Temat: Budowa i funkcje korzenia.

Korzeń – to część podziemna organizmu

roślinnego (organ wegetatywny)

przystosowana do wypełniania

określonych funkcji:

Umocowania rośliny w podłożu.

Pobierania z gleby wody wraz

z rozpuszczonymi solami mineralnymi.

1. Budowa zewnętrzna

korzenia.

Strefa podziałów komórkowych

• Stożek wzrostu – zbudowany z tkanki twórczej pierwotnej; komórki stożka intensywnie się dzielą dając początek wszystkim pozostałym komórkom korzenia.

• Czapeczka – okrywa stożek wzrostu, chroniąc go przed mechanicznymi uszkodzeniami w czasie przedzierania się rosnącego korzenia między cząstkami gleby. Zbudowana jest z komórek miękiszowych.

Strefa wydłużania

Zbudowana z komórek, które intensywnie rosną, zwiększając swoje rozmiary. W strefie tej następuje najsilniejszy wzrost korzeni na długość.

Strefa włośnikowa – różnicowania

Tworzą ją komórki przekształcające

się w różne typy tkanek, zdolne do

pełnienia określonych funkcji.

W strefie tej występują włośniki

odpowiedzialne za pobieranie

wody z solami mineralnymi,

zwiększające powierzchnię

wchłaniania.

Strefa korzeni bocznych

W strefie tej wyrastają korzenie

boczne, dzięki którym roślina

utrzymywana jest w podłożu.

Może w niej następować przyrastanie

korzenia na grubość.

Woda wraz z solami mineralnymi

przewodzona jest ze strefy

włośnikowej w kierunku łodygi.

2. Budowa wewnętrzna

korzenia (pierwotna).

Skórka – należy do tkanek

okrywających i ma funkcję

ochronną. Jej wytworem są

włośniki.

Kora pierwotna – zbudowana z tkanki

miękiszowej. Najbardziej

wewnętrzną warstwę kory

pierwotnej stanowi śródskórnia,

która reguluje przepływ wody w

poprzek korzenia – od włośników

do tkanek przewodzących.

Walec osiowy – centralna część

korzenia, w której znajduje się

tkanka przewodząca oraz tkanka

miękiszowa. Układ wiązek

przewodzących jest

naprzemianległy.

Wtórna budowa korzenia.

U roślin wieloletnich (niektórych

roślin nagonasiennych i roślin

okrytonasiennych), korzeń

przyrasta na grubość.

Dzieje się tak, dzięki wytworzeniu

przez miękisz walca osiowego,

miazgi międzywiązkowej

(kambium). Elementy miazgi

łączą się ze sobą w pierścień,

odkładający do wnętrza drewno

wtórne, a na zewnątrz łyko

wtórne.

Miazga korkotwórcza, powstająca

także z komórek miękiszowych,

powoduje wytworzenie – na

zewnątrz - korka, a do wnętrza –

pasm komórek miękiszowych.

3. Pobieranie wody przez korzenie.

Korzeń pobiera wodę, za pomocą włośników, dzięki procesowi osmozy.

Osmoza polega na przenikaniu wody przez błony półprzepuszczalne ze środowiska o mniejszym stężeniu do środowiska o większym stężeniu.

Stężenie składników w glebie jest zazwyczaj niższe niż w komórkach korzenia, więc woda przenika z gleby do włośników.

Z włośników przenika do komórek znajdujących się obok np. miękiszowych, a następnie do naczyń będących komórkami drewna, które przewodzą wodę z solami mineralnymi do wszystkich komórek rośliny.

4. Systemy korzeniowe.

• System palowy – to

pojedynczy korzeń główny,

od którego odchodzą

mniejsze boczne

odgałęzienia.

• System wiązkowy – to

wiązka jednakowych

cienkich korzeni niekiedy

nazywanych

przybyszowymi.

5. Modyfikacje korzeni.

U niektórych roślin korzenie ulegają modyfikacjom budowy,

co umożliwia im pełnienie dodatkowych funkcji.

• Korzenie spichrzowe – magazynują substancje

odżywcze, które później wykorzystują do tworzenia

nowych pędów np. korzeń marchwi, pietruszki, buraka,

selera.

• Korzenie oddechowe

Pojawiają się u roślin rosnących na terenach podmokłych.

Zapewniają dostęp powietrza do systemów

korzeniowych zalanych wodą (cypryśnik błotny).

• Korzenie podporowe

Zazwyczaj wyrastają z łodygi nad ziemię i podpierają

roślinę ze wszystkich stron (puchowiec pięciopręcikowy).

• Ssawki

Rośliny, które zmodyfikowały swoje korzenie do funkcji

ssącej to półpasożyty. Przeprowadzają one proces

fotosyntezy, jednak czerpią od innych roślin wodę i sole

mineralne np. jemioła.

Łuskiewnik różowy jest pasożytem leszczyny i grabu,

jednak nie czyni im nadmiernej krzywdy.

• Korzenie powietrzne

Korzenie powietrzne wytwarzają rośliny, które rosną w

koronach drzew. Za pomocą tak zmodyfikowanych

korzeni pobierają wodę lub parę wodną z powietrza. Są

to tzw. epifity np. storczyk.

Innym przykładem jest drzewo mangrowe czy monstera.

• Korzenie czepne

Są modyfikacją korzeni służącą do przymocowywania się

do pni drzew, murów lub ścian.

Zadanie domowe:

Napisz, na czym polega symbioza bakterii

brodawkowych z korzeniami roślin

motylkowych.