Teknik i komunikimeve audio dhe video · Web viewAta mund të punësohen në ndërmarrje ku bëhen...

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2013

EnergjetikëNiveli I dhe II

Kosovë, 2013

UDHËZIMI ADMINISTRATIV

2

PËRMBAJTJA

I. Parathënie

II. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Energjetikë”, Niveli I dhe II.

III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin I

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10.1. Bazat e elektroteknikës 2. Vizatim teknik me dokumentacion3. Materiale dhe komponente elektroteknike4. Baza të makinerisë

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10.1. Punime axhusterie2. Kuotimi në instalime elektrike.3. Matje elektrike.4. Materialet dhe komponentet elektrike.5. Mbrojtja në punë.

c) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11.1. Bazat e elektroteknikës 2. Bazat e elektronikës3. Matje elektrike.4. Instalime dhe ndriçime elektrike.

d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11.1. Hapja e kanaleve, vrimave dhe foleve.2. Shtrirja e gypave dhe vendosja e kutive.3. Shtrirja e kabllove dhe përçuesve.4. Montimi i elementeve të instalimit elektrik.5. Realizimi i skemave të veçanta të instalimit elektrik.

3

IV. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin II.

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12.1. Makina elektrike.2. Pajisje elektrike.3. Rrjetet elektrike dhe largpërçuesit.4. Automatikë

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12.1. Montimi, demontimi dhe mirëmbajtja e ndërprerësit dhe ndarësit të fuqisë2. Shtrirja e kabllove energjetike nëntokësore.3. Montimi i kokave kabllore.4. Riparimi i kabllove energjetike nëntokësore5. Vendosja e linjave ajrore.6. Mirëmbajtja e linjave ajrore

4

I. PARATHËNIE

5

Korniza e programit mësimor profesional

ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2013

EnergjetikëNiveli I dhe II

6

Korniza e programit mësimor profesional

Lëmi: ElektroteknikëProfili: EnergjetikëNiveli: I dhe II

I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin

1. Struktura e shkollimit

Arsimimi në profilin mësimor “Energjetikë” për nivelet I dhe II trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë në Kosovë. – Niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore pas

përfundimit të arsimit të detyruar (kl. 10 dhe 11), i përgatit nxënësit për kompetencat fillestare (hyrëse) të punësimit në profesionet që kanë të bëjnë me profilin e energjetikës. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të gjysmëkualifikuar (ndihmës) dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional.

– Niveli i dytë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës për energjetikë, si dhe vazhdimin e arsimimit në nivele më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson hyrjen në nivelin e tretë të arsimimit profesional (maturë) që lejon kalimin edhe në studimet universitare.

– Ky dokument përmban dokumentet kurrikulare të profilit mësimor “Energjetikë” për nivelet I dhe II, të strukturuara në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike), në tri grupe kryesore:

(i) grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri, si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm.

(ii) grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e teknikut të energjetikës.

(iii) grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës në sektorin e energjetikës.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit

Qëllimi kryesor i shkollimit (dynivelësh) për Energjetikë është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e ndjenjës së sipërmarrjes dhe e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës. Për të mundësuar zhvillimin individual të nxënësve nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë atyre:

7

Mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë fizike e mendore;

Lehtësi për të kuptuar mjedisin shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri;

Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e sipërmarrjes dhe të disiplinës, kureshtjen intelektuale dhe vlerat morale;

Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme jetësore dhe profesionale;

Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit dhe aftësimit profesional të mëtejshëm;

Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre, për tu orientuar drejt në drejtimet e karrierës profesionale të ardhshme dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional;

Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike;

Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit rajonal dhe evropian;

Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në sektorin e energjetikës;

Kushte për të njohur dhe për të zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi

Shkollimin për “Energjetikë”, niveli I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi.Në raste të veçanta, kur kërkesat e nxënësve për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa mundësitë reale të shkollave profesionale të veçanta, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime me kritere të posaçme pranimi në këto shkolla.

1. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm

Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Energjetikë” në nivelin I, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili.Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Energjetikë”, niveli II, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në shkallën III (të punonjësit me shkathtësi të larta) në të njëjtin profil mësimor, për të fituar diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar.

2. Mundësitë e punësimit

Shkollimi për “Energjetikë”, niveli I dhe II, i referohet punimeve elektrike në sektorin e ndërtimeve që janë aktuale dhe shihen me përparësi për të ardhmen në tregun e Kosovës.

8

Nisur nga kjo, tekniku i energjetikës i nivelit I dhe II mund të punësohet në ndërmarrje (firma, kompani) që kryejnë ndërtime apo instalime elektrike. Ata mund të punësohen në ndërmarrje ku bëhen instalimet elektrike dhe ndriçim elektrik, në kompanitë që merren me gjenerimin dhe bartjen e energjisë elektrike, në industrinë prodhuese, në kompanitë që merren me hulumtime dhe zhvillim, në shërbime publike e tjera.Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ata mund të krijojnë biznesin e tyre në këtë sektor dhe të punësojnë të tjerë.

II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit

Kompetencat e përgjithshme

Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Energjetikë”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij për përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “Energjetikë”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur

mendimet e ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme.

Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të mbledhjes dhe të shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

Të nxitë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente.

Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij.

Të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij në kontekstin e pavarësisë në vendimmarrje.

Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një të nxënë që zgjat gjithë jetën.

Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e objektivave të pranuara.

Të bëjë vlerësime dhe vetëvlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar dhe çuar më tej arritjet.

Të hulumtojë vetveten dhe rrugët e mundshme të karrierës profesionale për të bërë zgjedhje të përshtatshme të veprimtarive profesionale të ardhshme.

Kompetencat profesionale

9

Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në profilin mësimor “Energjetikë”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë: Përgatitë vendin e punës; Lexon dhe interpreton skicat, skemat si dhe dokumentacion teknik në punëtori

dhe në terren; Ekzekuton instalime elektrike në objekte; Mirëmban veglat dhe pajisjet e punës; Kryen punime axhusterie; Përzgjedhë materialin e punës, veglat dhe pajisjet për instalimet elektrike; Kryen kuotimin sipas skemës së instalimit elektrik; Hap kanalet, vrimat dhe foletë për kabllot, gypat, kutitë dhe elementet e tjera të

instalimit elektrik; Shtrinë dhe fikson kabllot, gypat dhe përçuesit e izoluar të instalimeve elektrike; Vendos elementet elektrike; Lidhë përçuesit dhe kabllot me elementet elektrike; Kryen matjen e madhësive elektrike; Respekton standardet e profesionit; Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit; Përdorë në mënyrë të pavarur literaturën për ngritjen profesionale.

Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit njëvjeçar në profilin mësimor “Energjetikë”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave të fituara në nivelin e I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetencat të tjera profesionale si më poshtë: Kontrollon kuotimin e instalimeve elektrike; Monton dhe demonton pajisjet elektrike në centrale elektrike, stabilimente

shpërndarëse, nënstacione, pajisje për komutim; Mirëmban pajisjet elektrike në centrale elektrike, stabilimente shpërndarëse,

nënstacione, pajisje për komutim; Teston dhe kalibron instalimet elektrike nën përkujdesjen e teknikëve të

elektroteknikës; Shtrin kabllot energjetik nëntokësore; Monton kokat kabllore dhe kryen lidhjet e kabllove në rrjetat elektrike; Mirëmban linjat kabllovike; Vendosë linja ajrore; Mirëmban linjat ajrore; Kryen matje dhe shënime të ndryshme që lidhen me pajisjet dhe instalimet; Respekton legjislacionin për profesionin e teknikut të energjetikës; Punon në mënyrë të pavarur për të zgjedhur probleme të natyrave të ndryshme që

paraqiten në momente (situata) të caktuara.

10

III. Plani mësimor për profilin mësimor “Energjetikë”, Niveli I e II

Nr Lëndët dhe modulet mësimoreOrët javore/vjetore dhe kreditet

Niveli I Niveli IIKlasa 10 Klasa 11 Klasa 12

A. Lëndët e përgjithshme (Gjithsej) 16 (560) 14 (490) 12 (384)1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 3 (96)2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (64)3 Matematikë 3 (105) 3 (105) 3 (96)4 Teknologji e informacionit dhe komunikimit 1 (35) 1 (35) 1 (32)5 Ekonomia dhe ndërmarrësia 1 (35) 1 (35) -6 Edukatë qytetare 1 (35) - -7 Edukatë fizike 2 (70) 2 (70) 2 (64)8 Fizikë 2 (70) 2 (70) -9 Psikologji 1 (35) - -

10 Menaxhim i projekteve - - 1 (32)B. Lëndët profesionale (Gjithsej) 10 (350) 8 (280) 8 (256)1 Bazat e elektroteknikës 4 (140) 2 (70) -2 Vizatim teknik me dokumentacion 2 (70) - -3 Materiale dhe komponente elektroteknike 2 (70) - -4 Baza të makinerisë 2 (70) - -5 Bazat e elektronikës - 2 (70) -6 Matjet elektrike - 2 (70) -7 Instalime elektrike dhe ndriçime - 2 (70) -8 Makina elektrike - - 2 (64)9 Pajisje elektrike - - 1 (32)

10 Rrjetet elektrike dhe largpërçuesit - - 3 (96)11 Automatikë - - 2 (64)C. Modulet e praktikës profesionale (Gjithsej) 6 (210) 10 (350) 12 (384)1 Punime axhusterie 60 (6K) - -2 Kuotimi në instalime elektrike 12 (1.2K) - -3 Matje elektrike 60 (6K) - -4 Materialet dhe komponentet elektrike 48 (4.8K) - -5 Mbrojtja në punë 30 (3K) - -6 Hapja e kanaleve, vrimave dhe foleve - 60 (6K) -7 Shtrirja e gypave dhe vendosja e kutive - 50 (5K) -8 Shtrirja e kabllove dhe përçuesve - 60 (6K) -9 Montimi i elementeve të instalimit elektrik - 60 (6K) -

10 Realizimi i skemave të veçanta të instalimit elk. - 120 (12K) -11 Montimi, demontimi dhe mirëmbajtja e

ndërprerësit dhe ndarësit të fuqisë- - 60 (6K)

12 Shtrirja e kabllove energjetike nëntokësore - - 70 (7K)13 Montimi i kokave kabllore - - 60 (6K)14 Riparimi i kabllove energjetike nëntokësore - - 70 (7K)15 Vendosja e linjave ajrore - - 64 (6.4K)16 Mirëmbajtja e linjave ajrore - - 60 (6K)

Gjithsej A+B+C 32 (1120) 32 (1120) 32 (1120)IV. Udhëzime për zbatimin e Kornizës së programit mësimor profesional

11

Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT.Javët mësimore sipas klasave:– Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (niveli I);– Klasa 12 – 32 javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban 32 orë mësimore.Një orë mësimore ka 45 minuta.Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 10 orë mësimore. Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë), si më poshtë:

Klasa 10: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javëKlasa 11: Praktikë – 1,5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javëKlasa 12: Praktikë – 2 ditë në javë dhe Teori – 3 ditë në javë

Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre.Mbështetur në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësimdhënësit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse.Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësimdhënësit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara, ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve.Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilit prej të dy niveleve të përgatitjes në profilin “Energjetikë”, do të organizohet në formë provimesh:Në Nivelin I: Provimi i integruar i përgatitjes praktike që organizohet nga shkolla profesionale.Në Nivelin II: (a) Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale, që organizohet nga shkolla profesionale, dhe (b) Provimi i integruar për praktikën profesionale që organizohet nga shkolla profesionale.Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy nivelet e përgatitjes.Modalitetet e procedurave të provimeve përfundimtare, kriteret e vlerësimit të nxënësve me nota dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT.

V. Udhëzime të përgjithshme didaktike

Mësimdhënësit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin sa më shumë të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme.E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimore etj. Për

12

këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues dhe mësimdhënës të shkollës.Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësimdhënësit e lëndëve teorike dhe moduleve praktike.Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit nxënësit në profesionin e teknikut të energjetikës.Mësimdhënësit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale, në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi.Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësimdhënësit dhe instruktorët është fakti që të nxënët nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm.Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësimdhënësit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin, duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga mësimdhënësi, praktika e mbikëqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në fazat përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës.Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësimdhënësit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim,vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësimdhënësi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, që testohen në situata pune reale ose të simuluara.

13

Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësimdhënësit nga ligjërues (lektor) i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

14

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

ARSIMI PROFESIONAL

Energjetikë

Niveli I dhe II

15

Klasa 10

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Bazat e elektroteknikës”

Lëmi: ElektroteknikëProfilet: Energjetikë, Makina elektrike, Telekomunikacion, Informatikë, Komunikime audio dhe videoNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet:– të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e elektroteknikës;– të përshkruajë dukurinë e elektricitetit;– të përshkruajë madhësitë kryesore elektrike;– të analizojë raportet ndërmjet madhësive elektrike në qarqe të ndryshme;– të analizojë raportet ndërmjet madhësive elektrike të natyrës së njëjtë;– të përshkruajë efektin e fushës elektrike në kondensatorë të ndryshëm;– të dallojë proceset elektrike në bobinë;– të dallojë komponentet (elementet) kryesore elektrike të rrymës së vazhduar;– të dallojë rreziqet në punë dhe rregullat për eliminimin e tyre.

II. Fondi i orëve të lëndës35 javë x 4 orë/javë = 140 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Qarqet elektrike dhe parametrat e tyre (20 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– t’i dallojë madhësitë kryesore elektrike;– të paraqesë mënyrat e realizimit të qarqeve elektrike;– t’i zbatojë madhësitë kryesore elektrike në një qark elektrik;– t’i dallojë komponentet (elementet) kryesore elektrike (rezistorët, kondensatorët

dhe bobinat) të rrymës së vazhduar dhe të dijë rolin e tyre;– të shpjegojë kuptimin e rrymës e të tensionit në qarkun elektrik;– të tregojë efektin e rrymës në trupin e njeriut dhe masat për të përballuar rreziqet;– të analizojë raportet ndërmjet rrymës, tensionit dhe rezistencës;– të tregojë ndikimin e rezistencës në qarkun elektrik;– të shpjegojë metodat matëse me multimetër (voltmetër, ampermetër, ohmmetër)

të madhësive elektrike;– të analizojë qarkun e thjeshtë elektrik.

16

b) Temat e kapitullit– Elektriciteti– Madhësitë elektrike kryesore: tensioni, rryma, rezistenca– Rënia e tensionit– Qarku elektrik dhe realizimi i tij– Burimet e rrymës së vazhduar dhe lidhja e tyre në qark (në seri dhe në paralel)– Veprimi i rrymës elektrike (fuqia dhe energjia)– Multimetri (voltmetri, ampermetri dhe ommetri) dhe matja e madhësive elektrike– Rreziku nga rryma elektrike dhe masat mbrojtëse ndaj rrymave të rrezikshme për

njeriun

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; të kryejë punë laboratori për qarqet elektrike dhe parametrat e tyre; të angazhojë nxënësit për ilustrimin e rasteve të goditjes nga rryma; të krijojë mundësi që nxënësit të përdorin katalogë me diagrame dhe tabela; të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; të krijojë mundësi që nxënësit të përdorin instrumente elektrike matëse; të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; t’u japë detyra nxënësve për llogaritjen e qarqeve të thjeshta elektrike.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– katalogë.– laborator;– makete për pajisjet;– multimetri.

Kapitulli 2: Rezistorët dhe rezistenca. Ligji i Ohmit dhe ligjet e Kirkofit (24 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të dijë të zbatojë ligjet kryesore të elektroteknikës (ligjet e Kirkofit, Ligjin e

Ohmit etj.) në praktikë;– të shpjegojë parimin e punës të burimeve të rrymës së vazhduar; – të dallojë burimet e rrymës së vazhduar;– të tregojë rregullat e lidhjes së burimeve elektrike;– të analizojë raportet ndërmjet rrymës, tensionit dhe rezistencës;– të tregojë ndikimin e rezistencës në qarkun elektrik;– të shpjegojë metodat matëse me multimetër të madhësive elektrike;– të analizojë qarkun e thjeshtë elektrik;– të paraqesë raportet e rrymave në një nyje;– të paraqesë raportet e forcave elektrolëvizore dhe forcave elektrorezistore në një

qark të mbyllur;– të dallojë rolin e lidhjes në seri;– të përshkruajë efektin e lidhjes në seri te llambat elektrike;– të tregojë rolin e lidhjes paralele;

17

– të përshkruajë efektin e lidhjes në paralel te llambat elektrike;– të krahasojë lidhjen në seri dhe lidhjen në paralel të rezistorëve;– të analizojë qarqet e ndryshme me rezistorë;– të tregojë gabimet e mundshme në qarqet e ndryshme me rezistorë.

b) Temat e kapitullit– Ligji i Ohmit dhe ligji i Xhulit– Karakteristika volt-amper– Matja e madhësive elektrike (tensionit, rrymës dhe rezistencës) me multimetër

(voltmetër, ampermetër dhe ohmmetër)– Ligji i parë i Kirkofit (ligji i rrymave)– Ligji i dytë i Kirkofit (ligji i tensioneve)– Burimet e rrymës së vazhduar– Lidhja seri dhe paralele e burimeve (f.e.l., rregullat e lidhjes)– Lidhja në seri (metoda e tensionit, rezistenca ekuivalente)– Lidhja paralele (metoda e rrymave, rezistenca ekuivalente)– Lidhja e kombinuar (rezistenca ekuivalente)– Testimi i qarqeve – gabimet (rezistenca ekuivalente – lidhja e shkurtër)

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të kryejë punë laboratori për qarqet elektrike dhe parametrat e tyre;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të krijojë mundësi që nxënësit të përdorin katalogë me instrumente elektrike

matëse;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve;– t’u japë detyra nxënësve për llogaritjen e qarqeve të thjeshta elektrike;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet detyrave të shtëpisë për zbatimin e ligjit të Ohmit

dhe të Xhulit;– të kryejë punë laboratori për lidhjet e rezistorëve;– të angazhojë nxënësit në grupe në zgjidhjen e problemeve gjatë lidhjes së

skemave elektrike;– të zhvillojë ushtrime laboratorike me poça elektrikë (rënia e tensionit).

d) Kushtet për realizimin e kapitullit laborator; pankarta; projektori; makete për pajisjet; katalogë; multimetri.

18

Kapitulli 3: Qarqet e rrymës së vazhduar (16 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të paraqesë raportet e rrymave në një nyje; të paraqesë raportet e forcave elektrolëvizore dhe forcave elektrorezistore në një

qark të mbyllur; të dallojë rolin e lidhjes në seri; të përshkruajë efektin e lidhjes në seri te llambat elektrike; të tregojë rolin e lidhjes paralele; të përshkruajë efektin e lidhjes në paralel te llambat elektrike; të krahasojë lidhjen në seri dhe lidhjen në paralel të rezistorëve; të analizojë qarqet e ndryshme me rezistorë; të tregojë gabimet e mundshme në qarqet e ndryshme me rezistorë.

b) Temat e kapitullit– Puna dhe energjia elektrike. Efekti termik i rrymës elektrike: Ligi i Xhulit. Fuqia

elektrike– Qarqet e rrymës së vazhduar. Lidhja paralele e rezistuesve. Ligji i Kirhofit për

rryma– Lidhja në seri e rezistuesve. Ligji i Kirkofit për tensione. Pjesëtuesi i tensionit– Lidhja në seri (metoda e tensionit, rezistenca ekuivalente)– Lidhja paralele (metoda e rrymave, rezistenca ekuivalente)– Lidhja e kombinuar (rezistenca ekuivalente)– Testimi i qarqeve – gabimet (rezistenca ekuivalente – lidhja e shkurtër)

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të kryejë punë laboratori për lidhjet e rezistorëve;– të angazhojë nxënësit në grupe në zgjidhjen e problemeve gjatë lidhjes së

skemave elektrike;– të kryejë llogaritje të rezistencave ekuivalente, për tensione dhe rryma;– të bëjë matje të rrymës për qarqe të thjeshta;– të bëjë matje të tensionit për qarqe të thjeshta;– të zhvillojë ushtrime laboratorike me poça elektrikë (rënia e tensionit).

d) Kushtet për realizimin e kapitullit laboratori; pankarta; projektori; makete; multimetra.

19

Kapitulli 4: Kondensatorët dhe kapaciteti elektrik (18 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të përshkruajë karakteristikat e kondensatorit dhe parimin e punës së tij; të dallojë llojet e kondensatorëve; të llogarisë kapacitetet ekuivalente të kondensatorit; të lexojë vlerat e parametrave të kondensatorit; të krahasojë gabimet e mundshme në kondensator në bazë të vlerave të

parametrave.

b) Temat e kapitullit– Fusha elektrike– Kondensatori, llojet e kondensatorëve– Lidhja paralele dhe në seri e kondensatorëve– Testimi i kondensatorëve.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve për fushën elektrike;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të kryejë punë laboratori për kondensatorët;– të zhvillojë ushtrime numerike për lidhjet në kondensatorë.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– katalogë;– makete;– kondensatorë të ndryshëm;– faradmetri;– multimetri;– laboratori.

Kapitulli 5: Burimet e tensionit të vazhduar (18 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të shpjegojë parimin e punës të burimeve të ndryshme të rrymës së vazhduar; – të dallojë burimet e rrymës së vazhduar;– të tregojë rregullat e lidhjes së burimeve elektrike.

b) Temat e kapitullit– Burimet e tensionit të vazhduar– Burimet kimike parësore– Burimet kimike dytësore– Lidhja në seri dhe paralele e burimeve– Burimet diellore– Burimet termike

20

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me burimet e rrymës së

vazhduar;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të kryejë punë laboratori për kondensatorët;– të zhvillojë ushtrime numerike për lidhjet në kondensatorë.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– katalogë;– makete;– burime të ndryshme të rrymës së vazhduar;– multimetri;– laboratori.

Kapitulli 6: Magnetizmi dhe elektromagnetizmi (24 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të tregojë veçoritë e magneteve permanente dhe të elektromagneteve;– të shpjegojë parimin e punës së elektromagneteve;– të tregojë efektin e fushës magnetike në përçues elektrik;– të analizojë ndikimin e efektit të rrymës elektrike në dy e më shumë përçues.

b) Temat e kapitullit– Elektromagnetizmi. Madhësitë magnetike kryesore– Fusha magnetike e rrymës elektrike. Bobinat. Elektromagnetet– Kuptimi për magnetet permanente dhe elektromagnetin– Fusha magnetike, përçuesit elektrikë në fushën magnetike– Induksioni elektromagnetik dhe ndikimi i rrymës elektrike nëpër përçues– Mbështjella (bobina) dhe efekti i fushës magnetike– Llojet e bobinave– Lidhja në seri dhe paralel e bobinave dhe induktiviteti ekuivalent– Testimi dhe përdorimi i bobinave

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të krijojë mundësi që nxënësit të përdorin katalogë me diagrame dhe tabela;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve për materiale magnetike;– të zhvillojë ushtrime për magnetet dhe elektromagnetet;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve;– të kryejë punë laboratori për bobinat;– të angazhojë nxënësit në grupe në zgjidhjen e problemeve për lidhjen e bobinave;– të llogaritë induktivitetin ekuivalent;– të zhvillojë ushtrime për lidhjet në bobina.

21

d) Kushtet për realizimin e kapitullit pankarta; projektori; katalogë; model magneti, elektromagneti; makete materialesh për demonstrim; pajisje matëse;

Kapitulli 7: Induksioni elektromagnetik dhe bobinat (20 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të tregojë rolin e induksionit elektromagnetik në pajisjet elektrike; të shpjegojë induktivitetin; të përshkruajë karakteristikat e bobinës (mbështjellës); të dallojë llojet e induktiviteteve; të krahasojë dhe të dallojë gabimet në bobinë; të llogaritë induktivitetin ekuivalent; të krahasojë dhe të dallojë gabimet në bobinë.

b) Temat e kapitullit– Induksioni elektromagnetik– Bobinat dhe llojet e tyre– Ligji i Lencit– Ligji i Faradejit i induksionit– Lidhja LR në qarkun e rrymës së vazhduar– Lidhja në seri dhe paralel e bobinave dhe induktiviteti ekuivalent– Testimi dhe përdorimi i bobinave

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve;– të kryejë punë laboratori lidhur me përdorimin e bobinave;– të angazhojë nxënësit në grupe në zgjidhjen e problemeve për lidhjen e bobinave;– të zhvillojë ushtrime për lidhjet në bobina.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– katalogë;– makete;– pajisje matëse;– laboratori.

22

Programi i lëndës

“Vizatim teknik me dokumentacion”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet: të argumentojë rëndësinë e vizatimit teknik dhe të dokumentacionit teknik për

industrinë dhe për prodhimtarinë bashkëkohore; të zbatojë standardet e vizatimit teknik; të zhvillojë ndjenjën e saktësisë, të përpikërisë dhe të rregullsisë për të bukurën

nëpërmjet vizatimit teknik; të dijë të përdorë llojet e ndryshme të vijave dhe të shkrimit teknik; të lexojë, të paraqesë dhe interpretojë vizatimet në shkallë të ndryshme të

prezantimit; të hartojë dhe interpretojë mënyrat e konstruktimit të figurave të rregullta

gjeometrike; të dallojë simbolet e ndryshme elektrike dhe elektronike në skema dhe të vizatojë

e të interpretojë ato.



Kapitulli 1: Hyrje. Veglat dhe standardet e vizatimit teknik (6 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të argumentojë rëndësinë e vizatimit teknik dhe të dokumentacionit teknik për

industrinë dhe për prodhimtarinë bashkëkohore;– të përshkruajë standardet e vizatimit teknik;– të përzgjedhë veglat e ndryshme për vizatim teknik dhe të dijë të përdorë ato.

b) Tema e kapitullit– Rëndësia e vizatimit teknik dhe e dokumentacionit teknik për industrinë dhe për

prodhimtarinë bashkëkohore– Standardet, formatet, tabelat (legjendat) dhe matjet në vizatimin teknik– Veglat për vizatim teknik dhe përdorimi i tyre

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të japë shembuj të dhe të ilustrojë standardet e vizatimit teknik; të demonstrojë përdorimin e veglave të vizatimit teknik.

23

d) Kushtet për realizimin e kapitullit klasa; modele të standardeve të vizatimit teknik; vegla të vizatimit teknik.

Kapitulli 2: Llojet e vijave dhe të shkrimit teknik (14 orë)

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë llojet e ndryshme të vijave dhe të shkrimit teknik dhe t’i përdorë ato si

duhet.

b) Temat e kapitullit– Llojet e vijave dhe përdorimi i tyre– Shkrimi teknik– Materialet dhe simbolizimi i tyre në vizatimin teknik

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të shpjegoje shembuj me formatet, tabelat dhe matjet e vijave; të ushtrojë nxënësit për shkrimin teknik.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit klasa; veglat dhe mjetet për vizatim teknik.

Kapitulli 3: Konstruktimi i figurave gjeometrike (16 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të zbatojë standardet e vizatimit teknik; të konstruktojë figura të ndryshme gjeometrike; të bëjë kuotimin (dimensionimin) e figurave të vizatuara.

b) Temat e kapitullit Shkalla numerike e një vizatimi teknik Kuotimi (dimensionimi) Shembuj dhe ushtrime për kuotimin Konstruktimi i figurave të rregullta gjeometrike Shembuj dhe ushtrime për konstruktimin e figurave të rregullta gjeometrike

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të demonstrojë përdorimin e vijave në shembuj me figura gjeometrike; të japë shembuj për shkallën numerike të një vizatimi teknik.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit klasa; veglat dhe materialet për vizatim teknik.

24

Kapitulli 4: Simbolet dhe skemat elektrike dhe elektronike (17 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të lexojë, të paraqesë dhe interpretojë vizatimet në shkallë të ndryshme të

prezantimit; të dallojë dhe të vizatojë simbolet dhe skemat e caktuara elektrike dhe elektronike.

b) Temat e kapitullit Simbolet elektrike për skemat elektrike Shembuj për simbolet elektrike Simbolet e komponenteve elektronike Shembuj të simboleve elektronike Skemat elektrike dhe elektronike Shembuj të skemave elektrike dhe elektronike

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të japë shembuj të skemave dhe simboleve e komponenteve elektronike dhe të

ushtrojë nxënësit për ato.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit klasa; veglat dhe materialet për skemat elektrike dhe elektronike.

Kapitulli 5: Interpretimi i skemave elektrike dhe elektronike (17 orë)

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë simbolet e ndryshme elektrike dhe elektronike në skema dhe të dijë të

vizatojë dhe të interpretojë ato.

b) Temat e kapitullit– Vizatimi i skemave elektrike– Interpretimi i skemave elektrike– Shembuj të skemave elektrike tipike– Vizatimi i skemave elektronike– Interpretimi i skemave elektronike– Shembuj të skemave elektronike tipike

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi: të japë shembuj të vizatimit dhe interpretimit të skemave elektrike dhe

elektronike; të ushtrojë nxënësit për vizatimin dhe interpretimin e skemave elektrike dhe

elektronike.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit klasa; veglat dhe materialet për vizatim teknik.

25

Programi i lëndës

“Materiale dhe komponente elektroteknike”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet: të tregojë llojet, veçoritë, mënyrën e përpunimit, zgjedhjen, ruajtjen dhe

përdorimin e materialeve dhe të komponenteve (elementeve) në elektroteknikë; të zgjedhë dhe të përdorë materialet dhe komponentet (elementet) e caktuara

elektroteknike në situata konkrete në praktikë; të përshkruajë veçoritë kryesore të materialeve dhe të komponenteve

elektroteknike; të tregojë llojet kryesore të materialeve dhe të komponenteve elektroteknike; të përshkruajë mënyrat e përdorimit, të montimit dhe të ndërrimit të materialeve

dhe të komponenteve të ndryshme elektroteknike; të shfrytëzojë (përdorë) specifikimet e prodhuesve të materialeve dhe të

komponenteve elektroteknike; të zhvillojë ndjenjën për shfrytëzimin racional të materialeve dhe të

komponenteve elektroteknike.



Kapitulli 1: Veçoritë kryesore të materialeve dhe komponenteve elektroteknike (8 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të përshkruajë veçoritë kryesore të materialeve dhe të komponenteve

(elementeve) elektroteknike; të tregojë kryesore të materialeve dhe të komponenteve elektroteknike.

b) Temat e kapitullit Struktura dhe vetitë e materialeve Lidhjet kimike Llojet e materialeve: metalet dhe jometalet Llojet e materialeve dhe komponenteve elektroteknike, veçoritë e tyre

26

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me veçoritë kryesore të

materialeve dhe të komponenteve (elementeve) elektroteknike;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të kryejë punë laboratori për llojet e materialeve dhe të komponenteve

(elementeve) elektroteknike;– të realizojë ushtrime numerike lidhur me komponentet (elementet) elektroteknike.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– materiale dhe komponente të ndryshme elektroteknike;– pankarta;– projektori;– katalogë.

Kapitulli 2: Materialet për përcjellës (9 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:- të përshkruajë llojet e materialeve për përcjellës;- të tregojë vetitë dhe përdorimin e materialeve për përcjellës.

b) Temat e kapitullit Materialet për përcjellës Bakri: llojet, vetitë dhe përdorimi i tij Alumini: vetitë dhe përdorimi i tij; linjat Siguresat e shkrishme Plumbi, merkuri (zhiva) dhe metalet fisnike: kontaktorët Mënyrat e shqyrtimit (testimit) të materialeve për përcjellës Valësjellësit


materialeve për përcjellës;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të kryejë punë laboratori për llojet e materialeve për përcjellës;– të realizojë ushtrime numerike lidhur me materialet për përcjellës.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– materiale për përcjellës;– pankarta;– projektori;– katalogë.

27

Kapitulli 3: Materialet për rezistues (9 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të përshkruajë llojet e materialeve për rezistues;– të tregojë vetitë dhe përdorimin e materialeve për rezistues.

b) Temat e kapitullit Materialet për rezistues Llojet e materialeve për rezistuesit Veçoritë e materialeve për rezistues Mënyrat e shqyrtimit (testimit) të rezistuesve


materialeve për rezistues;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të kryejë punë laboratori për llojet e materialeve për rezistues;– të realizojë ushtrime numerike lidhur me materialet për rezistues.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– materiale të ndryshme për rezistues;– pankarta;– projektori;– katalogë.

Kapitulli 4: Materialet gjysmëpërçuese (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të përshkruajë llojet e materialeve për gjysmëpërçues;– të tregojë vetitë dhe përdorimin e materialeve për gjysmëpërçues;

b) Temat e kapitullit Materialet gjysmëpërçuese Germaniumi (Ge), silici (Si), arsenuri i galiumit (GaAs) Komponentet gjysmëpërçuese: diodat, transistorët, tiristorët; qarqet e integruara Komponentet (elementet) optoelektronike Mënyrat e shqyrtimit (testimit) të materialeve gjysmëpërçuese

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: – të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me veçoritë kryesore të

materialeve për gjysmëpërçuese;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të kryejë punë laboratori për llojet e materialeve gjysmëpërçuese;– të realizojë ushtrime numerike lidhur me materialet gjysmëpërçuese.

28

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– materiale të ndryshme gjysmëpërçuese;– pankarta;– projektori;– katalogë.

Kapitulli 5: Materialet izoluese (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të përshkruajë llojet e materialeve izoluese;– të tregojë vetitë dhe përdorimin e materialeve izoluese.

b) Temat e kapitullit Materialet izoluese: llojet dhe veçoritë Kondensatorët: llojet dhe veçoritë Mënyrat e shqyrtimit (testimit) të materialeve izoluese


materialeve izoluese;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të kryejë punë laboratori për llojet e materialeve izoluese;– të realizojë ushtrime numerike lidhur me materialet izoluese.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– materiale izoluese;– kondensatorë;– pankarta;– projektori;– katalogë.

Kapitulli 6: Materialet për konektorë (6 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të tregojë vetitë dhe përdorimin e materialeve për konektorë dhe të konektorëve; të përshkruajë llojet e materialeve për konektorë; të përshkruajë teknikat e bashkimit: pikjen, saldimin, ngjitjen.

b) Temat e kapitullit Materialet për konektorë (bashkime) Vetitë dhe përdorimet e materialeve për konektorë Teknikat e bashkimit: pikja, saldimi, ngjitja Konektorët: llojet dhe veçoritë

29


materialeve për konektorë;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të kryejë punë laboratori për llojet e materialeve për konektorë;– të realizojë ushtrime numerike lidhur me konektorët.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– materiale për konektorë;– konektorë të llojeve të ndryshme;– pankarta;– projektori;– katalogë.

Kapitulli 7: Materialet magnetike (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të përshkruajë llojet e materialeve magnetike;– të tregojë vetitë dhe përdorimin e materialeve magnetike.

b) Temat e kapitullit Materialet magnetike, llojet dhe përdorimet Struktura dhe veçoritë e materialeve magnetike Elektromagnetet dhe reletë Mënyrat e shqyrtimit (testimit) të materialeve magnetike


materialeve magnetike;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të kryejë punë laboratori për llojet e materialeve magnetike;– të realizojë ushtrime numerike lidhur me materialet magnetike.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– materiale magnetike;– elektromagnete dhe rele të llojeve të ndryshme;– pankarta;– projektori;– katalogë.

30

Kapitulli 8: Materialet e tjera për pajisjet elektroteknike (8 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të përshkruajë llojet e materialeve për pajisje elektrike dhe elektronike;– të tregojë vetitë dhe përdorimin e materialeve për pajisje elektrike dhe

elektronike.

b) Temat e kapitullit Materialet për pajisjet elektrike Materialet për pajisjet elektronike Materialet për konstruktesat e shtëpizave të pajisjeve elektroteknike Mbrojtja e materialit nga korrozionic) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me veçoritë kryesore të

materialeve për konstruktesat e shtëpizave të pajisjeve elektroteknike;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të kryejë punë laboratori për llojet e materialeve për konstruktesat e shtëpizave të

pajisjeve elektroteknike;– të realizojë ushtrime numerike lidhur me materialet për konstruktesat e shtëpizave

të pajisjeve elektroteknike.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– materiale për pajisje elektrike;– materiale për pajisje elektroteknike;– pankarta;– projektori;– katalogë.

31

Programi i lëndës

“Baza të makinerisë”

Lëmi: ElektroteknikëProfili: Energjetikë, Makina elektrikeNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet:– të njohë ndërtimin, llojin, funksionin dhe fushën e zbatimit të detaleve të

makinave;– të janë në gjendje të përdorin në praktikë llojet themelore të detaleve dhe

ndërtimin e sistemit makinerik;– të tregojë ndërtimin dhe përdorimin e lidhjeve të pandashme, lidhjeve të ndashme

dhe lidhjeve elastike;– të përshkruajë ndërtimin, funksionin dhe përdorimin të transmetuesve të fuqisë në

makina.



Kapitulli 1: Hyrje në baza të makinerisë (5 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të përshkruajë standardet, llojet dhe shënimin e tyre;– të dallojë materialet në makineri dhe shpjegojë shënimin e tyre;– të përshkruajë standardet e tolerancës;– të përkufizojë nocione të përgjithshme.

b) Temat e kapitullit– Standardet: llojet, shënimi– Materialet në makineri– Shënimi i materialeve– Toleranca, standardi i tolerancës – Nocione të përgjithshme të makinerisë

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të ilustrojë shpjegimin e tolerancës me detyra numerike, në raste konkrete;– të kryejë ushtrime laboratorike;– të nxitë punën individuale dhe grupore.

32

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– klasa;– pankarta;– projektori;– katalogë.

Kapitulli 2: Detalet e makinave, klasifikimi (2 orë)

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të bëjë klasifikimin e detaleve dhe të tërësive të makinave.

b) Temat e kapitullit– Hyrje në detalet e makinave– Klasifikimi (ndarja) i detaleve dhe i tërësive të makinave

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të ilustrojë shpjegimin e detaleve dhe të tërësive të makinave me skema, makete

dhe elemente konkrete.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– skema, makete, detale dhe tërësi konkrete makinash.

Kapitulli 3: Detalet dhe tërësitë kryesore të makinave (32 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të dallojë detalet dhe tërësitë kryesore të makinave;– të përshkruajë llojet, formën konstruktive, standardizimin dhe përdorimin e

detaleve dhe të tërësive kryesore të makinave.

b) Temat e kapitullit– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i detaleve të filetuara– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i boshteve dhe i akseve– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i pulexhove– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i dhëmbëzoreve– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i yllëzorëve– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i kushinetave– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i xhuntave (lidhëseve)– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i pykave dhe kunjave– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i sustave– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i rondelave– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i shtëpizave– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i litarëve– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i gypave– Llojet, forma konstruktive, standardizimi dhe përdorimi i hermetizuesve

33

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të ilustrojë shpjegimin e detaleve kryesore të makinave me paraqitjen e detaleve

konkrete dhe në vizatime teknike e skema të ndryshme; – të angazhojë nxënësit në analizën konstruktive të detaleve kryesore të makinave.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit pankarta dhe makete që paraqesin detalet kryesore të makinave; detale konkrete.

Kapitulli 4: Lidhjet e pandashme (4 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të tregojë veçoritë e lidhjeve me ribatina; të tregojë veçoritë e lidhjeve të salduara; të tregojë veçoritë e lidhjeve me ngjitje; të tregojë veçoritë e lidhjeve të presuara.

b) Temat e kapitullit– Lidhjet me ribatina– Lidhjet e salduara– Lidhjet me ngjitje– Lidhjet e presuara

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të ilustrojë shpjegimin e lidhjeve të pandashme me pankarta dhe lidhje konkrete;– të angazhojë nxënësit në përshkrimin e veçorive të lidhjeve të pandashme.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta dhe makete që paraqesin lidhje të pandashme; – lidhje konkrete të pandashme.

Kapitulli 5: Lidhjet e ndashme (6 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të tregojë veçoritë e lidhjeve me pyka e kunja;– të tregojë veçoritë e lidhjeve me kanale (shlica).

b) Temat e kapitullit– Lidhjet filetore– Lidhjet me pyka– Lidhjet me kunja– Lidhjet me kanale (shlica)

34

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të ilustrojë shpjegimin e lidhjeve të ndashme me pankarta dhe lidhje konkrete;– të angazhojë nxënësit në përshkrimin e veçorive të lidhjeve të ndashme.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta dhe makete që paraqesin lidhje të ndashme;– lidhje konkrete të ndashme.

Kapitulli 6: Lidhjet elastike (3 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të tregojë veçoritë elastike me susta;– të tregojë veçoritë e lidhjeve me elemente elastike të tipave të ndryshëm.

b) Temat e kapitullit– Lidhjet elastike, veçoritë e tyre– Lidhjet elastike me susta– Lidhjet me elementet të tjera elastike

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të ilustrojë shpjegimin e lidhjeve elastike, me anë të pankartave dhe të lidhjeve

konkrete;– të angazhojë nxënësit në përshkrimin e veçorive të lidhjeve elastike.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta dhe makete që paraqesin lidhje elastike të ndashme dhe lidhje elastike

konkrete.

35

Kapitulli 7: Transmetuesit e fuqisë në makina (18 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të përshkruajë ndërtimin, funksionimin dhe përdorimin e transmetuesve filetorë;– të përshkruajë ndërtimin, funksionimin dhe përdorimin e transmetuesve me

friksion;– të përshkruajë ndërtimin, funksionimin dhe përdorimin e transmetuesve me rripa;– të përshkruajë ndërtimin, funksionimin dhe përdorimin e transmetuesve me

zinxhir;– të përshkruajë ndërtimin, funksionimin dhe përdorimin e transmetuesve me

dhëmbëzorë;– të përshkruajë ndërtimin, funksionimin dhe përdorimin e transmetuesve

hidraulikë.

b) Temat e kapitullit– Transmetuesit e fuqisë, veçoritë e tyre– Klasifikimi i transmetuesve të fuqisë– Transmetuesit filetorë– Transmetuesit me friksion (fërkim)– Transmetuesit me rripa– Transmetuesit me zinxhir– Transmetuesit me dhëmbëzorë– Transmetuesit hidraulik

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të ilustrojë shpjegimin e transmetuesve të ndryshëm, me anë të pankartave dhe të

transmetuesve konkretë;– të angazhojë nxënësit në përshkrimin e veçorive të transmetuesve të ndryshëm.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta dhe makete që paraqesin transmetues të llojeve të ndryshme;– transmetues konkret.

36

Klasa 10

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Punime axhusterie”

Lëmi: ElektroteknikëProfili: Energjetikë, Makinat elektrike. Niveli: IKlasa: 10

Numri i modulit 1Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit për të kryer proceset të ndryshme të axhusterisë si matja, shënimi, sharrimi, prerja, limimi dhe shpimi, me përdorimin e veglave të dorës.

Kohëzgjatja e modulit

6 kredite (60 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi fikson, mat dhe shënon dhe elemente plastike dhe metalike Përmbajtja:– Llojet dhe përdorimi i veglave për matje dhe shënim;– Përzgjedhja e mjeteve për matje, shënim dhe fiksim;– Fiksimi, matja dhe shënimi me vizore dhe me laps; – Fiksimi, matja dhe shënimi me çekan për shënim dhe

gjilpërën për shënim;– Fiksimi, matja dhe shënimi me kompaset për shënim;– Fiksimi, matja dhe shënimi me këndorin me mbështetës;– Rregullat e sigurisë gjatë fiksimit, matjes dhe shënimit.

RM 2 Nxënësi sharron dhe pret elemente plastike dhe metalikePërmbajtja:– Llojet dhe përdorimi i pajisjeve dhe veglave për sharrim

dhe prerje;– Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për sharrim dhe prerje; – Matja, shënimi dhe fiksimi i elementeve plastike dhe

metalike;– Sharrimi i gypave të plastikës;– Sharrimi i kanaleve të plastikës;– Sharrimi i profileve metalike të detaleve të ndryshme; – Prerja e llamarinës me daltë;– Prerja e llamarinës me gërshërë të dorës;– Rregullat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit gjatë sharrimit

dhe prerjes.

37

RM 3 Nxënësi limon elemente plastike dhe metalikePërmbajtja:– Llojet dhe përdorimi i limave;– Përzgjedhja e limave për limimin e elementeve plastike

dhe metalike;– Limimi i gypave të plastikës;– Limimi i kanaleve të plastikës;– Limimi i profileve të metalit dhe llamarinës;– Rregullat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit gjatë limimit.

RM 4 Nxënësi shpon elemente metalikePërmbajtja:– Llojet dhe përdorimi i veglave dhe pajisjeve për shpim;– Përzgjedhja e burgive dhe makinave për shpimin e pjesëve

metalike;– Shpimi i profileve metalike;– Shpimi i llamarinës;– Rregullat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit gjatë shpimit.

Procedurat e vlerësimit

Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.

Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim i nxënësit me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:– përzgjedhë drejtë veglat dhe pajisjet për matje, shënim

dhe fiksim;– përdorë drejtë veglat dhe pajisjet për matje, shënim

dhe fiksim;– kryejë siç duhet fiksimin, matjen dhe shënimin me

vizore dhe kompas;– kryej siç duhet fiksimin, matjen dhe shënimin me

çekan për shënim dhe gjilpërë për shënim; – kryejë siç duhet fiksimin, matjen dhe shënimin me

kompas për shënim;– kryejë siç duhet fiksimin, matjen dhe shënimin me

këndorin me mbështetëse;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë;– respektojë rregullat e mbrojtjes së mjedisit.

38


KR Nxënësi duhet të:– përzgjedhë drejtë veglat dhe pajisjet për sharrim dhe

prerje; – përdorë drejtë veglat dhe pajisjet për sharrim dhe

prerje;– kryejë siç duhet fiksimin, matjen, shënimin dhe

sharrimin e gypave të plastikës;– kryejë siç duhet fiksimin, matjen, shënimin dhe

sharrimin e kanaleve të plastikës;– kryejë siç duhet fiksimin, matjen, shënimin dhe

sharrimin e profileve të detaleve të ndryshme metalike; – kryejë siç duhet fiksimin, matjen, shënimin dhe prerjen

e llamarinës me daltë;– kryejë siç duhet fiksimin, matjen, shënimin dhe prerjen

e llamarinës me gërshërë;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:– përzgjedhë drejtë limat për limim të elementeve

plastike dhe metalike; – kryejë siç duhet fiksimin dhe limimin e gypave të

plastikës; – kryejë siç duhet fiksimin dhe limimin e kanaleve të

plastikës; – kryejë siç duhet fiksimin dhe limimin e profileve

metalike;– kryejë siç duhet limimin e llamarinës;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:– përzgjedhë burgitë dhe makinat për shpimin e pjesëve

metalike; – kryejë siç duhet shpimin e shufrave metalike; – kryejë siç duhet shpimin e llamarinës;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.

39

Metodat e rekomanduara të mësuarit

– Ky modul duhet të trajtohet në punëtori të axhusterisë si dhe të organizohen vizita njohëse në punëtoritë axhusterike.

– Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur ilustrimet dhe demonstrimet konkrete për përdorimin e veglave dhe pajisjeve për matje, shënim, fiksim, sharrim, prerje, limim dhe shpim.

– Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Gjithashtu ata duhet të angazhohen edhe në fiksimin, matjen, shënimin, prerjen, sharrimin, limimin dhe shpimin e gypave dhe kanaleve të plastikës, llamarinës dhe profileve të ndryshme metalike.

– Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.

– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të shprehive të fituara.

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:– Mjedisi për kryerjen e punimeve të fiksimit, sharrimit, prerjes,

limimit dhe shpimit;– Veglat dhe pajisjet e nevojshme për fiksimin, matjen,

shënimin, prerjen, sharrimin, limimin dhe shpimin e gypave dhe kanaleve të plastikës si dhe llamarinave dhe shufrave metalike;

– Materiale pune si: gypat e plastikës, kanalet e plastikës, llamarina, shufra të metaltë, etj;

– Udhëzues, rregullore, etj.

40


“Kuotimi në instalime elektrike”

Lëmi: ElektroteknikëProfili: Energjetikë, Makina elektrike. Niveli: IKlasa: 10


Një modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer procedurat e kuotimin në instalime elektrike të thjeshta.


1.2 kredite (12 orë)


RM 1 Nxënësi mat nivele Përmbajtja:– Përzgjedhja e mjeteve për matje të niveleve horizontale

dhe vertikale; – Kryerja e matjeve horizontale; – Kryerja e matjeve vertikale; – Shënimi i niveleve për shtrirjen e përçuesve, kabllove dhe

gypave me ndihmën e litarit të futur në pluhurin e shkumësit ose në atë të karbonit;

– Rregullat e sigurisë e të ruajtjes së mjedisit.

RM 2 Nxënësi shënon kuotatPërmbajtja:– Përzgjedhja e veglave për shënimin e vendeve të vrimave

dhe foleve; – Caktimi i vendeve për vendosjen e kutijave lidhëse,

ndërprerësve, prizave, tabelave shpërndarëse etj;– Caktimi i vendit për shpuarjen e vrimave; – Shënimi i vendeve për hapje të vrimave dhe foleve me laps

special të zdrukthëtarëve, shkumës etj;– Rregullat e sigurisë e të ruajtjes së mjedisit.

RM 3 Nxënësi kontrollon kuotimin Përmbajtja:– Kontrollimi i nivelit vertikal me lavjerrës të muratorëve

dhe nivelues;– Kontrollimi i nivelit horizontal me nivelues;– Kontrollimi i lartësive dhe distancave të vrimave dhe

foleve;– Rregullat e sigurisë.

41





KR Nxënësi duhet të:– përzgjedhë mjetet për matje të niveleve horizontale

dhe vertikale; – kryejë matje të sakta horizontale; – kryejë matje të sakta vertikale; – kryejë shënimin e niveleve për shtrirjen e përçuesve,

kabllove dhe gypave me ndihmën e litarit të futur në pluhurin e shkumësit ose në atë të karbonit, sipas rregullave instalimeve elektrike;

– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:– përzgjedhë drejtë veglat për shënimin e vendeve të

hapjes së vrimave dhe foleve;– caktojë vendet për vendosjen e kutijave lidhëse,

ndërprerësve, prizave, tabelave shpërndarëse etj., sipas rregullave të instalimeve elektrike;

– caktojë vendin për shpuarjen e vrimave sipas rregullave të instalimeve elektrike;

– shënojë drejt vendet për hapje të vrimave dhe foleve me laps special të zdrukthëtarëve, shkumës etj;

– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë.


KR Nxënësi duhet të:– kontrollojë saktë nivelin vertikal me lavjerrës të

muratorëve dhe nivelues;– kontrollojë saktë nivelin horizontal me nivelues; – kontrollojë saktë lartësitë dhe distancat e vrimave

dhe foleve;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë.

42


– Ky modul duhet të trajtohet në punëtorinë e praktikës së instalimeve elektrike si dhe të organizohen vizita njohëse në objekte ku kryhen instalime elektrike të thjeshta.

– Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete për caktimin dhe shënimin e niveleve horizontale dhe vertikale si dhe për përcaktimin e vendeve për vendosjen e vrimave dhe foleve . Ai duhet të ndihmojë nxënësit që vetë të kryejnë kontrollimin e kuotimeve të bëra.

– Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për matjen, caktimin dhe shënimin e niveleve horizontale dhe vertikale në përputhje me rregullat e instalimit elektrik. Gjithashtu ata duhet të angazhohen edhe për caktimin dhe shënimin e vendeve për shpimin e vrimave dhe hapjen e foleve sipas rregullave të instalimeve elektrike.




Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:

– Mjedisi për kryerjen e punimeve të kuotimit. – Veglat dhe pajisjet e nevojshme për kryerjen e kuotimit, si

shkallë, litar për kuotim, shkumës, pluhur karboni, nivelues lavjerrës të ndërtimtarëve, metër, laps special të ndërtimtarëve.

– Udhëzues, rregullore, standarde teknike të instalimeve.

43


“Matje elektrike”

Lëmi: ElektroteknikëProfili: Energjetikë, Makina elektrike.Niveli: IKlasa: 10


Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësitë për të matur, për të interpretuar vlerat e matura dhe për të përgatitur skemat lidhëse të thjeshta për matje të madhësive të thjeshta elektrike.


6 kredite (60 orë)


RM 1 Nxënësi përdorë pajisjet dhe instrumentet matëse Përmbajtja:– Pajisjet matëse;– Llojet dhe përdorimi i instrumenteve për matje;– Përzgjedhja e instrumenteve për matje;– Përdorimi i ampermetrit;– Përdorimi i voltmetrit;– Përdorimi i ommetrit;– Përdorimi i vatmetrit;– Përdorimi i instrumentit universal;– Rregullat e sigurisë në punë.

RM 2 Nxënësi i kryen matje të madhësive elektrike në qarqe elektrikePërmbajtja:– Qarku i thjeshtë elektrik dhe pjesët përbërëse;– Matja e intensitetit të rrymës elektrike;– Matja e tensionit;– Matja e rezistencës elektrike;– Matja e fuqisë elektrike;– Rregullat e mbrojtjes në punë.

RM 3 Nxënësi kryen matje të madhësive elektrike në qarqe elektrike të përbëraPërmbajtja:– Qarku i përbërë elektrik dhe pjesët përbërëse;– Matja në lidhjet serike të rezistorëve;– Matja në lidhjet paralele të rezistorëve;– Matja në lidhjet e kombinuara të rezistorëve;– Matja në lidhjet serike të burimeve kimike;– Matja në lidhjet paralele të burimeve kimike– Rregullat e sigurisë në punë.

44





KR Nxënësi duhet të:– përzgjedhë drejtë instrumentet për matje;– dijë të lidhë dhe përdorë ampermetrin;– dijë të lidhë dhe përdorë voltmetrin;– dijë të lidhë dhe përdorë ommetrin;– dijë të lidhë dhe përdorë vatmetrin;– dijë të lidhë dhe përdorë instrumentin universal;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë.


KR Nxënësi duhet të:– dallojë drejtë elementet e qarkut të thjeshtë elektrik;– dijë të bëjë leximin e skemave lidhëse elektrike;– bëjë matjen e saktë të intensitetit të rrymës së

vazhdueshme elektrike;– bëjë matjen e saktë të tensionit; – bëjë matjen e saktë të rezistencës elektrike;– bëjë matjen e saktë të fuqisë elektrike;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë.


KR Nxënësi duhet të:– realizojë qarqe elektrike të përbëra;– kryej matje të sakta të madhësive elektrike në lidhjet

serike të rezistorëve;– kryej matje të sakta të madhësive elektrike në lidhjet

paralele të rezistorëve;– kryej matje të sakta të madhësive elektrike në lidhjet e

kombinuara të rezistorëve;– kryej matje të sakta të madhësive elektrike në lidhjet

serike të burimeve kimike;– kryej matje të sakta të madhësive elektrike në lidhjet

paralele të burimeve kimike;– zbatojë rregullat e sigurisë në punë.

45


– Ky modul duhet të realizohet në laboratorin e matjeve elektrike dhe të plotësohet me instruksionet në klasë aty ku është e nevojshme.

– Mësimdhënësi duhet të kryejë demonstrime konkrete të matjeve elektrike.

– Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për kryerjen e matjeve elektrike në qarqe të thjeshta dhe të përbëra, me përdorimin e mjeteve matëse elektrike.





– Laboratori i matjeve elektrike – Veglat, pajisjet dhe instrumentet e nevojshme për matje

elektrike.– Mjetet dhe materialet për realizimin e qarqeve të ndryshme

elektrike.– Udhëzues, rregullore, katalogë, etj.

46


“Materialet dhe komponentet elektrike”

Lëmi: ElektroteknikëProfili: Makina elektrike, EnergjetikëNiveli: IKlasa: 10


Një modul praktik dhe teorik që i pajis nxënësit me njohuri dhe aftësi praktike për përzgjedhjen dhe përdorimin e materialeve dhe komponenteve që përdoren në elektroteknikë.




RM 1 Nxënësi dallon materialet që përdoren në elektroteknikëPërmbajtja:– Llojet e materialeve të elektroteknikës;– Vetitë e materialeve të elektroteknikës;– Vetitë e përçuesve elektrikë;– Përdorimi i materialeve përçues elektrikë.

RM 2 Nxënësi dallon materialet gjysmëpërçues që përdoren në elektroteknikëPërmbajtja:– Llojet e materialeve gjysmëpërçues; – Vetitë e gjysmëpërçuesve;– Përdorimi i materialeve gjysmëpërçues.

RM 3 Nxënësi dallon materialet izoluese që përdoren në elektroteknikëPërmbajtja:– Llojet e materialeve izoluese elektrike;– Vetitë e materialeve izoluese elektrike;– Përdorimi i materialeve izoluese elektrike.

RM 4 Nxënësi dallon materialet magnetike që përdoren në elektroteknikëPërmbajtja:– Llojet e materialeve magnetike;– Vetitë e materialeve magnetike;– Përdorimi i materialeve magnetike.




47

RM 1 IV -Pyetje-përgjigje me gojë- Vëzhgim i nxënësit me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:– bëjë klasifikimin e materialeve të elektroteknikës;– identifikojë llojet e materialeve të elektroteknikës;– përshkruajë vetitë e materialeve të elektroteknikës;– dallojë materialet e përçuese;– tregojë përdorimin e materialeve përçuese sipas

standardeve në elektroteknikë.

RM 2 IV -Pyetje-përgjigje me gojë-Vëzhgim i nxënësit me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:– bëjë klasifikimin e materialeve gjysmëpërçues; – tregojë vetitë e gjysmëpërçuesve;– dallojë materialet gjysmëpërçuese;– tregojë përdorimin e materialeve gjysmëpërçuese.


KR Nxënësi duhet të:– bëjë klasifikimin e materialeve izolues elektrikë; – tregojë vetitë e materialeve izolues elektrikë;– dallojë materialet gjysmëpërçuese;– tregojë përdorimin e materialeve gjysmëpërçuese.


KR Nxënësi duhet të:– bëjë klasifikimin e materialeve magnetike;– tregojë vetitë e materialeve magnetike;– dallojë materialet magnetike;– tregojë përdorimin e materialeve magnetike.

48


– Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin përkatës të shkollës ose në punëtori/fabrika të cilat merren me prodhimin, përdorimin ose magazinimin e materialeve elektrike.

– Mësimdhënësi duhet të kryejë demonstrime konkrete të materialeve elektrike.

– Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive dhe shprehive që trajton moduli.


– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të njohurive dhe shprehive të fituara.



– Laboratori i materialeve elektrike për shqyrtimin e materialeve

– Veglat, pajisjet dhe instrumentet e nevojshme për shqyrtimin e materialeve elektrike.

– Lloje të ndryshme përçuesish, gjysmëpërçuesish dhe materialesh magnetike.

– Udhëzues, katalogë, standarde materialesh, etj.

49


“Mbrojtja në punë”

Lëmi: ElektroteknikëProfili: Energjetik, Makina elektrike. Niveli: IKlasa: 10


Një modul praktik që i pajis nxënësit me njohuri teorike dhe shprehi praktike për mbrojtjen dhe sigurinë në punë gjatë veprimtarisë në sektorin e elektroteknikës.


3 kredite (30 orë)


RM 1 Nxënësi përshkruan me rreziqet e elektricitetit në organizmin e njeriutPërmbajtja:– Ndikimi i rrymës elektrike në organizëm;– Intensiteti i rrymës; – Kohëzgjatja e ndikimit të rrymës elektrike;– Rrugëtimi i rrymës elektrike përmes trupit;– Frekuenca;– Gjendja individuale e trupit;– Tensionet e rrezikshme.

RM 2 Nxënësi përshkruan rregullat themelore të mbrojtjes në punëPërmbajtja:– Masat e sigurisë për mbrojtjen personale;– Masat e sigurisë për mbrojtjen e personave të tjerë;– Masat e sigurisë për mbrojtjen e mjeteve të punës;– Masat e sigurisë për mbrojtjen vendit të punës.

RM 3 Nxënësi përdor mjetet për mbrojtje në punë Përmbajtja:– Pajisjet personale mbrojtëse; – Mbrojtja e kokës;– Mbrojtja e syve;– Mbrojtja e dëgjimit;– Mbrojtja e frymëmarrjes;– Mbrojtja e duarve;– Mbrojtja e këmbëve;– Mbrojtja e trupit;– Mbrojtja në punë në lartësi;– Mbrojtja nga rryma elektrike.

50

RM 4 Nxënësi demonstron dhënien e ndihmës së parë për të dëmtuaritPërmbajtja:– Udhëzimet kryesore për dhënien e ndihmës së parë;– Llojet kryesore të dëmtimeve të personave në punë;– Veprimet fillestare me të dëmtuarit në punë;– Masazhi e zemrës;– Dhënia e frymëmarrjes artificiale;– Kujdesi për të dëmtuarin në punë.




RM 1 IV -Pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim-Vëzhgim i nxënësit me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:– përshkruajë si ndikon rryma elektrike në organizëm;– tregojë vlerën e intensitetit të rrymës të rrezikshme

për jetën;– analizojë kohëzgjatjen e ndikimit të rrymës elektrike;– përshkruajë rrugëtimin e rrymës elektrike përmes

trupit;– tregojë si ndikon frekuenca e rrymës në organizëm;– analizojë gjendjen individuale të trupit;– tregojë cili tension është i rrezikshëm për organizmin

e njeriut.

RM 2 IV -Pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim-Vëzhgim i nxënësit me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:– përshkruajë dhe demonstrojë masat e sigurisë për

mbrojtjen personale;– përshkruajë dhe demonstrojë masat e sigurisë për

mbrojtjen e personave të tjerë;– përshkruajë dhe demonstrojë masat e sigurisë për

mbrojtjen e mjeteve të punës;– përshkruajë dhe demonstrojë masat e sigurisë për

mbrojtjen vendit të punës.

51


KR Nxënësi duhet të:– përzgjedhë drejt pajisjet personale mbrojtëse; – tregojë si bëhet mbrojtja e kokës;– tregojë si bëhet mbrojtja e syve;– tregojë si bëhet mbrojtja e dëgjimit;– tregojë si bëhet mbrojtja e frymëmarrjes;– tregojë si bëhet mbrojtja e duarve;– tregojë si bëhet mbrojtja e këmbëve;– tregojë si bëhet mbrojtja e trupit;– tregojë si bëhet mbrojtja në punë në lartësi;– tregojë si bëhet mbrojtja nga rryma elektrike.


KR Nxënësi duhet të:– përshkruajë veprimet kryesore për dhënien e ndihmës

së parë;– dallojë dëmtimet kryesore të personave në punë;– kryejë veprimet fillestare me të dëmtuarit në punë;– kryejë masazhin e zemrës;– kryejë dhënien e frymëmarrjes artificiale;– tregojë kujdesin e duhur për të dëmtuarin në punë.


– Ky modul duhet të trajtohet në punëtori të shkollës ose në një ambient të përshtatshëm për zbatimin e këtij moduli.

– Mësimdhënësit duhet të demonstrojnë për nxënësit veprimtaritë praktike që trajton moduli.

– Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për zbatimin e rregullave të sigurisë dhe për dhënien e ndihmës së parë për të dëmtuarit në punë. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.

– Rekomandohet të përdoret metoda e simulimit të të dëmtuarve në punë, nga rryma elektrike.

– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të njohurive dhe shprehive të fituara.



– Punëtoria ose ambienti i përshtatshëm për demonstrim të rregullave të sigurisë dhe dhënies së ndihmës së parë.

– Pajisjet e nevojshme për demonstrim të mbrojtjes në punë dhe dhënien e ndihmës së parë.

– Udhëzues, katalogë, materiale ilustruese, etj.

52

Klasa 11


Programi i lëndës

“Bazat e elektroteknikës”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet:– të interpretojë parimet e përgjithshme të bazave të elektroteknikës;– të zbatojë metodat e zgjidhjes së qarqeve elektrike të rrymës alternative në bazë të

ligjeve të përvetësuara;– të dallojë veçoritë reale të elementeve të qarkut elektrik.

II. Fondi i orëve të lëndës35 javë x orë/javë = 70 orë


Kapitulli 1: Fuqia në qarkun e rrymës së alternative (6 orë)

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të përshkruajë konceptet e fuqisë aktive e reaktive dhe të faktorit të fuqisë.

b) Temat e kapitullit– Qarku i rrymës alternative– Fuqia aktive– Fuqia reaktive– Fuqia e dukshme– Faktori i fuqisë

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve;– të angazhojë nxënësit në grupe.

53

d) Kushtet për realizimin e kapitullit pankarta; projektori; katalogë.

Kapitulli 2: Rrymat elektrike të ndryshueshme (alternative) gjatë kohës (12 orë)

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të interpretojë madhësitë karakteristike të rrymës dhe të tensionit alternativ.

b) Temat e kapitullit– Dukuria e rrymës elektrike alternative– Intensiteti i rrymës elektrike– Kahu i rrymës elektrike– Madhësitë alternative– Parametrat karakteristikë të madhësive alternative– Frekuenca– Perioda– Vlera momentale, efektive, mesatare dhe maksimale– Këndi fazor

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të zhvillojë ushtrime numerike për paraqitjen e madhësive alternative;– të angazhojë nxënësit nëpërmes punës në grupe.


Kapitulli 3: Elementet në qarkun e rrymës alternative (14 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të përshkruajë funksionin e rezistorit, bobinës dhe kondensatorit në qarkun e

rrymës alternative;– të përshkruajë konceptin e fuqisë aktive dhe reaktive.

b) Temat e kapitullit– Rezistori në qarkun e rrymës alternative– Nocioni i fuqisë aktive– Bobina në qarkun e rrymës alternative– Nocioni i fuqisë reaktive– Kondensatori në qarkun e rrymës alternative– Mbushja e kondensatorit– Zbrazja e kondensatorit

54

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të krijojë mundësi që nxënësit të përdorin katalogë me diagrame dhe tabela; të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe; të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; t’u japë detyra nxënësve për llogaritjen e qarqeve të thjeshta elektrike.


Kapitulli 4: Lidhja në seri e elementeve në qarkun e rrymës alternative (14 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të shpjegojë funksionin e lidhjes në seri të rezistorit, bobinës dhe kondensatorit– të përshkruajë nocionin e impedancës;– të përshkruajë varësinë e rezistencës induktive dhe kapacitive;– të përshkruajë nocionin e fuqisë aktive, reaktive dhe të dukshme;– të përshkruajë trekëndëshin e fuqisë.

b) Temat e kapitullit– Lidhja në seri e rezistorit dhe bobinës– Nocioni i impedancës– Lidhja në seri e rezistorit dhe kondensatorit– Lidhja në seri e rezistorit, bobinës dhe kondensatorit– Trekëndëshi i impedancës– Fuqia aktive, reaktive dhe e dukshme– Trekëndëshi i fuqisë– Faktori i fuqisë– Ushtrime numerike



Kapitulli 5: Lidhja paralele e elementeve në qarkun e rrymës alternative (14 orë)

55

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të shpjegojë funksionin e lidhjes paralele të rezistorit, bobinës dhe kondensatorit;– të shpjegojë nocionin e admitancës dhe të impedancës ekuivalente (të

njëvlershme);– të shpjegojë nocionin e fuqisë aktive, reaktive dhe të dukshme;– të përshkruajë varësinë reciproke ndërmjet rrymës dhe tensionit në qarkun RLC.

b) Temat e kapitullit– Nocioni i admitancës– Impedanca ekuivalente– Lidhja paralele e rezistorit dhe bobinës– Lidhja paralele e rezistorit dhe kondensatorit– Lidhja paralele e rezistorit, bobinës dhe kondensatorit– Trekëndëshi i rrymave– Trekëndëshi i admitancës– Trekëndëshi i fuqive– Përmirësimi i faktorit të fuqisë– Lidhja e kombinuar e elementeve RLC


d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori.

56

Kapitulli 6: Sistemi trefazor (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të përshkruajë konceptet e tensionit dhe të rrymës fazore dhe linjore në lidhjet yll-

trekëndësh;– të llogarisë fuqinë e harxhuesit.

b) Temat e kapitullit– Lidhja e harxhuesve në sistemin trefazor– Lidhja në yll e harxhuesve në sistemin trefazor– Tensionet dhe rrymat fazore– Lidhja në trekëndësh e harxhuesve në sistemin trefazor– Tensionet dhe rrymat linjore– Fuqia në sistemin trefazor

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve;– t’u japë detyra nxënësve për llogaritjen e qarqeve elektrike.


57

Programi i lëndës

“Bazat e elektronikës”

Lëmi: ElektroteknikëProfilet: Energjetikë, Makina elektrike, Telekomunikacion, Informatikë,

Komunikime audio dhe videoNiveli: IKlasa: 11

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet:– të shpjegojë qëllimin dhe rëndësinë e elektronikës;– të dallojë komponentët elektronikë pasivë dhe aktivë dhe të paraqesë

karakteristikat kryesore të tyre;– të dallojë qarqet elektronike kryesore analoge dhe të paraqesë veçoritë dhe

karakteristikat kryesore të tyre;– të përshkruajë ndërtimin dhe mënyrën e fabrikimit të qarqeve të integruara

themelore, analoge dhe digjitale;– të shpjegojë përdorimet kryesore të qarqeve të integruara.



Kapitulli 1: Ndërtimi dhe veçoritë kryesore të komponentëve elektronikë pasivë e aktivë (24 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të dallojë fizikisht llojet e ndryshme të rezistorëve;– të dallojë fizikisht llojet e ndryshme të kondensatorëve;– të dallojë fizikisht llojet e ndryshme të bobinave;– të dallojë fizikisht llojet e ndryshme të diodave e transistorëve;– të dallojë fizikisht llojet e ndryshme të komponentëve optoelektronike;– të diagnostikojë se a janë në gjendje të rregullt komponentët elektronikë.

b) Temat e kapitullit– Rezistori, potenciometri, trimeri– Termistori, pozistori, fotorezistori e varistori– Kondensatori, kondensatori i ndryshueshëm– Bobina, variometri– Transformatori, autotransformatori– Dioda pn rrymëdrejtuese– Dioda Zener, dioda Shotki– Dioda tunel, LED-i– Fotodioda, celula diellore, dioda laser– Optoçiftuesi, LCD-ja, gypi katolik

58

– Transistori dypolar (npn dhe pnp)– Transistori njëpolar (FET-i, IGFET-i, MOSFET-i)– Tiristori dhe triaku

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të përdorë mjete vizuale; të kryej punë laboratori me komponentë elektronikë pasiv dhe aktiv; të krijoj mundësi që nxënësit të përdorin katalogë me diagrame dhe tabela; të angazhojë nxënësit në grupe; të krijoj mundësi që nxënësit të përdorin instrumentet elektrike matëse; të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– katalogë;– laborator; – makete për pajisjet; – komponente elektronike reale.

Kapitulli 2: Karakteristikat rrymë-tension të diodave dhe të transistorëve.Amplifikimi i transistorit (16 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të vizatojë karakteristikën rrymë-tension të diodës dhe të përcaktojë pikën e

punës;– të vizatojë karakteristikën rrymë-tension të transistorit (dypolar dhe njëpolar) dhe

të përcaktoj pikën e punës;– të vizatojë karakteristikën rrymë-tension të tiristorit dhe të përcaktoj pikën e

punës;– të vizatojë karakteristikën rrymë-tension të triakut dhe të përcaktoj pikën e punës.

b) Temat e kapitullit– Karakteristika rrymë-tension e diodës– Karakteristikat rrymë-tension të transistorit dypolar (npn, pnp)– Karakteristikat rrymë-tension të transistorit njëpolar (FET, MOSFET)– Karakteristikat rrymë-tension të tiristorit– Karakteristikat rrymë-tension të triakut– Dioda si rrymëdrejtues– Lidhja e Grecit– Transistori si amplifikator– Drejtëza e punës dhe pika e punës e diodës– Drejtëza e punës dhe pika e punës e transistorit– Ushtrim laboratorik (nxjerrja e karakteristikave të punës të diodës dhe të

transistorit)

59

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të përdorë mjete vizuale;– të kryejë punë laboratori për nxjerrjen e karakteristikave të punës të elementeve

elektronike;– t’u japë detyra nxënësve për nxjerrjen e drejtëzës së punës dhe caktimin e pikës së

punës;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe;– të krijojë mundësi që nxënësit të përdorin katalogë me instrumente elektrike

matëse;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit laborator; pankarta; projektori; katalogë; dioda dhe transistorë; pajisje matëse.

Kapitulli 3: Qarqet elektronike analoge. Amplifikatorët (12 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të përshkruajë qarqet elektronike analoge; të shpjegojë si punon amplifikatori; të dallojë llojet kryesore të amplifikatorit.

b) Temat e kapitullit– Qarqet analoge– Amplifikatori dhe llojet kryesore të tij– Amplifikatori me transistor dypolar me bazë të përbashkët– Amplifikatori me transistor dypolar me emiter të përbashkët– Amplifikatori me transistor dypolar me kolektor të përbashkët– Amplifikatori me transistor njëpolar me gejt (portë) të përbashkët– Amplifikatori me transistor njëpolar me sors (burim) të përbashkët– Amplifikatori me transistor njëpolar me drejn (derdhje) të përbashkët– Lidhja e Darlingtonit– Amplifikatori operacional

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të përdor mjete vizuale;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe;– të krijoj mundësi që nxënësit të përdorin katalogë me instrumente elektrike

matëse;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

60

d) Kushtet për realizimin e kapitullit laboratori; pankarta; projektori; makete për pajisje; amplifikatorë të llojeve të ndryshme.

Kapitulli 4: Qarqet elektronike digjitale (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të përshkruajë ndërtimin dhe punën e oscilatorit; të caktojë frekuencën e oscilimit (lëkundjeve) të oscilatori dhe të shpjegojë

nevojën e stabilitetit të frekuencës; të shpjegojë punën dhe vetitë e amplifikatorit operacional.

b) Temat e kapitullit– Oscilatori: parimi i punës– Llojet dhe karakteristikat e oscilatorit– Oscilatorët RC– Oscilatori i Majsnerit– Oscilatori i Kolpitsit– Amplifikatori operacional

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të përdorë mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me përdorimin e oscilatorëve;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta; – projektori; – katalogë;– laboratori; – maketa oscilatorësh.

61

Kapitulli 5: Qarqet e integruara dhe mikroelektronika (8 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të përshkruajë ndërtimin dhe fabrikimin e qarqeve të integruara;– të bëjë klasifikimin dhe zgjedhjen e qarqeve duke përdorur listën e të dhënave ose

katalogët.

b) Temat e kapitullit– Qarqet e integruara, veçoritë e tyre– Ndërtimi i qarqeve të integruara– Llojet e qarqeve të integruara– Fabrikimi i qarqeve të integruara– Përdorimi i qarqeve të integruara

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të përdorë mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me qarqet e integruara;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta; – projektori; – katalogë;– laboratori; – qarqe të integruara.

62

Programi i lëndës

“Matje elektrike”

Lëmi: ElektroteknikëProfilet: Energjetikë, Makina elektrike, Telekomunikacion, Informatikë,

Komunikime audio dhe videoNiveli: IKlasa: 11

1. Qëllimi i lëndësNë përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet:– të përshkruajë veçoritë kryesore të të gjitha instrumenteve matëse, si dhe parimin

e punës dhe mënyrën e lidhjes së tyre në qarqet matëse;– t’i dallojë madhësitë elektrike dhe vlerat e tyre;– të demonstrojë matjen e madhësive elektrike;– të analizojë rezultatet e fituara gjatë matjeve.



Kapitulli 1: Bazat e metrologjisë (4 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të shpjegojë rëndësinë e matjeve elektrike;– të bëjë dallimin ndërmjet njësive të nxjerra, themelore dhe njësive plotësuese. b) Temat e kapitullit– Historia dhe parimet e matjeve elektrike– Madhësitë fizike dhe njësitë matëse– Sistemi ndërkombëtar i njësive SI

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të përdorë mjete vizuale; të shpjegojë në detaje sistemin ndërkombëtar të njësive; të shpjegojë njësitë themelore, të nxjerra dhe plotësuese.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– katalogë.

63

Kapitulli 2: Teoria e gabimeve (8 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të tregojë faktorët që shkaktojnë gabime gjatë matjeve;– të tregojë gabimet dhe të bëjë dallimin ndërmjet llojeve të ndryshme të gabimeve;– të evitojë gabimet për të korrigjuar rezultatin.

b) Temat e kapitullit– Gabimet në matje– Gabimet e vrazhda– Gabimet sistematike– Gabimet e rastit– Gabimet dhe korrigjimi i gabimit– Shpërndarja e gabimit të rastit– Gabimet e përbëra– Ushtrime në laborator

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të përdorë mjete vizuale; të angazhojë nxënësit në grupe; të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– laboratori i pajisur me instrumente të ndryshme matëse.

Kapitulli 3: Etalonet dhe standardet (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të interpretojë etalonët e madhësive elektrike: etalonët e rrymës elektrike, etalonët

e tensionit dhe të rezistencës;– të tregojë rëndësinë e përdorimit të etalonëve dhe standardeve.

b) Temat e kapitullit– Etalonët e madhësive elektrike– Etalonët e rrymës elektrike– Etalonët e tensionit– Etalonët e rezistencës– Rezistori etalon– Etalonët e kapacitetit

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të përdorë mjete vizuale; të angazhojë nxënësit në grupe; të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

64

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– laborator;– pankarta;– projektori;– katalogë.

Kapitulli 4: Instrumentet matëse (16 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të shpjegojë parimin e punës së secilit instrument matës;– të përzgjedhë instrumentin e duhur për matjen e madhësive elektrike;– të analizojë rezultatet e fituara me matje.

b) Temat e kapitullit– Ommetri dhe megaommetri– Voltmetri– Multimetri digjital– Osciloskopi– Galvanometri– Vatmetri– Njehsori elektrik– Ushtrime në laborator

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të përdorë mjete vizuale;– të angazhojë nxënësit në grupe gjatë punës në laborator;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– laborator i pajisur me instrumentet matëse: ohmmetër, voltmetër, multimetër

digjital, osciloskop, galvanometër, vatmetër, njehsori elektrik.

Kapitulli 5: Matja e rezistencës – Urat matëse dhe kompensatorët (16 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të demonstrojë matjen e rezistencave të vogla me anë të urave dhe metodave

indirekte;– të shpjegojë kompensatorët dhe përdorimin e kompensatorëve të rrymës së

vazhduar dhe të rrymës alternative.

b) Temat e kapitullit– Matja e rezistencës me ampermetër dhe me voltmetër– Matja e rezistencës me anë të voltmetrit dhe rezistorit të njohur– Ura e Vitsonit– Ura e Tompsonit– Metodat kompensuese– Metoda e potenciometrit

65

– Kompensatorët– Kompensatorët e rrymës së vazhduar– Kompensatorët e rrymës alternative– Ushtrime laboratorike

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të përdorë mjete vizuale;– të angazhojë nxënësit në grupe gjatë punës në laborator;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta; – projektori; – katalogë.– laborator; – makete për pajisjet; – multimetri.Laboratori me instrumente matëse:

1) aparatet për rrymë të vazhduar: elektrometri, kompensatori, galvanometri me kuadër të lëvizshëm, instrumentet elektronike;

2) aparatet për matjen e tensionit të vazhduar: galvanometri me pasqyrë, galvanometri me shenjë drite etj.

Kapitulli 6: Matjet e madhësive elektrike dhe magnetike (12 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të demonstrojë matjet analoge dhe digjitale;– të demonstrojë matjen e rezistencës, tensionit dhe rrymës;– të demonstrojë matjen e frekuencës, kapacitetit, induktivitetit, fluksit magnetik

dhe energjisë.

b) Temat e kapitullit– Matjet analoge dhe digjitale– Matja e rezistencës– Matja e tensionit– Matja e rrymës– Matja e frekuencës– Matja e kapacitetit, induktivitetit dhe fluksit magnetik– Matja e fuqisë, faktorit të fuqisë– Matja e energjisë– Ushtrime laboratorike

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të përdorë mjete vizuale;– të angazhojë nxënësit në grupe gjatë punës në laborator;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

66

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta; – projektori; – katalogë.– laborator; – makete për pajisjet.

Kapitulli 7: Matjet elektrike të madhësive joelektrike (4 orë)

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të shpjegojë madhësitë joelektrike dhe metodat për matjen e tyre.

b) Temat e kapitullit– Madhësitë joelektrike– Matja e temperaturës– Matja e shtypjes– Matja e fluksit të dritës

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të përdorë mjete vizuale; të angazhojë nxënësit në grupe gjatë punës në laborator; të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– Laboratori me instrumentet të cilat e bëjnë matjen elektrike të madhësive

joelektrike– pankarta;– projektori;– katalogë;– laborator;– makete për pajisjet;

67

Programi i lëndës

“Instalime elektrike dhe ndriçime”

Lëmi: ElektroteknikëProfili: Energjetikë Niveli: IKlasa: 11

I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet:– të shpjegojë qëllimin dhe rëndësinë e instalimeve elektrike;– të dallojë llojet e instalimeve elektrike sipas zbatimit të tyre;– të dallojë standardet e materialeve të instalimeve elektrike;– të diagnostifikojë dhe evitojë prishjet në instalime elektrike;– të përshkruajë burimet e ndriçimeve elektrike;– të shpjegojë shfrytëzimin përkatës të burimeve të ndriçimeve elektrike për

destinim të ndryshëm.



Kapitulli 1: Llojet dhe pjesët e instalimeve elektrike (20 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të dallojë instalimet elektrike të tensionit të lartë, të mesëm dhe të ulët;– të përshkruajë kyçësit kabllovik shtëpiak dhe ajror shtëpiak;– të dallojë llojet e tabelave dhe ormanëve shpërndarëse; – të përshkruaj përdorimin e tyre;– të përshkruaj elementet e instalimit të rrufepritësve.

b) Temat e kapitullit– Instalimet elektrike të tensionit të lartë– Instalimet elektrike të tensionit të mesëm– Instalimet elektrike të tensionit të ulët– Kyçja e instalimit elektrik në rrjetë– Kyçësi kabllovik shtëpiak– Kyçësi ajror shtëpiak– Përdorimi dhe llojet e tabelave dhe ormanëve shpërndarëse– Tabelat shpërndarëse me njehsor– Tabelat shpërndarëse me siguresa dhe ndërprerës– Instalimi i rrufepritësve– Elementet e instalimit të rrufepritësve

68

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të përdor mjete vizuale; të angazhojë nxënësit në grupe; të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.


Kapitulli 2: Standardet dhe rregullat për instalimet elektrike (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të shpjegojë nocionin e standardeve;– të dallojë rregullat teknike për ndërtimin e instalimeve elektrike në ndërtesa, në

mjedise me lagështi, mjedise me kushte specifike si dhe punishte.

b) Temat e kapitullit– Nocioni i standardeve– Rregullat teknike për ndërtimin e instalimeve elektrike në ndërtesa– Instalimet në mjedise me lagështi– Rregullat teknike për ndërtimin e instalimeve elektrike në mjedise me kushte

specifike– Instalimet në mjedise punuese të rrezikuara nga zjarri– Rregullat teknike për ndërtimin e instalimeve elektrike në punishte

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të përdorë mjete vizuale;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe;– të përdor katalogë me rregullat teknike të përshkruara për lloje të ndryshme të

instalimeve;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit pankarta; projektori; katalogë;

69

Kapitulli 3: Materialet dhe pajimet e instalimeve elektrike (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë materialet për ndërtimin e përçuesve dhe kabllove; të dallojë përçuesit e izoluar, kabllot dhe shenjëzimin e tyre;– të dallojë pajimet kabllovike dhe kyçëse për mjedise të ndryshme;– të dallojë llojet e siguresave, ndërprerësve dhe përdorimin e tyre.

b) Temat e kapitullit– Materialet për ndërtimin e përçuesve dhe kabllove– Përçuesit e joizoluar dhe të izoluar– Llojet e përçuesve të izoluar dhe shenjëzimi– Llojet e kabllove dhe shenjëzimi– Pajimet kabllovike për kabllot energjetike instaluese– Shtrirja e kabllove– Montimi i pajimeve kabllovike– Materialet dhe llojet e gypave instalues– Pajimet kyçëse (spinat, prizat, ndërprerësit etj)– Pajimet kyçëse për hapësira me lagështi dhe hapësira eksploduese– Siguresat instaluese dhe llojet e tyre– Ndërprerësit instalues dhe llojet e tyre– Ndërprerësit automatik

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të përdorë mjete vizuale;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe;– të përdorë katalogë për pajime të ndryshme;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.


70

Kapitulli 4: Mbrojtjet në instalime elektrike (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të përshkruajë ndikimin e rrymës elektrike te njeriu; të përshkruajë mbrojtjet nga goditja elektrike direkte dhe indirekte; të shpjegojë mënyrat e ndryshme të mbrojtjeve në instalime elektrike.

b) Temat e kapitullit– Ndikimi i rrymës elektrike te njeriu– Mbrojtja me izolim e pjesëve nën tension– Mbrojtja me rrethore ose shtëpiza– Mbrojtja me pengesa– Mbrojtja duke vendosur largë mundësisë për të prekur– Mbrojtja duke u çkyçur automatikisht përmes pajisjeve që reagojnë në rrym

diferenciale– Mbrojtja duke e përdorur tensionin e vogël sigurues– Mbrojtja duke e përdorur tensionin e vogël të punës– Mbrojtja duke u çkyçur automatikisht furnizimin përmes sistemeve të ndryshme

të tokëzimit– Mbrojtja me barazim shtesë të potencialeve– Mbrojtja duke përdorur pajisje me izolim të klasit të dytë ose me izolim të

përshtatshëm– Mbrojtja duke përdorur në lokale të izoluara– Mbrojtja me barazim lokal të potencialeve– Mbrojtja me ndarje elektrike (galvanike)

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të përdorë mjete vizuale;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.


71

Kapitulli 5: Ndriçimet elektrike (20 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të shpjegojë burimet elektrike dhe vetit e dritës; – të dallojë madhësitë dhe njësitë e dritës;– të përshkruajë karakteristikat,principin e punës dhe zbatimin e llambave të

ndryshme;– të dallojë llojet e ndriçuesve;– të përshkruajë ndriçimin e mjediseve të mbyllura dhe të hapura.

b) Temat e kapitullit– Vetit e dritës– Madhësia dhe njësitë e dritës– Karakteristikat e dritës– Matja e intensitetit, shkëlqimit dhe fluksit të dritës– Burimet elektrike të dritës– Llambat me fije metalike, karakteristikat– Llambat që punojnë në princip të zbrazjes elektrike nëpër gazra– Llambat me zhivë me presion të lartë dhe me presion shumë të lartë– Llambat e natriumit-principi i punës dhe zbatimi– Llambat fluoroscente - principi i punës, mënyra e lidhjes dhe zbatimi– Ndriçuesit, ndarja dhe llojet e ndriçuesve– Mënyra e ndriçimit-kushtet themelore për ndriçim të mirë dhe të drejt– Ndriçimi i mjediseve të mbyllura (banesave, shkollave, zyrave, spitaleve,

fabrikave etj)– Ndriçimi i mjediseve të hapura (rrugëve, shesheve, parqeve, punishteve, terreneve

sportive etj)

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: të përdorë mjete vizuale;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– katalogë;

72

Klasa 11



“Hapja e kanaleve, vrimave dhe foleve”

Lëmi: ElektroteknikëProfili: EnergjetikëNiveli: IKlasa: 11


Një modul praktik që aftëson nxënësit për hapjen e kanaleve, vrimave dhe foleve të nevojshme për realizimin e skemave të ndryshme të instalimeve, si dhe për kontrollin e tyre.


6 kredite (60 orë)


RM 1 Nxënësi hapë kanale Përmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik; Kryerja e kuotimeve; Kontrollimi i shënimeve për kanalet; Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për hapje kanalesh; Hapja e kanaleve me daltë dhe çekan; Hapja e kanaleve me frezë elektrike; Hapja e kanaleve me fleks; Kontrollimi i pozicioneve dhe dimensioneve të kanaleve; Largimi i mbeturinave nga vendi i punës; Rregullat e sigurisë në punë.

RM 2 Nxënësi hapë vrimaPërmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik; Kryerja e kuotimeve; Kontrollimi i shënimeve për vrimat; Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për hapje vrimash; Hapja e vrimave me daltë dhe çekan; Hapja e vrimave me trapano elektrike dore; Kontrollimi i pozicioneve dhe dimensioneve të vrimave; Largimi i mbeturinave nga vendi i punës; Rregullat e sigurisë në punë.

RM 3 Nxënësi hapë fole

73

Përmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik; Kryerja e kuotimeve; Kontrollimi i shënimeve për fole; Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për hapje folesh; Hapja e vrimave me daltë dhe çekan; Hapja e vrimave me trapano elektrike dore; Kontrollimi i pozicioneve dhe dimensioneve të foleve; Largimi i mbeturinave nga vendi i punës; Rregullat e sigurisë në punë.





KR Nxënësi duhet të: analizojë drejt skemën e instalimit; kryejë kuotimin sipas skemës; identifikojë parregullsitë në shënimet për hapje të

kanaleve; përzgjedhë pajisjet dhe veglat e nevojshme për hapje

kanalesh; përdorë siç duhet veglat dhe pajisjet për hapje

kanalesh; kryejë sipas radhës se duhur veprimet për hapje

kanalesh; hapë kanalet me daltë dhe çekan, sipas standardeve; hapë kanalet me frezë elektrike, sipas standardeve; hapë kanalet me fleks, sipas standardeve; identifikojë parregullsitë në pozicionet dhe

dimensionet e kanaleve; largojë mbeturinat nga vendi i punës; respektojë rregullat e mbrojtjes në punë.


KR Nxënësi duhet të: analizojë drejt skemën e instalimit; kryejë kuotimin sipas skemës; identifikojë parregullsitë në shënimet për hapje të

vrimave; përzgjedhë pajisjet dhe veglat e nevojshme për hapje

vrimash;

74

përdorë siç duhet veglat dhe pajisjet për hapje vrimash; kryejë sipas radhës se duhur veprimet për hapje

vrimash; hapë vrimat me daltë dhe çekan, sipas standardeve; hapë vrimat me trapano elektrike dore, sipas

standardeve; hapë kanalet me fleks, sipas standardeve; identifikojë parregullsitë në pozicionet dhe

dimensionet e vrimave; largojë mbeturinat nga vendi i punës; respektojë rregullat e mbrojtjes në punë.


KR Nxënësi duhet të: analizojë drejtë skemën e instalimit; kryejë kuotimin sipas skemës; identifikojë parregullsitë në shënimet për hapje të

foleve; përzgjedhë pajisjet dhe veglat e nevojshme për hapje të

folesh; përdorë siç duhet veglat dhe pajisjet për hapje folesh; kryejë sipas radhës se duhur veprimet për hapje folesh; hapë foletë me daltë dhe çekan,sipas standardeve; hapë foletë me frezë elektrike,sipas standardeve; hapë foletë me fleks,sipas standardeve; identifikojë parregullsitë në pozicionet dhe dimensionet

e foleve; largojë mbeturinat nga vendi i punës; respektojë rregullat e mbrojtjes në punë.

75


Ky modul duhet të trajtohet në punëtorinë e praktikës së instalimeve elektrike si dhe të organizohen vizita njohëse në objekte ku kryhen instalime elektrike. – Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur

demonstrimet konkrete për kuotimin, përdorimin e veglave dhe pajisjeve për hapje kanalesh, vrimash dhe folesh të ndryshme. Ai duhet të ndihmojë nxënësit që vetë të kryejnë matje e kontroll në lidhje me saktësinë dhe cilësinë e punimeve të mësipërme.

– Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për kuotimin, përdorimin e veglave dhe pajisjeve për hapje kanalesh, folesh e vrimash të ndryshme, kontrollin, respektimin e standardeve dhe rregullave të mbrojtjes në punë. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.

– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të njohurive dhe aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:– Mjedisi për kryerjen e punimeve të kuotimit dhe hapjes së

kanaleve, foleve e të vrimave, si dhe të kontrollit të tyre. – Veglat dhe pajisjet e nevojshme për kryerjen e kuotimeve, hapje

kanalesh, folesh e vrimash, kontroll dhe largim mbeturinash (shkallë, litar për kuotim, shkumës, pluhur karboni, nivelues lavjerrës të ndërtimtarëve, metër, laps special të ndërtimtarëve, daltë, çekan, frezë elektrike dore, trapano elektrike dore,fleks, fshis, lopatë).

– Dokumentacion teknik për ilustrimin e veglave, pajisjeve, kanaleve dhe vrimave, sipas standardeve përkatëse.

76


“Shtrirja e gypave dhe vendosja e kutive”



Një modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer proceset e matjes dhe prerjes së gypave, shtrirjes së gypave, vendosjes së kutive, mbërthimit, gipsimit dhe kontrollit të gypave dhe kutive që përdoren në instalimet elektrike.


5 kredite (50 orë)


RM 1 Nxënësi pret gypat Përmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik dhe objektit; Përzgjedhja e gypave; Matja e gypave; Prerja e gypave; Rregullat e sigurisë në punë.

RM 2 Nxënësi fikson gypat dhe kutitë Përmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik dhe objektit; Përzgjedhja e gypave të prerë dhe kutive; Shtrirja e gypave; Fiksimi paraprak i gypave; Vendosja e kutive; Gipsimi i gypave dhe kutive; Rregullat e sigurisë në punë.

RM 3 Nxënësi kontrollon shtrirjen dhe vendosjen e gypave dhe kutive në instalimin elektrikPërmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik dhe objektit; Kontrolli i vendosjes së gypave; Kontrolli i vendosjes së kutive; Mënjanimi i parregullsive; Rregullat e sigurisë në punë.

77



Me poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të: analizojë drejtë skemën e instalimit dhe objektin; përzgjedhë drejtë gypat; mat saktë gypat; presë gypat në përputhje me skemën e instalimit; largojë mbeturinat nga vendi i punës; zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë.


KR Nxënësi duhet të: analizojë drejtë skemën e instalimit dhe objektin; përcaktojë drejtë radhën e kryerjes së veprimeve; shtrijë dhe fiksojë paraprakisht gypat; vendosë kutitë në foletë përkatëse; gipsojë gypat dhe kutitë sipas standardeve përkatëse; largojë mbeturinat nga vendi i punës; zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë.


KR Nxënësi duhet të: analizojë drejtë skemën e instalimit dhe objektin; identifikojë parregullsitë në vendosjen e gypave; identifikojë parregullsitë në vendosjen e kutive; identifikojë parregullsitë në gispsimin e gypave dhe

kutive; mënjanojë parregullsitë e vërejtura; zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë.

78


Ky modul duhet të trajtohet në punëtorinë e praktikës së instalimeve elektrike si dhe të organizohen vizita njohëse në objekte ku kryhen instalime elektrike . – Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e

mundur demonstrimet konkrete për matje, prerje, shtrirje dhe fiksim të gypave, për fiksim e gipsim të gypave dhe kutive si dhe për kontrollet përkatëse.

– Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për matje, prerje, shtrirje dhe fiksim të gypave, për fiksim e gipsim të gypave dhe kutive si dhe për kontrollet përkatëse, si dhe për respektimin e standardeve dhe rregullave të mbrojtjes në punë e ruajtjes së mjedisit.

– Mësimdhënësi duhet të nxisë nxënësit të angazhohen në diskutime për rastet e ndryshme që paraqiten.

– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik i njohurive dhe aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:– Mjedisi për kryerjen e punimeve të matjes, prerjes, shtrirjes e

fiksimit të gypave, si dhe për fiksim, gipsime, kontrollin e gypave dhe kutive.

– Veglat dhe pajisjet e nevojshme për matje, prerje, shtrirje e fiksim të gypave, si dhe për fiksim, gipsim e kontroll të gypave dhe kutive.

– Materiale instalimi elektrik (gypa, kuti, gips, kapse,vida etj.).– Dokumentacion teknik për instalimet elektrike.

79


“Shtrirja e kabllove dhe përçuesve”



Një modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer proceset e matjes, prerjes dhe shtrirjes së përçuesve dhe kabllove, si dhe të kontrollit shtrirjes së përçuesve dhe kabllove, që përdoren në instalimet elektrike.


6 kredite (60 orë)


RM 1 Nxënësi parapërgatitë shtrirjen e përçuesve dhe kabllovePërmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik; Analiza e objektit dhe vendosjes së gypave dhe kutive; Përzgjedhja e përçuesve dhe kabllove; Përzgjedhja e veglave të punës; Përgatitja e vendit të punës për shtrirjen e përçuesve dhe

kabllove.

RM 2 Nxënësi shtrinë përçuesit dhe kabllotPërmbajtja: Shtrirja e përçuesve dhe kabllove në gypa dhe në kuti, në

mënyrë të drejtpërdrejtë; Shtrirja e përçuesve dhe kabllove në gypa dhe në kuti, me

pajisjen tërheqëse; Prerja e përçuesve dhe kabllove; Kontrolli i shtrirjes së përçuesve dhe kabllove; Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.





KR Nxënësi duhet të: analizojë drejtë skemën e instalimit elektrik; analizojë drejtë objektin si dhe vendosjen e gypave

dhe kutive; përzgjedhë përçuesit dhe kabllot sipas standardeve

80

teknike; përzgjedhë veglat e duhura të punës; bëjë përgatitjen e vendit të punës për shtrirjen e

përçuesve dhe kabllove.


KR Nxënësi duhet të: bëjë shtrirjen e përçuesve dhe kabllove në gypa dhe në

kuti, në mënyrë të drejtpërdrejtë, sipas standardit; bëjë shtrirjen e përçuesve dhe kabllove në gypa dhe në

kuti, me pajisjen tërheqëse, sipas standardit; bëjë prerjen e përçuesve dhe kabllove, sipas

standardit; bëjë kontrollin e shtrirjes së përçuesve dhe kabllove; mënjanojë parregullsitë e vërejtura gjatë kontrollit; largojë mbeturinat nga vendi i punës; zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë.


Ky modul duhet të trajtohet në punëtorinë e praktikës së instalimeve elektrike si dhe të organizohen vizita njohëse në objekte ku kryhen instalime elektrike. – Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e

mundur demonstrimet konkrete për shtrirjen e përçuesve dhe kabllove, dhe për kontrollet përkatëse.

– Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për shtrirjen e përçuesve dhe kabllove, dhe për kontrollet përkatëse. Ata duhet të udhëzohen për respektimin e standardeve dhe rregullave të mbrojtjes në punë.

– Mësimdhënësi duhet të nxisë nxënësit të angazhohen në diskutime për rastet e ndryshme që paraqiten.

– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të njohurive dhe aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:– Mjedisi për instalime elektrike me gypa dhe kuti të instaluara.– Veglat dhe pajisjet e nevojshme për shtrirjen e kabllove dhe

përçuesve.– Përçues dhe kabllo elektrike të llojeve të ndryshme.– Dokumentacion teknik, udhëzues, katalogë, skema instalimi, etj.

81


“Montimi i elementeve të instalimit elektrik”

Lëmi: ElektroteknikëProfili: Teknik i energjetikësNiveli: IKlasa: 11


Një modul praktik që aftëson nxënësit për të realizuar lidhjen e përçuesve elektrik mes veti dhe me elementet e tjera të instalimit, si dhe për kontrollet përkatëse.


6 kredite (60 orë)


RM 1 Nxënësi bën lidhjen e përçuesve dhe kabllove elektrik mes vetiPërmbajtja: Analiza e objektit dhe skemës së instalimit elektrik; Mënyrat, mjetet dhe rregullat për zhveshjen e përçuesve

dhe kabllove; Mënyrat, mjetet dhe rregullat për lidhjen e përçuesve dhe

kabllove; Mënyrat, mjetet dhe rregullat për izolimin e përçuesve dhe

kabllove; Mënyrat dhe rregullat për vendosjen e përçuesve dhe

kabllove të lidhura në kuti; Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.

RM 2 Nxënësi bën lidhjen e përçuesve dhe kabllove elektrike me elementet e tjera të instalimit elektrikPërmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik; Lidhja e përçuesve dhe kabllove me ndërprerësit; Lidhja e përçuesve dhe kabllove me prizat; Lidhja e përçuesve dhe kabllove me portollampen

(fasongën); Lidhja e përçuesve dhe kabllove me ngrohësit; Lidhja e përçuesve dhe kabllove me indikatorin; Lidhja e përçuesve dhe kabllove me zilen elektrike; Veglat, pajisjet dhe materialet që përdoren për lidhjen e

përçuesve dhe kabllove me elementet e instalimit elektrik; Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.

82

RM 3 Nxënësi monton elementet e instalimit elektrikPërmbajtja: Analiza e skemës së instalimit; Montimi i ndërprerësve; Montimi i prizave; Montimi i portollampës; Montimi i ngrohësve; Montimi i indikatorit; Montimi i ziles elektrike; Veglat, pajisjet dhe materialet që përdoren për montimin e

elementeve të instalimit elektrik; Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.

RM 4 Nxënësi bën kontrollin e lidhjes së përçuesve, kabllove dhe elementeve të instalimit elektrik, si dhe të montimit të tyrePërmbajtja: Analiza e skemës së instalimit; Pajisjet dhe instrumentet për kontrollin e përçuesve,

kabllove dhe elementeve të instalimit elektrik; Kontrolli i lidhjes së përçuesve; Kontrolli i lidhjes së kabllove; Kontrolli i lidhjes së ndërprerësve, prizave, portollampës

(fasonges), ngrohësve, indikatorit, ziles elektrike; Kontrolli i montimit të elementeve të instalimit elektrik; Prova e instalimeve elektrike me ngarkesë të plotë; Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.





KR Nxënësi duhet të: analizojë drejtë objektin dhe skemën e instalimit

elektrik; përzgjedhë mënyrat dhe mjetet e duhura për zhveshjen

e përçuesve dhe kabllove; përzgjedhë mënyrat dhe mjetet e duhura për lidhjen e

përçuesve dhe kabllove; përzgjedhë mënyrat dhe mjetet e duhura për izolimin e

përçuesve dhe kabllove; përzgjedhë mënyrat dhe mjetet e duhura për vendosjen

e përçuesve dhe kabllove të lidhura në kuti;

83

zhveshë, lidhë dhe izolojë përçuesit dhe kabllot, sipas standardeve teknike;

vendosë në kuti përçuesit dhe kabllot e lidhura, sipas standardit;

përdorë siç duhet veglat dhe pajisjet për zhveshjen, lidhjen dhe izolimin e përçuesve dhe kabllove;

zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të: analizojë drejtë skemën e instalimit elektrik; bëjë lidhjen e përçuesve dhe kabllove me ndërprerësit,

në përputhje me skemën dhe standardet përkatëse; bëjë lidhjen e përçuesve dhe kabllove me prizat, në

përputhje me skemën dhe standardet përkatëse; bëjë lidhjen e përçuesve dhe kabllove me portollampen

(fasongën), në përputhje me skemën dhe standardet përkatëse;

bëjë lidhjen e përçuesve dhe kabllove me ngrohësit, në përputhje me skemën dhe standardet përkatëse;

bëjë lidhjen e përçuesve dhe kabllove me indikatorin, në përputhje me skemën dhe standardet përkatëse;

bëjë lidhjen e përçuesve dhe kabllove me zilen elektrike, në përputhje me skemën dhe standardet përkatëse;

përdorë siç duhet veglat dhe pajisjet për lidhjen e përçuesve dhe kabllove me elementet e instalimit elektrik;

zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të: analizojë drejt skemën e instalimit; montojë ndërprerësit në përputhje me skemën dhe

standardet përkatëse; montojë prizat në përputhje me skemën dhe standardet

përkatëse; montojë portollampën në përputhje me skemën dhe

standardet përkatëse; montojë ngrohësit në përputhje me skemën dhe

standardet përkatëse; montojë indikatorin në përputhje me skemën dhe

standardet përkatëse; montojë zilen elektrike në përputhje me skemën dhe

standardet përkatëse; përdorë siç duhet veglat dhe pajisjet për montim e

84

elementeve të instalimit elektrik; zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.


KR Nxënësi duhet të: analizojë drejtë skemën e instalimit; përzgjedhë dhe përdorë drejtë pajisjet dhe instrumentet

për kontrollin e përçuesve, kabllove dhe elementeve të instalimit elektrik;

identifikojë parregullsitë në lidhjen e përçuesve; identifikojë parregullsitë në lidhjen e kabllove; identifikojë parregullsitë në lidhjen e ndërprerësve,

prizave, portollampës, ngrohësit, indikatorit dhe ziles elektrike;

identifikojë parregullsitë në montimin e elementeve të instalimit;

respektojë rregullat për kryerjen e provave me ngarkesë të plotë të ndërprerësve, prizave, ndriçuesve, ngrohësit, indikatorit dhe ziles elektrike;

mënjanojë parregullsitë e vërejtura; zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.

85


Ky modul duhet të trajtohet në punëtorinë e praktikës së instalimeve elektrike si dhe të organizohen vizita njohëse në objekte ku kryhen instalime elektrike . Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e

mundur demonstrimet konkrete për zhveshje, lakim, lidhje dhe izolim të përçuesve dhe kabllove, lidhje e montim të elementeve të instalimit elektrik si dhe kontroll te tyre.

Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për zhveshje, lakim, lidhje dhe izolim të përçuesve dhe kabllove, lidhje e montime të elementeve të instalimit elektrik si dhe kontroll të tyre.

Ata duhet të praktikojnë përdorimin e veglave dhe mjeteve për punimet e mësipërme, si dhe të respektojnë standardet dhe rregullave të mbrojtjes në punë.

Mësimdhënësi duhet të nxisë nxënësit të angazhohen në diskutime për rastet e ndryshme që paraqiten.

Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të njohurive dhe aftësive të tyre.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet si më poshtë:– Mjedisi për kryerjen e punimeve të instalimit elektrik.– Veglat dhe pajisjet e nevojshme për zhveshje, lakim, lidhje dhe

izolim të përçuesve dhe kabllove, lidhje e montim të elementeve të instalimit elektrik.

– Pajisje matëse elektrike.– Materiale dhe elemente instalimi elektrik.– Dokumentacion teknik për instalimet elektrike.

86


“Realizimi i skemave të veçanta të instalimit elektrik”



Një modul praktik që aftëson nxënësit për të realizuar disa skema të veçanta të instalimeve elektrike, si dhe për të bërë kontrollet përkatëse.


12 kredite (120 orë)


RM 1 Nxënësi realizon skemën e instalimit për ndezjen e poçit me ndërprerës njëpolarPërmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik për ndezjen e poçit

me anën e ndërprerësit njëpolar; Analiza e objektit të instalimit; Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës;; Përzgjedhja e materialeve dhe elementeve të instalimit

elektrik; Kutoimet e nevojshme të instalimit; Hapja e kanaleve, vrimave dhe foleve; Matja, prerja, shtrirja dhe përforcimi i gypave, kabllove Përforcimi i kutive lidhëse; Përforcimi i kutive të elementeve të instalimit; Zhveshja e kabllove dhe skajeve të përçuesve; Lidhja e përçuesve me njëri tjetrin në kutinë lidhëse sipas

skemës për ndezjen e poçit me anën e ndërprerësit njëpolar;

Lidhja e përçuesve me elementet e instalimit elektrik; Montimi i ndërprerësit njëpolar; Montimi i portollampës (fasonges); Kontrollimi dhe prova e instalimit; Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.

RM 2 Nxënësi realizon skemën e instalimit për ndezjen e pavarur të dy grupeve të poçave me ndërprerës serikPërmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik për ndezjen e

pavarur të dy grupeve të poçave me anën e ndërprerësit serik;

Analiza e objektit të instalimit; Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës; Përzgjedhja e materialeve dhe elementeve të instalimit

elektrik; Kuotimet e nevojshme të instalimit; Hapja e kanaleve, vrimave dhe foleve;

87

Matja, prerja, shtrirja dhe përforcimi i kabllove; Përforcimi i kutive lidhëse; Përforcimi i kutive të elementeve të instalimit; Zhveshja e kabllove dhe e skajeve të përçuesve; Lidhja e përçuesve me njëri tjetrin në kutinë lidhëse sipas

skemës për ndezjen e grupit të poçave me anën e ndërprerësit serik;

Lidhja e përçuesve me elementet e instalimit elektrik; Montimi i ndërprerësit serik dhe portollampave

(fasongave); Kontrollimi dhe prova e instalimit; Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.

RM 3 Nxënësi realizon skemën e instalimit për ndezjen e poçit nga dy vende të ndryshme me ndërprerës alternativPërmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik për ndezjen e poçit

me anën e ndërprerësit alternativ; Analiza e objektit të instalimit; Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës; Përzgjedhja e materialeve dhe elementeve të instalimit

elektrik; Kuotimet e nevojshme të instalimit; Hapja e kanaleve, vrimave dhe foleve; Matja, prerja, shtrirja dhe përforcimi i kabllove; Përforcimi i kutive lidhëse; Përforcimi i kutive të elementeve të instalimit; Zhveshja e kabllove dhe e skajeve të përçuesve; Lidhja e përçuesve me njëri tjetrin në kutinë lidhëse sipas

skemës për ndezjen e grupit të poçave me anën e ndërprerësit alternativ;

Lidhja e përçuesve me elementet e instalimit elektrik; Montimi i ndërprerësit alternativ dhe portollampës

(fasonges); Kontrollimi dhe prova e instalimit; Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.

RM 4 Nxënësi realizon skemë instalimi për ndezjen e poçit nga tre vende të ndryshme me anë të ndërprerësit kryqëzorPërmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik për ndezjen e poçit

me anën e ndërprerësit kryqëzor; Analiza e objektit të instalimit; Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës; Përzgjedhja e materialeve dhe elementeve të instalimit

elektrik; Kuotimet e nevojshme të instalimit; Hapja e kanaleve, vrimave dhe foleve; Matja, prerja, shtrirja dhe përforcimi i kabllove Përforcimi i kutive lidhëse;

88

Përforcimi i kutive të elementeve të instalimit; Zhveshja e kabllove dhe e skajeve të përçuesve; Lidhja e përçuesve me njëri tjetrin në kutinë lidhëse sipas

skemës për ndezjen e poçit me anën e ndërprerësit kryqëzor;

Lidhja e përçuesve me elementet e instalimit elektrik; Montimi i ndërprerësve alternativ, kryqëzor dhe

portollampës (fasonges); Kontrollimi dhe prova e instalimit; Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.

RM 5 Nxënësi realizon skemën e instalimit për ndezjen e poçit me ndërprerës automatik të shkallëvePërmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik për ndezjen e poçit

me anën e ndërprerësit automatik të shkallëve; Analiza e objektit të instalimit; Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës; Përzgjedhja e materialeve dhe elementeve të instalimit


skemës për ndezjen e poçit me anën e ndërprerësit automatik të shkallëve;

Përzgjedhja e veglave që përdoren për lidhjen me elementet e instalimit elektrik;

Lidhja e përçuesve me elementet e instalimit elektrik; Montimi i ndërprerësit automatik të shkallëve dhe

portollampës (fasonges); Kontrollimi dhe prova e instalimit; Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.

RM 6 Nxënësi realizon skemën e instalimit për vënien në funksion të ziles elektrike me anë të tasterit (pulsantit) Përmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik për vënien në

funksion të ziles elektrike me anë të tasterit (pulsantit); Analiza e objektit të instalimit; Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës; Përzgjedhja e materialeve dhe elementeve të instalimit

elektrik; Kuotimet e nevojshme të instalimit; Hapja e kanaleve, vrimave dhe foleve; Matja, prerja, shtrirja dhe përforcimi i kabllove; Përforcimi i kutive lidhëse;

89

Përforcimi i kutive të elementeve të instalimit; Zhveshja e kabllove dhe e skajeve të përçuesve; Lidhja e përçuesve me njëri tjetrin në kutinë lidhëse sipas

skemës për vënien në funksion të ziles elektrike me anë të tasterit (pulsantit);

Përzgjedhja e veglave që përdoren për lidhjen me elementet e instalimit elektrik;

Lidhja e përçuesve me elementet e instalimit elektrik; Montimi i tasterit dhe ziles elektrike; Kontrollimi dhe prova e instalimit; Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.

RM 7 Nxënësi realizon skemën e instalimit për vënien në funksion të prizës njëfazore dhe trefazore Përmbajtja: Analiza e skemës së instalimit elektrik për vënien në

funksion të prizës njëfazore dhe trefazore; Analiza e objektit të instalimit; Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës; Përzgjedhja e materialeve dhe elementeve të instalimit


skemës për vënien në funksion të prizave njëfazore; Lidhja direkte e prizës trefazore në rrjetin elektrik; Lidhja e përçuesve me elementet e instalimit elektrik; Montimi i prizave njëfazore dhe trefazore; Kontrollimi dhe prova e instalimit; Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit.

90






elektrik për ndezjen e poçit me ndërprerës njëpolar; përzgjedhë drejtë veglat dhe pajisjet e punës; përzgjedhë drejtë materialin dhe elementet e instalimit

elektrik; kryejë kuotime të sakta për instalimin elektrik; kryejë siç duhet matjen, shënimin, prerjen dhe

përforcimin e kabllove; kryejë përforcimin e kutive lidhëse në vendet e

duhura; kryejë përforcimin e kutive të elementeve të instalimit

në vendet e duhura; kryejë zhveshjen e kabllove dhe heqjen e skajeve të

përçuesit; përzgjedhë drejtë veglat dhe materialet që përdoren

për lidhjen e përçuesve me njëri tjetrin; lidhë drejt përçuesit me njëri tjetrin në kutinë lidhëse

sipas skemës për ndezjen e poçit me anë të ndërprerësit njëpolar;

përzgjedhë drejtë veglat për lidhjen e përçuesve me elementet e instalimit elektrik;

kryejë drejtë montimin e ndërprerësit njëpolar dhe portollampës;

kryej kontrollimin dhe provën e instalimit elektrik respektojë rregullat dhe standardet për instalimet

elektrike; zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.



elektrik për ndezjen e pavarur të dy grupeve të poçave me ndërprerës serik;

përzgjedhë drejtë veglat dhe pajisjet e punës; përzgjedhë drejtë materialin dhe elementet e instalimit

91




në vendet e duhura ; kryejë zhveshjen e kabllove dhe heqjen e skajeve të


për lidhjen e përçuesve me njëri tjetrin; lidhë drejtë përçuesit me njëri tjetrin në kutinë lidhëse

sipas skemës për ndezjen e dy grupeve të poçeve me ndërprerës serik;


kryejë drejtë montimin e ndërprerësit serik dhe portollampave;

kryejë kontrollimin dhe provën e instalimit elektrik respektojë rregullat dhe standardet për instalimet


mjedisit.



elektrik për ndezjen e poçit nga dy vende të ndryshme me ndërprerës alternativ;






përçuesit; përzgjedhë drejt veglat dhe materialet që përdoren për

lidhjen e përçuesve me njëri tjetrin; lidhë drejtë përçuesit me njëri tjetrin në kutinë lidhëse

sipas skemës për ndezjen e poçit me anë të ndërprerësit alternativ;


92

kryejë drejtë montimin e ndërprerësve alternativ dhe portollampës;

kryejë kontrollimin dhe provën e instalimit elektrik; respektojë rregullat dhe standardet për instalimet


mjedisit.



elektrik për ndezjen e poçit nga tri vende të ndryshme me ndërprerës kryqëzor;








sipas skemës për ndezjen e poçit nga tre vende të ndryshme me anë të ndërprerësit kryqëzor;

përzgjedhë drejt veglat për lidhjen e përçuesve me elementet e instalimit elektrik;

kryejë drejtë montimin e ndërprerësve alternativ, kryqëzor dhe portollampës;



mjedisit.



elektrik për ndezjen e poçit me ndërprerës automatik të shkallëve;


elektrik;

93

kryejë kuotime të sakta për instalimin elektrik; kryejë siç duhet matjen, shënimin, prerjen dhe






sipas skemës për ndezjen e poçit me ndërprerës automatik të shkallëve;

përzgjedhë drejt veglat për lidhjen e përçuesve me elementet e instalimit elektrik;

kryejë drejtë montimin e ndërprerësve automatik të shkallëve dhe portollampës;



mjedisit.



elektrik për vënien në funksion të ziles elektrike me anë të tasterit;

përzgjedhë drejtë veglat dhe pajisjet e punës; të përzgjedhë drejt materialin dhe elementet e

instalimit elektrik; kryejë kuotime të sakta për instalimin elektrik; kryejë siç duhet matjen, shënimin, prerjen dhe




përçuesit; përzgjedhë drejt veglat dhe materialet që përdoren për

lidhjen e përçuesve me njëri tjetrin; lidhë drejtë përçuesit me njëri tjetrin në kutinë lidhëse

sipas skemës për vënien në funksion të ziles elektrike me anë të tasterit;


kryejë drejtë montimin e tasterit dhe ziles elektrike;

94



mjedisit.



elektrik për vënien në funksion të prizës njëfazore dhe trefazore;








sipas skemës për vënien në funksion të prizave njëfazore;

lidhë drejtë përçuesit e prizës trefazore me rrjetin elektrik;


kryejë drejtë montimin e prizave njëfazore dhe trefazore;



mjedisit.

95


Ky modul duhet të trajtohet në punëtorinë e praktikës së instalimeve elektrike si dhe të organizohen vizita njohëse në objekte ku kryhen instalime elektrike. Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e

mundur demonstrimet konkrete për lidhjen e përçuesve për realizimin e qarqeve të ndryshme të ndriçimit, sinjalizimit dhe të shpenzuesve.

Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për lidhjen e përçuesve për realizimin e qarqeve të ndryshme të ndriçimit, sinjalizimit dhe të shpenzuesve.

Mësimdhënësi duhet të nxisë nxënësit të angazhohen në diskutime për rastet e ndryshme që paraqiten.

Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik i njohurive dhe aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet si më poshtë:– Punëtori e instalimeve elektrike.– Komplet veglash dhe pajisjesh, materiale dhe elemente të

nevojshme për realizimin e lidhjeve të qarqeve të ndryshëm.– Skema të instalimeve elektrike.– Materiale të shkruara si: pankarta, rregullore, manuale,

udhëzues, etj.

96

Klasa 12


Programi i lëndës

“Makina elektrike”

Lëmi: ElektroteknikëProfili: EnergjetikëNiveli: IIKlasa: 12

I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet:– të shpjegojë karakteristikat kryesore të transformatorëve dhe principin e punës;– të tregojë funksionimin dhe rolin e transformatori trefazor;– të shpjegojë parimin e punës së induktorit shumëfazor të Tesllës;– të dallojë pjesët e motorit asinkron dhe të shpjegojë principin e punës;– të dallojë pjesët e makinave të rrymës njëkahore dhe të shpjegojë principin e

punës së tyre;– të dallojë pjesët e motorit sinkron dhe të shpjegojë principin e punës.

II. Fondi i orëve të lëndës32 javë x 2 orë/javë= 64 orë


Kapitulli 1: Hyrje në makina elektrike (4 orë)

a) Qëllimet e kapitulliNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të shpjegojë karakteristikat kryesore të makinave elektrike;– të përshkruajë principin e punës; – të dallojë pjesët konstruktive;– të përshkruajë shkallen e shfrytëzimit e makinave elektrike.

b) Temat e kapitullit– Vështrim i përgjithshëm për makinat elektrike– Karakteristikat kryesore secilës prej makinave elektrike– Rëndësia e makinave elektrike – Përdorimi i makinave elektrike– Shkalla e shfrytëzimit e makinave elektrike

97

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve për rëndësinë e makinave elektrike;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe; – të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– katalogë;– laboratori.

Kapitulli 2: Transformatorët energjetik (12 orë)

a) Qëllimet e kapitulliNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:– të shpjegojë karakteristikat kryesore të transformatorëve;– të përshkruajë principin e punës; – të dallojë pajisjet e transformatorëve;– të përshkruajë humbjet në hekur, bakër dhe dialektikë;– ta tregojë karakteristikën e shkallës së shfrytëzimit;– të përshkruajë karakteristikën e jashtme të transformatorit;– të tregoj madhësitë nominale.

b) Temat e kapitullit– Karakteristikat konstruktive të transformatorit– Qarku magnetik– Mbështjellat– Ena dhe pajisjet– Ftohja e transformatorit– Principi i punës së transformatorit– Raporti i rrymës dhe tensionit– Herësi i transformimit– Humbjet e fuqisë në transformator– Shkalla e shfrytëzimit– Karakteristika e jashtme – Madhësitë nominale

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve për rëndësinë e transformatorit;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe; – të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– katalogë;– laboratori;– të nxisë nxënësit të krahasojnë rezultatet e matura gjatë shqyrtimeve.

98

Kapitulli 3: Transformatori trefazor (6 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të shpjegojë lidhjet e mbështjellave të transformatorit: yll, trekëndësh dhe yll i

thyer; të dallojë shenjat e hyrjeve dhe daljeve te transformatorit dhe të vizatoj diagramin

e lidhjeve te mbështjellave te transformatorit; të shpjegojë kushtet e punës paralele të dy ose më shumë transformatorëve; të dalloj llojet e veçanta të transformatorëve.

b) Temat e kapitullit– Lidhjet e mbështjellave të transformatorit trefazor dhe vetitë e tyre– Shënimi i skajeve të transformatorit – Diagrami i lidhjes së mbështjellave te transformatori– Puna paralele e transformatorit– Llojet e veçanta të transformatorëve

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve për lidhjet e mbështjellave të

transformatorit trefazor si dhe mënyrën e paraqitjes së tyre;– të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.


Kapitulli 4: Induktori i makinave elektrike rrotulluese (6 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë llojet e induktorëve dhe të tregojë rregullat për kryerjen e mbështjellave

shumëfazëshe; të përshkruajë parimin e punës së induktorit shumëfazor të Tesllës.

b) Temat e kapitullit– Llojet e induktorëve – Induktori me polet e theksuara– Induktori i plotë– Rregullat për kryerjen e mbështjellave shumëfazëshe – Rregullat për kryerjen e mbështjellave me breza ndarëse– Induktori shumëfazor i Tesllës– Tensioni i indukuar në mbështjellje të një faze dhe mbështjelljes shumëfazore

99

c) Udhëzime didaktike për kapitullin të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve për qarkun elektrik dhe magnetik të

makinave elektrike rrotulluese; të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe; të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.


Kapitulli 5: Motori asinkron (16 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë pjesët e motorit asinkron dhe të shpjegojë principin e punës; të përshkruajë lëshuarjen në punë te motorit asinkron dhe ndryshimin e kahes së

rrotullimit; të përshkruajë principin e punës së motorit asinkron njëfazor dhe lëshuarjen në

punë të tij.

b) Temat e kapitullit– Përshkrimi i motorit asinkron– Statori– Rotori– Mbështjellat– Shtëpiza e motorit dhe ftohja– Principi i punës së motorit asinkron (rrëshqitja)– Frekuenca në rotor – Humbjet e energjisë në motorin asinkron – Shkalla e shfrytëzimit të fuqisë– Momenti rrotullues i motorit asinkron – Lëshuarja në punë e motorit asinkron – Ndryshimi i kahjes së rrotullimit– Motori asinkron njëfazor, principi i punës – Lëshuarja në punë e motorit asinkron

c) Udhëzime didaktike për kapitullin të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve për përshkrimin e motorit asinkron; të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe; të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.


100

Kapitulli 6: Makinat e rrymës njëkahore (14 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë pjesët e makinave të rrymës njëkahore dhe të shpjegojë principin e

punës; të përshkruajë tensionin të indukuar me indukt; të dallojë llojet e makinave të rrymës njëkahore sipas mënyrës së ngacmimit; të përshkruajë shënimin e skajeve të makinës të rrymës njëkahore; të përshkruajë cilësitë e motorit së rrymës njëkahore.

b) Temat e kapitullit– Përbërja konstruktive– Statori– Rotori– Kolektori– Mbështjellat– Principi i punës së makinave e rrymës njëkahore – Shprehja e tensionit të indukuar me indukt– Shprehja e momentit të forcës elektromagnetike– Llojet e makinave të rrymës njëkahore sipas mënyrës së ngacmimit – Shënimi i skajeve të makinës së rrymës njëkahore– Cilësitë e motorit të rrymës njëkahore

c) Udhëzime didaktike për kapitullin të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve për përshkrimin e makinave të rrymave

njëkahore; të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe; të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.


101

Kapitulli 7: Makinat sinkrone (6 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë pjesët e makinave sinkron dhe të shpjegojë principin e punës së tyre; të përshkruajë cilësitë e motorit sinkron; të përshkruajë lëshuarjen në punë te motorit sinkron;

b) Temat e kapitullit– Përshkrimi i pjesëve të makinave sinkrone– Principi i punës së makinave sinkrone – Cilësitë e motorit sinkron– Lëshuarja në punë e motorit sinkron

c) Udhëzime didaktike për kapitullin të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve për përshkrimin e motorit sinkron; të angazhojë nxënësit nëpërmjet punës në grupe; të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.


102

Programi i lëndës

“Pajisjet elektrike”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet: të shpjegojë qëllimin dhe rëndësinë e pajisjeve elektrike; të dallojë elementet përbërëse të pajisjeve elektrike të centraleve dhe

nënstacioneve elektrike; të interpretojë skema elektrike; të dallojë parametrat e nevojshëm për aparatet e instalimet e duhura për raste

konkrete; të montoj,mirëmbaj riparoj si dhe kontrolloj pajisjet veç e veç dhe si tërësi

funksionale; të respektojë standardet dhe rregullat që pajisjet duhet të i përmbushin në lëmin e

sigurisë dhe mbrojtjes në punë.



Kapitulli 1: Ndarja e pajisjeve elektrike (5 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të bëjë klasifikimin e pajisjeve sipas tensionit, rrymës dhe vendit të montimit; të dallojë veçoritë kryesore të pajisjeve elektrike në objekte energjetike.

b) Temat e kapitullit Ndarja e pajisjeve elektrike sipas llojit dhe madhësisë së tensionit Ndarja e pajisjeve elektrike sipas llojit dhe madhësisë së rrymës Ndarja e pajisjeve elektrike sipas vendit të montimit

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me veçoritë kryesore të pajisjeve

elektrike;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

103


Kapitulli 2: Elementet kryesore të stabilimenteve (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet; të përshkruajë pajisjet për destinim të caktuar; të përzgjedhë pajisjet për destinim të caktuar.

b) Temat e kapitullit Turbogjeneratorët dhe hidrogjeneratorët Transformatorët ngritës, zbritës, interkonektiv e rregullues Autotransformatorët Reaktorët tërthor dhe gjatësor Kompensatorët statik e sinkronë Zbarrat Ngarkesat Shkarkuesit e mbitensionit


stabilimenteve;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.


Kapitulli 3: Aparatet dhe instalimet për komutim, matje, mbrojtje, monitorim dhe komandim (12 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të shpjegojë parimin dhe kushtet e punës së ndërprerësve dhe siguresave; të shpjegojë parimin dhe kushtet e punës së ndarësit të fuqisë; të shpjegojë parimin dhe kushtet e punës së pajisjeve mbrojtëse (tokëzuesit,

rrufepritësit).

104

b) Temat e kapitullit Ndërprerja e qarkut elektrik Siguresat e tensionit të lartë Ndërprerësit(çelësat) Harku elektrik dhe problemet e shuarjes së tij Rindezja e harkut Mbitensione e komutimit Ndarësit dhe ndarësit e fuqisë Tokëzimi Rrufepritësi Burimet e tensionit komandues Instalimet e mbrojtjes rele Dhoma e monitorimit dhe komandimit

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me veçoritë kryesore të këtyre

pajisjeve;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta; projektori;– katalogë.

Kapitulli 4: Mirëmbajtja e pajisjeve elektrike (5 orë)

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të kryej matjen dhe mirëmbajtjen e pajisjeve elektrike në bazë të rregullave dhe

standardeve.

b) Temat e kapitullit Matjet dhe shqyrtimet e pajisjeve elektrike Kontrollimet preventive dhe rutinore Verifikimi dhe akordimi i funksionalitetit të punës së rregullt dhe të mbrojtjes

efikase

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta; projektori;– katalogë;– laboratori.

105

Programi i lëndës

“Rrjetet elektrike dhe largpërçuesit”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet: të shpjegojë bartjen e energjisë elektrike prej prodhuesit deri te konsumuesi; të interpretojë rregullat për ndërtimin e linjave ajrore dhe kabllore; të dallojë ndërtimin e linjave ajrore dhe kabllore; të shpjegojë llojet, vetitë dhe përdorimin e materialeve për largpërçues; të dallojë seksionet dhe konstruksionet e tyre; të tregojë shenjëzimin e linjave ajrore dhe kabllovike; të shpjegojë dhe dallojë elementet plotësuese të linjave ajrore dhe kabllovike; të interpretojë përcaktimin e trasës, shtrirjen e elementeve konstruktive

përgjatë trasës; të dallojë ndërtimin e linjave kabllovike; punët ndërtimore, elektrike dhe

montuese; të dallojë mirëmbajtjen preventive dhe emergjente e linjave elektrike.



Kapitulli 1: Hyrje në rrjetet elektrike (8 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë ndarjen dhe llojet e rrjetave elektrike; të dallojë tensionet standarde te rrjetave elektrike; të përshkruajë bartjen e energjisë elektrike prej prodhuesit deri te konsumuesi.

b) Temat e kapitullit Zhvillimi i rrjetave elektrike Ndarja dhe llojet e rrjetave elektrike Tensionet standarde te rrjetave elektrike Bartja e energjisë elektrike prej prodhuesit deri te konsumuesi

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me veçoritë e bartjes së energjisë

elektrike. d) Kushtet për realizimin e kapitullit

106

– pankarta;– projektori;– katalogë.

Kapitulli 2: Elementet konstruktive të linjave ajrore (20 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë linjat ajrore; të përshkruajë llojet, vetitë dhe përdorimin e materialeve për largpërçuesit; të dallojë seksionet, konstruksionet dhe shënjimet e tyre; të shpjegojë dhe dallojë elementet përbërëse të linjave ajrore; të shpjegojë dhe dallojë elementet plotësuese të linjave ajrore.

b) Temat e kapitullit Linjat mbitokësore Përçuesit dhe llojet e tyre Materialet dhe seksionet Konstruksionet, shtyllat dhe konsollat Izolatorët Ndarësit Siguresat Shkarkuesit e mbitensionit Tokëzimi Elementet plotësuese të linjave ajrore (litari mbajtës, armatura mbrojtëse) Llojet e kyçjeve shtëpiake Bartësit-konzollat dhe shtrënguesit Aparatet matëse dhe ormanet


materialeve për largpërçues;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe.


107

Kapitulli 3: Elementet konstruktive të linjave nëntokësore (18 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë kabllot; të përshkruajë llojet, vetitë dhe përdorimin e materialeve për kabllo energjetik; të dallojë seksionet, konstruksionet dhe shënjimet e kabllove; të shpjegojë dhe dallojë elementet përbërëse të kabllovike; të shpjegojë dhe dallojë elementet plotësuese të linjave kabllovike/

b) Temat e kapitullit Linjat nëntokësore Kabllot. Llojet e kabllove Ndarja sipas tensionit dhe llojit të izolimit Shenjëzimi i kabllove Pajisjet e kabllove Koka kabllore, llojet dhe ndarja Lidhëset kabllore, llojet dhe ndarje Kutitë kyçëse kabllovike Ormanët mbitokësore të kabllove Elementet plotësuese të linjave nëntokësore (tunelet, kanalet kabllore, raftet,

grilat, elementet për shënjime)


materialeve për kabllo;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe.


Kapitulli 4: Njehsimi i rrjetave elektrike (30 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të shpjegojë rëndësinë e njehsimit të rrjetave elektrike; të dimensionojë përcjellësit; të llogarisë parametrat elektrik të llojeve të ndryshme të linjave varësisht prej

furnizimit dhe ngarkesave.

b) Temat e kapitullit Qëllimi i njehsimit të rrjeteve elektrike Njehsimit i nxehtësisë së linjave elektrike Dimensionimi i përcjellësit duke marrë parasysh nxehtësinë Njehsimi elektrik i linjave Linja e hapur elektrike

108

Linja e hapur elektrike e ngarkuar në shumë vende Linja e hapur elektrike e degëzuar Linja e hapur me ngarkesë kontinuale Linja e mbyllur e furnizuar prej dy burimeve energjetike Linja e mbyllur e degëzuar e furnizuar prej dy burimeve energjetike Linja e mbyllur, me ngarkesë kontinuale, e furnizuar prej dy burimeve energjetike Linja e mbyllur, në formë laku, e furnizuar prej dy burimeve energjetike Linja e mbyllur, në formë laku, e furnizuar prej dy ose më shumë burimeve

energjetike Linja e mbyllur e furnizuar prej tri burimeve energjetike me një pikë nyje

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me veçoritë kryesore te rrjeteve

elektrike;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të zhvillojë ushtrime numerike.


Kapitulli 5: Parametrat e rrjeteve elektrike njëfazore dhe trefazore (14 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë rrjetat elektrike njëfazore dhe trefazore; të dallojë llojet e rrjetave elektrike trefazore (yll, trekëndësh); të dallojë ngarkesën me karakter omik nga ato që nuk janë të karakterit të

thjeshtë omik; të llogarisë parametrat elektrik të llojeve të ndryshme të linjave.

b) Temat e kapitullit Linjat elektrike njëfazore me ngarkesa që nuk janë të karakterit të thjeshtë omik Diagrami i tensionit Njehsimi i rënies së tensionit në linjat njëfazore Humbjet e fuqisë Humbjet e fuqisë në përqindje Rënia e tensionit dhe humbja e fuqisë në linjat trefazore Lidhja në yll e linjës trefazore që ka edhe përcjellësin zero Lidhja në trekëndësh e linjës trefazore Humbjet e fuqisë Shembuj të ndryshëm numerik

109

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;– të zhvillojë ushtrime numerike.


Kapitulli 6: Simbolet dhe tabelat (6 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë simbolet grafike të rrjetave elektrike; të interpretojë tabelat mbi parametrat e linjave elektrike.

b) Temat e kapitullit Simbolet grafike të rrjetave elektrike Tabela mbi përçueshmërinë, peshën specifike, elasticitetin dhe koeficientin e

zgjatjes termike varësisht nga materiali i përcjellësit Tabela mbi përbërjen dhe veçoritë e përcjellësve litar për linjat mbitokësore Tabela e shënimit të llojeve të kabllove Tabela mbi rrymat e qëndrueshme të lejuara të kabllove me përcjellës prej bakri Tabela mbi rrymat e qëndrueshme të lejuara të kabllove me përcjellës prej

alumini

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të angazhojë nxënësit në leximin dhe interpretimin e tabelave.


Programi i lëndës

110

“Automatikë”

Lëmi: ElektroteknikëProfili: Energjetikë dhe Makina elektrike Niveli: IIKlasa: 12

I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të kësaj lënde, nxënësi duhet: të shpjegojë rëndësinë e automatikës; të dallojë elementet e veçanta të sistemit automatik; të vizatojë bllok skemat e sistemit automatik; të demonstroj inçizimin e gabimeve statike me rregullatorë; të demonstroj përpilimin e skemave logjike dhe komanduese në sistemet

automatike.



Kapitulli 1: Hyrje në sistemet e drejtimit dhe rregullimit automatik (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të shpjegojë kuptimin e automatizimit dhe rëndësinë e tij; të dallojë sistemet e drejtimit dhe rregullimit automatik; të përshkruajë bllok skemat e drejtimit automatik; të përshkruajë bllok skemat e rregullimit automatik; të dallojë sistemin varësisht nga procesi i brendshëm dinamik dhe përcjella e

informatës.

b) Temat e kapitullit Kuptimi i automatizimit dhe rëndësia Kuptimi i drejtimit dhe rregullimit Kuptimi i sistemit të drejtimit automatik (SDA) dhe sistemit të rregullimit

automatik (SRA) Bllok skema e sistemit te drejtimit automatik (SDA) Bllok skema e sistemit te rregullimit automatik (SRA) Ndarja e sistemeve automatike sipas proceseve të brendshme dinamike Regjimi i punës së sistemit

111

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve, të shpjegojë rëndësinë e automatikës

në industri;– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me veçoritë e drejtimit dhe

rregullimit automatik.


Kapitulli 2: Bllok skema e pajisjeve automatike (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë regjimin statik të punës; të dallojë regjimin dinamik të punës; të dallojë sistemet automatike sipas karakterit të proceseve të brendshme

dinamike.

b) Temat e kapitullit Regjimi statik i punës së elementeve Regjim dinamik i punës së elementeve Sistemi i rregullimit linear dhe jolinear Sistemi i rregullimit kontinual, diskret, impulsiv dhe digjital Shembuj të automatizimit

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi:– të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale;– të zhvillojë diskutimin ndërmjet nxënësve lidhur me veçoritë kryesore të pajisjeve

automatike;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe.


112

Kapitulli 3: Shndërruesit në sistemin automatik (12 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë llojet e shëndrruesve matës; të shpjegojë punën e shëndrruesve matës; të shpjegojë punën e detektorit të sinjalit.

b) Temat e kapitullit Shëndrruesit matës Shëndrruesit e shtypjes, nxehtësisë dhe rrjedhjes Shëndrruesit e numrit të rrotullimeve Shëndrruesit e tensioneve në sinjalin e normalizuar të rrymës-U/I shëndrruesit Shëndrruesit e rrymës në sinjalin e normalizuar të rrymës I/I shëndrruesit Shëndrruesit e frekuencës f/I shëndrruesit Shëndrruesit e fuqisë elektrike Detektorët e sinjalit të gabimit

Ushtrime laboratorike: Inçizimi i karakteristikës statike të shëndrruesit të temperaturës


shndërruesve në automatikë;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– katalogë;– laborator.

113

Kapitulli 4: Amplifikatorët në sistemin automatik (10 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë amplifikatorët në automatikë; të dallojë organet ekzekutive sipas mënyrës së veprimit.

b) Temat e kapitullit Amplifikatori elektronik operacional Amplifikatori elektromekanik Amplifikatori hidraulik Amplifikatori pneumatik


amplifikatorëve në automatikë;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit– pankarta;– projektori;– katalogë;

114

Kapitulli 5: Rregullatorët në sistemin automatik (22 orë)

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: të dallojë rregullatorët sipas formës së veprimit; të dallojë organet ekzekutive sipas mënyrës së veprimit.

b) Temat e kapitullit Rregullatorët Format e veprimit të rregullatorëve Veprimi proporcional (P-rregullatori) Veprimi integral (PI-rregullatori) Veprimi diferencial (PID-rregullatori) Llojet e organeve ekzekutive të sistemit Organet ekzekutive me ngacmim elektrik Organet ekzekutive me ngacmim pneumatik Organet ekzekutive me ngacmim hidraulik Ushtrime laboratorike: Inçizimi i gabimeve statike të sistemit për bartjen e këndit në largësi me P-

rregullatorin Inçizimi i gabimeve statike të sistemit për bartjen e këndit në distancë me MPI-

rregullatorin Inçizimi i gabimeve statike të sistemit për rregullimin e tensionit të gjeneratorit

sinkron me rregullim sipas mënjanimit Xhirimi i gabimeve të sistemit për rregullimin e tensionit të gjeneratorit sinkron

me rregullim sipas mënjanimit të çrregullimeve Inçizimi me anë të osciloskopit me lajmërimin kthyes P,PI dhe PID- rregullator Përpilimi i skemës komanduese për kyçje prej së largu me dorë të gjeneratorit

sinkron në rrjetë Përpilimi i skemës logjike për kyçje automatike të pompës


rregullatorëve në automatikë;– të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe.


115

Klasa 12



“Montimi, demontimi dhe mirëmbajtja e ndërprerësit dhe ndarësit të fuqisë”



Një modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer demontimin, montimin dhe mirëmbajtjen e ndërprerësit dhe ndarësit e fuqisë.


6 kredite (60 orë)


RM 1 Nxënësi demonton ndërprerësin trepolsh të fuqisë Përmbajtja:– Konsultimi me dokumentacion teknik të ndërprerësit të

fuqisë;– Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës;– Përgatitja e vendit të punës;– Demontimi i përçuesve prej mekanizmit për kurdisje me

pjesën e lartë – kontakte;– Ndarja ndërprerësit nga izolatorët;– Ndarja mekanizëm për kurdisje me ndërprerës;– Demontimi i mekanizmit;– Ndarja fizike e mekanizmit për hapje – mbyllje te

kontaktorve të fuqisë;– Demontimi i shtyllave të ndërprerësit një nga një

(ndërprerësi është trepolsh); – Pastrimi i pjesëve të demontuara;– Rregullat e sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.

RM 2 Nxënësi monton ndërprerësin trepolsh të fuqisëPërmbajtja:– Konsultimi me dokumentacion teknik të ndërprerësit të

fuqisë;– Montimi i ndërprerësit të fuqisë në karrocën lëvizëse; – Vendosja e bllokadave mekanike për ndërprerës të fuqisë;– Vendosja e shtyllave një nga një;– Montimi i mekanizmit për kurdisje; – Lidhja e mekanizmit për kyçje – çkyçje të kontakteve të

116

fuqisë;– Lidhja fleksibile e ndërprerësit me izolatorin përcjellës; – Kontrollimi i funksionimit të ndërprerësit trepolsh të

fuqisë;– Rregullat e sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.

RM 3 Nxënësi demonton ndarësin trepolsh të fuqisë Përmbajtja:– Konsultimi me dokumentacion teknik të ndarësit të fuqisë;– Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës;– Përgatitja e vendit të punës;– Demontimi i thikave ndarëse;– Demontimi i dorëzës për kyçje;– Demontimi i izolatorëve mbajtës;– Pastrimi i pjesëve të demontuara;– Demontimi i tokëzimit;– Rregullat e sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.

RM 4 Nxënësi monton ndarësin trepolsh të fuqisëPërmbajtja:– Konsultimi me dokumentacion teknik të ndarësit të fuqisë;– Montimi i izolatorëve mbajtës;– Montimi i tokëzimit;– Montimi i dorëzës për kyçje;– Montimi i thikave ndarëse;– Kontrollimi i funksionimit të ndarësit të fuqisë; – Rregullat e sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.





KR Nxënësi duhet të:– konsultojë dokumentacionin teknik të ndërprerësit të

fuqisë;– përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;– përzgjedhë materialet e punës;– përgatisë vendin e punës;– demontojë përçuesit prej mekanizmit për kurdisje me

pjesën e lartë – kontakte;– ndajë ndërprerësit nga izolatorët;– ndajë mekanizmin për kurdisje me ndërprerës;– demontojë mekanizmin;

117

– ndajë mekanizmin për hapje – mbyllje te kontaktorve të fuqisë;

– demontojë shtyllat të ndërprerësit një nga një (ndërprerësi është trepolsh);

– pastrojë pjesët të demontuara;– zbatojë rregullat e sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:– konsultojë dokumentacionin teknik të ndërprerësit të

fuqisë;– përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;– përzgjedhë materialet e punës;– montojë ndërprerësin e fuqisë në karrocë lëvizëse; – vendosë bllokadat mekanike për ndërprerës të fuqisë;– vendosë shtyllat një nga një;– montojë mekanizmin për kurdisje; – lidhë mekanizmin për kyçje-çkyçje të kontakteve të

fuqisë;– bëjë lidhje fleksibile të ndërprerësit me izolatorin

përcjellës; – kontrollojë funksionimin e ndërprerësit të fuqisë;– zbatojë rregullat e sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:– konsultojë dokumentacionin teknik të ndarësit të

fuqisë;– përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;– përgatisë vendin e punës;– demontojë thikat ndarëse të ndarësit të fuqisë;– demontojë dorëzën për kyçje;– demontojë izolatorët mbajtës;– pastrojë pjesët të demontuara;– demontojë tokëzimin; – zbatojë rregullat e sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.

118


KR Nxënësi duhet të:– konsultojë dokumentacionin teknik të ndarësit të

fuqisë;– përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës;– përzgjedhë materialet e punës;– montojë izolatorët mbajtës;– montojë tokëzimin;– montojë dorëza për kyçje; – montojë thikat ndarëse të ndarësit të fuqisë; – kontrollojë funksionimin e ndarësit të fuqisë;– zbatojë rregullat e sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.

Metodat e rekomanduara të të mësuarit

Ky modul duhet të trajtohet në punëtori të shkollës ose të ndërmarrjeve energjetike, si dhe të organizohen vizita njohëse në punëtoritë e riparimeve të pajisjeve elektrike.

– Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur ilustrimet dhe demonstrimet konkrete për demontimin dhe montimin e pajisjeve elektrike.

– Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për demontimin dhe montimin e pjesëve të ndërprerësit dhe ndarësit të fuqisë, me përdorimin e veglave dhe pajisjeve të duhura.


– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të shprehive të fituara nga nxënësit.



– Punëtori për kryerjen e montimit dhe demontimit të pajisjeve elektrike.

– Veglat dhe pajisjet e punës për kryerjen e riparimeve të motorëve sinkron.

– Materialet riparuese për kryerjen e riparimeve të pajisjeve elektrike.

– Dokumentacioni teknik i pajisjeve elektrike (ndërprerësit dhe ndarësit të fuqisë).

119


“Shtrirja e kabllove energjetike nëntokësore”



Një modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer shtrirjen e kabllove energjetike drejtpërdrejt në tokë, në kanale dhe tunele.


7 kredite (70 orë)


RM 1 Nxënësi shtrin kabllon në kanal Përmbajtja:– Konsultimi me dokumentacionin teknik;– Përzgjedhja e veglave, pajisjeve dhe materialeve të

nevojshme;– Shtrirja e kabllos drejtpërdrejt në tokë në kanalin e

formuar nga rëra; – Shtrirja e kabllos në kanalin kabllor të formuar nga betoni;– Shtrirja e kabllos nëpër tunele;– Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.

RM 2 Nxënësi mbushë kanalinPërmbajtja:– Konsultimi i rregullave dhe standardeve për mbushjen e

kanalit;– Mbushja e kanalit me një shtresë të rërës;– Vendosja e mbrojtësit mekanik të kabllos nga plastika; – Vendosja e shiritit të kuq me mbishkrim „VËREJTJE

KABLLO ENERGJETIKE“; – Mbulimi shtresa shtresa, me trashësi 20 cm (me dorë apo

me mekanizëm);– Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.




120


KR Nxënësi duhet të:– analizojë drejtë dokumentacionin teknik;– përzgjedhë veglat, pajisjet dhe materialet e nevojshme;– shtrijë kabllot në kanalin e formuar drejtpërdrejt në

tokë;– shtrijë kabllot në kanalin e formuar nga betoni;– shtrijë kabllot nëpër tunele;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:– konsultojë rregullat dhe standardet për mbushjen e

kanalit;– mbushë kanalin me një shtresë të rërës, me trashësinë e

duhur;– vendosë si duhet mbrojtësit mekanik të kabllos nga

plastika;– vendosë shiritin e kuq me mbishkrim „VËREJTJE

KABLLO ENERGJETIKE“;– kryejë mbulimin shtresa shtresa, me trashësi 20 cm

qoftë me dorë apo me mekanizëm të kabllos; – zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit. Metodat e rekomanduara të mësuarit

Ky modul duhet të trajtohet në organizata ose kompani që kryejnë këto veprimtari energjetike. – Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur

demonstrimet konkrete për përdorimin e veglave dhe pajisjeve për vendosjen e kabllove nëntokësore.

– Mësimdhënësi duhet që sa më shumë të jetë e mundur të shpjegoj nxënësve se cilat janë mënyrat e duhura të bartjes dhe shtrirjes së kabllos, mënyrën e shpalosjes së tij si dhe si ata nuk guxojnë ta tërheqin zvarrë nëpër tokë apo ta lakojnë.

– Nxënësit duhet të kryejnë veprimtari konkrete të shtrirjes ë kabllove nëntokësore, si dhe të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.



Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:– Mjedisi për kryerjen e punimeve të shtrirjes së kabllove

nëntokësor. – Kabllo nëntokësore, veglat dhe pajisjet e nevojshme për

vendosjen e kabllove në tokë, kanale kabllore apo tunele.– Dokumentacion për shtrirjen e trasesë.

121


“Montimi i kokave kabllore”



Një modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer montimin e kokave kabllore.


6 kredite (60 orë)


RM 1 Nxënësi përgatitë kabllon për vendosje vertikale nga ajo horizontale Përmbajtja:– Konsultimi i dokumentacionit teknik;– Përzgjedhja e veglave, pajisjeve dhe materialeve të

nevojshme;– Lakimi i kabllos përmes kallëpit; – Tërheqja e 0.5 m të kabllos për rezervë;– Matja e rezistencës së izolimit të kabllos;– Rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit.

RM 2 Nxënësi përgatitë skajin e kabllosPërmbajtja:– Konsultimi i dokumentacionit teknik;– Përzgjedhja e veglave, pajisjeve dhe materialeve të

nevojshme;– Zhveshja nga izolimi i jutës;– Pastrimi i armaturës së çeliktë dhe pështjellja me fije të

zinkuar trashësie 1.5 mm2;

– Mbështjellja e shiritit të çeliktë në gjerësi 10-15 mm2 dhe lyrja;

– Prerja e armaturës me sharrë;– Pastrimi i mbështjellësit të plumbit nga ai i letrës me leckë

të lyer me naftë;– Largimi i mbështjellësit;– Rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit.

RM 3 Nxënësi vendosë kokën kabllorePërmbajtja:– Konsultimi i dokumentacionit teknik;– Përzgjedhja e veglave, pajisjeve dhe materialeve të

nevojshme;– Nxjerrja e dejve nga skaji më i ngushtë;– Kryerja e tokëzimit; – Mbështjellja e litarit nga bakri rreth izolimit të plumbit;– Lidhja e skajit tjetër të dellit me kokën kabllore;

122

– Lidhja e litarit te bakrit me tokëzimin qendror te fabrikuar;– Vendosja e kapakut dhe derdhja e masës kabllore;– Mbyllja e vrimave të kapakut me plumb;– Lyerja e daljeve me llak mbrojtës;– Rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit.





KR Nxënësi duhet të:– analizojë drejtë dokumentacionin teknik;– përzgjedhë veglat, pajisjet dhe materialet e nevojshme;– lakojë kabllon përmes kallëpit;– tërheqja e 0.5m të kabllos për ta lënë rezervë;– kryejë matjen e rezistencës së izolimit;– zbatojë rregullat e mbrojtës në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:– analizojë drejtë dokumentacionin teknik;– përzgjedhë veglat, pajisjet dhe materialet e nevojshme;– zhveshë kabllon nga izolimi i jutës;– bëjë pastrimin e armaturës së çeliktë dhe pështjelljen e

tij me fije të zinkuar; – bëjë mbështjelljen e shiritit të çeliktë dhe lyerjen e tij;– bëjë prerjen e armaturës me sharrë;– bëjë pastrimin e mbështjellësit të plumbit nga ai i letrës

me leckë të lyer me naftë;– bëjë largimin e mbështjellësit zbatojë; – zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:– analizojë drejtë dokumentacionin teknik;– përzgjedhë veglat, pajisjet dhe materialet e nevojshme;– kryej nxjerrjen e dejve nga skaji më i ngushtë;– kryej tokëzimin sipas kërkesave teknike; – bëjë mbështjelljen e litarit nga bakri rreth izolimit të

123

plumbit;– realizojë lidhjen e skajit tjetër të dellit me kokën

kabllore;– realizojë lidhjen e litarit te bakrit me tokëzimin

qendror te fabrikuar;– vendosë kapakun dhe të bëjë derdhjen e masës

kabllore;– bëjë mbylljen e vrimave të kapakut me plumb;– bëjë lyerjen e daljeve me llak mbrojtës;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.


Ky modul duhet të trajtohet në organizata ose kompani që kryejnë këto punë(energjetike) . – Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e

mundur demonstrimet konkrete për përdorimin e veglave dhe pajisjeve për vendosjen e kokave kabllore.

– Mësimdhënësi duhet që sa më shumë të jetë e mundur të shpjegoj nxënësve se cilat janë mënyrat e vendosjes së kokave kabllore si dhe si përzgjidhen kokat kabllore varësisht nga vendi i vendosjes.

– Nxënësit duhet të kryejnë veprime konkrete për vendosjen e kokave kabllore, si dhe të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.

– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë demonstrimit praktik i njohurive dhe aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:– Mjedisi për kryerjen e punimeve të vendosjes së kokave

kabllore.– Materialet e nevojshme për montimin e kokave kabllore.– Veglat dhe pajisjet e nevojshme për përgatitjen e kabllove. – Veglat dhe pajisjet e nevojshme për vendosjen e kokave

kabllore.– Dokumentacion teknik.

124


“Riparimi i kabllove energjetike nëntokësore”



Një modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer riparimin e kabllove energjetike nëntokësore përmes realizimit të lidhëseve kabllore.


7 kredite (70 orë)


RM 1 Nxënësi përgatitë skajet e kabllos për vendosjen e lidhëses kabllore Përmbajtja:– Konsultimi i dokumentacionit teknik;– Përzgjedhja e veglave, pajisjeve dhe materialeve të

nevojshme;– Zhveshja nga izolimi; – Pastrimi i armaturës së çeliktë dhe pështjellja me fije të

zinkuar; – Mbështjellja e shiritit të çeliktë; – Prerja e armaturës me sharrë;– Pastrimi i mbështjellësit të plumbit nga ai i letrës; – Largimi i mbështjellësit;– Rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit.

RM 2 Nxënësi realizon lidhjenPërmbajtja:– Konsultimi i dokumentacionit teknik;– Përzgjedhja e veglave, pajisjeve dhe materialeve të

nevojshme;– Vendosja e skajeve të përcjellësit në gëzhojën e lidhëses;– Mbështjellja e gëzhojës me shirit nga azbesti;– Hedhja e masës izoluese;– Largimi i shirit nga azbesti;– Realizimi i tokëzimit;– Rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit.

RM 3 Nxënësi vendosë kabllon në lidhësePërmbajtja:– Konsultimi i dokumentacionit teknik;– Përzgjedhja e veglave, pajisjeve dhe materialeve të

nevojshme;– Vendosja e kabllos në fytin e lidhëses;– Mbështjellja me letër izoluese me trashësi sa rrezja e

vrimës hyrëse në lidhëse;– Shtrëngimi i pjesës së sipërme;

125

– Nxjerrja dhe tokëzimi i përcjellësit të bakrit për tokëzim; – Mbushja e lidhëses me masën për mbushje;– Rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit.





KR Nxënësi duhet të:– analizojë drejtë dokumentacionin teknik;– përzgjedhë veglat, pajisjet dhe materialet e nevojshme;– bëjë veshjen e kabllos nga izolimi; – kryejë pastrimin e armaturës së çeliktë dhe ta

mbështjellë me fije të zinkuar; – kryejë mbështjelljen e shiritit të çeliktë; – bëjë prerjen e armaturës me sharrë;– bëjë pastrimin e mbështjellësit të plumbit nga ai i

letrës; – bëjë largimin e mbështjellësit;– zbatojë rregullat e mbrojtës në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:– analizojë drejtë dokumentacionin teknik;– përzgjedhë veglat, pajisjet dhe materialet e nevojshme;– vendosë skajet e përcjellësit në gëzhojën e lidhëses; – mbështjellë gëzhojën me shirit nga azbesti;– bëjë derdhjen e masës; – bëjë largimin e shirit nga azbesti;– realizojë tokëzimin;– zbatojë rregullat e mbrojtës në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.

126


KR Nxënësi duhet të:– analizojë drejtë dokumentacionin teknik;– përzgjedhë veglat, pajisjet dhe materialet e nevojshme;– vendosë kabllon në fytin e lidhëses;– mbështjellë me letër izoluese trashësie sa rrezja e

vrimës hyrëse në lidhëse;– shtrëngojë pjesët e sipërme;– nxjerrë përcjellësin e bakrit për tokëzim dhe ta tokëzoj;– bëjë mbushjen e lidhëses me masën për mbushje;– zbatojë rregullat e mbrojtës në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.


Ky modul duhet të trajtohet në organizata ose kompani që kryejnë këto punë(energjetike).– Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur

demonstrimet konkrete për përdorimin e veglave dhe pajisjeve për vendosjen e lidhëseve kabllore.

– Mësimdhënësi duhet sa më shumë të jetë e mundur të shpjegoj nxënësve se cilat janë mënyrat e vendosjes së lidhëseve kabllore varësisht nga lloji lidhëses.

– Nxënësit duhet të kryejnë veprime konkrete për riparimin e kabllove energjetike nëntokësore, si dhe të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.

– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë demonstrimit praktik i njohurive dhe aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:– Mjedisi për kryerjen e punimeve të vendosjes së lidhëseve

kabllore.– Veglat dhe pajisjet e nevojshme për përgatitjen e kabllove për

vendosjen e lidhëseve kabllore. – Veglat dhe pajisjet e nevojshme për vendosjen e lidhëseve

kabllore.– Materialet e nevojshme për riparimin e kabllove nëntokësore.– Dokumentacion teknik.

127


“Vendosja e linjave ajrore”



Një modul praktik që aftëson nxënësit për hapjen e gropave për shtylla, vendosjen e shtyllave në gropa, si dhe lidhjen e elementeve në shtyllën ajrore.




RM 1 Nxënësi vendosë shtyllat në gropaPërmbajtja:– Analiza e dokumentacionit dhe rregullave për ndërtimin e

linjave elektrike;– Veshja dhe pajimet e montuesit të linjave ajrore;– Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për hapjen e gropave

dhe vendosjen e shtyllave;– Përzgjedhja e materialeve për vendosjen e linjave ajrore;– Kryeja e punëve përgatitore për zgjedhjen e trasesë;– Shënimi i vendeve për mihjen e gropave për shtylla;– Hapja e gropave për shtyllat;– Sjellja dhe renditja e shtyllave nëpër trase;– Vendosja dhe montimi i shtyllave;– Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.

RM 2 Nxënësi vendosë linjat ajrorePërmbajtja: Analiza e dokumentacionit teknik; Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për vendosjen e

linjave ajrore; Punimi i lidhjeve të përçuesve për linjat ajrore; Lidhja e përçuesve në shtylla; Vendosja e izolatorëve bartës; Tërheqja, ngritja, shtrëngimi dhe përforcimi i përçuesve; Punët përfundimtare; Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.

RM 3 Nxënësi monton zbrazësin e mbitensionit Përmbajtja:– Analiza e dokumentacionit teknik;– Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për vendosjen e

zbrazësit të mbitensionit;– Montimi i zbrazësit të mbitensionit; – Lidhja me rrjetë e zbrazësit të mbitensionit;– Lidhja me tokëzim e zbrazësit të mbitensionit;

128

– Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.


Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit.



KR Nxënësi duhet të:– kryejë analizën e drejtë të dokumentacionit teknik dhe

të rregullave për ndërtimin e linjave elektrike;– përdorë si duhet pajimet e montuesit të linjave ajrore– përzgjedhë pajisjet dhe veglat e duhura për hapjen e

gropave dhe vendosjen e shtyllave;– përzgjedhë materialet e duhura për vendosjen e linjave

ajrore;– kryejë punët përgatitore për zgjedhjen e trasesë;– kryejë shënimin e vendeve për mihjen e gropave për

shtylla;– bëjë hapjen e gropave për shtyllat, sipas kërkesave

teknike;– transportojë dhe renditë shtyllat nëpër trase;– bëjë vendosjen dhe montimin e shtyllave;– respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes

së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:– analizojë drejtë dokumentacionin teknik;– përzgjedhë pajisjet dhe veglat e duhura për vendosjen e

linjave ajrore;– punojë lidhjet e përçuesve për linjat ajrore;– kryejë lidhjen e përçuesve në shtylla;– vendosë izolatorët bartës; – kryejë tërheqjen, ngritjen, shtrëngimin dhe përforcimin

e duhur të përçuesve;– kryejë punët përfundimtare;– respektoj rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes

së mjedisit.


129

KR Nxënësi duhet të:– analizojë drejtë dokumentacionin teknik;– bëjë përzgjedhjen e duhur të pajisjeve dhe veglave për

vendosjen e zbrazësit të mbitensionit;– montojë zbrazësin e mbitensionit; – kryejë lidhjen me rrjetë të zbrazësit të mbitensionit;– kryejë lidhjen me tokëzim të zbrazësit të mbitensionit;– respektoj rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes

së mjedisit.


Ky modul duhet të trajtohet në organizata ose kompani që kryejnë veprimtari në profilin e energjetikës. – Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur

demonstrimet konkrete për përdorimin e veglave dhe pajisjeve për vendosjen e linjave ajrore.

– Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për vendosjen e linjave ajrore. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.



Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:– Mjedisi për kryerjen e punimeve të vendosjes së linjave ajrore. – Veglat dhe pajisjet e nevojshme për kryerjen e matjes, shënimit

dhe hapjen e gropave, si dhe për vendosjen e shtyllave dhe linjave ajrore.

– Materialet e nevojshme për vendosjen e linjave ajrore.– Dokumentacion për përzgjedhjen e trasesë, manual për shënimin

dhe hapjen e gropave si dhe vendosjen e shtyllave dhe linjave ajrore, sipas rregullave teknike dhe standardeve përkatëse.

130


“Mirëmbajtja e linjave ajrore ”



Një modul praktik që aftëson nxënësit për të kontrolluar linjat ajrore, konstatuar gjendjen e linjës ajrore dhe për të mirëmbajtur linjat ajrore.


6 kredite (60 orë)


RM 1 Nxënësi kontrollon linjën ajrore Përmbajtja:– Dokumentacioni teknik për kontrollin e linjave ajrore;– Pajisjet për kontrollin e linjave ajrore;– Kontrollimi rutinor i linjës me vëzhgim nga toka;– Kontrollimi i linjës me ngjitje në shtyllë;– Konstatimi i gjendjes së linjës ajrore dhe elementeve

mbajtëse dhe lidhëse;– Rregullat e sigurisë gjatë kontrollit të linjave ajrore.

RM 2 Nxënësi kontrollon elementet për lidhje dhe fiksim të linjës në shtyllë Përmbajtja:– Dokumentacioni teknik për kontrollin e elementeve për

lidhje dhe fiksim të linjës në shtyllë;– Pajisjet për kontrollin e lidhjes dhe fiksimit të linjës ajrore;– Kontrollimi i përçuesve;– Kontrollimi i izolatorëve;– Kontrollimi i mbajtësve të izolatorëve;– Kontrollimi i përcjellësit mbrojtës;– Rregullat e sigurisë gjatë kontrollit të lidhjes dhe fiksim të

linjës në shtyllë.

RM 3 Nxënësi lyen shtyllën ajrore Përmbajtja:– Kërkesat teknike për lyerjen e shtyllës;– Veglat dhe pajisjet për lyerjen e shtyllës;– Materialet për lyerjen e shtyllës;– Lyerja e shtyllës së drurit;– Lyerja e shtyllës nga armatura;– Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë lyerjes

së shtyllës.

Procedurat e Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e

131

vlerësimit kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit.



KR Nxënësi duhet të:– analizojë drejtë dokumentacionin teknik për kontrollin

e linjave ajrore;– përzgjedhë pajisjet e duhura për kontrollin e linjave

ajrore;– bëjë kontrollimin rutinor i linjës me vëzhgim nga toka;– ngjitjet në shtyllë për ta kontrolluar linjën; – konstatojë gjendjen e linjës ajrore dhe elementeve

mbajtëse dhe lidhëse;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë.


KR Nxënësi duhet të:– analizojë drejtë dokumentacionin teknik për kontrollin

e elementeve për lidhje dhe fiksim të linjës në shtyllë;– përzgjedhë pajisjet e duhura për kontrollin e lidhjes

dhe fiksimit të linjës ajrore;– bëjë kontrollimin e përçuesve;– bëjë kontrollimin e izolatorëve;– bëjë kontrollimin e mbajtësve të izolatorëve;– bëjë kontrollimin e përcjellësit mbrojtës;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë.


KR Nxënësi duhet të:– analizojë kërkesat teknike për lyerjen e shtyllës;– përzgjedhë veglat dhe pajisjet e duhura për lyerjen e

shtyllës;– përzgjedhë materialet e duhura për lyerjen e shtyllës– lyejë shtyllën e drurit;– lyejë shtyllën nga armatura;– zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit gjatë lyerjes së shtyllës.

Metodat e Ky modul duhet të trajtohet në organizata ose kompani që kryejnë

132

rekomanduara të mësuarit

veprimtari në profilin e energjetikës. – Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e

mundur demonstrimet konkrete për përdorimin e veglave dhe pajisjeve për mirëmbajtjen e linjave ajrore.

– Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për kontrollimin dhe mirëmbajtjen e linjës ajrore. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.



Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:– Mjedisi për kryerjen e punimeve të vëzhgimit dhe

mirëmbajtjes së linjave ajrore.– Veglat dhe pajisjet e nevojshme për ngjitje në shtylla dhe

mirëmbajtjen e linjave ajrore.– Veglat dhe pajisjet e nevojshme për lyerjen shtyllave nga druri

dhe armatura.– Materialet e nevojshme për mirëmbajtjen e linjave ajrore.– Dokumentacion teknik.

V. Literatura e rekomanduar

133

1. Bazat e elektroteknikës Nexhat Orana, Salem Lepaja, Bazat e elektroteknikës, Prishtinë, 2000 Stefan Verli, Elektroteknika elementare, Tiranë, Nexhat Orana, Bazat e elektroteknikës II, Prishtinë, 1994

2. Vizatim teknik me dokumentacion– Bernard Chardonnens, Maksim Konini, Skemat elektrike, Swisscontact,

GREME-LEP, Tiranë, 2001.– Tabellenbuch Elektrotechnik, EUROPA-FACHBUCHREIHE, Wuppertal, 1998

3. Materialet dhe komponentet elektroteknike

Alajdin Abazi, Jusuf Krasniqi, Materialet elektroteknike, UP, Prishtinë, 1997

4. Teknologjia e informacionit Agni Dika dhe Seb Rodiqi, Teknologjia e informacionit dhe komunikimit,

Prishtinë

5. Matje elektrike Jusuf Gacaferri, Matje elektrike, Prishtinë

6. Bazat e elektronikës Edita Tahiri, Elektronikë, Prishtinë

7. Makina elektrike Gani R . Latifi, Shndërrimi i energjisë, Prishtinë, 1997 J. Kora, Transformatorët, Tiranë, 1979 N. Xhoxhi, Makinat asinkrone, Tiranë, 1979 R. Çani, Makinat sinkrone, Tiranë, 1979 N. Xhoxhi, Makinat e rrymës së vazhduar, Tiranë, 1979 M. Pendić, Z. Pendić, Elektrićne mašine, , Novi Sad, 1991 Fachkunde Elektrotechnik, EUROPA-FACHBUCHREIHE, Wuppertal, 1999

8. Instalime elektrike dhe ndriçime G. Karapici, M. Kushi, Impiante civile, Tiranë, 2001 M. Kushi, G. Karapici, Hyrje në automatikë, Tiranë, 2001 M. Jorgoni, Gj. Pasko, A. Fico, Teknika e sigurimit në instalimet elektrike

Tiranë, 1999 Tabellenbuch Elektrotechnik EUROPA-FACHBUCHREIHE, Wuppertal,

1998 Fachkunde Elektrotechnik EUROPA-FACHBUCHREIHE, Wuppertal, 1999 A. Stošić, Elektrićne instalacije, Beograd, 1991 B.Tomić, Elektrićne instalacije, Zagreb M.Justinović, Elektrićne instalacije sa osvetljenjem, Novi Sad 1991

9. Paisje elektrike H.Požar, Visokonaponsaka rasklopna postrojenja, Zagreb 1980

134

10. Rrjetet elektrike dhe largpërçuesit M. Dobi, K. Joti, Ndriçimi dhe Rrjetet elektrike, Tiranë 1981

11. Automatikë G. Nikolic, D. Martinovic, Automatsko upravljanje razvodnim postrojenjima,

Beograd 1993

Në mungesë të teksteve mësimore përkatëse, më lartë është dhënë një pjesë e literaturës që mund të përdoret nga mësimdhënësit dhe instruktorët e lëndëve dhe praktikave profesionale. Megjithatë, është e domosdoshme të përdoren edhe materiale të tjera mbështetëse (manuale, udhëzues, rregullore, doracakë etj.), si nga mësimdhënësit e instruktorët, ashtu edhe nga nxënësit. Disa materiale duhet të përgatiten edhe nga vetë mësimdhënësit dhe instruktorët. Gjatë përgatitjes së materialeve mbështetëse nga vetë mësimdhënësit dhe instruktorët, preferohet edhe shfrytëzimi i literaturës tjetër dhe i internetit.

NORMATIVI PËR MËSIMDHËNËS NË ARSIMIN PROFESIONAL

Kuadri mësimor për edukim dhe

135

arsimin e mesëm profesional për kl. 10,11,12

LËMI: ELEKTROTEKNIKËPROFILI: EnergjetikëI1.Një orë teorike zgjatë 45 minuta.2. Një orë praktike zgjatë 60 minuta.3.Puna praktike në laborator duhet ti ketë 24 orë, ndërsa4.Puna praktike në shkollë, ndërmarrje, industri etj., duhet ti ketë 20 orë punë me nga 60 minuta.

1. Bazat e elektroteknikës Inxhinier i diplomuar i elektroteknikës MSC. i inxhierisë elektrike2. Vizatim teknik me dokumentacion Inxhinier i diplomuar i elektroteknikës MSC. i inxhierisë elektrike Inxhinier i diplomuar i makinerisë MSC. i inxhierisë mekanike3. Materiale dhe komponente elektroteknike Inxhinier i diplomuar i elektroteknikës MSC. i inxhierisë elektrike dega:energjetikë 4. Baza të makinerisë Inxhinier i diplomuar i makinerisë MSC. i inxhierisë mekanike5. Bazat e elektronikës Inxhinier i diplomuar i elektroteknikës MSC. i inxhierisë elektrike dega:elektronik 6. Matje elektrike Inxhinier i diplomuar i elektroteknikës MSC. i inxhierisë elektrike dega:energjetikë 7. Makina elektrike Inxhinier i diplomuar i elektroteknikës MSC. i inxhierisë elektrike dega:energjetikë8. Instalime elektrike dhe ndriçime Inxhinier i diplomuar i elektroteknikës MSC. i inxhierisë elektrike dega:energjetikë 9. Pajisje elektrike Inxhinier i diplomuar i elektroteknikës MSC. i inxhierisë elektrike dega:energjetikë 10.Rrjetet elektrike dhe largpërquesit Inxhinier i diplomuar i elektroteknikës MSC. i inxhierisë elektrike dega:energjetikë 11. Automatikë Inxhinier i diplomuar i elektroteknikës MSC. i inxhierisë elektrike dega:energjetikë

136

MSC. i inxhierisë elektrike dega:automatikë

Në mungesë të kuadrit Bachelor

EKSPERTËT E GRUPIT PUNUES PËR ENERGJETIKË

– KLASA 10, 11 DHE 12

MSc.elekt.XHEVDET SPAHIU - KoordinatorRAMIZ AGUSHI - Anëtar

137

Teknik i komunikimeve audio dhe video · Web viewAta mund të punësohen në ndërmarrje ku bëhen...

Documents

Transcript of Teknik i komunikimeve audio dhe video · Web viewAta mund të punësohen në ndërmarrje ku bëhen...