TDV İyilik Bülteni / Sayı:119

EYLL-ARALIK 2015 SAYI 119

8

GndemEn Gzel Hediye Sahiplerine Ulayor

42

MakaleCami MerkezliBir Medeniyet

HEDYELERN EN GZEL

1TRKYE DYANET VAKFI YLK BLTEN EYLL - ARALIK 2015

Trkiye Diyanet Vakf Adna SahibiMazhar BLGNMtevelli Heyeti II. Bakan

Genel Yayn Ynetmenismail PALAKOLUGenel Mdr

Yaz leri MdrKerim KKSARIKurumsal letiim Mdr

Yayna HazrlayanlarYksel SEZGNSerkan FDANmer SARIAyegl KURTKAYA

Grafik TasarmYasin DEDEEsen Ali DUMAN

FotoraflarAhmet Sami ACARGkhan PEKDEMRMehmet ZTRK

AdresDr. Mediha Eldem Sokak No: 72/B06640 Kocatepe - AnkaraT : (0.312) 416 90 00F : (0.312) 416 90 90W : www.diyanetvakfi.org.tr

Yaymlanan makalelerin

sorumluluu yazarlarna aittir.

Para ile satlmaz.

BaskTDV Yayn Matbaaclk veTicaret letmesiAlnteri Bulvar 1256. Sokak No: 11

Ostim - Yenimahalle / ANKARA

T : (0.312) 354 91 31

F : (0.312) 354 91 32

TRKYE DYANET VAKFI

YLK BLTEN

EYLL - ARALIK 2015 SAYI: 119

BU SAYIDAKur'an- Kerim'e hasret kimse kalmasnyilik, hayr ve gzelliklerle dolu bir yl daha geride brakarak, yeni mit, heyecan ve hedeflerle yeni bir yla adm atyoruz. Yeni ylla artk bizim iin yeni bir hayr ve hizmet yar dnemi balyor.

Geride braktmz ylda ortaya koyduumuz hizmetler ve gerekletirdiimiz faaliyetleri deerlendirdiimizde, Trkiye Diyanet Vakf olarak bugn geldiimiz nokta bizleri sevindirirken, gelecek iin de mitlendirmektedir.

Btn almalarmz iyilii merkeze alan bir anlayla srdrrken, bu dnemde, lkemizde ve dnyann drt bir tarafnda, eitimden hayri hizmetlere, cami inaatlarndan dini hizmetleri destekleme faaliyetlerine kadar geni bir alanda almalar yaptk.

Gerekletirdiimiz eitim ve kltr faaliyetleri ile milletler arasnda gnl kprleri kurarken, ramazan ve kurban programlaryla kardeliin gereini yerine getirdik. Yllardr bekleyen cami projelerini bir bir hayata geirdiimiz bu dnemde, bir taraftan inaat tamamlanan camilerimizi ibadete aarken, dier taraftan yeni camilerin temelini attk.

Trkiye Diyanet Vakf olarak bugne kadar ortaya koyduumuz hizmetlerle iktifa etmeyip, hayr ve ihsan yrymzde daha ileri hedeflere ulamak iin daha byk admlarla yolumuza devam ediyoruz.

yilik Dergisinin bu saysnda, Diyanet leri Bakanlmz ile birlikte Ramazan aynda balattmz Hediyem Kuran Olsun projesini gndem olarak belirledik. Yce Kitabmzla ilgili makalelere yer verdiimiz bu saymzda, byle bir kampanyann neden balatld, kampanyann detaylar, balar ve yaplan datmlar bulabilirsiniz. Hayata geirdiimiz cami projelerimiz de yine bu saymzda geni yer tutuyor.

2015 Vekletle Kurban Programnn deerlendirmesi ve program hakknda gnlllerimizin anlatmlarnn yer ald bu saymzda, 29 Mays niversitesi Rektr Prof. Dr. brahim Kafi Dnmez ile yaptmz rportaj, 742. vuslat yldnm vesilesiyle iyilik ve hogr abidesi Hz. Mevlna hakkndaki makaleleri ve geleceimizin teminat genlie ynelik yazlar okuyabilirsiniz. Yeni saymzda, son ayda gerekletirdiimiz faaliyetlerle ilgili haberleri de sunuyoruz.

Trkiye Diyanet Vakf olarak desteklerinden dolay milletimize, hayrseverlerimize ve Vakfmza gnl verenlere teekkr ediyor; yeni dnemin btn dnyaya, slam corafyasna bar ve huzur getirmesini diliyoruz.

Kurumsal letiim Mdrl

4 Hediyem Kuran Olsun 8 En Gzel HediyeSahiplerine Ulayor 14 Hayat Kitabmz Kuran- Kerim 20 Kuran ifa Kayna 24 Afrikada Kurn- Kerimim Olsun 30 imdi Trkmenlere Yardm Zaman 32 ehit Sahabi Safvan bin Muattal (r.a) 34 Birlik ve Kardelik Mekan Camilerimiz 38 Trkiye Diyanet Vakf Gazze'de 9 Caminin Temelini Att

40 Moskova Merkez Camii badete Ald 42 Cami Merkezli Bir Medeniyet 46 Avrupada slamofobi ile Mcadele ve DTB 54 Kurbanlarnz Mazlum Corafyalara mit I Oldu 56 Cumhurbakan Erdoandan 7 Hisse Kurban Ba 58 Gnlllerimiz Vekaletle Kurban Programmz Anlatt 68 Trk Dnyasnda Trkiye Diyanet Vakf zleri 72 TDVden 108 lkeden2.404 renciye Trkiyede Eitim mkan 74 Konyada 49 lkeden Gelen renciler Hafzlk Eitimi Alyor

En Gzel Hediye Sahiplerine Ulayor8

imdi Trkmenlere Yardm Zaman30

ehit Sahabi Safvan Bin Muattal (r.a)32

i indeki leriindekiler

Trkiye Diyanet Vakf Gazze'de 9 Caminin Temelini Att 38

Kurbanlarnz Mazlum Corafyalara mit

I Oldu 54

TDVden 108 lkeden 2.404 renciye

Trkiyede Eitim mkan 72

i indeki ler

76 TDVden 12 bin 978 Suriyeli renciye Eitim Destei 78 Hz. Mevlny htiram ile Anmak 82 yilik ve Hogr Abidesi Mevlana 89 slam Dnyasnda Din Hizmetleri ve Dini Kurumlar Sempozyumu 92 Gerek Anlamda Bir Vakf niversitesi 100 KAGEMde Yeni Faaliyet Dnemi Merhamet Konferansyla Balad 101 II. Genlik Forumunda Kimlik Temsil Hafza Konuuldu 104 TDV KAGEMden Kimlik, Ayrmclk ve slamofobi Konferans" 106 mrn En Bereketli ve Tehlikeli Dnemi: Genlik

110 Genliin Kimlik nas ve Sosyal Medya 113 TDV Kitabevi Says 26ya Ulat 114 Trkiye Diyanet Vakfndan Yurt Dna Yayn Destei 116 Son Halife Abdlmecid Efendi 120 TDV Kastamonu ubesi Yeni Hizmet Binas Ald 122 Aydn ve Uak'ta Din Grevlileri Bulumas 124 mmete kar kendimizi sorumlu hissediyoruz 128 Sivil Toplum Kurulularndan Trkiye Diyanet Vakfna Ziyaret 130 Trkiye Diyanet Vakf'na Ziyaretler

MAKALE

Rahman ve Rahim Olan Allahn adyla.

Allah, insanln kararm ufkunu aydnlatan ve muhataplarna bir ufuk sramas yaatan Kerim Kitab bizlere gnderdi. Fikir, kr ve zikir kitab olan Kuran- Kerim ile insan onurlandrd, ona eref ve izzet bahetti.

Kuran, inmeye balad andan itibaren tm in-sanl akletmeye; dnme, tefekkr, tezekkr, okuma, renme, retme, aratrma, incele-me, bilgi retme gibi akln btn potansiyelle-rini harekete geirmeye davet etmektedir. Ayn ekilde zaman ve mekn fark gzetmeksizin btn insanl hakka, hakikate, adalete, ahlk ve fazilete armakta; hakk anlatmaya, hakika-ti duyurmaya, adaleti yceltmeye, sevgiyi yay-maya, erdemi yaatmaya davet etmektedir.

Bir ad da Furkan olan bu ilahi hitap, fark etme-yi reten kitaptr. Bize iyi ile kty, doru ile yanl, gzel ile irkini, hayr ile erri birbirin-den ayrmay, frk olmay retmek iin gel-

mitir. nsanl Cenab- Hakkn rzasna uygun, iyi iler yapmaya davet eden; doru bilgiyi, ves-vesesiz hakikati anlatan; fazilet ve asaletin hak ve hakikatin yannda yer almak olduunu re-ten de bu kitaptr.

Kuran, yle bir kitaptr ki Yesrib kyn, Medineye, Medineyi de medeniyete dn-trm; tm alar iin rnek bir toplum ina etmitir. Onun yetitirdii insanlar, karanlk bir gecede k saan yldzlar gibi slam corafya-sn aydnlatmlardr. nan, ibadet ve ahlk e-siz bir gzellikte youran Hakm ve Kerm Kitap, hem ferd hem de sosyal hayatmz btn alan-laryla kuatarak bize rehberlik etmektedir.

Aslnda inanan-inanmayan tm insanlk Kurann retilerinden nasibdr olmutur. Zira Kuran, insanlk tarihi boyunca herkesin ktlkten ve cehaletten uzaklamas iin yol gstermi, hayatn nn amtr. Hayata an-lam katan, hayatn anlamn katlayan Kuran, her eyden nce insana Rabbini retmi, va-

HEDYEM KURAN OLSUN

Hayata anlam katan, hayatn anlamn katlayan Kuran, her eyden nce insana Rabbini retmi, varolu sebebini anlatm, nereden gelip nereye

gideceini, mebdeini ve meadn anlatmtr.

Prof. Dr. Mehmet GRMEZDiyanet leri Bakan ve Trkiye Diyanet Vakf Mtevelli Heyeti Bakan

4

rolu sebebini anlatm, nereden gelip nereye gideceini, mebdeini ve meadn anlatmtr. O bizim, Rabbimizle, insanlarla, btn canllarla, tabiatla ilikilerimizi dzenleyen, hayatn bo ve anlamsz olmadn ortaya koyan, hayat veren, hayat yenileyen, kinata egemen olan denge ve mizan hayatmza da egemen klma-ya gelen bir kitaptr.

Kuranla hayat anlamlandrmann yolu onun-la eyaya, insana, tabiata ve kinata bakmak-tan geer. Bu nedenle kalbimizi, ruhumuzu ve zihnimizi Kurann anlamlar dnyasndan asla mahrum etmememiz gerekir. Zira o, aklmz kalbimizle, ruhumuzu bedenimizle bulutur-makta ve bizi tevhide, imana, ahlka davet etmektedir. Duygularmz, dncelerimizi, ideallerimizi, davranlarmz Kurandan ayr dnemeyiz. nk o, bizi bir btn olarak kuatmakta ve kucaklamaktadr.

Kuran, lafz, nazm ve manasyla da Kurandr. Mana ve hakikate vsl olmak iin onun lafz ve nazm elbette nemlidir. Ancak asl gaye

TRKYE DYANET VAKFI YLK BLTEN EYLL - ARALIK 2015

onu anlamaktr. Kuran, kendisini sadece aklla deil, kalple de anlamamz ister. Zira Kurann anlam, Allahn en byk ltfudur. Kuran an-lamann derin, manev bir boyutu vardr.

Kuran yle bir kitaptr ki onun emir ve yasak-larna itaat ettike, o bize btn kaplarn aar, bizi saraylarna alr. Bylece kalbimizi, ruhumu-zu ve zihnimizi Kurann anlamlar dnyasnda buluruz. Nitekim Resl-i Ekrem (sas) Bir kalp ki onda Kuran yoktur, o harabe bir eve benzer. Bir kalp ki onda Kuran vardr, o kalp mamur bir eve benzer. (Tirmizi, Fezill-Kurn, 18) buyurmu-tur.

zlerek ifade edeyim ki, btn insanln bu Kerim Kitaba ihtiyac aikr iken, bugn

Mslmanlar bile Kurandan uzaklamaya ba-ladlar. Hatta bizatihi ona giden yolun nnde engel tekil eder hale geldiler. Kalpleri, zihinleri ve yaantlar Kuranla mamur olmas gereken mminler, ona yabanclatlar. Onun mesajn-dan beslenmez, onu anlamak iin emek vermez, onun yoluna rm olmak iin rpnmaz oldular.

Dnyamz her geen gn daha da yaanmaz hale gelen bir nefret, iddet, zulm ve ac k-resine dnrken, insanln kurtuluunu Kurandan baka yerde arayamayz. Rahmet, adalet ve bereket kayna olarak gnderilen Kitabmz stne tekrar tekrar dnmemiz gerekiyor. nk Kuran- Kerime yaplabile-cek en byk saygszlk, ahlak ve hukuk tan-mayan katliamlar zerinden bu kitab insanl-

MAKALE

6

n gznde itibarszlatrmaktr. Gnmzde Mslmanlara, limlere den en byk grev din-i mbin-i slama ve bu dinin kitabna y-nelik saldrlarn zerinde dnmektir. Kuran yle bir kitaptr ki; nice kavimler bu kitapla y-celmitir, nice kavimler de bu kitapla alalmtr. Aziz milletimiz Kuran ile ycelmi, ykselmi ve hayat bulmutur. Bunun en byk ahidi, tarih tecrbemizdir. Nice toplum ise bu kitaba sayg gstermediinde, onda var olan ahlk ve hukuk prensiplerini terk ettiinde ycelme yol-larn kaybetmitir.

Diyanet leri Bakanl ve Trkiye Diyanet Vakf olarak, yeryznde elinde ve evinde Mushaf olmayan hi kimse kalmamas adna Hediyem Kuran olsun adl byk bir kam-panya balattk. Modern dnyada imknlar snrsz gibi grnse de hl Kurandan mah-rum, mahzun mmin yuvalarn bulunmas bizi harekete geirdi. Sz gelimi yakn zaman nce yzlerce Mslmann bulunduu lkelerden birinin temsilcisine En ok neye ihtiyacnz var? diye sorduumuzda, ocuklarna Kuran retebilmek iin Mushaf metnini internetten indirerek fotokopi ile oalttklarn rendik. Sudan ziyaret ettiimizde, hafzla alan ocuklarn ellerinde bir Mushaf olmamasndan dolay tahta paralarna beyaz talarla ayetleri yazp ezberlediklerine, sonra silip dier ayeti yazdklarna ahit olduk. Dier ac bir hatramz ise, Belarusun vya kynde yaand. Kyde ikamet ettiimiz evin nnde sabahleyin bir kuyruk olduunu grdk. Bunun sebebini ev sahibine sorduumuzda kyllerin iman ettik-leri kitab bir kere grebilmek iin hediye ola-rak getirdiimiz Mushaf pmek uruna kuyruk oluturduklarn rendik. Teknolojinin bu ka-dar ilerledii bir zamanda hl Kurana hasret

Mslmanlarn olduunu grmek bizi zd kadar greve de ard. Bu kampanya saye-sinde hayrsever milletimizle birlikte 24 saat Kuran- Kerim basacak ve baslan bu Mushafla-r dnyann her kesine ulatracaz.

Unutmayalm ki, bugn yeryznde madur, mazlum, mahrum, umudunu yitirmi nice Mslman, umudunu bu topraklara, bu l-keye, Diyanet leri Bakanlna balamtr. Hz. Peygamberin (sas) bizzat ezberledii, ez-berlettii, yazdrd ve uygulayarak ashbna rettii Kuran- Kerim ise, onun kyamete dek kalacak en byk miras olarak bizden ilgi, zen ve hrmet grmeyi, doru anlalmay, yaan-may beklemektedir.

7


AAAAA

En Gzel HediyeSahiplerine Ulayor

Diyanet leri Bakanl ve Trkiye Diyanet Vakf (TDV) tarafndan balatlan Hediyem Kuran Olsun projesi

kapsamnda gelen balarla temin edilen Kuran- Kerimler, lkemizde ve yurt dnda talep eden kii ve kurumlara

ulatrlyor.

Ramazan aynda balatlan projede ilk da-tm, Adanann Yreir ilesinde evre itibariy-le dezavantajl bir blge olan Medine Mdafii Fahreddin Paa Anadolu mam Hatip Lisesinde yapld. Proje kapsamnda temin edilen Kuran- Kerimler, Altnda Gicik Huzurevi sakinlerine, al yaplan Glba Mehmet Akif Ersoy mam Hatip Lisesi rencilerine ve Gazzede 9 cami-nin temel atma treninde Gazzeli kardelerimi-ze hediye edildi.

Kuran gnlllerinin ksa mesaj, banka veya elden ba yntemiyle Vakfmza verdikleri Kuran- Kerim balar 100 bini geerken, ge-len talepler dorultusunda Kuran- Kerim tes-limatlar da sryor. Mail yazarak Diyanet leri Bakan ve Trkiye Diyanet Vakf Mtevelli Heyeti Bakan Prof. Dr. Mehmet Grmezden Kuran- Kerim isteyen New Kaledonyal Mslmanlarn talebi de proje kapsamnda karland.

Bakan Grmezden 100 Kuran- Kerim hediyesi

Diyanet leri Bakan ve TDV Mtevelli Heyeti Bakan Mehmet Grmez, 100 adet Kuran- Kerim ba yaparak Hediyem Kuran Olsun kampanyasna destek verdi.

Trkiye Diyanet Vakf Genel Merkezindeki bi-rimleri ziyaret eden Grmez, Kaynak retim Mdrl ziyaretinde yardm kampanyalar, zellikle de Hediyem Kuran Olsun kampanyas-nn ne durumda olduunu sordu. Kampanyaya ilikin son bilgileri alan Grmez, kendisine bir mail geldiini, New Kaledonyadan Pasifik-Asya toplantsna katlan Mslmanlarn, Biz u ka-dar Mslmanz, elimizde hi Kuran- Kerim yok. Bize Franszca meali olan birka Kuran- Kerim gnderemez misiniz diye talepte bulun-duklarn syledi.


9

HEDYEM KUR'AN OLSUN

Diyanet leri Bakanl ve Trkiye Diyanet Vakf ibirlii ile Ramazan aynda bu amala Hediyem Kuran Olsun kampanyasn balat-tklarn hatrlatan Grmez, bu erevede New Kaledonyadaki Mslmanlarn taleplerinin karlanacan belirtti ve sz konusu talebin yerine getirilmesi iin gerekli talimat verdi.

Bakan Grmez, daha sonra, Hediyem Kuran Olsun kampanyasna destek vermek amacyla yurt ii ve yurt dnda Kuran- Kerim ihtiya-c bulunanlara ulatrlmak zere toplam 100 adet Kuran- Kerim banda bulundu.

Dnyann her tarafndan madur, mazlum, mahrum, umudunu yitirmi nice Mslman-larn, umudunu bu topraklara, bu lkeye, Diyanet leri Bakanlna, Trkiye Diyanet Vakfna balam durumda olduuna dikkati eken Grmez, Umutlarn bize baland bir

zamanda bu hizmetleri yapyoruz. Elbette ken-di milletimizi, kendi halkmz dikkate alacaz. Bizim de madurlarmz ok. Kendi lkemizde bir taraftan da milyonlar bulan muhacirlerimiz var ama biz New Kaledonyadaki Mslmann da ihtiyacn karlamak zorundayz, Haitideki Mslmana da ulamak zorundayz, Afrikada-ki, Kafkasyadaki btn kardelerimize de ula-mak zorundayz dedi.

Dnyada Kuran- Kerimin bulunmad ev kalmayacak

Kuran- Kerimin insan onurlandran bir kitap olduunu belirten Grmez, Allah'a ne kadar kretsek azdr. Allah bizlere, btn insanln ufuk sramasn gerekletiren, insanln ka-rarm ufkunu aydnlatan bir kitap gnderdi. Biz o kitaba Kerim Kitap diyoruz. nk o kitap, insan onurlandran bir kitaptr diye konutu.

Dnyann nice yerlerinde Kur'an- Kerim bu-lunmadn, baz lkelerde hafzlk yapmak isteyenlerin tahta paralarna beyaz talarla ayetleri yazdn ifade eden Grmez, unlar kaydetti:

"Hafzlar ezberliyorlar sonra su ile ykyorlar, ikinci ayeti yazyorlar. Bu ekilde hafzla al-an Afrika'da binlerce, yz binlerce ocuk var. Mushaf yok, Kuran yok ellerinde. Byle bir dnyada, matbaada bir dmeyle yz binler-ce Kuran'n baslabildii bir dnyada bundan mahrum olan insanlar var. Biz Diyanet leri Bakanl ve Trkiye Diyanet Vakf olarak di-yoruz ki, 'Dnyada elinde ve evinde Kuran' ol-mayan hibir Mslman kalmasn. Herkese biz ulatralm."

Bakan Grmez, bunu da devlet imkanlaryla deil, hayrseverlerin katklaryla yapmak iste-diklerini vurgulad.

Evinde Kuran- Kerim bulunmayan milyonlarca Mslman var

Hediyem Kuran Olsun projesi hakknda bil-gi veren TDV Genel Mdr smail Palakolu da Hem lkemizde hem de yurt dndaki Mslmanlar Yce Kitabmz alp okuyup an-lamak istiyorlar. Herkesin buna gc ve imka-n yetmeyebiliyor. Diyanet leri Bakanl ve vakfmzdan srekli Kuran- Kerim talepleri oluyordu. TDV Mtevelli Heyeti, 2015 Ramazan aynda bir karar ald. Yeni bir proje balattk: Hediyem Kuran Olsun. Bu proje srekli olacak, bitmeden devam edecek dedi.

11


HEDYEM KUR'AN OLSUN

12

Herkes bizler gibi ansl deil. nand dinin kitabna sahip olamayan Kuran okumayan mil-yonlarca insan var diyen Palakolu, szlerini yle srdrd:

te bunlara ulaabilmek adna bu kampanya-y balattk. Hayrsever vatandalarmz Trkiye Diyanet Vakfna balaryla Kuran emanet edi-yorlar. Yurt ii ve yurt dndan gelen talepler deerlendiriliyor ve cretsiz olarak bata Kuran kurslar olmak zere, mam Hatip Liseleri, ilahi-yat faklteleri, tm okullara, ktphanelere, hastanelere, cezaevlerine hatta otellere kadar Kuran ulatrmak zere kampanyamz youn bir ekilde devam ediyor. Onbinlerce Kuran- Kerim ba gelmeye balad. Bunlar geldike bu emanetleri yurt iinde ve yurt dnda ihti-ya duyulan yerlere ulatryoruz.

Dnyann nice corafyalar var ki inanm ol-duu kitab bulamayan, alamayan, gremeyen nice Mslmanlar var. Afrikada birok yerde Mushaflar olmad iin Kuran ezberlemek zere tahtalara ayetleri yazp okuyan, silip silip tekrar yazan nice Kuran talebeleri var. Yine Afri-kann bir lkesinde bir kurandan 20 hafz ezber yapyor. Tm bunlar dikkate alnarak Hediyem Kuran Olsun projesi balatld. Bylelikle bize emanet edilen Kuranlar da hem okullarmza, hem de lkemizde ve dnyann drt bir tara-fndan Kuran talep eden kardelerimize ulat-ryoruz.

Kuran gnlls genlerden 10 bin TL ba

Eitim, kltr, sosyal ve ilmi faaliyetlerle ne kan Rehber Genlik Federasyonu, Hediyem

13


Kuran Olsun Projesine 10 bin 200 TL bata bulundu.

Rehber Genlik Federasyonu Ynetim Kurulu yesi Bilal Tayyip Apaydn, 6 dernein ats olarak yeni kurulmu bir federasyon olduklarn syledi.

Genlie ve topluma yararl faaliyetlerde yer al-mak istediklerini vurgulayan Apaydn, Hediyem Kuran Olsun Projesine destek olmak iin kam-panya balattklarn syledi.

Apaydn, Diyanet leri Bakanmz Mehmet Grmez hocamzn dnyann farkl corafya-larnda Kuran ihtiyacna ynelik anlattklarn okuduk. Rehber genler olarak Hediyem Kuran Olsun kampanyasna destek olmak istedik. zellikle Muradiye okullarnda okuyan genler-den kampanyaya ciddi destek verildi. Kuran ih-tiyacn dert edinen Diyanet leri Bakanmza byle bir kampanyay balatt iin teekkr ederiz. Projeye destek veren btn genlerimi-ze teekkr ederim dedi.

Sizin de hediyeniz Kuran olsun

Hedef kitlesi, yurt ii ve yurt dndaki Kuran ihtiyac olan kii ve kurumlar olan proje saye-sinde, herkesin rahatlkla okuyabilecei ekil-de baslan Kuran nshas, yurt dnda Afrika, Balkanlar Kafkaslar ve Orta Asya lkeleri ba-ta olmak zere Latin Amerika, Gney Asya ve Ortadoudaki lkelerde bulunan yerel STKlar ve dini idarelerden gelen talep zerine gn-deriliyor.

Trkiye Diyanet Vakf ve Diyanet leri Bakanl ibirlii ile balatlan Hediyem Kuran Olsun kampanyasna destek vererek hediyelerin en

gzelini dnyann drt bir tarafnda ihtiya du-yan kardelerimize ulatrabilirsiniz.

Ba yapmak isteyenler bu hayra katlarak ksa mesaj, banka veya elden ba yntemiyle iste-dii miktarda Kuran ihtiya duyan kii ve ku-rumlara hediye edebiliyor.

Proje iin www.hediyemkuranolsun.com web sayfasndan geni bilgi alnabilir. Tm GSM ope-ratrlerinden 4333 nolu SMS numarasna 12 TL, online ba yntemleriyle yurt iine 8 TL, yurt dna ise kargo bedeliyle birlikte 12 TL tutarn-da ba ile Hediyem Kuran Olsun kampanya-sna katlabilirsiniz.

MAKALE

Kuran- Kerim, Hz. Muhammede (s.a.v) indiril-mi, Mushaflarda yazlm, tevatr (her asrda, yalan zerine birlemeleri ihtimal d olan bir topluluk tarafndan yaplan rivayet) yoluyla nakledilmi ve tilavetiyle (okunuuyla) ibadet edilen muciz (aciz brakan, esiz, benzersiz) bir kelamdr.1

Kuran- Kerimin yazya geirilmi ve kitap hali-ne getirilmi ekline Mushaf denir.

Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v), 610 y-lnda Hira maarasnda inzivada bulunduu bir srada, Ramazan aynn Kadir gecesinde kendi-sine ilk ayetlerin gelmesiyle Kuran- Kerim nazil olmaya balam ve ihtiyaca gre para para Hz. Peygambere vahyedilmitir. Bu vahyin ge-lii, Hz. Peygamberin vefatndan ok az bir za-man ncesine kadar devam etmitir.2

Peygamberimiz (s.a.v), kendisine vahyedilen ayetleri ezberinde tutar, derhal vahiy ktiple-rine yazdrrd. Vahiy ktipleri dndaki sahabe de eer, yazmay biliyorsa inzal edilen ayetleri

1 Zerkn, Menhilul-rfn, I s. 19.2 Zerke, el-Brhn fi Ulmil-Kuran, I, s.228-232.

yazp ezberler; bilmiyorsa sadece ezberlemeye alrd.3

Kuran- Kerimin Hz. Peygamber dneminde Mushaf haline getirilmemesinin sebepleri y-le sralanabilir:

1. Kuran- Kerimin tamamnn, Hz. Peygambere bir defada indirilmeyip yaklak 23 ylda pey-derpey (para para) indirilmi olmas.

2. nen baz ayetlerin, nesh olma ihtimalinin ol-mas.

3. Son inen ayet ile Hz. Peygamberin vefat arasndaki zaman aralnn ok az olmas. Bu zaman aralnn 3, 7, 9, 21 saat veya 81 gn olduu sylenir ki, ounluun kanaatine gre bu aralk 9 gecedir. Bu kadar ksa bir sre iin-de Kurann bir araya toplanp yazlmas olduk-a zordur. Nitekim Zeyd b. Sabit, Hz. Ebubekir dneminde dank yerlerde bulunan Kuran metinlerini, ancak bir yllk sre iinde toplaya-bilmitir. Dnemin yaz malzemesinin ve hattat araclyla yazlacak yaznn zaman sreci de gz nnde bulundurulmaldr.

3 Hamidullah, Muhammed, Kuran- Kerim Tarihi, s. 43.

Hafz Osman AHNMushaflar nceleme Ve Kraat Kurulu Bakan

HAYAT KTABIMIZKURAN-I KERM

14

4. Hz. Peygamberin hayatnn son anlarndan itibaren meydana gelen Ridde olaylarnn, dev-letin baka bir ile uramasna imkn verme-mi olmas.

5. Kurann toplanmasn gerektirecek sebeple-rin, henz ortaya kmam olmas.4

slam, henz dier beldelere yaylmaya bala-mayp, fitne hareketleri zuhur etmemiti.

Hz. Ebubekir dnemindeki Yemme Sava ve Hz. Osman zamanndaki Kurann oaltlp eitli merkezlere gnderilmesini zorunlu klan kraat ihtilaflar gibi hadiseler, henz ortaya k-mamt.

Onun vefatndan sonra, Hz. Ebubekir dne-minde, (vahiy ktiplerinden Zeyd b. Sabitin sorumluluunda) btn ayetlerin toplanarak bir Mushaf haline getirilmesi iin bir komisyon oluturuldu.

4 zmirli, Tarih-i Kuran, s. 10; Karaam, smail, Kuran- Kerimin Faziletleri, s. 34-35.


MAKALE

Bu komisyon, sahabe tarafndan getirilecek ayetlerin kabul edilmesi iin iki art aramtr:

1. Getirilen ayetlerin ezberlenmi olmas.

2. Getirilen ayetlerin Hz. Peygamberin huzu-runda yazlm olup, bunun iki ahitle ispat edilmi olmasyd.5

Kuran- Kerimin Hz. Ebubekir Dneminde Cem Edilmesini Gerektiren Sebepler:

Hz. Peygamberin mbarek varlklar birok hususta olduu gibi Kurann metni hususun-da da mracaat kayna olmada tek bana te-minat idi. Ancak Hz. Peygamberin vefatndan sonra gelen halifenin byle bir zellii olmad-ndan ihtiya hsl olduu iin, dank halde bulunan Kuran sahifelerini iki kapak arasnda

5 etin, Abdurrahman, Kuran limleri ve Kuran- Kerim Tarihi, s. 73-75.

derleyip bir Mushaf haline getirme mecburiye-ti dodu. nk derlenecek bu Mushafn, artk bundan sonra esas otorite ve teminat olmas gerekiyordu.

Hz. Ebubekir dnemindeki irtidat olaylarndan dolay Mseylemetl-Kezzab olarak bilinen Mseyleme ile hicri 12 ylnda yaplan Yemme Savanda birok kurra sahabinin ehit edilme-si olay Kuran ayetlerinin Mushaf olarak bir ara-ya getirilmesinde nemli amil olarak grlr.

te Yemme Savanda birok kurra sahabi-nin ehit edilmesi olayndan sonra muhtemel tehlikeyi sahabe arasnda ilk sezen, Hz. mer olmutu. Bu yzden hi vakit kaybetmeden Hz. Ebubekirin yanna giderek endiesini dile getirmek suretiyle ona, Kuran cem etmesini teklif etti. Bunun zerine Hz. Ebubekir, byle bir teklif karsnda ilk anda bir tereddt ge-irmi olsa da Onun bu teredddnn sebe-bi, Kuran derleme sorumluluundan kama

16

deil, muhtemelen insanlarn bundan byle Kuran ezberlemede geveklik gsterebilecek-leri endiesi ve Hz. Peygamberin yapmad bir ii yapmaktan ekinme kaygs idi. Ancak ok gemeden Hz. Ebubekir, Hz. merin bu teklifi-ni kabul etmi ve Kuran cem etme ii iin sei-lecek en uygun sahabinin, Zeyd b. Sabit olaca fikrini benimsemiti.

Hz. Ebubekir Dneminde Cem Grevinin Zeyd b. Sabite Verilmesinin Sebepleri:

1. Gen olmas,

2. Zeki olmas:

Zeyd b. Sabit, zeksyla sahabe arasnda tema-yz etmi bir sahabi idi. yle ki: Kaynaklarn belirttiine gre, Zeydin bu yn Hz. Peygam-berin dikkatini celb ettii iin onu yazmalar-da kontrolc olarak grevlendirmiti.

Bu konuyla ilgili olarak bn-i Hacer el-isabe isimli eserinde, Zeydin yle dediini nak-leder: Rasulllah (s.a.v), Medinede bana rastlad. Oradaki insanlar dedi ki bu gen, Neccaroullarndandr. Hz. Peygamber orada Kurandan tam 17 sure okudu, ben de bu sureleri aynen tekrar ettim. Bunun zerine Hz. Peygamber bu olaya hayret ederek bana: Yahudilerin yazs-n ren dedi. Ben de on be gn gemeden o yazy rendim ve Rasulllah adna, onlara mek-tup yazmaya ve onlardan gelen mektuplar da Hz. Peygambere okumaya baladm.

Bir baka rivayetinde Zeyd b. Sabit yle der: Hz. Peygamber bana, Ben eitli kavimlere mektup yazdryorum, ancak ktiplerin yaz-dklarnda fazlalk veya eksiklik yapmalarndan korkuyorum. Sen Sryaniceyi ren, dedi. Ben de Sryaniceyi 17 gn iinde rendim.6

6 bn Hacer, el-sbe, III, s. 23.

3. Thmete uramam olmas:

Zeyd b. Sabit, doruluk ve iffetiyle mehur ol-mu, ayn zamanda takva sahibi ve gzel ahlak-l bir kiiydi. nsanlar tarafndan itham edilecek herhangi bir eksii olmad gibi, heva ve he-veslerine uyan bir kii de deildi. Ayn zamanda o insanlarn gvenini kazanm bir kiiydi.

4. Hz. Peygamberin vahiy ktipliini yapm olmas,

5. Kuran, en iyi bilen sahabilerden biri olmas,

6. Son arzada bulunmu olmas:

Zeyd b. Sabit btn Kuran, bizzat Hz. Peygamberden, son arzaya gre ren-miti. O, Mushafn Hz. Peygamberin son arza-sna gre yazmt.7

Ebu Abdirrahman es-Slemi (74/693) yle der: Hz. Ebubekir, Hz. mer, Hz. Osman, Hz. Ali ve Hz. Zeyd b. Sabitin kraatleri ayn olup, bu sahabilerin kraati Hz. Peygamberin, vefat et-tii yl Cebraile iki defa okuduu kraatin ay-ns idi. Arza-i ahire ye ahit olan Zeyd, bura-da okunan kraati insanlara okuyordu. Bunun iindir ki, Kuran derleme (cem) faaliyetinde Hz. Ebubekir; Kuran oaltma (istinsah) faali-yetinde de Hz. Osman, onu grevlendirmiti.8

Hz. Ebubekir Dneminde Cem Edilen Mushafn zellikleri:

1. Sz konusu mushaf, en salam ilmi usullerle tespit edilmitir.

2. Mushafa, tilaveti mensuh ayetler alnmamtr.

3. Mushafn eksiksiz olduuna sahabe ittifak etmitir.

4. Cem faaliyeti, bir yl srmtr.

7 en, Ziya, Kurann Metinleme Sreci, s. 173-1798 Zerke, el-Brhan, I, s. 237.


17

MAKALE

18

5. Bu mushaf, yedi harfi iermektedir.

6. Cemin amac, Kuran metinlerinin kaybolma endiesiydi.9

Hz. Osman Dneminde Yaplan stinsah (oaltmada) Faaliyetinde Esas Alnan Prensipler:

1. stinsahta, Hz. Ebubekir zamannda cem edi-len Mushaf esas alnacak.

2. stinsah edilecek mushaflara son arzada Kuraniyeti kesinlemi olanlar yazlacak. Dola-ysyla tilaveti mensuh olan ayetler, bu mushaf-lara yazlmayacak.

3. Sureler, bugn elimizde bulunan Kuranlar-da olduu ekliyle tertip edilecek. nk Hz. Ebubekir zamannda toplanan Mushafta, sureler birbirinden ayrlm ve dolaysyla birbi-rini takip etmiyordu.

4. Eer komisyon yeleri arasnda Kurann ya-zm konusunda bir ihtilaf vaki olursa, Kurey lehesi tercih edilecek.

5. Birka Mushaf istinsah edilerek baz slam beldelerine gnderilecek ve bu Mushaflara uy-mayan nshalar, imha edilecek.

6. Tefsir maksadyla yazlan ilave kelimeler, bu Mushaflarda yazlmayacak. Hz. Osman zama-nna kadar bu tr ilave kelimeler, Mushaflara yazlyordu.

7. Mushaflar, Kuran- Kerimin nazil olduu harfleri ve eitli kraat vecihlerini ihtiva edecek ekilde yazlacak.10

9 Zerkni, Menhilul-rfn, I, s.253-254; Karaam, Kuran- Kerimin Fazi-letleri ve Okunma Kideleri, s. 48.

10 bnl-Cezer, en-Ner, I, s. 7; Zerkni, Menhilul-rfn, I, s.210.

Bu durumda mesele ortaya kmtr ki bun-lardan biri telaffuzla, dier ikisi ise yazyla ala-kal olup unlardr:

a) Telaffuzla alakal olan eda farkllklar. Bu tr farkllklar talaffuzla alakal olduu iin Mushaflara yazlmamtr. Fetih-Beyne-male; Tahkik-Teshil; bdal-Hemze; mam gibi.

b) Mushaflar, noktasz ve harekesiz bir ekilde yazld iin bu tr kraat farkllklarn ihtiva ettiinden btn Mushaflara ayn ekilde yazl-mtr.

c) Noktasz ve harekesiz olduu halde ihtiva edemedii baz kraatler, istinsah edilen mus-haflara datlmt.11

stinsah faaliyetinin amac, Mslmanlar ara-snda vuku bulan ihtilaf izale etmekti.

Hz. Osman Dnemindeki stinsah Esnasnda Yaplan Faaliyetler

1- stinsah heyeti, Kurann oaltlmas ile ilgili faaliyetlerini tam be ylda tamamlamtr.

2- Meydana getirilen nshalarn saysnda fark-l rivayetler (4,5 veya 7 gibi) yer alm olsa da genel kanaat, sz konusu nshalarn saysnn 7 olduu ynndedir.

3- stinsah edilen bu nshalardan biri, Medinede braklarak dierleri; Mekke, Kfe, Basra, am, Yemen ve Bahreyne gnderilmitir.12 Medinede braklan nshaya, mam Mushaf denilmitir.13

11 Karaam, Kuran- Kerimin Nzl ve Krat, s. 203.12 Ebu Amr ed-Dn, el-Mukn, s. 9; bnl-Cezer, en-Ner, I, s. 7.13 bnl-Cezer, en-Ner, I, s. 7.


19

4- Hz. Osman istinsah edilen mushaflar, belir-tilen slam merkezlerine gnderirken bu mer-kezlerde yaayan halkn elinde bulunan hususi mushaf veya sahifelerin, yaklmalarn emretti. Ancak unu kesin olarak ifade etmek gerekir ki, Kurann istinsah ve bunun yntemiyle ilgili btn meselelerde olduu gibi bu konuda da Hz. Osman, ferdi hareket etmeyip Mslman-larn gr ve dncelerine bavurmu ve onlarla yapm olduu istiare neticesinde bu karar almtr.

5- Hz. Osmann o dnemdeki kraat ihtilaflarn ortadan kaldrma noktasnda yapm olduu nemli ilerden biri de, oaltlan bu Kuran nshalarndaki kraat farkllklarn retecek kimseleri, belirtilen merkezlere grevli olarak gndermi olmasdr. Bunlardan;

- Zeyd b. Sabit, Medinede braklp,

- Abdullah b. es-Saib, Mekkeye

- Muire b. ihab, ama

- Amir b. Kays, Basraya

- Ebu Abdirrahman es-Slemi ise Kufeye gn-derilmitir. Bylece amalanan sonu elde edi-lerek hem kitabette hem de kraatte birlik te-min edilmi oldu.14

Kuran- Kerime Hareke ve Nokta Konulmas:

1. lk Harekelemeyi (nokta eklinde) yapan, Emeviler dneminde Muaviye zamannda, Basra Valisi Ziyad b. Smeyyenin teklifiyle Ebul Esved ed-Deli (69/688) olmutur.15

14 Zerkni, Menhilul-rfn, I, s. 403-404.15 Ebu Amr ed-Dn, el-Muhkem fi Nakdil-Meshif, s. 5.

2. Birbirine benzer harfleri birbirinden ayr-

mak iin harflere ilk nokta koyan, Emeviler

dneminde Abdlmelik b. Mervan zamannda,

Irak Valisi Haccac b. Yusufun teklifiyle Nasr b.

Asm (89/708) ya da Yahya b. Yamer (129/746)

olmutur.16

3. Bugn bildiimiz sistemi gelitirerek

Kurann harekelenmesi ve noktalanmas iine

son noktay koyan, Halil b. Ahmed (175/791)

olmutur.17

Hicri 6. asra gelindii zaman Muhammed b.

Tayfur es-Secavendi (560/1165) tarafndan

Kurana, manas gz nnde bulundurularak

gelitirilen ve adna secavend denilen bir ta-

km iaretler konmutur.18

Bunlardan baka sure ve cz balklar, hizip

ve secde iaretleri ihtiyaca binaen Kurana res-

medilmitir. Ayrca her be ayetten sonra tah-

mis iareti konulmu, yani bir surenin her be

ayetinin sonuna 5/, baz Mushaflara da

sz konusu kelimenin yerine hamsn ilk harfi

olan yazlmtr. Yine her on ayetten sonra

tair iareti konulmutur, yani bir surenin her

on ayetinin sonuna ar/10, baz Mushaflara da

sz konusu kelimenin yerine arn ilk harfi

olan ayn yazlmtr. Ancak szn ettiimiz

bu iaret Trkiyede baslan Mushaflarda yer

almamaktadr. Memleketimizdeki Mushaflarda

grlen ve durak zerlerine yazlan harfi,

tair deil, rk iaretidir.19

16 zmirli, Trih-i Kuran, s.16.17 zmirli, Trih-i Kuran, s.16.18 etin, Abdurrahman, Kuran limleri, s. 152-156.19 Zerkni, Menhilul-rfn, I, s. 410;

MAKALE

Prof. Dr. brahim Hilmi KARSLIDin leri Yksek Kurulu yesi

KURANFA KAYNAI

Ey insanlar! te

Rabbinizden size

bir t, kalplerde

olabilecek her trl

[darlk ve hastalk] iin

bir ifa, inananlar iin

bir rehber ve rahmet

[olan Kuran] geldi.

(Yunus, 10/57)

Kurann furkan, zikir, beir vb. birok ismi var-dr. Fakat yukardaki ayet mealinde de getii gibi, bunlarn ierisinde belki de en etkileyici ve anlam zenginliine sahip olanlardan biri ifadr. Bunun en nemli sebebi, muhteme-len kelimenin Trkemize gemi olmas ve yediden yetmie herkes tarafndan anlalan bu mana ierii ile kullanlyor olmasdr.

Kelime, dilimizde bedeni ve psikolojik btn hastalk ve rahatszlklardan kurtuluu ve iyi-lemeyi ifade etmektedir. Kuranda bu anlam-da kullanldn da tespit ediyoruz. (uara. 26/80) Ancak burada grld gibi ifa ke-limesi, Kurann bir sfat olarak gemekte ve kalple ilgili olarak kullanlmaktadr.

Kalpler iin ifa olan, aslnda bedenler iin de ifadr. Ancak Kuran, kalpleri muhatap alr ve btn vurgular ona yapar. nk insann dnyadaki ve ahiretteki saadeti kalbe baldr. Kalp salam olursa gidiat salam olur, ama kalp hastalanrsa dnce ve fiiller de hasta olur. Zira insan kalbiyle idrak eder, onunla se-ver, onunla kin tutar. Onunla ister, onunla red-deder. Oras adeta ruhsal srlarn ve manevi sfatlarn yatadr. Bu bakmdan kalbe hakim olan, insana hakim olur. te Kurann hedefi insan, insann manevi hayatnn merkezi de kalp olduu iin, Kurann ifa zellii burada tecelli etmektedir.

Kuran insanla ifadr, nk km olduu bu hayat yolculuunda insana rehberlik eder, bylece onu baboluk, kararszlk ve phe-ler girdabna kaplmaktan kurtarr. Bin bir e-it ideoloji, inan, dnya gr, hayat tarz arasnda klavuzsuz bir ekilde bocalamasna frsat vermez. Gerek i gerek d dnyasndan gelen ayartma ve saptrmalar karsnda a-

kna dnmesine msaade etmez. Hayatn gel-gitleri ve kasrgalar karsnda onu yapayalnz brakmaz.

Kuran, her alanda tutunaca ilahi buyruklar insann nne koyar. Kime kulluk edecek, na-sl kulluk edecek, ahlakn neye gre belirle-yecek, hangi prensiplere gre yaayacak, neyi hak neyi batl grecek, neyi sevecek neden nefret edecek? te Kuran, btn bu konular-da insan rehbersiz brakmamtr. Aksi halde insann hali ne olurdu acaba?

Kuran, insanla ifadr, nk onu yalnz b-rakmaz, btn varln sahibinin ona "veli/dost olduunu ilan eder. yle dost ki, btn mlkn sahibi, dilediini aziz, dilediini zelil klan, efkat talep edenlere efkat eden, im-dat isteyenlerin imdadna yetien, ahiret ve dnyann maliki, en yce ve en gzel sfatlarn sahibi.

Bylece insana en byk mjdelerden biri olan Allahn dostluu mjdesi verilmi olur. nk o, daima bir yerlere snmak, birilerine balanmak ister. Ancak bu ekilde i dnyasn-daki huzursuzluu giderir. te Kuran, snla-cak ve balanlacak olann, aciz varlklar deil; ezeli ve ebedi Allah olduunu insana bildirir. Mmin insan da hayat boyunca Onun dost-luuna erebilmeyi ama edinir. Bunun iin dur durak bilmeden alr ve abalar.

Kuran insanla ifadr. nk hayatn dnya-dan ibaret olmadn ve asl hayatn lmden sonra baladn ve ebedi olduunu ilan eder. nsan fanilie mahkum, ryp gidecek bir duruma dmekten kurtarr. Bylece lmn zellikle ileriki yalarda oluturduu kayg ve korkulan azaltr. Hatta ilah aka mazhar olmu

21


baz kimselerde Allaha kavuma arzusuyla lm, bir sevin kayna haline bile gelebilir.

Kuran, insanla ifadr. nk onun nne hayat ok byk bir frsat olarak koyar. nsana esiz deerde byle bir ans tanr. nk bu hayat, hibir gzn grmedii, hibir kulan duymad, hibir beerin hayal edemeyecei nimet ve gzelliklere (bk. Buhar, Tefsir, 32/1) nail olma zeminini oluturur. yle nimetler ki insann bu dnyada peine dp ama edin-dikleri, onlarn yannda pek deersiz ve snk kalr. Bu, phesiz ki insana verilebilecek en byk mjdelerdendir. Kuran bu ans da var-lklar arasnda sadece insana tanmtr.

Kuran, insanla ifadr. nk insan, kaygla-r, skntlar, pheleri, gelecek endieleri ve

duygusal atmalar olan bir varlktr. te b-tn bunlarn tedavi ve ifas Kurann emir ve tavsiyelerine balanmakla mmkn olmakta-dr. Bylece insan iindeki kin ve husumetin arln atmakta, mutsuzluuna sebep olan haset hastalndan kurtulmakta, ikiyzllk ve kibir gibi manevi ve psikolojik rahatszlk-lardan zgrle kavumakta, taklit, taassup ve kt niyetin penesinden kurtulmaktadr.

Yine bu sayede insan, gnl huzuruna eri-mekte, kalbindeki kasvet dalmakta ve ge-lecee mitle bakmaktadr. Bylece hayat, insan bitkin hale getiren anlamsz bir kou-turmaca olmaktan kmakta, aksine Allaha mlaki olma ve sonsuz gzelliklere kavuma arzusuyla yaanan bir hayr yarna dn-mektedir.

MAKALE

22

Kuran insanla ifadr. nk amzn yay-gn bir hastal olan yabanclamann da bir aresidir. nsann kendi kendisine yabancla-mas ve dierleri ile scak ilikiler kuramamas-nn ilacdr. Zira Hz. Peygamber, Sevmeyen ve sevilmeyen insanda hayr yoktur. der. (Ahmed b. Hanbel, 2/40)

Yine yabanclama, insann gereklerden kop-mas, yalnzlk duygusu, gszlk ve umut-suzluk duygularn da beraberinde getirmek-tedir. Ancak Kuran, btn imkanszlklarn kuatt, mit klarnn snd artlarda dahi insana yeni kaplar aralamakta ve ayaa kalkp yrmenin yollarn ona gstermekte-dir.

Kuran, insanla ifadr. nk insan ken-disiyle bark hale getirir. Allahn kendisine olan ihsanna kar derin bir kran duygu-sunu ona kazandrr. Bylece manevi bolua dmek onun iin sz konusu olmaz. nk mminin btn hayat, bir anlam aray ieri-sinde geer.

Mmin, lm sonras hayat garanti edebil-mek iin, byk bir kararllk ierisinde alp abalar. nne kan her trl zorluk ve skn-tya kar metanet sahibidir. nk her zor-lukla beraber bir kolaylk bulunduuna (bk. inirah, 94/5-6), yine musibetlerin Allahn bir takdiri olduuna dolaysyla sabretmesi ge-rektiine inanr. (bk. Bakara, 2/155)

Kurann insana bahettii bu ifa ve rahmet iklimini herhalde en dokunakl ekilde anla-tanlardan biri Seyyid Kutuptur. Yazmz onun cmleleriyle tamamlayalm. Kurana dair duy-gularn o, u ekilde dile getirmektedir:

Hamd olsun Allaha, bana Kurann glge-sinde bir mddet yaamay nasip etti. Orada hayatmda hi tatmadm nimetleri tattm. Hayat ycelten, onu kirlerden arndran ve mbarek hale getiren bu nimetin lezzetini orada hissettim. Ben aciz bir kulum. nsana ya-plan bu ulvi ve yce ikram, ne byk bir ltuf-tur. Hayatn bu Kuran vastasyla vard yk-seklik, ne byk bir yksekliktir. Kerem sahibi Allahn insanoluna bahettii bu kymetli makam ne byk bir makamdr. Kurann gl-gesinde, yeryznde dalgalanan slam d ha-yat tarzn, dnya ehlinin nem verdii kk ve deersiz eyleri ykseklerden temaa ede-rek yaadm. (Seyyid Kutub, fi Zlalil-Kuran, Mukaddime)

23


MAKALE

Smrgecilerin 19. yzyln ortalarnda farkl ktalarda olduu gibi Afrikada ayak bastklar her blgede Mslmanlarn gelecei ile ilgili sadece kafalarndan geeni deil, bizzat uygu-lamada acele ettikleri kurallardan en nemlisi ktann inananlarn bu en deerli varlklarn-dan ayrmakt. Dahas basit anlamda okuyup yazdklar Arapa eitimini hayatlarndan ka-demeli ekilde karmay da ihmal etmediler. Genelde zor artlarda elde ettikleri katlara yazp oalttklar mushaflar da ya yok edildi veya smrge memurlar tarafndan ilerinde kymeti haiz bulunanlar Avrupadaki ktpha-nelere tand.

Tm kta toplumlar iin bat medeniyetinin kendilerindeki gibi ina edileceini iddia eden smrgeci gler baz mahallerde bin yldan fazla sredir yaanan dini yaaylar yok ettiler. Hacca gidileri tamamen durdurarak asrlardr kullanlan tm ticaret ve hac gzerghlarn kapattlar. nk hacca giden bir Mslman

her ynyle yetimi bir kiilikle lkesine d-np etrafna nderlik vasflar kazanyordu.1 Matbaann slam diyarlarnda yerlememesinin ardndaki etkin gc din limlerine buldularsa da kendi idarelerine aldklar yerlere en ufak bir kitap ve benzeri eserleri basacak bir dzeni kurmay ok grdler. Matbaay getirtmedii-ni iddia ettikleri ulemay hala sulayarak vakit geirmekteler ama kendileri imknlar olduu halde gtrmemelerine en ufak laf etmemek-tedirler. Geleneksel ilmi hayatn yerini bir an-lamda modernliin ilmi heyecan yerine ceha-let tarafyla hemhal edip kapladlar. nananlarn asrlardr okuyup yazdklar dillerle aralarnn almas iin gece gndz alld ve bir daha da ayn kvama gelmemeleri iin sk tedbirler alnd. Resmi dil olarak yerletirilen batl bir lisan ve de harflerini renmeye zorlandlar. Arapa her inannn dilinde manevi deerini tasa da gnlk hayattan tamamen dland.

1 Ahmet KAVAS, Afrikal Sultanlarn Destanlaan Hac Seyahatleri, s-tanbul niversitesi lahiyat Fakltesi Dergisi, say: 18,s. 89-102.

Prof. Dr. Ahmet KAVASstanbul Medeniyet niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Dekan

AFRKADA KURN-I KERMM OLSUN

eref-i slam ile merref olmu her bir insan dnyann neresinde yaarsa yaasn kalbindeki en saygn yeri bir kitaba

ayrr ki o da hi phesiz Kurn- Kerimdir.

24

Toplam bir asr iinde eline kalem alp Arapa eser yazacak deil lim ktip bile kalmad. Oy-saki ln en sert ikliminde herhangi bir eya-nn dahi korunmasnn imknsz olduu ortam-larda byk ihtimamla yazlan bata Kurn- Kerim nshalar dahil tm eserlerini smrge-ciler gelene kadar zel ktphanelerinde mu-hafaza ettiler.

Afrikal Mslmanlar Kurn- Kerimi yerel dillerde farkl kelimelerle tarif ettikleri tahta levhalara elle yazp silmenin dnda modern eitim iin ara gereleri maddi imknszlk-lar sebebiyle temin edemediler. lim ve irfann numunesi olan eserleri gemiin zor artlar iinde yazp koruyanlara kyasla bugnn oku-yup yazma kudretindeki ilim ehli kimseler artk gelecek nesillere hitap edecek deerde bir satr yazamaz hale geldiler. Byk ounluun yce kitabmzla balantlar da fazla zorlanlmadan koparld.

Kurn- Kerim Hediyesi: Gemiin zlerini Diriltme Gayreti

Bamszlkla birlikte snrl da olsa Mslman toplumlar arasnda irtibatlar tesis edilmeye baland. zellikle hac ibadeti iin Msr ve Arap Yarmadas blgesine gidip gelme frsat bulan Mslmanlar ve de okumaya giden renci-ler lkelerine dnerken yanlarnda Mushaflar da getirdiler. Dahas bata Arabistan, Bahreyn, Kuveyt, Katar ve Fas gibi lkeler deiik zaman-larda binlerce Kurn- Kerimi hediye olarak da-tarak en nemli ihtiyaca cevap vermeye al-yorlar. Son yllarda Trkiyede de bu anamda ciddi giriimler olduunu grmekteyiz.

zellikle Sahraalt Mslmanlar son yarm asr-lk bamszlk srecinde farkl slam lkelerinin zerlerinde etkinlik kurma gayretlerine ahit olmaktadr. nceleri Suudi Arabistan ncl-ndeki Krfez lkelerinin giriimleri 1990l yllarda gzle grlr faaliyetlere dnmt. Bata eitim kurumlar arasnda medreselerin


almas, slam eitimi ve Arap dili blmleri bulunan fakltelerde ok sayda gencin oku-tulmas bunlar arasndayd. Yine Libya tek ba-na neredeyse salk, kltr, kalknma, eitim bata olmak zere birok alanda ciddi etkinlik kurmutu. Snrl imknlar ile Cezayir, Msr ve Tunus da benzeri faaliyetleri yapmaktayd.

Afrikada Kurn- Kerim hediye etme detinin bamszlk sonras srete balad ve youn bir ekilde devam ettii bilinmektedir. Gney Afrikada 1958 ylnda faaliyete geen ve 2005e kadar nderliini Ahmed Deedatn yapt Uluslararas slam Yayma Merkezi IPCI (Islamic Propagation Centre International) son 40 ylda Afrikada Arapa asl ile beraber ngilizce terc-mesi de bulunan bir milyondan fazla Kurn- Kerimi datmt. Kurumsal olarak Gney Af-rikada youn kullanlan ngilizce, Afrikaans ve Zulu dillerinde bastklar 20 farkl konuda sla-m anlatan kitap arasnda en ok yce kitabm-zn datmn genelde Mslmanlarn bala-rna bal olarak yaptlar. Sadece son drt ylda

Afrikal Mslmanlara hediye edilen Kurn- Kerim adedi 40 bin civarnda oldu.2 Yine 1993 ylnda ngilterenin Nottingham ehrinde ya-ayan Mslmanlarn kurduu ve bugne kadar eitim, salk, mltecilere yardm gibi pek ok alanda faaliyet gsteren Mslman Eller (Muslim Hands) dernei de son 20 yldr Afrikann farkl blgelerinde Kurn- Kerim ve Delill-Hayrt isimli kitaptan camilere ve medreselere hediye etmektedir.3

Son yllarda kendi kesinde sessiz sedasz du-ran Fasn ciddi bir ataa getiini grmekteyiz. Fas Krall ayn dnemde benzeri faaliyetlerde en azndan Senegal gibi baz Bat Afrika lke-lerinde ne ksa da gnmzdeki giriimleri yannda o dnemdekilerin daha snrl oldu-u anlalmaktadr. Kral Altnc Muhammed 2010lu yllarda Afrikann bilhassa Bat blge-sindeki lkelerde bata camii ve klliye inalar olmak zere, yksekrenim burslar vermesi, mevcut ktphanelere kitap destei salama-s, yzlerce vaizi lkesine davet ederek eitim-den geirmesi ve on binlerce Kurn- Kerim datmas ile dikkatleri zerine ekti. Dahas 2015 ylnda Altnc Muhammed Afrika Ulema Vakfn kurmas kendisini tm kta Mslman-larnn manevi nderi olarak kabul ettirme giriimi eklinde deerlendirilmektedir. Bu

vakfa onun rzas ile kaydedilecek alimler, kta genelinde Boko Haram, e-ebab,

Mujao, Polisaryo, Marib el-Kaidesi ve benzeri ar dini oluumlar en-

gellemek, rann iiletirme gay-retlerini durdurmak, bata ABD olmak zere farkl Hristiyan

2 http://www.ipci.co.za/what-we-do/prin-ting-publications (2015 Aralk).3 https://www.launchgood.com/project/holy_quran_and_dalail_alkhayrat_distribution_in_af-rica (2015 Aralk)

MAKALE

devletlerin Mslmanlar kendi dinlerine evir-melerini engelleyecekler. Be alimden oluan bir teknik idari birim kurulacak ve ynetimden onlar sorumlu tutulacaklar.4

Fas Kral Altnc Muhammed 2013 ylnda Afrika lkelerine daha yakndan ilgilenmeye balad. 1984 ylnda Afrika Birlii Tekilat yesi ok sayda lkenin Bat Sahra Demokratik Arap Cumhuriyetini bamsz bir devlet olarak ta-nynca Fas ilk kurucusu olduu bu tekilattan ekilmiti. Kral Altnc Muhammed, Bat Afrika lkelerinden Senegale 2015 yl Mays aynda resmi bir gezi yapt. Senegalli Mslmanlara hediye edilmek zere 10.000 adet mushaf, in-as Fasl ustalarca tamamlanan ve al 1964 ylnda babas Kral kinci Hasan tarafndan ya-plan bakent Dakardaki Byk Camide lke-nin Yksek slam Konseyine bizzat kendisi ver-di. lkesinde ve Bat Afrika blgesinde yaygn olan Nfi kraatinin Ver rivayetine gre baslan mushaflar kraln bir hediyesi olarak lkenin tm camilerine datlmak zere takdim edildi.5

Mali Cumhuriyetinde de Fas Kral 2014 yl ubat aynda Altnc Muhammed Vakf tarafn-dan bastrlan 10.000 adet Kurn- Kerimi Mali Yksek slam Konseyi araclyla bu lke Ms-lmanlarna farkl camilerde dattrd. Kendisi de Mali devlet bakan ile bakent Bamakonun byk camiindeki trene katld. Ama ihti-yac olan camilere Nfi kraatinin Ver rivaye-tine gre baslan mushaflar Fas ile Bat Afrika Mslmanlar arasnda ortak bir okuyu tarz-nn da yaatlmas olarak kabul ediliyor. 6

4 http://www.afrik .com/maroc-une -fondation-du-roi-moha-med-vi-pour-les-oulemas-africains (29 Haziran 2015)

5 http://www.seneweb.com/news/Diplomatie/mohammed-vi-off-re-dix-mille-exemplaires-_n_155663.html (22 Mays 2015)

6 http://www.maliweb.net/societe/le-roi-mohamed-vi-offre-10-000-exemplaires-du-coran-au-mali-197784.html

Bat Afrikada Kurn- Kerim datmnda Fas Kralnn yine 2014 yl ubat aynda resmi ziya-rette bulunduu Fildii Sahili devleti olmutu ve lkenin Atlas Okyanusu sahilindeki ekono-mik bakenti kabul edilen Abidjann Mosque Rivera adyla bilinen byk camii oldu. Altnc Muhammed Vakfnn basp datlmasn salad 10.000 adet mushaf lkenin en et-kin tarikat Ticaniyenin eyhi vastasyla tm camilere gnderilmek zere verildi. ki lke slami kurumlar arasnda arasnda imzalanan szlemeye gre Ticaniye mensubu yolcularn Fas-Abidjan ehri arasndaki Fas Kraliyet Hava-yollarndan indirimli bilet imkn elde etmeleri de saland.7

Gine Cumhuriyetini de Bat Afrika programna ilave eden Kral Altnc Muhammed 2014 yl Mart aynda bu resmi ziyareti eklemi ve biz-zat kendisi ile ev sahibi devlet bakan Alpha Conde ile itirak ettii merasimle merkezi ca-mide 10.000 adet Kurn- Kerim datt.8 Eski bir Portekiz smrgesi olan ve nfusunun yardan fazlasnn Mslman olduu ifade edilen Gine Bissauda da Fas Kral 10.000 adet Kurn- Kerim hediyesini gerekletirdi.9 Ben-zer bir datm da ayn yln Mart aynda Gabon Cumhuriyetinde oldu ve 10.000 adet mushaf Gabonlu Mslmanlara bakent Librevilde-ki babas kinci Hasan tarafndan yenilenen ve onun adn tayan camide hediye edildi.10 Fas Kralnn Afrikadaki bu giriimini aslnda kendisini 1990l yllarda lkesine uygulanan ambargonun 2000li yllarn banda kalkma-

7 http://www.yabiladi.com/articles/details/23724/mohammed-off-re-exemplaires-coran-cote.html

8 http://www.infomediaire.net/news/afrique/le-roi-mohammed-vi-of-fre-10-000-exemplaires-du-coran (4 Mart 2014).

9 http://medafricatimes.com/5704-guinea-bissau-hails-moroccos-en-deavors-in-africa.html (Haziran 2015)

10 http://www.islametinfo.fr/2014/03/12/le-maroc-offre-10-000-exemplaires-du-coran-au-gabon/

27


MAKALE

28

s ile birlikte ktaya adayan ve krallar kral ola-rak isimlendiren Muammer Kaddafiden kalan boluu doldurma teebbs olarak grenler de var.11 Yine bata Kurn- Kerim hediyesi ol-mak zere retmenlerin formasyonu, eitim destei ve dier faaliyetlerine de 1957 ylndan itibaren devam ettii Nijerde 2015 ylnda da ciddi katkda bulundu.12

Suudi Arabistan dier slam lkelerinden ok nceki yllarda bykelilii bulunan lkeler arlkl olmak zere Afrikann hemen hemen her yerinde zellikle hurma ile birlikte olmak zere Ramazan aylarnda Kurn- Kerim ve datmaktayd. Sadece 1985-2002 yllar ara-snda bnyesinde 1600 kii altran Kral Fahd Kurn- Kerim Basm Kompleksinde (King Fahd Holy Quran Printing Complex) 23 Asya, 11i Afrika ve 10u Avrupa dili olmak zere toplam 44 ayr dilde toplam 170 milyon Kurn- Kerim baslp dnya Mslmanlarna datm yapl-mt.13 Ancak bu datm sembolik olup Fas Kralnn vakf adna her lkede yapt kadar on bin seviyesinde deildi.14 Sadece bir Suudi Arabistanl hayrseverin katklar ile Bat Afrika lkelerinden Gambiyada yerleik Jamaatu Salam isimli sivil toplum kuruluu vastasyla 2015 ylnda on binlerce Mslmana Kurn- Kerim hediye edildi. Bunlarn 15.000i bu l-kede, 10.000i bu lkenin gneyinde yer alan ve Senegale bal Kazamans blgesinde ve 15.000 adedi de Gine Bissauda olmak zere 40.000 adeti bulmutu.15

11 http://www.france24.com/fr/20140218-maroc-mali-diploma-tie-roi-mohammed-ibk-algerie (Eyll 2013)

12 http://www.islam4africa.net/fr_new/more.php?cat_id=19&art_id=16 (10 Kasm 2015).

13 http://www.ummulhasanaat.co.za/king-fahd-holy-quran-printing-complex (6 Mays 2010)

14 http://leconakryka.com/2015/07/07/cooperation-larabie-saoudi-te-offre-des-corans-et-des-dattes-a-lecole-franco-arabe-de-matam/

15 http://thepoint.gm/africa/gambia/article/40000-copies-of-holy-qu-ran-distributed-to-various-beneficiaries.

Krfez lkelerinden Bahreynin de Afrikal Mslmanlara Kurn- Kerim hediye etme ge-lenei devam etmekte olup 2014 ylnda Su-danda slam ve Vakf leri 100.000 adet Kurn Kerim datm yapmt.16

Kurn- Kerim Datlmasna Sevinenler

Afrikada Mslmanlara Kurn Kerim he-diye edilmesi ile kta insanlarnn dier za-ruri ihtiyalarnn ayn eyler olmad bu dine inanm tm toplumlarn malumu-dur. Haliyle en azndan ncelikle her k-yn veya yaanlan muhitin camiinde bir adet Kurn- Kerim bulunmas en byk arzulardr. Bunu veren her kimse ona kar onun ihtiyacn hissederek en byk mut-luluu hissetmektedirler. badet mekan-lar yannda her eve de bir Kurn- Kerim hediye edilmek suretiyle mrnde evinde hibir zaman yce kitabmz bulundurma-m olanlar iin byk bir mutluluk vesilesi olunacaktr. Gnmzde ou zaman on-larca haneden oluan kylerde ve mahalle-lerde sadece imamda veya camide bir adet mushaf bulunmas bile kolay olmuyordu. Haliyle kyller bile ilk nce elde ettikleri o Kurn- Kerim nshasn camilerine koy-maya gayret etmektedirler.

Kurn- Kerime hala tahamml olmayan gruhlar

ayet dnya genelindeki btn Mslman topluluklar arasnda Kurn- Kerim oku-maya heves etmenin yalara gre oran karlabilecek olsa Afrikal olanlarn o-unlukla en fazla seviyelere sahip olduklar

16 http://www.bna.bh/portal/en/news/613159 (10 Nisan 2014).


kendiliinden ortaya kacaktr. Onlardaki bu okuma sevdas asrlar iin devasa ktay tm zorluklarna ramen bir tebli alan-na evirmiti. Tccarlar, din hizmetlerinde grev alanlar, merkezi ve taradaki tm idarecileri bulunduklar her yere bir camii veya mescit yaptrmay, en basit bir mekan Kurn eitimi vermek iin dzenlemektey-diler. Bu asaletli teebbsn asrlar iinde yaatlmasn fark eden smrgeciler yap-lan sade ldeki bu faaliyeti basite indir-gemiler, hatta eitim bile saymamlard. Ama bu eitimi veren her bir ferdi de, ki genelde Bat Afrikada marabu denen ho-calar, tek tek fileyip topluma ok zararl ahsiyetler olarak damgalamlard. Faa-liyetlerini engelleyemediklerine seyahat yasa gibi basit cezalardan baka diyarlara srgn etme, hatta zindanlara atma, iyice ciddi direnile karlarsalar bu defa ida-ma kadar gtrdler. Basit dedikleri Kurn okuma bile kendilerine kar ak bir sava ilan gibi bytld ve kkten yok edilmesi iin onlarca yl uratlar.17

Bir taraftan slamiyetin grnrlnden rahatsz olurken dier taraftan Bat Afrika lkelerinde bile yasaklanan nice kilise ce-maatlerinin faaliyetleri Afrikaya tand. zellikle eitim konusu birinci uralar sayld. Bu misyoner okullarnda eitilen ocuklarn dinlerinden, hassaten de slam dininden ve onun yce kita-bndan uzak tutulmas salan-d. 21. yzyla girdiimiz bir ada artk ktann herhangi

17 Ahmet KAVAS, Fransz Smrgecilii Karsn-da Bat Afrikada Malinin Dini nderleri Marabu-lar, stanbul niversitesi lahiyat Fakltesi Dergisi, say: 14, yl: 2006, ss.67-102.

bir tarafnda Kurn- Kerim hediye edilme-si karsnda cinleri tepesine kan insanlar saylar az da olsa tredi. mkn olan slam lkelerinin din kardelerine verdikleri bu hediyeleri dier gnlk ihtiyalarnn temi-ni ile kyaslayp nceliin bunlarda olduu-nu iddia etmektedirler. Misyonerlerin ncil datmasndan fazla rahatsz olmazken, Suudi Arabistan, Fas ve benzeri lkelerin bu hediyeleme faaliyetini Afrika coraf-yasnda Araplatrma faaliyeti olarak dahi grmektedirler. iddet yanls terr rgt-lerinin bamllarnn ounun hayatnda Kurn- Kerimi dahi grmediini, haliyle hi okumadklarn dahi dikkate almadan yaplan bu gzel teebbslerin varln rahatszlk sebebi olarak grmek, en basit anlamyla baka dnce ve inanlarn et-kisinde, hatta esiri olmakla izah edilebilir.

Dnyann farkl corafyalarnda yaanan alk,

doal afet, sava ve iddetin madur ettii kriz

blgelerindeki milyonlarca insana hibir ayrm

gzetmeksizin yardm gtren Trkiye Diyanet

Vakf, son gnlerde saldrlara maruz kalan

Suriye Trkmenlerine de kaytsz kalmad.

Trkiye Diyanet Vakf Mtevelli Heyeti, bata

Suriye ve Irak olmak zere madur corafya-

larda yerinden yurdundan edilmi, mlteci

durumuna dm, yardma muhta Trkmen

kardelerimiz iin imdi Trkmenlere Yardm

Zaman adyla yardm almas dzenlenme-

sini kararlatrd.

Trkiye Diyanet Vakf olarak, asrlardr ayn co-rafyada birlikte yaadmz, siyasi kriz ve i sa-van madur ettii Trkmen kardelerimizin yardmna komak, barnma, beslenme ve sa-lk alanndaki insani ihtiyalarn karlamak, hznlerini paylamak ve acil ihtiya duyduk-lar insani malzemeleri ulatrmak iin yardm-sever milletimizin desteini bekliyoruz.

Trkmenler iin balattmz yardm kampan-yasna, banka hesap numaralar, internet zerin-den online ba olarak ve tm GSM operatrle-rinden (kontrl hatlar hari) "TRKMEN" yazp 5601`e mesaj gndererek 10 TL`lik bir katkyla Trkmen kardelerimize destek olabilirsiniz.

Trkiye Diyanet Vakf, Suriyede yaanan i atmalar nedeniyle zor artlarda hayatta kalmaya alan, souk k artlarnda yaam

mcadelesi veren Trkmenler iin yardm faaliyeti balatt.

imdiTrkmenlere

Yardm Zaman

SOSYAL YARDIMLAR

30

Irak ve Suriyede kardelerimizin yannda olduk

Trkiye Diyanet Vakf Genel Mdr smail Palakolu, balatlan yardm faaliyetine ilikin yapt aklamada, Vakf olarak her zaman, komularmz Irak ve Suriyede yaanan at-malarn madur ettii kardelerimizin yannda olduk dedi.

Asrlardr ayn corafyada birlikte yaadmz ve lkemize snan Suriyeli mltecilerin acs-n dindirmek, sorunlarna zm retmek iin eitimden sala birok alanda projeler ger-ekletirdiklerini belirten Palakolu, Suriyeli kardelerimiz iin balattmz yardm kam-panyasnda 13,5 milyon TL ba topladk. u-belerimizle birlikte yzlerce tr insani yardm malzemesini Trkiye ve Suriyedeki kamplarda yaayan mltecilere ulatrdk diye konutu.

Suriyedeki i atmalarda zor artlarda hayat-ta kalmaya alan Trkmenlere gda ve temiz-lik alanndaki insani ihtiyalarn gidermek ve yardmc olmak amacyla Trkiye Diyanet Vakf zmir ubesi tarafndan Ramazan aynda yardm kampanyas balatldn hatrlatan, Palakolu, kampanya kapsamnda zmirde toplanan 12 TIR dolusu temel gda ve temizlik malzemesi-

nin, Ramazan Bayramnda, Halep ve Azez ile Suriyenin eitli blgelerindeki Trkmenlere datldn vurgulad.

Irakta yllardr devam eden atmalar ve i karklk nedeniyle 1 milyon insann hayatn kaybettiine, bir o kadarnn da ge zorlan-dna iaret eden Palakolu, Trkiye Diyanet Vakf olarak Irakl kardelerimiz ve bu lkedeki Trkmenlere de bugne kadar nemli destek-ler verdik ve onlar yalnz brakmadk dedi.

Vakf olarak Irakta madur olan Trkmenlere de yardm eli uzattklarn belirten Palakolu, Iraktaki i sava nedeniyle lkenin farkl blge-lerinden Kerkke snan 500 mlteci aileye ev aletleri, zaruri mutfak malzemeleri, hijyen pa-keti ile kuru gdann yan sra k aylarnda soba, battaniye yardm ile yine Kerkk'e snan ve zor koullarda yaam mcadelesi veren 500 snmac aileye evlerinde ya da adrlarnda kendi ekmeklerini piirebilmeleri maksadyla birer frn ile 50er kilogram un yardm yaptk-larn belirtti.

SMS Ba31


Banka Hesap Numaralar

Banka / ube H. Tr IBAN NO

Vakfbank / Merutiyet ubesi TL TR41 0001 5001 5800 7304 1603 14

Ziraat / Bakanlklar Kamu Giriimci ubesi TL TR59 0001 0025 3207 9673 6651 95

Halkbank / Mithatpaa ubesi TL TR24 0001 2009 3960 0016 0001 73

MAKALE

Dnyay terifinden (doumundan) ebedi leme g ettii gne kadar hayatnn her an kayt altnda bulunan son peygamber Hz. Muhammed (a.s.)i bir an olsun gren, inanan, sohbetinde bulunan ve iman zere vefat eden kiilere sahabi denir.

Kuran nuru ile cihan aydnlatan rahmet peygamberi Hz. Muhammed (a.s.)in kutlu me-sajn, bizzat Ondan alp bata Arap Yarmadas olmak zere btn dnya corafyasna ileten bu rehber kiileri Allah (c.c) Kuran- Kerimde;

yilik yarnda ncelii kazanan Muhacirler ve Ensar ile onlara gzelce uyanlardan Allah onlara, iinde temelli ve ebedi kalacaklar, i-lerinden rmaklar akan cennetler hazrlamtr. te byk kurtulu budur. 1 buyurarak vg ile anmaktadr.

1 Tevbe S., Ay. 100

Vahiy kltrn insan kltrne eviren Hz. Muhammed (a.s.)dan ilk elden aldklar slam iman, ahlak ve ibadet pratiini insanla aktar-mak gibi yce bir vazifeyi stlenen bu yldz in-sanlara kar vefa ve sayg bir insanlk grevidir.

Safvan bin Muattal (r.a.)

Safvan bin Muattal (r.a.) Mekke ve Medine arasnda yaayan sava, isyankar ve kalaba-lk olan Beni Sleym kabilesine mensuptur. Hicretin drdnc ylnda Medineye gelerek Mslman olmutur.

Hicret sonras Medinede slamn ilk ekirdek topluluunu oluturmaya alan Mslman-lar en zor dnem olan Bedir, Uhud ve Hendek sava ile karlatlar. Varlk yokluk dnemi iindeki bir avu Mslmana bu dnemde ka-tlmak gerekten ok gl bir iman ve cesaret gerektiriyordu. te Safvan bin Muattal bu d-nemde her eyi gze alarak gelip Mslman olmutur. Zor dnemin Mslman olan Safvan bin Muattal, Mslman olur olmaz Hendek Sa-vana katlm ve Kabilesi olan Sleymoul-larna kar savam fazilet sahibi, kahraman, cesur bir sahabidir. Hz. Muhammed (a.s.) Onun hakknda Safvan bin Muattala dokunmayn, nk O sz sert (sivri dilli) de olsa, kalbi iyilik-

Mazhar BLGNTrkiye Diyanet Vakf Mtevelli Heyeti kinci Bakan

EHT SAHABSAFVAN BN MUATTAL (R.A)

le doludur (bnl Esir Safvan bin Muattal, s-dl-abe.) Baka bir rivayette Brakn Safvan bin Muattal. O, Allah ve Resuln seviyor 2

Hz. Muhammed (a.s.)den sonra slam ordular, bir yandan slam birliini temin etmek dier yandan da eitli corafyalarda slam yaymak zere uzun soluklu mcadelelere girimilerdir. Safvan bin Muattal da nce bir asker olarak, daha sonra da komutan olarak bu savalara ka-tlmtr.

am ve Irakn fethinden sonra Urfa barla alnm ve Safvan bin Muattal, yaz bin Ganem komutasndaki ordularn sol kanat komutan olarak Smeysat (Samsat) ve evresini fethet-mitir.

Safvan bin Muatttal Mslman olduktan son-ra mrnn 6 yln Hz. Muhammed (a.s.) ile 2 yln Hz. Ebubekir ile bundan sonraki 6 yln Irak ve am blgesindeki savalarda geirmi, geriye kalan 40 yln da Adyaman blgesinde vali ve komutan olarak geirmitir. Bu blgede 40 yl Bizansllarla amansz savaan bu byk zat Hicri 60, Miladi 680 tarihinde burada ka-tld bir savata aya krlm, buna ramen savaa devam etmi ve ehit olmutur. Safvan bin Muattaln Samsatta ehit olup burada def-nedildii konusunda btn tarihiler ittifak et-milerdir.3

Onlar, yani Ashab- kiram, Allah iin Medinede toplandlar ve Allah iin dnyann eitli co-rafyalarna daldlar. Hz. Muhammed (a.s.)in mjdeledii baka bir glgenin bulunmad Kyamet gnnde arn glgesinde barndrla-cak olan yedi snf insandan oldular. Allah onla-ra rahmet etsin.

2 evkani, Drrs Sahabe byy, trz, 440.3 Do. Dr. Mehmet Azimli, Hz. Safvan bin Muattal

Safvan bin Muattal (r.a.)n trbesi ve klliyesi

Adyaman ili Samsat ve Kahta ileleri snrn-da bulunan mezar 1930-1940 yllarnda son Osmanl dersiamlarndan Naki halifesi Hoca Osman- Efendi tarafndan st ahap bir trbe ile kapatlmtr.

1974-1978 yllar arasnda Adyaman Kahta va-izi rahmetli Abdlcelil nalan tarafndan, ak sahabi anlamna gelen Sahabe-i Sippi diye anlan bu zatn hayat aratrlarak tarihi belge-lerle yeniden gn yzne karlm ve tantm yaplmtr. stanbul Belediyesi KPTA irketi tarafndan 2000li yllarda trbe bugnk ekli ile yenilenmitir.

2011 ylnda Trkiye Diyanet Vakfnn himayesi ve Adyaman Valiliinin destei ile evre d-zenlemesi ile cami, misafirhane, ehitlik, piknik alanlar, Kuran Kursu gibi hizmet yaplarn da ihtiva eden proje hazrlanmtr. Burada byk destekleri olan Adyaman Valisi Sn. Mahmut Demirta Beye teekkr etmeyi bir vefa borcu bilirim.

Saffan bin Muattal (ra)n trbesinin her gn ziyaretisi olmakla beraber, mbarek gn ve gecelerde ziyareti sayas 5 ila 10 binleri bul-maktadr.

Saffan bin Muattal Camii Klliyesinin inas ve evre dzenlemesi sayesinde ncelikle blge-mizin slamlamas iin bunca emek vermi, burada ehit olmu bu byk Zata vefa borcu-muzu ifa etmi olacaz.

Ayrca Cami ve Kuran kursunda verilecek ei-tim ile yre halknn kltrne katk salana-cak, inan turizminin gelitirilmesi ile yrenin maddi kalknmas desteklenecek, Trkiyenin eitli blgelerinden gelen ziyaretiler ile yre halknn kltr etkileimi salanacaktr.


33

AAAAA

Camiler, toplumun dini, sosyal ve kltrel ba-

kmdan gelimesinde nemli rol bulunan m-

esseselerden biridir. Kubbeleri altnda gnlle-

ri buluturan camiler, Mslmann ilk mektebi,

toplumun manevi merkezi, ehrin ruhu, soka-

n kalbi, milletin umududur.

Camiler, Asr- Saadetten beri hem yap hem de

ilev olarak yce dinimiz slamn btn esasla-

rn ve mesajlarn temsil eden kurum olma ni-

teliine sahiptir.

Yeryznn ilk mescidi Mescid-i Haram ve Peygamberimizin Medineye hicret ettikten sonra ilk i olarak ina ettirdii Mescid-i Nebev bata olmak zere btn camiler, medeniyetin merkezi, ilim ve irfann beii, fakir ve kimse-sizin meskeni ve mminlerin kardelik kayna olmutur. Kbenin birer ubesi ve Allahn evi olan camiler, kalplerin huzur ve skn bulduu meknlardr.

Kimi zaman hayatn karmaas iinde insanlarn nefes almasn salayan ve onlar manev yn-

lkemizde ve yurt dnda cami inasnn bayraktarln yapan Trkiye Diyanet Vakf, bugne kadar lkemizde 3 bin 421, 25 lkede

ise 100n zerinde cami ve eitim binas yapmtr

Birlik ve Kardelik MekanCAMLERMZ

34

den besleyen saadet yeri; kimi zaman aresiz ve kimsesizler iin snlacak bir liman; kimi za-man da yalnzlktan bunalan ruhlarn sosyalle-mesine katk salayan mukaddes bir mekndr.

slm kardeliinin ve birlikteliin sembol olan camiler, toplumun tm kesimlerinin, kadn-er-kek, gen-yal, ocuk yetikin, engelli-engelsiz her yatan ve her kesimden Mslmann rahat-lkla ibadetlerini eda edebilecekleri yerlerdir.

Hz. Peygamber (s.a.s) ve sahbe dnemlerin-den gnmze kadar cami ve mescidlerin imar tm slm leminde nem grm ve Mslmanlar, nesiller boyu farkl kltr ve me-deniyetlerin rn olan mimar ve sanatsal zelliklere sahip muhteem camilerle yeryz-n donatmlardr.

Yeni kurduklar ehirlerde camiyi hayatn mer-kezine alan bir plnlama yapmlar; din mima-riye nem vererek camilerin, mimar ve tez-yinat bakmndan en gzel yaplar olmasna zen gstermilerdir. slm gelenein-de zellikle Osmanl dneminde klliye kltrnn ekirdei camidir. Bu muazzam mi-mar yapnn evresine medrese, hamam, misafirhane ve has-tane gibi eitim ve sosyal hizmet kurumlar ina edilmi; bylece cami, insanlarn ihtiyalarnn kar-land merkez bir konuma sahip olmutur.

Estetik ve mimari zellikleri ve gzellikleriyle yzlerce yldr varln devam ettiren Fatihler, Sleymaniyeler, Selimiyeler, manev ynden dinin gcn; biimsel adan salamlk ve kusursuzluu; sanatsal adan da zgnl yanstan aheserler olarak insanl hayran b-rakmaya devam etmektedir.

Camiler, tarih boyunca sadece ibadetin deil ayn zamanda sevgi ve saygnn, bilgi ve hik-metin, birlik ve beraberliin mekn olmutur.

Ruhumun senden ilahi udur ancak emeli,

Demesin mabedimin gsne namahrem eli.

Bu ezanlar ki ahadetleri dinin temeli,

Ebed yurdumun stnde benim inlemeli.

Milli airimiz Mehmet Akif Ersoyun bu msra-laryla stiklal Marmzda yer bulan ruh, bugn de varln srdrmektedir.


CAMLERE YARDIM

lkemizde ve yurt dnda cami inasnn bayraktar

slam medeniyetinde nemli bir yere sahip olan vakf kltr, camilerin inas ve yaatlmasnda bugne kadar nc olmu, bu durum zellikle Seluklular ve Osmanl Devleti dneminde zir-ve noktaya ulamtr.

Gnmzde vakf geleneinin salam bir halkasn tekil eden Trkiye Diyanet Vakf da kurulduu gnden bu yana yurt iin-de ve yurt dnda yaptrd cami ve eitim binalaryla bu kutlu gelenei srdrmtr.

lkemizde yaanan hzl nfus art ve ehirlere gn had safhaya -kard cami ihtiyacn karlamaya ncelik veren Vakfmz, yapmna 1967 ylnda balanan Ankara Kocatepe Camisini tamamla-yarak milletimizin istifadesine sunmasnn ardndan bug-ne kadar lkemizde 3 bin 421, 25 lkede ise 100n zerinde cami ve eitim binas yapmtr.

Cami ihtiyacnn karlanmas yllardr tama-men vatandalarmzn duyarllna, gayret ve fedakrlna braklm, mahalli teebbsler, byk kentlerimizde abidev trden camileri-mizin yaptrlmas konusunda yetersiz kalm-tr. Vakfmzn cami faaliyetleri ise bu alandaki byk bir boluu doldurmutur.

Eski camilerimizin muhafazas ve oralardaki manevi havann yeni nesillerce de teneff-

snn mmkn klnmas, esasl bir maddi klfeti ve belli bal bir sorumluluk gerek-

tirmektedir. Abidevi nitelikte olan ve bir klliye eklinde dnlen Kocatepe

Camii, Adana Sabanc Merkez Camii, Konya Hac Veyiszade Camii bata

olmak zere, il ve ilelerdeki cami-lerin bir ksm Trkiye Diyanet Vakf

tarafndan ina edilerek hizmete sunulmutur.

mmetin her bir ferdi ile gnlleri buluturan birlik

meknlar ina eden Trki-ye Diyanet Vakf, cami ve

eitim merkezi yapm fa-aliyetlerini

36

sadece lkemizle snrl tutmam; Sovyetler Birliinin yklmasyla bamszln kazanan Trk Cumhuriyetleri ile balad yurt d cami faaliyetlerini, Krm, Kafkasya ve Balkanlarla srdrm, bugn bu faaliyetlerini gnl co-rafyamzn serhat noktalar olan Afrika, Asya Pasifik ve Gney Amerika lkelerine kadar ta-mtr.

lkemizde ve yurt dnda cami inasnn bay-raktarln yapan Trkiye Diyanet Vakf bugn ezan sesine hasret Mslmanlar iin de ABD, ngiltere, Rusya, Haiti, Belarus gibi lkelerde sevgi meknlar camiler ina etmektedir. Vakf-mzn halen 8 lkede cami inaatlar, 7 lkede de yer tahsis ve projelendirme olmak zere toplam 15 caminin ilemleri devam etmektedir.

Kazakistanda Hoca Ahmet Yesevi Camii, Rus-yada i dekorasyon ve tezyinat vakfmz ta-rafndan yaplan Moskova Camii ile Krkkale Merkez Nur Camii bu yl ibadete alrken, Arnavutluk Tiran Merkez Camiinin temeli de 2015 Mays aynda atld.

Halen, Lefkoa Hala Sultan Camii, Krgzistan Bikek Camii, Arnavutluk Tiran Merkez Camii, Belarus Minsk Camii, Krm Seyyit Settar Camii ve Medresesi, Filipinler Tacloban Camii, Haiti Boukman Buhara Camii, Cibuti Merkez Camii inaatlar sryor.

Macaristan Budapete Camii, Kosova Piritine Camii, Romanya Bkre Camii, Makedonya skp Camii, Karaay-erkesya slam Enstitis Camii, ngiltere Cambridge Camii, Krgzistan O mam Serahsi Klliyesinin ise projeleri hazr-lanyor. Bu camilerin yapmna da yakn zaman balanacaktr.


37

Son dnemde ibadete alan camiler

Kazakistan Hoca Ahmet Yesevi Camii Somali Mogadiu Camii Somali Abdlaziz Camii Filipinler Mabini Camii Filipinler DSWD Camii Moskova Merkez Camii Mali Eyp Sultan Camii Krkkale Nur Camii

orum Meydan Camii

Yapm devam eden camiler

Lefkoa Hala Sultan Camii

Krgzistan Bikek Camii

Arnavutluk Tiran Merkez Camii

Belarus Minsk Camii

Krm Seyyit Settar Camii ve Medresesi

Filipinler Tacloban Camii

Haiti Boukman Buhara Camii

Cibuti Merkez Camii

Proje ilemleri devam eden camiler

Macaristan Budapete Camii

Kosova Piritine Camii

Romanya Bkre Camii

Makedonya skp Camii

Karaay-erkesya slam Enstitis Camii

ngiltere Cambridge Camii

Krgzistan O mam Serahsi Klliyesi

CAMLERE YARDIM

Diyanet leri Bakan Yardmcs ve Trkiye Diyanet Vakf Mtevelli Heyeti yesi Prof. Dr. Hasan Kamil Ylmaz, temel atma treninde yap-t konumada, Diyanet leri Bakan' Mehmet Grmez'in selamn getirdiini syledi.

Cami ve mescidlerin nemli olduunu vurgu-layan Ylmaz, "Bizim gnllerimizin birletii, kalplerimizin bulutuu, Rasulullahn (sav) Medine'de ina ettii mescidden sonra dn-yann her tarafnda yaylan mabetlerimizdir, kalplerimizin cem olduu yerdir. 78 milyon

Trk halknn selamlarn getirdik. Diyanet leri Bakanmz Mehmet Grmez, geen ylki ziya-retinde vadettii burada yklan camilerin ya-pmn balatmak iin geldik. Biz Diyanet leri Bakanl olarak dnyann her yerinde mes-citler ina ediyoruz. Amerika'da, Rusya'da, Orta Asya'da, Balkanlarda. Ama Gazze camilerinin inasnn ayr bir anlam ve nemi var. nk Gazze'de bizi seven kardelerimiz, madur ve mazlum kardelerimiz var. Onlarla beraber ol-mak, onlarn yklan camilerini ina etmek, Ba-kanmzn vaadiydi. Biz bu vaadi gerekletir-

Trkiye Diyanet Vakf Gazze'de 9 Caminin Temelini Att

Filistin Gazze eridinde srail saldrlar sonras yklan, Diyanet leri Bakanl ve Trkiye Diyanet Vakf (TDV) tarafndan yeniden ina

edilecek 9 caminin temeli, dzenlenen trenle atld.

38

mek iin buradayz. lk kez Gazze'ye geliyoruz. ok mutluyuz. Mira mucizesinin gerekletii bu mekanlarda sizlerle birlikte olmak bizlere ayr bir mutluluk veriyor. Burada atacamz cami temellerinin kardeliimizin devamna, Gazze'nin hrriyetine kavumasna, Filistin hal-knn hrriyete kavumasna vesile olmasn diliyoruz. Duamz bu blgede, bar ierisinde insanlarn bir arada yaamas ynndedir" diye konutu.

srail saldrlarndan yklan 9 caminin yeniden imar edilmesi iin Diyanet leri Bakanl ve Trkiye Diyanet Vakf tarafndan alma ba-latldn hatrlatan Ylmaz, temelini attklar Ez Zheyr Camii, Bedir Camii, Hamza Camii, Buhari Camii, Hasan El Benna Camii, Safa Ca-mii, Muslim Camii, Sultan Abdulhamid Camii, Tevhid Camiinin yapmnn bir yl iinde ta-mamlanacan kaydetti.

Ylmaz, "9 cami projesi iin 4 milyon 357 bin dolar denek ayrdk, inaatlarn temellerinin

atlmas iin ilk etapta 1 milyon 247 bin dolar ulatracaz dedi.

Filistin Din leri ve Vakflar Bakan Gazze Vekili Hasan Essayfi de Trkiye'nin gemiteki mede-niyet ve tarihinin gereini yerine getirdiini be-lirterek daha nce verilen szlerin tutulduunu syledi.

Essayfi, Trkiye'nin cami yapm iin sadece bteyi gnderip ii yaptrmadn vurgulaya-rak, heyetin temel atmaya gelerek kendilerini onurlandrdklarn ifade etti.

Essayfi, "Gazze'deki nesil, camiler ykk da olsa, amur dahi olsa ibadetlerini srdren bir nesil-dir. Camilerimizi yksalar da sokaklarda her yer-de namazmz klacaz, ibadetlerimizi devam ettireceiz" dedi.

Konumalarn ardndan mam Buhari Cami'nin temeli atld.


39

Caminin al, Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan, Rusya Devlet Bakan Vladimir Putin, Filistin Devlet Bakan Mahmud Abbas, Diyanet leri Bakan Yardmcs Prof. Dr. Hasan Kamil Ylmaz, TDV Mtevelli Heyeti kinci Bakan Mazhar Bilgin, TDV Genel Mdr smail Palakolu ile ok sayda davetlinin katlmyla gerekleti.

Cumhurbakan Erdoan, al treninde yap-t konumada, caminin Moskova'ya kazand-rlmasnda emei geen herkese teekkr etti. Erdoan, Diyanet leri Bakanl ve Trkiye Diyanet Vakfnn caminin inasna katk sala-masnn milletimiz asndan bahtiyarlk vesile-si olduunu syledi.

Filistin Devlet Bakan Mahmud Abbas da Filistin halk adna Moskova Merkez Camisi a-lnda bulunmaktan memnuniyet duyduunu ifade etti.

Moskova Merkez Camisinin, mimari zellikleri asndan Moskova'nn sembol yaplar arasna gireceini kaydeden Abbas, caminin byle bir ehrin merkezinde almasnn ok daha nem-li olduunu vurgulad. Mahmud Abbas, srail'in Mescid-i Aksa'ya ynelik ihlallerine de deine-rek, dnya kamuoyuna Kuds'teki kutsal me-kanlarn korunmas arsnda bulundu.

Caminin al trenine, eenistan, Dastan ve Tataristan liderleri de katld.

MoskovaMerkez Camiibadete Ald

Rusya'nn bakenti Moskova'da i dekorasyonu ve sslemesi Klasik Osmanl sanat slubuyla Trkiye Diyanet Vakf tarafndan yaptrlan

Moskova Merkez Camii, 23 Eyll Arife Gn ibadete ald.

40

Rusya Mftler Konseyi Bakan Ravil Gaynuddin de yapt konumada, Cumhurbakan Erdoan ve Trk halkna cami inaatna verdikleri destekten dolay teekkr etti. Gaynuddin, Moskova'nn merkezinde ibadete alan caminin slam alemi ve Rusya Mslmanlar iin nemli bir gelime olduunu belirterek, hayrlara vesile olmasn diledi.

Moskova Merkez Camii'nde Osmanl izleri

Rusya'nn bakenti Moskova'da Rusya Mslmanlar Dini daresi tarafndan ina ettirilen caminin i dekorasyonu ve sslemesi ise Klasik Osmanl sanat slubuyla Trkiye Diyanet Vakf tarafndan yaptrld.

Yapm yedi yl sren Moskova Merkez Camiin'de ayn anda 10 bin kii namaz klabiliyor. Toplam kapal alan yaklak 19 bin metrekare olan caminin kubbe ykseklii 46, kubbe ap ise 22

metre. Kubbenin tamam bakr levhalar zerine altn varaklarla kapland. Caminin iki byk minaresinin uzunluu 81 metre.

Moskova'nn merkezi semtlerinden birinde yer alan camide, Cuma gn ve bayramlarda mina-reden, dier vakitlerde ise ierinden ezan oku-nuyor.

dekorasyon Trkiye'den

Proje ve retim aamas yaklak iki yl sren cami sslemeleri iin Trkiye'den 100 den fazla sanatkar alt.

Moskova Merkez Camii'nin, namaz katndan kubbeye kadar tm kalem ileri, mermer mih-rap, minber ve krs, mermer kedi yolu ve mahfel korkuluklar, avizeler, 20 milimetre ka-lnlnda 6 bin metrekare hal ve ahap kn-dekari ana giri kaplar Trkiye Diyanet Vakf tarafndan yaptrld.

Caminin hsnhatlar ve kalem ii naklar, 16 ve 17. yzyl Klasik Osmanl sanat slubuyla yaplrken, mihrab, Marmara mermerinden zel tasarml, evresi kuak yazl nak ve hatlar oymal kabartma tekniinde Trkiye'de hazrla-narak monte edildi.

Sekizgen kasnak zerine kurulu caminin d mimarisinin yapmnda ise Rusya'nn iklim art-lar gzetildi. 8 asansrn bulunduu camide alttan stmal sistem kullanlyor.

Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan:

Diyanet leri Bakanl ve Trkiye Diyanet Vakfnn caminin inasna

katk salamas, milletimiz asndan bahtiyarlk vesilesi oldu.


41

MAKALE

slam, hayatn merkezine mabet ve mescidi yerletirerek cami merkezli bir medeniyet kur-mutur. Yce Peygamberimiz Medineye hicret srasnda Kubada ilk mescidi, ardndan Medi-nede Mescid-i Nebiyi ina ederek nce dini ve iman korumay, sonra bu iman ikliminde top-lumu dntrmeyi ve yepyeni bir tevhit ehli ina etmeyi hedeflemiti. Din ve iman koruma-nn balca yolu vardr:

Ferd planda dinin emirlerini tutup yasaklarn-dan kanmak,

Mabet, mescit ve cami gibi messeseler kurup toplumu dntrmek,

Din ve iman konularna ait eitim ve retimi yaygnlatrmak.

Din ve iman korumann messeseler yoluyla olanna en gzel rnek camilerdir. Allah Teala, Kuran- Kerimde: Allahn mescitlerini, ancak Allaha ve ahiret gnne iman eden, namaz k-lan ve zekt verenler imar eder. (Tevbe, 9/18.) buyurarak inananlar mescit ve mabet imarna; yani messeseler kurmaya tevik etmektedir.

Mabet ve mescitlerin imar, biri maddi, dieri manevi olmak zere iki trl olur. Ayetin ihtiva ettii manada her iki anlam vardr.

Maddi imar, mabetlerin fiziki inas, korunup gzetilmesidir. Allah Rasul (s.a.s.): Kim Allah iin bir mescit bina ederse, Allah da onun iin cennette bir kk bina eder. (Buhari, Salat, 65; Mslim, Mesacid, 24.) buyurarak inananlar mescit ina iine armaktadr.

Prof. Dr. H. Kmil YILMAZDiyanet leri Bakan Yardmcs

CAM MERKEZL BR MEDENYET

Mabetlerin manevi imar, cami iinde din hizmetleri yrtecek grevliler ve camileri dolduracak cemaat yetitirmektir. Cemaati bulunan din, manen

mamurdur. Maddi olarak her an mabedini imar edebilir. Ama sadece mabedi kalm, cemaati tkenmi bir din, virandr.

42

Mabetlerin manevi imar, cami iinde din hiz-metleri yrtecek grevliler ve camileri doldu-racak cemaat yetitirmektir. Cemaati bulunan din, manen mamurdur. Maddi olarak her an mabedini imar edebilir. Ama sadece mabedi kalm, cemaati tkenmi bir din, virandr.

Mabetler, Yce Yaratcnn adnn ilan edildi-i ve din ibadetlerin kmil manada yaand meknlardr. Bu yzden Allah Teala: Allahn mescitlerinde Onun adnn anlmasn yasakla-yan ve onlarn harap olmasna alandan daha zalim kim vardr? (Bakara, 2/114.) buyurarak bu hizmete engel olanlar zalim sayar.

Camilerde ibadeti engellemek ve mabet fonk-siyonuna mani olmak ne kadar byk bir zu-lmse, camilerde grev yapacak din hadim-leri yetitirmemek ve cemaat teminine gayret

gstermemek de ayn oranda bir zulmdr. Caminin iini boaltmak, boaltlmasna seyir-ci kalmak, mabedi harap olmaya terk etmek demektir. Nitekim iinde insanlarn yaamad- haneler, iinde insan yaayan evlerden ok daha abuk ypranr ve harap olur. Mabetler de byledir. Cemaatin enlendirmedii mabet yklmaya terk edilmi demektir. Bu yzden ayette geen harap olmasna alan ifadesi-nin iinde camiye devamla cemaat olmayan ve cemaat bulmayan kimseler de dhildir.

lah ve nebevi emirler on be asrlk slam co-rafyasnda, slamn sembolleri saylan camile-rin inasnn temel sebebi olmutur. Doudan batya, kuzeyden gneye her devirde yaplan ve gnmze kadar ayakta kalan camiler, slam mimarisinin ahikalardr.

43


MAKALE

Allah Rasul dneminde Mescid-i Nebi mabet olmasnn yan sra manevi imara ynelik pek ok fonksiyon icra etmiti. Vaka camilerin ilk ina amac ibadet mahalli olulardr. Ama asr- saadette mescit hem eitim ve retimin, hem de devlet ynetiminin merkezi, ayn zamanda adalet tevzi yeri, sosyal ve manevi problemle-rin zld danma mekn, ayrca da evi olmayan sahabilerin barnma alanyd. Hatta hastalarn tedavi edildii bir ifahane, asker konularn grlp stratejilerin deerlendiril-dii ordught. Yabanc heyetlerin kabul edildi-i, her trl faaliyet ve sportif gsterilerin yapl-d fonksiyonel bir meknd.

Asr- saadette bu ekilde ahsi ve itimai haya-tn merkezi hline gelen cami, slam medeniyet tarihi boyunca bu fonksiyonunu srdregel-

mitir. Nitekim asr- saadetten sonra kurulan ve gelien eitim retim kurumlar medreseler, asker eitim alanlar klalar, sosyal din hayatn paras hline gelen tekke ve zaviyeler ile ticari hayatn merkezi mesabesindeki bedesten, ar- ve pazarlar, cami merkezli olarak gelimitir. Camilerin yanna alan imaret/aevi ve ktp-hane ile ifahaneler de mescitlerin ne derecede hayatn merkezinde olduunu gstermekte-dir. zellikle Seluklu ve Osmanl dneminde medreseler, camilerin etrafnda topluma k saan messeseler olarak rgtlenmitir. Ky-ler, cami ve musalla/namazgh merkezli olarak kurulmutur.

ehirlerdeki camilerin ta yaplar olarak salam ve son derece estetik ina edilmesinin yannda, hayat mekn saylan evlerin ve dier binalarn

44

ahap ya da topraktan yaplm olmas, slam tarihindeki cami merkezli medeniyet anlay-nn ok nemli bir gstergesidir. Cami merkezli medeniyet mekn ncelikli deil, zaman nce-likli bir medeniyetin domasn salamtr. Ca-milerin etrafnda oluan sosyal yap, hayatlarn minarelerden okunan ezana gre dzene koy-makta, yaantlarn onunla tanzim etmekteydi.

Gnmzde camilerin fonksiyonlar, deien fizik mekn anlayyla birlikte azalm; mabet ve din eitim-retim merkezi olmak zere aa yukar iki fonksiyona raci kalmtr.

Yaadmz ada konutlarn apartman ola-rak yaplmas, ehirlerdeki nfus younluunu artrm, ehir ve kyde yaayan nfus oran-lar yer deitirmitir. Nitekim ellili yllarda Trkiyede ehirde yaayan nfus yzde yirmiy-ken gnmzde bu say yzde seksenlere ula-mtr. Kyden ehre gelen ve ehrin dar kalp-larna mahkm olan aile iindeki ocuk, gen, kadn, yal, emekli ve engellilerin ev dnda sosyal ihtiya ve problemlerini zecek yeni fi-zik meknlara ihtiya vardr.

Bugn ehirlerde yaayan insanlarn camilerin fizik meknlarndan sadece mabet ve din ei-tim iin deil, baka sosyal hizmetler iin de yararlanmalar gerekmektedir. Bu bakmdan ocuk, gen, kadn, yal, emekli ve engellilerin camilerde kullanabilecekleri farkl alan ihtiyac ortaya kmakta ve ehir mimarimizle birlikte cami mimarisinin de fonksiyonellik ve estetik asndan yeniden ele alnmas gerekmektedir.

nsanolunun temel ihtiyalar karlandktan sonra ilk hatrna gelen ey, sanat ve estetiktir. Dolaysyla insan yaad meknlarn; cami ve

eitim merkezlerinin de estetikten nasip alma-sn ister. Yetmili-seksenli yllarda konut ihtiya-cn estetiine bakmadan gecekondu anlay-yla zmeye alan insanmz, mabetlerini de ayn anlayla ina etmek durumunda kalmtr.

Trkiyenin ekonomik durumu dzelip halkn refah dzeyi arttka konutlarda meydana gel-meye balayan estetik kaygsnn mabetlerimi-ze de yansmas kanlmazdr. Sanrm camile-rimizin mimarisiyle ilgili son zamanlarda ortaya kan tartmalar bunun sonucudur.

slamn iar konumunda bulunan cami, mina-re ve mabetler, bulunduklar corafyann slam medeniyetine ait olduunu gsteren simge-lerdir. Ancak o corafyada o medeniyetin de-vam, cami veya mabetlerin manevi imaryla mmkndr. Bu yzden bugn mabet dikmek ve cami ina etmek noktasnda Mslmanlarn gayretlerini takdir etmemek mmkn deildir. Ancak mabet dikmeyi heykel veya bir baka sanat eseri dikmekle edeer grmek ve byle bir yara girmek yanl olur.

Camilerin maddi ve fiziki imar, manevi imarn da gstergesidir. Dardan bakld zaman estetik deeri olmayan bir cami, mabet fonksi-yonunu icra etse bile medeniyet fonksiyonunu icra edemediinden o yrede yaayan insanla-ra bu anlamda bir zgven veremez.

Yaplmas gereken caminin hem ta ve beton-dan oluan fiziki yapsn estetik kaygyla yeni-den dzenlemek, hem de iini cemaatle en-lendirip mabet zelliini srdrmektir. Bu da camiyi, btn fonksiyonlarn icra edecek bir konuma tamak ve hayatn merkezine almakla olur.


45

MAKALE

slam dmanl, Mslmanlara kar rklk ve slamofobya (slam korkusu), zellikle yaklak 40-45 milyon Mslmann yaad Avrupada daima gndemde olan bir konudur. Bu konu, dnya genelinde son zamanlarda yaanlan gelimeler sebep gsterilmek suretiyle birok kesimin onunla beslendii, gelir elde ettii bir endstri haline gelmitir.

slam dmanlnn bir sonucu olarak, zellikle Avrupa lkelerinde slama kar saldr ve d-manlklarn ileri boyutlara vard grlmekte-dir. Bu saldrlar, kiisel-fiziki iddet saldrlar, ibadethanelerimize, dini-sosyal messeseleri-mize, kutsal mekanlara, mezarlklarmza yne-lik gerekletirilen saldrlar, kiisel hakaretler, slam eletirisi ad altnda yaplan ve btn Mslmanlar derinden yaralayan hakaretler, Mslmanlarn giyim-kyafetine ynelik dla-

malar, inan ve ibadet zgrln kstlayan gelimeler, gvenlik ad altnda yapld ne srlen Mslmanlarn ve slamn bir gvenlik, sosyal, kltrel ve toplumsal tehdit olarak alg-lanmas, gnlk hayatta i, konut, eitim gibi konularda yaanan dnyada ve Batdaki yerli ve gmen Mslmanlara ynelik ayrmclklar gibi kategorilere ayrmak mmkndr.

Yaygn bir kavram haline gelmi olan slamo-fobya kavram slam ve fobi kelimelerinin birlemesi ile ortaya kmakta ve slam korku-su anlamna gelmektedir. Fobi Yunanca pho-bos kelimesinden gelmekte ve bir eye kar duyulan korkunun, kiinin gndelik yaamna olumsuz ynde tesir etmesini iermektedir. Bu nedenden dolay aratrmaclar, Avrupa ve dn-yada Mslmanlara ve slam dinine duyulan kin ve nefreti tanmlamada slam dmanl

Prof. Dr. Nevzat Yaar AIKOLUBerlin Bykelili Din Hizmetleri Maviri / DTB Genel Bakan

AVRUPADA SLAMOFOB LE MCADELE VE DTB

slam eletirisi ad altnda yaplan slam dmanl, dnya genelinde son zamanlarda yaanlan gelimeler sebep gsterilmek suretiyle zellikle Avrupada birok kesimin onunla beslendii bir endstri haline gelmitir.

Diyanet leri Trk-slam Birlii (DTB), eitli yol ve yntemleri etkin bir ekilde kullanarak bu saldrlarla mcadele etmektedir.

46

veya Mslman dmanl kavramlarnn daha uygun olaca kanaatine varmaktadrlar. Sz konusu dmanlk biimleri kin, nefret, szl ve fiziki saldrlar gibi unsurlara ayrla-bilmektedir. Diyanet leri Trk-slam Birlii (DTB), eitli yol ve yntemler kullanarak bu dmanlklarla mcadele etmektedir.

Fiziki saldr ve eylemler

Dnyann ve Avrupann eitli lkelerinde, Mslmanlara kar srf Mslman oldukla-rndan dolay iddet uygulanmaktadr. Bu sal-drlarn en belirgin olduu olaylarn banda bartl kadnlara, sakall veya Mslman olduu anlalan veya Mslman olduklar d-nlen kiilere ynelik yaplan fiziki saldrlar gelmektedir.

Barts ve trban konusu Avrupada ve zel-

likle Almanyada hala sorun olarak grlmekte-

dir. Bartl kadnlar Avrupann belirli lke-

lerinde mesleklerini (mesela retmenlik) icra

edememektedir. renciler ise baz blgelerde

ayrmcla uramakta, baz okullarda, okula

alnmak istenmemekte ve bu yzden ebevey-

nler hukuki mcadeleler vermek zorunda kal-

maktadr. Bu dlamalarn yan sra bartl

bayanlar balar kapal diye fiziki saldrlara da

maruz kalmaktadrlar. Akllarda kalan saldrlar-

da rnein Fransada bir trbanl bayann ba

almak istenmi ve hamile olduu anlald-

nda karnna vurularak ocuu drlm-

tr. Almanyada bir bartl bayan otobse

alnmak istenmemi ve darda bekletilmitir.


MAKALE

48

Kutsal mabetlere saldrlar

Cami, mescid, yetimhane, mezarlk ve dier dini ve sosyal mabetlere ynelik dzenlenen saldrlar, slam dmanlarnn oka bavurdu-u bir insanlk suudur. Bu gibi saldrlarda dini messeselerimizin atee verildii, cam ve kap-larnn krld, cami nlerine domuz kelleleri brakld, domuz kan serpildii, gamal ha ve slam dman sloganlarn yazld veya ce-maati tehdit eden mektuplar brakldna dair haber ve bilgilere ulalmaktadr. Bu balamda Almanyada 2015 ylnn ilk on aynda 60tan fazla camiye ve dini kurulua saldr dzenlen-dii kaytlara gemitir.

slam eletirisi ad altnda yaplan slam dmanl

slamofobyann, slam dmanl ve Mslman dmanlnn bir insanlk suu ve insan d-manl olduunu gayet iyi bilen ve farknda olan evre ve kiilerin bu insanlk d sular-n gizlemek iin yaptklar slam dmanln slam eletirisi ad altnda kamuoyuna pazar-ladklar grlmektedir. Dmanlklarna (bi-limsel) eletiri klf uydurarak kendilerini ve yaptklar ileri uygarln, demokrasi ve zgr-lklerin temsilcileri olarak gstermektedirler. Avrupada bu szde eletirinin son yllarda sz-de liberal Mslmanlar tarafndan ve kkenle-ri ve isimleri Mslman olan ateist yazar, bilim insan, sanat, parti ve STK temsilcileri tarafn-dan yapld ve yaptrld da gzlerden ka-mamaktadr.

Avrupann birok lkesinde sa, sa poplist, rk ve slam dman partiler ve Sivil Toplum rgtleri (STKlar) yaygnlamaktadr. Bunlar iinde son aylarda en ok kendinden sz et-tiren ise PEGDA oluumudur. Adn ilk kez 20

Ekim 2014te Dresdende 300 kiiyle dzenle-dii gsteriyle duyuran bu ar sac hareket, her pazartesi gn bata Almanyann Dresden kenti olmak zere Almanyadan Hollandaya ve birok orta ve kuzey Avrupa lkelerine de ya-ylmay baarm ve birok Avrupa kentlerinde gsteriler dzenlemektedir. PEGDAya katlan kiilerin genellikle Mslmanlar tanmayan ve onlarla hibir zaman diyaloa gememi kiilerden olutuu dikkat ekmektedir. rne-in PEGDAnn ortaya kt 530 bin nfuslu Dresdendeki Mslman gmen oran binde 1 olarak bilinmektedir.

Ayrca son yllarda baz sol partiler de slam dman oluumlarn iine alnmaya all-maktadr. Hollandada, Belikada, Avusturyada, Almanyada, svirede, Fransada, Finlandiyada, Norve ve ngilterede partileen ve birok l-kede yerel, blgesel ve federal parlamentolara girmeyi baarm olan bu partiler rk veya slamdman olmadklarn beyan etme-ye alsalar da, sylemleri ile tam anlamyla Mslman dmanl yapmaktadrlar.

Partilerin yan sra STK olarak da organize olan birok tekilat bulunmaktadr. Bunlarn bazlar holigan gruplar ve motosiklet eteleri ierisin-den gelen ve iddeti benimseyen insanlardr (English Defence Leaugue, German Defence Leaugue). Bazlar Neo-Nazi tekilatlanmalar ile i ie olan gruplardr (Blood and Honour gibi veya ar rk black metal mzik gruplar gibi). Bazlar ise iddeti benimseyen, gizli a-r sac-slamdman gruplardan (NSU, NSS, Ku Klux Klan gibi rgtlerden) olumaktadr. Bunlarn yan sra iddet yanls olmayan teki-latlar da mevcuttur

TDV İyilik Bülteni / Sayı:119

Documents

Transcript of TDV İyilik Bülteni / Sayı:119