Tharus Madhesh Terai

58
एक परिचय मधेश-तराई र था भ मप नोट: टेसट डा. सी. के . िउतको मधेश का इततहासकताबमा आधारित। चचहऱ विभिन ोतबाट सािािभिइएका ह न ्। 1

Transcript of Tharus Madhesh Terai

Page 1: Tharus Madhesh Terai

एक परिचय

मधेश-तराई र थारू भमूमपुत्रहरू

नोट: टेक्सट डा. सी. के. िाउतको ‘मधेश का इततहास’ ककताबमा आधारित। चचत्रहरूविभिन्न स्रोतबाट सािाि भिइएका हुन।्

1

Page 2: Tharus Madhesh Terai

मध्यदेश• मधेश: संस्कृतको ‘मध्यदशे’ वा पालीको ‘मज्झिमदशे’ – ‘बीचको भजू्म’

• बाबरुामआचायय, डी. आर. रेग्मी, अंगे्रजी इज्तहासकार• बौद्धग्रन्थ (जातककथा, ज्वनयज्पटक) मनसु्मजृ्त, ज्िकांडशेष, अज्भधान ज्चन्तामज्ि, अमरकोष, माकय ण्डेयपरुाि,

बाराहज्मज्हरको बहृत्संज्हता, महाभारत, कथासररतसागर, राजतरंज्गिी, फाज्हयान, अलबेरूनीको भारत

2

Page 3: Tharus Madhesh Terai

प्राचीन सीमाना हहन्दू ग्रन्थ मनुस्मतृत (२-२१):

हहमिद्विन्ध्ययोममध्ये यत्प्प्राग्विनशनादवप।प्रत्प्यगेि प्रयागाच्च मध्यदेशः प्रकीततमतः अथामत ् हहमािय ि विन्ध्य पिमत बीच, सिस्िती नदी देखि प्रयाग बीच

बौद्धग्रन्थ विनय-वपटक: यो मध्यमा पदमछ, पूिममा गजङ्गि शहििारि जसको पारि महासािा छ, दक्षिणपूिममासल्ििती नदीिारि, दक्षिणमा सेतकग्णणक शहििारि, पग्चचममा ब्राम्हणहरूको िस्तीथूणिारि, ि उत्तिमा उसीिद्धज पिमतिारि। मग्झिमदेशको िम्बाई तीन सय योजन, चौडाइ दईु सय पचास योजन ि सीमाना नौ सय योजन छ।

प्रयाग िन्दा ४०० माईि पूिम सम्म,

अिाांश-देशान्ति सन ्१९०४ को T. W. Rhyes को िेिमा

3

Page 4: Tharus Madhesh Terai

4

Page 5: Tharus Madhesh Terai

मुग्स्िम शासकको आगमन (~1000 ई.)

फािसी िाषाको शब्द ‘ति’बाट ‘तिाई’:

'ति’ )تر ): भिजेको ‘तिाई’ )ترائی ): भिजेकोिभूम

मध्यदेश शब्दको प्रचिनकायमै

5

Page 6: Tharus Madhesh Terai

ितममान: िाित ि नेपािमा वििाग्जत

6

Page 7: Tharus Madhesh Terai

अांगे्रजिे सन ्१८१६ ि १८६० मा नेपािको िाजािाई हदएको

7

Page 8: Tharus Madhesh Terai

मधेश शब्द शुरु देखि नै...

ई. १७७१ मा पथृ्वीनारायण शाहले अमभमानम िंह वस्नेतलाईलेखेको पत्र

8

Page 9: Tharus Madhesh Terai

ई. १७७४ मा पृथ्वीनारायण शाहले भगवन्तनाथलाई9

Page 10: Tharus Madhesh Terai

ई. १७७४ मा पृथ्वीनारायण शाहले पूवी मोर्ााका लागग10

Page 11: Tharus Madhesh Terai

गोििा सिकाि गोििा सिकािद्िािा

मधेश बन्दोिस्त अड्डा कुमािीचोक मधेश पहहिा फााँट मधेश रिपोटम तनकसािी

विताम उन्मूिन सम्बन्धी तनयमाििी (१८६२) मा िेिी-महाकािी िेत्रको मधेश, िोट ि पिमतको

िाजा िाजेन्रद्िािा विजयनाथ योगीिाई १८९५ साि जेठसुहद ९ मा िेखिएको शाही-पत्रमा तत्प्कािीन ् प्यूठान िेत्रकोमधेश ि पहाड़ िेत्रको िेटी

१८८२ साि असाि बदी २ मा िेखिएको शाही-पत्रमा ‘गढिाििेत्रको मधेश, पहाड ि िोटको एक-ततहाइको’

11

Page 12: Tharus Madhesh Terai

िाणा-काि ि तत्प्पचचात ् ‘मधेश गोस्िािा ऐन’, ‘मधेश ग्जल्िा-ग्जल्िाको ग्जभमदािपटुिािीका नाउाँको सिाि’

मुिुकी ऐन (२००५ साि): “आफ्नो आबादी विताम सिकाििगाई आबादी िैकि जवगा सट्टा मावन आयो िने सिकािसाधी नेपाि पहाड मधेश जुन ठाउाँको जवगा..."

उद्योग तथा िाखणझय मन्त्राियको सूचना (२००८ साि):

“नेपाि, मधेश, पहाड सबै ठाउाँको तनभमत्त चाहहने चाड,

गाध्रा, ककम चिे (किकच), साबिी..."

12

Page 13: Tharus Madhesh Terai

13

Page 14: Tharus Madhesh Terai

‘तिाई’ शब्द तुिनात्प्मक नयााँ शब्द सन ्१९५० पतछ ल्याइएको नयााँ भशिा योजना ि ‘एउटै िाषा, एउटै िेश’ नीततद्िािा प्रचभित गिाइएको

औपतनिेभशक तनशानी तनिमि िा पिाचित: कहााँको तिाई?

अन्य ठाउाँमा पतन:

पाककस्तान, िाित, िूटान, बांगिादेश, ईिान, यूिोप

केिि ि-ूबनोटको सांकेतक जहााँ सुकैको समति दिदि िूभमको िाचग

मधेशिाई तिाईिे विस्थापन गनुम िनेकोनेपाििाई पहाड िेख्नु

14

Page 15: Tharus Madhesh Terai

‘मधेश’ शब्द स्ितन्त्र ि आफैं मा पयामप्त शब्द तनग्चचत

िौगोभिक सीमा एक विभशष्ट इततहास पहहचान जीिनशैिी सांस्कृतत िाषा िेश बोिी-व्यिहाि िान-पान, िहन-सहन

15

Page 16: Tharus Madhesh Terai

मधेश ि मधेशी

अनेकौं धमम, जात-जातत ि आहदिासीहरू• थारू एक िूभमपुत्र16

Page 17: Tharus Madhesh Terai

थारुको बस्ती नेपाि ि िाित

बबहाि, िाििांड, उत्ति प्रदेश, उत्तिािांड ि आसाम बााँके, बहदमया, कैिािी, कां चनपुि: १५० िषम अति मात्र नेपािमा गाभिएको; पहहिादेखि अिध/कोसिमा नै

जनसांख्या नेपािमा १७ िाि (कुि जनसांख्याको ६.५%)

िाितको बबहािमा मात्र ५ िाि िन्दा बढी

17

Page 18: Tharus Madhesh Terai

18

Page 19: Tharus Madhesh Terai

थारूको समग्र पहहचान चथएन... थारू: सबै आहदिासीको समग्र नामको रूपमा पहहिाप्रचभित

सन ्१९९० सम्म एउटै पहहचान चथएन अिग-अिग िाषा बोल्ने अिग-अिग मूि तथा जातत एक-अको समूहमा बबहेबािी नहुने

पहहचानकमी िामानन्द भसांह थारू तेज नािायण पांग्जयाि सुिोध कुमाि भसांह थारू ...

19

Page 20: Tharus Madhesh Terai

मध्यदेशका िाजा ओकाका (इक्िाकु)कोिांशज िा सूयम-िांशी

िामानन्द भसांह थारू: “थारुबनािसका िाजा ओकाका िओकामिुाका दईु शािािांशजहरू शाक्य ि कोभियाकासन्तान हुन”्

ओकाका = मध्यदेशका िाजा इक्ष्िाकुमध्यदेशका िाजा ओकाकाको िांशज थारु = ?

महेचिि प्रसाद चौधिी: ‘िी सयूमिांशीय सांक्षिप्त थारू इततहास’20

Page 21: Tharus Madhesh Terai

मगधदेश सम्राट अशोकको िांशज िामानन्द भसांह थारू: “...[बबहािको] चम्पािण थारूहरूकोिूभम हो, जसिे सम्राट अशोकिाई पैदा गिे।”

सुबोदकुमाि भसांह थारु: ‘द रिटनम अफ मौयामज’, ‘द गे्रटसन्स ्अफ थारुज: शाक्यमुतन बुद्ध एन्ड अशोक’

मगधदेश िा मध्यदेशको सम्राटकोिांशज थारु = ?

21

Page 22: Tharus Madhesh Terai

शाक्यमतुन बुद्धको जन्म मधेशमा

बौद्ध धममग्रन्थ खुद्दकननकाय:

“त्प्यसपतछ उहााँिे [कहााँ जन्मने िन्ने] ठाउाँको तनणमय गनुमियो। ‘दस हजाियोजनको सीमाना िएको िाित [उप]महादेश (जम्बुद्िीप) त विशाि छ,

यसका कुन देशमा बुद्ध जन्मनु पदमछ?’ उहााँिे सोच्नुियो ि मग्झिमदेशमैजग्न्मने िनेि तनणमय गनुमियो। मग्झिमदेशको िम्बाइ तीन सय योजन,

चौडाइ दईु सय पचास योजन ि सीमाना नौ सय योजनको छ। ‘...यही देशकोकवपिित्प्थुमा बुद्ध जग्न्मनु पदमछ’ िनेि उहााँिे तनणमय गनुमियो।”

बौद्धग्रन्थ िुद्दकतनकाय जातक-अट्ठकथा—“ततो ‘जम्बदुीपो नाम महा दसयोजनसहस्सपरिमाणो, कतिग्स्मां नुिो पदेसे बदु्धा तनब्बत्तन्ती’ तत ओकासां वििोकेन्तो मग्झिमदेसां पग्स्स। ... इदञच्ते्प्थ कवपिित्प्थु नाम नगिां, तत्प्थमया तनब्बवत्ततब्बग्न्त तनट्ठां अगमाभस।”22

Page 23: Tharus Madhesh Terai

बुद्धकै शब्दमा

बुद्ध सुत्ततनपातमा: “हहमिन्त (हहमािय) को ठीक तिधनधान्यिे सम्पन्न कोसि िाझयका तनिासी बस्छन।्उनीहरू कूििे आहदच्च (अथामत ्इक्ष्िाकु िा सूयमिांशी) िजन्मिे शाक्य हुन।् िौततक सुिको अभििाषा न हुनािे मत्प्यस कूििाई त्प्यागेि आएको हूाँ।”23

Page 24: Tharus Madhesh Terai

त्प्यसो िए बुद्धको सन्तान के?

बुद्ध आफैं िे मधेशमा जन्मेको कुिा गिेको, आफ्नो पूिमज इक्ष्िाकुिांशीय िएको ि साकेत िा अिधबाटआएको,

शाक्य अिध िाझयको अधीन िएको आफू मध्यदेशबाट आएको(तसथम मधेशी िएको) परिचय हदनेगिे पतछबुद्धका सन्तान के?

24

Page 25: Tharus Madhesh Terai

िाजपूताना मिू (िास गिी िाना थारू) इनसाइक्िोवपडडया बब्रटातनका: ८० प्रततशत िाजस्थानको शाहीमूिबाट उत्प्पन्न िएको दाबी

िुट्टाको औांिा काटेि त्प्यसकोिगतको टीका आफ्नो िाजाकोटाउकोमा िाउने, ित्री

मुसिमानहरूिे १२औांशताब्दीमा चचत्तौि (िाजपूताना) माचथ हमिा गिे, िाजपूतमहहिाहरू उत्तिी पहाड़ी इिाकातति, स्थानीय िा सेिककोसांसगमबाट उत्प्पन्न

25

Page 26: Tharus Madhesh Terai

जैविक / जेनेहटक सम्बन्ध

26

Page 27: Tharus Madhesh Terai

िाषा चग्रयमसनको ‘भिांग्विग्स्टग सिे अफ इांडडया’(ई. १८९४-१९२८)

: “...थारु िन्ने कुनै िाषा हुाँदैन। िगिग जहााँपतन थारूहरूआफ्नो सम्पकम मा िहेका आयमहरू कै िाषा बोल्छन।्”

फे्रडरिक गेज (सन ्१९७५): “थारूहरू आफ्नो ििपि बोभिनेिाषाका िावषका बोल्ने गिेका छन।्”

क्िासकॅफ (सन ्१९९५)—“सबै थारूहरू उत्तिी िाितसाँगसम्बग्न्धत िािोपेिी िाषा बोल्छन।्"

मध्यदेशीय िाषा27

Page 28: Tharus Madhesh Terai

िेषअरू मधेशी जस्तै धोती-कुताम, साडी, ब्याउज, िाििा

28

Page 29: Tharus Madhesh Terai

गि-गहनाहसुिी, किा, बभिया, पाइठ ... अरू मधेशी जस्तै

29

Page 30: Tharus Madhesh Terai

सांस्काि जन्म, छहठहाि, वििाह ि मतृ्प्यु सांस्काि: अरू मधेशी जस्तै

30

Page 31: Tharus Madhesh Terai

सांस्कृतत

गोदनाडािी, मुजौिा ...

अरू मधेशी जस्तै

31

Page 32: Tharus Madhesh Terai

चाड-पिमभसरुिा, चौिचन, ग्जततया, सामा-चकेिा, सुििाइत,

नेमान, मािी, फगिुा (होिी), नागपांचमी, डडहीिाि (ग्राम)

पूजा, जाटजाहटन… अरू मधेशी जस्तै

32

Page 33: Tharus Madhesh Terai

िानपानबचगया, गोजहा, पुआ, िीि, पुड़ी, ठकुिा, िसुिुा, पडूककया, ततििा, चूडिाई, िोंिी ...अरू मधेशी जस्तै

33

Page 34: Tharus Madhesh Terai

िि...अरू मधेशी जस्तै

34

Page 35: Tharus Madhesh Terai

एकत्प्िको आधाि ऐततहाभसक मूि जेनेहटक उत्प्पवत्त िूिाग िाषा िेष, गि-गहना सांस्कृतत सांस्काि, चाडपिम िहन-सहन (िि, जीिनशैिी, किा) आचथमक जनजीिन मनोिैज्ञातनक आकाांिा

35

Page 36: Tharus Madhesh Terai

36

Page 37: Tharus Madhesh Terai

नेपािी शासकको आगमन नेपािी शासकद्िािा थारू आहदिासीहरूको िूभम अततक्रमण

(छि-कपट ि षडयन्त्रद्िािा) नेपािी शासकद्िािा थारूहरूको िूभमहिण ि विस्थापन

37

Page 38: Tharus Madhesh Terai

38

Page 39: Tharus Madhesh Terai

विस्थापन िािी सांख्यामा थारू विस्थावपत: जस्तै दाांगबाट बहदमया; त्प्यस्तै िापा, चचतिन, कां चनपुि ग्जल्िामा

39

Page 40: Tharus Madhesh Terai

िभूमहीन बन्न बाध्य

40

Page 41: Tharus Madhesh Terai

41

Page 42: Tharus Madhesh Terai

नेपािी शासकद्िािा थारू कमैया बनाइए

42

Page 43: Tharus Madhesh Terai

नेपािी शासकद्िािा थारू कमििी बनाइए

43

Page 44: Tharus Madhesh Terai

कमैयािे अिै िूभम ि अचधकाि पाएको छैन

44

Page 45: Tharus Madhesh Terai

45

Page 46: Tharus Madhesh Terai

अचधकाि मावदा नेपािी शासकद्िािा दमन

46

Page 47: Tharus Madhesh Terai

47

Page 48: Tharus Madhesh Terai

कमििी अिै बिात्प्कृत हुग्न्छन,् मारिन्छन ्

48

Page 49: Tharus Madhesh Terai

अचधकाि मावदा नेपािी शासकद्िािा झयादती

49

Page 50: Tharus Madhesh Terai

50

Page 51: Tharus Madhesh Terai

िाझयद्िािा बेपत्ता, यातना ि मतृ्प्यु

51

Page 52: Tharus Madhesh Terai

नेपािी शासकको नयााँ षडयन्त्र ि दमन अिणड सुदिुपग्चचम मााँग | मधेश फूटाऊ ि िाज गि

52

Page 53: Tharus Madhesh Terai

थारु सांग्रहाियमा आगो ।थारू नेताहरूमाचथअस्पतािमा दमन

53

Page 54: Tharus Madhesh Terai

54

Page 55: Tharus Madhesh Terai

मधेशमा १२% थारूिे एक्िै िडनु सम्िि छ?

55

Page 56: Tharus Madhesh Terai

थप समस्याराना छुट्टै पहहचान, कोचचला छुट्टै पहहचान, अखण्ड चचतवनको मााँग

56

Page 57: Tharus Madhesh Terai

त्प्यसैिे एकता अपरिहायम57

Page 58: Tharus Madhesh Terai

58