Temat: O czasowniku raz jeszcze . oprac. Karolina Sroka
description
Transcript of Temat: O czasowniku raz jeszcze . oprac. Karolina Sroka
Temat: O czasowniku raz jeszcze. oprac. Karolina Sroka
Części mowy
odmienne
nieodmienne
zaimek(oprócz
przysłownego)
liczebnik przymiotnik
rzeczownik
czasownik
odmienne
zaimekprzysłowny
liczebnik spójnik
przyimek
przysłówek
nie-odmienne
Co pamiętam o czasowniku?
Czasownik odpowiada na pytanie:
co robi?
bawi się
co się z nim dzieje?
kwitnie
w jakim jest stanie?
topi się
Czasownik odmienia się przez:osoby i liczby
liczba pojedyncza
ja robięty robiszon, ona, ono robi
liczba mnogamy robimywy robicie oni, one robią
rodzaje
liczba pojedyncza
rodzaj męski (ten)
rodzaj żeński (ta)
rodzaj nijaki (to)
rodzaje
liczba mnoga
rodzaj męskoosobowy
rodzaj niemęskoosobowy
Czasownik występuje w formie:
• osobowej – gdy wiemy,
kto wykonuje czynność,
np.
Kasia gotuje obiad.
•nieosobowej – nie wskazuje wykonawcy czynności, np.
Formy zakończone na –no lub –toUgotowano obiad.Uszyto firanki.
Formy zakończone na –ć lub –cTrzeba upiec tort.Wygrać konkurs to zaleta.
Czasownik występuje w czasach:
czasczas
przeszłyrobiłem
teraźniejszyrobię
przyszły
prostyzrobię
złożonybędę robił
Tryby czasownika:
a) tryb oznajmujący – informujemy, ma formę trzech czasów, np. idę, pójdę, szedłem;
b) tryb rozkazujący – przekazujemy polecenie, rozkaz, prośbę, nie rozróżniamy czasów, np. wracaj, oddajcie;
c) tryb przypuszczający – mówimy o czynnościach, które rzeczywiście się nie dzieją, lecz przypuszczamy, że mogłyby zajść, np. poszedłbym;budowa podobna do czasu przeszłego,ale nie jest to czas przeszły;
Dlaczego zakończenia –bym,
-byś itp. są ruchome?
Mogą być umieszczane przedlub po czasowniku (różnią sięwtedy pisownią), np.
Chętnie pojechałbym z wami.Chętnie bym pojechał z wami.
Czym różni się forma dokonana czasownika od niedokonanej?
Forma dokonana od niedokonanejróżni się budową – dokonane
majądodane z przodu cząstki, np.
jechał – po-jechałwiózł – za-wiózłgrał – prze-grał
Ćwiczenie 1. Znajdź czasowniki w trybie Ćwiczenie 1. Znajdź czasowniki w trybie przypuszczającym!przypuszczającym!
Gdybym miał jedenaście kapeluszy,pierwszy schowałbym w szafie, żeby się nie kurzył.Drugi nadałbym przez pocztę w postaci paczki.Trzeci byłby na drobnostki i drobiażdżki.Czwartego używałbym wyłącznie do sztuk magicznych et cetera.Piąty zamiast klosza, do przykrywania sera.Szósty kapelusz – dla Jadwisi.Siódmy bym powiesił. Niech wisi.Ósmy przerobiłbym na nastrojowy abażurek.W dziewiątym hodowałbym jeża lub coś z zoologii w ogóle.Co do dziesiątego, to jeszcze nie mam pomysłu.A jedenasty kapelusz porwałby mi wiatr nad Wisłą.Bo powiedziała o mnie jedna poetka z Krakowa:„ To głowa nie do kapeluszy! To taka posągowa głowa”.
Ćwiczenie 2. Ile jest czasowników Ćwiczenie 2. Ile jest czasowników w poniższym tekście?w poniższym tekście?
Wiktor tańczył najzręczniej. Gdzie, kiedy on się tego nauczył? Kuzyni Bartka obracali swoje partnerki z ogromnie poważnymi minami. Roman nie posiadał tej sztuki w zbyt dużym stopniu. Co chwila nadeptywał partnerce na nogi lub wpadał na inne pary,a jednak Stefan nawet jemu zazdrościł.
Ćwiczenie 3. Uzupełnij pary Ćwiczenie 3. Uzupełnij pary czasowników dokonanych i czasowników dokonanych i niedokonanych.niedokonanych.
brudzić - ............................................. - zachorowaćradzić - .......................................... - zażartować
oprac. Karolina Sroka