T.C....1838 yılında kurulan ve geçmişten günümüze eğitim hizmetlerinin kalitesinin...

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞITeftiş Kurulu Başkanlığı

BAKANLIK MAARİF MÜFETTİŞLERİ GÖREV STANDARTLARI

ANKARA2019

YAYIN KURULU

Sedat ABDULHAKİMOĞULLARIKalite Standartları Projeler Daire Başkanı

Saadettin GÜZEL Bakanlık Maarif Müfettişi Battal BİNGÖL Bakanlık Maarif Müfettişi Yılmaz YAZGAN Bakanlık Maarif Müfettişi Harun GÖNCÜ Maarif Müfettişi Mahmut ÖZTÜRK Maarif Müfettişi Ramazan ÖZER Maarif Müfettişi İlhan MAVİ Maarif Müfettişi Gürkan Gökhan TÜRKER Milli Eğitim Uzmanı

Milli Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı Kalite Standartları Projeler Daire Başkanlığı 06648 Bakanlıklar – ANKARA / 2019

Yayın No:11

21. yüzyılın, hayatın her alanında

hızlı bir değişimi beraberinde getirdiğine şahit olmaktayız…

Eğitim ülkemizin ve insanımızın küresel rekabette yerini almasında, sürdürülebilir gelişmenin sağ-lanmasında ve toplumun yaşam kalitesinin yükseltilmesinde, önemli bir işleve sahiptir. İnsanımızı özellikle de çocuklarımızı çağın gerektirdiği bilgi ve becerilerle donatırken insanlığın ortak değerleri ve kültürümüzü de özümsemelerini sağlamak önemli bir gerekliliktir.

Temel hedefimiz; her bireyin potansiyelini gerçekleştirebilmesi için nitelikli eğitime eriştiği bir sis-temin oluşturması, okulu merkeze alarak kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi ve okullar arasındaki nitelik farkının azaltılmasıdır.

Bakanlığımız orta vadeli yol haritası olan 2023 Eğitim Vizyonunu ile eğitim yönetimin ayrılmaz bir parçası olan teftiş sistemi ve müfettişe, denetim, inceleme ve soruşturma görevlerinin yanı sıra okul gelişi-mini sağlamaya yönelik kurumsal rehberlik görevi de yüklenmiştir.

Müfettişlerin, bu görevlerini yürütürken yasal zorunlulukların dışında uyulması gereken kurallara ilişkin standartların varlığı sunulan hizmetin niteliğine ve verimliğine katkı sağlayacaktır. Bu doğrultuda, hazırlanan “Bakanlık Maarif Müfettişleri Görev Standartlarının” katkı sağlamasını dilerim.

Ziya SELÇUKMillî Eğitim Bakanı

1838 yılında kurulan ve geçmişten günümüze eğitim hizmetlerinin kalitesinin artırılmasına rehberlik eden Teftiş Kurulu, 2023 Eğitim Vizyonu ile denetime yönelik yeni bir bakış açısıyla eğitim kurumlarının kalitesinin

arttırılmasını destekleyen bir yapıdadır.

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından sunulan hizmetlerin etkili, verimli ve ekonomik bir şekilde yürütül-mesini sağlamada Teftiş Kurulu Başkanlığı önemli bir yere sahiptir. 181 yıllık köklü bir geçmişe ve geleneğe sahip olan Teftiş Kurulu, geçmişten günümüze kurumsal hizmetlerin kalitesinin artırılmasına yönelik sürekli bir gelişim ve dönüşüm içinde olmuştur. Bu doğrultuda son olarak 2016 yılında yapılan düzenleme ile teftiş sistemi yeniden yapılandırılarak denetim hizmetlerinin yerel etkilerden uzak bir şekilde merkezden yürütül-mesi, hizmet alanındaki bütün kurumların düzenli aralıklarla denetlenmesi ve bu hizmeti sunanlara etkin olarak rehberlik yapılması hedeflenmiştir. Bu hedeflerin gerçekleştirilmesinde şüphesiz Bakanlık Maarif Müfettişlerimize sorumluluk düş-mektedir. Bu noktada, Bakanlığımızca yürütülen hizmetlerin gözetim ve denetimini yürütecek olan müfettiş-lerin belirlenen mesleki ilke ve standartlara uygun hareket etmesi önem arz etmektedir. Müfettişlik mesleği, geçmişten günümüze kadar kendine özgü bir gelişim göstermiş ve sahip olduğu mesleki disiplin, davranış kuralları, iş başında eğitim, rehberlik ve yol göstericilik gibi hususlar ile diğer görevlerden farklılaşmıştır. Müfettişlik mesleğinin saygınlığını artırmak ve müfettişlerin yetkin, doğru ve tarafsız bir şekilde görev yapabilmelerini sağlamanın en önemli araçlarından biri mesleki standartları belirlemek ve bu standartlara uyulmasını sağlamaktır. Bu anlayışla hazırlanan Bakanlık Maarif Müfettişleri Görev Standartları, Teftiş Kurulu Başkanlığına verilen görev, yetki ve sorumluluklar dâhilinde müfettişleri-mizce yürütülen her türlü araştırma, inceleme-soruşturma çalışmalarında uygulama birliği sağlamayı, tüm iş ve işlemlerin doğru ve etkili bir şekilde yürütülmesini amaçlamaktadır. Bu çalışmayla müfettişlerin görev-lerine ilişkin temel ilkeler tanımlanmış, uygulamaya yönelik bir çerçeve oluşturulmuş, yürütülen hizmetlerin kalitesinin değerlendirilmesi için gereken standartlar belirlenmiş, kurumsal işlem ve süreçlerin gelişimini desteklemek suretiyle teftişin katma değeri artırılmaya çalışılmıştır. Teftiş Kurulu Başkanlığımızca görev alanına giren hizmetlerin sunumunda etkinliğin ve verimliliğin artırılabilmesi için bu Standartların iyi anlaşılması ve teftişin kalitesinin kamu idaresi içinde ve dışında ka-bul görebilmesi için teftiş faaliyetlerinin icrasında bu standart ve kurallara bağlı kalınmasını temenni eder, Bakanlık Maarif Müfettişleri Görev Standartlarının hazırlanmasında emeği geçen çalışma arkadaşlarıma te-şekkür ederim.

Atif ALATeftiş Kurulu Başkanı

İÇİNDEKİLERBİRİNCİ BÖLÜM.............................................................................................................................. 13AMAÇ, KAPSAM ve DAYANAK ...................................................................................................... 131.1. AMAÇ ........................................................................................................................................ 131.2. KAPSAM .................................................................................................................................... 131.3. DAYANAK .................................................................................................................................. 13İKİNCİ BÖLÜM ................................................................................................................................ 14GÖREVLER VE GÖREV TÜRLERİ .................................................................................................. 142.1. GÖREVLER ........................................................................................................................... 14-152.2. GÖREV TÜRLERİ ...................................................................................................................... 15

2.2.1. Rehberlik .......................................................................................................................... 152.2.2. Denetim ............................................................................................................................ 162.2.2.1. Hizmetlerin Süreç ve Sonuçlarının Denetimi ................................................................. 162.2.2.2. Okul/Kurum Denetimi .................................................................................................... 162.2.2.3. Makam Oluruna Dayalı (Mucipli) Öğretmen Denetimi ................................................... 172.2.3. İnceleme ........................................................................................................................... 172.2.4. Soruşturma ...................................................................................................................... 182.2.5. Ön İnceleme ..................................................................................................................... 182.2.6. Araştırma .......................................................................................................................... 182.2.7. İzleme ve Değerlendirme ................................................................................................. 192.2.8. Diğer Görevler .................................................................................................................. 19

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ........................................................................................................................... 20GÖREV STANDARTLARI ................................................................................................................ 203.1. GENEL STANDARTLAR ............................................................................................................. 20

3.1.1. Etik Davranış İlkeleri ve Mesleki Nitelik Standartları ................................................... 20-243.2. ÇALIŞMA ALANI ORTAK STANDARTLARI ................................................................................ 24

3.2.1. Planlama ve Hazırlık Yapma ............................................................................................. 243.2.2. Araştırmacı Olma ve Delil Toplama ............................................................................. 24-253.2.3. Hukukun Üstünlüğüne Bağlılık ve Yasaya Uygunluk ........................................................ 253.2.4. Temkinli ve İhtiyatlı Tavır Sergileme .................................................................................. 253.2.5. Gizliliğe Özen ................................................................................................................... 253.2.6. Rehberlik Yaklaşımı .......................................................................................................... 253.2.7. İyi Niyet ve Masumiyet Karinesi ...................................................................................... 253.2.8. Gayret, Samimiyet ve Üretkenlik ...................................................................................... 263.2.9. Kendisiyle ve Çevresiyle Barışık Olma ............................................................................. 263.2.10. Müfettiş Yardımcılarının Gözetimi ve Yetiştirilmesi ......................................................... 263.2.11. Müşterek Çalışma .......................................................................................................... 263.2.12. e-Soruşturma ve e-Denetim Modülünü Kullanma.......................................................... 263.2.13. Görevin Yürütülmesi ....................................................................................................... 263.2.14. Yasaklar .......................................................................................................................... 27

3.3. DENETİM STANDARTLARI ........................................................................................................ 273.3.1. Planlılık ............................................................................................................................. 27

3.3.2. Eşgüdümleme (Koordinasyon) .................................................................................... 27-283.3.3. Denetime Hazırlık, Bilgi Toplama/Ön Araştırma ............................................................... 283.3.4. Denetim Başı Toplantıları ................................................................................................. 293.3.5. Denetim Rehberlerinden Faydalanma .............................................................................. 293.3.6. İnsan Odaklı ve Çağdaş Denetim Anlayışı ....................................................................... 293.3.7. Denetimin Yol Gösterici ve Rehberlik Edici Olması .......................................................... 303.3.8. Denetimde Farklı Yöntemler Kullanılması ........................................................................ 303.3.9. Önceki Raporların Değerlendirilmesi ................................................................................ 303.3.10. Bulguların Elde Edilmesi ve Önerilerin Geliştirilmesi ...................................................... 303.3.11. Denetim Sonu Değerlendirme Toplantısı ........................................................................ 313.3.12. Rehberlik ve Denetim Raporunun Hazırlanması ve Sunulması ...................................... 313.3.13. Bulguların Denetlenen Kurumla Paylaşılması ................................................................. 313.3.14. Denetimlerde İcrai Faaliyetlere Müdahale Edilmemesi .................................................. 323.3.15. Denetimde Ayrı Bir Görevin Ortaya Çıkması veya Suç Unsuruna Rastlanması ............. 323.3.16. Denetlenen Kurumlara Karşı Sorumluluk ....................................................................... 323.3.17. Denetim Uygulama Şekli ve Süresi ................................................................................ 32

3.4. İNCELEME, SORUŞTURMA VE ÖN İNCELEME STANDARTLARI ............................................ 333.4.1. İnceleme, Soruşturma ve Ön İnceleme Görevlerinin Bildirimi ve GörevMahalline Hareket ...................................................................................................................... 333.4.2. Onayı İnceleme ve Planlama ............................................................................................ 333.4.3. İnceleme, Soruşturma ve Ön İncelemenin Mahallinde Yapılması .................................... 333.4.4. İnceleme, Soruşturma ve Ön İncelemeye Başlama ......................................................... 343.4.5. İnceleme, Soruşturma ve Ön İnceleme Uygulama Süreci ................................................ 343.4.6. İspat Araçlarını (Delil) Toplama .................................................................................... 34-403.4.7. Değerlendirme ve Karar Süreci ........................................................................................ 403.4.8. İnceleme, Soruşturma ve Ön İnceleme Raporunu Hazırlama veMakama Sunma .................................................................................................................... 41-423.4.9. Hakkında İnceleme, Soruşturma ve Ön İnceleme Yapılanın İtibarınınKorunmasına Özen..................................................................................................................... 423.4.10. İnceleme, Soruşturma ve Ön İncelemeden Çekinmenin TalepEdilebileceği Hâller ..................................................................................................................... 433.4.11. Soruşturmacının ve Ön İncelemecinin Reddi ................................................................. 433.4.12. İhbar veya Şikâyet Üzerine Yapılacak İşlemler ............................................................... 443.4.13. e-Soruşturma Modülü .................................................................................................... 44

3.5. ARAŞTIRMA STANDARTLARI .............................................................................................. 45-463.6. İZLEME VE DEĞERLENDİRME STANDARTLARI ................................................................. 46-473.7. DİĞER GÖREV STANDARTLARI ............................................................................................... 473.8. RAPORLAMA STANDARTLARI ................................................................................................. 47

3.8.1. Genel Raporlama Standartları .......................................................................................... 483.8.1.1. Raporların Eksiksiz ve Doğru Olması ............................................................................ 483.8.1.2. Raporların Gerçekçi, Tarafsız ve Çarpıtmalardan Uzak Olması .................................... 483.8.1.3. Raporların Açık ve Anlaşılır Olması ............................................................................... 483.8.1.4. Raporların Yapıcı ve Tutarlı Olması................................................................................ 49

3.8.1.5. Raporların Dil ve Üslubunun Uygun Olması .................................................................. 49

3.8.1.6. Raporların Zamanında Yazılması ve Sunulması ............................................................ 49

3.8.1.7. Denetim Raporları Genel Standartları ...................................................................... 49-50

3.8.2. Raporlamada Şekil ve İçerik Standartları ......................................................................... 50

3.8.2.1. Ortak Şekil Standartları ............................................................................................ 50-52

3.8.2.2. Özet Rapor .................................................................................................................... 52

3.8.2.3. Raporların Nüsha Sayısı ve Sunumu ............................................................................. 52

3.8.3. Raporların Muhafazası ve Takibi ...................................................................................... 52

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ...................................................................................................................... 53

GÖREVLERİN YÖNETİMİ VE KALİTE KONTROL STANDARTLARI ............................................. 53

4.1. KURUMSAL İLKELER VE POLİTİKALAR ................................................................................... 53

4.1.1. Katılımcı Yönetim Anlayışı ................................................................................................ 53

4.1.2. Etkinlik ve Zamanlama ..................................................................................................... 53

4.1.3. Görev Alanındaki Gelişim ve Yaklaşımların İzlenmesi ...................................................... 53

4.1.4. İnsan Kaynakları Yönetimi ve Eğitim Stratejisi ................................................................. 54

4.1.5. Araştırma Geliştirme (Ar-Ge) Stratejisi ............................................................................. 54

4.1.6. Veri Analizi ve Kazanımların Paylaşımı Stratejisi .............................................................. 55

4.2. GÖREVLENDİRME ESASLARI .................................................................................................. 55

4.2.1. Görevlerin Gözetimi ve Takibi........................................................................................... 55

4.2.2. Görevlerin Dengeli ve Adil Dağılımı .................................................................................. 55

4.2.3. Görevlendirme Yöntemi ................................................................................................... 56

4.2.4. Görevin İptali veya Görevlendirmede Değişiklik ............................................................... 56

4.2.5. Görevin Devri ................................................................................................................... 56

4.2.6. Görev Kapsamının Genişletilmesi .................................................................................... 56

4.2.7. Süre Uzatımı ..................................................................................................................... 57

4.2.8. Çalışma Merkezleri ........................................................................................................... 57

4.2.9. Yazışma Yöntemi ve Diğer Birimlerle İlişkilerin Yürütülmesi ............................................ 57

4.3. KALİTE KONTROL ..................................................................................................................... 58

4.3.1. Görevlerin Değerlendirilmesi ............................................................................................ 58

4.3.2. Tevsi-i Tahkikat ............................................................................................................ 58-59

4.3.3. Başkanlık Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi ...................................................................... 59

4.4. STANDARTLARA UYUM ........................................................................................................... 59

KAYNAKLAR ................................................................................................................................... 60

13

Teftiş Kurulu BaşkanlığıKalite Standartları ve Projeler Daire Başkanlığı

Bakanlık Maarif Müfettişleri Görev Standartları

BİRİNCİ BÖLÜM

AMAÇ, KAPSAM VE DAYANAK

1.1. AMAÇ

Bu standartların amacı, görevlerin amacına uygun, verimli ve etkin bir şekil-de yerine getirilmesini, görev sonuçlarının adil, hukuka uygun ve güvenilir olmasını temin etmek üzere Millî Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığın-da görev yapan Bakanlık Maarif Başmüfettişleri, Bakanlık Maarif Müfettiş-leri ve Bakanlık Maarif Müfettiş Yardımcılarının uymaları gereken genel ilke ve kuralları belirlemek, görevlerin yürütülmesinde uygulama birliğini sağla-maktır.

1.2. KAPSAM

Bu standartlar, Bakanlık Maarif Başmüfettişleri, Bakanlık Maarif Müfettişleri ve Bakanlık Maarif Müfettiş Yardımcıları tarafından yerine getirilen denetim, rehberlik, inceleme, soruşturma, ön inceleme, araştırma, izleme-değerlen-dirme ve diğer tüm görevleri kapsar.

1.3. DAYANAK

Bu standartlar, Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Ka-rarnamesi, Millî Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliği ve Denetim Gö-revlilerinin Uyacakları Mesleki Etik Davranış İlkeleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.

14



İKİNCİ BÖLÜM

GÖREVLER VE GÖREV TÜRLERİ

2.1. GÖREVLER

Bakanlık teşkilatı ve personeli ile Bakanlığın denetimi altındaki her türlü ku-ruluşun faaliyet ve işlemlerine ilişkin olarak, usulsüzlükleri önleyici, eğitici ve rehberlik yaklaşımını ön plana çıkaran bir anlayışla, Bakanlığın görev ve yetkileri çerçevesinde denetim, inceleme ve soruşturma iş ve işlemleri Ba-kanlık Maarif Müfettişleri aracılığıyla yürütülmektedir.

Bakanlık Maarif Başmüfettişleri, Bakanlık Maarif Müfettişleri ve Bakanlık Maarif Müfettiş Yardımcılarının görevleri şunlardır:

a. İlgili yasal düzenlemelerle Teftiş Kurulu Başkanlığına verilen görevleri yapmak. Denetim, rehberlik, inceleme, soruşturma çalışmaları netice-sinde düzenleyecekleri raporları en geç yirmi gün, kapsamlı işlerde ise verilen ek süre içinde tamamlamak.

b. Beraber çalıştıkları müfettiş yardımcılarının mesleki gelişimlerine katkı sağlamak.

c. Görevlendirilecekleri birim, kurul ve komisyonlardaki çalışmaları yürüt-mek.

d. Denetimler sırasında öğrenmiş oldukları ve görev emrinin dışında kalan yolsuzluklar için, sorumlular hakkında, tabi oldukları soruşturma usu-lüne uygun olarak, gecikmeden hadiseye el koyabilmek üzere durumu hemen Teftiş Kurulu Başkanına bildirmek, gecikmesinde zarar öngörü-len ve delillerin kaybına meydan verebilecek hâllerde delilleri toplamak.

15



e. Mevzuatın uygulanmasından doğan sonuçlar üzerinde inceleme ya-parak, görülecek yanlışlık ve eksikliklerin giderilmesi ve düzeltilmesi yollarını araştırma ve işlerin istenen seviyede yürümesini sağlamak için alınması gereken tedbirleri ve düşünceleri raporla Başkanlığa bildir-mek.

f. Bakanlık Makamının ilgili emir ve onayları dâhilinde çeşitli konularda yurt içinde ve dışında araştırmalar yapmak; görevlendirildikleri komis-yon, kurs, seminer ve toplantılara katılmak.

g. 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mü-cadele Kanunu kapsamındaki suçların soruşturulmasında bu Kanun hükümleri, 4483 sayılı Kanuna tabi olanlar hakkında yaptıkları ön ince-lemelerde bu Kanunun ve bu Kanunda açıklık olmayan hâllerde 5271 sayılı Kanunun ilgili hükümlerinde yer alan usul ve esaslar uyarınca ha-reket etmek.

h. Verilen diğer görevleri yapmak.

2.2. GÖREV TÜRLERİ

Müfettişler; kendilerine verilen yetki doğrultusunda rehberlik, denetim, in-celeme, soruşturma, ön inceleme, araştırma, izleme-değerlendirme ve di-ğer görevleri yerine getirir.

2.2.1. Rehberlik

Bakanlığın görev alanına giren konularda Bakanlık personeline, Bakanlığa bağlı okul ve kurumlarına, özel öğretim kurumlarına, gerçek ve tüzel kişiler ile gönüllü kuruluşlara faaliyetlerinde yol göstermek, programlar oluştur-mak, eğitim-öğretim ile diğer çalışma ve uygulamalarda, kaynakların etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak, verimliliği artırmak, mevzuata uygun-luğu sağlamak, eğitim-öğretim düzeyini yükseltmek ile denetim ve rehberlik çalışmaları sırasında görevlileri bilgilendirmek, onları hizmet içinde yetiştir-mek için yapılan her türlü meslekî yardım ve önerileri kapsayan hizmetler bütünüdür. Müfettişler, her türlü faaliyette rehberlik yaklaşımını ön planda tutar. Gelişimin sürekliliği ve yaşam boyu öğrenme esasına dayalı, kurumsal ve bireysel potansiyelin en üst düzeye çıkarılması ve hizmetlerde verim ve kalitenin artırılması amacıyla gerekli destek sağlanır.

16



2.2.2. Denetim

Denetim, kamu kurum ve kuruluşlarının her türlü faaliyet, hizmet, iş ve işlem-lerin mevzuata; harcamaların ve malî işlemlere ilişkin karar ve tasarrufların amaç ve politikalara, program ve stratejik planlara uygunluğunu, kaynakların etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığını, personeli eğitici, öğretici, usulsüzlükleri önleyici ve hataları düzeltici bir yöntemle sorunların çözümü ve hizmetlerin başarı ile yürütülmesi konusunda idareye yardımcı olmayı ve rehberliği amaç edinen, insan ve sistem odaklı bir faaliyettir.

Milli Eğitim Bakanlığında denetim, aşağıdaki denetim uygulamalarını kap-sar;

2.2.2.1. Hizmetlerin Süreç ve Sonuçlarının Denetimi

Bakanlık tarafından sunulan hizmetlerin süreç ve sonuçlarının, ilgili birimler-le işbirliği içinde, mevzuata, önceden belirlenmiş amaç ve hedeflere, per-formans kriterlerine ve kalite standartlarına göre analiz edilmesi, karşılaştı-rılması ve kanıtlara dayalı olarak değerlendirilmesidir.

2.2.2.2. Okul/Kurum Denetimi

Okul ve kurumların eğitim-öğretim etkinlikleri ile yönetim çalışmalarının, yürürlükteki yasal metinler çerçevesinde uygunluk ve verimlilik açısından durumunun saptanması, personelin iş başında yetiştirilmesi, eğitim hedef ve amaçlarına ulaşma düzeyinin tespit edilmesi amacıyla yapılan denetim etkinliklerinin bütünüdür.

Kurum denetimi genel denetim şeklinde olabileceği gibi, konu odaklı dene-tim şeklinde de yapılabilir.

17



2.2.2.3. Makam Oluruna Dayalı (Mucipli) Öğretmen Denetimi

Makam oluruna dayalı (mucipli) öğretmen denetimlerinde öğretmenlerin, kendi alanlarındaki yeterlik düzeyleri, göreve bağlılıkları, çalışmaları, plan-lama, ölçme değerlendirme, öğretim yöntem ve metotlarını kullanabilme becerileri, Millî Eğitim Temel Kanununda öngörülen hedeflere ulaşılması yö-nündeki çabaları, iletişim becerileri, eğitsel süreçleri planlayabilme, kaynak-ları ve çevre olanaklarını etkin biçimde kullanabilme ve zamanı yönetebilme becerileri, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini etkin şekilde suna-bilme becerileri, öğrencilerin yetişme düzeylerini izleme ve değerlendirme becerileri gibi yönetsel ve eğitsel becerileri/yetkinlikleri araştırılır.

Mucipli öğretmen denetiminde, öğretmenin ders içi ve ders dışı etkinlik-lerine ilişkin Başkanlıkça oluşturulan “Değerlendirme Kriterleri Formu” ve “Ders Gözlem Formu”nda yer alan hususlar ile ilgili mevzuat göz önünde bulundurularak gerekli tespitler yapılır. Denetimi yapılan öğretmenin dersine 3 (üç) ders saati girilir. Mümkünse, her ders saati farklı sınıf ve şubelerde, denetim süresi iki günü geçmeyecek şekilde planlanır. Öğretmenin alan/branş yeterliğiyle ilgili hususların denetlenmesi/incelenmesi durumunda, Bakanlık Maarif Müfettişinin dersini izleyeceği öğretmen ile aynı alandan/branştan olması esastır.

Mucipli öğretmen denetimine ilişkin süreçler Başkanlık internet sitesinde yayımlanan “Makam Oluruna Dayalı (Mucipli) Öğretmen Denetimi Rehbe-ri”ne göre yürütülür.

2.2.3. İnceleme

İnceleme, yetkili makam veya mercilerin onay ve emirleri üzerine ihbara veya şikâyete konu olan hususlar ile durum tespiti gerektiren diğer hususla-rın, ilgili görevliler tarafından açıklığa kavuşturulması çalışmalarıdır.

Yetkili makamın ihbar, şikâyet veya diğer yollarla disiplin hükümlerine aykırı bir fiil veya hâli öğrenmesi üzerine, “konunun incelenmesi” veya “konunun incelenmesi ve gerektiğinde soruşturulması” şeklinde verdiği olurla gerekli inceleme yapılarak belgeler toplanır. Gerektiğinde varsa şikâyetçi, tanık ve itham edilenin bilgilerine/ifadelerine yazılı olarak başvurulur. Sonuçta, cezaî takibatı gerektirir hâl görülmediği takdirde yapılacak işleme esas görüşlerin bildirilmesi amacıyla inceleme raporu düzenlenir. Durum tespiti gerektiren hususlarda da inceleme raporu düzenlenir.

18



2.2.4. Soruşturma

Kamu görevini yürüten yönetici, öğretmen, memur ve diğer görevlilerden; kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak amacı ile kanunların, tüzüklerin ve yönetmeliklerin devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yurt içinde veya dışında yerine getirmeyenlere, uyulmasını zorunlu kıldığı hu-susları yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara yönelik yürütülen işlemler bütünü disiplin soruşturmasıdır. Soruşturma, yetkili makamın oluruyla gö-revlendirilen müfettiş veya muhakkik/soruşturmacı tarafından gerçekleştiri-lir. Soruşturma raporu, çalışmaların tamamlanmasını müteakip en geç yirmi gün içinde teslim edilir. Kapsamlı işlerde veya olağan dışı durumlarda, bu sürenin yetmemesi hâlinde, Başkanlıkça verilen ek süre içinde tamamlan-ması esastır.

2.2.5. Ön İnceleme

Ön inceleme, 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılan-ması Hakkında Kanun’da belirtilen usul ve esaslar kapsamında, memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında, görevleri sebebiyle Türk Ceza Kanunu ve ceza özlü diğer kanunlarda belirtilen fiilleri/suçları işlediklerinin öğrenil-mesi üzerine yetkili merci tarafından bizzat veya görevlendirdiği ön incele-meci tarafından yapılan inceleme çalışmalarının bütünüdür.

Yetkili merciin, soruşturma izni konusundaki kararını, olayın öğrenilmesin-den itibaren en geç otuz gün içinde vermesi zorunlu olduğundan, ön incele-me bu süre dolmadan tamamlanır ve yetkili merciin karar süresi de dikkate alınarak rapor teslim edilir. Otuz günlük süre, zorunlu hâllerde on beş günü geçmemek üzere ancak bir defa uzatılabilir.

2.2.6. Araştırma

Araştırma, Bakanlığın amaçlarının daha iyi gerçekleştirilmesini, eğitim ve öğretimin niteliğinin yükseltilmesini sağlamak amacıyla yapılan çalışma-lardır. Bu çalışmalarda, bilimsel araştırma yöntem ve teknikleri ile kurum-sal ilkeler esas alınır. Araştırmalar konunun özelliğine göre oluşturulacak komisyonlar tarafından gerçekleştirilir. Müfettişler, gerekli gördükleri veya Başkanlıkça gerekli görülen alanlarda bireysel olarak da araştırma yapabi-lirler. Bu çalışmalar sonucunda ulaşılan sonuçlar “Araştırma Raporu” olarak sunulur. Bu raporlar, ulusal ve/veya uluslararası sempozyum, forum, konfe-rans, vb. etkinliklerde sunulabilir.

19



2.2.7. İzleme ve Değerlendirme

Rehberlik ve denetim raporunun okul/kuruma ulaşmasından itibaren bir ay içerisinde raporda belirtilen tespit ve öneriler doğrultusunda denetlenen ku-rum tarafından “Kurumsal Gelişim Planı” hazırlanarak il/ilçe milli eğitim mü-dürlüğüne gönderilir. Gelişim süreci, her yıl il/ilçe milli eğitim müdürlüğünce izlenir ve raporlanır. Müfettişlerce yapılan denetimlerde gelişim süreci ve izleme faaliyetleri kapsamında yapılan çalışmalar da değerlendirilir.

Rehberlik ve denetimlerde tespit edilen hususlar ve getirilen önerilere bağ-lı izleme ve değerlendirmenin haricinde, il/ilçe milli eğitim müdürlüğünce okulun/kurumun amaç ve hedeflere ulaşma durumu, her yıl belirli göster-gelere göre izlenir ve değerlendirilir. Elde edilen sonuçlar, uygun yöntem ve araçlarla yorumlanarak iyileştirilmesi ve geliştirilmesi gereken alanlar tespit edilerek rapor hâlinde ilgili birimlere/kişilere sunulur.

2.2.8. Diğer Görevler

Müfettişlere, denetim hizmetlerinin etkililiği ve verimliliği, müfettişlerin yeter-liklerinin geliştirilmesi, eğitimin kalitesinin yükseltilmesi ve benzeri konular-da proje, çalıştay, seminer, konferans ve araştırma-geliştirme gibi görevler de verilebilir. Bu tür görevler Bakan veya Başkan tarafından verilir.

20



ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

GÖREV STANDARTLARI

3.1. GENEL STANDARTLAR

Genel standartlar, müfettişlerin davranışları ve mesleki nitelikleri ile ilgili esasları içerir ve etik davranış ilkeleri ile mesleki nitelik standartları olmak üzere iki boyutta değerlendirilir.

Bir kurumun başarısı, sunduğu hizmetin kalitesi ve güvenirliği, kurum personelinin görev anlayışları, mesleki nitelikleri, tutum ve davranışlarıy-la doğrudan ilgilidir. Bu nedenle etik davranış ilkelerini ve mesleki nitelik standartlarını oluşturarak bireylerin bu ilke ve standartları içselleştirmesini sağlamak, hizmetin niteliğini yükselteceği gibi güçlü bir kurumsal kültür de oluşturacaktır.

3.1.1. Etik Davranış İlkeleri ve Mesleki Nitelik Standartları

İnceleme, soruşturma, ön inceleme ve denetim hizmetleri sonunda müfet-tişler tarafından düzenlenen raporların hukuka uygun, objektif, bilimsel ni-telikte, güvenilir olması için müfettişlerin gerekli bilgi, beceri ve donanıma sahip olması önemlidir. Bu nitelikleri haiz bir rapor yazabilmesi ve gerekli mesleki nitelik standartlarına sahip olması için müfettişin belirli bir mesleki eğitim sürecinden geçmesi ve yeterli bilgi ve beceriye sahip olması gerek-mektedir.

Bir kariyer mesleği olan müfettişlik mesleğine özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle müfettiş yardımcısı olarak adım atılır. Bakanlık Maarif Müfettiş Yardımcılarına müfettişlik davranış ilkeleri ve meslek niteliklerinin kazandırılması ve onların hizmet içinde yetişmelerini sağlamak amacıyla 3 yıllık müfettiş yardımcılığı sürecinde;

a. Müfettişliğin gerektirdiği tutum, davranış ve temsil kabiliyeti gibi nitelik-leri geliştirmek, görev ve yetki alanına giren mevzuatı ve uygulamaları öğretmek, denetim, rehberlik, inceleme, soruşturma ve ön inceleme konularında mesleki bilgi ve becerilerini artırmak, bilimsel çalışma ve araştırma alışkanlığı kazandırılır.

21



b. Müfettiş yardımcılarının mevzuat ve uygulamalar ile denetim, rehberlik, araştırma, inceleme, soruşturma ve ön inceleme yöntemlerini öğren-melerini sağlamak amacıyla hizmet içi eğitim programları düzenlenir.

c. Müfettiş yardımcısı, bir müfettişle birlikte en az bir yıl çalışır. İlgili mü-fettiş tarafından müfettiş yardımcılarının yeterliliklerine ilişkin değerlen-dirme raporu düzenlenir ve Başkanlığa sunulur.

Müfettiş yardımcılarının yetiştirme döneminde eğitim amacıyla verilen mev-zuat bilgilerini ve buna ilişkin uygulamalar ile rehberlik, denetim, araştırma, inceleme, soruşturma ve ön inceleme gibi konularda edindikleri kazanımları ölçmek amacıyla, yazılı ve sözlü olmak üzere iki aşamada yapılacak yeterlik sı-navında başarılı olan müfettiş yardımcıları, Bakanlık Maarif Müfettişliğine atanır.Temel görevi kurumsal ve bireysel gelişimi sağlamak, haklıyı haksızdan ve doğruyu yanlıştan ayırmak, usulsüzlükleri önlemek ve Türk eğitim sistemini geliştirmek olan Bakanlık Maarif Başmüfettişleri, Bakanlık Maarif Müfettiş-leri ve Bakanlık Maarif Müfettiş Yardımcıları, Denetim Görevlilerinin Uyacak-ları Mesleki Etik Davranış İlkeleri Hakkında Yönetmelik’te belirtilen aşağıda-ki etik davranış ilkelerine ve mesleki nitelik standartlarına uyar.Tarafsızlık ve nesnellik Müfettişler; a. Görevlerini herhangi bir baskı, etkileme ve yönlendirme olmaksızın yeri-

ne getirir; tarafsızlığına zarar verecek veya çevresinde böyle bir izlenim uyandıracak herhangi bir faaliyet veya ilişkinin içerisinde yer almaz; her türlü baskıya karşı tarafsızlığını muhafaza eder; siyasî, idarî, ekonomik, sosyal ve kültürel etkilerden kaçınır; tarafsızlığının etkilenmesi söz ko-nusu olduğunda durumu yetkili makamlara bildirir.

b. Görevleriyle ilgili bilgi ve belgeleri toplarken, değerlendirirken, aktarır-ken ve sonuçlandırırken, önyargısız ve tarafsız şekilde hareket eder; kariyerinin gerektirdiği nesnellik ilkesine uyar.

c. Denetlenen birim ve taraflarca ileri sürülen bilgi, belge ve görüşleri alır; elde ettiği diğer bilgi ve belgelerle birlikte adil, tarafsız ve nesnel bir şekilde değerlendirir.

d. Raporlarını; denetimin amacına uygun nitelikte, süresi içinde, somut, güvenilir ve geçerli kanıtlara dayalı olarak özlü, açık, tam ve kesin ola-rak düzenler.

22



e. Raporlarında yer verdikleri önlem ve tavsiyeleri gerekçeli olarak belirtir. f. Denetimlerine tâbi kişi, kurum ve kuruluşlar nezdinde aracılıkta bulu-

namaz.

Eşitlik

Müfettişler; a. Denetim faaliyetlerini yerine getirirken, yasa önünde eşitlik ilkesine uy-

gun hareket eder. b. Dil, din, ırk, cinsiyet, tabiiyet, sosyal sınıf, yaş, evlilik, engellilik, sosyal

ve ekonomik durum, siyasi düşünce ve benzeri diğer sebeplere daya-nan farklılıkları gözetmeksizin görevini yerine getirir.

c. Denetim faaliyetini yerine getirirken, herhangi bir kişiye, zümreye ya da kuruma karşı önyargılı hareket etmez. Bunları kayırıcı veya dışlayıcı faaliyetlerde bulunamaz.

Dürüstlük

Müfettişler; a. Çalışmalarını dürüstlük, doğruluk, dikkat ve sorumluluk duygusu için-

de yürütür. b. Yapılan denetim, inceleme ve soruşturmalar konusunda başkalarına

herhangi bir vaat veya taahhütte bulunamaz. c. Görevinin saygınlığını ve güvenilirliğini zedeleyen görüntü, tavır ve dav-

ranışlardan kaçınır. d. Kendisine verilen görevi, kapsamı ve süresi içinde yerine getirir. Suç

teşkil eden diğer eylem ve işlemlere vâkıf olduğunda konuyu yetkili makamlara bildirir.

Gizlilik

Müfettişler;

a. Denetim faaliyetlerinin yürütülmesi ve raporlanması aşamalarında, de-netledikleri konu ve kurumla ilgili gizliliğe uygun hareket eder; kanaat-lerini yetkili makamlar dışında kimseye açıklayamaz.

b. Görevleri dolayısıyla öğrendikleri devlet sırrı, ticari sır ve özel hayatın gizliliği ile ilgili bilgileri, kanunların öngördüğü durumlar dışında hiçbir kurum, kuruluş veya kişiye veremez ve açıklayamaz.

23



c. Denetim faaliyetleri sırasında edindiği herkese açık olmayan bilgileri kendi yararına veya başkalarının yarar ve zararına kullanamaz.

Çıkar çatışmasından kaçınma

Müfettişler; a. Görevleri sırasında ve görevleri ile ilişkili olarak kendi ve yakınlarının

çıkarlarının söz konusu olabileceği her türlü durumdan kaçınır; bun-larla ilgili olarak denetim faaliyetlerine ve alınacak kararlara katılamaz, görüş bildiremez.

b. Son iki yıl içinde görev yaptıkları kurum, kuruluş ve bunların iştirakleri-ne yönelik denetim faaliyetlerine katılamaz.

c. Denetim faaliyetini yürütürken, yetki ve nüfuzunu kullanarak hizmetin gerekli kıldığı koşullar dışında, kurumlardan kişisel hizmet veya imkân talep etmez; kamu mal ve hizmetleri ile insan kaynaklarını hizmet ge-rekleri dışında kullanamaz ve kullandıramaz.

d. Denetim faaliyetleri ile ilgili olarak görevini tarafsız ve nesnel bir şekilde yürütmesini engelleyecek potansiyel veya gerçek çıkar çatışması duru-munu derhâl kurum veya kuruluşuna bildirir ve konu ile ilgili görevden çekinme talebinde bulunur.

e. Görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendilerinin veya başkalarının kitap, dergi, kaset ve benzeri ürünlerinin satışını ve dağıtımını yaptı-ramaz; herhangi bir kurum, vakıf, dernek veya spor kulübüne yardım, bağış ve benzeri nitelikte menfaat sağlayamaz.

Nezaket ve saygı Müfettişler; onur kırıcı, küçük düşürücü ve keyfi davranışlar sergilemez; baskıcı, hakaret ve tehdit edici uygulamalarda bulunmaz; birlikte görev yap-tıkları ve denetledikleri kişilere karşı nazik ve saygılı davranır.

Yetkinlik ve meslekî özen

Müfettişler; a. Görevin gerektirdiği bilgi, beceri ve deneyime sahip olur ve görevlerine

azami özen ve dikkat gösterir. b. Denetim faaliyetinin amacına uygun bir şekilde yerine getirilebilmesi

için meslekî bilgi, beceri ve bireysel yeteneklerini sürekli geliştirmeye gayret eder.

24



c. Denetim hizmetlerini yürütürken meslektaşları arasında ekip çalışmasına ve işbirliğine önem verir ve kendisinden beklenen gerekli desteği sağlar.

d. Denetledikleri kurum ve kuruluşların çalışma şartlarını, yerleşik mesai düzenini ve hizmet gereklerini olumsuz yönde etkileyen tutum ve dav-ranışlardan kaçınır; kurum ve kuruluşların işleyiş düzenine, yönetim ve karar alma süreçlerine müdahale etmez.

e. Kurum ve kuruluşların yürüttüğü hizmetlerin hukuka ve etik ilkelere uy-gun olarak yerine getirilmesi, faaliyet ve işlemlerde hataların önlenme-si, kaynakların etkili, tutumlu ve verimli bir şekilde kullanılması amacına yönelik olarak rehberlik ve eğiticilik hizmetlerini de, görevinin bir par-çası olarak görür.

3.2. ÇALIŞMA ALANI ORTAK STANDARTLARIMüfettişler; rehberlik, denetim, inceleme, soruşturma, ön inceleme, araş-tırma, izleme ve değerlendirme ile diğer görevleri yerine getirirken aşağıda belirtilen ortak standartlara uyarlar.

3.2.1. Planlama ve Hazırlık YapmaMüfettişler, her türlü çalışmasını plan dâhilinde yürütür. Planlama; denetim, soruşturma, araştırma ve benzeri etkinliklerin amaçlarına ve hedeflerine ulaşması için faaliyet şekillerini önceden tespit etme sürecidir. Her türlü gö-revin etkin bir biçimde yerine getirilerek verim ve kalitenin artırılabilmesi, yapılacak doğru bir planlama ile sağlanabilir. Müfettiş; izleyeceği çalışma-nın yöntem ve sürecini, ilgili mevzuatı, neleri ne zaman ve nasıl yapacağını, hangi ihtimallerin söz konusu olabileceğini belirler ve öngörülen bu plan çerçevesinde çalışmasını sürdürür. Göreve ilişkin yapılan planlama doğrul-tusunda belgelerin incelenmesi, verilerin toplanması, konuya ilişkin önce-den yapılan çalışmaların ortaya çıkarılması, inceleme veya soruşturmaya konu kişilerle ilgili gerekli bilgilerin tespiti gibi işin yürütülmesi ile ilgili tüm tespit ve hazırlıklarını yerine getirir.3.2.2. Araştırmacı Olma ve Delil Toplama

Eğitim sistemindeki aksamaların, sorunların ve eksikliklerin giderilebilmesi için alınacak önlemlerin tespit edilebilmesi müfettişlerin bilimsel inceleme ve araştırma yaklaşımını kazanmış olmalarını gerektirmektedir.Müfettişler, görev alanına giren konuları etki ve baskılardan arınarak özgün bir şekilde tüm yönleriyle araştırır, topladığı delil ve verileri değerlendirmeye

25



tabi tutar, hatasız tespit ve sonuçlara ulaşmaya özen gösterir. Görev konu-suna ilişkin önceki dönemlerde yapılmış benzer çalışmalar varsa, bunları da dikkate alır.

3.2.3. Hukukun Üstünlüğüne Bağlılık ve Yasaya Uygunluk Müfettişler, her zaman hakkaniyet ve adaleti esas alır, görevlerini ifa eder-ken, “hukukun üstünlüğü” ilkesine bağlı kalarak çalışmalarını yasa ve hu-kuksal düzenlemelere uygun şekilde yürütür. Hazırlayacağı raporlarda orta-ya çıkan sonucu yasal dayanakları ve gerekçeleri ile birlikte açıkça belirtir.

3.2.4. Temkinli ve İhtiyatlı Tavır SergilemeMüfettişler, görev konusuyla ilgili bilgi, belge, ifade ve kayıtlara temkinle yaklaşır, görevin konusunu tüm unsurları itibariyle gerçek ve doğru olarak tespit etmeye çalışır, emin olamadığı hususlara şüpheyle yaklaşıp irdeler ve araştırır. Elde ettiği verileri muhakeme eder ve peşin sonuçlar çıkarmaz. Karşılaşabileceği muhtemel durumlara her zaman ve her durumda hazırlık-lıdır ve basiretli davranır.

3.2.5. Gizliliğe ÖzenMüfettişler, görevi nedeniyle vâkıf olduğu meslek sırlarının dışarıya sızma-ması hususunda büyük titizlik gösterir. Görevin konusu ve kapsadığı kim-seler hakkındaki bilgileri üçüncü kişilere karşı gizli tutar. İhbar ve şikâyetlerin değerlendirilmesinde ve paylaşımında, ihbarcı ve şikâyetçinin güvenliğini tehlikeye atmayacak ve eğitim öğretimi olumsuz etkilemeyecek şekilde ha-reket eder. 3.2.6. Rehberlik YaklaşımıMüfettişler, Bakanlık bünyesindeki faaliyet ve çalışmaların verimli ve hizmet odaklı olarak yürütülmesi, etkinlik ve verimliliğinin artırılması, teftiş, inceleme ve soruşturma işlemlerine ilişkin yöntem ve teknikler geliştirilmesi ile stan-dart ve ilkelerin oluşturulması, idarî kapasitenin artırılması yönünde rehberlik yaklaşımıyla hareket eder. Hatalı/eksik durumların tespiti ve düzeltilmesinin sağlanmasının yanında, önleyici ve yol göstericidir.

3.2.7. İyi Niyet ve Masumiyet KarinesiMüfettişler, haklarında şikâyet ve iddia bulunan, soruşturmaya tabi tutulan kişiler ile ilgili olarak temel hukuk kuralı olan masumiyet karinesine riayet eder. Kişilere veya kurumlara haklarında isnat edilen iddialardan ötürü ön-yargılı davranmaz.

26



3.2.8. Gayret, Samimiyet ve Üretkenlik Müfettişler, çalışmalarının niteliğini sürekli geliştirme gayreti içinde olur. Mesleğinin önemine kalben inanır, sever ve yaptığı işten heyecan duyar. Mesleğiyle ilgili güncel gelişmeleri ve akademik çalışmaları takip eder. Gö-rev alanlarındaki iyileşme ve gelişmeler ile hizmetlerin kalite ve etkinliğini artırmak için sürekli olarak gayret gösterir. 3.2.9. Kendisiyle ve Çevresiyle Barışık Olma Müfettişler, kendisiyle ve çevresiyle barışıktır; muhataplarının önerilerini din-ler ve onlara değer verir. Yeni fikir ve düşüncelere açıktır. Karar vermeden önce gereken durumlarda başkalarına danışır. İyi yapılan işi takdir eder. Ge-rek gördüğü hallerde meslektaşlarından yardım alır. Bu, onların hem kar-şılıklı dayanışmalarını hem de kamu yönetiminde etkin çözümlere ulaşma ihtimalini artırır.3.2.10. Müfettiş Yardımcılarının Gözetimi ve YetiştirilmesiMüfettişler, refakatine verilen müfettiş yardımcılarının gerek davranış gerek-se mesleki yönden yetiştirilmeleri için azami gayret gösterir. Pratik bilgi ve becerilerinin artırılması yönünde gerekli çalışmalar yaptırır. 3.2.11. Müşterek ÇalışmaMüfettişler, sorunları çözmek, yeni fikir ve programlar üretmek için ilgililerle çalışmaya isteklidir, değişikliklere ve takım çalışmasına açıktır. İyi bir çalış-ma atmosferi ve havası temin eder. Grup içinde fikir birliği temin etmeye çalışır, grup kararlarında sorumluluk alır, iş birliği ve koordinasyon içerisinde çalışır.3.2.12. e-Soruşturma ve e-Denetim Modülünü Kullanma Müfettişler, soruşturma ve denetim hizmetlerinin süreç ve sonuçlarının di-namik olarak izlenmesi, bu görevlerin objektif ve sistematik olarak yöne-tilmesi amacıyla geliştirilen modülleri kullanır ve modüllerdeki ilgili bilgileri zamanında işler. 3.2.13. Görevin Yürütülmesi Müfettişler, Bakanın emri veya onayı üzerine Başkandan aldıkları emirle gö-rev yapar. Görevlendirildiği konuda Bakanlığın merkez veya taşra teşkilatıy-la, bağlı ve ilgili kurum ve kuruluşlarınca veya valilik ve kaymakamlıklarca başlatılmış olan teftiş, inceleme ve soruşturmaların koordinasyon görevini de yerine getirir.

27



3.2.14. Yasaklar Müfettişler, görevlerini yerine getirirken gidecekleri yer ve yapacakları işle-ri açıklayamaz. Görevli bulunduğu sırada, bu işlerle ilgili kimselere konuk olamaz, doğrudan ve dolaylı olarak göreviyle ilgili olanların hizmet ve ik-ramlarını ve hediyelerini kabul edemez, bunlarla alışveriş yapamaz, borç alıp veremez. Mesleğin ve sıfatın gerektirdiği saygınlık ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunamaz. İşlemlerin denetlendiğini gös-teren, tarih ve imza koymak suretiyle yaptıkları açıklamalar dışında evrak, defter ve kayıtlar üzerine şerh düşemezler, ilave ve düzeltme yapamazlar, elektronik, manyetik ve benzeri bilgi işlem ortamlarındaki bilgi ve kayıtları değiştiremezler. Görevi gereği edindiği devlet sırrı, özel hayatın gizliliği ile ilgili bilgiler ve kişisel verileri, kanunların öngördüğü durumlar dışında hiçbir kurum, kuruluş veya kişiye veremez ve açıklayamazlar.

3.3. DENETİM STANDARTLARIMüfettişler, denetim görevini yerine getirirken aşağıda belirtilen standartlara uyarlar.3.3.1. PlanlılıkMüfettişler, denetim hizmetlerini Başkanlıkça hazırlanan yıllık çalışma prog-ramına uygun olarak yürütürler. Başkanlıkça hazırlanan denetim planı Ba-kan onayının ardından uygulamaya konur. Teftiş süreci, yıllık plan doğrul-tusunda aylık olarak belirlenen planlama ile başlar. Denetim sürecinde de grup sorumlusu tarafından yapılan planlamaya göre hareket edilir. 3.3.2. Eşgüdümleme (Koordinasyon) Denetim çalışmalarının gruplar hâlinde yürütülmesi durumunda, o grupta-ki müfettişlerden Başkanlıkça görevlendirilen kişi çalışma grubu sorumlusu olur. Çalışma grubu sorumlusunun, denetim sürecinde herhangi bir nedenle ayrılması durumunda, Başkanlıkça belirlenen müfettiş, grup sorumlusu gö-revini yürütür. Çalışma grup sorumlusu denetimin planlandığı şekilde yürü-tülmesi ve amacına ulaşması için gerekli koordinasyonu sağlar. Çalışma grup sorumlusu, denetim çalışmalarında, aşağıdaki görevleri yerine getirir: a. Grubu temsil eder, grupça yapılacak inceleme ve denetim çalışmaları-

nın zamanında ve düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlar.

28



b. Grubun çalışma planını gruptaki müfettişlerle birlikte hazırlayarak Baş-kanlığa sunar. Planlamaya göre denetim kapsamına alınan okul/kurum-ların güncel durumunu izler. Gerektiğinde, Başkanlığın bilgisi dâhilinde, denetim planında değişiklik yaparak grup üyelerine bildirir.

c. Denetim çalışma/alt grup sorumlularını belirler. Dengeli bir görev dağı-lımı yaparak gruptaki müfettişlere bildirir.

d. Denetim başı ve denetim sonu toplantılarına katılarak grup adına top-lantıyı yönetir. Grup sorumlusu, gerekli gördüğü durumlarda planlama dışı toplantı da yapabilir.

e. Denetim alanındaki/bölgesindeki okul ve kurumların eğitim, öğretim ve yönetim faaliyetlerinin niteliğinin geliştirilmesi için işbirliği içerisinde gerekli rehberlik ve yönlendirmeyi yapar.

f. Rehberlik ve denetimi yapılan okul/kurumun veya personelin rehberlik ve denetim raporlarını ve tebliğleri (özet raporları) grubuyla birlikte ha-zırlayarak Başkanlığa sunar.

g. Müfettiş yardımcılarına rehberlik ederek yetişmelerine yardımcı olur. h. Grubun çalışmalarına ilişkin, gerektiğinde Başkanlığa yazılı rapor verir.

3.3.3. Denetime Hazırlık, Bilgi Toplama/Ön AraştırmaDenetimler okul veya kurumların eğitim-öğretim, yönetim ve mali iş ve iş-lemlerini tümünü kapsayacağından müfettişler, gerçekleştireceği rehberlik ve denetim öncesinde ihtiyaç duyabileceği bilgileri toplayarak bir ön araş-tırma yapar. Bu kapsamda;a. Okul/kuruma ilişkin mevzuat, stratejik plan, kalite standartları ve üst

politika belgeleri,b. Önceki denetimlere ilişkin raporlar,c. Görev/iş dağılımı ve görev tanımları,d. Yönetici, öğretmen ve diğer personelin görevine ilişkin yaptığı çalışmaları,e. Yönetici, öğretmen ve diğer personelin disiplin işlemleri,f. Yönetici, öğretmen ve diğer personelin ödül ve başarı belgeleri,g. Paydaş ve çeşitli kaynaklardan elde edilen veriler,h. Bakanlık veri tabanlarıyla (MEBBİS, e-Okul vb.) elde edilen bilgilerden

yararlanılır.

29



3.3.4. Denetim Başı Toplantıları

Denetim sürecinin başında çalışma grup sorumlusu, denetim grubunda yer alan müfettişlerle görev mahallinde bir toplantı yapar. Toplantıda denetim emri okunur; yapılacak teftiş ve rehberlik çalışmaları ile ilgili olarak karşılıklı fikir alışverişinde bulunulur. Böylece teftiş sırasında tutum, davranış, değer-lendirme ve muhtemel olaylar karşısında hareket tarzı gibi konularda birlik ve beraberlik sağlanmaya çalışılır.

Ayrıca her bir denetim grubu, denetlenecek okul/kurum yöneticisi ve per-soneli ile denetime başlamadan önce bir toplantı yapar. Denetleyen ile de-netlenen arasında eğitim ve öğretimi geliştirme konusunda açık, yapıcı bir iletişim ve işbirliği sağlanması önemlidir. Bu toplantıda denetimin amacı, kapsamı, denetimden hedeflenenler, denetimin nasıl yapılacağı, nelere dik-kat edileceği, denetimin yaklaşık süresi, denetim sonuçlarının ne şekilde paylaşılacağı, iletişimin nasıl sağlanacağı gibi hususlar paylaşılır.

3.3.5. Denetim Rehberlerinden Faydalanma

Denetim sürecinde, Başkanlıkça her türden kurum/okul için ayrı ayrı hazır-lanan denetim rehberleri kullanılır. Rehber, kurumların işleyişi ile ilgili yasal düzenlemeleri ortadan kaldırmaz, kısıtlamaz ve sınırlandırmaz. Denetim sı-rasında kurumların özelliğine göre ortaya çıkabilecek özel durumlar, kurum/okulun şartlarından kaynaklanabilecek ve rehberde öngörülemeyen istisnai hususların ortaya çıkması halleri denetimin dışında bırakılamaz. Denetim-lerde yürürlükteki hukuki düzenlemeler dikkate alınır. Ayrıca denetim rehbe-rinde yer almayan hususlar için ilgili mevzuat hükümlerine göre rehberlik ve denetim yapılır. Rehberde yer alan mevzuat atıfları bilgi amaçlıdır.

3.3.6. İnsan Odaklı ve Çağdaş Denetim Anlayışı

Rehberlik ve denetimlerde insan odaklı bir anlayış benimsenir. İdarelerin en önemli unsuru zihinsel ve fiziksel emek ve yeteneklerinden yararlanılan insandır. Özellikle eğitim alanında insan unsuru çok daha etkili ve önemlidir.

Denetimlerde, çağdaş denetimin işlevi olan eğitime önem verilmesi, yetişti-rici, yardım edici, yapıcı ve caydırıcı işlevler temel alınır.

30



3.3.7. Denetimin Yol Gösterici ve Rehberlik Edici Olması

Kusurlu veya sakat bir işlem ve eylem hemen yanlış kabul edilmek yerine, kusurun veya sakatlığın içeriği, kaynağı, nedeni ve etkisi tam olarak ortaya çıkarılır. İlgililerin bilgisi alınmadan eleştiri ve yorum yapılmaz. Sorunların çö-zümüne ve hizmetlerin kalitesinin artırılmasına yönelik ilgilere rehberlik edilir.

Ayrıca denetimlerde kurum kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli ve huku-ka uygun şekilde elde edilmesini ve kullanılmasını sağlamak ve israfı önle-mek üzere rehberlik yapılır.

3.3.8. Denetimde Farklı Yöntemler Kullanılması

Müfettiş denetimin özü ve doğası gereği, sadece evrak üzerinde inceleme yapmakla yetinmez, çevre ve paydaşlar ile iletişim kurarak, denetlenen bi-rim veya kişiler hakkında bilgi edinir, hizmet alanlarla görüşmeler yapar ve kanaat sahibi olur. Bu amaçla bilgi toplama, görüşme yapma, anket uygu-lama ve benzeri tekniklere başvurulabilir.

3.3.9. Önceki Raporların Değerlendirilmesi

Daha önce yapılan denetimlerde düzenlenen denetim raporlarında ve teb-liğlerde tespit ve tenkit edilen hususların düzeltilip düzeltilmediği ve önerile-rin yerine getirilip getirilmediği incelenir. Hazırlanan gelişim planlarında yer alan faaliyetlerin uygulanma durumu ile hedeflere ulaşma durumu verilere dayalı olarak incelenir ve uygulanmayan faaliyetlerin nedenleri sorgulanır. Gerektiğinde gelişim planlarının güncellenmesi sağlanır.

3.3.10. Bulguların Elde Edilmesi ve Önerilerin Geliştirilmesi

Denetlenen okul/kurumun denetim rehberlerinde belirlenen temel denetim alanlarındaki mevcut durumu, iş, işlem ve uygulamalarına yönelik incele-meler yapılır, gerekli bilgiler ilgili kişilerden alınır ve evraklar kontrol edilir. Yapılan denetim ve kontrollerde eksik/hatalı görülen iş ve işlemler ile geliş-tirilmesi gereken hususlar tespit edilerek bunlara yönelik bulgu ve öneriler rapora yansıtılır.

31



3.3.11. Denetim Sonu Değerlendirme Toplantısı

Denetimlerin tamamlanmasının ardından çalışma grup sorumlusu tarafın-dan denetim sonu değerlendirme toplantısı yapılır. Bu toplantıda yürütülen denetim ve rehberlik çalışmaları süreciyle ilgili karşılıklı bilgi alışverişinde bulunulur ve değerlendirmeler yapılır.

Ayrıca her denetim grubu, denetlenen okul/kurum yöneticisi ve persone-li ile denetim sonu toplantısı yapar. Bu toplantıda okul/kurum hakkındaki tespitler, tespit edilen bu hususların önem ve düzeyi, güçlü ve zayıf yönler, gelişim planının ne şekilde hazırlanacağı paylaşılır; yönetici, öğretmen ve diğer personelin görüş ve önerileri alınır.

3.3.12. Rehberlik ve Denetim Raporunun Hazırlanması ve Sunulması

Rehberlik ve denetim raporu, yeterli sayıda (il, ilçe ve okul/kurum) hazır-lanarak ve varsa ekleriyle birlikte denetim tamamlandıktan sonraki hafta içerisinde Teftiş Kurulu Başkanlığına sunulur.

Denetim sürecinde ivedi olarak işlem yapılması gereken hususların iletil-mesi, denetim faaliyetiyle ilgili ortaya çıkan bir değişikliğin bildirilmesi, acil olarak önlem alınmasının gerektiği durumda Teftiş Kurulu Başkanlığına ara rapor verilebilir. Başkanlığın isteği üzerine de denetim grubunca ara rapor düzenlenir. Ara rapor, belli bir şekil şartına tabi değildir. Ancak ara rapor yazılması rehberlik ve denetim sonunda denetim raporu yazılması şartını ortadan kaldırmaz.

3.3.13. Bulguların Denetlenen Kurumla Paylaşılması

Müfettişler tarafından yapılan denetimler sonucunda yazılan rehberlik ve denetim raporları, Başkanlık tarafından yapılan incelemenin ardından ilgi-li okul/kuruma gönderilir. Raporda yer verilen sorunlar ve çözüm önerileri doğrultusunda ilgili okul/kurum tarafından gelişim raporu hazırlanır.

32



3.3.14. Denetimlerde İcrai Faaliyetlere Müdahale Edilmemesi

Denetim sürecinde, görevin niteliğinin gerektirdiği bazı durumlar hariç, de-netlenen birimin icrai faaliyetlerine müdahale edilmez ve icrai konularla ilgili sözlü talimat verilmez. Çalışma yeri ve diğer ihtiyaçların temininde idarenin iş ve işlem akışı ile yerleşim düzeninin bozulmamasına azami özen gösterilir.

3.3.15.Denetimde Ayrı Bir Görevin Ortaya Çıkması veya Suç UnsurunaRastlanması

Denetim esnasında yeni görevlendirme konusu olabilecek tespitlere (de-netim alanı ve kapsamının genişlemesi/değişmesi gibi) rastlanırsa durum, grup sorumlusu aracılığıyla Başkanlığa bildirilir, Başkanlık talimatına göre hareket edilir. Suç unsuruna rastlanması hâlinde ise, Başkanlık ile irtibata geçilir ve ilgili mevzuat uyarınca işlem yapılır. Yasal düzenlemelerin doğru-dan suç duyurusunda bulunulmasını öngördüğü hâllerde, doğrudan Savcı-lığa bildirimde bulunulur. Durum aynı zamanda Başkanlığa bildirilir.

3.3.16. Denetlenen Kurumlara Karşı Sorumluluk

Denetimin esas amacı idarenin işlem ve eylemlerinin hukuka uygun olarak yerine getirilmesine yardımcı olmak ve idareye yol gösterici olmaktır. Mü-fettişler, denetlenen kurum ve kişilere karşı tam bir tarafsızlık ve objektiflik içinde olur. Denetlenen birim hakkında görüş oluşturulurken, denetlenen bi-rimlerin sunduğu her türlü bilgi ve belge değerlendirmeye esas alınır.

3.3.17. Denetim Uygulama Şekli ve Süresi

Denetim gruplarının il ve ilçe milli eğitim müdürlükleri ile okullar için en az üç; diğer kurumlar içinse en az iki müfettişten oluşması esastır. Bir denetim turnesinin en az iki hafta en çok üç hafta süreyle gerçekleştirilmesi esastır. İl milli eğitim müdürlüklerinin birimleri ile ilçe milli eğitim müdürlüklerinin denetimleri ortalama üç iş gününde, okulların denetimi ortalama 1-2 iş gü-nünde, okullar dışındaki diğer kurumların denetimleri ise kurumların özellik-lerine göre ortalama 1-2 iş gününde tamamlanır.

Başkanlık, denetim hizmetlerinin gerekleri doğrultusunda turne sürelerini artırabilir veya azaltabilir. Turne çalışmaları esnasında çalışma düzenini ve birliğini sağlamak için yıllık izin kullanılmaması esastır.

33



3.4. İNCELEME, SORUŞTURMA VE ÖN İNCELEME STANDARTLARIMüfettişler inceleme, soruşturma ve ön inceleme görevlerini yerine getirir-ken aşağıda belirtilen standartlara uyarlar.3.4.1. İnceleme, Soruşturma ve Ön İnceleme Görevlerinin Bildirimi ve Görev Mahalline Hareketİnceleme, soruşturma veya ön inceleme ile görevlendirilen müfettişlere, kendilerine verilen görevle ilgili olarak telefon, e-posta ve kısa mesaj yoluy-la bildirim yapılır. Bildirim yapılmasının ardından müfettişler, aynı gün içinde veya ertesi gün Başkanlığa bizzat gelerek görevlendirme emrini ve ilgili ev-rakı alır. Görevin, çalışma merkezinde (Ankara, İstanbul, İzmir) olması du-rumunda ertesi gün çalışmalara başlanır. Görevin çalışma merkezi dışında olması durumunda ise hafta bütünlüğüne göre (pazartesi günü çalışmalara başlayacak şekilde) görev mahalline hareket edilir. İhtiyaç duyulması ha-linde ve acil durumlarda hafta ortasında görev mahalline hareket edilmesi Başkanlıkça talep edilebilir.Grup halinde yürütülen çalışmalarda, sürecin yönetimi ve eşgüdümün sağ-lanmasından görevlendirme emrinde ismi ilk sırada yer alan müfettiş so-rumlu olur. Çalışmanın alt gruplar halinde yürütülmesi durumunda her bir alt grubun görevlendirme emrinde ilk sırada yer alan müfettiş sorumlu olur. İlk sırada yer alan müfettişin herhangi bir nedenle çalışmadan ayrılması duru-munda, sorumluluk belirlemede görevlendirme sırası esas alınır. 3.4.2. Onayı İnceleme ve PlanlamaMüfettişler kendilerine verilen inceleme, soruşturma, ön inceleme onayı ve eklerini detaylı olarak inceler ve bir çalışma planı hazırlar. Çalışma planın-da iddialara yönelik olarak incelenecek evrak, bilgisine başvurulacak kişi-ler, yararlanılacak mevzuat, çalışma takvimi ve benzeri unsurlara yer verilir. Soruşturma planı esnektir, soruşturmanın her aşamasında yeniden gözden geçirilir ve güncellenir. 3.4.3. İnceleme, Soruşturma ve Ön İncelemenin Mahallinde Yapılmasıİnceleme, soruşturma ve ön incelemenin iddia edilen olayın gerçekleşti-ği mahalde yapılması esastır. Soruşturmanın mahallinde yapılmasında bir fayda görülmez veya sakıncalı bulunursa bu durum Başkanlığa bildirilir, alı-nacak talimata göre hareket edilir. Birden fazla mahalli ilgilendiren soruş-turmalarda herhangi bir izin ve talimat alınmadan görevli olunan mahalde soruşturma sonuçlandırılabilir.

34



3.4.4. İnceleme, Soruşturma ve Ön İncelemeye Başlamaİnceleme, soruşturma ve ön incelemeye delil, bilgi ve belgelerin karartılma-ması ve değiştirilmemesi, ayrıca zaman aşımına meydan verilmemesi için bir an önce başlanması esastır. İnceleme, soruşturma ve ön incelemeye gerekli görüldüğünde soruşturma-nın yürütüldüğü mahallin mülki amiri (vali veya kaymakam) ile görüşülerek başlanır. Bu görüşmede, inceleme, soruşturma ve ön inceleme konusu hak-kında bilgilendirme yapılır ve mülki amirin vermek istediği bilgiler yazılı veya sözlü olarak alınır. Bu görüşmede dikkat edilmesi gereken soruşturmacının tarafsızlığı ve görev unvanıdır. Zira Bakanlık Maarif Müfettişlerine Bakan ve Teftiş Kurulu Başkanı dışında hiçbir makam veya merci tarafından görev ve talimat verilemez. 3.4.5. İnceleme, Soruşturma ve Ön İnceleme Uygulama Süreciİnceleme, soruşturma ve ön inceleme süreci, yapılan hazırlık ve planlama doğrultusunda olayın açıklığa kavuşturulduğu süreçtir. Bu süreç soruştur-maya başlama ile evrak incelemesi, ifadelerin alınması, bilirkişi görüşünün alınması, teknik heyet oluşturulması veya keşif yapılması adımlarını kapsa-yan ispat araçlarını (delilleri) toplama aşamasıdır. Makam oluruna konu iddiaların incelenmesi sürecinde, bilgi belge ve diğer kanıtlar doğrultusunda birtakım iddiaların zamanaşımı sınırında olduğu ka-naatine ulaşılması halinde, bu nitelikteki iddialar için gecikmeksizin ayrı bir rapor tanzim edilerek Başkanlığa sunulur. 3.4.6. İspat Araçlarını (Delil) Toplamaİnceleme, soruşturma ve ön inceleme sürecinin en önemli ve en detaylı adımlarından birisi ispat araçlarının yani delillerin toplanmasıdır. Bir olayın aydınlatılması yeterli delil elde edilmesiyle sağlanabilir. Delil toplama evrak incelemesi, ifadelerin alınması, bilirkişi görüşünün alınması, keşif yapılması ve benzeri etkinliklerle gerçekleşir.a. Evrak İncelemesi: “En önemli karine belgedir” ilkesinden hareketle,

iddia konularıyla ilgili evrak titizlikle incelenir ve gerekli görülenlerin bi-rer örneği alınarak inceleme, soruşturma ve ön inceleme raporuna ek-lenir. Ayrıca, şikâyetçi veya itham edilen (hakkında soruşturma yapılan) tarafından iddia konularıyla ilgili incelenmesi istenen evrak da mutlaka incelenir ve değerlendirilir. Birden fazla iddianın soruşturulması duru-munda, evrak iddia konularına göre ayrı ayrı incelenir ve ayrı ayrı dos-yalanır.

35



Ceza hukuku kapsamında bir suçun işlendiğine ilişkin kuvvetli şüphe se-beplerinin varlığı ve başka suretle delil elde edilmesi imkânının bulunmama-sı durumunda, hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cum-huriyet Savcısının kararıyla şüpheli veya sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişimi tespit edilebilir, dinlenebilir, kayda alınabilir ve sinyal bilgileri değer-lendirilebilir. Böyle durumlarda, müfettişler bu tür delillerin elde edilmesini yetkili Cumhuriyet Savcılığından talep edebilir.

b. İfadelerin/Bilgilerin Alınması: İddia konularının açıklığa kavuşturul-ması için şikâyetçi, tanık ve şikâyet edilenler dinlenir ve açıklamaları alınır. İfade alırken aşağıdaki hususlara dikkat edilir:

1. İfade alma işlemine varsa, önce şikâyetçinin veya ihbarcının ifadesi-nin (bilgisinin) alınmasıyla başlanır, dilekçe veya ihbar tutanağı kendisi-ne gösterilerek isim ve imzanın kendisine ait olup olmadığı sorulur ve şikâyet dilekçesinde ileri sürdüğü iddialar açıklığa kavuşturularak so-mut hâle getirilir. Ayrıca, iddia konularına ilişkin belge veya delil sunup sunmayacağı sorulur. Dilekçe veya ihbar tutanağında ismi ve imzası bulunan gerçek kişi, dilekçenin veya tutanağın kendisine ait olmadığını beyan etmesi durumunda, bir değerlendirme yapılarak iddialar kamu yararını ilgilendiren konularsa soruşturmaya devam edilir; soyut ve ge-nel nitelikte ise, durum Başkanlığa bildirilir ve alınacak emre göre ha-reket edilir.

2. Şikâyetçinin gösterdiği tanıklardan başlanarak, olaya bilgisi ve görgü-süyle tanık olduğu tespit edilen veya düşünülen kişilerin ifadesi alınır. Tanık ifadesinin alınmasında en önemli husus olaya bizzat şahit olanla-rın açık ve belirgin karinelerle ortaya konması, birden fazla kişinin tanık olması durumunda ise yeteri kadar tanık dinlenmesidir. Bu durumda, dinlenen tanıkların hangi yöntemle seçildiği raporda belirtilir.

3. Tanığa olay hakkında bildikleri sorulmadan ve yemin ettirilmeden önce kimlik bilgileri, hakkında suç isnadı olan kişiyi ve/veya mağduru tanıyıp tanımadığı sorularak, tanıklıktan çekinme hallerinin mevcut olup olma-dığı belirlenir. Tanıklıktan çekinme halleri nedeni ile tanık tanıklıktan çe-kinir ise sebebini bildirir ve bu husus yemini ile onaylanır.

36



4. Tanıklığa başlamadan önce tanığa “Bildiğimi dosdoğru söyleyeceğime namusum ve vicdanım üzerine yemin ederim” şeklinde yemin verdirilir.

5. İtham edilen ve hakkında bazı konularda iddialar ileri sürülen kişinin ifadesi alınır. İtham edilen kişinin ifadesi alınırken hakkında ileri sürülen iddia/iddialar açık ve net bir şekilde kendisine yöneltilir ve iddialarla ilgili kendisini savunmaya yönelik açıklama yapmasına zaman ve fırsat verilir. İtham edilen kişi açıklamalarını tamamladıktan sonra, açıklanma-yan bir iddia ya da husus kalırsa kendisine hatırlatılır, açıklamaları alınır, şayet açıklama yapmayacaksa bu durum tutanağa yansıtılır. Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılan ön inceleme çalışmalarında, hakkında rapor düzenlenen kişi/kişilerin bilgilerine başvurulmadan ra-por düzenlenemez.

6. İfade alınırken sorulacak sorular iddia kapsamında, açık ve anlaşılır ol-malıdır. Yanlış anlaşılmaya meydan verecek nitelikte tavır ve söylem-lerde bulunulamaz. İfadesi alınanların açıklama yapmasına fırsat verilir ve iddiayla ilgili yazılmasını istediği açıklamalar anlaşılır cümlelerle tu-tanağa yansıtılır.

7. Kişilerin ifadeleri teker teker alınır, verilen randevu saatine uyulur. Kişi-lerin ifadesi alınmaya başlamadan, davet edilme gerekçesi kendisine hatırlatılır, ifade vermeye engel bir hâlinin olup olmadığı açıklığa kavuş-turulur.

8. İfadesi alınacak kişiler genelde sözlü olarak davet edilir. Ancak, ifade-sinin alınmasının zorunlu olduğu kanaatine ulaşılan ve ifade vermekten imtina eden kişiler, “çağrı kağıdı” ile davet edilir. Bu davetiyede çağırıl-ma gerekçesi açıkça belirtilir ve gelmemenin sonuçları çağrı kağıdın-da yazılır. Çağrı kağıdı, görevlendirilen bir memur aracılığı ya da iadeli taahhütlü olmak kaydıyla posta yoluyla da gönderilebileceği gibi çağ-rı; telefon, telgraf, faks, elektronik posta gibi araçlardan yararlanılmak suretiyle de yapılabilir. Buna rağmen ilgilinin ifade vermeye gelmemesi hâlinde, durum mülki amire bildirilerek ilgilinin ifade vermeye getirtil-mesi talep edilir. Yine de gelmediği takdirde durum bir tutanakla tespit edildikten sonra resmi yazı ile gereği için bizzat soruşturmacı tarafın-dan o yerin mülki amirine veya bilgisi dahilinde emniyet müdürlüğüne verilerek tanığın getirilmesi sağlanır.

37



9. İnceleme, soruşturma ve ön incelemenin gidişatına göre, daha önce ifadesi alınanların tekrar ifadesinin alınması zorunluluk arz edebilir. Bu durumda, önceki ifade tutanağı dışında ayrı olarak ek ifade tutanağı düzenlenir.

10. Ön inceleme sürecinde, şikâyetçi ve özellikle şikâyet edilen ifade esna-sında müdafi (avukat) bulundurmak isteyebilir. Bu durumda, avukatıyla birlikte ifade vermeye geleceği tarih ve saat tutanağa yazılır. Vekâlet ib-razı yapıldıktan sonra avukatla birlikte alınan ifadede avukatın da ismi tutanağa yazılır ve birlikte imzalanır. Ancak, vekâleten ifade verilemez.

11. Mülki amirlerin ifadelerine başvurulması gerektiği takdirde, durum ulu-sal protokol kuralları dâhilinde mülki amire bildirilir. Mülki amirlerin ya-zılı bilgi vermek istemediklerini belirtmeleri hâlinde, sözlü olarak alına-cak bilgilerle yetinilir.

12. Asker kişilerin ifadeleri, bağlı bulunduğu komutanın bilgisi ve izni dâ-hilinde alınır.

13. Tutuklu bulunan kişilerin ifadesinin alınması gerektiğinde, durum ilgili Cumhuriyet Savcılığına yazıyla bildirilir ve savcılığın derkenar notu ya da cezaevi müdürlüğüne yazacağı yazının alınmasından sonra cezae-vine gidilir ve ilgilinin ifadesi alınır.

14. Yabancıların, meramını anlatacak derecede Türkçe bilmeyenlerin, en-gelli bireylerin, sağır ve dilsizlerin ifadeleri Ceza Muhakemesi Kanu-nunda yer alan hükümlere göre tercüman aracılığıyla alınır ve ifade tu-tanağı birlikte imzalanır.

15. Hastanede yatan hasta kişilerin ifadeleri, hastane yönetiminin bilgisi dâhilinde ve doktorun yazılı izniyle alınır.

16. Öğrencilerin ifadeleri alınırken, psikolojik açıdan etkilenmemeleri için rehberlik servisi, rehber öğretmen veya psikolog ile işbirliği yapılarak gerekli önlemler alınır.

38



17. Okur-yazar olmayan ve yazılanları bizzat okuyamayanlar ile âmâların ifadesi alınırken, imza aşamasında müşahit olarak bir veya iki kişi davet edilir, ifade soruşturmacı ile davet edilenler tarafından okunur. İfade veren okunanların kendi beyanı olduğunu bildirmesi üzerine ifade tu-tanağı soruşturmacı ve ifade veren tarafından imzalanır veya parmak bastırılır. İmza aşamasında davet edilen kişi/kişiler de, soruşturmacının daveti üzerine geldiklerini, ifadeyi okuduklarını, ifade verenin okudukla-rının kendi açıklaması olduğunu bildirdiğini belirterek ifade tutanağının alt kısmını imzalar.

18. İfadelerin zorunlu hâllerde soruşturmacı tarafından alınamaması duru-munda, düzenlenecek bir talimata göre, ifadesi alınacak kişilerin görev yaptığı yerdeki bir yetkiliye de aldırılması mümkündür. İfade almak için yetkilendirilen kişiye “naip”, ifadesi alınacak kişiden istenecek bilgi ve sorulacak sorulara ilişkin olarak düzenlenen talimata da “istinabe tali-matı” denir.

19. Raporlu ve izinli olanlar ile tatil günlerinde ifadesinin alınmasına ihtiyaç duyulanların ifade tutanaklarında, kendi istekleri ile ifade verdikleri ve ifade vermeye engel hâllerinin bulunmadığı açıkça belirtilir.

20. Ön incelemede tanık olarak ifadesi alınanlara, Ceza Muhakemesi Ka-nununda yer alan hükümlere göre yemin ettirilir. Ancak, dinlenme sıra-sında on beş yaşını doldurmamış olanlara yemin ettirilmez.

c. Bilirkişi Görüşünün Alınması: Çözümü uzmanlık, özel veya teknik bilgi gerektiren hâllerde bilirkişi görüşünün alınmasına karar verilebi-lir. Ancak müfettişlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgi ile çözülmesi olanaklı konularda bilirkişi görevlendirilemez. Bilirkişi ola-rak görevlendirilecek kişinin, konuyla ilgili olarak yeterli teknik bilgi ve tecrübeye sahip, alanının uzmanı olmasına özen gösterilir ve mümkün olduğu ölçüde inceleme, soruşturma ve ön inceleme yapılan kurum dışından görevlendirme yapılır. Bilirkişiler, incelenen konunun özelliğine göre, adalet komisyonunca belirlenenler arasından da görevlendirilebilir.

39



d. Komisyon veya Teknik Heyet Oluşturulması: İnceleme, soruşturma ve ön inceleme sırasında teknik mahiyetteki bazı konuların açıklığa ka-vuşturulması veya bazı malzemelerin muayene, kontrol ve sayımının yapılması gerektiği durumlarda, müfettiş tarafından teknik bir heyet veya komisyon kurulabilir. Bu tür görevlendirmelerde üyelerin görev tanımları, hangi konularda neler yapacakları, görevi ne zaman sonuç-landıracakları ve nasıl bir rapor/tutanak hazırlayacakları net olarak belirtilir.

e. Keşif Yapılması: İnceleme, soruşturma ve ön inceleme sırasında olay yerinde suç delillerinin yok edilmesini, değiştirilmesini engellemek veya fiilin nasıl gerçekleştiğini tespit etmek amacıyla keşif yapılabilir. Özel-likle, arkasında iz bırakan olaylarda olay yerinin incelemesi müfettişin olayı açıklığa kavuşturmasına katkı sağlayabilir. Keşif sırasında tanık dinlenebilir. Keşif sonucunda düzenlenecek tutanakta mevcut olan hal ve durumla olayın özelliğine göre bulunması gerekip de bulunmayan hususlara yer verilir.

f. Arama ve El Koyma: Ön inceleme ve soruşturma sırasında, ön ince-lemeye veya soruşturmaya konu olayda ispat vasıtası olabilecek her türlü resmi belge ve eşya, resmi daire sınırları içerisinde olmak kaydıyla düzenlenecek tutanakla muhafaza altına alınabilir. Evrakın kapsamının açıklanması durumunda kurumsal çıkarların veya konuyla ilgisi olma-yan üçüncü şahısların veya soruşturulanın soruşturmayla ilgisi bulun-mayan konularda özel hayatının gizliliğinin ihlal edilmesi olasılığı söz konusuysa, bilgi ve belgeler usulüne göre ancak hâkim kararıyla alı-nabilecek koruma tedbirleri kapsamındaysa bu hususların resen tes-pit edilmesi veya ilgili dairenin en üst amiri tarafından beyan edilmesi halinde bunların gösterilmesi ve teslim edilmesi istenmez. Devlet sırrı niteliğindeki bilgi ve belgelere hiçbir zaman el konulamaz.

4483 sayılı Kanunda ve 3628 sayılı Kanunun 17. maddesinde yazılı suçlarla ilgili olarak yapılan ön inceleme ve soruşturma dışında kalan soruşturma-larda soruşturmacı tarafından arama ve resmi mahaller dışında el koyma işlemleri yapılamaz. İspat vasıtası olabilecek her türlü belge veya eşyanın, soruşturulanın üstün-de, şahsi çantası veya bilgisayarında, konutunda veya sair mahallerde bu-lunduğuna dair somut delillere dayalı kuvvetli şüphe var ise görevli ve yetkili Cumhuriyet Başsavcılığı kanalıyla yetkili mahkemeden karar almak kaydıyla belirtilen yerlerde arama yapılarak, bunlara da el konulabilir. Kamu kurum ve kuruluşları içerisinde yapılacak aramalarda mahkeme kararı aranmaz. Ancak ilgili birim yetkilisine haber verilmek suretiyle bu işlem gerçekleştirilebilir.

40



g. Yazı ve İmza Karşılaştırması: Ön incelemeye veya soruşturmaya konu bir belgenin doğruluğu veya sahteliğinin ya da düzenleyicisinin kim olduğunun belirlenmesi amacıyla bilirkişiden faydalanılır.

Ön incelemeyi veya soruşturmayı yürüten müfettiş, bu maksatla önce mev-cut dosyalardan aynı türden belge, yazı, mühür ve imzayı içeren evrakın bulunup bulunmadığını tespit eder. Bulunması halinde, araştırmaya konu evrakla birlikte karşılaştırılmanın yapılması maksadıyla bilirkişiye gönderir. Bütün bu belgelerin asılları ile tatbiki yazı ve imza örnekleri, araştırmaya konu evrak asılları ile birlikte karşılaştırmanın yapılması maksadıyla ilgisine göre en yakın Polis Kriminal Laboratuvarına veya Darphane Matbaası Genel Müdürlüğüne gönderilir.

3.4.7. Değerlendirme ve Karar Süreci

Uygulama sürecinde elde edilen veriler, mantıksal bir bütünlük içinde de-ğerlendirilir. İnceleme, soruşturma ve ön incelemenin etkililiği, geçerliliği ve güvenirliliği yapılan değerlendirme ile ölçülür. Değerlendirme ve karar süre-ci; ispat araçlarının irdelenmesi ve olayın açıklığa kavuşturulması, açıklığa kavuşan olayın ilgili mevzuat açısından (ödev, sorumluluk ve yasaklar bakı-mından) değerlendirilmesi, disiplin dışı fiil/hâlin veya suç unsurunun oluştu-ğuna karar verilmesi ve yaptırımın belirlenmesi aşamalarından oluşur.

İspat araçları incelenirken ve değerlendirilirken iddiaları açıklamaya yönelik etkileri (şiddetleri) dikkate alınır. İddianın doğru olduğu sonucuna ulaşılırsa, bu olayın disiplin dışı bir fiil veya hâl olup olmadığı veya suç unsuru içe-rip içermediği açıklanır. Şayet, disiplin dışı bir fiil veya hâlin oluştuğu orta-ya konmuşsa, kanunilik ve ölçülülük ilkelerine uygun olarak disiplin cezası yaptırımı belirlenir. Sübuta eren fiil veya hâl ceza hukukuna göre suç teşkil ediyorsa, bu durum ceza hukuku açısından da değerlendirilir. Fiil veya hâl 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun kapsamına giriyorsa izin vermeye yetkili makama, bu kanun kap-samına girmiyorsa ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bu-lunulur. Sübuta eren fiil veya hâlin aynı zamanda idari ve mali boyutu da değerlendirilir.

41



3.4.8. İnceleme, Soruşturma ve Ön İnceleme Raporunu Hazırlama veMakama Sunma

Her inceleme, soruşturma ve ön incelemenin içeriği özgün olmakla birlikte, amaca uygunluk, anlaşılabilirlik ve etkililik temel hedef olarak gözetilir. Bir iletişim aracı olan rapor, dil ve anlatım yönünden, hitap edeceği makam tarafından kolayca anlaşılır olmalıdır. Karar vericilerin net olarak anlayabile-ceği bir nitelik taşımalıdır. İnceleme, soruşturma ve ön incelemenin rapor-laştırılmasında, kurumsal deneyimler ve genel kabul görmüş kurallar çerçe-vesinde, içerik ve biçim bakımından şu ilkelere dikkat edilir:

a. Öz, fakat yeterince ayrıntıya yer verilir.

b. Soruşturulan iddia konularıyla ilgili ispat araçları açıkça ortaya konulur.

c. Olayın doğruluk kazanması durumunda, ilgili mevzuat hükümlerine göre disiplin kusuru ve/veya suç teşkil edip etmediği net ifadelerle be-lirtilir.

d. Doğruluk kazanan fiil veya hâlin disiplin suçu oluşturması durumunda, yaptırım olarak uygulanacak disiplin cezası ve fiiller hukuki terimlere uygun olarak yazılır.

e. Müfettişin değerlendirme, yargı ve teklifleri açık ve nettir.

f. Raporda kullanılan ispat araçları (ifade, evrak, vb.), değerlendirme sıra-sına göre oluşturulacak bir dizi pusulasına göre rapora eklenir.

g. İnceleme, soruşturma ve ön inceleme raporunun biçimi yalın, gereksiz karmaşıklık ve süslemeden arınmış, konu bütünlüğüne sahip, kolayca anlaşılır nitelikte olur (Yalınlık ilkesi).

h. Raporda uyulan biçim, zihinsel işleyişe ve genel beklentilere uygun olur (Mantığa uygunluk ilkesi).

i. Raporun benzer konularında kullanılan biçim, her yerde aynıdır (Bir ör-neklik ilkesi).

42



j. İnceleme ve soruşturma raporu, onay veren makama (Valilik, Bakanlık) hitaben yazılır ve çalışmaların tamamlanmasını müteakip en geç 20 (yirmi) gün içinde Başkanlığa sunulur (Kapsamlı işlerde veya olağan dışı durumlarda, bu sürenin yetmemesi hâlinde, Başkanlıkça verilen ek süre içerisinde sunulur).

k. Ön inceleme raporu, hitap edilen makam “ÖN İNCELEME RAPORU” şeklinde yazılarak, yetkili merciin karar süresi de dikkate alınarak en geç otuz gün içinde teslim edilir (Otuz günlük süre, zorunlu hâllerde, yetkili makamın onayı ile on beş günü geçmemek üzere ancak bir defa uzatılabilir).

Ön inceleme raporunda “suç yeri”, “suç tarihi” gibi terimler y

T.C....1838 yılında kurulan ve geçmişten günümüze eğitim hizmetlerinin kalitesinin...

Documents

Transcript of T.C....1838 yılında kurulan ve geçmişten günümüze eğitim hizmetlerinin kalitesinin...