Tereny chronione w Polsce Tereny chronione w Polsce i na i na wieciewiecie

Janusz RadziejowskiJanusz RadziejowskiWszechnica Polska SzkoWszechnica Polska Szkoa Wya Wysza TWP sza TWP

w Warszawiew WarszawiePOLEKO, PoznaPOLEKO, Pozna, 2010 r, 2010 r

Cele prezentacjiCele prezentacji

Przedstawienie stanu obszarw chronionych na wiecie

Omwienie wspczesnych zaoe tworzenia i funkcjonowania obszarw chronionych

Omwienie podstaw przestrzennych form ochrony przyrody w UE

Analiza stanu obszarowej ochrony przyrody w Polsce

Przedstawienie stanu obszarw chronionych na wiecie

Omwienie wspczesnych zaoe tworzenia i funkcjonowania obszarw chronionych

Omwienie podstaw przestrzennych form ochrony przyrody w UE

Analiza stanu obszarowej ochrony przyrody w Polsce

Definicja parkDefinicja parkw wg IUCNw wg IUCN

cile zdefiniowana przestrze geograficzn, uznana

(przez odpowiednie wadze i spoeczno lokaln), przeznaczona i zarzdzana - poprzez rodki prawne lub te inne efektywne rodki - dla osignicia dugoterminowych celw w zakresie ochrony przyrody, wraz z wystpujcymi tam usugami ekosystemowymi

i walorami kulturowymi.

Obszary chronione wg Europejskiej Federacji Parkw Narodowych i Parkw Natury

EUROPAC

Midzynarodowe formy ochrony przyrody

Na mocy Konwencji o obszarach wodno-botnych

zwanej Konwencj Ramsarsk chroni si obszary

majce znaczenie jako rodowisko yciowe ptactwa wodnego

Kategorie obszarKategorie obszarw chronionych w chronionych wg IUCN (2008wg IUCN (2008))

UdziaUdzia powierzchni chronionej powierzchni chronionej w powierzchniach poszczegw powierzchniach poszczeglnych krajlnych krajww

Wzrost powierzchni obszarw chronionych w latach 1872 2008

Przyrost liczby i powierzchni obszarPrzyrost liczby i powierzchni obszarw w

chronionych w latach 1962 chronionych w latach 1962 -- 20062006

Rok Liczba

obszarw

Powierzchnia w

mln km2

1962 9214 2,4

1972 16394 4,1

1982 27794 8,8

1992 48388 12,3

2003 102102 18,8

2006 >120000 20-25

Odsetek obiektw chronionych na poszczeglnych kontynentach

(wiat 100%)

Afryka

7497Antarktyda

0%Australia i Oceania

9%Ameryka Pd i Karaiby

5%

Europa43%

Ameryka P13%

rodkowy Wschdi Afryka Pn

1%

Azja22%

Afryka7%

NajwiNajwiksze obszary chronione na ksze obszary chronione na wieciewiecie

1.Park Narodowy Pnocno Wschodnia Grenlandia , 97,2 mln ha2.Obszar chroniony Ar-Rubal Khali, Arabia Saudyjska, 64 mln ha3.Obszar Chroniony Wysp Feniks (Phoenix Islands), 41 mln ha,

Kiribati 4.Morski Pomnik Narodowy Papahnaumokukea 35mln ha

(Hawaje) USA5.Morski Park Wielka Bariera Koralowa, Australia, 34, 5 mln ha6.Rezerwat Qiantang Chiny, ok 29,8 mln.ha7.Morski Park Wyspa Macquarie, Australia, ok. 16 mln ha8. Rezerwat Przyrody Sanjiangyuan, Chiny, 15,2 mln ha9.Rezerwat Morski Galapagos, Ekwador, 13,3 mln.ha10.Pnocna Strefa Ochrony Przyrody, Arabia Saudyjska. 10 mln ha

1.Park Narodowy Pnocno Wschodnia Grenlandia , 97,2 mln ha2.Obszar chroniony Ar-Rubal Khali, Arabia Saudyjska, 64 mln ha3.Obszar Chroniony Wysp Feniks (Phoenix Islands), 41 mln ha,

Kiribati 4.Morski Pomnik Narodowy Papahnaumokukea 35mln ha

(Hawaje) USA5.Morski Park Wielka Bariera Koralowa, Australia, 34, 5 mln ha6.Rezerwat Qiantang Chiny, ok 29,8 mln.ha7.Morski Park Wyspa Macquarie, Australia, ok. 16 mln ha8. Rezerwat Przyrody Sanjiangyuan, Chiny, 15,2 mln ha9.Rezerwat Morski Galapagos, Ekwador, 13,3 mln.ha10.Pnocna Strefa Ochrony Przyrody, Arabia Saudyjska. 10 mln ha

Plan dziaa z Durbanu zaleca m.in. by obszary chronione przez odpowiednie zarzdzanie:

przyczyniay si do ograniczanie sfery ubstwa,

uwzgldniay interesy spoecznoci lokalnych , ktra winna by wczana w systemy zarzdzani tymi obszarami

V Kongres Parkw w Durbanie, 2003

V Kongres ParkV Kongres Parkw w Durbanie, 2003w w Durbanie, 2003Plan dziaPlan dziaaa z Durbanuz Durbanu

Kada Umawiajca si Strona, w miar moliwoci i potrzeb:

ustanawia system obszarw chronionych lub obszarw na ktrych musz by podjte specjalne dziaania w celu ochrony rnorodnoci biologicznej;

opracowuje w miar potrzeby zalecenia dotyczce wyznaczania, ustanawiania i zarzdzania obszarami chronionymi lub obszarami , na ktrych naley podj szczeglne dziaania w celu ochrony rnorodnoci biologicznej;

obejmuje odpowiednimi regulacjami i zarzdza zasobami biologicznymi wanymi dla zachowania rnorodnoci biologicznej zarwno na obszarach objtych ochrona jak i poza ich granicami , majc na wzgldzie zapewnienie ochrony tych zasobw i zrwnowaone ich uytkowanie;....

wspiera z punktu widzenia rodowiska racjonalny i zrwnowaony rozwj na obszarach ssiadujcych z obszarami chronionymi , majc na uwadze wzmocnienie ochrony tych obszarw

Obszary chronione w art. 8 Konwencji o Obszary chronione w art. 8 Konwencji o rrnorodnonorodnoci biologicznejci biologicznej

Program prac na rzecz obszarProgram prac na rzecz obszarw chronionych w chronionych VII Konferencja Uczestnikw Konwencji o Rnorodnoci Biologicznej w Kuala

Lumpur, 2004 r,

Powierzchnia obszarPowierzchnia obszarw chronionych w chronionych

w poszczegw poszczeglnych krajach Europy (2005)lnych krajach Europy (2005)

Europejska Karta ZrEuropejska Karta Zrwnowawnowaonej Turystyki na onej Turystyki na Obszarach Chronionych, EUROPARC, 2002 Obszarach Chronionych, EUROPARC, 2002

SieSie Natura 2000Natura 2000

Natura 2000 Natura 2000 rozwrozwj systemuj systemu

Sytuacja formalna obszarSytuacja formalna obszarw chronionych w chronionych w Polscew Polsce

Parki narodowe prymat ochrony przyrody, podlegaj centralnej administracji rzdowej, uzgodnienia z administracj lokalna

Rezerwaty przyrody prymat ochrony przyrody, podlegajadministracji rzdowej, uzgodnienia z administracj lokaln;

Obszary NATURA prymat ochrony przyrody, przy warunkowym dopuszczeniem innych form zagospodarowania, podlegajadministracji rzdowej, przy nadzorze KE, nie do koca wyjaniona rola spoecznoci lokalnych

Parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu prymat zrwnowaonego uytkowania (rne formy), podlegajregionalnym wadzom samorzdowymi, nadzr administracji rzdowej

Pomniki przyrody, uytki ekologiczne, zespoy przyrodniczo krajobrazowe podlegaj wadzom lokalnym, nadzr admnistracji rzdowej

Obszary chronione w PolsceObszary chronione w Polsce

2875,2

6073

8146

10163 10175,9

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

1985 1990 1995 2000 2005

Odsetek poszczeglnych kategorii obszarw chronionych w powierzchni

Przyrost powierzchni obszarw chronionych w Polsce

MiMidzynarodowe formy ochrony przyrody dzynarodowe formy ochrony przyrody w Polscew Polsce

Statut wiatowego rezerwatu biosfery Programu UNESCO "Czowiek i Biosfera" (MaB) przyznano:

Biaowieskiemu Parkowi Narodowemu,

Babiogrskiemu Parkowi Narodowemu,

Kampinoski Park Narodowy,

Bieszczadzkiemu Parkowi Narodowemu, (ktry jest czci trjstronnego Polsko- Sowacko Ukraiskiego MRB) ,

Sowiskiemu Parkowi Narodowemu,

rezerwatowi "Jezioro uknajno,

Poleskiemu Parkowi Narodowemu w ramach MRB Zachodniego Polesia.

Czci midzynarodowych rezerwatw biosfery: sowacko-polskiego i czesko - polskiego - s take parki narodowe: Tatrzaski oraz Karkonoski.

Biaowieski Park Narodowy zosta w 1979 r. zaliczony do obiektw stanowicych wiatowe dziedzictwo dbr kultury i przyrody (World Heritage Sites). W latach ostatnich do tej kategorii zaliczony zosta Mujzakowski Park Krajobrazwy

ZaleceniaZalecenia

Doskonali naley dialog pomidzy administracj ochrony przyrody a spoecznociami lokalnymi i organizacjami spoecznymi;

Wcza spoecznoci lokalne i organizacje pozarzdowe w proces podejmowania decyzji w zakresie tworzenia nowych obszarw chronionych, czy te ich rozwoju;

Doskonali naley system planowania przestrzennego w obrbie obszarw chronionych w powizaniu z lokalnymi systemami planowania i z udziaem spoecznoci lokalnych;

Istniejce konflikty interesw w relacji ochrona przyrody samorzdy i spoecznoci lokalne wymagaj dziaa majcych na celu rozwizania ich w ramach istniejcego prawa i w duchu zrwnowaonego rozwoju;

Rozwija trzeba wiadomo spoeczn ochrony przyrody oraz korzyci, ktre spoecznoci lokalne mog odnosi z istnienia obszarw chronionych