The Centre for Civil Society Howard Wolpe Lecture 25 ...ccs.ukzn.ac.za/files/Microsoft PowerPoint -...

72
“Incithakalo Yempilo" The Centre for Civil Society Howard Wolpe Lecture 25 September 2008 Muna Lakhani National Co-ordinator – IZWA Volunteer – Earthlife Africa eThekwini

Transcript of The Centre for Civil Society Howard Wolpe Lecture 25 ...ccs.ukzn.ac.za/files/Microsoft PowerPoint -...

“Incithakalo Yempilo"

The Centre for Civil Society Howard Wolpe Lecture

25 September 2008

Muna LakhaniNational Co-ordinator – IZWA

Volunteer – Earthlife Africa eThekwini

Muna Lakhani - IZWA

Abantu?

Muna Lakhani - IZWA

Ukungcolakomkhathi?

Muna Lakhani - IZWA

Ababusi BezambanelikaPondo?

Muna Lakhani - IZWA

Izimilo noNembeza ?

Muna Lakhani - IZWA

Ukuntuleka kokudla?

“Millions could feast on America’s wasted food.”

Muna Lakhani - IZWA

Ubuphofu?

Muna Lakhani - IZWA

Okunye ?

Muna Lakhani - IZWA

Umhlaba “Ojwayelekile”

Muna Lakhani - IZWA

Ubunjalo bomhlaba

Muna Lakhani - IZWA

Abantu bomhlaba wonke

Muna Lakhani - IZWA

Umhlaba Othengayo

Muna Lakhani - IZWA

Amafutha ambiwa phansi

Muna Lakhani - IZWA

Kuliwa izimpi ngenxa yaMafutha.

Muna Lakhani - IZWA

Amafutha ampompwa kumapayipi

Muna Lakhani - IZWA

Amafutha ahanjiswa ngentilasipotiyolwandle

Muna Lakhani - IZWA

Amafutha ajiyiswa ezindaweniezifana neSouth Durban Basin

Muna Lakhani - IZWA

Bese kuthi oSASOL bawashintshebenze amaplastiki – beqhubezela

phambili ukejezi oluyingozi

Muna Lakhani - IZWA

Okusala kubenguDoti kubiza imalikuhlaselel nempilo yethu

Muna Lakhani - IZWA

Ukushiswa kukhipha imimoya enobungozi(anti Stockholm Convention)

Muna Lakhani - IZWA

Yini eqhamuka emafutheni?

• uPetroli, udizili, upalafini – okubiza ngaphandleiSA = R104 Billion njalo ngonyaka

• Umanyolo, imithi yokubulala izilwane kanyenokhula, njll – ukuphela komsoco, ukwehlakwezinga lomhlabathi omuhle, ukungcolakwamanzi, nokusweleka kokudla

• Oplasitiki – sonke- “asibheke lapho okuthiwaasihlukane khona noplastiki ekudleni kwethu”

• Imithi yezinwele, yogcoba imizimba, nemikhiqizoyezingane, njll

Muna Lakhani - IZWA

Okwenziwe Okunamaphutha

� U“90% wezinto ezakhiwayo ziba udoti ngokukhulu ukushesha. (American Business Week)

� Amabrushi okugeza amazinyo ~1.5 kg waste

� Umakhalekhukhwini ~ 75 kg waste

� Imoto enesisindo seThani elilodwa ~ 62 tons of waste

� Ikhompyutha ephathwayo engu 2.3kg ~ 9 tons waste

Muna Lakhani - IZWA

Yenziwelani kabusha imikhiqizo?

Ngunganolomkhiqizo

ungemuhla?

Muna Lakhani - IZWA

Yenziwelani imikhiqizo kabusha?

����� ��������

�� ����� � ����� ���� �����

���������� ���� ���� �� ������ ����

�����!��������������������� �� ���

"#�$��%��� &���� ����� ' ���� ��

(��� � �������)�����#��� ���*���)��

(��(��� �����)������ � �������)��

��� � �+

Muna Lakhani - IZWA

Yenziwelani kabusha imikhiqizo?•,���)�) �������-

•,��� ���� �%��������� ����

)����(��$)�)���� )���� ����

)�(�)�� �����-

•,��� )�) � ������ ����#��.��)� )-

•,��� )�) � �����/�� ����.�

����-

Muna Lakhani - IZWA

��������

���� ������������� ���������

Yenziwelani kabushaimikhiqizo?

Muna Lakhani - IZWA

Imiphi imikhiqizo equkethe lokhu

okulandelayoWhich product contains the

following:

Propylene glycol,

•Sodium laureth / Lauryl Sulfate

•Cocamide mea

•DMDM hydantoin

•Benzoic acid

•Methyl / propyl paraben

Yenziwelani kabushaimikhiqizo?

Muna Lakhani - IZWA

iNeurotoxin; Idala isifo sesikhumba idermatitis,

inkinga esibindini ilimaze izinso ibe nemiphumela

yomdlavuza, ukuphazamiseka kwamehlo,

ukuqothuka kwezinwele, ukuzwela kwesikhumba,

kanye nesikhumba esomile; umdlavuza

wephaphu,inzalo ekhinyabezekile, ukuhlukumezeka

kwamapayipi okuphefumula,kanye nokunye

okuningi okuhlupha isikhumba.

Yenziwelani kabusha imikhiqizo?

Muna Lakhani - IZWA

Mawucabanga imuphilowomkhiqizo?

Muna Lakhani - IZWA

���������

������� ������� �����������������

����������� ����� � ���� �!�"������

"��#�� �� � ��$��"�����������%�&

�! �������'�� ���������� ��!������

� � ���� �!�"������ ��� ���� (

����������)�

Muna Lakhani - IZWA

*���������������!�"��� +��� ������������ �� �� � � �� � � ��!��� � ��!"�&��������

�,��!�"�� ����"�� ��������"� �������� - ������!��"���� ��.�" ��!�/0�����!� ������������������������"��!������ �'��! ����"�������

�.���1

Muna Lakhani - IZWA

“Akekho Osibuzile”

• iCiba-Geigy yahlolisisa uketshezi olungu8,000• Lungu 38 kuphela elasala elingenabungozi,

elalingenza yonke inhlobo yemibalangaphandle komyama kakhulu

• Babuza onjiniyel balenkampani eCiba-Geigy, “Kwakungani bengakhiqizanga uketsheziolungenabungozi ngaphambilini?"

• Impendulo yamangalisa kakhulu: • “Akekho owake wasibuza"

Muna Lakhani - IZWA

Ukuqagela ngemikhiqizo engekhoesimweni esihle

• Kuningi okokuyenza• Imvelo izokunakekela futhi izinto zizokhula• Yonke into ikhiqizelwa ukulahlwa• Konke kungeziwe kube isilinganiso esisodwa• Ukusebenzisa isihluku• Isikolinye – indlela yokwenza kalula• Umnyakazo usho impumelelo• Imikhiqizo engahluziwe

Muna Lakhani - IZWA

������� ��������� (� ���� ��!��!����

0��� ���������"��� �)�������� ���������������'��������'����"���'��������� �'�

���� � � �����"�&

0��� ���� ��"����� ��.�" �!���������������"����

0��� ���� � ���� �! ������ ������2�,��!�������'���������'��,��&����&

0��� ���������"������������!��"����!��!��� ��.�" �������

� ���� ��������� �'�����!��,��&����1

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yokuqala yeGDP –Kungani iGDP ibenobulima...

• Isihluku• Isihluku

Ekhaya• Ukuwa

Kwezindiza• Imingcwabo• Izidakamizw

a• iMafia

• Ubugqila beNgqondo• Ukuphela

kwemisebenzi• Amabombi oketshezi

kanye naMandla• Ukugcwaliswa

komhlaba• Obhayela• Ukungcolisa

kweplasitiki• Kanye nokunye.....

Konke kuhle kwiGDP!

• Ukufa• Izingozi• Ukugula• Impi• Izikhukhula• Ukuqhuma• Ukudubula• Ubugebengu

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yesibili.

Ukukhula komnotho kuyinzuzokawonkewonke.

Eminyakeni eyi30 edlule, ubucebi bebukanje:

kwabangu30 koyedwa, manjeabangu130 koyedwa

UTrevor Manuel uthi ukukhula nomnothokubantu abahluphekayo kubonakala emva

kweminyaka engu25 ekukhuleniokungamaphesenti angu7% growth –

osekwenziwe ngamazwe ang13 countries kuze kube manjeto date

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yesithathu.

“Umnotho owehlela phansi" ukuthi ohluphekayo uzuza

ngenkathi oyisicebi enza imali.

INingizimu Afrika inabaningi kakhuluabahluphekayo

(Gini Coefficient)

Ukusimamisa ezemvelo kwasenza sehla sabangunamba77 sisukela kunamba94 emhlabeniwonke

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yesine4.

Ukukhula njalo komnothokungenzeka futhi kuyathandeka

“Ubuphofu” sibukala – “njengokwabantuabaphila ngemali engaphansi kwamadola nomaambili ngosuku” okusho ukuthi…

Yonke iminyakazo yomnotho imi phezukwezinqalasizinda, ikakhulukazi zokuzimilela

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yesihlanuMyth 5.

Uhlangana komhlaba kwanelisakuyinzuzo yabantu bonke

Ngokwocwaningo lweMail&Guardian (2004) umsebenzi kumthatha iminyaka engu111 ukufinyelelaemalini eholwa ngibasi wakhe ngonyaka

Amaholo ahla ngempela. Kodwa abaphathi awaboanyuka ngamaphesenti ngu25 ngonyaka.

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yesithupha.

Iminotho emikhulu iyona efanelekileekuphumeleleni ngezimali, futhi

kuletha izimpahla ngamananiaphansi kakhulu.

Isiboniso: ikhofi (umkhiqizo wesibiliodayiswa kakhulu emva kwamafutha) abatshali namhlanje bathola,iphesentielilodwa uma sebedayisa- wagcina niniukukhokhela ikhofi elishibhile umauqhathanisa nonyaka odlule?

Muna Lakhani - IZWA

Ingenekwane yesikhombisa. Kuyaqhutshekwa:

Abadla izambane likapondobadala imisebenzi, futhi abantu

bayavikelekakwezezimaliCapitalism creates jobs, and people gain financial

security.

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yesishagalolunye.

Izinkampani ezinenzuzonamaFDI, zisiza izwe.

Izinkampani zitshala izimali zazo emazweni laphozithola khona inzuzo enkulu kunemali eziyifakile, indlela elula yokwenza ibhizinisi.

Sikhokha kakhulu kulabo esixhasene nabongemiholo yethu yonyaka abangezona izakhamuzizaseNingizimu Afrika.

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yesishagalolunye.

Inqubo yomsebenzi elulaisilungele sonke.

INingizimu Afrika ayisoze yaba namaholo amancanekakhulu emhlabeni, ngakho sihambelaningalowomgwaqo. Abalahlekelwayo ngabasebenziSouth Africa.

Abasebenzi abaningi basebenza amahora amaningiengeziwe. Ngegama lokukhiqiza abaningi bayaxoshwa, abasele bafukuze kakhulu. Ana

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yeshumi.

Imisebenzi yezamasimu iyondlawonke umuntu, ngenxa yohwebo

olukhululekile nezimaketheezikhululekile, eziyoqeda indlala.

Emazweni amaningi ahluphekayo kuyiswa imikhiqizophesheya kodwa indlala ayipheli. Ngenkathikudayiswa ubontshisi omingi eBrazil, udayiselwaukondla izinkomo zaseJapan naseEurope, ingxenyeenkulu yakhona ibulawa indlala.

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwaneyeshumi.kuyaqhutshekwa

Imisebenzi yezamasimu...... “Uyazi ukuthi amaphesenti angu27 omkhiqizo wokudlaasemazweni aseNyakatho aphelela emgqonyeni? Kodwa abantu abangu1.2 abanakudla, okuyinambaelinganayo neyabantu abakhuluphele kakhulu.”

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yeshumi nanye

Akunakwenzeka ukuthi ukuthuthukanomnotho kanye nezenhlalakahle zingabi

nomthelela omubi kwezemvelo.

Iqiniso: sisebenzisa izingqalasizindaezingaphansi kwamaphesenti ayisithuphakumnotho wamanje

Iqiniso: imikhiqizo eminingi ingenziwainciphise ukungcola komkhathi,kodwa

lokhu akukhokhelwa ngabakhiqizi

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yeshumi nambili

Ezokuvakasha nokudayisela amazweangaphandle kuletha imisebenzi eminingi

Ngakho-ke, ucabanga ukuthi kuyokwenzekaningenkathi Amafutha eQile esesihlasela, njengoba sekwenzeka?

Muna Lakhani - IZWA

Inganekwane yeshumi nantathuSidinga izingqalasizindazesimanjemanje ukuphikisanaukuhamba phambili

Leizingqzlasizinda zesimanjemanjezeteknoloji,ezingahambisani neteknolojiefaneleyo – yaseMelika kanye naseRushiya

Muna Lakhani - IZWA

“Ezomnotho ezabantu hayi

ukuzinonophalisa wedwa!”

Madrid Campus

Muna Lakhani - IZWA

*����1��2���.� ���)/��� ���3���� ������#�����)���� 4

�)��#� ��)�(�)���� .��/)���������)�)�.�����������#� ������-

Muna Lakhani - IZWA

���

�����

Iningizimu Afrika ikhiqiza intuthu yekhabhoniizinkathi ezingaphezu kwamashumi amabili per

capita per GDP kuneMelika!

Ukuphuma kwentuthuyekhabhoni per Capita

Muna Lakhani - IZWA

Nuclear Insanity

Pebble Bed Modular Reactor• R15 billion for the unproven demonstration model• 13 times the volume of High Level Radioactive Waste that will remain

dangerous for over 250 000 years• “Not suitable for large scale electricity supply” – CEO of Areva,

French Nuclear Company

Nuclear 1• Probably Areva, another Koeberg – never been built in the world

Probable Total Nuclear Investment: R260 BILLION

Muna Lakhani - IZWA

13?000Less than 5 years

13 780 MW saved 30 years

About R15 million

Energy efficiency –solar water heaters in 20 million homes

66250 000 years

R16 billion(UK R1245 billion)

unknownAbout 14 years

14 857 MWR17.5 million

Nuclear –Engineering news

960-1050Approx 30% of total tonnage of coal

UnknownNot calculated

About 10 years

13 000 MWR20 millionCoal -Medupi

13Minimal at end of life

Minimal0Less than one year

11 818 MWR22 millionSolar –M&G

9noneProfit0Less than 1 year

25 193 MWR10.32 million

Wind –(Helena bay)

32Minimal at end of life

Minimal0Less than 1 year

37 500 MWR9.6 millionSolar –(Taung in NW)

gCO2e/kWh

WasteDecommissioning

FuelLead timeR260 billion

Cost / MW

Energy Source

Muna Lakhani - IZWA

Nukes Climate Lies

• 1000MW nuclear power plant needs 200 tonnes of uranium oxide a year, so that’s 2,000 to 10,000 tonnes of CO2 emitted just for mining- add enrichment, construction, decommissioning, “waste management” for 250 000 years!

Muna Lakhani - IZWA

Ref: Union of Concerned Scientists

Muna Lakhani - IZWA

Muna Lakhani - IZWA

Muna Lakhani - IZWA

Ukumpompwa kweRAM

Awukho ugesi

Akukho petrolinodizili Kudingekaamanzi agelezayonawehlayo –imitha ehlayonangamamithaayishumienyukayo

Muna Lakhani - IZWA

Ngoba izinNgcweti zaManje?

• iBrazil kuma biofuels• iChina ngokushisisa amanzi ngelanga• Izwe laseJalimane ngomoyaGermany in

wind• iSpain ngogesi welanga

Muna Lakhani - IZWA

Singayixazulula kanjani inkingayamanani kaPetroli noDizili?

• Ukumilisa izitshalo ukwenza ubiodizilikuwubulima

• Ubiodizili uxhasa ngaphezu kwezikhathiezingamashumi amabili nanhlanu umkhiqizokunokudla okuncike kubiodizili, futhi kumilakwindle!

• Asisebenzise umhlaba wamapaki angamagalofuayishumi ukuze sizimele ngamafutha

Muna Lakhani - IZWA

Izindlela Ezimbili ZokusimamisaUmnotho

• Ukusebenzisaimigomo yakwa Zero Waste Manje

• Ukusebenzisa ugesiobuye wenziwekabusha, siqalengohleo olunomfutho ;

Siqale ngokukhokhisa kakhuluamazwe angaphandle futhi

sizixhase thina.

Muna Lakhani - IZWA

�������

NIKS00

0000

00

00

00

0

0

0

0

0

0

0

0

0 ��������

��������

��������

��������

��������

Muna Lakhani - IZWA

Ubukeka kanjani umnothoweZero Waste?

Muna Lakhani - IZWA

Umnotho OsimamileUmkhiqiz

oowenziwangenhlan

zekoInqalasizindaEsimamile

UmkhiqizoOhlanzekile

Ukuthumela/Nokudayisa

Ukusebenzisa

Recovery

Umanyolo

Muna Lakhani - IZWA

Muna Lakhani - IZWA

Imiphumela• Imiphumela eyayingaqondiwe ngenxa

yemikhiqizo eyayingahlelwanga• Industrial revolution yayingahlelwanga• Kodwa kwagcina kuyieconomic revolution• Izicebi eziningi, onjiniyela babengaboni

omikhiqizo yabo iyingxenye yohlelo olukhulu futhinamanje ababakuboni lokho!

• Lokhu kwadala amaphutha maningi akwehlelephezu kwethu ngesikhulu isihluku.

Muna Lakhani - IZWA

Ukusimama KwezingqalasizindaIzimpahla zemvelo

Amandla akheka kabusha

Izinto ezibuye zakhiwe kabushaImikhiqizo ebuye isetshenziswe

Ayikho into elahlalwayo!

Muna Lakhani - IZWA

Ukukhiqiza Okuhlanzekile

Ukungabikhona koketshezi olungcolileIminotho yasemakhaya

Ukunyuka kokuthuthuka komphakathiUkusondelela kokusebenza – ikukhiqiza

nokuthengiselana okusondelena

Muna Lakhani - IZWA

Umnotho Osimamile - UzuzisaUdala amaholo anenzuzo

Ukunyuka kokudalwa kwemisebenzi

Ukugwema udoti nokungolisa umkhathi

Ukunyuka kakhulu kokukhiqiza

Ukwenyuka kwezinga lokwenza

Ukwehla kwempilo engeyinhle

Ukukhula komntotho wasekhaya

Muna Lakhani - IZWA

“Kwanele ukondla wonkeumuntu, kodwa akwanele

ngomona wawo wonke umuntu” -Mahatma Gandhi

“Ngeke uqaqe inkingangengqondo efana nalena

eyayidala it” - Albert Einstein

Muna Lakhani - IZWA

“Iqiniso nje, Angiboni lutho ngekusasa lakhoMnu. Konke kumi kuwena. Kuyasabisa lokho

angithi?”

Muna Lakhani - IZWA

Ngiyabonga!

Muna LakhaniIZWA

[email protected]