Teknolojinin Evrimi

Bölüm 2: Süreklilik ve Süreksizlik

Yeliz Tunga 2013

Yeliz Tunga 2013

GirişKitabın bu bölümünde yazar uzun yıllardan beri süregelen teknolojinin süreksiz olduğu inancını ampirik örneklerle çürütme çabası içindedir. Bununla birlikte teknolojik evrim savını desteklemekte ve insan ürünü nesnelerin gelişiminde ki sürekliliğe dikkat çekmektedir.

Süreksizlik görüşüne göre; teknolojik değişim Henry Ford, Thomas Edison gibi kahraman mucitlerin dâhiyane çabaları sonucunda yarattıkları icatlar sonucunda meydana gelir. Yüzyıllardan beri süregelen teknik bilginin ve öncel icatların varlığı herhangi bir önem teşkil etmez.

Yeliz Tunga 2013

Yeliz Tunga 2013

Bu görüşü savunanlar teknolojik değişime katkı sağlayan bazı insan ürünü nesnelerin devrim niteliğinde olduğunu söylerler. Bilindiği üzere devrim kavramı geçmişten kopuşu ve yeni bir düzeni ifade eden politik bir kavramdır. Burada yazarın da deyimiyle bir eğretileme yapılıyor.

Yeliz Tunga 2013

Teknoloji, Bilim ve Devrim Genel kanının aksine, teknoloji problemlerin çözümü için

bilimsel kuramların uygulanması değildir.

Teknolojinin aslında uygulamalı bilimin diğer bir adıdır.

Bilimin devrimsel olduğu savunulduğunda, teknoloji de devrimsel yani süreksiz olmak zorundadır.

Teknolojinin, bilimin “emri altında” değildir.

Yeliz Tunga 2013

Öyle ki, teknoloji tarihi bilim tarihinden de köklüdür.

İnsanoğlu var olduğu günden beri hayatını devam ettirmek

ya da kolaylaştırmak amacıyla aletler kullanmış ve bu

aletleri sürekli olarak geliştirmiştir. Bu da demek oluyor ki;

teknoloji, bilim olmadan da aletler üretebilir, yeni yapılar

oluşturabilir. Öyle olmasaydı, ilk ve orta çağdan kalma

muhteşem mimarilere sahip yapılar nasıl olabilirdi?

Yeliz Tunga 2013

Bilim, ancak 19. yüzyılın sonlarından itibaren teknoloji ve

endüstri üzerinde etkin bir rol oynamaya başladı. Örneğin

elektrik ve manyetik üzerinde yapılan çalışmalar ile

birlikte aydınlatma ve enerji sektörlerinde büyük

gelişmeler yaşandı.

Yeliz Tunga 2013

Günümüzde ise bilim ve teknolojinin konumu eşdeğer

olmakla birlikte bu durum bir mühendisin hali hazırda

geçerli olan bilimsel bilgiyle yetinmeyip, yeni teknolojik

çözümler bulması hiçte imkânsız değil.

Yeliz Tunga 2013

Her ne kadar bilim de teknoloji de benzer bir bilişsel

süreçlere sahip olsalar da ikisinin de sonuçları farklıdır.

Bilimsel bir etkinlik sonucunda deneysel bir bulgu ve

kuramsal bir yazılı bildiri ortaya çıkarken, teknolojik bir

etkinliğin sonucu pratik dünyada kullanılabilecek yeni bir

insan ürünü nesnedir.

Yeliz Tunga 2013

Özetle…

Yazar, bu bölümde de teknolojik değişimin merkezine ne

bilimsel bilginin ne toplumsal ve ekonomik etkenlerin ne de

teknik cemaatlerin oturtulamayacağını, teknolojinin

merkezinde ancak ve ancak insan ürünü nesnelerin

olabileceğini vurguluyor.

Yeliz Tunga 2013

Teknolojik Evrim KuramıPamuk Çırçırı, Eli Whitney Charka, Hintli zaanatkarlar

Elektrikli Aydınlatma Sistemi, Thomas Edison

Gazlı Aydınlatma Sistemi

Dikenli Tel Osange Orange Bitkisi

Yeliz Tunga 2013

Peki ya ilk ürün?Her yeni ürünün, mevcut olan

başka bir üründen evrimleştiğini

varsaydığımız da ortaya ikinci bir

soru çıkıyor. Nedir bu ilk ürünün

kökeni?

Yeliz Tunga 2013

Doğal Ürünler! Bu cevap dikenli tel örneğiyle destekleniyor. Dikenli tellere

duyulan ihtiyaç çiftlik hayatının benimsenmesiyle başlıyor. İnsanlar

arazilerini çitlerle çevirmek için her yıl yüklü meblağlar ödemek

zorunda kaldığında, bu iş için daha uygun ve maliyeti düşük

çözümler aranmaya başlıyor. İlk aşamada bulunan çözümlerden biri

de Osange Orange adı verilen ve dikenli tellere oldukça benzeyen

bir bitki. Çiftçiler bu bitkiyi çit olarak uzunca bir süre kullanıyorlar.

Daha sonra bu bitkiden ilham alan mucitler dikenli teli icat ediyor

Yeliz Tunga 2013

Dikenli tel örneği, ilham alınacak insan ürünü nesne

olmadığı zamanlar da bile insanların icatları için esinlenecek

bir şeyler bulabileceğini kanıtlıyor.

Yeliz Tunga 2013

Süreksizlik Görüşünün Kökenleri

Önemli öncellerin yitirilmesi veya gizlenmesi:

Mucidin kahraman olarak ortaya çıkması

Teknolojik ve sosyo-ekonomik değişim birbirine

karıştırılması ya da teknoloji ve teknolojinin sonuçlarının

karıştırılması

Yeliz Tunga 2013

Önemli öncellerin unutulması ya da kasıtlı olarak gizlenmesi mucidin kahraman olarak ortaya çıkması ile birebir alakalı bir durum. İcadın önemine göre elde edilecek şöhret ve maddi gelir bu durumu tetikleyen unsurlardan birkaçı.

Yeliz Tunga 2013

Buna bir de toplumların milliyetçilik duygusu ile giriştiği

mucit çıkarma yarışı eklendiğinde, teknolojinin süreksiz

olduğu görüşünün savunulması oldukça normal.

Yeliz Tunga 2013

Patent Sistemi Yazar patent sistemini eleştirmektedir.

Patent sisteminin icadın mevcut olan diğer insan ürünü

nesnelerle olan benzerliklerini veya ilişkilerini göz ardı

ettiğini ve patent sisteminin insanları yarattıkları

nesneleri özgün göstermek için adil olmayan yollara teşvik

ettiğini savunuyor.

Yeliz Tunga 2013

Kapitalist bir toplumlarda patent almanın sağlayacağı

maddi ve manevi kazançların, insanları icatlarının

süreksizliğini savunmaya ittiğini söyleyen yazar bu

görüşünü Eli Whitney ve Thomas Edison örnekleriyle

destekliyor.

Yeliz Tunga 2013

Yazarın Sesinden … Bu kadar sözün ardından, kitabın bu bölümünün kısa özeti

aslında yazarın şu iki satırında saklı…

***

“Yapıntı dünyada ortaya çıkan yeni herhangi bir şey zaten

var olan bir insan ürünü nesneye bağlı olarak meydana

gelmiştir. “ (Basalla, G., Teknolojinin Evrimi, p.77)

Yeliz Tunga 2013

Kaynakça Teknolojinin Evrimi, George Bassalla