Tema D.- O escenario físico das actividades humanas.

As formas de relevo

montaña elevación natural do terreo; as montañas poden aparecer illadas ou agrupadas formando serras

cordilleira Conxunto de serras encadeadas entre si, que presentan unha aliñación determinada

macizo Cordilleira moi antiga, orixinada pola oroxenia herciniana (era primaria), que está moi erosionada, polo

que presenta formas arredondeadas e pouca altitude

meseta ou altiplano elevación do terreo que se caracteriza por unha superficie máis ou menos plana situada a determinada

altitude respecto do nivel do mar

chaira superficie plana ou moi pouco ondulada, de considerables dimensións e escasa altura

depresión zona máis ou menos extensa cunha altitude inferior ás formacións do relevo que a rodean

val depresión do relevo que adoita ter forma alongada. Pode ser un val fluvial (creado pola erosión dun río,

ten forma de “V”) ou un val glaciar (creado pola ersión dun glaciar, ten forma de “U”)

cabo parte do relevo da costa que penetra no mar

golfo entrada do mar na terra, de forma ampla e arredondada

illa porción de terra rodeada de auga. Un conxunto de illas máis ou menos próximas e relacionadas entre si

forma un arquipélago

península anaco de terra que se atopa rodeada de auga por todas partes menos por unha (istmo) pola que está

unida ao resto do territorio

ría val fluvial inundado polo mar, debido á erosión ou ao afundimento da liña de costa

plataforma

continental

continuación submarina dun continente, máis ou menos extensa, que descende con suave pendente ata o

noiro continental

noiro continental chanzo de gran pendente que une a plataforma continental coa chaira abisal

chaira abisal extensión de chaira submarina, que constitúe o fondo oceánico e se atopa aproximadamente entre os

3.000 e 7.000 m de profundidade

dorsal oceánica cordilleira submarina de gran extensión e considerable altura, que percorre o centro dos océanos

fosa mariña depresión submarina alongada e estreita, de gran profundidade

1.- Ría

2.- Cabo

3.- Península / 4.- illa

5.- Golfo

6 a 10.- Formas de relevo submarino

11.- Formas de relevo continental

Montes Atlas Montes Drakensberg Macizo de Ahaggar Macizo de Tibesti Macizo de Darfur

Act. 3 a Relevos antigos Relevos novos

montañas

Cordilleira Escandinava

Montes Grampianos e Montes Peninos

Macizo Central francés

Meseta Ibérica

Vosgos (Francia)

Ardenas (Bélxica)

Sudetes (Rep. Checa-Polonia)

Montes Urais (Rusia)

Pireneos

Alpes

Apeninos

Cárpatos (Eslovaquia-Rumanía-Ucrania)

Balcáns (Serbia-Bulgaria)

Cáucaso

chairas

Gran chaira europea Depresións do Ebro e do Guadalquivir

Chaira do Po

Chaira de Hungría

ríos

Ríos da Meseta ibérica: Douro, Texo, Guadiana

Francia: Sena, Loira

Rin, Elba

Óder, Vístula

Dvina Occidental, Dvina setentrional

Volga, Don, Dniéper

Ebro e Guadalquivir

Ródano

Po

Danubio

Dniéster

Act. 3 b Costas atlánticas Costas mediterráneas

mares

Mar Báltico

Mar do Norte

Mar Cantábrico

Mar Mediterráneo

Mar Tirreno

Mar Adriático

Mar Xónico

Mar Exeo

illas

Islandia

Illas Británicas

Baleares

Córsega

Sardeña

Sicilia

Malta

Creta, illas do Exeo, Chipre...

penínsulas

Península Escandinava

Península de Xutlandia

Península Ibérica

Península Ibérica

Península Itálica

Península Balcánica

ríos que desembocan

España: Miño, Douro, Texo, Guadiana,

Guadalquivir...

Francia: Garona, Loira, Sena...

Europa central: Rin, Elba

Polonia: Óder, Vístula

Europa oriental: Dvina Occidental

Ebro

Ródano

Italia: Po

Ríos que van desembocar no mar Negro:

Danubio, Dniéster, Dniéper e Don (no mar

de Azov)

1.- A Meseta

2.- Rebordes da Meseta:

NO: Macizo Galaico e Montes de León

N: Cordilleira Cantábrica

2.- Rebordes da Meseta:

L: Sistema Ibérico

2.- Rebordes da Meseta:

S: Serra Morena

3.- Cordilleiras exteriores á Meseta:

N: Pirineos e Montes Vascos / L: Cordilleiras Costeiras Catalás.

3.- Cordilleiras exteriores á Meseta:

S: Cordilleiras Béticas

4.- Depresións exteriores á Meseta:

Depresión do Ebro

Depresión do Guadalquivir

costa Esténdese desde... ata... Trazos básicos

cantábrica ría de Ribadeo

fronteira francesa

predominan as formas acantiladas e rectilíneas

escasas chairas e praias

rías curtas e estreitas

galega ría de Ribadeo

desembocadura do Miño

costa moi recortada, con profundas rías:

rías altas: curtas e estreitas

rías baixas: profundas e anchas

costa Esténdese desde... ata... Trazos básicos

atlántica

andaluza

fronteira portuguesa

rocha de Xibraltar

costa baixa, formada polos sedimentos que depositan os numerosos ríos

que desembocan no golfo de Cádiz

esteiros e marismas

illas

Canarias

costas altas, de acantilados escarpados e verticais, pola erosión mariña

costas baixas, con praias de pedra ou area, nas que se forman dunas

costa Esténdese desde... ata... Trazos básicos

bética Xibraltar

cabo da Nao

costa abrupta pola cercanía das Cordilleiras Béticas ao mar

sectores de costas baixas, nos que se forman albufeiras (lagoa litoral de

auga salgada, separada do mar por unha lingua ou cordón de area, pero

comunicada co mar por varios puntos)

golfo de

Valencia

cabo da Nao

delta do Ebro amplo arco, no que se forman albufeiras (Valencia) e marismas

costa Esténdese desde... ata... Trazos básicos

illas

Baleares

en xeral altas e recortadas, pola cercanía das montañas ao mar

algunhas zonas de chairas con costas baixas e areosas

catalá delta do Ebro

fronteira francesa

costa moi contrastada:

deltas: Ebro, Llobregat...

pequenas chairas litorais

costas acantiladas: Costa Brava

costa Esténdese desde... ata... Trazos básicos

cantábrica ría de Ribadeo

fronteira francesa

predominan as formas acantiladas e rectilíneas

escasas chairas e praias

rías curtas e estreitas

galega ría de Ribadeo

desembocadura do Miño

costa moi recortada, con profundas rías:

rías altas: curtas e estreitas

rías baixas: profundas e anchas

atlántica

andaluza

fronteira portuguesa

rocha de Xibraltar

costa baixa, formada polos sedimentos que depositan os numerosos ríos

que desembocan no golfo de Cádiz

esteiros e marismas

illas

Canarias

costas altas, de acantilados escarpados e verticais, pola erosión mariña

costas baixas, con praias de pedra ou area, nas que se forman dunas

bética Xibraltar

cabo da Nao

costa abrupta pola cercanía das Cordilleiras Béticas ao mar

sectores de costas baixas, nos que se forman albufeiras (lagoa litoral de

auga salgada, separada do mar por unha lingua ou cordón de area, pero

comunicada co mar por varios puntos)

golfo de

Valencia

cabo da Nao

delta do Ebro amplo arco, no que se forman albufeiras (Valencia) e marismas

illas

Baleares

en xeral altas e recortadas, pola cercanía das montañas ao mar

algunhas zonas de chairas con costas baixas e areosas

catalá delta do Ebro

fronteira francesa

costa moi contrastada:

deltas: Ebro, Llobregat...

pequenas chairas litorais

costas acantiladas: Costa Brava

Vertente Caracteres Ríos principais

Cantábrica

Ríos curtos e de forte corrente pola proximidade das

montañas ao mar Cantábrico.

Ríos caudalosos polas abundantes precipitacións

características do clima oceánico.

Bidasoa / Nervión

Pas / Deva

Sella / Nalón / Narcea

Navia / Eo

Atlántica

Ríos longos, porque nacen lonxe do océano Atlántico.

Reciben numerosos afluentes ao longo do seu curso.

Polo xeral son ríos caudalosos, aínda que sofren notables

estiaxes no verán

Tambre / Ulla / Miño

Douro / Texo / Guadiana

Guadalquivir

Tinto / Odiel / Guadalete…

Mediterránea

Agás o Ebro, son ríos curtos e de escaso caudal

Son ríos moi irregulares:

teñen grandes crecidas en primavera e outono, polas

chuvias torrenciais, que poden provocar inundacións

sofren fortes estiaxes durante o verán, e algúns ríos

mesmo poden chegar a secar

Ter / Llobregat

Ebro

Mijares / Turia / Xúcar

Segura

Almanzora / Guadalhorce