponimus, quae sollicitudinem aestimationemque testantur, quibus mariale

Rosarium haec Apostolica Sedes prosequitur, hoc etiam monere cupimus, ut in tam salutari pietatis forma propaganda

iusta servetur ratio, neque haec ita extollatur, ut ceterce inepte contemn videantur; Rosarium excellens orandi genus

quidem est, Christifidelis tamen circa ipsum debet animum serenum ac liberum gerere, atque omnino expedit, ut ad illud

tranquille compositeque recitandum is nativa huius precis venustate potius alliciatur.

56. Venerabiles Fratres, sub exitum Nostrae Apostolicae Adhortationis, debito in lumine summatim ponere cupimus

theologicam praestantiam marialis cultus, eiusque efficacem vim pastoralem ad christianos renovandos mores

compendiaria ration revocare. Ecclesiae pietas erga Beatam Mariam Virginem pertinet ad naturam ipsum christiani

cultus. Honor semper et ubique ab Ecclesia Matri Dei tributus - a salutatione Elisabeth ei benedicentis (cf Lc 1, 42-45)

usque ad hodiernas laudis supplicationisque significationes praeclare testatur ipsius Ecciesiae legem orandi invitamento

esse, ut eius lex credendi in conscientiis firmius solidetur. E contrario, lex credendi eiusdem postulat, ut eius lex orandi

ubique prospere vigeat quoad Christi Matrem. Hic autem marialis cultus altas veluti agit radices in Verbo Dei revelato ac

firmiter innititur in doctrinae catholicae veritatibus, quae sunti singularis dignitas Mariae, quae est Genetrix Dei Filii, ideo

que praedilecta filia Patris necnon sacrarium Spiritus Sancti, quo eximiae gratiae dono omnibus aliis creaturis caelestibus

et terrestribus longe antecellit (CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, n. 53: AAS 57 (1965), pp. 58-

59); eius cooperatio in eventibus, qui maximi fuerunt momenti in opere redemptionis a Filio peractae; eius sanctitas,

quae, etsi plena fuit iam inde ab immaculato conceptu, nihilominus magis magisque augescebat, ubi ipsa voluntati patris

obtemperabat et per doloris semitam procedebat (cf Lc 2, 34-35; 2, 41-52; Io 19, 25-27), in fide, spe et caritate sine

intermissione progrediens; eius munus eiusque singularis locus, quem obtinet in Populo Dei, cuius simul est

supereminens membrum, exemplar spectatissimum atque amantissima Mater; haud intermissa atque efficax eius

deprecatio, vi cuius, etsi in caelum assumpta, proxime adest fidelibus, qui eam invocant, et iis quoque, qui se filios ipsius

esse ignorant; eius gloria denique, qua totum nobilitatur humanum genus, ut mirabiliter cecinit Dantes Alagherius: Tu illa

es Mulier, quae humanam naturam tantopere nobilitasti, ut eius Creator fieri illius creatura dedignatus non sit (La Divina

Commedia, Paradiso XXXIII, 4-6); Maria enim ad nostrum pertinet genus, vera Evae filia est, quamvis labis huiusce

matris nescia, veraque soror nostra, quae, terrenam vitam in humilitate et paupertate degens, plene sortem nostram

participavit.

His adicimus: cultus beatae Mariae Virginis ultimam suam rationem repetit ab inscrutabili et libera voluntate Dei, qui cum

24

sit aeterna ac divina caritas (cf 1 Io 4, 7-8.16), secundum amoris consilium omnia operatur: dilexit eam et magna ipsi fecit

(cf Lc 1, 49); dilexit eam propter se, dilexit eam propter nos; dedit eam sibi, dedit eam nobis.

57. Christus sola via est, quae ad Patrem perducit (cf Io 14, 4-11). Christus supremum exstat exemplum, ad cuius

imaginem discipulus mores suos conformet necesse est (cf Io 13, 15), ita quidem, ut id in se sentiat, quod et in ipso (cf

Phil 2, 15), vitam ipsius vivat et eius Spiritum habeat (cf Gal 2, 20; Rom 8, 10-11): Ecclesia omni tempore haec docuit, ac

propterea cavendum est, ne quid in actione pastorali contingat, quod huic doctrinae officiat. At Ecclesia, a Spiritu Sancto

edocta atque rerum usu praedita, quem saeculorum decursu sibi comparavit, agnoscit pietatem quoque erga

beatissimam Virginem, quae quidem pietati erga Divinum Redemptorem subiciatur cum eaque conectatur, magna pollere

vi atque efficacitate in re pastorali atque ad christianae vitae renovationem plurimum valere. Huius autem efficacitatis

causa facile perspici potest. Ac revera multiplex munus, quo Maria erga Populum Dei perfungitur, est quiddam vere

supernaturale, quod in Ecclesiae corpore exercetur, et quidem operosa et fecunda ratione. Ac iuvat singulas huius

muneris partes considerare, quae omnes, pro sua cuiusque efficacia, in idem contendunt, ut in filios spiritualia Filii

primogeniti lineamenti referantur. Materna scilicet Virginis deprecatio, eius sanctitatis exemplum ac divina gratia, quae in

ipsa est, supernarum rerum sperandarum argumentum humano generi exsistunt.

Maternitatis officium Mariae concreditum Populum Dei impellit, ut filiorum more fidenter ad eam confugiat, quae prompta

semper paratamque se praebet ad eius preces materno amore exaudiendas et ad ei succurrendum auxilio efficaci (Cf

CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, nn. 60-63: AAS 57 (1965), pp. 62-64); quare Christifideles

eam invocare consueverunt ut Consolatricem afflictorum, Salutem infirmorum, Refugium peccatorum, ad impetrandum in

aerumnis solacium, in aegritudine levamen, in peccatis robur, quod ab eorum liberat servitute; ac revera ipsa, a

peccatorum labe prorsus libera, eo filius perducit, ut peccatum firmo proposito devincant (Cf Ibid., n. 65: AAS 57 (1965),

pp. 64-65). Quae quidem liberatio a malo et a peccati servitute (cf Mt 6, 13) condicio habenda est - idque iterum

iterumque asseverare oportet - quae christianae cuilibet morum renovations necessario praemittatur.

Exemplum sanctitatis a Virgine praebitum Christifideles permovet, ut ad Mariam oculos suos attollant, quae toti electorum

communitati tamquam exemplar virtutum praefulget (Ibid., n. 65: AAS 57 (1965), p. 64). De firmis virtutibus agitur et

quidem evangelicis, quae sunti fides atque obsequens voluntas Verbo Dei (cf Lc 1, 26-28; 1, 45; 11, 27-29; Io 2, 5);

magnanima oboedientia (cf Lc 1, 38); sincera humilitas (cf Lc 1, 48); caritas propera (cf Lc 1, 39-56); considerata

sapientia (cf Lc 1, 29.34; 2, 19.33.51); pietas erga Deum, quae impellit ad religionis officia alacriter persolvenda (cf Lc 2,

21.22-40.41), ad gratum de beneficiis acceptis gerendum animum (cf Lc 1, 46-49), ad dona in templo offerenda (cf Lc 2,

22-24) et ad preces fundendas in Apostolorum communitate (cf Act 1, 12-14); animi fortitude in exsilio (cf Mt 2, 13-23), in

dolore (cf Lc 2, 34-35.49; Io 19, 25); paupertas dignitatis plena ac fiduciae in Deo collocatae (cf Lc 1, 48; 2, 24); vigil de

Filio cura ab humilitate cunarum usque ad ignominiam crucis (cf Lc 2, 1-7; Io 19, 25-27); provida animi suavitas (cf Io 2,

11-12); virginalis castitas (cf Mt 1, 18-25; Lc 1, 26-38), fortis et castus coniugalis amor. Hisce Matris virtutibus profecto

exornabuntur ii filii, qui firmo proposito in ipsius exempla intueantur, ut eadem in sua ipsorum vita imitando exprimere

possint. Tunc huiusmodi in virtutibus progressus agnoscetur ut consecutio et quasi maturus fructus pastorales illius

efficaciae, quae e cultu Mariae tributo proficiscitur.

Pietas in Christi Matrem opportunitatem fidelibus praebet proficiendi in divina gratia, quo in profectu supremus cuiusvis

pastoralis actionis finis ponendus est. Etenim fieri nequit, ut Plenam gratiae digno in honore habeat quin in semetipso

25

honoret gratiam divinam, hoc est Dei amicitiam, animi cum eo communionem et habitationem Spiritus Sancti. Quae

divina gratia hominem penitus afficit et conformem efficit imagini Filii Dei (cf Rom 8, 29; Col 1,18). Ecclesia catholica,

rerum usu innixa, qui saeculorum suffragio comprobatur, in mariali cultu validum auxilium agnoscit oblatum homini, qui

ad plenitudinem vitae suce adipiscendam contendit. Maria, nova Mulier, proxima Christo adstat, novo Homini, in cuius

mysterio tantummodo hominis mysterium clarescit (Cf CONC. VAT. II, Const. past. de Ecclesia in mundo huius temporis

Gaudium et spes, n. 22: AAS 58 (1966), pp. 1042-1044), et quidem quasi pignus nobis data, ut fidem faciat divinum

consilium de totius hominis salute in humani generis persona, hoc est in ipsa, iam adimpletum esse. Hominibus, qui

hodie sunt, qui haud raro inter angorem et spem iactantur, qui ob conscientiam exiguitatis suae se abiciunt et infinitis

percelluntur appetitionibus, qui animum perturbatum, cor divisum mentemque ob aenigma mortis incertam gerunt, qui

solitudine oppressi communionem cum aliis sitienter expetunt, fastidio ac taedio plene affecti: his hominibus, dicimus,

beata Maria Virgo, sive in terrestres ipsius vitae vicissitudinibus sive in caelesti beatitudine, qua iam in Civitate Dei

perfruitur, consideratur, serenum praebet prospectum et verba habet ad confirmandos animos apta: spondet scilicet

spem de angore triumphaturam, communionem de solitudine, pacem de perturbatione, laetitiam et pulchritudinem de

fastidio ac taedio, rerum aeternarum exspectationem de temporahbus cupiditatibus, vitam de morte.

Quasi sigillum Adhortationi huic Nostrae appositum novumque testimonium pastoralis efficaciae, quae mariali cultui inest,

ut homines ad Christum adducantur, sint ipsa verba, quibus Maria Virgo in nuptiis Cana ministros est allocuta:

Quodcumque dixerit vobis, facete (Io 2,5). Haec verba, quae specie tantum solam voluntatem significant removendi

incommoda a nuptiali convivio, reapse, si peculiaris quarti Evangelii ratio spectetur, veluti vox sunt, in qua resonare

videtur ipsa formula a Populo Israel adhibita ad foedus sanciendum in monte Sinai (cf Ex 19, 8; 24, 3.7; Dt 5, 27), vel ad

fidem edem renovandam (cf Ios 24, 24; Esd 10, 12; Ne 5, 12); ac vox etiam sunt, quae mirum in modum concinit cum

voce Patris, qui in theophania montes Tabor edixit: Ipsum audite (Mt 17, 5).

58. Venerabiles Fratres, visum est Nobis fuse de cultu Dei Matri tribuendo disserere, quippe qui ad integram christiani

cultus rationem pertinent. Id ipsum grave materiae momentum postulavit, quae postremis hisce annis doctorum virorum

studiis pertractata et recognita est, ac nonnumquam etiam in controversiam adducta. Id autem Nobis solacio est, quod

opus ab hac Apostolica Sede et a vobismetipsis susceptum ad exsequendas Concilii normas - pecularique modo

instauratio liturgica - magnopere confert ad cultura Deo Patri et Filio et Spiritui Sancto impensiore usque adorationis

voluntate adhibendum et ad christianae vitae incrementum apud christifideles; item non sine fiducia animadvertimus

renovatam Liturgiam Romanam exstare testimonium pietatis Ecclesiae in Mariam Virginem; spe praeterea fulcimur

directorias normas, latas ad pietatem huiusmodi magis in dies fovendam roborandamque, sincero animo ad effectum

deductum iri; gaudio denique perfundimur de oblata Nobis, favente Deo, opportunitate illustrandi nonnulla doctrinae

capita, quibus usus marialis Rosarii, merito in honore habendus, restituatur et confirmetur. Hoc autem solacio, fiducia,

spe, gaudio animum affecti, vocem Nostram cum Beatae Mariae Virgins vοce Dominum magnificando conungimus -

quemadmodum in Liturgia Romana deprecamur (Missale Romanum, die 31 Maii, Collecta) - atque cupimus, ut hi sensus

Nostri in laudem Dei gratiarumque actionem eidem debitam traducantur.

Dum igitur exoptamus, ut vestra, Venerabiles Fratres, annitente diligentia, Deiparae Virgins cultus apud clerum

populumque vestris curis concreditum salutari provehatur incremento, ideoque in maius Ecclesiae et hominum societatis

bonum vertat, vobismet ipsis et cunctis, quos pastorali sollicitudine contingitis, peculiarem Benedictionem Apostolicam

amanter impertimus.

26

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die II mensis Februarii, in Praesentatione Domini, anno MCMLXXIV, Pontificatus

Nostri undecimo.

PAULUS PP. VI

* AAS 66 (1974), pp. 113-168

                                       

©Copyright - Libreria Editrice Vaticana

27