Ontdekdoos

elektriciteit.

Hallo, ik ben smiley. Je komt mij overal tegen. Ik houd toezicht op wat er allemaal gebeurt!

Hallo, ik ben de smiley met de ideeën. Dat kun je zien aan mijn lampje.

Ik ben de Smiley die uitleg geeft en dingen vertelt. Je zult mij af en toe ergens tegenkomen en ik vertel je dan iets over elektriciteit.

Hallo! Ik ben Smile! Vandaag gaan we op onderzoek uit met elektriciteit!

Je zult mij nog vaker gaan tegenkomen!We kennen het allemaal,

als je met een ballon over je haar heen wrijft en je haren blijvenomhoog staan of als je iets of iemand aanraakt

en je voelt een soort schok. Dit zijn voorbeelden van statische elektriciteit.Wat dat is gaan we nu ontdekken met proefjes!

Succes!!

Statische elektriciteit.

Door wrijven of borstelen krijgen voorwerpen soms een tijdelijke aantrekkingskracht. Balonnen blijven aan het schoolbord hangen of je haren blijven recht overeind staan als je je trui uitrekt. Dit gebeurt voorals als het droog weer is.

Ken jij nog meer voorbeelden?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Als voorwerpen statisch geladen zijn duurt dit gelukkig nooit lang. Je haren blijven niet recht overeind staan!

Herken je dit??

Dit heb je nodig:- Plastic lepeltje.- Peper en zout.- Haren (zonder gel of

haarlak).- Vel papier.

Wie is er eerst?

Strooi een beetje zout en peper op een vel papier.

Je wrijft het plastic lepeltje door je haar (zonder gel of haarlak).

Houdt de lepel ongeveer 5 centimeter boven het blaadje met zout en peper.Wat gebeurt er nu?

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Door met een plastic lepeltje door je haren te wrijven is het statisch geworden. De statische elektriciteit trekt een mengsel aan.

De peper is lichter dan het zout en vliegt dus eerder omhoog.

Zorg er dus voor dat je de lepel niet te dicht boven het mengsel houdt want dan vliegen ze tegelijkertijd tegen de lepel aan.

Dit heb je nodig:- Perspex plaat.- 2 latten.- Schaar.- Wollen doek.- Dun vloeipapier.

Dansende papiertjes.

Je knipt het vloeipapier in kleine stukjes van ongeveer 2 centimer.

Je pakt de twee latten en de persplexplaat uit de kist.Leg de papieren stukjes op de tafel. Zet de latten ernaast op de tafel en leg de plastic plaat op de latten en de papieren stukjes eronder.

Je pakt de wollen doek en wrijft nu stevig over de plastic plaat.Schrijf op wat je ziet.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Dit heb je nodig:- PVC-buis.- Wollen doek.- Waterstraal.

Deinende waterstraal

Je draait de kraan open.Zorg ervoor dat er een dun straaltje water uitloopt.

Wrijf de buis een paar keer goed over met de wollen doek.

Je houdt de buis nu op een paar centimeter van de straal water.Wat gebeurt er?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Hoever van de straal kun je de buis houden en de waterstraal toch bewegen?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Dit heb je nodig:- 1 ballon.- 1 meter touw.- Balpen.

Kussende ballon.

Je tekent op de ballon een gezicht.Blaas hem op en leg er een knoop in.

Bind het touw aan de ballon en wrijf de ballon goed op met een wollen doek.

Houdt het touwtje goed vast.Beweeg de ballon langs een aantal voorwerpen.

Wat doet de ballon als hij dichterbij een voorwerp komt?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Dit heb je nodig:- 2 ballonnen (die van

jouw en van een klasgenoot.

- Wollen doek.- 2 touwtjes van 1 meter.

Twee Ballonnen.

Neem twee ballonnen. Bijvoorbeel jouw ballon en de ballon van een klasgenoot.

Wrijf de twee ballonnen tegen elkaar of tegen je trui.

Houd de ballonnen in één hand vast.Wat gebeurt er?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

Elektronen zijn de allerkleinste deeltjes van stoffen om ons heen.

Eigenlijk weet nog niemand precies wat het zijn. Stel de elektronen voor als kleine bolletjes. Deze piep,

piepkleine bolletjes kunnen bewegen. Als twee voorwerpen langs elkaar wrijven verhuizen ze soms voor even naar het andere

voorwerp. Dat gebeurt bijvoorbeeld als je met een kam door je haren gaat. Zo gauw je haren merken dat ze de elektronen kwijt zijn,

worden ze positief geladen. Het voorwerp dat er elektronen bij krijgt, wordt negatief geladen.

Een negatief en een positief voorwerp trekken elkaar aan. Twee voorwerpen met

een gelijke lading stoten elkaar af.

Dit heb je nodig:- Bellenblaas.- PVC-buis.- Wollen doek.

Elektrische Zeepbellen.

Wrijf over een PVC-buis met een wollen doek.

Blaas enkele grote zeepbellen.

Houd de PVC-buis in de buurt van de bellen.Wat gebeurt er?

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Dit heb je nodig:- Pot met plastic deksel.- 15cm. ijzerdraad van

2.5cm. dik.- Alluminiumfolie.- Lijm of plakband.- Schaar.- Platbektang.

Wij maken een elektroschoop.

Je draait de deksel van de pot en boort een gaatje in de deksel. Het gaat moet iets buiten het midden komen.

Buig met de platbektang een hoek aan het ijzerdraad van 2.5cm. dik. Steek het ijzerdraad door het gat in de deksel. Lijm of plak het goed vast.

Maak van een stuk alluminiumfolie een bol en steek die bovenop de ijzerdraad.

Knip van de alluminiumfolie een reepje van 5 bij 2 cm. Je hangt dit over de haak in pot.

Maak één van de voorwerpen (PVC-buis, lepeltje) statisch door het op te wrijven met de wollen doek.

Als je nu met het statische voorwerp de alluminium bol aan zou raken, wat gebeurt er dan denk je?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Raak de bol nu echt aan met één van de voorwerpen en kijk of je het gelijk had of dat er iets anders gebeurt. Schrijf de uitkomst hieronder op.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

De stroom die uit een batterij of die uit je Fietsdynamo komt is niet gevaarijk.

Je kunt de polen van een batterij zonder Problemen aanraken.

De stroom van het lichtnet is wel gevaarlijk. Voer deze proefjes dus ook NOOIT uit met elektriciteit

die uit het stopcontact komt.

Elektriciteit.

Welke dingen werken op elektriciteit? Kleur de goede vakjes groen, de dingen die geen elektriciteit gebruiken kleur je rood.

Thuis zijn er vast nog meer dingen die op elektriciteit werken.Maak daarvan hieronder een lijstje:____________________,____________________,_______________________________________,____________________,_______________________________________,____________________,_______________________________________,____________________,_______________________________________,____________________,_______________________________________,____________________,___________________

Dit heb je nodig:o een platte batterij van

4.5 volt.o Een lampje.

Proef 1: Lampje + batterij.

Je pakt een platte batterij en een lampje uit de kist.

Kun je het lampje laten branden?Hoe moet je de batterij en het lampje met elkaar verbinden om het lampje te laten branden?Teken hieronder hoe dat eruit ziet.

Dit heb je nodig:- een platte batterij van

4.5 volt.- Een lampje.- Een kleurpotlood.

Proef 2: Welke zal gaan branden?

Kijk nu eens goed naar de plaatjes. Welk lampje gaat branden denk je? Kleur het vakje bij dit lampje.Waarom denk je dat jouw gekozen lampje gaat branden?________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Probeer welk lampje gaat branden door de lampjes echt bij de batterij te houden zoals op de plaatjes, welk lampje gaat echt branden?Had je het goed?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Dit heb je nodig:- een platte batterij van

4.5 volt.- Een lampje.- Een kleurpotlood.- Een zwak

stroomdraadje.

Proef 3: Brandt het lampje zo ook?

Je ziet hierboven een aantal aangesloten batterijen. Maar ook hier zullen niet alle lampjes gaan branden. Kleur alleen het bolletje van de lampjes

die WEL gaan geel in branden in!

Je mag nu uittesten welke lampjes wel en niet gaan branden. Had je het goed?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Dit heb je nodig:- alle soorten batterijen.

De Batterijen familie.

Leg alle batterijen uit de doos naast elkaar. Bekijk ze goed, ze zien er verschillend uit, ze hebben soms een andere waarde (volt) en soms zit de + en – pool op een ander plekje. Schrijf van iedere batterij de gegevens hieronder.

Batterij 1 Batterij 2 Batterij 3 Batterij 4 Batterij 5Volt (waarde)

________________________

________________________

________________________

________________________

________________________

Vorm ________________________

________________________

________________________

________________________

________________________

Pool+ of -

________________________

________________________

________________________

________________________

________________________

Als je met een batterij een lampje laat branden, dan gaat

er een elektrische stroom lopen. De elektrische stroom gaat van de ene pool van de batterij naar het lampje.

Dan door de gloeidraad van het lampje. Vervolgens terug naar de andere pool van de batterij en door de batterij heen.

Er is een STROOMKRING!!!

Kleur met een stift of kleurpotlood de weg die de stroom door het lampje maakt.

Dit heb je nodig:- 4 verschillende

kleurpotloden.

Symbolen leren.

Voor de onderdelen; lampje, batterij, schakelaar, draad enz.. zijn symbolen afgesproken zodat iedereen weet wat ermee bedoeld wordt.

Geef elk symbool een andere kleur.

Dit heb je nodig:- 4 verschillende

kleurpotloden.

Kleur de onderdelen in de schematekening dezelfde kleur als bij het schema op het vorige werkblad.Brandt het lampje denk je? Waarom denk je dat?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Kleur ook de onderdelen van deze schematekening. Brandt hier het lampje denk je? Waarom denk je dat?

________________________________________________________________________________________________________________________

Dit heb je nodig:

- Fitting met lampje.- 2 gestripte

zwakstroomdraden.- Paperclips.- Batterij 4.5 volt.

Proef 4: Maak een stroomkring.

Je bevestigt de twee draden aan de twee schroefjes van de fitting.Draai het lampje in de fitting.

Aan de uiteinden van de draad bevestig je papercilps.Maak nu een stroomkring met de batterij. Als het lampje brandt is het gelukt!Brandt het lampje niet? Vraag hulp of probeer het nog een keer!

Zo ziet deze stroomkring er schematisch uit:

Dit heb je nodig:- 2 fittingen met

lampjes.- 3 gestripte

zwakstroomdraden.- Paperclips.- Batterij 4.5 volt.

Proef 5: Laat twee lampjes branden.

Laat de lampjes alle twee branden. Je moet daarvoor drie snoertjes gebruiken met aan het uiteinde de paperclips.

Als de lampjes branden teken je hieronder hoe je dat hebt gedaan.

We noemen dit een serie-schakeling.

Draai voorzichtig één lampje uit de fitting. Schrijf op wat er dan gebeurt, hoe komt dat denk je?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Zo ziet deze stroomkring er schematisch uit:Dit heb je nodig:

- 2 fittingen met lampjes.

- 4 gestripte zwakstroomdraden.- Paperclips.- Batterij 4.5 volt.

Proef 6: Laat nog eens twee lampjes branden.

Laat de lampjes alle twee branden, je moet daarvoor vier snoertjes gebruiken. Als ze branden teken je hieronder hoe je dat hebt gedaan.

Dit noemen we een parallel-schakeling.

Draai één lampje voorzichtig uit de fitting.Schrijf op wat er gebeurt, hoe komt dat denk je?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Zo ziet deze stroomkring er schematisch uit:

Dit heb je nodig:- 2 fittingen met

lampjes.- gestripte

zwakstroomdraden.- Paperclips.- Batterij 4.5 volt.- Potlood.

Proef 7: Branden de lampjes op deze manier.

Je ziet hieronder een aantal aangesloten batterijen. Maar ook hier zullen niet alle lampjes gaan branden. De bolletjes van de lampjes die WEL gaan branden kleur je met geel in.

Om thuis de lamp uit te doen kunnen we natuurlijk de lamp uit

de fitting draaien (oei, dat is heet), de stekker uit het stopcontact halen of de stroom in de meterkast

uitschakelen.Erg onhandig vinden we dat. Daarom zitten er schakelaars op de muren en aan de apparaten.

We kunnen zelf ook een schakelaar maken voor onze stroomkring. Dan kan ook daar het licht aan of uit.

Dit heb je nodig:- Striptang. - Kartonnetje.- Schaar/prikpen.- Batterij 4.5 volt.- Zwakstroomdraad.- 2 splitpennen.- Paperclip.- Lampje met fitting.

Lichtje aan - lichtje uit.

Leg de paperclip op het karton en merk met een potlood de lengte van de paperclip af, zodat je zo weet waar je een gaatje moet maken voor de splitpen. Maak met schaar of prikpen twee gaatjes op de afgetekende plekken.

Steek door de twee gaatjes de splitpennen. Maak de paperclip vast aan één splitpen op. Zorg ervoor dat je met de paperclip de andere splitpen ook aan kunt raken.

Vervolg.

Aan de beide splitpennen maak je nu aan de onderkant een stroomdraadje vast. Aan de andere kant van de stroomdraadjes maak je een paperclip vast.Maak een stroomkring van batterij – lampje – schakelaar zoals je op de tekening ziet. Met de paperclip aan de bovenkant van het kartonnetje kun je nu het licht aan en uit doen!Probeer maar!!

Dit heb je nodig:- Batterij. - Lampje met fitting.- Diverse attributen.- Stroomdraden.- Paperclips.

Wie maakt de grootste stroomkring?

Maak van je eenvoudige stroomkring een draadje van de batterij los.Bevestig een nieuw stroomdraadje aan de batterij. Maak de onderstaande tekening na.

Probeer nu met diverse spullen de stroomkring groter te maken. Je zult merken dat sommige materialen de stroom WEL doorlaten en sommige materialen NIET.

Hoe komt dat denk je?

________________________________________________________________________________________________________________________

Alles waar elektriciteit doorheen kan stroom wordt een

geleider genoemd. Stoffen zoals plastic, rubber, papier en hout waar elektriciteit niet doorheen kan,

heten isolatoren.

Dankzij het metaal (geleider) kan de elektriciteitdoor het circuit stromen. Het plastic rond de draden en de fitting zorgen

ervoor dat de elektriciteit niet verdwijnt in de metalen voorwerpen waarmee de stroom in aanraking komt.

Dit heb je nodig:o een platte batterij van

4.5 volt.o Een lampje met fitting.o Zwak stroomdraad. 2x 20cm.

1x 50cm.o 50 cm. Metaaldraad. Een stuk van

15 cm en een stuk van 35 cm.o Stuk piepschuim van 20 bij 10cm.o Paperclips.o Schaar.o Kniptang.o Schroevendraaier.

We maken een zenuwspel!Stappenplan:

1. Neem 15 centimeter metaaldraad.2. Maak aan het einde een oogje met de tang.3. Het lange rechte stuk is het handvat.4. Pak het stuk metaaldraad van 35cm.5. Buig het stuk in een vorm die jij leuk vindt. Let op, je moet 2 rechte

stukken overhouden om het vast te kunnen zetten.6. Prik beide uiteinden in het piepschuim.7. Neem de drie stukken stroomdraad, 2 van 20cm. En 1 van 50cm.8. Haal van alle drie de stroomdraden aan de uiteinden 3cm. van het

plastic weg.9. Eén uiteinde van het lange stuk stroomdraad draai je om een

paperclip.De paperclip schuif je op een lipje van de batterij. Het andere uiteinde van de lange stroomdraad draai je om het handvat van het metaaldraad met het oog aan de andere zijde.

10. Pak een korte stroomdraad. Draai één uiteinde om de zenuwspiraal. Het andere uiteinde maak je vast aan de fitting. Dit doe je zo: draai een schroefje een beetje los met de schroevendraaier. Doe het uiteinde van het stroomdraad om het schroefje. Draai het schroefje weer vast.

11. Het laatste stuk stroomdraad maak je vast aan de andere kant van de fitting en het andere lipje van de batterij. Je zenuwspiraal is af!

12. Houd het handvat tegen de spiraal. Brandt het lampje?13. Je kunt een pauze inlassen door op

bijvoorbeeld 2 plekken een plakbandje te plakken. Dan kun je even uitrusten.

Zie hier ongeveer het resultaat!