TEMELTRAF‹K B‹LG‹LER‹ 2-Trafikle ‹lgili Mevzuat; ülkemizde kara...

TRAF‹K VE ‹LK YARDIM E⁄‹T‹M‹ 1

ÜN‹TE I

TEMEL TRAF‹K B‹LG‹LER‹

1- Tan›mlar

2- Trafikle ‹lgili Mevzuat; ülkemizde kara yolu trafi¤ini düzenleyen mevzuat ve bu mevzuatla kurulan kurulufllar, komisyonlar, görev ve yetkileri

3- Trafikte Yayan›n Sorumlulu¤u

4- Trafikte Yolcunun Sorumlulu¤u

5- Trafikte Sürücünün Sorumlulu¤u


2

1- Konuyu okuyunuz 2- Sürekli özelefltiride bulununuz 3- Verilen tablo ve grafiklerden sonuçlar ç›karmaya çal›fl›n›z4- Sorular› cevaplay›n›z, cevaplayamad›ysan›z ilgili konuya tekrar çal›fl›n›z5- Trafik ortam›nda insan davran›fllar›n› inceleyerek do¤ru ve yanl›fl davran›fllar› not

ediniz6- Ö¤rendiklerinizi yak›n çevrenizle paylafl›n›z.

Bu üniteyi çal›flt›¤›n›zda;1- Trafikle ilgili terimleri ö¤reneceksiniz2- Trafikle ‹lgili mevzuat› kavrayacaks›n›z3- Trafikte sürücü, yolcu ve yayan›n sorumluluklar›n› ö¤reneceksiniz4- Yaya, yolcu ve sürücü olarak trafik kurallar›n› trafik ortam›nda uygulayacaks›n›z.

BU ÜN‹TEN‹N AMAÇLARI☞

NASIL ÇALIfiMALIYIZ? ✍

☛

➠


3

TEMEL TRAF‹K B‹LG‹LER‹Tüm canl›lar›n araçl› veya araçs›z olarak karayolu üzerindeki hareketlerinden

do¤an trafik, toplumlar›n geliflmesi, sanayileflme, ulafl›m ve iletiflimin artmas›yla birlikte beraberinde getirdi¤i kazalarla önemli bir sorun haline gelmifltir.

Trafik ortam›nda hepimizin hayat›nda vazgeçilmez bir unsur haline gelen iletiflimin,çevremize ve toplumumuza zarar vermeden en iyi sa¤l›kl› güvenle gerçeklefltirilmesiortak amac›m›z olmal›d›r. Trafik güvenli¤inin sa¤lanmas›nda her türlü altyap›, düzenlemeve kontrol çal›flmalar›n› yürüten kurumlarla, sürücü, yaya ve yolcu olarak trafi¤ipaylaflan insanlara düflen görev ve sorumluluklar bulunmaktad›r.

Tablo 1: Ülkemizde kazalara sebep olan kusurlar›n 2005 y›l› de¤erleri (KGM).

Her y›l çok say›da insan›m›z›n can kayb›yla sonuçlanan trafik kazala r›n›n sebepleriiçerisinde en yüksek pay› oluflturan insan kusurlar›n› en aza indirmek, toplumumuzunço¤unlu¤unu oluflturan gençlerin e¤itimi ve trafik bilincinin art›r›lmas› ile mümkündür(Tablo 1).

Tablo 1’i inceleyiniz. Kazalara sebep olan kusurlar›n oranlar›n› gösterenafla¤›daki grafikte, bofl b›rak›lan yerleri tamamlayarak grafi¤i renklendiriniz.

KAZA FAKTÖRLER‹ Kusur Say›s› % ‹nsan Faktörü (%)

Sürücü 640.951 97,68

99,7Yaya 12.973 1,98

Yolcu 358 0,05

Araç 986 0,150,3

Yol 931 0,14

TOPLAM 656.199 100,00 100,0


4

1. TANIMLAR

‹nsanlar›n, hayvanlar›n ve araçlar›n kara yollar› üzerinde, ulafl›m amac›yla hal vehareketleri trafi¤i oluflturur. Bu hareketli ve karmafl›k olaylar›n bir düzen içerisindeyürütülmesinin gereklili¤i aflikârd›r. Trafik ak›fl›n›n ve düzeninin sa¤lanmas› için trafi¤idüzenleyen kurulufllar›n görevlilerinin, sürücü, yaya ve yolcu olarak trafi¤i paylaflanbütün insanlar›n birbirleriyle anlaflabilmeleri temel trafik bilgilerinin ö¤renilmesi ilemümkün olacakt›r.

Karayollar› Trafik Kanunu ile Karayollar› Trafik Yönetmeli¤i’nde trafikle ilgiliterimler afla¤›daki flekilde tan›mlanmaktad›r.

Trafik: Yayalar›n, hayvanlar›n ve araçlar›n kara yollar› üzerindeki hal ve hareketleridir.

Kara yolu: Trafik için kamunun yararlanmas›na aç›k olan arazi fleridi, köprüler vealanlard›r (fiekil 1).

Eriflme Kontrollü Karayolu (Otoyol-Ekspresyol): Özellikle transit trafi¤e tahsisedilen, belirli yerler ve flartlar d›fl›nda girifl ve ç›k›fl›n yasakland›¤›, yaya, hayvan vemotorsuz araçlar›n giremedi¤i, ancak izin verilen motorlu araçlar›n yararland›¤› vetrafi¤in özel kontrole tabi tutuldu¤u kara yoludur.

Ba¤lant› Yolu: Bir kavflak yak›n›nda kara yolu tafl›t yollar›n›n birbirine ba¤lan-mas›n› sa¤layan, kavflak alan› d›fl›nda kalan ve bir yönlü trafi¤e ayr›lm›fl olan kara yoluk›sm›d›r (fiekil 2).

Geçifl Yolu: Araçlar›n bir mülke girip ç›kmas› için yap›lm›fl olan yolun, kara yoluüzerinde bulunan k›sm›d›r

Tafl›t Yolu: Kara yolunun genel olarak tafl›t trafi¤ince kullan›lan k›sm›d›r.

fierit: Tafl›tlar›n bir dizi halinde güvenli seyredebilmeleri için tafl›t yolununayr›lm›fl bir bölümüdür (fiekil 1).

fiekil 1: Çok fleritli kara yolu fiekil 2: Ba¤lant› yolu


5

Yaya Yolu (yaya kald›r›m›) : Kara yolunun tafl›t yolu kenar› ile gerçek veya tüzelkiflilere ait mülkler aras›nda kalan ve yaln›z yayalar›n kullan›m›na ayr›lm›fl olank›sm›d›r (fiekil 3).

Banket: Yaya yolu ayr›lmam›fl kara yolunda, tafl›t yolu kenar› ile flev bafl› veya hen-dek iç üst kenar› aras›nda kalan ve ola¤an olarak yayalar›n ve hayvanlar›n kullanaca¤›,zorunlu hallerde de araçlar›n faydalanabilece¤i k›s›md›r.

‹ki Yönlü Kara yolu: Tafl›t yolunun her iki yöndeki tafl›t trafi¤i için kullan›ld›¤›kara yoludur.

Tek Yönlü Kara yolu: Tafl›t yolunun yaln›z bir yöndeki tafl›t trafi¤i için kullan›ld›¤›kara yoludur.

Bölünmüfl Kara yolu: Bir yöndeki trafi¤e ait tafl›t yolunun bir ay›r›c› ile belirliflekilde di¤er tafl›t yolundan ayr›lmas› ile meydana gelen kara yoludur (fiekil 4).

Ana yol: Ana trafi¤e aç›k olan ve bunu kesen kara yolundaki trafi¤in, bu yolugeçerken veya bu yola girerken, ilk geçifl hakk›n› vermesi gerekti¤i iflaretlerle belirlen-mifl kara yoludur (fiekil 3).

Tali Yol: Genel olarak üzerindeki trafik yo¤unlu¤u bak›m›ndan, ba¤land›¤› yoldandaha az önemde olan yoldur (fiekil 3).

Yaya Geçidi: Tafl›t yolunda, yayalar›n güvenli geçebilmelerini sa¤lamak üzere,trafik iflaretleri ile belirlenmifl aland›r (fiekil 5).

fiekil 3: Karayolunun de¤iflik k›s›mlar› fiekil 4: Bölünmüfl kara yolu


6

Okul Geçidi: Genel olarak okul öncesi, ilkö¤retim ve orta dereceli okullar›nçevresinde özellikle ö¤rencilerin geçmesi için tafl›t yolunda ayr›lm›fl ve bir trafik iflaretiile belirlenmifl aland›r.

Kavflak: ‹ki veya daha fazla kara-yolunun kesiflmesi veya birleflmesi ile oluflan ortakaland›r.

Durak: Kamu hizmeti yapan yolcu tafl›tlar›n›n yolcu veya hizmetlileri bindirmek,indirmek için duraklad›klar›, iflaretlerle belirlenmifl yerdir.

Park Yeri: Araçlar›n park etmesi için kullan›lan aç›k veya kapal› aland›r.

Durma: Her türlü trafik zorunluluklar› nedeni ile arac›n durdurulmas›d›r.

Duraklamak: Trafik zorunluluklar› d›fl›nda araçlar›n, insan indirmek ve bindirmek,eflya yüklemek, boflaltmak veya beklemek amac› ile k›sa bir süre için durdurulmas›d›r.

Park Etme: Araçlar›n, durma ve duraklamas› gereken haller d›fl›nda b›rak›lmas›d›r.

Tafl›ma S›n›r›: Bir arac›n güvenle tafl›yabilece¤i en çok yük a¤›rl›¤› veya yolcusay›s›d›r.

Dingil A¤›rl›¤›: Araçlarda ayn› dingile ba¤l› tekerleklerden kara yolu yap›s›naaktar›lan a¤›rl›kt›r.

Azami Dingil A¤›rl›¤›: Araçlar›n kara yolu yap›lar›ndan güvenle zarar vermedengeçebilmeleri için saptanan dingil a¤›rl›¤›d›r.

Yüklü a¤›rl›k: Bir tafl›t›n yüksüz a¤›rl›¤› ile tafl›makta oldu¤u sürücü, hizmetli,yolcu ve eflyan›n toplam a¤›rl›¤›d›r.

Azami Toplam A¤›rl›k: Araçlar›n karayolu yap›lar›ndan güvenle ve yap›ya zararvermeden geçebilmeleri için saptanan toplam a¤›rl›kt›r.

fiekil 5: Yaya geçidi

☛


7

Araç: Kara yolunda kullan›labilen motorlu, motorsuz ve özel amaçl› tafl›tlar ile iflmakineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin genel ad›d›r.

Tafl›t: Kara yolunda insan, hayvan ve yük tafl›maya yarayan araçlard›r. Bunlardanmakine gücü ile yürütülenlere “motorlu tafl›t”, insan ve hayvan gücü ile yürütülenlere“motorsuz tafl›t” denir.

Geçifl Hakk›: Yayalar›n ve araç kullananlar›n di¤er yaya ve araç kullananlara göre,yolu kullanma s›ras›ndaki öncelik hakk›d›r.

Geçifl Üstünlü¤ü: Görev s›ras›nda, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenli¤initehlikeye sokmamak flart› ile trafik k›s›tlama veya yasaklar›na ba¤l› olmamalar›d›r.

Trafik Kazas›: Kara yolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla arac›nkar›flt›¤› ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanm›fl olan olayd›r (fiekil 6).

Trafikten Men: Trafik zab›tas›nca, Karayollar› Trafik Kanunu’nda belirtilenhallerde araçla ilgili belgelerin al›nmas› ve arac›n belirli bir yere çekilerek trafiktenal›konulmas›d›r.

fiekil 6: Trafik kazas›


8

2 . TRAF‹KLE ‹LG‹L‹ MEVZUAT; ÜLKEM‹ZDE KARA YOLU T R A F ‹ ⁄ ‹ N ‹DÜZENLEYEN MEVZUAT VE BU MEVZUATLA KURULAN KURULUfiLAR,KOM‹SYONLAR, GÖREV VE YETK‹LER‹

Ülkemizde kara yolu trafi¤ini düzenleyen mevzuat kapsam›nda kanun ve yönetmelikler ç›kar›lm›flt›r. Bu mevzuat ile trafi¤in düzenlenmesi, kontrolü, inflas› gibigerekli her konuda faaliyet gösterecek kurulufllar, kurullar, komisyonlar ile trafi¤ipaylaflan insanlar›n görev, yetki ve sorumluluklar› belirlenmifltir.

Karayollar› Trafik Kanunu (KTK)

13.10.1983 tarihinde kara yollar›nda can ve mal güvenli¤i yönünden trafik düzeninisa¤lamak ve trafik güvenli¤ini ilgilendiren tüm konularda al›nacak önlemleri belirlemek amac›yla ç›kar›lm›flt›r. Trafikle ilgili kurallar›, flartlar›, hak ve yükümlülükleri,bunlar›n uygulanmas›n› ve denetlenmesini, ilgili kurulufllar› ve bunlar›n görev, yetki vesorumluluk, çal›flma usulleri ile di¤er hükümleri kapsar.

Trafikle ilgili pek çok yönetmelik Karayollar› Trafik Kanunu’na göre ç›kar›l›r.

Karayollar› Trafik Yönetmeli¤i(KTY)

Karayollar› Trafik Kanunu uyar›nca, can ve mal güvenli¤i yönünden; kara yollar›nda trafik düzeninin sa¤lanmas› ve trafik güvenli¤ini ilgilendiren hususlardaal›nacak tedbirler ile ilgili olarak, Yönetmelikte düzenlenmesi iflaret edilen ve gerekligörülen di¤er hükümleri ve bunlar›n uygulanmas›na ait esas ve usulleri ile di¤erhükümleri kapsar.

Karayolu Güvenli¤i Yüksek Kurulu; Kurulufl, Görev ve Çal›flma Yönetmeli¤i

Karayolu Güvenli¤i Yüksek Kurulunun çal›flma esas ve usullerini düzenlemekamac›yla ç›kar›lm›flt›r.

Trafik ‹flaretleri Hakk›nda Yönetmelik

Kara yolundan yararlananlara, yol trafik durumu ve yak›n çevre ile ilgili gereklibilgileri vermek, yasaklama ve k›s›tlamalar› bildirmek suretiyle trafik düzen ve güvenli¤ini sa¤lamak amac›yla ç›kar›lm›fl olup, karayollar›nda uygulanacak trafikiflaretlerinin, standart, anlam, nicelik ve nitelikleri ile di¤er esaslar› kapsar.

Motorlu Tafl›t Sürücüleri Kursu Yönetmeli¤i

Bu yönetmeli¤in amac›, motorlu tafl›t sürücüsü yetifltirmek, yetiflmifl olanlara imtihan sonucu sertifika vermek, trafikle ilgili ö¤retim ve e¤itim yapt›rmak üzere aç›lanmotorlu tafl›t sürücüleri kurslar›n›n aç›l›fl ve iflleyifli ile bu kurslarda görev alacak personele ait esaslar› düzenlemektir.


9

Sürücü Davran›fllar›n› Gelifltirme E¤itimi Yönetmeli¤i

Karayollar› Trafik Kanunu’na göre ikinci defa geçici olarak sürücü belgeleri al›nansürücülere sürücü davran›fllar›n› gelifltirme e¤itimi verilmesi, bu e¤itimi verecek birimlerin aç›lmas› ve faaliyetleri ile ilgili usul ve esaslar› belirlemek amac›ylaç›kar›lm›flt›r.

Fahri Trafik Müfettiflli¤i Görev ve Çal›flma Yönetmeli¤i

Fahri trafik müfettifli olarak görevlendirileceklerde aranacak flartlar›, bunlar›ng ö r e v, yetki ve sorumluluklar› ile di¤er esas ve usulleri belirlemek amac›ylaç›kar›lm›flt›r.

Çocuk Trafik E¤itim Parklar› Yönetmeli¤i

Karayollar› Trafik Kanunu’na göre, Çocuk Trafik E¤itim Parklar›’n›n yap›lma,aç›lma, e¤itim, denetim ve çal›flma usul ve esaslar›n›, ilgili kurulufllar›n görev, yetki vesorumluluklar›n› düzenlemek amac›yla ç›kar›lm›flt›r.

Ticari Tafl›t Kullanma Belgesi Yönetmeli¤i

Ticari amaçla çal›flan taksi, dolmufl, minibüs ve otobüs gibi tafl›tlarda yolcutafl›mac›l›¤›; kamyon, kamyonet, triportör ve benzeri tafl›tlarla yük tafl›mac›l›¤› yapmakisteyen sürücülere, Ticari Tafl›t Kullanma Belgesi verilmesi ve kullan›lmas›na iliflkinesas ve usulleri belirlemek amac›yla ç›kar›lm›flt›r.

Okul Servis Araçlar› Hizmet Yönetmeli¤i

Zorunlu e¤itim kapsam›nda, tafl›mal› e¤itim d›fl›ndaki okul öncesi ve di¤er ö¤rencitafl›ma hizmetlerini düzenli ve güvenli hale getirmek, bu amaçla tafl›ma yapacak gerçekve tüzel kiflilerin yeterlilik ve çal›flma flartlar›n› belirlemek ve denetim hizmetlerini yapmak amac›yla ç›kar›lm›flt›r. Gerçek ve tüzel kiflilerce ö¤renci tafl›mak içinkullan›lacak “Okul Servis Araçlar›n›” kapsar.

Emniyet Genel Müdürlü¤ü Trafik Kurulufllar› Kurulufl, Görev ve Çal›flmaYönetmeli¤i

Karayollar› Trafik Kanunu’nun trafik zab›tas›na verdi¤i tüm görevleri ülkedüzeyinde etkin ve dengeli bir flekilde yürütmek üzere, Emniyet Genel Müdürlü¤üTrafik Hizmetleri Baflkanl›¤›n›n merkez, bölge, il ve ilçe trafik birimlerinin kuruluflu vebu kurulufllar›n çal›flma flekil ve flartlar›, görevlendirilecek personelin nitelikleri, seçimi, çal›flma usulleri ile görev, yetki ve sorumluluklar›n› belirlemek amac›ylaç›kar›lm›flt›r.


10

Karayolu Trafik Güvenli¤i Kurulu

Emniyet Genel Müdürlü¤ü (EGM) Trafik Hizmetleri Baflkanl›¤› taraf›ndan trafikhizmetlerinin ça¤dafl ve güvenli bir flekilde yürütülmesi amac›yla önerilen veyakat›lacak temsilcilerce önerilecek önlemlerin uygulanabilirli¤ini tart›flarak kararaba¤lar.

Karayolu Trafik Güvenli¤i Kurulu (KTGK), EGM Trafik Hizmetleri Baflkan›’n›nbaflkanl›¤›nda, Karayolu Güvenli¤i Yüksek Kuruluna kat›lan kamu kurumlar›n›ngörevlileri ile ilgili kurulufllar›n temsilcilerinden oluflur.

Kurulun görev ve yetkileri:

• Trafikle ilgili kurulufllar aras›nda koordinasyon sa¤lanmas›na iliflkin önerilerde bulunmak,

• Trafik kazalar›n›n azalt›lmas›na iliflkin önerilerde bulunmak,• Uygulamada görülen aksakl›klar› tespit etmek, • Kendi görev alan›na giren konularla ilgili yasal düzenlemeden kaynaklanan

eksiklikleri belirlemektir.

Karayolu Güvenli¤i Yüksek Kurulu

EGM Trafik Hizmetleri Baflkanl›¤› taraf›ndan haz›rlanarak, KTGK taraf›ndanuygun görülen önerileri de¤erlendirir, karara ba¤lar ve kararlar›n yaflama geçirilmesiiçin gerekli koordinasyon önlemlerini belirler. Baflbakan’›n baflkanl›¤›nda ilgili kuru-lufllar›n temsilcilerinden oluflur.

‹l ve ‹lçe Trafik Komisyonlar›

Karayollar› Trafik Yönetmeli¤i’nde gösterilen konular ve esaslar çerçevesinde,illerde vali veya yard›mc›s›n›n baflkanl›¤›nda, ilçelerde kaymakam›n baflkanl›¤›nda,ilgili kurulufllar›n yöneticileri veya görevlendirecekleri temsilcilerinin kat›ld›¤› il veilçe trafik komisyonu kurulur.

‹l ve ‹lçe trafik komisyonu kararlar›n› bütün resmî ve özel kurulufllar uygulamak-la yükümlüdür. ‹lçe trafik komisyonu kararlar›, il trafik komisyonunca incelenip valitaraf›ndan onayland›ktan sonra yürürlü¤e girer.

Komisyonun görev ve yetkileri:

• ‹l s›n›rlar› içinde mahalli ihtiyaç ve flartlara göre trafik düzeni ve güvenli¤ini sa¤lamak amac›yla gerekli tedbirleri almak,

• Trafi¤in düzenli bir flekilde ak›fl›n› sa¤lamak bak›m›ndan alt yap› hizmetleri ile ilgili tedbirleri almak, trafikle ilgili sorunlar› çözümlemek,


11

• Trafik düzeni ve güvenli¤i yönünden belediye s›n›rlar› içinde ticari amaçla çal›flt›r›lacak yolcu ve yük tafl›tlar› ile motorsuz tafl›tlar›n çal›flma flekil ve flartlar›n› tespit etmek,

• Gerçek ve tüzel kifliler ile resmî ve özel kurum ve kurulufllara ait otopark olmaya müsait bofl alan, arazi ve arsalar› geçici otopark yeri olarak ilan etmek ve bunlar›n sahiplerine veya üçüncü kiflilere iflletilmesi için izin vermektir.

Karayollar› Trafik Kanunu ve di¤er mevzuata göre, bakanl›klar ile resmî makam-lar›n temel sorumluluk alanlar› özetle afla¤›daki gibidir:

‹çiflleri Bakanl›¤› (EGM, Jandarma) :

- Kanunlar›n uygulanmas› ve denetlenmesi- Araçlar›n tescil edilmesi- Sürücü belgelerinin verilmesi- Kaza istatistikleri- Trafik suçlar›nda tutanak düzenlemek

Bay›nd›rl›k ve ‹skân Bakanl›¤› (KGM) : - Yap›m ve bak›m›ndan sorumlu oldu¤u karayollar›nda gerekli düzenleme ve

iflaretlemeleri yapmak- Yol kenar› tesislerinin uygunlu¤u- Periyodik araç muayenesi- Araç a¤›rl›klar›n›n sabit ve seyyar kontrolü

Milli E¤itim Bakanl›¤› : - Sürücü kurslar› ve sürücü belgeleri verme ile ilgili yönetmelikler- Okul öncesi, ilkö¤retim ve lise e¤itimi- Halk›n bilgilendirilmesi

Sa¤l›k Bakanl›¤› :

- ‹lk yard›m, t›bbi bak›m ve rehabilitasyon ile ilgili uygulamalar

Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤› :

- Araçlar›n tip onaylar›

Ulaflt›rma Bakanl›¤› : (koordinasyon dâhil)

- Ulaflt›rma ile ilgili yönetmelikler

☛ Ülkemiz kara yollar›nda trafi¤i düzenleyen Kanun ve bu Kanun’un gere¤i olarakç›kar›lan yönetmelikler sizce yeterli mi? Trafik güvenli¤inin sa¤lanmas› için nelerönerebilirsiniz?


12

Çevre ve Orman Bakanl›¤› :

- Orman yollar› ile ilgili yönetmelikler

Devlet Bakanl›¤› (‹l Özel ‹dareleri) :

- Köy yollar› ile ilgili uygulamalar

‹ller (‹l trafik komisyonlar›, ‹lçe trafik komisyonlar›) :

- ‹l trafik güvenli¤i konular›

Belediyeler (Belediye trafik birimleri) :

- Belediye trafik güvenli¤i konular›

Vak›flar ve Dernekler :

- Türkiye fioförler ve Otomobilciler Federasyonu- Trafik Kazalar›n› Önleme Derne¤i- Trafik Kazalar› Yard›m Vakf›- Türk Yollar Milli Komitesi- Türkiye Trafik Güvenli¤i Vakf›

Cevaplayamad›ysan›z yukar›daki anlat›m› tekrar çal›fl›n.

3. TRAF‹KTE YAYANIN SORUMLULU⁄U

Kara yollar›ndan araçs›z olarak yararlanan insanlara yaya denir. Ancak, araç kul-lans›n yada kullanmas›n her insan günlük hayat›n›n bir k›sm›nda yaya olur. Sürücüleryada yolcular araçlar›ndan kara yoluna indikleri anda yaya olman›n sorumlulu¤unual›rlar. Araç kullanan, araçta yolculuk yapan, araca inip binen yada araca hiç binmeyiphep yürüyen insan, bu de¤iflken trafik ortam›n›n bafl rol oyuncusudur. ‹nsan›n en önemliözelli¤i de de¤iflen flartlara uyum sa¤layabilmesidir.

Bununla beraber özellikle flehir içinde artan trafik yo¤unlu¤u, insanlar›n de¤iflikfaaliyetler içerisinde olmalar›ndan do¤an dikkatsiz davran›fllar› trafik kazalar›na nedenolabilmektedir. Bu nedenle insanlar yaya olman›n sorumlulu¤unu tafl›mal›, kanunlarlabelirlenmifl uymas› gereken kurallar› ö¤renmeli, di¤er insanlara ve özellikle çocuk vegençlere iyi örnek olmal›d›r.

☛ Ülkemiz kara yollar›nda trafi¤i düzenleyen Kanun’un ad› ve ç›kar›lma amac›nedir? Bu Kanun’a göre, trafik düzeninin sa¤lanmas› ve trafik güvenli¤i ile ilgilihususlar› düzenlemek amac›yla hangi yönetmelikler ç›kar›lm›flt›r?


13

A . TRAF‹K POL‹S‹N‹N ‹fiARETLER‹NE, TRAF‹K IfiIKLARINA, T R A F ‹ K‹ fi A R E T VE LEVHALARINA VE Y O L Ç‹ZG‹LER‹NE UYMADA Z O R U N L U L U KVE UYMADAK‹ ÖNCEL‹K SIRASI

Kara yollar›ndan yararlanan yayalar öncelikle trafi¤i düzenleyen trafik polisi veüniformal› yetkililerin ikaz ve uyar›lar›na uymak zorundad›r.

Trafi¤i düzenleyen bir yetkili yok ise s›ras›yla: • Ifl›kl› trafik iflaret cihazlar›n›n sinyallerine, • Trafik iflaret levhalar›na, • Yol çizgilerinin anlamlar›na uygun hareket edilmelidir.

Yayalar için ›fl›kl› iflaret cihaz› k›rm›z› ve yeflil renklidir. Ayn› zamanda bu ›fl›kl›trafik iflaret cihazlar›nda yaya figürleri de bulunabilir (fiekil 7).

fiekil 7: Yayalar›n kara yolundan yararlanmas›n›düzenleyen ›fl›kl› iflaret cihazlar›

fiekil 8: Yaya geçidi bilgi iflareti ve park etmeyasa¤› levhas›

K›rm›z› ›fl›¤›n yanmas› yolun yayalara kapal› oldu¤unu gösterir. K›rm›z› ›fl›kyand›¤› zaman yayalar›n tafl›t yoluna inmesi yasakt›r. Yeflil ›fl›k yanana kadar yayakald›r›mda beklemelidir. Yeflil ›fl›k yolun yayalar›n kullan›m›na aç›k oldu¤unu, karfl›yageçebileceklerini gösterir.

Trafik iflaret levhalar› kara yollar›ndan yararlanma esas ve flartlar›n› belirtir. Trafikgüvenli¤i için yaya; trafik iflaret ve levhalar›n›n manas›n› bilmek ve yap›lan ikazlarauymak zorundad›r (fiekil 8).

Tafl›t yolu üzerinde yayalar›n karfl›ya güvenli geçifllerini sa¤lamak amac›yla yolçizgileri ile belirlenmifl yaya geçitleri de bulunabilir. Yol çizgileri ile belirlenmifl yayageçitlerinin bulundu¤u yerlerde geçifl önceli¤i yayalara aittir. Sürücüler buralardagerekiyorsa durarak yayalar›n güvenle karfl›ya geçmelerini beklemek zorundad›r.


14

B. YAYA OLARAK YOLDAN FAYDALANMA fiEK‹LLER‹

Yayalar kara yolundan çeflitli flekillerde faydalanabilirler. Kendileri için ayr›lm›flyaya yolu ve banketlerde gündüz veya gece yürüyebildikleri gibi bazen yayalaraayr›lm›fl bir k›s›m olmadan da kara yolunu kullanmalar› gerekebilir. Ancak her durumdayaya gerekli önlemleri almal› ve afla¤›daki kurallara uymal›d›r.

1- Yayan›n Yararlanaca¤› Yol K›s›mlar› (Yaya Yolu, Banket)

Kara yollar› üzerinde yayalar›n kullanmas› için ayr›lm›fl yollara yaya yolu ve banketdenildi¤ini tan›mlar k›sm›nda ö¤renmifltik. Yayalar›n gidifl yönüne göre yaya yolununsa¤›n› kullanmas› ve di¤er yayalar›n yoldan yararlanmas›na engel olmamaya dikkatetmeleri gerekir (fiekil 9). Yürüyüfllerini tafl›t yoluna inmeden kendileri için yap›lm›flbu k›s›mda sürdürmeleri yayalar için güvenli oldu¤u gibi, kara yolunda seyretmekteolan sürücülerin de dikkatlerini da¤›tmayacakt›r. Özellikle karfl›ya geçifllerde uygunzaman› belirleyene kadar yaya yolundan tafl›t yoluna inilmemelidir.

2- Banketli Yollarda Gidifl Yönüne Göre Soldan Yürümenin Gere¤i

Kara yolunun her iki taraf›nda banket bulunuyorsa, yayan›n gidifl yönüne göre solbanketten yararlanmas› gerekir. Sol banketten gidilmesi halinde, sa¤ fleritten gitmekteolan ve arkadan gelen tafl›tlardan uzak durulmufl olur. Ayn› zamanda yaya karfl›dangelen ve kendisine yak›n seyreden arac› rahatça görerek yol güvenli¤ini sa¤layabilir(fiekil 10).

fiekil 9 : Yaya yolunda yayalar gidifl yönlerine göre sa¤ taraf› kullanmal›

☛ Bir yerleflim yerinde yaflayan insanlar›n sürücülük yapmadan evi, ifli yada okulunagidip gelirken, kara yolunu yaya ve yolcu olarak kullanmas› durumu nas›l de¤iflebilir?


15

3- Günün Kararmas›ndan ‹tibaren Al›nmas› Gereken Önlemler

Havan›n kararmas›ndan sonra kara yoluna yaya olarak ç›kmak gerekirse; di¤ertrafik kurallar›na uyman›n yan› s›ra aç›k renkli elbise giyilmesi, varsa yans›t›c› (reflektör) veya el feneri kullan›lmas› gereklidir (fiekil 11). El feneri kullan›l›yor isesürücülerin dikkatini da¤›tmamaya ve gereksiz hareketlerden kaç›nmaya dikkat edilmelidir.

fiekil 11: Yayalar›n kara yolunda gece yürürken aç›k renkli elbise giymeleri veya aç›k renklieflyalar tafl›nmalar› görülmelerini art›r›r.

Trafik güvenli¤inin sa¤lanabilmesi için trafik ortam›ndan yararlanan herkesinbulundu¤u yere ve duruma göre üzerine düflen görevi yapmas› gerekir.

4- Yaya Yolu ve Banket Bulunmayan Kesimlerde Yoldan Yararlanma

Yayalar kara yolunun her iki taraf›nda güvenle kullanabilecekleri yaya yolu veyabanket yoksa gidifl yönüne göre yolun en sol k›sm›n› kullanmal›d›r. Kara yolunu fazlaiflgal etmemeye ve seyir halindeki sürücüleri rahats›z etmemeye özen göstermeleri deönemlidir.

fiekil 10: Tafl›t yolu kenar›nda bulunan banket

☛ Her iki taraf›nda banket bulunan yolda gidifl yönüne göre sa¤ banketin kullan›lma -mas›n›n nedenleri nelerdir?


16

5- Tafl›t Yoluna Kontrolsüz ‹nmenin Tehlikeleri

‹nsanlar günlük hayatlar›nda pek çok faaliyet içerisinde olabilirler. Bu faaliyetlers›ras›nda bir yerden bir yere gitmeleri, tafl›tlardan inmeleri, tafl›tlara binmeleri yada karayollar›nda karfl›ya geçmeleri gerekebilir. K›sacas› her an de¤iflebilen flekillerde kara yolunu kullanma gereksinimi duyacaklard›r. Unutmamalar› gereken en önemlikonu kara yolunu yaya olarak kullanmakta olduklar›d›r. Dolay›s›yla insan ne zamanyaya oldu¤unun fark›nda olursa sorumluluklar›n› hat›rlayacak ve uygun davran›fllar›sergileyecektir.

Dikkatsiz, dalg›n ve aceleci davran›fllar yaya kusurlar›d›r. Yayalar›n bu kusurludavran›fllar› sonucu tafl›t yoluna kontrolsüzce inmeleri ço¤u zaman kaza ile sonuçlan›r.Bu kusurlu davran›fllar› yapmaya daha çok meyilli olmalar› nedeniyle özellikle çocuklar›n ve gençlerin trafik güvenli¤i konusunda e¤itimleri aileler, okul ve di¤erinsanlar taraf›ndan sa¤lanmal›, do¤ru davran›fl gelifltirmelerine yard›mc› olunmal›d›r.

C. KARfiIDAN KARfiIYA GEÇ‹fiTE D‹KKAT ED‹LECEK HUSUSLAR

De¤iflik sebeplerden dolay› kara yolu üzerinde bulunulan noktadan karfl›yageçilmesi gerekebilir. Bu durumda yaya kendisinin ve trafik ortam›n› paylaflt›¤› di¤erinsanlar›n can ve mal güvenli¤ini tehlikeye atmadan karfl›ya geçmelidir. Bunun içinafla¤›da anlat›lan geçifl kurallar›na uyulmal›d›r.

1- Karfl›dan Karfl›ya Geçifl Kurallar›

Okul geçitleri, yaya geçidi, üst ve alt geçitler yayalar için özel olarak düzenlenmiflkarfl›ya geçifl yerleridir. Geçifl için düzenlenmifl yerlerin kullan›lmas›na özen gösterilmelidir. Kara yolu üzerinde karfl›ya geçifl en k›sa sürede tamamlanmal›d›r.

2- Karfl›dan Karfl›ya Geçiflin Tehlikeli Oldu¤u Yerler

Güvenli geçifl için düzenlenmifl olan yerlerin d›fl›nda kalan kara yolu k›s›mlar›karfl›ya geçiflin tehlikeli oldu¤u yerlerdir. Ayr›ca sürücülerin yayay› görmekte zorlanaca¤› tepe üstü ve dönemeçli yollar da yap›s› nedeniyle karfl›ya geçiflin tehlikelioldu¤u yerlerdir.

3- Karfl›dan Karfl›ya Geçiflin Güvenli Oldu¤u Yerler

Trafik polisi veya trafi¤i düzenlemekle görevli üniformal› yetkilinin bulundu¤uyerler, Ifl›kl› iflaret cihazlar›n›n bulundu¤u yerler (fiekil 12),

☛ Evinizin bahçesinde yürüyüfl yapmak, yaya yolu veya banket üzerinde yol boyuncayürümek ve kara yolunun karfl› taraf›na geçmek aras›nda ne gibi farklar olabilir?Tart›fl›n›z.


17

Yayalar›n kullan›m›na sunulmufl alt ve üst geçitler (fiekil 13),

fiekil 13: Üst geçitler yayalar›n karfl›ya geçmesi için güvenlidir.

Yaya ve okul geçitleri karfl›ya geçifl için güvenli yerlerdir (fiekil 14).

fiekil 14: Yaya geçitleri karfl›ya geçifl için güvenlidir.

fiekil 12: Ifl›kl› iflaret cihazlar›n›n bulundu¤u yerler karfl›ya geçiflin güvenli oldu¤u yerlerdendir.


➠

18

☛

Bunlar›n bulunmad›¤› durumlarda kavflak girifl ve ç›k›fllar› ile akan trafi¤ingörülebildi¤i yerler de karfl›ya geçifl için kullan›labilir.

4- Karfl›ya Güvenli Geçifl ‹çin Uygun Yerlerin Seçimi

Yayalar yukar›da belirtilen karfl›ya geçifl için düzenlenmifl yerleri seçerken öncelikle güvenli olan› tercih etmelidir. Ancak, bulundu¤u yerin yak›n›nda karfl›yageçifl için düzenlenmifl yer yok ise, tafl›t yo-lunun müsait oldu¤undan emin olarakmümkün olan en k›sa sürede karfl›ya geçilmelidir.

5 - Trafik Polisi Ve Tr afik Ifl›klar›n›n Bulunamad›¤› Yer le rde Karfl›ya Geçifl fiekli

Karfl›ya geçmek için yolun müsait oldu¤undan emin olmak gerekir. Tek yönlü yollarda tafl›tlar›n geldi¤i istikamet kontrol edilerek uygun zamanda karfl›ya geçilir.

Kara yolunun iki yönlü oldu¤u, trafi¤in iki yönde de akt›¤› yerlerde yaya yolunkenar›nda kald›r›mda durarak s›ras›yla sola, sa¤a, tekrar sola bakmal›, yolun müsaitoldu¤unu görmeli ve emin olunca karfl›ya geçmelidir.

Yol ortas›na gelindi¤inde kara yolu tekrar kontrol edilerek geçifl tamamlan›r. Kendiifli ne kadar acele olursa olsun, karfl›ya geçmesi gereken yaya hiçbir zaman aceleci vedikkatsiz davranmamal›d›r.

☛ Yak›n çevrenizde bulunan yaya geçitlerini inceleyerek, nitelikleri hakk›nda bilgiedininiz. Say›lar› yeterli mi? Do¤ru yerlerde mi bulunuyorlar? Öneriler gelifltiriniz.

Gidifl yönüne göre yaya geçidinin sa¤ taraf›n› kullan›n!

➠ Yolun karfl›ya geçmek için uygun oldu¤undan emin oluncaya kadar tafl›t yoluna inmeyiniz!


19

6- Yolun Geniflli¤ine Göre Karfl›ya Geçifl Zaman›n›n Basit Olarak Hesaplanmas›

Karfl›ya geçifl süresini yayan›n yürüme h›z› ve tafl›t yolunun geniflli¤i belirler.Yetiflkin bir insan tempolu bir yürüyüflle 20m geniflli¤indeki bir kara yolunu yaklafl›k15-20 saniyede geçebilir.

Bu durumda yaya kendi özel durumuna, h›z›n› etkileyen faktörlere ve yolgeniflli¤ine dikkat ederek, güvenle geçebilece¤inden emin olmad›kça tafl›t yolunainmemelidir.

7- Karfl›ya Geçifl Zaman›nda Tafl›t›n Alaca¤› Yolun Göz Önünde Tutulmas›

Yaya karfl›ya geçifl zaman›n›; kara yolu üzerindeki araçlar ve bu araçlar›n h›zlar›n›dikkate alarak belirler. fiehir içi yollarda tafl›tlar›n maksimum h›z s›n›r› 50 km/h’t›r. Bude¤er arac›n saniyede yaklafl›k 14m yol almas› demektir. H›z s›n›rlamalar›na uymayansürücülerin olabilece¤i de unutulmamal›d›r.

Kara yolunda karfl›ya güvenli geçifl için yayalar:• Yolun geniflli¤ine,• Kendi h›zlar›na ve• Araçlar›n h›z›na dikkat etmelidir.

Kara yolunda karfl›ya geçmesi gereken her insan›n yaya olarak dikkatli davran-mas›, güvenle geçebilece¤inden emin olunca yaya yolundan inerek karfl›ya geçmesigerekir.

8- Duran Araçlar ›n Önünden, Arkas›ndan Ve Aras›ndan Geçmenin Te h l i k e l e r i

Seyir halindeki araçlar›n h›z› ve yol kenar›nda duran araçlar›n yayan›n görünmesiniengellemesi nedeniyle duran araçlar›n önünden ve arkas›ndan karfl›ya geçifl çok tehlikelidir.Yayalar›n belirli bir h›zla gelen araçlar› görebilmesi için çevresinde bir engel (araç,a¤aç, dönemeç, di¤er insanlar gibi) olmadan kara yolunun yeterli bir uzunlu¤unu görebilmesi gerekir. Ancak geçiflleri için yeterli uzakl›kta araç olmad›¤›n› görebiliyorlarsakarfl›ya güvenle geçebilirler.

☛ Yan›nda küçük çocuk veya yafll› hasta olan yayan›n karfl›ya geçifl süresi hakk›ndaneler söyleyebilirsiniz?

➠ Kara yolunu araçl› ya da araçs›z olarak kullanan her insan fark edilmeyeönem vermelidir.


☛

20

Trafik güvenli¤inin sa¤lanmas›nda; insanlar›n kara yolunu kulland›klar›n›n bilincinde olmalar›, sürücü, yaya veya yolcu olarak bulunduklar› durumun sorumlulu¤unuhat›rlamalar› ve kara yolunu araçl› ya da araçs›z olarak kullanmakta olan di¤er insanlar› ve araçlar› fark etmeye, onlar taraf›ndan fark edilmeye dikkat etmeleri katk›sa¤layacakt›r.

9- Karfl›ya Geçifller de Karfl›lafl›lan Tafl›tlarla Yayan›n Geçifl S›ras› Bak›m›ndanDurumlar›

Kara yollar›ndan ilk geçifl hakk› (trafik polisi, ›fl›kl› trafik iflaret cihazlar›, trafikiflaret cihazlar›, trafik iflaret levhalar›, yol çizgileri ile geçifl önceli¤i düzenlenmemifl ise)tafl›tlara aittir. Yayalar özellikle e¤imli yollarda tafl›tlar›n ani durufl ve kalk›fllar›n›ntehlikeli olmas› nedeniyle tafl›tlar›n geçifl hakk›n› kullanmas›n› beklemelidir.

Sürücüler tafl›t yolu üzerinde karfl›ya geçmekte olan yayalar› fark etmeli, geçifllerinitamamlamalar›na müsaade etmelidir. Yaya, yolcu ve sürücü de¤iflen durumlar› çabukfark etmeli, sorumluluklar›na uygun olarak çabuk karar verip hareket etmelidir.

Bu sorular› cevaplayamad›ysan›z ilgili anlat›mlar› tekrar çal›fl›n›z,

konuyu anlamadan yolcu ve sürücü konusuna geçmeyiniz.

➠ Yaya, yolcu ve sürücü de¤iflen koflullar› çabuk kavray›p, do¤ru hareketetmelidir.

Yaya olarak trafikte sorumluluklar›m›z nelerdir?

☛ Yayalar öncelikle hangi trafik kurallar›na uymal›d›r?

☛ Yayalar kara yolundan hangi flekillerde faydalanabilir?

☛ Karfl›ya geçifllerde nelere dikkat edilmelidir?


21

4. TRAF‹KTE YOLCUNUN SORUMLULU⁄U

Trafikte ço¤unlukta olarak yaya olan insan, ikinci ço¤unlukta yolcu olur. Yolculartrafik ortam›nda kendileri için özel olarak imal edilmifl araçlar içerisinde ve sorumluluklar›na uygun davranmak suretiyle bulunurlar. Aksi davran›fllar sürücüyü vedi¤er yolcular› rahats›z edece¤i gibi yolcunun kendisini de tehlikeye atacakt›r. Bunedenle yolcular sorumluluklar›na uygun davranmal›, sürücü ve di¤er yolcular› rahats›zedici ve tehlikeye atacak davran›fllardan kaç›nmal›d›r.

A. TAfiITLARA ‹N‹fi VE B‹N‹fiLERDE D‹KKAT ED‹LECEK HUSUSLAR

Tafl›tlara binerken ve inerken (sürücü hariç) sa¤ kap›lar kullan›lmal›d›r. Tafl›tlarabinifl ve inifllerde sol kap›n›n kullan›lmas› kara yolu üzerinde seyir halindeki sürücülerindikkatini da¤›tabilece¤i gibi, trafi¤in ak›fl›n› engelleyebilir ve tafl›ttan inen yolcuyu datehlikeye sokar. Bu nedenle kara yolunu kullanan tafl›t sürücülerini rahats›z etmemek vekazalara sebep olmamak için yolcular tafl›tlar›n sa¤ kap›s›n› kullanmal›d›r.

Ancak, tafl›tlara binifl ve inifller için ayr› kap›lar tahsis edilmifl ise, kap›lar tahsisamac›na uygun kullan›lmal›d›r (fiekil 15).

fiekil 15: Yolcular toplu tafl›ma arac›na binifl için tahsis edilen ön kap›dan binmelidir.

Ayn› kap›dan inilip binilen metro gibi tafl›tlara binenler, inenlere öncelik vermelidir.Yine metro istasyonlar›na girifllerde yürüyen merdivenler kullan›l›rken, gidifl yönünegöre merdivenin sa¤ taraf›nda durulmal›d›r. Yürüyen merdivenin sol taraf› yürüyerekdaha h›zl› ilerlemek isteyenlere ayr›lmal›d›r. Metro istasyonunda bulunan asansörleryafll›, hamile, çocuklu, engelli ve hastalar›n kullanmas› içindir, mecbur kal›nmad›kçameflgul edilmemelidir.

Her türlü tafl›ta binerken ve inerken tafl›t›n tamamen durmas› beklenmelidir. Hatal›davran›fllarda bulunan kifliler nezaketle uyar›lmal›d›r.


22

B. TAfiITLARIN ‹Ç‹NDE ‹KEN D‹KKAT ED‹LECEK HUSUSLAR

Sürücüler ve yolcular özel tafl›tlarda ve otomobil gibi tescil edilen arazi tafl›tlar›ndaemniyet kemeri takmak zorundad›r. Emniyet kemerini takan yolcular›n bir kazaoldu¤unda araç d›fl›na f›rlamalar›, camlara çarpmalar› önlenmekte, ölüm ve yaralanmaoran› %40- 50 azalmaktad›r. Yolcular›n emniyet kemeri takma davran›fllar›n› inceleyenbir araflt›rmaya göre genç erkek ve e¤itim seviyesi düflük sürücü ve yolcularda emniyetkemeri kullanma oran› en düflük seviyededir. Bu bak›mdan özellikle gençlerin ve bütüninsanlar›n kendilerini gelifltirmeye çal›flmalar›, e¤ilimlerinin fark›nda olarak do¤rudavran›fl› uygulamaya gayret etmeleri gerekmektedir.

Toplu tafl›ma araçlar›nda ayakta yolculuk yap›lmas› gerekti¤inde s›k› tutunmal›d›r.Hamile, yafll›, hasta, çocuklu ve engelli yolculara yer verilmeli, inifl ve binifllerindeyard›mc› olunmal›d›r. Yolculuk süresince cep telefonlar› kapal› tutulmal›, di¤er yolcular›ve özellikle sürücüyü rahats›z etmemeye dikkat edilmelidir. Yolcular›n bu kurallarauymamas› di¤er insanlar› rahats›z edilece¤i gibi trafik kazalar›na da sebebiyet verilebilir.

C. ÜZER‹ AÇIK TA fi I T L A R D A VE YÜK ÜZER‹NDE YOLCULUK YAPMANIN TEHL‹KELER‹

Yolcu tafl›mac›l›¤› yap›lmas›n›n belirli kurallar› vard›r. Yolcu tafl›mak için özelolarak imal edilmifl araçlar kullan›lmal›d›r. Bu tafl›tlar ve tafl›mac›l›k hizmetleri yolcusay›s›, arac›n nitelikleri, sürücünün nitelikleri gibi yönlerden kontrol ve denetimetabidir. Ancak, özellikle k›rsal bölgelerde üstü aç›k araçlar iflçi tafl›mak için yasakolmas›na ra¤men kullan›labilmektedir.

Üstü aç›k araçlarda ve yük üzerinde yolcu tafl›nmas› halinde, yolcu düflebilir, köprüve tabelalara, a¤aç dallar›na çarpabilir. Koltu¤unda oturan bir yolcuya zarar vermeyecekherhangi bir çarp›flma üzeri aç›k, yük üzerinde yada yolcu tafl›nmas› için imal edilmemiflbir araçla tafl›nan insanlarda a¤›r yaralanmalara ya da ölümlere neden olabilir. K›sacas›basit bir kaza ölümle sonuçlanabilir.

5. TRAF‹KTE SÜRÜCÜNÜN SORUMLULU⁄U

Toplam trafik kazalar› içerisinde %97,7 pay› olan sürücü kusurlar› en önemli kazasebebidir. Motorlu ve motorsuz tafl›tlar› kara yolu üzerinde sevk ve idare eden kifliyesürücü denilmektedir. Trafik ortam›nda say›ca daha az bulunan, ancak en yüksek kazapay›na sahip olan sürücüler sorumluluklar›n› daha çok yerine getirmek zorundad›r.

Sürücüler araçlar›n› iyi tan›mal›, gerekli e¤itimi almal›, sürücü olma flartlar›nasahip olmal› ve kurallar› iyi bilip uygulamaya özen göstermelidir. Sürücü olman›n bilincindeolan insanlar, görevlerinin önemini, hassasiyetini, can tafl›man›n sorumlulu¤unuhissederler. Kurallara uyan, sorumluluk sahibi bir sürücü kendi kaza riskini azaltaca¤›gibi di¤erlerine iyi örnek olarak trafik kazalar›n›n azalmas›nda katk›da bulunacakt›r(fiekil 16).


23

fiekil 16: ‹yi sürücü olmak trafik güvenli¤inin ana unsurudur.

A. ARAÇ ÇEfi‹TLER‹

(Bisiklet, Motosiklet, Otomobil, Minibüs, Otobüs, Kamyon, Çekici, Kamyonet vb.)

Otomobil: Yap›s› itibariyle, sürücüsünden baflka en çok 7 oturama yeri olan veinsan tafl›mak için imal edilmifl bulunan motorlu araçt›r.

Minibüs: Yap›s› itibariyle sürücüsünden baflka 8 ile 14 oturma yeri olan ve insantafl›mak için imal edilmifl bulunan motorlu araçt›r.

Otobüs: Yap›s› itibariyle sürücüsünden baflka en az 15 oturma yeri olan ve insantafl›mak için imal edilmifl bulunan motorlu araçt›r. Troleybüsler de bu s›n›fa dâhildir.

Kamyonet: ‹zin verilebilen azami yüklü a¤›rl›¤› 3500kg tonu geçmeyen ve yüktafl›mak için imal edilmifl motorlu araçt›r.

Kamyon: ‹zin verilebilen azami yüklü a¤›rl›¤› 3500 kg’dan tondan fazla olan veyük tafl›mak için imal edilmifl motorlu araçt›r.

Çekici: Römork ve yar› römorklar› çekmek için imal edilmifl olan ve yüktafl›mayan motorlu araçt›r.

Arazi Tafl›t›: Kara yollar›nda yolcu veya yük tafl›yabilecek flekilde imal edilmiflolmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu araçt›r.

Motosiklet: 2 veya 3 tekerlekli sepetli veya sepetsiz motorlu araçlard›r. Bunlardankaroseri yük tafl›yabilecek flekilde sand›kl› veya özel biçimde yap›lm›fl olan ve yolcutafl›malar›nda kullan›lmayan 3 tekerlekli motosikletlere yük motosikleti (triportör)denir.

❂


24

Motorlu Bisiklet: Silindir hacmi 50 santimetreküpü geçmeyen, içten patlamal›veya elektrik motoru ile donat›lm›fl ve imal h›z› 50 km/h’ den az olan bisiklettir.

Bisiklet: En çok 3 tekerle¤i olan ve üzerinde bulunan insan›n adale gücü ile pedalveya el ile tekerle¤i döndürülmek suretiyle hareket eden ve yolcu tafl›malar›nda kul-lan›lmayan motorsuz araçt›r.

Lastik Tekerlekli Traktör: Belirli flartlarda römork ve yar› römork çekebilen, ancakticari amaçla tafl›mada kullan›lmayan tar›m arac›d›r.

‹fl Makinesi: Yol infla makineleri ile benzeri tar›m, sanayi, bay›nd›rl›k, milli savunmaile çeflitli kurulufllar›n ifl ve hizmetlerinde kullan›lan; ifl amac›na göre üzerine çeflitliekipmanlar monte edilmifl; kara yolunda insan, hayvan, yük tafl›mas›ndakullan›lamayan motorlu araçt›r.

Tramvay: Genellikle yerleflim birimleri içerisinde insan tafl›mas›nda kullan›lan,kara yolunda tekerlekleri raylar üzerinde hareket eden ve hareket gücünü d›flar›dansa¤layan araçt›r.

Özel Amaçl› Tafl›t: Özel amaçla insan veya eflya tafl›mak için imal edilmifl olan veitfaiye, cankurtaran, naklen yay›n ve kay›t (radyo, sinema, televizyon), kütüphane,motorlu karavan, z›rhl› araç, araflt›rma, cenaze araçlar› ile bozuk veya hasara u¤ram›fltafl›t ve araçlar› çekmek, tafl›mak veya kald›rmak gibi özel ifllerde kullan›lan motorluaraçt›r.

Okul Tafl›t›: Genel olarak okul öncesi, ilkö¤retim ve orta dereceli okullar›n ö¤rencileriile sadece gözetici ve hizmetlilerin tafl›nmalar›nda kullan›lan araçt›r.

B. SÜRÜCÜ OLMANIN fiARTLARI

Karayollar› Trafik Kanunu’na göre sürücü olacaklarda baz› flartlar aranmaktad›r.

Bunlar:• Kullanacaklar› araçlar›n cinsine göre belirli bir yafl›n üzerinde olmalar›, • Sa¤l›k durumlar›n›n sürücülük yapmaya uygun olmas›,• Belirli bir e¤itim seviyesine sahip olmalar›

( K T K ’ ye göre 05/07/2011 tarihine kadar ilkokul mezunu olmalar› yeterli s a y › l a c a k t › r, 05/07/2011 tarihinden sonra ilkö¤retim mezunu olma flart› aranacakt›r. ) ,

• Sürücülük e¤itimi sonunda s›nav› kazanm›fl olmalar›d›r.

Bütün sürücü adaylar›n›n ilkokulu bitirmifl olmalar›, A1, A2, F, H s›n›f› sürücü belgesi almak için 17 yafl›n›; B ve G s›n›f› sürücü belgesi almak için 18 yafl›n›; C, D veE s›n›f› sürücü belgesi almak için ise 22 yafl›n› bitirmifl olmalar› gerekti¤ine iliflkin bilgiler Tablo 2’de özetlenmifltir.


25

Tablo 2: Araç cinslerine göre sürücü adaylar›nda aranan yafl ve ö¤renim flartlar›.

Sa¤l›k flart›yla ilgili olarak sürücü belgesi alacaklar›n resmî ve özel sa¤l›k kuruluflundan “Sürücü Olur” raporu almalar› gereklidir. Sürücü adaylar›; iflitme kayb›,görme derecesi ve alan›, denge problemi, uyku bozuklu¤u, kalp-damar hastal›¤›, diyabet, ruh hastal›klar› gibi yönlerden incelenerek, sürücülü¤e engel hali olmayanlarauygun rapor verilir. Bu konu 5. ve 7. Ünitelerde ayr›nt›l› olarak anlat›lacakt›r.

C. SÜRÜCÜNÜN E⁄‹T‹M‹

Milli E¤itim Bakanl›¤›nca ç›kar›lan Motorlu Tafl›t Sürücüleri Kursu Y ö n e t m e l i ¤ i ’ n d emotorlu tafl›t sürücüsü yetifltirilmesi, yetiflmifl olanlara s›nav sonucu sertifika verilmesi,trafik ile ilgili ö¤retim ve e¤itim yapt›r›lmas›na iliflkin esas ve usuller belirlenmifltir.

Sürücü adaylar›na, motor ve araç tekni¤i, trafik ve çevre bilgisi ve ilk yard›me¤itimi ile ilgili teorik bilgiler Milli E¤itim Bakanl›¤›na (MEB) ba¤l› sürücü kurslar›ndaverilir. Bu kurslarda adaylara ayr›ca trafik e¤itim alanlar›nda uygulamal› direksiyon

Sürücü Belgesi S›n›flar›

Kullan›lacak Araçlar›nCinsleri

Kullanabilece¤iDi¤er SürücüBelgesi S›n›f›

Yaflfiart›

Ö¤renimflartlar›

A1 Motorlu bisiklet Kendi s›n›f› 17 ‹lkokul*

A2 Motosiklet A1 17 ‹lkokul*

BOtomobil,

minibüs veyakamyonet

F 18 ‹lkokul*

C Kamyon B ve F 22 ‹lkokul*

D Çekici C, B ve F 22 ‹lkokul*

E Otobüs B,C ve F 22 ‹lkokul*

F Lastik tekerlekli traktör Kendi s›n›f› 17 ‹lkokul*

G ‹fl makinesi türündenmotorlu araçlar Kendi s›n›f› 18 ‹lkokul

H Özel imal edilmifl motosiklet veya otomobil türünden araçlar Kendi s›n›f› 17 ‹lkokul

K Sürücü adaylar›n›n, alaca¤› sürücü belgesi s›n›f›na uyan araçlar› sürmeyiö¤renmeleri için verilir

Uluslararas› S›n›f›na uyan araçlar›n sürülmesi için uluslararas› kurulufllarca verilir


26

e¤itimi de verilir. Kursu bitiren adaylar yine MEB taraf›ndan yap›lan s›nava girerler.S›nav sonucunda sürücü olmaya hak kazananlara sertifikalar› verilir.

D. SÜRÜCÜNÜN UYMASI GEREKEN TRAF‹K KURALLARI

Sürücü uymakla zorunlu oldu¤u bütün trafik kurallar›n› topluma ve kendisine karfl›sayg› ve hoflgörü çerçevesinde de¤erlendirmeli ve uygulamaya büyük özen göstermelidir.

Sürücülerin uymas› gereken trafik kurallar› özetle flöyledir:• Tafl›t yolundan yararlanma flekillerini, • H›z kurallar›n›,• Öndeki arac› takip kurallar›n›,• Öndeki arac› geçme ve geçen araca yol verme kurallar›, geçifl mesafelerini,• Dönüfl kurallar›n›,• Kavflaklarda geçifl hakk› kurallar›; geçifl kolayl›¤› sa¤lama kurallar›n›,• Ar›zal› araçlar›n iflaretlenmesi ve çekilmesi kurallar›n›,• Araçlar›n manevra kurallar›n›,• Otoyol kurallar›n› bilmek ve uygulamak zorundad›r.

Ayr›ca sürücüler trafik polisinin ikazlar›na, ›fl›kl› trafik iflaret cihazlar›n›n sinyallerine, trafik iflaret levhalar›na ve anlamlar›na göre yol çizgilerine uymak zorundad›r.

1- Tafl›t Yolundan Yararlanma fiekilleri

Tafl›t yolundan yararlanma flekline göre uyulmas› gereken kurallar da farkl›l›k g ö s t e r i r. Tafl›t yolundan araç sürücüsü, hayvan sürücüsü veya yaya olaraky a r a r l a n › l a b i l i r. Ayr›ca kara yolunun gerekti¤inde uçaklar›n inifl kalk›fllar› için düzenlenerek kullan›labilmesi de söz konusudur.

Araç sürücülerinin tafl›t yolundan yararlanma flekilleri• Sürücüler araçlar›n› yol durumunun elverdi¤i oranda gidifl yönüne göre yolun en

sa¤›ndan, yol çok fleritli ise trafik durumuna göre h›z›n›n gerektirdi¤i fleritten sürmek,

• fierit de¤ifltirmeden önce, girece¤i fleritteki araçlar›n güvenle geçifllerini beklemek,• Trafi¤i aksatacak veya tehlikeye sokacak flekilde flerit de¤ifltirmemek,• Gidifle ayr›lan yol bölümünün en son fleridini sürekli iflgal etmemek,• ‹ki yönlü dört veya daha fazla fleritli yollarda, motosiklet, otomobil, kamyonet,

minibüs ve otobüs d›fl›ndaki araçlar› sürenler, geçme ve dönme d›fl›nda en sa¤ fleridi izlemekle zorunludurlar.

☛ Milli E¤itim Bakanl›¤›n›n (MEB) denetimindeki sürücü kursla r›nda hangi konularda e¤itim verilmektedir?


27

Sürücülerin yapmas› yasak olan hareketler:• Sürücülerin geçme, dönme, duraklama, durma ve park etme gibi mecburi haller

d›fl›nda flerit de¤ifltirmeleri,• ‹ki fleridi birden kullanmalar›,• Kavflaklara yaklafl›rken; yerleflim yerlerinde 30 m, yerleflim yerleri d›fl›nda 150m

mesafe içinde ve kavflaklarda flerit de¤ifltirmeleri,• Araçlar›n›n cinsine ve h›z›na uygun olmayan fleritten gitmeleri,• ‹flaret vermeden flerit de¤ifltirmeleri,• Bölünmüfl yollarda karfl› yöndeki trafik için ayr›lan yol bölümüne girmeleri,• ‹ki yönlü ve üç fleritli yollarda en sol fleride girmeleri yasakt›r.

Hayvan sürücülerinin tafl›t yolundan yararlanmas›

Hayvan sürücüleri hayvan sürüsünü mümkünse tafl›t yolunun d›fl›nda sürmelidir.Tafl›t yolunun d›fl›nda uygun yer yok ise yolun en sa¤›ndan, en az genifllik iflgal ederekhayvanlar sürülmelidir. Ayr›ca tafl›t yolunu kullanan di¤er araçlar uygun mesafedenuyar›lmal›d›r.

Yayalar›n tafl›t yolundan yararlanmas›

Yayalar kendi sorumluluklar›na uygun olarak trafi¤i düzenleme ve denetlemeyeyetkili görevlilerin ikazlar›na, ›fl›kl› ve sesli trafik iflaretlerine uymakla zorunludurlar.Yayalar kara yolunda karfl›ya geçmek için okul ve yaya geçitlerini, alt ve üst geçitlerikullanmal›, karfl›ya geçerken geçidin sa¤ bölümünden yararlanmal›d›r.

2- H›z Kurallar›

Araçlar›n flehir içi, flehir d›fl› ve otoyollarda uymak zorunda olduklar› h›z kurallar›Karayollar› Trafik Kanunu ile belirlenmifltir. Yasal azami h›z s›n›rlar› Tablo 3’te verilmektedir. Yerleflim yerinin içinde, d›fl›nda ya da otoyolda bulunmalar›na göresürücüler bu azami h›z s›n›rlar›na uymakla zorunludur.


28

Tablo 3: Türkiye'de araçlar›n uymas› gereken yasal azami h›z s›n›rlar›.

Trafik kazalar›n›n en önemli nedeni afl›r› h›zd›r. Sürücülerin h›zlar›n›n yukar›dakih›z s›n›rlar›na uygunlu¤unu sa¤lamak için uymas› gereken kurallar flöyledir;

• Kavflak, dönemeç, tepe üstü, yaya ve hemzemin geçidi, tünel, dar köprü ve yap›m, onar›m alanlar›na girerken h›zlar›n› azaltmak,

• Kulland›klar› arac›n yük ve teknik özelli¤ine, görüfl, yol, hava ve trafik durumunun getirdi¤i flartlara h›zlar›n› uydurmak,

• Di¤er bir arac› izlerken yukar›daki durumlar› göz önünde tutarak güvenli bir mesafe b›rakmak,

• Kol ve grup halinde araç kullananlar önlerinde giden araçlar›, arac›n cinsi itibariyle yapabilecekleri azami h›zlar›n›n yar›s› kadar metreden az olmayacak mesafeden takip etmektir.

3- Öndeki Arac› Takip Kurallar›

Öndeki arac›n güvenle takip edildi¤i uzakl›¤a takip mesafesi denir. Bu mesafeyaklafl›k olarak arac›n iki saniyede ald›¤› yol kadard›r. 88-89 metodu ile hesaplanabilir.Öndeki araç belli bir noktadan geçerken içinde bulunulan araç sürücüsü 88-89 diyes a y a r. Bu sürenin sonunda öndeki arac›n bulundu¤u noktaya gelinmifl ise takip mesafesiuygundur.

Araç Cinsi Yerleflim Yeri‹çinde (Km/h)

Yerleflim Yeri D›fl›nda (Km/h)

Otoyolda(Km/h)

Otomobil 50 90 120

Otobüs 50 80 100

Minibüs, kamyon ve kamyonet 50 80 90

Arazi tafl›tlar› ve motosikletler 50 70 80

Tehlikeli madde tafl›yan araçlar 30 50 60

Motorlu ve motorsuz bisikletler 30 50 -

Lastik tekerlekli traktörler, ar›zal› birarac› çeken araçlar ve ifl makineleri 20 20 -

➠ Afl›r› h›z en önemli kaza nedenidir!

☛ Otomobil sürücülerinin yerleflim yeri içi, yerleflim yeri d›fl› ve otoyollardauymalar› gereken yasal azami h›z s›n›rlamalar› yeterli midir? Araflt›r›n›z.


29

Arkadan çarpma fleklindeki trafik kazalar›n›n en önemli sebebi takip mesafesikurallar›na uyulmamas›d›r.

Sürücüler önlerindeki araca en fazla kendi araçlar›n›n km/h cinsinden h›zlar›n›nyar›s› kadar metre yaklaflabilirler. Yani 60 km/h h›zla giden bir araç, öndeki araca enfazla 30 m yaklaflabilir.

Ancak ya¤›fl ve buzlanma gibi yolun kayganl›¤›n› art›ran nedenlerle durmamesafesinin uzayaca¤› düflünülerek takip mesafesinin art›r›lmas› gerekir.

4- Öndeki Ar ac› Geçme ve Geçen Araca Yol Verme Kurallar›, Geçifl Mesafele ri

Öndeki arac› geçme kurallar›na uyulmas› çok önemlidir. Belirli h›zlarda gitmekteolan iki arac›n karfl›l›kl› çarp›flmas›, kendi h›zlar›n›n toplam› kadar h›zla sabit bir yereçarpmalar›yla ayn› etkiyi yapacakt›r. Hatal› sollama da denilen öndeki arac› hatal› geçiflnedeniyle meydana gelen kazalarda yüksek oranda ölüm ve sakatlanma olmas›n›nnedeni budur.

Sürücülerin çok dikkat etmesi gereken öndeki tafl›t› geçme kurallar› maddelerhalinde afla¤›da özetlenmifltir.

Sürücülerin önlerinde giden bir arac› geçmeleri için;• Arkas›ndan gelen bir baflka sürücünün kendisini geçmeye bafllamam›fl olmas›,• Önünde giden sürücünün bir baflka arac› geçme niyetini belirten uyarma iflaretini

vermemifl bulunmas›,• ‹ki yönlü yollarda, geçece¤i arac›n h›z›yla geçme esnas›ndaki kendi h›z›n› da

dikkate alarak, geçmek için kullanaca¤› fleridin yeteri kadar ilerisinin görüfle aç›k olmas›,

• Geçiflin, geçilen araçlar için bir güçlük yaratmayacak flekilde yap›lmas› gerekir.

Geçme, geçilecek arac›n solundaki fleritten yap›l›r. Geçecek arac›n sürücüsü:• Geçilecek araç sürücüsünü ses cihaz› ile veya k›sa ve uzun hüzmeli farlar›n› ard

arda yakarak uyarmaya,• Sol dönüfl lambas› ile iflaret vermeye,• Geçilecek araca takip mesafesi kadar önceden sol fleride yerleflmeye,• Geçilen araç, geriyi görme aynas›ndan görülünceye kadar geçifl fleridinde ilerlemeye,• Sa¤a dönüfl lambas› ile iflaret vererek sa¤ fleride girmekle geçiflini tamamlamaya

mecburdur.

Araçlar›n sa¤›ndan veya banketten yararlanmak suretiyle geçmek yasakt›r.Ancak:

• Herhangi bir araç sola dönüfl iflareti vererek yavafllamakta veya trafik mecburiyetinedeniyle beklemekte ise, bunlar›n veya yolun ortas›ndan giden tramvaylar ile görevicab› yolun solunda bulunan geçifl üstünlü¤üne sahip araçlar›n sa¤›ndaki flerittengeçilebilir.


30

• Tramvay hatlar› müsait olmad›¤› takdirde, harekette olsun veya olmas›n bir tramvay›n sol yan›ndan geçilemez ve bu yanda devaml› araç sürülemez.

Gidifle ayr›lm›fl yol bölümlerinde, flerit de¤ifltirmemek flart› ile bir flerittekitafl›tlar›n di¤er fleritteki tafl›tlardan h›zl› gitmesi geçme say›lmaz.

Sürücülerin önlerindeki bir arac› geçme yasa¤› olan yerler:• Geçmenin herhangi bir trafik iflareti ile yasakland›¤› yerler,• Görüfl yetersizli¤i olan tepe üstü ve dönemeçler,• Yaya ve okul geçitlerine yaklafl›rken,• Kavflaklarda, demiryolu geçitlerinde ve buralara yaklafl›rken,• Gidifl ve gelifl için birer fleridi bulunan iki yönlü trafi¤in kullan›ld›¤› köprü ve

tünellerdir.

Geçilen araç sürücüsünün geçifli güven içinde tamamlamas› için uymas› gerekenkurallar vard›r.

Geçilen araç sürücülerinin uymas› gereken kurallar:• Duyulur veya görülür bir geçifl iflareti al›nca trafi¤in iki yönlü kullan›ld›¤›

kara yollar›nda tafl›t yolunun sa¤ kenar›na yak›n gitmek, • Dörtten fazla fleritli veya bölünmüfl kara yollar›nda bulundu¤u fleridi izlemek ve

h›z›n› artt›rmamak,• Dar tafl›t yollar› ile trafi¤in yo¤un oldu¤u kara yollar›nda yavafl gitme nedeni ile

kendilerini geçmek için izleyen araçlar›n kolayca ve güvenli geçmelerini sa¤lamak için araçlar›n› elverdi¤i oranda sa¤ kenara almak, yavafllamak, gerekiyorsa durmak,

• Geçifl üstünlü¤ü bulunan bir arac›n duyulur veya görülür iflaretini al›nca, bu araçlar›n kolayca ilerlemelerini sa¤lamak için tafl›t yolu üzerinde yer açmak, gerekiyorsa durmakt›r.

Kurallara uygun bir flekilde öndeki arac›n geçilmeye bafllanmas› ile tekrar kendifleridine tam olarak girinceye kadar al›nan yola geçifl mesafesi, geçen süreye de geçiflsüresi denilmektedir.

5- Dönüfl Kurallar›

Aksine bir iflaret yoksa dönüfl yaparak do¤rultu de¤ifltirecek olan araç sürücülerininafla¤›daki mecburiyetleri vard›r:

Sa¤a dönüfl yapan sürücüler;• Dönüfl iflareti vermeye,• Sa¤ fleride veya iflaretlerle dönüfl izni verilen fleride girmeye,• H›z›n› azaltmaya,

☛ Sürücülerin öndeki arac› geçmek için uymas› gereken kurallar nelerdir? Anlat›n›z.


31

• Dar bir kavisle dönmeye,• Dönüfl s›ras›nda varsa kurallara uygun olarak karfl›ya geçen yayalara ve bisiklet

yolundaki bisikletlilere geçifl hakk› vermeye,• Dönülen kara yolunun gidifl fleridine veya gidifle ayr›lm›fl en sa¤ fleridine girmeye

mecburdurlar.

Sola dönüfl yapan sürücüler; • Dönüfl iflareti vermeye,• Çok fleritli yollarda gidifle ayr›lan fleritlerden en soldaki fleride, iki fleritli ve iki

yönlü kara yollar›nda sa¤ fleridin soluna yanaflmaya,• H›z›n› azaltmaya,• Kavfla¤a geldi¤inde varsa kurallara uygun olarak karfl›ya geçen yayalara geçifl

hakk›n› vermeye,• Dönüfle bafllamadan sa¤dan gelen tafl›tlara ilk geçifl hakk›n› vermeye,• Dönece¤i yolun gidifle ayr›lan k›sm›na girmek üzere, arkadan gelen ve sola

dönecek di¤er araçlar› engellememek için dönüflü genifl kavisle yapmaya,• Dönüfl s›ras›nda karfl› yönden gelen ve emniyetle duramayacak kadar yaklaflm›fl

olan araçlar›n geçmesini beklemeye,• Dönece¤i yolun çok fleritli olmas› halinde en sa¤ flerit d›fl›ndaki uygun bir fleritten

kavfla¤› terk etmeye,• Döndü¤ü yola girdikten sonra en k›sa sürede trafi¤i tehlikeye düflürmeden sa¤

fleride veya h›z›n›n gerektirdi¤i fleride girmeye mecburdurlar.

Dönel kavflaklardaki dönüfllerde;Dönel kavflaklarda da sa¤a ve sola dönüfl kurallar›na aynen uyulmas› gerekir.

Bununla birlikte,• Sola veya geriye dönecek ise orta adaya bitiflik fleritten kavfla¤a girmeye,• Dönel kavflakta geriye dönecek ise orta adaya bitiflik fleritte dönüfle geçmeye,• Orta ada etraf›nda dönerken fleridini muhafaza etmeye mecburdurlar (fiekil 17).

fiekil 17: Dönel kavflak


32

Dönüfl s›ras›nda araç sürücüleri; yaya ve bisikletler için yeflil ›fl›k yanmakta iken;yaya geçidinden ve bisiklet yolundan geçen yoksa veya yayalar uzakta iseler, yayalar›nve bisikletlerin geçifl haklar›n› engellememek flart›yla dönüfllerine devam edebilirler.

6- Kavflaklarda Geçifl Hakk› Kurallar›, Geçifl Kolayl›¤› Sa¤lama Kurallar›

Kavflaklarda trafik güvenli¤inin sa¤lanmas› için afla¤›daki kurallara uyulmal›d›r:• Kavfla¤a yaklaflan sürücüler, kavflaktaki flartlara uyacak flekilde yavafllamak,

dikkatli olmak, geçifl hakk› olan araçlar›n önce geçmesine imkan vermek zorundad›rlar.• Trafik zab›tas›, trafik iflaret levhas› veya ›fl›kl› iflaret cihazlar› bulunmayan

kavflaklarda (fiekil 18);

• Bütün sürücüler geçifl üstünlü¤üne sahip olan araçlara,• Bütün sürücüler do¤ru geçmekte olan tramvaylara,• Do¤ru geçen tramvay hatt› bulunan kara yoluna ç›kan sürücüler bu yoldan gelen,

geçen araçlara,• Bölünmüfl yola ç›kan sürücüler bu yoldan geçen araçlara,• Tali yoldan ana yola ç›kan sürücüler, ana yoldan gelen araçlara,• Dönel kavfla¤a gelen sürücüler, dönel kavflak içindeki araçlara,• Bir iz veya mülkten ç›kan sürücüler, kara yolundan gelen araçlara,• Dönüfl yapan sürücüler, do¤ru geçmekte olan araçlara geçifl hakk›n› vermek

zorundad›rlar.• Kavflak kollar›n›n trafik yo¤unlu¤u bak›m›ndan farkl› olduklar› iflaretlerle

belirlenmemifl ise; • Motorsuz araç sürücüleri, motorlu araçlara,• Lastik tekerlekli traktör ile ifl makinesi sürücüleri, di¤er motorlu araçlara,• Motorlu araçlardan soldaki, sa¤dan gelen araca,• Dönüfl yapan sürücüler, kurallara uygun olarak geçifl yapan yayalara, varsa

bisiklet yolundaki bisikletlilere ilk geçifl hakk›n› vermek zorundad›r.

Kavfla¤a gelen sürücüler kavflak girifl ve ç›k›fllar›ndan kurallara uygun olarakkarfl›ya geçen veya geçmek üzere olan yayalara ilk geçifl hakk›n› vermek zorundad›rlar.

fiekil 18: Kontrolsüz kavflak.

❂

❂

❂


33

Ifl›kl› trafik iflaretleri izin verse bile trafik ak›m›, kendisini kavflak içinde durmayazorlayacak veya di¤er do¤rultudaki trafi¤in geçifline engel olacak ise, sürücülerinkavfla¤a girmeleri yasakt›r.

Görevli kifli veya ›fl›kl› trafik iflareti ile yönetilen kavflaklarda, sürücüler kavfla¤› enk›sa zamanda geçmek zorundad›rlar. Gereksiz olarak yavafllamalar›, durmalar›, araçtaninmeleri, yolcu indirmeleri ve bindirmeleri yasakt›r.

Aksine bir trafik iflareti olmad›kça, bütün kavflaklarda araçlar, ray üzerinde hareketeden tafl›tlara geçifl hakk›n› vermek zorundad›rlar.

7- Durma, Duraklama ve Park Etme Kurallar›

Durma: Seyir halindeki tafl›tlar›n; k›rm›z› ›fl›k yanmas›, yetkililerin dur iflareti vermesi, yolun trafi¤e kapanmas› gibi faktörlerle durdurulmas›d›r. Durma iste¤e ba¤l›de¤il bir zorunluluktur.

Duraklama: Seyir halindeki tafl›tlar›n trafik zorunluluklar› d›fl›nda yolcu bindirmekve indirmek, eflya yüklemek ve boflaltmak veya beklemek amac›yla k›sa süreli (5 dakika kadar) durdurulmas›d›r.

Duraklaman›n yasak oldu¤u yerler:

• Duraklaman›n yasakland›¤›n›n bir trafik iflaret levhas› ile belirtildi¤i yerlerde,• Sol fleritte,• Yaya ve okul geçitlerinde,• Kavflak, tüneller, rampalar, köprüler ve ba¤lant› yollar›nda ve buralara yerleflim

yerleri içinde 5 metre yerleflim yerleri d›fl›nda ise 100 metre mesafede,• Görüflün yeterli olmad›¤› tepe üstlerine yak›n yerlerde, dönemeçlerde,• Otobüs, taksi, tramvay ve dolmufl duraklar›nda, duraklamak yasakt›r.

Park etme: Tafl›tlar›n durma ve duraklama halleri d›fl›nda durdurulmas›d›r. Befl dakikay› aflan duraklamalarda araç park etmifl say›l›r.

Park etmenin yasak oldu¤u yerler:

• Duraklaman›n yasak oldu¤u yerlerde,• Park etmenin trafik iflaret levhas› ile yasakland›¤› yerlerde,• Geçifl yollar› üzerinde ve önünde,• Yang›n musluklar›na her iki yönde befl metre mesafede,• Kamu hizmeti yapan yolcu tafl›tlar›n› belirten levhan›n her iki yönünde on befl metre

mesafede,• Üç veya daha fazla fleritli yollarda, aksine bir iflaret olmad›kça gidifl yönüne

ayr›lm›fl en sa¤ flerit d›fl›ndaki fleritlerde,


34

• Geçifl üstünlü¤ü olan araçlar›n girifl ve ç›k›fl›n›n yap›ld›¤› yerleri belirten levhalara on befl metre mesafe içinde,

• Zorunlu haller d›fl›nda yerleflim yerleri d›fl›ndaki kara yollar› üzerinde park etmek yasakt›r.

8- Ar›zal› Araçlar›n ‹flaretlenmesi ve Çekilmesi Kurallar›

Trafik kazas›, teknik ar›za, yük kaymas› gibi nedenlerle yola devam edemeyecekdurumda olan tafl›tlar di¤er tafl›t sürücüleri taraf›ndan kolayca görülecek flekildeiflaretlenmelidir.

Arac›n 150m mesafeden di¤er araç sürücüleri taraf›ndan görülmesini sa¤layacakflekilde iflaretlenmesi yap›lmal›, hava ve görüfl flartlar›na göre yans›t›c› veya k›rm›z› ›fl›kkullan›lmal›d›r. Araç çal›fl›r durumda ise dörtlü ikaz lambalar› yak›lmal›d›r.

Dönemeç veya tepe üstü gibi yerlerde ›fl›k cihazlar› veya yans›t›c›lar araçtan en az30 m mesafede ve 150 m’den kolayca görülebilecek flekilde yerlefltirilmelidir. Bozulanaraç tehlikeli madde tafl›yorsa her durumda k›rm›z› ›fl›k cihaz› kullan›lmal› ve devaml›flekilde gözetim alt›nda bulundurulmal›d›r.

Çekilerek götürülmesi gereken araçlar, kurtar›c› olarak adland›r›lan “Özel Amaçl›Tafl›t”larla çekilir.

Ancak, bir ar›zadan dolay› sürülemeyen veya ›fl›k ve fren donan›mlar› bozulanaraçlar, di¤er bir araç ile en yak›n bak›m ve onar›m yerine kadar, afla¤›daki flartlarauyulmak kayd›yla çekilebilirler.

• Çekilen arac›n; a¤›rl›¤›n›n, çeken arac›n tafl›ma s›n›r›ndan fazla olmamas›, sürücüsünün yönetiminde bulunmas›, ›fl›k donan›m› bozuksa arkas›na gündüz k›rm›z› yans›t›c› veya 20cmx20cm ebad›nda k›rm›z› bez, gece ise k›rm›z› ›fl›k veya k›rm›z› yans›t›c› konulmas›,

• Her iki arac›n bofl olmas› ve gerekli ise sürücüsünden baflka birer hizmetli d›fl›nda yolcu bulunmamas› gerekir.

• Her iki araç için; • Ba¤lant› yerinden ç›kmayacak, kopmayacak flekilde çelik çubuk, çelik halat veya

zincirle birbirine ba¤lanm›fl olmas›,• Birbirine ba¤lanan iki araç aras›ndaki aç›kl›¤›n 5 metreyi geçmemesi,• Aç›kl›k iki buçuk metreden fazla ise, ba¤lant›n›n orta k›sm›na gündüz k›rm›z›

yans›t›c› veya 20cmx20cm ebad›nda k›rm›z› bez, gece k›rm›z› ›fl›k veya k›rm›z› yans›t›c› konulmas›,

• Çekilen arac›n freni bozuk ise, çeken araç ile aras›ndaki aç›kl›¤›n 1 metreden fazla olmamas›, ba¤lant›n›n iki arac›n birbirine yaklaflmalar›n› önleyecek flekilde (çeki demiri) olmas›, bu halde 15km/h, di¤er hallerde 20km/h‘tan fazla h›zla sürülmemesi,


35

• Kendi kendine hareket gücü olmayan römork ve benzeri ar›zal› araçlar ile çekici taraf›ndan çekilemeyecek durumda olan ar›zal› yar› römorklar›n yaln›z kurtar›c› araçlar ile çekilmesi mecburidir.

9- Araçlar›n Manevra Kurallar›

Park etmifl araçlar aras›ndan ç›kan, tafl›t yolunun sa¤›na veya soluna yanaflan, fleritde¤ifltiren, sa¤a, sola, geriye dönen, araç sürücülerinin manevralar› s›ras›nda afla¤›dakiesas ve usullere uymalar› mecburidir.

‹flaret verme usul ve esaslar›;

• Sürücülerin dönüfllerde, flerit de¤ifltirmelerde niyetlerini önceden, uygun bir zamanda ve mesafede dönüfl ›fl›klar›n› yakarak, bisiklet sürücülerinin ise kol iflareti ile aç›k ve yeterli bir flekilde belirterek iflaret vermeleri, iflaretlerini manevra süresince devam ettirmeleri ve manevra biter bitmez sona erdirmeleri mecburidir.

• ‹flaret verildi¤i anda aniden flerit de¤ifltirmek yasakt›r.• ‹flaret verilmeden önce (iç ve d›fl aynalardan ve gerekli hallerde sürücünün bafl›n›

çevirip bakmas› suretiyle ön, arka ve yanlarda) trafik durumu kontrol edilir.

Araç sürücülerinin geri gitme, geri dönüfl, duraklanan veya park edilen yerlerden ç›k›fl manevralar›;

Geri gitme ve geri dönüfllerde;

• Ba¤lant› yollar›nda geri gitmeleri, daha genifl yollarda geriye giderken manevra d›fl›nda flerit de¤ifltirmeleri,

• Trafi¤i yo¤un olan yollarda geriye dönmeleri yasakt›r.

Geri dönüfller di¤er araçlar›n geliflleri engellenmeden ve yolu kullananlar içintehlike yaratmayacak flekilde, uygun durumdaki yollarda en az manevra ile dönülerekyap›l›r.

Ancak, kamyon, otobüs, çekici, römork veya yar› römorklu bir arac›n gerimanevras›, sürücüsünün görüflüne aç›k alanda emniyetle sa¤lanam›yor ise bir gözcübulundurmalar› mecburidir.

Duraklanan ve park edilen yerden ç›k›l›rken;

• Araçlar›n› ve araçlar›n etraf›n› kontrol etmeleri,• Sak›ncal› bir durum olmad›¤›n› gördükten sonra araçlar›n› çal›flt›rmalar›,• Ifl›kla veya kolla, gerekli hallerde her ikisi ile ayn› zamanda ç›k›fl iflareti vermeleri,• Görüfl alanlar› d›fl›nda kalan yerler varsa veya araçlar› kamyon, çekici, otobüs veya

römork tak›l› bir araç ise, tehlikesizce hareket edebilmeleri ve uyar›lmalar› için bir gözcü bulundurmalar›,


36

• Yoldan geçen araçlara geçifl kolayl›¤› sa¤lay›p, güvenli durumun olufltu¤una emin olduktan sonra manevraya bafllamalar› ve manevra bitinceye kadar gerekli önlemleridevam ettirmeleri mecburidir.

Kamu hizmeti yolcu tafl›tlar›n›n hareketlerinin kolaylaflt›r›lmas›;

Kamu hizmeti yolcu tafl›tlar›n›n duraklara girifl ve ç›k›fllar›n› kolaylaflt›rmakamac›yla, gerekli hallerde ilerleyen ve bulunduklar› yerden ç›kacak veya flerit de¤ifltirecekolan araç sürücüleri, manevralar›n› geciktirmek zorundad›rlar.

Bu zorunluluk, kamu hizmeti yolcu tafl›t› sürücülerinin iflaret vermifl olmalar›flart›yla, duraklara yanaflmalar›n›n veya duraklardan ç›k›fllar›n›n tamamlanabilece¤isüreler için uygulan›r.

10- Otoyol Kurallar›

Otoyol, sadece izin verilen motorlu araçlar›n yararland›¤›, trafi¤in özel kontroletabi oldu¤u yollard›r.

- Yaya, ifl makinesi, bisiklet, motorlu bisiklet ve at arabalar› giremez.- Azami h›z s›n›r› 120km/h’t›r.- Belirlenen asgari h›z s›n›rlar›n›n alt›nda gidilmesi, durmak, duraklamak ve geriye

gitmek yasakt›r.- Zorunluluk halinde araç otoyollar›n en sa¤›nda bulunan emniyet fleridine çekilmelidir.- Otoyollarda tafl›tlar›n daha h›zl› seyretti¤i unutulmamal›d›r.

11- Di¤er Trafik Kurallar›

Trafik ak›fl›n› engellememek ve kolaylaflt›rmak trafik ortam›n› paylaflanlar içinortak zorunluluktur. Sürücü, yaya ve yolcular trafik güvenli¤ini art›rmak için gereklitedbirleri almal›, trafik kurallar›na uymal›d›r.

Otomobillerde sürücü ve yolcular; minibüslerde sürücü ve ön koltukta bulunanyolcu emniyet kemeri takmak zorundad›r.

Ön koltuklarda 10 yafl›ndan küçük çocuklar›n tafl›nmas› yasakt›r.

Motorlu bisiklet ve motosikletlerde sürücülerin koruma bafll›¤› ve koruma gözlü¤ü,yolcular›n ise koruma bafll›¤› takmas› zorunludur.

Sürücüler demiryolu geçitlerine yaklafl›rken yavafllamal›, gerekiyorsa durmal›d›r.

Trafik iflaretleri ve trafik iflaret levhalar›n›n manas›na uygun hareket edilmelidir.Trafik ortam›nda geçifl üstünlü¤ü olan araçlar›n duyulur ve görülür iflaretlerini alan tümsürücüler bu araçlara yol vermek zorundad›r. Geçifl üstünlü¤üne sahip araçlar bu haklar›n›ancak görev halindeyken kullanabilirler.


37

Sürücüler di¤er sürücü ve yayalar›n görüflüne engel olacak, rahats›zl›k vereceknitelikte ›fl›k kaynaklar›n› kullanmamal›d›r.

Sürücülerin kara yollar›nda kamunun rahat ve huzurunu bozacak veya kiflilerezarar verecek flekilde araç kullanmalar› yasakt›r. Di¤er sürücü ve yayalar› korkutmak,flafl›rtmak kaza sebebi olabilir.

Alkollü iken trafi¤e ç›kmak yasakt›r.

☛ ‹nsanlar trafik ortam›nda nas›l yer al›rlar?

☛ ‹nsanlar›n kara yolu üzerinde yürümeleri, tafl›tlar› sürmeleri ve tafl›tla rda yolculuketmeleri esnas›ndaki sorumluluklar› nelerdir?


38

DE⁄ERLEND‹RME ÇALIfiMALARI

Afla¤›daki boflluklar› uygun ifadelerle tamamlay›n›z.

1- Kara yolu üzerinde hareket halinde olan bir veya daha çok arac›n kar›flt›¤› ölüm, yaralanma ve maddi zararla sonuçlanm›fl olan olaylara ………………. …………...… denir.

2 - Yayalar›n, hayvanlar›n ve ……………….. kara yollar› üzerindeki hal ve hareketlerinetrafik denir.

3- Yayan›n kara yolunda karfl›ya geçifl ………………………… yayan›n h›z› ve tafl›t yolunun geniflli¤i etkiler.

4- Otomobillerin yerleflim yeri …………………. azami h›z s›n›r› 50 km/h’t›r.

5- …………… ……….………… yararlananlar öncelikle trafi¤i düzenleyen trafik polisine ve üniformal› yetkililerin ikaz ve uyar›lar›na uymak zorundad›r.

.


39

TEST I

1- Yayalar›n kara yolunda karfl›ya geçifl süresini etkileyen faktörler nelerdir?

a) Tafl›tlar›n yo¤unlu¤ub) Yayan›n yürüme h›z› ve yolun geniflli¤ic) Hava koflullar›d) Tafl›tlar›n h›z›

2- Trafik kazalar›n› önlemek için al›nacak tedbirlerin en etkilisi afla¤›dakilerden hangisidir?

a) Yol kalitesini yükseltmekb) Tafl›tlar›n güvenlik donan›mlar›n› art›rmakc) Sürücü, yaya ve yolculara trafik ve yol güvenli¤i e¤itimi vermek.d) Trafik ak›fl›n› denetlemek

3- Yürürlükte olan yasa, tüzük ve yönetmeliklerin tamam›na ne denir?

a) Parlamentob) Mevzuatc) Anayasad) ‹nsan haklar›

4- Tepe üstü ve virajl› (dönemeçli) yollarda ar›zalanan veya kaza yapan araçlar›n iflaretlenme flartlar› hangi fl›kta tam olarak verilmifltir?

a) Tafl›t›n her iki yönünde yap›lmal›.b) Tafl›ttan 30 m mesafede yap›lmal›.c) 150 metreden görünecek flekilde yap›lmal›.d) Her iki yönde araçtan en az 30 m mesafede ve 150 metreden rahatça görülecek

flekilde yap›lmal›d›r.

5- Yayalar›n, hayvan sürücülerinin, ifl makinelerinin, bisiklet, motorlu bisiklet ve motosikletlerin giremeyece¤i yol hangisidir?

a) Otoyollarb) fiehirleraras› yollarc) fiehir içi yollard) Kara yollar›


40

6- Kara yollar›nda trafik güvenli¤ini ilgilendiren tüm konularda al›nacak önlemleri belirlemek amac›yla ç›kar›lan kanun hangisidir?

a) Trafik Mevzuat›b) Trafik Kanunuc) Trafik Güvenli¤i Kanunud) Kara yollar› Trafik Kanunu

7- Trafik kazas›na sebep olan kusurlar hangi fl›kta do¤ru s›ra ile verilmifltir?

a) Sürücü, yaya, yolcu ve yol kusurlar›b) Yolcu ve yol kusurlar›c) Tafl›t ve yol kusurlar›d) Araç, sürücü, yaya, yolcu ve yol kusurlar›

8- Kimler trafik kurallar›na uymak zorundad›r?

a) Sürücülerb) Yayalarc) Yolculard) Hepsi

9- 70 km/h h›zla Karayolunda giden bir araç öndeki araca en fazla ne kadar yaklaflabilir?

a) 50 mb) 40 mc) 35 md) 20 m

10- Yola devam edemeyecek durumda olan tafl›tlar sürücüleri taraf›ndan hangi flekilde iflaretlenmelidir?

a) 150 m mesafeden arac›n görülmesi sa¤lan›r.b) Yans›t›c› ve k›rm›z› ›fl›k kullan›l›r.c) Dörtlü ikaz lambalar› yak›l›r.d) Hepsi do¤ru.

TEMELTRAF‹K B‹LG‹LER‹ 2-Trafikle ‹lgili Mevzuat; ülkemizde kara...

Documents

Transcript of TEMELTRAF‹K B‹LG‹LER‹ 2-Trafikle ‹lgili Mevzuat; ülkemizde kara...