Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

386

Click here to load reader

Transcript of Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Page 1: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi

rkinigzis proeqtis bunebriv

da socialur garemoze

zemoqmedebis Sefaseba

damkveTi:

Semsrulebeli:

ianvari, 2010

Page 2: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

i

Tbilisis SemovliTi

rkinigzis proeqtis

bunebriv da socialur

garemoze zemoqmedebis

Sefaseba ianvari, 2010

GDC Solutions, CENN da APLR-is konsorciumis saxeliT:

damtkicebulia: GDC Solutions, CENN, APLR

xelmowera: daviT CantlaZe

Tanamdeboba: partniori

TariRi: ianvari, 2010

gutiZe dameinia CantlaZe soluSens

(GDC Solutions)

kostavas II Sesaxvevi, korp. 3, bina 52

0179, Tbilisi,

saqarTvelo

t +995 32 477 222; 477 333 f+995 32 92 00 60 [email protected] www.solutions.ge

kavkasiis garemosdacviTi

arasamTavrobo organizaciebis qseli (CENN)

beTlemis q. #27,

0105, Tbilisi,

saqarTvelo

t +995 32 75 19 03 / 04

f +995 32 75 19 05 [email protected] www.cenn.org

miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis

asociacia (APLR)

pekinis gamz. #27, V sarTuli

0160, Tbilisi,

saqarTvelo

t +995 32 206 207 f +995 32 376 088 Hotline: 206 205 [email protected] www.aplr.org

Page 3: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

ii

satitulo gverdi

proeqtis dasaxeleba: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis

garemosdacviTi da socialuri sakiTxebis kvleva

xelSekruleba: No: 24./09

dokumentis dasaxeleba:

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv

da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis

(ESIA) winaswari varianti

momzadebulia:

gutiZe damenia CantlaZe soluSens (GDC Solutions), kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo

organizaciebis qselis (CENN), miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociacia (APLR)-isgan Semdgari konsorciumis mier

momzadebis TariRi: ianvari, 2010

mTavari avtorebi: irakli qobulia, Tamar mTvareliZe, nino TevzaZe,

nana janaSia, WiWiko janeliZe

GDC Solutions-is mxridan proeqtis menejeri:

daviT CantlaZe

saqarTvelos rkinigzis

mxridan proeqtis menejeri: dimitri qemokliZe

Page 4: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

iii

Sinaarsi

satitulo gverdi ............................................................................................................... ii

Sinaarsi ............................................................................................................................... iii

cxrilebi ............................................................................................................................. ix

ilustraciebi................................................................................................................. xiv

rukebi ................................................................................................................................ xvii

abreviaturebi .............................................................................................................. xviii

1.0 Sesavali da wina piroba................................................................................................ 1

1.1 Sesavali ....................................................................................................................................1

1.2 proeqtis mizani da saWiroeba ..............................................................................................1 1.2.1 kavSiri Tbilisis perspeqtiuli ganviTarebis axal generalur gegmasTan ............2

1.3 proeqtis iniciatori .............................................................................................................3

1.4 bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis sfero ..................................3 1.4.1 proeqtis Semadgeneli nawilebi ......................................................................................3 1.4.2 proeqtis zegavlenis areali...........................................................................................5

1.5 bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis meTodologia .....................8

1.6 winamdebare angariSis struqtura .....................................................................................13

2.0 proeqtis aRwera .......................................................................................................... 14

2.1 dagegmvis procesi da mimdinare statusi ........................................................................14

2.2 Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti da ZiriTadi sainJinro elementebi ..........15

2.3 arsebuli situaciis aRwera – Tbilisis sarkinigzo kvanZi ........................................38

2.4 proeqtis alternativebi da alternativebis Sedarebebi..............................................39 2.4.1 teqnologiuri alternativebi ......................................................................................40 2.4.2 SemovliTi rkinigzis mdebareobis alternativebi ....................................................41 2.4.3 Tbilisis SemovliTi rkinigzis ganlagebis alternatiuli variantebis

SedarebiTi daxasiaTeba ..................................................................................................43

2.5 momavali gadazidvebis sqema................................................................................................64

2.6 proeqtis mSenebloba: vadebi da Rirebuleba...................................................................69

3.0 sakanonmdeblo da administraciuli CarCo ................................................................. 71

3.1 administraciuli CarCo .......................................................................................................71

3.2 erovnuli sakanonmdeblo CarCo .........................................................................................72 3.2.1 proeqtTan kavSirSi myofi garemosdacviTi kanonebi ................................................72 3.2.2 daculi teritoriebis kanonmdebloba.........................................................................75

Page 5: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

iv

3.2.3 wylis resursebTan dakavSirebuli kanonmdebloba ...................................................76 3.2.4 miwaTsargeblobisa da Sromis kanonmdebloba ............................................................77 3.2.5 garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedura ..............................................77 3.2.6 garemosdacviTi standartebi da normatiuli aqtebi ...............................................81 3.2.7 erovnuli strategiebi da gegmebi................................................................................84

3.3 gzS-sTan dakavSirebuli evrokavSiris maregulirebeli aqtebi...................................85

3.4 saerTaSoriso safinanso institutebis moTxovnebi .......................................................85 3.4.1 EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika .................................................85 3.4.2 EBRD-is proeqtebis kategorizacia............................................................................87

3.5 saerTaSoriso konvenciebi da xelSekrulebebi ...............................................................87

3.6 EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikisa da saqarTvelos

kanonmdeblobis moTxovnaTa Sedareba ................................................................................89

4.0 sazogadoebis informirebisa da CarTvis procesi ...................................................... 92

4.1 Catarebuli konsultaciebi da miwodebuli informacia ..............................................92 4.1.1 winaswari konsultaciebi maRali donis dainteresebul mxareebTan ....................92 4.1.2 skopingis Sexvedra ..........................................................................................................92 4.1.3 proeqtis gaSuqeba media saSualebebSi ........................................................................93 4.1.4 konsultaciebi rkinigzasTan Cixuri sadgurebiT dakavSirebul kompaniebTan.....94 4.1.5 konsultaciebi saxelmwifo struqturebTan – municipalitetebsa da

sxvadasxva saministrosTan ............................................................................................95 4.1.6 konsultaciebi sapatriarqosTan ..................................................................................95 4.1.7 konsultaciebi Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis gaswvriv da

centraluri vagzlis mimdebare teritoriis mcxovreblebTan .............................96 4.1.8 konsultaciebi samecniero wreebTan............................................................................96 4.1.9 komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebi....................................................................96 4.1.10 proeqtTan dakavSirebuli informaciis gamoqveyneba internetSi ...........................97 4.1.11 cxeli xazi .......................................................................................................................98

4.2 sajaro ganxilvebi ................................................................................................................98

4.3 sajaro sakonsultacio Sexvedrebis dros wamoWrili ZiriTadi sakiTxebi...........100

4.4 sazogadoebis CarTvis Semdgomi procesi........................................................................101

5.0 bunebrivi da socialuri garemos fonuri informacia ............................................ 103

5.1 bunebrivi garemos arsebuli mdgomareoba ......................................................................103 5.1.1 klimati............................................................................................................................103 5.1.2 topografia da miwaTsargebloba ................................................................................103 5.1.3 geomorfologia ..............................................................................................................107 5.1.4 geologiuri pirobebi ...................................................................................................108 5.1.5 hidrologia da hidrogeologia .................................................................................122 5.1.6 flora da mcenareuli safari ....................................................................................132 5.1.7 fauna.................................................................................................................................134

Page 6: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

v

5.1.8 Tbilisis erovnuli parki............................................................................................140 5.1.9 niadagi..............................................................................................................................141 5.1.10 atmosferuli haeris xarisxi......................................................................................149 5.1.11 sarkinigzo infrastruqturis qimiuri dabinZurebisa da misi Semdgomi kvelvis

saWiroebis Sefaseba......................................................................................................151 5.1.12 xmauri da vibracia ........................................................................................................156

5.2. fonuri socialur-ekonomikuri pirobebi .......................................................................164 5.2.1. demografia ......................................................................................................................165 5.2.2. ekonomikuri pirobebi ....................................................................................................168 5.2.3. infrastruqtura ............................................................................................................169 5.2.4. janmrTeloba ...................................................................................................................171 5.2.5. rekreacia .........................................................................................................................172

5.3 kulturuli memkvidreoba da arqeologia .....................................................................174

6.0 proeqtis zegavlena bunebriv da socialur-ekonomikur garemoze (mSeneblobisa da

operirebis dros) da Semarbilebeli RonisZiebebi .................................................. 177

6.1 SesaZlo garemosdacviTi zegavlena .................................................................................177 6.1.1 zegavlena zedapirul da miwisqveSa wylebze ..........................................................177 6.1.2 zegavlena florasa da mcenareul safarze .............................................................184 6.1.3 zegavlena ekosistemebze ...............................................................................................187 6.1.4 zemoqmedeba faunaze.......................................................................................................190 6.1.5 zemoqmedeba Tbilisis erovnul parkze .....................................................................192 6.1.6 zegavlena niadagze.........................................................................................................196 6.1.7 zegavlena atmosferuli haeris xarisxze.................................................................201 6.1.8 xmaurisa da vibraciis zemoqmedeba.............................................................................204 6.1.9 landSafti da vizualuri zemoqmedeba......................................................................219 6.1.10 narCenebis warmoqmna da marTva ...................................................................................221

6.2 SesaZlo socialur-ekonomikuri gavlenebi ....................................................................237 6.2.1 socialur-ekonomikuri gavlenebis Sefaseba da Semarbilebeli RonisZiebebi....237 6.2.2 dadebiTi socialur-ekonomikuri gavlenebi..............................................................255

6.3 zegavlena kulturul memkvidreobasa da arqeologiaze ............................................257

6.4 avariebis riski ....................................................................................................................261 6.4.1 “saqarTvelos rkinigzis” usafrTxoebis wesebi ......................................................261 6.4.2 usafrTxoebis darRvevebi da maTi klasifikacia.....................................................261 6.4.3 sarkinigzo avariebi .......................................................................................................264 6.4.4 avariaTa riskis kontroli da Semcireba .................................................................265 6.4.5 zogierTi SesaZlo sagangebo mdgomareobis scenari ...............................................267

7.0 garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma da monitoringis programa .......... 271

7.1 garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma ...........................................................271

7.2. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa .............................................315

Page 7: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

vi

8.0 reagireba komentarebze da proeqtSi Setanili cvlilebebi ................................... 356

9.0 bibliografia ............................................................................................................. 358

Page 8: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

vii

danarTebi

danarTi A SemsrulebelTa sia

danarTi B bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis momzadebis

da dasrulebis etapebi da grafiki

danarTi C dainteresebul pirTa CarTvis gegma

danarTi D gansaxlebis CarCo dokumenti

danarTi E komentarebisa da SemoTavazebebis forma

danarTi F haeris xarisxze gavlenis gaangariSeba

danarTi G bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis kvlevasTan

dakavSirebuli werilebi (miRebuli da gagzavnili)

danarTi H bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis SefasebasTan

dakavSirebuli saproeqto informaciis gaxsna dainteresebuli

pirebisaTvis

danarTi I Catarebuli Sexvedrebis oqmebi da monawileebi

danarTi J komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebi

danarTi K komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebTan ganTavsebuli

sainformacio lifleti

danarTi L proeqtis skopingis broSura (qarTul da inglisur enebze)

danarTi M proeqtis media dafarva

danarTi N Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis mier gzebis gadakveTa

danarTi O Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto marSrutis detaluri

sainJinro maxasiaTeblebi

danarTi P avariebis riski da sagangebo situaciebi: saSiStvirTiani moZravi

Semadgenlobis da obieqtebis xanZarsawinaaRmdego dacva;

xanZarsawinaaRmdego dacva saSiSi tvirTebis gadazidvisas;

Page 9: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

viii

rkinigzis gvirabebi; xanZarqrobis saorganizacio-teqnikuri

RonisZiebebi da rekomendaciebi; rkinigzis sagangebo situaciebis

gegma navTobis daRvrisas da xanZris SemTxvevaSi.

danarTi Q

xmauri: matareblebis mier rkinigzidan 25 m manZilze warmoqmnili

xmauris ekvivalenturi doneebis gasaangariSeblad saWiro

parametrebis gazomvis Sedegebi

danarTi R damatebiTi informacia gldanis didi tbis Sesaxeb

danarTi S “saqarTvelos rkinigzis” tvirTebi 2005-2017

danarTi T werili: kompania “jorijian uoTer & faueris” daskvna “Tbilisi

SemovliTi rkinigzis proeqtze” garemoze zemoqmedebis Sefasebis

TvalsazrisiT

danarTi U

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur

garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis momzadebis procesSi

gamokiTxul pirTa / organizaciaTa sia

danarTi V Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis piketebi

danarTi W q.Tbilisis SemovliTi rkinigziT md. kvirikobis xevis gadakveTisas

avariul SemTxvevebSi daRvrili navTobproduqtebisagan ,,Tbilisis

zRvis” dabinZurebis damcavi RonisZieba

danarTi X saproeqto teritoriis klimaturi pirobebi

danarTi Y wylis maqsimaluri xarjebi

danarTi Z q. Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproqeto trasisi grZivi

profili

Page 10: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

ix

cxrilebi

cxrili 1.5-1. zemoqmedebis mniSvneloba - matrica

cxrili 1.5-2. Serbilebis ierarqia

cxrili 2.2.-1. Tbilisis SemovliT saproqeto rkinigzaze

gaTvaliswinebuli 5 gvirabis parametrebi

cxrili 2.2.-2. wevis qvesadgurebis parametrebi

cxrili 2.2.-3. mSeneblobis kadrebze moTxovnilebebis grafiki

cxrili 2.2.-4 ZiriTadi samSeneblo manqanebis da satransporto

saSualebebis moxmarebis uwyisi

cxrili 2.2-5. Tbilisis sarkinigzo kvanZis infrastruqturis gadasatani

obieqtebis ganlageba

cxrili 2.4-1. satvirTo Semadgenlobis maqsimaluri SesaZlebeli masa

cxrili 2.4-2. Tbilisis SemovliTi rkinigzis alternativebi

cxrili 2.4-3. daproeqtebis etapze ganxiluli alternativebi

cxrili 2.4-4. alternativebis Rirebulebebis Sedareba

cxrili 2.4-5. ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis Sedareba

III-1, III-3 da IV-1 alternativebisaTvis

cxrili 2.4-6. ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis Sedareba

III-1 da IV-1 alternativebisaTvis

cxrili 2.5-1. Tbilisis sarkinigzo kvanZis saprognozo gadazidvebis

moculobebi eqspluataciis mexuTe da meaTe wlebisTvis

cxrili 2.5-2 satvirTo moZraobis saprognozo intensivoba eqspluataciis

mexuTe da meaTe wlebisTvis

cxrili 2.5-3. perspeqtiuli moZraobis intensivoba (wyvili Semadgenloba)

eqspluataciis mexuTe da meaTe wlebisTvis

cxrili 2.5-4. vagonnakadebi 2008 wlis monacemebiTa da eqspluataciis

mexuTe da meaTe wlebisTvis

cxrili 2.5-5. matareblebis raodenoba da prognozi 2007 – 2017 ww

cxrili 3.2-1. atmosferul haerSi mavne nivTierebebis zRvrulad dasaSvebi

koncentraciebi (zdk)

cxrili 3.2-2. saqarTveloSi bgeris ekvivalenturi da maqsimaluri doneebis

dasaSvebi sidideebi, 2001

cxrili 3.2-3. saqarTveloSi vibraciis zRvrulad dasaSvebi sidideebi

sacxovrebel saxlebSi, saavadmyofoebsa da dasasvenebel

saxlebSi, sanitariuli normebi, 2001

Page 11: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

x

cxrili 3.2-4. niadagSi sxvadasxva nivTierebebisa da elementebis zRvrulad

dasaSvebi koncentraciebi

cxrili 3.2-5 sasmeli wylis xarisxis kriteriumebi

cxrili 3.4-1. EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis (2008)

moTxovnebi

cxrili 3.6-1. EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikisa da

saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnaTa Sedareba

cxrili 5.1.2-1. miwaTsargebloba Tbilisis SemovliTi rkinigzis axal

monakveTze

cxrili 5.1.7-1. Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis derefanSi da mis

mimdebare teritoriebze binadari daculi cxovelebis nusxa

cxrili 5.1.7-2. SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriebze mobinadre

Ramurebi

cxrili 5.1.7-3. rkinigzasTan mimdebare teritoriaze gavrcelebuli

ZuZumwovrebi

cxrili 5.1.10-1. Tbilisis atmosferuli haeris dabinZurebis saSualo

wliuri monacemebi

cxrili 5.1.11-1. Tbilisi sarkinigzo infrastruqtura, navToproduqtebi

niadagSi

cxrili 5.1.11-2. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis

ministris #538 brZaneba ,,garemosaTvis miyenebuli zianis

gaangariSebis Sesaxeb”, danarTi IV: niadagis navTobiT

dabinZurebs doneebi

cxrili 5.1.12-1. SemovliTi rkinigzis axali monakveTis fonuri xmauris

sidideebi uaxloes sacxovrebel saxlebTan

cxrili 5.1.12-2. fonuri xmauri ,,lilo – Tbilisis maxarisxebeli sadguri”

monakveTze

cxrili 5.2-1. dasaxlebuli punqtebis gadakveTa Tbilisis SemovliTi

rkinigzis marSrutis mier

cxrili 5.2-2. ojaxebis raodenoba da sidide municipalitetebis mixedviT

cxrili 5.2-3. mosaxleobis raodenoba da ganawileba sqesis mixedviT

cxrili 5.2-4. mosaxleobis asakobrivi struqtura

cxrili 5.2-5. mosaxleobis eTnikuri struqtura

cxrili 5.2-6. mosaxleobis ganawileba ganaTlebis donis mixedviT

cxrili 5.2-7. 15 wlisa da ufrosi asakis mosaxleobis ganawileba

ekonomikuri saqmianobis mixedviT (aTasi adamiani)

cxrili 5.2-8. Semosavlis wyaroebi TbilisSi, 2008 wlis monacemebis

mixedviT (TveSi erT ojaxze)

cxrili 6.1.8-1. saqarTvelos kanonmdeblobiT xmauris dasaSvebi doneebi

Page 12: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

xi

cxrili 6.1.8-2. saqarTvelos da Sveicariis xmauris normebis Sedareba

cxrili 6.1.8-3. germaniis, IFC-isa da saqarTvelos xmauris normebis Sedareba

cxrili 6.1.8-4. saqarTveloSi vibraciis zRvrulad dasaSvebi sidideebi

sacxovrebel saxlebSi, saavadmyofoebsa da dasasvenebel

saxlebSi, sanitariuli normebi, 2001

cxrili 6.1.8-5. mZime samSeneblo aRWurvilobis raodenoba da bgeris doneebi

miwis amoReba-Cayris etapze

cxrili 6.1.8-6. mZime samSeneblo aRWurvilobis raodenoba da bgeris doneebi

miwiszeda samuSaoebis dros

cxrili 6.1.8-7. bgeris doneebi sxvadasxva manZilze samSeneblo moednidan

miwis amoRebisa da gadaadgilebis etapze

cxrili 6.1.8-8. bgeris doneebi samSeneblo moednidan sxvadasxva manZilze

miwiszeda samuSaoebis dros

cxrili 6.1.8-9. bgeris ekvivalenturi doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, I da III ubnebi – ,,zahesi - gldanis didi tba” da ,,lilo I - Tbilisis maxarisxebeli sadguri”

cxrili 6.1.8-10. bgeris ekvivalenturi doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, II ubani – ,,gldanis didi tba - lilo”

cxrili 6.1.8-11. bgeris maqsimaluri doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, I da III ubnebi – ,,zahesi - gldanis didi tba” da ,,lilo I - Tbilisis maxarisxebeli sadguri”

cxrili 6.1.8-12. bgeris maqsimaluri doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, II ubani – ,,gldanis didi tba - lilo”

cxrili 6.1.8-13. sensitiuri ubnebi, romlebic moiTxovs damatebiTi

xmaursawinaaRmdego RonisZiebebis gatarebas

cxrili 6.1.10-1. mSeneblobisa da demontaJis procesTan dakavSirebuli

zogierTi SesaZlo saxifaTo elementi

cxrili 6.1.10-2. Tbilisi sarkinigzo infrastruqtura, navToproduqtebi

niadagSi

cxrili 6.1.10-3. niadagis navTobiT dabinZurebs doneebi

cxrili 6.3-1. zegavlena kulturul memkvidreobasa da arqeologiaze

cxrili 6.3-2. proeqtis zegavlenis Serbileba kulturul memkvidreobasa

da arqeologiaze

cxrili 6.4-1. “saqarTvelos rkinigzis” mier 2003-2009 wlebSi

dafiqsirebuli usafrTxoebis wesebis darRvevis SemTxvevebi

cxrili 6.4-2. nivTierebebis emisia xanZris dros

cxrili 6.4-3. amiakis sruli daRvra rkinigzis vagon-cisternidan

cxrili 7.1.-1. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: zedapiruli

da miwisqveSa wylebi

Page 13: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

xii

cxrili 7.1.-2. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: flora da

mcenareuli safari

cxrili 7.1.-3. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: fauna

cxrili 7.1.-4. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: Tbilisi

erovnuli parki

cxrili 7.1.-5. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: niadagi

cxrili 7.1.-6. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: atmosferuli

haeris xarisxi

cxrili 7.1.-7. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: xmauri da

vibracia

cxrili 7.1.-8. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: vizualur

mxareze da landSaftze zemoqmedeba

cxrili 7.1.-9. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: narCenebis

warmoqmna da marTva

cxrili 7.1.-10. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: socialur-

ekonomikuri gavlenebi

cxrili 7.1.-11. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: kulturuli

memkvidreoba da arqeologia

cxrili 7.1.-12. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: avariebis

riski

cxrili 7.2.-1. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:

zedapiruli da miwisqveSa wylebi

cxrili 7.2.-2. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:

flora da mcenareuli safari

cxrili 7.2.-3. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: fauna

cxrili 7.2.-4. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:

niadagi

cxrili 7.2.-5. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:

atmosferuli haeris xarisxi

cxrili 7.2.-6. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:

xmauri da vibracia

cxrili 7.2.-7. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:

landSafti da vizualuri zemoqmedeba

cxrili 7.2.-8. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:

narCenebis warmoqmna da marTva

cxrili 7.2.-9. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:

socialur-ekonomikuri gavlenebi

cxrili 7.2.-10. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:

kulturuli memkvidreoba da arqeologia

Page 14: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

xiii

cxrili 7.2.-11. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:

avariebis riski

Page 15: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

xiv

ilustraciebi

nax. 1.5-1. Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da

socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesi

nax. 2.2-1. _ 2.2-8. mocemulia miwis vakisis mowyobis sxvadasxva meTodi

sxvadasxva tipis zedapirisTvis, rogorc yrilebis, ise

Wrili SemTxvevaSi.

nax. 2.2-1. miwis vakisi 12 m-mde simaRlis yrilze

nax. 2.2-2. miwis vakisi 12 m-ze meti simaRlis yrilze

nax. 2.2-3. miwis vakisi 12 metramde simaRlis yrilze daxril

zedapirze

nax. 2.2-4. miwis vakisi yrilze, gruntis armirebis sistemis

gamoyenebiT (ganaSenianebul teritoriebze)

nax. 2.2-4.5. miwis vakisi 12 m-mde siRrmis WrilSi, gruntis wylebis

moqmedebis gareT

nax. 2.2-6. miwis vakisi 12 m-ze meti siRrmis WrilSi, gruntis

wylebis moqmedebis gareT

nax. 2.2-7. miwis vakisi WrilSi, gruntis wylebis moqmedebis

arealSi

nax. 2.2-8. miwis vakisi WrilSi, mewyruli procesebis ganviTarebis

ubnebze

nax. 2.2-9. liandagis Wrili I kategoriis rkinigzisaTvis

nax. 2.2-10. nagebobaTa miaxloebis gabariti C da gvirabis Sida

moxazuloba sworze

nax. 2.2-11. nagebobaTa miaxloebis gabariti C da gvirabis Sida

moxazuloba mrudze

nax. 3.2-1. garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedura

nax. 5.1.5-1. saavtomobilo gzis gadakveTa md. gldanis xevTan

nax. 5.1.5-2 _ 5.1.5-3. md. gldanisxevis kalapoti saproeqto rkinigzasTan

gadakveTis ubanze

nax. 5.1.5-4. didi tbis xedi dakvirvebis wertilidan

nax. 5.1.5-5 - 5.1.5-7. daWaobebuli fragmentebi didi tbis CrdiloeT

periferiaze

nax. 5.1.5-8. wyliT dafaruli lokaluri depresia

nax. 5.1.5-9 – 5.1.5-10. oligocen – qveda miocenis gaSiSvleba wyalsacavis

CrdiloeT periferiaze

nax. 5.1.5-11 – 5.1.5-12. saproeqto xazi saTibi farTobebis kideze

Page 16: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

xv

nax. 5.1.5-13 – 5.1.5-14. daWaobebuli fragmentebi wyalsacavis CrdiloeT

periferiaze (rkinigza _ wyalsacavis urTierTqmedebis

zonaSi)

nax. 5.1.5-15 – 5.1.5-16. umoqmedo sarwyavi arxi saproeqto rkinigzis gaswvriv

nax. 5.1.5-17. varkeTilis yofili sabWoTa meurneobis sairigacio

sistemis erT-erTi moqmedi hidranti

nax. 5.1.9-1. mdelos yavisferi niadagi

nax. 5.1.9-2. yavisferi karbonatuli niadagi

nax. 5.1.9-3. yavisferi karbonatuli niadagi, Cadablebul adgilebSi

niadagis ufro meti sisqis humusiani feniT

nax. 5.1.9-4. karbonatuli da damlaSebuli niadagi, nayofieri fenis

sisqe ZiriTadad 10-15 sm

nax. 5.1.12-1. xmauri: t. granelis quCa

nax. 5.1.12-2. xmauri: samebis taZris dasavleTi mxare

nax. 5.1.12-3. xmauri: Savi zRvis quCis bolo, dasavleTi mxare

nax. 5.1.12-4. xmauri: Savi zRvis quCis midamoebi, aRmosavleTi mxare

nax. 5.1.12-5. xmauri: didube

nax. 5.1.12-6. xmauri: Tbilisis samgzavro sadguris maxloblad

nax. 5.1.12-7. xmauri: Tbilisis samgzavro sadguris Crdilo-

aRmosavleTi mxare

nax. 5.1.12-8 – 5.1.12-9. xmauri: 100 metri sarkinigzo xazidan, lilo, saqnavTobis

dasaxlebis sacxovrebeli korpusebi

nax. 5.1.12-10. xmauri: lilo, ori 4-sarTuliani sacxovrebeli saxli

rkinigzis sadguris ukan

nax. 5.1.12-11. xmauri: aeroportis dasaxleba, 45 m sarkinigzo xazidan

nax. 5.1.12-12. xmauri: 25-45 metri rkinigzis xazidan, uaxloesi

sacxovrebeli saxlebi, aleqseevkis dasaxleba

nax. 5.1.12-13. xmauri: qiziyis quCis monakveTi, Sereuli samrewvelo da

sacxovrebeli ubani

nax. 5.1.12-14. xmauri: sacxovrebeli kompleqsebi qiziyis quCis

midamoebSi

nax. 5.1.12-15. xmauri: rkinigzis xazi qiziyis quCis maxloblad

nax. 5.2-1 – 5.2.-2. sasoflo-sameurneo produqtebis araoficialuri

movaWreebi

nax. 5.2-3. marcvleulis samrewvelo kompleqsi “baraqa”

nax. 6.1.8-1. gldanula, sarkinigzo xazidan daaxloebiT 100 metri

nax. 6.1.8-2. # 168 saSualo skola lilos dasaxlebaSi, sarkinigzo

xazidan daaxloebiT 140-160 metri

Page 17: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

xvi

nax. 6.1.8-3. lilos dasaxleba, sarkinigzo xazidan daaxloebiT 130

metri

nax. 6.1.8-4. aeroportis dasaxleba, sarkinigzo xazidan daaxloebiT

40 metri

nax. 6.4-1. amiakis SesaZlo gavrcelebis seqtori gabatonebuli Crd.

dasavleTis qaris pirobebSi

Page 18: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

xvii

rukebi

ruka 1. Tbilisis SemovliTi saproeqto rkinigza

ruka 2. Tbilisis SemovliTi saproeqto rkinigza (toporuka)

ruka 3. Tbilisis SemovliTi rkinigzis mdebareobis alternativebis

sqema

ruka 4. Tbilisis SemovliTi rkinigzis alternatiuli marSrutebi

ruka 5 trasis sainJinro-geologiuri pirobebi

ruka 6. proeqtis samizne arealis hidrografiuli qseli

ruka 7. biomravalferovnebis konservaciisaTvis mniSvnelovani ubnebi

ruka 8. Tbilisis erovnuli parki

ruka 9. kulturuli memkvidreoba da arqeologia

ruka 10. Tbilisis wyalsacavze wyalaRebisa da wyalCaSvebis obieqtebi

ruka 11 topografiuli zedapiris xasiaTidan gamomdinare zedapiruli

nakadebis formirebis modelireba

ruka 12. Tbilisi erovnuli parkis tyis fondi, romelsac mieniWeba

specialuri daniSnulebis kategoria

ruka 13-1. zenormatuli xmauris gavrcelebis areali Tbilisis

saproeqto rkinigzaze, zahesi - gldani

ruka 13-2. zenormatuli xmauris gavrcelebis areali Tbilisis

saproeqto rkinigzaze, lilo

ruka 14-1. xmauris mimarT sensitiuri ubnebi, zahesi - gldani

ruka 14-2. xmauris mimarT sensitiuri ubnebi, lilo

ruka 15. sajaro Sexvedrebis adgilebi

ruka 16. Tbilisis SemovliTi rkinigzis ganTvisebis zoli da

samSeneblo moednebi

ruka 17. mcxeTa-didgoris satyeo ubnis gadakveTa

Page 19: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

xviii

abreviaturebi APLR miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociacia

CBD gaerTianebuli erebis orgnizaciis rio de Janeiros konvencia

biologiuri mravalferovnebis Sesaxeb

CENN kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebis qseli

CFC qlorftormeTanebi

CITES konvencia gadaSenebis piras myofi veluri florisa da faunis

saxeobebiT saerTaSoriso vaWrobis Sesaxeb

dB decibeli

EBRD evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banki

EC evrosabWo

EIA garemoze zemoqmedebis Sefaseba

EIB evropis sainvesticio banki

EMU Electric Motor Unit

ESAP garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma

ESIA bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba

ESMP garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa

EU evrokavSiri

FAO sakvebisa da soflis meurneobis organizacia

Food and Agriculture Organization

GIS geoinformaciuli sistema

gwp Sps jorjian uoTer end faueri

(Georgian Water & Power Ltd.) HSE janmrTeloba, usafrTxoeba da garemos dacva

IFC saerTaSoriso safinanso korporacia

ILO Sromis saerTaSoriso organizacia

IUCN bunebis konservaciis saerTaSoriso kavSiris

KGT kievgiprotransi

LRTAP Jenevis konvencia Sor manZilebze haeris transsasazRvro

dabinZurebis Sesaxeb

NO2 azotis dioqsidi

NOx azoris oqsidebi

OPR ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebi

(Main Project Decisions – Основные проектные решения)

Page 20: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

xix

OSJD = OSShD rkinigzis TanamSromlobis organizacia Organization for Cooperation of Railways (Russ: Организация Сотрудничества Железных Дорог (ОСЖД))

PAH naxSirwyalbadis

PCB poliqlorirebuli bifenilebi

PCT poliqrorirebuli terfenilebi

ppm memilionedi nawili

Parts per million PR Sesrulebis moTxovna

PTC matareblis pozitiuri kontrolis sistema

PVC polivinilqloridi

RAP gadasaxlebis samoqmedo gegma Resettlement Action Plan

RF gadasaxlebis CarCo dokumenti

Resettlement Framework

SEP dainteresebul pirTa CarTvis gegma

Stakeholder Engagement Plan

SO2 gogirdis dioqsidi

SOx gogirdis oqsidebi

TRACECA evropa-kavkasia-azia satransporto derefani

Transport Corridor Europe-Caucasus-Asia

UNFCCC gaerTianebuli erebis organizaciis klimatis cvlilebis CarCo

konvencia

dRg damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi

СНиП samSeneblo normebi da wesebi

(Russ: строительные нормы и правила) zdk zRvrulad dasaSvebi koncentraciebi

Jbm Jangbadze biologiuri moTxovna

Jqm Jangbadze qimiuri moTxovna

pk piketaJi

Page 21: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

1

1.0 Sesavali da wina piroba

1.1 Sesavali

Sps “saqarTvelos rkinigza” gegmavs sarkinigzo operaciebis usafrTxoebisa da

efeqturobis gazrdas Tbilisis centraluri nawilis SemovliTi axali sarkinigzo

monakveTis mSeneblobisa da “didubisa” da “navTluRis” arsebuli sarkinigzo

sadgurebis modernizebis gziT. “saqarTvelos rkinigzam” mimarTa evropis

rekonstruqciisa da ganviTarebis banksa (EBRD) da evropis sainvesticio banks

(EIB) Tbilisis SemovliTi gzis proeqtis ganxorcielebisaTvis saWiro

investiciebis mosapoveblad. saqarTvelos kanonmdeblobis Tanaxmad, proeqtis

SesaZlo gavlena garemoze unda Sefasdes garemoze zemoqmedebis Sefasebis (gzS)

procesis Sesabamisad da unda aisaxos garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSSi.

evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banki (EBRD) da evropis sainvesticio

banki (EIB) moiTxoven SemoTavazebuli proeqtis bunebriv da socialur garemoze

zemoqmedebis Sefasebas EBRD-is saxelmZRvanelo instruqciebisa da sxva

saerTaSoriso procedurebis Sesabamisad. saqarTvelos kanonmdeblobiT

gansazRvruli garemoze zemoqmedebis Sefasebisa da evropis rekonstruqciisa da

ganviTarebis bankis (EBRD) mier proeqtis savaldebulo bunebriv da socialur

garemoze zemoqmedebis Sefasebis ganxorcieleba warimarTa erTiani procesis

farglebSi da aisaxa erT angariSSi.

1.2 proeqtis mizani da saWiroeba

Sps “saqarTvelos rkinigzis” Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti

iTvaliswinebs Tbilisis centraluri nawilis SemovliTi axali sarkinigzo

monakveTis mSeneblobas. saqarTvelos dedaqalaqi warmoadgens mdinare mtkvris

orive napirze, daaxloebiT 30 km sigrZeze, gaSenebul viwro qalaqs. mdinare

mtkvris xeobis orive mxares maRali mTianeTia. maT Soris arsebuli

ganaSenianebuli teritoriis viwro zolis CrdiloeTi nawili ufro farToa,

vidre misi samxreTi nawili. arsebuli sarkinigzo xazi gadis CrdiloeT nawilSi

mdinaridan 1-2 kilometris manZilze.

Tbilisis farglebSi arsebuli sarkinigzo xazi warmoadgens aRmosavleT-dasavleT

satransporto derefanSi saqarTvelos gavliT warmoebuli gadazidvebis erT-erT

umTavres rgols, xolo Tbilisi aris erovnuli da saerTaSoriso samgzavro

sarkinigzo centri. `saqarTvelos rkinigza~, ZiriTadad, awarmoebs navTobisa da

navTobproduqtebis satranzito gadazidvebs (azerbaijanidan, yazaxeTidan da

TurqmeneTidan Savi zRvis portebisaken); es aris saxifaTo tvirTi, romlis

gadazidvac mWidrod dasaxlebul teritoriebze dauSvebelia. 2008 wels

“saqarTvelos rkinigzis~ mier gadaizida daaxloebiT 10 milioni tona nedli

navTobi da navTobproduqti, rac Seadgens “saqarTvelos rkinigzis” mier

gadaziduli tvirTis daaxloebiT naxevars.

qalaqis centraluri nawilis farglebSi moqceuli sarkinigzo terminalebis,

Cixuri da gamanawilebeli sadgurebis umravlesoba moZvelebuli an mitovebulia.

Page 22: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

2

rkinigza, romelsac aqvs SedarebiT mcire raodenobis saavtomobilo gadakveTebi,

warmoadgens qalaqis CrdiloeTi nawilis ganviTarebis erT-erT ZiriTad

Semaferxebel faqtors da rkinigzis gaswvriv mdebare miwis nakveTebisa da

sacxovrebeli saxlebis gaufasurebis mizezs.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti xels Seuwyobs gamoTavisuflebuli

teritoriebis xelaxal ganaSenianebas qalaqis ganviTarebis generaluri gegmis

Sesabamisad. proeqti gazrdis Tbilisis farglebSi rkinigzis operirebis

efeqturobasa da usafrTxoebas qalaqis centralur nawilSi arsebuli sarkinigzo

obieqtebis qalaqis farglebs gareT gadatanis gziT. am gegmas mxars uWers

Tbilisis municipaliteti, romelic gegmavs am obieqtebis mier dakavebuli

teritoriebis ganviTarebas qalaqis perspeqtiuli ganviTarebis axali generaluri

gegmis Sesabamisad.

1.2.1 kavSiri Tbilisis perspeqtiuli ganviTarebis axal generalur

gegmasTan

“saqarTvelos rkinigzis” Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti mWidro

kavSirSia Tbilisis municipalitetis gegmebTan.

SemovliTi rkinigza da urbanuli ganviTareba moxseniebulia qalaqis perspeqtiuli

ganviTarebis axali gegmis aRweraSi, romelic municipalitetis sabWom daamtkica

2009 wlis 5 ivniss, xolo 2009 wlis 23 ivniss mas xeli moaweres

municipalitetis sabWos Tavmjdomarem da Sesabamisi municipaluri samsaxurebis

xelmZRvanelebma. cvlilebebi axal gegmaSi Seva mas Semdeg, rac damtkicdeba

Tbilisis SemovliTi rkinigzis sainJinro-teqnikuri proeqtis saboloo varianti.

municipalitetis mier warmodgenili qalaqis dagegmarebis koncefcia gulisxmobs

rkinigzis centralur sadgursa da sadgur „didubes“ Soris rkinigzis xazisa da

Sesabamisi infrastruqturisagan gamoTavisuflebuli teritoriis (daaxloebiT

73.2 ha) gamoyenebas qalaqis ganviTarebisaTvis, xolo rkinigzis centralur

sadgursa da sadgur „navTluRs“ Soris gamoTavisuflebuli teritoriis

(daaxloebiT 6 km sigrZis, 36 ha farTobis) gamoyenebas saqalaqo satransporto

derefnad.

Tbilisis municipaliteti gegmavs orxaziani msubuqi sarkinigzo samgzavro

sistemis (“Eurotram”-is tipis1) Seqmnas Tbilisis gadatvirTuli ubnebisaTvis,

romelic imoZravebs mcxeTidan (samxreT-dasavleTi) Tbilisis centraluri

sadguris gavliT aeroportisa da rusTavis, Semdeg ki gardabnis mimarTulebiT

(samxreT-aRmosavleTi). qalaqis farglebSi msubuqi rkinigzis matareblebi

imoZraveben dabali ZabviT („tramvais reJimi“), xolo mis farglebs gareT –

maRali ZabviT sagareubno matareblebis msgavsad Sesabamisi sahaero

eleqtrosistemebiT. aqedan gamomdinare, msubuqi rkinigza qalaqis farglebSi

Caanacvlebs saqalaqo sarkinigzo samgzavro transports, romelic unda gauqmdes

1 magaliTisTvis ix.: http://en.wikipedia.org/wiki/Eurotram

Page 23: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

3

„saqarTvelos rkinigzis“ proeqtis farglebSi. centralur sadgursa da sadgur

“navTluRs” Soris arsebuli derefanic gamoyenebul iqneba saqalaqo

satransporto gzad mTliani sistemis farglebSi. zemoaRniSnuli koncefciis

ganxorcieleba ar Sedis arc Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtSi da arc

“saqarTvelos rkinigzis” gegmebSi. miuxedavad amisa, “saqarTvelos rkinigza”

mWidrod iTanamSromlebs Tbilisis municipalitetTan aRniSnuli proeqtis

ganxorcielebis procesSi.

1.3 proeqtis iniciatori

saqarTvelos mTavroba warmoadgens Sps “saqarTvelos rkinigzis” 100%-iani wilis

mflobels. “saqarTvelos rkinigza” aris sajaro samarTlis iuridiuli piri.

“saqarTvelos rkinigzis” aqciebis gayidvasa da marTvas axorcielebs saqarTvelos

ekonomikuri ganviTarebis saministro.

Sps “saqarTvelos rkinigzis” saqmianobis ZiriTadi mimarTulebebia:

• samgzavro da satvirTo SemadgenlobebisaTvis sarkinigzo satransporto

momsaxurebis uzrunvelyofa;

• axali xazebisa da ubnebis ganviTarebis, maTi proeqtirebisa da mSeneblobis

SesaZleblobebis Seswavla;

• arsebuli materialuri aqtivebis optimaluri gamoyeneba da marTva.

Sps “saqarTvelos rkinigza” saqmianobas eweva sarkinigzo kodeqsisa da

saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.

“saqarTvelos rkinigzis” mizania samewarmeo-komerciuli saqmianobidan miRebuli

mogebis gazrda “saqarTvelos rkinigzis” samarTlebrivi statusisa da moqmedi

kanonmdeblobis Sesabamisad.

“saqarTvelos rkinigzis” mmarTvelo organoebia: partniorTa kreba, sameTvalyureo

sabWo da direqtorTa sabWo.

amJamad “saqarTvelos rkinigzis” mflobelobaSi arsebuli magistraluri

sarkinigzo xazis sigrZe Seadgens daaxloebiT 1,323 km-s, sadac ganlagebulia 1,422

xidi, 32 gvirabi, 22 samgzavro da 114 satvirTo sadguri.

1.4 bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis sfero

1.4.1 proeqtis Semadgeneli nawilebi

bunebriv da socialur garemoze winamdebare Sefaseba ganixilavs Tbilisis

SemovliTi rkinigzis proeqtis Semdeg Semadgenel nawilebs:

Page 24: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

4

• 28.73 km sigrZis axali orxaziani “zahesi” – “lilo 1” rkinigzis

monakveTis mSenebloba;

• kaxeTis arsebuli rkinigzis xazis daaxloebiT 10 km sigrZis “lilo 1 –

Tbilisis maxarisxeblis sadguri” monakveTis rekonstruqcia:

o arsebuli trasis reabilitacia; da

o damatebiTi erTxaziani rkinigzis xazis mSenebloba.

• 5 gvirabis mSenebloba saerTo sigrZiT 3.52 km;

• 10 xidis mSenebloba;

• axali satvirTo sadguri - “lilo 1-is”, Sualeduri sadgur kvirikes

mSenebloba da sadgur “zahesis” rekonstruqcia;

da

• im infrastruqturuli obieqtebis garSemo arsebuli fonuri situaciis

analizi, romlebic, proeqtis Tanaxmad, eqvemdebareba demontaJsa da

Tbilisidan gatanas. am obieqtebis qveS an maT maxloblad arsebuli

niadagebis mokle analizi imis dasadgenad, saWiroa Tu ara ufro detaluri

analizis Catareba Semdgom etapebze.

ix. ruka 1 _ Tbilisis SemovliTi saproeqto rkinigza

Page 25: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

5

1.4.2 proeqtis zegavlenis areali

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis axali marSrutis gasxvisebis

zolisaTvis saWiro iqneba daaxloebiT 180 ha farTobi. proeqtis gavlenis

arealSi Sedis rkinigzis saproeqto da sarekonstruqcio monakveTebis gasxvisebis

zolebi, TbilisSi arsebul sarkinigzo infrastruqturis teritoria da maTi

mimdebare ubnebi. bunebrivi garemos garda proeqtis zemoqmedebis receptorebi

arian axlomdebare Temebi, biznesis warmomadgenlebi, rkinigizis momsaxure

personali da sxva iuridiuli Tu kerZo pirebi romlebic pirdapiri Tu

arapirdapiri gziT damokidebuli arian proeqtis ganxorcielebaze.

proeqtis gavlenis areali sxvadasxva kriteriumebis mixedviT SeiZleba

Semdegnairad ganisazRvros:

haeri: ZiriTadi zegavlena haeris xarisxze mosalodnelia, ZiriTadad, mSeneblobis

etapze - samSeneblo ubnebidan 100 m radiusis farglebSi.

wyali: proeqtis gavlenis qveS SesaZloa, moeqces rkinigzis xazis mier

gadakveTili mudmivi da droebiTi wylis obieqtebi da maTi Senakadebi.

miwisqveSa wyali: gaTvaliswinebuli unda iqnes wylis horizonti 2-10 m siRrmeze.

niadagebi: gavlenis areali moicavs minimum 30-50 m siganis zols rkinigzis

samSeneblo derefnis gaswvriv da im teritoriebs, romlebic gamoyenebuli

iqneba samSeneblo samuSaoebis sawarmoeblad saWiro misasvlel gzebTan.

xmauri: xmauris gavlenis areali moicavs, ZiriTadad, dasaxlebuli punqtebis

teritorias da SemosazRvrulia rkinigzis gaswvriv mimdebare teritoriis

600-700 m-iani radiusiT.

vibracia: matareblis moZraobis gavlenis areali vrceldeba 100 m-ze

(damokidebulia gruntis mdgomareobaze).

mcenareuli safari/flora: zegavlenas adgili eqneba, ZiriTadad, samSeneblo

teritoriis farglebSi, sul mcire 40 m siganis zolSi rkinigzis xazis

axali monakveTis gaswvriv.

fauna: mSeneblobisa da eqspluataciis procesSi mosalodnelia zemoqmedeba

saqarTvelos wiTel nusxaSi (2006) Setanili rigi saxeobebis habitatebisa

da TavSesafrebze.

landSafti / vizualuri mxare: zegavlenis arealis sidide damokidebulia

reliefsa da arsebul struqturebze, 5 km-is farglebSi (damokidebulia

dakvirvebis adgilebsa da Tvalsawierze).

Page 26: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

6

kulturuli memkvidreoba da arqeologia: proeqtis zegavlenis arealSi eqceva

materialuri kulturis calkeuli elementebi.

socialur-ekonomikuri pirobebi / miwaTsargebloba: proeqtis socialur-

ekonomikuri zegavlenis areali ganisazRvra Semdegi kriteriumebiT:

• mosaxleoba, romelic cxovrobs arsebuli rkinigzis mimdebare

teritoriaze. am SemTxvevaSi proeqtis gavlenis areali moicavs rogorc

arsebuli, aseve dagegmili rkinigzis momijnave teritoriebs.

• rkinigzis infrastruqturaSi dasaqmebuli mosaxleoba, an rkinigzaze

damokidebuli sawarmoebis mflobelebi da momsaxure personali. am

SemTxvevaSi proeqtis areali moicavs qalaq Tbilissa da mimdebare

dasaxlebul punqtebs.

• mgzavrebi da mosaxleoba, romelTa Semosavlebic damokidebulia rkinigzis

arsebobaze (mag.: sakolmeurneo bazarSi gasayidi saqonlis rkinigziT

transportireba). am SemTxvevaSi proeqtis gavlenis areali qveynis

masStabebs aRwevs.

proeqtis socialur-ekonomikuri zegavlenis areali ganisazRvra socialur-

ekonomikuri monacemebis Seswavlisa da dainteresebul mxareebTan/miznobriv

jgefebTan konsultaciebis safuZvelze.

bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi Seswavlil

iqna dasaxlebebis struqtura, miwaTsargeblobis saxeebi da socialur-

ekonomikuri pirobebi rkinigzis xazis orive mxridan 1 km manZilSi.

gansaxlebis CarCo dokumentis SemuSavebis procesSi Seswavlil iqna zegavlenis

qveS moxvedrili miwebisa da nagebobebis statusi.

samuSao pirobebi: EBRD mxars uWers sxva organizaciebis mier, rogoricaa Sromis

saerTaSoriso organizacia (ILO) da evrokavSiri, Sromis samarTliani principebis

danergvisaken mimarTul iniciativebs. EBRD-is mier mxardaWerili proeqti unda

akmayofilebdes, sul mcire: Sromis, socialuri dacvisa da Sromis usafrTxoebisa

da janmrTelobis Sesaxeb erovnuli kanonebis moTxovnebsa da Sromis

saerTaSoriso organizaciis konvenciebSi gansazRvrul im principebsa da

standartebs, romlebic exeba:

1. bavSvTa Sromis gamoyenebis akrZalvas;

2. iZulebiTi Sromis akrZalvas;

3. SromasTan dakavSirebuli diskriminaciis akrZalvas; da

4. jgufuri da koleqtiuri xelSekrulebebis dadebis Tavisuflebas2.

sazogadoebis informirebisa da CarTvis procesi: bunebriv da socialur garemoze

zemoqmedebis Sefasebis procesSi dainteresebul mxareTa CarTvis mizniT

ganxorcielebuli RonisZiebebi (EBRD PR10 Sesabamisad) da maTi Sedegebi

2 EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika, PR2, 2008.

Page 27: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

7

dawvrilebiT aRwerilia Tavi 4-Si. dainteresebul mxareTa CarTvis gegmis

Sesabamisad Catarebuli Sexvedrebis oqmebi mocemulia bunebriv da socialur

garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis danarTebSi (ix. danarTi I). proeqtis samarTlebrivi da instituciuri CarCoebi dawvrilebiT ganxilulia Tavi

3-Si. aqve aRwerilia proeqtis Sesabamisoba erovnul sakanonmdeblo aqtebTan da

saerTaSoriso safinanso institutebis saxelmZRvanelo principebsa da

procedurebTan.

Page 28: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

8

1.5 bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis

meTodologia

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze

zemoqmedebis Sefasebis procesi damyarebuli iyo da xelmZRvanelobda Semdegi

dokumentebiT:

• saqarTvelos kanonmdebloba: saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb

(miRebulia 1996 wels, cvlilebebi da damatebebi Setanilia 2000, 2003 da

2007 wlebSi) da saqarTvelos kanoni garemoze zemoqmedebis nebarTvis

Sesaxeb (miRebulia 1996 wlis 15 oqtombers, Seicvala 2007 wels

miRebuli kanoniT);

• EBRD-s garemosdacviTi da socialuri politikis Sesrulebis moTxovnebi

(2008);

• EIB-is garemosdacviTi da socialuri xasiaTis moTxovnebi, Camoyalibebuli

bankis garemosdacviTi da socialuri praqtikis saxelmZRvaneloSi (2007);

• saqarTvelos mier ratificirebuli saerTaSoriso konvenciebis,

gansakuTrebiT, orhusis konvenciis, moTxovnebi;

• evrokavSiris sabWos direqtiva 85/337/EEC calkeuli sajaro da kerZo

proeqtebis garemoze zemoqmedebis Sefasebis Sesaxeb, Sesworebuli sabWos

97/11/EC direqtiviT (evrokavSiris sabWo, 1985; 1997);

• IFC-is garemosdacviTi, janmrTelobis dacvisa da usafrTxoebis zogadi

instruqciebi;

• IFC-is garemosdacviTi, janmrTelobis dacvisa da usafrTxoebis

instruqciebi rkinigzebisaTvis (2007); da

• IFC-is dainteresebul mxareTa CarTvis saxelmZRvanelo (2007).

Page 29: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

9

nax. 1.5-1. Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur

garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesi

skopingi

skopingis etapze ZiriTadi sakiTxebis gamosavlenad da kvlevis farglebis

dasadgenad gamoyenebul iqna Semdegi meTodebi:

• savele gasvlebi da dataluri kvlevebi rkinigzis dagegmili marSrutisa da

arsebuli rkinigzis xazis im monakveTis gaswvriv, romelic eqvemdebareba

demontaJs, Tbilisis centraluri sadguris garSemo da maT mimdebare

teritoriebze;

• arsebuli informaciisa da monacemebis Seswavla;

• eqspertTa daskvnebi; da

• konsultaciebi Sesabamis saministroebTan, saxelmwifo uwyebebTan,

municipalitetebTan, samecniero organizaciebTan, arasamTavrobo

organizaciebTan da sxva dainteresebul mxareebTan.

skopingi ZiriTadi sakiTxebisa da kvlevis

sferos dadgena

fonuri kvleva arsebuli situaciis amsaxveli

informaciis Segroveba

zemoqmedebis Sefaseba SesaZlo zemoqmedebisa da riskebis

gamovlena, analizi da Sefaseba

Tavidan acilebis-Serbilebis-

gamosworebis-kompensaciis

RonisZiebebi

garemosdacviTi da socialuri

samoqmedo gegma da monitoringis

programa

bsgzS angariSi

dainteresebul mxareTa CarTva da konsultaciebi

Page 30: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

10

skopingis etapis Sexvedra Catarada TbilisSi 2009 wlis 21 ivliss (detaluri

informacia ixileT winamdebare angariSis me-4-e TavSi).

fonuri kvlevebi

fonuri kvlevebi ganxorcielda Semdegi meTodebis gamoyenebiT:

• savele gasvlebi da dataluri kvlevebi rkinigzis dagegmili marSrutisa da

arsebuli rkinigzis xazis im monakveTis gaswvriv, romelic eqvemdebareba

demontaJs, Tbilisis centraluri sadguris garSemo da maT mimdebare

teritoriebze;

• laboratoriuli analizi;

• xmauris doneebis gazomva;

• arsebuli informaciisa da monacemebis Seswavla;

• eqspertTa daskvnebi; da

• konsultaciebi Sesabamis saministroebTan, saxelmwifo uwyebebTan,

municipalitetebTan, samecniero organizaciebTan, arasamTavrobo

organizaciebTan da sxva dainteresebul mxareebTan.

zemoqmedebis Sefaseba

bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi ganxilul iqna

proeqtis SesaZlo zemoqmedeba da riskebi fizikuri, biologiuri da adamianuri

garemos svadasxva komponentze. zemoqmedeba, narCeni zemoqmedebis CaTvliT, Sefasda

maTi mimarTulebis (dadebiTi Tu uaryofiTi), simZlavrisa da mniSvnelobis,

albaTobis, xangrZlivobis da Seqcevadobis TvalsazrisiT.

zemoqmedebis gamovlena, analizi da Sefaseba ganxorcielda Semdegi meTodebis

gamoyenebiT:

• savele gasvlebi da dataluri kvlevebi rkinigzis dagegmili marSrutisa da

arsebuli rkinigzis xazis im monakveTis gaswvriv, romelic eqvemdebareba

demontaJs, Tbilisis centraluri sadguris garSemo da maT mimdebare

teritoriebze;

• arsebuli informaciisa da monacemebis Seswavla;

• modelireba xmaurisa da vibraciis doneebis prognozirebisaTvis;

• modelireba haeris xarisxze zemoqmedebis prognozirebisaTvis Catarda e.w.

,,analogis” meTodiT, vinaidan informacia proeqtis mSeneblobisa da misi

grafikis Sesaxeb jer ar iyo xelmisawvdomi;

• arsebuli informaciisa da monacemebis Seswavla;

• eqspertTa daskvnebi; da

Page 31: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

11

• konsultaciebi Sesabamis saministroebTan, saxelmwifo uwyebebTan,

municipalitetebTan, samecniero organizaciebTan, arasamTavrobo

organizaciebTan da sxva dainteresebul mxareebTan.

qvemoT moyvanili cxrili (ix. cxrili 1.5-1) warmoadgens zemoqmedebis

mniSvnelobis martiv matricas. zemoqmedebis mniSvnelobis dasaxasiaTeblad

gamoyenebuli terminebi (umniSvnelo, mcire, saSualo, zomieri, Zlieri)

gansazRvrulia ToToeuli faqtorisaTvis cal-calke (mag., niadagi, wyali, fauna,

a.S.). arsebul informaciasa da gamocdilebaze dayrdnobiT gakeTda zogierTi

calkeuli zemoqmedebis raodenobrivi Sefasebac.

cxrili 1.5-1. zemoqmedebis mniSvneloba - matrica

zemoqmedebis simZlavre

patara saSualo didi

dabali umniSvnelo mcire zomieri

saSualo mcire zomieri Zlieri (zom-Zl)

resursis / receptoris

Rirebuleba/sensitiuroba

maRali zomieri Zlieri

(zom-Zl) Zlieri

mosalodneli zemoqmedeba Sefasebul iqna saTanado samarTlebriv moTxovnebTan da

standartebTan mimarTebaSi. im sferoebSi, sadac ar arsebobs amgvari standartebi,

Sefasebisa da informaciis interpretaciisaTvis gamoyenebul iqna eqspertTa

daskvnebi. zemoqmedebis mniSvnelobis Sefasebis dros mxedvalobaSi iqna miRebuli

zemoqmedebis gadaxra fonuri mdgomareobidan da garemos sensitiuroba.

socialur-ekonomikuri zemoqmedebis Sefaseba miznad isaxavda Tbilisis SemovliTi

rkinigzis proeqtis droebiTi da mudmivi zemoqmedebis Sefasebas sakvlevi

teritoriis socialur-ekonomikur garemoze.

socialuri da ekonomikuri zemoqmedebis Sefaseba moicavda socialur-ekonomikur

garemoze dagegmili proeqtis gaTvaliswinebuli da gauTvaliswinebeli, rogorc

dadebiTi, aseve uaryofiTi gavlenebisa da proeqtis mizeziT gamowveuli

socialur-ekonomikuri xasiaTis cvlilebebis analizs. mniSvnelovani zemoqmedebis

SemTxvevaSi “saqarTvelos rkinigza” ganaxorcielebs Semarbilebel RonisZiebebs,

aRwerils Tavi 6-Si: zemoqmedeba bunebriv da socialur garemoze da

Semarbilebeli RonisZiebebi. zemoqmedebis mniSvneloba Sefasebulia proeqtis

mimdinareobis procesSi gamowveuli cvlilebebi xasiaTisa (droebiTi Tu mudmivi)

da zemoqmedebis xangrZlivobis mixedviT (xanmokle – zemoqmedebas adgili aqvs

Page 32: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

12

samSeneblo samuSaoebis mimdinareobis procesSi, saSualo – zemoqmedeba grZeldeba

samSeneblo samuSaoebis damTavrebidan 1-5 wlis ganmavlobaSi da xangrZlivi -

zemoqmedeba grZeldeba samSeneblo samuSaoebis damTavrebidan 5-10 wlis

ganmavlobaSi).

Serbileba da gaumjobeseba

Serbilebis RonisZiebebis variantebi SemuSavda Serbilebis ierarqiis (ix. cxrili

1.5-2), maTi ganxorcielebadobisa da Rirebulebis gaTvaliswinebiT, raTa

uzrunvelyofil iqnes daxarjuli saxsrebisa da Serbilebis RonisZiebebis

efeqturobis proporciuloba. sadac es SesaZlebeli iyo, Serbilebis RonisZiebebi

gaTvaliswinebul iqna Tavad proeqtSi.

cxrili 1.5-2. Serbilebis ierarqia

# Serbilebis RonisZiebebi

I Tavidan acileba zemoqmedebis wyarosTan – zemoqmedebis wyaros moSoreba

II Semcireba zemoqmedebis wyarosTan – zemoqmedebis wyaros Semcireba

III zemoqmedebis Serbileba – zemoqmedebis Semcireba wyarosa da receptors Soris

IV Semcireba zemoqmedebis receptorTan – receptorze zemoqmedebis Semcireba

V gamosworeba – zianis gamosworeba zemoqmedebis Semdeg

VI kompensireba – dabruneba an Canacvleba imave Rirebulebis mqone sxva resursiT

Serbilebis RonisZiebebis SemuSavebis dros gamoyenebul iqna Semdegi meTodebi:

arsebuli informaciis Seswavla, eqspertTa daskvnebi, modelireba (SesaZleblobis

farglebSi) da konsultaciebi Sesabamis saxelmwifo struqturebTan,

municipalitetebTan, samecniero da arasamTavrobo organizaciebTan da sxva

dainteresebul mxareebTan.

monitoringi

im SemTxvevaSi, Tu ver xerxdeba zemoqmedebis siZlieris zustad dadgena,

Semarbilebel RonisZiebebSi SeiZleba gaTvaliswinebul iqnes am zemoqmedebis

monitoringi damatebiTi RonisZiebebis ganxorcielebis saWiroebis gamosavlenad.

dagegmili proeqtis garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa

aRwerilia Tavi 8-Si.

winamdebare angariSis vizualuri nawili warmodgenilia: GIS-is gamoyenebiT

Sedgenili rukebis, sqemebis, cxrilebis, naxazebis, fotoebisa da matricebiT.

Page 33: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

13

1.6 winamdebare angariSis struqtura

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze

zemoqmedebis Sefasebis winamdebare angariSi Semdegnairadaa agebuli:

Tavi 1-Si mocemulia zogadi informacia proeqtis miznebisa da saWiroebis Sesaxeb,

informacia proeqtis ganmaxorcieleblis Sesaxeb, bunebriv da socialur

garemoze zemoqmedebis Sefasebis farglebsa da bunebriv da socialur

garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi gamoyenebuli meTodologiis

Sesaxeb.

Tavi 2-Si aRwerilia dagegmili proeqti da alternativebi.

Tavi 3 exeba proeqtis sakanonmdeblo da instituciur CarCoebs.

Tavi 4-Si mocemulia informacia dainteresebul mxareTa CarTvisa da maTTan

Catarebuli konsultaciebis Sesaxeb, romelic warmoadgens socialur

garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesis nawils.

Tavi 5 aRwers arsebul fonur garemosdacviT da socialur-ekonomikur

situacias proeqtis zegavlenis arealSi.

Tavi 6 aRwers im dadebiT da uaryofiT zemoqmedebas, romelsac SesaZloa,

adgili hqondes proeqtis winasamSeneblo, mSeneblobisa da

eqspluataciis etapebze da sagangebo situaciebSi. angariSis amave TavSi

mocemulia informacia im garemosdacviTi da socialuri xasiaTis

RonisZiebebis Sesaxeb, romelTa ganxorcielebac aucilebelia

warmodgenili proeqtis uaryofiTi zemoqmedebis Tavidan asacileblad,

Sesamcireblad, Sesarbileblad da/an sakompensaciod.

Tavi 7 warmoadgens garemosdacviT da socialur samoqmedo gegmas proeqtis

mniSvnelovani sakiTxebis gadasaWrelad da monitoringis programas

bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi

gakeTebuli daskvnebis gadasamowmeblad da Semarbilebeli RonisZiebebis

efeqturobis Sesafaseblad.

Tavi 8-Si aRwerilia dainteresebuli mxareebis monawileobisa da CarTvis Sedegad

proeqtSi Setanili cvlilebebi.

Tavi 9-Si mocemulia winamdebare angariSis momzadebis procesSi gamoyenebuli

literaturis CamonaTvali.

Page 34: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

14

2.0 proeqtis aRwera

2.1 dagegmvis procesi da mimdinare statusi

Sps “saqarTvelos rkinigza” gegmavs Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis

ganxorcielebas.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqts mravalwliani istoria aqvs. jer kidev

sabWoTa periodSi, 70-80-ian wlebSi ganixileboda proeqtis ganxorcielebis

SesaZlebloba. 1970 wels miRebul Tbilisis ganviTarebis generalur gegmaSi

(qalaqis ganviTarebis momdevno, axali gegma mxolod wels SemuSavda) aRniSnuli

iyo proeqtis saWiroeba. ganixileboda proeqtis sxvadasxva versiebi, Tumca

sabolood, proeqtis detaluri damuSaveba sabWoTa periodSi ar

ganxorcielebula.

amJamad Sps `saqarTvelos rkinigzis~ direqtorTa sabWos 2009 wlis 17 ianvris

dadgenilebis3 Tanaxmad, igegmeba:

• Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSenebloba,

• qalaqis centraluri nawilis gamoTavisufleba arsebuli sarkinigzo

infrastruqturisagan.

proeqtis ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebi SemuSavebuli iqna ukrainis

satransporto inJineriis samecniero-kvleviTi da saproeqto institutis -

`kievgiprotransis~ (KGT) mier, Sps `saqarTvelos rkinigzasa~ da

~kievgiprotrans~-s Soris gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze (4 Tebervali,

2009 weli).

proeqtis damkveTs warmoadgens Sps `saqarTvelos rkinigza~.

ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebi (Main Project Decisions – Основные проектные решения – OPR) sruldeba 6 etapad:

• I etapi - arsebuli fonduri masalebis moZieba/Segroveba;

• II etapi - sainJinro-geologiuri da tofografiul-geodeziuri Seswavla;

• III etapi - saproeqto kompleqsis koncepcia;

• IV etapi - ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis SemuSaveba (marSrutebis

alternatiuli variantebi, gvirabebi, depoebis, sadgurebisa da sxva

sarkinigzo infrastruqturis gatana, bunebriv da socialur garemoze

zemoqmedebis Sefaseba, ganmartebiTi baraTi);

• V etapi - ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis SeTanxmeba Sps

`saqarTvelos rkinigzasTan~ da, saWiroebis SemTxvevaSi, SeTanxmebis

safuZvelze, masSi cvlilebebis Setana;

3 S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis` direqtorTa sabWos 2009 wlis 17 ianvris #1/2 dadgenileba - `saqarTvelos rkinigzis~

2009 wels gansaxorcielebeli kapitaluri proeqtebis gegmiT gansazRvruli q. Tbilisis sarkinigzo kvanZis rkinigzis

SemovliTi gzis proeqtirebisaTvis gaTvaliswinebuli Tanxis koreqtirebis Sesaxeb~.

Page 35: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

15

• VI etapi – ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis SeTanxmeba qalaq

Tbilisis meriasTan (sruldeba damkveTis mier).

proeqtis detaluri damuSaveba igegmeba or etapad:

• I etapi - gvirabebisa da xelovnuri nagebobebis proeqtis damuSaveba;

• II etapi - SemovliTi rkinigzis proeqtis damuSaveba.

ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis calkeuli nawilebi Sesrulebulia Semdegi

organizaciebis mier:

• SemovliTi rkinigzis trasis topografiul-geodeziuri da sainJinro-

geologiuri Seswavla - Sps `saqtransproeqti~;

• xelovnuri nagebobebi - Sps `kavtransproeqti~;

• sarkinigzo gvirabebi - Sps `transproti~ da Sps `kavgiprotransi-mg~;

• arsebuli fonuri masalebis moZieba da ganzogadeba, regionuli da

adgilobrivi fasebis analizi, saproeqto gadawyvetilebebis SeTanxmeba -

korporacia `merimont globali~;

• Senobebi - Sps `horizonti~;

• kulturuli memkvidreobis arqeologiuri kvlevebi - saqarTvelos

erovnuli muzeumi;

• bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba - konsorciumi - GDC Solution Ltd, CENN (kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebis

qseli) da APLR (miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociacia).

amJamad mimdinareobs sainJinro proeqtis detaluri damuSaveba, romelic,

savaraudod, 2009 wlis oqtombris bolosTvis dasruldeba.

2.2 Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti da ZiriTadi sainJinro

elementebi

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis koncefciis mixedviT, proeqti Sedgeba

ori ZiriTadi komponentisgan:

• SemovliTi rkinigza;

• Tbilisis centraluri nawilis gamoTavisufleba sarkinigzo

infrastruqturisgan.

1) SemovliTi rkinigzis mSenebloba moicavs:

• SemovliTi rkinigzis xazis mSenebloba/reabilitacia Tbilisis Crdilo-

aRmosavleTiT, romelic SeuerTdeba rkinigzis arsebul trasas, moicavs:

o axali sarkinigzo trasis mSenebloba (zahesi-kaxeTis arsebuli

rkinigza);

Page 36: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

16

o kaxeTis sarkinigzo monakveTis (axali rkinigzis kaxeTis xazTan

SeerTebidan – sadgur Tbilisi-maxarisxeblamde), reabilitacia;

o meore sarkinigzo liandagis mSenebloba kaxeTis rkinigzis aRniSnul

monakveTze.

• SemovliT marSrutze axali regionuli satvirTi sadguris _ lilo I-is da Sualeduri sadgur – kvirikes mSenebloba mSenebloba;

• avWalis arsebuli sarkinigzo sadguris reabilitacia da mis teritoriaze

damatebiT salokomotivo deposa da samgzavro vagonebis teqnikuri

sadguris ganTavseba.

saproeqto sarkinigzo trasa

saproeqto marSruti dasavleTis mxridan iwyeba mcxeTa-zahesis gadasarbenis 2,388

kilometrze (uSualod mdinare mtkvarze arsebuli sarkinigzo xidis gadasvlis

Semdeg), sadgur zahesis midamoebSi. rTuli topografiuli pirobebis gamo

mierTebis adgilSi sadguris nacvlad ewyoba blok-posti, romlis marTva

ganxorcieldeba sadgur zahesidan. marSrutis dasawyisSi trasa, or adgilas kveTs

arsebul saavtomobilo gzas, sadac, erTgan gaTvaliswinebulia gzagamtaris

mowyoba. xolo, meoregan, aseve gaTvaliswinebulia gzagamtaris mowyoba

saavtomobiloo gzis zemodan gatarebiT.

mesame da meoTxe kilometris farglebSi trasa ganlagebulia maRal yrilze,

romlis maqsimaluri simaRle 22.04 m-ia.

meoTxe mexuTe kilometrebze trasa miemarTeba gvirabSi, romlis sigrZe 1.05 km-ia.

amis Semdeg, meeqvse kilometrze marSruti, xidiT kveTs mdinare gldanulas da

TianeTi-Tbilisis saavtomobilo gzis qvemoT, meeqvse kilometris farglebSi

ganlagdeba gvirabSi, romlTa sigrZe 0.24 km da 0.6 km-s Seadgens.

gvirabebis Semdeg, meSvide kilometrze rkinigza gaivlis gldanis tbis gaswvriv.

meSvide kilometrze trasa uxvevs marjvniv da ganlagdeba ferdobze tbasa da

Tbilisis Semosavlel saavtomobilo gzas Soris. wevis qvesadguridan daaxloebiT

170 metrSi rkinigza gadakveTs 5 maRali Zabvis el. gadamcem xazs. meaTe

kilometrze trasa kveTs xevZmaris xevs maRali yriliT, romlis maqsimaluri

simaRle 44.46 m-ia. gadakveTis adgili geologiurad warmoadgens damewyril ubans.

amis Semdeg trasa ganlagdeba 0.43 km-is sigrZis gvirabSi.

gvirabis gavils Semdeg trasa ganlagdeba ferdobze, romlis zedapiric Zlier

aris daRaruli xevebiT.

meTormete kilometris bolos saproeqto trasa Sedis gvirabSi, romlis sigrZe

1.2 kilometrs Seadgens. gvirabis Semdeg kveTs kvirikobis xevs xidiT da

meToTxmete-meTxuTmete kilometrze ganlagdeba maRal WrilSi. meTeqvsmete

kilometrze trasa aRwevs maqsimalur sasimaRlo niSnuls – 700.8 metrs. am

monakveTze trasa miuyveba Tbilisis wyalsacavs (minimaluri daSoreba 900 metri).

Page 37: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

17

trasis meCvidmete kilometrze gaTvaliswinebulia Sualeduri sadgur kvirikes

mowyoba. amis Semdeg trasa eSveba 150/00 qanobiani daRmarTiT. trasis ocdameSvide

kilometrze gaTvaliswinebulia sakvanZo sadgur lilo I-is gaxsna. sadgur lilo

I-dan trasa uerTdeba kaxeTis arsebul rkinigzas.

kaxeTis arsebuli rkinigzis 10 kilometriani monakveTis saSualebiT Tbilisis

SemovliTi rkinigza SeuerTdeba baqo-Tbilisis rkinigzas sadgur Tbilisi-

maxarisxebelSi.

ix. ruka 2 _ Tbilisis SemovliTi saproeqto rkinigza. marSrutis detaluri

aRwera mocemulia danarTSi O (Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto

marSrutis detaluri sainJinro maxasiaTeblebi).

saproeqto trasis ZiriTadi teqnikuri maCveneblebi:

• samSeneblo sigrZe:

o axali 2-liandagiani ubani – 28.73 km;

o arsebulis rekonstruqcia – 10 km;

o meore liandagis mSenebloba – 10 km.

• saangariSo qanobi – 18 0/00;

• wevis jeradoba – ormagi;

• lokomotivis tipi – ВЛ-10, ВЛ-11;

• signalizaciis da kavSirgabmulobis saSualebebi matarebelTa

moZraobisas – avtomaturi blokireba;

• gvirabebi (c/km) – 5/3.52;

• xelovnuri nagebobebi axali 2-liandagiani ubnis mSeneblobisas:

o saSualo da didi xidebi – 10/0.996 km;

o milebi-gzagamtarebi _ 2/0.103 km;

o gzagamtarebi – 6/0.318 km;

o milebi – 28/1.72 km;

o sayrdeni kedlebi – 3/0.64km.

• mcire xelovnuri nagebobebi II liandagis mSeneblobisas:

o xidebi – 4/0.062 km.

o milebi-gzagamtarebi _ 3/0.115 km;

o gzagamtarebi – 1/0.04 km;

o milebi – 2/0.37 km.

• maqsimaluri siCqare saproeqto trasaze 80 km/sT.

Page 38: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

18

miwis vakisi:

• miwis vakisi СНиП 32-01-95 I kategoriis rkinigzis normebis Sesabamisad, ewyoba or liandagze siganiT 11.7 m Cveulebriv gruntebSi, 10.7 m –

kldovan gruntebSi.

• yrilebis simaRle icvleba 1 m-dan 27 m-mde (minimaluri simaRle 1m,

maqsimaluri - 27m), xolo Wrilebis _ 1 m-dan 50 m-mde (minimaluri

siRrme 1m, maqsimaluri - 27m).

Page 39: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

19

nax. 2.2-1 _ 2.2-8 mocemulia miwis vakisis mowyobis sxvadasxva meTodi sxvadasxva

tipis zedapirisTvis, rogorc yrilebis, ise Wrili SemTxvevaSi.

nax. 2.2-1. miwis vakisi 12 m-mde simaRlis yrilze

nax. 2.2-2. miwis vakisi 12 m-ze meti simaRlis yrilze

nax. 2.2-3. miwis vakisi 12 metramde simaRlis yrilze daxril zedapirze

Page 40: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

20

nax. 2.2-4. miwis vakisi yrilze, gruntis armirebis sistemis gamoyenebiT

(ganaSenianebul teritoriebze)

1. Senobis kedeli;

2. metalis badis gabionebi da panelebi (terameSis sistemis

elementebi);

3. geoteqstili;

4. gruntis yrili.

nax. 2.2-4.5. miwis vakisi 12 m-mde siRrmis WrilSi, gruntis wylebis moqmedebis

gareT

nax. 2.2-6. miwis vakisi 12 m-ze meti siRrmis WrilSi, gruntis wylebis

moqmedebis gareT

Page 41: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

21

nax. 2.2-7. miwis vakisi WrilSi, gruntis wylebis moqmedebis arealSi

nax. 2.2-8. miwis vakisi WrilSi, mewyruli procesebis ganviTarebis ubnebze

liandagis zednaSeni da sakuTno:

teqnikuri davalebis Sesabamisad Tbilisis SemovliTi rkinigza unda daproeqtdes

rkinigzis I kategoriis normebis Sesabamisad. I kategoriis rkinigzisaTvis СНиП 32-01-95-is Tanaxmad saproeqto liandagze gaTvaliswinebulia:

• mTavar liandagze Р-65 tipis 25 m-iani sigrZis axali relsebis dageba,

omboxuri damagrebiT;

• ganZelebi ZiriTadad rkinabetonis, 350 m-ze nakleb mrudSi xis

ganZelebi;

• ganZelebi xis I tipis, sworSi da mrudSi 2,000 cali ganZeli 1 km-ze;

• balasti orSriani – RorRi 30 sm sisqiT ganZelis qveS qviSis baliSze

- sisqiT 20 sm;

• did rkinabetonis xidebze, gvirabebSi da galereebSi miRebulia

upirapiro sarelso wnulebi rkinabetonis ganZelebze;

Page 42: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

22

• sadgurebSi mTavar liandagze miRebulia igive zednaSenis tipi, rac

gadasarbenebze, xolo mimReb-gamgzavn liandagebze miRebulia xis II tipis ganZelebi epiuriT 1,440 cali ganZeli/1 km-ze;

• sadgurebSi mTavar liandagebze balasti miRebulia _ RorRis, sisqiT 30

sm ganZelis qveS, qviSis baliSze-sisqiT 20 sm;

• sadguris mimReb-gamgzavn liandagebze miRebulia erTSriani qviSa-

xreSovani balasti sisqiT 30 sm ganZelis qveS, sxva liandagebze ki

qviSa-xreSovani balasti 25 sm ganZelis qveS;

• liandagis damagreba warekvisagan gaTvaliswinebulia zambaruli

warekvwinaRebiT.

nax. 2.2-9. liandagis Wrili I kategoriis rkinigzisaTvis

1 – rkinabetonis ganZeli;

2 – P65 tipis relsi;

3 – RorRi (balasti);

4 – qviSa (balastis qveSa baliSi);

5 – yrili.

gvirabebi

satransporto gvirabebis gegmisa da grZivi profilis daproeqteba xdeba trasis

Ria ubnebisTvis dadgenili normebis mixedviT im Taviseburebebis gaTvaliswinebiT,

rac dakavSirebulia transportis moZraobasTan SezRudul, daxurul sivrceSi.

transportis moZraobis, ventilaciisa da agreTve trasirebisa da gvirabis

gayvanisTvis ukeTesi pirobebis Seqmnis mizniT gvirabis trasa gegmaSi

daproeqtebulia sworxazovnad. gvirabebis profili erTqanobiania.

Page 43: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

23

cxrili 2.2.-1. Tbilisis SemovliT saproqeto rkinigzaze gaTvaliswinebuli 5

gvirabis parametrebi

piketaJi

gvirabi

#

gvirabis

sigrZe, m dasaw-

yisi

dasas-

ruli

gvirabis

maqsimaluri

CaRrmaveba, m

maqsimaluri

grZivi

qanobi 0/00

maqsimaluri

radiusi, m

1 1050 36+60 47+10 104 16.2 -

2 240 53+45 55+85 21 16.8 600

3 600 56+50 62+50 35 16.2 600

4 430 97+70 102+00 57 16.0 800

5 1200 129+35 141+35 107 15.0 600

gvirabebis samagri aigeba naSxefbetonisa (pirveladi samagri) da monoliTuri

betonisagan (meoradi samagri), romlis Cawyoba xdeba yalibebis gamoyenebiT.

naSxefbetoni daitaneba gamonamuSevris zedapirze pnevmaturi manqanebis saSualebiT.

betonis qimiuri medegobis asamaRleblad da miwisqveSa wylebisagan gvirabis

dasacavad pirvelad da meorad samagrs Soris ewyoba hidroizolacia.

betonis miwodeba gamonamuSevarSi dabetonebis adgilTan xdeba betonis kvanZidan

avtobetonmrevebiT zidvis manZiliT 3,0 km-mde.

betonis klasi gvirabis ZiriTadi ubnisaTvis miiReba B22.5, portaluri

ubnebisaTvis _ B30, xolo naSxefbetonisa _ B22.5.

qanebis damuSaveba gaTvaliswinebulia burRva-afeTqebiTi meTodiT.

nagebobaTa miaxloebis gabariti C miRebulia rogorc ZiriTadi sarkinigzo

qselisaTvis. gvirabis Sida Tavisufali sivrcis moxazuloba unda pasuxobdes

nagebobaTa miaxloebis gabarits C am moxazulobis gareT ganaTebis xelsawyoebis,

kabelebis, sagzao da sasignalo niSnebis, kavSirgabmulobisa da centraluri

blokirebis, wyalmocilebis sistemis elementebisa da liandagis konstruqciis

ganTavsebis SesaZleblobis uzrunvelyofis gaTvaliswinebiT sur. 2.10-2.11.

mrudis ubnebze gabariti C iTvaliswinebs 17 m bazisa da 24 m sigrZis Zaris mqone

standartuli vagonis gatarebas mocemuli ubnisaTvis SesaZlo maqsimaluri

siCqariT perspeqtivis gaTvaliswinebiT.

Page 44: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

24

nax. 2.2-10. nagebobaTa miaxloebis gabariti C da gvirabis Sida moxazuloba

sworze

141

R 4900

R 6810

2050

7650

9990

4100

2050

131 131

У.Г.Р

Ось

правого

пути

Ось

тоннеля

Ось

левого пути

nax. 2.2-11. nagebobaTa miaxloebis gabariti C da gvirabis Sida moxazuloba

mrudze

344

8100

R 5350

R 7260

2480

4320

1840

10890

120

174 174

У.Г.Р

Ось

правого

пути

Ось

тоннеля

Ось

левого пути

Page 45: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

25

gabaritis C dacva aucilebelia liandagis remontisaTvis saWiro masalebis

dasawyobebisas liandagis siaxloves.

gvirabis gamonamuSevris moxazuloba miRebulia nalisebri formis, romlis Sida

moxazuloba uzrunvelyofs wyalmomcilebeli Rarebis, santeqnikuri da

eleqtruli aRWurvilobis, sagvirabo procesebis marTvis avtomatizebuli

sistemis, signalizaciis, blokirebisa da kavSirgabmulobis, ventilaciis

mowyobilobebis ganTavsebas.

gvirabis samagri Sedgeba naSxefbetonis 15-20 sm sisqis pirveladi samagrisagan,

romelic gaangariSebulia gvirabis mSeneblobaze axalavstriuli teqnologiiT da

monoliTuri betonis meoradi samagrisagan, romelic zrdis gvirabis gamagrebis

sistemis simtkicis marags, uzrunvelyofs gvirabis Sida zedapiris sigluvesa da

erTgvarovnebas da aumjobesebs gvirabis hidroizolacias. samagris Sida zedapiris

sigluve saWiroa haeris nakadis moZraobisaTvis winaRobis Sesamcireblad da

ganaTebis pirobebis uzrunvelsayofad, agreTve momsaxurebis gasaioleblad.

meoradi samagrisaTvis sayrdens warmoadgens safundamente blokebi, romlebic

saWiroebis SemTxvevaSi asruleben ukuTaRTan damakavSirebeli rgolis funqcias.

pirvelad da meorad samagrs Soris ganTavsebulia hidroizolaciis sistema,

romelic Sedgeba ori Srisagan. pirveli Sre warmoadgens Teqis fenas, romelic

damagrebulia naSxefbetonis zedapirze, xolo meore fena uSualod

hidrosaizolacio membranaa.

gvirabebis eqspluataciis teqnologiuri procesebis uzrunvelsayofad, SemovliTi

rkinigzis marSrutze gaTvaliwinebulia dispeCeruli marTvis sainJinro korpusis

mowyoba erT-erTi gvirabis portalTan.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis konstruqciuli gadawyvetebi

SemovliTi rkinigzis Senoba-nagebobebis konstruqciuli gadawyvetebi

damuSavebulia saproeqto davalebis, moculobiT-dagegmarebiTi gadawyvetebisa da

generaluri gegmis Sesabamisad. saproeqto Senoba-nagebobebis mzidi konstruqciebis

gaangariSeba Sesrulebulia Semdegi normatuli dokumentebis Sesabamisad:

• sn da w 2.01.01-82. “samSeneblo klimatologia da geofizika”;

• sn da w П-7-81 “mSeneblobs seismur raionebSi”;

• datvirTvebi da zemoqmedebebi”;

• sn da w 2.02.01-83 “Senoba-nagebobebis fuZeebi”;

• sn da w П-23-81 “foladis konstruqciebi”;

• sn da w П-22-81 “qvisa da armoqvis konstruqciebi”; • sn da w 2.03.01-84 “betonisa da rkinabetonis konstruqciebi”.

samSeneblo moedani ganlagebulia IV klimatur zonaSi (sn da w 2.01.01-82.) da

xasiaTdeba Semdegi klimaturi pirobebiT:

• raionios klimati _ zomierad kontinenturi;

• qaris gabatonebuli mimarTuleba _ CrdiloeTi da dasavleTi.

Page 46: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

26

haeris saangariSo temperatura SemomzRudavi konstruqciebisaTvis miRebulia -8°C Tanaxmad sn da w 2.01.07-85.

qaris dawnevis normatuli mniSvneloba qaris V raionisTvis miRebulia 0,6 kpa

(60 kg/m2) Tanaxmad sn da w 2.01.07-85.

Tovlis safaris saangariSo wona horizontaluri zedapiris 1 kv. metrze

Tovlianobis II raionisaTvis miRebulia 1,2 kpa (120 kg/m2) Tanaxmad sn da w

2.01.07-85.

mSeneblobis raionis seismuroba, seismuri daraionebis monacemebis mixedviT, q.

TbilisisaTvis Seadgens 8 bals.

gruntis gayinvis normatuli siRrme tolia 0,05 m.

mSeneblobis raionis rTuli sainJinro-geologiuri pirobebis gamo Senoba-

nagebobebis saZirkvlebi miRebulia rogorc bunebriv fuZeze, ise nayar gruntze.

Tanaxmad saxstandartisa 27751-88 (1 cvlilebebis gaTvaliswinebiT) kompleqsis

Senobebi ganekuTvneba saimedoobis II normalur dones. pasuxismgeblobis mixedviT

saimedoobis koeficienti γΠ Seadgens 0,95.

yvela saproeqto Senoba, maTi zomebis mixedviT, dayofilia antiseismuri nakerebiT

marTkuTxa formis calkeul blokebad, Tanaxmad an da w II-7-81.

Senobebis saZirkvlebi _ rkinabetonis monoliTuri svetovani konstruqciisaa

bunebriv fuZeze.

gadaxurvebi Sesrulebulia monoliTuri rkinabetonisagan.

saZirkvlebis dasacavad maT gruntis mxridan ukeTdebaT cxeli bitumis wacxeba

or fenad.

kedlebis horizontaluri hidroizolacia sruldeba 20 sm sisqis cementis

xsnariT 1:2-Tan 0,03 niSnulze.

Senobebis kedlebis gare perimetrze gaTvaliswinebulia 1 m siganis wyalgaumtari

mokirwyvlis mowyoba.

proeqtSi calkeuli konstruqciebis koroziisagan dacva gaTvaliswinebulia sn da

w 2.03.II-85 “samSeneblo konstruqciebis dacva koroziisagan daproeqtebis

normebi” mixedviT.

liTonkonstruqciebis antikoroziuli dacva uzrunvelyofilia ГФ-021 (ГОСТ 24129-82) an ФЛ-03 (ГОСТ 9109-81) gruntis erTi fenis dataniT qarxana-

mwarmoebelSi zedapiris mesame xarisxis gasufTavebiT. samontaJo-saSemduReblo

Page 47: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

27

samuSaoebis damTavrebis Semdeg konstruqciebi ifareba ГФ-021 (ГОСТ 24129-82)

gruntis feniT, ris Semdeg xdeba maTi SeRebva orfena emalis saRebaviT ПФ-115 (ГОСТ 8485-78).

monoliTuri rkinabetonis konstruqciebis armaturis damcavi fenis sisqe

miRebulia sn da w 2.03.01-84 “betonisa da rkinabetonis konstruqciebi” mixedviT

maTi daniSnulebis Sesabamisad.

betonis konstruqciebi, romlebic SexebaSia gruntTan, ifareba orfena cxeli

bitumis sacxiT Tanaxmad СН 301-65.

eleqtromomarageba

wevis qvesadgurebi

mdegi wevis qvesadgurebis mSenebloba:

• arsebuli - sadguri zahesSi 35/10 kv ZabviT (rekonstruqcia);

• saproeqto - sadguri kvirike (pk 160+00) ZabviT 110/10;

• saproeqto - sadguri Tbilisi-maxarisxebeli ZabviT 110/10.

cxrili 2.2.-2 wevis qvesadgurebis parametrebi

gammarTveli

agregatebis raodenoba

transformatoris dasadgeni

simZlavre

wevis

qvesadguris

dasaxeleba

dadgenili

transformatori

s simZlavre, mvt

wevis

transform

atorebis

pirveladi

simZlavre

kv

gaangariSe

buli

miRebuli

danadgari

sTvis

wevis

saWiroe

bisTvis,

mva

raionis

saWiroeb

isaTvis,

mva

wevaze da

raionze,

mva

zahesi

6,3х2+5,6х1 35 1 2 12,6 5,6 18,2

kvirike

(pk160+00)

16х2+12,5х2 10 1 2 25,0 16,0 41,0

Tbilisi-

maxarisxebeli

16х2+12,5х2 10 1 2 25,0 16,0 41,0

wevis qvesadguris perimetrze gaTvaliswinebulia 2 m simaRlis rkinabetonis

Robis mowyoba ekliani mavTulis nacmiTa da foladis WiSkriT.

sakontaqto qseli

q. Tbilisis SemovliTi rkinigzis sakontaqto qselis daproeqtebisas normatiuli

meteorologiuri pirobebi miRebulia sn da w 2.01.07-85 “ssrk teritoriis

daraioneba klimaturi maxasiaTeblebis mixedviT” safuZvelze: qaris siCqare _ V

raioni, lipyinulis sididisTvis _ IV raioni.

haeris temperatura miRebulia sn da w 2.01.01-82 “samSeneblo klimatologia da

gepofizika” mixedviT.

Page 48: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

28

sakontaqto Sekidvis kveTebi gansazRvrulia eleqtruli gaangariSebebiT.

miRebulia sakiontaqto sakidis Semdegi tipebi da kveTebi:

• gadasarbenebze _ naxevradkompensirebuli resoruli (rombiseburi qarian

adgilebSi swor ubnebze), ori sakontaqto spilenZis sadeniT МФ-100, mzidi spilenZis bagiriT М-120 da gamaZlierebeli aluminis sadenebiT

А-185 (М-120+2хМФ);

• sadgurebis mTavar liandagebze _ naxevradkompensirebuli, resoruli,

ori sakontaqto spilenZis sadeniT МФ-100, mzidi spilenZis bagiriT

М-120 (М-120+2хМФ);

• meore xazebze _ naxevradkompensirebuli, martivi sayrdeni simebiT, erTi

sakontaqto sadeniT МФ-100 da bimetaluri foladspilenZis mzidi

bagirebiT ПБСМ1-70 (ПБСМ1-70+МФ-100);

• sadgurebis danarCen liandagebze, sadac rCeba arsebuli Sekidva _

naxevradkompensirebuli, martivi sayrdeni simebiT, erTi sakontaqto

sadeniT МФ-85 da bimetaluri foladspilenZis mzidi bagirebiT

ПБСМ1-70 (ПБСМ1-70+МФ-85).

atmosferos gansakuTrebuli dabinZurebis ararsebobis gamo sakontaqto qselis

izolacia navaraudevia haeris dabinZurebis III xarisxis mixedviT.

sakontaqto qselis izolatorebi miRebulia polimeruli masalisagan, Sesabamisi

tipebisa _ damWimi, mafiqsirebeli, sakidi. yvela izolatorisTvis denis gaJonvis

sigrZe Seadgens 600 mm.

gamaZlierebeli fiderebis izolatorebi _ faifurisa, TefSisebri, ПФ-70В tipisa.

kontaqturi qselis sakidis yoveli tipisaTvis malis maqsimaluri sidide

ganisazRvreba ВНИИТС-is mier damuSavebuli “sakontaqto qselis sakidebis malis

sigrZis gaangariSeba” mixedviT.

sadenebi

sakontaqto qselis arsebul da saproeqto sayrdenebze, maTi mxrianobis

Sesabamisad, ikideba mkvebavi xazebis, grZivi elmomaragebis 10 kv sahaero xazebis

an avtoblokirebis, talRgamtaris sadenebi. sakontaqto qselisa da sahaero

xazebis damWeri konstruqciebi arsebul sayrdenebze navaraudevia Seicvalos

axliT. 10 kv xazis sadenebi gamoyenebul iqnes foladaluminisa. sahaero xazis 10

kv sadenebi mimagreba Sesruldes resoruli. avtoblokirebisa da grZivi

eleqtrifikaciis xazebisTvis izolatorebi miiReba manWvalis tipis, faifuris

(ШФ-20Г). talRgamtaris izolatorebi _ ТФ-2001.

Page 49: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

29

sadenebis Sekidvis sqemebi, rogorc wesi, tipuria, garda xelovnur nagebobebSi

gavlis SemTxvevisa da wevis qvesadgurebTan mierTebis adgilebisa.

damatebiTi sadenebis Sekidva perspeqtivaSi gaTvaliswinebuli ar aris.

damiweba, dacva gadaZabvisagan

sakontaqto qselis sayrdenebis damiweba individualuria naperwkluri SualediT.

sakontaqto qselis sayrdenebis gabaritisas 4,9 m da meti gamoiyeneba jgufuri

damiweba, SeerTebuli relsTan diodur-naperwkluri SualediT.

gadaZabvisagan dacva xircieldeba:

• sakontaqto qselisa rqisebri ganmmuxtvelebiT;

• avtoblokirebisa da grZivi eleqtrifikaciis xazebisa ventiluri

ganmmuxtvelebiT.

gvirabebis samSeneblo moednebis elmomarageba

• saorientacio saangariSo simZlavre TiToeuli samSeneblo moednisaTvis

Seadgens 700 kv:

• eleqtro momaragebis departamentis teqnikuri pirebobis Tanaxmad

samSeneblo moednebis eleqtromomarageba gvirabis mSeneblobisaTvis

daproeqtebulia caleke mdgomi 10kv xaziT, romelic ikvebeba

110/10/3.3kvt saproeqto wevis qvesadguris ru-10 kv-dan romelic

mdebareobs sadgur kvirikesa (pk 160+00) da sadgur zahesSi.

• eleqtroenergiis momxmareblebis kveba samSeneblo moedanze

daproeqtebulia ktp-1000/10 dan, romelic mierTebulia 10kv xazebTan.

• mkvebavi xazebi 0.4kv ktp-dan samSeneblo meqanizmebamde daproeqtebulia

kabelebiT.

koroziuli dacva moxetiale denebisagan

gazmomaragebis, wyalmomaragebis kanalizaciis, eleqtromomaragebis sakabelo

qselebis gruntuli koroziisa da moxetiale denebiT gamowveuli koroziisagan

aqtiuri da pasiuri dacvis saSualebebis daproeqteba gaTvaliswinebuli unda iyos

proeqtis Sesabamis nawilebsa da qveganayofebSi saTanado normatiuli

dokumentebis, agreTve ГОСТ 9.602-2005 «Сооружения подземные» (“miwisqveSa nagebobebi”) Sesabamisad. dacvis pasiur saSualebebs ganekuTvneba: trasis

racionaluri SerCeva; maizolirebeli safarebi; maizolirebeli kanalizireba;

eleqtruli izolacia nagebobebisa da konstruqciebisagan, romelTac aqvT

metaluri kavSiri relsebTan; grZivi eleqtruli seqcionireba; nagebobebis

Sesabamisi damiweba.

Page 50: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

30

proeqtiT gaTvaliswinebulia, koroziis safrTxis xarisxis Sesabamisad,

rekonstruirebadi ubnis eqsploataciaSi Sesvlis Semdeg moewyoba saTanado

aqtiuri dacva _ kaToduri.

TanakveTa gazsadenebTan

Tbilisis SemovliTi rkinigzis trasa ramdenime adgilas kveTavs sxvadasxva

diametric magistralur gazsadens. TanakveTis wertilebi ixileT danarTi O.

rkinigzis gadakveTebis proeqtirebisa da mSeneblobis dros daculi unda iqnes

Semdegi teqnikuri normebi:

1. samSeneblo wesebisa da normebis СНиП2.05.06-85 mixedviT foladis garcmis

mili romelSiac unda gatardes muSa magistraluri gazsadeni, unda gacdes

rkinigzis relsis ganapira nawils 25.0 metriT, rogorc marcxena, aseve

marjvena mxridan. garcmis milis diametric unda iyos – Ф530 mm

gazsadenebisTvis – Ф700 mm, Ф730 mm gazsadenebisTvis – Ф1000 mm, Ф1000 mm

gazsadenebisTvis 1200 mm. xolo P<1.2 mpa gazsadenis gadakveTisas garcmis mili

ganapira relss unda gadacdes 10.0 metriT. d=200 gazsadeniTvis garcmis

milis diametric moewyos 400 mm, xolo d=300 mm gazsadenisTvis – 500 mm.

2. garcmis milis sigrZe magistraluri gazsadenisTvis – 60.0 metria. P<1.2 mpa gazsadenebisTvis ki 30 m. gazsadenis garcmaSi gatareba unda moxdes futirebis

Semdeg, rom Tavidan iqnes acilebuli izolaciis dazianeba (futireba unda

gakeTdes xis masalisagan damzadebuli lartyebis meSveobiT sisqiT 3 sm).

3. gazsadeni da garcmis mili unda daifaros koroziis sawinaaRmdego izolaciiT.

unda gaukeTdes ori fena polimeruli lenti da mesame damcavi fena. izolacia

orive milze sasurvelia Sesruldes qarxnuli wesiT, Tumca SesaZlebelia misi

Sesruleba savele pirobebSic.

4. magistraluri gazsadenisaTvis garcmis milis orive bolo unda amoiqolos

dialeqtrikuli masalisagan dam is erT boloze unda moewyos gamwovi sanTeli

foladis d=150 mm milebisagan – sigrZiT 50.0 metri rkinigzis relsis

ganapira napiridan. gamwovi sanTelis mili miwidan unda avides 5.0 metris

simaRleze, xolo P<1.2 mpa gazsadenebisTvis moewyos gamwovi sanTeli

foladis d=50 mm milebisagan – sigrZiT 450.0 metri rkinigzis relsis

ganaira napiridan. gamwovi sanTelis mili miwidan unda avides 3.0 metris

simaRleze.

garcmis milis Tavsa da boloSi proeqtiT gaTvaliswinebulia sakontrolo

gamzomi punqtis (КИП) mowyoba. sakontaqto kabeli, romelic ganTavsebulia

sgp-is milSi, erTi wveroT miuerTdeba garcmis mils, xolo meore gazsadens,

aseTi mowyobiloba gadakveTaze unda dayendes ori cali.

Page 51: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

31

miwebis gamoyofa mSeneblobisTvis:

• SemovliTi xazi:

o mudmiv sargeblobaSi – 212.3 ha

o droebiT sargeblobaSi – 281.4 ha

• rkinigzis infrastruqturuli kompleqsebi:

o s. avWala – 21.49

o s. Tbilisi (Sps `saqarTvelo srkinigza~. miwebi);

o s. didube (Sps `saqarTvelo srkinigza~. miwebi);

o s. Tbilisi-sakvanZo (Sps `saqarTvelo srkinigza~. miwebi).

mSeneblobisas gamoyenebuli masalebi da moculoba

• miwis samuSaoebi (profiluri kubatura):

o axali xazi _ 7954,68 kub.m

o kaxeTis xazi _ 173,37 kub.m

WrilebSi amoRebul grunti gamoiyeneba vakisisa da yrilebis mosawyobad.

winaswari gaTvlebiT, WrilebSi da gvirabebSi amoRebuli gruntis raodenoba

gadaaWarbebs mSeneblobis procesSi gamoyenebul gruntis raodenobas. Sesabamisad,

saWiro gaxdeba darCenili gruntis ganTavseba Tbilisis meriasTan SeTanxmebiT.

adgilobrivis samSeneblo masalebis da konstruqciebis mitana gaTvaliswinebulia

momqmedi sawarmoebidan da karierebidan:

• – RorRis da qvis karieri - sadguri marneuli, sadguri cxraZma;

• – rgolamwyobi baza - sadguri veli;

• – rk. betonis Spalebis qarxana - sadguri Tbilisi-damxarisxebeli.

saWiro masalebis SeZenas ganaxorcielebs mSeneblobaze pasuxismgebeli

organizacia, romelic gairkveva mSeneblobis ganxorcielebaze gamocxadebuli

tenderis saSualebiT.

mSeneblobis resursebi

muSaxelze moTxovna ganisazRvreba damkveTis da genmoijaradis mier samSeneblo

saremonto samuSaoebze sawyisi monacemebiT, saxarjTaRricxvo Sromatevadobis

safuZvelze, mSeneblobis dagegmil periodSi damxmare warmoebebis muSaxelis

raodenobis gaTvaliswinebiT.

Page 52: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

32

cxrili 2.2.-3. mSeneblobis kadrebze moTxovnilebebis grafiki

saangargiSo monacemebi

mSeneblobis wlebis mixedviT # dasaxeleba sul

I II III

1 samSeneblo-samontaJo samuSaoebis saxarjTaRricxvo

Sromatevadoba, kac/sT 8465899 3217042 3555678 1693179

2 samuSao drois xanZlivobis norma 40 saaTiani samuSao

kvirisaTvis, saaTebi 5024 2016 2008 1000

3 momuSaveTa ricxvi sul 1988 1882 2089 1998 maT Soris: - muSebi 85% 1689 1599 1775 1698 - ИТР 8% 159 150 167 160 - mosamsaxureebi 5% 99 94 104 99 - МОП da dacva 2% 41 39 43 41

4 SedarebiT mravalricxovan cvlaSi momuSaveTa kaci

1285 1216 1351 1293

maT Soris: muSebi (х0,7) 1182 1119 1243 1189 ИТР da mosamsaxureebi (х0,8х0,5=0,4) 103 97 108 104 5 Sromis saerTo danaxarjebi, aTasi muSa-dRe 1058,2 402,1 444,5 211,6

Page 53: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

33

samSeneblo moednebi

proeqtiT gaTvaliswinebulia samSeneblo moednebis mowyoba sadg. avWalaSi,

sadg. Tbilisi-damaxarisxebalSi, sadg. Tbilisi-sakvanZoSi, sadg. didubeSi, sadg.

kvirikeSi, sadg. lilo-1-Si, gadasarbenebze gvirabebis mSeneblobisas. samSeneblo

moednebze ganTavsdeba muSaTa banakebi, spec avtosadgomebi, maTi saxelosnoebi

da sxva.

samSeneblo moednebis droebiTi wyalmomarageba sasmeli da sameurneo wyliT,

gaTvaliswinebulia adgilobrivi wyalsadenidan, romelic gadis samSeneblo

obieqtebis maxloblad da, agreTve, samSeneblo moednebze wylis АЦТП-4,1 tipis avtocisternebiT moziduli wyliT (cisternis tevadoba – 4,05 t.).

mSeneblobis mosamzadebel periodSi, samSeneblo moednebis teritoriaze

saWiroa wylis erTseqciani, horizontaluri, cilindruli, liTonis РДГ 11-1-0,7 НМ tipis rezervuarebis dayeneba (erTi rezervuaris masa Р=1,92 t), maTi daTbuneba, raTa ar iqnes daSvebuli wylis gayinva Semodgoma-zamTris periodSi.

samSeneblo moednebis teritoriaze xanZarsawinaaRmdego wyalmomaragebis

uzrunvelsayofad gaTvaliswinebulia wylis moxmareba am rezeruarebidan.

genmoijaradem aucileblad unda uzrunvelyos rezeruaris mudmivi Sevseba

wyliT.

samSeneblo moednebis droebiTi momarageba, arsebuli satransformatoro da

wevis qvesadgurebis rekonstruqciamde, gansazRvrulia ДГА-100 tipis

gadasatani eleqtrosadgurebiT, simZlavriT 100 kvt.

samSeneblo manqanebis, mowyobilobebis, satransporto saSualebebis teqnikuri

momsaxureoba gaTvaliswinebulia genmoijaradis momqmed sawarmoebSi da

saremonto bazebSi.

samSeneblo moednebis mdebareoba ix. ruka 16.

Page 54: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

34

cxrili 2.2.-4 ZiriTadi samSeneblo manqanebis da satransporto

saSualebebis moxmarebis uwyisi

manqanebis da satransporto saSualebebis

dasaxeleba

ganz.

erT.

sul

mSeneblobaze

1 2 3

samSeneblo manqanebi

1. eqskavatori erTCamCiani uku niCabiT, CamCis

moculobiT 0.25m3 ЭО-2621А tipis cali 5

2. eqskavatori erTCamCiani ukuCamCiani, CamCis

moculobiT 0.5m3 ЭО-4321 tipis cali 6

3. eqskavatori erTCamCiani pirdapiri CamCiT, CamCis

moculobiT 0.65m3 cali 6

4. eqskavatori erTCamCiani ukuCamCiani, CamCis

moculobiT 1,0 m3 cali 3

5. TviTmavali satkepni ДУ-29 (masa balastiT Р=30.0t) cali 6

6. damgebi amwe tipi УК-25/9-18 t.a Q=18.0 t cali 2

7. damgebi amwe tipi УК-25/28СП t.a Q=30.0 t cali 2

8. eleqtoralastiori ЭЛБ-3м tipis cali 3

9. gamasworebel-gamomten-Semazustebeli manqana ВПР-1200 tipis

cali 3

10. transSeis jaWviani eqskavatori ЭТЦ-165

hidravlikur da pnevmatur svlaze cali 5

11. mravalCamCiani qvabulmTxreli ВК-3 tipis drezi-nis bazaze

cali 5

12. moZravi sakompresoro sadguri ПКС-5 warmadobiT 5.0 m3/wT

cali 8

13. buldozeri simZlavriT 79.4 kvt-ze meti

muxluxiani cali 14

14. kiduli vibromtkepni ПВТ_3 warmadobiT 50.0m3/cvlaSi

cali 6

15. talaxis tumbo ГНОМ-10А warmadobiT 21.6m3/sT cali 8

16. saavtomobilo amwe tipi КС-2561К isris sigrZiT 8M

t.a Q=6,3-1,9t cali 4

17. saavtomobilo amwe КС-3562А tipis isris sigrZiT

10M t.a Q=10.0-1.6t cali 4

18. saavtomobilo amwe КС-3562А tipis isris sigrZiT

14M t.a Q=4.0-1.3t cali 4

19. saavtomobilo amwe КС-4561 tipis, isris sigrZe 10m t.a Q=16.0-2.8t cali 3

20. pnevmaturi amwe КС-4361 tipis isris sigrZe 15.0m cali 4

Page 55: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

35

manqanebis da satransporto saSualebebis

dasaxeleba

ganz.

erT.

sul

mSeneblobaze

1 2 3

t.a Q=9.0-2.0t 21. pnevmoTvlebiani amwe КС-5363 (К-255А) isris sigrZ-iT 15.0m t.a Q=25.0-3.5t cali 3

22. agreTve isris sigrZiT 20.0m umoZraod damagrebuli

batiyelaTi sigrZiT 10m t.a batiyelaze Q=4.2-1.0 t cali 1

23. muxluxa amwe МКГ-16 isris sigrZe 15m t.a Q=11.0-2.0t cali 4

24. muxluxa amwe ДЭК-251 isris sigrZe 14.0m t.a Q=25.0-4.3 t cali 5

25. agreTve isris sigrZe 14.0m umoZraod damagrebuli

batiyelaTi sigrZe 5.0m t.a batiyelaTi Q=5.0-1.8t cali 1

26. muxluxa amwe СКГ-50 isris sigrZe 15m t.a Q=50.0-14.8t cali 3

27. rkinigzis isruli amwe КДЭ-161 isris sigrZiT 15m t.a Q=16.0-4.9t cali 4

28. rkinigzis amwe ЭДК-1000 t.a Q=125.0 t cali 1

29. milCamwyobi Т-614 t.a Q=6.3 t cali 4

30. kabelCamwyobi cali 4

31. sakabelo transportiori ТКБ-5 cali 5

32. asfaltdamgebi ДС-126 muxluxa svlaze cali 4

33. TviTmavali satkepni ДУ-51 (masabalastiT P=13.0t) cali 5

34. eqskavatori erTCamCiani pnevmo svlaze tipi ЭО-

2621, aRWurvili amwis sakidariT cali 3

satransporto saSualebebi

35. bortiani avtomobili t.a Q=5t marka ЗИЛ-130 cali 17

36. avtomobili-TviTmcleli t.a Q=7.0t marka КаМАЗ cali 35

37.avtomobili-TviTmcleli t.a Q=10.0t marka КаМАЗ cali 40

38. avtobetonis Semrevi СБ-69Б, damontaJebuli

МАЗ-503А avtomobilis bazaze, gadasatani nare-vis

moculoba V=2,6m3 cali 25

39. dumpkari cali 12

40. motoriani baqani УК-25/9-18МП t.a Q=66.0t cali 7

41. xoper-dozatori cali 35

42. satvirTo drezina ДГКу, aRWurvili tvirTamde

amwiT t.a Q=3.5-1.7t cali 3

43. samontaJo hidroamwe rk.gzis baqanis bazaze

МШТС-2ПМ

cali 5

44. samanevro Tbomavali cali 9

Page 56: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

36

mSeneblobis xangrZlivoba

q. Tbilisis SemovliTi sarkinigzo xazis mSeneblobis xangrZlivoba

gansazRvrulia da Seadgens:

• SemovliTi xazi – 30 Tve (maT Soris mosamzadebeli periodi 6 Tve);

• rkinigzis infrastruqturuli kompleqsebi 6 Tve.

kompleqsis mSeneblobis dawyeba – mSeneblobis pirveli wlis pirveli

kvartali.

q. Tbilisis SemovliTi sarkinigzo xazis obieqtebis kompleqsis moqmedebaSi

Seyvana – mSeneblobis mesame wlis meore kvartali.

2) Tbilisis centraluri nawilis gamoTavisufleba sarkinigzo

infrastruqturisgan moicavs:

• qalaqis centralur nawilSi arsebuli sarkinigzo xazis _ sadgur

`didubesa~ da sadgur `navTluRs~ Soris mdebare monakveTis

(daaxloebiT 10 km sigrZis) – demontaJi (gamanawilebeli ubnebis,

sadgurebis, Cixuri sadgurebis, depoebisa da sxva sarkinigzo

infrastruqturis CaTvliT) da teritoriis gamoTavisufleba, aseve

rkinigzis centralur sadgurSi Tbilisis CrdiloeTidan momavali

sagareubno matareblis gauqmeba. saerTo jamSi, qalaqis ganviTarebisaTvis

gamoTavisuflebuli iqneba 83.4 heqtari (saidanac 73.2 moxmardeba

urbanul ganviTarebas) miwis nakveTi. garda aRniSnuli 83.4 heqtrisa,

damatebiT gamoTavisuflebuli iqneba teritoria, romelic amJamad

dakavebuli aqvs rkinigzis Cixur sadgurebs. Cixuri sadgurebis saerTo

raodenoba Seadgens 64-s, romelTagan 55 kerZoa, 9 ki _ `saqarTvelos

rkinigzis~ mflobelobaSia. kerZo sadgurebis mflobeli organizaciebi

da kompaniebi damokidebulni arian rkinigzidan tvirTebis pirdapir

miRebaze. Sesabamisad, rkinigzis gadatanis Semdeg, isini, savaraudod, an

gadavlen axali rkinigzis mimdebare teritoriaze, an Secvlian

gadazidvis profils. gadasvlis SemTxvevaSi, am kompaniebma, SesaZloa,

damatebiTi Semosavali miiRon gamoTavisuflebuli nakveTebis gayidviT.

• Tbilisis-samgzavro da Tbilisis-satvirTo sadgurebis demontaJi.

samgzavro sadgurebis funqcias Seasrulebs ori sadguri: didube da

navTluRi (Tbilisi-sakvanZo). sadguri `navTluRi~ moemsaxureba

aRmosavleT mimarTulebis mgzavrebs, xolo sadguri `didube~ _

dasavleT mimarTulebas.

• samgzavro teqnikuri sadguris ganlageba navaraudevia sadgur Tbilisi-

sakvanZo, an sadgur avWalaSi. sadgurebSi didube da navTluRi moxdeba

mxolod mgzavrTa momsaxureba da lokomotivebis Cabma. Semadgenlobebis

Page 57: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

37

teqnikuri momsaxureba da gaCereba ganxorcieldeba saproeqto samgzavro

teqnikur sadgurSi.

• qalaqis centraluri nawilis saqalaqo da sagareubno mimosvlis

kompensireba moxdeba Cqarosnuli tramvaisa (ix. Tbilisis ganviTarebis

generaluri gegma) da metros saSualebiT.

• yvela satvirTo gadazidva ganxocieldeba Tbilisis SemovliTi rkinigzis

saproeqto xazis meSveobiT.

• satranzito satvirTo Semadgenlobebi, romlebic saWiroeben

daxarisxebas, Sevlen sadgur Tbilisi-maxarisxebelSi. daxarisxebis da

formirebis Semdeg Semadgenlobebi gaivlian kaxeTis mimarTulebas, Semdeg

ki svlas ganagrZoben SemovliT rkinigzaze. adgilobrivi satvirTo

mimosvla ganxorcieldeba sadgurebis: Tbilisi-maxarisxebeli, Tbilisi-

sakvanZo da sadgur velis meSveobiT.

• ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis mixedviT, qalaqis centraluri

nawilidan gatanas daqvemdebarebuli sarkinigzo infrasturqturis

kompleqsis ganTavseba dagegmilia Tbilisis sarkinigzo kvanZis uaxloes

sadgurebSi. Tbilisis sarkinigzo kvanZis infrastruqturis gadasatani

obieqtebis ganlageba mocemulia cxrilSi 2.2-1.

cxrili 2.2-5. Tbilisis sarkinigzo kvanZis infrastruqturis gadasatani

obieqtebis ganlageba

sadguri Tbilisis sarkinigzo kvanZis infrastruqturis gadasatani obieqtebis

ganlageba

Tbilisis centraluri blokirebis sadgurebis sammarTvelo

saxanZro-aRdgeniTi matarebeli

samgzavro sadguri 150 mgzavramde

sadguri Tbilisi-

sakvanZo

samgzavro platformebi

materialur-teqnikuri uzrunvelyofis kompleqsi

ЧМЭ3 Tbomavlebis saremonto salokomotivo depos kompleqsi sadguri Tbilisi-

maxarisxebeli

satvirTo ezos kompleqsi

samgzavo sadguri 250 mgzavramde sadguri didube

samgzavro platformebi

samgzavro teqnikuri sadguri

elmavlebis, eleqtromatareblebis, samgzavro vagonebis saremonto

kompleqsi sadguri avWala

saliandago distancia

Page 58: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

38

2.3 arsebuli situaciis aRwera – Tbilisis sarkinigzo kvanZi

mTavari mimarTulebebis sqema da teqnikuri aRWurviloba

Tbilisis sarkinigzo kvanZi miekuTvneba im tipis kvanZebs sadac, mimdevrobiT aris

ganlagebuli ZiriTadi sadgurebi. kvanZTan misasvlelebi warmodgenilia

orliandagiani monakveTiT gardabani – xaSuri da erTliandagianebiT _ marabda-

Tbilisi, kaWreTi-Tbilisi.

kvanZis yvela monakvTi eleqtroficirebulia mudmivi deniT. kvanZis sadgurebi

aRWurvilia sarkinigzo isrebis da signalebis centralizaciis eleqtronuli

sistemiT.

kvanZis sadgurebi

Tbilisis sarkinigzo kvanZis SemadgenlobaSi Svidi sadguria, romlebic

uzrunvelyofen mis saeqspluatacio samuSaoebs da specializdebian samuSaos

xasiaTis mixedviT.

sadguri Tbilisi-maxarisxebeli – I klasis maxarisxebeli sadguri. igi

warmoadgens Tbilisis sarkinigzo kvanZis mTavar sadgurs, romelic axarisxebs

tranzitul vagonnakadebs yvela mimarTulebiT.

sadgurSi ganTavsebulia:

• salokomotivo depo;

• vagonebis teqnikuri momsaxureobis punqti;

• samgzavro vagonebis parki.

Semadgenlobebis formirebis gegmis mixedviT sadguri asrulebs Semdeg funqciebs:

• axarisxebs yvela tipis satvirTo Semadgenlobebs;

• axorcielebs vagonebis teqnikur momsaxureobas.

sadguri Tbilisi-sakvanZo (navTluRi) – Sesrulebuli samuSaos mixedviT

warmoadgens I klasis satvirTo sadgurs, tranzituli matareblebis moZraobis

didi intensivobiTa da adgilobrivi gadazidvebis mniSvnelovani moculobiT.

sadgurs uerTdeba samrewvelo obieqtebTan misasvleli sarkinigzo xazebi.

sadguri asrulebs Semdeg operaciebs:

• tranzituli satvirTo da samgzavro Semadgenlobebis miReba, daSla,

formireba da gatareba;

• Semadgenlobebis vagonebiT uzrunvelyofa;

• sagareubno matareblebis miReba da gamgzavreba.

Page 59: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

39

sadguri Tbilisi-satvirTo – I klasis satvirTo sadguri. sadguris teritoriaze

ganlagebulia savagone depo, salokomotive depo, avtonomiuri sarefreJeratoro

vagonebis parki, aseve saxanZro da aRdgeniTi matareblebi.

sadguri asrulebs Semdeg operaciebs:

• tranzituli tvirTebis da samgzavro matareblebis gatareba;

• Semadgenlobebis miReba, daSla da formireba;

• Semadgenlobebis vagonebiT uzrunvelyofa;

sadguri asrulebs Tbilisis momsaxurebisTavis saWiro satvirTo samuSaoebis

ZiriTad moculobebs, romelic xorcieldeba satvirTo ezoebsa da sakonteinero

moednebze.

sadguri Tbilisi-samgzavro – II klasis samgzavro sadguri. Tbilisis sarkinigzo

kvanZis ZiriTadi samgzavro sadguri. sadguri emsaxureba yvela samgzavro

matarebels da asrulebs satranzito Semadgenlobebis momsaxurebas

(lokomotivebis Secvla, vagonebis damateba). igi aseve warmoadgens sagareubno

mimosvlis ZiriTad sadgurs.

sadguri avWala – Sualeduri sadguri, sadac sruldeba sarkinigzo xazebis

momsaxureoba. sadgurs miekuTvneba blok-posti - zahesi.

sadguri veli – III klasis Sualeduri sadguri.

sadguri asrulebs Semdeg operaciebs:

• tranzituli satvirTo da samgzavro matareblebis gatareba;

• sagareubno matareblebis miReba da gamgzavreba.

sadguri lilo – III klasis Sualeduri sadguri, romelic mdebareobs Tbilisi –

kaWreTis erTliandagian rkinigzaze. emsaxureba samrewvelo sawarmoebTan mimaval

xazebs.

2.4 proeqtis alternativebi da alternativebis Sedarebebi

Tbilisis SemovliTi rkinigzis ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis momzadebis

procesSi ganxiluli iyo Semdegi tipis alternativebi:

• teqnologiuri alternativebi;

• SemovliTi rkinigzis mdebareobis alternativebi;

• nulovani (araqmedebis) alternative.

Page 60: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

40

2.4.1 teqnologiuri alternativebi

Tbilisis SemovliTi rkinigzis teqnologiuri gadawyveta, ZiriTadad, gulisxmobda

trasis saxelmZRvanelo qanobis identificirebas.

variantebi daproeqtda Semdegi mocemulobebis gaTvaliswinebiT:

• saangariSo qanobi: 150/00 da 180/00;

• I kategoriis rkinigzisaTvis maqsimaluri qanobi Seadgens 180/00. Tbilisis

SemovliTi rkinigzisaTvis minimaluri SesaZlebeli qanobi Seadgens 150/00-s.

teqnikuri TvalsazrisiT orive teqnologiuri alternativa I kategoriis

rkinigzas warmoadgens. maT Soris umTavres sxvaobas warmoadgens erTmagi wevis

SemTxvevaSi (erTi lokomotivi) gadasazidi tvirTis maqsimaluri raodenoba.

amJamad gamoyenebuli lokomotivebis tipi, saSualebas iZleva, 150/00 qanobis

SemTxvevaSi erTmagi weviT uzrunvelyos 500 tona tvirTiT metis gadatana vidre

180/00-is SemTxvevaSi.

erTmagi wevis SemTxvevaSi, satvirTo Semadgenlobis maqsimalurad SesaZlebeli

tonaJi ganisazRvreba:

• 150/00 qanobis SemTxvevaSi – 2,622 t

• 180/00 qanobis SemTxvevaSi – 2,185 t

Semadgenlobebis masis gaangariSebis Sedegebi, wevis sxvadasxva variantisTvis

mocemulia cxrilSi 2.4-1.

cxrili 2.4-1. satvirTo Semadgenlobis maqsimaluri SesaZlebeli masa

satvirTo Semadgenlobis maqsimaluri SesaZlebeli masa (tona)

elmavali ВЛ10 elmavali ВЛ10 elmavali ВЛ10 qanobi

erTmagi weva ormagi weva modernizirebuli

elmavali ВЛ15

150/00 2,622 5,243 3,147 3,413

180/00 2,185 4,370 2,626 2,836

cxrilidan Cans, rom saproeqto marSrutze, teqnikuri davalebiT winaswar

gansazRvruli satvirTo normebis (4,000 t kenti da 3,300 t luwi

mimarTulebiT) SemTxvevaSi, ВЛ10 tipis lokomotivebiT, satvirTo gadazidvebis

momsaxureba saWiroebs ormag wevas.

Tbilisis elmavalmSenebeli qarxnis bazaze damuSavebuli iqna lokomotivis axali

tipi, romelTa satvirTo SesaZlebloba, qanobis Sesabamisad gazrdilia 2,600 t

da 3,100 t-mde. amJamad saqarTvelos rkinigza awarmoebs 3,500 t tvirTebis

gadazidvas ormagi wevis gamoyenebiT. ormagi wevis gamoyenebis praqtikis

gagrZelebis SemTxvevaSi, Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcielebis

Page 61: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

41

Semdeg rkinigzas saSualeba miecema gazardos Semadgenlobebis tonaJi 150/00-is

SemTxvevaSic ki. 3,500 t warmoadgens maqsimaluri tonaJs, saqarTvelos rkinigzis

sxva monakveTebisTvisac. am maqsimumiT saqarTvelos rkinigzas SesaZlebloba aqvs

gadazidos orjer meti tvirTebi, vidre dRevandeli realuri moTxovnilebaa.

gadasazidi tonaJis aseTi zrda, ar igegmeba yvelaze optimisturi gaTvlebiTac ki.

Sesabamisad 150/00 qanobis gadamwyveti aucilebloba mniSvnelobas kargavs.

garemosdacvis TvalsazrisiT am or variants Soris (rkinigzis trasis ganlagebis

alternativebis mixedviT) sxvaoba ar arsebobs.

finansuri danaxarjebis TvalsazrisiT, sxvaoba am or teqnologiur variants

Soris (sxvaoba 150/00 da 180/00-s Soris da lilo-gaCianis monakveTis mSeneblobis

Rirebuleba), Seadgens daaxloebiT 100 mln evros.

Sesabamisad, gamomdinare iqidan, rom teqnologiuri alternatiuli variantebi

araviTar sxvaobas ar gviCvenebs teqnikuri, garemosdacviTi da socialuri

TvalsazrisiT, gadawyda 180/00 saxelmZRvanelo qanobis SerCeva.

am gadawyvetilebam Tbilisis SemovliTi rkinigzis lilo-gaCianis monakveTis

saWiroeba gamoiricxa.

2.4.2 SemovliTi rkinigzis mdebareobis alternativebi

ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis damuSavebis procesSi gairkva, rom

rkinigzis trasis ganlageba md. mtkvaris marjvena mxares, Tbilisis sazRvrebis

SemovliT, rTuli topografiuli pirobebis gamo, did xarjebTan aris

dakavSirebuli. amitom q. Tbilisis SemovliTi rkinigzis trasis mimarTulebad

miRebulia md. mtkvaris marcxena mxare. trasis mdebareoba gansazRvrulia q.

Tbilisis perspeqtiuli ganviTarebis generaluri gegmis mixedviT, qalaqis

maqsimalurad SemovliT.

Semosasvleli trasis variantebi SemuSavebulia Tbilisis ganviTarebis generaluri

gegmis Sesabamisad.

q. Tbilisis SemovliTi rkinigzis xazis ZiriTad saproeqto gadawyvetilebis

misaRebad, damuSavda SemovliTi rkinigzis ganlagebis alternatiuli variantebi da

Sesabamisi qvevariantebi. variantebis saerTo raodenobam Seadgina Teqvsmeti

erTeuli.

alternativebis SerCevaze moqmedi ZiriTad faqtorebs warmoadgenda:

• samSeneblo parametrebi:

trasis sigrZe;

mdebareoba;

xelovnuri nagebobebis raodenoba.

Page 62: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

42

• reliefi – alternatiuli marSrutebis dagegmarebis mSniSvnelovan

SemzRudav faqtors warmoadgenda. reliefuri pirobebi ganapirobebda

sainJinro nagebobebis simravlesa da sirTules ama Tu im variantze.

• mSeneblobisaTvis saWiro finansuri danaxarjebi – proeqtis mosalodneli

biujetis gaTvaliswinebiT warmodgenilma alternativebma damuSavebis

procesSi mniSvnelovani cvlilebebi ganicades. finansuri danaxarjebis

zrdas mniSvnelovnad ganapirobebs sainJinro nagebobebis (xidebi, gvirabebi)

arseboba.

• garemosdacviTi SezRudvebi (Tbilisis zRvis faqtori) – am faqtoris

gaTvaliswinebiT sawyis etapzeve Sewyda uSualod Tbilisis zRvis

mimdebared gamavali alternativis ganxilva.

• socialuri gavlenebi – marSrutebis dagegmarebisas, SeZlebisdagvarad,

xdeboda dasaxlebuli punqtebisgan arideba; Tumca, Tu arideba damatebiT

finansur danaxarjebTan iyo dakavSirebuli, upiratesoba finansur faqtors

eniWeboda.

CamoTvlili faqtorebis gaTvaliswinebiT, ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis

etapze ganxiluli iqna alternativebis Semdegi 4 varianti, Tavisi qvevariantebiT

(ix. cxrili 2.4-2):

• varianti I – qalaqis gvirabi;

• varianti II (CrdiloeTi 180/00) – saproeqto sadguri karsani – loWinis

xeoba – sadguri gaCiani. SemovliTi rkinigzis gadatana, Tbilisis

SemovliTi saavtomobilo gzis gaswvriv;

• varianti III (centraluri 15-180/00) – saproeqto sadguri karsani –

sadguri lilo I. variants aqvs sxvadasxva ubnis gavlis ramdenime

qvealternativa;

• varianti IV (centraluri) – sadguri zahesi – sadguri lilo I. variants aqvs sxvadasxva ubnis gavlis ramdenime qvealternativa.

ix. ruka 3 - Tbilisis SemovliTi rkinigzis mdebareobis alternativebis sqema.

Page 63: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

43

cxrili 2.4-2. Tbilisis SemovliTi rkinigzis alternativebi

# alternativa qve-

alternativa

sawyisi

punqti

saboloo

punqti

saxelmZRvane

lo qanobi

gvirabi

wyasacavis

monakveTze

1

alternativa I (qalaqis

gvirabi)

_ sadg. didube sadg.

navTluRi _- -

2

alternativa II (CrdiloeTi -

18 0/00)

_ sadg. karsani

(saproeqto)

sadg. gaCiani /

veli 18 0/00 -

III-1 sadg. karsani

(saproeqto) sadg. lilo I 15 0/00 -

III-2 sadg. karsani

(saproeqto) sadg. lilo I 15 0/00 +

III-3 sadg. karsani

(saproeqto) sadg. lilo I 15 0/00 -

3

alternativa III (centraluri –

15-18 0/00)

III-4 sadg. karsani

(saproeqto) sadg. lilo I 15 0/00 +

IV-1 blok-posti

zahesi sadg. lilo I 18 0/00 -

4 alternativa IV (centraluri)

IV_2 blok-posti

zahesi sadg. lilo I 18 0/00 +

aRniSnuli 4 variantidan ori varianti (I da II) SemoTavazebul iqna

“kievgiprotransis” mier, bolo sami (III da IV) S.p.s. “saqtransproeqtis” mier.

alternativa I da alternativa II-is garda, yvela alternativa proeqtirebis sawyis

etapze ganixileboda sadgur gaCianSi mierTebiT baqo-Tbilisis arsebul

rkinigzasTan. sxvaoba mxolod qanobSia. kerZod, lilo Tbilisis-maxarisxebeli

sadguris (arsebuli kaxeTis rkinigza, romlis saSualebiTac unda daukavSirdes

SemovliTi rkinigza, arsebuls), monakveTis qanobi 18 0/00-ia, xolo lilo gaCiani

igegmeboda 15 0/00-iani qanobiT. gadawyda, rom SemovliTi rkinigzis proeqti

ganxorcieldeboda 180/00-iani qanobiT, Sesabamisad, rogorc aRvniSneT, am etapze

gamoiricxa lilo-gaCianis mSeneblobis saWiroeba.

saqarTvelos rkinigzam samomavlod, SesaZloa, dagegmos SemovliTi rkinigzis

miuerTeba baqo-Tbilisis arsebul rkinigzasTan - sadgur gaCianTan, romelic

damoukidebeli proeqtis ganxilvis sagani iqneba.

2.4.3 Tbilisis SemovliTi rkinigzis ganlagebis alternatiuli

variantebis SedarebiTi daxasiaTeba

alternatiuli varianti I (qalaqis gvirabi) – alternativis mixedviT rkinigza

Tbilisis zRvis mimdebare dasavleT ferdSi dagegmili daaxloebiT 9.5 km-iani

gvirabis saSualebiT kveTs qalaqis centralur nawils.

Page 64: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

44

ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis koncefciis ganxilvisas, am variantze uari

iTqva Sps `saqarTvelos rkinigzis~ xelmZRvanelobis mier. Sesabamisad, Semdgom

etapebze varianti aRar gaxilula.

alternativis dadebiT mxared unda CaiTvalos misi simokle. igi sxva yvela

SemoTavazebul alternativasTan SedarebiT moklea, rac Seamcirebs tvirTebis

transportirebis xarjebs.

alternativaze uaris Tqmis ZiriTad mizezs warmoadgenda misi Semdegi uaryofiTi

mxareebi, kerZod:

• gvirabSi momxdari SesaZlo avariis SemTxvevaSi, masStaburi ekologiuri

katastrofis maRali albaToba dedaqalaqis mWidrod dasaxlebul

centralur nawilSi;

• niadagisa da miwisqveSa wylebis masStaburi dabinZurebis maRali albaToba

SesaZlo avariebis SemTxvevaSi;

• miwisqveSa wylebis hidrologiuri reJimis darRvevis safrTxe, rac

gamoiwvevs wylis cirkulaciis balansis cvlilebas (ramac SeiZleba

problemebi Seqmnas gvirabis eqspluataciisas).

agreTve, alternativaze uaris Tqma ganapiroba Semdegma teqnologiurma

faqtorebma:

• qalaqis qveS gvirabis gayvana unda moxdes jdenebis gamoricxviT rTuli

teqnologiebis gamoyenebiT, raTa ar moxdes qalaqis Senoba-nagebobebisa da

komunikaciebis dazianeba;

• gvirabebSi moZraobis usafrTxoebis dacva garTulebulia (`relsi-Tvalis~

urTierTqmedeba Zalze rTuli xasiaTis da garkveulwilad albaTuri

bunebisaa. Sesabamisa,d moZravi Semadgenlobis relsebidan acdenis garantia

saukeTeso eqspluataciis pirobebSic ki ar arsebobs). aRsaniSnavia, rom

tvirTebi ZiriTadad saxifaTo xasiaTisaa da ar aris gamoricxuli moxdes

aaleba. gvirabebSi xanZris warmoSoba, rogorc msoflio praqtika gviCvenebs,

Zalze saSiS mastabebs da xasiaTs iZens xolme. amasTan, Tanamedrove xanZris

aRmomCeni, mauwyebeli da likvidaciis saSualebebi, saqarTveloSi jer arc

teqnologiurad da arc kadrebis TvalsazrisiT praqtikaSi ar aris

danergili.

alternatiuli varianti II (CrdiloeTi - 180/00) – aRniSnuli alternativa

gulisxmobs rkinigzis SemovliTi gzis gadatanas SemovliTi saavtomobilo gzis

mimdebared. variantis mierTeba arsebul rkinigzasTan daproeqtebulia, arsebuli

xazis 2485 km-ze, mcxeTa-blok-post zahesis gadasarbenze. variantis mixedviT

gaTvaliswinebulia axali sadguris – karsnis mSenebloba.

sadgur karsnis Semdeg trasa kveTs Tbilisi-leseliZis saavtomobilo magistrals,

mdinare mtkvars da zahesis saderivacio arxs. gadis zahesis dasaxlebis qvemoT

gvirabis saSualebiT. amis Semdeg kveTs Tbilisis SemovliT saavtomobilo gzas da

miuyveba mas zeda mxridan. mdinare gldanulas gadakveTis Semdeg saproeqto trasa

Page 65: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

45

sauReltexilo gvirabebis saSualebiT kveTs mTas, gadadis md. loWinis xeobaSi,

miyveba mas, kveTs arsebuli rkinigzis kaxeTis xazs da sadgur gaCianTan uerTdeba

Tbilisi-baqos sarkinigzo magistrals.

variantis mixedviT dagegmilia:

• trasis 31 kilometrze sadgur loWinis mSenebloba;

• trasis 34 kilometrze kaxeTis xazTan mierTeba, sadgur Tbilisi-

maxarisxebelTan da Tbilisi-sakvanZosTan gasasvlelad.

trasis saerTo sigrZe 49.05 km-s Seadgens.

adgilis topografiuli pirobebi sakmaod rTulia. sirTules ganapirobebs:

• SefardebiTi simaRleebis mniSvnelovani cvlilebebi;

• mdinareebis, xeobebis da mSrali xevebis didi raodenoba.

varianti mraval adgilas kveTs avtomagistrals, maRali Zabvis eleqtrogadamcem

xazebs, gazsadenebs, nabTobsadenebs da sxva sainJinro komunikaciebs.

am variantisTvis aucilebelia:

• mdinare mtkvarze axali sarkinigzo xidis mSenebloba;

• 3 gvirabi, romelTa saerTo sigrZe 11.88 km-ia, maT Soris yvelaze grZelis

sigrZe 7.6 km-ia;

• 12 estakadisa da xidis, saerTo sigrZiT daaxloebiT 11.6 km;

• 20 wyalgamSvebi mili.

ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis koncefciis etapze aRniSnuli marSruti

damuSavda or variantad:

• 180/00 saxelmZRvanelo qanobi;

• 150/00 saxelmZRvanelo qanobi.

dadginda, rom 150/00 qanobis SemTxvevaSi, trasa dawyebuli me-9 kilometridan

midis maqsimalur qanobze, jer aRmarTze, Semdeg ki daRmarTze. trasis 85%-s

Seadgens gvirabebi da Wrilebi. ar aris saSualeba moewyos gayofis punqti. 150/00

qanobis SemTxvevaSi gvirabebis jamuri sigrZe Seadgens 20 kilometrs, ugrZesi

maTgani ki 10.4 km-ia. zemoTCamoTvlil mizezTa gamo aRniSnuli alternativa

damuSavda mxolod 180/00 qanobiT.

marSrutis dadebiT mxares warmoadgens misi ukiduresi daSoreba Tbilisis

wyalsacavidan, sxva alternativebTan SedarebiT.

marSrutis uaryofiTi mxareebidan, romlebmac ganapirobes marSrutze uaris Tqma,

aRsaniSnavia:

Page 66: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

46

• ukiduresad rTuli reliefuri pirobebi (topografiuli zedapiri);

• marSrutze sainJinro nagebobebis didi raodenoba;

• arastabiluri ubnebi marSrutis udides nawilze – didi simZlavris

mewyruli sxeulebi;

• sainJinro nagebobebis didi raodenoba;

• Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli zonis gadakveTa;

• marSrutis mSeneblobis xarjebi scildeba gonivruli dafinansebis

farglebs (igi saWiroebs 300 mln. evroTi mets, rac TiTqmis orjer metia

sxva alternativebTan SedarebiT);

• alternativas, aseve mniSvnelovani danaxarjebi eqneba eqspluataciis etapze

(sainJinro nagebobebis didi raodenoba), rac aseve gazrdis misi operirebis

Rirebulebas grZelvadian perspeqtivaSi.

alternatiuli varianti III (centraluri - 150/00) - III alternatiuli variantis

yvela qvealternativa daproeqtebulia 150/00 saangariSo qanobiT. varianti III-Tvis proeqtirebis sawyis etapze dagegmili iyo misi mierTeba sadgur gaCianTan, baqo-

Tbilisis arsebul rkinigzasTan. sabolood gadawyda, rom mierTeba, savaraudod,

ganxorcieldeba samomavlod. amJamad ki alternativa sadgur lilo I-is Semdeg miuerTdeba kaxeTis arsebul rkinigzas.

qvealternativebi:

• qvealternativa III-1 (mosaxleobaSi gavliT) arsebul sarkinigzo xazs

uerTdeba mcxeTa-zahesis gadasarbenis 2,485 km-ze. iseve, rogorc variant II SemTxvevaSi, mierTebis adgilze gaTvaliswinebulia axali sadguris

`karsnis~ gaxsna. mierTebis adgilidan varianti uxvevs marcxniv da

gadakveTs Tbilisi-leseliZis saavtomobilo trasas, md. mtkvars axali

xidiT da Tbilisis Semosavlel saavtomobilo gzas. amis Semdeg trasa,

meore kilometrze Sedis gvirabSi, sigrZiT 1.72 km. ris Semdegac gaivlis

gadamkveT xevs Ria galereiT (80 m) da kvlav Sedis 0.65 km-s sigrZis

gvirabSi. gvirabebis Semdeg trasa miuyveba mTis ferdobs mexuTe

kilometramde. meSvide kilometrze trasa kvlav kveTs Tbilisis SemovliT

saavtomobilo gzas da ganlagdeba amave gzis gaswvriv.

meaTe kilometrze varianti xidiT kveTs md. gldanulas.

mecamete kilometrze gaTvaliswinebulia gasaCerebeli moednis mowyoba,

sigrZiT 1 km. amis Semdeg trasa kvlav ganlagebulia saavtomobilo gzis

gaswvriv. meToTxmete kilometrze gadakveTs maRal xevs da mkveTrad uxvevs

marjvniv Tbilisis zRvisken.

me-14 kilometris bolos xidiT gadakveTs xevZmaris xevs da maRali Wrilis

gavlis Semdeg ganlagdeba ferdobze, romlis zedapiric Zlier aris

daRaruli xevebiT.

Page 67: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

47

meCvidmete kilometrze trasa Sedis gvirabSi, romlis sigrZe 1.2

kilometrs Seadgens. gvirabis Semdeg trasa kveTs kvirikobis xevs xidiT da

mecxramete-meoce kilometrze ganlagdeba maRal WrilSi. meoce kilometrze

trasa aRwevs maqsimalur sasimaRlo niSnuls – 700.8 metrs, sadac

gaTvaliswinebulia gamyofi moednis mowyoba, sigrZiT 1,400 metri. am

monakveTze trasa miuyveba Tbilisis wyalsacavs (minimaluri daSoreba 900

metri). amis Semdeg trasa eSveba 150/00 qanobiani daRmarTiT. trasis

ocdameTormete kilometrze gaTvaliswinebulia sakvanZo sadgur lilo I-is gaxsna. sadgur lilo I-dan trasa uerTdeba kaxeTis arsebul rkinigzas.

• qvealternativa III-2 zustad imeorebs alternativa III-1-s. principuli

gansxvaveba mdgomarobs, Tbilisis wyalsacavis mimdebare teritoriis

gavlaSi, gvirabis saSualebiT. am variantiT gvirabi daiwyeba trasis

mecxramete kilometrze. misi sigrZe 4.03 km-s Seadgens.

• qvealternativa III-3 (mosaxleobis SemovliT) trasis meeqvse kilometramde,

aRniSnuli varianti imeorebs III-1 variants. meeqvse kilometridan Tbilisis

Semosavlel gzasTan miaxloebisas, trasa uxvevs marcxniv da ganlagdeba

saavtomobilo gzis CrdiloeTiT. meSvide mecxre kilometris farglebSi

trasa ganlagebulia gvirabSi sigrZiT 2.47 km. Semdeg Riad, xidiT kveTs md.

gldanulas. meaTe meTerTmete kilometris farglebSi trasa ganlagebulia

gvirabSi, sigrZiT 1.02 km. gvirabi ganTavsdeba Tbilisis SemovliTi

saavtomobilo gzis qvemoT.

meTormete kilometrze gaTvaliswinebuilia gasaCerebeli moednis mowyoba,

sigrZiT 1.2 km. amis Semdeg trasa ganlagdeba SemovliTi saavtomobilo gzis

qvemoT ferdobze Rrma WrilSi (siRrme 28.20 m), Semdeg gadakveTs Rrma

xevs da meToTxmete kilometrze mkveTrad uxvevs marjvniv Tbilisis

zRvisken.

amis Semdge trasa TiTqmis imeorebs variant III-1-s.

• qvealternativa III-4 zustad imeorebs alternativa III-3-s. principuli

gansxvaveba mdgomarobs (msgavsad alternatiuli variantisa III-2) Tbilisis

wyalsacavis mimdebare teritoriis gavlaSi gvirabis saSualebiT. am

variantiT gvirabi daiwyeba trasis meTvramete kilometrze. misi sigrZe 4.25

km-s Seadgens.

alternativis uaryofiTi mxareebia

• Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli gamoyenebis zonisa da vizitorTa

zonis gadakveTa;

• siaxlove Tbilisis wyalsacavTan;

• geodinamiuri procesebis gaaqtiurebis maRali albaToba;

• trasa gadis dasaxlebul punqtebSi. mosaxleobis gadasaxlebis aucilebloba

da/an resursebTan xelmisawvdomobis SezRudva;

Page 68: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

48

• xmaurisa da vibraciis donis zrda dasaxlebul punqtebSi.

alternatiuli varianti IV (centraluri) – am variantis yvela qvevarianti

daproeqtebulia 180/00 saangariSo qanobiT.

varianti IV-Tvis proeqtirebis sawyis etapze dagegmili iyo misi mierTeba sadgur

gaCianTan, baqo-Tbilisis arsebul rkinigzasTan. sabolood gadawyda, rom mierTeba

savaraudod ganxorcieldeba samomavlod. amJamad ki alternativa sadgur lilo I-is Semdeg miuerTdeba kaxeTis arsebul rkinigzas.

qvealternativebi:

• qvealternativa IV-1 – aRniSnuli varianti dasavleTis mxridan iwyeba

mcxeTa-zahesis gadasarbenis 2,388 kilometrze (uSualod mdinare mtkvarze

arsebuli sarkinigzo xidis gadasvlis Semdeg), sadgur zahesis midamoebSi.

rTuli topografiuli pirobebis gamo mierTebis adgilSi sadguris nacvlad

ewyoba blok-posti, romlis marTva ganxorcieldeba sadgur zahesidan.

liandagebis gadakveTa mierTebis adgilSi moxdeba erT doneze, rac

mniSvnelovnad amcirebs Tbilisis SemovliTi rkinigzis xazis

gamtarunarianobas.

marSrutis dasawyisSi trasa or adgilas kveTs arsebul saavtomobilo

gzas, sadac erTgan gaTvaliswinebulia gzagamtaris mowyoba. xolo,

meoregan, aseve gaTvaliswinebulia gzagamtaris mowyoba saavtomobiloo

gzis zemodan gatarebiT.

mesame da meoTxe kilometrebis farglebSi trasa ganlagebulia maRal

yrilze. yrilis maqsimaluri simaRle 18.65 m-ia.

meoTxe mexuTe kilometrebze trasa miemarTeba gvirabSi, romlis sigrZe 1.05

km-ia. amis Semdge meeqvse kilometrze marSruti, xidiT kveTs mdinare

gldanulas da TianeTi-Tbilisis saavtomobilo gzis qvemoT, meeqvse

kilometris farglebSi ganlagdeba gvirabebSi, sigrZiT 0.24 km da 0.60 km.

gvirabebis Semdeg, meSvide kilometrze rkinigza gaivlis gldanis tbis

gaswvriv,.

meSvide kilometrze trasa uxvevs marjvniv da ganlagdeba ferdobze tbasa

da Tbilisis Semosavlel saavtomobilo gzas Soris. wevis qvesadguridan

daaxloebiT 170 metrSi rkinigza gadakveTs 5 maRali Zabvis el. gadamcem

xazs. meaTe kilometrze xevZmaris xevs gadakveTs maRali yriliT, romlis

maqsimaluri simaRle 44.46 m-s aRwevs. gadakveTis adgili geologiurad

warmoadgens damewyril ubans. amis Semdeg trasa ganlagdeba 043 km sigrZis

gvirabSi.

amis Semdeg IV-1 varianti zustad imeorebs III-1 variantis trasas 150/00 qanobiT.

Page 69: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

49

• qvealternativa IV-2 identuria IV-1 variantisa. gansxvavebas warmoadgens

Tbilisis zRvis monakveTi sadac, am variantis mixedviT, dagegmilia gvirabis

mowyoba trasis meTxuTmete da mecxramete kilometrebs Soris. gvirabis

sigrZe 4.03 km.

ekonomikuri TvalsazrisiT, alternatiuli varianti IV-is dadebiTi mxarea is, rom igi ar saWiroebs axali saxide gadasasvlelis mSeneblobas mdinare mtkvarze.

alternativis uaryofiTi mxareebia:

• teqnikuri TvalsazrisiT:

o mierTebis adgilis rTuli topografiuli pirobebis gamo. mierTeba

xdeba erT doneze, rac mniSvnelovnad Seamcirebs rkinigzis

gamtarunarianobas;

o trasis qanobi zogierT monakveTze aris 180/00;

o trasa gadis qalaqis mWidrod dasaxlebul teritoriaze;

o gldanis tbis siaxloves trasa ganlagebulia sust gruntebian

WrilSi, tbis wylis donidan 3-4 metriT dabla, rac gamoiwvevs

eqspluataciis pirobebis gauaresebas;

o meaTe kilometrze trasa gaivlis damewyril ubans, rac damatebiT

xarjebTan aris dakavSirebuli da rkinigzis eqspluataciis procesSi

SeiZleba damatebiTi sirTuleebi Seqmnas.

• garemosdacviTi da socialuri TvalsazrisiT:

o Tbilisis erovnuli parkis vizitorTa zonis gadakveTa;

o siaxlove Tbilisis wyalsacavTan;

o trasa gadis dasaxlebul punqtebSi. mosaxleobis gadasaxlebis

aucilebloba da/an resursebTan xelmisawvdomobis SezRudva;

o xmaurisa da vibraciis donis zrda dasaxlebul punqtebSi.

ix. ruka 4 _ Tbilisis SemovliTi rkinigzis alternatiuli marSrutebi.

Page 70: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

50

cxrili 2.4-3. daproeqtebis etapze ganxiluli alternativebi

alternativa I qalaqis gvirabi

alternativa II CrdiloeTi 180/00

alternativa III centraluri 150/00 - 18

0/00

alternativa IV centraluri

nulovani anu

`araqmedebis~

alternativa

garemosdacviTi

sakiTxebi

geologia

gruntebis

daqveiTebuli

fizikur-meqanikuri

da geoteqnikuri

maxasiaTeblebi.

jdenadi gruntebi.

gvirabis

uaryofiTi gavlena

amgavri tipis

gruntebze.

intensiuri mewyruli procesebis

gaaqtiurebis maRali albaTaoba.

gansakuTrebiT sensitiuri ubnebi:

• namgalas xevis ubani;

• didi simZlavris blokuri tipis

mewyruli sxeuli mlaSobis xevis

midamoebSi;

• norios xevi.

mewyruli procesebis gaaqtiurebis

maRali albaToba.

gansakuTRebiT sensitiuri ubnebi:

• saguramos qedis samxreTi ferdobi;

• kvirikobis xevis monakeTi;

• saTemos ubani;

• sofeli gldani;

• lurji seris ferdobi.

mewyruli procesebis gaaqtiurebis

albaTaoba.

gansakuTrebiT sensitiuri ubani:

• kvirikobis xevis monakeTi.

hidrogeologia

• gvirabSi navTobis

SesaZlo CaRvris

riskis faqtori.

• gruntis wylebis maRali doneebi

2-10 m-mde, rac ganapirobebs

SesaZlo uaryofiT gavlenebs maT

xarisxze.

• gruntis wylebis maRali doneebi

2-10 m-mde, rac ganapirobebs

SesaZlo uaryofiT gavlenebs maT

xarisxze.

• niadagisa da miwisqveSa

wylebis

istoriuli

dabinZureba.

hidrologia

mosalodneli

uaryofiTi gavlena

gruntis wylebis

cirkulaciaze.

hidrologiuri

reJimis darRveva.

• ukiduresi siaxlove e.w. gldanis

tbebTan;

• mdinare loWinis gadakveTis

monakveTze gverdiTi, lateraluri

eroziis gaaqtiureba;

• loWinis xevis saTavis monakveTi

noriosxevi, alisxevi, Subisxevi,

sacxenisi, Tavmoyrilia sakmaod Rrma

eroziuli xevebi da xramebi,

romlebic agebulia fxvieri da

eroziisadmi advilad damyoli

• ukiduresi siaxlove e.w. gldanis

tbebTan;

• Tbilisis zRvis dabinZurebis

riski;

• myari narCenebiT xevebis Caxergvis SesaZlebloba, gansakuTrebiT,

mSeneblobis etapze;

• SesaZlo uaryofiTi gavlena

ixtiofaunaze;

• Rvarcofuli movlenebis albaToba.

• ukiduresi siaxlove e.w. gldanis

tbebTan;

• Tbilisis zRvis dabinZurebis

riski;

• myari narCenebiT xevebis Caxergvis SesaZlebloba, gansakuTrebiT,

mSeneblobis etapze;

• SesaZlo uaryofiTi gavlena

ixtiofaunaze;

• Rvarcofuli movlenebis

teritoriis

niadagebis

dabinZurebiT

ganpirobebuli

md. mtkvris

dabinZurebis

SesaZlo kera.

Page 71: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

51

alternativa I qalaqis gvirabi

alternativa II CrdiloeTi 180/00

alternativa III centraluri 150/00 - 18

0/00

alternativa IV centraluri

nulovani anu

`araqmedebis~

alternativa

qanebiT;

• mtkvris dabinZurebis wyaro loWinis

xeobiT;

• xevebis myari nataniT dabinZureba mSeneblobis dros;

• SesaZlo Rvarcofebi;

• SesaZlo uaryofiTi gavlena

ixtiofaunaze.

albaToba.

daculi

teritoriebi

• Tbilisis erovnuli parkis

tradiciuli gamoyenebis zonis

gadakveTa.

• Tbilisis erovnuli parkis

tradiciuli gamoyenebis zonisa da

vizitorTa zonis gadakveTa;

• zahesidan namgalas xevamde meoradi

tyis muxnar-rcxilnari;

• tugais sanapiro da naTeli

ariduli tyeebis sakonservacio

Rirebulebis mqone habitatebi

gadaSenebis zRvarze myofi da

saqarTvelos “wiTel nusxaSi”

Semavali calkeuli saxeobebiT;

• Tbilisis erovnuli parkis

tradiciuli gamoyenebis zonisa

da vizitorTa zonis gadakveTa;

• zahesidan namgalas xevamde

meoradi tyis muxnar-rcxilnari;

• tugais sanapiro da naTeli

ariduli tyeebis sakonservacio

Rirebulebis mqone habitatebi

gadaSenebis zRvarze myofi da

saqarTvelos “wiTel nusxaSi”

Semavali calkeuli saxeobebiT;

landSafti /

vizualuri

mxare

landSafturi TvalsazrisiT

gamorCeuli ubnebis esteTikuri

Rirebulebaze uaryofiTi gavlena:

• mdinare xevZmaras xeobis zemo weli;

• qaSveTis mTis ferdobebi;

• naseralis qedis kalTebis tyis

landSafti.

landSafturi TvalsazrisiT

gamorCeuli ubnebis esteTikuri

Rirebulebaze uaryofiTi gavlena:

• mdinare xevZmaras xeobis zemo weli;

• qaSveTis mTis ferdobebi;

• naseralis qedis kalTebis tyis

landSafti.

landSafturi TvalsazrisiT

gamorCeuli ubnebis esteTikuri

Rirebulebaze uaryofiTi gavlena:

• mdinare xevZmaras xeobis zemo weli;

• qaSveTis mTis ferdobebi;

• naseralis qedis kalTebis tyis

landSafti.

xmauri da

vibracia gansakuTrebuli gavlenis qveS

aRmoCndeba dasaxlebuli punqtebi:

gansakuTrebuli gavlenis qveS

aRmoCndeba dasaxlebuli punqtebi:

gansakuTrebuli gavlenis qveS

aRmoCndeba dasaxlebuli punqtebi:

qalaqSi

xmaurisa da

vibraciis

Page 72: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

52

alternativa I qalaqis gvirabi

alternativa II CrdiloeTi 180/00

alternativa III centraluri 150/00 - 18

0/00

alternativa IV centraluri

nulovani anu

`araqmedebis~

alternativa

• zahesi; • foniWala;

• gldani;

• gamarjveba.

• zahesi; • foniWala

• gldani

• muxianis saagarako dasaxleba.

• zahesi; • foniWala;

• gldani;

• muxianis saagarako dasaxleba.

dasaSvebi donis

mniSvnelovani

gadaWarbeba.

flora da

mcenareuloba

mwvane (tye, buCqnari) safaris

ganadgureba.

mwvane (tye, buCqnari) safaris

ganadgureba.

mwvane (tye, buCqnari) safaris

ganadgureba.

fauna

marSruti mdidaria fauniT.

Sesabamisad, maRalia SesaZlo

uaryofiTi gavlena.

SesaZloa mowyvladi saxeobebis

arseboba.

SesaZloa mowyvladi saxeobebis

arseboba.

infrastruqtu

ra

• baqo-sufsis navTobsadenis gadakveTa;

• moqmedi 1,200 mm da saproeqto gazsadenis gadakveTa;

• saproeqto 700 mm gazsadenis gadakveTa;

• qalaqis sainJinro komunikaciis

TanakveTa (wyalsadeni, kanalizacia,

el. gadamcemi xazebi, gazsadeni).

• saguramos 700 mm magistraluri

gazsadenis gamxoloebis TanakveTa;

• qalaqis sainJinro komunikaciebis

TanakveTa (wyalsadeni, kanalizacia,

el. gadamcemi xazebi, gazsadeni).

• saguramos 700 mm magistraluri

gazsadenis gamxoloebis TanakveTa;

• qalaqis sainJinro komunikaciebis

TanakveTa (wyalsadeni,

kanalizacia, el. gadamcemi xazebi,

gazsadeni).

gansaxleba da

socialuri

sakiTxebi

zemoqmedeba

dasaxlebul

punqtebze

alternativa

gamoiricxa

• 5 dasaxlebuli punqtis (zahesi,

sofeli gldani, avWala da

centrolitis dasaxleba) gadakveTa

7adgilas (gadakveTebis sigrZe

zahesSi Seadgens 500 m-s (miwisgveSa

gvirabi) da 300 m-s, sofel gldanSi

100 m-s da 600 m-s, centrolitis

dasaxlebaSi – 500 m-s da 200 m-s);

• gansaxleba Seexeba kerZo

• 5 dasaxlebuli punqtis (gldani,

centrolitis saagarako dasaxleba,

patara lilo, aeroportis

dasaxleba, zahesi) 6 adgilas

(gadakveTebis sigrZe centrolitis

saagarako dasaxlebaSi Seadgens 800

m-s da 750 m-s, gldanSi – 350 m-s,

patara liloSi adgili aqvs 400

m-iani gvirabiT gadakveTas,

• 5 dasaxlebuli punqtis (gldani,

gldanis saagarako dasaxleba,

sofeli gldani, centrolitis

dasaxleba, avWala) gadakveTa 8

adgilas (gadakveTis sigrZe

gldanSi Seadgens 350 m-s,

gldanis saagarako dasaxlebaSi –

400 m-s, sofel gldanSi – 300

m-s, centrolitis dasaxlebaSi –

Page 73: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

53

alternativa I qalaqis gvirabi

alternativa II CrdiloeTi 180/00

alternativa III centraluri 150/00 - 18

0/00

alternativa IV centraluri

nulovani anu

`araqmedebis~

alternativa

sacxovrebel saxlebs, miwis

nakveTebs, benzingasamarT sadgurebs,

sasaflaoebs da calkeuli

sawarmoebis sakuTrebas;

• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 300 sakuTari saxli

(daaxloebiT 90,000 m2). aqedan

daaxloebiT 70 (20,500 m2) moxvdeba

miwisqveSa gvirabebis Tavze;

• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 90 (daaxloebiT 27,500

m2) komerciuli obieqtisa da

sawarmos sakuTreba. aqedan

daaxloebiT 15 (daaxloebiT 5,000

m2) moxvdeba miwisqveSa gvirabebis

Tavze;

• daaxloebiT 42 ha samarTlebrivad

daregistrirebuli miwis farTobi;

• daaxloebiT 278 ha samarTlebrivad

dauregistrirebeli miwis farTobi.

aeroportis dasaxlebaSi gadakveTis

sigrZe Seadgens 1,500 m-s, zahesis

dasaxlebaSi – 100 m-s);

• gansaxleba Seexeba kerZo

sacxovrebel saxlebs, miwis

nakveTebs da calkeuli sawarmoebis

sakuTrebas;

• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 170 sakuTari saxli

(daaxloebiT 45,500 m2). aqedan

daaxloebiT 30 (8,000 m2) moxvdeba

miwisqveSa gvirabebis Tavze;

• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 20 (daaxloebiT 5,500

m2) komerciuli obieqtisa da

sawarmos sakuTreba. aqedan

daaxloebiT 5 (daaxloebiT 1,000

m2) moxvdeba miwisqveSa gvirabebis

Tavze;

• daaxloebiT 37 ha samarTlebrivad

daregistrirebuli miwis farTobi;

• daaxleobiT 180 ha samarTlebrivad

dauregistrirebeli miwis farTobi.

350 m-s. aq aseve adgili aqvs 350

m-iani gvirabiT gadakveTas.

avWalaSi gadakveTebis sigrZea 500

m, 800 m da 300 m);

• gansaxleba Seexeba kerZo

sacxovrebel saxlebs, miwis

nakveTebs da calkeuli

sawarmoebis sakuTrebas;

• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 50-75 sakuTari

saxli (daaxloebiT 37,000 m2).

aqedan 20 (7,000 m2) moxvdeba

miwisqveSa gvirabebis Tavze;

• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 30 (daaxloebiT

11,000 m2) komerciuli obieqtisa

da sawarmos sakuTreba. aqedan

daaxloebiT 5 (daaxloebiT 2,000

m2) moxvdeba miwisqveSa gvirabebis

Tavze;

• daaxloebiT 34 ha samarTlebrivad

daregistrirebuli miwis farTobi;

• daaxleobiT 146 ha

samarTlebrivad

dauregistrirebeli miwis

farTobi.

miwis SeZena

• proeqtis miznebisTvis moxdeba daaxloebiT 312.6 ha miwis farTobis

SeZena (damatebiTi daax. 21.4 ha aris

miwisqveSa gvirabebis Tavze arsebuli

farTobebi).

• proeqtis miznebisTvis moxdeba daaxloebiT 207.55 ha miwis

farTobis SeZena (damatebiTi 19.45

ha aris miwisqveSa gvirabebis Tavze

arsebuli farTobebi).

• proeqtis miznebisTvis moxdeba daaxloebiT 180 ha miwis

farTobis SeZena (damatebiTi 8 ha

aris miwisqveSa gvirabebis Tavze

arsebuli farTobebi).

socialuri • socialuri qselis rRveva

mosalodnelia 4 dasaxlebuli

• socialuri qselis rRveva

mosalodnelia 5 dasaxlebuli

• socialuri qselis rRveva

mosalodnelia 5 dasaxlebuli

Page 74: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

54

alternativa I qalaqis gvirabi

alternativa II CrdiloeTi 180/00

alternativa III centraluri 150/00 - 18

0/00

alternativa IV centraluri

nulovani anu

`araqmedebis~

alternativa

qselebi punqtis 7 ubanze (plus kidev erTi

ubani miwisqveSa gvirabiT).

punqtis 6 ubanze (plus kidev erTi

ubani miwisqveSa gvirabiT).

punqtis 8 ubanze (plus kidev

erTi ubani miwisqveSa gvirabiT).

Page 75: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

55

mniSvnelovani gavlenebi, romlebic identuria yvela ganxiluli

alternativisaTvis (`nulovani” alternativis garda):

• hidrologia:

o mSrali xevebis yru gadaketvis albaToba.

• niadagebi:

o rTuli reliefis pirobebi da niadagis meqanikuri Tvisebebi ganapirobeben

aqtiuri eroziuli procesebis ganviTarebas. ferdobebis CaWris SemTxvevaSi

mewyruli procesebis ganviTarebis SesaZlebloba.

o niadagis nayofieri fenis dakargva liandagidan minimum 30 metrian

derefanSi. saqarTvelos kanonmdebloba krZalavs niadagis gamyofi fenis

moxsnas misi dasawyobebisa da konservaciis gareSe.

• mcenareuli safari

o mwvane (tye, buCqnari) safaris ganadgureba rkinigzis derefanSi.

o momijnave teritoriebze mcenareulobis struqturuli wyobis darRveva.

• daculi landSaftebi/habitatebi:

o ganxiluli variantebis (`centraluri~, `centraluri-180/00~, CrdiloeTi-

180/00) calkeuli monakveTebi gadis meoradi uroiani, uroian nairbalaxovani

da jagekliani velebis ubnebze. agreTve, mdinareTa WalebSi (loWini), sadac

SemorCenilia kanoniT daculi saxeobebi (Walis muxa, sakmlis xe, akaki,

qarTuli zambaxi da sxv.).

• xmauri da vibracia:

o xmauris mniSvnelovani mateba, gansakuTrebuli gavlena urbanul arealebSi.

• qimiuri dabinZureba

o qimiuri dabinZurebis riski mSeneblobis, eqspluataciisa da SesaZlo

avariebis dros. qimiuri nivTierebebiT dabinZurebis TvalsazrisiT

gansakuTrebiT sensitiuria Semdegi dasaxlebuli punqtebi da maTi

Semogareni: zahesi, avWala, gldani, didi lilo, patara lilo, gamarjveba.

Page 76: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

56

alternativebis Sedareba ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis

mixedviT

qvemoT mogvyavs alternativebis Rirebulebebis SedarebiTi cxrili. warmodgenil

cxrilSi, yvela variants aRmosavleTidan erTnairi mierTeba aqvT, rogorc

aRvniSneT, proeqtirebis sawyis etapze ixileboda sadgur gaCianTan mierTeba.

Sesabamisad, xarjTaRricxva Sesrulebulia proeqtis amgvari gadawyvetisTvis.

cxrili 2.4-4. alternativebis Rirebulebebis Sedareba

# alternativa qvealternativa sawyisi punqti saboloo punqti

Rirebuleba mln.

evro

(dRg-s gareSe)

1 alternativa I _ sadg. didube sadg. navTluRi ar Sesrulebula

xarjTaRricxva

2 alternativa II _ sadg. karsani

(saproeqto) sadg. gaCiani 686

III-1 sadg. karsani

(saproeqto) sadg. gaCiani 346

III-2 sadg. karsani

(saproeqto) sadg. gaCiani 407

III-3 sadg. karsani

(saproeqto) sadg. gaCiani 312

3 alternativa III

III-4 sadg. karsani

(saproeqto) sadg. gaCiani 358

IV-1 blok-posti

zahesi sadg. gaCiani 264

4 alternativa IV IV_2

blok-posti

zahesi sadg. gaCiani 308

I da II alternativis gamoricxvis mizezebi zemoT ganxiluli gvqonda. qvemoT

mogvyavs darCenili sami alternativis (III-1, III-3 da IV-1) ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis SedarebiTi cxrili (cxrili 2.4-5)

cxrili 2.4-5. ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis Sedareba III-1, III-3 da IV-1 alternativebisaTvis

variantebis dasaxeleba

variantebis maCveneblebi ganz. varianti

III-1 varianti

III-3 varianti

IV-1

1 samSeneblo sigrZe km 47.52 47.27 43.62

dasavleTidan

aRmosavleTisaken

0/00 15 15 18 2 sangariSo qanobi

aRmosavleTidan

dasavleTisaken

0/00 15 15 15

3 wevis jeradoba erTmagi erTmagi erTmagi

4 saxelmZRvanelo

qanobiani ubnebis

dasavleTidan

aRmosavleTisaken km/0/00 16.350/15 16.95/15 14.577/15

Page 77: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

57

variantebis dasaxeleba

variantebis maCveneblebi ganz. varianti

III-1 varianti

III-3 varianti

IV-1 sigrZe aRmosavleTidan

dasavleTisaken km/0/00 23.150/15 21.982/15 23.450/15

dasavleTidan

aRmosavleTisaken m 22.9 234.02 239.8

5 daZleul simaRleTa

jami aRmosavleTidan

dasavleTisaken m 341.8 346.12 341.8

6 mrudis minimaluri radiusi m 600 600 600

7 gamyofi punqtebis raodenoba (mierTebis

punqtebis garda) c 2 2 1

8 mimReb-gamgzavni liandagebis sasargeblo

sigrZe m 850 850 850

9 matareblis wonis norma aqeT/iqiT t 3300/4000 3300/4000 3300/4000

10 lokomotivis tipi ВЛ-10, ВЛ-

11 ВЛ-10, ВЛ-

11 ВЛ-10, ВЛ-11

11 signalizaciis da kavSirgabmulobis

saSualebebi matarebelTa moZraobisas a b a b a b

12 miwis samuSaoebi (saproeqto kubatura) aT.m3 14 567 14 513 14 059

13 miwis samuSaoebi 1 km-ze aT.m3 305 307 322

saSualo da didi

xidebi c/km 7/2.155 8/1.711 7/1.187

gzagamtarebi c/km 5/228 5/228 6/0.273 14 xelovnuri

nagebobebi

sayrdeni kedlebi m3 33750 33750 33750

15 gvirabebi c/km 3/3.57 5/7.06 3/2.55

16 galerea c/km 1/0.080 2/0.210 _

17 samSeneblo Rirebuleba (saorientacio) mln.

evro 296.9 346.225 248.345

rogorc cxrilidan Cans mSeneblobis Rirebulebidan gamomdinare, upiratesoba sxva

danarCen variantebTan SedarebiT aqvs IV-1 variants. es variantebi erTmaneTisgan gansxvavdeba dasavleTis mxridan arsebuli rkinigzasTan mierTebis adgiliT.

warmodgenil cxrilSi, samive variants, aRmosavleTidan erTnairi mierTeba aqvT

sadgur gaCianTan, baqo-Tbilisis arsebul rkinigzasTan.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSeneblobis SezRuduli finansebis gamo da imis

gamo, rom uaxloes momavalSi gadazidvebis gazrda mosalodneli ar aris,

variantebis ganxorcieleba, daigegma or etapad. kerZod, pirvel etapze

ganxorcieldeba SemovliTi rkinigzis mierTeba kaxeTis arsebul rkinigzasTan.

xolo, samomavlod, meore etapze, SemovliTi rkinigza SesaZlebelia, miuerTdes

baqo-Tbilisis arsebul rkinigzas sadgur gaCianTan. meore etapi calke proeqtis

ganxilvis sagani iqneba. amasTan, gaCianTan mierTeba, rogorc zemoT aRvniSneT,

aranair teqnikur-ekonomikur upiratesobas ar iZleva.

Page 78: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

58

III-2, III-4, IV-2 alternativebi (III da IV alternativis qvealternativebi –

Tbilisis zRvasTan gvirabis mowyoba) gamoiricxa `saqarTvelos rkinigzis~ mier

mSeneblobis Rirebulebis mniSvnelovani zrdis gamo. amasTan, gaTvaliswinebuli

iqna is Semarbilebeli RonisZiebebi, romlebic uzrunvelyofen Tbilisis

wyalsacavis dacvas SesaZlo gavlenebisgan.

Sesabamisad, qvemoT mogvyavs III-1 da IV-1 alternativebis ZiriTadi teqnikuri da

ekonomikuri maCveneblebis SedarebiTi cxrili (cxrili 2.4-6), mxolod proeqtis

I etapisaTvis.

cxrili 2.4-6. ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis Sedareba III-1 da IV-1 alternativebisaTvis

variantebis dasaxeleba

variantebis maCveneblebi ganz.

varianti III-1 varianti IV-1

axali 2-liandagiani

ubani km 31 27.1

II liandagis

mSenebloba km 10 10 1 samSeneblo sigrZe

arsebulis

rekonstruqcia km 10 10

dasavleTidan

aRmosavleTisaken

0/00

2 sangariSo qanobi aRmosavleTidan

dasavleTisaken

0/00

15 (18 arsebuli

kaxeTis xazi, 15

axali

mSenebloba)

18 (18 arsebuli kaxeTis

xazze, 15 axali

mSenebloba)

3 axali mierTebis punqti, sadguri sadg. karsani,

lilo I blok-posti zahesi,

sadg. lilo I mcire xelovnuri

nagebobebi km 2.584 2.591

saSualo da didi

xidebi km 1.711 0.743

gzagamtarebi km 0.182 0.227

gvirabebi km 3.57 2.55

4

xelovnuri

nagebobebi axali 2-

liandagiani ubnis

mSeneblobisas

galerea km 0.08 _

xidebi km 0.36 0.36

milebi km _ _ 5

mcire xelovnuri

nagebobebi meore liandagis

mSeneblobisas gzagamtarebi km _ _

Wrili m3 10967052 9526480 6 miwis samuSaoTa

moculoba yrili m3 3600239 4532199

7 samSenebl Rirebuleba (saorientacio) mln.

evro 246.89 193.367

Page 79: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

59

rogorc cxrilidan Cans, III-1 variantis samSeneblo Rirebuleba 53.519 mln.

evroTi metia IV-1 variantis trasis samSeneblo RirebulebasTan SedarebiT.

ori darCenili konkurenti variantidan III-1-is ganxorcielebas (romlis

saangariSo qanobi 150/00-ia), mxolod im SemTxvevaSi eqneboda upiratesoba, Tu

tvirTebis transportirebis ganxorcieleba SesaZlebeli iqneboda erTmagi wevis

gamoyenebiT. magram, teqnikur davalebaSi mocemuli satvirTo matareblebis wonebis

mixedviT (3,300 t kenti, 4,000 t luwi mimarTulebiT) 150/00 qanobis

SemTxvevaSic ki sakmarisi ar aris erTmagi wevis gamoyeneba da, aseT SemTxvevaSi,

damatebiTi 57 mln evros dabandeba da trasis dagrZeleba, `saqarTvelos

rkinigzam~ gamarTlebulad ar miiCnia.

SerCeuli marSruti

sabolood yvela alternativis gaanalizebis Semdeg `saqarTvelos rkinigzis~

gadawyvetilebiT upiratesoba mieniWa IV-1 variants, rac gulisxmobs:

I etapze

• blok-postis – zahesis gaxsna dasavleTidan arsebul liandagTan mierTebis

adgilze;

• orliandagiani rkinigzis aSeneba zahesi-lilo 1 ubanze;

• sadgur lilo 1-dan Tbilisis mimarTulebiT gasvla 2 liandagiT (kaxeTis

arsebuli rkinigzis saSualebiT);

• Tbilisi damxarisxebeli-lilo 1-is ubanze meore liandagis aSeneba, da

arsebuli liandagis rekonstruqcia;

• arsebuli sadgur lilo 1-is rekonstruqcia.

• Sualeduri sadguris kvirikes mowyoba

II etapi (samomavlo, savaraudo perspeqtiva)

sadgur lilo 1 mSenebloba, rogorc sakvanZo sadguri. lilo 1-dan gasvla,

Telavis mimarTulebiT erTi liandagiT da gaCianis mimarTulebiT gasvla 2

liandagiani xaziT.

`nulovani~ (arqmedebis) alternativa:

nulovani alternativa gulisxmobs arsebuli situaciis SenarCunebas, anu

SemovliTi rkinigzis proeqtze uaris Tqmas da Tbilisis rkinigzis arsebuli

magistralis datovebas.

proeqtis Sinaarsidan gamomdinare, cxadia, dagegmili saqmianobis

ganuxorcielebloba agvaridebs yvela im SesaZlo gavlenas bunebriv da socialur

garemoze, rac dakavSirebuli iqneba proeqtis farglebSi dagegmili qmedebebis

ganxorcielebasTan. magram, amasTan, gasaTvaliswinebelia arsebuli situacia da is

Page 80: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

60

uaryofiTi gavlenebi, romelsac ganapirobebs rkinigzis xazis arseboba

dedaqalaqis centralur nawilSi. kerZod:

• xmaurisa da vibraciis dasaSvebze maRali done dedaqalaqis centralur

nawilSi. gazomvebis Sedegebis Tanaxmad, xmauris done dRisa da Ramis

saaTebSi Tbilisis rkinigzis centraluri sadguris maxloblad aRemateba

dasaSveb normebs 5-20 dbA-iT. es niSnavs, rom calkeul SemTxvevebSi

xmauris arsebuli done dasaSvebs 2-4-jer aRemateba.

sadgur didubidan Tbilisis sakvanZo sadguramde rkinigzis mimdebare

teritoriaze sacxovrebeli (gansakuTrebiT maRalsarTuliani) saxlebi 100-

200 metriT aris dacilebuli rkinigzis xazebidan, magram aris iseTi

monakveTebi, sadac dabalsarTuliani sacxovrebeli Senobebi ganlagebulia

liandagis kidura xazidan mxolod 30-70 m manZilze. satvirTo matareblis

gavlis dros aseT SenobebTan bgeris doneebis saSualo mniSvneloba

Seadgens 74-79 dbA-s matarebelTa siCqaris da mimdebare teritoriaze

arsebuli reliefis mixedviT.

arsebuli monacemebis safuZvelze Tbilisis farglebSi Ramis saaTebSi

(23:00 sT-dan 07:00 sT-mde) moZraobs 19-mde satvirTo matarebeli,

romlebic mimdebare teritoriaze warmoqmnian xmauris maRal doneebs.

magaliTad, rkinigzis xazidan 50 m manZilze ganlagebul SenobebTan xmauris

ekvivalenturi doneebi Ramis saaTebisaTvis Seadgens 60 dbA-s, rac aWarbebs dasaSveb sidideebs Ramis saaTebisaTvis.

• niadagisa da miwisqveSa wylebis istoriuli dabinZureba. ZiriTad tvriTebs,

romelTa gadazidvasac amJamad awarmoebs `saqarTvelos rkinigza~,

warmoadgens navTobi da navTobproduqtebi (rogorc nedli navTobi, aseve

gadamuSavebuli saxiT azerbaijanidan, yazaxeTidan da TurqmeneTidan Savi

zRvis portebisken). es aris saxifaTo tvirTi, romlis gadazidva ar aris

mizanSewonili mWidrod dasaxlebul teritoriebze. 2008 wels gadaizida

daaxloebiT 10 mln. t nedli navTobi da navTobproduqtebi, rac Seadgens

`saqarTvelos rkinigzis~ mier gadaziduli tvirTis daaxloebiT naxevars.

• rkinigzis arseboba dedaqalaqis centralur nawilSi warmoadgens qalaqis

ganviTarebis erT-erT mniSvnelovan Semaferxebel faqtors. Sesabamisad,

`saqarTvelos rkinigzis~ Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti pirdapir

gamomdinareobs Tbilisis municipalitetis mier 2009 wlis 5 ivniss

damtkicebuli qalaqis perspeqtiuli ganviTarebis axali generaluri

gegmidan.

rkinigzis xazis mdebareobam da fizikur-ekologiurma zegavlenam ganapiroba

qalaqis asimetriuli ganviTareba: rkinigzis samxreTiT mdebare teritoriebi

ufro intensiurad aris ganviTarebuli vidre CrdiloeTiT.

sarkinigzo magistrali, romelsac aqvs transnacionaluri funqcia, qalaqs

mTels sigrZeze hyofs or nawilad. aeroportis mxridan Semomavali

Page 81: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

61

aRmosavleTis saavtomobilo magistrali dasavleT mimarTulebiT

dablokilia rkinigzis xaziT.

qalaqis centraluri nawilis farglebSi moqceuli sarkinigzo

infrastruqturis (sarkinigzo terminalebi, Cixuri sadgurebi da a.S.)

umravlesoba an moZvelebulia an mitovebulia.

dedaqalaqis ganviTarebisaTvis potenciuri miwa aris qalaqis centrSi,

romelic umetesad ganlagebulia rkinigzis gaswvriv, agreTve centraluri

sadgurebis garSemo da ganagebs `saqarTvelos rkinigza~.

rkinigza, romelsac aqvs SedarebiT mcire raodenobis saavtomobilo

gadamkveTebi, warmoadgens dedaqalaqis CrdiloeTi nawilis ganviTarebis

erT-erT ZiriTad Semaferxebel faqtors da rkinigzis gaswvriv mdebare

miwis nakveTebisa da sacxovrbeli saxlebis Rirebulebis gaufasurebis

umTavres mizezs.

amasTan dakavSirebiT 2005 wels miRebul `Tbilisis urbanuli ganviTarebis

Sejerebul koncefciaSi~ erT-erT umTavres winadadebad, romelic

gaTvaliswinebuli unda yofiliyo qalaqis ganviTarebis axal generalur

gegmaSi miCneulia rkinigzasTan dakavSirebuli sameurneo funqciebis

(sasawyobo, damaxarisxebeli, saremonto da sxv.) gatana Tbilisis

centraluri nawilidan. didubisa da navTluRis mimdebared kvanZebSi maRali

kategoriis sazogadoebriv-saqmiani sivrcis Camoyalibeba. uSualod

koncefciis teqstSi amasTan dakavSirebiT aRniSnulia Semdegi:4

o koncefciis mixedviT, dedaqalaqis farglebSi sazogadoebriv-saqmiani

sivrcis Sesaqmnel rezervad miCneulia arsebuli sarkinigzo sivrcis

mosalodneli funqciuri transformaciis Sedegad gamovlenili

teritoriebi. `Tbilisze gamavali rkinigzis tranzituli xazi

qalaqis didi nawilis gegmarebiT qsovils erTmaneTisgan acalkevebs -

diRmis xididan vidre e.w. malaknebis bazramde (sigrZe ≈3.5 km).

qalaqis am gaxleCil nawilebs mxolod ori sarkinigzo viaduki da

erTi mosiaruleTa xidi akavSirebs. mTeli es giganturi, nawilobriv

ufunqciod darCenili sameurneo areali Tavisi naxevrad daclili da

dangrevis piramde misuli saqmiani ezoebiT, sawarmoebiT, xis

damamuSavebeli kombinatebiT, satvirTo terminalebiT da depoebiT,

did diskomforts uqmnis mimdebare sacxovrebeli ubnebis

mosaxleobas da qalaqis am nawilis gayofili gegmarebiTi sivrcis

gadaulaxav bariers warmoadgens.~

o SemovliTi rkinigzis ganxorcieleba da, Sesabamisad, rkinigzasTan

dakavSirebuli sameurneo funqciebis (sasawyobo, damxarisxebeli,

saremonto da sxv.) gatana Tbilisis centraluri nawilidan

warmoqmnis did teritoriul rezervebs qalaqis CrdiloeTSi

metrosadgur didube-naZaladevis - centarluri rkinigzis vagzlis

4 Tbilisis urbanuli ganviTarebis Sejerebuli koncefcia. Tbilisis 2005 w.

Page 82: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

62

monakveTze da samxreT-aRmosavleTiT sadgur _ navTluRis

mimdebared. aRniSnul kvanZebSi maRali kategoriis polifunqciuri

sazogadoebriv-saqmiani sivrcis Camoyalibeba xels Seuwyobs qalaqis

ZiriTadi RerZis orive mimarTulebiT Seiqmnas drois Sesaferisi

savizito arqiteqturuli kompleqsebi.

o gamoTavisufldeba mSeneblobisTvis vargisi, ZviradRirebuli

teritoria, romelic mogvcems dedaqalaqis axal, qveynisa da

regionaluri masStabis mqone sazogadoebriv-saqmiani centris agebis

saSualebas.

o saqalaqo transportis gaCerebebis raodenobis momateba,

gadaadgilebis intensivoba da komunikaciebis saqalaqo xasiaTi

ganapirobebs rkinigzis gamoTavisuflebuli xazis mimdebare

teritoriebis ladSaftur saxecvlilebebs. erTferovani, simyudroves

moklebuli, da auTvisebeli sivrceebis nacvlad Camoyalibdeba

arqiteqturulad organizebuli sivrce. aRniSnuli sivrce amave

dros, praqtikulad, uzrunvelyofs rigi arqiteqturul-gegmarebiTi

saSualebebiT, SeZlebisdagvarad, gaerTiandes qalaqis centraluri

nawili.

o tranzituli funqciis, romelic saqarTvelos erT-erT strategiul

mimarTulebad isaxeba, ganviTareba, ganapirobebs Cqarosnuli uwyveti

moZraobis magistralebis ganviTarebas tranzituli tvirTgamtari

funqciiT. procesis gardauvali ganviTarebis gaTvaliswinebiT

Cqarosnuli magistralebi mTlianad unda ganviTardnen SemovliTi

gziT, xolo Tbilisidan rkinigzis tranzitis gatana da misi

aglomeraciul sivrceSi organizeba gadaudebel amocanad unda

daisaxos. aRniSnuli ZviradRurebuli RonisZieba qalaqgegmarebiTi

xedviT da ekonomikuri TvalsazrisiT Zalzed momgebiania. saqme exeba

qalaqis centraluri, gegmarebiTad srulyofili, maRali

Rirebulebis da didi teritoriis gamoTavisuflebas. teritoria

daeTmoba mravalfunqciur, sazogadoebriv-saqmiani sivrces, romlis

ganviTareba mravaljer gadaaWarbebs danaxarjebs.

o gegmarebiTi TvalsazrisiT ganivi kavSirebis ganxorcielebis farTo

perspeqtiva iSleba rkinigzis xazis satransporto funqciis

Tbilisidan gatanis SemTxvevaSi. gveqmneba saSualeba

gamoTavisuflebuli xazi ganvixiloT saaglomeracio rangis

Cqarosnul monakveTad, sadac specialuri, saqalaqo, komfortuli

vagonebi gadaadgildeba. koncefciis erT-erT ZiriTad aqtivobad

dagegmilia _ qalaqis gadamkveTi, gasauqmebeli sarkinigzo

magistralis mimarTulebaze, orxaziani msubuqi sarkinigzo samgzavro

sistemis (“Eurotram”-is tipis5) Seqmna gardabnis, kaxeTis da mcxeTis mimarTulebebiT gagrZelebis perspeqtiviT. ganStoebebiT didi diRmis,

gldani-muxianis, moskovis prospeqtis mimarTulebebze. qalaqis

5 magaliTisTvis ix: http://en.wikipedia.org/wiki/Eurotram

Page 83: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

63

farglebSi Sida saqalaqo transportis funqciiT; msubuqi rkinigza

imoZravebs „saqarTvelos rkinigzis~ dRes arsebul marSrutze.

qalaqis farglebSi msubuqi rkinigzis matareblebi imoZraveben dabali

ZabviT („tramvais reJimi“), xolo mis farglebs gareT – maRali

ZabviT sagareubno matareblebis msgavsad, Sesabamisi sahaero

eleqtrosistemebiT. aRniSnuli proeqtis ganxorcieleba ar Sedis

“saqarTvelos rkinigzis” Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtSi.

miuxedavad amisa, “saqarTvelos rkinigza” mWidrod iTanamSromlebs

Tbilisis municipalitetTan aRniSnuli proeqtis ganxorcielebis

procesSi.

rac Seexeba qalaqis ganviTarebis axal generalur gegmas6. rkinigzasTan

dakavSirebiT dokumentSi vkiTxulobT:

o Tavi VIII satransporto komunikaciebi. muxli 9. punqti 1. _

dedaqalaqis perspeqtiuli ganviTarebis generaluri gegmis mixedviT

Tbilisis satransporto komunikaciebis mowesrigeba upiratesad

dakavSirebulia satransporto infrastruqturis ganviTarebis

regionalur tendenciebTan - aglomeraciis gamWol aRmosavleT-

dasavleTis transnacionalur magistralis da yarsi-erzerumis

mimarTulebiT saqarTvelos meore RerZis ganviTarebasTan. am

tendenciebis gaTvaliswinebiT prioritetul amocanas warmoadgens

tranzituli sarkinigzo magistralis qalaqidan gatana.

o Tavi IX sainJinro infrastruqtura. muxli 20. punqti 1. _ q.

Tbilisis meriis urbanuli dagegmarebis saqalaqo samsaxurma da

SemdgomSi q. Tbilisis meriis ssip Tbilisis arqiteqturis

samsaxurma mis xelT arsebuli yvela analitikuri, kvleviTi,

gegmarebiTi da teqnikuri xasiaTis masalebidan daazusta dedaqalaqis

teritoriebis ganviTarebis zogad da calkeul SemTxvevebSi

konkretuli zonebi, daamuSava misi teqsturi nawili da uaxloesi

periodis mosalodneli saWiroebebis Sesabamisi operatiuli

ganviTarebisaTvis SeimuSava Semdegi qalaq-gegmarebiTi winadadebebi:

a) rkinigzasTan dakavSirebuli sameurneo funqciebis (sasawyobo,

damxarisxebeli, saremonto da sxv.) gatana Tbilisis

centraluri nawilidan. didubisa da navTluRis mimdebare

kvanZebSi maRali kategoriis polifunqciuri sazogadoebriv-

saqmiani sivrcis Camoyalibeba;

b) qalaqis centraluri teritoriidan sarkinigzo funqciis

gatanis Semdgom didubis sadguridan centralur vagzlamde

gamoTavisuflebuli teritoriis aTviseba mravalfunqciuri

saqalaqo centris daniSnulebiT.

6 dedaqalaqis perspeqtiuli ganviTarebis generaluri gegmis damtkicebis Sesaxeb. damtkicebulia Tbilisis municipalitetis

mier 2009 wlis 5 ivniss.

Page 84: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

64

rogorc aRniSnulidan Cans, Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis

ganxorcieleba warmoadgens qalaqis ganviTarebis erT-erT umniSvnelovanes pirobas.

Sesabamisad, SeiZleba iTqvas, rom dagegmil saqmianobas alternativa ar gaaCnia.

proeqtis ganuxorcieleblobis alternatiuli varianti winaaRmdegobaSi modis

dedaqalaqis perspeqtiuli ganviTarebis axal generalur gegmasTan.

2.5 momavali gadazidvebis sqema

satvirTo gadazidvebi

saSinao, saeqsporto da saimporto satvirTo gadazidvebi ganpirobebulia:

• mTliani erovnuli Sida produqtis zrdiT; da

• saerTaSoriso gadazidvebis zrdiT.

`saqarTvelos rkinigzis~ monacemebisa da prognozis Tanaxmad, satvirTo

gadazidvebis mosalodneli zrda 5 da 10-wliani perspeqtiviT Seadgens Sesabamisad

– 11% da 46%-s 2008 welTan SedarebiT.

saqarTvelos rkinigzis sakvanZo geografiuli mdebareobis gaTvaliswinebiT

mosalodnelia satransporto gadazidvebis mniSvnelovani zrda. Tbilisis

sarkinigzo kvanZi mdebareobs TRACECA-s saerTaSoriso satransproto derefnis gadakveTaze (evropa-kavkasia-azia satransporto derefani warmoadgens

saerTaSoriso satransporto programas, romelSic monawileobs evrokavSiri da

aRmosavleT evropis, kavkasiisa da centraluri aziis 14 wevri-qveyana).

mSeneblobis procesSia yarsi-axalqalaqis sarkinigzo monakveTi, romelic

daakavSirebs evropul saxelmwifoebsa da samxreT kavkasias centralur aziasa da

CineTTan.

cxrili 2.5-1. Tbilisis sarkinigzo kvanZis saprognozo gadazidvebis

moculobebi eqspluataciis mexuTe da meaTe wlebisTvis

tvirTbrunva mln. t/w

kvanZSi kvanZidan mimarTuleba

eqspluataciis

mexuTe weli

eqspluataciis

meaTe weli

eqspluataciis

mexuTe weli

eqspluataciis

meaTe weli

baqo 13.9 15.6 6 6.7

samtredia 7.9 8.9 13.7 15.5

erevani 0.8 1 1.9 2.2

axalqalaqi 1.5 6 3.5 9

lilo 1.2 1.4 0.5 0.6

sul 25.3 32.9 25.6 34

Page 85: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

65

cxrili 2.5-2 satvirTo moZraobis saprognozo intensivoba eqspluataciis

mexuTe da meaTe wlebisTvis

moZraobis intensivoba, wyvili Semadgenloba

mimarTuleba

eqspluataciis mexuTe weli eqspluataciis meaTe weli

baqo 26 38

samtredia 24 27

erevani 6 8

axalqalaqi 8 23

lilo 4 5

samgzavro moZraoba

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcielebis Sedegad samgzavro

sarkinigzo transportis momavali moZraobis sqema Semdegi saxis iqneba:

• Tbilisis centralur nawilSi aRar imoZravebs samgzavro sarkinigzo

transporti; Tbilisis centraluri sadguri dakargavs Tavis amJamindel

funqcias.

• sadguri didube iqneba dasavleTi mimarTulebis matareblebis (mag.: foTi,

baTumi) bolo sadguri.

• navTluRi iqneba aRmosavleTi mimarTulebis matareblebis (mag.: kaxeTi, baqo,

erevani) bolo sadguri.

• iseTi saerTaSoriso matareblebi, rogoricaa, magaliTad, erevani-baTumis

sezonuri matarebeli, gamoiyeneben SemovliT gzas TbilisSi Seusvlelad.

samgzavro moZraobis zrda, xuT da aTwlian perspeqtivaSi ZiriTadad

mosalodnelia SavizRvispireTis mimarTulebiT.

sagareubno moZraoba

ZiriTad faqtorebs, romlebic ganapirobeben sagareubno moZraobis perspeqtiul

moculobebs, warmoadgens:

• Tbilisis ekonomikuri aqtiurobis zrdis Sedegad, `SromiTi~ moZraoba

Tbilisis sagareubno zonidan – qanqariseburi migracia;

• rekreaciuli moZraobis zrda sagareubno zonaSi.

Page 86: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

66

cxrili 2.5-3. perspeqtiuli moZraobis intensivoba (wyvili Semadgenloba)

eqspluataciis mexuTe da meaTe wlebisTvis

sagareubno moZraoba samgzavro moZraoba

mimarTuleba eqspluataciis

mexuTe weli

eqspluataciis

meaTe weli

eqspluataciis

mexuTe weli

eqspluataciis

meaTe weli

gardabani 3 5 1 2

xaSuri 8 10 9 12

kazreTi 2 2 _ _

axalqalaqi 1 1 2 3

aeroporti 8 10 _ _

sadaxlo _ _ 6 8

maxarisxebeli samuSaoebi

Tbilisis sarkinigzo kvanZis maxarisxebeli samuSaoebi ganxorcieldeba arsebul

sadgurze _ Tbilisi-maxarisxebeli, romelsac aqvs Sesabamisi rezervi

perspeqtiuli satvirTo moculobebis gadasamuSaveblad.

cxrili 2.5-4. vagonnakadebi 2008 wlis monacemebiTa da eqspluataciis mexuTe

da meaTe wlebisTvis

daxarisxebis gareSe daxarisxebiT

sul

vagoni/dRe-

Rame vagoni/dRe-

RameSi %

vagoni/dRe-

RameSi %

2008 weli 1,741 672 39 1,069 61

eqspluataciis

mexuTe weli 2,632 1,824 70 808 30

eqspluataciis

meaTe weli 3,643 2,564 70 1,079 30

tranzituli vagonnakadebi daxarisxebis gareSe, ZiriTadad warmodgenili iqneba

baqo – baTumsa da baqo – axalqalaqis mimarTulebaze. azerbaijanis balajaris

maxarisxebelma sadgurma, unda Seasrulos maxarisxebeli funqciebi baTumis,

foTisa da axalqalaqis mimarTulebiT. es garemoeba gamoricxavs azerbaijanidan

momavali satvirTo Semadgenlobebis Sesvlis saWiroebas Tbilisis sarkinigzo

kvanZSi. Semadgenlobebs gaatarebs axali SemovliTi marSruti.

sasazRvro da sabaJo kontoli ganxorcieldeba sadgur gardabanSi.

azerbaijanidan axalqalaqis mimarTulebiT mimavali Semadgenlobebi Cavlen sadgur

marabdaSi, ise rom ar Sevlen Tbilisis maxarisxebel sadgurSi. aq maT Caubaven

meore lokomotivs da Semadgenloba gaagrZelebs svlas marabda-axalqalaqis

monakveTze.

Page 87: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

67

Tbilisi-maxarisxebel sadgurze tardeba satvirTo Semadgenlobis Semdegi saxis

ZiriTadi operaciebi:

• tranzituli Semadgenlobebis damuSaveba;

• lokomotivebisa da salokomotivo brigadebis Secvla

• kontroli da teqnikuri daTvaliereba;

• Semadgenlobebis formireba.

sabolood Tbilisis SemovliTi rkinigzis arsebuli da samomavlo datvirTvis

(rogorc satvirTo, aseve samgzavro) jamuri monacemebi mocemuli cxrilSi 2.5-5.

Page 88: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

68

cxrili 2.5-5. matareblebis raodenoba da prognozi 2007 – 2017 ww

arsebuli dagegmili

2007 2008 2009 Q1-Q27 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 matareblis

tipi

dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame

samgzavro

sagareubno 7300 - 7957 - 4337 - 8355 - 8773 - 9211 - 9672 - 10155 - 10663 - 11196 - 11756 -

EMU 13140 8030 14323 8753 7806 4770 15039 9190 15791 9650 16580 10132 17409 10639 18280 11171 19194 11729 20153 12316 21161 12932

saerTaSo-

riso - 1460 - 1591 - 867 - 1671 - 1755 - 1842 - 1934 - 2031 - 2133 - 2239 - 2351

satvirTo

navTobi

Sereuli

4380 8760 4774 9548 2602 5204 5204 10408 5672 11344 6183 12365 6739 13478 7346 14691 8007 16014 8727 17455 9513 19026

sul: 24,820 18,250 27,054 19,893 14,744 10,842 28,597 21,269 30,235 22,749 31,974 24,340 33,820 26,052 35,781 27,893 37,864 29,876 40,077 32,010 42,430 34,309

wliuri

jamuri r-

ba:

43,070 46,946 25,586 49,867 52,984 56,314 59,872 63,674 67,739 72,087 76,739

7 2009 wlis mxolod I da II kvartali.

Page 89: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

69

adgilobrivi samuSaoebi

Tbilisis sarkinigzo kvanZis adgilobrivi satvirTo samuSaoebi, amJamad

xorcieldeba ZiriTadad sadgurebSi:

• Tbilisi – sakvanZo;

• Tbilisi – satvirTo.

sadguri Tbilisi-sakvanZo warmoadgens I klasis satvirTo sadgurs, romelic

emsaxureba sawarmoebTan misasvlel sarkinigzo xazebs, aseve axorcielebs

vagonebis daxarisxebas-SerCevas da tranzituli Semadgenlobebis momsaxurebas.

sadguri Tbilisi-satvirTo warmoadgens I klasis satvirTo sadgurs, romelic

emsaxureba sawarmoebTan misasvlel sarkinigzo xazebs, satvirTo raions da

sakonteinero moedans.

misasvleli sarkinigzo xazebis momsaxurebis samuSaoebi agreTve tardeba

Sualedur sadgurebSi: avWala da lilo.

Tbilisis ganviTarebis generaluri gegmis mixedviT teritoria, romelic ukavia

sadgurs – Tbilisi-satvirTo Tavisufldeba qalaqis saWiroebebisaTvis.

misasvleli gzebis momsaxurebis samuSaoebi gadadis sadgur – Tbilisi-sakvanZoSi.

satvirTo raioni, salokomotivo da savagono depo, avtonomiuri

sarefreJeratoro vagonebis parki, aseve aRdgeniTi da saxanZro matareblebi gadava

Tbilisis sxva sarkinigzo sadgurebSi.

2.6 proeqtis mSenebloba: vadebi da Rirebuleba

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcielebis vadebi gansazRvrulia da

Seadgens 36 Tves.

samSeneblo samuSaoebi moicavs:

• saWiro dokumentaciis momzadebas;

• SemovliTi sarkinigzo xazisa da Sesabamisi infrastruqturuli nagebobebis

mSeneblobas;

• teritoriis gamoTavisuflebas qalaqis centralur nawilSi.

arsebuli sarkinigzo xazebis demontaJi ganxorcieldeba samSeneblo samuSaoebis

dasrulebisa da axali rkinigzis eqspluataciaSi Sesvlidan araugvianes eqvsi Tvis

manZilze.

Page 90: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

70

proeqtis Rirebuleba

Sps `saqarTvelos rkinigzis~ mier proeqtis jamuri biujeti Sefasebulia

daaxloebiT 290 mln evrod, damatebiTi Rirebulebis gadasaxadis gareSe.

sarkinigzo infrasturqturis saproeqto kompleqsebisa da SemovliTi sarkinigzo

xazis mSeneblobis Rirebuleba mocemulia evroSi da gaangariSebulia 2009 wlis II kvartlis mimdinare fasebis mixedviT.

Page 91: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

71

3.0 sakanonmdeblo da administraciuli CarCo

winamdebare Tavi aRwers Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis sakanonmdeblo

da administraciul CarCos. masSi CamoTvlilia proeqtTan kavSirSi myofi

erovnuli kanonebi da saerTaSoriso konvenciebi, da aRwerilia proeqtis

ganxorcielebisaTvis aucilebeli garemoze zemoqmedebis nebarTvis miRebis

procedura.

saerTaSoriso organizaciebisa da saerTaSoriso konvenciebis moTxovnebis mokle

mimoxilvis Semdeg cxrilis saxiT mocemulia EBRD-is socialuri da

garemosdacviTi politikisa (2008) da saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnaTa

SedarebiTi analizi.

3.1 administraciuli CarCo

saqarTveloSi garemosdacviT sakiTxebze uflebamosili saxelmwifo organoa

garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro. misi saqmianoba xorcieldeba

centraluri da eqvsi regionuli ganyofilebis – aRmosavleT centraluris,

dasavleT centraluris, kaxeTis, qvemo qarTlis, samcxe-javaxeTis, samegrelosa da

zemo svaneTis ganyofilebebis meSveobiT.

saministros, rogorc uflebamosil organos, ufleba aqvs:

• SeaCeros, SezRudos an Sewyvitos nebismieri saqmianoba, romelsac aqvs an

SesaZloa hqondes garemoze mavne zemoqmedeba, aseve, romlis drosac

araracionalurad xdeba bunebrivi resursebis gamoyeneba;

• gasces licenziebi da nebarTvebi (maT Soris _ garemoze zemoqmedebis

licenziebi da nebarTvebi);

• zedamxedveloba gauwios mSeneblis mier Semarbilebeli RonisZiebebis

gatarebas;

• mSeneblisgan daubrkoleblad miiRos bunebrivi resursebis gamoyenebasTan,

monitoringis sistemebTan, narCenebis marTvasTan da sxva sakiTxebTan

dakavSirebuli sruli informacia;

• miiRos proeqtiT dainteresebuli xelisuflebis warmomadgenlebis axsna-

ganmartebebi.

regionuli ganyofilebebi funqciebs axorcieleben TavianTi samoqmedo

teritoriebze. garda zemoxsenebuli regionuli ganyofilebebisa, garemos dacvisa

da bunebrivi resursebis saministrosTan arsebobs ramdenime dawesebuleba, romlis

funqcionirebac dakavSirebulia garemosdacviT sakiTxebTan, kerZod:

• daculi teritoriebis saagento: saagento pasuxismgebelia saxelmwifo

nakrZalebze, erovnul parkebze, bunebriv Zeglebze, aRkveTilebze, dacul

landSaftebze, biosferos nakrZalebze, msoflio memkvidreobad aRiarebul

ubnebsa da saerTaSoriso mniSvnelobis mqone Warbtenian teritoriebze.

Page 92: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

72

saagentos ZiriTadi amocanebia mravalmxrivi daniSnulebis teritoriebis

kontroli, dacul teritoriebze zrunva, zedamxedveloba, dacva da aRdgena.

• garemos dacvis erovnuli saagento: saagento amzadebs da avrcelebs

informacias garemos mdgomareobis Sesaxeb; qmnis da aaxlebs sanapiro zonis

sainJinro infrastruqturis monacemTa bazas; marTavs mineralebis

sainformacio fonds; qmnis da marTavs geologiur, geodeziur,

kartografiul, miwis resursebis da a.S. sainformacio bankebs, da a.S.

• garemos dacvis inspeqcia: inspeqcia zedamxedvelobs da uzrunvelyofs

garemosdacviTi kanonmdeblobisa da nebarTvebis moTxovnebis Sesrulebas,

ganixilavs nebarTvebisa da licenziebis mflobelTa angariSebs da a.S.

parlamentSi garemosdacviT sakiTxebs awesrigebs parlamentis garemos dacvisa da

bunebrivi resursebis komiteti.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcieleba aseve exeba Semdegi

saministroebis mandatebs:

• saqarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministro;

• saqarTvelos soflis meurneobis saministro;

• saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministro;

• saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro;

• saqarTvelos ltolvilTa da gansaxlebis saministro;

• saqarTvelos iusticiis saministro (pasuxismgebelia miwis registraciaze).

3.2 erovnuli sakanonmdeblo CarCo

garemosTan dakavSirebul samarTlebriv sakiTxebs aregulirebs saqarTvelos

konstitucia da garemosdacviTi kanonmdebloba.

saqarTvelos konstituciaSi gansazRvrulia garemos dacvis zogadi samarTlebrivi

principebi. kerZod, konstituciis muxli 37-is punqti 3-Si naTqvamia: saqarTvelos

yovel moqalaqes ufleba aqvs, cxovrobdes janmrTelobisaTvis uvnebel garemoSi,

sargeblobdes bunebrivi da kulturuli garemoTi. yvela valdebulia,

gaufrTxildes bunebriv da kulturul garemos. garda amisa, muxli 37-is punqti

5 adgens, rom adamians ufleba aqvs, miiRos sruli, obieqturi da drouli

informacia misi samuSao da sacxovrebeli garemos mdgomareobis Sesaxeb.

3.2.1 proeqtTan kavSirSi myofi garemosdacviTi kanonebi

qvemoT mocemulia saqarTvelos is kanonebi, romlebic kavSirSia proeqtTan

(CamonaTvali ar aris amomwuravi):

Page 93: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

73

garemos dacva:

• garemos dacvis Sesaxeb (1996, Sesworebebi da damatebebi Setanilia 2000,

2003 da 2007 wlebSi)

• garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb (2007);

• ekologiuri eqspertizis Sesaxeb (2007).

bunebrivi resursebis konservacia:

• niadagis dacvis Sesaxeb (1994, Sesworebebi da damatebebi Setanilia 1997

da 2002 wlebSi);

• wiaRis Sesaxeb (1996);

• wylis Sesaxeb (1997, Sesworebebi da damatebebi Setanilia 2003, 2004,

2005 da 2006 wlebSi);

• tyis resursebis gamoyenebis regulirebis Sesaxeb (1998);

• atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb (1999, Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 2000 da 2007 wlebSi);

• niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb

(2003);

• tyis kodeqsi (1999).

bunebisa da biomravalferovnebis konservacia:

• cxovelTa samyaros Sesaxeb (1997, Sesworebebi da damatebebi Setanilia

2001, 2003 da 2004 wlebSi);

• wiTeli nusxisa da wiTeli wignis Sesaxeb (2003, Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 2006 wels);

• biologiuri agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb (2006).

garemosdacviTi usafrTxoeba:

• saSiSi qimiuri nivTierebebis Sesaxeb (1998, Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 2006 da 2007 wlebSi);

• pesticidebisa da agroqimikatebis Sesaxeb (1998);

• saSiSi nivTierebebiT gamowveuli zianis kompensaciis Sesaxeb (1999,

Sesworebebi da damatebebi Setanilia 2002 da 2003 wlebSi);

• sanitariuli dacvis zonebisa da sakurorto teritoriebis Sesaxeb (1998).

daculi teritoriebi:

• daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb (1996, Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 2003, 2004, 2005, 2006 da 2007 wlebSi);

Page 94: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

74

• qalaq Tbilisis sazRvrebSi da mis mimdebare teritoriaze arsebuli mwvane

nargavebisa da saxelmwifo tyis fondis gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb

(2000, Sesworebebi da damatebebi Setanilia 2005 da 2007 wlebSi);

• daculi teritoriebis statusis Sesaxeb (2007);

• Tbilisis erovnuli parkis Sesaxeb (2007).

sxvadasxva:

• turizmisa da kurortebis Sesaxeb (1997);

• saproeqto-samSeneblo saqmianobis licenzirebis Sesaxeb (1999);

• kulturuli memkvidreobis Sesaxeb (1999, Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 2007 wels);

• licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb (2005).

Page 95: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

75

3.2.2 daculi teritoriebis kanonmdebloba

daculi teritoriebis (nakrZalebis, erovnuli parkebis, aRkveTilebisa da sxv.)

sistemis dagegmvis, kategoriebis SerCevis, daarsebis, funqcionirebisa da marTvis

sakiTxebs aregulirebs Semdegi kanonebi: garemos dacvis Sesaxeb, daculi

teritoriebis sistemis Sesaxeb da daculi teritoriebis statusis Sesaxeb.

saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb aregulirebs samarTlebriv

urTierTobebs saxelmwifo dawesebulebebsa da fizikur an iuridiul pirebs

Soris garemos dacvisa da bunebrivi resursebis gamoyenebis sferoSi saqarTvelos

mTel teritoriaze. kanoni exeba bunebrivi ekosistemebis dacvis sxvadasxva

aspeqts, dacul teritoriebs, globaluri da regioneli marTvis sakiTxebs,

biomravalferovnebasa da saerTaSoriso TanamSromlobis aspeqtebs.

daculi teritoriebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis mizania bunebrivi procesebis

uwyveti ganviTareba saqarTvelos biogeografiuli erTeulebis grZelvadiani

garantirebuli dacvis, bunebrivi ekosistemebis, landSaftebisa da cocxali

organizmebis dacvisa da aRdgenis, saqarTvelos `wiTel nusxaSi~ Setanili,

gadaSenebis safrTxis winaSe myofi gareul cxovelTa da velur mcenareTa

genofondis dacvisa da biologiuri mravalferovnebis SenarCunebis, istoriul-

kulturuli landSaftebis, xuroTmoZRvruli da arqeologiuri kompleqsebis

damaxasiaTebeli peizaJebis SenarCunebisa da aRdgenis, agreTve sxva garemosdacviTi

saqmianobis ganxorcielebis gziT.

saqarTveloSi arsebobs daculi teritoriebis Semdegi saxeebi: saxelmwifo

nakrZali, erovnuli parki, aRkveTili, bunebrivi Zegli, daculi landSafti,

mravalmxrivi gamoyenebis teritoria. yvela saxis daculi teritoriis garSemo

iqmneba buferuli zonebi.

saxelmwifo nakrZalebi, erovnuli parkebi, bunebis Zeglebi da aRkveTilebi

wamoadgens saxelmwifo sakuTrebas. akrZalulia am teritoriebis bunebrivi

resursebis gamoyeneba fizikuri an iuridiuli pirebis mier. akrZalva ar

vrceldeba erovnuli parkebis tradiciuli gamoyenebis zonebze, aRkveTilebisa da

bunebrivi Zeglebis calkeul teritoriebze im SemTxvevaSi, Tu maTi gamoyeneba

xdeba ekoturizmisa da rekreaciuli miznebisaTvis.

saqarTvelos kanoni Tbilisis erovnuli parkis Sesaxeb (2007) gansazRvravs

parkis teritorias, mis tyis fonds, Tbilisis erovnuli parkis gamoyenebis reJims

da mis marTvasTan dakavSirebul sakiTxebs.

saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros 2009 wlis 1

seqtembris #30 brZanebis Tanaxmad (romelmac cvlilebebi Seitana 2009 wlis 9

martis brZaneba #9-sa da 2008 wlis 7 noembris brZaneba #729-Si) Tbilisis

erovnuli parkis vizitorTa zonis garkveul nawilSi Serbilda dacvis reJimi da

es teritoria gaxda tradiciuli gamoyenebis zona.

Page 96: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

76

3.2.3 wylis resursebTan dakavSirebuli kanonmdebloba

saqarTveloSi wylis resursebis marTva xorcieldeba Semdegi kanonebis Tanaxmad:

• 1996 wlis kanoni garemos dacvis Sesaxeb;

• 1997 wlis kanoni wylis Sesaxeb;

• 2007 wlis kanoni sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb;

• 2000 wlis kanoni saqarTvelos zRvisa da mdinareTa napirebis

regulirebisa da sainJinro dacvis Sesaxeb; da

• saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros

sxvadasxva normatiuli aqti.

Tbilisis zRva Setanilia garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministris

1998 wlis 7 maisis #61 brZanebiT damtkicebul gansakuTrebuli da saxelmwifo

mniSvnelobis mqone zedapiruli wylis obieqtebis nusxaSi.

wylis dacvis zonirebaSi cvlilebebis Setanis Sesaxeb 2008 wlis 27 noembris

#765 brZanebis Tanaxmad, im wyalsacavebisaTvis (mag.: tbebi), romlebic ar

gamoiyeneba sasmelad an sarwyavad, wylis dacvis zonis sigane unda iyos, sul

mcire, 300 m.

saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris “garemos

xarisxobrivi mdgomareobis normebis damtkicebis Sesaxeb” 2001 wlis 16 agvistos

# 297/N brZanebulebis Tanaxmad, wylis im obieqtebze, romlebic gamoiyeneba

sasmelad, sarwyavad an sxva saxis sayofacxovrebo miznebisaTvis, vrceldeba

Semdegi moTxovnebi:

• pirveli sanitariuli zona vrceldeba wylis obieqtidan sul mcire 100 m

manZilze (damokidebulia adgilobriv sanitariul da hidrologiur

pirobebze) yvela mimarTulebiT;

• meore da mesame sanitariuli zonebi vrceldeba wylis obieqtidan, sul

mcire, 3-5 km manZilze (damokidebulia gabatonebuli qaris mimarTulebaze).

Tbilisis SemovliTi rkinigzis daaxloebiT 2 km-is sigrZis monakveTi gaivlis

Tbilisis zRvidan (romelic warmoadgens sasmeli wylis wyaros) daaxloebiT 1 km

manZilze.

Tumca, saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros

2009 wlis 18 seqtembris #204/n brZanebis me-5-e muxlis Tanaxmad (romelmac

cvlileba Seitana 2001 wlis 16 agvistos # 297/N brZanebaSi “garemos

xarisxobrivi mdgomareobis normebis damtkicebis Sesaxeb”): “calkeul

SemTxvevebSi, konkretuli ekologiuri situaciebis gaTvaliswinebiT sdz proeqtSi

meore sartylis teritoriis sazRvrebi SesaZlebelia Seicvalos kanonmdeblobiT

dadgenili wesis Sesabamisad.”

Page 97: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

77

3.2.4 miwaTsargeblobisa da Sromis kanonmdebloba

detaluri informacia miwaTsargeblobis kanonmdeblobaze warmodgenilia proeqtis

gansaxlebis CarCo dokumentSi (ix. danarTi D _ gansaxlebis CarCo).

rac Seexeba Sromis kanonmdeblobas, umTavres kanons warmoadgens saqarTvelos

Sromis kodeqsi (2006 wlis 25 maisi). Sromis kodeqsi awesrigebs SromiT

urTierTobebs damsaqmebelsa da muSaxels Soris, gansazRvravs arasrulwlovanTa

dasaqmebis Taviseburebebs, krZalavs diskriminacias, adgens SromiTi urTierTobis

warmoSobis safuZvlebs; samuSaos, Sesvenebis, dasvenebisa da Svebulebis sakiTxebs;

SromiTi urTierTobis Taviseburebebs mSobiarobisa da mis Semdgom periodSi;

Sromis anazRaurebisa da davebis ganxilvis sakiTxebs.

saqarTvelos kanoni profesiuli kavSirebis Sesaxeb awesrigebs profkavSirebis

Seqmnis samarTlebriv safuZvlebs. kanonis Tanaxmad, profesiuli kavSiri aris

profesiuli interesiT dakavSirebul pirTa nebayoflobiTi sazogadoebrivi

gaerTianeba, romlis mizania Tavisi wevrebis SromiTi, socialur-ekonomikuri da

samarTlebrivi uflebebis dacva da warmomadgenloba. saqarTvelos konstituciiT

yvelas aqvs profesiuli kavSiris Seqmnisa da masSi gaerTianebis ufleba.

3.2.5 garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedura

garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedura regulirdeba Semdegi

kanonebiT:

• saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb;

• saqarTvelos kanoni garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb; da

• saqarTvelos kanoni ekologiuri eqspertizis Sesaxeb.

kanoni garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb gansazRvravs saqarTvelos

teritoriaze savaldebulo ekologiuri eqspertizisadmi daqvedembarebul

saqmianobaTa saxeebs: muxli 4-is punqti 1(k) adgens, rom saerTaSoriso da

Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis saavtomobilo gzebis, rkinigzis da maTze

ganTavsebuli xidebis, gzagamtari gvirabebis, agreTve saavtomobilo gzis,

rkinigzisa da maTi teritoriebis sainJinro dacvis nagebobebis ageba eqvemdebareba

ekologiur eqpertizas. ekologiuri eqspertizis daskvna warmoadgens safuZvels

garemoze zemoqmedebis nebarTvis gasacemad.

• am kanonis muxli 6-is Tanaxmad, saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia,

gzS-s angariSis nebarTvis gamcemi administraciuli organosaTvis

wardgenamde moawyos misi sajaro ganxilva.

• gzS-s angariSis sajaro ganxilvis mowyobis mizniT saqmianobis

ganmaxorcielebeli valdebulia, gamoaqveynos informacia mis mier dagegmili

saqmianobis Sesaxeb. informacia unda gamoqveyndes rogorc centralur

periodul beWdviT organoSi, ise im TviTmmarTveli erTeulis

administraciuli teritoriis farglebSi arsebul periodul beWdviT

Page 98: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

78

organoSi (aseTis arsebobis SemTxvevaSi), sadac dagegmilia saqmianobis

ganxorcieleba.

• dagegmili saqmianobis Sesaxeb informacia unda Seicavdes:

o dagegmili saqmianobis miznebs, dasaxelebasa da adgilmdebareobas;

o misamarTs, sadac sazogadoebis warmomadgenlebs SeeZlebaT dagegmil

saqmianobasTan dakavSirebuli dokumentebis (maT Soris, gzS-s

angariSis) gacnoba;

o sazogadoebis warmomadgenelTa mosazrebebis wardgenis vadas;

o gzS-s angariSis sajaro ganxilvis mowyobis drosa da adgils.

• saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, beWdviT organoSi dagegmili

saqmianobis Sesaxeb informaciis gamoqveynebidan erTi kviris vadaSi garemos

dacvis saministroSi waradginos gzS-s angariSi da misi eleqtronuli

versia.

• saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, dagegmili saqmianobis Sesaxeb

informaciis gamoqveynebidan 45 dRis vadaSi miiRos da ganixilos

sazogadoebis warmomadgenlebisagan werilobiTi saxiT warmodgenili

SeniSvnebi da mosazrebebi.

• saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, dagegmili saqmianobis Sesaxeb

informaciis gamoqveynebidan ara uadres 50 da ara ugvianes 60 dRisa

moawyos gzS-s angariSis sajaro ganxilva mis mier dagegmil saqmianobasTan

dakavSirebiT.

• saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, gzS-s sajaro ganxilvaze

uzrunvelyos Sesabamisi adgilobrivi da centraluri administraciuli

organoebis warmomadgenlebis werilobiTi miwveva.

• gzS-s angariSis sajaro ganxilva ewyoba im TviTmmarTveli erTeulis

administraciul centrSi, sadac dagegmilia saqmianobis ganxorcieleba.

• garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb kanonis muxli 7-is Tanaxmad,

saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, gzS-s angariSis sajaro

ganxilvidan 5 dRis vadaSi uzrunvelyos gzS-s angariSis sajaro ganxilvis

Sedegebis Sesaxeb oqmis gaformeba.

• saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, gaecnos sazogadoebis

warmomadgenelTa werilobiT SeniSvnebsa da mosazrebebs da gaiTvaliswinos

maTi argumentebi gzS-s angariSis saboloo saxiT Camoyalibebis procesSi.

• saqmianobis ganmaxorcieleblis mier sazogadoebis warmomadgenelTa

SeniSvnebisa da mosazrebebis gauTvaliswineblobis SemTxvevaSi saqmianobis

ganmaxorcielebeli valdebulia, dainteresebuli pirebis SeniSvnebisa da

mosazrebebis gauTvaliswineblobis mizezebi daasabuTos werilobiTi

formiT. es dokumentebi warmoadgens gzS-s angariSis ganuyofel nawils.

• gzS-s angariSis sajaro ganxilvis mowyobis, misi Sedegebis gaformebisa da

gzS-s angariSis saboloo saxiT Camoyalibebis Semdeg erTi wlis

ganmavlobaSi saqmianobis ganmaxorcielebeli uflebamosilia, nebarTvis

Page 99: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

79

gamcem administraciul organos warudginos gancxadeba nebarTvis miRebasTan

dakavSirebiT.

• garemoze zemoqmedebis nebarTvis miRebis dros proeqtis ganmaxorcielebelma

unda waradginos:

o gancxadeba;

o saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili normebis Sesabamisad

Sedgenili gzS-s angariSi (5 egzemplarad da eleqtronuli versiiT);

o dagegmili saqmianobis ganxorcielebis adgilis situaciuri gegma;

o mosalodneli emisiebis moculoba da saxeebi (4 egzemplarad);

o mokle anotacia saqmianobis Sesaxeb da a.S.

• saministro nebarTvis gacemis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs nebarTvis

miRebis Taobaze gancxadebis registraciidan 20 dRis vadaSi.

• saministro uzrunvelyofs ekologiuri eqspertizis Catarebas.

• garemoze zemoqmedebis nebarTva gaicema mxolod eqspertizis dadebiTi

daskvnis SemTxvevaSi.

• gzS-s angariSis Sinaarsi gansazRvrulia kanoniT garemoze zemoqmedebis

Sefasebis Sesaxeb.

• gzS-s procedurisTvis saWiro xarjebs gaiRebs saqmianobis

ganmaxorcielebeli.

• nebarTvis mimRebi valdebulia, Seasrulos nebarTviT gaTvaliswinebuli

sanebarTvo pirobebi.

• kontrols sanebarTvo pirobebis Sesrulebaze axorcielebs garemos dacvisa

da bunebrivi resursebis saministro.

• pasuxismgebloba sanebarTvo pirobebis darRvevisaTvis da nebarTvis gauqmebis

wesi ganisazRvreba saqarTvelos kanoniT licenziebisa da nebarTvebis

Sesaxeb.

Page 100: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

80

nax. 3.2-1. garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedura

proeqtis ganmaxorcieleblis mier centralur da

adgilobriv gazeTebSi informaciis gamoqveyneba

proeqtisaTvis Catarebuli gzS-s Sesaxeb

gzS-s angariSis proeqtis wardgena garemos dacvisa

da bunebrivi resursebis saministroSi

dainteresebuli mxareebisgan komentarebis miReba

sajaro ganxilva

sajaro ganxilvebis formaluri oqmi

gzS-s angariSis saboloo variantis wardgena

garemos dacvisa da bunebrivi resursebis

saministroSi

ekologiuri eqspertiza (ganxilva)

garemoze zemoqmedebis nebarTvis

gacema uari garemoze

zemoqmedebis nebarTvis

gacemaze

garemoze zemoqmedebis nebarTvis

gacema garkveuli pirobebiT

7 dRe

45 dRe

50-60 dRe

5 dRis

Semdeg

gzS-s angariSis saboloo varianti

1 wlis

ganmavloba

Si

20 dRe

Page 101: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

81

3.2.6 garemosdacviTi standartebi da normatiuli aqtebi

sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb kanonis Tanaxmad, garemosdacviTi

standartebi da normebi, maT Soris, haeris xarisxi da xmauris done,

gansazRvrulia saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis

ministris 2001 wlis 16 agvistos #297/N brZanebiT (ministris momdevno

brZanebebiT #38/N (02.24.2003), #251/N (09.15.1006), da #351/N (12.17.2007) Setanili cvlilebebis CaTvliT).

atmosferuli haeris xarisxis standartebi (saxifaTo dabinZurebis done)

gansazRvrulia garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministris 2001 wlis 23

oqtombris #89 brZanebiT atmosferuli haeris saSiSi damabinZureblebiT

dabinZurebis maCveneblis gamoTvlis wesis damtkicebis Sesaxeb.

cxrili 3.2-1. atmosferul haerSi mavne nivTierebebis zRvrulad dasaSvebi

koncentraciebi (zdk)

nivTiereba zdk, mg/m3

azotis dioqsidi 0.085

gogirdis dioqsidi 0.5

naxSirJangi 5.0

gajerebuli naxSirwylebi C6-C10 30.0

araorganuli mtveri 0.3 xmauris donis regulirebis standartebi gansazRvrulia saqarTvelos Sromis,

janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris 2001 wlis 16 agvistos #297/NN

brZanebiT garemos xarisxis standartebis damtkicebis Sesaxeb, romelic adgens

xmauris misaReb da zRvrulad dasaSveb doneebs sxvadasxva zonisaTvis.

cxrili 3.2-2. saqarTveloSi bgeris ekvivalenturi da maqsimaluri doneebis

dasaSvebi sidideebi, 2001

teritoriis tipi,

dro

bgeris ekvivalenturi

done, dbA

bgeris maqsimaluri

done, dbA

teritoriebi, romlebic uSualod

esazRvreba sacxovrebel saxlebs, skolebis

da sxva saswavlo dawesebulebebis Senobebs

• 07:00sT – 23:00sT

• 23:00sT – 07:00sT

55

45

70

60

teritoriebi, romlebic uSualod

esazRvreba saavadmyofoebis Senobebs

• 07:00sT – 23:00sT

• 23:00sT – 07:00sT

45

35

60

50

Page 102: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

82

cxrili 3.2-3. saqarTveloSi vibraciis zRvrulad dasaSvebi sidideebi

sacxovrebel saxlebSi, saavadmyofoebsa da dasasvenebel

saxlebSi, sanitariuli normebi, 2001

vibraciis zRvrulad dasaSvebi sidideebi sacxovrebel saxlebSi, saavadmoyofoebSi da

dasasvenebel saxlebSi

dasaSvebi sidideebi X0,Y0, Z0

vibroaCqareba vibrosiCqare

oqtavuri zolebis

saSualo geometriuli

sixSire (Hz) m/wm2 db m/wm* 10-4 db

2 4.0 72 3.2 76 4 4.5 73 1.8 71 8 5.6 75 1.1 67 16 11.0 81 1.1 67

31.5 22.0 87 1.1 67 63 45.0 93 1.1 67

koreqtirebuli da

ekvivalenturi

koreqtirebuli sidideebi

da maTi doneebi

4.0 72 1.1 67

SeniSvna:

• dRis saaTebSi nebadarTulia vibraciis normatiuli sidideebis gadaWarbeba 5 db-iT • aramudmivi vibraciebis mocemul cxrilSi dasaSvebi sididis koreqcia Seadgens 10 db-s, maSin,

rodesac absoluturi sidideebi gamravlebulia 0.32-ze. • vibraciis dasaSvebi done saavadmyofoebisa da sanatoriumebisaTvis unda Semcirdes 3 db-iT

garemosdacviTi standartebi adgenen garemos sarisxobrivi mdgomareobis

moTxovnebs da gansazRvraven wyalSi, haersa da niadagSi adamianis janmrTelobisa

da garemosaTvis saxifaTo nivTierebebis zRvrul dasaSveb koncentraciebs.

saqarTveloSi niadagis xarisxis Sefasebis kriteriumebi gansazRvrulia meToduri

miTiTebiT niadagis qimiuri nivTierebebiT dabinZurebis xarisxis Sefasebis Sesaxeb

(mm 2.1.7. 004-02). informacia niadagSi zRvrulad dasaSvebi koncentraciebis

Sesaxeb mocemulia cxrilSi 3.2-4.

cxrili 3.2-4. niadagSi sxvadasxva nivTierebebisa da elementebis zRvrulad

dasaSvebi koncentraciebi

komponenti erTeuli sidide

dariSxani mg/kg 2-10

spilenZi mg/kg 3

vercxliswyali mg/kg 2.1

nikeli mg/kg 4

tyvia mg/kg 32

TuTia mg/kg 23

Page 103: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

83

komponenti erTeuli sidide

jamuri naxSirwyalbadebi mg/kg 0.1

fenolebi (jamuri) mg/kg -

cianidi mg/kg -

sulfati mg/kg -

qloridi mg/kg -

amoniumis azoti mg/kg -

aqroladi organuli naerTebi

benzoli mg/kg 0.3

toluoli mg/kg 0.3

eTilbenzoli mg/kg -

jamuri qsilolebi (orTo, meta,

para) mg/kg 0.3

naxevrad aqroladi organuli

naerTebi

benzapireni mg/kg 0.02

izopropilen-benzoli mg/kg 0.5

pesticidebi

atrazini mg/kg 0.5

lindani mg/kg 0.1

DDT da misi metaboloti mg/km 0.1

miwisqveSa wylis xarisxis standartebi saqarTvelos kanonmdeblobiT ar

ganisazRvreba. miwisqveSa wylis xarisxi regulirdeba sasmeli wylisaTvis

dawesebuli normebiT.

sasmeli wylis xarisxis kriteriumebi gansazRvruli sasmeli wylis teqnikuri

reglamentiT (damtkicebulia saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri

dacvis ministris 2007 wlis 17 dekembris #349/N braZanebiT). sasmeli wylis

xarisxis kriteriumebi mocemulia cxrilSi 3.2-5.

cxrili 3.2-5 sasmeli wylis xarisxis kriteriumebi

komponenti erTeuli sidide

liTonebi da sxv.

bori mg/l 0.5 dariSxani mg/l 0.01 kadmiumi mg/l 0.003 spilenZi mg/l - vercxliswyali mg/l 2 nikeli mg/l 0.006

Page 104: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

84

komponenti erTeuli sidide

tyvia mg/l 0.07 seleni mg/l 0.01 cinki mg/l 0.01 bori mg/l 3 jamuri naxSirwyalbadebi mg/l 0.1 fenolebi (jamuri) mg/l - cianidi mg/l 0.07 sulfati mg/l 250 qloridi mg/l 250 amoniumis azoti mg/l - pH 6-9 Jbm mg/l - Jqm mg/l - TOC mg/l - natriumi mg/l 200 elgamtaroba S/sm -

aqroladi organuli naerTebi benzoli mg/l - toluoli mg/l - eTilbenzoli mg/l - jamuri qsiloli mg/l -

naxevrad aqroladi organuli

naerTebi mg/l

benzoapireni mg/l izopropilen-benzoli mg/l

pesticidebi mg/l atrazini mg/l lindani mg/l DDT (da misi metaboliti) mg/l

3.2.7 erovnuli strategiebi da gegmebi

erovnuli biomravalferovnebis strategiisa da samoqmedo gegmis Seqmna

savaldebuloa biomravalferovnebis Sesaxeb konvenciis moTxovniT. am strategiis

Seqmnis mizania biomravalferovnebis dacva, misi mdgradi gamoyenebis uzrunvelyofa

da biomravalferovnebisagan miRebuli sargeblis Tanabari xelmisawvdomobis

uzrunvelyofa.

erovnuli biomravalferovnebis strategia da samoqmedo gegma damtkicebul iqna

saqarTvelos ministrTa kabinetis mier 2005 wlis 19 Tebervals #27

dadgenilebiT.

Page 105: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

85

mniSvnelovan garemosdacviT instruments warmoadgens wiTeli nusxac. saqarTvelos

ganaxlebuli wiTeli nusxa damtkicda da ZalaSi Sevida 2006 wlis maisSi. misi

momzadebis dros gaTvaliswinebul iqna bunebis konservaciis saerTaSoriso

kavSiris (IUCN) rekomendaciebi da principebi.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis dagegmili proeqti dakavSirebulia Tbilisis

perspeqtiuli ganviTarebis axal gegmasTan, romelic Tbilisis municipalitetma

daamtkica 2009 wlis 5 ivniss #6-17 gadawyvetilebis safuZvelze. axali gegmis

Tavi IX – sainJinro infrastruqtura, muxli 20 iTvaliswinebs Tbilisis

centralur nawilSi arsebuli sarkinigzo infrastruqturis gatanas qalaqis

farglebs gareT da sadgur didubesa da Tbilisis centralur sadgurs Soris

gamoTavisuflebuli teritoriis gamoyenebas qalaqis ganviTarebisaTvis.

3.3 gzS-sTan dakavSirebuli evrokavSiris maregulirebeli aqtebi

gzS-s sakiTxebs exeba evrokavSiris Semdegi direqtivebi:

• evrokavSiris sabWos 1985 wlis 27 ivnisis direqtiva calkeuli sajaro da

kerZo proeqtebis garemoze zemoqmedebis Sefasebis Sesaxeb 85/337/EEC; da

• evrokavSiris sabWos 1997 wlis 3 martis 97/11/EC direqtiva, romelmac

Seitana cvlilebebi da damatebebi evrokavSiris sabWos 85/337/EEC

direqtivaSi calkeuli sajaro da kerZo proeqtebis garemoze zemoqmedebis

Sefasebis Sesaxeb.

3.4 saerTaSoriso safinanso institutebis moTxovnebi

saerTaSoriso safinanso institutebi, rogorebicaa evropis rekonstruqciisa da

ganviTarebis banki (EBRD) da evropis sainvesticio banki (EIB), maT mier

dafinansebuli proeqtebisgan iTxoven qveynebis erovnuli standartebis, aseve

safinanso institutebis mier SemuSavebuli garemosdacviTi da socialuri

politikis principebis dacvas. aqedan gamomdinare, garda saqarTvelos

kanonmdeblobisa, proeqti unda Seesabamebodes Semdegi dokumentebis moTxovnebs:

• EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika (2008);

• EBRD-is sazogadoebis informirebis politika (2008);

• EBRD-is satrategia qveyanaSi, saqarTvelo (2006 wlis 21 noemberi); da

• evropis sainvesticio bankis (EIB) garemosdacviTi da socialuri politika

(2007).

3.4.1 EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika

EBRD garemosdacviTi da socialuri Sefasebisa da monitoringis procesebis

meSveobiT cdilobs, uzrunvelyos mis mier dafinansebuli proeqtebis socialuri

Page 106: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

86

da garemosdacviTi mdgradoba; proeqtebSi monawile adamianebisa da Temebis

uflebebis dacva; aseve proeqtebis ganxorcieleba da eqspluatacia Sesabamisi

samarTlebrivi moTxovnebis gaTvaliswinebiT da saukeTeso saerTaSoriso praqtikis

gamoyenebiT.

am miznis praqtikuli realizaciisaTvis bankma SeimuSava da daamtkica bunebriv da

socialur garemoze zemoqmedebasa da sxva sakiTxebTan dakavSirebuli Sesrulebis

moTxovnebis (“PR”) sistema, romelic unda daakmayofilos klientma. banki xels

uwyobs evrokavSiris garemosdacviTi standartebis damkvidrebas, iseve, rogorc

garemos dacvis evropuli principebis (banki aris am principebis xelmomweri

mxare) ganxorcielebas. yovelive es asaxulia Sesrulebis moTxovnebSi (“PR”).

klientebisa da/an maTi proeqtebisTvis am amocanis Sesrulebis gaiolebis mizniT,

bankma ZiriTadi garemosdacviTi da socialuri sakiTxebisa da zemoqmedebebisaTvis

gansazRvra Sesrulebis specifikuri moTxovnebi (“PR”):

cxrili 3.4-1. EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis (2008)

moTxovnebi

EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis (2008) moTxovnebi

PR 1: garemosdacviTi da socialuri Sefaseba da marTva;

PR 2: Sromisa da samuSao pirobebi;

PR 3: dabinZurebis Tavidan acileba da Semcireba;

PR 4: adgilobrivi Temebis janmrTeloba da usafrTxoeba;

PR 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da ekonomikuri adgilmonacvleoba;

PR 6: biomravalferovnebis konservacia da bunebrivi resursebis mdgradi marTva;

PR 7: mkvidri (aborigenuli) mosaxleoba;

PR 8: kulturuli memkvidreoba;

PR 9: finansuri Suamavlebi;

PR 10: informaciis sajarooba da dainteresebul mxareTa CarTva.

Sesrulebis moTxovnebi 1-dan 8-mde da 10 exeba uSualod dafinansebul proeqtebs,

xolo Sesrulebis moTxovnebi 2 da 9 – safinanso saSuamavlo saqmianobas.

TiToeuli PR gansazRvravs sasurvel Sedegebsa da specifikur moTxovnebs,

romlebic gauadvilebs klients am Sedegebis miRwevas. Sesrulebis yvela

moTxovnis Semadgeneli nawilia Sesabamisoba saTanado erovnul kanonebTan.

Page 107: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

87

3.4.2 EBRD-is proeqtebis kategorizacia

EBRD aniWebs A/B/C/FI kategoriebs dagegmil proeqtebs garemosdacviTi da

socialuri kriteriumebis mixedviT, raTa: 1) miniWebuli kategoriis saSualebiT

aisaxos dagegmil proeqtTan dakavSirebuli SesaZlo garemosdacviTi da

socialuri zemoqmedebis done; da 2) ganisazRvros ToToeuli proeqtisaTvis

aucilebeli garemosdacviTi da socialuri kvlevebis, informaciis sajaroobisa da

dainteresebul mxareTa CarTulobis xasiaTi da done proeqtis xasiaTis,

adgilmdebareobis, sensitiurobisa da masStabebis, aseve masTan dakavSirebuli

SesaZlo garemosdacviTi da socialuri zemoqmedebebis xasiaTisa da siZlieris

gaTvaliswinebiT.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti miekuTvneba A kategorias, vinaidan man,

SesaZloa, gamoiwvios mniSvnelovani da mravalmxrivi garemosdacviTi da/an

socialuri saxis zemoqmedebebi momavalSi, romelTa gamovlena an Sefaseba

SeuZlebelia kategorizaciis momentisaTvis da risTvisac aucilebelia mesame

mxaris damoukidebeli eqspertebis mier formaluri da warmomadgenlobiTi

Sefasebis procesis ganxorcieleba Sesrulebis moTxovnebis (PR) Sesabamisad. A kategoriis proeqtebis CamonaTvali mocemulia EBRD-is garemosdacviTi da

socialuri politikis (2008) danarTi 1-Si.

danarTi 1-Si naTqvamia, rom A kategoriis proeqtebis sia vrceldeba jer

auTvisebel teritoriebze gansaxorcielebel proeqtebze an iseT proeqtebze,

romlebic iTvaliswinebs arsebuli obieqtis farTomasStabian cvlilebs an maT

gardaqmnas/modernizebas. muxli 7 gansazRvravs, rom A kategoria eniWeba

“saavtomobilo gzebis, Cqarosnuli avtomagistralebisa da magistraluri

sarkinigzo xazebis mSeneblobas; 2,100 m da ufro meti sigrZis mqone asafreni

bilikis mqone aeroportebis mSeneblobas; 4 da ufro meti savali xazis mqone

axali gzebis mSeneblobas, gzebis marSrutis Secvlas da/an maT gafarToebas 4 da

met saval xazamde, Tu axali gzebis mSenebloba an marSrutis Secvla da/an maTi

gafarToeba xorcieldeba 10 da meti km-is manZilze”.

3.5 saerTaSoriso konvenciebi da xelSekrulebebi

saqarTvelo warmoadgens Semdegi relevanturi garemosdacviTi konvenciebisa da

xelSekrulebebis mxares:

• gaerTianebuli erebis organizaciis klimatis cvlilebis CarCo konvencia

(UNFCCC);

• gaerTianebuli erebis organizaciis klimatis cvlilebis CarCo konvenciis

kiotos protokoli;

• monrealis protokoli ozonis Sris damSleli nivTierebebis Sesaxeb (aseve

londonis, kopenhagenisa da monrealis Sesworebebi);

Page 108: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

88

• venis konvencia ozonis Sris dacvis Sesaxeb;

• Jenevis konvencia Sor manZilebze haeris transsasazRvro dabinZurebis

Sesaxeb (LRTAP);

• saerTaSoriso mniSvnelobis Warbteniani, gansakuTrebiT, wylis frinvelTa

sabinadrod vargisi, teritoriebis Sesaxeb (RAMSAR);

• gaerTianebuli erebis orgnizaciis rio de Janeiros konvencia biologiuri

mravalferovnebis Sesaxeb (CBD);

• konvencia gadaSenebis piras myofi veluri florisa da faunis saxeobebiT

saerTaSoriso vaWrobis Sesaxeb (CITES);

• konvencia veluri cxovelebis migrirebadi saxeobebis dacvis Sesaxeb;

• parizis konvencia msoflio kulturuli da bunebrivi memkvidreobis dacvis

Sesaxeb;

• evropis arqeologiuri memkvidreobis konvencia;

• orhusis konvencia garemosdacviT sakiTxebTan dakavSirebuli informaciis

xelmisawvdomobis, gadawyvetilebebis miRebis procesSi sazogadoebis

monawileobisa da am sferoSi marTlmsajulebis sakiTxebze

xelmisawvdomobis Sesaxeb.

Page 109: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

89

3.6 EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikisa da saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnaTa Sedareba

cxrili 3.6-1. EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikisa da saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnaTa Sedareba

sakiTxi EBRD-is socialuri da garemosdacviTi

politikis moTxovnebi saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnebi SeniSvna

zemoqmedeba

bunebriv da

socialur

garemoze

• bunebriv da socialur garemoze

saqmianobis Sedegad mosalodneli

zemoqmedebebis winaswari Sefaseba (PR 1, punqtebi 2-5)

• saqarTvelos kanoni garemoze zemoqmedebis

nebarTvis Sesaxeb, muxli 3, punqti (d):

“garemoze zemoqmedebis Sefaseba aris

dagegmili saqmianobis Seswavlisa da

gamokvlevis procedura, romlis mizania

garemos calkeuli komponentebis _

adamianis, aseve landSaftisa da kulturuli

memkvidreobis dacva.”

• skriningis etapi saqarTvelos

kanonmdeblobiT regulirdeba gzS-sadmi

daqvemdebarebuli saqmianobebis tipebis

nusxiT

• qarTul kanonmdeblobaSi ar arsebobs

skopingis moTxovna

• qarTul kanonmdeblobaSi ar arsebobs

proeqtis ganxorcielebis Semdgomi

monitoringis maregulirebeli aqti

SromiTi

urTierTobebi

• damsaqmebelsa da muSaks Soris

samarTliani urTierTobis Camoyalibeba

SromiTi xelSekrulebis, moqmedi

kanonmdeblobisa da saerTaSoriso SromiTi

organizaciis konvenciis safuZvelze.

kerZod, yuradReba unda mieqces: SromiTi

urTierTobis dokumentur gaformebas;

arasrulwlovanTa Sromis dauSveblobas;

ZaldatanebiTi Sromis dauSveblobas;

diskriminaciis akrZalvas; profesiuli

gaerTianebebis Seqmnis SesaZleblobas;

Sromis usafrTxo pirobebis Seqmnas;

dasaqmebis momentidanve saCivrebis

wardgenisa da maTi drouli ganxilvis

administraciuli meqanizmebisa da

garantiebis Seqmnas (PR 2, punqtebi 1, 5-11, 18).

• saqarTvelos Sromis kodeqsi

• saqarTvelos Sromis kodeqsi exeba EBRD-is garemosdacviT da socialur politikaSi

(2008) naxsenebi sakiTxebis umravlesobas,

magram saWiroebs Semdgom gaumjobesebas.

garemos

dabinZurebis

• miRebul unda iqnes zomebi sazogadoebasa

da bunebriv garemoze dabinZurebis

• saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb,

muxli 5, punqti 2, garemos dacvis zogadi

• saqrTvelos kanonmdebloba narCenebis

marTvis Sesaxeb SemuSavebis procesSia.

Page 110: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

90

sakiTxi EBRD-is socialuri da garemosdacviTi

politikis moTxovnebi saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnebi SeniSvna

Tavidan acileba

da Semcireba

arasasurveli zemoqmedebis Tavidan

acilebisa an Semcirebis mizniT (PR 3, punqti 1)

• EBRD valdebulia, mxari dauWiros:

sifrTxilis princips; Tavidan acilebis

princips, garemosadcviTi zianis misi

warmoSobis adgilas aRmofxvris princips;

da `dambinZurebeli ixdis~ princips (PR 3,punqti 2).

principebi:

- riskis Semcirebis principi;

- mdgradobis principi;

- prioritetulobis principi;

- fasiani bunebaTsargeblobis principi;

- principi `dambinZurebeli ixdis;~

- biologiuri mravalferovnebis

SenarCunebis principi;

- narCenebis Semcirebis, gadamuSavebis

restituciis principi;

- garemoze zemoqmedebis Sefasebis principi;

- gadawyvetilebis miRebis procesSi

sazogadoebis monawileobis principi;

- informaciis xelmisawvdomobis principi.

• erTaderTi moqmedi samarTlebrivi aqtia

saqarTvelos kanoni saqarTvelos

teritoriaze narCenebis tranzitisa da

importis Sesaxeb.

• saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da

socialuri dacvis ministris Semdegi

brZanebuleba gansazRvravs narCenebis marTvis

wesebs:

- brZaneba sayofacxovrebo narCenebis

gansaTavseblad nagavsayrelebis mowyobisa

da sanitariuli wesebisa da normebis

damtkicebis Sesaxeb (2003); da

- brZaneba samedicino dawesebulebebis

narCenebis Segrovebis, Senaxvisa da

neitralizaciis wesebis Sesaxeb (2001)

adgilobrivi

mosaxleobis

janmrTelobisa

da

usafrTxoebis

dacva

• proeqtis ganxorcielebis procesSi

adgilobrivi mosaxleobis janmrTelobasa

da usafrTxoebaze SesaZlo zemoqmedebis

Tavidan acileba an maqsimalurad Semcireba

(PR 4, puntqi 4).

• saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb

- muxli 3, punqti 2, qvepunqti (a): kanonis

erT-erTi ZiriTadi amocanaa daicvas da

SeinarCunos adamianis janmrTelobisTvis

usafrTxo garemo.

- muxli 6, punqti (a): moqalaqes ufleba

aqvs cxovrobdes Tavisi

janmrTelobisTvis uvnebel jansaR

garemoSi.

• mniSvnelovani Seusabamoba ar aris

gamovlenili.

biologiuri

mravalferovnebi

s SenarCuneba da

cocxali

bunebrivi

resursebis

mdgradi marTva

• biomravalferovnebis dacva da konservacia;

• biomravalferovnebaze zemoqmedebis Tavidan

acileba, Semcireba da Serbileba, e.w. no net-loss kompensacia (PR, punqti 3).

• garemos dacvis Sesaxeb saqarTvelos kanonis

muxli 5-is punqti 2 gansazRvravs Semdeg

principebs:

- riskis Semcireba;

- mdgradoba;

- dambinZurebeli ixdis;

- biomravalferovnebis SenarCuneba;

• saqarTvelos kanonmdebloba ar aregulirebs

garemoze mavne zemoqmedebis e.w. no net-loss sakompensacio midgomas.

Page 111: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

91

sakiTxi EBRD-is socialuri da garemosdacviTi

politikis moTxovnebi saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnebi SeniSvna

- narCenebis minimizacia;

- restitucia.

mkvidri

(aborigenuli)

mosaxleoba

• EBRD-is politika mkvidr (aborigenul)

mosaxleobaSi gulisxmobs pirTa jgufebs,

romlebic ewevian momTabare cxovrebas,

dakavebuli arian mxolod soflis

meurneobiT, aqvT sakuTari kriteriumebi

da cxovrebis gansxvavebuli wesi. isini

radikalurad gansxvavdebian erovnebiT,

religiiTa da sxva wes-CveulebebiT (PR 7, punqti 1)

• qarTuli kanonmdebloba ar gasazRvravs da,

Sesabamisad, ar aregulirebs amgvar jgufebs.

kulturuli

memkvidreoba

• klients evaleba kulturuli

memkvidreobis dacvis mxardaWera da misi

dacva proeqtis uaryofiTi zegavlenisagan

(PR 8, punqti 4).

• saqarTvelos kanoni kulturuli

memkvidreobis Sesaxeb moiTxovs axali

mSeneblobebiT gamowveuli mavne

zemoqmedebisagan kulturuli memkvidreobis

dacvas.

• mniSvnelovani Seusabamoba ar aris

gamovlenili.

• saqarTvelo warmoadgens evropuli

arqeologiuri memkvidreobis konvenciisa da

msoflio kulturuli da bunebrivi

memkvidreobis dacvis parizis konvenciis

mxares.

informaciis

sajarooba da

dainteresebul

mxareTa CarTva

• EBRD valdebulia, 120 dRis ganmavlobaSi

sajaro gaxados sazogadoebrivi

proeqtebis bunebriv da socialur

garemoze zemoqmedebis angariSi (PR 10, punqti 18)

• saqarTvelos kanoni garemoze zemoqmedebis

nebarTvis Sesaxeb, muxli 6, punqti 4.

• sazogadoebis warmomadgenlebisagan

werilobiTi saxiT warmodgenili SeniSvnebi

da mosazrebebi ganxilul unda iqnes

dagegmili saqmianobis Sesaxeb informaciis

gamoqveynebidan 45 dRis vadaSi.

• sajaro ganxilvebi unda moewyos dagegmili

saqmianobis Sesaxeb informaciis

gamoqveynebidan ar uadres 50 da ara

ugvianes 60 dRisa.

• EBRD-is socialur da garemosdacviT

politikasa (PR 10) da sazogadoebis informirebis politikaSi (3.4.1) proeqtis

Sesaxeb informaciis sajarod gamotanis vada

ufro didia.

• qarTul kanonmdeblobaSi ar arsebobs

sajaro konsultaciebis Catarebis moTxovna

proeqtis skopingis etapze.

• qarTul kanonmdeblobaSi ar arsebobs

sazogadoebis gzS-s procesSi CarTvis

meqanizmi.

• saqarTvelom moaxdina orhusis konvenciis

ratificireba.

Page 112: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

92

4.0 sazogadoebis informirebisa da CarTvis procesi

Sesavali

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis SemuSavebis farglebSi konsultaciebi

dainteresebul mxareebTan da maTi CarTvis procesi ganxorcielda saqarTvelos

kanonmdeblobisa da evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis bankis (EBRD)

proeqtis informaciis sajaroobasa da sajaro konsultaciebTan dakavSirebuli

saxelmZRvanelo instruqciebisa da evropis sainvesticio bankis (EIB) moTxovnebis Sesabamisad.

dainteresebul mxareTa CarTvis gegmis SemuSaveba (ix. danarTi C) miznad isaxavda proeqtis dainteresebuli mxareebis informirebisa da CarTvis procesis

xelSewyobas. dainteresebul mxareTa CarTvis gegma waredgina “saqarTvelos

rkinigzas”.

4.1 Catarebuli konsultaciebi da miwodebuli informacia

4.1.1 winaswari konsultaciebi maRali donis dainteresebul mxareebTan

“saqarTvelos rkinigzam” 2008 wlis oqtomberSi gamarTa winaswari konsultaciebi

proeqtis maRali donis dainteresebul mxareebTan. konsultaciebis farglebSi

Catarda Sexvedrebi saqarTvelos premier-ministrTan, evropis rekonstruqciisa da

ganviTarebis bankTan (EBRD), saqarTvelos navTobisa da gazis korporaciasTan,

“kievgiprotransTan” da mis qvekontraqtorebTan, aseve Semdeg saministroebTan:

saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministrosTan, finansTa saministrosa da

garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan. Sexvedrebis dros

“saqarTvelos rkinigzam” dainteresebul mxareebs miawoda informacia proeqtis

gegmebis, proeqtis dadebiTi mxareebisa da samSeneblo detalebis Sesaxeb.

dagegmili proeqtis Sesaxeb ecnoba saqarTvelos iusticiis saministrosac

proeqtTan dakavSirebuli informaciis werilobiTi saxiT miwodebis gziT.

4.1.2 skopingis Sexvedra

dainteresebul mxareebTan winaswari konsultaciebis dawyebamde Catarda

dainteresebul mxareTa analizi da gamovlenil iqna proeqtis yvela ZiriTadi

dainteresebuli mxare. pirveli sakonsultacio/skopingis Sexvedra proeqtis yvela

dainteresebul mxaresTan (garda farTo sazogadoebisa)8 Sedga 2009 wlis 21

ivliss. Sexvedra Catarda sastumro “Seraton metexi palasSi” (Tbilisi,

saqarTvelo).

8 vinaidan am atapze jer ar iyo SerCeuli marSrutis saboloo varianti, miRebul iqna gadawyvetileba sazogadoebis

Semdgom etapze mowvevis Taobaze.

Page 113: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

93

Sexvedramde erTi kviriT adre dainteresebulma mxareebma miiRes mosawvevi

baraTebi TandarTuli informaciiT Sexvedris miznebisa da proeqtis skopingis

angariSis Sesaxeb. dainteresebuli mxareebis maqsimaluri CarTvis uzrunvelyofis

mizniT, skopingis angariSi Sexvedris Sesaxeb gancxadebasTan erTad gavrcelda

kavkasiis garemosdacviTi organizaciebis qselisa (CENN)9 da orhusis centris

eleqtronuli qselebiT. Sexvedramde erTi kviriT adre proeqtis skopingis

angariSebi qarTul da inglisur enebze gamoqveynda kavkasiis garemosdacviTi

organizaciebis qselisa da orhusis centris eleqtronul gverdebze.

skopingis Sexvedras eswrebodnen saxelmwifo organizaciebis, saministroebis,

samsaxurebis, Sesabamisi municipalitetebis, arasamTavrobo organizaciebisa da

samecniero wreebis warmomadgenlebi (monawileTa sia mocemulia danarTi I-Si). yvela mowveulma uwyebam Sexvedraze mosawvevTan erTad miiRo skopingis angariSi

rogorc nabeWdi, aseve eleqtronuli formiT da komentarebisa da SemoTavazebebis

formebi, riTac maT miecaT SesaZlebloba, winaswar gascnobodnen proeqts da

gamoeTqvaT mosazrebebi Sexvedraze.

Sexvedris darbazis kedlebi gamoyenebuli iyo alternatiuli marSrutebis

rukebis sademonstraciod. garda amisa, Sexvedraze darigda proeqtis broSurebi

(ix. danarTi L).

skopingis Sexvedris oqmi, dRis wesrigi da fotomasala ix. danarTi I-Si.

4.1.3 proeqtis gaSuqeba media saSualebebSi

preskonferencia masobrivi sainformacio saSualebebisaTvis

2009 wlis 24 ivliss gaimarTa preskonferencia, romelsac daeswrnen

saqarTvelis wamyvani masobrivi sainformacio saSualebebi (televiziebi –

saqarTvelos sazogadoebrivi mauwyebeli, rusTavi2, imedi, maestro, alania; radio

– imedi, mwvane talRa). proeqti waradgines “saqarTvelos rkinigzis” generalurma

direqtorma, irakli ezugbaiam, da Tbilisis merma, gigi ugulavam. maT aseve

isaubres proeqtis saWiroebaze, mis gegmebze, proeqtis ganxorcielebis procesze

da a.S.

Sexvedris darbazis kedlebze gamokruli iyo proeqtis alternatiuli

marSrutebis rukebi proeqtis vizualizaciisa da Tbilisze proeqtis dadebiTi

efeqtis demonstrirebis mizniT. preskonferenciis msvlelobis dros darigda

proeqtis broSurebi da presrelizebi (ix. danarTi L).

a.w. 12 seqtembridan dawyebuli dagegmil proeqtTan dakavSirebuli statiebi

gamoqveynebul iqna saqarTvelos Semdeg wamyvan gazeTebSi: alia, rezonansi,

saqarTvelos respublika, 24 saaTi, asaval-dasavali, kviris palitra, qronika,

interpresniusi. proeqtTan dakavSirebuli gazeTebSi gamoqveynebuli statiebi

xelmisawvdomia danarTSi M. 9 CENN-is eleqtronul qsels hyavs 16,000-ze meti xelmomweri.

Page 114: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

94

satelevizio siuJetebi

a.w. 16 ivlisidan dawyebuli informacia dagegmili proeqtis Sesaxeb gadaica

sxvadasxva satelevizio gadacemis meSveobiT Semdeg satelevizio arxebze:

rusTavi2, saqarTvelos sazogadoebrivi mauwyebeli (I arxi), imedi, kavkasia.

informacia proeqtTan dakavSirebuli satelevizio siuJetebis Sesaxeb

xelmisawvdomia danarTSi M.

radio programa

2009 wlis 31 ivliss imedis radioarxze gadaica proeqtisadmi mizRvnili

radioprograma. es programa gaTvlili iyo sazogadoebis im segmentze, romelic

ar kiTxulobs gazeTebs, an ar uyurebs televizors (axal ambebs), magram usmens

radios.

proeqtis socialuri reklama

proeqtis Sesaxeb informaciis farTod gavrcelebis mizniT “saqarTvelos

rkinigzam” gaxsna satelefono “cxeli xazi” da dadga komentarebisa da

SemoTavazebebis yuTebi Sesabamis municipalitetebsa da “saqarTvelos rkinigzis”

administraciul SenobaSi, moamzada lifleti proeqtis Sesaxeb (ix. danarTi L), romlebic moTavsebul iqna komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebTan. garda amisa,

“saqarTvelos rkinigzam” moamzada socialuri reklama televiziisaTvis proeqtis

Sesaxeb. socialuri reklama gadis televiziebis - imedisa da rusTavi2-is -

eTerSi 2009 wlis seqtemberidan.

4.1.4 konsultaciebi rkinigzasTan Cixuri sadgurebiT dakavSirebul

kompaniebTan

2009 wlis 24 ivliss “saqarTvelos rkinigzis” mTavar ofisSi Catarda

sakonsultacio Sexverda im Cixuri sadgurebis mflobelebTan, romelTa

saqmianobac dakavSirebulia rkinigzasTan da romlebic dakargaven pirdapir kavSirs

rkinigzasTan sarkinigzo xazis gadatanis Sedegad. Sexvedras eswreboda TerTmeti

(11) kompaniis warmomadgeneli arsebuli ocdacxra (29) amgvari kompaniidan.

rkinigzasTan Cixuri sadgurebiT dakavSirebuli kompaniebis sia mocemulia

danarTSi I da dainteresebuli mxareebis CarTvis gegmis danarTSi.

mowveuli kompaniebis warmomadgenlebs miewodaT detaluri informacia proeqtis

Sesaxeb da Semdeg SesaZlebloba miecaT, gaekeTebinaT komentarebi. Sexvedraze

ganixiles rkinigzis xazis gadatanis Semdeg Cixuri sadgurebis ganviTarebis

sxvadasxva alternatiuli SesaZleblobebi.

sakonsultacio Sexvedris oqmi mocemulia danarTSi I.

Page 115: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

95

4.1.5 konsultaciebi saxelmwifo struqturebTan – municipalitetebsa da

sxvadasxva saministrosTan

2009 wlis 28 ivliss Tbilisis (isani-samgoris, gldani-naZaladevisa da didube-

CuRureTis) municipalitetebs, Tbilisis merias, mcxeTis sakrebulos, aseve

saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros, Sromis,

janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros, soflis meurneobis

saministrosa da erovnuli uSiSroebis sabWos daegzavnaT werilebi proeqtTan

dakavSirebuli informaciiT.

werilis saSualebiT zemoT CamoTvlil uwyebebs eTxovaT, warmoedginaT

informacia Semdeg sakiTxebze: proeqtis teritoriis dabinZurebis arsebuli done,

proeqtis gavlenis arealSi arsebuli daavadebuli saqonlis samarxebis

adgilmdebareoba, mcxeTis yofil atomur reaqtorsa da mis mimdebare

teritoriaze radioaqtiur dabinZurebasTan dakavSirebuli situacia, proeqtis

teritoriaze radioaqtiuri da sxva saxifaTo nivTierebebis samarxebis arseboba10

da komentari/SeniSvna dagegmil proeqtTan dakavSirebiT.

werilebis dagzavnis Semdeg gaimarTa konsultaciebi zemoT CamoTvlil uwyebebTan.

gansakuTrebiT aRsaniSnavia konsultaciebi saqarTvelos garemos dacvisa da

bunebrivi resursebis saministrosTan. calke unda gamoiyos 2009 wlis 2

seqtembers daculi teritoriebis departamentTan Catarebuli sakonsultacio

Sexvedra. Sexvedraze, ZiriTadad, ganxilul iqna Tbilisis SemovliTi rkinigzis

mier Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli gamoyenebis zonis gadakveTis

ubnebisaTvis gansakuTrebuli mniSvnelobis kategoriis (sadac nebadarTulia

Tbilisis erovnuli parkis tyis fondis gamoyeneba) miniWebis proceduris da

Sesabamis sakompensacio paketTan, mis momzadebasTan dakavSirebuli sakiTxebi.

4.1.6 konsultaciebi sapatriarqosTan

gamomdinare iqidan, rom dagegmili sarkinigzo marSrutis axlos mdebareobs

teritoria, romelic saqarTvelos sapatriarqos sakuTrebaSi imyofeba, “saqarTvelos

rkinigzam” ganaxorciela konsultaciebi saqarTvelos sapatriarqosTan. 2009

wlis 28 ivliss “saqarTvelos rkinigzis” mTavar ofisSi Catarda sakonsultacio

Sexverda sapatriarqos administraciasTan. Sexvedras eswrebodnen nodar balavaZe,

“saqarTvelos rkinigzis” infrastruqturis departamentis ufrosis moadgile, da

daviT sadraZe, proeqtebisa da ganviTarebis departamentis ufrosis moadgile, da

tariel CigogiZe, sapatriarqos arqiteqturis centris ufrosi.

Sexvedraze mokled mimoixiles proeqtis SesaZlo alternatiuli marSrutebi.

Sexvedris ZiriTad Temas warmoadgenda saproeqto teritoriasTan axlos mdebare

teritoria (7.5 ha miwis farTobi libanis quCaze, gldani-naZaladevis

10 proeqtis farglebSi SemuSavebuli Tavdapirveli sarkinigzo marSrutis mixedviT, rkinigzis depoebis mSenebloba

igegmeboda daxurvis procesSi myof karsanSi ganTavsebul yofil birTvul reaqtorTan axlos. amJamad proeqtma,

dainteresebul mxareebTan konsultaciebis safuZvelze, ganicada cvlileba da sadguris mSenebloba birTvul reaqtorTan

axlos aRar moxdeba, ix. Tavi 9, reagireba komentarebze da proeqtSi Setanili cvlilebebi.

Page 116: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

96

municipaliteti), romelic saqarTvelos prezidentis 2009 wlis 25 ivlisis

brZanebulebis safuZvelze gadaeca sapatriarqos.

Sexvedraze gadawyda, rom teritorias adgilze Seiswavlian sapatriarqos

warmomadgenlebi da proeqtis inJinrebi. 4.1.7 konsultaciebi Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis gaswvriv da

centraluri vagzlis mimdebare teritoriis mcxovreblebTan

rogorc zemoT iyo aRniSnuli, gamomdinare iqidan, rom SerCeuli marSruti ar

warmoadgens saboloo variants da SesaZlebelia masSi garkveuli cvlilebebis

Setana, mosaxleobis gaumarTlebeli winaswari SeSfoTebis Tavidan acilebis

mizniT, formaluri konsultaciebi mosaxleobasTan ar Catarebula. Tumca gzS-s

angariSis momzadebis etapze konsultantebi axorcielebdnen sakvlev teritoriaze

savele gasvlebs, romlis drosac imarTeboda mosaxleobis aqtiur jgufebTan

sainformacio Sexvedrebi da konsultaciebi: maTTvis informaciis miwodeba

(proeqtis broSuris, komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebis arsebobis Taobaze

da sxv.) proeqtTan dakavSirebuli sakiTxebis Sesaxeb, aseve maTi

azris/komentarebis mosmena.

4.1.8 konsultaciebi samecniero wreebTan

konsultaciebi gaimarTa Semdegi samecniero institutebis warmomadgenlebTan:

agraruli, radiologiisa da ekologiis instituti, saqarTvelos teqnikuri

universiteti, saqarTvelos saxelmwifo muzeumi, zoologiis instituti,

araorganuli qimiisa da eleqtroqimiis instituti, baTumis saxelmwifo

universiteti, bioteqnologiis centri.

samecniero wreebis warmomadgenlebma aRniSnes, rom gansakuTebuli yuradReba unda

mieqces proeqtis gavlenis arealSi arsebul Sinauri cxovelebis samarxebs, raTa

Tavidan iqnes acilebuli sxvadasxva infeqciuri daavadebis gavrceleba da maTi

zemoqmedeba hidrogeologiaze SemovliTi rkinigzis samSeneblo samuSaoebis

warmoebis dros.

4.1.9 komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebi

isani-samgoris, gldani-naZaladevisa da didube-CuRureTis gamgeobis, mcxeTis

sakrebulosa da “saqarTvelos rkinigzis” administraciuli Senobis win daidga

yuTebi warweriT: “Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis komentarebisa da

SemoTavazebebis yuTi”.

proeqtis Sesaxeb informaciis farTod gavrcelebis mizniT komentarebisa da

SemoTavazebebis formasTan erTad yuTebSi moTavsebulia lifletebi proeqtis

Sesaxeb (ix danarTi L). yuTebis fotoebi ix. danarTSi J.

Page 117: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

97

sazogadoebis warmomadgenlebTan Sexvedrebis dros dainteresebul mxareebs

ecnobaT imis Sesaxeb, rom komentarebisa da SemoTavazebebis formebi

xelmisawvdomia Tbilisis municipalitetis adgilobriv administraciul

erTeulebSi (isani-samgori, gldani-naZaladevi da didube-CuRureTi), mcxeTis

sakrebuloSi, ”saqarTvelos rkinigzasa” da orhusis centrSi.

”saqarTvelos rkinigzam” specialurad gamoyo TanamSromeli, romelic

pasuxismgebelia yuTebSi moTavsebuli SeniSvnebis Segrovebaze; es pirovneba

amowmebs xuTive (5) yuTs da agrovebs formebs yovelkvireulad.

seqtembris bolosTvis miRebulia daaxloebiT 30 werilobiTi komentari. am

komentarebis umetesi nawili Semosulia avWalisa da lilos dasaxlebebidan da

sofel gldanidan, aseve im moqalaqeebisagan, romlebsac aqvT miwis nakveTebi

Tbilisis zRvasTan. maT, ZiriTadad, ainteresebT konpensaciis sakiTxebi da miwis

savaraudo fasebi.

unda aRiniSnos, rom komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebidan amoRebulia

daaxloebiT 450-500 komentarebisa da SemoTavazebebis forma. Sesabamisad,

mosalodnelia sazogadeobisagan komentarebis raodenobis zrda proeqtis

ganxorcielebis Semdgom etapebze.

4.1.10 proeqtTan dakavSirebuli informaciis gamoqveyneba internetSi

proeqtTan dakavSirebuli informacia (proeqtis broSura, skopingis angariSi,

komentarebisa da SemoTavazebebis forma) ganTavsda Semdeg eleqtronul gverdebze:

• saqarTvelos rkinigza:

o qarTul enaze: www.railway.ge/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=47&Itemid=120&lang=ka

o inglisur enaze: www.railway.ge/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=47&Itemid=120&lang=en

• saqarTvelos orhusis centri: http://aarhus.dsl.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=6&info_id=1080

• kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebis qseli (CENN) - www.cenn.org/wssl/index.php

Page 118: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

98

4.1.11 cxeli xazi

garda amisa, agvistoSi “saqarTvelos rkinigzam” gaxsna satelefono “cxeli xazi”

(tel.: 56 54 90), romlis saSualebiTac dainteresebul mxareebs miecaT

mosazrebebis gamoTqmis saSualeba. yvela Semosuli zari registrirebulia da

gakeTebulia maTi audioCanaweri.

seqtembris bolosTvis registrirebul iqna daaxloebiT 90 zari. zarebis

umravlesoba Semovida avWalisa da lilos dasaxlebebidan da sofel gldanidan.

aseve bevri zari Semovida im moqalaqeebisagan, romlebsac aqvT miwis nakveTebi

Tbilisis zRvasTan. dainteresebul moqalaqeebs, ZiriTadad, undodaT imis gageba,

gaivlida Tu ara rkinigzis axali xazi maT nakveTebze an saxlebze / sakuTrebaze

da ramdens Seadgenda 1 m2 miwis sakompensacio fasi. maT aseve ainteresebdaT

momavali samgzavro sadgurebis mdebareoba da arsebuli centraluri sadguris

ganaSenianebis gegma.

4.2 sajaro ganxilvebi

2009 wlis 8 oqtombers “saqarTvelos rkinigzam” gamoaqveyna gancxadeba bunebriv

da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis sajaro mosmenebze gazeTebSi “24

saaTi” (maRali donis dainteresebuli mxareebis informirebis mizniT) da “kviris

palitra” (farTo sazogadoebis informirebis mizniT). am TariRidan dawyebuli,

sazogadoebas / dainteresebul mxareebs miecaT 45 dRiani periodi “saqarTvelos

rkinigzisaTvis” bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis

Taobaze werilobiTi komentarebisa da rekomendaciebis misawodeblad. 45 dRis

vadaSi werilobiTi komentarebis miRebis Semdeg “saqarTvelos rkinigza”-m moawyo

sajaro mosmenebi dainteresebul mxareebTan. sajaro mosmenebi Catarda sam

municipalitetSi: didube-CuRureTi, gldan-naZaladevi da isan-samgori, xolo erTi

sajaro damarebiTi mosmena gaimarTa saxelisuflo struqturebisa da

arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebisTvis.

oTxive sajaro ganxilvas ”saqarTvelos rkinigzis” warmomadgenlebTan erTad

eswreboda specialistTa is jgufi, romelmac uSualod momazada proeqtis

bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSi. Sexvedrebis

dros xdeboda proeqtis, gzS angariSis wardgena da Semdeg Sexvedrebi kiTxva

pasuxis reJimiT mimdinareobda.

2009 wlis 30 noembers isan-samgoris municipalitetis SenobaSi gaimarTa

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze

zemoqmedebis (gzS) angariSis sajaro ganxilva isan-samgoris municipalitetis

samizne dasaxlebebis mosaxleobisaTvis. Sexvedras eswreboda 100-ze meti

dainteresebuli piri/adgilobrivi mosaxle. Sexvedraze ”saqarTvelos rkinigzis”

Page 119: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

99

warmomadgenlis mier aRniSnuli iyo, rom am municipalitetiSi proeqti ar exeba

sacxovrebel saxlebs, aq mSenebloba ZiriTadad kveTs sasoflo-sameurneo

nakveTebis. mosaxleoba ZiriTadad swored am sakiTxiT, sasoflo-sameurneo

nakveTebis gamosyidvis procedurebiT, iyo dainteresebuli. mosaxleobas aseve

miewoda informacia, imis Taobaze, rom amJamad mimdinareobs uZravi qonebis

identifikaciis/aRweris procesi. maT aseve acnobes, rom ”saqarTvelos rkinigza”

mogvanebiT daiqiravebs Semfasebel kompanias da, rom Sefasebis Sedegad moxdeba

Sesabamisi SeTavazebebis SemuSaveba da molaparakebebis dawyeba sasoflo-sameurneo

nakveTebis mepatroneebTan.

Sexvedris dasasruls kompania “geografikis” warmomadgenelma, romelic uSualod

CarTulia aRwerebis proceduraSi darbazs warudgina azomviTi naxazebi. misi

ganmartebiT Catarebulma samuSaoebma cxadyo, rom zogierTi mosaxlis kuTvnili

miwis nakveTi arasworad aris daregistrirebuli da ganmarta, rom unda moxdes

Sesabamisi gasworeba. mogvianebiT man saTiTaod CamoTvala im mesakuTreTa vinaoba,

vinc moxvedrilia buferul zonaSi da visac, uzustoba aqvs gasasworebeli

sajaro reestrSi. aseve, ganmarta mosaxleobisTvis, Tu ra problemebi SeiZleba

warmoiqmnas arasworad azomili nakveTis daregistrirebiT.

didube-CuRureTis municipalitetis mosaxleobisaTvis sajaro ganxivla a.w. 1

dekembers gaimarTa11. rogorc rkinigzis warmomadgenelma damswre sazogadoebas

ganumarTa am raions ar exeba gansaxleba, aq mxolod arsebuli rkoinigzis

demontaJi ganxorcieldeba, SemovliTi rkinigzis mSeneblobis dasrulebidan 6

TveSi. aq mosaxleoba ZiriTadad dainteresebuli iyo demontaJis Sedegad xom ar

moxdeboda maTi sakuTrebis dazianeba da dazianebis SemTxvevaSi ra zomebs

mimarTavda ”saqarTvelos rkinigza”.

a.w. 2 dekembers gldani-naZaladevis municipalitetis SenobaSi Sedga sajaro

ganxilva adgilobriv mosaxleobasTan. Sexvedris dros ”saqarTvelos rkinigzis”

warmomadgenelma yuradReba gaamaxvila proeqtis farglebSi miwisa da uZravi

qonebis gamosyidvis ZiriTad procedurebze. Sexvedraze sityva iTxova avWalis

mkvidrma, vaJa beseliam, romelmac sakamod vrceli komentari gaakeTa proeqtis

Sesaxeb. kerZod, man isaubra magistralis saTave nawilis avWalis dasaxlebis

Sesaxeb da im negatiur zemoqmedebaze, rac proeqtis Sedegad am dasaxlebas

mohyveba. mosaxleoba ZiriTadad dainteresebuli iyo uZravi qonebis gamosyidvis

procedurebiT, aseve xmauris, mtvris da sxva negatiuri zemoqmedebis

Semarbilebeli teqnikuri gadawyvetis gzebiT, romlebic mimarTuli iqneba

proeqtis negatiuri zemoqmedebis Serbilebisaken.

am Sexvedris drosac, rogorc isan-samgoris municipalitetSi, gamarTuli sajaro

ganxilvisas, prezentaciebisa da diskusiis Semdeg kompania “geografikis”

warmomadgenelma, dainteresebul mosaxleoabs warudgina azomviTi naxazebi.

11 Sexvedra Catarda Sps “saqarTvelos rkinigzis” administraciul SenobaSi gamgeobaSi saaqto

darbazis ararsebobis gamo.

Page 120: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

100

Tu SevajamebT im sakiTxebs, romlebic mosaxleobasTan sajaro ganxilvebis dros

wamoiWra da maTi interesis sagans warmadgenda aseTi suraTi gveqneba. zegavlenis

qveS moqceuli mosaxleoba ZiriTadad dainteresebulia:

• uZravi qonebis (sasoflo-sameurneo nakveTebi,s acxovrebeli saxlebi)

gamosyidvis procedurebiT da droiTi ganrigiT;

• xmauris, mtvris da sxva negatiuri zemoqmedebis Semarbilebeli teqnikuri

gadawyvetis gzebiT;

3 dekemebrs Sps “saqarTvelos rkinigzis” administraciul SenobaSi gaimarTa

sakonsultacio Sexvedra specialurad specialistebisaTvis, saxelmwifo

struqturebis, kerZo seqtorisa da arasamTavrobo organizaciebis

warmomadgenlebisaTvis. aRsaniSnavia, rom es bolo Sexvedra iyo damatebiTi

Sexvedra, romelic ar iyo gaTvaliswinebuli kanonmdeblobiT da gankuTvnili iyo

specialurad zemoT aRniSnuli jgufebisaTvis maTgan profesiunaluri

komentarebisa da SemoTavazebebis misaRebad /gansaxilvelvad. Sexvedris dasawyisSi

”saqarTvelos rkinigzis” warmomadgenlema ganmarta, rom gamomdinare iqidan, rom

damswreTa umravlesoba eswreboda wina Sexvedrebs da imisaTvis, rom maqsiamlurad

efeqturad moxdes drois gamoyeneba ar moxdeba standartuli prezentaciebis

Catareba da pirdapir kiTxva-pasuxis reJimiT daiwyeboda Sexvedra.

Sexvedraze ZiriTadad ganxilul iqna Semdegi sakiTxebi:

• miwayrili zemo avWalis dasaxlebaSi;

• rkinigzis marSrutis mier erovnuli parkis gadakveTa;

• kvirikobis xevisa da Tbilisis zRvis mimarT SemuSavebuli Semarbilebeli /

dacviTi meqanizmebi.

detaluri informacia sajaro ganxilvebis Sesaxeb mocemulia danarTSi I (sajaro

ganxilvebis oqmebi).

4.3 sajaro sakonsultacio Sexvedrebis dros wamoWrili ZiriTadi

sakiTxebi

sajaro sakonsultacio Sexvedrebis dros dainteresebuli mxareebis mier

wamoiWra Semdegi ZiriTadi sakiTxebi:

1. daxurvis procesSi myofi yofili birTvuli reaqtoris arseboba mcxeTaSi

karsanTan axlos, sadac dagegmili iyo rkinigzis depos mSenebloba;

2. erovnuli uSiSroebis sabWos kontrolis qveS myofi radioaqtiuri da sxva

saxifaTo nivTierebebis droebiTi sacavis arseboba proeqtis gavlenis

arealSi;

3. daavadebuli saqonlis samarxebis arseboba proeqtis gavlenis arealSi.

mSeneblobis dawyebamde veterinarul-sanitaruli kvlevebisa da mSeneblobis

procesSi epizootiur-ekologiuri monitoringis Catarebis aucilebloba;

4. gldanisa da norios nagavsayrelebis arseboba proeqtis arealSi;

Page 121: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

101

5. calke aRsaniSnavia werilobiTi komentari, romelic miRebul iqna Sps

“Jorjian uoTer end faueri”-dan, sadac aRniSnulia, rom rkinigzis

SemoTavazebuli marSruti warmoadgens safrTxes q. Tbilisis

wyalmomaragebisaTvis, radgan navTobproduqtebis mcire raodenobiT niadagze

moxvedris an niadagSi CaJonvis SemTxvevaSic ki realuria “Tbilisis

wyalsacavis” dabinZurebis safrTxe;

6. saqarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saminitros mier

mowodebul werilobiT komentarSi aRniSnulia, rom warmoebuli samuSaoebis

Sedegad gamovlenili 16 ubnidan cametze (garda sasaflaoebisa), saWiroa

Catardes stacionaluri sakvlevaZiebo, arqeologiuri samuSaoebi;

7. zemo avWalis dasaxlebis usafrTxoebis sakiTxi (am teritoriaze sakamod

maRali miwayrili);

8. rkinigzis marSrutis mier erovnuli parkis gadakveTa;

9. kvirikobis xevisa da Tbilisis zRvis mimarT SemuSavebuli Semarbilebeli /

dacviTi meqanizmebi.

“saqarTvelos rkinigzam” aRniSna, rom gansakuTrebul yuradRebas miaqcevs am

sakiTxebs proeqtis SemuSavebis, mSeneblobisa da SemovliTi rkinigzis

eqspluataciis procesSi. ”saqarTvelos rkinigzis” pasuxebi konsultaciis

procesSi miRebuli komentarebisa da wamoWrili sakiTxebis Sesaxeb ganxilulia

TavSi 8 _ reagireba komentarebze da proeqtSi Setanili cvlilebebi.

4.4 sazogadoebis CarTvis Semdgomi procesi

“saqarTvelos rkinigza” gaagrZelebs konstruqciul TanamSromlobas proeqtis

dainteresebul mxareebTan Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSeneblobisa da

eqspluataciis procesSi. am etapze TanamSromloba uzrunvelyofili iqneba

gasaCivrebis meqanizmis saSualebiT.

“saqarTvelos rkinigza” daniSnavs sazogadoebasTan urTierTobis oficers,

romelic pasuxismgebeli iqneba sazogadoebasTan urTierTobasa da

TanamSromlobaze.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis eqspluataciaSi Sesvlis Semdeg “saqarTvelos

rkinigza” gaagrZelebs konstruqciul TanamSromlobas dainteresebul mxareebTan.

dainteresebul mxareebs eqnebaT SesaZlebloba, miawodon komentarebi an saCivrebi

“saqarTvelos rkinigzas”, romelic valdebulia, moaxdinos saTanado reagireba

saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis Sesabamisad.

saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis Tanaxmad, saCivris12 avtori

miiRebs pasuxs saCivarze aTi (10) dRis vadaSi komentarebisa da SemoTavazebebis

formaSi miTiTebul misamarTze.

12 Tu saCivari anonimuri ar aris.

Page 122: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

102

im SemTxvevaSi, Tu saCivarSi aRniSnuli sakiTxi moiTxovs garkveuli informaciis

mopovebas sxvadasxva uwyebidan an kompaniis sxvadasxva erTeulidan da mis

damuSavebas, saCivris avtori miRebs Setyobinebas imis Taobaze, rom sakiTxi

damuSavebis procesSia. SetyobinebaSi miTiTebuli iqneba “saqarTvelos rkinigzis”

mxridan pasuxis momzadebaze pasuxismgebeli piri, saCivris nomeri da saboloo

pasuxis savaraudo TariRi. am SemTxvevaSi saCivris avtori miiRebs pasuxs

saCivarze erTi Tvis vadaSi komentarebisa da SemoTavazebebis formaSi miTiTebul

misamarTze.

Page 123: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

103

5.0 bunebrivi da socialuri garemos fonuri informacia

5.1 bunebrivi garemos arsebuli mdgomareoba

5.1.1 klimati

q. Tbilisisa da misi Semogarenis klimati aris zomierad kontinenturi, haeris

kargad gamoxatuli Crdilo-dasavleTisa da aRmosavleTis moZraobiT, rac

ganpirobebulia adgilobrivi mezoreliefiT. qaris maqsimalurma siCqarem SeiZleba

miaRwios 30 m/wm-s da metsac. yvelaze wynari Tveebia noemberi da dekemberi.

saSualo wliuri temperaturaa 10.50-12.50C. saSualo wliuri fardobiTi

tenianobaa 68%, naleqebis wliuri raodenobaa 450-550 mm, maqsimumiT mais-ivnisSi

da minimumiT agvisto-seqtemberSi. naleqebis dRiuri raodenobaa 80-130 mm. didi

intensivobis wvimebi (Tavsxma) TbilisSi Zalian xSiria. maqsimaluri intensivoba 2

mm/wuTSi mosalodnelia orjer weliwadSi mais-ivnisSi. Tovlis safari SeiZleba

warmoiqmnas seqtember-dekemberSi, xolo dadnes marti-aprilSi. Tovlis safaris

sisqe saSualod 10 sm-ia, magram zogjer SeiZleba miaRwios 30-40 sm, tenianobis

wliuri balansi uaryofiTia. saproeqto teritoriaze, wlis umetes nawilSi,

gabatonebulia dasavleTis da Crdilo-dasavleTis qarebi.

dawvrilebiT saproeqto teritoriis klimaturi pirobebis Sesaxeb ixileT danarT

X-Si.

5.1.2 topografia da miwaTsargebloba

samgoris gorakborcviani vakisa da masTan mimdebare Tbilisis qvabulis farglebSi

(martyofis, lilos, gldanis, didubis, naZaladevis da sxv. teritoriebze)

gamovlenil arqeologiur Zeglebze mopovebuli arqeologiuri masalis SeswavliT

irkveva, rom Tbilisis SemovliTi rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebi

ukanaskneli 4-5 aTasi wlis ganmavlobaSi ganuwyvetliv ganicdida adamianis

sameurneo saqmianobis zegavlenas. aRniSnulis Sedegad am teritoriebis bunebrivma

landSaftebma, rac paleobotanikuri monacemebiT (Квавадзе, 1999) warsulSi

pirveladi hemiqserofiluri da nawilobriv ariduli naTeli tyis masivebisa da

bunebrivi uroiani stepebis calkeuli ubnebis saxiT iyo warmodgenili,

TandaTanobiT ganicada anTropogenuri transformacia. bunebrivi landSaftis

anTropogenuri transformaciis procesma gansakuTrebiT imZlavra mas Semdeg, roca

samgoris vakis miwebis morwyvis mizniT Seiqmna `Tbilisis zRvis" vrceli

wyalsatevi (1951 w.). samgoris vakis mniSvnelovan nawilze manamde arsebuli

sxvadasxva xarisxiT saxeSecvlili bunebrivi landSafti TiTqmis mTlianad

kulturuli _ sasoflo-sameurneo daniSnulebis da (`samosaxlo" ganaSenianebuli

teritoriebis) landSaftebiT Seicvala. amJamad Semosavleli rkinigzis gaswvriv

mdebare teritoriebze mxolod calkeul, upiratesad, miwebis aTvisebis

TvalsazrisiT Znelad misadgom adgilebSia SemorCenili Zlier modificirebuli

bunebrivi landSaftis ubnebi. ZiriTadad ki, Semosavleli rkinigzis gaswvriv

mdebare teritoriebze gavrcelebulia, kulturul landSaftTan (saxnav-saTesi

Page 124: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

104

miwebi, baR-venaxebi, saTib-saZovrebi, ganaSenianebuli teritoriebi da sxv.)

calkeul ubnebad Serwymuli meoradi bunebrivi landSaftebi.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebze kulturuli da

meoradi bunebrivi landSaftebis gavrceleba aseT suraTs iZleva:

• Semosavleli rkinigzis dasavleTi ubani _ sof. muxaTgverdis aRmosavleTiT

daax. 0.8 km daSorebiT, Semosavleli rkinigziT md. mtkvris kalapotisa da

`zahesis" saderivacio arxis gadakveTis adgilidan naseralis qedis

dasavleT monakveTamde. sigrZe daax. 10 km. aRniSnul ubanze saproeqto

rkinigza gadis saguramos qedis borcvian-dabalmTiani mTiswineTis zolSi,

mesameuli periodis qviSaqvebi da TixebiT agebul substratze, rac alag-

alag zemodan dafarulia deluviuri da deluviur-proluviuri RorRiani

Tixebis safariT. rkinigzis sagebi zedapiri, gavrcelebis did nawilze,

samxreTisken aris daxrili. zedapiris daxris kuTxe alag-alag 10-150-s

aRemateba. aRniSnul ubanze rkinigzis sagebi zedapiri gavrcelebis udides

nawilze gadakveTs samoqalaqo-`samosaxlo" teritoriebs _ `zahesis"

dasaxlebis Crdilo ganapira nawils, `Jinvalhesis" dasaxlebis Crdilo

kides da sof. gldanis oTx dasaxlebul kvartals. dasavleT ubanze,

Semosavleli rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebi moqceulia saguramos

qedis samxreT ferdobis borcvian-dabalmTiani mTiswinebisa da adamianis

mier intensiurad aTvisebuli mTaTawineTis daxrili vakis Sexebis zolSi.

am zolSi, cxeli da zomierad notio subtropikuli klimatis pirobebSi,

tyis yavisferi da neSompala-karbonatuli niadagebiT dafarul mSrali

xevebiTa da xramebiT danawevrebul reliefze, ganviTarebulia Zlier

degradirebuli jagrcxilnar-muxnaris da jageklianebis (SereulbuCqiani

Sibliaki _ ZeZviT, grakliT, kuneliT, SindiT da sxv.) landSafti.

aRniSnuli landSafti uSualo kontaqtSia kulturul (`samosaxlo"

ganaSenianebuli teritoriebi) landSaftTan. niSandoblivia, rom `wiTel

wignSi" Setanili zogierTi mcenareuli saxeoba (mag., Teladuma) mosaxleTa

karmidamos farglebSia dafiqsirebuli.

• Semosavleli rkinigzis centraluri ubani _ naserlis qedis aRmosavleTi

monakveTidan sof. patara lilomde sigrZe daax. 13 km. aRniSnul ubanze

SemovliTi rkinigzis trasa gadakveTs samgoris gorak-borcvian-serebian

talRovan vakes, romlis zedapiric sakmaod Rrmad da intensiurad aris

danawevrebuli patara mudmivi da perioduli mdinareebis _ xevZmaras,

saafTrexevis, kvirikobisxevis, foraqaanTxevis, fSatisxevis da sxv.

eroziuli xevebiT da aTeulobiT mSrali xramebiT. eroziuli CaWris

siRrme aRniSnul xevebsa da xramebSi 2-3 m-dan 10-15 m-mde cvalebadobs.

xevebisa da xramebis kalTebi, metwil SemTxvevaSi, nazi konturebiT

gamoirCeva, alag-alag ki flatovania. Semosavleli rkinigzis centraluri

ubnis did nawilze, zomierad Tbili stepuridan zomierad notioze

gardamavali cxelzafxuliani klimatis pirobebSi, talRovani vakis

zedapirze gabatonebulia meoradi uroian-nairbalaxovani da Sibliakiani

velis landSafti. uroiannairbalaxovani velis mcenareulobis ZiriTad

fons qmnis: uro, ionja, Svriela, lurji nari, samyura, timoTela da sxv.

Sibliakiani veli, tyis gaCexis Sedegad warmoqmnili zafxulmwvane

Page 125: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

105

qserofiluri da hemiqserofiluri buCqnarebis da dabuCquli tyis naSTebis

saxiT, upiratesad SemorCenilia xevebisa da xramebis kalTebze, sadac

fragmentebis saxiT qmnis xSir safars, ZiriTadad ki calkeul buCqebad

aris gabneuli. Sibliakian velSi mcenareulobis ZiriTad fons qmnis ZeZvi,

Savjaga, grakli, kuneli, qondara nuSi da sxv. alag-alag am saxeobebs

(upiratesad, xevebis Ziris gaswvriv da mimdebare ferdobebze) emateba

dabuCquli muxa da jagrcxila. sayuradReboa md. kvirikobisxevis Ziris

gayolebiT da masTan mimdebare ferdobebis zedapirze dabuCquli muxis,

jagrcxilis, Telisa da sxva farTofoTlovnebis xSiri safariT Seqmnili

ubnebi.

• Semosavleli rkinigzis aRmosavleTi ubani _ sof. patara lilodan

samgoris meurneobis dasaxlebamde, sigrZe daax. 8.5 km. am ubanze rkinigzis

trasa gaivlis samxreTis mimarTulebiT daxril, SedarebiT

brtyelzedapirian vakeze, romelzedac gayvanilia zemo samgoris sarwyavi

arxi, gadis md. TeTrixevi da ramdenime mcire siRrmis mSrali xevi. sof.

patara lilodan md. TeTrixevis gadakveTamde rkinigzis xazi gaivlis

ZiriTadad jagekliani velebiT dakavebul teritoriebze. mxolod didi

vakis (711.5) seris Ziridan md. TeTrixevis kalapotamde mdebare daax. 1 km

sigrZis monakveTze rkinigza gaivlis mravalwliani nargavebiT (ZiriTadad,

venaxebiTa da baR-bostnebiT) dakavebul miwebze. ufro aRmosavleTiT,

samgoris meurneobis dasaxlebamde mdebare teritoriebis udidesi nawili

dakavebulia mravalwliani nargavebiT _ venaxiT, xexilis baRebiTa da

mosaxleobis sakarmidamo nakveTebiT. mxolod alag-alag calkeul viwro

zolebad aris SemorCenili meoradi tye-buCqnarebisa da mdelo-buCqnarebis

landSafti. aRniSnulidan gamomdinare Semosavleli rkinigzis aRmosavleT

ubanze landSafti warmodgenilia bunebrivi, Zlier degradirebuli tye-

buCqnarebisa da mdelo-buCqnarebis calkeuli fragmentebiT, rac Serwymulia

aq ufro vrclad gavrcelebul sasoflo-sameurneo landSaftTan.

• Semosavleli rkinigzis gaswvriv, misgan samxreTiT 400-900 m minimaluri

daSorebiT, ori intrazonaluri akvalandSaftia warmodgenili. saproeqto

rkinigzis dasavleT ubanze, sof. gldanis aRmosavleTiT mdebareobs gldanis

didi tba (sigrZe _ 850-900 m, sigane _ 250-300 m), romelic mlaSe

wyalsatevs warmoadgens da, ZiriTadad, atmosferuli naleqebiTa da,

nawilobriv, gruntis wylebiT sazrdoobs. tbis napirebi alag-alag

daWaobebulia da Waobis mcenareulobiT (lerwami, Wili) aris dafaruli.

SemovliTi rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebis landSaftSi ufro

mniSvnelovani adgili uWiravs Tbilisis xelovnur wyalsacavs _ `Tbilisis

zRvas" (sigrZe _ 9 km, sigane _ 1.5-2 km, farTobi _ 38 km2, maqs. siRrme _

45 m, wylis moculoba _ 308 mln m3), romelic sazrdoobs md. ivris

wyliTa da Jinvalis wyalsacavidan gayvanili wyalsadeniT. igi samgoris

sarwyavi sistemis regulatoria da amave dros gamoiyeneba q. Tbilisis

wyalmomaragebisaTvis. `Tbilisis zRvis" Crdilo da samxreT-dasavleTi

sanapiroebi keTilmowyobilia (Seqmnilia dendrologiuri, kulturisa da

dasvenebis, megobrobis parkebi, sportuli kompleqsebi da sxv.). wyalsatevis

Page 126: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

106

sanapiro zonis danarCeni ubnebi jerjerobiT naklebad aris aTvisebuli da

ZiriTadad jagekliani velis landSaftebiT aris dafaruli.

cxrili 5.1.2-1. miwaTsargebloba Tbilisis SemovliTi rkinigzis axal

monakveTze

№ piketaJi miwaTsargeblobis tipi mdebareoba

1. pk 04+00 – 07+50 sakarmidamo nakveTebi avWalis dasaxleba

2. pk 08+00 -11+65 samrewvelo zona / samrewvelo obieqtebis

ganTavsebis adgili avWalis dasaxleba

3. pk 11+70 – 13+80 sakarmidamo nakveTebi avWalis dasaxleba

4. pk 14+00 – 17+50 teritoria, romelic adgilobrivi

mosaxleobis mier gamoiyeneba saZovrebad avWalis dasaxleba

5. pk 17+50 – 22+00 samrewvelo zona / samrewvelo obieqtebis

ganTavsebis adgili avWalis dasaxleba

6. pk 22+00 – 26+85 sakarmidamo nakveTebi avWalis dasaxleba

7. pk 26+85 – 31+50 samrewvelo zona / samrewvelo obieqtebis

ganTavsebis adgili avWalis dasaxleba

8. pk 31+50 – 35+00 sakarmidamo nakveTebi avWalis dasaxleba

9. pk 35+00 – 37+00 teritoria, romelic adgilobrivi

mosaxleobis mier gamoiyeneba saZovrebad sof. gldani

10. pk 62+35 – 67+40 sakarmidamo nakveTebi sof. gldani

11. pk 67+40 – 94+00 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi

/mdeloebi sof. gldani

12. pk 102+30 – 128+25 mdeloebi

muxianis saagarako

dasaxleba / gldanis

saagarako dasaxleba

13. pk 140+45 – 144+30 Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli

gamoyenebis zona sof. patara lilo

14. pk 144+30 – 179+57 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi /

mdeloebi sof. patara lilo

15. pk 179+57 – 181+32 Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli

gamoyenebis zona sof. patara lilo

16. pk 181+32 – 190+70 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi /

mdeloebi sof. patara lilo

17. pk 190+70 – 195+60 sasoflo-sameurneo miwebi sof. patara lilo

18. pk 195+60 – 206+56 mdeloebi sof. patara lilo

19. pk 206+56 – 218+65 sasoflo-sameurneo miwebi sof. patara lilo

20. pk 218+65 – 230+55 sasoflo-sameurneo miwebi varkeTilis yofili

meurneobis mimdebare

Page 127: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

107

№ piketaJi miwaTsargeblobis tipi mdebareoba

teritoria

21. pk 230+55 – 232+50 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi /

mdeloebi orxevis dasaxleba

22. pk 232+50 – 235+50 sasoflo-sameurneo miwebi orxevis dasaxleba

23. pk 235+50 – 240+00 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi /

mdeloebi orxevis dasaxleba

24. pk 240+00 – 245+60 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi /

mdeloebi orxevis dasaxleba

25. pk 245+60 – 286+00 sasoflo-sameurneo miwebi lilos dasaxleba

pk 286+00-dan iwyeba rkinigzis 10 km-iani monakveTi, romlis reabilitaciac

dagegmilia proeqtis farglebSi. am teritoriis orive mxares ganlagebulia mcire

sakarmidamo nakveTebi. ix. danarTi V _ ruka – Tbilisis SemovliTi rkinigzis

marSrutis piketebi.

5.1.3 geomorfologia

teritoria, romlis sazRvrebSic gaTvaliswinebulia q. Tbilisis SemovliTi

rkinigzis mSenebloba, saqarTvelos teqtonikuri daraionebis sqemis mixedviT

(gamyreliZe, 2000), Sedis amierkavkasiis mTaTaSorisi ares aRmosavleTi daZirvis

zonis (mtkvris mTaTaSua rufi) qarTlis molasur qvezonaSi. aRniSnuli

teritoria, saqarTvelos geomorfologiuri daraionebis sqemiT (Геоморфология Грузии, 1971), Sedis saqarTvelos mTaTaSorisi dadablebis geomorfologiur

zonaSi. am teritoriis udidesi nawili moicavs ivris (garekaxeTis) zegnis

Crdilo-dasavleT (q. Tbilisze uSualod mibjenil) monakveTs, romelic samgoris

gorak-borcvian-serebian talRovan vakes warmoadgens. SemovliTi rkinigzis

ukiduresi dasavleTi monakveTi saguramos qedis samxreTi mTiswineTis gorak-

borcviani zolis gavlis Semdeg md. mtkvris xeobis Zirs gadakveTs `zahesis"

dasaxlebuli ubnis dasavleTiT 0.6 km manZilze sof. muxaTgverdidan. saproeqto

rkinigzis sagebi zedapiris SefardebiTi simaRleebis sxvaoba 270 m Seadgens. sof.

muxaTgverdTan rkinigzis sagebi zedapiris abs. simaRle 430 m, kvirikobis xevis

marjvena (dasavleT) mxareze (`Tbilisis zRvis" CrdiloeTiT) _ 700 m, xolo

ukidures samxreT-aRmosavleT ubanze (md. loWinis dasavleTiT) 520 m-s udris.

SemovliTi rkinigzis gaswvriv uSualod mdebare ivris zegnisa da saguramos qedis

samxreTi mTaTawineTis zoli agebulia mesameuli periodis klasturi qanebiT _

oligocen-qvedamiocenis arkoziuri qviSaqvebiT, TabaSiriani TixebiT; Suamiocenis

da sarmatis TixebiT, qviSaqvebiT, mergelebiT zedaeocenis TabaSiriani TixebiTa da

qviSaqvebiT. aRniSnuli qanebi gavrcelebis did nawilze dafarulia meoTxeuli

periodis proluviuri, deluviur-proluviuri da aluviuri naleqebiT (Tixnarebi,

liosiseburi Tixebi, RorRi, kenWebi).

Page 128: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

108

saguramos qedis mTaTawineTis zoli saproeqto rkinigzis gaswvriv xasiaTdeba

gorakborcviani da dabalmTiani eroziul-denudaciuri, alag-alag droebiTi

xevebiT danawevrebuli reliefiT. SemovliTi rkinigzis gaswvriv reliefis

zedapiri sagrZnoblad aris daxrili samxreTisa da samxreT dasavleTis

mimarTulebiT. rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebis mniSvnelovani nawili

aTvisebulia sxvadasxva daniSnulebis (umetesad, sacxovrebeli) nagebobebiT.

samgoris talRovani vakis morfografiuli elementebi rkinigzis gaswvriv

warmodgenilia SedarebiT naklebi SefardebiTi simaRlis serebiT (naseralis mTa,

kvirikobis mTa, qaSveTis goris samxreTi ferdobi da sxv.), gorak-borcvebiT,

mosworebuli platoseburi zedapirebiT. reliefis aRniSnuli formebisaTvis

damaxasiaTebelia, ZiriTadad, sustad daxrili da alag-alag daxramuli kalTebi.

samgoris talRobrivi vakis sazRvrebSi saproeqto rkinigzis gaswvriv gvxvdeba

SedarebiT mcire farTobis mqone, brtyelZira akumulaciuri tafobebi, romelTa

Soris, pirvel rigSi, unda aRiniSnos didi tbis tafobi, gldanis dasaxlebuli

kvartlis Crdilo mxareze. samgoris talRovani vakis sazRvrebSi rkinigzis

gaswvriv mdebare teritoriebi dasaxlebuli punqtebisagan Tavisufalia. rkinigza

gadakveTs zemo samgoris sarwyav arxs da ramdenime saavtomobilo gzatkecils,

romlebic Tbilisi-Telavis gzatkecilTan akavSireben daba lilos, sof. patara

lilos da sxva dasaxlebul punqtebs. unda aRiniSnos, rom SemovliTi rkinigza

aseve gadakveTs gldanisxevis, xevZmaras, kvirikobisxevis, pataraxevis, TeTrixevis

xeobebis monakveTebs, eroziuli CaWris siRrme 5-10 m sazRvrebSi cvalebadobs.

SemovliTi rkinigzis trasis mTel rig monakveTebze - ,,zahesis” dasaxleba – md.

gldanisxevi, md. xevZmara – md. saafTrexevis saTavis ubani – md. kvirikobisxevi,

reliefis zedapiris daxra trasis gardigardmo mimarTulebiT sakmaod didia,

zogan 15-250-s aRemateba. aseT reliefur pirobebSi rkinigzis sagebi zedapiris

gaWra advilad Sladi qanebiT agebul ferdobze aucileblad warmoqmnis Zlier

cicabo, zog SemTxvevaSi, vertikalurad daxril kedlebs. Sedegad, Seiqmneba

aRniSnuli qanebis wylismieri da qarismieri eroziis ganviTarebis, gruntis

Camococebis, qvaTa cvenis xelsayreli pirobebi. ufro metic, rkinigzis

mSeneblobis Sedegad reliefis ganviTarebis bunebrivi dinamikuri wonasworobis

darRvevam, SesaZloa, lokalur ubnebze mewyrebis warmoqmna-ganviTareba gamoiwvios.

zemoT aRniSnuli arasasurveli procesebis Tavidan acilebis mizniT saWiro iqneba

Sesabamisi sainJinro RonisZiebebis (betonis damcavi kedlebi da sxv.)

ganxorcieleba.

5.1.4 geologiuri pirobebi

5.1.4.1 geologiuri ganviTarebis istoria

SemovliTi rkinigzis trasisa da mimdebare teritoriebis arealis farglebSi

yvelaze Zveli geologiuri warmonaqmnebi zeda eocenuri naleqebia. zeda eocenSi

moxda zRvis transgresia, romelic daemTxva aWara-TrialeTis naoWa sistemis

Camoyalibebas da ramac ganapiroba msxvilnatexovani masalis intensiuri daleqva.

zeda eocenis zeda nawilis naleqebis (Tbilisis wyeba) liTofacialuri xasiaTi

Page 129: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

109

mowmobs, rom maTze didi gavlena moaxdina wyalqveSa amlevi-TeleTis zonis

azevebam.

oligocenSi, SemovliTi rkinigzisa da mimdebare teritoriebis arealSi, ZiriTadad

xdeboda terigenuli masalis dagroveba, romelic Semodioda rogorc

CrdiloeTidan, aseve samxreT-dasavleTidan. gadamwyveti mniSvneloba hqonda aWara-

TrialeTis naoWa sistemidan (samxreT-dasavleTidan) Semotanil masalas.

oligocenis naleqebis WrilSi aRiniSneba tufogenuri masalis arseboba, rac im

dros vulkanuri procesebis ganviTarebaze miuTiTebs. sayaraulour saukuneSi

moxda am arealSi Semomavali terigenuli masalis - terigenuli da grauvakuli

qviSaqvebis Secvla, kvarc-mindvris Spatiani qviSaqvebiT, rac CrdiloeTSi

(kavkasionis qedis adgilze) kristaluri qanebiT agebuli xmeleTis teritoriis

gazrdiT aris axsnili.

sayaraulos horizontis naleqebSi CrdiloeTidan motanili natexuri masalis

Semcireba da misi paleocenisa da eocenis tufogenuri qanebis narecxiT

gamdidreba kargad Cans ormoianis sinklinis samxreTiT.

sayaraulos horizontis naleqebi am sinklinis samxreT frTis gaswvriv

warmodgenilia ZiriTadad mZlavrSreebrivi kvarc-mindvrisSpatiani qviSaqvebiT,

Crdilo frTis gaswvriv ki - umetesad TixebiT. qviSaqvebis SemadgenlobaSi

Warbobs efuziuri qanebis gadarecxvis masala.

kowaxuris saukunis dasawyisSi (qveda meocenis zeda nawili) sakvlevi arealis

farglebSi ZiriTadad ileqeboda Tixebi, rac imas mowmobs, rom am dros

gadarecxvis ubnebis masala mTlianad ver aRwevda aRniSnul areals.

kowaxuris saukunis bolos daiwyo danaoWeba da zRvis regresia, rac Cokrakis

wina orofazas ukavSirdeba. teqtogenezis am fazis Sedegad sakvlevi arealis

samxreT-dasavleTi teritoriis mniSvnelovani nawili ganTavisuflda wylisagan.

Sesabamisad, kowaxuris horizontis zeda nawilSi daileqa qviSovani Tixebi da

qviSaqvebi. kowaxuris saukunis bolos dawyebuli regresia Sua Cokrakamde

gagrZelda da wylisagan ganTavisuflda norio-xaSmis antiklinis TaRuri nawili.

zeda CokrakSi dawyebuli transgresiis Sedegad mxolod nawilobrivad daifara

adre warmoqmnili xmeleTi. karaganuli da konkuri saukuneebis ganmavlobaSi zRvis

auzis konfiguracias mniSvnelovani cvlileba ar ganucdia. auzis Zirze

mimdinareobda, ZiriTadad, Tixur-karbinatuli naleqebis dagroveba. konkuri

saukunis bolos zRvis auzis fskeris calkeuli ubnebis awevam gamoiwvia misi

gamarCxeba da msxvilmarcvlovani masalis (qviSaqvebi da mikrokonglomeratebi)

dagroveba.

pliocenSi, romlis drosac warmoqmnili naleqebi ZiriTadad gvxvdeba sakvlevi

regionis mimdebare teritoriebze, zRvis auzis fskeris daZirvis saerTo fonze

xdeboda, ZiriTadad, konglomeratebis, qviSaqvebis da Tixnari masalis akumulacia.

pliocenis Semdeg zRva sabolood tovebs sakvlevi teritoriebis areals.

Page 130: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

110

zeda eocenidan pliocenamde sakvlevi regionis arealSi mimdinareobda naoWebis

SekumSva CrdiloeTidan - saqarTvelos da samxreTidan - arTvin-somxeTis beltebis

gavleniT. aRniSnulis Sedegad Crdilo periferiis naoWebi gadmobrunebulia

CrdiloeTis - saqarTvelos beltis mimarTulebiT, xolo samxreTis periferiis

naoWebi – samxreTiT. amasTan, saerTo Secoceba xdeboda samxreTidan

CrdiloeTisken. pliocenisa da postpliocenis sazRvarze gamovlenili Zlieri

orofazis Sedegad moxda intensiuri danaoWeba. rogorc Cans, amave periods

ukavSirdeba meridianuli mimarTulebis rRvevebis warmoSobac.

postpliocenSi (anTropogenur periodSi) grZeldeboda teqtonikuri moZraobebi,

ramac gazarda danaoWebis xarisxi da warmoSva nasxleti da nawevi xasiaTis

rRvevebi. eroziisgan gadarCenili mdinareebis terasebis naleqebi anTropogenSi

sakvlevii regionis arealis naoWa sistemis TandaTan azevebaze miuTiTebs.

5.1.4.2 geologiuri agebuleba

rogorc aRiniSna, samizne arealis farglebSi yvelaze Zveli geologiuri

warmonaqmnebia zeda eocenis qanebi (Tbilisis numulitiani wyeba). aRniSnuli qanebi

ZiriTadad sakvlevi teritoriis aRmosavleT nawilSia warmodgenili Tixebis

saxiT, romlebic Seicaven qviSaqvebis SuaSreebs. am naleqebis saSualo simZlavre

2,000 m-ia.

oligocenis naleqebi samizne arealSi warmodgenilia mis rogorc dasavleT, ise

aRmosavleT nawilebSi. oligocenuri naleqebi ganixileba qveda molasebis

Semadgenel nawilad, rac maikopis wyebis saxelwodebiT aris cnobili. am wyebis

naleqebiT agebulia samizne arealis mezoblad mdebare norio-xaSmis antiklinis

TaRuri nawili. oligocenuri naleqebis wolis mimarTeba ganeduria, xolo daxris

kuTxe zogan TandaTanobiT vertikaluramde izrdeba. regionis aRmosavleT nawilSi

oligocenis naleqebi gadmoyiravebulia samxreTiT da miocenuri naleqebiT aris

dafaruli. regionSi oligoceni ZiriTadad warmodgenilia momwvano-nacrisferi

saSualo da wvrilmarcvlovani tufogenuri qviSaqvebis da maikopis Tixebis

morigeobiT, mikrokonglomeratebisa da vulkanuri ferflis SuaSreebiT. SeimCneva

qanebis garkveuli liTologiuri cvlilebebi. regionis dasavleTi nawilis

WrilebSi oligoceni warmodgenilia mZlavrSreebrivi da uxeSmarcvlovani

qviSaqvebiT, mikrokonglomeratebis SuaSreebiTa da linzebiT, xolo aRmosavleTiT

WrilebSi Warbobs Tixebi. sakvlevi regionis arealis farglebSi oligocenis

naleqebis saSualo simZlavre 500-600 m-ia.

sarkinigzo trasis gaswvriv mdebare teritoriebze qveda miocenis naleqebi

liTologiurad or nawilad iyofa: zeda, anu maikopis, I wyeba (kowaxuris

horizonti) da qveda, anu maikopis, II wyeba (sayaraulos horizonti). kowaxuris

horizontis naleqebi ZiriTadad warmodgenilia arakarbonatuli TixebiT.

aRniSnuli Tixebi ganviTarebulia sakvlevi teritoriis dasavleT da centralur

nawilSi (es Tixebi gamofitvisas Sokoladis ferisaa, iarozitis yviTeli

CanarTebiT, alag–alag sideritis konkreciebiT, mcire simZlavris moTeTro

qviSebisa da qviSaqvebis SuaSreebiT).

Page 131: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

111

sayaraulos horizontis naleqebi sakvlevi teritoriis farglebSi ZiriTadad

warmodgenilia mZlavrSreebrivi, Riaferis kvarc-mindvrisSpatiani qviSaqvebiT,

maikopis habitusis Tixebis SuaSreebiT. qveda miocenis (kowaxurisa da sayaraulos

horizontebi) naleqebis saSualo simZlavre 150 m-ia.

Sua miocenis naleqebis wyebaSi, romelic samizne arealis centralur nawilSia

gavrcelebuli, gamoiyofa konkis, karaganisa da Cokrakis horizontebi. konkisa da

karaganis horizontebi ZiriTadad warmodgenilia Tixebisa da qviSaqvebis

erTgvarovani wyebiT, ganamarxebuli faunis sakmaod mdidari kirqvebisa da

mergelebis SuaSreebiT. am horizontebis gayofa-gaSiSvlebebis simciris gamo, zog

SemTxvevaSi gaZnelebulia. Cokrakis horizontis qveda nawilSi aRiniSneba

qviSaqvebisa da Tixebis Txeli Sreebis morigeoba. zeda nawili ki agebulia feradi

Tixebis SuaSreebis Semcveli, Zlier Sreebrivi qviSaqvebiT.

SemovliTi rkinigzis arealis farglebSi meoTxeuli asakis naleqebi TiTqmis

yvelgan gvxvdeba da warmodgenilia deluviur-proluviuri, Tanamedrove da Zveli

aluviuri da tbiur naleqebis saxiT. deluviur-proluviuri naleqebi

warmodgenilia TixnarebiT, sxvadasxva qanis dauxarisxebeli da daumuSavebeli

RorRiani masalis CanarTebiT, aluviuri naleqebi - kargad da saSualod

damuSavebuli kenWebiT, kaWaris CanarTebiT, qviSa-xreSis SemavsebliT da sustad

Secementebuli konglomeratebiT. es naleqebi gavrcelebulia mdinareebis

kalapotebSi, Walis maRal da Waliszeda terasebze. tbiuri naleqebi (Tixebi da

qviSnarebi) fragmentuladaa gavrcelebuli da gvxvdeba gldanis mimdebare

teritoriaze.

5.1.4.3 teqtonika

SemovliTi rkinigzis samizne areali saqarTvelos teqtonikuri daraionebis

mixedviT (e. gamyreliZe, 2000) mdebareobs amierkavkasiis mTaTaSua raionis

aRmosavleTi daZirvis zonis, qarTlis molasur qvezonaSi. arealis farglebSi da

mis mezoblad SedarebiT msxvili teqtonikuri erTeulebia: CrdiloeTiT _ norio-

xaSmis antiklini da samxreTiT - ormoianis sinklini. norio-xaSmis antiklini

gavrcelebulia 50 km-ze da metad rTuli, maraoseburi agebulebiT xasiaTdeba.

xolo ormoianis sinklini Rrmad aris daZiruli. norio-xaSmis antiklinis

Crdilo frTis Suamiocenuri naleqebi Secocebulia naoWis TaRur nawilze da

nawilobriv faravs mis samxreT frTas. aqve aRiniSneba vertikaluri Secocebebi da

Sesxletvebi. norio-xaSmis antiklinis RerZis mimarTulebaa dasavluri, Crdilo-

dasavleTuri – aRmosavluri da samxreT aRmosavluri. md. faSatris xevisagan md.

aragvis xeobamde antiklini gadafarulia CrdiloeTidan Semococebuli miocenisa

da oligocenis naleqebiT.

gansakuTrebiT rTuli teqtonikuri agebulebisaa norio-xaSmis antiklinis Crdilo

frTa, romelTanac dakavSirebulia navTobis gamovlinebebi. norios navTobis

sabados saZiebo, struqturuli da saeqspluatacio burRilebis geologiuri

masalebis gamoyenebiT agebulia am raionisTvis tipuri meridianuli Wrili (mTa

Page 132: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

112

qvakalos meridiani), romlis mixedviTac Cans, rom Wrilis wynari, samxreTuli

nawilisgan gansxvavebiT, misi Crdilo nawili garTulebulia rRveviTi

struqturebiT. rRvevebi CrdiloeTiT daxrilia SedarebiT mcire kuTxiT (350-

500), vidre naoWis CrdiloeTi frTis qanebi (75-800). aRniSnulis gamo naoWis

CrdiloeTi frTis Suamiocenuri naleqebi faravs antiklinis TaRs da amave naoWis

samxreT frTis qanebs. siRrmesTan erTad rRveviTi sibrtyeebis daxris kuTxeebi

mkveTrad izrdeba. CrdiloeTidan samxreTiT masebis jamuri gadaadgileba 2,000-

3,000 metria. regionSi gamovlenili msxvili rRvevebis garda, aRiniSneba mcire

rRvevebic, rac mniSvnelovnad arTulebs naoWis CrdiloeT frTas. norio-xaSmis

antiklinis samxreTi frTis SreebSi SeiniSneba mkveTri gadaRunvebi samxreTiT,

Tumca rRveviTi struqturebis kvali ar SeimCneva. SedarebiT axalgazrda

naleqebSi fiqsirdeba Sreebis gadaRunva dasavleTidan aRmosavleTisaken.

ormoianis farTo sinklini vrceldeba 50 km-ze. sinklinis centralur nawilSi

(sof. norio, wiTelubani), misi frTebis gaSla qveda miocenis naleqebSi 8 km-s

aRwevs. aRmosavleTiT sinklini viwrovdeba, swordeba da mTavrdeba sof. muRanlos

teritoriaze, maikopis wyebis naleqebSi. sinklini dasavleTiT Tavidan SedarebiT

farTovdeba (sof. zemo avWala) zemo avWalis dislokaciis xarjze, xolo Semdeg

viwrovdeba, Tumca misi frTebis daxra Semcirebas ar ganicdis. sinklini

vrceldeba oligocenisa da zeda eocenis naleqebSi da mTavrdeba armazi-zirTivis

antiklinis samxreT kalTaze. am sinklins, zogadad, ganivi mimarTuleba aqvs. misi

RerZi mxolod dasavleTiT umniSvnelod ganicdis samxreT-dasavleTisaken

Sebrunebas da xasiaTdeba asimetriuli agebulebiT _ cicabo samxreTi da damreci

Crdilo frTebiT.

5.1.4.4 seismuroba

SemovliTi rkinigzis derefani da masTan mimdebare teritoriebi ganlagebulia

erTmaneTisagan gansxvavebuli morfostruqturuli erTeulebis farglebSi _

samxreT kavkasionis molasuri daZirvis aRmosavleT da aspinZa-Tbilisis zonebSi,

romlebic, Tavis mxriv, mniSvnelovnad garTulebulia urTierTgadamkveTi

teqtonikuri rRvevebiT. aRniSnuli zonebi ganlagebulia maRali seismuri riskis

arealSi, sadac ganlagebul dasaxlebul punqtebs (Tbilisi, mcxeTa, sagarejo,

gardabani da sxv.) 8-baliani intensivobis miwisZvra emuqrebaT. arsebuli

statistikuri monacemebiT, maRali magnitudis miwisZvrebi, romlebsac SeuZliaT

mniSvnelovani ziani miayenon Tanamedrove sainJinro nagebobebs da gavlena iqonion

reliefis morfodinamikaze, araerTxel hqonda adgili rogorc istoriul, aseve

uaxloes warsulSi (m. papaSvili, a. axalbedaSvili, 2008; e. wereTeli, 2003).

qvemoT mocemulia miwisZvrebis ganmeorebadobis arsebuli statistikuri

monacemebi.

q. mcxeTaSi 6-9-baliani miwisZvrebi aRiniSna 1275, 1283, 1318, 1656 da 1940

wlebSi; q. TbilisSi (6-7 bali) - 1283, 1318, 1803, 1827, 1859, 1909, 1920 da

2002 wlebSi. XX saukunis ganmavlobaSi momxdari miwisZvrebis mixedviT,

miwisqveSa biZgebis xangrZlivoba 2.1-dan 3.6 wamamde meryeobs. seismuri talRebis

gavrcelebis xasiaTi da mimarTuleba metwilad damokidebulia teqtonikuri

Page 133: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

113

rRveviTi struqturebis ganlagebaze. seismuri talRebis gavrcelebis

gabatonebuli mimarTuleba (subganeduri) Crdilo-dasavl _ samxreT-aRmosavluria.

gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs is garemoeba, rom miwisZvrebi iwvevs ara

mxolod sainJinro nagebobaTa deformaciasa da dangrevas, aramed rogorc axali,

aseve arsebuli gravitaciuli da mewyruli procesebis naxtomisebur

gaaqtiurebasac. dadgenilia, rom 1991-92 ww-Si raWa-imereTis, fasanauri-barisaxos

da Tbilisis teritoriaze momxdari miwisZvrebis Semdeg (2002 w.) warmoiSva da

gaaqtiurda 2,000-ze meti gravitaciuli da mewyruli procesi, romlebmac asaxva

hpoves Tanamedrove reliefis morfodinamikaSi. miwisZvrebiT gamowveuli

geodinamikuri cvlilebebi yvelaze metad gamoxatulia teqtonikur rRvevebs

Soris ganlagebul morfostruqturul blokebSi, sadac dResac grZeldeba

pulsaciuri (rogorc aRmavali, ise damavali) moZraobebi.

qvemoT mogvyavs seismuri talRebis maqsimaluri horizontaluri aCqarebis

maxasiaTeblebi sakvlevi regionisa da mimdebare teritoriebis farglebSi

arsebuli dasaxlebuli punqtebisaTvis:

• sof. lilo 0.14 m/wm2;

• sof. norio 0.16 m/wm2;

• sof. gldani 0.16 m/wm2;

• sof. mamkoda 0.16 m/wm2;

• daba zahesi 0.16 m/wm2.

rkinigzis xazis calkeuli ubnebis dasaproeqteblad gamoyenebuli iqneba II-7-81 sanitariuli normebisa da wesebis moTxovnebi.

saqarTvelos respublikis arqiteqturisa da mSeneblobis saqmeTa saministros

1991 wlis 7 ivnisis #42 brZanebis Tanaxmad SemuSavebuli droebiTi zogadi

seismuri daraionebis koreqtirebuli sqemis mixedviT, sakvlevi teritoria

Sesulia 82-baliani miwisZvrebis intensivobis zonaSi (indeqsi 2 niSnavs 1,000

weliwadSi orjer ganmeoradobis albaTobas).

5.1.4.5 geologiuri saSiSroebebi

teritoriis geologiuri agebulebis sensitiuroba, udavod, midrekilia im

garemoebisaken, rom farTo ganviTarebiT iyos warmoadgenili saSiSi geologiuri

procesebi, Tumca reliefis morfologiuri pirobebi saSiSi geologiuri

procesebis limitirebas axdens, maTi saSiSroebis riski maRali ar aris da

mxolod lokalur ubnebze gamovlindeba. geologiuri procesebidan met-naklebi

sirTuliT yuradRebas iqcevs farTobuli da xazobrivi erozia, xramis tipis

Rvarcofuli da mewyruli movlenebi, sufoziuri jdenebi da daWaobeba. procesebis

ganviTarebis riskebis mniSvnelovani nawili Tavmoyrilia samizne arealis

centralur segmentSi md. gldanisxevis gadakveTidan sof. patara lilos CaTvliT.

Page 134: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

114

samizne arealis sawyisi wertilidan (daba zahesi) md. gldanulas gadakveTamde

geologiuri saSiSroeba, romelmac, SesaZloa, safrTxe Seuqmnas rkinigzis

usafrTxo funqcionirebas, praqtikulad ar fiqsirdeba, Tu ar CavTvliT wvimebis

periodSi warmoqmnil xevis natanebs, romlebic, ZiriTadad, regulirebulia, Tumca

proeqtSi mainc gaTvaliswinebul unda iqnes maTi damatebiTi regulirebis sakiTxi.

md. gldanulas xevis rkinigziT gadakveTis ubanze gaTvaliswinebul unda iqnes is

garemoeba, rom aRniSnuli mdinare aqtiuri Rvarcoftransformirebadia.

pk 53+050-dan (gvirabis aRm. portalidan) _ pk 56+00-mde, vinaidan rkinigzis

vakisi moewyoba Rrma WrilSi da ubnis amgebi qanebi dabali mzidi TvisebebiT

xasiaTdeba mewyrul-eroziuli procesebisadmi, auclebelia SerCeul iqnes

ferdobebis mdgradobis SemanarCunebeli optimaluri qanobi, Sesabamisi damcavi

sainJinro RonisZiebebiT (bermebi, sadrenaJo arxebi da sxv.). ix. ruka 5 – trasis

sainJinro-geologiuri pirobebi da danarTi V _ ruka – Tbilisis SemovliTi

rkinigzis marSrutis piketebi.

pk 63+00 – pk 79+050-is monakveTze, romelic gadis e.w. “didi tbis”

gavrcelebis arealSi, geologiuri saSiSroebis TvalsazrisiT, aucileblad

gaTvaliswinebuli unda iyos mosalodneli sufoziuri jdenebi da daWaobeba da,

amasTan dakavSirebiT, rkinigzis vakisis deformaciebi.

pk 79+00 _ pk 82+00-is monakveTze reliefis pirobebidan gamomdinare, ferdobis

CamoWram, SesaZloa, gamoiwvios misi deformaciebi, rac mxedvelobaSi unda iqnes

miRebuli.

pk 86+050 _ pk 93+00-is monakveTi garTulebulia mSrali xevebiT, aqtiurad

mimdinareobs siRrmiTi erozia, periodulad Rvarcofuli tipis xramuli

gamonatani da farTobuli erozia, ris uvnebelsayofad gaTvalisiwnebul unda

iqnes saTanado damcavi RonisZiebebi.

pk 93+00 _ pk 98+00-is monakveTi, romelic ikveTeba Rrmad CaWrili md.

xevZmariT, geologiuri saSiSroebis TvalsazrisiT, erT-erT rTul ubans

warmoadgens. md. xevZmaras xeobaSi mimdinareobs intensiuri siRrmiTi da gverdiTi

eroziuli procesebi, periodulad Rvarcofuli nakadebis gavliT. mdinaris xeobis

bortebze fiqsirdeba rogorc aqtiur dinamikaSi myofi, aseve stabilizirebuli

mewyruli sxeulebi, ganviTarebuli rogorc safaris naleqebSi, aseve ZiriTad

qanebSi. sayuradReboa, rom mewyruli procesebis perioduli aqtivizacia

nawilobriv ganpirobebulia mdinaris gverdiTi eroziis moqmedebiT. aRniSnuli

geologiuri saSiSroebidan gamomdinare, proeqtirebis dros gansakuTrebuli

yuradReba unda mieqces am ubnis detalur kvlevas, ris safuZvelzedac unda iqnes

SemuSavebuli optimaluri sainJinro gadawyveta, miT umetes, rom mdinaris

marcxena mxareze saWiro gaxdeba Rrma Wrilis damuSaveba.

pk 98+00 _ pk 109+03-is monakveTis calkeul ubnebze aseve fiqsirdeba araRrma,

dReisaTvis stabilur mdgomareobaSi myofi, mewyruli sxeulebi, romelTa

Page 135: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

115

gaaqtiureba, SesaZlebelia, realuri gaxdes rkinigzis vakisis mowyobis periodSi,

rac unda iqnes gaTvaliswinebuli proeqtirebis dros.

pk 109+030 _ pk 128+050-is monakveTi, romelic gadis monoklinuri seris

arealSi, garTulebulia Rrmad CaWrili eroziuli xevebiT, geologiuri

saSiSroebis TvalsazrisiT, yuradRebas iqcevs Rrma daxramviTi procesebi,

kalapotSi xevuri tipis Rvarcofuli gamonataniT, ferdobebze ki araRrma

mewyruli procesebis deformaciiT. geologiuri procesebi kidev ufro

garTuldeba Rrma Wrilebis damuSavebis procesSi, romlis saSiSroeba aucileblad

unda iqnes gaTvaliswinebuli proeqtSi Sesabamisi damcavi RonisZiebebiT (bermebi,

baraJebi, wyalamridi arxebi da sxv.).

pk 128+050 _ pk 142+00-is monakveTze gaTvaliswinebulia gvirabis gayvana.

gvirabis portalebis ubnebze mSeneblobis procesSi mosalodnelia araRrma

mewyruli procesebis gaaqtiureba da axlebis warmoqmna, romelTa saSiSroeba unda

iqnes gaTvaliswinebuli proeqtis Sedgenis dros.

pk 142+00 _ pk 189+060-is farglebSi kvirkobis xevis marcxena bortze da

fSatis xevis marjvena usaxelo Senakadis marjvena bortze mSeneblobis periodSi

mosalodnelia arsebuli araRrma mewyrebis gaaqtiureba da axlebis warmoSoba,

aseve eroziuli procesebi, romelTa saSiSroeba unda iqnes gaTvalisiwnebuli

proeqtirebis dros.

pk 189+060 _ pk 208+00-is farglebSi usaxelo simaRlis (711.5) samxreT-

dasavleT ferdobze, sadac rkinigzis vakisis mosawyobad saWiro gaxdeba ferdis

CamoWra, proeqtirebis dros unda iyos gaTvalisiwnebuli aRniSnuli garemoeba,

vinaidan realurii misi deformacia.

pk 208+00 _ pk 292+00-is monakveTis farglebSi raime saxis seriozul

geologiur garTulebebs adgili ar eqneba.

mTlianobaSi samizne areali, iseve, rogorc Tbilisis mTeli teritoria,

moqceulia 8-baliani intensivobis miwisZvrebis gavrcelebis arealSi.

zemoT aRwerili geologiuri saSiSroebis gverdiT ar SeiZleba yuradRebis miRma

darCes Tbilisis wyalsacavis SesaZlo dabinZurebis sakiTxi, vinaidan saproeqto

rkinigzis trasa wyalsacavs uvlis Crdilo-aRmosavleTis mxridan, romlis

gadamkveTi xevebidan wyali Caedineba wyalsacavSi. aseT maRali saSiSroebis

monakveTs warmoadgens md. kvirikobis xevidan dawyebuli, zemo samgoris sarwyavi

arxis gadakveTamde. am saxis garTulebebi gaTvaliswinebulia Tbilisis

Semosavleli rkinigzis proeqtSi, sadac dasaxulia specialuri damcavi

RonisZiebebi, magram migvaCnia, rom Tbilisis wyalsacavis dabinZurebis saSiSroebas

warmoadgens ara marto monakveTi md. kvirikobis xevsa da sof. patara lilos

Soris, aramed mis samxreT-aRmosavleTiT mdebare monakveTic, zemo samgoris

magistraluri arxis gadakveTamde.

Page 136: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

116

5.1.4.6 SemovliTi rkinigzis saproeqto trasis sainJinro-geologiuri pirobebi

da teritoriis amgebi gruntebis gasaSualoebuli fizikur-meqanikuri

(geoteqnikuri) maxasiaTeblebi

Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto trasa arsebul liandags uerTdeba

sadgur zahesTan, gadakveTs md. gldanisxevs, xevZmaras, kvirikobis xevs da maT

Senakadebs, Semouvlis Tbilisis wyalsacavs Crdilo-aRmosavleTis mxridan da

SeuerTdeba arsebul rkinigzas.

qvemoT mogvyavs Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto trasis sainJinro-

geologiuri pirobebis aRwera piketebis mixedviT.

pk 0+00 _ pk 37+00-mde saproeqto sarkinigzo trasa gadis md. mtkvris marcxena

Waliszeda II terasis mosworebul zedapirze, romelic sustad daxrilia

samxreTis mimarTulebiT. garkveul ubnebze monakveTi umniSvnelodaa garTulebuli,

rogorc xelovnurad (sainJinro komunikaciebi, sacxovrebeli saxlebi, saagarake

nagebobebi da sxv.), ise mis aRmosavleTiT md. joxTanis xevisa da usaxelo xevebis

gadakveTiT. monakveTis zedapiris didi nawili dakordebulia balaxis safariT da

gaSenebulia xexili.

teritoriis geologiur agebulebaSi monawileobas Rebuloben aluviuri kenWnari

kaWaris CanarTebiT (5-10%) da qviSa-xreSis SemavsebliT (20%). naleqebi zemodan

gadafarulia cvalebadi simZlavris deluviuri TixnarebiT xvinWisa da RorRis

CanarTebiT (15-20%). mdinareuli naleqebi ganlagebulia qveda neogenuri asakis

sayaraulos horizontis (N11SC) qanebze, romlebic warmodgenilia qviSaqvebiT

(70%) da arakarbonatuli Tixebis Sua SreebiT. sn da w 1.02.07.87-I savaldebuli

danarTi #10-is mixedviT monakveTi sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis

mixedviT miekuTvneba I (martiv) kategorias.

pk 37+00 _ pk 47+50-mde saproeqto sarkinigzo trasis monakveTi

morfologiurad warmoadgens usaxelo simaRlis (634.2) dasavleTiT da samxreTiT

daxril ferdobebs. usaxelo simaRlis geologiur agebulebaSi monawileobas

Rebuloben qveda neogenuri asakis kowaxuris horizontis (N11CZ) qanebi,

romlebic liTologiurad warmodgenili arian qviSaqvebiT da karbonatuli

TixebiT. aRniSnuli qanebi ferdobebze gadafarulia deluviuri genezisis

aramZlavri Ria yavisferi TixnarebiT RorRisa da xvinWis CanarTebiTa (15-20%) da

usaxelo simaRlis Txemze fragmentulad SemorCenili md. mtkvris marcxena

Waliszeda maRali terasis amgebi qanebidan (ZiriTadad, kenWnari) gadmoleqili

produqtiT. monakveTi sainJinro-geologiuri TvalsazrisiT da pirobebis

sirTulidan gamomdinare (amgebi qanebis simagris koeficienti ar aris maRali),

unda CaiTvalos II (saSualo) kategoriad.

pk 47+50 _ pk 53+50 m-is monakveTze teritoria warmoadgens damrec ferdobs,

romelic TandaTanobiT eSveba md. gldanis xevis Wala-kalapotis zonaSi. ferdobis

geologiur agebulebaSi monawileobas Rebuloben sxvadasxva simZlavris

deluviuri genezisis Ria yavisferi Tixnari RorRis da xvinWis SemavsebliT (10-

15%). rac Seexeba md. gldanis xevis Wala-kalapotis zonas, is agebulia

Page 137: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

117

Tanamedrove aluviuri (mdinareuli) naleqebiT _ kargad da saSualod

damuSavebuli kenWnariT wvrilmarcvlovani kaWaris CanarTebiT (10%) da qviSa-

xreSis SemavsebliT (10-15%). monakveTi sainJinro-geologiuri pirobebis

sirTulis mixedviT miekuTvneba II (saSualo) kategorias.

pk 53+50 _ pk63+00-mde monakveTi morfologiurad warmoadgens usaxelo

simaRlis (588.1) samxreT kalTaze arsebul amaRlebul sers, romlis geologiur

agebulebaSi monawileobas Rebuloben qveda neogenuri asakis kowaxuris

horizontis (N11CZ) qanebi, romlebic zemodan gadafarulia sxvadasxva simZlavris

deluviuri genezisis TixnarebiT, da amaRlebul serze SemorCenili terasuli

naleqebiT _ kenWnari, kaWaris CanarTebiT (10%) da qviSa-xreSis SemavsebliT (10-

15%).

pk 63+00 _ pk 79+50 m-is monakveTze saproeqto rkinigzis vakisis ganTavsebis

teritoria morfologiurad warmoadgens naxevrad ovalur, sufoziuri

procesebiT gamowveul Cadablebas, romelic mis periferiebSi umniSvnelodaa

garTulebuli araRrma mSrali xevebiT. centralur nawilSi warmoiSva e.w. “didi

tba”, siRrmiT 5.0 m, siganiT 350-400 m, xolo sigrZiT 1,000-1,200 m. saproeqto

rkinigzis trasa tbas uvlis CrdiloeTidan da Crdilo-aRmosavleTidan. trasis

ganlagebis zolSi monakveTis garkveuli ubnebi daWaobebulia. teritoriis

geologiur agebulebaSi monawileobas Rebuloben tbiuri genezisis dabali mzidi

Tvisebebis mqone Tixebi da Tixnarebi. sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis

mixedviT, monakveTis didi nawili (pk63+00-pk75+00) miekuTvneba III (rTuli),

xolo danarCeni _ II (saSualo) kategorias.

pk 79+50 _ pk 93+00-is monakveTze saproeqto rkinigzis vakisi miuyveba md.

xevZmaris marjvena bortis dasavleTiT arsebul, nawilobriv mosworebul

zedapirs, romelic aRmosavleTiT garTulebulia mSrali xevebiT, teritoria,

ZiriTadad, dakordebulia balaxeuli mcenareulobiT. geologiur agebulebaSi

monawileobas Rebuloben qveda neogenuri kowaxuris horizontis (N11CZ) asakis

qanebi _ qviSaqvebi da karbonatuli Tixebi, romlebic zemodan gadafarulia

sxvadasxva simZlavris deluviuri TixnariT. saproeqto trasa pk 79+50-dan

maRali qanobiT adis xevZmaris marjvena bortis mimarTulebiT da aRmosavleT

nawilSi kveTs zemoT aRniSnul mSral xevebs. saSiSi geologiuri procesebidan

monakveTze gavrcelebulia siRrmiTi erozia (daxramva) da zedapiruli

gadarecxvebi. sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis mixedviT monakveTi

miekuTvneba II (saSualo) kategorias.

pk 93+00 _ pk98+00-is monakveTze saproeqto rkinigzis trasa gadakveTs md.

xevZmaras. morfologiurad mdinaris xeoba “V”-s magvari formisaa, marjvena

bortis simaRliT 40-45 m, xolo marcxenasi _ 90 m-mde. sigane mdinaris TavSi

200 m-ia, xolo ZirSi _ 50 m. kalapotSi mimobneulia didi zomis lodnari.

teritoriis geologiur agebulebaSi monawileobas Rebuloben qveda neogenuri

asakis Cokrakuli horizontis (N21tv

c) qanebi, liTologiurad warmodgenili

TixebiT, mergelebiT da qviSaqvebiT, romlebic zemodan gadafarulia Tanamedrove

deluviur-proluviuri genezisis TixnarebiT, RorRiT da xvinWiT. mdinaris orive

ferdobze (bortze), rogorc sakuTriv gadakveTaze, aseve mimdebare ubnebze

Page 138: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

118

fiqsirdeba rogorc Tanamedrove (aqtiur dinamikaSi myofi), aseve stabilizebuli

mewyruli sxeulebi, romlebic ganviTarebulia rogorc Tanamedrove naleqebSi,

aseve ZiriTadi qanebis aqtiuri gamofitvis zonaSi. eroziuli procesebisadmi

amgebi qanebis advilad damyolobis gamo, mdinaris talvegSi aqtiurad mimdinareobs

rogorc siRrmiTi, aseve gverdiTi eroziuli procesebi, romelTa moqmedeba, Tavis

mxriv, xels uwyobs mewyruli procesebis Casaxva-gaaqtiurebas. ubnis rTuli

geologiuri pirobebis naTeli dadasturebaa gadakveTis Crdilo-aRmosavleT

nawilSi arsebuli saavtomobilo gzis monakveTi, romelic analogiuri

geologiuri pirobebiT xasiaTdeba. gasuli saukunis 80-iani wlebis dasawyisidan

(gzis eqspluataciaSi Sesvlis periodi) dRemde mewyruli procesebis zegavleniT

adgili aqvs gzis mravaljerad dazianebas, mwyobridan gamovida estakada, gza

gadatanil iqna ubnis CrdiloeTiT. bolo wlebSi SemuSavebul iqna saavtomobilo

gzis axali variantis proeqti. yovelive zemoT aRniSnulidan gamomdinare,

saproeqto sarkinigzo trasis _ md. xevZmaris ubani, sainJinro-geologiuri

pirobebis sirTulis mixedviT miekuTvneba III (rTul) kategorias.

pk 98+00 _ pk 109+030-is monakveTi morfologiurad warmoadgens wyalgamyofs

md. xevZmarasa da mis paralelur usaxelo xevs Soris. monakveTze calkeul

mosworebul zedapirebs cvlis sustad daxrili ferdobebi. teritoriis

geologiur agebulebaSi monawileobas Rebuloben qveda neogenuri asakis konkuri

horizontis (N21kn) qanebi, liTologiurad warmodgenili TixebiT qviSaqvebisa da

mergelebis Sua SreebiT da konglomeratebis iSviaTi CanarTebiT. monakveTze

samxreTuli eqspoziciis ferdobze fiqsirdeba araRrma, dReisaTvis stabilur

mdgomareobaSi myofi, mewyruli sxeuli. sainJinro-geologiuri pirobebis

sirTulis mixedviT, monakveTi miekuTvneba II (saSualo) kategorias.

pk 109+030 _ pk 128+050-is monakveTi morfologiurad warmoadgens monoklinur

borcvian sers, sakmaod Rrmad danawevrebuls eroziuli procesebiT (siRrmiTi

erozia). monakveTis farglebSi saproeqto rkinigzis vakisi kveTs md. xevZmaris

marcxena usaxelo xevebsa da saafTre xevis saTaves. teritoriis geologiur

agebulebaSi monawileobas Rebuloben qveda neogenuri asakis kowaxuris

horizontis (N11CZ) qanebi, liTologiurad warmodgenili qviSaqvebiTa da

karbonatuli TixebiT. saSiSi geologiuri procesebidan aRsaniSnavia daxramva,

farTobuli erozia da monakveTis calkeul ubnebze nazvavi tipis araRrma

mewyrebis arseboba. sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis mixedviT monakveTi

miekuTvneba III (rTul) kategorias.

pk 128+050 _ pk 142+00-is monakveTis centraluri nawili warmoadgens md.

mtkvris marcxena Waliszeda maRal terasas (maxaTas terasa), romelic amave dros

warmoadgens wyalgamyofs Crdilo-dasavleTiT mimarTul md. saafTres Relesa da

samxreT-dasavleTiT orientirebul kvirikobis xevs Soris. rac Seexeba terasis

Crdilo-dasavleT napirs, is warmoadgens md. saafTris xevis saTavis wyalSemkrebs,

xolo samxreT-aRmosavluri napiri uSualod warmoadgens mniSvnelovani

daxrilobis md. kvirikobis xevis marjvena borts. teritoriis geologiur

agebulebaSi monawileobas Rebuloben qveda neogenuri asakis kowaxuris

horizontis (N11CZ) qanebi, liTologiurad warmodgenili karbonatuli TixebiTa

da qviSaqvebis Sua SreebiT, romlebic zemodan gadafarulia aluviuri kenWnariT,

Page 139: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

119

kaWaris CanarTebiT (10%), qviSa-xreSis SemavsebliT (terasuli naleqebi) da

deluviuri TixnariT RorRisa da xvinWis SemavsebliT (15-20%) . sainJinro-

geologiuri pirobebis sirTulis mixedviT, monakveTi ganekuTvneba II (saSualo)

kategorias.

pk 142+00 _ pk 189+060-is monakveTi, md. kvirikobis xevis marcxena bortidan md.

fSatisxevis marjvena usaxelo Senakadis marjvena bortamde morfologiurad

warmoadgens md. mtkvris marcxena maRal Waliszeda terasis (maxaTas terasa)

zedapirs, sustad daxrils samxreT-dasavleTiT da samxreTiT. md. mtkvris xevis

CaWris siRrme gadakveTaze 50-60 metria, sigane TavSi 80 metri, xolo ZirSi _

30 metri. kalapotis sigane _ 5-6 metri. teritoriis geologiur agebulebaSi

monawileobas Rebuloben meoTxeuli asakis aluviuri naleqebi _ kenWnari kaWaris

CanarTebiTa da qviSa-xreSis SemavsebliT, romlebic, Tavis mxriv, zemodan

gadafarulia sxvadasxva simZlavris deluviuri TixnarebiT. aRniSnuli naleqebis

qveS ganlagebulia oligocenuri asakis (Pg2+33) Tixebi da qviSaqvebi. monakveTis

praqtikulad mTliani nawili sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis

mixedviT, miekuTvneba I (martiv) kategorias, xolo aRniSnuli xevebis bortebis

ubnebi _ II (saSualo) kategorias.

pk 189+060 _ pk 208+00-is monakveTi, morfologiurad, warmoadgens md. mtkvris

marcxena Waliszeda maRali terasis zedapirs, garTulebuls md. fSatisxeviT misi

marjvena usaxelo Senakadis da ramdenime usaxelo mSrali xevis eroziuli

(siRrmiTi erozia) zemoqmedebiT. monakveTi iwyeba md. fSatisxevis marjvena

usaxelo Senakadidan da grZeldeba usaxelo simaRlis (711.5) samxreT-dasavleTi

ferdobis Ziramde. usaxelo xevis CaWris siRrme gadakveTaze 30-40 metria, sigane

TavSi 80 metri, ZirSi _ 8-10 metri, xolo kalapotis sigane _ 2-3 metri. md.

fSatisxevis CaWris siRrme 20 m-ia, sigane TavSi _ 20-25 m, xolo ZirSi _ 4-5 m.

teritoriis geologiur agebulebaSi monawileoben rogorc terasuli naleqebi,

aluviuri kenWnari kaWaris CanarTebiT da qviSa-xreSis SemavsebliT, romlebic

zemodan gadafarulia deluviuri TixnariT, aseve ZiriTadi qanebi, oligocenuri

(Pg32+3) asakis Tixebi da qviSaqvebi da zeda eocenuri asakis (Pg1

3) e.w. “Tbilisi

numulitiani wyeba”, warmodgenili TixebiT qviSaqvebis Sua SreebiT. monakveTi,

sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis mixedviT, ZiriTadad, miekuTvneba I (martiv) kategorias. gamonakliss warmoadgens xevebis gadakveTisa da usaxelo

simaRlis samxreT-dasavleTi ferdobis ubnebi, romlebic ganekuTvnebian II (saSualo) kategorias.

pk 208+00 _ pk 292+00, moroflogiurad warmoadgens md. mtkvris marcxena

Waliszeda maRali terasis zedapirs, umniSvnelod daxril vakes samxreTis

mimarTulebiT da sustad danawevrebuls md. TeTrixeviT, usaxelo xeviT da zemo

samgoris magistraluri arxiT. monakveTis geologiur agebulebaSi monawileobas

Rebuloben pleistocenuri asakis deluviur-proluviuri naleqebi da, Sesabamisad,

warmoadgenili arian kenWnariT, kaWaris CanarTebiTa da qviSa-xreSis SemavsebliT,

romlebic, Tavis mxriv, zevidan gadafarulia TixnarebiT RorRisa da xvinWis

SemavsebliT. monakveTze raime saxis saSiSi geologiuri procesebi ar fiqsirdeba,

aseve misaRebia teritoriis amgebi gruntebis geoteqnikuri parametrebi. sainJinro-

Page 140: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

120

geologiuri pirobebis sirTulis mixedviT, monakveTi ganekuTvneba I (martiv)

kategorias.

aqve viZleviT samizne arealis farglebSi gavrcelebuli gruntebis

gasaSualoebul fizikur-meqanikur (geoteqnikur) maxasiaTeblebs. sakvlev

teritoriaze pirobiTad SeiZleba gamovyoT 7 (Svidi) sainJinro-geologiuri

elementi (sge):

1. deluviur-proluviuri genezisis (dpQIV) Tixovani (Tixebi-Tixnarebi)

gruntebi;

2. tbiuri genezisis (lQIV) Tixovani (Tixebi, Tixnarebi) gruntebi;

3. aluviuri genezisis (aQ) kenWnari kaWaris CanarTebiT da qviSa-xreSis

SemavsebliT;

4. zRviuri konglomeratebi;

5. mergelebi;

6. qviSaqvebi;

7. ZiriTadi asakis Tixebi.

pirveli sainJinro-geologiuri elementis (Tixovani gruntebi) gasaSualoebuli

geoteqnikuri maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 1,750 kg/m3, forianoba (n) _ 40-50%,

pirobiTi winaRoba kumSvaze (Ro) _ 2.5 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 100 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 200, SeWiduloba (c) _ 0.3 kg/sm2, simagris koeficienti (fkp) _ 0.8, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 40 kg/sm2. damuSavebis

kategoria _ II.

meore sainJinro-geologiuri elementis (tbiuri genezisis Tixovani gruntebi)

gasaSualoebuli geoteqnikuri maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 1,800 kg/m3,

forianoba (n) _ 60%, pirobiTi winaRoba kumSvaze (Ro) _ 1.5 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 50 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 100, SeWiduloba (c) _ 0.2 kg/sm2, simagris koeficienti (fkp) _ 0.6, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 30 kg/sm2. damuSavebis kategoria _ II.

mesame sainJinro-geologiuri elementis (kenWnari) gasaSualoebuli fizikur-

meqanikuri maxasiaTebelbia: simkvrive (P) _ 2,100 kg/m3, forianoba (n) _ 30%,

pirobiTi winaRoba kumSvaze (Ro) _ 4.0 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 500 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 350, SeWiduloba (c) _ 0.01 kg/sm2, simagris koeficienti (fkp) _ 1-1.5, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 50 kg/sm2. damuSavebis

kategoria _ IV.

meoTxe sainJinro-geologiuri elementis (konglomerati) gasaSualoebuli

geoteqnikuri maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 2,250 kg/m3, forianoba (n) _ 20%,

simtkicis zRvari (Rc) _ 100 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 20,000 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 380, SeWiduloba (c) _ 0.3 kg/sm2, simagris

koeficienti (fkp) _ 4.5, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 100 kg/sm2. damuSavebis

kategoria _ V.

Page 141: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

121

mexuTe sainJinro-geologiuri elementis (mergelebi) gasaSualoebuli

geoteqnikuri maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 2,700 kg/m3, forianoba (n) _ 7,

simtkicis zRvari (Rc) _ 400 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 3,000 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 330, SeWiduloba (c) _ 10 kg/sm2, simagris

koeficienti (fkp) _ 2.0, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 300 kg/sm2. damuSavebis

kategoria _ VI.

meeqvse sainJinro-geologiuri elementis (qviSaqva) gasaSualoebuli geoteqnikuri

maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 2,300 kg/m3, forianoba (n) _ 22%, simtkicis

zRvari (Rc) _ 200 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 3,000 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 360, SeWiduloba (c) _ 10 kg/sm2, simagris koeficienti (fkp) _ 4-5, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 300 kg/sm2. damuSavebis kategoria _ V-VI.

meSvide sainJinro-geologiuri elementis (ZiriTadi asakis Tixebi)

gasaSualoebuli geoteqnikuri maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 2,000 kg/m3,

forianoba (n) _ 40, pirobiTi winaRoba (Ro) _ 4.0kgZ/sm2, simtkicis zRvari (Rc) _ 50 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 300 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 150, SeWiduloba (c) _ 0.5 kg/sm2, simagris koeficienti (fkp) _ 2-3, ukuwnevis

koeficienti (K0) _ 50 kg/sm2. damuSavebis kategoria _ IV.

Page 142: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

122

5.1.5 hidrologia da hidrogeologia

5.1.5.1 hidrologia

Tbilisis SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoria, sadac gabatonebulia

zomierad notio subtropikuli klimati, mdebareobs saguramosa da ialnos

qedebis samxreT winamTebze da warmodgenilia gorakborcviani reliefiT, romlis

absoluturi niSnulebi meryeobs 500 m-dan 850 m-mde. saguramosa da ialnos

qedebis winamTebi danawevrebulia mcire mdinareebisa da mSrali xevebis Rrmad

CaWrili xeobebiT. saproeqto rkinigzis marSruti kveTs 31 wyalsadinars, maT

Soris, mdinareebs _ TeTrixevs, foraqaanTxevs, kvirikobisxevs, xevZmaras,

jaWvisxevs, gldanulas da mtkvars, zemo samgoris sarwyavi sistemis zemo

magistralur arxs da 23 usaxelo xevs. ix. ruka 6 _ proeqtis samizne arealis

hidrografiuli qseli.

aRniSnuli gadakveTebidan yvelaze didi mdinarea mtkvari, romelic saTaves iRebs

TurqeTSi da uerTdeba kaspiis zRvas azerbaijanis respublikis teritoriaze.

mdinare mtkvari aRmosavleT saqarTvelos udidesi mdinarea. saproeqto rkinigzis

gadakveTamde mas uerTdeba samxreT da aRmosavleT saqarTvelos TiTqmis yvela

didi mdinare _ faravani, focxovi, uraveli, didi liaxvi, qsani, aragvi da sxv.

marSrutiT gadakveTis ubanze md. mtkvris sigrZe saTavidan 478 km-ia, saerTo

vardna _ 2,295 m, saSualo qanobi _ 4.8‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 20,800

km2-ia. gadakveTis ubanze md. mtkvari miedineba erT totad ZiriTadi qanebiT

agebul kalapotSi. am ubanze mdinaris nakadis sigane 80-90 metria, siRrme _ 3.5-

4.0 metri, xolo siCqare _ 1.0-1.2 m/wm.

mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba Tovlis dnobiT gamowveuli gazafxulis

wyaldidobiT, zafxuli-Semodgomis wvimebiT gamowveuli wyalmovardnebiTa da

zamTris aramdgradi wyalmcirobiT.

mdinare gldanula saTaves iRebs saguramos qedis samxreT kalTebze 1,515 metris

simaRleze da erTvis md. mtkvars marcxena mxridan rkinigzis sadgur qvemo

avWalasTan. mdinaris sigrZe saTavidan zahesis marSrutis gadakveTamde 15.4 km,

saerTo vardna _ 995 m, saSualo qanobi _ 65.0‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki

61.0 km2-ia.

aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis ramdenime Senakadi saerTo sigrZiT 20.0

km. mdinaris xeoba saTavidan sof. gldanamde V-es formisaa, saproeqto rkinigzis

gadakveTis ubanze ki trapeciuli formis. xeobis fskeris sigane icvleba 15-20

metridan (V-es magvari xeobis farglebSi) 200-250 m-mde. gadakveTis adgilas

mdinaris xreSiani kalapotis sigane 50-100 farglebSi icvleba. am ubanze mdinare

itoteba da qmnis mcire zomis dabal kunZulebs. mdinaris nakadis sigane

gadakveTis adgilas 5-7 metria, siRrme 0,3-0,5 metri, xolo siCqare 0,9-1,0 m/wm.

mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxul-

Semodgomis wyalmovardnebiTa da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.

Page 143: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

123

mdinare xevZmara saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi 920 metris

simaRleze da erTvis md. mtkvars marcxena mxridan. mdinaris sigrZe saTavidan

SemovliTi rkinigzis saproeqto marSrutis gadakveTamde 7.25 km-ia, saerTo vardna

_ 370 m, saSualo qanobi _ 51.0‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 19.5 km2-ia.

aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis pirveli rigis ramdenime Senakadi saerTo

sigrZiT 5,80 km. gadakveTis adgilas mdinaris kalapotis fskeris sigane 5-7

metria, nakadis sigane ki 3-5 metris farglebSi icvleba. mdinaris wylianobis

reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxuli-Semodgomis

wyalmovardnebiTa da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.

mdinare kvirikobisxevi saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi, mTa

qaSveTis goris (1,096.0 m) Crdilo-aRmosavleTiT daaxloebiT 500 m-Si arsebuli

wyarodan 1005 metris simaRleze da erTvis Tbilisis wyalsacavs Jinvalis

wyalsatari arxis samxreT-aRmosavleTiT 750 metrSi.

mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 4.20 km-ia, saerTo

vardna _ 360 m, saSualo qanobi _ 86.0‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 6.93

km2-ia.

aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis sami mSrali Senakadi jamuri sigrZiT 5,10

km. mdinaris V-es magvari xeoba, gadakveTis ubanze CaWrilia daaxloebiT 50-60

metris siRrmeze. gadakveTis adgilas mdinaris kalapotis fskeris sigane 30-40

metria, nakadis sigane ki 5-7 metris farglebSi icvleba. nakadis siRrme 0,2-0,3

metri, siCqare ki 1,0-1,4 m/wm-is tolia.

mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxuli-

Semodgomis wyalmovardnebiTa da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.

mdinare Rrmaxevi saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi 975 metris

simaRleze da fSatisxevTan erTad warmoadgens md. foraqaanxevis saTaves. md.

foraqaanTxevi erTvis md. TeTrixevs marjvena mxridan q. Tbilisis teritoriaze

da md. orxevis saxeliT uerTdeba md. mtkvars marcxena mxridan.

mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 3,88 km, saerTo

vardna 365 m, saSualo qanobi 85,00/00 ‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 2,99

km2-ia. aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis pirveli rigis ramdenime Senakadi

jamuri sigrZiT 2,0 km.

mdinare Rrmaxevis xeoba mTel sigrZeze V-es formisaa. gadakveTis adgilas

mdinaris kalapotis fskeris sigane 5-7 metris, nakadis sigane ki 1-3 metris

farglebSi icvleba. nakadis siRrme 0,2-0,3 metri, siCqare ki 0,8-1,0 m/wm-ia.

mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxul-

Semodgomis wyalmovardnebiT da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.

Page 144: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

124

mdinare fSatisxevi, romelic RrmaxevTan erTad ayalibebs md. foraqaanTxevis

Camonadens, saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi, 1010 metris

simaRleze. mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 3,60 km,

saerTo vardna 382 m, saSualo qanobi 1060/00, wyalSemkrebi auzis farTobi ki

2,34 km2-ia. aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis pirveli rigis ramdenime

Senakadi jamuri sigrZiT 1,0 km.

mdinaris xeoba saTaveebSi V-es formisaa, gadakveTis ubanze ki – yuTismagvari.

amasTan, misi xeobis marcxena ferdobi maRali da calkeul adgilebze cicaboa,

marjvena ki damreci. gadakveTis adgilas mdinaris kalapotis fskeris sigane 3-6

metris, nakadis sigane ki 1-3 metris farglebSi icvleba. nakadis siRrme 0,2-0,3

metri, siCqare ki 1,0 m/wm-is farglebSia.

mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxul-

Semodgomis wyalmovardnebiT da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.

mdinare TeTrixevi saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi 1,060 metris

simaRleze, erTvis foraqaanTxevs da md. orxevis saxeliT uerTdeba md. mtkvars

marcxena mxridan.

mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 6.60 km-ia, saerTo

vardna _ 478 m, saSualo qanobi _ 71.0‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki _ 7.27

km2-ia.

aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis ramdenime mSrali xevi jamuri sigrZiT

4,45 km. gadakveTis adgilas mdinaris kalapotis fskeris sigane 6-10 metris

farglebSi icvleba. nakadis sigane 2-3 metri, siRrme 0,2-0,4 metri, xolo siCqare

0,8-1,0 m/wm-is farglebSia. rekognoscirebis Catarebis momentSi mdinaris kalapoti

mSrali iyo. mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT,

zafxul-Semodgomis wyalmovardnebiTa da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.

mdinare tinwyali saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi, sof. didi

lilos dasavleTiT 1025 metris simaRleze da erTvis md. loWins marjvena

mxridan.

mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 6,30 km, saerTo

vardna 465 m, saSualo qanobi 74,00/00, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 5,84 km2-

ia. aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis pirveli rigis ramdenime Senakadi

jamuri sigrZiT 3,20 km. gadakveTis adgilas mdinaris kalapoti CaWrilia

daaxloebiT 4-5 metris siRrmeze. am monakveTze umniSvnelo nakadis sigane 1-2

metri, siRrme 0,1-0,2 metri, xolo siCqare 0,7-0,9 m/wm-ia.

mdinaris xeoba saTavidan zemo samgoris sarwyavi sistemis zemo magistraluri

arxis gadakveTamde V-es formisaa. qvemoT, daaxloebit 1 km-is manZilze –

trapeciuli, xolo gadakveTis ubanze aramkafiod aris gamoxatuli.

Page 145: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

125

aRsaniSnavia, rom md. tinwyalis marcxena bunebrivi Senakadi xevadala, amJamad 600

metrian niSnulze gadagdebulia marcxena mxares da daaxloebiT 500 metriani

arxiT uerTdeba pk 263+30-ze arsebul usaxelo xevs.

mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxul-

Semodgomis wyalmovardnebiT da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.

mdinare codvianTxevi saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi, sof. didi

lilos aRmosavleT daboloebaze 790 metris simaRleze da erTvis md. loWins

marjvena mxridan.

mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 5,20 km, saerTo

vardna 237 m, saSualo qanobi 46,00/00, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 3,62 km2-

ia. aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis ramdenime mSrali xevi jamuri sigrZiT

3,60 km. misi xeoba mTel sigrZeze trapeciuli formisaa. gadakveTaze mdinaris

mSrali kalapotis sigane 30-40 metria.

mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxul-

Semodgomis wyalmovardnebiT da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.

aRniSnuli mdinareebi calkeul, mcire naleqian wlebSi Sreba. sxva, usaxelo

mcire mdinareebi da xevebi wlis xangrZliv periodSi mSralia. wyali maT

kalapotSi Cndeba mxolod Tovlis dnobisa da wvimebis periodSi. calkeul

wlebSi, intensiuri wvimebis dros, rogorc zemoT CamoTvlili mdinareebi, ise

sxva mcire mdinareebi da mSrali xevebi, uecari katastrofuli wyalmovardnebiTa

da didi damangreveli ZaliT xasiaTdebian.

dawvrilebiT saproeqto rkinigziT gadakveTili mdinareebis da xevebis wylis

maqsimaluri xarjebis Sesaxeb ix. danarT Y-Si

gansakuTrebiT aRsaniSnavia gansaxilvel teritoriaze arsebuli Tbilisis

wyalsacavi, igive Tbilisis zRva, romlis wyalSemkreb auzSi gaTvaliswinebulia

SemovliTi rkinigzis gayvana.

Tbilisis irigaciuli daniSnulebisa da kompleqsuri gamoyenebis wyalsacavi

mwyobrSi Sevida 1953 wels. mas wyali miewodeba zemo samgoris sarwyavi sistemis

zemo magistraluri arxiT, romelic sionis wyalsacaviT daregulirebuli md.

ivris wyals iRebs sofel paldoSi mowyobili saTave nagebobis meSveobiT.

1985 wels dasrulda Jinvalis hidroteqnikuri kompleqsis mSenebloba, romlis

proeqtis mixedviT, Tbilisis wyalsacavs md. aragvidan unda mieRo 15.0 m3/wm

raodenobis wyali, magram Jinvalis wyalsatari gvirabis aradamakmayofilebeli

teqnikuri mdgomareobis gamo Jinvalis wyalsatari gvirabi ver uzrunvelyofs

wylis saproeqto raodenobis transportirebas. amitom q. Tbilisis sami didi

raionis wyalmomarageba xorcieldeba Tbilisis wyalsacavidan amotumbuli wyliT.

amrigad, Tbilisis wyalsacavi gamoiyeneba rogorc gardabnis 20,000 ha sasoflo-

Page 146: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

126

sameurneo savargulis mosarwyavad da q. Tbilisis wyalmomaragebis erT-erT

ZiriTad wyarod, aseve dedaqalaqis mosaxleobis rekreaciuli miznebisTvis.

aRniSnulidan gamomdinare, SesaZlebelia, miviCnioT, rom gansaxilvel teritoriaze

Tbilisis wyalsacavi da misi mkvebavi zemo samgoris sarwyavi sistemis zemo

magistraluri arxi, aseve md. kvirikobisxevi, romelic uSualod uerTdeba

Tbilisis wyalsacavs, warmoadgenen zedapiruli wylis yvelaze sensitiur

obieqtebs.

SedarebiT naklebad sensitiuria mdinareebi _ gldanula, xevZmara, foraqaanTxevi

da TeTrixevi, radgan aRniSnuli mdinareebi saproeqto rkinigziT ikveTebian md.

mtkvridan daSorebiT.

5.1.5.2 hidrogeologia

Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqte marSrutis, zahesis dasaxlebidan

`zahesidan~, mdinare xevZmaras gadakveTamde monakveTze, reliefis danawevrebisa da

eroziuli xevebis ganviTarebis gamo, gruntis wylebi intensiurad aris

drenirebuli da, Sesabamisad, maTi cirkulaciis siRrme 5 metrs aRemateba. am

mxriv gamonaklisia gldanis Semogareni, sadac saproeqto xazi uaxlovdeba mlaSe

tbebisa da daWaobebuli farTobebis dislokaciis adgils. am monakveTze gruntis

wylebis ganlagebis savaraudo siRrme 2.0 – 2.5 m-s Seadgens. amave monakveTze

sayuradReboa TabaSiris Semcveli Tixnari gruntebis gavrceleba, rac qimiuri

sufoziis aRZvris maRal albaTobas Seicavs.

dawyebuli giorgiwmindas saagarako dasaxlebidan sof. patara lilos samxreT

periferiamde, saproeqto trasa sworxazovania, patar-patara mSrali xevebis

umniSvnelo gadakveTebiT. reliefi aq zomierad danawevrebuli, ufro borcviania.

geologiuri substrati imave maikopis wyebis qanebiT aris agebuli, romlebic

TabaSiriani da iarozitiani deluviuri TixnariT (sisqiT 5 – 10 m) aris

gadafaruli. gruntis wylebis cirkulaciis siRrme 5 metrs aRemateba. trasa

Tbilisis wyalsacavis Crdilo-aRmosavleT sanapiro zols daaxloebiT 2 km-iT

aris daSorebuli. teqtonikurad es zoli lisis antiklinis Crdilo-dasavleTi

frTaa, romlis farglebSi Sreebis daxriloba 500 – 600 Seadgens, xolo naoWis

Sarniri mkveTrad aris daZiruli. am pirobebSi wyalsacavidan wylis filtracia

Sreebis daxrilobis gaswvriv (anu daaxloebiT saproeqto xazis mimarTulebiT)

gardauvalia, Tumca Sreebi mkveTrad iZireba da, Sesabamisad, filtrati did

siRrmeze moZraobs.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriebis hidrogeologiuri

maxasiaTeblebis savele rekognoscirebis procesSi aRweril iqna dasavleTidan

(zahesis dasaxleba) aRmosavleTisaken (lilos saproeqto sadguri).

Page 147: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

127

nax. 5.1.5-1. saavtomobilo gzis gadakveTa md. gldanis xevTan

saproeqto rkinigzis xazis md. gldanisxevis xeobasTan gadakveTis ubanze mdinaris

kalapoti sakmaod farToa da Tanamedrove kaWar-kenWnari warmonaqmnebiT aris

dafaruli.

nax. 5.1.5-2 _ 5.1.5-3. md. gldanisxevis kalapoti saproeqto rkinigzasTan

gadakveTis ubanze

gansaxilvel monakveTze md. gldanisxevis xeobis ferdobebi zeda oligocen –

qveda miocenis (maikopis wyeba) qviSaqva – Tixovani warmonaqmnebiT aris agebuli.

masivi mSralia, anu hidrogeologiuri kuTxiT, adgili misaRebia sarkinigzo

trasis mSeneblobisa da eqspluataciisaTvis.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto xazis samxreT-dasavleTiT, daaxloebiT

300 metris daSorebiT, sadac dasavleTiT gldanis didi tba mdebareobs, azimutiT

2700 patara ru Camoedineba, romelic tbas erTvis.

Page 148: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

128

nax. 5.1.5-4. didi tbis xedi dakvirvebis wertilidan

saavtomobilo magistralsa da tbas Soris mdebare teritoria swori movakebuli

reliefiT xasiaTdeba, romelic xSiri balaxiT aris dafaruli da fragmentulad

daWaobebulia, rac gruntis wylebis sarkis axlo ( 1≈ m) ganlagebaze miuTiTebs.

nax. 5.1.5-5 - 5.1.5-7. daWaobebuli fragmentebi didi tbis CrdiloeT periferiaze

Tbilisis zRvis CrdiloeTiT ZiriTad xazs mniSvnelovani gadakveTa aqvs md.

kvirikobisxevis xeobasTan. daaxloebiT 300 m daSorebiT lokaluri depresiaa (30 X 10 m), romelic wyliT aris dafaruli.

Page 149: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

129

nax. 5.1.5-8. wyliT dafaruli lokaluri depresia

savaraudoa, rom gansaxilvel farTobze gruntis wylebi, romlebic deluviur

TixnarTan unda iyos dakavSirebuli, Tbilisis wyalsacavSi ganitvirTeba. amasTan,

maTi ganlagebis siRrme 4 metrs ar unda aRematebodes. ZiriTadi substratis

amgebi oligocen-miocenis wyebis qanebi wyalsacavidan CrdiloeTiT, anu

wyalsacavis sapirispiro mxares, ecema.

nax. 5.1.5-9 – 5.1.5-10. oligocen – qveda miocenis gaSiSvleba

wyalsacavis CrdiloeT periferiaze

md. kvirikobisxevis gadakveTis Semdeg ZiriTadi xazi saTibad gamoyenebuli

farTobis kides miuyveba da maqsimalurad uaxlovdeba Tbilisis wyalsacavis

napirs.

Page 150: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

130

nax. 5.1.5-11 – 5.1.5-12. saproeqto xazi saTibi farTobebis kideze

gruntis wylebis ganlagebis siRrme aq imdenad mcirea, rom sakmaod vrceli

daWaobebuli farTobebi warmoiqmneba. es garemoeba imaze miuTiTebs, rom zemoT

gamoTqmuli mosazreba gruntis wylebis da, aqedan gamomdinare, TviT wyalsacavis

SesaZlo gaWuWyianebis Taobaze kidev ufro dasturdeba am monakveTze arsebuli

hidrogeologiuri pirobebiT.

nax. 5.1.5-13 – 5.1.5-14. daWaobebuli fragmentebi wyalsacavis CrdiloeT

periferiaze (rkinigza _ wyalsacavis urTierTqmedebis zonaSi)

gansaxilvel monakveTze rkinigzis gaswvriv misgan CrdiloeTiT gamavali sarwyavi

arxi rom funqcionirebdes, SeiZleboda, dagveSva daWaobebuli fragmentebis

arseboba arxidan filtraciaze wylis danakargebis xarjze. magram, arxi

umoqmedoa, dafarulia mcenareulobiT, amovsebulia sxvadasxva narCeniT da mokle

monakveTebze SemorCenilia adrindeli mopirkeTebis niSnebi. maSasadame, arxis

qvemoT deluviuri gruntebis gawylianebis mizezi ar SeiZleba wylis

filtraciaze danakargebi iyos.

Page 151: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

131

nax. 5.1.5-15 – 5.1.5-16. umoqmedo sarwyavi arxi saproeqto rkinigzis gaswvriv

hidrogeologiurad garemoze saubrisas mniSvnelovania is garemoeba, rom es

farTobebi wlebis ganmavlobaSi sasoflo-sameurneo savargulebs (ZiriTadad,

venaxis plantaciebs) warmoadgenda da dafarulia miwisqveSa sairigacio qseliT. am

qselis kuTvnili erT-erTi hidrantidan wyali dResac gadmoedineba, rac

miwisqveSa qselis arsebobaze miuTiTebs.

nax. 5.1.5-17. varkeTilis yofili sabWoTa meurneobis sairigacio

sistemis erT-erTi moqmedi hidranti

dRes es farTobebi xSiri balaxeuliT aris dafaruli da, ZiriTadad, saTibebad

gamoiyeneba. gruntis wylebi miwis zedapirTan axlosaa ( 3≈ m), gansakuTrebiT im

farTobze, romelic rkinigzis zeda samgoris magistralur sarwyav arxTan

gadakveTis Semdeg am ukanasknelis hidravlikuri zemoqmedebis zonaSi imyofeba.

Page 152: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

132

5.1.6 flora da mcenareuli safari

Tbilisis SemovliTi rkinigzis derefani da mimdebare teritoriebi Tbilisis

qvabulTan erTad landSafturi, botanikur-geografiuli, fitocenologiuri da

floristuli msgavsebiT Tbilisis erTian fizikur-geografiul raions qmnis. am

fizikur-geografiuli raionis reliefis mravalferovneba, rTuli geologiuri

agebuleba, klimaturi pirobebis Tavisebureba da ekosistemebis nairgvaroba _

gansazRvravs misi floris mravalferovnebas. raionis flora WurWlovan

mcenareTa (gvimranairebi, SiSvelTeslovanebi, farulTeslovanebi) daaxloebiT

1,650 saxeobas iTvlis (saqarTveloSi sul 4,200-mde saxeobaa), romelTa Soris

raodenobrivi da populaciuri mravalferovnebis TvalsazrisiT didi mniSvneloba

aqvs iSviaT, endemur da reliqtur saxeobebs. regionis mcenareulobis

tipologiurma nairgvarobam da floristulma simdidrem ganapiroba is, rom me-18

saukunis meore naxevridan igi botanikosTa da, saerTod, sabunebismetyvelo dargis

specialistebis gaZlierebuli dainteresebis obieqtad gadaiqca. xazgasmiT unda

aRiniSnos, rom mcenareTa 90-ze meti saxeoba mecnierebisTvis pirvelad Tbilisis

midamoebSi aRiwera da moipova saerTaSoriso aRiareba (quTaTelaZe, 1971). cxadia,

rom Tanamedrove etapze mwvane safaris da zogadad mcenareTa mravalferovnebis

SenarCunebas Tbilisisa da misi mosaxleobisaTvis sasicocxlo mniSvneloba eniWeba,

radgan urbanizaciis gavlena q. Tbilisis da misi mimdebare midamoebis bunebriv

garemoze ukiduresad arasaxarbieloa.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis praqtikuli ganxorcieleba garkveuli

xarisxiT gamoiwvevs biomravalferovnebis gaRaribebas, romlis masStabebis

gansazRvrisaTvis, garemoze zemoqmedebis kvlevis farglebSi, saWiro gaxda

rkinigzis magistralis derefnis da mimdebare teritoriebis mcenareulobis

ZiriTadi tipebis aRwera da floris im saxeobebis gamovlena, romelTac

biomravalferovnebis SenarCunebisTvis didi mniSvneloba aqvs. literaturuli

wyaroebis (kecxoveli, 1935, 1960; mayaSvili, 1952, 1953; quTaTelaZe, 1971;

saqarTvelos floris mravaltomeuli, 1971-2009; saxokia, 1958; qiqoZe da sxv.

2009) da savele kvleva-Ziebis Sedegad mopovebuli masalebis analizis

safuZvelze ganisazRvra rkinigzis derefnis gaswvriv mdebare teritoriebze

gavrcelebuli mcenareulobis ZiriTadi tipebi da floris iSviaTi saxeobebi,

romelTa genofondis dacva aucileblad unda ganxorcieldes.

SemovliTi rkinigzis derefnis gaswvriv mdebare teritoriebis TiTqmis ori

mesamedi agrokulturuli landSaftebiTa da dasaxlebuli ubnebiT aris

dakavebuli. amitom bunebrivi mcenareuloba sarkinigzo trasis gaswvriv

wyvetilad da sxvadasxva sididis calkeuli habitatebis fragmentebiT aris

warmodgenili:

Walis tyeebis habitati

Walis tyeebis habitati ganviTarebulia viwro zolis saxiT mdinareTa xeobebis

calkeul ubnebze. sarkinigzo trasis gaswvriv igi gvxvdeba md. mtkvris kveTaze

(muxaTgverdisa da zahesis mimdebare teritoria). Walis tyis Zlier

Page 153: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

133

modificirebuli umniSvnelo fragmentebi SemorCenilia agreTve md. gldanisxevis,

xevZmarasa da kvirikobisxevis kveTaze.

struqturul-funqcionalurad Walis tyeebis habitati mniSvnelovan rols

asrulebs ekosistemis wonasworobis SenarCunebis TvalsazrisiT. Walis tyeebis

xemcenareTa zogierTi saxeoba mesameuli periodis Termofiluri floris

reliqtia, romelsac maRali sakonservacio Rirebuleba gaaCnia. gadaSenebis

zRvarze imyofeba da kanoniT aqvs miniWebuli dacvis gansakuTrebuli statusi. am

kategoriis saxeobebidan rkinigzis samSeneblo derefanSi an mis mimdebare

teritoriebze gavrcelebulia:

• patara Teladuma (Ulmus minor). am saxeobas bunebis dacvis msoflio

kavSiris (IUCN) saerTaSoriso kriteriumebis mixedviT, 2006 wlidan

miniWebuli aqvs mowyvladi taqsonis statusi (VU) (igi ganixileba,

rogorc bunebaSi gaqrobis maRal risks daqvemdebarebuli saxeoba).

saxeoba Setanilia saqarTvelos “wiTel nusxaSi”. Tbilisis SemovliTi

rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebze misi gavrcelebis adgilebia:

md. mtkvris kveTis gaswvriv pirveli da meore Waliszeda terasebi

`zahesTan~, gldanisxevis, xevZmaras, kvirikobis xevis gadakveTis

adgilebi, gldanis didi tbis das. napiris gaswvriv, lilos dasaxlebis

raioni.

• patara Teladumas garda, Walis tyeebis SeqmnaSi monawileoben sxva

reliqtebi: xvalo (Populus canescens), ofi (Populus nigra), wnori (Salix alba); lianebi: ekalRiWi (Smilax excelsa), suro (Hedera helix), Rvedkeci (Periploca graeca), romelTa dacva aseve aucilebelia.

stepuri mcenareulobis habitati

stepuri mcenareulobis fragmentebi SemovliTi rkinigzis gaswvriv TiTqmis yvela

mcenareul kompleqsSia warmodgenili, magram misi tipuri ekosistemebi ZiriTadad

mSral, samxreTis da mis gardamaval eqspoziciebzea gavrcelebuli, zRvis donidan

300-700 m-ze. ZiriTadad ganviTarebulia natyevarze da amitom stepis

mcenareuloba mTlianad meoradia. mis SeqmnaSi ganmsazRvreli mniSvneloba aqvT:

vaciwveras saxeobebs (Stipa pulcherrima, S. lessingiana, S. capillata, S. stenophylla) velis wivanasa (Festuca valesiaca) da uros (Bothriochloa ischaemum). stepis

mcenareuloba sarkinigzo trasis gaswvriv fragmentuladaa gavrcelebuli, sof.

patara lilos midamoebidan md. xevZmaras xeobamde.

habitats sakonservacio Rirebuleba ar gaaCnia.

hemiqserofiluri buCqnarebis habitati

hemiqserofiluri buCqnarebis habitati SemovliTi rkinigzis gaswvriv,

fragmentulad aris gavrcelebuli, Zlier degradirebuli ubnebis saxiT. am

habitatis SeqmnaSi monawileobs: ZeZvi (Paliurus spina-chritsi), jagrcxila (Carpinus orientalis), grakli (Spiraea hypericifolia), kvrinCxi (Prusun spinoza), menaxiris bali

(Cerasus incana), kowaxuri (Berberis vulgaris) da sxv. SemovliTi rkinigzis gaswvriv

Page 154: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

134

hemiqserofiluri buCqnarebis calkeuli ubnebi gvxvdeba md. xevZmarasa sof. patara

lilos Soris mdebare derefnis monakveTze.

habitats sakonservacio Rirebuleba ar gaaCnia.

tbaWaobiani habitati

tbaWaobiani habitati SemovliTi rkinigzis xazis gldanis monakveTidan samxreTiT

daaxloebiT 400 m-is daSorebiT mdebareobs. am tipis ekosistemebi sensitiurobis

TavlsazrisiT yovelTvis mniSvnelovania, radgan isini, wylisa da Waobis

specifikuri mcenareebis garda, mravali sxva cocxali organizmebis TavSesafarsa

da gamravlebis niSasac warmoadgenen.

habitats sakonservacio Rirebuleba aqvs da, Sesabamisad, misi SenarCuneba saWiroa.

5.1.7 fauna

didi xnis win dawyebuli intensiuri sameurneo aTvisebis Sedegad Tbilisis

SemovliTi rkinigzis saproeqto derefnisa da misi mimdebare teritoriis fauna

Zlier gaRaribebulia. SemovliTi rkinigzis derefnis mcire nawili moicavs

Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli gamoyenebis zonis patara ubans kvirikobis

xevis sazRvrebSi.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis teritoria zoogeografiuli

TvalsazrisiT SeiZleba daiyos or – dasavleT da aRmosavleT – nawilad.

teritoriis dasavleTi nawili, `zahesis” dasaxlebidan sof. gldanis CaTvliT,

miekuTvneba holarktikis ares cirkumborealur (anu dasavleT evraziis) qveolqis

kavkasiis mxares. aq gavrcelebulia tyesTan dakavSirebuli cxovelebi. es nawili

moicavs Tbilisis Crdilo-dasavleT gareubansa da mis mimdebare teritoriebs,

romlebic msxvilfexa rqosani pirutyvis saZovrebad gamoiyeneba. xevebSi

SemorCenilia meoradi foTlovani tyis fragmentebi (muxa, jagrcxila, alvis xe,

Tela da sxv.). tyis pirebSi da velobebze dominirebs ZeZvi. tyiani da jagekliani

velis monakveTebi mozaikuradaa ganlagebuli.

teritoriis aRmosavleTi nawili – sof. gldanidan samgoris dasaxlebamde _

zoogeografiulad miekuTvneba holarktikis ares xmelTaSua zRvis

zoogeografiuli qveolqis irano-Turanis provinciis mtkvris raions. aq gvxvdeba

cxovelebi, romlebic upiratesobas Ria aridul sabinadro adgilebs aniWebs.

amJamad am nawilSi sasoflo-sameurneo savargulebia. bolo 7-8 km sigrZis

derefani gadis sarwyavi miwebiTa da baRebiT dafarul, anTropogenuri

zemoqmedebiT Zlier transformirebul vakeze.

SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriaze binadrobs saqarTvelos wiTel

nusxaSi (2006) Setanili 22 saxeoba, romelTagan 4 ZuZumwovaria, 7 frinveli, 3

Page 155: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

135

qvewarmavali, 1 amfibia da 7 mweri. cxrilSi 5.1.7-1, miTiTebulia, Tu romel

zoogeografiul nawilSi SeiZleba ama Tu im saxeobasTan Sexvedra.

cxrili 5.1.7-1. Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis derefanSi da mis

mimdebare teritoriebze binadari daculi cxovelebis nusxa

# laTinuri saxelwodebaÍ qarTuli saxelwodeba daculobis

statusi das. nawili aRm. nawili

ZuZumwovrebi

1 Rhinolophus euryale samxreTuli cxvirnala VU + -

2 Rhinolophus mehelyi mehelis cxvirnala VU + -

3 Cricetulus migratorius nacrisferi zazunela VU + +

4 Mesocricetus brandti amierkavkasiuri zazuna VU - +

frinvelebi

1 Ciconia nigra yaryati VU + -

2 Buteo rufinus velis kakaCa VU + +

3 Aquila heliaca beqobis arwivi VU + +

4 Neophron percnopterus faskunji VU + +

5 Aegolius funereus Woti VU + +

6 Grus grus ruxi wero EN - +

7 Panurus biarmicus ulvaSa wivwiva VU + +

qvewarmavlebi

1 Testudo graeca xmelTaSua zRvis ku VU + +

2 Eryx jaculus dasavluri maxrCobela VU - +

3 Eirenis collaris sayeloiani eirenisi VU - +

amfibia

1 Pelobates syriacus siriuli myvari EN - +

mwerebi

1 Pterogon gorgoniades juja sfinqsi VU + +

2 Callimorpha dominula daTunela hera VU + +

3 Parnassius apollo apoloni VU + -

4 Polyommates daphnis cisfera meleagri VU + -

5 Bombus eriophorus bazi erioforusi VU + -

6 Xylocopa violacea iisferi qsilokopa VU + +

7 Onychogomphus assimilis msgavsi nemsiylapia VU - +

SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoria ar warmoadgens am saxeobebis ZiriTad

adgilsamyofels. msxvili mtacebeli frinvelebisa umetesoba da weroebi mxolod

gadafrenis periodSi gvxvdeba. literaturaSi aRweril da 5.1.7-1 cxrilSi

Page 156: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

136

aRniSnul frinvelTa zogierTi saxeobis (magaliTad, ulvaSa wivwiva _ Panurus biarmicus) arseboba saproeqto rkinigzis mimdebare teritoriebze bolo

aTwleulebis ganmavlobaSi aravis daufiqsirebia.

saqarTveloSi gavrcelebulia xelfrTianebis anu Ramurebis 29 saxeoba, romlebic

daculia “evropuli Ramurebis populaciebis konservaciis SeTanxmebiT” (2000).

maTgan 11 saxeoba SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriaze gvxvdeba (ix.

cxrili 5.1.7-2).

cxrili 5.1.7-2. SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriebze mobinadre

Ramurebi

# laTinuri saxelwodeba qarTuli saxelwodeba

1. Rhinolophus ferrumequinum didi cxvirnala

2. Rhinolophus hipposideros mcire cxvirnala

3. Rhinolophus euryale samxreTuli cxvirnala, VU

4. Rhinolophus mehelyi mehelis cxvirnala, VU

5. Eptesicus serotinus megviane Ramura

6. Myotis blythii yurwveta mRamiobi

7. Myotis mystacinus ulvaSa mRamiobi

8. Pipistrellus pipistrellus juja Ramori

9. Pipistrellus pygmaeus pawia Ramori

10. Pipistrellus nathusii tyis Ramori

11. Plecotus auritus ruxi yura

SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoria moicavs sanadiro saxeobebis

gavrcelebis areals, romlebic aseve sainteresoa turistebisa da moyvaruli

orniTolgebisTvis. maT Sorisaa cxrilSi 5.1.7-3 miTiTebuli ZuZumwovrebic.

cxrili 5.1.7-3. rkinigzasTan mimdebare teritoriaze gavrcelebuli

ZuZumwovrebi

# laTinuri saxelwodeba qarTuli saxelwodeba

1 Canis lupus mgeli

2 Vulpes vulpes mela

3 Meles meles maCvi

4 Martes martes kverna

5 Felis silvestris tyis kata

6 Lepus europaeus kurdReli

Page 157: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

137

arsebuli literaturuli monacemebis analizisa da Catarebuli savele

gamokvlevis safuZvelze saproeqto rkingzis derefanSi da misi mimdebare

teritoriaze gamoirCeva oTxi erTmaneTisagan gansxvavebuli monakveTi.

monakveTi I – zahesis dasaxlebidan giorgiwmindas dasaxlebamde

es monakveTi warmoadgens Tbilisis Crdilo-dasavleT Semogarens. mis Crdilo-

dasavleT nawilSi rkinigzis trasa gaivlis Tbilisis erovnuli parkis

samxreTi sazRvris gaswvriv or adgilze, mis uSualo siaxloves (100-200 m-is

daSorebiT). aRniSnul ubanze rkinigzis trasis gaswvriv mTeli monakveTi

dafarulia meCxeri tyiTa da buCqnariT. dakvirvebis ubnebze Cven mier ar

dafiqsirebula (agvisto, 2009) kanoniT daculi msxvili ZuZumwovrebis

binadrobis kvali, arc calkeuli maRali fuRuroiani xeebi, sadac SeiZleba

yofiliyo kanoniT daculi frinvelebis budeebi an Ramurebis koloniebi.

zogadad, cxovelTa biomravalferovnebis SenarCunebis TvalsazrisiT es

monakveTi naklebad mgrZnobiarea, vinaidan aq cxovelebs SeuZliaT gadavidnen

mimdebare tyis masivSi – saguramos qedis samxreTi ferdobis aRma.

am monakveTis mTavari funqciebia:

• Cveulebrivi frinvelebisaTvis budobis adgilebisa da binadrobis

uzrunvelyofa;

• bartyebis gamoCekisa da saSemodgomo gadafrenis dros frinvelebis

sakvebiT uzrunvelyofa;

• aq binadari ZuZumwovrebisa da frinvelebisaTvis gadaadgilebis gzebiTa

da gamravlebis dros TavSesafriT uzrunvelyofa tyispira zolSi.

monakveTi II – gldanis didi tba

gldanis didi tba Sevsebul iqna mtknari wyliT. amJamad mis samxreT napirze

mimdinareobs rekreaciuli obieqtebis mSenebloba da xdeba plaJis

keTilmowyoba. tbis Crdilo napiris gaswvriv alag-alag ganviTarebulia

lerwmisa da lelis rayebi, romlebic SeiZleba TavSesafrad gamoiyenon Waobisa

da wyalmcuravma gadamfrenma frinvelebma.

monakveTi III – giorgiwmindas dasaxlebidan sof. patara lilomde

giorgiwmindas dasaxlebidan sof. patara lilomde SemovliTi rkinigza gaivlis

jagekliani veliT dafarul gorak-borcvebis damrec ferdobebze. jagekliani

buCqnarebi ufro xSiria dasavleT kalTebze. uSualod rkinigzis gaswvriv

buCqnari gvxvdeba, ZiriTadad, xevebis kalTebze da maTi Ziris gaswvriv. sadac

mdinarispira mcenareuloba cxovelebisaTvis TavSesafarsa da sakvebs

uzrunvelyofs.

rkinigzis trasa gadakveTs buCqnariTa da tyis fragmentebiT dafarul

ramdenime Rrma xevs (xevZmara, saafTre xevi, kvirikobis xevi da sxv.). maT

Soris _ kvirikobis xevi, romelic Sedis Tbilisis erovnuli parkis

tradiciuli gamoyenebis zonaSi. am xevis ferdobebi dafarulia meoradi

Page 158: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

138

muxnarebiT. xevebs Soris, mdebare teritoriebi gamoiyeneba saZovrebad da

saTibebad.

savele dakvirvebis dros kvirikobis xevSi dafiqsirda kanoniT daculi

saxeobis – velis kakaCas (Buteo rufinus) _ ori sabudari ubani.

giorgiwmindas dasaxlebidan sof. patara lilomde rkinigzis trasis monakveTi

mniSvnelovan rols TamaSobs, rogorc:

• msxvili mtacebeli frinvelebisa da weroebis gaCerebis adgili maTi

migraciis dros;

• mtacebeli frinvelebisa da Cveulebrivi frinvelebis budobis adgili;

• sakvebi adgili frinvelebis bartyebis gamoCekisa da saSemodgomo

gadafrenis dros;

• zogierTi gadamfreni frinvelis gamozamTrebis adgili rbil zamTarSi;

• saqarTvelos wiTel nusxaSi Setanili qvewarmavlebis _ xmelTaSua

zRvis kusa da sayeloiani eirenisis sabinadro adgili; da

• mdinareebis xevebisa da Releebis WalebSi ZuZumwovrebisa da

frinvelebis gadaadgilebisa da gamravlebis adgili.

am monakveTis gansakuTrebiT mgrZnobiare ubnebia: jagekliani velebiTa da tyis

narCenebiT dafaruli saafTre xevi da kvirikobis xevi.

monakveTi IV – sof. patara lilodan lilos dasaxlebamde

bolo 10 km manZilze – sof. patara lilodan lilos dasaxlebamde sarkinigzo

derefani gaivlis sasoflo-sameurneo savargulebze, mitovebul baRebsa da

venaxebze, saZovrebsa da qvian mindvrebze. zemo samgoris sairigacio arxisa,

foraqaanT xevisa da TeTri xevis garda, sarkinigzo trasa gadakveTs ramdenime

qarsacav zolsa da sarwyav arxs. am monakveTis dakvirvebis 7 sxvadasxva ubanze

(agvisto, 2009) ar Segvxvedria arc amierkavkasiis zazunis soroebi da arc

msxvili mtacebeli frinvelebis budeebi. aseve ar dafiqsirebula kanoniT daculi

romelime saxeobis kvali, rogorc uSualod derefanSi. ise mis siaxloves.

trasis es monakveTi mniSvnelovan rols TamaSobs, rogorc:

• msxvili mtacebeli frinvelebisa da weroebis gaCerebis adgili

migraciis dros;

• frinvelebis sakvebi adgili bartyebis gamoCekisa da saSemodgomo

gadafrenis dros;

• saqarTvelos ,,wiTel nusxaSi” Setanili qvewarmavlebis _ xmelTaSua

zRvis kusa da sayeloiani eirenisis sabinadro adgili;

• aq binadari bevri ZuZumwovrisa da frinvelebis gadaadgilebisa da

gamravlebis adgilebi mdinareTa xevebsa da tyis zolebSi.

Page 159: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

139

saproeqto trasis am monakveTze mawanwala ZaRlebis didi raodenoba imis

mimaniSnebelia, rom kanoniT daculi msxvili ZuZumwovrebis binadroba aq

naklebad savaraudoa. rac Seexeba sxva saxeobebs, isini, albaT, mtaceblebis

didi wnexis qveS imyofebian.

ekologiurad mgrZnobiare monakveTebad SeiZleba CaiTvalos mdinareTa xevebis,

arxebisa da tyis zolebis gadakveTis adgilebi.

cxovelTaTvis mniSvnelovania xevebi, buCqnariTa da tyis naSTebiT dafaruli

ferdobebi da mdinareebis, arxebis, tyis zolebis gadakveTis adgilebi.

ruka 7-ze - biomravalferovnebis konservaciisaTvis mniSvnelovani ubnebi _

mocemulia cxovelTa biomravalferovnebis SenarCunebisaTvis yvelaze

mniSvnelovani monakveTebi; esenia:

(a) Tbilisis Semogareni da Tbilisis erovnuli parkis sazRvrebi, sadac Zvel

saxlebSi Ramurebi binadroben;

(b) gldanis didi tbis Crdilo nawili, romelsac, savaraudod, wylis

frinvelebi iyeneben gadafrenis dros;

(c) saafTre xevi – mtacebeli frinvelebis budobis adgili;

(d) kvirikobis xevi - mtacebeli da sxva frinvelebis budobis adgili; da

(e) patara xevi kaklis nargavebis baRis samxreTiT – Tbilisis zRvis napiris

siaxloves, saidanac avariis SemTxvevaSi navTobproduqtebi an sxva

momwamlavi nivTierebebi swrafad moxvdeba `Tbilisis zRvaSi~.

sarkinigzo derefanSi yvelaze sensitiuri Tbilisis erovnuli parkis

teritoriaze kvirikobis xevis gadakveTis ubania.

5.1.7.1 iqTiofauna

winamdebare qveTavSi mocemuli ,,Tbilisis zRvisa” da SemovliTi rkinigzis

gadamkveTi wyalsatevebis iqTiofauna aRwerilia 2007 wels Catarebuli kvlevebis

safuZvelze. aRsaniSnavia, rom aRniSnuli kvleva iyo arasruli, amitom qvemoT

mocemuli saxeobaTa nusxa amomwuravi araa.

,,Tbilisis zRvisa” da rkinigzis gadamkveTi wyalsatevebis iqTiofauna

warmodgenilia Semdegi saxeobebiT:

1. Salmo trutta caspius morpha fario Linnaeus, 1758 – nakadulis kalmaxi (kaspiuri

populacia), Setanilia saqarTvelos wiTel nusxaSi, konservaciuli

statusi: VU;

2. Salmo mykiss (Walbaum, 1792) – cisartyela kalmaxi, introducirebuli

formaa;

3. Leiciscus cephalus orientalis Nordmann, 1840 – kavkasiuri qaSayi, gvxvdeba mxolod

kavkasiis ekoregionSi;

Page 160: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

140

4. Rutilus rutilus caspius (Yakovlev, 1870) – mtkvris nafota, gvxvdeba mxolod

kavkasiis ekoregionSi;

5. Varicorinus capoeta (Güldenstädt, 1773) – xramuli (cocxali, fiCxuli, lurja,

kaputi), kavkasiis ekoregionis endemuri formaa;

6. Barbus lacerta cyri De Filippi, 1865 – mtkvris wvera, gvxvdeba mxolod kavkasiis

ekoregionSi;

7. Barbus capito (Güldenstädt, 1773) – Wanari, kavkasiis ekoregionis endemuri

formaa;

8. Barbus mursa (Güldenstädt, 1773) – murwa, kavkasiis ekoregionis endemuri formaa;

9. Gobio persus (Günther, 1899) – mtkvris cimori (fetvia);

10. Chalcabrinus chalcoides (Güldenstädt, 1772) – Trisa, elavi, Samaia;

11. Rhodeus sericeus amarus (Bloch, 1782) – tafela;

12. Alburnus filippi Kessler, 1877 – mtkvris TaRliTa, kavkasiis ekoregionis endemuri

formaa;

13. Acanthalburnus microlepis (De Filippi, 1863) – Savwarba;

14. Alburnoides bipunctatus eichwladi (De Filippi, 1863) – aRmosavluri frita;

15. Cyprinus carpio Linnaeus, 1758 – kobri (goWa);

16. Carassius carassius (Linnaeus, 1758) – karasi, invazirebuli formaa;

17. Nemachilus brandtii (Kessler, 1877) – mtkvris goWala, kavkasiis ekoregionis

endemuri formaa;

18. Sabanejewia aurata aurata (De Filippi, 1863) – oqrosferi gvelana, Setanilia

saqarTvelos wiTel nusxaSi, konservaciuli statusi: VU;

19. Neogobius constructor (Nordmann, 1840) – kavkasiuri mdinaris Rorjo, kavkasiis ekoregionis endemuri formaa;

20. Silurus glanis Linnaeus, 1758 - Rlavi (loqo).

5.1.8 Tbilisis erovnuli parki

Tbilisis erovnuli parki Seiqmna saguramos nakrZalis bazaze. saqarTvelos

kanonis – Tbilisis erovnuli parkis Sesaxeb – ZaliT, romelic xelmowerilia

2007 wlis 20 noembers da ZalaSi Sevida 2008 wlis 1 ianvridan.

amJamad Tbilisis erovnuli parkis farTobi 22 425.06 heqtars Seadgens.

parki ori, erTmaneTisagan gancalkavebuli, nawilisagan Sedgeba. maTgan erTi

yofili saguramos nakrZalis teritoriis mimdebarea da sakmaod kargi turistuli

potenciali aqvs ekologiuri, botanikuri da orniTologiuri TvalsazrisiT. rac

Seexeba Tbilisis erovnuli parkis meore nawils, sadac Tbilisis SemovliTi

Page 161: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

141

rkinigzis trasa gaivlis, is samxreTiT, Tbilisis zRvis SemogarenSi, mdebareobs

da sakmaod saxeSecvlilia. ix. ruka 8 _ Tbilisis erovnuli parki.

parkis teritoriaze gamoiyofa mkacri dacvis, istoriul-kulturuli,

tradiciuli gamoyenebis, vizitorTa da administraciuli zonebi.

hava aq zomierad teniania da zomierad civi zamTriTa da xangrZlivi zafxuliT

xasiaTdeba. teritoriaze aRiniSneba mTebi, ferdobebi, xevebi, da

geomorfologiurad Zlieradaa danawevrebuli.

Tbilisis erovnuli parkis teritoriaze sakmaod nairgvari mcenareulobaa. aq

gavrcelebulia 675 saxeobis balaxovani Tu merqniani mcenare, maT Soris 104 xe

da buCqia. nakrZalis dendroflora imiTacaa saintereso, rom aq gavrcelebulia

mesameuli periodis kolxeTis floris warmomadgenlebi: kolxuri Wyori (Ilex colchica), kolxuri da pastuxovis suro (Hedera colchica, Hedera pastuchowii), Zaxveli (Viburnum opulus), Tagvisara (Ruscus ponticus), uTxovari (Taxus baccata), kavkasiuri deka (Rhododendron caucasica) da sxv.

Tbilisis erovnuli parkis teritoriaze ZiriTadad warmodgenilia qarTuli

muxis, aRmosavleTis wiflis, kavkasiuri rcxilis, Cveulebrvi ifnis, jagrcxilisa

da pantis tyis ekosistemebiT.

literaturuli monacemebiT, Tbilisis erovnuli parkis CridiloeT nawilis fauna

sakmaod mdidaria. ZuZumwovrebidan parkSi gavrcelebulia: mela (Vulpes vulpes), mgeli (Canis lupus), tyis kverna (Martes martes), sindiofala (Mustela nivalis), kurdReli (Lepus europaeus) da sxv. aseve, SesaZloa, mura daTvis (Ursus arctos) arsebobac. adre saguramos nakrZali ganTqmuli iyo kavkasiuri keTilSobili irmis

(Cervus elaphus) populaciiT.

aqauri orniTofauna mravalferovania: xSirad SexvdebiT Cxikvs, SaSvsa da

ramdenime saxis kodalas. mtacebel frinvelTagan yvelaze mravalricxovani miminoa,

xolo saqarTvelos “wiTel nusxaSi” warmodgenili frinvelebidan zogjer aq

gvxvdeba beqobis arwivi (Aquila heliaca).

Tbilisis erovnuli parkis teritoriaze 12 saxis qvewarmavali gvxvdeba,

romelTaganac yvelaze gavrcelebuli gvelxokeraa. aq bevria ubralo ankarac,

yviTelmucela mcuravi da spilenZa gveli.

5.1.9 niadagi

niadagebis daraionebasa da klasifikacias ganapirobebs teritoriis zedapiris,

geologiuri agebulebis, klimatis, hidrologiuri reJimis, mcenareulobis da

anTropogenuri faqtorebi. saqarTvelos niadaguri safaris daraionebis safuZvels

warmoadgens geomorfologiuri olqebisa da raionebis sqema. rkinigzis axali

marSrutebis niadagebis daraioneba da klasifikacia efuZneba zemoT aRniSnul

pirobebs.

Page 162: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

142

sakvlevi obieqtis niadagebi moicavs aRmosavleT saqarTvelos niadagur olqs,

aRmosavleT saqarTvelos mTaTaSorisi dablobebisa da veliani zegnebis qveolqs,

kavkasionis mTiswinebis gardamavali tye-velis da tyis niadagebis zonas da

uSualod ekuTvnos gldani-lilo-martyofis (saguramos qedis mTiswinebis) ruxi-

yavisferi, yavisferi da gajiani niadagebis qveraions.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis axali marSrutis niadagebis ZiriTad

niadagwarmomqmnel qanebs warmoadgenen danaleqi qanebi, qviSaqvebi, damlaSebuli

Tixebi, konglomeratebi, aluviur-deluviuri, Zveli aluviur-proluviuri da

qvaRorRiani nafenebi.

Tbilisis wyalsacavis Crdilo-aRmosavleTiT maRlobis samxreT-dasavleT

ferdobebze gansakuTrebiT kargadaa warmodgenili karbonatuli qvaRorRiani

Tixebi, qviSaqvebi, gajiani Tixebi da konglomeratebi, qviSaqvebiTa da mergelebiT,

romlebSic zogjer kirqvis Txeli Sreebi gamoereva xolme.

5.1.9.1 Tbilisis SemovliTi rkinigzis derefnis niadagis ZiriTadi tipebis

mokle daxasiaTeba da gavrceleba

niadaguri safaris klasifikaciisas taqsonomiur erTeulad gamoyenebul iqna FAO-s klasifikacia. SemovliTi rkinigzis derefnis gaswvriv ZiriTadad gavrcelebulia

Semdegi tipis niadagebi:

• yavisferi karbonatuli - cinnamonic calcareous

• neSompala-sulfaturi (gajiani) – raw humus sulphate

• mdelos yavisferi – meadow cinnamonic

• aluviuri karbonatuli – alluvial calcareous

niadagwarmomqneli pirobebidan (reliefi, erozia, flora da fauna, dedaqani,

anTropogenuri faqtori) gamomdinare, aRniSnul monakveTebs Soris gavrcelebulia

zemoT aRniSnuli niadagebis tipebi da maTi sxvadasxva qvetipi, gvarabi da saxe-

sxvaoba:

• yavisferi karbonatuli niadagebi (cinnamonic calcareous): yavisferi niadagebi aRmosavleT saqarTvelos yvelaze gavrcelebul tips warmoadgens. aRniSnul

niadagur tips rkinigzis saproeqto marSrutis gaswvriv yvelaze meti

gavrceleba aqvs. niadagwarmomqneli pirobebidan (reliefi, erozia, flora

da fauna, dedaqani, anTropogenuri faqtori) gamomdinare, aRniSnul

monakveTebs Soris gavrcelebulia yavisferi niadagebis saxvadasxva qvetipi,

gvarabi da saxesxvaoba.

yavisferi niadagebi xasiaTdeba kargad Camoyalibebuli profiliT.

humusovani (akumulaciuri) fena xSirad muqi yavisferia, maRali

struqturuli Tvisebebis mqone (kaklovan-koStovani). Cveulebriv, misi

Page 163: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

143

profilis siRrme 50-85 sm-ia, zogjer ufro metic. gamoirCeva dabali

simkvriviTa da kargi wyalgamtarianobiT.

radgan rkinigzis axali trasa sxvadasxva reliefis formebsa da qanobebze

(borcvian-gorakiani) gadis, sadac sxvadasxva eroziuli procesia

ganviTarebuli, niadagis meqanikuri Sedgeniloba, simZlavre da humusiani

fenis sisqe sxvadasxvaa.

• neSompala-sulfaturi (gajiani) niadagi (raw humus sulphate): es niadagebi ruxi-yavisferi damlaSebuli niadagebis jgufs miekuTvneba. aRniSnuli

niadagi profilSi sxvadasxva siRrmeze arsebuli gajis feniT xasiaTdeba.

neSompala-sulfaturi (gajiani) niadagebi gvxvdeba vake sustad daxril da

sustad talRovani reliefis pirobebSi (gamarjveba, samgori-vaziani, lilo,

Tbilisis zRvis midamoebi).

gajiani fena fxvnilis miwisebur masas warmoadgens da didi raodenobiT

Seicavs TabaSirs _ CaSO4 · 2H2O. gajiani fena am niadagSi sxvadasxva

siRrmeze mdebareobs da TabaSirTan erTad sakmao raodenobiT Seicavs

karbonatebs. TabaSirisa da karbonatis ganawileba am niadagebis profilSi

garkveuli kanonzomierebiT aris warmodgenili: fenis zeda nawili ufro

mdidaria karbonatebiT, gajiani fenis qveda nawilSi ki aSkarad TabaSiri

dominirebs.

gajiani fenis aRniSnuli siRrmiTi cvalebadoba did gavlenas axdens

samgoris vakis niadagebis ZiriTad Tvisebaze _ nayofierebaze. zedapirTan

axlos TabaSiriani fenis arseboba amcirebs ra nayofieri (akumulaciuri)

fenis sisqes, dabla swevs niadagebis nayofierebas.

neSompala-sulfaturi (gajiani) niadagebisaTvis damaxasiaTebelia maRali

wyalgamtaroba, SedarebiT dabali simkvrive da eroziis mimarT naklebad

mdgradoba.

• mdelos yavisferi niadagi (meadow cinnamonic): saerTod, mdelos yavisferi

niadagebi mcirehumusiani niadagebia, Tumca profilSi igi sakmaod Rrmad

vrceldeba da qmnis Rrma humusovan profils. Cveulebriv, es niadagebi

mZimeTixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobisaa. am mxriv gansakuTrebiT

gamoirCeva profilis Sua nawili, sadac gaTixebis procesi intensiurad

mimdinareobs, ris gamoc gadidebulia wvrildispersiuli nawili. fizikuri

Tixa xSirad 70-80 %-s aRwevs. Sesabamisad, gadidebulia leqis fraqciis

(<0.001 mm) Semcvelobac. Cveulebriv, igi saSualod 40-50%-is farglebSia,

xolo profilis Sua, gaTixebul, nawilSi igi 50%-sac ki aRemateba.

aseTi meqanikuri Sedgenilobis gamo aRniSnuli niadagebi maRali simkvriviT,

dabali wyalgamtarobiT, cudi fizikuri da fizikur-meqanikuri TvisebebiT

xasiaTdeba.

Page 164: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

144

mdelos yavisferi niadagebi zedapiridanve karbonatulia, maTi Semcveloba

mTel siRrmeSi araTanabrad izrdeba. aris SemTxvevebi, rodesac am

niadagebSi vizualurad SeimCneva karbonatuli axalwarmonaqmnebi,

miceliumisa da konkreciebis saxiT. aRniSnuli Tvisebebis gamo es niadagebi

tute reaqciisa. PH-is maCvenebeli yovelTvis Svidze metia da zogierT

SemTxvevaSi rvasac ki aRemateba.

• aluviuri niadagi (alluvial calcareous): aluviuri tipis niadagebi

ganekuTvneba intrazonalur niadagebs, romlebic ZiriTadad mdinaris WalaSi

da mdinaris pirvel terasaze gvxvdeba. aRniSnuli niadagebi msubuqi Tixnari

da qviSnari meqanikuri SedgenilobiT xasiaTdebian, romelTa dedaqani

warmodgenilia aluviuri qvaRorRiani nafenebiT. niadagebi Raribia humusis

SemcvelobiT. rkinigzis trasaze aluviuri niadagis gavrceleba mcirea da,

ZiriTadad, mdinareebisa da xevebis gadakveTebze gvxvdeba viwro zolis

saxiT. Cvens SemTxvevaSi pirvel terasebze aluviuri niadagi saxeSecvlili

formiTaa warmodgenili. aluviuri niadagebis saxesxvaobebi fragmentulad

gvxvdeba gldanis, xevZmaras, kvirikobis, fSatis xevis viwro CadablebebSi.

rkinigzis derefnis niadagebis daxasiaTeba warmodgenilia bunebriv-geografiul

sazRvrebSi da dayofilia calkeul monakveTebad.

• monakveTi – pk 0+00 - pk 37+00. ix. danarTi V _ ruka – Tbilisis SemovliTi

rkinigzis marSrutis piketebi.

avWalaSi arsebul rkinigzasTan SeerTebis adgilidan saproeqto rkinigzis

derefani gadis mdinare mtkvris pirvel terasaze. teritoriaze ganlagebulia

rogorc samrewvelo nagebobebi, ise kerZo saxlebi. rkinigzis derefanSi

fragmentulad gvxvdeba patar-patara sicarieleebi skverebisa da baRebis saxiT,

sadac mcire sisqis aluviur, xirxatian niadagebTan erTad gvxvdeba

anTropogenuri da kultivirebuli niadagebi (xelovnurad dazvinuli).

aRniSnul monakveTze rkinigzis derefani gadakveTs ramdenime xevs.

• monakveTi pk 57+00 - pk 79+00 – II gvirabis portali – gldanis cixe

aRniSnul monakveTSi rkinigzis trasis derefani CrdiloeTidan Semouvlis

gldanis tbas. reliefi sustad daxrilia tbisaken da warmoadgens deluvions.

niadagi mdelos yavisferia, saSualo da didi sisqis, karbonatuli, mZime

Tixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobisaa. humusiani fenis sisqe 20-25 sm-ia,

romelic ganviTarebulia, ZiriTadad, tbiur Tixa nafenebze (ix. nax. 5.1.9-1).

Page 165: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

145

nax. 5.1.9-1. mdelos yavisferi niadagi

• monakveTi pk 79+00 - pk 94+50 – gldanis cixe - xevZmaras xevi

aRniSnul monakveTSi rkinigzis trasis derefani CrdiloeTidan Semouvlis

gldanis cixes, auyveba saSualod daxril ferdobs da gadis „vakis

dasaxlebis“ samxreT-dasavleTiT, xevZmaras xevis marjvena ferdobis kidemde.

niadagi yavisferia, karbonatuli, mcire da saSualo sisqis, xirxatiani,

zedapiri sustad daqvianebuli, Tixnari meqanikuri Sedgenilobis, mcire

humusiani, ganviTarebuli Tixa da qvaRorRian nafenebze (ix. nax. 5.1.9-2).

„vakis dasaxlebis“ teritoriaze, xevZmaras xevis gadakveTamde arsebuli

teritoria dabinZurebulia sayofacxovrebo da samrewvelo narCenebiT.

Page 166: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

146

nax. 5.1.9-2. yavisferi karbonatuli niadagi

• monakveTi – xevZmaras xevidan mesame gvirabamde

rkinigzis trasis derefani gadis sxvadasxva eqspoziciisa da daxrilobis

gorakebsa da borcvebze, mravladaa patar-patara xevebi da mikroCadablebebi.

teritoria saSualod erozirebulia, ZiriTadad, ganviTarebulia wylismieri da

qarismieri erozia.

niadagi yavisferia, karbonatuli, sustad damlaSebuli, xirxatiani, mZime

Tixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobis, humusiani fenis sisqe 10-12 sm-ia

(ix. nax. 5.1.9-3). Cadablebul adgilebSi niadagis humusiani fenis sisqe ufro

metia.

nax. 5.1.9-3. yavisferi karbonatuli niadagi, Cadablebul adgilebSi niadagis

ufro meti sisqis humusiani feniT

Page 167: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

147

• monakveTi – mesame gvirabis gamosasvleli portali - kvirikobis xevi - xevis

marcxena ferdobidan (650 – 850 m) Tbilisis zRvis Tavze mdebare terasis

dasawyisi

aRniSnul monakveTze ganviTarebulia yavisferi, karbonatuli, saSualo da

mcire sisqis, xirxatiani, Tixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobis niadagi.

• monakveTi - Tbilisis zRvis Tavze mdebare terasis dasawyisi - fSatis xevis

marjvena usaxelo xevi da fSatis xevi (patara lilo)

rkinigzis derefani gadis Tbilisis zRvis aRmosavleTiT, daaxloebiT erT

kilometrSi. rkinigzis trasa gadis samxreT-dasavleTi eqspoziciis sustad da

saSualod daxrili formebis reliefze. teritoriis mniSvnelovani nawili

warmoadgens sasoflo-sameurneo savargulebs (saTibi-saZovari).

aRniSnul monakveTze ganviTarebulia yavisferi, karbonatuli, saSualo da

mcire sisqis, xirxatiani, Tixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobis niadagi.

• monakveTi – fSatis xevi (patara lilo) - TeTri xevi - lilo

es monakveTi rkinigzis mTel trasaze reliefurad yvelaze rbil formas

warmoadgens. derefani ZiriTadad gadis sustad daxril da talRovan

reliefze, sadac gvxvdeba sarwyavi arxebi da patar-patara xevebi. aRniSnuli

monakveTi warmoadgens samiwaTmoqmedo zonas. trasa gadis rogorc saxelmwifo,

aseve kerZo sargeblobis miwebze.

reliefisa da niadagwarmomqmneli pirobebidan gamomdinare, aRniSnul monakveTze

ganviTarebulia yavisferi karbonatuli da damlaSebuli (neSompala-

sulfaturi) tipis niadagebi.

niadagi karbonatuli da damlaSebulia, saSualo sisqis, xirxatiani da alag

daqvianebulia, mZime Tixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobisaa. niadagis

nayofieri fenis sisqe, ZiriTadad, 10-15 sm-ia (ix. nax. 5.1.9-4), Cadablebebsa da

kultivirebul adgilebSi ki misi maCvenebeli 15-20 sm-ia.

aRniSnul monakveTze aqtiuri eroziuli procesebi ar fiqsirdeba.

Page 168: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

148

nax. 5.1.9-4. karbonatuli da damlaSebuli niadagi, nayofieri fenis sisqe

ZiriTadad 10-15 sm

5.1.9.2 niadagis epizootologiuri mdgomareoba

winamdebare epizootologiuri daskvna momzadda s.s.i.p. ,,agraruli radiologiisa

da ekologiis institutis” mier zooanTroponozuli daavadebebis Sesaxeb

arsebuli istoriul-epizootologiuri da veterinariul-sanitariuli monacemebis

moZiebisa da analizis safuZvelze, rac gulisxmobs ,,Tbilisis SemovliTi

rkinigzis” axali saproeqto trasis zonaSi wlebis mixedviT infeqciuri

daavadebebis afeTqebis sixSiris, daavadebul cxovelTa raodenobis, maTi saxeobis,

risk-faqtorebis, infeqciuri daavadebebis aRmZvrelTa gadamtanebisa da

gamavrceleblebis (gareuli cxovelebi, mRrRnelebi, tkipebi, mwerebi) saxeobebis

gaTvalisiwinebas.

sarkinigzo marSrutis derefanSi mxolod erT-erTi daavadebis (jilexis)

TvalsazrisiT mdgomareobis Seswavlisas dadginda, rom xuT sxvadasxva

dasaxlebul punqtSi – zahesi, gldani, mamkoda, leninisi da patara lilo –

dafiqsirebulia jilexis 19 kera. daavadebis afeTqebis TiToeul wels jilexis

konkretuli kera sxvadasxva adgilzea dafiqsirebuli da endemuri xasiaTi aqvs

miRebuli, rac gulisxmobs erTsa da imave teritoriaze daavadebis sxvadasxva

dros ganmeoradobas. aRniSnul teritoriaze jilexis gamovlinebis konkretuli

adgilebi da wlebi: zemo avWala – 1950; gldani – 1889, 1911, 1923, 1924, 1927,

1928, 1948; leninisi – 1928; mamkoda – 1928; patara lilo – 1950; didi lilo

– 1905, 1989.

aRniSnuli teritoria ZiriTadad warmoadgens Tbilisis sagareubno zonis

soflebis pirutyvis saZovrebs, romelzedac amave dros gadioda da amJamadac

gadis cxovelTa gadasareki gardamavali trasebi.

aRsaniSnavia, rom axlo warsulSi spontanurad da ukontrolod icvleboda

cxovelTa gadarekvisa da gadaadgilebis gzebi, rac arTulebs viTarebas da zrdis

Page 169: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

149

im riskis zonebis raodenobas, sadac, SesaZloa, moxdes jilexis kerebis (agreTve

sxva daavadebebis, rogoricaa emkari, brandzoti, enteroqsemia, tuberkulozi,

brucelozi, cofi da sxv.) gaaqtiureba.

avWalaSi, gldanSi, mamkodaSi, patara lilo-varkeTilSi iyo mecxoveleobis

msxvili meurneobebi, sadac farTod iyo gavrcelebuli zooanTroponozuli saSiSi

infeqciuri daavadebebi, maT Soris _ jilexi da sxv. (emfizematozuri karbunkuli

– emkari, bradzoti, enterotoqsemia).

s.s.i.p. ,,agraruli radiologiisa da ekologiis institutis” specialistTa azriT,

“rkinigzis trasis gayolebiT yvela dasaxlebul punqtSi ar aris gamoricxuli

saSiSi gadamdebi zooanTroponozuli daavadebebis gaCena da gavrceleba”, radgan

ar aris cnobili samarxebis, riskis zonebisa da kerebis zusti adgilsamyofeli.

saqarTvelos soflis meurneobis saministro adasturebs, rom sarkinigzo

teritoriaze arsebobs jilexis (cimbiris wylulis) samarxebis arsebobis riski.

5.1.10 atmosferuli haeris xarisxi

atmosferul haeris xarisxze dakvirvebebis regularuli warmoeba aris erT-erTi

umniSvnelovanesi instrumenti, romelic iZleva obieqtur da utyuar informacias

faqtobrivi mdgomareobis Sesaxeb.

am amocanis Sesasruleblad saxelmwifoSi arsebobs Sesabamisi struqtura -

garemos monitoringis samsaxuri, romlis efeqtur muSaobaze niSvnelovnad aris

damokidebuli sando da drouli informaciis miReba konkretul dasaxlebul

punqtebSi haeris xarisxis mdgomareobis Sesaxeb.

1990 wlebamde qseli moicavda dedaqalaqis masStabiT dakvirvebis 7 posts,

yoveldRiurad nimuSebis 3-jeradi aRebiT. am monacemebis damuSavebiTa da

Sesabamisi analiziT xdeboda haeris xarisxis Sefaseba.

samwuxarod, monitoringis arsebuli qseli q. TbilisisTvis amJamad warmodgenilia

dakvirvebis mxolod erTi postiT (Tamar mefis xidisa da daviT aRmaSenebelis

gamziris gadakveTis mimdebared), romlis monacemebis eqstrapolacia mTeli

qalaqis masStabiT SeuZlebelia.

saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros, garemos

erovnuli saagentos monacemebiT, Tbilisis atmosferuli haeris mdgomareoba

2006-2008 wlebSi mocemulia cxrilSi 5.1.10-1:

Page 170: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

150

cxrili 5.1.10-1. Tbilisis atmosferuli haeris dabinZurebis saSualo wliuri

monacemebi

(mowodebulia garemos erovnuli saagentos mier, 17 seqtemberi, 2009)

wlebi Tbilisis atmosferuli haeris dabinZurebis saSualo

wliuri monacemebi 2006 2007 2008

mtveri

koncentraciebis saSualo Tviuri mniSvneloba (mg/m3) 0.396 0.75 0.8

atmosferul haerSi mtvris maqsimaluri koncentracia

(mg/m3) 2.4 2.2 1.8

gogirdis dioqsidi

koncentraciebis saSualo Tviuri mniSvneloba (mg/m3) 0.094 0.14 0.13

atmosferul haerSi mtvris maqsimaluri koncentracia

(mg/m3) 0.4 0.32 0.32

naxSirJangi

koncentraciebis saSualo Tviuri mniSvneloba (mg/m3) 2.0947 5.0 5.1

maqsimaluri koncentracia (mg/m3) 12.0 19.0 25.0

azotis dioqsidi

koncentraciebis saSualo Tviuri mniSvneloba (mg/m3) 0.055 0.07 0.06

maqsimaluri koncentracia (mg/m3) 0.19 0.17 0.16

TbilisSi arsebuli sarkinigzo xazis mimdebared instrumentuli kvlevebi ar

Catarebula, Tumca aris monacemebi, rom navTobproduqtebis transportirebisa da

savagono Semadgenlobis SeCerebebis adgilebSi (dasaxlebuli punqtebis siaxloves)

SeimCneva navTobproduqtebis specifikuri suni, rac, savaraudod, gamowveulia

vagon-cisternebis konstruqciuli elementebis (sasunTqi da Casxmis sarqvelebi)

gaumarTavobiTa da araswori eqspluataciiT.

zogadad, atmosferuli haeris xarisxi arsebuli trasis mimdebared, SesaZloa,

CaiTvalos damakmayofileblad.

haeris dabinZureba Tbilisis SemovliTi rkinigzis axali marSrutis gaswvriv,

SesaZlebelia, Sefasdes mimdebare teritoriebze arsebuli atmosferuli haeris

damabinZurebeli samrewvelo sawarmoebis ganlagebis siaxlovis, maTi warmoebis

profilisa da simZlavreebis gaTvaliswinebiT.

saproeqto marSrutis mimdebared raime saxis mZlavri warmadobisa da

gamokveTilad toqsikuri teqnologiebis mqone sawarmoebi ar fiqsirdeba.

ZiriTadad aRiniSneba samSeneblo industriisa da Sesabamisi infrastruqturis

mcire simZlavris sawarmoebi, romlebic, TavianTi specifikidan gamomdinare, ar

axdenen mniSvnelovan zemoqmedebas haeris xarisxze.

Page 171: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

151

5.1.11 sarkinigzo infrastruqturis qimiuri dabinZurebisa da misi

Semdgomi kvelvis saWiroebis Sefaseba

proeqtis arealSi arsebuli sarkinigzo infrastruqturis dabinZureba Sefasda

rkinigzis mTavari obieqtebisa da SemovliTi rkinigzis marSrutis daTvalierebis,

S.p.s. ,,saqarTvelos rkinigzis” garemosdacviT saqmianobasTan dakavSirebuli

dokumentaciis gacnobisa da niadagis laboratoriuli analizebis Sedegebis

Seswavlis safuZvelze.

“saqarTvelos rkinigzis” Tbilisis monakveTs 130 welze meti xnis istoria aqvs.

misi infrastruqturis mniSvnelovani nawili Seiqmna im periodSi, rodesac

ekologiur sakiTxebs saTanado yuradReba ar eqceoda.

Tbilisis sarkinigzo infrastruqturas TiTqmis 80 ha ukavia. sarkinigzo

liandagebis garda, aq ganlagebulia satvirTo da samgzavro sadgurebi: `didube~,

,,centraluri”, ,,satvirTo”, `navTluRi~, ,,Tbilisis maxarisxebeli”, ,,Tbilisis

sakvanZo” da sarkinigzo meurneobis obieqtebi, rogoricaa _ salokomotivo da

savagono depoebi, Cixuri sadgurebi da sxv.

rkinigziT gadaizideba mravali saxis tvirTi, romelTagan bevri mavne da saxifaTo

nivTierebebis Semcvelia. pirvel rigSi, es aris navTobi da navTobproduqtebi,

agreTve natriumis cianidebi da oqsicianidebi, mazuTi, asafeTqebeli nivTierebebi,

bikfordisa da madetonirebeli zonrebi, dartymiTi da madetonirebeli kafsulebi,

eleqtrodetonatorebi, qlori, gogirdorganuli naerTebi, parafini da sxva

saxifaTo nivTierebebi nakrebi tvirTebis saxiT.

garda amisa, rkinigza eqsplutaciis procesSi iyenebs mTel rig mavne produqtebs,

romlebic sxvadasxva gziT xvdebian niadagSi da iwveven mis dabinZurebas. es

nivTierebebia sacxeb-sapoxi masalebi, gamrecxi saSualebebi – mwvave natri, soda,

sinTezuri saSualebebi, agreTve pesticidebi, kerZod, importuli preparati -

notkauni, romelic Sps ”saqarTvelos rkinigzis” mier bolo wlebSi gamoiyeneba.

Tbilisis rkinigzis teritoriis mniSvnelovani nawili ukavia teqnikuri xasiaTis

nagebobebs, danadgarebsa da mowyobilobebs, maT Soris _ sacavebs, rezervuarebs,

saTvalTvalo Txrilebs, saniaRvre arxebs, romlebic qimiuri dabinZurebis

mniSvnelovan wyaroebs warmoadgenen iseTi nivTierebebiT, rogoricaa navTobi,

navTobproduqtebi, benzini, mazuTi da sxvadasxva saxis zeTebi.

S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis~ ekologiisa da teqnikuri saSualebebis

zedamxedvelobis centris monacemebiT, proeqtis samizne teritoriaze aris

rkinigzis dabinZurebis ramdenime msxvili wyaro, romelTagan aRsaniSnavia:

• salokomotivo depos teritoria: 7 cali 60-toniani zeTis rezervuari,

saTvalTvalo Txrilebi da saniaRvre arxebi;

Page 172: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

152

• savagono depos teritoria: 5 cali zeTis rezervuari 0.6-1.6 m3

moculobiT, 20 cali damleqavi Wa, 180 m3 moculobis navTobis rezervuari;

• filial `mgzavrTa gadayvanis~ savagono ubnis teritoria: miwaSi Camarxuli

5 cali 60-toniani mazuTis vagoncisterna, amJamad avsebulia industriuli

da sayofacxovrebo nagviT.

• filial `mgzavrTa gadayvanis~ Tbilisis salokomotivo depos teritoria: 2

cali miwaSi Cafluli 7-toniani benzinis Sesanaxi cisterna, 2 cali

fardulSi moTavsebuli 45 da 60-toniani cisterna zeTebisaTvis, 7 cali

saTvalTvalo Txrili, 1 cali saniaRvre arxi.

garda amisa, navTobisa da navTobproduqtebis gaJonvis Sedegad rkinigzis

liandagis gaswvriv arsebobs navTobiT dabinZurebuli gruntis monakveTebi, rasac

mkveTrad gamoxatuli lokaluri xasiaTi ara aqvs, dabinZureba met-naklebad

gadanawilebulia trasis gaswvriv, rac, dabinZurebis likvidaciis TvalsazrisiT,

garkveul siZneleebTan aris dakavSirebuli. amgvari dabinZureba aris agreTve

savagono depoSi cisternebis dgomis adgilebze da sxva obieqtebze.

zusti istoriuli monacemebi dabinZurebis masStabebis Sesaxeb, Sesabamisi

raodenobrivi maxasiaTeblebi S.p.s. `saqarTvelos rkinigzas~ ar gaaCnia.

niadagis sinjebis aReba moxda rkinigzis sami obieqtis – salokomotivo depo

metrosadgur `eldeposTan~, ,,centraluri” sadguris mgzavrTa gadayvanis filiali

da `Tbilisi-maxarisxebeli sadguri~ – teritoriaze, rogorc uSualod rkinigzis

liandagebidan, aseve maT maxloblobaSi arsebuli niadagidan. sinjebi aRebuli iqna

11 sxvadasxva wertilidan 10-45 sm-is siRrmeze. laboratoriuli analizis

Sedegebi moyvanilia qvemoT cxrilSi 5.1.11-1:

cxrili 5.1.11-1. Tbilisi sarkinigzo infrastruqtura, navToproduqtebi niadagSi

# sinjebis aRebis adgili

navTobproduqtebis

koncentracia

mg/kg

1 ,,centraluri” sadguris mgzavrTa gadayvanis filiali 6,730

2 Tbilisis maxarisxebeli sadguri 2,360

3 salokomotivo depo metro `eldeposTan~ 10,000

qimiuri analizi Catarda garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros

garemos erovnuli saagentos qimiur laboratoriaSi Sesabamisi standartuli

meTodikiT. winaswar Catarda TiToeul obieqtze aRebuli niadagis nimuSebis

gasaSualoeba dadgenili wesiT.

saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministris #538 brZanebis -

,,garemosaTvis miyenebuli zianis gaangariSebis Sesaxeb”, me-4 danarTSi mocemulia

miwebis dabinZurebis xarisxis Sefasebis cxrili.

Page 173: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

153

cxrili 5.1.11-2. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis

ministris #538 brZaneba ,,garemosaTvis miyenebuli zianis

gaangariSebis Sesaxeb”, danarTi IV: niadagis navTobiT

dabinZurebs doneebi

nivTiereba

zdk/ sdk

(gm/kg

niadagSi)

I done (dasaSvebi)

II done (susti)

III done (saSualo)

IV done (Zlieri)

V done (Zalze

Zlieri)

navTobi 1,000 <1,000 1,000-2,000 2,000-3,000 3,000-5,000 >5,000

am ori cxrilis monacemebis Sedarebidan Cans, rom navTobproduqtebiT dabinZureba

rkinigzis samive obieqtze zRvrulad dasaSveb koncentracias – 1,000 mg/kg –

aRemateba. niadagi Tbilisis sarkinigzo infrastruqturis depoebSi Zlier

dabinZurebulia navTobropuqtebiT. metro `eldeposTan~ mdebare salokomotivo

depoSi navTobis raodenoba niadagSi zdk-s 10-jer aRemateba. amitom

mizanSewonilad migvaCnia Tbilisis rkinigzis teritoriaze detaluri kvlevebis

Catareba iseTi Tvisobrivi da raodenobrivi maxasiaTeblebis dasadgenad,

rogoricaa dabinZurebis xasiaTi da damabinZurebeli komponentebis Semcveloba

gruntSi (navTobproduqtebi, toqsikuri liTonebi), dabinZurebuli teritoriis

farTobi, dabinZurebis siRrme sxvadasxva ubanze, mosaxsneli gruntis moculoba

da sxv. unda SemuSavdes miwis moxsnili safaris gadamuSavebisa da SesaZlo

xelaxla gamoyenebis an konservaciis teqnikurad da ekonomikurad gamarTlebuli

meTodebi.

navTobsarewebsa da maT mimdebare teritoriebze niadagis dabinZurebis

salikvidaciod gamoiyeneba sxvadasxva meTodi, rogoricaa navTobis dawva,

Semotanili gruntis moyra dabinZurebul farTobebze, niadagis zeda fenis moxsna

da misi gatana gamomuSavebul da mitovebul karierebze. zemoaRniSnul meTodebs

mTeli rigi naklovanebebi axasiaTebs: bioproduqtiulobis Semcireba, toqsikuri

da kancerogenuli nivTierebebis dagroveba, navTobis daSlis procesebis Seneleba,

gruntis wylebis dabinZureba da meoradi dabinZurebis kerebis warmoqmna. amitom

sadReisod niadagis dabinZurebis likvidaciis es meTodebi ar akmayofilebs

ekosistemis gaumjobesebis Tanamedrove moTxovnebs da aqcenti fizikur, qimiur,

bioqimiur da biologiur meTodebze keTdeba. es aris niadagis gafxviereba, kiris,

mineraluri danamatebis, nakelis, aqtiuri lamisa da naxSirwyalbadebis damJangavi

mikroorganizmebis Setana, niadagis datenianeba, mineraluri sasuqebisa da safuaris

narCenebis gamoyeneba, sanaciis momdevno etapebze mravalwliani balaxebis daTesva

da sxv.

Tbilisis rkinigzis SemTxvevaSi mxedvelobaSi unda iyos miRebuli, rom navTobiT

dabinZurebuli gamoTavisuflebuli teritoriis sasoflo-sameurneo miznebisaTvis

gamoyenebis sakiTxi ar dgas.

arsebul informaciaze da zemoT moyvanil navTobiT dabinZurebuli niadagis

nimuSebis qimiur analizze dayrdnobiT SeiZleba davaskvnaT, rom Tbilisis

arsebuli rkinigzis dabinZurebis masStabebi ganisazRvreba daaxloebiT xuTi-eqvsi

aTeuli heqtariT. amasTan, dabinZurebis gavlenis Sefasebisa da salikvidacio

Page 174: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

154

RonisZiebebis SemuSavebisas yovel konkretul SemTxvevaSi, konkretul ubanze,

gamoyenebul unda iqnes individualuri midgoma.

arsebuli rkinigzis liandagisa da infrastruqturis obieqtebis demontaJisas

dabinZurebis, pirvel rigSi ki _ navTobiT dabinZurebis, likvidaciis sakiTxi

SeTanxmebuli unda iyos gamoTavisuflebuli teritoriis calkeuli ubnebis

momavali gamoyenebis miznebTan.

Cvens xelT arsebuli informaciiT, gamoTavisuflebuli teritoriis mniSvnelovani

nawilis gamoyeneba gaTvaliswinebulia qalaqis SuagulSi gamavali farTo

saavtomobilo magistralis mSeneblobisTvis, romelmac mniSvnelovnad unda

Seuwyos xeli swrafad mzardi Tbilisis saqalaqo transportis funqcionirebis

gaumjobesebas. danarCeni teritoria gamoyenebuli iqneba urbanuli

mSeneblobisaTvis. rkinigzis demontaJis Sedegad gamoTavisuflebuli teritoriis

konkretuli gamoyenebis sferos Sesabamisad navTobproduqtebiT dabinZurebis

likvidaciis gzebi da meTodebi ufro racionalurad da efeqturad SeiZleba

SeirCes. kerZod, saavtomobilo gzis asaSeneblad gamoyofil teritoriaze saWiro

iqneba minimaluri moculobis dabinZurebis salikvidacio samuSaoebis Sesruleba,

radgan asfaltis Semadgeneli komponentebi (bitumi, gudroni) TviTon

warmoadgenen navTobis gadamuSavebis produqtebs da gamoiyenebian gzis safaris

mosawyobad.

uSualod mSeneblobisaTvis gamoyofil farTobebze saZirkvlebis gaTxris dros

moxdeba dabinZurebuli fenis moxsna da gatana samSeneblo narCenebis dasayrelad

gamoyofil teritoriaze, sadac is unda daiyaros sxva, navTobproduqtebiT

daubinZurebeli narCenebisagan izolirebulad. erTad Segrovebuli dabinZurebuli

grunti damuSavdeba kompleqsuri qimiur-biologiuri meTodiT, rac saSualebas

mogvcems 2-3 weliwadSi moxdes niadagis damabinZurebeli naxSirwyalbadebis

qimiur-biologiuri daSla da niadagis gajansaReba.

rac Seexeba gamwvanebisaTvis gamoyofil farTobebs, maTi umetesi nawili,

umjobesia, damuSavdes adgilze – niadagis gafxviereba, kiriTa da mineraluri

danamatebiT damuSaveba, naxSirwyalbadebis damJangavi mikroorganizmebis Setana

niadagSi, bolos mravalwliani balaxebis daTesva. Tanamimdevruli damuSavebis

Sedegad moxdeba navTobis Semcveli naxSirwyalbadebis TandaTanobiTi daJangva

JangviTi procesis saboloo produqtebamde _ CO2-mde da wylamde.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis axali saproeqto monakveTsa – `zahesi - lilo-1”

da mis mimdebare teritoriaze – 100-150-metrian zolSi rkinigzis liandagis

orive mxridan – ar aRiniSneba qimiuri dabinZurebis iseTi wyaroebi, rogoricaa

samrewvelo sawarmoebi an msgavsi obieqtebi.

`lilo-1 _ Tbilisis maxarisxebeli sadguri~ monakveTze gaTvaliswinebuli

rekonsrtuqcia, rac ar moicavs arsebuli infrastruqturis ngrevas. amitom aq

teritoriis qimiuri dabinZurebis sawinaaRmdego RonisZiebebis gatarebas

mSeneblobis procesSi, kerZod, navTobproduqtebiT dabinZurebuli niadagis

rekultivaciis samuSaoebs, SezRuduli xasiaTi eqneba. es samuSaoebi ZiriTadad

Page 175: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

155

dakavSirebuli iqneba mxolod rkinigzis sakuTrebaSi darCenili teritoriis

mwvane nargavebis aRdgenasa da gafarToebasTan.

`lilo-1 _ Tbilisis maxarisxebeli sadguri~ monakveTze yvelgan ar aris daculi

samSeneblo normebiT gaTvaliswinebuli 100 m siganis sanitariuli zona

sacxovrebel saxlebsa da rkinigzis liandags Soris. saWiroa, rkinigzis

aRniSnuli monakveTis rekonstruqciis proeqtSi gaTvaliswinebuli iyos am

darRvevis Semarbilebeli garkveuli RonisZiebebi (mobinadreTa gasaxleba

sanitariuli zonidan SesaZleblobis farglebSi, bgeris saizolacio kedlebis

amoyvana, mwvane nargavebis gaSeneba, romelmac unda daikavos sanitariuli zonis

farTobis 50% da sxv.).

gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces qimiuri dabinZurebis Serbilebisa da

prevenciis RonisZiebebs rkinigzis eqspluataciis procesSi. aseT RonisZiebebs

miekuTvneba vagonebisa da cisternebis eqspluatacia gamarTul mdgomareobaSi

yvela wesisa da normis dacviT, maTi regularuli profilaqtikuri Semowmeba da

SekeTeba, cisternebis drouli garecxva axlad aSenebul gamrecx punqtebSi

Camdinare wylebis gawmendiTa da maTi teqnologiur ciklSi dabrunebiT, moZravi

Semadgenlobis drouli ganaxleba, sarkinigzo Semadgenlobisa da calkeuli

vagonebis momsaxurebasTan dakavSirebuli ZiriTadi operaciebis meqanizacia da

avtomatizacia, momsaxure personalis regularuli treningi da, Sedegad, maTi

maRali profesionalizmis miRweva, personalis mier disciplinisa da teqnikis

momsaxurebis instruqciebisa da wesebis mkacri dacva.

yvela am RonisZiebis Catareba minimumamde daiyvans garemos dabinZurebas, maT

Soris, qimiur dabinZurebas, da mniSvnelovnad Seamcirebs garemos dacvasa da

miyenebuli zianis anazRaurebaze gaweul xarjebs.

Page 176: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

156

5.1.12 xmauri da vibracia

TbilisSi gamavali sarkinigzo xazi

arsebuli rkinigzis xazi gadis qalaqis mWidrod dasaxlebul raionebSi da, sxva

teqnikuri problemebis garda, sarkinigzo nakadebis moZraobisas warmoqmnis

xmauris maRal doneebs, romelic vrceldeba mimdebare teritoriaze.

nax. 5.1.12-1. xmauri: t. granelis quCa

unda aRiniSnos, rom didubidan Tbilisis sakvanZo sadguramde rkinigzis mimdebare

teritoriaze sacxovrebeli (gansakuTrebiT, maRalsarTuliani) saxlebi 100-200

metriT aris dacilebuli rkinigzis xazebidan, magram aris iseTi monakveTebi,

sadac dabalsarTuliani sacxovrebeli Senobebi ganlagebulia liandagis kidura

xazidan 30-70 m manZilze.

nax. 5.1.12-2. xmauri: samebis taZris

dasavleTi mxare

nax. 5.1.12-3. xmauri: Savi zRvis quCis

bolo, dasavleTi mxare

Page 177: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

157

satvirTo matareblis gavlis dros aseT SenobebTan bgeris doneebis saSualo

mniSvneloba Seadgens 74-79 dbA matarebelTa siCqarisa da mimdebare teritoriaze

arsebuli reliefis mixedviT.

nax. 5.1.12-4. xmauri: Savi zRvis quCis

midamoebi, aRmosavleTi mxare

nax. 5.1.12-5. xmauri: didube

arsebuli monacemebis safuZvelze, Tbilisis farglebSi Ramis saaTebSi (23:00 sT-

dan 07:00 sT-mde) moZraobs 19-mde satvirTo matarebeli, romlebic mimdebare

teritoriaze warmoqmnian xmauris maRal doneebs. magaliTad, rkinigzis xazidan 50

m manZilze ganlagebul SenobebTan xmauris ekvivalenturi doneebi Ramis

saaTebisaTvis Seadgens 60 dbA-s, rac 15 dbA-iT aWarbebs dasaSveb sidideebs Ramis saaTebisaTvis.

nax. 5.1.12-6. xmauri: Tbilisis samgzavro

sadguris maxloblad

nax. 5.1.12-7. xmauri: Tbilisis samgzavro

sadguris Crdilo-aRmosavleTi mxare

unda aRiniSnos, rom Tbilisis teritoriaze rkinigzis xazebis garkveuli nawili

SemoRobilia orive mxridan damcavi jebirebiT, romlebic nawilobriv asruleben

xmaurisagan damcavi ekranebis rols da, garkveulwilad, amcireben xmauris

gavrcelebas qalaqis teritoriaze. imave rols asruleben sasawyobo da sxva saxis

damxmare Senobebi, romlebic ganlagebuli arian rkinigzis maxloblad.

Page 178: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

158

Tbilisis SemovliTi rkinigzis `zahesi-lilo I~ monakveTi

fonuri xmauris gazomvebi Sesrulebul iqna dagegmili, axali SemovliTi trasis,

marSrutis axlos ganlagebul samosaxlo adgilebTan – kidura saxlebis

rkinigzisken miqceuli kedlebidan 2 m manZilze. am wertilebisaTvis SemdgomSi

Sesrulebul iqna mosalodneli xmauris gaangariSeba da maT ewoda gaangariSebis

wertilebi.

gazomvebi Sesrulebul iqna dRis da, nawilobriv, Ramis saaTebSi 00026 tipis

xmaurmzomis gamoyenebiT.

cxrili 5.1.12-1. SemovliTi rkinigzis axali monakveTis fonuri xmauris

sidideebi uaxloes sacxovrebel saxlebTan

LAeq, 15 - wuTi

dbA

rukaze

aRniSnuli

Sesabamisi

gazomvis

wertilebi

gazomvis adgilebi

dRe Rame

1. avWalis dasawyisi 47 40

2. avWalis Sua nawilSi 45 38

3. I gvirabis Sesasvleli 42 39

4. I gvirabis gasasvleli 44 40

5. II gvirabis Sesasvleli 43 39

6. didi tbis dasavleT nawilSi 44 38

7. tbasTan 45 37

8. cixesTan 44 39

9. saagarako daba I 39 -

10. saagarako daba II 37 -

11. patara lilo 42 -

12. varkeTilis dasawyisis CrdiloeTiT 43 -

13. sarkinigzo xidTan 42 -

gazomvebis Sesrulebisas qaris siCqare iyo 2-5 m/wm farglebSi. mikrofoni

aRWurvili iyo xmaurisagan damcavi xufiT.

miRebuli Sedegebis Tanaxmad dagegmili SemovliTi rkinigzis axali marSrutis

mimdebare teritoria xmauriT `dabinZurebuli~ ar aris da mosaxleoba ar

ganicdis zenormatiuli xmauris mavne zemoqmedebas.

Page 179: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

159

zahesisa da gldanis teritoriaze gamaval Tbilisis saavtomobilo SemovliT

gzaze satransporto nakadebis moZraoba warmoqmnis xmaurs, romelic vrceldeba

did manZilebze (moicavs momavali sarkinigzo marSrutis mimdebare midamoebs).

amasTan dakavSirebiT, standartuli meTodikis gamoyenebiT Sesrulebul iqna

saavtomobilo gzis xmauris maxasiaTeblebis Seswavla. dadgenilia, rom

saavtomobilo gzis kidura savali nawilis Sua xazidan 7.5 m manZilze xmauris

ekvivalenturi done dRis saaTebisaTvis Seadgens 71 dbA-s, xolo Ramis

saaTebisaTvis – 66 dbA s.

,,lilo I - Tbilisis maxarisxebeli sadguri” 10 km-iani monakveTi

gansaxilveli sarkinigzo monakveTis mimdebare teritoriaze arsebuli akustikuri

situaciis Sesafaseblad mizanSewonilia, winaswar dasaxelebul iqnes xmauris

warmoqmnis mizezebi.

am monakveTis nawilze, Tbilisis saerTaSoriso aeroportamde sruldeba

orvagoniani eleqtromatareblebis regularuli reisebi: oTxi _ dRis saaTebSi da

oTxi _ Ramis (23:00 sT-dan 07:00 sT-mde) ganmavlobaSi. amrigad, rkinigzis xazze

orive mimarTulebiT dRisa da Ramis saaTebSi moZraobs 8–8 eleqtromatarebeli.

nax. 5.1.12-8 – 5.1.12-9. xmauri: 100 metri sarkinigzo xazidan, lilo, saqnavTobis

dasaxlebis sacxovrebeli korpusebi

garda amisa, vazianis mimarTulebiT araregularulad sruldeba satvirTo

matareblebis reisebi, romelTa SemadgenlobaSi SeiZleba iyos 3-dan 40-mde vagoni.

samagaliTod SerCeuli dRis monacemebiT, lilos sadgurTan dRis saaTebSi gaiara

rva, xolo Ramis saaTebSi – samma satvirTo matarebelma. dasaxelebuli

sarkinigzo Semadgenlobebis gavlis dros gazomvis wertilSi (kidura liandagis

Sua xazidan 25 m manZilze) warmoqmnili xmauris saSualo done 70–74 dbA farglebSia, xolo maqsimaluri mniSvnelobebi SeiZleba iyos 6–8 dbA sididiT

ufro maRali.

Page 180: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

160

nax. 5.1.12-10. xmauri: lilo, ori 4-

sarTuliani sacxovrebeli saxli rkinigzis

sadguris ukan

nax. 5.1.12-11. xmauri: aeroportis

dasaxleba, 45 m sarkinigzo xazidan

saavtomobilo magistralze (kaxeTis gzatkecilze), romelic 200 metrze meti

manZiliT aris dacilebuli sarkinigzo xazidan, satransporto nakadebis mier

warmoqmnili xmauris maxasiaTeblebi dRis saaTebSi Seadgens 72–74 dbA-s, xolo

Ramis saaTebSi _ 57–60 dbA-s. dRisiT am magistralze orive mimarTulebiT yovel

saaTSi gadaadgildeba 2,000–2,400 avtomobili.

nax. 5.1.12-12. xmauri: 25-45 metri rkinigzis xazidan, uaxloesi sacxovrebeli

saxlebi, aleqseevkis dasaxleba

sarkinigzo xazis mimdebare teritoriis nawilze dRisa da Ramis saaTebSi adgili

aqvs saaviacio xmauris zemoqmedebas. Tbilisis saerTaSoriso aeroportis asafren–

dasafreni zolis RerZis xazis orive mxridan TviTmfrinavebis afrenisas

warmoiqneba xmauris maRali doneebi. arsebuli monacemebiT, dRis saaTebSi

sruldeba 10–13 (ZiriTadad, `boing737~ an A320 tipis) TviTmfrinavis afrena,

Page 181: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

161

xolo Ramis saaTebSi es raodenoba 5–8 farglebSia. rkinigzis xazis zeviT

gadafrenisas TviTmfrinavebi, arsebuli monacemebiT, imyofebian miwis zedapiridan

150 m simaRleze. bunebrivia, rom warmoqmnili xmauri gavlenas axdens

aeroportis, aleqseevkisa da orxevis dasaxlebebis mcxovreblebze.

is, Tu rogoria es zemoqmedeba am teritoriebze (an Tbilisis sxva raionebze),

dRemde Seswavlili ar aris.

rkinigzis mimdebare teritoriebze ganlagebulia samrewvelo obieqtebi, samosaxlo

masivebi da calkeuli samosaxlo adgilebi an korpusebi.

lilodan maxarisxebel sadguramde rkinigzis maxloblad ganlagebulia Semdegi

didi dasaxlebebi: saqnavTobis, aeroportis, ,,aleqseevkis”, “afrika”. qiziyis quCaze

da mis maxloblad ganlagebulia mravalsarTuliani saxlebi (pirobiTad, qiziyis

quCis dasaxleba). am quCis maxloblad ganaSenianeba nawilobriv Sereulia da

Seicavs rogorc sacxovrebel, ise samrewvelo obieqtebs.

nax. 5.1.12-13. xmauri: qiziyis quCis

monakveTi, Sereuli samrewvelo da

sacxovrebeli ubani

nax. 5.1.12-14. xmauri: sacxovrebeli

kompleqsebi qiziyis quCis midamoebSi

samrewvelo obieqtebi rkinigzis mimdebare teritoriebze amJamad sruli

datvirTviT ar muSaoben, amitom am teritoriebze warmoqmnili xmauri ar aris

mniSvnelovani saerTo SefasebisaTvis.

Page 182: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

162

nax. 5.1.12-15. xmauri: rkinigzis xazi qiziyis quCis

maxloblad

Sesrulebuli saorientacio gamoTvlebis safuZvelze SeiZleba vivaraudoT, rom

Ramis saaTebSi amJamad moqmedi sarkinigzo xazis maxloblad, 25 m manZilze

liandagis Sua xazidan, ekvivalenturi done ar aRemateba 53 dbA mniSvnelobas. am

gaangariSebisas gaTvaliswinebuli iyo Ramis ganmavlobaSi rva eleqtromatareblis

regularuli da ori 10-vagoniani satvirTo matareblis moZraoba Ramis saaTebis

ganmavlobaSi. rkinigzis xazidan 100 m manZilze ganlagebul saxlebTan aseT

pirobebSi warmoqmnili xmauris ekvivalenturi done mxolod umniSvnelod

gadaaWarbebs dasaSveb sidideebs.

am matareblis moZraobisas warmoqmnilma xmauris maqsimalurma doneebma SeiZleba

gadaaWarbon dasaSveb sidideebs Ramis saaTebisaTvis (60 dbA).

mocemuli samuSaos farglebSi dRis saaTebSi Sesrulebul iqna ramdenime gazomvis

wertilSi fonuri xmauris doneebis Seswavla. gazomvebis Catarebis dros adgili

ar hqonda sarkinigzo da saaviacio xmauris zemoqmedebas, vinaidan drois udidesi

nawilis ganmavlobaSi xmauris fonuri doneebi cxrilSi warmodgenili

mniSvnelobebis farglebSia.

cxrili 5.1.12-2. fonuri xmauri ,,lilo – Tbilisis maxarisxebeli sadguri”

monakveTze

LAeq, 15 wuTi dbA

rukaze

aRniSnuli

Sesabamisi

gazomvis

wertilebi

gazomvis adgilebi

dRe

1. lilo, saqnavTobis dasaxleba, pk 298 52

2. lilo, samrewvelo obieqtis sazRvarTan, pk 308 44

Page 183: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

163

LAeq, 15 wuTi dbA

rukaze

aRniSnuli

Sesabamisi

gazomvis

wertilebi

gazomvis adgilebi

dRe

3. aeroportis dasaxlebasTan, pk 322 64

4. aleqseevkis dasaxlebasTan, pk 336 50

5. `afrikis” dasaxlebasTan, pk 348 54

6. qiziyis quCa, pk 364 56

7. 7. qiziyis quCis dasaxlebasTan, pk 375 68

fonuri xmauris maRali doneebi dRis saaTebSi ganpirobebulia dasaxlebebSi

avtosatransporto saSualebebis moZraobiT. Ramis saaTebSi gazomvebi

Sesrulebuli ar aris, magram, bunebrivia, fonuri xmauris doneebi am SeTxvevaSi

iqneba mniSvnelovnad ufro dabali.

amrigad, TbilisSi gamavali sarkinigizo xazis mimdebare teritoriebze fonuri

xmauri aRemateba dasaSveb doneebs, vinaidan sacxovrebeli saxlebi ganlagebulia

rkinigizis xazis uSualo siaxloveSi, zogierT SemTxvevaSi ki, sul raRac, 20-30

metrSi. am pirobebSi, rkinigzis mimdebare teritoriaze moZravi Semadgenlobebi,

dRis da gansakuTrebiT ki, Ramis saaTebSi, TbilisSi warmoqmnian xmauris

zenormatiul doneebs. savaraudoa, rom vibraciis doneebic xSir SemTxvevaSi

bevrad aWarbeben dasaSveb normebs. gansakuTrebiT im adgilebSi, sadac sarkinigzo

xazsa da sacxovrebel Senobebs Soris manZili 25-30 metria da aSkaraa, rom am

adgilebSi mcxovreblebi ganicdian zenormatiuli vibraciis zemoqmedebas.

SemovliTi rkinigzis xazis axali - ,,zahesi – lilos I” _ monakveTis mimdebare teritoria fonuri xmauriTa da vibraciiT dabinZurebuli ar aris.

,,lilo I – Tbilisis maxarisxebeli sadguris” 10 km-ian sareabilitacio /

samSeneblo monakveTis mimdebare teritoriebze fonuri xmauri gamowveulia

moZravi sarkinigzo SemadgenlobebiT, saavtomobilo magistralis

axlomdebareobiTa da saaviacio transportiT.

Page 184: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

164

5.2. fonuri socialur-ekonomikuri pirobebi

dagegmili proeqtis gavlenis qveS eqceva Tbilisis Semdegi administraciul-

teritoriuli erTeulebi: didube-CuRureTis, gldani-naZaladevisa da isani-

samgoris municipalitetebi. ix. danarTi V ruka – Tbilisis SemovliTi rkinigzis

marSrutis piketebi.

proeqti gadakveTs zemoT aRniSnuli municipalitetebis Semdeg dasaxlebebs:

• gldani-naZaladevi (pk 0-142+00; 154+00 – 188+00):

– avWala (pk 0-37+00, Sereuli tipis dasaxleba);

– gldanula (pk 47+00- 53+20, qalaqis tipis dasaxleba);

– sofeli gldani (pk 62+25 – 94+00, soflis tipis dasaxleba);

– muxianis saagarako dasaxleba (pk 102+30 – 112+50, soflis tipis

dasaxleba);

– gldanis saagarako dasaxleba (pk 117+50 – 129+00, soflis tipis

dasaxleba).

• isani-samgori (pk 142+00 – 154+00; 188+00 marSrutis bolomde):

– patara lilo (pk 176+50 – 210+80, soflis tipis dasaxleba);

– varkeTilis yofili meurneobis mimdebare teritoria (pk 213+00 -

222+77, Sereuli tipis dasaxleba);

– orxevis dasaxleba (pk 224+00 -251+80, qalaqis tipis dasaxleba);

– lilo (pk 251+80 – 288+59, qalaqis tipis dasaxleba).

cxrili 5.2-1. dasaxlebuli punqtebis gadakveTa Tbilisis SemovliTi

rkinigzis marSrutis mier

№ dasaxlebuli punqti municipaliteti piketaJi dasaxlebis tipi

1. avWala gldani-naZaladevi pk 0-37+00 Sereuli tipis

dasaxleba

2. gldanula gldani-naZaladevi pk 47+00- 53+20 qalaqis tipis

dasaxleba

3. sofeli gldani gldani-naZaladevi pk 62+25 – 94+00 soflis tipis

dasaxleba

4. muxianis saagarako

dasaxleba gldani-naZaladevi pk 102+30 – 112+50

soflis tipis

dasaxleba

5. gldanis saagarako

dasaxleba gldani-naZaladevi pk 117+50 – 129+00

soflis tipis

dasaxleba

6. patara lilo isani-samgori pk 176+50 – 210+80 soflis tipis

dasaxleba

7. varkeTilis yofili

meurneobis mimdebare

teritoria

isani-samgori pk 213+00 -222+77 Sereuli tipis

dasaxleba

Page 185: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

165

8. orxevis dasaxleba isani-samgori pk 224+00 -251+80 qalaqis tipis

dasaxleba

9. lilo isani-samgori pk 251+80 – 288+59 qalaqis tipis

dasaxleba

proeqtis samizne teritoriis socialur-ekonomikuri profili momzadebulia

Semdeg wyaroebze dayrdnobiT:

• saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros statistikis

departamenti;

• didube-CuRureTis, gldani-naZaladevisa da isani-samgoris

municipalitetebis sakrebulos mier mowodebuli informacia;

• saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministro;

• Tbilisis meria;

• savele samuSaoebi / dakvirvebebi samizne teritoriebze.

5.2.1. demografia

demografiuli monacemebi moicavs Semdeg informacias: mosaxleobis raodenoba,

asakobrivi struqtura, eTnikuri struqtura, ganaTlebis done.

ojaxebis raodenoba

cxrili 5.2-2 asaxavs ojaxebis raodenobasa da sidides Tbilisis samizne

municipalitetebSi. cxrilidan Cans, rom am teritoriaze, ZiriTadad,

warmodgenilia ojaxebi (oTxi) 4 da meti wevriT.

cxrili 5.2-2. ojaxebis raodenoba da sidide municipalitetebis mixedviT

ojaxis sidide (wevrebis raodenoba) teritoria / Tbilisis

municipalitetebi

ojaxebis

raodenoba 1 2 3 4 5 wevrze

meti

saSualo

zoma

didube-CuRureTi 42,631 7,777 8,098 8,605 9,320 8,831 3.2

gldani-naZaladevi 89,595 13,586 13,742 16,662 21,454 24,151 3.6

isani-samgori 83,413 13,748 13,899 16,361 20,460 18,945 3.4

mosaxleobis raodenoba da ganawileba sqesis mixedviT

mosaxleobis sruli raodenoba sakvlev arealSi 744,499 adamians Seadgens.

mamakacebisa da qalebis raodenobis Sefardeba Seesabameba saqarTveloSi arsebul

genderul balanss. dasaxlebebSi qalebis raodenoba aWarbebs mamakacebis

raodenobas. cxrili 5.2-3 asaxavs mosaxleobis raodenobasa da ganawilebas sqesis

mixedviT.

Page 186: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

166

cxrili 5.2-3. mosaxleobis raodenoba da ganawileba sqesis mixedviT

teritoria /

Tbilisis municipalitetebi mamakaci qali sul

didube-CuRureTi 60,828 78,619 139,447

gldani-naZaladevi 146,156 174,205 320,361

isani-samgori 130,956 153,735 284,691

sul 337,940 406,559 744,499

calke aRsaniSnavia 30 iZulebiT gadaadgilebuli ojaxi afxazeTidan 1992 wlis

movlenebis Sedegad. es ojaxebi cxovroben didubis depos SenobebSi.

asakobrivi struqtura

rogorc cxrili 5.2-4-dan Cans, saproeqto teritoriaze umetesad warmodgenilia

25-34 da 35-44 asakobrivi jgufebi.

cxrili 5.2-4. mosaxleobis asakobrivi struqtura

Tbilisis

municipalitetebi didube-CuRureTi gldani-naZaladevi isani-samgori

mosaxleobis raodenoba 139,447 320,361 284,691

mosaxleobis ganawileba

asakobrivi jgufebis mixedviT % raodenoba % raodenoba % raodenoba

0-4 4.9 6,965 5.5 17,511 5.3 15,112

5-9 6.1 8,524 6.7 21,391 6.3 17,973

10-14 7.3 10,305 8.3 26,435 8.5 24,152

15-19 7.4 10,355 8.0 25,673 9.2 26,213

20-24 7.3 10,271 8.1 25,834 8.9 25,432

25-34 14.7 20,512 15.8 50,658 14.6 41,706

35-44 15.6 21,806 16.3 52,330 16.4 46,660

45-54 12.9 18,128 13.0 41,596 14.0 39,746

55-64 10.4 14,595 9.1 29,234 7.9 22,528

65 da ufrosi asakis 12.8 17,981 9.3 29,690 8.8 25,136

asaki ar aris miTiTebuli 0.003 5 0.0 9 0.0 33

Page 187: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

167

eTnikuri struqtura

cxrili 5.2-5-dan Cans, rom sakvlevi teritoria, ZiriTadad, eTnikurad

qarTvelebiT aris dasaxlebuli. garda eTnikurad qarTvelebisa, sakvlev

teritoriaze warmodgenilia eTnikurad somxuri da rusuli mosaxleobis mcire

raodenoba.

cxrili 5.2-5. mosaxleobis eTnikuri struqtura

teritoria /

Tbilisis

municipalitete

bi

mosaxleobis

raodenoba

qarTveli (%

)

afxazi (%

)

osi (%

)

somexi (%

)

rusi (%

)

azerbaijaneli

(%)

berZeni (%

)

ukraineli (%

)

qisti (%

)

iezidi (%

)

didube-

CuRureTi 139,447 87.5% 0.03% 1.0% 6.2% 3.0% 0.2% 0.3% 0.3% 0.0% 1.2%

gldani-

naZaladevi 320,361 88.0% 0.10% 2.00% 4.30% 3.00% 1.00% 0.20% 0.30% 0.00% 1.00%

isani-

samgori 284,691 74.5% 0.10% 1.00% 16.4% 5.00% 1.00% 1.00% 0.40% 0.10% 0.30%

ganaTleba

didube-CuRureTis municipalitetSi, rogorc mTlianad saqarTveloSi,

mosaxleobis umetes nawils aqvs formaluri umaRlesi ganaTleba. isani-samgorisa

da gldani-naZaladevis municipalitetebSi Tanafardoba sruli saSualo

ganaTlebisa da umaRlesi ganaTlebis mqone adamianebs Soris TiTqmis Tanabaria.

cxrili 5.2-6. mosaxleobis ganawileba ganaTlebis donis mixedviT

teritoria mosaxleobis ganawileba ganaTlebis donis mixedviT

6 wlisa da

ufrosi

asakis

mosaxleobis

raodenoba

mosaxleobis

raodenoba

umaRlesi

ganaTleba

arasruli

umaRlesi

ganaTleba

saSualo

profesiuli

ganaTleba

sruli

saSualo

ganaTleba

zogadi

saSualo

zogadi

dawyebiTi

Tbilisis

municipalit

etebi

raodenoba

raodenoba

%

raodenoba

%

raodenoba

%

raodenoba

%

raodenoba

%

raodenoba

%

didube-

CuRureTi 130,940 57,575 44 5,985 5 15,697 12 23,644 18 6,620 5 11,915 9

gldani-

naZaladevi 298,796 87,805 29 12,139 4 44,733 15 74,271 25 20,712 7 31,984 11

isani-

samgori 266,269 66,045 25 10,588 4 37,572 14 75,077 28 22,462 8 30,981 12

Page 188: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

168

5.2.2. ekonomikuri pirobebi

dasaqmeba

saqarTvelos statistikis departamentis monacemebiT, Tbilisis Sromisunariani

mosaxleobis 29.8% dausaqmebelia. dasaqmebuli mosaxleobis 79.6% dasaqmebulia

sxvadasxva anazRaurebad samsaxurSi da 20.3% - TviTdasaqmebulia.

cxrili 5.2-7. 15 wlisa da ufrosi asakis mosaxleobis ganawileba ekonomikuri

saqmianobis mixedviT (aTasi adamiani)

Tbilisi saqarTvelo

Sromisunariani mosaxleobis saerTo raodenoba

(samuSao Zala) 430.1 1,917.8

dasaqmebuli 302.1 1,601.9

• anazRaurebad samsaxurSi 240.6 572.4

• TviTdasaqmebuli 61.4 1,028.5

• gaurkveveli 0.1 1.1

dausaqmebeli 128.0 315.8

umuSevrobis done (procenti) 29.8% 16.5%

Semosavali da Semosavlis wyaro

saqarTvelos statistikis departamentis 2008 wlis monacemebiT, TbilisSi

saSualo Tviuri fuladi Semosavali Seadgens 663.7 lars ojaxze da 179.5 lars

erT sulze.

Tbilisis mosaxleobis Semosavlis ZiriTad wyaros warmoadgens anazRaurebadi

samsaxuridan miRebuli Semosavali (51.2%), soflis meurneobidan miRebuli

Semosavali (0.4%) da TviTdasaqmebidan miRebuli Semosavali (12.2%).

cxrili 5.2-8. Semosavlis wyaroebi TbilisSi, 2008 wlis monacemebis mixedviT

(TveSi erT ojaxze)

Tbilisi

Semosavlis wyaroebi Semosavali (lari)

wili mTlian

SemosavalSi (%)

fuladi Semosavlebi da daxmareba

• anazRaurebadi samsaxuri 339.5 51.2

• TviTdasaqmeba 81.1 12.2

• pensia, stipendia, finansuri daxmareba 59.4 9.0

• finansuri daxmareba naTesavebisagan 58.5 8.8

• finansuri daxmareba sazRvargareTidan 23.3 3.5

• gaqiraveba, procentebi danazogidan 6.1 0.9

Page 189: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

169

Tbilisi

Semosavlis wyaroebi Semosavali (lari)

wili mTlian

SemosavalSi (%)

• sasoflo-sameurneo produqciis gayidva 2.8 0.4

fuladi Semosavlebis sxva wyaroebi

• qonebis gayidva 20.8 3.1

• fulis gasesxeba an danazogis gamoyeneba 56.5 8.5

sruli fuladi Semosavali 647.9 97.6

arafuladi Semosavali 15.8 2.4

sul fuladi da arafuladi

Semosavlebis wyaroebi 663.7 100%

SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriebze ZiriTadad gavrclebulia mdeloebi

da Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi.

unda aRiniSnos, rom soflis tipis dasaxlebebSi mcxovreb mosaxleobas aqvs

sakuTari saxlebi baRebiT. mosaxleoba miRebul mosavals sakuTari moxmarebisTvis

iyenebs, Sesabamisad, am baRebSi moyvanili xili da sxva produqcia amcirebs

adgilobrivi mosaxleobis am produqciis sayidlad gasawev xarjebs.

5.2.3. infrastruqtura

proeqti Sedgeba ori ZiriTadi nawilisagan:

(1) axali SemovliTi rkinigzis mSenebloba, romlis Semadgenel nawilebs

warmoadgens:

• 27.1 km sigrZis axali orxaziani “zahesi” – “lilo 1” monakveTis

mSenebloba;

• kaxeTis arsebuli rkinigzis xazis daaxloebiT 10 km sigrZis “lilo 1 –

Tbilisis maxarisxeblis sadguri” monakveTis rekonstruqcia:

o arsebuli trasis reabilitacia;

o damatebiTi erTxaziani rkinigzis xazis mSenebloba.

(2) Tbilisis centralur nawilSi arsebuli sarkinigzo xazis gauqmeba

Tbilisis centralur nawilSi arsebuli sarkinigzo infrastruqturis

restruqturizaciis farglebSi demontaJs eqvemdebareba CrdiloeTiT sadgur

`didubesa~ da samxreTiT sadgur `navTluRs~ Soris mdebare arsebuli mTavari

sarkinigzo xazi, gamanawilebeli sadgurebi, Cixuri sadgurebi, depoebi da sxva

infrastruqtura (manZili sadgur `didubesa~ da sadgur `navTluRs~ Soris

daaxloebiT 10 km-ia).

Page 190: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

170

Cixuri sadgurebis nawili Sps “saqarTvelos rkinigzis” mflobelobaSia, xolo

nawili kerZo sakuTrebas warmoadgens. Cixuri sadgurebis mflobeli organizaciebi

da kompaniebi damokidebuli arian rkinigzidan tvirTebis pirdapir miRebaze.

Sesabamisad, rkinigzis gadatanis Semdeg isini, savaraudod, an gadavlen axali

rkinigzis mimdebare teritoriaze, an Secvlian tvirTis gadazidvis profils.

rkinigzis centraluri sadguris mimdebare teritoriaze ganlagebulia rigi

obieqtebisa, romlebic, garkveulwilad, damokidebuli arian rkinigzaze; esenia:

• sasoflo-sameurneo produqtebis ramdenime araoficialuri bazroba;

• taqsis mZRolebi (daaxloebiT 30-35 adamiani), romlebic damokidebuli

arian matareblis mgzavrebze.

nax. 5.2-1 – 5.2.-2. sasoflo-sameurneo produqtebis araoficialuri movaWreebi

axali SemovliTi rkinigzis mSeneblobis konteqstSi unda aRiniSnos SemovliTi

rkinigzis gaswvriv da mis siaxloves mdebare Semdegi obieqtebi:

• marcvleulis samrewvelo kompleqsi “baraqa” (Pk 08+00 -10+00);

• sastumro “evrazia”, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan 100-105 m

manZilze;

• muyaos damamzadebeli sawarmo, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan

25 m manZilze mis marcxena mxares. ori Tvea, rac sawarmo aRar

funqcionirebs, Tumca TanamSromlebi elodebian axal dafinansebas;

• tramvai-troleibusebis dasaSleli sawarmo (PK 26+80 – 28+54);

• sawarmo, romelic Tavis teritorias iyenebs avtomanqanebis remontisa da

garaJebisTvis (Pk 29+90 – 31+92);

• yofili profesiuli teqnikuri (saSualo) skolis Senobebi, romlebic

amJamad saqarTvelos sapatriarqos mflobelobaSia. am SenobebSi cxovroben

socialurad daucveli adamianebi. Senoba SemovliTi rkinigzidan 80 m manZilze mdebareobs;

Page 191: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

171

• gldanis cixe, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan 44 m manZilze;

• skola lilos dasaxlebaSi, sadac moxdeba arsebuli sarkinigzo xazis

reabilitacia da romelic sarkinigzo xazidan 165 m manZilze mdebareobs;

• mkacri reJimis kolonia, romelic mdebareobs axali marSrutidan 150 m-is

manZilze.

nax. 5.2-3. marcvleulis samrewvelo kompleqsi “baraqa”

garda amisa, axali SemovliTi rkinigzis gaswvriv mdebareobs rigi mitovebuli

sawarmoebisa.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcielebis teritoriebze

warmodgenilia eleqtrogadamcemi xazebi, gazsadenebi (kerZod, saguramos

magistraluri gazsadeni gadaikveTeba rkinigzis marSrutiT 5 adgilas) da

Sesabamisi infrastruqtura, aseve wyalsadeni, kanalizaciis sistema da

satelefono xazebi.

gansakuTrebiT unda aRiniSnos Tbilisis wyalsacavi, romelic warmoadgens

Tbilisis wyalmomaragebis ZiriTad wyaros (Tbilisis 3 ubnisTvis). Tbilisis

zRvis wyali aseve gamoiyeneba gardabanSi arsebuli 20,000 ha sasoflo-sameurneo

miwis sarwyavad.

5.2.4. janmrTeloba

saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros 2007

wlis monacemebiT, saqarTveloSi sicocxlis saSualo xangrZlivoba Seadgens 72

wels. samkurnalo dawesebulebebis privatizaciis, dazRvevis sqemebis

ganuviTareblobisa da samedicino momsaxurebaze mzardi fasebis gamo mosaxleobis

janmrTelobis mdgomareoba didwilad damokidebulia adamianebis

gadaxdisunarianobasa da donorebis daxmarebze13.

13 http://www.unfpa.org.tr/georgia/countryinfo.htm

Page 192: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

172

2005 wels samedicino-profilaqtikur dawesebulebebSi eqimebTan mimarTvis

maCvenebelma Seadgina 2.1 saqarTvelos erT mosaxleze. 2005 wels samedicino-

profilaqtikur dawesebulebebSi mimarTvis raodenoba 2004 welTan SedarebiT

9.9%-iT gaizarda. miuxedavad maCveneblis zrdisa, pirveladi samedicino

dawesebulebebis datvirTvis maCvenebeli 38.0%-s Seadgens.

saministros monacemebze dayrdnobiT SeiZleba vimsjeloT, rom qveyanaSi yvela

saxis daavadebis zogadi maCvenebeli (avadobis raodenoba) gazrdilia14.

saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros

monacemebiT, 2004 wels samedicino personalis raodenoba Seadgenda 21,396-s;

2004 wels eqimebis (fizikuri pirebis) raodenoba iyo 21,622.

miuxedavad bolo aTwleulebis manZilze arasasurveli orsulobebisa da

abortebis ricxvis mkveTri klebisa (oficialuri statistikis mixedviT, 1991

wels dafiqsirda 89,091, xolo 2007 wels – 49,476 aborti) da

kontraceptivebis gamoyenebis SemTxvevebis raodenobis zrdisa (20% 1999 wels da

27% 2005-Si), kvlav arsebobs problemebi ojaxis dagegmvaSi (22% 2005 wels),

xolo xelovnuri abortebis maCvenebeli Seadgens 3.1-s (2005 w.); dedaTa

sikvdilianoba Semcirda 45.3-dan (2004 w.) 20.2-mde (2007 w.) yovel 100,000

axalSobilze.

2008 wlis monacemebiT, Sobadobis maCvenebeli Seadgens 10.62 axalSobils 1,000

adamianze15.

proeqtis samizne teritoriebze ar aris dafiqsirebuli raime specifikuri

daavadeba.

5.2.5. rekreacia

rekreaciis TvalsazrisiT, aRsaniSnavia Tbilisis zRva, romelsac Tbiliselebi

zafxulobiT sakmaod intensiurad iyeneben dasasveneblad.

aseve unda aRiniSnos Tbilisis zRvisa da misi mimdebare teritoriebis

mniSvneloba turizmis ganviTarebisaTvis Tbilisis meriis gegmebis Sesabamisad.

amJamad mimdinareobs Tbilisis zRvisa da mimdebare teritoriebis ganviTarebis

gegmis SemuSaveba.

gldanis tbas intensiurad iyenebs adgilobrivi mosaxleoba saTevzaod.

turizmis konteqstSi aseve mniSvnelovania, aRiniSnos Tbilisis erovnuli parki,

romelic mdebareobs Tbilisdan 25 km-s manZilze da Sesulia qalaqis mwvane

14 http://moh.gov.ge/ge_pdf/statistics/2005/04.htm 15 CIA World Factbook

Page 193: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

173

zonaSi. Tbilisis erovnul parks ukavia 24,328 ha, igi mdebareobs saqarTvelos

or mniSvnelovan qalaqs – Tbilissa da mcxeTas – Soris.

Page 194: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

174

5.3 kulturuli memkvidreoba da arqeologia

informacia proeqtis gavlenis arealSi arsebuli kulturuli memkvidreobis

Sesaxeb Segrovda publikaciebidan, muzeumebis saarqivo Canawerebidan da

teritoriis savele arqeologiuri kvlevis Sedegad.

Tbilisi, saqarTvelos dedaqalaqi, Tavisi arsebobis manZilze xSirad iyo

dapyrobili ucxoeli okupantebis mier, ZiriTadad, evropasa da azias Soris

arsebuli uZvelesi savaWro gzebis gadakveTaze mdebareobis gamo. Tbilissa da mis

SemogarenSi dafiqsirebulia orasze meti arqeologiuri ubani, romelTa asaki

meryeobs brinjaos periodidan Sua saukuneebamde. yvelaferi es metyvelebs imaze,

rom Tbilisis teritoriaze pirveli dasaxlebebi gaCnda daaxloebiT 6,000 wlis

win da mas mere adamianebi aq uwyvetad cxovroben. qalaqis arqeologiuri kvlevebi

aCvenebs, rom Tbilisi da misi Semogareni warmoadgenda kavkasiaSi brinjaosa da

rkinis xanis kulturebis Sexverdis adgils da xids aRmosavleTsa da dasavleTs,

axlo aRmosavleTsa da aRmosavleT evropis stepebs Soris arsebul savaWro

urTierTobebSi brinjaos xanidan Sua saukuneebamde. aqedan gamomdinare, Tbilisis

arqeologiuri Zeglebi iZlevian ara marto saqarTvelosa da kavkasiis regionis

istoriis Seswavlis, aramed evraziis uZvelesi istoriis calkeuli mniSvnelovani

sakiTxebis dadgenis saSualebas. Tbilisis arqeologia iZleva sakmaris masalas

evropisa da aziis uZvelesi kulturebis sinqronizaciisa da erTiani evraziuli

qronologiis SemuSavebisaTvis.

Sua saukuneebSi Tbilisi da misi Semogareni warmoadgendnen mniSvnelovan savaWro

centrs, rac gaxda dedaqalaqis mcxeTidan TbilisSi gadmotanis mizezi. Tavisi

geopolitikuri mniSvnelobis gamo, Tbilisi araerTxel gamxdara mravali imperiisa

da dampyroblis samizne. aqedan gamomdinare, Tbilisis kulturuli memkvidreoba,

misi xelovneba da arqiteqtura warmoadgens mravali kulturisa da religiis

sinTezs.

proeqtis gavlenis arealSi eqceva 16 arqeologiuri ubani. esenia: 1 adreuli

brinjaos xanis ubani; 1, savaraudod, Sua brinjaos xanis ubani; 3 gviani brinjaos

xanis ubani; 3 antikuri periodis ubani; 4 Sua saukuneebis da 4 Tanamedrove ubani.

ix. ruka 9 _ kulturuli memkvidreoba da arqeologia da qvemoT moyvanili

cxrili 5.3-1.

N1 da N2 – qvis filebSi moTavsebuli Sua saukuneebis samarxebi, savaraudod,

warmoadgens Sua saukuneebis epoqis erTi sasaflaos or ubans, romelsac

amJamad yofs Tbilisi-mcxeTis saavtomobilo magistrali da arsebuli

rkinigis xazi.

N3 da N4 – saarqivo masalebze dayrdnobiT, zahesis hidroeleqtrosadguris

teritoriaze aRmoCnda N3 adreuli brinjaos xanis dasaxleba da N4 antikuri periodis sasaflao. miuxedavad imisa, rom savele arqeologiuri

kvlevis Sedegad ver dgindeba maTi zusti adgilmdebareoba, isini,

Page 195: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

175

SesaZloa, zemoqmedebis qveS aRmoCndnen samSeneblo samuSaoebis

mimdinareobis procesSi.

N5 gviani brinjaos xanis sasaflao – ,,zahesis” avtobusebis gaCerebasTan

aRmoCnda samarxebSi Catanebuli gviani brinjaos xanis nivTebi. es

metyvelebs am teritoriaze sxva samarxebis arsebobaze. amasTan, sasaflaos

teritoriis farTobi cnobili araa.

N6 Sua saukuneebis sasaflao – saarqivo masalebis Tanaxmad, avWalis

saavtomobilo magistralis CrdiloeTiT aRmoCenilia qvis filebSi

moTavsebuli Sua saukuneebis samarxebi, romelic, SesaZloa, warmoadgendes

avWalis rkinigzis sadguris samxreTiT aRmoCenili N7 Sua saukuneebis

sasaflaos nawils, sadac warmodgenilia qvis filebSi moTavsebuli Sua

saukuneebis samarxebi.

N8 Tanamedrove sasaflao – rkinigzis SerCeuli marSruti gaivlis avWalis

arsebuli Tanamedrove sasaflaos siaxloves.

N9 Sua saukuneebis sasaflao – avWalis arsebuli sasaflaos CrdiloeTiT

mcxovrebi mosaxleobis gadmocemiT, am teritoriaze zogierTi

sacxovrebeli saxlis mSeneblobis dros aRmoCnda qvis filebSi

moTavsebuli, savaraudod, Sua saukuneebis, samarxebi.

N10 gviani brinjaos xanis dasaxleba – kvlevis dros sofel gldanis

sasaflaos samxreT kideze SemCneul iqna, savaraudod, gviani brinjaos

xanis dasaxlebis qvis nagebobis naSTebi.

N11 Tanamedrove sasaflao - rkinigzis SerCeuli marSruti gaivlis sofel

gldanSi arsebuli Tanamedrove sasaflaos siaxloves.

N12 gviani brinjaos xanis sasaflao – 1990 wels axali cixis midamoebSi es

sasaflao (patara vakis samarovani) nawilobriv gaiTxara arqeologiuri

kvlevebis centris Tbilisis arqeologiuri eqspediciis mier. aq arsebul

samarxebs ar gaaCniaT qvis struqturebi da amitom zedapirze ar Canan.

N13 antikuri periodis sasaflao da N14 antikuri periodis dasaxleba – es

ori ubani aRmoCenil iqna m. abramiSvilisa da g. mindiaSvilis mier

Catarebuli savele arqeologiuri kvlevis Sedegad.

N15 Tanamedrove sasaflao - sofeli patara lilos sasaflaos siaxloves.

N16 Sua brinjaos xanis yorRanebi – borcvze mdebare, savaraudod, Sua

brinjaos xanis yorRanis tipis samarxebi aRmoCenil iqna m. abramiSvilisa

da g. mindiaSvilis mier Catarebuli savele arqeologiuri kvlevis

Sedegad. es yorRanebi ar mdebareobs saproeqto rkinigzis xazis

siaxloves, Tumca is samarxebi, romlebic amJamad ar Cans savele

Page 196: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

176

daTvalierebiT, SesaZloa, arsebobdes am teritoriidan samxreTis

mimarTulebiT.

Page 197: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

177

6.0 proeqtis zegavlena bunebriv da socialur-ekonomikur

garemoze (mSeneblobisa da operirebis dros) da

Semarbilebeli RonisZiebebi

6.1 SesaZlo garemosdacviTi zegavlena

6.1.1 zegavlena zedapirul da miwisqveSa wylebze

mSeneblobis etapi

SemovliTi rkinigzis samSeneblo derefnis gayvana gorak-borcvian reliefze

gamoiwvevs moWrili niadagisa da kldovani qanebis wvril fraqciul masalad

daSlas, rac dagrovdeba mdinareebisa da xevebis xeobebis ferdobebze da Tovlis

dnobisa da wvimebis periodSi danamdvilebiT moxvdeba jer am obieqtebis

kalapotSi, xolo Semdeg md. mtkvarSi an Tbilisis wyalsacavSi.

samSeneblo RonisZiebebis Sedegad ZiriTadi kldovani qanebis gaSiSvlebuli

adgilebi, romlebic bunebriv pirobebSi gadafarulia niadagis garkveuli sisqis

feniT, warmoadgenen Tovlis nadnob an wvimis wyliT absorbirebuli mZime

metalebis raodenobis gazrdis erT-erT ZiriTad wyaros, ramac SesaZlebelia,

gamoiwvios wylis zedapiruli obieqtis qimiuri dabinZureba. es faqtori

gansakuTrebiT gasaTvaliswinebelia Tbilisis wyalsacavis wyalSemkrebi auzis

monakveTze gasayvani rkinigzis mSeneblobisas, radgan wyalsacavSi Camdinare mZime

metalebiT gamdidrebulma Tovlis nadnobma an wvimis wyalma SesaZlebelia,

gamoiwvios wylisa da fskerze daleqili lamis dabinZureba da wyalsacavis

dawyebuli evTrofikaciis procesis gaaqtiureba.

mSeneblobis procesSi SesaZlebelia, samSeneblo teqnikidan sawvav-sapoxi

nivTierebebis daRvra da daRvrili navTobproduqtebis Tovlis nadnobi an wvimis

wyliT zedapiruli wylis obieqtebSi moxvedra, an niadagSi CaJonva da miwisqveSa

wylebis dabinZureba.

mSeneblobis dros samSeneblo banakebis mowyobam da eqspluataciam SesaZlebelia

gamoiwvios miwisqveSa wylebis dabinZureba fekaluri masebiT.

eqspluataciis etapi

eqspluataciis dros mosalodnelia satvirTo Semadgenlobis vagonebidan tvirTis

uneblie gadmovardna. Tu tvirTi Seicavs qimiur nivTierebas (araorganuli

sasuqebi, Sxamqimikatebi da sxv.) SesaZlebelia adgili hqondes mdinareebis,

xevebisa da arxebis, xolo Semdeg md. mtkvris an Tbilisis wyalsacavis qimiuri

dabinZureba.

jarTis gadazidvisas mosalodnelia Tunuqis furclebis an Tunuqis nakeTobebis

uneblie moxvedra zedapiruli wylis obieqtebSi, rac gamoiwvevs aRniSnuli

Page 198: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

178

zedapiruli wylis obieqtebis, xolo Semdgom md. mtkvris an Tbilisis

wyalsacavis kadmiumiT dabinZurebas.

SemovliT gzaze samgzavro matareblebis moZraobam Tbilisis wyalsacavis

monakveTze SesaZlebelia, gamoiwvios zedapiruli wylebis fekaluri masebiT

dabinZureba, vinaidan matareblebSi dRemde Ria tipis sakanalizacio sistemaa.

aRsaniSnavia, rom SemovliTi rkinigzis axal marSrutze samgzavro matareblebis

Zalian mcire raodenobis gamo, zegavlena iqneba umniSvnelo.

miwisqveSa wylebi

hidrogeologiuri TvalsazrisiT Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto xazis

mniSvnelovan ubans warmoadgens gldanis tbis monakveTi, sadac gruntis wylebis

sarke zedapirTan axlos ( 1≈ m) aris ganlagebuli. am monakveTze, rkinigzis

eqspluataciis procesSi raime incidentes SemTxvevaSi, maRalia gruntis wylebisa

da, sakuTriv, gldanis tbis dabinZurebis albaToba. sayuradReboa am monakveTze

TabaSirisa da iarozitis Semcveli Tixnari gruntebis gavrceleba, rac qimiuri

sufoziis ganviTarebis maRal albaTobas Seicavs. am mizezis gamo, rkinigzis

vakisis mosawyobad adgilobrivi gruntis gamoyeneba mizanSewonili ar aris.

aRniSnuli rekomendacia Tanabrad vrceldeba gldanis tbidan, mdinare xevZmaras

xevis gadakveTis monakveTamde.

hidrogeologiurad garemoze SesaZlo zegavlenis TvalsazrisiT mniSvnelovania

varkeTilis yofili meurneobisa da lilos mimdebare teritoriebi. es farTobebi

wlebis ganmavlobaSi sasoflo-sameurneo savargulebs (ZiriTadad, venaxis

plantaciebs) warmoadgenda da dafarulia miwisqveSa sairigacio qseliT. dRes es

farTobebi xSiri balaxeuliT aris dafaruli da, ZiriTadad, saTibebad gamoiyeneba.

gruntis wylebi miwis zedapirTan axlosaa ( 3≈ m), gansakuTrebiT im farTobze,

romelic rkinigzis zeda samgoris magistralur sarwyav arxTan gadakveTis Semdeg

am ukanasknelis hidravlikuri zemoqmedebis zonaSi imyofeba. monakveTze, rogorc

rkinigzis mSeneblobis, ise eqspluataciis procesSi raime incidentis SemTxvevaSi,

maRalia sairigacio sistemis dazianebisa da gruntis wylebis dabinZurebis

albaToba.

Tbilisis zRva

Tbilisis SemovliTi rkinigzis mTliani saproeqto marSrutis gaswvriv

gansakuTrebiT gamosayofia Tbilisis wyalsacavi, romlis saproeqto mTliani

moculoba 315 mln. m3, sasargeblo ki 155 mln. m3-ia. amJamad, Tbilisis

wyalmomaragebis satumbi sadgurebis normaluri Setborvis doneze dabal

niSnulebze ganlagebis gamo, misi sasargeblo moculoba 155 mln. m3-dan

Semcirebulia 63 mln. m3-mde. Tbilisis wyalsacavi wyals iRebs md. ioridan zemo

samgoris sarwyavi sistemis zemo magistraluri arxiT, romelic Tbilisis

wyalsacavis Sevsebis paralelurad rwyavs gardabnisa da sagarejos raionebis

14,200 ha-s da amuSavebs sacxenisis, martyofisa da TeTrixevis hesebs. Tbilisis

wyalsacavi gamoiyeneba q. Tbilisis sasmel-sameurneo wyliT momaragebis,

irigaciuli da rekreaciuli miznebisaTvis. Tbilisis wyalsacavze wyalaRebisa da

Page 199: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

179

wyalCaSvebis obieqtebis ganlageba ix. ruka 10 _ Tbilisis wyalsacavze

wyalaRebisa da wyalCaSvebis obieqtebi.

SemovliTi rkinigzis proeqtisaTvis Tbilisis zRvis ubani warmoadgens

hidrologiuri TvalsazrisiT yvelaze sensitiur monakveTs. ubani moicavs

teritorias samgoris sarwyavi sistemis zemo magistraluri arxidan md.

kvirikobisxevamde.

am monakveTze SemovliTi rkinigzis saproeqto trasa gadis Tbilisis wyalsacavis

sanitariuli dacvis II zonaSi, romlis sazRvrebi dadgenilia saqarTvelos

janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris brZanebis mixedviT16.

saproeqto trasis Tbilisis zRvis monakveTze, qimiuri tvirTebiT an

navTobproduqtebiT datvirTuli cisternebis gadabrunebis an matarebelTa avariis

SemTxvevaSi SesaZlebelia, saSiSi Txevadi nivTierebebis moxvedra zedapiruli

wylebis obieqtebSi. am SemTxvevaSi Tbilisis wyalsacavis monakveTze

mosalodnelia katastrofuli Sedegebis ganviTareba, radgan am ubanze rkinigza

gadis wyalsacavis wyalSemkreb auzSi da mis ferdobze daRvrili navTobi

danamdvilebiT moxvdeba wyalsacavSi. Tu navTobi daiRvara md. kvirikobisxevSi,

mdinareSi Tundac 10-wliani ganmeorebadobis wylis maqsimaluri xarjis gavlis

pirobebSi, navTobi wyalsacavSi moxvdeba 40 wuTSi, xolo qimiuri nivTierebebi,

romlebic gaixsneba wyalSi _ 50 wuTSi. ix. ruka 11 _ topografiuli zedapiris

xasiaTidan gamomdinare zedapiruli nakadebis formirebis modelireba. rukaze

modelirebulia rkinigzis Tbilisis zRvis monakveTze navTobis SesaZlo daRvra

da, teritoriis zedapiris topografiuli xasiaTis gaTvaliswinebiT, naCvenebia

navTobis SesaZlo nakadebis formireba da gadaadgilebis mimarTuleba. rogorc

rukidan Cans pk141-sa da pk188+70 Soris moqceuli monakveTidan navTobis CaRvra

aucileblad Tbilisis wyalsacavis auzSi moxdeba. am TvalsazrisiT mniSvnelovania

ganvixlioT, Tu rogor aris dagegmarebuli es monakveTi sainJinro TvalsazrisiT:

sainJinro proeqtis mixedviT, sarkinigzo monakveTis didi nawili ganlagebulia

TxrilSi (pk 143 - pk 181+50 da pk 186+80 – pk 188+20 monakveTebi). am

monakveTze navTobis daRvris SemTxvevaSi, daRvrili navTobi Caedineba Tbilisis

zRvaSi kvirikobis xevis an trasis Ria monakveTebis gavliT zedapiridan.

Sesabamisad, am monakveTis yvelaze sensitiur ubnebs warmoadgens kvirikobis xevi

da trasis is ubnebi, sadac trasa gadis miwis zedapirze an yrilze; kerZod: pk

181+50 – pk 186+80 – sul 530 metri, ix. danarTi V _ ruka – Tbilisis

SemovliTi rkinigzis marSrutis piketebi.

Tbilisis wyalsacavSi Tundac naxevari cisternis, anu 30,000 litri navTobis

moxvedra gaafuWebs wyalsacavis sasargeblo moculobis daaxloebiT 50%-s, rac

sasmeli wylis gareSe datovebs q. Tbilisis sami raionis mosaxleobas da uwylod

datovebs gardabnis raionis daaxloebiT 20,000 ha sasoflo-sameurneo savarguls.

16 saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris “garemos xarisxobrivi mdgomareobis normebis

damtkicebis Sesaxeb” 2001 wlis 16 agvistos # 297/N brZanebuleba.

Page 200: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

180

hidrogeologiuri TvalsazrisiT saproeqto xazis md. kvirikobisxevis xeobasTan

gadakveTis monakveTze, gruntis wylebi, romlebic deluviur TixnarTan unda iyos

dakavSirebuli, Tbilisis wyalsacavSi ganitvirTeba. amasTan, maTi ganlagebis

siRrme 4 metrs ar unda aRematebodes. marTalia, ZiriTadi substratis amgebi

oligocen-miocenis wyebis qanebi wyalsacavidan CrdiloeTiT, anu wyalsacavis

sapirispiro mxares ecema, magram rkinigzaze incidentis SemTxvevaSi, an Tundac

mSeneblobis procesSi, wyalsacavis gaWuWyianebis riski mainc maRalia, radganac

daRvrili navTobi, deluviuri Tixnari Sris gavliT, advilad CaaRwevs gruntis

wylebamde da maTi saSualebiT _ uSualod wyalsacavamde.

gldanis didi tba

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proqetis damuSavebis etapze warmoiSva diskusia

gldanis tbis Sesaxeb. saproeqto jgufis mier gamoiTqva mosazreba, rom

aRniSnuli tba warmoiqmna sabWoTa periodis miwuruls, mis adgilas arsebuli,

marilis karieris araswori eqspluataciis Sedegad. Sesabamisad, daisva sakiTxi

gldanis tbaze garemosa da bunebrivi resursebis dacvis ministris brZanebiT

dadgenili wyaldacviTi 300 metriani zolis gavrcelebis Taobaze.

proeqtis eqspertTa jgufis mier damuSavebuli iqna es sakiTxi da momzadda

Sesabamisi daskvna gldanis tbis Sesaxeb (ix. danarTi R _ hidrologiuri

saeqsperto daskvna gldanis tbis Sesaxeb). amasTan dadginda, rom gldanis tba

aRricxulia saxelmwifo wylis kadastrSi. Sesabamisad, masze vrceldeba yvela is

regulacia, rac gaTvaliswinebulia kanoniT. kerZod, saqarTvelos garemosa da

bunebrivi resursebis dacvis ministris brZaneba #59. _ `wyaldacviTi zolis

Sesaxeb debulebis~ damtkicebis Taobaze, romlis muxli 8 ambobs,

“wyaldacviTi zolis farglebSi akrZalulia:

1. mSenebloba an moqmedi sawarmoebis gafarToeba da rekonstruqcia garda

kanoniT pirdapir dadenili SemTxvevebisa.”

Semarbilebeli RonisZiebebi

zemoT aRwerili gavlenebis Tavidan acilebis, Serbiliebisa da/an kompensaciis

mizniT mniSvnelovania, gatardes Semdegi RonisZiebebi:

mSeneblobis etapi:

• mSenebeli kontraqtoris satvirTo da samSeneblo manqanebi iyos teqnikurad

gamarTul mdgomareobaSi;

• avtomanqanebis gasamarTi sadgurebi (mSeneblobis procesSi maTi mowyobis

SemTxvevaSi) SemosazRvruli unda iqnes zvinulebiT, raTa, sawvavis uneblie

daRvris SemTxvevaSi, gamoiricxos sawvavis gavrceleba da mimdebare

teritoriis dabinZureba;

Page 201: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

181

• satvirTo avtomanqanebis farexSi, avtomanqanebis gasarecxi adgilebi

SemosazRvruli unda iqnes zvinulebiT, xolo gasarecxi adgilebidan

Camdinare wylebis gasawmendad unda moewyos primitiuli gamwmendi nageboba

cementis xsnariT mopirkeTebuli orsafexuriani Txrilebis saxiT, raTa

gamoiricxos Camdinare, gauwmendavi wylebis moxvedra xevebSi an mdinareebSi;

• dauSvebelia avtomanqanebis garecxva mdinareebSi da zedapiruli wylis sxva

obieqtebSi;

• samSeneblo maqanebidan uneblied daRvrili sawvav-sapoxi nivTierebebiT

dabinZurebuli niadagis fena unda iqnes moxsnili da gatanili garemos

dacvis saministrosTan winaswar SeTanxmebul adgilas;

• metalis konstruqciebis SeRebvisas, gansakuTrebiT metalis xidebis

SeRebvisas, SesaRebi adgilebis qveS dagebuli unda iqnes Tunuqis an sxva

nivTierebis sagebi, raTa gamoiricxos saRebavis moxvedra zedapiruli wylis

obieqtebSi;

• samSeneblo banakebis mowyobisas, tualetebis mosawyobi adgili (Tu isini

ar iqnebian CarTuli centralizebul sakanalizacio qselSi) unda SeirCes

gruntis wylis dgomis gaTvaliswinebiT. amasTan, aucilebelia saasenizacio

ormoebis mopirkeTeba cementis xsnariT, raTa gamoiricxos fekaluri

masebis moxvedra miwisqveSa wlebSi. aucilebelia saasenizacio ormoebis

sistematiuri amowmenda banakSi mcxovrebi muSebis raodenobis

gaTvaliswinebiT;

• samSeneblo da sayofacxovrebo narCenebi, specialurad gamoyofil

nagavsayrelze gatanamde, unda dasawyobdes mdinareebisa da xevebis

kalapotebidan moSorebiT aranakleb 50 metrisa;

• mSeneblobis procesSi aucilebelia mcire xevebSi da RartafebSi droebiTi

zRudarebis mowyoba, raTa gamoiricxos samSeneblo derefnidan did xevebsa

da mdinareebSi myari masalis gazrdili raodenobis moxvedra;

• saproeqto rkinigzis xazi unda ganlagdes gldanis didi tbis wyaldacviTi

zolis miRma;

• unda gakeTdes SemovliTi rkinigzis gldanis tbis mimdebare monakveTis

Sesabamisi sainJinro gadawyveta, romelic uzrunvelyofs gruntis wylebisa

da tbis wylis dacvas SesaZlo dabinZurebisgan;

• saproqeto rkinigzis wylis obieqtebTan gadakveTa, sainJinro TvalsazrisiT

unda daproeqtdes imgvarad, rom Tavidan iqnes acilebuli wylis obieqtebSi

damabinZurebeli nivTierebebis moxvedra. saproeqto rkinigzis TanakveTa

wylis obieqtebTan da gadakveTebze gaTvaliswinebuli teqnikuri nagebobebis

tipi ixileT danarTi O.

• varkeTilis yofili meurneobis teritoriaze rkinigzis mSeneblobisas

aucilebelia prevenciuli RonisZiebebis gatareba, rac gamoricxavs araRrma

cirkulaciis gruntis wylebis dabinZurebasa da aq arsebuli miwisqveSa

sairigacio qselis dazianebas;

Page 202: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

182

• SemovliT rkinigzaze axali infrastruqturuli nagebobis (sadguri,

depoebi) kanalizaciisTvis unda moewyos Tanamedrove tipis gamwmendi

nageboba, romelic gaTvlili iqneba aq momsaxure adamianTa raodenobaze.

Tbilisis zRva

Tbilisis wyalsacavis sensitiur monakveTze (md. foraqaanTxevidan md.

kvirikobisxevamde pk 141+00 – pk 188+70) sainJinro RonisZiebebis gatareba,

romlebic navTobis SesaZlo daRvris SemTxvevaSi uzrunvelyofs:

• mdinare kvirikobis xevis dacvas saxifaTo nivTierebebis SesaZlo CaRvrisgan;

detaluri sainJinro proeqtis SemuSavebisas gadawyda rom Tbilisis

wyalsacavis yvelaze sensitiur monakveTze – kvirikobis xevSi –

ganxorcielebuliyo specialuri sainJinro RonisZiebebi, romelic

uzrunvelyofs Tbilisis zRvis wylis dacvas. kerZod, gadawyda, rom

rkinigzis xidis farglebSi kvirikobis xevis wylebi gatarebuli iqnes

gvirabSi, riTac gamoiricxeba SesaZlo avariis Sedegad daRvrili

navTobproduqtebis moxvedra `Tbilisis zRvaSi~. gvirabis gamtarunarianoba

iseve, rogorc sarkinigzo xidis konstruqciebi, gaangariSebulia kvirikobis

xevis maqsimaluri wyalmovardnebis 0.333%-iani uzrunvelyofis (300 welSi

erTxel) xarjze (86.0 m3/wm). gaangariSeba gadamowmda agreTve 0.1%

uzrunvelyofis xarjis gatarebis SemTxvevisaTvis (101.3 m3/wm) (1000

weliwadSi erTxel).

gvirabis Tavze ewyoba 10 m-iani miwayrili, romelic uzrunvelyofs SesaZlo

avariis Sedegad gadmovardnili cisternebis gvirabze dartymis Zalis

dasaSveb sididemde Semcirebas.

gaangariSebiT dadginda avariis SemTxvevaSi sarkinigzo xididan

navTobcisternebis dacemis zonebi da miRebul monacemebze dayrdnobiT

SerCeul iqna gvirabis saerTo sigrZe (L=200 m).

gvirabis Tavze ewyoba daRvrili navTobproduqtebis Semakavebel-

maakumulirebeli miwayrili fena, romelic gaTvlilia minimum 500 m3

navTobproduqtebis Sesakaveblad. navTobproduqtebis raodenoba gaTvlilia

sarkinigzo avariebis statistikuri analizis safuZvelze (3σ −  kanoniT).

SesaZlo avariis Sedegad daRvrili da miwayrilis fenaSi CaJonili

navTobproduqtebis mocileba da utilizeba saWiroa moxdes dadgenil

vadebSi.

SemuSavebuli RonisZiebebis gatarebiT Tbilisis wyalsacavi daculi iqneba

avariis Sedegad kvirikobis xevSi CaRvrili navTobproduqtebisagan.

sainJinro RonisZiebis detaluri proeqti mocemulia danarT W-Si.

Page 203: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

183

• zedapirze daRvrili navTobis, an sxva saxifaTo nivTierebebis Tbilisis

zRvisken Cadinebis Tavidan acilebasa da mis Sekrebas rezervuarebSi maTi

Semdgomi amowmendis mizniT;

SesaZlebelia am monakveTis mTlian sigrZeze moewyos betonis

kiuveti, reliefis Cadablebul adgilebSi ki _ betoniT

mopirkeTebuli rezervuarebi.

• navTobiT datvirTuli cisternebis sruli gadabrunebis Tavidan acilebas;

• gruntis wylebis dacvas maTSi navTobis moxvedrisagan.

eqspluataciis periodSi mniSvnelovania, Tbilisis zRvis sensitiuri ubani

miCneul iqnes sanitariul zonad, romlis gavlis procesSi daiketeba samgzavro

matareblebis tualetebi zedapiruli wylebis fekaluri masebiT dabinZurebis

Tavidan acilebis mizniT.

aucilebelia rkinigzis Sesabamisi samsaxurebis mier SemuSavdes sagangebo

situaciebze reagirebis detaluri gegmebi, maT Soris navTobze daRvris

reagirebis gegma. rkinigzis Sesabamis samsaxurs unda Cautardes Sesabamisi

treningi da perioduli swavlebebi sagangebo situaciebis inscenirebiT. samsaxuri

unda moqmedebdes saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros sagangebo situaciebis

departamentisa da Tbilisis meriis Sesabamis samsaxurTan srul koordinaciaSi.

unda moxdes rkinigzis sagangebo situaciebis samsaxuris Sesabamis aRWurvilobiT

aRWurva (mag.: navTobdamWeri bonebi).

aqve unda avRniSnoT, rom Sps jorjian uoTer end faueri (gwp – Georgian Water & Power Ltd.) gaecno Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqts da upiratesad

miiCnia Tbilisis zRvis monakveTis gvirabiT gavlis alternativa. kompaniis

mosazrebebi amasTan dakavSirebiT warmodgenilia danarTSi T.

monitoringi

aucilebeli iqneba samSenblo obieqtebis perioduli Semowmeba Sesabamisi

specialistis mier, garemos dacvisa da ekologiuri usafrTxoebis wesebis dacvaze

monitoringis mizniT.

mSeneblobis periodSi zedapirul mdinareebTan da xevebTan rkinigzis SemovliTi

trasis gadakveTis ubnebze zedapiruli da kalapotqveSa nakadebis SesaZlo

dabinZurebis Sesamowmeblad, gadakveTebis axlos periodulad saWiro iqneba

sinjebis aReba da analizis Catareba masSi naxSirwyalbadebis Semcvelobaze.

mSeneblobisa da eqspluataciis etapze unda moxdes Tbilisis wyalsacavisa da

gldanis tbis mimdebare teritoriaze samonitoringo mcire siRrmis WaburRilebis

mowyoba sinjebis aRebis da naxSirwyalbadebze maTi Semcvelobis analizis mizniT.

sinjebis aReba saWiroa weliwadis sezonebis mixedviT.

Page 204: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

184

6.1.2 zegavlena florasa da mcenareul safarze

tyeTmowyobis masalebis mixedviT Tbilisis SemovliTi rkinigza or adgilas kveTs

mcxeTa-mTianeTis satyeo ubnis sammarTvelos daqvemdebarebul mcxeTa-didgoris

satyeo ubans: gasxvisebis zolSi eqceva 128 m2 (kvartali 48, ubani 1 ) da 1,930

m2 (kvartali 48, ubnebi 2, 3 da 5) farTobebi, rac sul 2058 m2 Seadgens

(ixileT ruka 17 mcxeTa-didgoris satyeo ubnis gadakveTa). aRniSnuli

farTobebisaTvis kategoriis Secvla unda ganxorcieldes moqmedi kanonmdeblobis

Sesabamisad.

saqarTvelos mTavrobis 2005 wlis 11 agvistos #132 dadgenilebisa (,,tyiT

sargeblobis licenziebis gacemis wesisa da pirobebis Sesaxeb debulebis

damtkicebis Taobaze”) da satyeo meurneobis saxelmwifo departamentis

Tavmjdomaris 2000 wlis 13 seqtembris #10/61 brZanebis (,,specialuri Wrisa da

misi ganxorcielebis wesis Sesaxeb” debulebis Taobaze) Tanaxmad, specialuri

daniSnulebiT tyiT sargebloba da Wra SesaZlebelia gzebis (da maT Soris

rkinigzis) mSeneblobisas.

tyis fondis miwisaTvis specialuri daniSnulebis kategoriis miniWebisa da

specialuri mizniT tyiT sargeblobisaTvis gamoyofis Taobaze gadawyvetilebas,

“miwis gamoyenebisa da dacvis saxelmwifo komisiis” rekomendaciis safuZvelze,

iRebs saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministri

saqarTvelos tyis kodeqsis 82-e muxlisa da moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.

aRsaniSnavia, rom specialuri Wris ganxorcieleba ar Tavisufldeba

garemosdacviTi moTxovnebisagan da misi dagegmvisa da ganxorcielebis yvela

etapze savaldebuloa iseTi variantis, formisa da meTodis SerCeva, romelic

yvelaze naklebad daazianebs bunebriv garemos.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis xazis mSeneblobis Sedegad, minimum, 50-60 metri

siganis zolSi mTlianad ganadgurdeba mwvane safari, rac mimdebare teritoriebze

mcenareTa populaciebis Semcirebasa da mikroekosistemis degradacias gamoiwvevs.

dairRveva mcenareulobis struqturuli wyoba, Semcirdeba maRali sakonservacio

Rirebulebis mqone taqsonebisa da fitocenozebis aRwarmoebis procesi, rac

biomravalferovnebis gaRaribebas gamoiwvevs.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSeneblobisas 50-60 metris siganis derefnis

zolSi merqniani mcenareebidan (xeebi da buCqebi) md. mtkvris terasebze, gldanis,

xevZmaris, saafTre da kvirikobis xevebSi, aseve patara lilos midamoebSi

ganadgurdeba: xeebidan – qarTuli muxa (Quercus iberica), patara Teladuma (Ulmus minor), wnori (Salix excelsa), verxvi (Populus canescens); buCqebidan – jagrCxila

(Carpinus orientalis), ZeZvi (Paliurus spina-christi), grakli (Spyraea hyericifolia), kvrinCxi (Prunus spinoza), menaxiris bali (Cerasus incana), kowaxuri (Berberis vulgaris); lianebidan (xviara mcenareebi) - ekalReWi (Smilax Excelsa), suro (Hedera

Page 205: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

185

helix), Rvedkeci (Periploca graeca) da sxva. CamoTvlili saxeobebidan sakonservacio

Rirebuleba mxolod patara Teladumas gaaCnia – Setanilia saqarTvelos ,,wiTel

nusxaSi”.

saqarTvelos ,,wiTeli nusxisa” da ,,wiTeli wignis” Sesaxeb kanonis mixedviT,

patara Teladumas aRdgena unda ganxorcieldes VI Tavis me-20-e muxlis 1, 2, 3

da 4 punqtebis mixedviT, xolo kompensacia (zianis anazRaureba) danarCen

saxeobebze amave kanonis me-10 Tavis 28-e muxlis me-2 punqtis Sesabamisad.

rac Seexeba sakonservacio mniSvnelobis balaxovan saxeobebs, maTi identifikacia

unda ganxorcieldes 2010 wlis gazafxulze (marti-aprili), rogorc es

angariSSia miTiTebuli da gatardes Sesabamisi aRdgeniTi RonisZiebebi.

mcenareul safarze uaryofiTad imoqmedebs samSeneblo masalebis narCenebiT (maT

Soris, qimiuri) mimdebare teritoriebis dabinZureba. msgavsi zegavlenis Semdeg

mcenareuli safaris bunebrivi funqcionirebis aRdgenas, SesaZloa, mravali weli

dasWirdes.

samSeneblo derefnis mimdebare teritoriebze mZime samSeneblo, gansakuTrebiT,

muxluxoebiani, teqnikis moZraoba niadagis zedapiruli horizontis moSlas, da

masze arsebuli mwvane safaris gaqrobas gamoiwvevs. adgili eqneba Warbi

raodenobiT mtvriT dabinZurebas. araswori menejmentis SemTxvevaSi, SesaZlo

zedapiruli da miwisqveSa wylebis (magaliTad navTobis CaRvra) dabinZureba

mcenareul safarzec aisaxeba.

konservaciuli mniSvnelobis saxeobebi da habitatebis fragmetebi gvxvdeba Semdeg

adgilebSi:

• zahesi;

• gldanis didi tba;

• xevZmaras xevi;

• gldanis xevi;

• kvirikobis xevi;

• saafTre xevi;

• samSeneblo derefnis dasawyisi sof. patara lilosTan;

• gansakuTrebulad sensitiuria aq warmodgenili Walis tyeebis habitatis

fragmentebi da tbaWaobiani habitati.

mSeneblobis dros, SesaZloa, ganadgurdes zogierTi wiTel nusxaSi Setanili,

reliqturi, endemuri anda iSviaTi saxeoba.

mcenareul safarze uaryofiTi zemoqmedebis erT-erT mniSvnelovan risks

navTobproduqtebis daRvra warmoadgens. navTobproduqtebiT dabnZurebuli niadagis

gawmendas didi dro sWirdeba. amgvarad, dabinZurebul farTobebze mcenareulobis

suqcesiuri cvla, umetes SemTxvevaSi, retrogresuli (Seuqcevadi, uaryofiTi)

mimarTulebiT warimarTeba da, sabolood, ekosistemis Zlier dazianebas iwvevs.

Page 206: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

186

garda amisa, rkinigzaze navTobproduqtebis gadazidva yovelTvis Seicavs xanZris

gaCenisa da, Sesabamisad, mcenareuli safaris dazianebis did risks.

Semarbilebeli RonisZiebebi

zemoT aRniSnuli mavne zemoqmedebebis Tavidan acilebis, Serbilebis, gamosworebisa

da kompensaciis mizniT:

• satyeo fondidan sul 2058 m2 faTobebis amoricvis sakompensacio

RonisZiebebi unda SeTaxmdes saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi

resursebis saministrosTan.

• unda SemuSavdes florisa da mcenareuli safaris konservaciisa da

aRdgenis gegma. gazafxulze, rodesac vegetacias iwyeben efemeroiduli

saxeobebi, rogoricaa, magaliTad, qarTuli zambaxi, unda Catardes

mSeneblobis wina floristuli sakonservacio aRwera; sakonservacio

saxeobebis identificireba da gadanergva msgavs alternatiul habitatebSi;

maTi Teslebisa da bolqvebis Segroveba da mcire warmadobis sanergeebis

Seqmna da ex situ da in situ konservaciuli qmedebebis ganxorcieleba. garda

amisa, kompensaciis mizniT saWiro iqneba xeebis dargva gasxvisebis zolis

mimdebare teritoriebze.

• saWiroa mSenebelTa da samSeneblo obieqtebis xelmZRvanelTa treningi da

saTanado informireba, raTa Tavidan aviciloT iseTi zegavlenebi,

rogoricaa merqniani mcenareebis gadaWarbebuli Wra gasxvisebis zolis

gaswvriv da samSeneblo teqnikiT niadagis zedapiris moSla did farTobze

(aseve, cxovelebis Cavardna ormoebSi da a.S.).

• florisa da mcenareuli safaris konservaciisa da aRdgenis gegma unda

ganxorcieldes niagadis aRdgenis gegmis paralelurad.

• saWiroa, Sefasdes uaryofiTi zegavlena Tbilisis erovnuli parkis

tradiciuli gamoyenebis zonaSi arsebul florasa da mcenareul safarze

da saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros

daculi teritoriebis saagentosTan SeTanxmebiT SemuSavdes sakompensacio

RonisZiebebi.

• rkinigzis eqspluataciis procesSi avariis Sedegad mcenareuli safaris

dazianebis SemTxvevaSi (navTobis daRvra, niadagis horizontis moSla da

sxv.), sagangebo situaciebis gegmis ganxorcielebis paralelurad, droulad

unda ganxorcieldes Sesabamisi qmedebebi dabinZurebis salikvidaciod da

mcenareuli safaris sareabilitaciod.

• rkinigzis personalma regularulad unda gaiaros treningi sagangebo

situciebSi mzadyofnisa da swrafi reagirebisaTvis.

Page 207: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

187

monitoringi

mSeneblobisas saWiro iqneba teqnikuri personalis (muSebi, mSeneblebi, inJinrebi

da sxv.) mier garemos dacvisa da ekologiuri usafrTxoebis wesebis dacvis

monitoringi.

aucileblad unda Seiqmnas garemos dacvis monitoringis mudmivmoqmedi jgufi,

romelic monitorings ganaxorcielebs mcenareul safarzedac samizne

teritoriebis garemos sxva komponentebTan erTad rogorc mSeneblobis procesSi,

aseve mis Semdeg - florisa da mcenareuli safaris konservaciisa da aRdgenis

gegmis implementaciis farglebSi.

6.1.3 zegavlena ekosistemebze

Tbilisis SemovliTi proeqtis axali monakveTis zemoqmedebis arealSi moxvedrili

ekosistemebi proeqtis ganxorcielebis yvela etapze ganicdis garkveul

cvlilebas.

mSeneblobisa da mSeneblobiswina etapebze, SesaZlebelia:

• habitatebis fragmentacia an dakargva;

• buCqnarisa da balxeulobis gakafvis Sedegad invaziuri anu dampyrobeli

saxeobebis gabatoneba;

• samSeneblo teqnikiTa da teqnikuri personalis mier veluri bunebis

SeSfoTeba;

• Camonadeni wylebiTa da mSeneblobiT gamowveuli eroziiT zedapirul

wylebSi Seleqili myari masis raodenobis gazrda da iqtiofaunaze mavne

zemoqmedeba.

mSeneblobis etapze wylebis dabinZureba Sesabamis mavne zemoqmedebas gamoiwvevs

iqtiofaunaze. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces kvrikobis da yvela sxva

xevebis gadakveTebs, vinaidan proeqtis zegavlenis arealSi eqceva iqtiuofaunis

saxeobebi, romlebic Setanilia wiTel nusxaSi da endemuria kavkasiis

ekoregionisaTvis. wylis resursebis dacvis RoniZiebebis Sesaxeb ix. TavSi 6.1.1 _

zegavlena zedapirul da miwisqveSa.

eqsplutaciis etapze gasxvisebis zolSi mcenareulobis gadaWarbebulma Wram

SeiZleba saxeobaTa mudmivi suqcesiuri cvla da dampyrobluri saxeobebis

ganviTareba gamoiwvios, xolo mcenareulobis arasakmarisma Wram da trasis

gaswvriv navTobproduqtebis dagrovebam SeiZleba xanZari gamoiwvios.

Page 208: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

188

Semarbilebeli RonisZiebebi

cvlielebisadmi gansakuTrebiT sensitiuria biomravalferovnebis TvalsazrisiT

saintereso ubnebi – kvirkobisa da sxva xevebi da gldanis didi tbis mimdebare

teritoria. amitom mSeneblobis organizebis gegmam unda gaiTvaliswinos Semdegi

RonisZiebebiT:

• mSeneblobis damxmare mowyobilobebi da misasvleli gzebi daSorebili unda

iyos sensitiuri adgilebidan;

• xeobebSi, sadac moewyoba miwayrilebi Cadebuli unda iyos sadrenaJe milebi,

romlebic wyalsadinrebis erTianobas uzrunvlyofs;

• sasurvelia sensitiur adgilebSi balaxeulobis minimaluri raodenobis

gakafva;

• samSeneblo masalebis warmomavloba unda iyos garkveuli da maTi

usafrTxoeba uzrunvelyofili.

rkinigzis eqspluataciis procesSi saWiroa mcenareulobis integrirebuli marTva,

rac gulisxmobs:

• biomravalferovnebis xelSesawyobad sarkinigzo trasis xazTan unda

ganTavsdes mcire zomis mcenareebi, xolo didi xeebi ki _ gasxvisebis

zolis sazRvarTan;

• unda dairgas adgilobrivi saxeobebi, xolo dampyrobluri saxeobebi ki

unda iqnes moSorebuli;

• saWiroebisamebr gamoyeebuli unda uyos mcenareulobis kontrolis

biologiuri, meqanikuri da Termuli meTodebi;

• trasidan daaxloebiT 5 metrze metad daSoebul adgilebSi ar unda moxdes

herbicidebis gamoyeneba;

• balaxeulobis Wra unda iyos minimaluri;

• mcenareulobis integrirebuli marTva zogjer herbicidebis gamoyenebas

saukeTeso saSualebad miiCnevs gasxvisebis zolSi swrafad mzardi

mcenareulobis kontrolisaTvis. aseT SemTxvevebSi:

o personalma unda gaiaros treningi herbicidebis gamoyenebaSi; o ar SeiZleba im herbicidebis gamoyeneba romlebic ganekuTvneba Semdeg

dokumentebSi mocemul nusxebs: 1) saSiSroebis mixedviT 1a da 1b klasis

pesticidebi msoflio jandacvis organizacis (WHO) rekomedebuli

klasifikaciiT; 2) saSiSroebis mixediT II klasis pesticidebi msoflio

jandacvis organizaciis (WHO) rekomendebuli klasifikaciiT; da 3)

stokholmis konvenciis A da B danarTebSi mocemuli pesticidebi (garda

im SemTxvevebisa, romlebic naxsenebia konvenciaSi)17.

17ix. stokholmis konvencia mdgrad organul damabinZureblebze, 2001.

Page 209: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

189

o gamoyenebuli herbicidebi unda iyos licenzirebuli, damtkicebuli da

registrirebuli Sesabamisi organos mier, FAO-s pesticidebis

ganawilebisa da gamoyenebis saerTaSoriso kodeqsis Sesabamisad18; o gamoyenebuli herbicidebis etiketebi unda iyos Sesrulebuli

saerTaSoriso standartebisa da normebis Sesabamisad, FAO-s pesticidebis etiketirebis ganaxlebuli instruqciebis mixedviT19;

o gaTvaliswinebuli unda iyos herbicidis mwarmoeblis rekomendaciebi

herbicidis gamoyenebasa da dozirebis Taobaze, aseve angariSebi

herbicidebis mcire raodenobiT gamoyenebis Taobaze, imisaTvis, rom

daadgindes optimaluri minimaluri doza; o herbicidebis gamoyeneba unda iTvaliswinebdes sxvadasxva kriteriumebs

(rogoricaa savele daTvalierebebi, monacemebi amindis Sesaxeb, gamoyenebis

dro da raodenoba). monacemebi unda Setanili iyos pesticidebis

gamoyenebis davTarSi;

o pesticidebis gamoyeneba unda iwarmoebodes ise, rom gamoiricxos an

minimumamde dayvanili iyos pesticidebis gadatana da Camorecxva;

o herbicidebis gamfrqvevi mowyobilobebi unda iyos teqnikurad gamarTuli,

mwarmoeblis rekonedaciis mixedviT;

o zedapiruli wlebis da xeobebis gaswvriv wylis resursebis dacvis

mizniT datovebuli unda iyos daumuSavebeli buferuli zonebi;

o saxifaTo masalebis da, maT Soris, herbicidebis Senaxvis wesebi

uzrunvelyofs niadagisa da wylebis dacvas herbicidebis moxmarebis dros

SemTxveviTi dabinZurebebisagan.

18 ix. pesticidebis ganawilebisa da gamoyenebis saerTaSoriso kodeqsi, FAO, 2002. 19 ix. pesticidebis etiketirebis ganaxlebuli instruqciebis, FAO, 2002.

Page 210: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

190

6.1.4 zemoqmedeba faunaze

faunis mravalferovnebis TvalsazrisiT, yvelaze mgrZnobiarea samSeneblo

derefnis Semdegi monakveTebi: kvirikobis, xevZmaras da saafTre xevebi da gldanis

tba. Semdeg ki yvela sxva buCqnariTa da tyis narCenebiT dafaruli ferdobebis

mqone xeobebi. Ria landSaftisas yoveli samalavisa da wylis wyaros mniSvneloba

izrdeba, amitom aRsaniSnavia mdinareebisa, xevebisa da tyis zolebis gadakveTis

adgilebi, rogorc ZuZumwovrebisa da frinvelTa TavSesafrebi gadaadgilebis da

gamravlebis dros.

Ramurebis populaciebi – rogorc winamdebare angariSis fonuri informaciis

TavSi aRiniSna `zahesi – giorgwminda” da ,,giorgiwminda - patara lilo”

monakveTebze SesaZlebelia sakonservacio mniSvnelobis Ramurebis populaciebze da

maT (gansakuTrebiT ki gamosazamTrebel) TavSesafrebze mavne zemoqmedeba

mSeneblobis dros. zamTris periodSi Ramurebis TavSesafris ganadgureba

gamoiwvevs maTi koloniis daRupvas, amitom aucilebeli iqneba maTTvis

alternatiuli TavSesafris micema. maisi-ivnisis ganmavlobaSi ki, SesaZlebelia,

sakmarisi iyos maTi dafrTxoba da isini Tavad ipovnian sxva sabinadro adgils.

frinvelebi – arsebuli informaciiT, Tbilisis SemovliTi rkinigzis axal

monakveTze, Cveulebrivi frinvelebis garda, binadroben da saSemodgomi gadafrenis

periodSi Cerdebian kanoniT dacul frinvelTa saxeobebi, maT Soris, wero da

didi mtacebeli frinvelebi. trasis mSeneblobam SeiZleba gamoiwvios maTi

SeSfoTeba budobis periodSi an maTi budeebis dazianeba. es teritoriebi rbil

zamTrebSi zogierTi gadamfreni frinvelis gamozamTrebis adgilia. arsebobs

mosazreba, rom gldanis did tbas gadamfreni frinvelebi gadafrenis dros

gaCerebisaTvis iyeneben.

qvewarmavlebi – mSeneblobam SeiZleba gamoiwvios saqarTvelos wiTel nusxaSi

Setanili qvewarmavlebis _ xmelTaSuazRveTis kus Testudo graeca, dasavluri

maxrCobela Eryx jaculus da sayeloiani eirenisis Eirenis collaris da maTi

adgilsamyoflebis ganadgureba. igive SeiZleba iTqvas aq gavrcelebul amfibiebis

dacul saxeobaze – siriuli myvarze Pelobates syriacus.

mcire ZuZumwovrebi - mdinareebis da Releebis Walebi warmoadgens wiTel nusxaSi

Setanili mcire ZuZumwovrebis, rogorebicaa samxreTuli cxvirnala Rhinolophus euryale da mehelis cxvirnala Rhinolophus mehelyi sakvebis mopovebis adgils; xevebis ferdobebi ki nacrisferi zazunelas Cricetulus migratorius binadrobis adgilia;

amierkavkasiuri zazuna Mesocricetus brandti ki gavrcelebulia xevebsSorisa vake

adgilebSi. amitom SesaZlebelia maTi an maTi TavSesafris ganadgureba an

SeSfoTeba gamravlebisa Tu STamomavlobis gamokvebis periodebSi.

zegavlena iqtiofaunze mTilianad damokidebulia mSeneblobisa da eqspluataciis

procesebSi wylis obieqtebis dabinZurebaze. amitom, sasurvelia, rom gatardes

yvela RonisZieba, raTa ar moxdes droebiTi da mudmivi wyalsadinrebis

dabinZureba (ix. Tavi 6.1.1 zegavlena zedapirul da miwisqveSa wylebze).

Page 211: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

191

Semarbilebeli RoniZiebebi

mSeneblobis dawyebamde saWiroa Semdegi RonisZibebis gatareba:

• saWiroa teqnikur personals Cautardes Sesabamisi treningi, raTa maTi

saTanado informirebiT Tavidan aviciloT mSeneblobis etapze zedmeti mavne

zegavlena garemoze;

• sakonservacio mniSvnelobis Ramurebze mavne zemoqmedebis Tavidan acilebis

mizniT, aucilebelia, mSeneblobis dawyebamde minimum erTi TviT adre

Catardes savele kvleva – fuRuroiani xeebisa da nagebobebis daTvaliereba.

Ramurebis koloniis arseboba SeiZleba dadgindes gazafxulis bolos

dekadaSi ultrabgeriTi deteqtoriT gamokvlevis Sedegad. zamTris

periodSi Ramurebis TavSesafris ganadgureba gamoiwvevs maTi koloniis

daRupvas, amitom aucilebeli iqneba maTTvis alternatiuli TavSesafris

micema. maisi-ivnisis ganmavlobaSi ki, SesaZlebelia, sakmarisi iyos maTi

dafrTxoba da isini Tavad ipovnian sxva sabinadro adgils.

zogadad, sasurvelia, mSeneblobis warmoeba oqtombridan martis bolomde. magram

am periodSic ki, aucilebeli iqneba mSeneblobis wina savele kvlevebis Catareba

vinaidan sxvadasxva saxeobebisaTvis sxvadasxva sezonebia mniSvnelovani.

mSeneblobis wina savele kvlevisas TiToeuli samSeneblo monakveTSi unda

Semowdes, magaliTad:

• Waobis kus, siriuli myvaris da uxerxemloTa gamravlebis adgilebi

wyalsatevebSi;

• kavkasiuri zazunas da sxva patara ZuZumwovrebis arseboba;

• xmelTaSuazRveTis kus gamravlebis adgilebis arseboba;

• kanoniT daculi frinvelebis budeebis arseboba;

• Ramurebis koloniebis arseboba gasaCex xeebSi; da

• ganisazRvros, xom ar moxvda romelime msxvili ZuZumwovris

individualuri monakveTi samSeneblo zonaSi.

vinaidan trasa gadis Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli gamoyenebis zonaSi,

saWiroa, sakompensacio RonisZiebebis SeTanxmeba saqarTvelos garemos dacvis

saministrosTan, romelTa Sesrulebazec pasuxismgebeli iqneba S.p.s. ,,saqarTvelos

rkinigza”

mSeneblobis dros saWiroa Semdegi RonisZibebis gatareba:

• Tu kanoniT daculi saxeobeba dafiqsirda, saWiroa SemuSavdes RonisZiebebi,

raTa minimumamde iqnes dayvanil aRniSnuli saxeobebis SeSfoTeba

gamravlebisa da STamomavlobis gamokvebis dros.

• saWiroa tranSeebis SemoRobva, raTa cxovelebi ar Cavardnen Sig. aseve

tranSeebis amovsebis win unda Semwmdes raime cxoveli xom ar darCa

Cavardnili. zogadad, sakmarisia aseT tranSeebSi ficrebis Cadeba, rac

uzrunvelyofs cxovelTaTvis amosasvlel gzas;

Page 212: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

192

• samSeneblo samuSaoebis Catarebis dros saWiroa SenarCunebul iqnes da ar

gaiCexos trasasTan axlos myofi beberi xeebi;

• Tu romelime xeSi an SenobaSi aRmoCndeba Ramurebis kolonia, an unda

SemovuaroT an gamoviyenoT Ramurebis xelovnuri sabinadroebi, rogorc

kompensacia.

mSeneblobis damTavrebis Semdeg saWiroa wyalsadinarebisa da tyis zolebis

aRdgena, niadagis nayofieri fenis dabruneba da rekultivacia, derefnis sazRvris

gaswvriv buCqnaris dargva. aRsaniSnavia, rom faunisaTvis e.w. ,,mwvane xidebis”

rols xeobebSi Cadebuli milebi iTamaSebs.

monitoringi

aucilebeli iqneba samSenbelo obieqtebis perioduli Semowmeba Sesabamisi

specialistis mier.

winasamSeneblo savele kvelvebis mixedviT monitoringi SeiZleba dasWirdeT im

sakonservacio saxeobebs, romlebic gadayvanilebi iqnebian alternatiul

sacxovrebel garemoSi.

6.1.5 zemoqmedeba Tbilisis erovnul parkze

Tbilisis SemovliTi rkinigza erovnuli parkis vizitorTa zonas or adgilas

kveTs ,,Tbilisis zRvis” Crdilo-aRmosavleTiT ix. ruka 12:

• kvirikobis xevis monakveTze, daaxloebiT 600 metris sigrZeze. aqedan

TiTqmis 220 metri ganlagdeba gvirabSi, xolo 380 metri ganlagebulia pk

140+60 - pk 144+40 monakveTze; da

• ,,Tbilisis zRvis” ukidures aRmosavleT monakveTze, saproeqto rkinigzis

me-18 kilometrze, 90 m-is sigrZeze, pk 180+45-pk 181+35

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis pirdapiri zegavlenis qveS eqceva

daaxloebiT 8 ha (79,352 m2) farTobis mqone Tbilisis erovnuli parkis

tradiciuli gamoyenebis zonis teritoria, rac parkis mTliani farTobis

daaxloebiT 0.03% warmoadgens.

garda amisa, aRsaniSnavia, rom zahesis dasaxlebis teritoriaze SemovliTi

rkinigza, daaxloebiT 2 kilometris manZilze, Tbilisis erovnuli parkis

tradiciuli gamoyenebis zonasTan axlos ganlagdeba. am monakveTze saproeqto

rkinigzis minimaluri daSoreba erovnuli parkis teritoriidan Seadgens 100-200

metrs.

vinaidan Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSruti gadis Tbilisis erovnuli

parkis teritoriaze (ix. ruka 12 – Tbilisi erovnuli parkis tyis fondi,

romelsac mieniWeba specialuri daniSnulebis kategoria), romelic ganixileba

Page 213: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

193

rogorc daculi teritoriis tyis fondi, ,,saqarTvelos rkinigza” Sesabamisi

ganacxadis saSualebiT mimarTavs TxovniT garemos dacvisa da bunebrivi

resursebis saministros (garemoze zemoqmedebis sanebarTvo ganacxadis gakeTebamde)

parkis am nawilisaTvis specialuri daniSnulebiT tyiT sargeblobis kategoriis

miniWebis Taobaze.

saqarTvelos mTavrobis 2005 wlis 11 agvistos #132 dadgenilebisa (,,tyiT

sargeblobis licenziebis gacemis wesisa da pirobebis Sesaxeb debulebis

damtkicebis Taobaze”) da satyeo meurneobis saxelmwifo departamentis

Tavmjdomaris 2000 wlis 13 seqtembris #10/61 brZanebis (,,specialuri Wrisa da

misi ganxorcielebis wesis Sesaxeb” debulebis Taobaze) Tanaxmad, specialuri

daniSnulebiT tyiT sargebloba da Wra SesaZlebelia gzebis (da maT Soris

rkinigzis) mSeneblobisas.

tyis fondis miwisaTvis specialuri daniSnulebis kategoriis miniWebisa da

specialuri mizniT tyiT sargeblobisaTvis gamoyofis Taobaze gadawyvetilebas,

“miwis gamoyenebisa da dacvis saxelmwifo komisiis” rekomendaciis safuZvelze,

iRebs saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministri

saqarTvelos tyis kodeqsis 82-e muxlisa da moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.

aRsaniSnavia, rom specialuri Wris ganxorcieleba ar Tavisufldeba

garemosdacviTi moTxovnebisagan da misi dagegmvisa da ganxorcielebis yvela

etapze savaldebuloa iseTi variantis, formisa da meTodis SerCeva, romelic

yvelaze naklebad daazianebs bunebriv garemos.

Semarbilebeli RonisZiebebi

parkis biomravalferovnebaze, turistul potencialsa da rekreaciul

mniSvnelobaze zemoqmedebis sakompensacio RonisZiebebi SeTanxmebuli da

SemuSavebuli iqneba saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis

saministrosTan konsultaciiT.

mSeneblobis dawyebamde unda Catardes mSenebelTa da samSeneblo obieqtis

xelmZRvanelTa treningi, raTa, maTi saTanado informirebiT Tavidan aviciloT

mSeneblobis etapze zedmeti zegavlena garemoze, rogoricaa samSeneblo obieqtis

maxloblad niadagis zedapiris moSla-datkepna da meqanikuri dazianeba samSeneblo

teqnikiT; sakonservacio mniSvnelobis saxeobebis SeSfoTeba da a.S.

mcenareuli safarisaTvis zianis miyenebis TvalsazrisiT ufro sayuradReboa

kvirikobis xevi. niadagis safaris aRdgeniTi da sakompensacio Semdegi RonisZiebebi

unda ganxircieldes:

• minimum 2-3 wlis ganmavlobaSi SiSvel niadagze SeiTesos adgilobriv

mcenareTa Tesli; bolqvovani mcenareebis SemTxvevaSi gadairgos bolqvebi;

paralelurad, niadagis zedapirze moebnios damwvari nakeli organuli

sasuqis saxiT;

Page 214: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

194

• ganxorcieldes ganadgurebul merqnian mcenareTa Teslis mopoveba da

nergebis gamoyvana (an Sesyidva) da dargva natyevar adgilebSi Sesabamisi

meTodis mixedviT;

• SedarebiT teniT uzrunvelyofil habitatebSi tyis aRdgena ganxorcieldes

e.w. ,,buSlagebis” meTodiT (dakalmebis), sadac ZiriTadad gamoyenebuli

iqneba tirifis (Salix) saxeobebi; • sakonservacio mniSvnelobis mcenareebis aRdgenis RonisZiebebi unda

ganxorcieldes saqarTvelos ,,wiTeli nusxisa” da ,,wiTeli wignis” Sesaxeb

kanonis Sesabamisad:

o aRdgenis SemTxvevaSi – me-6 Tavis me-20 muxlis 1, 2, 3 da 4

punqtebis Sesabamisad;

o zianis anazRaurebis SemTxvevaSi – amave kanonis me-10 Tavis 28-e

muxlis me-2 punqtis Sesabamisad.

Tbilisis erovnuli parkis farTobebisaTvis unda SemuSavdes:

• niadagis moxsnis, gadatanisa da dasawyobeba-Senaxvis gegmebi, romlebic

gaiTvaliswineben niadagis moxsnis meTodebsa da gadatanis saSualebebs,

dasasawyobebeli niadagebis moculobas, dasawyobebis adgilsa da saTanado

pirobebis Seqmnas niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis SenarCunebisaTvis.

• niadagis eroziis prevenciis kontrolis gegma, romelic Seesabameba

proeqtis sainJinro dizains da gaiTvaliswinebs bermebisa da gabionebis

mowyobas, balaxis SeTesvas, mulCirebas.

• niadagis aRdgenis gegma, romelic gaiTvaliswinebs niadagis datkepnili

ubnebis (misasvleli gzebis) aRdgenas, moxsnili niagadis fenis dagebas,

TeslebiT gamdidrebasa da niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis TandaTan

gaumjobesebas.

sakonservacio mniSvnelobis Ramurebze mavne zemoqmedebis Tavidan acilebis mizniT,

aucilebelia, mSeneblobis dawyebamde minimum erTi TviT adre Catardes savele

kvleva – fuRuroiani xeebisa da nagebobebis daTvaliereba. Ramurebis koloniis

arseboba SeiZleba dadgindes gazafxulis bolos dekadaSi ultrabgeriTi

deteqtoriT gamokvlevis Sedegad. zamTris periodSi Ramurebis TavSesafris

ganadgureba gamoiwvevs maTi koloniis daRupvas, amitom aucilebeli iqneba maTTvis

alternatiuli TavSesafris micema. maisi-ivnisis ganmavlobaSi ki, SesaZlebelia,

sakmarisi iyos maTi dafrTxoba da isini Tavad ipovnian sxva sabinadro adgils.

zogadad, sasurvelia, mSeneblobis warmoeba oqtombridan martis bolomde. magram

am periodSic ki, aucilebeli iqneba mSeneblobis wina savele kvlevebis Catareba

vinaidan cxovelTa samyaros sxvadasxva saxeobebisaTvis sxvadasxva sezonebia

mniSvnelovani. mSeneblobis wina savele kvlevisas TiToeuli samSeneblo

monakveTSi unda Semowdes, magaliTad:

• Waobis kus, siriuli myvaris da uxerxemloTa gamravlebis adgilebi

wyalsatevebSi;

• kavkasiuri zazunas da sxva patara ZuZumwovrebis arseboba;

• xmelTaSuazRveTis kus gamravlebis adgilebis arseboba;

Page 215: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

195

• kanoniT daculi frinvelebis budeebis arseboba;

• Ramurebis koloniebis arseboba gasaCex xeebSi; da

• ganisazRvros, xom ar moxvda romelime msxvili ZuZumwovris individualuri

monakveTi samSeneblo zonaSi.

mSeneblobis dros saWiroa Semdegi RonisZibebis gatareba:

• Tu kanoniT daculi saxeobeba dafiqsirda, saWiroa SemuSavdes RonisZiebebi,

raTa minimumamde iyos dayvanil aRniSnuli saxeobebis SeSfoTeba

gamravlebisa da STamomavlobis gamokvebis dros.

• saWiroa tranSeebis SemoRobva, raTa cxovelebi ar Cavardnen Sig. aseve

tranSeebis amovsebis win unda Semwmdes raime cxoveli xom ar darCa

Cavardnili. zogadad, sakmarisia aseT tranSeebSi ficrebis Cadeba, rac

uzrunvelyofs cxovelTTaTvis amosasvlel gzas;

• samSeneblo samuSaoebis Catarebis dros saWiroa SenarCunebul iqnes da ar

gaiCexos trasasTan axlos myofi beberi xeebi;

• Tu romelime xeSi an SenobaSi aRmoCndeba Ramurebis kolonia, an unda

SemovuaroT an gamoviyenoT Ramurebis xelovnuri sabinadroebi, rogorc

kompensacia.

mSeneblobis damTavrebis Semdeg saWiroa wyalsadinarebisa da tyis zolebis

aRdgena, niadagis nayofieri fenis dabruneba da rekultivacia, derefnis sazRvris

gaswvriv buCqnaris dargva. aRsaniSnavia, rom faunisaTvis e.w. ,,mwvane xidebis”

rols xeobebSi Cadebuli milebi iTamaSebs.

rkinigzis eqspluataciis periodSi Tbilisis erovnuli parkis teritoriaze

saWiroa mcenareulobis integrirebuli marTva da herbicidebis SezRudulad

gamoyeneba, rogorc es aRwerilia qveTavSi 6.1.4 zegavlena ekosistemebze.

monitoringi

aucilebeli iqneba samSenebelo obieqtebis perioduli Semowmeba Sesabamisi

specialistis mier.

winasamSeneblo savele kvelvebis mixedviT monitoringi SeiZleba dasWirdeT im

sakonservacio saxeobebs, romlebic gadayvanilebi iqnebian alternatiul garemoSi.

niadagze zemoqmedebis Serbilebis mizniT zemoT aRniSnuli gegmebis ganxorcieleba

saWiroebs regularul vizualur inspeqcias da, saWiroebis SemTxvevaSi, niadagis

nimuSebis laboratoriul analizs.

Page 216: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

196

6.1.6 zegavlena niadagze

aRsaniSnavia niadagze mosalodneli zemoqmedebebis sami ZiriTadi tipi: erozia,

nayofieri niadagis masis danakargi da misi Tvisobrivi maxasiaTeblebis cvlileba.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSenebloba gamoiwvevs niadagis eroziuli

procesebis gaaqtiurebas im adgilebSi, sadac moxdeba ferdobebisa da ferdobebis

kideebis CaWra. niadagis nayofieri fenis moxsnisas garkveulwilad moxdeba misi

meqanikuri dazianeba da danakargi, radgan marSruti sxvadasxva daxrilobisa da

eqspoziciis reliefze gadis. garda amisa, niadagis moxsnisas Seicvleba misi

ZiriTadi maxasiaTeblebi, rogoricaa nayofiereba, struqtura da qimiuri

Semadgenloba.

samSeneblo teqnikis araorganizebulma moZraobam da samSeneblo masalebis Senaxva-

ganTavsebis araorganizebulobam SeiZleba gamoiwvios samSeneblo obieqtis

maxloblad niadagis nayofieri fenebis datkepna da dazianeba.

rkinigzis trasis derefanSi niadagis samuSaoebi (moxsna, dasawyobeba, konservacia)

SesabamisobaSi unda iyos saqarTveloSi moqmed garemosdacviT kanonmdeblobasa da

debulebebTan. rkinigzis mSeneblobisas ekosistemis erT-erTi komponentis, niadagis

dacva unda ganxorcieldes saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobis gaTvaliswinebiT;

kerZod: saqarTvelos kanoni niadagis dacvis Sesaxeb moiTxovs qveynis mTel

teritoriaze niadagebis konservaciasa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis

uzrunvelyofas, kanoni aseve zRudavs ferdobebis CamoWras niadagebis winaswari

SerCeva-Seswavlisa da saTanado daproeqtebis gareSe.

amave kanoniT ikrZaleba sameurneo xasiaTis nebismieri saqmianoba niadagis

nayofieri fenis mouxsnelad, mis daukonserveblad da daniSnulebisamebr

gamouyeneblad (muxli 4), nayofieri nidagebis dakargva (muxli 1), yovelgvari

moqmedeba, romelic gaauaresebs niadagis Tvisebebs, Seqmnis gaudabnoebis,

daWaobebis, damlaSebis, gabicobebis, gamJavianebisa da sxva uaryofiTi procesebis

dawyebis pirobebs (muxli 8).

niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis sferoSi

saxelmwifo zedamxedvelobas, misi kopetenciis farglebSi, axorcielebs

saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro.

pasuxismgebloba am kanonis moTxovnaTa darRvevisaTvis ganisazRvreba saqarTvelos

kanonmdeblobiT dadgenili wesiT.

Page 217: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

197

Semarbilebeli RonisZiebebi

niadagis moxsna, gadatana da dasawyobeba-Senaxva

niadagis nayofieri fenis konservaciis mizniT mSeneblobis pirvel etapze didi

mniSvneloba aqvs niadagis safaris, upirvelesad, niadagis nayofieri fenis moxsnas.

derefnis gaswvriv didi simZlavris niadagebi gamonaklisis saxiT gvxvdeba.

ZiriTadad ganviTarebulia mcire da saSualo sisqis, mcire da saSualo humusiani

niadagebi. vake da talRovan reliefze niadagis moxsnisas masis danakargi da

zemoqmedeba ZiriTad maxasiaTeblebze iqneba mcire, xolo niadagis moxsnisas

ferdobebsa da wyalnakadebSi mis ZiriTad maxasiaTeblebze zemoqmedeba iqneba

saSualo. niadagis nayofieri fenis danakargis minimizaciis da niadagis

nayofierebis SenarCunebis mizniT niadagis moxsnis samuSaoebi unda Catardes

mSral meteopirobebSi.

pirvel rigSi unda moixsnas niadagis nayofieri, Semdeg ki niadagis qveda fena da

dasawyobdes (ganTavsdes) cal-calke winaswar SerCeul da statusiT garkveul

teritoriaze, misi Semdgomi miznobrivi gamoyenebis mizniT.

dasawyobebuli niadagis nayofieri fena ar unda iqnes Sereuli unayofo miwasTan,

qva-RorRTan da sxva tipis narCenebTan. dasawyobebuli niadagi dacul unda iqnes

gadarecxvisagan, raTa SenarCundes niadagis struqtura, nayofiereba da saTesle

baza.

dasawyobebuli niadagis simaRle ar unda aRematebodes 2 metrs, ferdis

daxrilobis kuTxe ar unda aRematebodes 30-350-s. niadagis zedapiri zomierad

unda daitkepnos, raTa wvimis wyali dasawyobebul niadagSi ar Sevides, oRond

arc imdenad, rom ganviTardes anaerobuli procesebi. mSenebel - kontraqtorma

unda Sewyvitos miwis zedafenis moxsnisa da gadatanis operaciebi, Tu niadagis

zeda fena wyliTaa gaJRenTili. daswyobebuli niadagi dacul unda iqnes

wylismieri eroziisagan, amisaTvis saWiroa, dasawyobebis ZirSi moewyos drenaJi.

mSeneblobis etapisaTvis mniSvnelovania moxsnili niadagis dasawyobebisaTvis

adgilis SerCeva, radgan trasa gaivlis rogorc kerZo miwaTmosargebleebis, aseve

saxelmwifo miwebze. amasTan dakavSirebiT, gasaTvaliswinebelia rkinigzis trasis

gaswvriv miwis mesakuTreTa identificirebis sakiTxi. rkinigzis derefnis gareT,

miwis kerZo mflobelis teritoriaze moxsnili niadagis dasawyobeba gamoiwvevs

sasoflo-sameurneo saqmianobis SezRudvas. aqedan gamomdinare, moxsnili niadagis

dasawyobebisaTvis unda SeirCes Sesaferisi adgili saqarTveloSi moqmedi

kanonmdeblobis dacviT.

aRniSnuli moTxovnebis Seusruleblobis SemTxvevaSi saqmianobis subieqti – am

SemTxvevaSi ki S.p.s. ,,saqarTvelos rkinigza” – pasuxs agebs saqarTvelos

kanonmdeblobiT dadgenili wesiT (saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi

resursebis ministris 2005 wlis 27 maisis brZaneba # 113, Tavi IV, punqti 10).

Page 218: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

198

eroziuli procesebis regulireba

rkinigzis trasis gayvanisas mniSvnelovania eroziuli procesebis regulirebis

sakiTxi. miT umetes iq, sadac rkinigzis trasisaTvis aucilebeli gaxdeba

ferdobebis CaWra. aseT adgilebSi mosalodnelia eroziuli procesebis

gaaqtiureba, romelmac SemdgomSi SeiZleba gamoiwvios rkinigzis vakisisa da

liandagis mdgradobisa da mTlianobis darRveva. Sesabamisad, CamoWril ferdobze

da ferdobis ZirSi saWiro iqneba eroziis sawinaaRmdego RonisZiebebis bermebis,

qvayrilebisa da gabionebis mowyoba. derefanSi bermebis mosawyobad ar SeiZleba

gamoyenebul iqnes niadagis humusiani fena.

ferdobebis CamoWrisa da xevis gadakveTis adgilebSi, sadac Catardeba saeqskavacio

samuSaoebi, unda moewyos wyalSemkrebi da wyalgamyvani arxebi. arxebis saSualebiT

unda moxdes zedapiruli wylis nakadis regulireba. wyalgamyvani arxis boloSi

unda moewyos saleqrebi (ormo, qviSis tomrebi), raTa wylis nakadma ar daazianos

gasxvisebis derefnis mimdebare teritoriebi. ferdobebisa da CaWrili ferdobis

kideebis stabilizaciis mizniT, saWiroebis SemTxvevaSi, unda Catardes

fitomelioraciuli RonisZiebebi.

CaWrili ferdobis stabilizaciisa da zamTarSi didTovlobisas liandagis

namqerisagan dacvis mizniT, saWiroa, ferdobis Tavze moewyos namqersawinaaRmdego

jebirebi (Roburebi) da dairgos nergebi.

gansakuTrebiT mniSvnelovania derefanSi moxsnili da dasawyobebuli niadagis

dacva eroziuli procesebisagan. dasawyobebul niadags unda hqondes drenaJi.

CaWrili ferdobis kideze eroziuli procesebis regulirebisaTvis saWiroa

ferdze Catardes fitomelioraciuli RonisZiebebi, xolo ferdobis kideze,

zedapiruli wylebis regulirebisaTvis unda moewyos ferdobis daxrilobis

gaTvaliswinebiT bermebi da wyalgamyvani arxebi, romlebic unda miuerTdes

bunebriv sadinarebs, raTa ar ganviTardes gverdiTi erozia.

eroziis TvalsazrisiT yvelaze sensitiur ubnebs warmoadgens xevZmaris xevis

gadakveTa, saagarake teritoriebis Crdilo-aRmosavleTiT mdebare teritoriebi,

kvirikobis xevis gadakveTa, fSatis xevisa da misi marjvena da marcxena usaxelo

xevebis gadakveTebi.

niadagis aRdgeniTi samuSaoebi

miwis eqskavaciisa da rkinigzis liandagis dagebis Semdeg vakisis mimdebare

teritoriaze unda Catardes niadagis aRdgeniTi samuSaoebi. aRdgeniTi samuSaoebi

unda ganxorcieldes xelsayrel meteorologiur (mSral) pirobebSi da,

SeZlebisdagvarad, umokles vadaSi. aRdgeniTi samuSaoebis Catarebisas

gaTvaliswinebul unda iqnes niadagis meqanikuri da fizikur-qimiuri Tvisebebi.

niadagi unda aRdges, sul mcire, Tavis pirvandel mdgomareobamde, garemos

uvneblobis principis dacvisa da bunebrivi landSaftis rekreaciuli Rirebulebis

SenarCunebis mizniT.

Page 219: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

199

rkinigzis axali trasis proeqtis farglebSi warmoebulma da aRdgeniTma

samuSaoebma unda daicvas garemosadmi uvneblobis principi; amitom saWiroa:

• bunebrivi landSaftisa da rekreaciuli Rirebulebis SenarCuneba;

• mSeneblobis Semdeg saxeSecvlili teritoriebis, SesaZleblobis farglebSi,

vizualur-esTetikuri pirvelsaxemde aRdgena-SenarCuneba;

• mSeneblobam ar unda gamoiwvios rkinigzis trasisa da minakuTvni

teritoriis gareT arsebul garemoze uaryofiTi zemoqmedeba;

• rkinigzis axali trasis mier xevebis gadakveTebze aucileblad saWiroa

ferdobebis stabilizaciisa da dizainis samuSaoebis Catareba;

• rkinigzis axali trasis mimdebared kerZo sakuTrebaSi arsebul miwis

nakveTebs unda daubrundes maTi pirvandeli saxe, SeunarCundes maTi

nayofiereba da bunebrivi Tvisebebi;

• rkinigzis axali trasis gaswvriv da mis mimdebared unda moxdes eroziuli

procesebis kontroli.

amrigad, saWiro iqneba, SemuSavdes:

• niadagis moxsnis, gadatanisa da dasawyobeba-Senaxvis gegmebi, romlebic

gaiTvaliswineben niadagis moxsnis meTodebsa da gadatanis saSualebebs,

dasasawyobebeli niadagebis moculobas, dasawyobebis adgilsa da saTanado

pirobebis Seqmnas niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis SenarCunebisaTvis.

• mSenebelTa da samSeneblo obieqtis xelmZRvanelTa treningi, raTa, sxva

SesaZlo zegavlenebTan erTad, Tavidan aviciloT samSeneblo obieqtis

maxloblad niadagis zedapiris moSla-datkepna da meqanikuri dazianeba

samSeneblo teqnikiT.

• niadagis eroziis prevenciis kontrolis gegma, romelic Seesabameba

proeqtis sainJinro dizains da gaiTvaliswinebs bermebisa da gabionebis

mowyobas, balaxis SeTesvas, mulCirebas.

• niadagis aRdgenis gegma, romelic gaiTvaliswinebs niadagis datkepnili

ubnebis (misasvleli gzebis) aRdgenas, moxsnili niagadis fenis dagebas,

TeslebiT gamdidrebasa da niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis TandaTan

gaumjobesebas.

monitoringi

mSeneblobis dawyebisTanave sistematurad unda Catardes derefnis garemosdacviTi

monitoringi da sawyis etapzeve gamovlindes eroziis yvelaze sensitiuri ubnebi

da eroziis sawinaaRmdego damatebiTi RonisZiebebis saWiroebebi.

Page 220: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

200

niadagis dacvis kuTxiT monitoringi mimarTuli unda iyos niadagis nayofieri

humusiani fenis dacvaze, eroziis kontrolze da aRdgeniT RonisZiebebze.

monitoringis programa unda moicavdes sxvadasxva saxis Semowmebebs, romelic

sxvadasxva sixSiriT unda xorcieldebodes.

niadagze zemoqmedebis Serbilebis mizniT zemoT aRniSnuli gegmebis ganxorcieleba

saWiroebs regularul vizualur inspeqcias da, saWiroebis SemTxvevaSi, niadagis

nimuSebis laboratoriul analizs.

niadagis dacvis aspeqtiT monitoringis ganxorcielebis mizani aris is, rom miwis

eqskavaciisas naklebi ziani miadges niadagsa da niadagur safars da, Tavis mxriv,

biologiur garemos, rogorc rkinigzis derefnis gayolebiT, aseve mis mimdebared.

garemosdacviTi monitoringis sixSire damokidebulia rkinigzis derefanSi miwis

saeqskavacio samuSaoebis xangrZlivobaze, bunebriv reliefur pirobebze da sxv.

eqspluataciis periodSi monitoringis sixSire damokidebuli iqneba aRdgenis

xarisxze.

Page 221: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

201

6.1.7 zegavlena atmosferuli haeris xarisxze

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis mSeneblobis etapis SesaZlo zegavlena

atmosferuli haeris xarisxze gaangariSebuli iyo modelirebiT, romelic e.w.

,,analogis” meTodiT Catarda, vinaidan gaangariSebis momentisaTvis Tbilisis

SemovliTi rkinigzis samSeneblo gegma jer ar iyo SemuSavebuli.

emisiebis modelireba cal-calke Catarda miwisa da saSemduReblo

samuSaoebisaTvis.

haeris xarisxze zegavlenis ZiriTadi wyaroa Sida wvis Zraviani manqana-

meqanizmebisa da danadgarebis muSaobis Sedegad gamoyofili namwvi airebi da

mtveri. maTi gavrcelebis areali (haeris xarisxis normirebul doneebamde) da

raodenoba damokidebulia am manqana-meqanizmebis garemosdacviT standartebze, maT

raodenobaze erT samSeneblo obieqtSi da maTi Zravebis simZlavreebze.

modelireba Catarda imis gaTvaliswinebiT, rom rogorc wesi, erT samSeneblo

obieqtze erTdroulad muSaobs 1-2 buldozeri, 1-2 eqskavatori da 2-3

avtoTviTmcleli. am daSvebiT Catarebuli emisiis simZlavreebis modelirebis

zusti gaangariSeba warmodgenilia danarTSi F.

sarkinigzo liandagis RerZula xazis marTobulad, CrdiloeTis mimarTulebiT, 50

metriani bijiT modelirebiT SeirCa 1, 2, 3, da 4 sakontrolo wertilebi;

Sesabamisad, #1 wertili – 50, #2 – 100, #3 – 150 da #4 – 200 metris

daSorebiT. modelirebisas ganisazRvra azotis dioqsidis, azotis oqsidis,

Wvartlis, gogirdis dioqsidis, naxSirbadis oqsidis, najeri naxSirwyalbadebis

navTis fraqciis, araorganuli mtvris da maTi jamuri zemoqmedebis jgufebis

koncentraciebi miwis samuSaoebis warmoebis adgilidan 200 metri radiusSi.

haeris xarisxis modelirebam aCvena, miwis samuSaoebis mimdinareobisas,

zenormatiuli raodenobis namwvi airebiT haeris dabinZurebis areali liandagis

Suaxazidan daaxloebiT 100 metria. sadac azotis dioqsidis koncentraciam 50

metris radiusSi dzk-s SeiZleba gadaaWarbos daaxloebiT 34%-iT, xolo 100

metrSi – 11%-iT. imis gaTvaliswinebiT, rom zemoqmedeba iqneba xanmokle da

Seqcevadi, aRniSnuli garemoeba ar gamoiwvevs mniSvnelovan zegavlenas. samuSaoTa

savaraudo grafikis mixedviT, dReSi saSualod 40 grZivi metris samuSaoebi

sruldeba. 5 dReSi, Sesabamisad, 200 metriani monakveTi Sesruldeba anu

samuSaoTa fronti yovel xuT dReSi 200 metriT gadaadgildeba da a.S.

saliandago vakisis momzadebis, anu miwis samuSaoebis Semdeg, daiwyeba liandagebis

dagebis procesi, sadac gamoyenebuli iqneba saSemduReblo samuSaoebi Sesabamisi

mowyobilobebiT.

emisiis odenoba saSemduReblo samuSaoebis dros damokidebuli iqneba

gamoyenebuli eleqtrodebis tipebsa da maT xarjze. Cven mier Catarebul

gaangariSebebSi gamoyenebulia am SemTxvevisaTvis Sesabamisi eleqtrodebis marka -

УОНИ-13/80 da maqsimaluri saaTuri sapasporto xarji erTi aparatisaTvis – 1.5

Page 222: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

202

kg/sT, xolo jamuri xarji ganisazRvra konservatiuli midgomiT – uwyveti

muSaoba - dReSi 4 sT – mSeneblobis sruli periodis gaTvaliswinebiT (3 weli).

amrigad jamuri xarji Seadgens 1.5 kg/sT * 4 sT/dR * 365 dR/w. * 3 w. * 10-3 =

6.57 tona. am mosazrebiT gaangariSebulia emisiis simZlavreebi da gaangariSebis

grafikuli nawili warmodgenilia danarTSi F.

haeris xarisxis modelirebam aCvena, rom SeduRebis samuSaoebis mimdinareobisas

namwvi airebiT dabinZurebis zenormatiuli arealis formireba mimdebare

teritoriisaTvis ar aris mosalodneli.

eqspluataciis etapze, Tu tvirTebis gadazidva iwarmoeba usafrTxoebis wesebis

dacviT, raime mniSvnelovani zemoqmedeba haeris xarisxze mosalodneli araa,

radgan sarkinigzo Semadgenloba imuSavebs eleqtro wevaze.

sagangebo mdgomareobebis, rogoricaa benziniT datvirTuli vagoncisternis

afeTqeba, xanZari, amiakis sruli daRvra vagoncisternidan, SesaZlo zegavlenebi

atmosferuli haeris xarisxze aRwerilia TavSi 6.4.3 sarkinigzo avariebi.

Semarbilebeli RonisZiebebi

• dabinZurebis Tavidan acilebisa da misi SemcirebisaTvis teqnikuri

personalisa da mosaxleobis ekologiuri usafrTxoebis dacvis

TvalsazrisiT, samSeneblo teqnika unda iyos licenzirebuli da

nebadarTuli saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobis mixedviT (maTi

eleqtro, meqanikuri, xmauris da emisiebis parametrebis mixedviT). garda

amisa, remokomendirebulia, rom samSeneblo teqnika sertificirebuli iyos

da Seesabamebodes evrogaerTianebis an ekvivalentur standartebs.

samSeneblo teqnikis SerCevisas, gasaTvaliswinebeli evrogaerTianebis

direqtivebi mocemulia TavSi 6.2.1 (teqnikuri personalis SesaZlo

avariebi). es moTxovnebi unda Cadebul iqnes mSeneblobis ganmaxorcielebeli

kontraqtoris satendero pirobebSi. am gziT SesaZlebelia, Tavidan

aviciloT mtvris, NOX, SO2, da sxva mavne nivTierebebis maRali

koncentraciebis dagroveba samSeneblo obieqtebze da maTi mavne zemoqmedeba

teqnikur personalze.

• teqnikuri personalis mtvris Warbi raodenobisagan dacvis mizniT

aucilebelia mSeneblobis marTvis gegmaSi gaTvaliswinebuli iyos Sesabamisi

adgilebis regularuli dasveleba wyliT, gansakuTrebiT mSralsa da qarian

amindebSi, samSeneblo teqnikisa da maTi saburavebis sistematiuri garecxva,

da nagvis daxuruli konteinerebis gamoyeneba, rac uzrunvelyofs damatebiT

dacvas arasasiamovno sunisaganac (teqnikuri personalis usafrTxoebis

uzrunvelyofis sxva Semarbilebeli RoniZiebebi ixileT Sesabamis TavSi).

• espluataciis etapze, depoebSi da teqnikuri momsaxurebis wertilebSi unda

aikrZalos dizelis Zravebis gamoyeneba daxurul sivrceebSi, Sida

Page 223: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

203

boilerebisaTvis unda damontaJdes Sesabamisi haeris mayuCebi; da unda

uzrunvelyofili iyos SezRuduli sivrceebis saTanado ventilacia.

monitoringi

mSeneblobis etapze garemosdacviTi monitoringis gegmis nawils unda

warmoadgendes azotis oqsidebis koncentraciis kontroli uSualod dasaxlebuli

punqtebis siaxloves mimdinare samSeneblo samuSaoebis warmoebisas, radgan gabnevis

modelirebis angariSma, am etapze, gamoavlina dadgenili normebis gadaWarbeba ≈ 100 metris radiusSi. dausaxlebeli teritoriebisaTvis msgavsi monitoringis

warmoeba ara aris mizanSewonili.

samSeneblo obieqtebze unda xdebodes haeris gamWvirvalobis anu xilvadobis

kontroli. sasurvelia, rom samSeneblo obieqtis Zlieri gamtverianebis

xangrZlivoba – xilvadobis dakargvis – xangrZlivoba ar aRematebodes erT wuTs.

Page 224: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

204

6.1.8 xmaurisa da vibraciis zemoqmedeba

xmauris gaangariSebis meTodologia

axali sarkinigzo monakveTis eqspluataciisas warmoqmnili xmauris garemoze

SesaZlo zemoqmedebis Sesafaseblad saWiroa, vicodeT moZravi Semadgenlobebis

xmauris maxasiaTeblebi da moZraobis intensivoba drois 8-saaTian periodSi.

zogadad, satransporto nakadebis moZraobisas warmoqmnili xmauris garemoze

zemoqmedebis Sefasebas awarmoeben dRis (07:00 sT-dan 23:00 sT-mde) da Ramis

(23:00 sT-dan 07:00 sT-mde) periodebisaTvis. Rame Seicavs erT rvasaaTian

periods. vinaidan dRis saaTebSi ori rvasaaTiani periodia, dasaSvebia, Sefasebis

gakeTeba erTi, SedarebiT xmauriani, rvasaaTiani periodis monacemebis safuZvelze.

radgan, winaswar ar aris cnobili moZraobis grafiki, mizanSewonilia, gamoviyenoT

savaraudo monacemebi da CavTvaloT, rom Ramisa da dRis 8-saaTiani periodebis

ganmavlobaSi rkinigziT gadaadgildeba SemadgenlobaTa erTnairi raodenoba.

sarkinigzo nakadebis xmauris maxasiaTeblebis gansazRvris meTodi warmodgenilia

erovnul standartSi 20444-85. am meTodis Sesabamisad, SesaZlebelia calkeuli i-uri Semadgenlobis ekvivalenturi donis gaangariSeba, Tu gazomil iqneba bgeris

done LAi sarkinigzo magistraluri xazis kidura liandagis RerZidan r0=25m

manZilze ganlagebul sazom wertilebSi, am Semadgenlobis siCqare Vi da sazomi mikrofonis win gavlis dro ti.

matarebelTa nakadis mier warmoqmnili xmauris ekvivalenturi doneebi LAekv(25)

dRis an Ramis 8-saaTiani periodisaTvis ganisazRvreba calkeul SemadgenlobaTa

bgeris ekvivalenturi doneebis LAekvi energetikuli Sejamebis gziT.

gaangariSebis wertilebSi xmauris ekvivalenturi doneebi gamoiTvleba Semdegi

formuliT:

LAekv= LAekv(25) – 10lg rn/r0

sadac rn _ minimaluri manZilia liandagis Sua xazidan saangariSo wertilamde;

xolo r0=25m. formula Cawerilia gamartivebuli saxiT. konkretul SemTxvevebSi,

amis garda, gaTvaliswinebulia mwvane nargavebis, haeris, miwis zedapiris gavlenis

gamo bgeris STanTqma, ekranebis, jebirebis an amrekli zedapirebis zemoqmedeba

bgeris gavrcelebaze..

aRwerili meTodi saSualebas iZleva, gaangariSebul iqnes xmauris ekvivalenturi

doneebi saangariSo wertilebSi, Tu gaangariSebul iqneba calkeuli Semadgenlobis

xmauris ekvivalenturi done.

gazomvis meTodi moiTxovs sazom wertilebSi fonuri xmauris doneebis Seswavlas.

xmauris maxasiaTeblebis gansazRvra dasaSvebia im SemTxvevaSi, Tu xmauris

saSualo fonuri mniSvnelobebi sazom wertilebSi 10dbA sididiT an metad

naklebia xmauris saSualo doneze matareblis moZraobis dros.

Page 225: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

205

sakanonmdeblo moTxovnebi

saqarTvelos sakanonmdeblo da normatiuli dokumentebi xmauris garemoze

zemoqmedebis sferoSi Seexeba xmauris zemoqmedebas mxolod mosaxleobaze. rac

Seexeba iseT receptorebs, rogoricaa cxovelTa samyaro da mcenareuli safari,

xmauris zemoqmedebis Sesafasebeli normatiuli dokumentebi jer ar aris

SemuSavebuli.

ZiriTadi sakanonmdeblo dokumenti garemos dacvis sferoSi aris „saqarTvelos

kanoni garemos dacvis Sesaxeb“, romlis ZaliT saqarTvelos moqalaqes ufleba

aqvs, cxovrobdes Tavisi janmrTelobisaTvis uvnebel da jansaR garemoSi.

samSeneblo normebisa da wesebis mixedviT (sn da w 2.07.01-89, qalaqTmSenebloba.

saqalaqo da sasoflo dasaxlebaTa dagegmareba da gaSeneba p.6.8), sacxovrebeli

ganaSenianeba dacilebul unda iqnes rkinigzis kidura liandagis Sua xazidan 100

metrze meti manZiliT, xolo xmaurdamcavi barierebis arsebobis an liandagis

yrilSi gayvanis SemTxvevaSi, sul mcire 50 metriT mainc. aRsaniSnavia, rom

ОСЖД-s (romlis wevricaa ,,saqarTvelos rkinigza”) rekomendaciebis mixedviT,

manZili rkinigzis liandagidan uaxloes sacxovrebel Senobamde unda aRematebodes

150 metrs.

saqarTvelos kanonqvemdebare normatiuli aqti „garemos xarisxobrivi normebis

damtkicebis Sesaxeb“ sanitariuli normebis saxiT (sn 2.2.4/2.1.8.000-00) adgens

bgeris dasaSveb doneebs sacxovrebel, sazogadoebriv SenobebSi da sacxovrebeli

ganaSenianebis teritoriisaTvis. amonaweri am dokumentidan warmodgenilia

cxrilSi 6.1.8-1. sacxovrebel saxlebTan xmauri ar unda aWarbebdes bgeris arc

ekvivalenturi da arc maqsimaluri doneebis dasaSveb sidideebs.

cxrili 6.1.8-1. saqarTvelos kanonmdeblobiT xmauris dasaSvebi doneebi

teritoriis daniSnuleba,

dRe-Ramis dro

bgeris ekvivalenturi

done, dbA bgeris maqsimaluri

done, dbA sacxovrebeli saxlebis, saswavlo dawesebulebebisa

da maTi mosazRvre teritoriebi

• 07:00 _ 23:00 sT

• 23:00 _ 07:00 sT

• 55

• 45

• 70

• 60

saavadmyofoebis da maTi mosazRvre teritoriebi

• 07:00 _ 23:00 sT

• 23:00 _ 07:00 sT

• 45

• 35

• 60

• 50

qvemoT moyvanili cxrilebidan 6.1.8-2 da 6.1.8-3 Cans, rom saqarTveloSi

SemuSavebuli xmauris standartebi ufro mkacria vidre germaniisa da Sveicariis

normebi da saerTaSoriso safinanso korporaciis (IFC) rekomendaciebSi mocemuli

standartebi. bunebrivia, rom proeqtma unda daakmayofilos erovnuli

sakanonmdelo moTxovnebi, rasac EBRD-is garemosdacviTi da socialuri

Page 226: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

206

politikac iTvalisiwnebs. Tumca unda aRiniSnos, rom, eqspertTa azriT,

saqarTvelos xmauris standartebi ganaxlebas saWiroebs.

cxrili 6.1.8-2. saqarTvelos da Sveicariis xmauris normebis Sedareba

saqarTvelos sanitariuli

normebi (2.2.4/2.1.8.000-00)

Sveicariis xmauris direqtiva*

(15.12.1986)

adgilis tipi ekvivalenturi

done dbA maqsimaluri done

dbA

zRvruli

ekvivalenturi

sidideebi

saproeqto

xmauris

wyaroebisaTvis dbA

zRvruli

ekvivalenturi

sidideebi

arsebuli xmauris

wyaroebisaTvis

dbA

sacxovrebeli saxlebis,

saswavlo dawesebulebe-

bisa da maTi mosazRvre

teritoriebi

• 07:00 _ 23:00 sT

• 23:00 _ 07:00 sT

55 45

70 60

55 45

60 50

saavadmyofoebis da maTi

mosazRvre teritoriebi

• 07:00 _ 23:00 sT

• 23:00 _ 07:00 sT

45 35

60 50

50 45

55 45

SeniSvna Sveicariis xmauris direqtivis Taobaze:

• gaTvaliwinebuli sarkinigzo xmauris periodebi aris 06:00 _ 22:00 sT (dRe) da 22:00 _ 06:00 sT

(Rame);

• direqtivaSi mocemuli araa xmauris maqsimaluri donis zRvruli sidide.

cxrili 6.1.8-3. germaniis, IFC-isa da saqarTvelos xmauris normebis Sedareba

germaniis xmauris

normebi, dbA

IFC-is instruqciebi (2007), dbA

saqarTvelos

sanitaruli normebi

(2.2.4/2.1.8.000-00),

dbA adgilis tipi dRe

06:00-22:00

sT

Rame

22:00-06:00

sT

dRe

07:00-22:00

sT

Rame

22:00-07:00

sT

dRe

07:00-23:00

sT

Rame

23:00-07:00

sT

1

saavadmyofo, skola,

sareabilitacio

dawesebuleba, moxucTa

TavSesafari

57 47 55 45 45 35

2 mxolod sacxovrebeli

ubnebi 59 49 55 45 55 45

3

dasaxlebebis

centraluri adgilebi,

komerciuli da

sacxovrebeli

daniSnulebis Sereuli

ubnebi

64 54

Page 227: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

207

germaniis xmauris

normebi, dbA

IFC-is instruqciebi (2007), dbA

saqarTvelos

sanitaruli normebi

(2.2.4/2.1.8.000-00),

dbA adgilis tipi dRe

06:00-22:00

sT

Rame

22:00-06:00

sT

dRe

07:00-22:00

sT

Rame

22:00-07:00

sT

dRe

07:00-23:00

sT

Rame

23:00-07:00

sT

4 komerciuli /

samrewvelo ubnebi 69 59 70 70

sarkinigzo nakadebis garemoze xmauriT SesaZlo zemoqmedebis (prognozis) mizniT

winaswar saWiro iqneba sarkinigzo magistralze amJamad moZravi nakadebis xmauris

maxasiaTeblebis dadgena. amisaTvis gamoiyeneba standarti 20 444-85.

saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenilia agreTve vibraciis normebi sacxovrebel

da sazogadoebriv SenobebSi, romlebic gansazRvraven adamianis janmrTelobisaTvis

dasaSveb vibraciis sidideebsa da doneebs.

cxrili 6.1.8-4. saqarTveloSi vibraciis zRvrulad dasaSvebi sidideebi

sacxovrebel saxlebSi, saavadmyofoebsa da dasasvenebel

saxlebSi, sanitariuli normebi, 2001

dasaSvebi sidideebi X0,Y0, Z0 vibroaCqareba vibrosiCqare

oqtavuri zolebis saSualo

geometriuli sixSire (Hz) m/wm2 db m/wm* 10-4 db

2 4.0 72 3.2 76

4 4.5 73 1.8 71

8 5.6 75 1.1 67

16 11.0 81 1.1 67

31.5 22.0 87 1.1 67

63 45.0 93 1.1 67

koreqtirebuli da

ekvivalenturi

koreqtirebuli sidideebi

da maTi doneebi

4.0 72 1.1 67

SeniSvna: • dRis saaTebSi nebadarTulia vibraciis normatiuli sidideebis gadaWarbeba 5 db-iT;

• aramudmivi vibraciebis mocemul cxrilSi dasaSvebi sididis koreqcia Seadgens 10 db-s, maSin, rodesac

absoluturi sidideebi gamravlebulia 0.32-ze;

• vibraciis dasaSvebi done saavadmyofoebisa da sanatoriumebisaTvis unda Semcirdes 3 db-iT.

zemoqmedeba mSeneblobis procesSi

mSeneblobis etapze xmauris ZiriTad wyaroebs warmoadgens momuSave samSeneblo

manqanebi da danadgarebi. garda amisa, xmauri warmoiqmneba cementisa da xreSis

damxmare sawarmoebis muSaobisas, mSenebelTa sacxovrebeli da manqanebis sadgomi

Page 228: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

208

banakebis funqcionirebis dros, sasawyobo meurneobis eqspluataciis procesSi da

samSeneblo masalebis transportirebis dros.

mSeneblobisas manqana-danadgarebis mier garemoze zemoqmedebis Sesafaseblad

saWiroa gamosayenebeli mowyobilobebis CamonaTvali da xmauris Sesabamisi

maxasiaTeblebi. konkretul SemTxvevaSi ganixileba monacemebi im manqana-

danadgarebis Sesaxeb, romlebic, Cveulebriv, gamoiyeneba rkinigzis xazebis

mSeneblobisas.

miwis amoReba-Cayrisa da miwiszeda samuSaoebis Sesrulebis xmauris gaangariSeba

ganxorcielda ,,analogis meTodiT”, vinaidan gaangariSebis momentisaTvis Tbilisis

SemovliTi rkinigzis mSeneblobis gegma jer ar iyo momzadebuli.

miwis Riad amoRebisa da Casayrel adgilebSi gadaadgilebis dros gamosayenebeli

manqanebis sia warmodgenilia cxrilSi 6.1.8-5, xolo miwiszeda samuSaoebis dros

gamosayenebeli manqanebisa da mowyobilobebis nusxa – cxrilSi 6.1.8-6. am

cxrilebSi mocemulia agreTve manqana-danadgarebis Sesabamisi xmauris

maxasiaTeblebi.

cxrili 6.1.8-5. mZime samSeneblo aRWurvilobis raodenoba da bgeris doneebi

miwis amoReba-Cayris etapze

mowyobilobis

dasaxeleba raodenoba

bgeris

done, dbA gamoyenebis

xangrZlivoba

buldozeri 10 90 xangrZlivi

kompresori 5 80 xanmokle

greideri 10 83 xangrZlivi

wylis-Wavliani manqana 5 87 xangrZlivi

satvirTo manqana 45 85 xanmokle

satkepni manqana 5 90 xanmokle

mburRavi manqana 5 85 xanmokle

qvis saburRi manqana 5 120 xanmokle

betonis saqaCi mowyobiloba 3 110 xanmokle

betonis miniqarxana 3 95 xanmokle

Page 229: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

209

cxrili 6.1.8-6. mZime samSeneblo aRWurvilobis raodenoba da bgeris doneebi

miwiszeda samuSaoebis dros

mowyobilobis

dasaxeleba raodenoba

bgeris

done, dbA gamoyenebis

xangrZlivoba

gamanawilebeli 3 83 xangrZlivi

damasrulebeli 3 83 xangrZlivi

satkepni manqana 3 90 xangrZlivi

satvirTo manqana 4 85 grZivi gadaadgileba

(xanmokle)

wylis Sesasxurebeli

manqana 3 87 xangrZlivi

eleqtroSesaduRebeli 10 95 xanmokle

rkinis firfitebis

saWreli manqana 5 95 xanmokle

pnevmaturi burRi 5 85 xanmokle

gruntis amoRebis, gadaadgilebisa da gamoyofil adgilebSi Cayris dros

sxvadasxva manZilze xangrZlivad moqmedi manqana-danadgarebis mier warmoqmnili

xmauris doneebi warmodgenilia cxrilSi 6.1.8-7, xolo miwiszeda samuSaoebisaTvis

– cxrilSi 6.1.8-8.

cxrili 6.1.8-7. bgeris doneebi sxvadasxva manZilze samSeneblo moednidan miwis

amoRebisa da gadaadgilebis etapze

manZili samSeneblo moednidan

gaangariSebis wertilamde [m] bgeris ekvivalenturi done

[dbA} 40 81

60 78

80 76

100 74

200 68

300 64

400 62

500 60

Page 230: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

210

cxrili 6.1.8-8. bgeris doneebi samSeneblo moednidan sxvadasxva manZilze

miwiszeda samuSaoebis dros

manZili samSeneblo moednidan

gaangariSebis wertilamde [m]

bgeris ekvivalenturi done [dbA}

40 73

60 71

80 68

100 66

200 60

300 57

400 54

500 52

am gaangariSebaSi ganxilulia yvelaze araxelsayreli pirobebi, kerZod,

igulisxmeba, rom xangrZlivad moqmedi samSeneblo manqanebi muSaoben erTdroulad,

erTsa da imave samSeneblo moedanze. sinamdvileSi manqanebi ganlagebuli iqnebian

mSenebare monakveTis gaswvriv. manqanebis erTi jgufi imuSavebs periodulad an

mcire drois ganmavlobaSi. Sesabamisad, xmauris garemoze zemoqmedeba,

faqtobrivad, iqneba naklebi, vidre es aris miRebuli gaangariSebiT.

amrigad, rkinigzis monakveTis mSeneblobis procesSi SeiZleba Seiqmnas iseTi

pirobebi, rodesac calkeuli samosaxlo adgili drois garkveuli periodiT

aRmoCndeba zenormatiuli xmauris gavlenis qveS. Cveulebriv, mosaxleoba ar

asaCivrebs mSeneblobis dros Warbi xmauris xanmokle zemoqmedebas.

Semarbilebeli RonisZiebebi

• mniSvnelovania samuSaoebis dRis saaTebSi Catareba. saWiroebis SemTxvevaSi

axlomdebare samosaxlo adgilTan SesaZlebelia dRis samuSao saaTebis

SezRudva (magaliTad, 18:00_19:00 saaTamde).

• SesaZlebelia xmaurisagan damcavi gadasatani ekranebis gamoyeneba.

• mSeneblobis etapze mcire zomis damxmare sawarmoebi, mSenebelTa

sacxovrebeli banakebi, manqanebisa da teqnikis sadgomebi da momsaxurebis

punqtebi ganlagebuli unda iyos sacxovrebeli adgilebis moSorebiT.

• zenormatuli xmaurisa da vibraciis Tavidan acilebisa da misi

SemcirebisaTvis teqnikuri personalisa da mosaxleobis ekologiuri

usafrTxoebis dacvis TvalsazrisiT, samSeneblo teqnika unda iyos

licenzirebuli da nebadarTuli saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobis

Page 231: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

211

mixedviT (maTi eleqtro, meqanikuri, xmaurisa da emisiebis parametrebis

mixedviT). garda amisa, remokomendebulia, rom samSeneblo teqnika

sertificirebuli iyos da Seesabamebodes evrogaerTianebis an ekvivalentur

standartebs. samSeneblo teqnikis SerCevisas gasaTvaliswinebeli

evrogaerTianebis direqtivebi mocemulia TavSi 6.2.1.1 gavlenebi samSeneblo

samuSaoebis warmoebis dros (teqnikuri personalis SesaZlo avariebi). es

moTxovnebi unda Cadebul iqnes mSeneblobis ganmaxorcielebeli

kontraqtoris satendero pirobebSi.

• mSeneblobis dros zenormatuli vibraciisa da deformaciebis Tavidan

acilebisa da Semcirebis mizniT sasurvelia, gamoyenebuli iyos burRva-

afeTqebis alternatiuli meTodebi; magaliTad, e.w. ,,farebi”, romlebic

Wrian gvirabs an, ukidures SemTxvevaSi, burRva-afeTqeba unda Catardes

dabali muxtebiT.

xmauris zemoqmedeba eqspluataciis procesSi

arsebuli monacemebiT, Tbilisis SemovliT rkinigzaze, ZiriTadad, satvirTo

matareblebi imoZraveben. Sps ,,saqarTvelos rkingzis” prognoziT, mSeneblobis

dasrulebisa da trasis eqpluataciaSi Seyvanis Semdeg, 2013 wlis ganmavlobaSi,

aq gaivlis daaxloebiT 14,000-mde satvirTo matarebeli, xolo 2017 wlisaTvis

es raodenoba gadaaWarbebs 19,000-s (ix. TavSi 2.5 _ momavali gadazidvebis sqema

da cxrilSi 2.5-5. _ matareblebis raodenoba da prognozi 2007 – 2017 ww).

matarebelTa siCqare Tbilisis SemovliTi rkinigzis axal monakveTze 45-80 km/sT

farglebSi iqneba.

matareblebis siCqareebis mixedviT mimdevrobiT SegviZlia gamovyoT sami ubani:

I. ,,zahesi - gldanis didi tba”, sadac siCqare iqneba 45-60 km/sT;

II. ,,gldanis didi tba - lilo”, sadac siCqare iqneba 60-80 km/sT; da

III. ,,lilo I – Tbilisis maxarisxebeli sadguri”, sadac siCqare iqneba 45-60

km/sT.

xmauris ekvivalenturi sidideebiis prognozirebisaTvis rkinigzidan 25 m manZilze

satvirTo matareblebis TiToeuli tipisaTvis (navTobis vagonebi, Sereuli

tvirTis vagonebi da EMU) gazomili iyo Semdegi parametrebi: moZraobis siCqare,

mikrofonis win gavlis dro, bgeris done – LAi da bgeris maqsimaluri done –

LAmax. (ix. cxrili danarTSi Q _ matareblebis mier rkinigzidan 25 m manZilze

warmoqmnili xmauris ekvivalenturi doneebis gasaangariSeblad saWiro

parametrebis gazomvis Sedegebi). aRsaniSnavia, rom bgeris maqsimaluri doneebis

gaangariSebisas matareblis yvelaze xmauriani nawili ganixileboda rogorc

xmauris wertilovani wyaro, rodesac is imyofeboda minimalur manZilze

dasaxlebuli punqtidan.

2013 wlis prognozis gaTvaliswinebiT, Ramis saaTebSi (23:00 sT-dan 07:00 sT-

mde) rkinigzis SemovliT axal marSrutze orive mimarTulebiT gaivlis

Page 232: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

212

daaxloebiT 18 satvirTo matarebeli, xolo dRis saaTebSi (07:00 sT-dan 23:00

sT-mde), anu dRis orive 8-saaTiani periodis ganmavlobaSi, Tbilisis SemovliTi

rkinigzis axal marSrutze gaivlis 11-11 satvirTo matarebeli.

gaangariSebiT vRebulobT, rom SemovliTi gzis I da III ubnebze - ,,zahesi -

gldanis didi tba” da ,,lilo I - Tbilisis maxarisxebeli sadguri”, sadac

matareblebs, savaraudod, erTnairi siCqare - 45-60 km/sT _ eqnebaT, kidura

liandagidan 25 m manZilze Ramis 8-saaTiani periodis ganmavlobaSi bgeris

ekvivalenturi doneebi iqneba LAeq(25)=64-66dbA farglebSi, xolo dRis TiToeuli

8-saaTiani periodisaTvis es doneebi 2dbA naklebi iqneba. ix. cxrili 6.1.8-9:

cxrili 6.1.8-9. bgeris ekvivalenturi doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, I da III ubnebi – ,,zahesi - gldanis didi tba” da ,,lilo I -

Tbilisis maxarisxebeli sadguri”

bgeris ekvivalenturi done LAeq,

dbA normis gadaWarbeba sacxovrebeli

saxlebisaTvis, dbA manZili rkinigzis

kidura liandagis

Sua xazidan

(m)

dRe

07:00-23:00 sT

Rame

23:00-07:00 sT

dRe

07:00-23:00 sT

Rame

23:00-07:00 sT

25 63 65 8 20

50 60 62 5 17

100 56 58 - 13

200 50 52 - 7

400 45 47 - 2

550 42 44 - -

II ubanze – ,,gldanis didi tba - lilo”, sadac matareblebis SedarebiT ufro

meti – 60-80 km/sT siCqare eqnebaT, Ramis saaTebSi bgeris ekvivalenturi donis

kidura liandagis Suaxazidan 25 metrSi iqneba LAeq(25)=66-68dbA, xolo dRis

TiToeuli 8-saaTiani periodisaTvis daaxloebiT 2dbA-iT naklebi – LAeq(25)=64-66dbA. ix. cxrili 6.1.8-10:

cxrili 6.1.8-10. bgeris ekvivalenturi doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, II ubani – ,,gldanis didi tba - lilo”

bgeris ekvivalenturi done, LAeq,

dbA normis gadaWarbeba sacxovrebeli

saxlebisaTvis, dbA manZili rkinigzis

kidura liandagis

Sua xazidan

(m)

dRe

07:00-23:00 sT

Rame

23:00-07:00 sT

dRe

07:00-23:00 sT

Rame

23:00-07:00 sT

25 65 67 10 22

50 65 64 7 18

100 58 60 3 15

200 52 54 - 9

400 47 49 - 4

550 44 46 - -

Page 233: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

213

bgeris maqsimaluri doneebis mniSvnelobebi rkinigzis xazidan sxvadasxva

manZilebze da normebis gadaWarbebis SesaZlo sidideebi warmodgenilia cxrilebSi

6.1.8-11 da 6.1.8-12.

cxrili 6.1.8-11. bgeris maqsimaluri doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, I da III ubnebi – ,,zahesi - gldanis didi tba” da ,,lilo I - Tbilisis

maxarisxebeli sadguri”

normis gadaWarbeba sacxovrebeli saxlebisaTvis,

dbA manZili rkinigzis

kidura liandagis Sua

xazidan

(m)

bgeris maqsimaluri

done, LAmax, dbA dRe

07:00-23:00 sT

Rame

23:00-07:00 sT

25 86 16 26

50 80 10 20

100 73 3 13

200 64 - 4

400 57 - -

550 53 - -

cxrili 6.1.8-12. bgeris maqsimaluri doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, II ubani – ,,gldanis didi tba - lilo”

normis gadaWarbeba sacxovrebeli saxlebisaTvis,

dbA manZili rkinigzis

kidura liandagis Sua

xazidan

(m)

bgeris maqsimaluri

done, LAmax,

dbA dRe

07:00-23:00 sT

Rame

23:00-07:00 sT

25 87 17 27

50 81 11 21

100 73 3 13

200 64 - 4

400 57 - -

550 53 - -

rogorc zemoT moyvanili cxrilebidan Cans, dRe-Ramis ganmavlobaSi xmauris

ekvivalenturi da maqsimaluri doneebi xSirad mniSvnelovnad aWarbeben dasaSveb

normebs samosaxlo adgilebisaTvis.

zogadad, xmauris bunebrivi fonis sidideebi gadaWarbebuli iqneba 2-3-kilometrian

zolSi rkinigzis orive mxridan.

aRsaniSnavia, rom zemoT moyvanili 2013 wlisaTvis gaangariSebuli bgeris

ekvivalenturi doneebi sarkinigzo gadazidvebis raodenobis zrdis Sedegad 2-3dbA-iT moimatebs 2017 wlisaTvis.

Page 234: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

214

ix. ruka: 13-1 _ zenormatuli xmauris gavrcelebis areali Tbilisis saproeqto

rkinigzaze, zahesi - gldani; da ruka 13-2 _ zenormatuli xmauris gavrcelebis

areali Tbilisis saproeqto rkinigzaze, lilo.

nax. 6.1.8-1. gldanula, sarkinigzo xazidan daaxloebiT 100 metri

garda samosaxlo adgilebisa aRsaniSnavia rkinigzis maxloblad mdebare Semdegi

obieqtebi:

• muyaos damamzadebeli sawarmo, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan

25 m manZilze mis marcxena mxares;

• tramvai-troleibusebis dasaSleli sawarmo (pk 26+80 – pk 28+54),

romelsac SemovliTi rkinigza uSualod gadakveTs;

• sawarmo, romelic mis teritorias iyenebs avtomanqanebis remontisa da

garaJebisTvis (pk 29+90 – pk 31+92), romelsac SemovliTi rkinigza

uSualod gadakveTs;

• marcvleulis samrewvelo kompleqsi ,,baraqa” (pk 08+00 – pk 10+00),

romelsac SemovliTi rkinigza uSualod gadakveTs.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis xmauris sensitiuri receptorebidan aRsaniSnavia:

• sastumro ,,evrazia”, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan 100-105 m

manZilze pk 12+00;

• yofili profesiuli teqnikuri (saSualo) skolis Senobebi, romlebic

amJamad saqarTvelos sapatriarqos mflobelobaSia. am SenobebSi cxovroben

socialurad daucveli adamianebi. Senoba SemovliTi rkinigzidan 80 m manZilze mdebareobs, pk 33+00;

• gldanis cixe, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan daaxloebiT 50 m manZilze; miuxedavad imisa, rom xmaurisagan dacvas aq nawilobriv

uzrunvelyofs cixis maRali galavani, pk 82+00;

Page 235: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

215

• # 168 saSualo skola lilos dasaxlebaSi, sadac moxdeba arsebuli

sarkinigzo xazis reabilitacia da romelic sarkinigzo xazidan daaxloebiT

140-160 m manZilze mdebareobs, pk 300+00;

nax. 6.1.8-2. # 168 saSualo skola

lilos dasaxlebaSi, sarkinigzo xazidan

daaxloebiT 140-160 metri

nax. 6.1.8-3. lilos dasaxleba,

sarkinigzo xazidan daaxloebiT 130 metri

• mkacri reJimis kolonia, romelic mdebareobs axali marSrutidan

daaxloebiT 150 m-is manZilze, pk 09+00;

nax. 6.1.8-4. aeroportis dasaxleba, sarkinigzo xazidan daaxloebiT 40 metri

• gansakuTrebiT mZime viTarebaa mosalodnelia aeroportis, alqseevkis,

`afrikis~ da orxevis dasaxlebebis rkinigzisken miqceul nawilebSi, sadac

rkinigzis xmaurs saaviacio xmauric daemateba. aq pirveli rigis Senobebi,

garkveulwilad, xmaurisagan damcavi ekranebis rols Seasruleben, magram

xmauri, nawilobriv mainc SeaRwevs dasaxlebis siRrmeSi.

Page 236: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

216

Semarbilebeli RonisZiebebi eqspluataciis etapisaTvis

sanitariuli normebis (sn da w 2.07.01-89, qalaqTmSenebloba. saqalaqo da

sasoflo dasaxlebaTa dagegmareba da gaSeneba p.6.8) mixedviT samosaxlo adgilebi

dacilebuli unda iyos rkinigzis kidura liandagdan aranakleb 100 m siganis

damcavi zoniT, romlis farTobis naxevarze meti dafaruli iqneba xmaurisgan

damcavi mwvane nargavebiT. Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti aseTi damcav

zonas ver uzrunvelyofs. bunebrivia, rom dasaxlebul adgilebSi xmauris

doneebis dasaSveb farglebSi SesanarCuneblad, gansakuTrebiT ki Ramis saaTebSi,

saWiroa mosaxleobis xmauris zemoqmedebisagan dacvis RoniZiebebis gatareba (ix.

ruka 14-1 _ xmauris mimarT sensitiuri ubnebi, zahesi – gldani; da ruka 14-2 _

xmauris mimarT sensitiuri ubnebi, lilo):

• xmaursa da vibracias Seamcirebs rkinigzis xazebze gamoyenebuli upirapiro

liandagebi.

• akustikuri ekranebis damontaJeba kidura liandagidan daaxloebiT 4 m

manZilze. eqspluataciis procesSi xelisSemSleli pirobebis Tavidan

asacileblad damcavi ekranebis damontaJeba detalurad unda iyos

SeTanxmebuli rkinigzis Sesabamis samsaxurebTan (gansakuTrebiT es exeba

lilos rkinigzis sadguris midamoebs). cxrilSi mocemuli ekranis simaRle

aris manZili liandagis zedapiridan kedlis zeda kides Soris, rac

gulisxmobs xmaurisagan damcavi ekranis fuZe da liandagis vakisi erT

sibrtyeze mdebareobs.

mosaxleobis xmauris zegavlenidan dacvis mizniT, SemuSavda xmauris

kedlebis sainJinro dizaini SemovliTi rkinigzis Semdegi monakveTebisaTvis:

piketaJi xmauradmcavi kedlis tipi

pk 11+90 – pk 14+00 marjvena

pk 20+00 – pk 27+00 ormxrivi

pk 27+15 – pk 31+50 marjvena

pk 31+50 – pk 35+70 marcxena

pk 48 +20 – pk 50+00 ormxirvi

pk 51+40 – pk 51+70 ormxrivi

xmauris mimarT sensitiur sxva teritorebis dascavad gamoyenebuli iqneba

sxva Semarbilebeli RonisZiebebi. ix. qvemoT cxrili 6.1.8-13. sensitiuri

ubnebi, romlebic moiTxovs damatebiTi xmaursawinaaRmdego RonisZiebebis

gatarebas.

• xmaurdamcavi kar-fanjrebis damontaJeba;

• gvirabebis portalebis dafarva xmauris mSTanTqavi zedapiriT;

Page 237: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

217

• akustikuri ekranebis garda, orxevis, `dampalos~ da me-3 masivis

dasaxlebebTan (pk 343 – pk 382) xmauris Sesamcireblad, sasurvelia,

rkinigzasa da avtomagistrals Soris arsebul Tavisufal farTobebze

Sekrul varjiani mwvane nargavebis damcavi zolebis gaSeneba. SesaZlebelia

rogorc kulturuli mag.: tuia - tuia orientalis, Savi fiWvi - pinus nigra, aseve veluri saxeobebis gamoyeneba rogoricaa kvido - ligustrum vulgare, akaki - celtis caucasica, cacxvi - tilia begoniifolia da sxv.;

• moZravi Semadgenlobebis, relsebisa da Tvlebis zedapirebis teqnikurad

gamarTuli mdgomareobis uzrunvelyofa;

• sensitiur ubnebTan SesaZlebelia matarebelTa moZraobis siCqareebis

SezRudva.

• rkinigzis mimdebare teritoriaze, liandagebis gaswvriv, mizanSewonilia

damxmare Senoba-nagebobebis aSeneba, romlebic, erTgvarad, xmaurisagan

damcavi ekranebis rols Seasruleben.

monitoringi

Tbilisis SemovliTi rkinigzis eqspluataciaSi Seyvanis Semdeg aucilebeli iqneba

xmauris donis yovelwliuri monitoringi. radgan samomavlod dagegmilia

gadazidvebis raodenobis mateba, monitoringis Sedegebisa da mosaxleobis

reagirebis gaTvaliwinebiT, saWiroebis SemTxvevaSi, unda ganxorcieldes

damatebiTi Semarbilebeli RonisZiebebi.

Page 238: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

218

cxrili 6.1.8-13. sensitiuri ubnebi, romlebic moiTxovs damatebiTi xmaursawinaaRmdego RonisZiebebis gatarebas*

normis SesaZlo gadaWarbeba (narCeni

zemoqmedeba), dbA, 100 metrSi #

mdebareoba zahesidan maxarisxebel

sadguramde rkinigzis mimarT

mdebareobis piketaJi

damcavi ekranis

sigrZe

(m)

ekranis

simaRle

(m) dRe

07:00-23:00 sT

Rame

23:00-07:00 sT

1 zahesi (marcxena) pk 01+40 – pk 04+10 270 3 4–8 8–13

2 zahesi (marjvena) pk 01+60 – pk 04+00 240 3 4–8 8–13

3 zahesi (marcxena) pk 07+60 – pk 14+00 340 3 4–8 8–13

4 zahesi (marjvena) pk 08+00 – pk 37+00 2900 3 – 2–6

5 zahesi-zemo avWala (marcxena) pk 20+00 – pk 37+00 1700 3 4–8 8–13

6 gldanulas xevi (marcxena)

(marjvena)

pk 47+60 – pk 54+00

pk 47+60 – pk 54+00

640 640

3 3

4–8 _

8–13 3_8

7 gldani, didi tba (marcxena) pk 64+35 – pk 68+00 365 3 – 3–8

8 cixis Senobebi pk 75+50 – pk 82+00 650 3 – 5–10

9 saagarako dasaxleba lilos bazrobasTan pk 278+60 – pk 288+00 940 3 – –

10 lilo, saqnavTobis dasaxleba (marjvena) pk 291+80 – pk 301+00 920 3 – –

11 lilos dasaxleba, skola da sacxovrebeli saxlebi

rkinigzis sadguris ukan (marcxena) pk 295+10 – pk 307+90 1280 3 – –

12

aeroportis, aleqseevkis, `afrikis~ dasaxlebebi

(marcxena)

(marcxena)

(marcxena)

pk 315+70 – pk 320+75

pk 320+75 – pk 325+30

pk 325+30 – pk 349+00

505 455

2370

3 4 3

4–8 2–6 4–8

8–13 7–12 8–13

13 qiziyis quCa marcxena)

(marcxena)

(marcxena)

pk 354+60 – pk 358+10

pk 367+60 – pk 369+40

pk 373+00 – pk 388+00

350 180

1500

3 3 3

– _ _

– _ _

14 kaxeTis gzatkecilis dasaxleba (marjvena) pk 382+00 – pk 385+20 320 3 _ _

* SeniSvna: eqspluataciis procesSi xelisSemSleli pirobebis Tavidan asacileblad damcavi ekranebis damontaJeba detalurad unda iyos SeTanxmebuli rkinigzis Sesabamis

samsaxurebTan (gansakuTrebiT es exeba lilos rkinigzis sadguris midamoebs). cxrilSi mocemuli ekranis simaRle aris manZili liandagis zedapiridan kedlis zeda kides

Soris anu igulisxmeba, rom xmaurisagan damcavi ekranis fuZe da liandagis vakisi erT sibrtyeze mdebareobs. aRsaniSnavia, rom 6-metriani xamuris ekranebis SemTxvevaSi

xmaurdamxSobi efeqti sagrZnoblad meti iqneba.

Page 239: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

219

6.1.9 landSafti da vizualuri zemoqmedeba

landSafti warmoadgens konkretuli teritoriisaTvis damaxasiaTebeli bunebrivi

da anTropogenuri komponentebis unikalur urTierTSerwymas. teritoriis

damaxasiaTebeli landSafturi iersaxis Camoyalibeba ganpirobebulia iseTi

faqtorebis urTierTqmedebiT, rogoricaa hava, reliefi, qvefenili zedapiris

xasiaTi, teritoriis geologiuri agebuleba, niadagi, mcenareuli safari da a.S.

landSafturi iersaxis CamoyalibebaSi mniSvnelovani anTropogenuria faqtorebia:

miwis marTvis adgilobrivi praqtika, gavrcelebuli meurneobis da gansaxlebis

tipebi, adgilobrivi arqiteqturuli Taviseburebani da a.S.

landSaftze zemoqmedebad ganisazRvreba landSaftis struqturis, misi

maxasiaTeblebis da maTi xarisxobrivi cvlileba, romelic gamowveuli iqneba

dagegmili saqmianobiT.

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcielebas zegavlena eqneba arsebul

landSaftze. gansakuTrebiT mniSvnelovani iqneba landSaftebis fragmentacia, rac

gulisxobs landSaftebis danawevrebas mcire nawilebad, romelic gamoiwvevs

habitatis moculobisa da xarisxis Semcirebas. zegavlenis qveS moeqcevian

migrirebadi saxeobebi, romlebsac esaWiroebaT vrceli areali da

arafragmentirebuli bunebrivi landSafti. garda amisa, landSaftebis fragmentacia

iwvevs niadagis hidrologiuri reJimis cvlilebas, rekreaciuli potencialis

daqveiTebas da a.S.

am TvalsazrisiT proeqts gansakuTrebiT mniSvnelovani zegavlena eqneba md.

kvirikobisxevis xeobis landSaftze, misi xevTan gadakveTis monakveTze. kvirikobis

xevi dResdReobiT warmoadgens Tbilisis erovnuli parkis vizitorTa zonas.

vizualur zemoqmedebad ganisazRvreba landSaftis iersaxis Secvla da ara misi

ganmapirobebeli faqtorebis struqturul-xarisxobrivi cvlileba.

samSeneblo samuSaoebis mimdinareobis dros gavlena samSeneblo ubnebis esTetikur

mxareze mcire iqneba. mimdebare teritoriebidan nawilobriv gamoCndeba miwis

araswori zedapiri da samSeneblo teqnika.

vizualuri gavlenis Sefasebisas ganisazRvra im teritoriis farglebi, saidanac

gamoCndeba Tbilisis Semosavleli rkinigza. amasTan vizualuri gavlena

gansakuTrebiT mniSvnelovani iqneba im teritoriis farglebSi, sadac rkinigzis

gayvana dagegmilia maRal yrilze.

ganisazRvra receptorebi, romlebic sensitiurni iqnebian aRniSnuli gavlenis

mimarT, kerZod, esenia: adgilobrivi mosaxleoba, Tbilisis zRvis rekreaciuli

resursiT mosargebleebi, Tbilisis SemovliTi rkinigziT mosargeble mgzavrebi

(mag.: erevani-baTumi) da sxv.

adgilobrivi mosaxleoba

vizualuri zemoqmedebis mimarT yvelaze mgZnobiare adgilobrivi mosaxleobis

jgufia, romlebic mudmivad iqneba moqceuli am gavlenis qveS. am mxriv gamoirCeva

Page 240: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

220

zahesis, sofeli gldanis da dasaxleba gldanulas mosaxleoba. es dasaxlebuli

punqtebi uSualod gadaikveTeba saproeqto rkinigziT. mniSvnelovani vizualuri

cvlilebas ganicdis is mosaxleoba, romelic uSualod axali rkinigzis gaswvriv

iqneba ganlagebuli. moSorebiT mcxovrebelTa xedvis areali SezRuduli iqneba

uSualod rkinigzis gaswvriv ganlagebuli saxlebiT. gamonaklisia

mravalsarTuliani korpusebi, romelTa zeda sarTulebis mcxovrebTa xedvis areSi

moeqceva rkinigza. Tumca, saproeqto xazis gaswvriv TiTqmis ar aris

warmodgenili maRalsarTuliani saxlebi, garda md. gldaniswylis gadakveTis

monakveTisa. am monakveTze rkinigza ganlagebulia gvirabSi, mxolod mdinaris

xeobas gadis Ria svliT. saproeqto rkinigzis vizualuri zemoqmedebis

TvlasazrisiT es monakveTi warmoadgens yvelaze sensitiur ubans, radgan aq

rkinigzis gayvana dagegmilia maRal yrilze.

adgilobrivi mosaxleobis meore jgufs, romelic moeqceva vizualuri gavlenis

qveS, warmoadgens sofel patara lilos mosaxleoba. patara lilos samxreTi

teritoria warmoadgens vakes, romelic amJamad gamoiyeneba saTibad. ar arsebobs

raime bunebrivi an xelovnuri SemzRudavi faqtori, romelic SezRudavs xedvis

ares sofel patara lilodan. daSoreba saproeqto xazidan soflis ganapira

saxlebamde 400-500 metria. vizualuri TvalsazrisiT mniSvnelovani cvlileba

iqneba soflis mosaxleobisaTvis. am mxriv gansakuTrebiT mniSvnelovania soflis

ukidures samxreT da samxreT-dasavleT nawilis mcxovreblebi, romelTa uSualo

xedvis areSi moeqceva saproeqto rkinigza. amasTan, sofeli lilo damrec

ferdobzea ganlagebuli, saproeqto rkinigzis xazi ki swored am ferdobis ZirSi

gadis. Sesabamisad, rkinigzis SemCneva SesaZlebeli iqneba mTeli soflis

teritoriidan. situacias erTgvarad Seamsubuqebs is garemoeba, rom am monakveTze

rkinigzis umetesi nawili ganlagebulia WrilSi, rac erTgvari barieria misi

vizualuri SemCnevadobisaTvis.

Tbilisis zRvis ukidures aRmosavleT nawilSi saproeqto xazi maqsimalurad

axlos modis varkeTilis dasaxlebis ukidures Crdilo korpusebTan, magram

saproeqto xazis daSorebis manZilis gaTvaliswinebiT (minimaluri daSoreba 1.6

km), SesaZlo vizualuri cvlilebebiT gamowveuli zegavlena ar iqneba

mniSvnelovani.

rac Seexeba saproeqto xazis bolo monakveTs, aq SesaZlebelia gavlenis

zemoqmedebis qveS moeqces lilos dasaxleba. magram, lilos dasaxlebis am

monakveTze ganlagebulia mxolod samrewvelo sawarmoebi. adgilobrivi, mudmivad

mcxovrebeli mosaxleoba warmodgenili ar aris.

Tbilisis zRvis rekreaciuli resursiT mosargebleebi

Tbilisis wyalsacavis im monakveTze, sadac ganlagebulia plaJebi (wyalsacavis

dasavleT napiri), naklebad moeqceva vizualuri cvlilebiT gamowveuli gavlenis

qveS, saproeqto xazidan didi daSorebis gamo. Tbilisis zRvis samxreTi napiridan,

sadac ganlagebulia iaxtklubi, metia albaToba saproeqto xazis damsveneblis

vizualur areSi moxvedris. minimaluri manZili am monakveTidan saproeqto xazamde

or kilometramdea. amasTan, gasaTvaliswinebelia, rom saproeqto xazsa da

Tbilisis zRvis sanapiros SefardebiTi simaRle 150 metrs aRemateba, xazi

ganlagebulia erTgvar serze, romelic uSualod ebjineba walsacavis Crdilo-

Page 241: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

221

aRmosavleT nawils; Sesabamisad, zRvis sanapirodan xazis SemCnevis albaToba

sakamod mcirea.

SemovliTi rkinigziT mosargeble mgzavrebi

SemovliTi rkinigziT mosargeble mgzavris TvalTaxedviT, yvelaze mniSvnelovan

monakveTs gldanis nagavsayrelis mimdebare teritoria warmoadgens.

nagavsayrelidan saproeqto rkinigzis minimaluri daSoreba erTi kilometria.

saproeqto xazi da nagavsayreli am monakveTze TiTqmis erT simaRlezea

ganlagebuli, amitom vizualuri SemCnevadobis SesaZlebloba naklebia

mgzavrTaTvis. magram Semawuxebeli faqtori iqneba suni da nagvis wvis Sedegad

warmoqmnili kvamli, romelic gabatonebul qarebs swored rkinigzis

mimarTulebiT moaqvs. am mxriv dadebiT faqtors warmoadgens is, rom dagegmilia

gldanis nagavsayrelis, uaxloes momavalSi gauqmeba.

Semarbilebeli RonisZiebebi

SesaZlo vizualuri gavlenis SerbilebisaTvis mniSvnelovania:

• samSeneblo ubnis izolireba dasaxlebuli teritoriebisgan specialuri

RobeebiT. “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis safuZvelze mis

kontraqtorebs unda daakisros samSeneblo ubnis daxurvis gegmis

SemuSavebis valdebuleba, sadac gawerili iqneba gavlenis Sesamcireblad

gasatarebeli aucilebeli RonisZiebebi.

• saproeqto teritoriaze arsebuli mcenareuli safris maqsimalurad

SenarCuneba.

• samSeneblo samuSaoebis Semdeg rkinigzis trasis mimdebare teritoriisa da

yrilebis gamwvaneba mTel sigrZeze (saxeobebis winaswari SerCeva

teritoriis ekologiuri Taviseburebebidan gamomdinare savaldebuloa).

mniSvnelovani ubnebia – Tbilisis wyalsacavis mimdebare teritoria, aseve

is monakveTebi, sadac rkinigzis gayvana dagegmilia maRal yrilze.

• dasaxlebul punqtebSi dagegmili xmaurdamcavi kedlebis SeRebva.

6.1.10 narCenebis warmoqmna da marTva

winamdebare TavSi mocemulia narCenebis marTvis midgomebi Tbilisis farglebSi

sarkinigzo infrastruqturis demontaJis, rkinigzis Zveli xazebis moxsnisa da

axali SemovliTi rkinigzis eqspluataciis procesSi warmoqmnili narCenebisaTvis.

jer kidev ar aris zustad cnobili, “saqarTvelos rkinigzis” romeli obieqtebi

daeqvemdebareba demontaJs (vinaidan “saqarTvelos rkinigza” ganixilavs miwis

nakveTebis gayidvis SesaZleblobas maTze arsebuli infrastruqturiT). aqedan

gamomdinare, winamdebare TavSi ganxilulia im saxifaTo narCenebTan dakavSirebuli

ZiriTadi sakiTxebi, romlebic SesaZloa, arsebobdnen am teritoriebze da

mocemulia narCenebis marTvis saxelmZRvanelo principebi.

narCenebis saTanado marTvis miznebia:

Page 242: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

222

• narCenebis warmoqmnis Tavidan acileba an Semcireba;

• masalebis xelaxali gamoyeneba;

• masalebis gadamuSaveba an aRdgena;

• energiis aRdgena; da/an

• usafrTxo ganTavseba.

EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikis (2008) dabinZurebis

prevenciisa da Semcirebis Sesrulebis moTxovnaSi (PR3) narCenebi gansazRvrulia,

rogorc airisebri, Txevadi da myari nivTirebebis/masalebis araerTgvarovani

nazavi, romelic saWiroebs damuSavebas saTanado fizikuri, qimiuri da/an

biologiuri procesebiT garemoSi mis usafrTxod ganTavsebamde.

6.1.10.1 samarTlebrivi CarCo

narCenebis marTvasTan dakavSirebuli saqarTvelos kanonmdebloba jer mxolod

kanonproeqtebis formiT arsebobs da ara aqvs samarTlebrivi Zala. erTaderTi

samarTlebrivi dokumenti, romelic exeba narCenebis marTvas, aris saqarTvelos

Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris 2003 wlis 24 Tebervlis

#36 brZaneba “myari sayofacxovrebo gadanayrebis poligonebis mowyobisa da

eqspluataciis sanitariuli wesebisa da normebis damtkicebis Sesaxeb”. Tumca,

narCenebis mdgradi marTvis principebi (rogoricaa narCenebis minimizacia,

narCenebis gadamuSeveba da a.S.) gansazRvrulia saqarTvelos kanonSi garemos

dacvis Sesaxeb (1997).

EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikis (2008) dabinZurebis

prevenciisa da Semcirebis Sesrulebis moTxovnebTan (PR3) proeqtis Sesabamisobis uzrunvelsayofad sasurvelia saxelmZrvanelod evrokavSiris direqtivebisa da

saukeTeso saerTaSoriso praqtikis gamoyeneba:

narCenebis CarCo direqtivebi:

• direqtiva narCenebis Sesaxeb 75/442/EEC;

• direqtiva saxifaTo narCenebis Sesaxeb 91/689/EEC. specifikuri narCenebi:

• narCeni navTobisa da navTobproduqtebis ganTavseba 75/439/EEC;

• danaleqi narCeni wylebi 86/278/EEC;

• poliqlorirebuli bifenilebis (PCB) da poliqrorirebuli

terfenilebis (PCT) ganTavseba 96/59/EC;

• narCeni eleqtromowyobilobebi 2000/95/EC da 2000/95/EC.

narCenebis damuSavebisa da ganTavsebis obieqtebi:

• municipaluri narCenebis insineracia 89/429/EEC da 89/369/EEC;

• saxifaTo narCenebis insineracia 94/67/EC;

Page 243: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

223

• narCenebis insineracia 2000/76/EC;

• nagavsayreli 99/61/EC;

• dabinZurebis integrirebuli prevencia da kontroli 96/61/EC (aseve exeba narCenebis aRdgenisa da ganTavsebis calkeul RonisZiebebs).

6.1.10.2 Tbilisis farglebSi arsebuli sarkinigzo infrastruqturis demontaJi

potenciurad saxifaTo narCenebi

sarkinigzo infrastruqturis demontaJis ubnebze SesaZlebelia saxifaTo

masalebis arseboba (rogoricaa azbesti, poliqlorirebuli difenili (PCB), maRali wnevis vercxliswylis orTqlis naTurebi, neonis naTurebi, da a.S.).

sarkinigzo infrastruqturis demontaJis dawyebamde ubnidan gatanil unda iqnes

saxifaTo narCenebi. Tu saxifaTo masalebis arseboba dafiqsirebilia Senobebis

kedlebSi, SesaZlebelia maTi adgilze neitralizacia an gauvnebelyofa demontaJis

dawyebamde.

Page 244: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

224

cxrili 6.1.10-1. mSeneblobisa da demontaJis procesTan dakavSirebuli zogierTi

SesaZlo saxifaTo elementi20

produqti / masala SesaZlo saxifaTo

komponenti

(komponentebi)

SesaZlo

saxifaTo

Tvisebebi damuSavebis da/an ganTavsebis variantebi

betonis danamatebi naxSirwyalbadi

gamxsnelebi aalebadi • daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an

gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi.

wyalgaumtari

masalebi gamxsnelebi, bitumi aalebadi, toqsikuri

• daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an

gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi; • ganTavsebamde damuSavdes.

webo gamxsnelebi, izocianati

aalebadi, toqsikuri, gamRizianebeli

• daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an

gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi; • ganTavsebamde damuSavdes.

fisi /

sagermetizacio

masala gamxsnelebi, bitumi aalebadi,

toqsikuri

• daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an

gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi; • ganTavsebamde damuSavdes; • unda gamoinaxos naklebad saxifaTo

alternatiuli produqti; • gamoyenebul unda iqnes wyali.

gzis safari masala gudronis Semcveli

emulsiebi toqsikuri • daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an

gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi.

azbesti, romelsac

Seicavs: • cementis boWkovani

produqtebi • Weris panelebi,

Termoizolacia,

xmis izolacia,

eleqtroizolacia

, keramikuli

masalis webo, da

a.S.

Sewonili boWko toqsikuri, kancerogenuli

• moixsnas meTvalyureobis qveS da ganTavsdes

gancalkevebiT.

mineraluri boWko gamxsnelebi, bitumi kanis da

filtvebis

gamRizianebeli • moisxnas da ganTavsdes gancalkevebiT.

damuSavebuli xis

masala

spilenZi,

dariSxani, qromi,

gudroni,

pesticidebi,

fungicidebi

toqsikuri, ekotoqsikur, aalebadi

• gadamuSavdes; • xis masalaSi arsebuli saxifaTo

komponentebi, dabali zemoqmedeba

nagavsayrelze; • wvis Sedegad warmoqmnili toqsikuri kvamli

da naleqi.

cecxlgamZle

narCenebi halogenizirebuli

narevebi ekotoqsikuri

• SesaZlo dabali zemoqmedeba nagavsayrelze

gruntSi arsebobis SemTxvevaSi; maRali

zemoqmedeba produqtSi arsebobis SemTxvevaSi;

wvis Sedegad warmoqmnili toqsikuri kvamli.

saRebavebi da laqebi

tyvia, qromi,

vanadiumi,

gamxsnelebi

toqsikuri, aalebadi

• SesaZlo dabali zemoqmedeba nagavsayrelze

gruntSi arsebobis SemTxvevaSi; maRali

zemoqmedeba produqtSi arsebobis SemTxvevaSi;

20angariSi DGXI-s, evropis komisia, mSeneblobisa da demontaJis Sedegad warmoqmnili narCenebis marTvis praqtika da maTi

ekonomikuri gavlena, saboloo angariSi, 1999 wlis Tebervali, Symonds ARGUS, COWI da PRC Bouwcentrum-Tan

TanamSromlobiT, http://ec.europa.eu/environment/waste/studies/cdw/cdw_report.htm, 2009.

Page 245: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

225

produqti / masala SesaZlo saxifaTo

komponenti

(komponentebi)

SesaZlo

saxifaTo

Tvisebebi damuSavebis da/an ganTavsebis variantebi

wvis Sedegad warmoqmnili toqsikuri kvamli.

energiis gadamcemi

mowyobilobebi

(transformatorebi,

kondensatorebi da

gamanawilebeli

mowyobilobebi)

poliqlorirebuli

difenili (PCB) ekotoqsikuri • transformatorebis dabinZurebuli zeTebi

gatanil unda iqnes meTvalyureobis qveS da

gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi.

ganaTeba

soda,

vercxliswyali, poliqlorirebuli

difenili (PCB)

toqsikuri, ekotoqsikuri

• gadamuSavdes da gatanil iqnes specialistis

gankargulebaSi.

haeris kondicirebis

sistemebi qlorftormeTanebi

(CFC) ozonis Sris

damSleli • gatanil iqnes specialistis mier aRdgenis

mizniT

xanZarsawinaaRmdego

sistemebi qlorftormeTanebi

(CFC) ozonis Sris

damSleli • gatanil iqnes specialistis mier aRdgenis

mizniT.

radionuklidebi toqsikuri • gauvnebelyofa specialistis mier demontaJis

an aRdgenis dawyebamde.

naxSirwylebi

(zeTebi,

gamxsnelebi) toqsikuri • gatanil unda iqnes meTvalyureobis qveS da

gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi.

mZime liTonebi

kadmiumisa da

vercxliswylis

CaTvliT

toqsikuri • gauvnebelyofa specialistis mier demontaJis

an aRdgenis dawyebamde.

Senobis dabinZureba

(Zveli dabinZurebis

CaTvliT)

biosaSiSroeba

(jilexi) (1) toqsikuri • gauvnebelyofa specialistis mier demontaJis

an aRdgenis dawyebamde.

gazis cilindrebi propane, butani,

acetileni, da a.S. aalebadi • daubrundes momwodebels.

rezinebi /

Semavseblebi izocianatebi,

ftalanhidridebi toqsikuri, gamRizianebeli

• daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an

gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi.

baTqaSi

gogirdwalbadis

SesaZlo wyaro

nagavsayrelze

aalebadi, toqsikuri

• daubrundes momwodebels, gadamuSavdes an

gaifantos nagavsayrelze.

mina • gadamuSavdes; • SeiZleba iyos saxifaTo.

gzis savali nawilis

zedapiri gudroni, asfalti,

gamxsnelebi aalebadi, toqsikuri

• gadamuSaveba saTanadod mopyrobisa da gamotutvis dabali xarisxis SemTxvevaSi;

• gamocalkeveba ganTavsebis mizniT gamotutvis

maRali xarisxis / gamxsnelebis Semcvelobis

SemTxvevaSi.

gzis saZirkveli

(naxSiri / Slaki)

mZime liTonebi,

kadmiumisa da

vercxliswylis

CaTvliT,

radionuklidebi

toqsikuri

• gadamuSaveba gamotutvis dabali xarisxis

SemTxvevaSi;

• gamocalkeveba ganTavsebis mizniT gamotutvis

maRali xarisxis SemTxvevaSi.

direqtiva 91/689/EEC an gadawyvetileba 94/904/EEC gansazRvravs saxifaTo

masalebis mcire raodenobas. saxifaTo masalebis am mcirericxovan jgufSi Sedis

azbestis Semcveli saizolacio masalebi. Tumca, saxifaToa is masalebic,

Page 246: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

226

romlebic xasiaTdeba direqtivis danarTi III-Si gansazRvruli saxifaTo masalebis

ama Tu im TvisebiT (rogoricaa toqsikuroba an aalebadoba). masalebis es

Tvisebebi SeiZleba gamovlindes mxolod garkveul pirobebSi da, Sesabamisad,

SesaZlebelia am pirobebis Tavidan acileba.

arainertuli narCenebi

mSeneblobisa da demontaJis Sedegad warmoqmnil narCenebSi mcire raodenobiT

dafiqsirebuli sxva saxis narCenebi (saRebavebi da plastiki), romelic SeiZleba

ar iyos saxifaTo, ar aris inertuli. es masalebi unda Seinaxos inertuli

masalebisgan gancalkevebiT, romelTa moculobac gacilebiT ufro didia. im

SemTxvevaSi, Tu es masalebi Seereva inertul masalebs, narCenebis mTeli es

moculoba aRar CaiTvleba inertulad.

zogierTi masala adgilze SeiZleba iyos inertuli an SedarebiT usafrTxo, magram

gaxdes saxifaTo masTan mopyrobis meTodis Sesabamisad. magaliTad, insineraciis

procesSi damuSavebulma an saRebaviT an lakiT dafarulma xis masalam SeiZleba

warmoqmnas toqsikuri kvamli.

daumuSavebeli xis masala, romlis xelaxali gamoyeneba an gadamuSaveba ver

xerxdeba da eqvemdebareba insineracias, aucileblad gamocalkevebul unda iqnes

inertuli fraqciisgan, vinaidan amgvari masalis arseboba damxvreul masalaSi

amcirebs damsxvreuli masalis Rirebulebas. igive exeba plastikisa da safeiqro

nawarmis narCenebs, romlebic SeiZleba arsebobdes damontaJis ubnebze.

nagavsayrelze ganTavsebulma TabaSirma SeiZleba warmoqmnas gogirdwyalbadi, mJava

airi. TabaSiris Warbi raodenoba aseve amcirebs narCenebis mTliani masis xarisxs.

TabaSiris maqsimaluri dasaSvebi procenti mSeneblobisa da demontaJis Sedegad

warmoqmnil narCenebSi ar aris zustad dafiqsirebuli, Tumca arsebobs miRebuli

zRvruli sidideebi nagavsayrelze gansaTavsebeli TabaSirisTvis21.

sxva arainertuli masalebis da nawarmis daxarisxeba da cal-calke Segroveba

gamarTlebulia maTi ekonomikuri (xelaxalis gayidvis) RirebulebiT. esenia:

Wrili xis panelebi, karebi, fanjrebis an karebis ormagi germetuli CarCoebi

(gansakuTrebiT mkvrivi xisgan an polivinilqloridisgan damzadebuli CarCoebi).

inertuli narCenebi

demontaJis Sedegad miRebuli inertuli masalebis daxarisxeba ekonomikurad

gamarTlebulia. SesaZlebelia liTonebis gayidva, xolo iseT masalebze,

rogoricaa Zveli aguri da kramiti, yovelTvis arsebobs moTxovna.

Senobis demontaJis Semdeg Cveulebriv SesaZlebelia foladis (an xis) sayrdeni

(amis gamo maTi demontaJi adreul etapze SeuZlebelia) elementebis moxsna.

21angariSi DGXI-s, evropis komisia, mSeneblobisa da demontaJis Sedegad warmoqmnili narCenebis marTvis praqtika da maTi

ekonomikuri gavlena, saboloo angariSi, 1999 wlis Tebervali, Symonds ARGUS, COWI da PRC Bouwcentrum-Tan

TanamSromlobiT, http://ec.europa.eu/environment/waste/studies/cdw/cdw_report.htm, 2009.

Page 247: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

227

armaturis demontaJi nawilobriv SesaZlebelia rkina-betonis elementebis mZlavri

meqanikuri mWreli mowyobilobis gamoyenebiT. kedlebis SigniT arsebuli

calkeuli saizolacio masalebi ixsneba xeliT (anu, ufro zustad,

araavtomatizebuli meTodiT).

yvela am qmedebis ganxorcielebis Sedegad warmoiqmneba inertuli masalis didi

masa, romelic ZiriTadad Sedgeba betonisgan, agurebisgan, zogierTi keramikuli

masalisa da (SesaZlebelia) TabaSirisgan. SesaZlebelia maTi meqanikuri xerxiT

damsxvreva da daxarisxeba.

6.1.10.3 dabinZurebis ZiriTadi wyaroebi

Tbilisis teritoriidan gatanas daqvemdebarebuli sarkinigzo infrastruqturis

farglebSi arsebobs dabinZurebis ramdenime msxvili wyaro, romelTagan

gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs Semdegi:

• salokomotivo depos teritoria: 7 cali 60-toniani zeTis rezervuari;

• savagono depos teritoria: 5 cali zeTis rezervuari 0.6-1.6m3 moculobiT;

20 cali saleqi Wa da 180 m3 moculobis navTobis rezervuari;

• filial `mgzavrTa gadayvanis~ savagono ubnis teritoria: miwaSi Cafluli

5 cali 60-toniani mazuTis vagon-cisterna (amJamad avsebulia nagviT);

• filial `mgzavrTa gadayvanis~ Tbilisis salokomotivo depos teritoria: 2

cali miwaSi Cafluli 7-toniani benzinis Sesanaxi cisterna; fardulSi

moTavsebuli 45 da 60-toniani cisternebi.

xelaxal gamoyenebamde an gadamuSavebamde cisternebi unda daicalos,

daeqvemdebaros degazacias da gaiwmindos. SigTavsis sworad gansazRvris

SemTxvevaSi SesaZlebelia misi xelaxali gamoyeneba an insineracia. im SemTxvevaSi,

Tu zeTi Seicavs poliqlorirebul difenils, igi iTvleba saxifaTo narCenad da

misi xelaxali gamoyeneba ar SeiZleba. amgvari SigTavsis mqone cisternebis

garSemo arsebuli niadagi unda moixsnas da damuSavdes rogorc saxifaTo narCeni.

6.1.10.4 Zveli sarkinigzo xazis moxsna

xis ganZelebi (,,Spalebi”)

Sps ,,saqarTvelos rkinigzis” monacemebiT didube - navTluRs da lilo -

navTluRs Soris monakveTze arsebuli xis ganZelebis daaxloebiTi

raodenobaa 24,080 calia, rac daaxloebiT warmoadgens 2,408 m3.

kreozotiT gaJRenTili xis ganZelebi iTvleba saxifaTo narCenad da saTanado

mopyrobas saWiroebs. dauSvebelia maTi dawva da, Sesabamisad, miRebul unda iqnes

sifrTxilis zomebi.

xis ganZelebi s umetes nawilSi kreozotis Semcveloba aRemateba evrokavSiris

mier dadgenil zRvars.

Page 248: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

228

aTwleulebis manZilze kreozoti, romelic Seicavs toqsikur qimiur naerTebs,

maT Soris policiklur aromatul naxSirwyalbadebs, gamoiyeneboda xis masalis

damcvel saSualebad. zogierTi es nivTiereba - kancerogenuli xasiaTis -

saxifaToa adamianis janmrTelobisTvis (aqedan gamomdinare, kreozoti iTvleba

potenciurad kancerogenul nivTierebad22).

im SemTxvevaSi, Tu ganZelebi moTavsebulia liandagis qveS, kreozoti iTvleba

usafrTxod garemosdacviTi TvalsazrisiT. Tumca, sarkinigzo xazebis aRebis

Semdeg, im SemTxvevaSi, Tu kreozotis Semcveloba aRemateba evrokavSiris mier

dadgenil zRvars 1,000 promile mSrali wonaza (1g - 1kg mSral wonaze)

ganZelebi CaiTvleba saxifaTo narCenebad da maTi gatana unda moxdes Sesabamisi

wesebiT23. evrokavSiris direqtivebis24 75/442/EEC, 91/156/EEC da 94/67/EEC Sesabamisad aucilebelia sifrTxilis mkacri zomebis miReba ganZelebis, rogorc

saxifaTo narCenebis, usafrTxo ganTavsebis uzrunvelsayofad. 25

ganZelebi, rogorc Cveulebrivi narCenebis, dawviT gamoiyofa calkeuli

kancerogenuli nivTierebebi. amitom, aucilebelia imis uzrunvelyofa, rom ar

moxdes ganZelebis dawva arasaTanado pirobebSi.

kreozotis Semcveloba yvelgan erTnairi ar aris. eqspertebis azriT kritikuli

zRvari unda dadgindes 16 poliaromatuli naxSirwyalbadis 150 promiles doneze

(mSrali masalis wona) (150 ppm PAH16), raTa ganisazRvros 16 poliaromatuli

naxSirwyalbadis (PAH16) Semcvelobis usafrTxo done. is ganZelebi, romlebSic

kreozotis Semcveloba aRemateba dadgenil zRvars, unda CaiTvalos saxifaTo

narCenad.

rogorc wesi, kreozotis Semcveloba mniSvnelovnad aRemateba evrokavSiris mier

dadgenil zRvars. aqedan gamomdinare, kreozotis Semcveli yvela Spala unda

CaiTvalos saxifaTo narCenad da maTi ganTavseba unda moxdes Sesabamisi wesiT.

rkinabetonis ganZelebi da liandagi

“saqarTvelos rkinigzis” qselSi arsebuli rkinabetonis ganZelebi aris ZiriTadad

winaswar daZabuli monoliTuri rkinabetonisagan damzadebuli sabWoTa tipis

ganZelebi. SesaZlebelia maTi damsxvreva da gadamuSaveba.

“saqarTvelos rkinigzis” qselSi arsebuli liandagebis umetesi nawili aris R65 tipis (65 kg erT metrze) da damzadebulia rusuli standartebis Sesabamisad. es

aris mZime liandagis standarti. SesaZlebelia liandagebis gadamuSaveba da

xelaxali gamoyeneba.

22 evropis komisis DG ENV, axali ambebis gamoSveba 115, 2008 wlis ivlisi.

23 ix: http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/l21197.htm narCenebis ganTavsebasTan dakavSirebuli kanonmdebloba. evropis

parlamentisa da sabWos 2006 wlis 5 aprilis direqtiva 2006/12/EC narCenebis Sesaxeb. 24 ix: http://ec.europa.eu/environment/waste/legislation/a.htm evrokavSiris kanonmdebloba narCenebis Sesaxeb – CarCo

kanonmdebloba narCenebis Sesaxeb. http://ec.europa.eu/environment/guide/part2c.htm evrokavSiris garemosdacviTi kanonmdebloba - narCenebis marTva. 25 ix: http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/l28072.htm evropis parlamentisa da sabWos 2004 wlis 4 dekembris direqtiva 2000/76/EC narCenebis insineraciis Sesaxeb.

Page 249: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

229

balasti

sarkinigzo balastis gawmenda (naxSirwyalbadebisgan, mZime liTonebisgan, da a.S.)

SesaZlebelia balastis gamwmendi manqanebiT. misi xelaxali gamoyeneba

SesaZlebelia im SemTxvevaSi, Tu xreSis granulometria da misi maxasiaTeblebi

iqneba damakmayofilebeli.

saqarTvelos rkinigzis monacemebiT, Tbilisi-satvirTos, Tbilisi-saxalxos da

didube-Tbilisi sakvanZo sarkinigzo gadasarbenze liandagis aRebis Semdgom

saorientaciod darCeba 13,311 m3 saliandago RorRi.

“saqarTvelos rkinigzis” qselis balastis sisqe daaxloebiT 300-500 mm-ia.

“saqarTvelos rkinigza” iyenebs ori tipis balasts: mdinaris qvas da namsxvrev

bazalts. mdinaris qva (samtrediis raioni) zogadad ar aris kargi balasti

rkinigzis xazebisTvis – maTi momrgvalebuli formebis gamo maTi kompaqtireba ver

xdeba26.

Tbilisis maxloblad mdebare “saqarTvelos rkinigzis” dunkuris qvis samtexloSi

warmoebuli bazaltis namsxvrevi kargi masalaa rkinigzis balastisaTvis, romlis

xelaxali gamoyeneba SesaZlebelia (“saqarTvelos rkinigzis” gaangariSebiT

rkinigzis qselis 60% saWiroebs balastis gawmendas da Secvlas, xolo

momavalSi gaTvaliswinebulia ufro meti sisqis balastis dayra. “saqarTvelos

rkinigziT” moZravi Semadgenlobebisa da tvirTebis simZimis gaTvalsiwinebiT 500-

600 mm-is balastis seqcia uzrunvelyofs saTanado simyares betonis ganZelebisa

da upirapiro liandagebisaTvis. balastis gazrdili sisqe, upirapiro liandagebis

gamoyeneba da betonis ganZelebis meti moculobiT gamoyeneba Seamcirebs teqnikuri

momsaxurebis xarjebs da gaaumjobesebs rkinigzas27). dabinZurebuli niadagi

istoriuli zusti monacemebi dabinZurebis masStabebis Sesaxeb, Sesabamisi

raodenobrivi maxasiaTeblebi Sps `saqarTvelos rkinigzas~ ar gaaCnia.

niadagis sinjebis aReba moxda rkinigzis sami obieqtis – salokomotivo depo

metrosadgur `el deposTan~, ,,centraluri” sadguris mgzavrTa gadayvanis

filiali da `Tbilisi-maxarisxebeli sadguri~ – teritoriaze, rogorc uSualod

rkinigzis liandagebidan, aseve maT maxloblobaSi arsebuli niadagidan. sinjebi

aRebuli iqna 11 sxvadasxva wertilidan 10-45 sm-is siRrmeze. laboratoriuli

analizis Sedegebi moyvanilia qvemoT cxrilSi 6.1.10-2:

26 Booz Allen Hamilton, Sps “saqarTvelos rkinigzis” teqnikuri Sefaseba, 2005. 27 Ibid.

Page 250: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

230

cxrili 6.1.10-2. Tbilisi sarkinigzo infrastruqtura, navToproduqtebi niadagSi

# sinjebis aRebis adgili

navTobproduqtebis

koncentracia

mg/kg

1 ,,centraluri” sadguris mgzavrTa gadayvanis filiali 6,730

2 Tbilisis maxarisxebeli sadguri 2,360

3 salokomotivo depo metro `eldeposTan~ 10,000

laboratoriuli analizma gviCvena, rom navTobproduqtebis raodenoba bevrad

aRemateba dasaSveb dones, romelic gansazRvrulia saqarTvelos garemos dacvisa

da bunebrivi resursebis ministris 2006 wlis 5 ivlisis #538 brZanebaSi

,,garemosaTvis miyenebuli zianis gaangariSebis wesis damtkicebis Sesaxeb”, danarTi

4.

cxrili 6.1.10-3. niadagis navTobiT dabinZurebs doneebi

nivTiereba

zdk/ sdk

(gm/kg

niadagSi)

I done (dasaSvebi)

II done (susti)

III done (saSualo)

IV done (Zlieri)

V done (Zalze

Zlieri)

navTobi 1,000 <1,000 1,000-2,000 2,000-3,000 3,000-5,000 >5,000

am ori cxrilis monacemebis Sedarebidan Cans, rom navTobproduqtebiT dabinZureba

rkinigzis samive obieqtze zRvrulad dasaSveb koncentracias – 1,000 mg/kg –

aRemateba. niadagi Tbilisis sarkinigzo infrastruqturis depoebSi Zlier

dabinZurebulia navTobropuqtebiT. metro `el deposTan~ mdebare salokomotivo

depoSi navTobis raodenoba niadagSi zdk-s 10-jer aRemateba. amitom

mizanSewonilad migvaCnia Tbilisis rkinigzis teritoriaze detaluri kvlevebis

Catareba iseTi Tvisobrivi da raodenobrivi maxasiaTeblebis dasadgenad,

rogoricaa dabinZurebis xasiaTi da damabinZurebeli komponentebis Semcveloba

gruntSi (navTobproduqtebi, toqsikuri liTonebi), dabinZurebuli teritoriis

farTobi, dabinZurebis siRrme sxvadasxva ubanze, mosaxsneli gruntis moculoba

da sxv. unda SemuSavdes miwis moxsnili safaris gadamuSavebisa da SesaZlo

xelaxla gamoyenebis an konservaciis teqnikurad da ekonomikurad gamarTlebuli

meTodebi.

sadReisod niadagis dabinZurebis likvidaciisaTvis aqcenti fizikur, qimiur,

bioqimiur da biologiur meTodebze keTdeba. es aris niadagis gafxviereba, kiris,

mineraluri danamatebis, nakelis, aqtiuri lamisa da naxSirwyalbadebis damJangavi

mikroorganizmebis Setana, niadagis datenianeba, mineraluri sasuqebisa da safuaris

narCenebis gamoyeneba, sanaciis momdevno etapebze mravalwliani balaxebis daTesva

da sxv.

Tbilisis rkinigzis SemTxvevaSi mxedvelobaSi unda iyos miRebuli, rom navTobiT

dabinZurebuli gamoTavisuflebuli teritoriis sasoflo-sameurneo miznebisaTvis

gamoyenebis sakiTxi ar dgas.

Page 251: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

231

Tbilisis sarkinigzo infrastruqturis teritoriaze dabinZurebis donis

dasadgenad unda moxdes niadagis detaluri qimiuri analizi.

ukiduresi dabinZurebis SemTxvevaSi niadagebi ganixileba rogorc saxifaTo

narCeni, romelic eqvemdebareba ganTavsebas an insineracias. dabinZurebuli

niadagebi, SeiZleba gadatanil iqnes cementis qarxanaSi insineraciisa da cementis

warmoebaSi gamoyenebis mizniT. amisaTvis, upirveles yovlisa, unda moxdes Zlier

dabinZurebuli niadagis moculobis gansazRvra, raTa Sefasdes saqarTvelo

arsebuli saSualebebi ganTavsebis an insineraciisaTvis.

damatebiTi informacia SegiZliaT ixiloT winamdebare angariSis TavSi 5.1.11 sarkinigzo infrastruqturis qimiur dabinZureba da misi Semdgomi kvelvis

saWiroebis Sefaseba.

aRsaniSnavia, rom TbilisSi rkinigzis eqspluataciiT (saremonto depoebi da a.S.)

gamowveuli istoriuli dabinZurebis detalurad Sesaswavlad da dabinZurebuli

ubnebis gasawmendad “saqarTvelos rkinigza” dafinansebas miiRebs evrokavSiris

samezoblo sainvesticio fondidan (EU Neighbourhood Investment Facility (NIF)).

6.1.10.5 narCenebis marTvis gegmaSi gasaTvaliswinebeli zogadi sakiTxebi

narCenebis marTvis gegmis SemuSavebamde gasaTvaliswinebeli zogierTi sakiTxi qvemoT CamoTvlilia is sakiTxebi, romlebic gaTvaliswinebuli unda iyos

Tbilisis farglebSi sarkinigzo infrastruqturisgan gamosaTavisuflebeli

teritoriebisTvis narCenebis marTvis gegmebis momzadebamde:

• gegmis masStabebis gansazRvra: geografiuli areali, narCenebis ZiriTadi

saxeebi (sayofacxovrebo, saxifaTo da a.S.) da saWiro dro: narCenebis

marTvis gegmaSi SeiZleba iyos mocemuli rogorc dauyovnebliv

Sesasrulebeli qmedebebi, aseve Semdgom etapebze gansaxorcielebeli

RonisZiebebi.

• dagegmvis procesis monawileebi: administraciuli donis warmomadgenlebi,

narCenebis marTvis eqspertebi, narCenebis marTvis seqtoris warmomadgenlebi

(Segroveba, gadamuSaveba, insineracia, nagavsayrelebi).

• dagegmvis procesis grafiki: TiToeuli etapisTvis saWiro savaraudo dro.

• kavSiri “saqarTvelos rkinigzis” sxva gegmebsa da politikasTan: garemos

dacva, energetika da profesiuli janmrTeloba.

narCenebis mdgradi marTvisTvis saWiro Semdgomi nabijebi narCenebis mdgradi marTvisTvis saWiroa Semdegi nabijebis ganxorcieleba:

• mSeneblobisa da demontaJis procesSi mosalodneli narCenebis analizi,

arsebuli resursebis gamoyeneba sxva kontraqtorebis mier warmoqmnili

SesaZlo narCenebis saxis/raodenobis dasadgenad, Zveli proeqtebis

Page 252: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

232

narCenebis ganTavsebasTan dakavSirebuli Canawerebi da masalebis fasi

bidingis Sedegebis mixedviT.

• pirvel rigSi zomebi gatarebul unda iqnes im masalebTan mimarTebaSi,

romelTa moculoba sxvaze sagrZnoblad metia, advilia aRsadgenad da

romlebic gamoirCevian gadamuSavebis dabali fasiT an maRali ukugebiT.

• yvela saxifaTo narCenis ganTavseba unda moxdes saqarTvelos garemos

dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan TanamSromlobiT.

• narCenebis gadamuSavebis yvelaze misaRebi kompaniis gansazRvra fasis,

procedurebis, xelsayrelobisa da sxva Sesabamisi faqtorebis

gaTvaliswinebiT.

• ubnebis doneze procedurebis gansazRvra dasaxuli miznebis Sesabamisad.

• narCenebis marTvis gegmis SemuSaveba.

• narCenebis reciklirebis/gadamuSavebis koordinatoris daniSvna, romelic

pasuxismgebeli iqneba gegmis detalebis SemuSavebasa da misi ganxorcielebis

monitoringze.

demontaJis ubnebze gansaxorcielebeli narCenebis marTvis RonisZiebebi demontaJis ubnebze unda ganxorcieldes Semdegi ZiriTadi RonisZiebebi mocemuli

TanmimdevrobiT:

I. asrebuli struqturidan (struqturebidan) SerCeuli masalebis moxsna,

SesaZloa adgilze damuSavebis Semdeg;

II. struqturis (struqturebis) demontaJi, narCenebis daxarisxeba

SesaZleblobis farglebSi da TiToeuli saxis narCenis damuSaveba

adgilze an sxvagan maT gadamuSavebamde an saboloo ganTavsebamde;

III. mimdebare miwis zedapiris da gamousadegari komunikaciebis gawmenda

iyofa or moqmedebad:

a) unda moixsnas da gatanil iqnes:

(i) myari saxuravebi

(ii) gamousadegari komunikaciebi gadamuSavebis/ganTavsebis mizniT,

da/an

b) gaiwmindos teritoria gamousadegari mcenareulobisagan da moxdes

misi ganTavseba;

IV. samSeneblo narCeni masalis damuSaveba/ganTavseba. narCenebis ganTavseba

mSeneblobisa da demontaJis Sedegad warmoqmnili darCenebis Segrovebisa da

daxarisxebis Semdeg arsebobs maTi ganTavsebis Semdegi SesaZleblobebi: maTi

xelaxali gamoyeneba imave an sxva adgilze, gadamuSaveba an insineracia da gatana.

Page 253: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

233

insineracias eqvemdebareba mxolod garkveuli saxis narCenebi, rogoricaa

daubinZurebuli xis narCenebi da garkveuli saxis plastiki (calkeuli SesafuTi

masalis CaTvliT). Teoriulad SesaZlebelia mSeneblobisa da demontaJis Sedegad

warmoqmnili narCenebis ganTavseba specialurad gamoyofil nagavsayrelze

momavalSi - sabazro pirobebis gamoumjobesebis Semdeg - maTi gadamuSavebisa da

gauvnebelyofis perspeqtiviT. praqtikaSi es varianti iSviaTad gamoiyeneba.

saxifaTo narCenebis ganTavsebis sakiTxi unda SeTanxmdes saqarTvelos garemos

dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan an dabinZurebuli narCenebis

marTvaze akreditirebul organizaciebTan.

saqarTveloSi narCenebis gadamuSavebisa da xelaxali gamoyenebis SesaZleblobebi

gansazRvruli iqneba TbilisSi sarkinigzo infrastruqturis demontaJis

momentisaTvis (demontaJi daiwyeba proeqtis samSeneblo samuSaoebis dasrulebis

Semdeg, rac savaraudod 3 weliwads gagrZeldeba). 6.1.10.6 axali sarkinigzo xazis mSenebloba

usafrTxoebis, narCenebis utilizaciisa da minimizaciis mizniT, mSeneblobis

procesSi moxdeba narCenebis separacia da konteinerebis markireba Sesabamisi

iarliyebi, raTa gasagebi iyos Tu ra saxis narCenebis Cayra SeiZleba TiToeul

maTganSi.

sayofacxovrebo narCenebis droebiTi ganlagebisaTvis SeirCeva pazitebisagan

daculi da usafrTxo adgili zedapiruli wylebisagan moSorebiT.

gansakuTrebiT unda gamoiricxos arainertuli narCenebis ukontrolo ganTavsebis

SemTxvevbi. akrZaluli unda iyos narCenebis ukontrolo dawva da Camarxva.

narCenebi Segrovdeba da daiyofa kategoriebad: inertuli, usafrTxo da saxifaTo.

ar moxdeba sxvadasxva kategoriis narCenebis Sereva da TiToeuli kategoriisaTvis

gamoiyofa adgili, romelic Sesabamisad aRiniSneba. samedicino narCenebi

sanitaruli punqtebidan gamoiyofa yvela danarCeni narCenisagan. narCenebis

droebiTi Sesanaxi adgili adamianebis sacxovrebeli teritoriebidan moSorebiT

iqneba mowyobili. narCenebi gatanili iqneba obieqtidan kontrolirebadad da

droulad ganTavsebuli.

narCenebi SeiZleba gadaeces mesame pirebs mxolod im SemTxvevaSi Tu maT eqnebaT

saTanado wesiT gacemuli nebarTvebi an licenziebi an unari uzrunvelyon

narCenebis moxmareba, gadamuSaveba, aRdgena an ganTavseba ekologiurad usafrTxo

wesiT.

Page 254: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

234

inertuli samSeneblo narCenebi

am tips ganekuTvneba narCeni, romelic arc damoukideblad da arc sxva

nivTierebebTan Sexebis an sxva fizikuri, qimiuri an biologiuri zemoqmedebis

Sedegad ar ganicdis mniSvnelovan degradacias imgvarad, rom ziani miayenos

garemos an adamianis janmrTelobas.

inertuli narCenebi, rogoricaa bunebrivi masala - miwa, qva da a.S. warmoiqmneba

miwis samuSaoebis warmoebisa da gvirabebis gayvanisas. am masalis gamoyeneba

SesaZlebelia rkingzis vakisis yrilebisaTvis da xmaurdamcavi barierebisaTvis

Sesabamis adgilebSi.

arasaxifaTo narCenebi

mSeneblobis dros warmoiqmneba arasaxifaTo narCenebi anu narCenebi romlebsac

saxifaTo Tvisebebi ar gaaCniaT: sayofacxovrebo nagavi, zogierTi saxis

plastikuri masala, ZonZebi da sxva.

• samSeneblo banakebi uzrunvelyofili iqneba regularulad dacladi,

septikur avzTan mierTebuli tualetiT/saSxapiT; • narCenebis nagavsayrelze gadasatanad uzrunvelyofili iqneba specialuri

konteinerebisa da Segrovebis saTanado sistemis arseboba;

• samoqalaqo mSeneblobis dros warmoiqmneba cementis Semcveli didi

raodenobis narCeni wylebi. rogorc wesi, aseTi narCeni wylebi Seicavs

didi raodenobis Sewonil masalebs, ZiriTadad silikatebs da qviSas da

maTi pH aRemateba 12-s. gatanamde aseTi narCeni wylebi unda Segrovdes,

daileqos saleqarSi da moxdes maTi ganeitraleba, rogorc wesi, CO2 airiT. • mSeneblobis procesSi ubnis gawmendis Sedegad warmoqmnili mcenareuli

narCenebis adgilze datoveba SesaZlebelia mxolod gamonaklis SemTxvevebSi.

maTi gadatana moxdeba narCenebis marTvis saTanado obieqtze.

• mosalodnelia liTonis (jarTisa da mavTulebis CaTvliT) narCenebis

arsebobac, romlebic calke unda iyos ganTavsebuli, Semdgomi gamoyenebis an

gadamuSavebisaTvis.

saxifaTo narCenebi

mavne narCenebs, miekuTvneba narCenebi, romlebsac gaaCniaT iseTi Tvisebebi

rogoricaa feTqebadoba, mJavianoba, aalebadoba, gamaRiazianebloba anda toqsikuri,

kancerogenuli, koroziuli, infeqciuri, teratogenuli, mutagenuri Tvisebebi.

saxifaTo narCenebi ganadgurebisas an haerTan, wyalTan anda mJavasTan kontaqtisas

gamoyofen toqsikur nivTierebebs. aseTi narCenebi droebiT ganlagebuli unda iyos

calke gansazRvrul adgilas da hqondes Sesabamisi markireba iarliyebis

saSualebiT.

saxifaTo narCenebi SesaZloa warmoiSvas satransporto saSualebebis movla-

Senaxvis saqmianobebis dros. saxifaTo narCenebia: sapoxi zeTi, Txevadi sawvavi,

hidravlikuri zeTebi, qimiuri nivTierebebi, antifrizi, manqanebis/Zravebis

Page 255: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

235

filtrebis vaznebi, zeTiani Cvrebi, naxmari filtrebi, dabinZurebuli niadagi da

a.S.

• saxifaTo narCenebi mogrovdeba da gaitaneba sabolood gansaTavseblad

saxifaTo narCenebisTvis gansazRvrul nagavsayrelze.

• ukontolo insineracia ar iqneba gamoyenebuli obieqtze.

• potenciurad damabinZurebeli masalebis maragebi ganTavsdeba maizolirebel

qveSagebze da gars Semoertymeba aseTive masalis berma, raTa SesaZlebeli

gaxdes 10%-iT meti moculobis Sekaveba, vidre Sesanaxi moculobaa.

• yvela stacionarul dizelsa da benzinze momuSave samSeneblo danadgars

muSaobis dros eqneba maizolirebeli sadgari qvemodan damontaJebuli.

sadgarSi CaRvrili sawvavi Segrovdeba da saTanado wesiT iqneba

ganTavsebuli.

• ZiriTadi teqnika da satransporto saSualebebi gaimarTeba maizolirebel

qveSsagebebze, sadac ki es SesaZlebeli iqneba. yuradReba mieqceva sawvavis

daRvris Tavidan acilebas. sadgamebi daidgmeba im adgilebSi, sadac

SesaZlebelia wveTa, absorbentebi siaxloves iqneba ganTavsebuli; sawvavi

ganawildeba mxolod am daniSnulebis mqone sawvavmzidebiT.

• samSeneblo obieqtze warmoqmnili narCenebis Segroveba, movla da

transportireba ganxorcieldeba narCenebis marTvis zogadi gegmis mixedviT.

• narCenebis Segroveba samSeneblo obieqtze unda moxdes yoveldRiurad.

specialuri niSnebiT aRniSnul da sagangebod gamoyofil adgilebSi

ganTavsdeba nagvis yuTebi narCenebis Sesabamisad Segrovebis da

ganTavsebisaTvis.

• gatanisas unda moxdes narCenebis, maTi raodenobebis (moculobis) da

specialuri zomebis aRwera; Semgrovebeli/gadamyreli agentisa da saboloo

ganTavsebis obieqtis/RonisZiebis dasaxeleba. es sakiTxebi unda akontrolos

obieqtis menejerma.

• ucilebelia teqnikuri personalis treningi da saTanado informireba

samSeneblo obieqtis garemosdacviTi da ekologiuri usafrTxoebis wesebis

Sesaxeb (romlebic SemuSavebuli unda iyos mSeneblobis dawyebamde).

narCenebis droebiTi koleqtorebis aRebis Semdeg teritoria unda aRdges minimum

im mdgomareobamde romelSic is iyo mSeneblobis dawyebamde.

mSeneblobis procesSi warmoqmnil SesaZlo saxifaTo narCenebTan mopyrobis Sesaxeb

damatebiTi informacia ix. bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis

cxrilSi cxrili 6.1.10-1. mSeneblobisa da demontaJis procesTan dakavSirebuli

zogierTi SesaZlo saxifaTo elementi.

Page 256: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

236

monitoringi

HSE oficerma unda gaakeTos Canawerebi yovelkvireul/yovelTviur angariSebSi da

ganaxorcielos narCenebis konteinerebisa da maTi iarliyebis perioduli

kontroli.

6.1.10.7 axali sarkinigzo xazis eqspluatacia

sarkinigzo xazis normaluri eqspluataciis procesSi warmoiqmneba Semdegi saxis

narCenebi:

• xis ganZelebi unda CaiTvalos saxifaTo narCenad da daeqvemdebaros

saTanado mopyrobas;

• sapoxi masalebis narCeni zeTebi da a.S. unda Segrovdes da gamoyenebul

iqnes xelaxla. Tu zeTi Seicavs Seicavs poliqlorirebul difenils, igi

iTvleba saxifaTo narCenad da misi xelaxali gamoyeneba ar SeiZleba;

• liTonebi unda Segrovdes calke xelaxali gamoyenebisaTvis;

• namwvi airebi unda gaiwmindos depoebSi damontaJebuli filtrebis

saSualebiT;

• gatanamde narCeni wylebi unda Segrovdes, daileqos saleqarSi da moxdes

maTi ganeitraleba, rogorc wesi, CO2 airiT;

• sayofacxovrebo narCenebi calke unda Segrovdes da momzaddes gasatanad.

monitoringi

regularuli monitoringi, rac ZiriTadad vizualur inspeqcias gulisxmobs,

saWiro iqneba mSeneblobis, eqspluataciis da demontaJis narCenebis marTvis

gegmebisaTvis.

Page 257: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

237

6.2 SesaZlo socialur-ekonomikuri gavlenebi

socialuri da ekonomikuri zemoqmedebis Sefasebis meTodologia

socialuri da ekonomikuri zemoqmedebis Sefasebis mizani iyo Tbilisis SemovliTi

rkinigzis proeqtis droebiTi da mudmivi gavlenebis Sefaseba samizne teritoriis

socialur-ekonomikur pirobebze.

socialuri da ekonomikuri zemoqmedebis Sefaseba moicavda proeqtis winaswar

gaTvaliswinebuli da gauTvaliswinebeli rogorc dadebiTi, aseve uaryofiTi

socialuri Sedegebisa da mis mier gamowveuli socialuri xasiaTis cvlilebebis

analizs. mniSvnelovani gavlenebis SemTxvevaSi “saqarTvelos rkinigza”

ganaxorcielebs rig Semarbilebel RonisZiebebs, romlebic aRwerilia qvemoT.

gavlenis mniSvnelobis Sefaseba xorcieldeboda proeqtis ganmavlobaSi mis mier

gamowveuli cvlilebis xasiaTis (droebiTi an mudmivi) da xangrZlivobis

(moklevadiani gavlenebi grZeldeba mxolod mSeneblobis etapze, saSualovadiani –

samSeneblo samuSaoebis dasrulebidan 1-5 wlis ganmavlobaSi, xolo grZelvadiani

– mSeneblobis dasrulebidan 5-10 wlis ganmavlobaSi) mixedviT.

socialuri da ekonomikuri zemoqmedebis Sefasebis procesSi Seswavlil iqna

Semdegi sakiTxebi:

• demografia – cvlileba mosaxleobis raodenobaSi, emigraciuli procesebi;

• ekonomikuri pirobebi – cvlilebebi biznesisa da komunaluri momsaxurebis

sferoSi;

• socialuri infrastruqtura – gavlena muSebisa da adgilobrivi Temebis

janmrTelobasa da usafrTxoebaze proeqtis mSeneblobisa da eqspluataciis

procesSi fizikuri dazianebebisa da ubeduri SemTxvevebis TvalsazrisiT.

Tavi 6.3.1. socialur-ekonomikuri gavlenebis Sefaseba da Semarbilebeli

RonisZiebebi gansazRvraven proeqtis mSeneblobisa da eqspluataciis etapebis

ZiriTad socialur-ekonomikur gavlenebs.

6.2.1 socialur-ekonomikuri gavlenebis Sefaseba da Semarbilebeli RonisZiebebi 6.2.1.1 gavlenebi samSeneblo samuSaoebis warmoebis dros

sacxovreblis dakargva / fizikuri adgilmonacvleoba

EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis Sesrulebis moTxovna (PR) 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da ekonomikuri adgilmonacvleoba

mixedviT - gadasaxleba aris aranebayoflobiTi im SemTxvevaSi, rodesac

individualur pirebs Tu Temebs, romlebsac gadasaxleba emuqreba ara aqvT

ufleba, uari Tqvan miwis gayidvaze, rasac Sedegad gadasaxleba moyveba.

aranebayoflobiT gadaadgilebas adgili aqvs Semdeg SemTxvevebSi: (1) miwis

kanonieri eqspropriacia an miwaTsargeblobis SezRudva eqspropriaciaze

saxelmwifos uflebis safuZvelze; da (2) ukve SeTanxmebul dasaxlebebSi

myidvels ufleba aqvs mimarTos eqspropriacias, an daados kanonieri SezRudvebi

miwis gamoyenebas, Tu ver xerxdeba molaparakeba miwis gamyidvelTan.

Page 258: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

238

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis gavlenis qveS eqceva Semdegi dasaxlebebi:

• gldanis saagarako dasaxleba - 400 m sigrZis gadakveTa;

• sofeli gldani - 300 m sigrZis gadakveTa;

• centrolitis dasaxleba - 350 m sigrZis gadakveTa;

• avWala - 500 m, 800 m da 300 m sigrZis gadakveTebi.

SesaZlo uaryofiTi gavlena adgilobriv Temebze:

proeqtis gavlenis qveS eqceva dasaxlebebis mniSvnelovani raodenoba, sadac

adgili eqneba fizikuri sacxovreblis dakargvas (sakuTari saxlebi damxmare

nagebobebTan (avtofarexi, sawyobi, Robe da a.S.) erTad. gadasaxlebis procesSi

adamianebs eqnebaT damatebiTi xarjebi, mgzavrobis, gadasaxadebisa da sxva saxis

xarjebis saxiT.

mosaxleobis adgilmonacvleoba da gansaxleba sakmaod mniSvnelovani movlenaa,

vinaidan man SeiZleba gamoiwvios Semdgomi zegavlenebi Temze. rkinigzis

mSeneblobis Sedegad gadasaxlebuli adamianebi, SesaZloa, moeqcnen damatebiTi

gavlenis qveS, rogoricaa

• axal adgilze axali sacxovrebeli saxlis SeZeniT gamowveuli ekonomikuri

gavlena;

• Zveli socialuri urTierTobebis rRveviTa da axal socialur garemoSi

urTierTobebis damyarebiT gamowveuli socialuri da ekonomikuri

gavlenebi;

• cxovrebis stilis Secvla.

winaswari SefasebiT, proeqtis zegavlenis qveS moeqceva 50-75 kerZo

sacxovrebeli saxli.

Semarbilebeli RonisZieba

“saqarTvelos rkinigzam” moamzada Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis

gansaxlebis CarCo dokumenti EBRD-is saxelmZRvanelo instruqciebis Sesabamisad

(ix. danarTi D), romelic iZleva informacias SesaZlo Semarbilebeli

RonisZiebebis Sesaxeb.

Semdgom etapze “saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs gansaxlebis gegmas, sadac

mocemuli iqneba fizikuri adgilmonacvleobis detaluri samoqmedo gegma. Zalian

mniSvnelovania safuZvliani konsultaciebis Catareba gavlenis qveS myof

adamianebTan. unda aRiniSnos, rom konsultaciebi unda gaimarTos ara marto im

adamianebTan, romlebic eqvemdebarebian gadasaxlebas, aramed im Temebis

warmomadgenlebTanac, sadac dagegmilia maTi Casaxleba. gavlenis qveS myofi

Temebis warmomadgenlebi monawileobas unda iRebdnen gadasaxlebis procesTan

dakavSirebuli rigi sakiTxebis gadawyvetilebebis miRebis procesSi, maT Soris:

sakompensacio paketebis momzadeba, daxmarebebis gacema, SemoTavazebuli axali

sacxovrebeli adgilisa da gadasaxlebis grafikis xelsayreloba.

Page 259: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

239

socialuri urTierTobebisa da qselebis rRvevis Semcirebisa da/an Serbilebis

mizniT gadasaxlebis variantebis arCevis dros upiratesoba unda mieniWos im

teritoriebs, sadac SesaZlebeli iqneba mTeli Temis/dasaxlebis erTad

gadasaxleba.

gadasaxlebis procesSi warmoqmnili problemebis droulad gadaWris mizniT

adreul etapebzeve unda Seiqmnas gasaCivrebis meqanizmi, raTa mosaxleobam adreul

etapzeve SeZlos Tavisi komentarebis mitana “saqarTvelos rkinigzamde”.

miuxedavad Semarbilebeli RonisZiebebis efeqturobisa, gadasaxlebas

daqvemdebarebul Temebs, gansakuTrebiT ki, ufrosi asakobrivi jgufebis

warmomadgenlebs, eqnebaT fsiqologiuri diskomforti gadasaxlebis Sedegad.

monitoringi

saWiroa adgilze gasvlebi da gavlenis qveS myofi samizne jgufebis gamokiTxva

TveSi orjer gansaxlebis detaluri samoqmedo gegmis SemuSavebisa da, mogvianebiT,

misi ganxorcielebis etapze. monitoringis Catarebis sixSire SeiZleba gaizardos

im SemTxvevaSi, Tu gavlenis qveS myofi jgufebisgan Semova saCivari.

miwisa da Semosavlis wyaros dakargva

adgili eqneba adamianebis mier sasoflo-sameurneo saqmianobisaTvis gamoyenebuli

miwis nakveTebis an maTi nawilis dakargvas, rac gamoiwvevs Semosavlis dakargvasa

da sakvebiT uzrunvelyofis mniSvnelovan Semcirebas (mag.: bostneuli, xili,

Sinauri frinveli, xorci da a.S.).

proeqtis ganxorcielebis Sedegad gavlenis qveS moeqceva sasoflo-sameurneo

miwebis/sakarmidamo nakveTebis 42 ha.

Semarbilebeli RonisZieba

unda SemuSavdes gavlenis qveS moqceuli pirebisa da TemebisaTvis kompensaciebisa

da sxva daxmarebebis SeTavazebis specialuri procedurebi, romlebic Seesabameba

EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis Sesrulebis moTxovna (PR)5-s: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da ekonomikuri adgilmonacvleoba.

procedurebi unda Camoyalibdes cxovrebis saSualebebis aRdgenis CarCos saxiT.

“saqarTvelos rkinigza” Caatarebs konsultaciebs gavlenis qveS moqceul pirebTan

da uzrunvelyofs maT informirebul CarTulobas miwisa da cxovrebis

saSualebebis dakargvasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesSi.

konsultaciebi gavlenis qveS moqceul pirebTan unda gagrZeldes sakompensacio

paketebis momzadebis, gansaxlebisa da gansaxlebis procesis Sefasebis drosac.

informacia SesaZlo Semarbilebeli RonisZiebebis Sesaxeb mocemulia Tbilisis

SemovliTi rkinigzis proeqtis gansaxlebis CarCo dokumentSi (ix. danarTi D).

Page 260: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

240

monitoringi

saWiroa adgilze gasvlebi da gavlenis qveS myofi samizne Temebis

warmomadgenlebis gamokiTxva TveSi orjer ekonomikuri gansaxlebis procedurebis

SemuSavebisa da ganxorcielebis etapze. monitoringis Catarebis sixSire SeiZleba

gaizardos im SemTxvevaSi, Tu gavlenis qveS myofi jgufebisgan Semova saCivari.

sarkinigzo sistemasTan Cixuri sadgurebiT dakavSirebuli sawarmoebis /

kompaniebis ekonomikuri adgilmonacvleoba

gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces im sawarmoebs / kompaniebs (22), romlebic

dakavSirebulia sarkinigzo sistemasTan Cixuri sadgurebiT. proeqtis

ganxorcieleba gamoiwvevs maT adgilmonacvleobas. es kompaniebi damokidebuli

arian rkinigzidan tvirTebis pirdapir miRebaze. Sesabamisad, rkinigzis gadatanis

Semdeg, isini, savaraudod, an gadavlen axali rkinigzis mimdebare teritoriaze, an

Secvlian tvirTis gadazidvis profils.

2009 wlis 30 seqtembris monacemebiT, adgilmonacvleobisaTvis mzad iyo 10

kompania, 7 uars acxadebda axal adgilze gadasvlaze, 3-s jer ar hqonda

miRebuli gadawyvetileba axal adgilze gadasvlasTan dakavSirebiT. danarCen

kompaniebTan dakavSireba, Sps “saqarTvelos rkinigzis” monacemebis mixedviT, ver

moxerxda.

savaraudod, bizneskompaniebs ekonomikuri adgilmonacvleobis procesSi

mniSvnelovani xarjebi eqnebaT, maT Soris: mowyobilobebisa da inventaris

transportirebis, adgilze xelaxali montaJis, marketingisaTvis saWiro xarjebi

da a.S.

miuxedavad Semarbilebeli RonisZiebebis ganxorcielebisa, am kompaniebs mainc

eqnebaT rRveva TavianT saqmianobaSi. axal adgilze gadasvlis gamo Seqmnil

gardamaval procesSi es kompaniebi, savaraudod, dakargaven klientebsa da

Semosavals.

Semarbilebeli RonisZieba

“saqarTvelos rkinigza” gaagrZelebs konsultaciebs gavlenis qveS myof

kompaniebTan. “saqarTvelos rkinigza” am kompaniebisaTvis moamzadebs sakompensacio

paketebs da daiwyebs maTTan molaparakebebs.

monitoringi

saWiroa samizne kompaniebis gamokiTxva TveSi orjer sakompensacio paketebis

momzadebisa da mogvianebiT, ekonomikuri gadasaxlebis procesSi. im SemTxvevaSi,

Tu am kompaniebidan Semova saCivari, monitoringis sixSire unda gaizardos.

Page 261: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

241

SesaZlo uaryofiTi gavlena Tbilisis rkinigzis centraluri sadgurisa da axali

SemovliTi rkinigzis axlos mdebare obieqtebze

gansakuTrebiT unda aRiniSnos Tbilisis rkinigzis centraluri sadguris axlos

mdebare obieqtebi, romlebic moeqcevian uaryofiTi gavlenis qveS proeqtis

ganxorcielebis Sedegad; eseni arian:

• ramdenime aseuli (an meti) calkeuli araoficialuri garemovaWre;

• 30-35 taqsis mZRoli, romlebic emsaxurebian matareblebis mgzavrebs;

• marcvleulis samrewvelo kompleqsi “baraqa”.

proeqtis ganxorcielebiT gamowveuli adgilmonacvleobis gamo gavlena am pirebsa

da obieqtebze sakmaod mniSvnelovani iqneba: saTanado adgilis povnasTan

dakavSirebuli sirTuleebi, klientebis dakargva, damatebiTi xarjebi axal

adgilze dasamkvidreblad.

Semarbilebeli RonisZieba

“saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs gansaxlebis samoqmedo gegmas (ekonomikuri

adgilmonacvleoba), sadac detalurad iqneba gawerili ekonomikuri

adgilmonacvleobis samoqmedo gegmis RonisZiebebi.

“saqarTvelos rkinigza” Caatarebs konsultaciebs gavlenis qveS moqceul

jgufebTan da uzrunvelyofs maT informirebul CarTulobas ekonomikur

adgilmonacvleobasa da proeqtis SesaZlo uaryofiTi gavlenebis SerbilebasTan

dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesSi.

detaluri informacia SesaZlo Semarbilebeli RonisZiebebis Sesaxeb mocemulia

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis gansaxlebis CarCo dokumentSi (ix.

danarTi D).

monitoringi

saWiroa adgilze gasvlebi da gavlenis qveS myofi samizne jgufebis gamokiTxva

TveSi orjer gansaxlebis samoqmedo gegmis (ekonomikuri adgilmonacvleoba)

SemuSavebisa da, mogvianebiT, misi ganxorcielebis etapze. monitoringis Catarebis

sixSire SeiZleba gaizardos im SemTxvevaSi, Tu gavlenis qveS myofi jgufebisgan

Semova saCivari.

saguramos magistraluri gazsadenis gadakveTiT gamowveuli SesaZlo uaryofiTi

gavlena

Tbilisis SemovliTi rkinigzis ganxorcielebis Sedegad gavlenis qveS moeqceva

eleqtrogadamcemi xazebi, wyalsadenebi, gazsadenebi da Sesabamisi infrastruqtura,

aseve wyalsadeni, kanalizaciis sistema da satelefono xazebi. danarTSi O

mocemulia infrastruqturuli obieqtebis gadakveTis adgilebi (piketaJi).

Page 262: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

242

winaswari SefasebebiT, saguramos magistraluri gazsadeni gadaikveTeba rkinigzis

marSrutiT 5 adgilas.

Semarbilebeli RonisZieba

“saqarTvelos rkinigzam” unda Caataros konsultaciebi adgilobrivi

municipalitetebis, Temebisa da “qarTligazis” (gazsadenis operatori kompania)

warmomadgenlebTan. “qarTligazTan” Catarebuli konsultaciebis safuZvelze unda

SemuSavdes da SeTanxmdes sakiTxis teqnikuri gadawyvetileba, romelic minimumamde

daiyvans axali sarkinigzo marSrutis mier saguramos magistraluri gazsadenis

gadakveTis Sedegad gamowveul SesaZlo uaryofiT gavlenas. konsultaciebi am

sakiTxze unda daiwyos, rac SeiZleba, adreul etapze.

monitoringi

procesis monitoringis mizniT unda Catardes konsultaciebi adgilobrivi

Temebisa da “qarTligazis” (saguramos magistraluri gazsadenis operatori

kompania) warmomadgenlebTan samSeneblo samuSaoebis dawyebamde.

teritoriebis dakargva Tbilisis erovnuli parkis farglebSi

Tbilisis SemovliTi saproeqto rkinigza kveTs erovnuli parkis tradiculi

gamoyenebis zonas Tbilisis zRvis Crdilo-aRmosavleTiT or monakveTze:

• kvirikobis xevis monakveTze, pk 141+00 – 149+00;

• sofel patara lilos mimdebare teritoria, pk 179+15 – 182+97.

aqedan gamomdinare, Tbilisis SemovliTi rkinigzis gavlenis qveS eqceva Tbilisis

erovnuli parkis farglebSi arsebuli teritoriebi, rac gamoixateba erovnuli

parkis tradiciuli gamoyenebis zonisaTvis gankuTvnili teritoriebis dakargvaSi.

Semarbilebeli RonisZieba

„saqarTvelos rkinigzam“ Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti unda SeaTanxmos

saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan da

Tbilisis erovnul parkTan da miiRos Sesabamisi nebarTva. amis Semdeg

“saqarTvelos rkinigzam” unda moamzados Sesabamisi sakompensacio paketi EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis moTxovnebis Sesabamisad da SeaTanxmos

is garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan, kerZod, daculi

teritoriebis saagentosTan.

erovnul parkze sxva SesaZlo uaryofiTi gavlenis Tavidan asacileblad saWiroa

muSa personalisTvis treningebis Catareba Semdeg garemosdacviT sakiTxebze:

wiTeli nusxis saxeobebis budobisa da STamomavlobis gamokvebis adgilebis, Zvel

SenobebSi da xeebze kanoniT daculi Ramurebis koloniebis arideba; dauyovnebliv

moaxdinos Tbilisis erovnuli parkis TanamSromlebis informireba daculi

saxeobebis SeSfoTebis SemTxvevebis Sesaxeb.

Page 263: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

243

samSeneblo samuSaoebis Sedegad warmoqmnili mtveri da xmauri

mSeneblobis etapis samSeneblo samuSaoebi wamoqmnis mtversa da xmaurs, rac

zemoqmedebas iqoniebs adgilobriv mosaxleobasa da muSebze.

Semarbilebeli RonisZieba

am gavlenebis Serbilebis mizniT “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis

saSulebiT kontraqtors unda daakisros Semdegi saqmianobebis Sesrulebis

valdebuleba: pirvel rigSi unda SemuSavdes sazogadoebis janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvisa da mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis

dacvis gegmebi, romlebSic asaxuli iqneba samSeneblo procesis dros warmoqmnili

mtvrisa da xmauris problemis gadaWris gzebi. mtvris gavlenis Sesarbileblad

SeiZleba Semdegi zomebis miReba: dasaxlebuli punqtebisagan samSeneblo ubnis

izolacia specialuri RobeebiT; daclis wertilamde satvirTo manqanebis moZraoba

daxurul mdgomareobaSi; mtvris filtrebis damontaJeba stacionarul qarxnebsa

da teqnikaze.

muSebze mtvris uaryofiTi gavlenis Tavidan asacileblad maT unda gamoiyenon

specialuri niRbebi, gansakuTrebiT ki, im muSebma, romlebic asruleben mtverTan

dakavSirebul samuSaoebs.

samSeneblo samuSaoebis Sedegad warmoqmnili xmauris gavlenis Sesarbileblad

xmaurwarmomqneli saqmianobebis ganxorcielebis adgilsa da xmaurisadmi

mgrZnobiare obieqtebs Soris unda moewyos xmaurdamcavi zRudeebi, iseTebi,

rogoricaa droebiTi kedlebi an amoRebuli gruntis grovebi. Zalian

mniSvnelovania samSeneblo samuSaoebis Sewyveta Ramis saaTebSi, vinaidan adamianebis

mgrZnobiaroba xmauris mimarT gansakuTrebiT imatebs Ramis saaTebSi. aqedan

gamomdinare, samSeneblo samuSaoebi unda ganxorcieldes dRis saaTebSi (09:00 –

18:00). samSeneblo samuSaoebis dros gamoyenebul unda iqnes specialuri uxmauro

teqnika, rogoricaa haeris uxmauro kompresorebi, da uzrunvelyofil iqnes

teqnikis mayuCebis gamarTuli muSaoba.

Zalian mniSvnelovania gasaCivrebis meqanizmis Camoyalibeba, romlis saSualebiTac

adgilobriv mosaxleobasa da muSebs miecemaT mSeneblobis procesSi warmoqmnili

xmauriTa da mtvriT gamowveuli problemebis gaziareba. maTi monawileoba

procesSi gaaadvilebs am gavlenebis Serbilebis mizniT saTanado RonisZiebebis

gatarebasa da mosaxleobasa da muSebze xmaurisa da mtvris gavlenis monitoringis

process.

detaluri Semarbilebeli RonisZiebebi samSeneblo samuSaoebis Sedegad

warmoqmnili xmauris Sesaxeb mocemulia TavSi 6.1.7 _ xmaurisa da vibraciis

zemoqmedeba.

monitoringi

mSeneblobis procesSi warmoqmnili xmaurisa da mtvris gavlenis monitoringis

mizniT unda momzaddes angariSebi garemosdacviTi, janmrTelobisa da

usafrTxoebis da socialuri standartebis dacvis Sesaxeb. zemoT aRniSnuli

Page 264: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

244

angariSebi mSeneblobis pirvel wels unda momzaddes kvartalurad, mogvianebiT,

mSeneblobis meore da mesame wels _ semestrulad.

arsebul gzebze mZime teqnikis gadaadgilebiT gamowveuli vibracia

arsebul gzebze moZravi mZime samSeneblo teqnika SeiZleba iyos erT-erTi mTavari

problema adgilobrivi mosaxleobisaTvis mSeneblobis procesis dros. vibraciam

SeiZleba daazianos axlomdebare nagebobebi.

Semarbilebeli RonisZieba

arsebul gzebze mZime samSeneblo teqnikis moZraobis gavlenis Sesarbileblad

unda SemuSavdes sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvisa da

mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegmebi.

unda moxdes samSeneblo teqnikis moZraobis samoqmedo gegmis (Construction Traffic Manamgent plan) SemuSaveba, romlis mixedviTac, SesaZleblobis farglebSi, unda

moxdes mZime teqnikis moZraobis marSrutis Secvla da maTi arideba mWidrod

dasaxlebuli ubnebisgan, an samSeneblo masalis transportirebisaTvis unda

moxdes naklebad dasaxlebul adgilebSi gamavali adgilobrivi gzebis gamoyeneba.

gasaCivrebis meqanizmis SemoReba SeiZleba CaiTvalos gavlenis erT-erT

Semarbilebel RonisZiebad. sazogadoebis mier warmodgenili adreuli

Setyobinebebi xels Seuwyobs am sakiTxis monitorings da ufro efeqturi

RonisZiebebis SemuSavebasa da gatarebas.

monitoringi

arsebul gzebze mZime samSeneblo teqnikis moZraobiT gamowveuli vibraciis

gavlenis monitoringisTvis aucilebelia angariSebis momzadeba garemosdacviTi,

janmrTelobisa da usafrTxoebis da socialuri standartebis dacvis Sesaxeb

(sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis, mSeneblobis dros

janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvisa da samSeneblo teqnikis moZraobis

samoqmedo gegmis Sesrulebis Sesaxeb). es angariSebi mSeneblobis pirvel wels

unda momzaddes kvartalurad, mSeneblobis meore da mesame wels _ semestrulad.

monitoringis TvalsazrisiT Zalian mniSvnelovania sazogadoebis mier

warmodgenili komentarebi / SeniSvnebi. amitom mniSnvelovania gasaCivrebis

meqanizmis amoqmedeba, raTa, saWiroebis SemTxvevaSi, Sesabamis piramde moxdes

saCivris mitana da sapasuxod adekvaturi qmedebis ganxorcieleba.

adgilobrivi Temebis warmomadgenlebTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebi

adgilobrivi Temebis warmomadgenlebi, SesaZloa, gaxdnen samSeneblo samuSaoebis

procesSi ubeduri SemTxvevebis msxverpli.

Semarbilebeli RonisZieba

Page 265: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

245

adgilobrivi Temebis warmomadgenlebs Soris ubeduri SemTxvevebis riskis

Semcirebis mizniT unda SemuSavdes sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis

dacvis gegma. aseve unda moxdes samSeneblo ubnis izolireba dasaxlebuli

teritoriebisgan specialuri RobeebiT. samSeneblo ubnis SesasvlelTan

ganTavsebuli unda iyos gamafrTxilebeli niSnebi Temebis warmomadgenlebis mier

am ubnebSi Sesvlis Tavidan acilebisa an maT mier am ubnebis gavlis dros meti

sifrTxilis gamoCenis uzunvelyofis mizniT.

monitoringi

angariSi janmrTelobisa da usafrTxoebis standartebis dacvis Sesaxeb

mSeneblobis pirvel wels unda momzaddes kvartalurad, mSeneblobis meore da

mesame wels _ semestrulad.

muSaTa arasaTanado qceva / socialur-kulturuli gansxvaveba / migranti muSebis

konfliqti adgilobriv mosaxleobasTan da teritoriaze droebiTi samuSao Zalis

SesvlasTan dakavSirebuli daavadebebi

teritoriaze droebiTi samuSao Zalis Sesvlam SeiZleba gamoiwvios sxvadasxva

uaryofiTi gavlena adgilobriv Temebze, maT Soris socialur-kulturuli

gansxvavebiTa da sxva sakiTxebiT gamowveuli konfliqti adgilobrivi Temebis

warmomadgenlebsa da axlad Camosul adamianebs Soris.

im SemTxvevaSi, Tu ar iqneba miRebuli Semarbilebeli zomebi, mosalodnelia

danaSaulebrivi SemTxvevebis zrda. samSeneblo samuSaoebis moculobisa da

samuSaos miRebis msurvelTa raodenobis zrdasTan erTad Zalian Zneli iqneba

ucxo pirebis SemCneva da gamovlena. garda amisa, mosalodnelia teritoriaze

droebiTi samuSao Zalis SesvlasTan dakavSirebuli daavadebebis matebac.

Semarbilebeli RonisZieba

teritoriaze droebiTi samuSao Zalis SesvlasTan dakavSirebuli uaryofiTi

gavlenis minimumamde dayvanis mizniT Zalian mniSvnelovania muSaTa qcevis kodeqsi,

romlis erT-erTi mniSvnelovani nawilia adgilobriv TemebTan urTierTobis gegmis

SemuSaveba, sadac gansazRvruli iqneba adgilobriv TemebTan urTierTobis ZiriTadi

wesebi, qcevis wesebi konfliqtur situaciebSi, gansxvavebuli kulturis mqone

teritoriebidan mosuli muSebis SemTxvevaSi, aRwerili iqneba adgilobrivi

Temebis kulturuli Taviseburebebi. amasTan erTad, muSebs unda CautardeT

specialuri swavleba muSaTa qcevis kodeqsis Sesrulebis sakiTxebze.

“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtorebs, kontraqtis pirobebis safuZvelze, unda

daakisros muSaxelis daqiravebamde muSa personalis samedicino Semowmebis

ganxorcielebis valdebuleba. es RonisZieba Seamcirebs proeqtis samSeneblo

teritoriaze droebiTi samuSao Zalis SesvlasTan dakavSirebuli daavadebebis

gavrcelebis risks. amasTan erTad, gamovlenil unda iqnes is daavadebebi, romelic

SeiZleba gavrceldes Semosuli samuSao Zalis mier. saWiroebisamebr unda

SemuSavdes samoqmedo gegmebi daavadebebis SesaZlo gavrcelebis Tavidan acilebis

an Semcirebis mizniT.

Page 266: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

246

garda amisa, sasurvelia adgilobrivi Temebis warmomadgenlebis samuSaod ayvana

samSeneblo teritoriaze droebiTi samuSao Zalis moculobis Semcirebis mizniT.

monitoringi

am sakiTxis monitoringis mizniT unda Seiqmnas gasaCivrebis meqanizmi, romelic

adgilobrivi Temebis warmomadgenlebs problemebis saTanado pirebis yuradRebamde

mitanis saSualebas miscems.

garda amisa, mSeneblobis pirvel wels unda momzaddes yovel kvartaluri, xolo

mSeneblobis meore da mesame wels _ semestruli angariSebi janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis sakiTxebze.

SesaZlo epizootologiuri zegavlena / daavadebuli Sinauri cxovelebis

samarxebis gaaqtiurebisa da infeqciebis afeTqebis riski

niadagSi aTeuli wlobiT arsebuli da “miZinebuli” infeqciebi gaTxrebis Sedegad

aqtiurdebian JangbadTan Sexebisas, ris Sedegadac xdeba infeqciuri daavadebis

gaaqtiureba an epidemiologiuri afeTqeba.

axali sarkinigzo trasis mSeneblobis etapze aris jilexis, emkaris, bradzotis,

enterotoqsemiis da sxv. infeqciuri kerebisa da riskis zonebis gaaqtiurebis

realuri saSiSroeba.

riskis zonebis gaaqtiurebis SemTxvevaSi xdeba epizootiebis gaCena da sagangebo

mdgomareobis gamocxadeba karantinis dawesebisa da masTan dakavSirebuli mravali

SemzRudavi RonisZiebis gatarebiT.

aseT SemTxvevebSi infeqciis Caqrobaze samTavrobo struqturebi arian

pasuxismgebeli, es gulisxmobs kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul akrZalvebsa da

kompleqsuri veterinariul-sanitariuli ekologiuri RonisZiebebis swrafad da

xarisxianad gatarebas, rac, Tavis mxriv, dakavSirebulia did ekonomikur

xarjebTan.

epizootiis gaCena ekonomikurad did zarals ayenebs qveyanas, vinaidan am dros

cxaddeba karantini da ikrZaleba saqonlis Setana-gamotana da a.S.

riskis zonebad iTvleba cxovelTa gadasareki trasebi, cxovelTa sadgomebi,

saZovrebi da mimdebare dasaxlebebi, sadac infeqciur daavadebebs adre hqondaT

adgili.

Semarbilebeli RonisZiebebi

problemis Tavidan aridebis mizniT aucilebelia proeqtis dagegmarebisas,

mSeneblobis dawyebamde, winaswari epizootologiuri kvlevis Catareba saeWvo

adgilebSi – aRniSnuli soflebis (zahesi, gldani, mamkoda, leninisi da patara

lilo), axlandeli da yofili fermebis, cxovelTa sadgomebis da sxva adgilebze,

Page 267: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

247

mag.: saZovrebze, saqonlis gadasarek trasaze da a.S., rac saSualebas mogvcems

gatardes infeqciuri daavadebebis Tavidan acilebisa da Serbilebis RonisZiebebi.

kvelevebis Sedegebis mixedviT, SesaZlebelia, saWiro gaxdes sarkinigzo marSrutis

Secvla samarxebis aridebis mizniT.

monitoringi

landSaftur-epizootologiuri monitoringis sistema iTvaliswinebs trasaze

miwis samuSaoebis dawyebamde, dawyebisas da Semdgom, rkinigzis eqspluataciis

dros, (ukve naklebi intensivobiT) gadamdebi daavadebebis monitoringis sistemis

amoqmedebas, veterinariul-sanitariuli sanaciis RonisZiebebis gatarebas da

daavadebebis gamavrcelebeli transmisiuri gadamtani mwerebisa da tkipebis

Seswavlas soflis meurneobis saministros Sesabamis samsaxurTan erTad.

muSebis arasaTanado samuSao pirobebi

samSeneblo etapze muSebze SesaZlo gavlenebs Soris yvelaze mniSvnelovania

arasaTanado samuSao pirobebi da samuSao adgilTan dakavSirebuli usafrTxoeba.

arasaTanado samuSao pirobebma muSebs, SesaZloa, Seuqmnas seriozuli problemebi.

Semarbilebeli RonisZieba

samuSao adgili unda Seesabamebodes EBRD-is garemosdacviTi da socialuri

politikis moTxovnebs Sromisa da samuSao pirobebisadmi (PR 2) da Sromis

saerTaSoriso organizaciis ZiriTad standartebs.

• muSebs unda hqondeT

– usafrTxo sacxovrebeli garemo – zedapirebi, struqturebi da

mowyobilobebi advilad unda iwmindebodes da ar iwvevdes saxifaTo

naerTebis dagrovebas. Senobebi unda iyos struqturulad usafrTxo,

saTanadod daculi klimaturi pirobebisgan da hqondes ganaTebisa da

xmauris misaRebi done;

– usafrTxo teqnika da masalebi;

– muSaobis usafrTxo sistemebi;

– informacia, rCeva, swavleba da meTvalyureoba;

– saTanado samuSao garemo da pirobebi (samuSao adgili uzrunvelyofili

unda iyos sapirfareSoebiTa da saSxapeebiT, sasmeli wyliTa da sufTa

sasadiloTi);

– xelmisawvdomi gadaudebeli samedicino daxmareba.

• samuSao adgili daculi unda iyos xanZrebis gaCenis saSiSroebisagan

sawarmoo obieqtebisaTvis gankuTvnili xanZarsawinaaRmdego wesebis dacvis

gziT. xanZarsawinaaRmdego sxva saSualebebSi Sedis:

– obieqtebis aRWurva xanZris deteqtorebiT, gangaSis sistemiTa da

xanZarsawinaaRmdego aRWurvilobiT. xanZarsawinaaRmdego aRWurviloba

unda iyos karg samuSao mdgomareobaSi da advilad xelmisawvdomi. igi

unda Seesabamebodes obieqtis zomebsa da daniSnulebas, obieqtSi

Page 268: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

248

arsebul aRWurvilobas, arsebuli nivTierebebis fizikur da qimiur

Tvisebebsa da adamianTa maqsimalur raodenobas. – advilad xelmisawvdomi da mosaxmari xelis xanZarsawinaaRmdego

aRWurvilobis arseboba.

• xmovani da vizualuri Tvisebebis mqone xanZarsawinaaRmdego da avariuli

gangaSis sistemebi. saerTaSoriso safinanso korporaciis sicocxlesa da

sicocxlis usafrTxoebasTan dakavSirebuli saxelmZRvanelo principebi

dacul unda iqnes sazogadoebrivi Senobebis SemTxvevaSi.

sanitariul-higienuri, socialuri, samedicino da momsaxurebis obieqtebis, aseve

muSebis sacxovrebeli adgilebisa da transportirebis uzrunvelyofis mizniT

“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtor kompanias unda daakisros socialuri

keTilmowyobisa da momsaxurebis gegmis SemuSavebis valdebuleba.

monitoringi

am sakiTxis monitoringis mizniT unda Seiqmnas muSebis gasaCivrebis meqanizmi da

periodulad (mSeneblobis pirvel wels kvartalurad, meore da mesame wels _

semestrulad) momzaddes angariSi janmrTelobis, usafrTxoebisa da socialuri

moTxovnebis Sesrulebis Taobaze.

usamarTlo sakontraqto pirobebi

muSebi SeiZleba gaxdnen usamarTlo sakontraqto pirobebis msxverpli. magaliTad,

maT SeiZleba mosTxovon muSaoba arasamuSao saaTebSi, rac maT gadaRlas

gamoiwvevs.

Semarbilebeli RonisZieba

samSeneblo samuSaoebis gansaxorcieleblad “saqarTvelos rkinigzam” unda

daiqiraos mxolod kargi reputaciis mqone aRiarebuli kompania. SerCeul

kompaniebze unda gavrceldes EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis

Sromisa da samuSao pirobebis (PR 2) 6-dan 16-mde da 18 paragrafebSi

Camoyalibebuli moTxovnebi.

“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtorebis, qvekontraqtorebis da mniSvnelovani

masalisa da saqonlis mowodebis (mag.: betonis ganZelebi) sakontraqto

valdebulebebi unda daafuZnos Sromis saerTaSoriso organizaciis ZiriTad

standartebs.

“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtorebsa da qvekontraqtorebs unda daakisros

saqarTveloSi mSeneblobis seqtorSi arsebuli xelfasebis, SeRavaTebisa da

samuSao pirobebis ekvivalenturi xelfasebis, SeRavaTebisa da samuSao pirobebis

uzrunvelyofis valdebuleba.

Page 269: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

249

monitoringi

unda Seiqmnas muSebis gasaCivrebis meqanizmi, raTa maT mieceT samuSao pirobebTan

dakavSirebuli sakiTxebis / problemebis dayenebis SesaZlebloba. garda amisa,

“saqarTvelos rkinigzis” mier kontraqtorebisa da qvekontraqtorebis

regularuli auditi da monitoringi SeiZleba CaiTvalos erT-erT saSualebad am

sakiTxis monitoringis TvalsazrisiT.

saxifaTo samSeneblo masalebis gamoyenebis da Tbilisis arsebuli centraluri

sadguris sarkinigzo infrastruqturisa da samSeneblo teritoriebze arsebuli

nagebobebis demontaJis dros saxifaTo masalebTan arasaTanadod mopyrobis

Sedegad gamowveuli uaryofiTi gavlena

samSeneblo samuSaoebis dros saxifaTo samSeneblo masalebis gamoyenebiT

gamowveuli SesaZlo uaryofiTi gavlena warmoadgens samSeneblo samuSaoebis erT-

erT SesaZlo gavlenas. unda aRiniSnos agreTve samSeneblo ubnebze arsebuli

nagebobebis demontaJis dros saxifaTo masalebTan arasaTanado mopyrobis Sedegad

gamowveuli uaryofiTi gavlena.

Semarbilebeli RonisZieba

saxifaTo samSeneblo masalebis gamoyenebiT gamowveuli gavlenis Serbilebis

mizniT mniSvnelovania Seiqmnas mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis

dacvis gegma. aseve “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis safuZvelze

Tavis kontraqtorebs unda daakisros mSeneblobis procesSi adamianis

janmrTelobisTvis usafrTxo masalis gamoyenebis valdebuleba.

“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis safuZvelze Tavis kontraqtorebs

unda daakisros nagebobebis demontaJis dros gamovlenil saxifaTo narCenebTan

evrokavSiris saxelmZRvanelo principebis (samSeneblo masalebis direqtiva

(evrosabWos direqtiva 89/106/EEC); calkeuli saxifaTo nivTierebisa da

preparatis marketingi da gamoyeneba (azotis Semcveli saRebavebi) (evrosabWos

direqtiva Directive 2002/61/EC) Sesabamisad mopyrobis valdebuleba.

gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces kreozotiT gaJRenTili xis ganZelebis

demontaJs (maTi demontaJisa da ganTavsebis wesebi dawvrilebiT aRwerilia TavSi

“narCenebis warmoqmna da marTva”).

monitoringi

am sakiTxis monitoringis mizniT unda xdebodes periodulad (mSeneblobis pirvel

wels _ kvartalurad, meore da mesame wels _ semestrulad) angariSebis

momzadeba janmrTelobis, usafrTxoebisa da socialuri moTxovnebis Sesrulebis

Taobaze, rac gawerilia mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis

dacvis gegmaSi.

Page 270: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

250

muSebTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebis riski

samSeneblo samuSaoebs Tan axlavs muSebis janmrTelobasa da usafrTxoebasTan

dakavSirebuli garkveuli riski.

Semarbilebeli RonisZieba

am riskis Tavidan acileba an Serbileba SesaZlebelia mSeneblobis etapisaTvis

sagangebo mdgomareobisaTvis mzadyofnis gegmis, aseve mSeneblobis dros

janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegmis SemuSavebisa da ganxorcielebis

gziT. gegmaSi mocemulia avariuli situaciebis Tavidan acilebis zomebi da

muSebis mier saTanado damcavi saSualebebis gamoyenebis moTxovna.

“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis safuZvelze Tavis kontraqtorebs

unda daakisros muSebisTvis usafrTxoebis sakiTxebze specialuri swavlebis

Catarebisa da maTi informirebis uzrunvelyofis valdebuleba.

kontraqtorma unda SeimuSaos proeqtis janmrTelobisa da usafrTxoebis marTvis

sistema EN ISO14001 Sesabamisad. kontraqtorma unda daniSnos janmrTelobis,

usafrTxoebisa da garemos dacvis oficeri, romelic uzrunvelyofs proeqtis

janmrTelobisa da usafrTxoebis marTvis sistemasTan Sesabamisobas.

janmrTelobisa da usafrTxoebis marTvis sistema unda iTvaliswinebdes

saqarTvelos moTxovnebis Sesabamisad licenzirebuli da nebadarTuli

(eleqtruli da meqanikuri usafrTxoebis, xmaurisa da damabinZureblebis emisiis

TvalsazrisiT) samSeneblo teqnikis gamoyenebas. garda amisa, rekomendebulia

evrokavSiris an ekvivalenturi standartebis Sesabamisad sertificirebuli

teqnikis gamoyeneba.

daculi unda iyos evrokavSiris Semdegi direqtivebi:

• 2000/14 (Ria sivrceSi gamoyenebuli teqnikis xmauri);

• 89/106 (samSeneblo masalebi) da gadawyvetilebebi 2001/671, 2000/553, 2000/147;

• 76/464 (navTobproduqtebis CaSveba zedapiruli wylis obieqtebSi);

• 76/769 (saxifaTo nivTierebebTan mopyroba);

• 2000/39. 89/391 (janmrTeloba samuSao adgilze _ profesiuli

janmrTeloba);

• 91/383 (droebiTi samuSao Zalis usafrTxoeba da janmrTeloba samuSao

adgilze – profesiuli janmrTeloba);

• 91/155 (materialuri usafrTxoebis specifikacia);

• 89/686 (piradi dacvis aRWurviloba);

• 98/37 (teqnika; CE-logo).

proeqtSi monawile samSeneblo kontraqtorma unda daicvas proeqtisaTvis

aucilebeli yvela nebarTvis piroba, maT Soris, Setyobinebebis gagzavna saTanado

Page 271: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

251

uwyebaSi, samuSao adgilebze saTanado uwyebis mier ganxorcielebuli Semowmebebis

xelSewyoba da uzrunvelyos mSeneblobaTan dakavSirebuli specifikuri

moTxovnebis Sesruleba.

monitoringi

am sakiTxis monitoringisaTvis saWiroa mSeneblobis pirvel wels kvartaluri,

xolo meore da mesame wels semestruli angariSebis momzadeba janmrTelobis,

usafrTxoebisa da socialuri standartebis dacvis Sesaxeb.

6.2.1.2 gavlenebi eqspluataciis etapze

fexiT mosiaruleTa usafrTxoeba / adgilobriv mosaxleobasTan dakavSirebuli

ubeduri SemTxvevebi

fexiT mosiaruleTa usafrTxoebis dacva mniSvnelovan sakiTxs warmoadgens.

rkinigzis xazebisa da sxva infrastruqturis gadakveTis dros adamianma SeiZleba

miiRos dazianeba rogorc moZravi matareblisgan, aseve eleqtruli xazebidan da

saxifaTo nivTierebebis zemoqmedebiT.

winaswari SefasebebiT, SemovliTi rkinigza adgilobrivi mniSvnelobis gzebs kveTs

70 adgilas (ix. danarTi N). swored es adgilebia yvelaze saSiSi adgilobriv

mosaxleobasTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebis TvalsazrisiT. es sakiTxi

aseve mniSvnelovnad ukavSirdeba adgilobrivi mosaxleobis socialuri qselis

rRvevis sakiTxs. rkinigzis mier adgilobrivi mniSvnelobis gzebis gadakveTis

Sedegad mosaxleobas gadaeketeba sasoflo-sameurneo-nakveTebTan, rig SemTxvevaSi

sxvadasxva obieqtebTan (skola, maRazia da sxva), aseve mezoblebTan misasvleli

gzebi.

Semarbilebeli RonisZieba

SemovliTi rkinigzis adgilobriv gzebTan gadakveTis wertilebSi ubeduri

SemTxvevebis riskis Sesamcireblad ”saqarTvelos rkinigza” ganaaxlebs da

ganaxorcielebs usafrTxoebis programas, romelic saerTaSoriso normebis

Sesabamisi iqneba.

aucilebelia miwisqveSa an miwiszeda gadasasvlelebis ageba sazogadoebasa da

adgilobriv xelisuflebasTan konsultaciebis safuZvelze.

garda amisa, fexiT mosiaruleTa ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT

rkinigzis xazTan unda ganTavsdes vizualuri gamafrTxilebeli niSnebi. sadguris

boloebSi da sxva adgilebze unda gakeTdes Robeebi an sxva saxis zRudeebi ucxo

pirTa liandagebze gasvlis Tavidan acilebis mizniT. sadgurebSi gadasasvleli

unda iyos usafrTxo, advilad misagnebi da gamosayenebeli.

Page 272: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

252

aseve adgilobrivi mosaxleobisaTvis unda Catardes cnobierebis amaRlebis kampania

liandagebis gadakveTasTan dakavSirebuli saSiSroebis Sesaxeb informaciis

miwodebisa da am sakiTxebze cnobierebis amaRlebis mizniT.

gavlena mgzavrebze / matareblebis momxmareblebze

yovelTve saSualod 320,581 mgzavri sargeblobs matarebliT da Tbilisis

centraluri sadguris gadatanam, SesaZloa, uaryofiTi gavlena moaxdinos maTze.

es mgzavrebi igrZnoben diskomforts, vinaidan maT mouwevT metros gamoyeneba

rkinigzis erTi sadguridan (didube) meoremde (navTluRi) misaRwevad.

Semarbilebeli RonisZieba

erTi sadguridan (didube) meoremde (navTluRi) gadaadgilebis gamo Seqmnili

diskomfortis Sesamcireblad metros sadgurebi unda iyos maqsimalurad

keTilmowyobili, raTa mgzavrebis mier sadgurebs Soris gadaadgilebisas miRebuli

diskomforti iyos minimaluri.

rkinigzis teqnikur personalTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebi

rkinigzis eqspluataciis procesSi arsebobs rkinigzis teqnikur personalTan

dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebis riski. personalma SeiZleba miiRos fizikuri

dazianeba mZime sagnebis Camovardnis, denis zemoqmedebis, mZime teqnikis gamoyenebis,

avariebisa da saxifaTo nivTierebebTan Sexebis Sedegad.

Semarbilebeli RonisZieba

rkinigzis teqnikuri personalis ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT

”saqarTvelos rkinigza” ganaaxlebs da ganaxorcielebs usafrTxoebis programas,

romelic saerTaSoriso normebis Sesabamisi iqneba.

aucilebelia samuSaos dawyebamde TiToeulma menejerma da muSam gaiaros

Sesabamisi swavleba. amgvari treningebi weliwadSi, sul mcire, erTxel mainc unda

Catardes. zemoT aRniSnuli exeba droebiT muSebsac.

personalis ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT unda ganxorcieldes

Semdegi RonisZiebebi:

• personalis swavleba rkinigzaze piradi usafrTxoebis sakiTxebze;

• saremonto samuSaoebis dros matareblebis moZraobis gaCereba (muSaoba

mwvane zonaSi) da Tu moZraobis gaCereba SeuZlebelia, avtomaturi

gamafrTxilebeli sistemis gamoyeneba;

• matareblebis gasaCerebeli, maxarisxebeli da saremonto ubnebis gamoyofa

rkinigzis mTavari moZravi xazidan.

rkinigzis personalma SeZlebisdagvarad unda dagegmos regularuli dasvenebis

periodebi rogorc dRis, aseve Ramis saaTebSi, dasvenebis periodebis efeqturobis

Page 273: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

253

gazrdis mizniT da saerTaSoriso standartebisa da saukeTeso praqtikis

Sesabamisad, raTa Tavidan iqnes acilebuli muSebis gadaRla da gadaRliT

gamowveuli ubeduri SemTxvevebis albaToba.

monitoringi

rkinigzis eqspluataciis etapze, personalis ubeduri SemTxvevebis monitoringis

mizniT, moZraobis usafrTxoebis departamentma garemosdacviTi, janmrTelobisa da

usafrTxoebis da socialuri standartebis dacvis Sesaxeb angariSebi unda

moamzados yovelwliurad. am informaciaze dayrdnobiT “saqarTvelos rkinigzas”

eqneba personalis ubeduri SemTxvevebis amsaxveli suraTi da, saWiroebis

SemTxvevaSi, moaxdens saTanado reagirebas.

saxifaTo tvirTebis transportirebasTan dakavSirebuli avariebi

rkinigzis eqspluataciis etapze arsebobs saxifaTo tvirTebis

transportirebasTan dakavSirebuli avariebis riski. saxifaTi tvirTebis

transportireba xSirad rkinigzis saSualebiT xdeba, rac qmnis saxifaTo

tvirTebis garemoSi moxvedris safrTxes avariis SemTxvevaSi. Sereuli tvirTebis

konteinerebis SemTxvevaSi daRvra da gaJonva SeiZleba gamowveuli iyos araswori

SefuTviT an tvirTebis araswori gadanawilebiT. garda amisa, sawvavis Sevsebis

dros arsebobs dizelis daRvris SesaZlebloba.

Semarbilebeli RonisZieba

saxifaTo tvirTebis saTanado Semowmebis, Cabarebisa da transportirebis sistemis

ganxorcieleba. vinaidan am saxis momsaxurebis uzrunvelyofa SeuZlia mesame

mxaresac, skriningisa da Cabarebis procesi unda ganxorcieldes konteinerebis

SefuTvasa da markirebasTan dakavSirebuli saerTaSoriso standartebis

Sesabamisad. “saqarTvelos rkinigzam” unda SeimuSaos daRvrebis Tavidan acilebisa

da kontrolis, sagangebo situaciebisTvis mzadyofnisa da avariul situaciebze

reagirebis gegmebi da uzrunvelyos maTi Sesruleba.

damatebiTi informacia avariebis riskebTan dakavSirebiT mocemulia TavSi 6.4.3 sarkinigzo avariebi.

xmauri da vibracia

rkinigzis eqspluataciis procesSi lokomotivebis, moZravi Semadgenlobebis da

a.S. xmauris gavlenis qveS iqneba rogorc adgilobrivi mosaxleoba, aseve muSebi.

Semarbilebeli RonisZieba

xmauri uaryofiTi gavlenis minimumamde Sesamcireblad gamoyenebul unda iqnes

xmaurdamWeri sistemebi. muSebze xmauris gavlenis Sesamcireblad maT unda

gamoiyenon personaluri damcavi saSualebebi. vibraciis Sesamcireblad operatoris

savarZlis qveS dayenebul unda iqnes amortizatorebi.

Page 274: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

254

Zalian mniSvnelovania vibraciis Sesamcirebeli aqtiuri sistemebis dayeneba

lokomotivebis sakidebze, kabinebze an operatorebis savarZlebze, raTa

uzrunvelyofil iqnes Sesabamisoba saerTaSoriso da erovnuli standartebsa da

saxelmZRvanelo principebTan.

xelis aparatebisgan warmoqmnili xelis, mklavis vibracia, an mTeli tanis

vibracia im zedapiridan, romelzedac muSa dgas an zis, unda kontroldebodes

aRWurvilobis SerCeviT, vibraciis mSTanTqavi baliSebisa da sxva mowyobilobebis

dayenebisa da vibraciis zemoqmedebis dros Semcirebis gziT.

adgilobriv mosaxleobaze matareblebis moZraobiT gamowveuli xmaurisa da

vibraciis gavlenis Semcirebis mizniT unda aikrZalos an Semcirdes matareblebis

moZraoba Ramis saaTebSi.

xmauris gavlenis sxva Semarbilebeli RonisZiebebi mocemulia winamdebare

angariSis nawilSi xmaurisa da vibraciis Sesaxeb.

dizelis gamonabolqvi

muSebi SesaZloa moeqcnen dizelis lokomotivebisa da dizelis sxva Zravebidan

warmoqmnili gamonabolqvis gavlenis qveS. lokomitivis brigadis wevrebma da

muSebma, romlebic muSaoben iseT daxurul sivrceebSi, sadac lokomotivebi

eqspluataciis reJimSi imyofebian, SesaZloa igrZnon sisuste gamonabolqvis

zemoqmedebis mizeziT.

Semarbilebeli RonisZieba

“saqarTvelos rkinigzam” unda SeimuSaos da daamtkicos janmrTelobis

usafrTxoebisa da garemos dacvis wesebi, sadac gansazRvruli iqneba

janmrTelobis usafrTxoebisa da garemos dacvis procedurebi saerTaSoriso

finansuri korporaciis janmrTelobis, socialuri da garemos dacvis zogadi

principebis Sesabamisad. “saqarTvelos rkinigzam” Sesabamis Stats unda Cautaros

swavleba dizelis gamonabolqvis gavlenis Semcirebis mizniT.

detaluri Semarbilebeli RonisZiebebi haeris dabinZurebisa da misgan gamowveuli

riskebis Sesaxeb mocamulia TavSi 6.1.6 _zegavlena atmosferuli haeris xarisxze.

eleqtrobasTan dakavSirebuli safrTxeebi, eleqtruli da magnituri velebi

eleqtrificirebuli rkinigza iyenebs an sahaero eleqtrogayvanilobas, an wamyvan

liandags (e.w. mesame liandags) matareblisTvis eleqtroenergiis misawodeblad.

sahaero eleqtogayvaniloba SeiZleba arsebobdes araeleqtrificirebul rkinigzis

xazebTanac. saWiroa rkinigzaze piradi usafrTxoebis sakiTxebze treningebis

Catareba im muSebisTvis, romlebsac Sexeba aqvT eleqtrificirebul liandagebTan.

is muSebi, romlebic muSaoben eleqtrificirebul rkinigzis xazebze, aqvT meti

Sexeba eleqtrul da magnitur velebTan.

Page 275: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

255

Semarbilebeli RonisZieba

“saqarTvelos rkinigzam” unda gamoavlinos is ubnebi, sadac momatebulia

eleqtruli da magnituri velebis daZabuloba da SezRudos maTSi gamoucdeli

muSebis Sesvla.

“saqarTvelos rkinigzis” Sesabamisma personalma unda gaiaros swavleba

eleqtruli usafrTxoebis zogad sakiTxebSi.

“saqarTvelos rkinigzis” TanamSromlebis adgilmonacvleoba Tbilisis

centraluri sadguridan

proeqtis ganxorcielebis Sedegad “saqarTvelos rkinigzis” daaxloebiT 38

TanamSromeli Tbilisis centraluri sadguridan daeqvemdebareba

adgilmonacvleobas.

Semarbilebeli RonisZieba

Tbilisis centraluri sadguridan “saqarTvelos rkinigzis” TanamSromlebis

adgilmonacvleobis uaryofiTi gavlenis minimumamde Semcirebis mizniT

“saqarTvelos rkinigzam” unda SeimuSaos specialuri programa. Zalian

mniSvnelovania konsultaciebi adgilmonacvleobis specialur programaze

adgilmonacvleobas daqvemdebarebul TanamSromlebTan. isini informirebuli unda

iyvnen adgilmonacvleobis programis zusti grafikis Sesaxeb. garda amisa,

saWiroebis SemTxvevaSi SesaZlebelia TanamSromlebisTvis Sesabamisi swavlebis

Catareba adgilmonacvleobis programis sakiTxebze.

monitoringi

“saqarTvelos rkinigzis” adamianuri resursebis departamentma unda

ganaxorcielos programis Sesrulebisa da masSi Setanili SesaZlo cvlilebebis

monitoringi.

6.2.2 dadebiTi socialur-ekonomikuri gavlenebi

garda zemoT aRwerili uaryofiTi galenebisa, proeqts eqneba Semdegi dadebiTi

socialur-ekonomikuri gavlenebic.

adgilobrivi dasaqmebis SesaZleblobebi

proeqtis mSeneblobis etaps eqneba droebiTi dadebiTi (daaaxloebiT 3 wlis

manZilze) gavlena adgilobriv Sromis bazarze. am procesis xelSewyobis mizniT

SemuSavdeba adgilobrivi samuSao Zalis daqiravebis gegma, romlis mizani iqneba

adgilobrivi samuSao ZalisTvis dasaqmebis SesaZleblobis uzrunvelyofa.

informacia mSeneblobis procesSi arsebuli samuSao adgilebis Sesaxeb mudmivad

da gasagebad miewodebaT adgilobrivi Temebis warmomadgenlebs kontraqtoris mier.

Page 276: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

256

adgilobrivi ekonomikuri SesaZleblobebi

proeqtis mSeneblobis etaps eqneba droebiTi dadebiTi gavlena adgilobriv

ekonomikaze. am procesis xelSewyobis mizniT SemuSavdeba adgilobrivi samuSao

Zalis daqiravebis gegma, romlis mizani iqneba saqarTvelos kompaniebisTvis

mSeneblobis procesSi yvela saxis momsaxurebis kontraqtebis xelmisawvdomobis

SesaZleblobis uzrunvelyofa.

Page 277: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

257

6.3 zegavlena kulturul memkvidreobasa da arqeologiaze

proeqtis zegavlenis arealSi eqceva 16 arqeologiuri teritoria, kerZod: 1

adreuli brinjaos xanis ubani, 1, savaraudod, Sua brinjaos xanis ubani, 3 gviani

brinjaos xanis ubani, 3 antikuri periodis ubani, 4 Sua saukuneebis da 4

Tanamedrove ubani.

am ubnebis mdebareoba da saproeqto trasis mimarT ganlageba mocemulia rukaze 9

_kulturuli memkvidreoba da arqeologia da qvemoT moyvanil cxrilSi 6.3-1.

cxrili 6.3-1. zegavlena kulturul memkvidreobasa da arqeologiaze

ubnis saxelwodeba

mdebareoba

saproeqto trasis mimarT da

daaxloebiTi manZili

zegavlena

N1 da N2 – qvis filebSi

moTavsebuli Sua

saukuneebis samarxebi

amJamad es obieqtebi saproeqto

trasidan daaxloebiT 1-2 km

manZilze mdebareobs

proeqtis dagegmvis procesSi

Seicvala marSruti, amitom ubani

aRar eqceva zegavlenis arealSi.

N3 adreuli brinjaos

xanis dasaxleba

saproeqto trasis dasawyisSi,

misgan marcxniv, pk 00+00,

daaxloebiT 250 m

N4 antikuri periodis sasaflao

saproeqto trasis dasawyisSi,

misgan marjvniv, pk 00+00,

daaxloebiT 150 m

N5 gviani brinjaos xanis sasaflao

pk 04+00 – pk 05+00,

daaxloebiT 250 m

N6 Sua saukuneebis sasaflao

saproeqto trasis marcxniv, pk

06+00, daaxloebiT 140 m

N7 Sua saukuneebis sasaflaos nawili

saproeqto trasis marjvniv, pk

05+00 - pk 06+00,

daaxloebiT 130 m

es ubnebi SesaZloa, aRmoCndnen

zemoqmedebis qveS miwis samSeneblo

samuSaoebis mimdinareobis procesSi,

vinaidan maTi zusti farTobi da

gavrcelebis mimarTuleba cnobili

araa da zedapiruli arqeologiuri

kvlevis Sedegad ver dgindeba.

N8 Tanamedrove sasaflao pk 29+00, uSualod SexebaSia

trasasTan

uSalo SexebaSia trasasTan

daaxlobiT 140 m sigrZis monakveTze

N9 Sua saukuneebis sasaflao

saproeqto trasis marcxniv, pk

25+00 – pk 26+00,

daaxloebiT 390 m

N10 gviani brinjaos xanis dasaxleba

saproeqto trasis marcxniv, pk

54+00 – pk 55+00,

daaxloebiT 120 m

SesaZloa, aRmoCndnen zemoqmedebis

qveS miwis samSeneblo samuSaoebis

mimdinareobis procesSi, vinaidan

maTi zusti farTobi da gavrcelebis

mimarTuleba cnobili araa da

zedapiruli arqeologiuri kvlevis

Sedegad ver dgindeba.

N11 Tanamedrove sasaflao saproeqto trasis marcxniv, pk

60+00 – pk 61+00,

daaxloebiT 320 m

proeqtirebis Semdeg etapebze

ganxorcielebuli cvlilebebis

Sedegad marSruti ar unda

miuaxlovdes sasaflaos.

N12 gviani brinjaos xanis sasaflao

saproeqto trasis marjvniv, pk

79+00 - pk 80+00,

SesaZloa, aRmoCndnen zemoqmedebis

qveS miwis samSeneblo samuSaoebis

mimdinareobis procesSi, vinaidan

Page 278: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

258

ubnis saxelwodeba

mdebareoba

saproeqto trasis mimarT da

daaxloebiTi manZili

zegavlena

daaxloebiT 100 m

N13 antikuri periodis sasaflao

saproeqto trasis marcxniv, pk

178+00, daaxloebiT 650 m

N14 antikuri periodis dasaxleba

saproeqto trasis marcxniv, pk

184+00, daaxloebiT 400 m

maTi zusti farTobi da gavrcelebis

mimarTuleba cnobili araa da

zedapiruli arqeologiuri kvlevis

Sedegad ver dgindeba.

N15 Tanamedrove sasaflao pk 184+00, 70 m SesaZloa, sarkinigzo trasam Seqmnas

barieri sasaflaosTan misasvlelad.

N16 Sua brinjaos xanis yorRanebi

pk 234 + 00 – pk 235 +00,

daaxloebiT 240-250 m

ubani SesaZloa, aRmoCndes

zemoqmedebis qveS miwis samSeneblo

samuSaoebis mimdinareobis procesSi,

vinaidan zusti farTobi da

gavrcelebis mimarTuleba cnobili

araa da zedapiruli arqeologiuri

kvlevis Sedegad ver dgindeba.

Semarbilebeli RonisZiebebi

sakvlevi teritoriis Taviseburebebidan gamomdinare, kulturuli memkvidreobis

diagnostirebasa da mis dacvasTan dakavSirebiT gasaTvalisiwinebelia Semdegi

garemoebebi:

• mWidrod dasaxlebul ubnebSi SemTxveviT aRmoCenili (romlebic cnobilia

napovni masalis muzeumebSi moxvedris dros gakeTebuli saarqivo

Canawerebis safuZvelze) arqeologiuri ubnebis zusti adgilmdebareobis

dadgena SeuZlebelia;

• Tbilisis teritoriis geologiuri Taviseburebebidan gamomdinare, Znelia im

arqeologiuri ubnebis identifikacia, romlebic, ZiriTadad, vake reliefze

mdebareoben. aseTi teritoriebis umetesi nawili erozirebulia,

arqeologiuri ubnebi mdebareobs miwis siRrmeSi da maT danaxva zedapiridan

SeuZlebelia.

aqedan gamomdinare, samSeneblo samuSaoebis warmoebis dros aucilebelia

arqeologiuri meTvalyureobis ganxorcieleba, raTa Tavidan iqnes acilebuli im

arqeologiuri ubnebis ganadgureba an dazianeba, romlebic amJamad ar Canan miwis

zedapirze.

cxrili 6.3-2. proeqtis zegavlenis Serbileba kulturul memkvidreobasa da

arqeologiaze

ubnis saxelwodeba Semarbilebeli RonisZieba

N3 adreuli brinjaos xanis dasaxleba;

N4 antikuri periodis sasaflao;

aucilebelia arqeologis mudmivi

meTvalyureoba / zedamxedveloba am

Page 279: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

259

ubnis saxelwodeba Semarbilebeli RonisZieba

N5 gviani brinjaos xanis sasaflao;

N6 Sua saukuneebis sasaflao;

N7 Sua saukuneebis sasaflaos nawili;

N9 Sua saukuneebis sasaflao;

N10 gviani brinjaos xanis dasaxleba;

N12 gviani brinjaos xanis sasaflao;

N13 antikuri periodis sasaflao;

N14 antikuri periodis dasaxleba; da

N16 Sua brinjaos xanis yorRanebi

obieqtebsa da maT mimdebare

teritoriebze miwis samSeneblo

samuSaoebis warmoebis dros.

zedamxedvelobis Sedegebi unda aisaxos

kulturuli memkvidreobisa da

arqeologiis angariSSi.

N8 Tanamedrove sasaflao am ubanze sarkinigzo trasa sasaflaos

gadauvlis estakadiT, an Semouvlis

mas.

N11 Tanamedrove sasaflao

sof. gldanis mosaxleobis

ukmayofilebis Tavidan asacileblad,

proeqtis Semdgomi daxvewis procesSi

marSruti ar unda miuaxlovdes

sasaflaos.

N15 Tanamedrove sasaflao

SesaZloa, sarkinigzo trasam Seqmnas

barieri sasaflaosTan misasvlelad, am

SemTxvevaSi unda moewyos gzaze

gadasasvleli.

kulturuli memkvidreobis SemTxveviT aRmoCenasTan dakavSirebuli procedura

saqarTvelos kanonis kulturuli memkvidreobis Sesaxeb (2007) Tanaxmad, Tu

mSeneblobis perocesSi da, zogadad, proeqtis ganxorcielebisas, fizikuri an

iuridiuli piri gamoavlens an aRmoaCens kulturul memkvidreobas, an amis

Sesaxeb gauCndeba safuZvliani varaudi, ,,saqarTvelos rkinigza” (an/da misi

kontraqtori) valdebulia, dauyovnebliv Sewyvitos saqmianoba, romelic safrTxes

Seuqmnis an daazianebs kulturul memkvidreobas.

,,saqarTvelos rkinigzam” (an/da misma kontraqtorma) kulturuli memkvidreobis

aRmoCenis an amis Sesaxeb safuZvliani varaudis arsebobisa da saqmianobis

Sewyvetis Taobaze werilobiT unda acnobos kulturis, ZeglTa dacvisa da

sportis saministros ara ugvianes 7 dReSi.

saministro valdebulia, informaciis miRebidan ara ugvianes 2 kviraSi gadaamowmos

kulturuli memkvidreobis gamovlenis (aRmoCenis) faqti da Sedegis Sesaxeb

werilobiT acnobos dainteresebul pirs.

Page 280: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

260

saministros mier aRniSnuli vadis gaSvebis SemTxvevaSi ,,saqarTvelos rkinigza”

(anda misi kontraqtori) uflebamosilia, ganagrZos Sewyvetili saqmianoba.

monitoringi

,,saqarTvelos rkinigzis” mier daniSnulma proeqtis janmrTelobis, usafrTxoebisa

da garemos dacvis (HSE) oficerma unda ganaxorcielos konsultanti

arqeologis (romelmac Tvalyuri unda adevnos miwis samuSaoebs zemoT aRniSnul

ubnebSi) mier Sedgenili kulturuli memkvidreobisa da arqeologiis angariSis

kvartaluri monitoringi da moamzados Sesabamisi angariSi.

Page 281: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

261

6.4 avariebis riski

sarkinigzo operaciebis usafrTxoebis yvelaze mniSvnelovani sakiTxebia:

liandagidan gadasvla, Sejaxeba, xanZari da afeTqeba (sabotaJis/terorizmis

CaTvliT), matareblebidan tvirTebis Camovardna, Sejaxeba saavtomobilo

transportTan da adamianebTan Slagbaumian gadasasvlelebze, dabinZurebis

stacionarul wyaroebTan (gasamarTi sadgurebi) dakavSirebuli riskebi da a.S.

winamdebare TavSi aRwerilia “saqarTvelos rkinigzis” usafrTxoebis sakiTxebi,

mocemulia usafrTxoebis gazrdis gzebi dagegmili proeqtis farglebSi da

gamovlenilia avariis Sedegad satvirTo matareblebis mier transportirebuli

qimiuri nivTierebebis farTomasStabiani daRvrebis mimarT gansakuTrebiT

sensitiuri ubnebi.

6.4.1 “saqarTvelos rkinigzis” usafrTxoebis wesebi

“saqarTvelos rkinigza” aris rkinigzis TanamSromlobis organizaciis wevri

(Организация Сотрудничества Железных Дорог, romelic cnobilia agreTve, rogorc

ОСЖД an OSJD an OSShD), romelic Seiqmna rkinigzis saerTaSoriso kavSiris

modelze. OSJD exmareba sarkinigzo kompaniebs erTmaneTs Soris da sxva

saerTaSoriso organizaciebTan TanamSromlobis damyarebaSi evropasa da azias

Soris sarkinigzo mimosvlis koordinaciis mizniT. OSJD-s SemuSavebuli aqvs

satvirTo da samgzavro moZraobasTan dakavSirebuli sxvadasxva teqnikuri

standarti da specifikaciebi, rac wevr kompaniebs aZlevs erTmaneTis sakuTrebaSi

arsebuli teqnikisa da aRWurvilobis SekveTisa da gamoyenebis saSualebas.

organizaciis wevrebma Seqmnes saerTaSoriso satransporto kanoni.

“saqarTvelos rkinigza” cdilobs, daicvas OSJD-s saerTaSoriso satransporto

kanoni da standartebi, “saqarTvelos rkinigzis” kodeqsi, saxifaTo tvirTebis

gadazidvis wesebi, iseve, rogorc “saqarTvelos rkinigzis” Sida usafrTxoebis

wesebi.

iseTi sagangebo situaciebis marTva, rogoricaa navTobis farTomasStabiani

daRvrebi, xorcieldeba “saqarTvelos rkinigzis” sagangebo situaciebze reagirebis

gegmiT navTobis daRvrebisa da xanZrebisaTvis.

“saqarTvelos rkinigzis” mier dagrovebuli gamocdileba da arsebobis xangrZlivi

istoria saSualebas aZlevs kompanias, saTanadod daicvas usafrTxoebis arsebuli

wesebi miuxedavad imisa, rom, zogierT SemTxvevaSi, mis xelT arsebuli

infrastruqtura da/an standartebi moZvelebulia an arasakmarisi.

6.4.2 usafrTxoebis darRvevebi da maTi klasifikacia

“saqarTvelos rkinigza” usafrTxoebis wesebis darRvevebis klasifikacias axdens

maT mier gamowveuli gavlenis (da ara mizezis) safuZvelze. “saqarTvelos

rkinigza” regularulad aaxlebs da amtkicebs usafrTxoebis wesebis darRvevebis

klasifikators. amJamad moZravi Semadgenlobebis moZraobisa da manevrirebis dros

usafrTxoebis wesebis darRvevebis klasifikaciisaTvis “saqarTvelos rkinigza”

Page 282: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

262

iyenebs 2004 wels damtkicebul klasifikators, romelic mokled SeiZleba

Semdegnairad Camoyalibdes:

• matareblTa marcxi aris moZravi Semadgenlobebis Sejaxeba an liandagebidan

gadasvla, ori an meti adamianis sikvdili, an mZime fizikuri dazianeba

moZravi Semadgenlobebis Sejaxebisa an liandagebidan gadasvlis Sedegad,

rodesac usafrTxoebis wesebis darRvevis Sedegad miRebuli zarali

Seadgens 150,000 lars an ufro mets.

• matareblTa avaria aris moZravi Semadgenlobebis Sejaxeba an liandagebidan

gadasvla, erTi an meti adamianis sikvdili, an mZime fizikuri dazianeba

moZravi Semadgenlobebis Sejaxebisa an liandagebidan gadasvlis Sedegad,

rodesac usafrTxoebis wesebis darRvevis Sedegad miRebuli zarali

Seadgens 100,000 - 150,000 lars.

• gansakuTrebuli wuni aris moZravi Semadgenlobebis Sejaxeba an

liandagebidan gadasvla, romelsac ar axlavs adamianebis msxverpli an

fizikuri dazianeba da, rodesac usafrTxoebis wesebis darRvevis Sedegad

miRebuli zarali 100,000 larze naklebia. seriozul darRvevebs Soris

aRsaniSnavia: moZraobis dros tvirTebis Camovardna, matareblebis Sejaxeba

saavtomobilo transportTan rkinigzis TanamSromlebis mier daSvebuli

Secdomis gamo da a.S.

• wuni aris moZravi Semadgenlobebis liandagebidan gadasvla, vagonebis Caxsna

da sxva naklebad mniSvnelovani darRvevebi28.

qvemoT mocemul cxrilSi asaxulia “saqarTvelos rkinigzis” mier 2003-2009

wlebSi dafiqsirebuli usafrTxoebis wesebis darRvevis SemTxvevebi:

cxrili 6.4-1. “saqarTvelos rkinigzis” mier 2003-2009 wlebSi

dafiqsirebuli usafrTxoebis wesebis darRvevis SemTxvevebi

darRvevis tipi 2003 2004 2005 2006 2007 2008 200929 2003-2009

matareblTa marcxi - - - - 1 1 - 2

matareblTa avaria - - - - - - - 0

gansakuTrebuli wuni:

samgzavro matareblebis Sejaxeba

an liandagebidan gadasvla

- 1 - 5 2 2 1 11

gansakuTrebuli wuni:

satvirTo matareblebis Sejaxeba

an liandagebidan gadasvla

10 23 11 11 10 13 4 82

gansakuTrebuli wuni:

matareblebis Sejaxeba

saavtomobilo transportTan

- - - - - - 2 2

sxva 92 190 164 163 152 169 65 995

28 moZravi Semadgenlobebis moZraobisa da manevrirebis dros usafrTxoebis wesebis darRvevebis “saqarTvelos rkinigzis”

klasifikatori, 2004. 29 mxolod pirveli xuTi Tvis ganmavlobaSi.

Page 283: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

263

darRvevis tipi 2003 2004 2005 2006 2007 2008 200929 2003-2009

usafrTxoebis wesebis darRvevebis

saerTo raodenoba: 102 214 175 179 165 185 72 1,092

“saqarTvelos rkinigzis” informaciiT, ukanaskneli 15 wlis manZilze ar momxdara

iseTi SemTxveva, romelic SeiZleba klasificirebul iqnes rogorc matareblebis

marcxi, gamowveuli “saqarTvelos rkinigzis” TanamSromlebis an teqnikuri

saSualebebis mizeziT. 2007 da 2008 wlebSi momxdari marcxebi gamowveuli iyo

forsmaJoruli situaciiT, rodesac Seqmnili mdgomareoba “saqarTvelos

rkinigzis” kontrols ar eqvemdebareboda.

Tumca “saqarTvelos rkinigzis” mier rkinigzaze momxdari usafrTxoebis wesebis

darRvevebis warmoebuli statistika uCvenebs, rom 2003-2009 wlebSi adgili

hqonda gansakuTrebuli wunis 82 SemTxvevas satvirTo matareblebis Sejaxebisa da

liandagebidan gadasvlis saxiT, ramac am periodSi momxdari yvela darRvevis

daaxloebiT 7.5% Seadgina.

imave periodis ganmavlobaSi satvirTo matareblebis liandagidan gadasvlis

SemTxvevebma 7.5-jer gadaaWarba samgzavro matareblebis liandagidan gadasvlis

SemTxvevebis raodenobas, miuxedavad imisa, rom 2003-200930 wlebSi samgzavro

matareblebi Seadgenda wliuri moZravi Semadgenlobis 67-70%-s. satvirTo

matareblebis liandagidan gadasvlis an Sejaxebis SemTxvevebis naxevarze meti

daudgeneli mizeziT moxda. “saqarTvelos rkinigzis” ganmartebiT, satvirTo

matareblebis liandagidan gadasvlis an Sejaxebis SedarebiT xSiri SemTxvevebi

SesaZloa, gamowveuli iyos maTi meti sigrZiT (vagonebis/cisternebis meti

raodenoba) da woniT samgzavro matareblebTan SedarebiT.

“saqarTvelos rkinigza” amJamad axorcielebs Semdegi saxis tvirTebis gadazidvebs:

qimiuri da mineraluri sasuqebi, samSeneblo masalebi da cementi, nedli navTobi,

Savi liTonebi, marcvleuli da marcvleulisagan miRebuli produqtebi,

samrewvelo masalebi, rkinis madani, feradi liTonebi, marganeci,

navTobproduqtebi, Saqari da sxva samomxmareblo produqtebi (ix. danarTi S saqarTvelos rkinigzis tvirTebi 2005-1017 ww).

satvirTo gadazidvebs mniSvnelovani adgili uWiravs ”saqarTvelos rkinigzis”

SemosavlebSi. 2007 wels satvirTo gadazidvebidan miRebulma Semosavalma mTliani

Semosavlis 90% Seadgina, 5% modis samgzavro transportze, xolo darCenili

5% _ sxva saxis Semosavlebze31. ”saqarTvelos rkinigzis” mier gadazidul

tvirTebs Soris ZiriTadia Txevadi tvirTebi – cisternebiT transportirebadi

nedli navTobi da navTobproduqtebi.

”saqarTvelos rkinigzis” satvirTo Semadgenlobebi Seesabameba OSJD-is specifikaciebs. esenia: oTxRerZiani daxuruli vagonebi – modeli 11-066, eqvsRerZiani cisternebi navTobisa da benzinisaTvis – modeli 15-Ц865, oTxRerZiani liTonis daxevraddaxuruli vagonebi – modeli 12-119, oTxRerZiani platformebi mZime konteinerebisaTvis/sagzao teqnikisaTvis/avtomobilebisaTvis –

30 “saqarTvelos rkinigza”, matareblebis realuri da prognozirebuli raodenoba, 2009. 31 “saqarTvelos rkinigza”, Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSeneblobis proeqtis teqnikur-ekonomikuri dasabuTeba, 2008.

Page 284: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

264

modeli 13-40085 da oTxRerZiani cisternebi navTobproduqtebisaTvis – modeli

15-011. ZiriTadi sarkinigzo xazis saproeqto siCqare samgzavro matareblebisaTvis

Seadgenda 100 km/sT-s, xolo satvirTo matareblebisTvis – 80 km/sT-s, Tumca

geografiuli Taviseburebi iSviaTad iZleva am siCqareebis ganviTarebis

SesaZleblobas.

25 metri sigrZis liandagebi SeduRebulia 750 m-is sigrZis monakveTebad, magram

es ukanaskneli monakveTebi aRar aris SeduRebuli erTmaneTTan. miuxedavad imisa,

rom sasurvelia upirapiro liandagebis gamoyeneba usafrTxoebis, xmaurisa da

vibraciis TvalsazrisiT, ,,saqarTvelos rkinigzis” sistemaSi arsebuli balasti

ar iZleva amgvari liandagebis gamoyenebis saSualebas32.

6.4.3 sarkinigzo avariebi

6.4.3.1 avariebi gzebis gadakveTebze

gzebis gadakveTebi da Slagbaumiani gadasasvlelebi warmoadgenen rkinigzaze

avariebis maRali riskis mqone adgilebs. aseT adgilebSi zogjer gamoiyeneba

avtomaturi gamafrTxilebeli SuqniSnebi da zarebi an karebi. Slagbaumi zRudavs

liandagze saavtomobilo transportis moxvedris SesaZleblobas. gadasasvlelebi,

sadac ar aris Slagbaumebi, Seicavs ubeduri SemTxvevebis maRal risks.

6.4.3.2 fexiT mosiaruleTa usafrTxoeba da muSebTan dakavSirebuli ubeduri

SemTxvevebi

saavtomobilo transportTan da fexiT mosiaruleebTan matareblebis Sejaxebis da

muSebTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebi riskis Semcirebis zomebi ganxilulia

winamdebare angariSis Sesabamis TavSi sazogadoebrivi da profesiuli

janmrTelobisa da usafrTxoebis Sesaxeb.

6.4.3.3 qimiuri nivTierebebis daRvra

qimiuri nivTierebebis didmasStabian daRvrebTan brZola Sedis “saqarTvelos

rkinigzis” qvedanayofis - aRdgenisa da xanZarsawinaaRmdego samsaxuris –

kompetenciaSi. samsaxurs aqvs 6 saxanZro matarebeli da saxanZro brigada. sadgur

Tbilisi-sakvanZoSi dislocirebulia saxanZros 3 gundi. es gundebi aseve

pasuxismgebelni arian qimiuri nivTierebebis daRvris Sedegebis likvidaciaze da

iyeneben “saqarTvelos rkinigzis” navTobis daRvriTa da xanZriT gamowveul

sagangebo situaciebze reagirebis arsebul gegmas. “saqarTvelos rkinigzas”

SemuSavebuli aqvs sxvadasxva qimiuri nivTierebebis daRvris Sedegebis

likvidaciisaTvis aucilebeli RonisZiebebis ganxorcielelebis saxelmZRvanelo

principebi. saxifaTo masalebis garemoSi moxvedris Tavidan acilebis, Semcirebisa

da kontrolis rekomendaciebi mocemulia winamdebare angariSis angariSis Sesabamis

TavSi sazogadoebrivi da profesiuli janmrTelobisa da usafrTxoebis Sesaxeb.

32 Booz & Co., 2008.

Page 285: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

265

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis zegavlenis arealSi qimiuri

nivTierebebis didmasStabiani daRvrebiT gamowveuli Sedegebisadmi gansakuTrebuli

sensitiurobiT gamoirCeva ,,Tbilisis zRvis” monakveTi, vinaidan es xelovnuri

wyalsacavi Tbilisis mosaxleobis sasmeli wylis ZiriTad wyaros warmoadgens.

aqve aRsaniSnavia kvirikobis xevi, yvela is mcire xevi, romelic Caedineba

Tbilisis zRvaSi da samgoris sairigacio arxebi, romlebic Tbilisis zRvidan

aRebul sarwyav wyals awvdian gardabnis raions. wylis am obieqtebis dabinZurebis

riskis Tavidan acilebisa da minimumamde dayvanis zomebi aRwerilia winamdebare

angariSis TavSi 6.1.1 _ zegavlena zedapirul da miwisqveSa wylebze.

6.4.3.4 xanZari

xanZris mizezi SeiZleba iyos sarkinigzo cisternis gadmobruneba da feTqebadi

anda aalebadi nivTierebebis daRvra/gabneva.

xanZrebis gaCena SesaZlebelia sarkinigizo trasaze sawvavis dagrovebisa da

ukontrolod datovebuli mcenareulobis gamo.

6.4.4 avariaTa riskis kontroli da Semcireba

6.4.4.1 gzebis gadakveTebi

winamdebare angariSis danarTSi N mocemulia Tbilisis SemovliTi rkinigzis

axali monakveTis mier adgilobrivi gzebis gadakveTebi, sadac SesamuSavebeli

iqneba Sesabamisi sainJinro gadawvetilebebi mosaxleobisaTvis gadaadgilebisa da

misasvleli gzebis uzrunvelsayofad. zogadad, pirveli kategoriis rkinigzaze

Slagbaumiani an msgavsi gadasasvlelebis mowyoba mizanSewonili ar aris. gzebis

gadakveTebTan dakavSirebuli riskebis Tavidan asacileblad, minimumamde dasayvanad

da gasakontroleblad, rekomedebulia maT nacvlad xidebis an gvirabebis

gamoyeneba; anda, aucileblobis SemTxvevaSi, Slagbaumian gadasasvlelebze

avtomaturi karebis gamoyeneba da maTi regularuli Semowmeba/remonti saTanado

muSaobis uzrunvelyofis mizniT.

6.4.4.2 tyis xanZari

xanZrebis riskis Tavidan acilebisa da kontrolisaTvis rekomendebulia Semdegi

RoniZiebebeis Catareba:

• gasxvisebis derefnis mcenareuli safaris monitoringi;

• mcenareulobis Wrisa da sxva movliTi RonisZiebebis ganxorcieleba iseT

dros, rodesac tyis xanZrebis gaCenis riski ar aris maRali;

• movliTi Wris narCenebis dawva saTanado wesebis dacviT da am procesis

monitoringi specialuri damkvirveblis mier;

• xanZarmedegi saxeobebis (mag.: magarmerqniani xeebis) dargva da movla

gasxvisebis derefanSi da mis mimdebare teritoriebze.

Page 286: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

266

6.4.4.3 qimiuri nivTierebebis daRvra

satvirTo matareblidan qimiuri nivTierebis daRvra SeiZleba moxdes vagon-

cisternis gadabrunebisa da dazianebis Sedegad. ,,Tbilisis zRvis” sensitiur

monakveTze msgavsi SemTxvevebis riskis Tavidan acilebisa da minimumamde dayvanis

zomebi aRwerilia winamdebare angariSis TavSi 6.1.1 _ zemoqmedeba zedapirul da

miwisqveSa wylebze.

6.4.4.4 moZraobis usafrTxoebisa

sarkinigzo moZraobis zogadi usafrTxoebis gazrdisaTvis rekomendirebulia

Semdegi saxis saerTaSorisod aprobirebuli meTodebi:

• satvirTo matareblebis liandagebidan gadasvlis mizezebis dadgena

avariebis riskis Sesamcireblad: satvirTo matareblis liandagidan

gadasvlis albaToba damokidebulia liandagis xarisxze, matareblis

sigrZesa da matareblis mier gavlili manZilze. matareblis calkeuli

vagonis liandagidan gadasvlis albaToba damokidebulia mis mdebareobaze

moZrav SemadgenlobaSi, matareblis sigrZeze, matareblis siCqaresa da

avariis mizezze. erT-erTi am parametris cvlileba gamowvevs riskis donis

cvlilebas33.

• sarkinigzo operaciebis usafrTxoebis im procedurebis (matareblis

pozitiuri kontrolis sistema (PTC)) Sesruleba, romelTa mizania

matareblebis avariebis Semcireba. im SemTxvevaSi, Tu sruli PTC sistemis

dayeneba ver xerxdeba, saWiroa avtomaturi gadamyvanebis damontaJeba, an im

adgilebSi, sadac darCeba xelis gadamyvanebi, aucilebeli iqneba imis

dokumenturad dafiqsireba, Tu rodis xdeba gadamyvanis mier mTavari xazis

gverdiTi xaziT Secvla da Semdeg normalur poziciaSi dabruneba. es

informacia unda miewodos lokomotivis brigadis wevrebs da dispetCerebs.

• rkinigzis xazebisa da infrastruqturis regularuli Semowmeba da

teqnikuri momsaxureba gadazidvebis Seuferxeblad ganxorcielebis mizniT

usafrTxoebis erovnuli da saerTaSoriso standartebis Sesabamisad.

• rkinigzis usafrTxoebis saerTaSoriso standartebis Sesabamisi

usafrTxoebis marTvis zogadi programis ganxorcieleba. magaliTad,

SesaZlebelia evrokavSiris rkinigzis usafrTxoebis 2004/49/EC direqtivaSi gansazRvruli usafrTxoebis marTvis sistemis elementebisa an rkinigzis

saerTaSoriso kavSiris rkinigzis usafrTxoebis marTvis jgufis mier

gamoSvebuli usafrTxoebis marTvis sistemis saxelmZRvanelo principebis

gamoyeneba34.

sagangebo situaciebis marTva – gegma, personali, treningi da aRWurviloba:

aucilebelia SemuSavdes sagangebo situaciebis gegma ,,Tbilisis zRvis” sensitiuri

monakveTisaTvis. garda amisa, ,,saqarTvelos rkinigzam” unda gamoyos teqnikuri

33 Anderson & Barkan, URL: http://ict.illinois.edu/railroad/CEE/pdf/Anderson%20&%20Barkan%202005%20IHHA134.pdf (2009 wlis agvisto). 34 saerTaSoriso safinanso korporacia, garemos, janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis saxelmZRvanelo principebi,

rkinigza, 2007.

Page 287: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

267

personaliT dakompleqtebuli mudmivi jgufi, romelic regularulad gaivlis

trenings da aRWurvili iqneba navTobdamWeri bonebiTa da yvela sxva saWiro

mowyobilobiT, romelTa xemisawvdomloba uzrunvelyofili iqneba ,,Tbilisis

zRvis” sensitiur ubanze, mag.: specialurad Seqmnil saguSagoSi. am jgufis

treningebi unda Catardes sagangebo situaciebis sxvadasxva scenarebis

gaTvaliswinebiT.

monitoringi

avariebis riskis monitoringi gulisxmobs: moZraobis usafrTxoebis wesebis

dacvas, sarkinigzo trasisa da moZravi Semadgenlobebis saTanado movlas, da

sagangebo situaciebis personalis codnisa da aRWurvilobis yovelwliur

Semowmebas.

6.4.5 zogierTi SesaZlo sagangebo mdgomareobis scenari

qvemoT moyvanilia sagangebo situaciebis ramdenime scenari: navTobproduqtebiT

datvirTuli (benzinis) vagon-cisternis afeTqeba, afTqebis dartymiTi talRis

gavrceleba, afeTqebis Sedegad xanZris siTburi gamosxivebis intensivoba, xanZris

Sedegad damabinZurebel nivTierebaTa gavrcelebis areali, da vagon-cisternidan

Txevadi amiakis daRvriT dabinZurebuli farTobis gaangariSeba.

scenari 1: benzinis cisternis afeTqeba

benzinis cisternis SesaZlo afeTqebis Sedegad mosalodnelia35:

• 100 metris radiusSi – Senobebis 100%-iT ngreva da Senoba-nagebobebis

gareT myofi mosaxleobisaTvis ukiduresad mZime (praqtikulad letaluri)

Sedegebi;

• 300 metris radiusSi – Senobebis saSualo siZlieris ngreva da Senoba-

nagebobebis gareT myofi mosaxleobis Zlieri fizikuri dazianeba (tvinis

tramvebi gonebis dakargviT, smenis organoebis dazianeba, sisxldena

cxviridan da yurebidan, Zlieri motexilobebi);

• 400 metris radiusSi _ Senobebis mcire ngreva da Senoba-nagebobebis gareT

myofi mosaxleobis msubuqi fizikuri dazianeba (msubuqi kontuzia, smenis

droebiTi dakargva, saxsrebis dazianeba da motexilobebi);

• 700 metris radiusze ganTavsebuli Senobebi iqneba ukve dartymiTi talRis

zegavlenis zonis gareT.

afeTqebis Sedegebis Sefasebis angariSi mocemulia teqnikur danarTSi F

35 Sefasebis meTodologia mocemulia naSromSi – Взрывобезопасность: Справ. изд./ А.Н. Баратов и др.- М.; Химия. 1987 - 272 с.

Page 288: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

268

scenari 2: xanZari - siTburi gamosxiveba

erTi cisterna benzinis aalebis dros siTburi gamosxivebis intensivobis

Sedegebis Sefasebis detaluri angariSi mocemulia danarTSi F. gaangariSebis

safuZvelze dadgenilia, rom usafrTxo manZili xanZris gare perimetridan

Seadgens 40 metrs36.

scenari 3: xanZari - mavne nivTierebebis gafrqveva

erTi cisterna benzinis aalebis dros mavne nivTierebebis emisiis gaangariSebis

ZiriTadi maxasiaTeblebi warmodgenilia cxrilSi F.

cxrili 6.4-2. nivTierebebis emisia xanZris dros

nivTierebis dasaxeleba maqsimaluri emisia

(g/wm) jamuri emisia (t/wel)

azotis dioqsidi 83,265 0,099919

azotis oqsidi 13,53 0,016237

cianwyalbadmJava 6,892 0,008271

Wvartli 10,339 0,012407

gogirdis dioqsidi 8,271 0,009926

gogirdwyalbadi 6,892 0,008271

naxSirbadis oqsidi 2143,672 2,572407

naxSirbadis dioqsidi 6892,837 8,271405

formaldehidi 3,446 0,004136

ZmarmJava 3,446 0,004136

gaangariSebiT dadgenilia, rom xanZris xangrZlivoba Ria zedapiridan Seadgens 11

wuTs. zemoTmoyvanili monacemebiT Sesrulebulia gabnevis gaangariSeba (ix.

danarTi F)37. haeris mosalodneli xarisxis grafikuli gamosaxva38 da xanZridan

mavne nivTierebebis gafrqvevebis Sedegebis Sefaseba mocemulia danarTSi F.

scenari 4: amiakis sruli daRvra rkinigzis vagon-cisternidan

rkinigzis vagoncisternidan amiakis sruli daRvris Sedegad SesaZlo dabinZurebis

masStabis Sefasebis39 ZiriTadi Sedegebi warmodgenilia cxrilSi 6.4-3.

36 Sefasebis meTodologia mocemulia naSromSi – ГОСТ Р 12.3.047-98, Пожарная Безопасность Технологических Процессов. 37 modelirebis programa: УПРЗА ЭКОЛОГ, версия 3.00 ФИРМА "ИНТЕГРАЛ" Санкт-Петербург 2001-2005 г. 38 Sefasebis meTodologia mocemulia naSromSi: Методика расчета выбросов вредных веществ в атмосферу при свободном горений нефти и нефтепродуктов. Самара, 1996. 39 Sefasebis meTodologia mocemulia naSromSi РД 52.04.253-90 «Методика прогнозирования масштабов заражения сильнодействующими ядовитыми веществами при авариях (разрушениях) на химически опасных объектах и транспорте».

Page 289: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

269

cxrili 6.4-3. amiakis sruli daRvra rkinigzis vagon-cisternidan

meteorologi

uri pirobebi

gavrcelebis

arealis

kuTxe (0φ)

qaris

siCqare

(m/wm)

gasuli dro

(sT) avariis

momentidan

gavrcelebis

Teoriuli

radiusi R (km)

gavrcele

bis

Teoriuli

farTobi

(km2) STeor

gavrcele

bis

faqtiuri

farTobi

(km2) Sfaqti

damabinZurebe

li airis

miRwevis dro

t (wT)

dasaxlebul

punqtamde (0.9

km)

inversia 90 2 1 2,514 4,96 0,512 5,4

inversia 90 2 2 2,527 5,011 0,588

damabinZurebeli nivTierebis (amiakis) daRvrisas vagon-cisternidan dabinZurebis

saxifaTo arealis (toqsikuri Rrublis) gavrcelebis farTobi damokidebulia

meteorologiur faqtorebze.

nax. 6.4-1. amiakis SesaZlo gavrcelebis seqtori gabatonebuli Crd. dasavleTis

qaris pirobebSi

amiakis rkinigzis vagon-cisternidan sruli daRvris Sedegad SesaZlo dabinZurebis

masStabis Sedegebis Sefasebis angariSi mocemulia danarTSi F.

winamdebare angariSis danarTSi P mocemulia: saqarTvelos rkinigzis

saSiStvirTiani moZravi Semadgenlobebis obieqtebis xanZarsawinaaRmdego dacva 9

sxvadasxva klasis saSiSi tvirTebis gadazidvisaTvis; xanZarqrobis saorganizacio-

Page 290: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

270

teqnikuri RonisZiebebi da rekomendaciebi; da sagangebo situaciebis gegma navTobis

daRvrisas da xanZris SemTxvevaSi.

Page 291: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

271

7.0 garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma da

monitoringis programa

7.1 garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma

Tbilisi SemovliTi rkinigzis mSeneblobam, eqspluataciam da teqnikurma

momsaxurebam SeiZleba, gamoiwvios zomieri an Zlieri uaryofiTi gavlena bunebriv

da socialur-ekonomikur garemoze. aqedan gamomdinare, Zalian mniSvnelovania

saTanado zomebis miReba bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis SefasebaSi

gansazRvruli uaryofiTi gavlenebis Tavidan acilebis, Semcirebis an Serbilebis

uzrunvelsayofad. proeqtis mimdinareobis dros saTanado garemosdacviTi da

socialuri dacvis zomebis gatarebisa da garemosdacviT da socialur marTvis

gegmaSi gansazRvruli Semarbilebeli RonisZiebebis SemovliTi rkinigzis

teqnikuri proeqtis, misi mSeneblobis, eqspluataciisa da teqnikuri momsaxurebis

moTxovnebSi Sesatanad saWiroa “saqarTvelos rkinigzisa” da teqnikuri

konsultantebis erToblivi Zalisxmeva.

garemosdacviTi da socialuri marTvis gegma warmoadgens detaluri

instruqciebis krebuls proeqtis ganmaxorcieleblisaTvis (“saqarTvelos

rkinigza”), romlis mizania proeqtis Sesabamisobis uzrunvelyofa saTanado

garemosdacviT da socialur standartebTan. garda amisa, garemosdacviTi da

socialuri marTvis gegma gansazRvravs saukeTeso praqtikis magaliTebs da sxva

Semarbilebel RonisZiebebs, romlebic uzrunvelyofen calkeuli umniSvnelo da

mcire gavlenebis minimumamde dayvanas, Semcirebas an aRmofxvras.

garemosdacviTi da socialuri marTvis gegma aseve gansazRvravs konkretul

kriteriumebs saqarTvelos kanonmdeblobisa da saerTaSoriso safinanso

institutebis – evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis bankis (EBRD) da

evropis sainvesticio bankis (EIB) garemosdacviTi da socialuri politikis

moTxovnebis dasakmayofileblad da gasatarebeli RonisZiebebis efeqturobis

Sesafaseblad.

garemosdacviTi da socialuri marTvis gegma proeqtis ganmaxorcielebels aZlevs

proeqtis ganxorcielebisaTvis saWiro saqmianobebis dagegmvisa da Sesabamisi

investiciebis gansazRvris saSualebas.

garemosdacviTi da socialuri marTvis gegma aseve uzrunvelyofs garemosdacviT

da socialur standartebTan proeqtis Sesabamisobis Semowmebas da iZleva imis

saSualebas, rom dauyovnebliv iqnes gatarebuli zomebi im qmedebebis

gamosasworeblad, romlebic ver uzrunvelyofen arsebuli gavlenebis saTanado

Serbilebas. iseT SemTxvevebSi, rodesac SeuZlebelia gavlenebis Serbileba, gegmis

mixedviT aucilebelia sakompensacio an garemos gamosasworebeli RonisZiebis

gatareba, romlebic SeZlebisdagvarad, ekvivalenturi iqneba mocemuli gavlenebisa.

cxrilebi 7.1-1-dan 7.1-12-mde warmoadgens Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis

garemosdacviTi da socialuri marTvis gegmas. “saqarTvelos rkinigzam”

zedamxedveloba unda gauwios proeqtis kontraqtorebsa da teqnikur

konsultantebs imisaTvis, rom uzrunvelyofil iqnes kompaniebisa da maTi muSebis

Page 292: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

272

mier rekomendebuli praqtikisa da Semarbilebeli RonisZiebebis ganxorcieleba. es

RonisZiebebi aseve iTvaliswineben muSebis treinings garemosdacviTi da

socialuri marTvis gegmaSi gansazRvruli RonisZiebebis gasacnobad. saWiroa

garemosdacviTi da socialuri marTvis gegmis regularuli ganaxleba proeqtis

sxvadasxva etapebze gadasvlisa da saqmianobebsa da gavlenebTan dakavSirebuli

dagrovili gamocdilebis Sesabamisad.

qvemoT mocemuli cxrilebSi (7.1-1 - 7.1-12) mokled aRwerilia zomieri da Zlieri

gavlenebis Tavidan acilebis, minimumamde dayvanis, Semcirebis an aRmofxvris

mizniT SemuSavebuli RonisZiebebi.

Page 293: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

273

cxrili 7.1.-1. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: zedapiruli da miwisqveSa wylebi

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

zedapiruli da miwisqveSa wylebi

saproeqto rkinigza unda ganlagdes

gldanis didi tbis wyaldacviTi

zolis miRma.

zedapiruli da

miwisqveSa wylebis

dacva

dabinZurebisagan

• proeqtis sainJinro jgufi.

mSeneblobis procesSi zedapiruli

wylebis dacvis RonisZiebebis

SemuSaveba (mSeneblobiis organizebis

proeqtis nawili).

mSeneblobis periodSi

zedapiruli wylebis

dacva dabinZurebisgan

• samSeneblo

kompaniis

garemosdacviTi

konsultanti.

mSeneblobis

ganrigis dagegmvis

paralelurad.

zedapiruli da miwisqveSa

wylebis dabinZurebisagan

dacva mSeneblobis etapze.

sagangebo situaciebze reagirebis,

navTobis daRvraze reagirebis

sagangebo gegmebis SemuSaveba.

saqarTvelos rkinigzis Sesabamisi

samsaxurebis perioduli treningi,

swavlebebi da Sesabamisi

aRWurvilobiT aRWurva.

zedapiruli da

miwisqveSa wylebis

dacva eqspluataciisa

da SesaZlo sagangebo

situaciebis dros

• “saqarTvelos

rkinigzis”

sagangebo

situaceiebis

samsaxuri.

eqspluataciis

dawyebamde

sagangebo situaciebSi

garemoze mavne zemoqmedebis

Tavidan acileba.

sainJinro gadawyveta, romelic

uzrunvelyofs zedapiruli da

miwisqveSa wylebis, maT Soris

Tbilisis wyalsacavis, dacvas

SesaZlo dabinZurebisgan.

zedapiruli da

miwisqveSa wylebis

dacva eqspluataciisa

da SesaZlo sagangebo

situaciebis dros

• proeqtis sainJinro jgufi;

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

garemoze

zemoqmedebis

sanebarTvo

ganacxadis

gakeTebamde

zedapiruli da miwisqveSa

wylebis dabinZurebisgan

dacva.

kvirikobis xevSi sainJinro nageboba,

romelic uzrunvelyofs Tbilisis

wyalsacavis wylis dacvas

Tbilisis

wyalsacavis wylis

xarisxis dacva

SesaZlo sagangebo

situaciebis dros

• saqarTvelos kanoni wylis

Sesaxeb (1997);

• `wyaldacviTi zolis Sesaxeb

debuleba~, saqarTvelos

garemosa da bunebrivi

resursebis ministris brZaneba

#59;

• saxelmwifo standartebi wylis

xarisxis Sesaxeb;

• PR 1, 3, EBRD-is

garemosdacviTi da socialuri

politika, 2008.

• proeqtis sainJinro jgufi

garemoze

zemoqmedebis

sanebarTvo

ganacxadis

gakeTebamde

Tbilisis wyalsacavis

wylsi xarisxi akmayofilebs

sax. standarts

Page 294: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

274

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

zedapiruli da miwisqveSa wylebis

xarisxis mudmivi monitoringi

sakontrolo WaburRilebisa da

zedapiruli sinjebis aRebis

saSualebiT.

zedapiruli da

miwisqveSa wlebis

xarisxis dacva

eqspluataciis dros

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

rkinigzis

eqpluataciis

periodSi

zedapiruli da miwisqveSa

wylebis xarisxi

akmayofilebs wylis sax.

standarts

Page 295: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

275

cxrili 7.1.-2. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: flora da mcenareuli safari

# qmedeba

garemosdacviTi riskebi

/ valdebulebebi /

sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro insvesticiebi

/ resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

flora da mcenareuli safari

mcxeTa-didgoris satyeo ubnis

nawilisaTis specialuri daniSnulebis

tyiT sargeblobis kategoriis

miniWebisaTvis ganacxadis gakeTeba

garemos dacvisa da bunebrivi

resursebis saministroSi.

• rkinigzis

mSenebloba mcxeTa-

didgoris satyeo

ubanSi.

• saqarTvelos mTavrobis 2005

wlis 11 agvistos #132

dadgenileba - ,,tyiT

sargeblobis licenziebis

gacemis wesisa da pirobebis

Sesaxeb debulebis damtkicebis

Taobaze”;

• satyeo meurneobis

saxelmwifo departamentis

Tavmjdomaris 2000 wlis 13

seqtembris #10/61 brZaneba -

,,specialuri Wrisa da misi

ganxorcielebis wesis

Sesaxeb” debulebis Taobaze.

• “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultanti; an

• HSE oficeri.

garemoze

zemoqmedebis

sanebarTvo

ganacxadis

gakeTebis Semdeg

rkinigzis mSenebloba

mcxeTa-didgoris satyeo

ubanSi.

saqarTvelos garemos dacvisa da

bunebrivi resursebis saministrosTan

sakompensacio RonisZiebebis SeTanxmeba

• mcxeTa-didgoris

satyeo ubanSi

rkinigzis

mSeneblobis

kompensacia

• PR 6, no net loss midgoma, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika (2008);

• “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultanti;

garemoze

zemoqmedebis

sanebarTvo

ganacxadis

gakeTebis Semdeg

zegalenis kompensaciis da

misi formis SeTanxmeba

saqarTvelos garemos

dacvisa da bunebrivi

resursebis saministrosTan

SemuSavdes florisa da mcenareuli

safaris konservaciisa da aRdgenis

gegma. gazafxulze, rodesac vegetacias

iwyeben efemeruli saxeobebi,

rogoricaa, mag.: qarTuli zambaxi, unda

Catardes mSeneblobis wina

floristuli sakonservacio aRwera,

raTa moxdes sakonservacio saxeobebis

identificireba da gadanergva msgavs

alternatiul habitatebSi, maTi

Teslebisa da bolqvebis Segroveba da

mcire warmadobis sanergeebis Seqmna da

• sakonservacio

Rirebulebis

saxeobebis

ganadgurebis riski;

• minimum, 50-60

metri siganis

derefanSi mTlianad

ganadgurdeba mwvane

safari;

• samSeneblo

teqnikis moZraoba

• saqarTvelos kanoni garemos

dacvis Sesaxeb (1996,

Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 2000, 2003 da

2007 wlebSi)

• saqarTvelos tyis kodeqsi

(1999);

• saqarTvelos kanoni q.

Tbilisis sazRvrebSi da mis

mimdebare teritoriaze

arsebuli mwvane nargavebisa

• garemosdacviTi

konsultanti

(botanikosi);

• ex situ da in situ konservaciisaTvis

saWiro pirobebi da

masalebi.

florisa da

mcenareuli

safaris

konservaciisa da

aRdgenis gegma

unda SemuSavdes

mSeneblobis

ganrigis

dagegmvamde.

sakonservacio mniSvnelobis

saxeobebisa da maTi

biomravalferovnebis dacva

da SenarCuneba.

Page 296: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

276

# qmedeba

garemosdacviTi riskebi

/ valdebulebebi /

sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro insvesticiebi

/ resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

ex situ da in situ konservaciuli

qmedebebis ganxorcieleba. garda amisa,

kompensaciis mizniT saWiro iqneba

xeebis dargva gasxvisebis zolis

mimdebare teritoriebze.

niadagis zedapiruli

horizontis moSlasa

da masze arsebuli

mwvane safaris

gaqrobas gamoiwvevs.

mSenebelTa da samSeneblo obieqtis

xelmZRvanelTa treningi, raTa Tavidan

aviciloT iseTi zegavlenebi

rogoricaa merqniani mcenareebis

gadaWarbebuli Wra gasxvisebis zolis

gaswvriv da niadagis datkepna did

farTobze samSeneblo teqnikiT (aseve,

cxovelebis Cavardna ormoebSi da a.S.).

florasa da mwvane

safarze mavne

zegavlenis Tavidan

acileba da Semcireba

mSeneblobis procesSi.

• garemosdacviTi

konsultanti

(treneri).

mSeneblobis

dawyebamde.

garemoze mavne zemoqmedebis

Tavidan acileba.

Sefasdes uaryofiTi zegavlena

Tbilisis erovnuli parkis

tradiciuli gamoyenebis zonaSi

arsebul florasa da mcenareul

safarze da daculi teritoriebis

saagentosTan SeTanxmebiT SemuSavdes

sakompensacio RonisZiebebi.

Tbilisis erovnuli

parkis mcenareul

safarze mavne

zemoqmedebis Sefaseba

da kompensacia.

da saxelmwifo tyis fondis

gansakuTrebuli dacvis

Sesaxeb (2000, Sesworebebi da

damatebebi Setanilia 2005 da

2007 wlebSi);

• saqarTvelos kanoni wiTeli

nusxisa da wiTeli wignis

Sesaxeb (2003, Sesworebebi da

damatebebi Setanilia 2006

wels);

• saqarTvelos kanoni

biologiuri agrowarmoebis

ganxorcielebis Sesaxeb

(2006);

• saqarTvelos kanoni

niadagebis konservaciisa da

nayofierebis aRdgena-

gaumjobesebis Sesaxeb (2003);

• PR 6, EBRD-is

garemosdacviTi da socialuri

politika, 2008

• garemosdacviTi

konsultanti

(botanikosi);

• ex situ da in situ konservaciisaTvis

saWiro pirobebi da

masalebi.

garemoze

zemoqmedebis

sanebarTvo

ganacxadis

gakeTebamde.

zaralis Sefaseba da

kompensaciisa da misi

formis SeTanxmeba daculi

teritoriebis saagentosTan

da (fuladi an sxva saxis).

Page 297: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

277

garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: ekosistemebi

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

ekosistemebi

1

cvlilebisadmi gansakuTrebiT

sensitiuria biomravalferovnebis

TvalsazrisiT saintereso ubnebi –

kvirkobisa da sxva xevebi da

gldanis didi tbis mimdebare

teritoria. amitom mSeneblobis

organizebis gegmam unda

gaiTvaliswinos Semdegi

RonisZiebebiT:

• mSeneblobis damxmare

mowyobilobebi da misasvleli

gzebi daSorebili unda iyos

sensitiuri adgilebidan;

• xeobebSi, sadac moewyoba miwayrilebi, Cadebuli unda iyos

sadrenaJe milebi, romlebic

wyalsadinrebis erTianobas

uzrunvlyofs;

• sasurvelia, sensitiur adgilebSi

balaxeulobis minimaluri

raodenobis gakafva;

• samSeneblo masalebis

warmomavloba unda iyos

garkveuli da maTi usafrTxoeba

uzrunvelyofili.

wylis resursebis dacvis

RonisZiebebis Sesaxeb ix. TavSi 6.1.1.

mSeneblobisa da

mSeneblobis wina

etapebze,

SesaZlebelia:

habitatebis

cvlileba

fragmentacia an

dakargva; Camonadeni

wylebiTa da

mSeneblobiT

gamowveuli eroziiT

zedapirul wylebSi

Seleqili myari masis

raodenobis gazrda

da wiTeli nusxis da

kavkasiis

ekoregionisaTvis

endemur

iqtiofaunaze mavne

zemoqmedeba.

• garemosdacviTi konsultanti, an

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

mSeneblobis

organizebis gegmis

SemuSavebisas.

sensitiuri ekosistemebis

SenarCuneba.

2

mcenareulobis integrirebuli

marTva (detalebi ix. TavSi 6.1.2

zegavlena ekosistemebze,

ekosistemis

cvlilebis Tavidan

arideba

• saqarTvelos kanoni garemos

dacvis Sesaxeb (1996,

Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 2000, 2003 da 2007

wlebSi);

• saqarTvelos tyis kodeqsi

(1999);

• saqarTvelos kanoni qalaq

Tbilisis sazRvrebSi da mis

mimdebare teritoriaze

arsebuli mwvane nargavebisa da

saxelmwifo tyis fondis

gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb

(2000, Sesworebebi da

damatebebi Setanilia 2005 da

2007 wlebSi);

• saqarTvelos kanoni wiTeli

nusxisa da wiTeli wignis

Sesaxeb (2003, Sesworebebi da

damatebebi Setanilia 2006

wels);

• saqarTvelos kanoni biologiuri

agrowarmoebis ganxorcielebis

Sesaxeb (2006);

• saqarTvelos kanoni niadagebis

konservaciisa da nayofierebis

aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb

(2003);

• PR 6, no net loss approach, EBRD-is garemosdacviTi da

• garemosdacviTi konsultanti, an

SemuSavdes

eqspluataciamde. ekosistemebis SenarCuneba.

Page 298: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

278

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

Semarbilebeli RonisZiebebi) eqsplutaciis etapze;

gasxvisebis zolSi

mcenareulobis

saTanado movla.

socialuri politika, 2008 da

sxv.

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

Page 299: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

279

cxrili 7.1.-3. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: fauna

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

insvesticiebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

fauna

1

kvirikobis, xevZmaras da saafTre

xevebSi da gldanis tbasTan

mSeneblobis warmoeba oqtombridan

martis bolomde. am periodSic ki,

aucilebeli iqneba mSeneblobis wina

savele kvlevebis Catareba, vinaidan

sxvadasxva saxeobebisaTvis

sxvadasxva sezonebia sensitiuri.

(saWiroebis SemTxvevaSi,

sakonservacio mniSvnelobis

saxeobebs unda mieceT

alternatiuli TavSesafriT.

• sakonservacio Rirebulebis

saxeobebisa da maTi

TavSesafrebis

ganadgurebis riksi;

• maTi SeSfoTeba gamravlebis an

STamomavlobis

gamokvebis dros;

• gadamfreni frinvelebis

migraciis dros

gasaCerebeli

adgilebze mavne

zemoqmedeba.

• garemosdacviTi konsultanti; da

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

mSeneblobis wina

savele kvleva

unda Catardes

mSeneblobamde 1

TviT adre

sakononservacio mniSvnelobis

saxeobebisa da maTi

biomravalferovnebis dacva da

SenarCuneba

2

mSenebelTa da samSeneblo obieqtis

xelmZRvanelTa treningi, raTa maTi

saTanado informirebiT Tavidan

aviciloT zedmeti mavne zegavlena

garemoze (daculi saxeobebisa da

maTi TavSesafrebis gaadgureba,

SeSfoTeba gamravlebis an

STamomavlobis gamokvebvis dros,

beberi xeebis SenarCuneba gasxvisebis

zolis mimdebared, tranSeebis

SemoRobva, rom Sig cxovelebi ar

Cavardnen, specialistTan mimarTva

daculi saxeobebis povnis

SemTxvevaSi da a.S.

faunaze mavne

zegavlenis Tavidan

acileba da Semcireba

mSeneblobis

procesSi.

• saqarTvelos kanoni garemos

dacvis Sesaxeb (1996,

Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 2000, 2003 da 2007

wlebSi);

• saqarTvelos kanoni wiTeli

nusxisa da wiTeli wignis

Sesaxeb (2003, Sesworebebi da

damatebebi Setanilia 2006

wels);

• PR 6, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika, 2008;

• konvencia Ramurebis evropuli

populaciebis konservaciis

Taobaze (2000).

• garemosdacviTi konsultanti an

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

mSeneblobis

dawyebamde

garemoze mavne zemoqmedebis

Tavidan acileba

Page 300: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

280

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

insvesticiebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

3

Sefasdes uaryofiTi zegavlena

Tbilisis erovnuli parkis

tradiciuli gamoyenebis zonaSi

arsebul faunaze da, daculi

teritoriebis saagentosTan

SeTanxmebiT, SemuSavdes

sakompensacio RoniZiebebi.

Tbilisis erovnuli

parkis faunaze mavne

zemoqmedebis Sefaseba

da kompensacia

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

garemoze

zemoqmedebis

sanebarTvo

ganacxadis

gakeTebamde.

• zaralis Sefaseba;

• kompensaciisa da misi formis SeTanxmeba daculi

teritoriebis saagentosTan

da (fuladi an sxva saxis).

Page 301: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

281

cxrili 7.1.-4. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: Tbilisi erovnuli parki

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli gamoyenebis zona

1

Tbilisis erovnuli parkis

tradiciuli gamoyenebis zonis tyis

fondis nawilisaTis specialuri

daniSnulebiT tyiT sargeblobis

kategoriis miniWebisaTvis ganacxadis

gakeTeba garemos dacvisa da

bunebrivi resursebis saministroSi.

rkinigzis mSenebloba

tradiciuli

gamoyenebis zonaSi.

• saqarTvelos mTavrobis 2005

wlis 11 agvistos #132

dadgenileba - ,,tyiT

sargeblobis licenziebis gacemis

wesisa da pirobebis Sesaxeb

debulebis damtkicebis Taobaze”;

• satyeo meurneobis saxelmwifo

departamentis Tavmjdomaris

2000 wlis 13 seqtembris

#10/61 brZaneba - ,,specialuri

Wrisa da misi ganxorcielebis

wesis Sesaxeb” debulebis

Taobaze.

• “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultanti; an

• HSE oficeri.

garemoze

zemoqmedebis

sanebarTvo

ganacxadis

gakeTebamde.

tradiciuli gamoyenebis

zonis garkveul nawilSi

rkinigzis mSenebloba.

2

saqarTvelos garemos dacvisa da

bunebrivi resursebis saministrosTan

SeTanxmebuli da SemuSavebuli iqneba

sakompensacio RonisZiebebi.

Tbilisis erovnuli

parkis

biomravalferovnebaze

, turistul

potencialsa da

rekreaciul

mniSvnelobaze

zemoqmedeba.

• saqarTvelos kanoni garemos

dacvis Sesaxeb (1996);

• saqarTvelos kanoni qalaq

Tbilisis sazRvrebSi da mis

mimdebare teritoriaze arsebuli

mwvane nargavebisa da saxelmwifo

tyis fondis gansakuTrebuli

dacvis Sesaxeb (2000);

• saqarTvelos kanoni wiTeli

nusxisa da wiTeli wignis

Sesaxeb (2003);

• saqarTvelos kanoni Tbilisis

erovnuli parkis Sesaxeb (2007);

• PR 6, no net loss midgoma, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri

politika (2008); da sxva.

• “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultanti;

• saWiro resursebi gamovlindeba

Semdgom etapze.

garemoze

zemoqmedebis

sanebarTvo

ganacxadis

gakeTebamde.

zaralis Sefaseba,

kompensacia da misi formis

SeTanxmeba daculi

teritoriebis saagentosTan.

Page 302: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

282

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

3

SemuSavdes florisa da mcenareuli

safaris konservaciisa da aRdgenis

gegma. gazafxulze, rodesac

vegetacias iwyeben efemeruli

saxeobebi, rogoricaa, mag.: qarTuli

zambaxi, unda Catardes mSeneblobis

wina floristuli sakonservacio

aRwera, raTa moxdes sakonservacio

saxeobebis identificireba da

gadanergva msgavs alternatiul

habitatebSi, maTi Teslebisa da

bolqvebis Segroveba da mcire

warmadobis sanergeebis Seqmna da ex situ da in situ konservaciuli

qmedebebis ganxorcieleba. garda

amisa, kompensaciis mizniT saWiro

iqneba xeebis dargva gasxvisebis

zolis mimdebare teritoriebze.

• sakonservacio Rirebulebis

saxeobebis

ganadgurebis riski;

• minimum, 50-60 metri siganis

derefanSi mTlianad

ganadgurdeba mwvane

safari;

• samSeneblo teqnikis

moZraoba niadagis

zedapiruli

horizontis

moSlasa da masze

arsebuli mwvane

safaris gaqrobas

gamoiwvevs

• saqarTvelos kanoni garemos

dacvis Sesaxeb (1996,

Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 2000, 2003 da 2007

wlebSi)

• saqarTvelos tyis kodeqsi

(1999);

• saqarTvelos kanoni q. Tbilisis

sazRvrebSi da mis mimdebare

teritoriaze arsebuli mwvane

nargavebisa da saxelmwifo tyis

fondis gansakuTrebuli dacvis

Sesaxeb (2000, Sesworebebi da

damatebebi Setanilia 2005 da

2007 wlebSi);

• saqarTvelos kanoni wiTeli

nusxisa da wiTeli wignis

Sesaxeb (2003, Sesworebebi da

damatebebi Setanilia 2006

wels);

• saqarTvelos kanoni biologiuri

agrowarmoebis ganxorcielebis

Sesaxeb (2006);

• saqarTvelos kanoni niadagebis

konservaciisa da nayofierebis

aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb

(2003);

• PR 6, EBRD-is garemosdacviTi

da socialuri politika, 2008

• garemosdacviTi konsultanti

(botanikosi);

• ex situ da in situ konservaciisaTvis

saWiro pirobebi

da masalebi.

florisa da

mcenareuli

safaris

konservaciisa da

aRdgenis gegma

unda SemuSavdes

mSeneblobis

ganrigis

dagegmvamde.

sakonservacio mniSvnelobis

saxeobebisa da maTi

biomravalferovnebis dacva

da SenarCuneba.

xevebSi mSeneblobis warmoeba

oqtombridan martis bolomde. am

periodSic ki, aucilebeli iqneba

mSeneblobis wina savele kvlevebis

• sakonservacio Rirebulebis

saxeobebisa da maTi

TavSesafrebis

• saqarTvelos kanoni garemos

dacvis Sesaxeb (1996,

Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 2000, 2003 da 2007 • garemosdacviTi konsultanti; da

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE

mSeneblobis wina

savele kvleva

unda Catardes

mSeneblobamde 1

sakononservacio mniSvnelobis

saxeobebisa da maTi

biomravalferovnebis dacva da

SenarCuneba

Page 303: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

283

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

Catareba, vinaidan cxovelTa

samyaros sxvadasxva saxeobebisaTvis

sxvadasxva sezonebia sensitiuri.

(saWiroebis SemTxvevaSi,

sakonservacio mniSvnelobis

saxeobebs unda mieceT

alternatiuli TavSesafriT.

ganadgurebis riksi;

• maTi SeSfoTeba gamravlebis an

STamomavlobis

gamokvebis dros;

• gadamfreni frinvelebis

migraciis dros

gasaCerebeli

adgilebze mavne

zemoqmedeba.

oficeri. TviT adre

mSenebelTa da samSeneblo obieqtis

xelmZRvanelTa treningi, raTa maTi

saTanado informirebiT Tavidan

aviciloT zedmeti mavne zegavlena

garemoze (daculi saxeobebisa da

maTi TavSesafrebis gaadgureba,

SeSfoTeba gamravlebis an

STamomavlobis gamokvebvis dros,

beberi xeebis SenarCuneba gasxvisebis

zolis mimdebared, tranSeebis

SemoRobva, rom Sig cxovelebi ar

Cavardnen, specialistTan mimarTva

daculi saxeobebis povnis

SemTxvevaSi, niadagis datyebna

mSeneblobis mimdebare adgilebSi da

a.S.

• garemoze mavne zegavlenis Tavidan

acileba da

Semcireba

mSeneblobis

procesSi.

wlebSi);

• saqarTvelos kanoni wiTeli

nusxisa da wiTeli wignis

Sesaxeb (2003, Sesworebebi da

damatebebi Setanilia 2006

wels);

• PR 6, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika, 2008;

• konvencia Ramurebis evropuli

populaciebis konservaciis

Taobaze (2000).

• garemosdacviTi konsultanti an

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

mSeneblobis

dawyebamde

garemoze mavne zemoqmedebis

Tavidan acileba

SemuSavdes niadagis moxsnis,

gadatanisa da dasawyobeba-Senaxvis

gegmebi (romlebic gaiTvaliswineben

niadagis moxsnis meTodebsa da

gadatanis saSualebebs,

dasasawyobebeli niadagebis

moculobas, dasawyobebis adgilsa da

saTanado pirobebis Seqmnas niadagis

• niadagis nayofieri fenis dakargva,

misi Tvisebebis

cvla an erozia.

• niadagis dacvis Sesaxeb (1994, Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 1997 da 2002

wlebSi);

• niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-

gaumjobesebis Sesaxeb (2003).

• garemosdacviTi konsultanti –

kontraqtori

(niadagebis

specialisti) da

,,saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri;

unda SemuSavdes

mSeneblobis

ganrigis

dagegmvisas da

ganxorcieldes

mSeneblobis

dawyebamde

(gazafxuli-

niadagis nayofieri fenis

SenarCuneba.

Page 304: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

284

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

Tvisobrivi maxasiaTeblebis

SenarCunebisaTvis).

• Sesabamisi teqnika (niadagis

fenis moxsisa da

gadatanisaTvis);

• niadagis dasawyobebisaTvi

s saWiro

adgilebi.

zafxuli-

Semodgoma).

niadagis eroziis prevenciis

kontrolis gegma, romelic

SesabamisobaSi iqneba proeqtis

sainJinro dizainTan da

gaiTvaliswinebs bermebisa da

gabionebis mowyobas, balaxis

SeTesvas, mulCirebas.

• niadagis erozia samSeneblo

samuSaoebis

warmoebisas;

• rkingizis vakisis SesaZlo

deformacia

niadagis eroziis

gaaqtiurebis gamo;

• mewyruli

procesebis

kontroli.

• garemosdacviTi konsultanti da

proeqtis

inJineri;

• sainJinro gadawyvetebis

Sesabamisi

resursebi –

eroziuli

kedlebi da a.S.

gaTvaliswinebul

i unda iyos

proeqtis

sainJinro

dizainSi.

eroziuli procesebis

kontroli da rkinigzis

vakisze deformaciis Tavidan

arideba eroziuli procesebis

gaaqtiurebis Sedegad.

niadagis aRdgenis gegma, romelic

gaiTvaliswinebs niadagis datkepnili

ubnebis (misasvleli gzebis)

aRdgenas moxsnili niadagis fenis

dagebas, TeslebiT gamdidrebasa da

niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis

TandaTan gaumjobesebas.

• niadagis pirvandeli

mdgomareobis

aRdgena

• niadagis dacvis Sesaxeb (1994, Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 1997 da 2002

wlebSi);

• niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-

gaumjobesebis Sesaxeb (2003).

• garemosdacviTi konsultanti

(niadagis

specialisti) da

,,saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri;

• saTesle baza;

• niadagis movlis

saSualebebi;

• Sesabamisi teqnikuri

personali.

unda

ganxorcieldes

mSeneblobis

dasrulebis

Semdeg.

niadagis pirvandeli

mdgomareobis aRdgena.

Page 305: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

285

cxrili 7.1.-5. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: niadagi

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

niadagi

1

SemuSavdes niadagis moxsnis,

gadatanisa da dasawyobeba-Senaxvis

gegmebi (romlebic gaiTvaliswineben

niadagis moxsnis meTodebsa da

gadatanis saSualebebs,

dasasawyobebeli niadagebis

moculobas, dasawyobebis adgilsa da

saTanado pirobebis Seqmnas niadagis

Tvisobrivi maxasiaTeblebis

SenarCunebisaTvis).

niadagis nayofieri

fenis dakargva, misi

Tvisebebis cvla an

erozia.

• garemosdacviTi konsultanti –

kontraqtori

(niadagebis

specialisti) da

,,saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri;

• Sesabamisi teqnika (niadagis

fenis moxsisa da

gadatanisaTvis);

• niadagis dasawyobebisaTvi

s saWiro

adgilebi.

unda SemuSavdes

mSeneblobis

ganrigis

dagegmvisas da

ganxorcieldes

mSeneblobis

dawyebamde

(gazafxuli-

zafxuli-

Semodgoma).

niadagis nayofieri fenis

SenarCuneba.

2

mSenebelTa da samSeneblo obieqtis

xelmZRvanelTa treningi, raTa, sxva

SesaZlo zegavlenebTan erTad,

Tavidan aviciloT samSeneblo

obieqtis maxloblad niadagis

zedapiris moSla-datkepna da

meqanikuri dazianeba samSeneblo

teqnikiT.

samSeneblo obieqtis

maxloblad niadagis

zedapiris meqanikuri

dazianeba samSeneblo

teqnikiT.

• garemosdacviTi konsultanti

(treneri)

mSeneblobis

dawyebamde

niadagze mavne zemoqmedebis

Tavidan acileba.

3 niadagis eroziis prevenciis

kontrolis gegma, romelic

SesabamisobaSi iqneba proeqtis

sainJinro dizainTan da

gaiTvaliswinebs bermebisa da

gabionebis mowyobas, balaxis

SeTesvas, mulCirebas.

• niadagis erozia samSeneblo

samuSaoebis

warmoebisas;

• rkingizis vakisis SesaZlo

deformacia

niadagis eroziis

• niadagis dacvis Sesaxeb (1994, Sesworebebi da damatebebi

Setanilia 1997 da 2002

wlebSi);

• niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-

gaumjobesebis Sesaxeb (2003).

• garemosdacviTi konsultanti da

proeqtis

inJineri;

• sainJinro gadawyvetebis

Sesabamisi

resursebi –

gaTvaliswinebuli

unda iyos

proeqtis sainJinro

dizainSi.

eroziuli procesebis

kontroli da rkinigzis

vakisze deformaciis

Tavidan arideba eroziuli

procesebis gaaqtiurebis

Sedegad.

Page 306: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

286

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

gaaqtiurebis gamo;

• mewyruli

procesebis

kontroli.

eroziuli

kedlebi da a.S.

4

niadagis aRdgenis gegma, romelic

gaiTvaliswinebs niadagis datkepnili

ubnebis (misasvleli gzebis)

aRdgenas moxsnili niadagis fenis

dagebas, TeslebiT gamdidrebasa da

niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis

TandaTan gaumjobesebas.

niadagis pirvandeli

mdgomareobis aRdgena

• garemosdacviTi konsultanti

(niadagis

specialisti) da

,,saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri;

• saT`esle baza;

• niadagis movlis

saSualebebi;

• Sesabamisi teqnikuri

personali.

unda

ganxorcieldes

mSeneblobis

dasrulebis Semdeg.

niadagis pirvandeli

mdgomareobis aRdgena.

Page 307: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

287

cxrili 7.1.-6. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: atmosferuli haeris xarisxi

# qmedeba

garemosdacviTi riskebi

/ valdebulebebi /

sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro investiciebi

/ resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

atmosferuli haeris xarisxi

1

samSeneblo teqnika unda iyos

licenzirebuli da nebadarTuli

saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobis

mixedviT (maTi eleqtro, meqanikuri,

xmaurisa da emisiebis parametrebis

mixedviT). garda amisa,

rekomendebulia, rom samSeneblo

teqnika sertificirebuli iyos da

Seesabamebodes evrogaerTianebis an

ekvivalentur standartebs. samSeneblo

teqnikis SerCevisas

gasaTvaliswinebeli evrogaerTianebis

direqtivebi mocemulia TavSi 6.2.1 socialur-ekonomikuri gavlenebis

Sefaseba da Semarbilebeli

RonisZiebebi (teqnikuri personalis

SesaZlo avariebi). es moTxovnebi unda

Cadebul iqnes mSeneblobis

ganmaxorcielebeli kontraqtoris

satendero pirobebSi.

haerze xarisxze

zegavlena samSeneblo

teqnikis

SigawvisZraviani manqana-

meqanizmebisa da

danadgarebis muSaobis

Sedegad gamoyofili

namwvi airebiT.

• garemosdacviTi konsultanti an

“saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

mSeneblobis wina

etapi, rodesac

unda SeirCes

mSeneblobis

ganmaxorcielebe

li

kontraqtori.

teqnikuri personalisa da

mosaxleobis dacva

mSeneblobis procesSi

warmoqmnili Warbi mtvris

mavne emisiebisagan.

2 aucilebelia, mSeneblobis marTvis

gegmaSi gaTvaliswinebuli iyos:

Sesabamisi adgilebis regularuli

dasveleba wyliT, gansakuTrebiT,

mSralsa da qarian amindebSi;

samSeneblo teqnikisa da maTi

saburavebis sistematuri garecxva da

nagvis daxuruli konteinerebis

gamoyeneba, rac uzrunvelyofs

damatebiT dacvas arasasiamovno

sunisaganac (teqnikuri personalis

usafrTxoebis uzrunvelyofis sxva

teqnikuri personalisa

da mosaxleobis dacva

mSeneblobis procesSi

warmoqmnili Warbi

mtvrisagan.

• saqarTvelos Sromis,

janmrTelobisa da socialuri

dacvis ministris 2001 wlis

16 agvistos #297/NN

brZaneba (ministris momdevno

brZanebebiT #38/N

(02.24.2003), #251/N

(09.15.1006), da #351/N

(12.17.2007) Setanili

cvlilebebis CaTvliT).

• atmosferuli haeris xarisxis

standartebi, garemos dacvisa

da bunebrivi resursebis

ministris 2001 wlis 23

oqtombris #89 brZaneba.

• saqarTvelos sanitariuli

kodeqsi (8 maisi, 2008 w.).

• saqarTvelos kanoni socialur

janmrTelobaze (27 ivnisi,

2007 w.).

• ГОСТ 17.2.2.05-86 garemos dacva, atmosfero, mavne

nivTierebaTa gamonabolqvebis

gazomvebis normebi da

meTodebi dizelis Zravebidan.

• ГОСТ Р 52160-2003 Дымность отработавших газов Нормы и методы контроля при оценке технического состояния.

• garemosdacviTi konsultanti an

“saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri;

• samSeneblo

obieqtze

mowyobili

droebiTi

samrecxao,

romelic

mSeneblobis

dawyebamde,

gaTvaliswinebul

i unda iyos

mSeneblobis

marTvis gegmaSi.

• atmosferuli haeris

xarisxis standartebis

(garemos dacvisa da

bunebrivi resursebis

ministris 2001 wlis 23

oqtombris #89 brZaneba)

dakmayofileba.

Page 308: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

288

# qmedeba

garemosdacviTi riskebi

/ valdebulebebi /

sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro investiciebi

/ resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

Sesabamis TavSi).

garemosdacviT

standartebs;

• samSeneblo

obieqtis wyliT

uzrunvelyoba;

• daxuruli

konteinerebi

nagvisTvis.

espluataciis etapze, depoebSi da

teqnikuri momsaxurebis wertilebSi

unda aikrZalos dizelis Zravebis

gamoyeneba daxurul sivrceebSi; Sida

boilerebisaTvis unda damontaJdes

haeris Sesabamisi mayuCebi; da

uzrunvelyofil iqnes SezRuduli

sivrceebis saTanado ventilacia.

“saqarTvelos

rkinigzis” mudmiv

StatSi myofi

personalis jandacva.

• garemosdacviTi konsultanti (an

“saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri) da

inJineri;

• haeris mayuCebi, ventilatorebi da

a.S.

mSeneblobis

dawyebamde,

dadegmarebis

procesSi

• atmosferuli haeris

xarisxis standartebis

(garemos dacvisa da

bunebrivi resursebis

ministris 2001 wlis 23

oqtombris #89 brZaneba)

dakmayofileba;

• saqarTvelos sanitariuli

kodeqsi (8 maisi, 2008

w.).

Page 309: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

289

cxrili 7.1.-7. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: xmauri da vibracia

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

xmauri da vibracia

xmaurdamcavi ekranebis damontaJebisaTvis

satendero ganacxadis gakeTeba da ekranebis

gaTvaliswineba proeqtis dagegmvis, rac

SeiZlebaa adreul etapze (ix. Tavi 6.1.7

xmaurisa da vibraciis zemoqmedeba, cxrili

cxrili 6.1.7-13 _ sensitiuri ubnebi, romlebic

moiTxovs damatebiTi xmaursawinaaRmdego

RonisZiebebis gatarebas) da damatebiT,

xmaurdamcavi kar-fanjrebis dayeneba saWiro

adgilebSi.

zenormatiuli

xmauris doneebi

samosaxlo adgilebSi

rkinigzis

eqspluataciis

procesSi. ix. rukebi

13-1 da 13-2.

• “saqarTvelos

rkinigza”

o akustikuri

ekranebis

kontraqtori;

o proeqtis

inJineri;

• Sesabamisi finansuri

investiciebi.

proeqtis dagegmvis,

rac SeiZleba,

adreul etapze.

• xmauris zRvrulad

dasaSvebi doneebis

SenarCuneba.

zenormatiuli xmaurisa da vibraciis Tavidan

acilebis mizniT samSeneblo teqnika unda iyos

licenzirebuli da nebadarTuli saqarTveloSi

moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad (maTi

eleqtro, meqanikuri, xmaurisa da emisiebis

parametrebis mixedviT). garda amisa,

remokomendebulia, rom samSeneblo teqnika

sertificirebuli iyos da Seesabamebodes

evrogaerTianebis an mis ekvivalentur

standartebs. samSeneblo teqnikis SerCevisas

gasaTvaliswinebuli evrogaerTianebis

direqtivebi mocemulia TavSi 6.3.1 socialur-

ekonomikuri zegavlenebi da Semarbilebeli

RonisZiebebi (teqnikuri personalis SesaZlo

avariebi). es moTxovnebi unda Caidos

mSeneblobis ganmaxorcielebeli kontraqtoris

asarCev satendero pirobebSi.

zenormatiuli xmauri

da vibracia

mSeneblobis

procesSi.

“saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

mSeneblobis

dawyebamde.

• saqarTvelos xmaurisa da

vibraciis sanitariuli

normebi 2.2.4/2.1.8.000-00,

2001;

• xmaurisa da vibraciis zRvrulad dasaSvebi

doneebis SenarCuneba

mSeneblobis procesSi.

samSeneblo obieqtis marTvisa da organizebis

gegmebSi gaTvaliswinebuli unda iyos:

gadasatani xmauris damcavi kedlebis gamoyeneba,

samuSao saaTebis mkacri dacva, muSaTa

banakebisa da damxmare droebiTi sawarmoebis

zenormatiuli xmauri

da vibracia

mSeneblobis

procesSi

saqarTvelos xmaurisa da

vibraciis sanitariuli

normebi 2.2.4/2.1.8.000-00,

2001.

• samSeneblo

kompaniis

/kontraqtoris

inJiner -

konsultanti;

mSeneblobis

dawyebamde

• saqarTvelos xmaurisa da

vibraciis sanitariuli

normebi 2.2.4/2.1.8.000-00,

2001;

• xmaurisa da vibraciis

Page 310: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

290

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

ganTavseba dasaxlebuli adgilebidan

moSorebiT, burRva-afeTqebiTi meTodebis

gamoyeneba dabali muxtebiT an maTi Canacleba

e.w. gvirabis saWreli ,,farebiT”.

• Sesabamisi samSeneblo

teqnika,

xmaurdamcavi

gadasatani

ekranebi.

zRvrulad dasaSvebi

doneebis SenarCuneba

mSeneblobis procesSi.

Page 311: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

291

cxrili 7.1.-8. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: vizualur mxareze da landSaftze zemoqmedeba

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro

investiciebi /

resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

landSafti

1.

• samSeneblo teritoriis

SemoRobva;

• saproeqto teritoriaze arsebuli

mcenareuli safaris maqsimalurad

SenarCuneba.

• samSeneblo

kompaniis

garemosdacviTi

konsultanti; da

• ”saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

mSeneblobis

dawyebamde

samSeneblo poligonis

dafarva.

2.

• samSeneblo samuSaoebis Semdeg

rkinigzis trasis mimdebare

teritoriis gamwvaneba mTel

sigrZeze (saxeobebis winaswari

SerCeva teritoriis ekologiuri

Taviseburebebidan gamomdinare

savaldebuloa);

• dasaxlebul punqtebSi dagegmili

xmaurdamcavi kedlebis SeRebva.

saproeqto xazis

mTel sigrZeze

vizualur mxareze da

landSaftze

zemoqmedeba.

• PR 8, EBRD-is

garemosdacviTi da socialuri

politika, 2008.

• samSeneblo

kompaniis

garemosdacvis

konsultanti; da

• ”saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

mSeneblobis

damTavrebis Semdeg sarkinigzo trasis dafarva.

Page 312: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

292

cxrili 7.1.-9. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: narCenebis warmoqmna da marTva

# qmedeba

garemosdacviTi riskebi

/ valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro investiciebi

/ resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis warmatebiT

ganxorcielebis Sefasebis

kriteriumi

narCenebis warmoqmna da marTva

1.

mSeneblobis procesisaTvis

narCenebis marTvis gegmis

SemuSaveba, sadac

gaTvalisiwinebuli iqneba

garemosdacviTi da socialuri

riskebi.

• didi raodenobiT inertuli

masalebis/narCenebis

dagroveba;

• mcenareuli narCenebi;

• saxifaTo narCenebi;

• narCeni sayofacxovrebo

wylebi banakebidan;

• myari sayofacxovrebo

narCenebi;

• narCeni wylebi

samSeneblo

samuSaoebidan.

• saqarTvelos Sromis kodeqsi

(2006);

• saqarTvelos sanitariuli

kodeqsi (2003);

• saqarTvelos kanoni garemos

dacvis Sesaxeb (1997);

• saqarTvelos Sromis,

janmrTelobisa da socialuri

dacvis ministris 2003 wlis

24 Tebervlis #36 brZaneba

“myari sayofacxovrebo

gadanayrebis poligonebis

mowyobisa da eqspluataciis

sanitariuli wesebisa da

normebis damtkicebis Sesaxeb”;

• PR 1, 2 da 3, EBRD-is garemosdacvis da socialuri

politika, 2008.

• ,,saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri an

narCenebis marTvis

konsultanti;

• kontraqtori narCenebis

SegrovebisaTvis;

• daxuruli tipis

konteinerebi

nagvisTvis;

• dabinZurebuli

samrewvelo

wylebis

koleqtorebi/separ

atorebi;

• samSeneblo

obieqtze droebiT

gamoyofili

sasawyobo ubani

saxifaTo

narCenebisaTvis.

mSeneblobis

dawyebamde

• saTanado samuSao pirobebis uzrunvelyofa teqnikuri

personalisaTvis;

• narCenebis mdgradi marTva;

• garemos dacva mavne zemoqmedebisagan;

• narCenebis Tavidan acileba,

Semcireba, separacia,

reciklireba, gamoyeneba da

usafrTxo ganTavseba.

2.

teqnikuri personalis treningi

da saTanado informireba

samSeneblo obieqtis

garemosdacviTi da ekologiuri

usafrTxoebis wesebis Sesaxeb

(romlebic SemuSavebuli unda

iyos mSeneblobis dawyebamde)

garemos dabinZureba da

saxifaTo narCenebisagan

gamowveuli

profesiuli

daavadebebis riski.

saukeTeso praqtika

• ,,saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri an

narCenebis marTvis

konsultanti.

mSeneblobis

dawyebamde

• saTanado samuSao pirobebis uzrunvelyofa teqnikuri

personalisaTvis;

• narCenebis Tavidan acileba,

Semcireba, separacia,

reciklireba, gamoyeneba da

usafrTxo ganTavseba.

Page 313: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

293

# qmedeba

garemosdacviTi riskebi

/ valdebulebebi

/sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro investiciebi

/ resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis warmatebiT

ganxorcielebis Sefasebis

kriteriumi

narCenebis warmoqmna da marTva

3. narCenebis marTvis gegmis

SemuSaveba eqspluataciis

etapisaTvis

• garemos dabinZureba;

• industriuli da

saxifaTo narCenebiT

gamowveuli

profesiuli

daavadebebis riski;

• sayofacxovrebo narCenebi

matareblebidan,

depoebidan da

satvirTo

sadgurebidan.

• ,,saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri an

narCenebis marTvis

konsultanti.

eqspluataciis

etapamde

saTanado samuSao pirobebis

uzrunvelyofa teqnikuri

personalisaTvis.

4. narCenebis marTvis gegma

demontaJisaTvis (ix. detaluri

instruqciebi Sesabamis TavSi)

• bunebrivi da socialuri garemos

dabinZureba;

• demontaJis Sedegad warmoqmnili

narCenebis

aramdgradi

gamoyeneba.

• saqarTvelos Sromis kodeqsi

(2006);

• saqarTvelos sanitariuli

kodeqsi (2003);

• saqarTvelos kanoni garemos

dacvis Sesaxeb (1997);

• saqarTvelos Sromis,

janmrTelobisa da socialuri

dacvis ministris 2003 wlis

24 Tebervlis #36 brZaneba

“myari sayofacxovrebo

gadanayrebis poligonebis

mowyobisa da eqspluataciis

sanitariuli wesebisa da

normebis damtkicebis Sesaxeb”;

• PR 1, 2 da 3, EBRD-is garemosdacvis da socialuri

politika, 2008.

• ,,saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri an

narCenebis marTvis

konsultanti; da

• kontraqtori demontaJis

samuSaoebis

warmoebisaTvis.

demontaJis

gegmis

SemuSavebisas.

garemos dabinZurebisa da

saxifaTo narCenebisagan

gamowveuli profesiuli

daavadebebis Tavidan acileba

Page 314: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

294

cxrili 7.1.-10. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: socialur-ekonomikuri gavlenebi

zogadi SeniSvna:

kontraqtori valdebulia, SeimuSaos Semdegi gegmebi:

• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegma (Construction Health and Safety Plan); • sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegma (Public Health and Safety Plan); • samSeneblo teqnikis moZraobis samoqmedo gegma;

• muSaTa qcevis kodeqsi (adgilobriv TemebTan urTierTobis gegmis TanxlebiT) (Workers Code of Conduct); • socialuri infrastruqturisa da momsaxurebis gegma (Social Facilities and Services Plan); • samSeneblo narCenebis marTvis gegma (Construction Waste Management Plan); • mSeneblobis etapze sagangebo situaciebis marTvis gegma (Construction Emergency preparedness and response plan).

kontraqtori valdebulia, kvartalSi (mSeneblobis pirvel wels) da/an semestrSi (mSeneblobis meore da mesame wels) erTxel moamzados angariSebi Semdeg gegmebTan

dakavSirebiT:

• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegma (Construction Health and Safety Plan); • sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegma (Public Health and Safety Plan); • samSeneblo narCenebis marTvis gegma (Construction Waste Management Plan).

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

1.

adgilobrivi

mosaxlebis

dasaqmebis

SesaZleblobebi

• saqarTvelos Sromis kodeqsi

(2006 wlis 25 maisi)

• PR 2: EBRD-is garemosdacviTi da socialuri

politikis Sromisa da samuSao pirobebis da Sromis saerTaSoriso organizaciis SromasTan dakavSirebuli

ZiriTadi standartebi;

• adgilobrivi samuSao Zalis daqiravebis gegmis –

daqiravebis proceduris CarCos SemuSaveba, romlis

mizania adgilobrivi samuSao ZalisTvis dasaqmebis

SesaZleblobis uzrunvelyofa.

“saqarTvelos

rkinigza”

samSeneblo

kompaniasTan

mWidro

TanamSromlobiT

mSeneblobis

dawyebamde

• amzadebs “saqarTvelos

rkinigza” mSeneblobis

dawyebamde;

• ganxorcieleba “saqarTvelos

rkinigzisa” da misi

kontraqtorebis mier

mSeneblobis procesSi..

2.

adgilobrivi

ekonomikis

gaZlierebis

SesaZleblobebi

• adgilobrivi Sesyidvebis gegmis SemuSaveba, romlis

mizania saqarTvelos kompaniebisTvis mSeneblobis

procesSi yvela saxis momsaxurebis kontraqtebis

xelmisawvdomobis SesaZleblobis uzrunvelyofa.

“saqarTvelos

rkinigza”

samSeneblo

kompaniasTan

mWidro

TanamSromlobiT

mSeneblobis

dawyebamde

• “saqarTvelos rkinigza” da

misi kontraqtorebi

samuSaoebis dawyebamde;

• ganxorcieleba mSeneblobis

procesSi.

Page 315: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

295

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

3.

sacxovreblis

dakargva /

fizikuri

adgilmonacvle

oba

• saqarTveloSi sakuTrebasTan,

miwaTsargeblobasTan, uZravi

qonebis flobasa da gankargvasTan

dakavSirebuli sakiTxebi

regulirdeba Semdegi kanonebiT:

o saqarTvelos konstitucia

(1995 wlis 24 agvisto);

o saqarTvelos kanoni

aucilebeli sazogadoebrivi

saWiroebisTvis sakuTrebis

CamorTmevis wesis Sesaxeb

(1999 wlis 23 ivlisi);

o saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsi (1997 wlis 24 maisi);

o saqarTvelos kanoni

saxelmwifo qonebisa da

adgilobrivi TviTmmarTveli

erTeulis qonebis

privatizebisa da sargeblobis

uflebiT gadacemis Sesaxeb

(1997 wlis 30 maisi);

o saqarTvelos kanoni sasoflo-

sameurneo daniSnulebis miwis

sakuTrebis Sesaxeb (1996 wlis

22 marti);

o saqarTvelos kanoni

saxelmwifo sakuTrebaSi

arsebuli sasoflo sameurneo

daniSnulebis miwis

privatizaciis Sesaxeb (2005

wlis 8 ivlisi);

o saqarTvelos kanoni fizikuri

da kerZo samarTlis

iuridiuli pirebis

mflobelobaSi (sargeblobaSi)

arsebul miwis nakveTebze

sakuTrebis uflebis aRiarebis

Sesaxeb (2007 wlis 11

ivlisi);

• konsultaciebi gavlenis qveS myof pirebTan

(adgilmonacvle da maspinZeli Temebis wevrebi) da

maTi informirebuli monawileoba gadasaxlebasTan

dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesSi;

• gavlenis qveS myofi Temebis warmomadgenlebi

monawileobas unda iRebdnen gadasaxlebis procesTan

dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebaSi Semdeg

sakiTxebze: sakompensacio paketebi, daxmareba,

SemoTavazebuli axali sacxovrebeli adgilisa da

gadasaxlebis grafikis xelsayreloba;

• gasaCivrebis meqanizmis Seqmna, rac SeiZleba, adreul

etapze gadasaxlebis procesSi warmoqmnili

problemebis droulad gadaWris mizniT;

• gansaxlebis detaluri samoqmedo gegmis SemuSaveba.

fizikuri adgilmonacvleoba unda daigegmos da

ganxorcieldes gansaxlebis samoqmedo gegmis

Sesabamisad, romelic pasuxobs EBRD-is

garemosdacviTi da socialuri politikis

Sesrulebis moTxovnas (PR) 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da ekonomikuri

adgilmonacvleoba;

• konsultaciebi unda gagrZeldes ganxorcielebis,

monitoringis, kompensaciebis gacemisa da gansaxlebis

procesis Sefasebis drosac.

“saqarTvelos

rkinigza” mSeneblobis

dawyebamde

• miuxedavad Semarbilebeli

RonisZiebebis gatarebisa,

aucileblad eqneba adgili

gadasaxlebiT gamowveuli

fsiqologiur diskomforts,

gansakuTrebiT, ufros

asakobriv jgufebSi;

• SesaZlo Semarbilebeli

RonisZiebebis Sesaxeb

dawvrilebiTi

informaciisaTvis ix.

Tbilisis SemovliTi

rkinigzis gansaxlebis CarCo

dokumenti;

• gansaxlebis detaluri

samoqmedo gegma SemuSavdeba

Semdgom etapebze.

• winaswari Sefasebebis mixedviT, €6.85 milioni (ix.

Tbilisis SemovliTi

rkinigzis gansaxlebis CarCo

dokumenti).

Page 316: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

296

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

o saqarTvelos sagadasaxado

kodeqsi (2004 wlis 22

dekemberi);

o saqarTvelos kanoni sajaro

reestris Sesaxeb (2008 wlis

19 dekemberi);

o saqarTvelos rkinigzis kodeqsi

(2002 wlis 28 dekemberi);

o saqarTvelos kanoni sasoflo-

sameurneo daniSnulebis miwis

arasasoflo-sameurneo mizniT

gamoyofis sanacvlo miwis

aTvisebis Rirebulebisa da

miyenebuli zianis anazRaurebis

Sesaxeb (1997 wlis 2

oqtomberi).

4.

miwisa da

Semosavlis

wyaros

dakargva

• saqarTveloSi sakuTrebasTan,

miwaTsargeblobasTan, uZravi

qonebis flobasa da gankargvasTan

dakavSirebuli sakiTxebi

regulirdeba Semdegi kanonebiT;

o saqarTvelos konstitucia

(1995 wlis 24 agvisto);

o saqarTvelos kanoni

aucilebeli sazogadoebrivi

saWiroebisTvis sakuTrebis

CamorTmevis wesis Sesaxeb

(1999 wlis 23 ivlisi);

o saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsi (1997 wlis 24 maisi);

o saqarTvelos kanoni

saxelmwifo qonebisa da

adgilobrivi TviTmmarTveli

erTeulis qonebis

privatizebisa da sargeblobis

uflebiT gadacemis Sesaxeb

(1997 wlis 30 maisi);

o saqarTvelos kanoni sasoflo-

sameurneo daniSnulebis miwis

• konsultaciebi gavlenis qveS myof pirebTan da maTi

informirebuli monawileoba gadasaxlebasTan

dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesSi;

• ekonomikuri (da ara fizikuri) adgilmonacvleobis

SemTxvevaSi unda SemuSavdes gavlenis qveS moqceuli

pirebisa da TemebisaTvis kompensaciebisa da sxva

daxmarebebis SeTavazebis specialuri procedurebi,

romlebic Seesabameba EBRD-is garemosdacviTi da

socialuri politikis Sesrulebis moTxovna (PR)5-s: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da

ekonomikuri adgilmonacvleoba. procedurebi unda

Camoyalibdes cxovrebis saSualebebis aRdgenis

CarCos saxiT;

• konsultaciebi unda gagrZeldes procedures

ganxorcielebis, monitoringis, kompensaciebis

gacemisa da gansaxlebis procesis Sefasebis drosac;

• detaluri informacia SesaZlo Semarbilebeli

RonisZiebebis Sesaxeb mocemulia Tbilisis SemovliTi

rkinigzis proeqtis gansaxlebis CarCo dokumentSi.

“saqarTvelos

rkinigza”

Sesabamis

daqiravebul

konsultantebTa

n mWidro

TanamSromlobiT

mSeneblobis

dawyebamde

• miuxedavad Semarbilebeli

RonisZiebebis

ganxorcielebisa adgili

eqneba, sul mcire, erTi

mosavlis dakargvas;

• SesaZlo Semarbilebeli

RonisZiebebis Sesaxeb

dawvrilebiTi

informaciisaTvis ix.

Tbilisis SemovliTi

rkinigzis gansaxlebis CarCo

dokumenti.

Page 317: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

297

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

sakuTrebis Sesaxeb (1996 wlis

22 marti);

o saqarTvelos kanoni

saxelmwifo sakuTrebaSi

arsebuli sasoflo-sameurneo

daniSnulebis miwis

privatizaciis Sesaxeb (2005

wlis 8 ivlisi);

o saqarTvelos kanoni fizikuri

da kerZo samarTlis

iuridiuli pirebis

mflobelobaSi (sargeblobaSi)

arsebul miwis nakveTebze

sakuTrebis uflebis aRiarebis

Sesaxeb (2007 wlis 11

ivlisi);

o saqarTvelos sagadasaxado

kodeqsi (2004 wlis 22

dekemberi);

o saqarTvelos kanoni sajaro

reestris Sesaxeb (2008 wlis

19 dekemberi);

o saqarTvelos rkinigzis kodeqsi

(2002 wlis 28 dekemberi);

o saqarTvelos kanoni sasoflo-

sameurneo daniSnulebis miwis

arasasoflo-sameurneo mizniT

gamoyofis sanacvlo miwis

aTvisebis Rirebulebisa da

miyenebuli zianis anazRaurebis

Sesaxeb (1997 wlis 2

oqtomberi).

5.

sarkinigzo

sistemasTan

Cixuri

sadgurebiT

dakavSirebuli

sawarmoebis /

kompaniebis

adgilmonacvle

• “saqarTvelos rkinigza” gaagrZelebs konsultaciebs

gavlenis qveS myof kompaniebTan sakompensacio

paketebis SesaTanxmeblad;

• “saqarTvelos rkinigzam” am kompaniebisTvis unda

moamzados sakompensacio paketebi da daiwyos maTTan

molaparakebebi/konsultaciebi am sakompensacio

paketebTan dakavSirebiT.

“saqarTvelos

rkinigza”

Sesabamis

daqiravebul

konsultantebTa

n mWidro

TanamSromlobiT

mSeneblobis

dawyebamde

• miuxedavad Semarbilebeli

RonisZiebebis

ganxorcielebisa, gadasvlis

periodSi es sawarmoebi

dakargaven sawarmoo adgils,

eqnebaT rRveva

biznessaqmianobaSi da aseve,

savaraudod, dakargaven

Page 318: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

298

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

oba TavianTi klientebis nawils;

• “saqarTvelos rkinigzam”

Caatara sakonsultacio

Sexvedrebi sarkinigzo

sistemasTan Cixuri

sadgurebiT dakavSirebul

kompaniebTan (2009 wlis 24

ivlisi da 9 seqtemberi).

Sexvedrebis oqmebi ix.

danarT I-Si.

6.

SesaZlo

uaryofiTi

gavlena

Tbilisis

rkinigzis

centraluri

sadgurisa da

axali

SemovliTi

rkinigzis

axlos mdebare

obieqtebze

• konsultaciebi gavlenis qveS myof pirebTan da maTi

informirebuli monawileoba ekonomikur

adgilmonacvleobasTan dakavSirebuli

gadawyvetilebebis miRebis procesSi. konsultaciebi

unda gagrZeldes ganxorcielebis, monitoringis,

kompensaciebis gacemisa da gansaxlebis procesis

Sefasebis drosac;

• ekonomikuri adgilmonacvleobis detaluri samoqmedo

gegmis SemuSaveba. ekonomikuri adgilmonacvleoba

unda daigegmos da ganxorcieldes ekonomikuri

adgilmonacvleobis samoqmedo gegmis Sesabamisad,

romelic upasuxebs EBRD-is garemosdacviTi da

socialuri politikis Sesrulebis moTxovnas (PR) 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da

ekonomikuri adgilmonacvleoba.

“saqarTvelos

rkinigza”

Sesabamis

daqiravebul

konsultantebTa

n mWidro

TanamSromlobiT.

mSeneblobis

dawyebamde

• aRsaniSnavia is narCeni gavlena, romelic am

kompaniebs eqnebaT,

miuxedavad Semarbilebeli

RonisZiebebis gatarebisa.

kerZod, maT eqnebaT rRveva

TavianT biznessaqmianobaSi;

• SesaZlo Semarbilebeli

RonisZiebebis Sesaxeb

dawvrilebiTi

informaciisaTvis ix.

Tbilisis SemovliTi

rkinigzis gansaxlebis CarCo

dokumenti;

• gansaxlebis samoqmedo gegma

(ekonomikuri

adgilmonacvleoba)

SemuSavdeba Semdgom etapebze.

7.

saguramos

magistraluri

gazsadenis

gadakveTiT

gamowveuli

SesaZlo

uaryofiTi

gavlena

• saqarTvelos rkinigzis kodeqsi

(2002 wlis 28 dekemberi);

• samSeneblo standartebi da

normebi 2.02.08-87*

“gazmomarageba” (damtkicebuli

1987 wlis 16 marts #54)

(cvlilebebi Sevida 1989 wlis

25 aprils, 1994 wlis 10

agvistos da 1995 wlis 4

aprils).

• konsultaciebi dainteresebul mxareebTan -

adgilobrivi municipalitetebis, Temebisa da

“qarTligazis” warmomadgenlebTan;

• garkveuli teqnikuri gadawyvetilebis miReba,

romelic minimumamde daiyvans saguramos

magistraluri gazsadenis gadakveTiT gamowveul

uaryofiT gavlenas.

“saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoebasTan

urTierTobis

oficeri.

mSeneblobis

dawyebamde.

• SesaZlo Semarbilebeli

RonisZiebebis Sesaxeb

dawvrilebiTi

informaciisaTvis ix.

Tbilisis SemovliTi

rkinigzis gansaxlebis CarCo

dokumenti.

Page 319: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

299

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

8.

teritoriebis

dakargva

Tbilisis

erovnuli

parkis

farglebSi

• saqarTvelos kanoni daculi

teritoriebis sistemis Sesaxeb

(1996 wlis 7 marti);

• saqarTvelos kanoni daculi

teritoriebis statusis Sesaxeb

(2007 wlis 22 noemberi).

• konsultaciebi garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan, kerZod daculi

teritoriebis saagentosTan, Tbilisis erovnuli

parkis administraciasTan da sxva dainteresebul

mxareebTan EBRD-is garemosdacviTi da socialuri

politikis moTxovnebis Sesabamisad PR 10;

• muSa personalisTvis treningebis Catareba Semdeg

garemosdacviT sakiTxebze:

o wiTeli nusxis saxeobebis budobisa da

STamomavlobis gamokvebis adgilebis, Zvel

SenobebSi da xeebze kanoniT daculi Ramurebis

koloniebis arideba; dauyovneblivi informireba

daculi saxeobebis SeSfoTebis SemTxvevebis

Sesaxeb;

o gasxvisebis derefnis gaswvriv beberi xeebis moWrisgan Tavis Sekaveba;

o niadagis zedmeti tkepnisa da mcenareulobis

ganadgurebis Tavidan acileba;

o saxifaTo narCenebis da masalebis usafrTxo

Senaxva.

“saqarTvelos

rkinigza”. mSeneblobis

dawyebamde.

• SesaZlo Semarbilebeli

RonisZiebebis Sesaxeb

dawvrilebiTi

informaciisaTvis ix. 6.1.4

zemoqmedeba Tbilisis

erovnul parkze.

9.

samSeneblo

samuSaoebis

Sedegad

warmoqmnili

mtveri

• saqarTvelos kanoni janmrTelobis

dacvis Sesaxeb (1997 wlis 10

dekemberi);

• saqarTvelos sanitariuli

kodeqsi (2003 wlis 8 maisi);

• saqarTvelos kanoni

sazogadoebrivi janmrTelobis

dacvis Sesaxeb (2007 wlis 27

ivnisi).

• sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis

gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;

• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis

dacvis gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;

• dasaxlebuli punqtebisagan samSeneblo ubnis

izolacia specialuri RobeebiT;

• daclis wertilamde satvirTo manqanebis moZraoba

daxurul mdgomareobaSi;

• mSrali amindis dros ubnebze misasvleli gzebis

dasveleba an gzis meqanikuri sarwyavebis gamoyeneba;

• mtvris filtrebis gamoyeneba stacionarul qarxnebze

da aRWurvilobaze;

• muSebis mier specialuri niRbebis gamoyeneba;

• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba.

samSeneblo

kompania

/kontraqtori

(“saqarTvelos

rkinigzam” unda

daakisros

valdebulebebi

kontraqtors

kontraqtis

pirobebis

saSualebiT;

“saqarTvelos

rkinigza” (HSE oficeri da

sazogadoebasTan

urTierTobis

oficeri).

mSeneblobis

dawyebamde

da

mSeneblobis

mimdinareob

is etapze.

• kontraqtorma unda warmoadginos sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis gegma,

romelSic asaxuli unda

iyos Semdegi sakiTxebi:

sagzao usafrTxoeba

(samSeneblo transporti);

vibracia, xmauri da mtveri;

janmrTelobasTan

dakavSirebuli riskebi,

gamowveuli didi raodenobis

samuSao Zalis arsebobiT

(mag.: sqesobrivi gziT

gadamdebi daavadebebi) da

sazogadoebrivi usafrTxoeba.

gegma unda daamtkicos

“saqarTvelos rkinigzam”;

• yovel kvartaluri /

Page 320: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

300

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

semestruli angariSebis

momzadeba garemosdacviTi,

janmrTelobisa da

usafrTxoebis da socialuri

standartebis dacvis Sesaxeb.

10.

samSeneblo

samuSaoebis

Sedegad

warmoqmnili

xmauri

• saqarTvelos Sromis,

janmrTelobisa da socialuri

dacvis ministris brZanebuleba

garemos mdgomareobis

xarisxobrivi normebis

damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis

16 agvisto) sanitariuli wesebisa

da normebis saxiT (sn

2.2.4/2.1.8.000-00);

• saqarTvelos kanoni sivrciTi

mowyobisa da qalaqTmSeneblobis

safuZvlebis Sesaxeb (2005 wlis

6 Tebervali);

• saqarTvelos sanitariuli

kodeqsi (2003 wlis 8 maisi).

• sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis

gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;

• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis

dacvis gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;

• samSeneblo ubnebze aRWurviloba unda ganTavsdes rac

SeiZleba ufro Sors xmaurisadmi mgrZnobiare

teritoriebisgan;

• xmaurwarmomqneli saqmianobebis ganxorcielebis

adgilsa da xmaurisadmi mgrZnobiare obieqtebs Soris

unda moewyos xmaurdamcavi zRudeebi, iseTebi,

rogoricaa droebiTi kedlebi an amoRebuli gruntis

grovebi;

• xmaurwarmomqneli saqmianobebis warmoebis da

xmaurwarmomqneli teqnikis koncentraciis adgilis

garSemo unda moewyos kedlebi. magaliTad, gzebis

safaris samtvrevi aparatebis garSemo SeiZleba

gamoyenebul iqnes damcavi farebi, xolo miwiszeda

struqturebis qveS Camoikidos vinilis mZime fardebi;

• xmaurwarmomqneli saqmianobebis ganxorcieleba

erTdroulad. erToblivi muSaobiT warmoqmnili

xmauris done bevrad ar gadaaWarbebs xmauris dones,

warmoqmnils am samuSaoebis cal-calke

ganxorcielebis SemTxvevaSi;

• xmauris mimarT mgrZnobiare adgilebSi ar unda iqnes

gamoyenebuli ximinjebis Casasmeli pnevmaturi CaquCi.

ximinjebis Casasmelad SeiZleba gamoyenebul iqnes

burRi an vibrirebadi mowyobiloba iq, sadac

teritoriis geologiuri agebuleba amis saSualebas

iZleva;

• samSeneblo samuSaoebis dros gamoyenebul unda iqnes

specialuri uxmauro teqnika, rogoricaa haeris

uxmauro kompresorebi, da uxrunvelyofil iqnes

teqnikis mayuCebis gamarTuli muSaoba;

samSeneblo

kompania

/kontraqtori

(“saqarTvelos

rkinigzam” unda

daakisros

valdebulebebi

kontraqtors

kontraqtis

pirobebis

saSualebiT);

“saqarTvelos

rkinigza” (HSE oficeri da

sazogadoebasTan

urTierTobis

oficeri).

mSeneblobis

dawyebamde

da

mSeneblobis

procesSi

• kontraqtorma unda warmoadginos sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis gegma,

romelSic asaxuli unda

iyos Semdegi sakiTxebi:

sagzao usafrTxoeba

(samSeneblo transporti);

vibracia, xmauri da mtveri;

janmrTelobasTan

dakavSirebuli riskebi,

gamowveuli didi raodenobis

samuSao Zalis arsebobiT

(mag.: sqesobrivi gziT

gadamdebi daavadebebi) da

sazogadoebrivi usafrTxoeba.

gegma unda daamtkicos

“saqarTvelos rkinigzam”;

• kontraqtorma unda SeimuSaos mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis gegma,

romelic unda daamtkicos

“saqarTvelos rkinigzam”;

• yovel kvartaluri /

semestruli angariSebis

momzadeba garemosdacviTi,

janmrTelobisa da

usafrTxoebis da socialuri

standartebis dacvis Sesaxeb;

• samSeneblo samuSaoebiT

gamowveuli xmauris gavlenis

damatebiTi Semarbilebeli

zomebi mocemulia

garemosdacviTi da

socialuri marTvis gegmaSi.

Page 321: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

301

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

• demontaJisTvis, SesaZleblobis farglebSi,

gamoyenebul unda iqnes naklebad xmauriani meTodebi.

magaliTad, xidebis safaris daWra satvirTo

manqanebiT misi gatanis mizniT warmoqmnis nakleb

kumulatiur xmaurs, vidre safaris demontaJi

pnevmaturi CaquCebiT;

• Zalian mniSvnelovania samSeneblo samuSaoebis

Sewyveta Ramis saaTebSi, vinaidan adamianebis

mgrZnobiaroba xmauris mimarT gansakuTrebiT imatebs

Ramis saaTebSi. samSeneblo samuSaoebi unda

ganxorcieldes dRis saaTebSi (09:00 – 18:00);

• haeris kondicirebis sistemis gamoyeneba kabinaSi sasurveli temperaturisa da sufTa haeris

SenarCunebis mizniT. Sesabamisad, SesaZlebeli iqneba

fanjrebis daxurva Semomavali xmauris

Sesamcireblad.

11.

arsebul

gzebze mZime

teqnikis

gadaadgilebiT

gamowveuli

vibracia.

• saqarTvelos Sromis,

janmrTelobisa da socialuri

dacvis ministris brZanebuleba

garemos mdgomareobis

xarisxobrivi normebis

damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis

16 agvisto) sanitariuli wesebisa

da normebis saxiT (sn 2.2.4/2.1.8.000-00);

• saqarTvelos kanoni sivrciTi

mowyobisa da qalaqTmSeneblobis

safuZvlebis Sesaxeb (2005 wlis

6 Tebervali).

• sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis

gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;

• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis

dacvis gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;

• mSeneblobis dros samSeneblo teqnikis moZraobis

samoqmedo gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;

• mZime teqnikis moZraobis marSrutis Secvla da

SeZlebisdagvarad maTi arideba mWidrod dasaxlebuli

ubnebisagan;

• sxva alternativebis ararsebobis SemTxvevaSi

naklebad dasaxlebuli adgilebSi gamavali gzebis

gamoyeneba;

• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba.

samSeneblo

kompania

/kontraqtori

(“saqarTvelos

rkinigzam” unda

daakisros

valdebulebebi

kontraqtors

kontraqtis

pirobebis

saSualebiT)

“saqarTvelos

rkinigza” (HSE oficeri da

sazogadoebasTan

urTierTobis

oficeri)

mSeneblobis

dawyebamde

• kontraqtorma unda warmoadginos sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis da

mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis, aseve

mSeneblobis dros

samSeneblo teqnikis

moZraobis samoqmedo gegmebi;

• yovel kvartaluri /

semestruli angariSebis

momzadeba garemosdacviTi,

janmrTelobisa da

usafrTxoebis da socialuri

standartebis dacvis Sesaxeb;

• vibraciis gavlenis

damatebiTi Semarbilebeli

zomebi mocemulia

garemosdacviTi da

socialuri marTvis gegmaSi.

12. adgilobrivi

Temebis

fexiT

mosiaruleTa

• saqarTvelos kanoni janmrTelobis

dacvis Sesaxeb (1997 wlis 10

• sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis

gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;

samSeneblo

kompania

mSeneblobis

a da

• angariSi janmrTelobisa da

usafrTxoebis standartebis

Page 322: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

302

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

warmomadgenleb

Tan

dakavSirebuli

ubeduri

SemTxvevebi

mSeneblobis

procesSi

usafrTxoeba /

adgilobriv

mosaxleobasTan

dakavSirebuli

ubeduri

SemTxvevebi

dekemberi);

• saqarTvelos kanoni

sazogadoebrivi janmrTelobis

dacvis Sesaxeb (2007 wlis 27

ivnisi).

• samSeneblo ubani izolirebuli unda iyos

dasaxlebuli teritoriebisgan specialuri RobeebiT;

• samSeneblo ubnis SesasvlelTan unda ganTavsdes

gamafrTxilebeli niSnebi;

• SemovliTi rkinigzis adgilobriv gzebTan gadakveTis

wertilebSi ubeduri SemTxvevebis riskis

Sesamcireblad ”saqarTvelos rkinigza” ganaaxlebs da

ganaxorcielebs usafrTxoebis programas, romelic

saerTaSoriso normebis Sesabamisi iqneba.

• SemovliTi rkinigzis adgilobriv gzebTan gadakveTis

wertilebSi ubeduri SemTxvevebis riskis

Sesamcireblad unda aigos miwisqveSa an miwiszeda

gadasasvlelebi sazogadoebasa da adgilobriv

xelisuflebasTan konsultaciebis safuZvelze;

• rkinigzis xazTan unda ganTavsdes vizualuri

gamafrTxilebeli niSnebi;

• sadguris boloebSi da sxva adgilebze unda gakeTdes

Robeebi an sxva saxis zRudeebi ucxo pirTa

liandagebze gasvlis Tavidan acilebis mizniT;

• adgilobrivi mosaxleobisaTvis liandagebis

gadakveTasTan dakavSirebuli saSiSroebis Sesaxeb

informaciis miwodeba;

• sadgurebSi mowyobili gadasasvleli unda iyos

usafrTxo, advilad misagnebi da gamosayenebeli.

/kontraqtori

(“saqarTvelos

rkinigzam” unda

daakisros

valdebulebebi

kontraqtors

kontraqtis

pirobebis

saSualebiT)

“saqarTvelos

rkinigza”

(moZraobis

usarfTxoebis

departamenti).

rkinigzis

eqspluatac

iis etapze.

dacvis Sesaxeb mSeneblobis

pirvel wels unda momzaddes

kvartalurad, mSeneblobis

meore da mesame wels _

semestrulad;

• eqspualtaciis etapze zemoT

aRniSnuli sakiTxebsi Sesaxeb

angariSebi unda mzaddebodes

moZraobis usarfTxoebis

departamentis mier

yovelwliurad;

• saqarTvelos rkinigzis

usafrTxoebis programis

ganaxleba saukeTeso

saerTaSoriso praqtikis

Sesabamisad.

13.

muSaTa

arasaTanado

qceva /

socialur-

kulturuli

gansxvaveba /

migranti

muSebis

konfliqti

adgilobriv

mosaxleobasTan

• muSaTa qcevis kodeqsis SemuSAveba, romlis erT-erTi

mniSvnelovani komponenti udna iyos adgilobriv

TemebTan urTierTobis gegmis / SemuSaveba (kodeqsi

unda moicavdes adgilobriv TemebTan urTierTobis

ZiriTad wesebs, qcevis wesebs konfliqtur

situaciebSi, adgilobrivi Temebis kulturul

Taviseburebebis gansxvavebuli kulturis mqone

teritoriebidan mosuli muSebis SemTxvevaSi) da

moqmedeba mis Sesabamisad;

• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba;

• swavleba muSaTa qcevis kodeqsis Sesrulebis

sakiTxebze;

• adgilobrivi muSaxelis dasaqmebis waxaliseba.

samSeneblo

kompania

/kontraqtori

(“saqarTvelos

rkinigzam” unda

daakisros

valdebulebebi

kontraqtors

kontraqtis

pirobebis

saSualebiT)

“saqarTvelos

rkinigza” (HSE oficeri da

mSeneblobis

dawyebamde

da

mSeneblobis

procesSi.

• TemebTan urTierTobis gegma unda warmoadginos

kontraqtorma. gegma unda daamtkicos “saqarTvelos

rkinigzam”;

• angariSi janmrTelobisa da

usafrTxoebis standartebis

dacvis Sesaxeb mSeneblobis

pirvel wels unda momzaddes

kvartalurad, mSeneblobis

meore da mesame wels _

semestrulad.

Page 323: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

303

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

sazogadoebasTan

urTierTobis

oficeri)

14.

teritoriaze

droebiTi

samuSao Zalis

SesvlasTan

dakavSirebuli

daavadebebi

• saqarTvelos kanoni janmrTelobis

dacvis Sesaxeb (1997 wlis 10

dekemberi);

• saqarTvelos kanoni

sazogadoebrivi janmrTelobis

dacvis Sesaxeb (2007 wlis 27

ivnisi).

• sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis

gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;

• “saqarTvelos rkinigzam” unda gamoavlinos is

daavadebebi, romelic SeiZleba gavrceldes samuSao

Zalis mier. saWiroebisamebr unda SemuSavdes

samoqmedo gegmebi daavadebebis SesaZlo gavrcelebis

Tavidan acilebis an Semcirebis mizniT;

• “saqarTvelos rkinigzam”, kontraqtis pirobebis

safuZvelze, Tavis kontraqtorebs unda daakisros

samuSao Zalis daqiravebamde muSa personalis

samedicino Semowmebis ganxorcielebis valdebuleba.

“saqarTvelos

rkinigza” da

samSeneblo

kompania

/kontraqtori

(“saqarTvelos

rkinigzam” unda

daakisros

valdebulebebi

kontraqtors

kontraqtis

pirobebis

saSualebiT).

“saqarTvelos

rkinigza” (HSE oficeri da

sazogadoebasTan

urTierTobis

oficeri)

mSeneblobis

dawyebamde

• kontraqtorma unda warmoadginos sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis gegma. gegma unda daamtkicos

“saqarTvelos rkinigzam”;

• yovelTviuri angariSebis

momzadeba garemosdacviTi,

janmrTelobisa da

usafrTxoebis da socialuri

standartebis dacvis Sesaxeb

HSE oficerisa da sazogadoebasTan

urTierTobis oficeris mier.

15.

SesaZlo

epizootologi

uri zegavlena

/ daavadebuli

Sinauri

cxovelebis

samarxebis

gaaqtiurebisa

da infeqciebis

afeTqebis

riski

• saqarTvelos kanoni janmrTelobis

dacvis Sesaxeb (1997 wlis 10

dekemberi);

• saqarTvelos sanitaruli kodeqsi

(2003 wlis 8 maisi);

• saqarTvelos kanoni

sazogadoebrivi janmrTelobis

dacvis Sesaxeb (2007 wlis 27

ivnisi);

• saqarTvelos kanoni veterinariis

Sesaxeb (1995).

• aucilebelia proeqtis dagegmarebisas, mSeneblobis

dawyebamde, winaswari epizootologiuri kvlevis

Catareba saeWvo adgilebSi – aRniSnuli soflebis

(zahesi, gldani, mamkoda, leninisi da patara lilo),

axlandeli da yofili fermebis, cxovelTa sadgomebis

da sxva adgilebze, mag.: saZovrebze, saqonlis

gadasarek trasaze da a.S., rac saSualebas mogvcems

gatardes infeqciuri daavadebebis Tavidan acilebisa

da Serbilebis RonisZiebebi.

“saqarTvelos

rkinigzis”

konsultant -

epizootologTan

erTad.

mSeneblobis

dawyebamde

ar unda Seiqmnas adamianebis

Semdegi daavadebebiT

dasneulebis precedenti:

jilexi, emfizematozuri

karbunkuli, bradzoti,

enterotoqsemia, brucelozi,

tuberkulozi, cofi

16.

muSebis

arasaTanado

samuSao

pirobebi

• saqarTvelos Sromis kodeqsi

(2006 wlis 25 maisi);

• saqarTvelos sanitariuli

kodeqsi (2003 wlis 8 maisi).

• socialuri infrastruqturisa da momsaxurebis

gegmis SemuSaveba sanitariul-higienuri, socialuri

da samedicino obieqtebisa da momsaxurebis, aseve

muSebis sacxovrebeli adgilebisa da

transportirebis uzrunvelyofis mizniT;

samSeneblo

kompania

/kontraqtori

(“saqarTvelos

rkinigzam” unda

daakisros

mSeneblobis

dawyebamde

• kontraqtorma unda

warmoadginos socialuri

infrastruqturisa da

momsaxurebis gegma;

• angariSi janmrTelobisa

Page 324: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

304

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

• samuSao adgili unda Seesabamebodes EBRD-is

garemosdacviTi da socialuri politikis moTxovnebs

Sromisa da samuSao pirobebisadmi (PR 2) da Sromis saerTaSoriso organizaciis ZiriTad standartebs;

• muSebs unda hqondeT:

o usafrTxo sacxovrebeli sivrce – zedapirebi,

struqturebi da mowyobilobebi advilad unda

iwmindebodes da ar iwvevdes saxifaTo naerTebis

dagrovebas. Senobebi unda iyos struqturulad

usafrTxo, saTanadod daculi klimaturi

pirobebisagan da hqondes ganaTebisa da xmauris

misaRebi done;

o usafrTxo teqnika da masalebi;

o muSaobis usafrTxo sistemebi;

o informacia, rCeva, swavleba da meTvalyureoba;

o saTanado samuSao garemo da pirobebi (samuSao adgili uzrunvelyofili unda iyos

sapirfareSoebiTa da saSxapeebiT, sasmeli wyliTa

da sufTa sasadiloTi);

o xelmisawvdomi gadaudebeli samedicino daxmareba.

• samuSao adgili daculi unda iyos xanZrebis gaCenis

saSiSroebisagan sawarmoo obieqtebisaTvis

gankuTvnili xanZarsawinaaRmdego wesebis dacvis gziT.

sxva xanZarsawinaaRmdego saSualebebSi Sedis:

o obieqtebis aRWurva xanZris deteqtorebiT, gangaSis sistemiTa da xanZarsawinaaRmdego

aRWurvilobiT. xanZarsawinaaRmdego aRWurviloba

unda iyos karg samuSao mdgomareobaSi da advilad

xelmisawvdomi. igi unda Seesabamebodes obieqtis

zomebsa da daniSnulebas, obieqtSi arsebul

aRWurvilobas, arsebuli nivTierebebis fizikur da

qimiur Tvisebebsa da adamianTa maqsimalur

raodenobas;

o advilad xelmisawvdomi da mosaxmari xelis

xanZarsawinaaRmdego aRWurvilobis arseboba;

• xmovani da vizualuri Tvisebebis mqone

xanZarsawinaaRmdego da avariuli gangaSis sistemebi.

saerTaSoriso safinanso korporaciis sicocxlesa da

valdebulebebi

kontraqtors

kontraqtis

pirobebis

saSualebiT)

“saqarTvelos

rkinigza” (HSE oficeri da

sazogadoebasTan

urTierTobis

oficeri)

da usafrTxoebis

standartebis dacvis Sesaxeb

mSeneblobis pirvel wels

unda momzaddes

kvartalurad, mSeneblobis

meore da mesame wels _

semestrulad.

Page 325: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

305

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

sicocxlis usafrTxoebasTan dakavSirebuli

saxelmZRvanelo principebi dacul unda iqnes

sazogadoebrivi Senobebis SemTxvevaSi;

• muSaTa gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba.

17. usamarTlo

sakontraqto

pirobebi.

• saqarTvelos Sromis kodeqsi

(2006 wlis 25 maisi);

• saqarTvelos sanitariuli

kodeqsi (2003 wlis 8 maisi).

• kontraqtorTan kontraqtis dadebis dros “saqarTvelos rkinigza”:

o unda darwmundes, rom kontaqtorebi arian kargi reputaciis mqone aRiarebuli kompaniebi;

o unda mosTxovos maT EBRD-is garemosdacviTi da

socialuri politikis Sromisa da samuSao

pirobebis (PR 2) 6-dan 16-mde da 18 paragrafebSi Camoyalibebuli moTxovnebis Sesruleba;

• “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtorebis,

qvekontraqtorebis da mniSvnelovani masalisa da

saqonlis mowodebis (mag., betonis ganZelebi)

sakontraqto valdebulebebi unda aagos Sromis

saerTaSoriso organizaciis ZiriTad standartebze.

“saqarTvelos rkinigzam” unda daakisros

kontraqtorebs da qvekontraqtorebs Semdegi

kanonebisa da principebis dacva:

o Sromis, socialuri dacvis, profesiuli

janmrTelobisa da usafrTxoebis erovnuli

kanonebi (saqarTvelos sanitariuli kodeqsi, 2003

wlis 8 maisi); da

o Sromis saerTaSoriso organizaciis is principebi da standartebi, romlebic exeba:

a) bavSvTa Sromis gamoyenebis akrZalvas;

b) iZulebiTi Sromis akrZalvas;

c) SromasTan dakavSirebuli diskriminaciis

akrZalvas;

d) jgufuri da koleqtiuri xelSekrulebebis

dadebis Tavisuflebas.

• “saqarTvelos rkinigzam” konraqtorebsa da

qvekontraqtorebs unda daakisros saqarTveloSi

samSeneblo seqtorSi arsebuli xelfasebis,

SeRavaTebisa da samuSao pirobebis ekvivalenturi

• “saqarTvelos

rkinigza”

• samSeneblo

kompania

/kontraqtori

(“saqarTvelos

rkinigzam”

unda

daakisros

valdebulebebi

kontraqtors

kontraqtis

pirobebis

saSualebiT).

mSeneblobis

dawyebamde

da

mSeneblobis

mimdinareob

si etapze.

Page 326: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

306

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

xelfasebis, SeRavaTebisa da samuSao pirobebis

uzrunvelyofis valdebuleba;

• muSaTa gasaCivrebis meqanizmis Seqmna, raTa maT mieceT samuSao pirobebTan dakavSirebuli sakiTxebis

dayenebis SesaZlebloba.

18.

saxifaTo

samSeneblo

masalebis

gamoyenebis da

Tbilisis

arsebuli

centraluri

sadguris

sarkinigzo

infrastruqtu

risa da

samSeneblo

teritoriebze

arsebuli

nagebobebis

demontaJis

dros saxifaTo

masalebTan

arasaTanado

mopyrobis

Sedegad

gamowveuli

uaryofiTi

gavlena

• saqarTvelos kanoni saxifaTo

qimiuri nivTierebebis Sesaxeb

(1998 wlis 12 ivnisi).

• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis

dacvis gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;

• samSeneblo narCenebis marTvis gegmis SemuSaveba da

ganxorcieleba;

• “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis

safuZvelze Tavis kontraqtorebs unda daakisros

mSeneblobis procesSi mxolod adamianis

janmrTelobisTvis usafrTxo masalis gamoyenebis

valdebuleba;

• “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis

safuZvelze Tavis kontraqtorebs unda daakisros

nagebobebis demontaJis dros gamovlenil saxifaTo

narCenebTan evrokavSiris saxelmZRvanelo principebis

(samSeneblo masalebis direqtiva (sabWos direqtiva

89/106/EEC); calkeuli saxifaTo nivTierebisa da

preparatis gayidva da gamoyeneba (azotis Semcveli

saRebavebi) (sabWos direqtiva Directive 2002/61/EC) Sesabamisad mopyrobis valdebuleba;

• gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces kreozotiT

gaJRenTili xis ganZelebis demontaJs (maTi

demontaJisa da ganTavsebis wesebi dawvrilebiT aris

aRwerili TavSi “narCenebis warmoqmna da marTva”).

• “saqarTvelos

rkinigza” da

samSeneblo

kompania

/kontraqtori

(“saqarTvelos

rkinigzam”

unda

daakisros

valdebulebebi

kontraqtors

kontraqtis

pirobebis

saSualebiT).

mSeneblobis

dawyebamde

da

mSeneblobis

mimdinareob

is etapze.

• kontraqtorma unda warmoadginos mSeneblobis

dros janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis, aseve

samSeneblo narCenebis

gegmebi, romlebsac amtkicebs

“saqarTvelos rkinigza”;

• angariSebi zemoT aRniSnuli

gegmebis ganxorcielebis

Sesaxeb mSeneblobis pirvel

wels unda momzaddes

kvartalurad, mSeneblobis

meore da mesame wels _

semestrulad.

19.

muSebTan

dakavSirebuli

ubeduri

SemTxvevebi

rkinigzis

teqnikur

personalTan

dakavSirebuli

ubeduri

SemTxvevebi

• mSeneblobis etapisaTvis sagangebo situaciebisTvis

mzadyofnis gegmis SemuSaveba avariul situaciebze

reagirebis mizniT;

• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis

dacvis gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;

• “saqarTvelos rkinigzam”, kontraqtis pirobebis

safuZvelze, Tavis kontraqtorebs unda daakisros

muSebisTvis usafrTxoebis sakiTxebze swavlebis

Catarebisa da maTi informirebis uzrunvelyofis

valdebuleba;

• “saqarTvelos

rkinigza”

(HSE oficeri da

sazogadoebasT

an

urTierTobis

oficeri) da

samSeneblo

kompania

/kontraqtori

(“saqarTvelos

mSeneblobis

dawyebamde

da

rkinigzis

eqspluatac

iis

procesSi.

• kontraqtorma unda warmoadginos mSeneblobis

etapisaTvis sagangebo

situaciebisTvis mzadyofnis

gegma, aseve mSeneblobis

dros janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis gegma,

romelic unda daamtkicos

“saqarTvelos rkinigzam”;

• eqspluataciis etapze

“saqarTvelos rkinigzam”

Page 327: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

307

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

• muSebs Soris ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT ”saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs da

ganaxorcielebs usafrTxoebis programas, romelic

Seesabameba saerTaSoriso normebs da uzrunvelyofs

nebismieri saxis samuSaos dawyebamde TiToeuli

menejerisa da muSis mier swavlebis gavlas da, sul

mcire, weliwadSi erTxel mainc _ amgvari

treningebis gameorebas. es exeba droebiT muSebsac;

• muSebs Soris ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT unda ganxorcieldes Semdegi RonisZiebebi:

o muSebis swavleba rkinigzaze piradi usafrTxoebis

sakiTxebze;

o saremonto samuSaoebis dros matareblebis

moZraobis gaCereba (muSaoba mwvane zonaSi) da Tu

moZraobis gaCereba SeuZlebelia, avtomaturi

gamafrTxilebeli sistemis gamoyeneba;

o matareblebis gasaCerebeli, maxarisxebeli da

saremonto ubnebis gamoyofa rkinigzis mTavari

moZravi xazidan;

• “saqarTvelos rkinigzam” unda ganaaxlos sagangebo

situaciebisTvis mzadyofnis gegma da usafrTxoebis

programa, romelic saukeTeso saerTaSoriso

praqtikis Sesabamisi iqneba;

• rkinigzis personalma, SeZlebisdagvarad, unda

dagegmos regularuli dasvenebis periodebi rogorc

dRis, aseve Ramis saaTebSi, dasvenebis periodebis

efeqturobis gazrdis mizniT da saerTaSoriso

standartebsa da saukeTeso praqtikasTan Sesabamisad,

raTa Tavidan acilebul iqnes muSebis gadaRla da

gadaRliT gamowveuli ubeduri SemTxvevebis

albaToba.

rkinigzam”

unda

daakisros

valdebulebebi

kontraqtors

kontraqtis

pirobebis

saSualebiT).

unda ganaaxlos sagangebo

situaciebisTvis mzadyofnis

gegma da usafrTxoebis

programa, romelic

saukeTeso saerTaSoriso

praqtikis Sesabamisi iqneba;

• yovelkvartaluri /

semestruli angariSebis

momzadeba mSeneblobis

etapisaTvis sagangebo

situaciebisTvis mzadyofnis

gegmisa da mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis gegmis

Sesaxeb.

20.

gavlena

mgzavrebze /

matareblebis

momxmareblebze

centraluri

sadguris

gauqmebis

Sedegad.

• erTi sadguridan (didube) meoremde (navTluRi)

gadaadgilebis gamo Seqmnili diskomfortis

Sesamcireblad metros sadgurebi unda iyos

maqsimalurad keTilmowyobili, raTa mgzavrebis mier

sadgurebs Soris gadaadgilebisas miRebuli

diskomforti iyos minimaluri.

Page 328: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

308

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

21.

saxifaTo

tvirTebis

transportirebas

Tan

dakavSirebuli

avariebi.

• saqarTvelos kononi saxifaTo

sawarmoebis usafrTxoebis Sesaxeb

(1997 wlis 12 oqtomberi).

• daRvrebis Tavidan acilebisa da kontrolis,

sagangebo situaciebisTvis mzadyofnisa da avariul

situaciebze reagirebis gegmebis SemuSaveba da

ganxorcieleba;

• saxifaTo tvirTebis saTanado Semowmebis, Cabarebis da transportirebis sistemis ganxorcieleba. vinaidan

am saxis momsaxurebis uzrunvelyofa SeuZlia mesame

mxaresac, skriningisa da Cabarebis procesi unda

ganxorcieldes konteinerebis SefuTvasa da

markirebasTan dakavSirebuli saerTaSoriso

standartebis Sesabamisad;

• vagoncisternebisa da iseTi moZravi Semadgenlobebis

gamoyeneba, romlebic Seesabameba saerTaSoriso

standartebs mocemuli tvirTebisaTvis, da

prevenciuli programis ganxorcieleba.

“saqarTvelos

rkinigza”,

satvirTo

gadazidvabis

departamenti

mSeneblobis

dawyebamde

da

rkinigzis

eqspluatac

iis

procesSi

damatebiTi informacia

avariebis riskebTan

dakavSirebiT mocemulia TavSi

6.4 - avariebis riski.

22. xmauri da

vibracia

• saqarTvelos Sromis,

janmrTelobisa da socialuri

dacvis ministris brZanebuleba N 351/ნ garemos mdgomareobis xarisxobrivi normebis

damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis

16 agvisto), sanitariuli wesebi

da normebi (sn 2.2.4/2.1.8.000-00).

• xmauris Semcirebis mizniT lokomotivis brigadis

mier matareblis samuxruWo sistemis ventilaciis

sixSiris Semcireba im donemde, rom lokomotivis

brigadam SeZlos damuxruWebis operaciebis

Sesruleba;

• xmaurdamWeri sistemebis dayeneba;

• personaluri damcavi saSualebebis gamoyeneba, Tu

xmauris Semcireba ver xerxdeba sainJinro

saSualebebiT;

• vibraciis Sesamcireblad operatoris savarZlis qveS

amortizatorebis dayeneba;

• vibraciis Sesamcirebeli sistemebis dayeneba

lokomotivebis sakidebze, kabinebze an operatorebis

savarZlebze, raTa uzrunvelyofil iqnes Sesabamisoba

saerTaSoriso da erovnuli standartebsa da

saxelmZRvanelo principebTan;

• xelis aparatebisgan warmoqmnili xelis, mklavis

vibracia, an mTeli tanis vibracia im zedapiridan,

romelzedac muSa dgas an zis, unda kontroldebodes

aRWurvilobis SerCeviT, vibraciis mSTanTqavi

baliSebisa da sxva mowyobilobebis dayenebis da

vibraciis zemoqmedebis drois Semcirebis gziT;

“saqarTvelos

rkinigza”

rkinigzis

eqspluatac

iis

procesSi

xmauris gavlenis damatebiTi

Semarbilebeli zomebi

mocemulia garemosdacviTi da

socialuri marTvis gegmaSi.

Page 329: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

309

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

• Ramis saaTebSi matareblebis moZraobis Semcireba.

23. dizelis

gamonabolqvi.

• saqarTvelos Sromis,

janmrTelobisa da socialuri

dacvis ministris brZanebuleba N 351/ნ garemos mdgomareobis xarisxobrivi normebis

damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis

16 agvisto).

• daxurul sivrceSi lokomotivebis yofnis periodis

Semcireba da buqsirebis gamoyeneba lokomotivebis

saremonto depoebSi Sesayvanad da gamosayvanad;

• im ubnebis mudmivi ventilacia, sadac SesaZlebelia

dizelis gamonabolqvis dagroveba;

• haeris gafiltvra lokomotivis brigadis kabinaSi.

“saqarTvelos

rkinigza”

rkinigzis

eqspluatac

iis

procesSi

• “saqarTvelos rkinigza”

SeimuSavebs da daamtkicebs

janmrTelobis,

usafrTxoebisa da garemos

dacvis wesebs saerTaSoriso

safinanso korporaciis

Sesabamisi saxelmZRvanelo

principebis mixedviT.

“saqarTvelos rkinigzam”

unda Cautaros treningebi

Sesabamis personals;

• detaluri Semarbilebeli

RonisZiebebi haeris

dabinZurebis da misgan

gamowveuli riskebis Sesaxeb

mocamulia TavSi 6.4.

24. eleqtrobasTan

dakavSirebuli

safrTxeebi.

• saqarTvelos Sromis,

janmrTelobisa da socialuri

dacvis ministris brZanebuleba N 351/ნ garemos mdgomareobis xarisxobrivi normebis

damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis

16 agvisto).

• muSebis swavleba eleqtruli usafrTxoebis zogad

sakiTxebSi. “saqarTvelos

rkinigza”

rkinigzis

eqspluatac

iis

procesSi

“saqarTvelos rkinigza”

SeimuSavebs da daamtkicebs

janmrTelobis, usafrTxoebisa

da garemos dacvis wesebs

saerTaSoriso safinanso

korporaciis Sesabamisi

saxelmZRvanelo principebis

mixedviT. “saqarTvelos

rkinigzam” unda Cautaros

treningebi Sesabamis personals.

25. eleqtruli da

magnituri

velebi

• saqarTvelos Sromis,

janmrTelobisa da socialuri

dacvis ministris brZanebuleba N 351/ნ garemos mdgomareobis xarisxobrivi normebis

damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis

16 agvisto).

• muSebis swavleba eleqtruli usafrTxoebis zogad

sakiTxebSi;

• im ubnebis gamovlena, sadac momatebulia eleqtruli

da magnituri velebis daZabuloba da maTSi

gamoucdeli muSebis Sesvlis SezRudva.

“saqarTvelos

rkinigza”

rkinigzis

eqspluatac

iis

procesSi

“saqarTvelos rkinigza”

SeimuSavebs da daamtkicebs

janmrTelobis, usafrTxoebisa

da garemos dacvis wesebs

saerTaSoriso safinanso

korporaciis Sesabamisi

saxelmZRvanelo principebis

mixedviT. “saqarTvelos

rkinigzam” unda Cautaros

treningebi Sesabamis personals.

Page 330: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

310

gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika

pasuxismgebeli

organizacia

RonisZiebis

ganxorciel

ebis dro

komentari

26.

“saqarTvelos

rkinigzis”

TanamSromlebis

(38

TanamSromeli)

adgilmonacvleo

ba Tbilisis

centraluri

sadguridan

• “saqarTvelos rkinigzis” TanamSromlebis

adgilmonacvleobis gegmis SemuSaveba da

ganxorcieleba;

• konsultaciebis Catareba adgilmonacvleobis

specialur programaze adgilmonacvleobas

daqvemdebarebul TanamSromlebTan;

• adgilmonacvleobas daqvemdebarebul pirTa

informireba adgilmonacvleobis programis zusti

grafikis Sesaxeb;

• saWiroebis SemTxvevaSi TanamSromlebisTvis Sesabamisi

swavlebis Catareba adgilmonacvleobis programis

sakiTxebze.

“saqarTvelos

rkinigza”,

adamianuri

resursebis

departamenti

rkinigzis

eqspluatac

iis

procesSi

Page 331: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

311

cxrili 7.1.-11. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: kulturuli memkvidreoba da arqeologia

# qmedeba

garemosdacviTi riskebi

/ valdebulebebi /

sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro investiciebi

/ resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

kulturuli memkvidreoba da arqeologia

1.

arqeologi konsultantis daqiraveba,

raTa Sesabamis adgilebSi (ix. Tavi

6.3) miwis samuSaoebis dros

uzrunvelyofili iyos mudmivi

arqeologiuri meTvalyureoba da

arqeologiuri angariSis momzadeba.

aqeologiuri ubnebis

mTeli rigi, SesaZloa,

aRmoCndes zemoqmedebis

qveS miwis samSeneblo

samuSaoebis

mimdinareobis procesSi,

vinaidan maTi zusti

farTobi da

gavrcelebis

mimarTuleba cnobili

araa da zedapiruli

arqeologiuri kvlevis

Sedegad ver dgindeba.

konsultanti

arqeologi.

mSeneblobis

dawyebamde.

kulturuli memkvidreobis

dacva.

2. kulturuli memkvidreobis SemTxveviT

aRmoCenasTan dakavSirebuli

proceduris daweseba.

kulturuli

memkvidreobis

SemTxveviT aRmoCenis

SesaZlebloba.

teqnikuri

personalis saTanado

informireba

kulturuli

memkvidreobis

aRmoCenasTan

dakavSirebuli

wesebis Sesaxeb.

mSeneblobis

dawyebamde.

kulturuli memkvidreobis

dacva.

3. Tanamedrove sasaflaoze sarkinigzo

trasam unda gadaiaros estakadiT, an

gverdi auaros mas.

N8 Tanamedrove sasaflao (ix.

kulturuli

memkvidreobis ruka 9)

uSualo SexebaSia

trasasTan daaxloebiT

140 m sigrZis

monakveTze.

• saqarTvelos kanoni

kulturuli memkvidreobis

Sesaxeb (2007);

• PR 8, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika, 2008.

proeqtis inJinerTa

mier Sesabamisi

sainJinro samuSaoebis

Sesruleba.

proeqtis

dagegvis

procesSi.

Tanamedrove sasaflaos

Semovla.

4. sasurvelia, rom proeqtis Semdgomi

daxvewis procesSi marSruti metad ar

mosaxleobis

ukmayofilebis riski PR 8, EBRD-is garemosdacviTi da – gaTvaliswineba

proeqtis

Tanamedrove sasaflaoebTan

N11 da N15 manZilis

Page 332: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

312

# qmedeba

garemosdacviTi riskebi

/ valdebulebebi /

sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro investiciebi

/ resursebi /

pasuxismgebloba

qmedebaTa ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT ganxorcielebis

Sefasebis kriteriumi

miuaxlovdes Tanamedrove sasaflaoebs

N11 da N15. trasis sasaflaoebTan

miaxloebis SemTxvevaSi. socialuri politika, 2008. dagegmvis

procesSi.

SenarCuneba.

5. unda moewyos gzaze gadasasvleli, Tu

sarkinigzo trasa Seqmnis bariers

sasaflaosTan N15 misasvlelad.

sarkinigzo trasa gadis

daaxloebiT N15 sasaflaodan 70 metrSi

da, SesaZloa,

gadakveTos misasvleli

gza.

PR 8, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika, 2008.

proeqtis inJinerTa

mier Sesabamisi

sainJinro samuSaoebis

Sesruleba.

proeqtis

dagegmvis

procesSi.

Tanamedrove sasaflaosTan

N15 misasvleli gzis

SenarCuneba.

Page 333: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

313

cxrili 7.1.-12. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: avariebis riski

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi /

sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro investiciebi /

resursebi / pasuxismgebloba

qmedebaTa

ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT

ganxorcielebis Sefasebis

kriteriumi

avariebis riski

zogadad, pirveli kategoriis

rknigzaze gzebis Slagbaumiani

gadasasvlelebis mowyoba

mizanSewonili ar aris. maT nacvlad

saWiroa xidebis an gvirabebis

gamoyeneba. anda, aucileblobis

SemTxvevaSi, avtomaturi Slagbaumian

gadasasvlelebis gamoyeneba.

gzebis gadakveTebTan

dakavSirebuli

riskebis Tavidan

acileba.

• proeqtis inJineri,

• Sesabamisi danaxarjebi konstruqciebisaTvis.

proeqtis

dagegmvis, rac

SeiZleba

ufro, adreul

etapze.

avariebis riskis

Semcireba.

• gasxvisebis derefnis mcenareuli

safaris monitoringi. Wrisa da sxva

movliTi RonisZiebebis

ganxorcieleba iseT dros, rodesac

tyis xanZrebis gaCenis riski ar aris

maRali;

• xanZarmedegi saxeobebis (mag.: magarmerqniani xeebis) dargva da

movla gasxvisebis derefanSi da mis

mimdebare teritoriebze.

tyis xanZaris riskis

acileba.

• ,,saqarTvelos rkinigzis”

HSE oficeri da/an

Sesabamisi samsaxurebi.

gaTvaliswinebu

li unda iyos

eqpluataciis

etapamde.

xanZrebis riskis

Semcireba trasis

arasaTanado movlis gamo.

satvirTo matareblebis liandagebidan

gadasvlis SemTxvevebis mizezebis

Seswavla.

moZraobis

usafrTxoeba.

saukeTeso praqtika

• ,,saqarTvelos rkinigzis”

moZraobis usafrTxoebis

samsaxuri (an Sesabamisi

kvalifikaciis konsultanti

riskebis SefasebisaTvis).

adreul etapze avariebis riskis

Semcireba.

• saTanado sainJinro gadawyveta riskebisa da SesaZlo zemoqmedebis

SemcirebisaTvis;

• sagangebo situaciebis gegma;

• personalis treningi da Sesabamisi

aRWurva.

garemos sensitiuri

ubnebis dacva (mag.:

,,Tbilisis zRvis”

monakveTze)

• ,,Tbilisis zRva”

saxelmwifo mniSvnelobis

wylis obieqtia (1998 wlis

7 maisi, brZaneba #61);

• saxelmwifo standartebi

wylis xarisxis Sesaxeb;

• saqarTvelos wylis kanoni

• proeqtis inJineri; • Sesabamisi danaxarjebi konstruqciebisaTvis;

• ,,saqarTvelos rkinigzis”

mier gamoyofili

personali;

eqspluataciis

etapamde.

garemos sensitiuri

ubnebis (mag.: ,,Tbilisis

zRvis”) ekologiuri

usafrTxoebis

uzrunvelyofa.

Page 334: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

314

# qmedeba

garemosdacviTi

riskebi /

valdebulebebi /

sargebeli

sakanonmdeblo moTxovna /

saukeTeso praqtika

saWiro investiciebi /

resursebi / pasuxismgebloba

qmedebaTa

ganrigi

mizani da qmedebis

warmatebiT

ganxorcielebis Sefasebis

kriteriumi

(1997, Sesworebebi da

damatebebi Setanilia 2003,

2004, 2005 da 2006

wlebSi).

• kvalificirebuli

trenerebi;

• saTanado aRWurviloba.

Page 335: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

315

7.2. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa

garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa SemuSavebulia

SemoTavazebuli Semarbilebeli RonisZiebebis (garemosdacviTi da socialuri

marTvis gegmaSi mocemuli) efeqturobis Sesamowmeblad da Semarbilebeli

RonisZiebebis daxvewisa an, saWiroebisamebr, SemuSavebis uzrunvelsayofad

realuri gavlenebis sapasuxod an momavali ganviTarebis gegmebis SesamuSaveblad.

ufro zustad, monitoringis programis amocanebia:

• mSeneblobisa da eqspluataciis procesSi proeqtis gevlenebis arRicxva;

• Semarbilebeli RonisZiebebis efeqturobis Sefaseba da naklovanebebis

gamovlena;

• samarTlebrivi valdebulebebis Sesruleba;

• Semarbilebeli RonisZiebebis daxvewisa da srulyofis uzrunvelyofa

gavlenebis Sesamcireblad;

• Semarbilebeli RonisZiebebis SemuSavebis uzrunvelyofa gauTvaliswinebeli

sakiTxebisa da saqmianobebSi momxdari cvlilebebis sapasuxod;

• “saqarTvelos rkinigzisa” da saerTaSoriso kreditorebis mier sasesxo

xelSekrulebis moTxovnebis Sesrulebis Semowmebis uzrunvelyofa.

qvemoT mocemul cxrilebSi warmodgenilia Tbilisis SemovliTi rkinigzis

proeqtisTvis SemuSavebuli garemosdacviTi da socialuri dacvis zomebis

efeqturobis monitoringis RonisZiebebi. garemosdacviTi da socialuri

monitoringis programa aRwers sakontrolo parametrebs, gansaxorcielebel

saqmianobebs, monitoringis RonisZiebebis drosa da sixSires, am RonisZiebebis

efeqturobis indikatorebs, saWiro resursebs, monitoringis monacemebis

Segrovebis, analizisa da angariSgebis wess da monitoringis Sedegebis Semowmebis

saSualebebs.

garemosdacviTi monitoringis RonisZiebebis safuZvels unda warmoadgendes

proeqtTan dakavSirebuli gamonabolqvebis, Txevadi emisiebisa da resursebis

moxmarebis pirdapiri da arapirdapiri indikatorebi.

qvemoT moyvanil cxrilebSi (7.2-1 – 7.2-11) mocemulia Tbilisis SemovliTi

rkinigzis winasamSeneblo, mSeneblobisa da eqspluataciis etapebis garemosdacviTi

da socialuri monitoringis programa. “saqarTvelos rkinigza”, rogorc

aRmasrulebeli uwyeba, kvalificirebuli garemosdacviT sakonsultacio kompaniis

mxardaWeriT pasuxismgebeli iqneba monitoringis yvela RonisZiebis

ganxorcielebaze da saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis

saministrosa da/an sxva saTanado uwyebebSi monitoringis Sedegebis angariSis

wardgenaze.

Page 336: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

316

cxrili 7.2.-1. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: zedapiruli da miwisqveSa wylebi

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire indikatori

gadamowmebis

wyaro komentari

1

• zedapiruli

wylebis

dabinZureba

samSeneblo

saqmianobiT;

• zedapiruli

wylebis

dabinZureba

samSeneblo

teqnikiT;

• zedapiruli

da

miwisqveSa

wylebis

dabinZureba

samSeneblo

moednebidan;

• varkeTilis

yofili

meurneobis

teritoriaz

e miwisqveSa

sairigacio

sistemis

dazianeba.

• rkinigzis ganlageba

gldanis tbis wyaldacviTi

zolis farglebs gareT;

• mSeneblobis organizebis da

samSeneblo teqnikis

eqspluataciis mkacrad

Sesabamisoba garemosadacviT

standartebTan;

• samSeneblo moednebze

saasenizacio ormoebis

mowyoba;

• varkeTilis yofili

meurneobis teritoriaze

samuSaoebis warmoeba

imgvarad, rom Tavidan iqnes

acilebuli miwisqveSa

sistemis dazianeba.

• savele

daTvaliereba;

• zedapiruli

wylebis

perioduli

analizi.

• proeqti sainJinro

jgufi;

• samSerneblo

kompaniis

garemosdacvi

Ti

konsultant

i;

• “saqarTvelo

s rkinigzis”

HSE oficeri.

yovelkvireula

d mSeneblobis

periodSi.

• wylis

xarisxis

Sesabamiso

ba

saqarTvel

os

kanonmdeb

lobiT

dadgenil

normebTan

• samSerneblo

kompaniis

garemosdacviTi

konsultanti;

• “saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeris angariSi.

2

• axali

infrastruqtu

ruli

obieqtebidan

zedapiruli da

miwisqveSa

wylebis

dabinZureba;

• axali infrastruqturuli

nagebobis (sadguri,

depoebi) kanalizaciisTvis

unda mowyos Tanamedrove

tipis gamwmendi nageboba,

romelic gaTvlilis iqneba

aq momsaxure adamianTa

raodenobaze;

• savele

daTvaliereba;

• zedapiruli da

miwisqveSa wylebis

xarisxis

monitoringi

sakontrolo

WaburRilebisa da

“saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeri.

weliwadSi

orjer

• wylis

xarisxis

Sesabamiso

ba

saqarTvel

os

kanonmdeb

lobiT

dadgenil

• “saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeris angariSi.

Page 337: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

317

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire indikatori

gadamowmebis

wyaro komentari

• zedapiruli da

miwisqveSa

wylebis

dabinZureba

sarkinigzo

trasis mTel

sigrZeze mavne

nivTierebebis

akumulirebis

Sedegad;

• gldanis tbisa

da miwisqveSa

wylebis

dabinZureba

SesaZlo

sagangebo

situaciebis

SemTxvevaSi;

• Tbilisis

wyalsacavis

dabinZureba

SesaZlo

sagangebo

situaciebis

SemTxvevaSi.

• sagangebo situaciebze reagirebis, navTobis

daRvraze reagirebis

sagangebo gegmebis

SemuSaveba;

• teqnikuri gadawyveta wylis

obieqtebis gadakveTebis,

maTSi damabinZureblebis

moxvedris Tavidan acilebis

mizniT

• saqarTvelos rkinigzis

Sesabamisi samsaxurebis

perioduli treningi,

swavlebebi da Sesabamisi

aRWurvilobiT aRWurva;

• zedapiruli da gruntis

wylebis dacva maTSi

saxifaTo nivTierebebis

moxvedrisagan;

• teqnikuri gadawyveta kvirikobis xevis

dacvisaTvis saxifaTo

nivTierebebis SesaZlo

CaRvrisagan;

• teqnikuri gadawyveta zedapirze daRvrili

navTobis, an sxva saxifaTo

nivTierebebis Tbilisis

zRvisken Cadinebis Tavidan

acilebisa da misi Sekrebisa

rezervuarebSi Semdgomi

amowmendis mizniT;

• sainJinro gadawyveta, romelic uzrunvelyofs

navTobiT datvirTuli

cisternebis sruli

zedapiruli wylis

sinjebis analiziT;

• sagangebo situaciebis

samsaxuris

swavlebebi.

normebTan.

Page 338: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

318

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire indikatori

gadamowmebis

wyaro komentari

gadabrunebis Tavidan

acilebas.

Page 339: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

319

cxrili 7.2.-2. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: flora da mcenareuli safari

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire indikatori

gadamowmebis

wyaro komentari

1

• sakonservacio Rirebulebis

saxeobebis

ganadgurebis

riski;

• minimum, 50-60 m siganis

derefanSi

mTlianad

ganadgurdeba

mwvane safari;

• samSeneblo

teqnikis

moZraoba

niadagis

zedapiruli

horizontis

moSlasa da

mwvane safaris

gaqrobas

gamoiwvevs.

florisa da mcenareuli

safaris konservaciisa da

aRdgenis gegma. gazafxulze

unda Catardes mSeneblobis

wina floristuli

sakonservacio aRwera, raTa

moxdes sakonservacio

saxeobebis identificireba da

gadanergva msgavs

alternatiul habitatebSi,

maTi Teslebisa da bolqvebis

Segroveba da mcire

warmadobis sanergeebis Seqmna

da ex situ da in situ konservaciuli qmedebebis

ganxorcieleba. garda amisa,

kompensaciis mizniT saWiro

iqneba xeebis dargva

gasxvisebis zolis mimdebare

teritoriebze.

• damatebiTi savele

daTvaliereba

uSualod

mSeneblobis win;

• mcenareTa Semowmeba ex situ da in situ sakonservacio

pirobebSi.

• konsultanti

(botanikosi)

• “saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeri

• erTi damatebiTi

winasamSeneblo

daTvaliereba

TiToeul

samSeneblo

obieqtze

(gazafxuli,

Semodgoma);

• mcenareTa regularuli

Semowmeba ex situ da in situ sakonservacio

pirobebSi.

yvela

sakonservacio

saxeobis

SenarCuneba.

• konsultan

ti

botanikos

is

angariSi.

• “saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeris

angariSi

Page 340: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

320

garemosdacviTi da socialuri monitoringis gegma: ekosistemebi

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire indikatori

gadamowmebis

wyaro komentari

1

mSeneblobisas

da

mSeneblobiswin

a etapebze,

SesaZlebelia

sensistiuri

ekosistemebis

cvlileba;

habitatis

fragmentacia,

dakargva da

sxv.

cvlilebisadmi gansakuTrebiT

sensitiuria

biomravalferovnebis

TvalsazrisiT saintereso

ubnebi – kvirkobisa da sxva

xevebi da gldanis didi tbis

mimdebare teritoria. amitom

mSeneblobis organizebis

gegmam unda gaiTvaliswinos

Semdegi RonisZiebebi:

• mSeneblobis damxmare

mowyobilobebi da

misasvleli gzebi

daSorebili unda iyos

sensitiuri adgilebidan;

• xeobebSi, sadac moewyoba

miwayrilebi Cadebuli unda

iyos sadrenaJe milebi,

romlebic wyalsadinrebis

erTianobas uzrunvlyofs;

• sasurvelia sensitiur

adgilebSi balaxeulobis

minimaluri raodenobis

gakafva;

• samSeneblo masalebis

warmomavloba unda iyos

garkveuli da maTi

usafrTxoeba

uzrunvelyofili.

wylis resursebis dacvis

RoniZiebebis Sesaxeb ix. TavSi

6.1.1.

vizualuri inspeqci.a

“saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeri.

kviraSi

erTxel.

sakonservaci

o

saxeobebisa

da

habitatebis

SenarCuneba.

“saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeri.

Page 341: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

321

cxrili 7.2.-3. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: fauna

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire

indikator

i

gadamowmebis

wyaro komentari

1

• sakonservacio Rirebulebis

saxeobebisa da

maTi

TavSesafrebis

ganadgurebis

riksi;

• maTi SeSfoTeba

gamravlebis an

STamomavlobis

gamokvebis

dros.

kvirikobis, xevZmaras da

saafTre xevebSi da gldanis

tbasTan mSeneblobis warmoeba

oqtombridan martis bolomde.

am periodSic ki, aucilebeli

iqneba mSeneblobis wina

savele kvlevebis Catareba,

vinaidan sxvadasxva

saxeobebisaTvis sxvadasxva

sezonebia mniSvnelovani.

saWiroebis SemTxvevaSi

daculi saxeobebisaTvis

alternatiuli TavSesafriT

uzrunvelyofa.

• damatebiTi savele

daTvalierebebi.

• “saqarTvelo

s rkinigzis”

HSE oficeri.

• erTi damtebiTi

winasamSeneblo

daTvaliereba

TiToeul axal

samSeneblo

obieqtze;

• Semdeg, mSeneblobis

procesSi

saWiro iqneba

kviraSi erTi

savele

daTvaliereba.

daculi

saxeobebis

ararsebob

da

samuSao

derefanSi

da mis

uSualo

siaxloves.

“saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeris angariSi.

Page 342: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

322

cxrili 7.2.-4. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: niadagi

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataci

is etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli piri /

organizacia

monitoringi

s sixSire

indikator

i gadamowmebis wyaro

komenta

ri

1

samSeneblo

obieqtis

maxloblad

niadagis

zedapiris

datkepna da

meqanikuri

dazianeba

samSeneblo

teqnikiT

mSenebelTa da

samSeneblo obieqtis

xelmZRvanelTa

treningi

samSeneblo

obieqtebis mimdebare

teritoriebis

vizualuri inspeqcia.

• “saqarTvelos rkinigzis”

HSE oficeri. kviraSi

erTxel

niadagis

garegani

mdgomareo

ba

• saqarTvelos

rkinigzis HSE oficeris angariSi.

2

niadagis

nayofieri

fenis

dakargva, misi

Tvisebebis

cvla an

erozia

SemuSavdes niadagis

moxsnis, gadatanisa da

dasawyobeba-Senaxvis

gegmebi

dasawyobebuli

niadagis regularuli

vizualuri inspeqcia

misi mdgomareobis

Sefasebis mizniT.

• “saqarTvelos rkinigzis”

HSE oficeri;

• “saqarTvelos rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultanti (niadagebis

specialisti).

or kviraSi

erTxel

gadarecxi

li

niadagi

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficrisa da;

• “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultantis

angariSebi.

3

niadagis

erozia

samSemeblo

samuSaoebis

warmoebisas

niadagis eroziis

prevenciisa da

kontrolis gegma

• bermebisa da gabionebis mowyoba.

mulCireba, balaxis

SeTesva; rkingizis

vakisis SesaZlo

deformacia niadagis

eroziis gaaqtiurebis

gamo.

regularuli

vizualuri inspeqcia

• “saqarTvelos rkinigzis”

HSE oficeri;

• “saqarTvelos rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultanti (niadagebis

specialisti).

or kviraSi

erTxel

wyal

naRarebisa

da

sedimenteb

is

arseboba

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficrisa da;

• “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultantis

angariSebi.

4

niadagis

nayofieri

fenis dakargva

niadagis aRdgenis gegma

regularuli

vizualuri inspeqcia

da niadagis nimuSebis

• “saqarTvelos rkinigzis”

HSE oficeri;

• “saqarTvelos rkinigzis”

sxvadasxva

mwvane

safaris

warmoqmna

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficrisa da;

Page 343: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

323

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataci

is etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli piri /

organizacia

monitoringi

s sixSire

indikator

i gadamowmebis wyaro

komenta

ri

da misi

Tvisebebis

cvla

laboratoriuli

analizi saWiroebis

SemTxvevaSi.

garemosdacviTi

konsultanti (niadagebis

specialisti).

• “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultantis

angariSebi.

Page 344: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

324

cxrili 7.2.-5. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: Tbilisis erovnuli parki

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataci

is etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli piri /

organizacia

monitoringi

s sixSire

indikator

i gadamowmebis wyaro

komenta

ri

1

samSeneblo

obieqtis

maxloblad

niadagis

zedapiris

datkepna da

meqanikuri

dazianeba

samSeneblo

teqnikiT

mSenebelTa da

samSeneblo obieqtis

xelmZRvanelTa

treningi

samSeneblo

obieqtebis mimdebare

teritoriebis

vizualuri inspeqcia.

• “saqarTvelos rkinigzis”

HSE oficeri. kviraSi

erTxel

niadagis

garegani

mdgomareo

ba

• saqarTvelos

rkinigzis HSE oficeris angariSi.

2

niadagis

nayofieri

fenis

dakargva, misi

Tvisebebis

cvla an

erozia

SemuSavdes niadagis

moxsnis, gadatanisa da

dasawyobeba-Senaxvis

gegmebi

dasawyobebuli

niadagis regularuli

vizualuri inspeqcia

misi mdgomareobis

Sefasebis mizniT.

• “saqarTvelos rkinigzis”

HSE oficeri;

• “saqarTvelos rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultanti (niadagebis

specialisti).

or kviraSi

erTxel

gadarecxi

li

niadagi

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficrisa da;

• “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultantis

angariSebi.

3

niadagis

erozia

samSemeblo

samuSaoebis

warmoebisas

niadagis eroziis

prevenciisa da

kontrolis gegma

• bermebisa da gabionebis mowyoba.

mulCireba, balaxis

SeTesva; rkingizis

vakisis SesaZlo

deformacia niadagis

eroziis gaaqtiurebis

gamo.

regularuli

vizualuri inspeqcia

• “saqarTvelos rkinigzis”

HSE oficeri;

• “saqarTvelos rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultanti (niadagebis

specialisti).

or kviraSi

erTxel

wyal

naRarebisa

da

sedimenteb

is

arseboba

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficrisa da;

• “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultantis

angariSebi.

4

niadagis

nayofieri

fenis dakargva

niadagis aRdgenis gegma

regularuli

vizualuri inspeqcia

da niadagis nimuSebis

• “saqarTvelos rkinigzis”

HSE oficeri;

• “saqarTvelos rkinigzis”

sxvadasxva

mwvane

safaris

warmoqmna

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficrisa da;

Page 345: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

325

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataci

is etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli piri /

organizacia

monitoringi

s sixSire

indikator

i gadamowmebis wyaro

komenta

ri

da misi

Tvisebebis

cvla

laboratoriuli

analizi saWiroebis

SemTxvevaSi.

garemosdacviTi

konsultanti (niadagebis

specialisti).

• “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviTi

konsultantis

angariSebi.

5

• sakonservacio

Rirebulebis

faunis da

maTi

TavSesafrebi

s

ganadgurebis

riksi;

• maTi SeSfoTeba

gamravlebis

an

STamomavlob

is

gamokvebis

dros.

xevebSi mSeneblobis

warmoeba oqtombridan

martis bolomde. am

periodSic ki,

aucilebeli iqneba

mSeneblobis wina

savele kvlevebis

Catareba, vinaidan

sxvadasxva

saxeobebisaTvis

sxvadasxva sezonebia

mniSvnelovani.

saWiroebis SemTxvevaSi

daculi saxeobebisaTvis

alternatiuli

TavSesafriT

uzrunvelyofa.

• damatebiTi savele

daTvalierebebi. • “saqarTvelos rkinigzis”

HSE oficeri.

• erTi damtebiTi

winasamSene

blo

daTvalier

eba

TiToeul

axal

samSenebl

o

obieqtze;

• Semdeg, mSeneblobi

s

procesSi

saWiro

iqneba

kviraSi

erTi

savele

daTvalier

eba.

daculi

saxeobebis

ararsebob

da

samuSao

derefanSi

da mis

uSualo

siaxloves.

“saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeris angariSi.

6

• sakonservacio

Rirebulebis

mcenareTa

saxeobebis

ganadgurebis

riski;

• minimum, 50-60 m siganis

florisa da

mcenareuli safaris

konservaciisa da

aRdgenis gegma.

gazafxulze unda

Catardes mSeneblobis

wina floristuli

sakonservacio aRwera,

raTa moxdes

sakonservacio

• damatebiTi savele

daTvaliereba

uSualod

mSeneblobis win;

• mcenareTa Semowmeba ex situ da in situ sakonservacio

pirobebSi.

• konsultanti

(botanikosi)

• “saqarTvelos rkinigzis”

HSE oficeri

• erTi damatebiTi

winasamSene

blo

daTvalier

eba

TiToeul

samSenebl

o

obieqtze

yvela

sakonserva

cio

saxeobis

SenarCuneb

a.

• konsultanti

botanikosis angariSi.

• “saqarTvelos

rkinigzis” HSE

oficeris angariSi

Page 346: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

326

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataci

is etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli piri /

organizacia

monitoringi

s sixSire

indikator

i gadamowmebis wyaro

komenta

ri

derefanSi

mTlianad

ganadgurdeba

mwvane

safari;

.

saxeobebis

identificireba da

gadanergva msgavs

alternatiul

habitatebSi, maTi

Teslebisa da bolqvebis

Segroveba da mcire

warmadobis sanergeebis

Seqmna da ex situ da

in situ konservaciuli

qmedebebis

ganxorcieleba. garda

amisa, kompensaciis

mizniT saWiro iqneba

xeebis dargva

gasxvisebis zolis

mimdebare

teritoriebze.

(gazafxul

i,

Semodgoma

);

• mcenareTa regularu

li

Semowmeba

ex situ da in situ sakonserva

cio

pirobebSi.

Page 347: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

327

cxrili 7.2.-6. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: atmosferuli haeris xarisxi

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire indikatori

gadamowmebis

wyaro komentari

1

haerze xarisxze

zegavlena

samSeneblo

teqnikis Sida

wvis Zraviani

manqana-

meqanizmebisa da

danadgarebis

muSaobis Sedegad

gamoyofili

namwvi airebiT.

satendero

gancxadebis

inspeqcia.

“saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri

erTxel,

satendero

gancxadebis

momzadebamde

sertificirebu

li samSeneblo

kontraqtori

da samSeneblo

samSeneblo

teqnika

• “saqarTvelo

s rkinigzis”

HSE oficeris

reporti,

• mSeneblobis

ganxorciele

bisaTvis

gakeTebuli

satendero

gancxadeba

2

haeris xarisxze

zegavlena miwis

samuSaoebis

warmoebisas.

• samSeneblo teqnika unda

iyos licenzirebuli da

nebadarTuli saqarTveloSi

moqmedi kanonmdeblobis

mixedviT.

• remokomendirebulia, rom

samSeneblo teqnika

sertificirebuli iyos da

Seesabamebodes

evrogaerTianebis an maT

ekvivalentur standartebs.

azotis oqsidebis

koncentraciis

laboratoriuli

analiziT

monitoringi.

“saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri da

sertificirebul

i laboratoria

mSeneblobis

etapze,

kvartalurad

laboratoriu

li Sedegebi

• laboratori

uli

Sedegebi da

HSE oficeris

reporti

Page 348: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

328

cxrili 7.2.-7. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: xmauri da vibracia

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire indikatori

gadamowmebis

wyaro komentari

1 zenormatiuli

xmauri da

vibracia

zenormatiuli

xmauri da

vibracia

satendero ganacxadis

momzadeba xmaurdamcavi

RonisZiebis detaluri

modelirebis da maTi

Tvisobrivi maxasiaTeblebis

(ekranis tipi, xmaurSTanTqmis

koeficienti, simaRle da a.S.)

gansazRvrisaTvis, rac

gulisxmobs:

• akustikuri ekranebs;

• xmaurdamcav kar-fanjrebs;

• gvirabebis portalebis

dafarvas xmauris

mSTanTqavi zedapiriT;

• Sekrulvarjiani mwvane

nargavebis damcavi zolebis

gaSenebas;

• sensitiur ubnebTan matarebelTa moZraobis

siCqareebis SezRudvas;

• rkinigzis mimdebare teritoriaze, liandagebis

gaswvriv damxmare Senoba-

nagebobebis aSenebas;

xmaurisa da vibraciis

Sesamcireblad sasurvelia

rkinigzis xazebze upirapiro

liandagebis gamoyeneba,

moZravi Semadgenlobebis

mwyobrSi yofna da relsebisa

da Tvlebis zedapirebis

gamarTuli mdgomareobis

xmauris doneebis

gazomva.

• “saqarTvelos

rkinigza”, HSE oficeri an

konsultanti

akustikosi.

weliwadSi

erTxel.

• saqarTvelos

xmaurisa da

vibraciis

sanitariuli

normebi

2.2.4/2.1.8.00

0-00, 2001

• xmauris dasaSvebi

sidideebis

SenarCuneba;

• mosaxleobis

saCivrebis

ararseboba.

• saqarTvelos

rkinigza”, HSE oficris an

konsultanti

akustikosis

angariSi.

Page 349: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

329

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire indikatori

gadamowmebis

wyaro komentari

uzrunvelyofa.

Page 350: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

330

cxrili 7.2.-8. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: landSafti da vizualuri zemoqmedeba

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire indikatori

gadamowmebis

wyaro komentari

1

vizualuri

zemoqmedeba

mSeneblobis

periodSi

• mcenareuli safaris

maqsimaluri SenarCuneba

saproeqto xazis gaswvriv;

• samSeneblo teritoriis

SemoRobva.

savele daTvaliereba.

• samSeneblo

kompaniis

garemosdacvi

Ti

konsultant

i; da

• ”saqarTvelo

s rkinigzis”

HSE oficeri.

• winasamSeneblo

daTvaliereb

a TiToeul

axal

samSeneblo

obieqtze.

• samSerneblo

kompaniis

garemosdacviTi

konsultantis

angariSi; da

• ”saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeris

angariSi.

2

vizualuri

zemoqmedeba

eqspluataciis

etapze

• samSeneblo samuSaoebis

Semdeg rkinigzis trasis

mimdebare teritoriisa da

yrilebis gamwvaneba mTel

sigrZeze (saxeobebis

winaswari SerCeva

teritoriis ekologiuri

Taviseburebebidan

gamomdinare savaldebuloa);

• dasaxlebul punqtebSi

xmaurdamcavi kedlebis

SeRebva.

savele daTvaliereba

• ”saqarTvelo

s rkinigzis”

HSE oficeri.

weliwadSi

orjer.

• ”saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeris

angariSi.

Page 351: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

331

cxrili 7.2.-9. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: narCenebis warmoqmna da marTva

zegavlena

# mSeneblobis etapi eqspluataciis etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringi

s sixSire indikatori gadamowmebis

wyaro komentari

1

garemos

dabinZurebisa da

saxifaTo

narCenebisagan

gamowveuli

profesiuli

daavadebebis

Tavidan acileba:

• didi raodenobiT inertuli

masalebis/narCene

bis dagroveba;

• mcenareuli

narCenebi;

• saxifaTo narCenebi;

• narCeni sayofacxovrebo

wylebi

banakebidan;

• myari sayofacxovrebo

narCenebi;

• narCeni wylebi

samSeneblo

samuSaobidan

narCenebis marTvis gegma

mSeneblobis etapisaTvis,

romelic sxva sakiTxebTan

erTad, gaiTvaliswinebs

specialuri droebiTi

sawyobis mowyobas saxifaTo

narCenebisaTvis.

samSeneblo

obieqtebis

vizualuri

inspeqcia.

,,saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri.

kviraSi

erTxel

specialuri

droebiTi

sawyobis

arseboba

saxifaTo

narCenebisaTv

is

,,saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeris angariSi

2

• garemos dabinZureba;

• industriuli da

saxifaTo narCenebiT

gamowveuli

profesiuli

narCenebis marTvis gegmis

SemuSaveba eqspluataciis

etapisaTvis.

vizualuri

inspeqcia

,,saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeri an

Sesabamisi

samsaxurebi.

TveSi

erTxel

narCenebis

mdgradi

marTva

,,saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeris an Sesabamisi

samsaxuris

angariSi.

Page 352: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

332

zegavlena

# mSeneblobis etapi eqspluataciis etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringi

s sixSire indikatori gadamowmebis

wyaro komentari

daavadebebis riski;

• sayofacxovrebo narCenebi

matareblebidan,

depoebidan da

satvirTo

sadgurebidan.

3

demontaJis procesSi

warmoqmnili didi

raodenobis narCenebi,

maT Soris saxifaTo

narCenebi: kreozotiani

xis ganZelebi, azbestis

Semcveli masalebi, PCB, CFC, hidrokarbonebi (ix. detalebi Sesabamis

TavSi)

narCenebis marTvis gegma

demontaJisaTvis, romelic

sxva sakiTxebTan erTad

gaiTvaliswinebs saxifaTo

narCenebis gatanas

demontaJis dawyebamde.

obieqtebis

vizualuri

inspeqcia:

ngrevis

dawyebamde

gadamowmeba.

moxda Tu ara

saxifaTo

nivTierebebis

Semcveli

masalebis

gatana

obieqtidan.

• “saqarTvelos

rkinigzis”

kontraqtori

demontaJis

samuSaoebisaTv

is; da

• ,,saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeri an

garemosdacviT

i

konsultanti.

• erTxel

ngrevis

dawyebamde

;

• da Semdgom

demontaJi

s gegmis

mixedviT.

saxifaTo

narCenebis

ganTavsebis

gegma da

RonisZiebebi

• ,,saqarTvelo

s rkinigzis”

HSE oficeris an

garemosdacv

iTi

konsultant

is angariSi.

yuradReba

unda mieqces,

rom ar

moxdes,

SemTxveviT,

kreozotiani

xis ganZelebis

sawvav masalad

an raime sxva

mizniT

gamoyeneba.

Page 353: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

333

cxrili 7.2.-10. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: socialur-ekonomikuri gavlenebi

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

1.

sacxovrebl

is dakargva

/ fizikuri

adgilmonac

vleoba.

• konsultaciebi gavlenis qveS myof

pirebTan (adgilmonacvle da

maspinZeli Temebis wevrebi) da maTi

informirebuli monawileoba

gadasaxlebasTan dakavSirebuli

gadawyvetilebebis miRebis procesSi;

• gavlenis qveS myofi Temebis

warmomadgenlebi monawileobas unda

iRebdnen gadasaxlebis procesTan

dakavSirebuli gadawyvetilebebis

miRebaSi Semdeg sakiTxebze:

sakompensacio paketebi, daxmareba,

SemoTavazebuli axali sacxovrebeli

adgilisa da gadasaxlebis grafikis

xelsayreloba;

• gasaCivrebis meqanizmis Seqmna, rac SeiZleba, adreul etapze gadasaxlebis procesSi warmoqmnili

problemebis droulad gadaWris

mizniT;

• gansaxlebis detaluri samoqmedo

gegmis SemuSaveba. fizikuri

adgilmonacvleoba unda daigegmos

da ganxorcieldes gansaxlebis

samoqmedo gegmis Sesabamisad,

romelic unda pasuxobdes EBRD-is

garemosdacviTi da socialuri

politikis Sesrulebis moTxovnas

(PR) 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da

ekonomikuri adgilmonacvleoba;

• konsultaciebi unda gagrZeldes

ganxorcielebis, monitoringis,

kompensaciebis gacemisa da

gansaxlebis procesis Sefasebis

drosac.

• adgilze gasvla;

• gavlenis qveS

myofi adgilobrivi

Temebis

warmomadgenlebis

gamokiTxva.

• “saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri.

• TveSi orjer mSeneblobis

dawyebamde

(gansaxlebis

detaluri

samoqmedo

gegmis

SemuSavebisa

da

ganxorcielebi

s etapze).

• gavlenis qveS

myofi Temidan

Semosuli

saCivrebis

raodenoba.

• adgilze

gasvlebis

angariSebis

momzadeba;

• gavlenis

qveS myofi

Temebis

warmomadgen

lebi;

• adgilobriv

i

municipali

tetebis

warmomadgen

lebi.

• monitoringis sixSire unda gaizardos

gavlenis qveS myofi

Temebidan saCivris

miRebis Semdeg;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

Page 354: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

334

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

2.

miwisa da

Semosavlis

wyaros

dakargva.

• konsultaciebi gavlenis qveS myof

pirebTan da maTi informirebuli

monawileoba gadasaxlebasTan

dakavSirebuli gadawyvetilebebis

miRebis procesSi;

• ekonomikuri (da ara fizikuri) adgilmonacvleobis SemTxvevaSi unda

SemuSavdes gavlenis qveS moqceuli

pirebisa da TemebisaTvis

kompensaciebisa da sxva daxmarebebis

SeTavazebis specialuri

procedurebi, romlebic Seesabameba

EBRD-is garemosdacviTi da

socialuri politikis Sesrulebis

moTxovna (PR)5-s: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da

ekonomikuri adgilmonacvleoba.

procedurebi unda Camoyalibdes

cxovrebis saSualebebis aRdgenis

CarCos saxiT;

• konsultaciebi unda gagrZeldes

ganxorcielebis, monitoringis,

kompensaciebis gacemisa da

gansaxlebis procesis Sefasebis

drosac;

• detaluri informacia SesaZlo

Semarbilebeli RonisZiebebis Sesaxeb

mocemulia Tbilisis SemovliTi

rkinigzis proeqtis gansaxlebis

CarCo dokumentSi.

• adgilze gasvla;

• adgilobrivi

Temebis

warmomadgenlebis

gamokiTxva

• “saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri.

• TveSi orjer mSeneblobis

dawyebamde

(ekonomikuri

(da ara

fizikuri)

adgilmonacvl

eobis /

gadasaxlebis

procedurebis

SemuSavebisa

da

ganxorcielebi

s etapze).

• gavlenis qveS

myofi Temidan

Semosuli

saCivrebis

raodenoba.

• adgilze

gasvlebis

angariSebis

momzadeba;

• adgilobriv

i Temebis

warmomadgen

lebi;

• adgilobriv

i

municipali

tetebis

warmomadgen

lebi.

• monitoringis sixSire unda gaizardos

gavlenis qveS myofi

Temebidan saCivris

miRebis Semdeg;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

3.

sarkinigzo

sistemasTan

Cixuri

sadgurebiT

dakavSirebu

li

sawarmoebis

/

kompaniebis

adgilmonac

• “saqarTvelos rkinigza” gaagrZelebs

konsultaciebs gavlenis qveS myof

kompaniebTan sakompensacio paketebis

SesaTanxmeblad;

• “saqarTvelos rkinigzam” am

kompaniebisTvis unda moamzados

sakompensacio paketebi da daiwyos

maTTan molaparakebebi/konsultacieb

am sakompensacio paketebTan

• gamokiTxva / konsultacia

samizne kompaniebis

warmomadgenlebTan.

• “saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri.

• TveSi orjer mSeneblobis

dawyebamde

(sakompensacio

paketebis

momzadebisa

da

ekonomikuri

gadasaxlebis

procesSi).

• gavlenis qveS

myofi kompaniebidan

Semosuli

saCivrebis

raodenoba.

• Catarebuli

gamokiTxvis

/

konsultaci

is angariSi;

• gavlenis

qveS myofi

kompaniebi.

• monitoringis sixSire unda gaizardos

gavlenis qveS myofi

Temebidan saCivris

miRebis Semdeg;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

Page 355: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

335

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

vleoba. dakavSirebiT. sajaro.

4.

SesaZlo

uaryofiTi

gavlena

Tbilisis

rkinigzis

centralur

i sadgurisa

da axali

SemovliTi

rkinigzis

axlos

mdebare

obieqtebze

• konsultaciebi gavlenis qveS myof

pirebTan da maTi informirebuli

monawileoba gadasaxlebasTan

dakavSirebuli gadawyvetilebebis

miRebis procesSi. konsultaciebi

unda gagrZeldes ganxorcielebis,

monitoringis, kompensaciebis

gacemisa da gansaxlebis procesis

Sefasebis drosac;

• ekonomikuri adgilmonacvleobis

detaluri samoqmedo gegmis

SemuSaveba. ekonomikuri

adgilmonacvleoba unda daigegmos

da ganxorcieldes ekonomikuri

adgilmonacvleobis samoqmedo gegmis

Sesabamisad, romelic upasuxebs

EBRD-is garemosdacviTi da

socialuri politikis Sesrulebis

moTxovnas (PR) 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da

ekonomikuri adgilmonacvleoba.

• gamokiTxva / konsultacia

samizne kompaniebis

warmomadgenlebTan.

• “saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri.

• TveSi orjer (ekonomikuri

adgilmonacvl

eobis

detaluri

samoqmedo

gegmis

SemuSavebisa

da

ganxorcielebi

s etapze).

• gavlenis qveS

myofi pirebisa da

kompaniebidan

Semosuli

saCivrebis

raodenoba.

• Catarebuli

gamokiTxvis

/konsultac

iis

angariSi;

• gavlenis

qveS myofi

pirebi da

kompaniebi.

• monitoringis sixSire unda gaizardos

gavlenis qveS myofi

Temebidan saCivris

miRebis Semdeg;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

5.

saguramos

magistralu

ri

gazsadenis

gadakveTiT

gamowveuli

SesaZlo

uaryofiTi

gavlena.

• konsultaciebi dainteresebul

mxareebTan - adgilobrivi

municipalitetebis, Temebisa da

“qarTligazis” warmomadgenlebTan;

• konkretuli teqnikuri

gadawyvetilebis miReba, romelic

minimumamde daiyvans saguramos

magistraluri gazsadenis gadakveTiT

gamowveul SesaZlo uaryofiT

gavlenas.

• adgilobrivi

Temebis

warmomadgenlebisa

da saguramos

magistraluri

gazsadenis

eqspluataciaze

pasuxismgebeli

kompaniis

warmomadgenlebTan

interviuebi /

konsultaciebi.

• “saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri.

• samSeneblo

samuSaoebis

dawyebamde.

• gavlenis qveS

myofi Temidan

Semosuli

saCivrebis

raodenoba.

• Catarebuli

gamokiTxvis

angariSi.

• monitoringis sixSire unda gaizardos

gavlenis qveS myofi

Temebidan saCivris

miRebis Semdeg;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

6. teritorieb

is dakargva

Tbilisis

erovnuli

• konsultaciebi garemos dacvisa da

bunebrivi resursebis

saministrosTan, kerZod daculi

teritoriebis saagentosTan,

• daculi

teritoriebis

departamentisa da

garemos dacvisa da

• “saqarTvelos

rkinigza”,

HSE

• samSeneblo

samuSaoebis

dawyebamde.

• “saqarTvelos

rkinigzis”

HSE

Page 356: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

336

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

parkis

farglebSi Tbilisis erovnuli parkis

administraciasTan da sxva

dainteresebul mxareebTan EBRD-is

garemosdacviTi da socialuri

politikis moTxovnebis Sesabamisad

PR 10;

• muSa personalisTvis treningebis

Catareba Semdeg garemosdacviT

sakiTxebze:

o wiTeli nusxis saxeobebis

budobisa da STamomavlobis

gamokvebis adgilebis, Zvel

SenobebSi da xeebze kanoniT

daculi Ramurebis koloniebis

arideba; dauyovneblivi

informireba daculi saxeobebis

SeSfoTebis SemTxvevebis Sesaxeb;

o gasxvisebis derefnis gaswvriv beberi xeebis moWrisgan Tavis

Sekaveba;

o niadagis zedmeti tkepnisa da mcenareulobis ganadgurebis

Tavidan acileba

o saxifaTo narCenebis da masalebis

usafrTxo Senaxva.

bunebrivi

resursebis

saministros

warmomadgenlebTan

konsultaciebi

oficeri.

• garemosdacviTi

konsultan

ti

oficris

angariSi.

7.

samSeneblo

samuSaoebis

Sedegad

warmoqmnil

i mtveri

• sazogadoebis janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis gegmis

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• mSeneblobis dros janmrTelobisa

da usafrTxoebis dacvis gegmis

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• dasaxlebuli punqtebisagan

samSeneblo ubnis izolacia

specialuri RobeebiT;

• daclis wertilamde satvirTo

manqanebis moZraoba daxurul

mdgomareobaSi;

• mSrali amindis dros ubnebze

• kontraqtoris mier kvartaluri /

semestruli

angariSebis

momzadeba,

sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmis da

mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmebis

Sesrulebis

Taobaze. angariSebi

• kontraqtori /

samSeneblo

kompania;

• “saqarTvelos

rkinigza”,

HSE oficeri.

• kontraqtoris mier

kvartaluri/se

mestruli

angariSebis

momzadeba

• moulodneli

monitoringi /

Semowmeba

samuSao

saaTebis dros

“saqarTvelos

rkinigzis”

HSE

• specialuri

Robeebis arseboba;

• datvirTuli

manqanebis

specialuri

safaris arseboba;

• sveli meTodebis

gamoyeneba mSral

aminidSi;

• mtvris filtrebis

arseboba.

• sazogadoebis janmrTelobisa da

• angariSebi samSeneblo

ubnis

marTvis

gegmis

Sesrulebis

Taobaze;

• Semowmebis Semdeg

momzadebul

i

monitoring

is

angariSebi;

• mSeneblobis pirveli

wlis ganmavlobaSi

angariSebi

sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis

gegmisa da

mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis

gegmis Taobaze unda

momzaddes

yovelkvartalurad,

xolo meore da

mesame wlebis

Page 357: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

337

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

misasvleli gzebis dasveleba an

gzis meqanikuri sarwyavebis

gamoyeneba;

• mtvris filtrebis gamoyeneba

stacionarul qarxnebsa da

aRWurvilobaze;

• muSebis mier specialuri niRbebis

gamoyeneba;

• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da misi amoqmedeba .

waredgineba

“saqarTvelos

rkinigzas”;

• samSeneblo ubnisa

da mimdebare

teritoriebis

vizualuri

Semowmeba.

• interviuebi / konsultaciebi

adgilobrivi

Temebis

warmomadgenelebTan

oficeris mier usafrTxoebis

dacvis gegmisa da

mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmis

arseboba da misi

ganxorcieleba.

• adgilobriv

i Temebis

warmomadgen

lebi;

• adgilobriv

i

municipali

tetebis

warmomadgen

lebi.

ganmavlobaSi –

semestrulad;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro;

• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos

mtverTan

dakavSirebuli

saCivris Semosvlis

SemTxvevaSi.

8.

samSeneblo

samuSaoebis

Sedegad

warmoqmnil

i xmauri.

• sazogadoebis janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis gegmis

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• mSeneblobis dros janmrTelobisa

da usafrTxoebis dacvis gegmis

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• samSeneblo ubnebze aRWurviloba

unda ganTavsdes, rac SeiZleba,

ufro Soris xmaurisadmi

mgrZnobiare teritoriebisgan;

• xmaurwarmomqneli saqmianobebis

ganxorcielebis adgilsa da

xmaurisadmi mgrZnobiare obieqtebs

Soris unda moewyos xmaurdamcavi

zRudeebi, iseTebi, rogoricaa

droebiTi kedlebi an amoRebuli

grutis grovebi;

• xmaurwarmomqneli saqmianobebis

warmoebisa da xmaurwarmomqneli

teqnikis koncentraciis adgilis

garSemo unda moewyos kedlebi. mag.:

gzebis safaris samtvrevi aparatebis

garSemo SeiZleba gamoyenebul iqnes

damcavi farebi, xolo miwiszeda

struqturebis qveS Camoikidos

• kontraqtoris mier kvartaluri /

semestruli

angariSebis

momzadeba

sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmisa da

mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmebis

Sesrulebis

Taobaze.

• samSeneblo ubnisa

da mimdebare

teritoriebis

vizualuri

Semowmeba;

• “saqarTvelos

rkinigzis”

sazogadoebasTan

urTierTobis

oficeris mier

adgilobrivi

Temebisa da

• kontraqtori /

samSeneblo

kompania;

• “saqarTvelos

rkinigza”,

HSE oficeri.

• kontraqtoris mier

kvartaluri /

semestruli

angariSebis

momzadeba;

• moulodneli

monitoringi /

Semowmeba

samuSao

saaTebis dros

“saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeris

mier.

• kvartaluri

Semowmebebi

mSeneblobis

pirvel wels

da Semdeg

semestruli

monitoringi

“saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeris

• xmaurdamcavi ekranebis arseboba;

• samSeneblo

samuSaoebis dros

gamoyenebul unda

iqnes specialuri

uxmauro teqnika,

rogoricaa haeris

uxmauro

kompresorebi, da

uxrunvelyofil

iqnes teqnikis

mayuCebis

gamarTuli muSaoba;

• xmaurisa da vibraciis done;

• saCivrebi adgilobrivi

Temebisa da

municipalitetebis

warmomadgenlebis

mxridan;

• xmaurisa da vibraciis done;

• sazogadoebis

• angariSebi samSeneblo

ubnis

marTvis

gegmis

Sesrulebis

Taobaze;

• Semowmebis Semdeg

momzadebul

i

monitoring

is

angariSebi;

• adgilobriv

i Temebis

warmomadgen

lebi;

• adgilobriv

i

municipali

tetebis

warmomadgen

lebi.

• monitoringis sixSire unda gaizardos

samSeneblo

samuSaoebiT

gamowveuli xmauris

Taobaze saCivris

miRebis Semdeg;

• mSeneblobis pirveli

wlis ganmavlobaSi

angariSebi

sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis

gegmisa da

mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis

gegmebis Sesrulebis

Taobaze unda

momzaddes

yovelkvartalurad,

xolo meore da

mesame wlebis

ganmavlobaSi –

semestrulad;

• sazogadoebis dainteresebis

Page 358: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

338

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

vinilis mZime fardebi;

• xmaurwarmomqneli saqmianobebis

ganxorcieleba erTdroulad.

erToblivi muSaobiT warmoqmnili

xmauris done bevrad ar

gadaaWarbebs xmauris dones,

warmoqmnils am samuSaoebis cal-

calke ganxorcielebis SemTxvevaSi;

• xmauris mimarT mgrZnobiare adgilebSi ar unda iqnes

gamoyenebuli ximinjebis Casasmeli

pnevmaturi CaquCi. ximinjebis

Casasmelad SeiZleba gamoyenebul

iqnes burRi an vibrirebadi

mowyobiloba iq, sadac teritoriis

geologiuri agebuleba amis

saSualebas iZleva;

• samSeneblo samuSaoebis dros

gamoyenebul unda iqnes specialuri

uxmauro teqnika, rogoricaa haeris

uxmauro kompresorebi, da

uxrunvelyofil iqnes teqnikis

mayuCebis gamarTuli muSaoba;

• demontaJisTvis, SesaZleblobis

farglebSi, gamoyenebul unda iqnes

naklebad xmauriani meTodebi. mag.:

xidebis safaris daWra satvirTo

manqanebiT misi gatanis mizniT,

warmoqmnis nakleb

kumulatiur xmaurs, vidre safaris

demontaJi pnevmaturi CaquCebis;

• Zalian mniSvnelovania samSeneblo

samuSaoebis Sewyveta Ramis saaTebSi,

vinaidan adamianebis mgrZnobiaroba

xmauris mimarT gansakuTrebiT

imatebs Ramis saaTebSi. samSeneblo

samuSaoebi unda ganxorcieldes

dRis saaTebSi (09:00 – 18:00);

• haeris kondicirebis sistemis gamoyeneba kabinaSi sasurveli

municipalitetebis

warmomadgenlebis

gamokiTxva;

• “saqarTvelos

rkinigzis” mier

xmauris gazomva

(saCivris miRebis

Semdeg).

mier;

• “saqarTvelos

rkinigzis”

mier xmauris

gazomva

(saCivris

miRebis

Semdeg).

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmisa da

mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmebis

arseboba da maTi

ganxorcieleba.

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro;

• amJamad “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviT

departaments ar

gaaCnia xmauris

gasazomi xelsawyoebi.

“saqarTvelos

rkinigzam” unda

SeiZinos saTanado

aRWurviloba da

uzrunvelyos

TanamSromlebis

swavleba;

• detaluri

Semarbilebeli

RonisZiebebi

samSeneblo

samuSaoebis Sedegad

warmoqmnili xmauris

Sesaxeb mocemulia

TavSi 6.1.7 - xmaurisa

da vibraciis

zemoqmedeba.

Page 359: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

339

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

temperaturisa da sufTa haeris

SenarCunebis mizniT. Sesabamisad,

SesaZlebeli iqneba fanjrebis

daxurva Semomavali xmauris

Sesamcireblad.

9.

arsebul

gzebze mZime

teqnikis

gadaadgileb

iT

gamowveuli

vibracia

• sazogadoebis janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis gegmis

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• mSeneblobis dros janmrTelobisa

da usafrTxoebis dacvis gegmis

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• mSeneblobis dros samSeneblo

teqnikis moZraobis samoqmedo gegmis

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• mZime teqnikis moZraobis marSrutis Secvla da, SeZlebisdagvarad, maTi

arideba mWidrod dasaxlebuli

ubnebisagan;

• sxva alternativebis ararsebobis

SemTxvevaSi naklebad dasaxlebuli

adgilebSi gamavali gzebis

gamoyeneba;

• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba. da moqmedebaSi moyvana

• kontraqtoris mier kvartaluri /

semestruli

angariSebis

momzadeba

sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmis,

mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmisa da

mSeneblobis dros

samSeneblo

teqnikis moZraobis

samoqmedo gegmis

Sesrulebis

Taobaze;

• samSeneblo ubnis

mimdebare

teritoriebis

vizualuri

Semowmeba

“saqarTvelos

rkinigzis” HSE oficeris mier;

• “saqarTvelos

rkinigzis” mier

vibraciis gazomva

(saCivris miRebis

Semdeg).

• kontraqtori /

samSeneblo

kompania;

• “saqarTvelos

rkinigza”,

HSE oficeri.

• kontraqtoris mier

kvartaluri /

semestruli

angariSebis

momzadeba;

• moulodneli

monitoringi.

• satvirTo transportis

Semowmeba;

• adgilobrivi

Temebis da/an

adgilobrivi

municipalitetebis

warmomadgenlebis

saCivrebi;

• sazogadoebis janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmis,

mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmisa da

mSeneblobis dros

samSeneblo

teqnikis moZraobis

samoqmedo gegmis

arseboba da maTi

ganxorcieleba.

• angariSebi sazogadoebi

s

janmrTelob

isa da

usafrTxoeb

is dacvis

gegmis,

mSeneblobis

dros

janmrTelob

isa da

usafrTxoeb

is dacvis

gegmisa da

mSeneblobis

dros

samSeneblo

teqnikis

moZraobis

samoqmedo

gegmis

Sesrulebis

Taobaze;

• Semowmebis Semdeg

momzadebul

i

angariSebi;

• adgilobriv

i Temebis

warmomadgen

lebi;

• adgilobriv

i

municipali

• monitoringis sixSire unda gaizardos

arsebul gzebze mZime

teqnikis

gadaadgilebiT

gamowveuli vibraciis

Taobaze saCivris

miRebis SemTxvevaSi;

• amJamad “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviT

departaments ar

gaaCnia vibraciis

gasazomi xelsawyoebi.

“saqarTvelos

rkinigzam” unda

SeiZinos saTanado

aRWurviloba da

uzrunvelyos

TanamSromlebis

swavleba;

• mSeneblobis pirveli

wlis ganmavlobaSi

angariSebi

sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis

gegmis, mSeneblobis

dros janmrTelobisa

da usafrTxoebis

dacvis gegmisa da

mSeneblobis dros

samSeneblo teqnikis

moZraobis samoqmedo

gegmis Sesrulebis

Taobaze unda

Page 360: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

340

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

tetebis

warmomadgen

lebi.

momzaddes

yovelkvartalurad,

xolo meore da

mesame wlebis

ganmavlobaSi –

semestrulad;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro;

• detaluri

Semarbilebeli

RonisZiebebi

samSeneblo

samuSaoebis Sedegad

warmoqmnili

vibraciis Sesaxeb

mocemulia TavSi _

TavSi 6.1.7 - xmaurisa

da vibraciis

zemoqmedeba.

10.

adgilobriv

i Temebis

warmomadgen

lebTan

dakavSirebu

li ubeduri

SemTxvevebi

mSeneblobis

procesSi.

fexiT

mosiaruleTa

usafrTxoeba /

adgilobriv

mosaxleobasTan

dakavSirebuli

ubeduri

SemTxvevebi.

• sazogadoebis janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis gegmis

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• samSeneblo ubani izolirebuli unda

iyos dasaxlebuli teritoriebisagan

specialuri RobeebiT;

• samSeneblo ubnis SesasvlelTan

unda ganTavsdes gamafrTxilebeli

niSnebi;

• SemovliTi rkinigzis adgilobriv

gzebTan gadakveTis wertilebSi

ubeduri SemTxvevebis riskis

Sesamcireblad ”saqarTvelos

rkinigza” ganaaxlebs da

ganaxorcielebs usafrTxoebis

programas, romelic saerTaSoriso

normebis Sesabamisi iqneba;

• kontraqtoris mier kvartaluri /

semestruli

angariSebis

momzadeba

sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmis

Sesrulebis

Taobaze;

• adgilze gasvla da

Semowmeba;

• adgilobrivi

Temebisa da

municipalitetebis

warmomadgenlebis

gamokiTxva.

• kontraqtori /

samSeneblo

kompania;

• “saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri

HSE oficerTan

erTad.

• kontraqtoris mier

kvartaluri /

semestruli

angariSebis

momzadeba;

• kvartaluri

Semowmebebi

mSeneblobis

pirvel wels

da Semdeg

semestruli

monitoringi.

• ubeduri SemTxvevebis

raodenoba;

• sazogadoebis janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvis gegmis

arseboba da misi

ganxorcieleba.

• angariSebi samSeneblo

ubnis

marTvis

gegmis

Sesrulebis

Taobaze;

• Semowmebis Semdeg

momzadebul

i

angariSebi;

• adgilobriv

i Temebisa

da

municipali

tetebis

warmomadgen

• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos

fexiT

mosiaruleebTan

dakavSirebuli

ubeduri SemTxvevebis

Sesaxeb saCivris

Semosvlis Semdeg;

• mSeneblobis pirveli

wlis ganmavlobaSi

angariSebi

sazogadoebis

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis

gegmis Sesrulebis

Taobaze unda

momzaddes

yovelkvartalurad,

xolo meore da

Page 361: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

341

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

• SemovliTi rkinigzis adgilobriv

gzebTan gadakveTis wertilebSi

ubeduri SemTxvevebis riskis

Sesamcireblad unda aigos miwisqveSa

an miwiszeda gadasasvlelebi

sazogadoebasa da adgilobriv

xelisuflebasTan konsultaciebis

safuZvelze;

• rkinigzis xazTan unda ganTavsdes vizualuri gamafrTxilebeli

niSnebi;

• sadguris boloebSi da sxva

adgilebze unda gakeTdes Robeebi an

sxva saxis zRudeebi ucxo pirTa

liandagebze gasvlis Tavidan

acilebis mizniT;

• adgilobrivi mosaxleobisaTvis

liandagebis gadakveTasTan

dakavSirebuli saSiSroebis Sesaxeb

informaciis miwodeba;

• sadgurebSi mowyobili gadasasvleli

unda iyos usafrTxo, advilad

misagnebi da gamosayenebeli.

lebi. mesame wlebis

ganmavlobaSi –

semestrulad;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

11.

muSaTa

arasaTanado

qceva /

socialur-

kulturul

i

gansxvaveba

/ migranti

muSebis

konfliqti

adgilobriv

mosaxleoba

sTan.

• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba;

• muSaTa qcevis kodeqsis SemuSaveba, adgilobriv TemebTan urTierTobis

gegmis TanxlebiT (rac unda

moicavdes: adgilobriv TemebTan

urTierTobis ZiriTadi wesebi;

qcevis wesebi konfliqtur

situaciebSi; adgilobrivi Temebis

kulturuli Taviseburebebi

gansxvavebuli kulturis mqone

teritoriebidan mosuli muSebis

SemTxvevaSi) da mis mixedviT

moqmedeba;

• swavleba muSaTa qcevis kodeqsis

• “saqarTvelos

rkinigzis”

sazogadoebasTan

urTierTobis

oficeris mier

adgilobrivi

Temebisa da

municipalitetebis

warmomadgenlebis

gamokiTxva;

• “saqarTvelos

rkinigzis”

sazogadoebasTan

urTierTobis

oficeris mier

dakvirveba muSaTa

• kontraqtori /

samSeneblo

kompania;

• “saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri.

• moulodneli

monitoringi

“saqarTvelos

rkinigzis”

mier.

• adgilobrivi

Temebis

warmomadgenlebisga

n Semosuli

saCivrebis

raodenoba;

• swavlebis

raodenoba;

• swavlebaSi

monawileTa

raodenoba;

• muSaTa qcevis kodeqsis

adgilobriv

TemebTan

• angariSebi samSeneblo

ubnis

marTvis

gegmis

Sesrulebis

Taobaze;

• Semowmebis Semdeg

momzadebul

i

angariSebi;

• adgilobriv

i Temebis

warmomadgen

• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos

muSebis arasaTanado

qcevisa an

adgilobrivi Temebis

warmomadgenlebTan

konfliqtebis Sesaxeb

saCivris Semosvlis

SemTxvevaSi.

Page 362: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

342

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

Sesrulebis sakiTxebze. qcevaze. urTierTobis

gegmis TanxlebiT

arseboba da misi

ganxorcieleba.

lebi.

12.

teritoria

ze

droebiTi

samuSao

Zalis

SesvlasTan

dakavSirebu

li

daavadebebi.

• sazogadoebis janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvis gegmis

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• “saqarTvelos rkinigzam” unda

gamoavlinos is daavadebebi,

romlebic SeiZleba gavrceldes

samuSao Zalis mier. saWiroebisamebr

unda SemuSavdes samoqmedo gegmebi

daavadebebis SesaZlo gavrcelebis

Tavidan acilebis an Semcirebis

mizniT;

• “saqarTvelos rkinigzam”

kontraqtis pirobebis safuZvelze

Tavis kontraqtorebs unda

daakisros samuSao Zalis

daqiravebamde muSa personalis

samedicino Semowmebis

gaxorcielebis valdebuleba.

• adgilobrivi

Temebis,

municipalitetebis

da samedicino

dawesebulebebis

warmomadgenlebis

gamokiTxva

adgilze.

• kontraqtori /

samSeneblo

kompania;

• “saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri

HSE oficerTan

erTad.

• kvartaluri

Semowmebebi

mSeneblobis

pirvel wels

da Semdeg

semestruli

monitoringi.

• samSeneblo ubnis

mimdebare

teritoriebze

avadmyofobis

SemTxvevebis

raodenoba

samSeneblo

samuSaoebis

dawyebis Semdeg.

monacemebis miReba

SeiZleba

adgilobrivi

municipalitetebid

an.

• adgilobriv

i Temebis

warmomadgen

lebi;

• adgilobriv

i

municipali

tetebis

warmomadgen

lebi;

• adgilobriv

i

samedicino

dawesebule

bebi.

• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos

teritoriaze

droebiTi samuSao

Zalis SesvlasTan

dakavSirebuli

daavadebebis Sesaxeb

saCivris Semosvlis

SemTxvevaSi;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

Semowmebis

safuZvelze

SemuSavebuli

angariSebi unda iyos

sajaro.

13.

SesaZlo

epizootol

ogiuri

zegavlena /

daavadebuli

Sinauri

cxovelebis

samarxebis

gaaqtiurebi

sa da

infeqciebis

afeTqebis

riski.

• aucilebelia proeqtis

dagegmarebisas, mSeneblobis

dawyebamde, winaswari

epizootologiuri kvlevis Catareba

saeWvo adgilebSi – aRniSnuli

soflebis (zahesi, gldani, mamkoda,

leninisi da patara lilo),

axlandeli da yofili fermebis,

cxovelTa sadgomebisa da sxva

adgilebze, mag.: saZovrebze,

saqonlis gadasarek trasaze da a.S.,

rac saSualebas mogvcems, gatardes

infeqciuri daavadebebis Tavidan

acilebisa da Serbilebis

RonisZiebebi.

• landSaftur-

epizootologiuri

monitoringis

sistema

iTvaliswinebs

trasaze miwis

samuSaoebis

dawyebamde,

dawyebisas da

Semdgom, rkinigzis

eqspluataciis

dros, (ukve

naklebi

intensivobiT)

gadamdebi

daavadebebis

monitoringis

sistemis

• “saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri

HSE oficerTan

erTad.

• samSeneblo

samuSaoebis

dawyebamde.

• samSeneblo ubnis

mimdebare

teritoriebze

infeqciuri

daavadebebis

afeTqebebi

samSeneblo

samuSaoebis

dawyebis Semdeg.

• “saqarTvelos

rkinigzis”

mier

Catarebuli

Semowmebis

Semdeg

momzadebul

i

monitoring

is

angariSebi;

• adgilobriv

i Temebisa

da

municipali

tetebis

warmomadgen

• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos

adgilobrivi Temebis

warmomadgenlebisa da

samedicio

dawesebulebidan

daavadebis afeTqebis

Sesaxeb saCivris

Semosvlis

SemTxvevaSi;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

Page 363: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

343

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

amoqmedebas,

veterinariul-

sanitariuli

sanaciis

RonisZiebebis

gatarebas da

daavadebebis

gamavrcelebeli

transmisiuri

gadamtanis

mwerebisa da

tkipebis

Seswavlas, soflis

meurneobis

saministros

Sesabamis

samsaxurTan erTad;

• adgilobrivi

Temebis,

municipalitetebis

da samedicino

dawesebulebebis

warmomadgenlebis

gamokiTxva

adgilze.

lebi;

• adgilobriv

i

samedicino

dawesebule

bebi;

• saqarTvelo

s Sromis,

janmrTelob

isa da

socialuri

dacvis

saministro.

14.

muSebis

arasaTanado

samuSao

pirobebi.

• socialuri keTilmowyobisa da

momsaxurebis gegmis SemuSaveba

sanitariul-higienuri, socialuri

da samedicino obieqtebisa da

momsaxurebis, aseve muSebis

sacxovrebeli adgilebisa da

transportirebis uzrunvelyofis

mizniT;

• samuSao adgili unda Seesabamebodes

EBRD-is garemosdacviTi da

socialuri politikis moTxovnebs

Sromisa da samuSao pirobebisadmi

(PR 2) da Sromis saerTaSoriso organizaciis ZiriTad standartebs;

• muSebs unda hqondeT:

• muSebis samuSao adgilebis

mdgomareobis

Semowmeba.

• kontraqtori /

samSeneblo

kompania;

• “saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri.

• moulodneli

monitoringi.

• samuSao adgilis

Sesabamisoba

Sromisa da samuSao

pirobebisadmi (PR 2) EBRD-is

garemosdacviTi da

socialuri

politikis

moTxovnebsa da

Sromis

saerTaSoriso

organizaciis

ZiriTad

standartebTan;

• Sesabamisoba saqarTvelos

• Semowmebis Semdeg

momzadebul

i

monitoring

is

angariSebi;

• muSebi.

• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos

muSebis mxridan

gasaCivrebis

meqanizmis saSualebiT

arasaTanado samuSao

pirobebis Taobaze

saCivris Semosvlis

SemTxvevaSi;

• mSeneblobis pirveli

wlis ganmavlobaSi

angariSebi socialuri

keTilmowyobisa da

momsaxurebis gegmis

Sesrulebis Sesaxeb

unda momzaddes

Page 364: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

344

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

o usafrTxo sacxovrebeli sivrce

– zedapirebi, struqturebi da

mowyobilobebi advilad unda

iwmindebodes da ar iwvevdes

saxifaTo naerTebis dagrovebas.

Senobebi unda iyos

struqturulad usafrTxo,

saTanadod daculi klimaturi

pirobebisagan da hqondes

ganaTebisa da xmauris misaRebi

done;

o usafrTxo teqnika da masalebi;

o muSaobis usafrTxo sistemebi;

o informacia, rCeva, swavleba da

meTvalyureoba;

o saTanado samuSao garemo da pirobebi (samuSao adgili

uzrunvelyofili unda iyos

sapirfareSoebiTa da saSxapeebiT,

sasmeli wyliTa da sufTa

sasadiloTi);

o xelmisawvdomi gadaudebeli

samedicino daxmareba.

• samuSao adgili daculi unda iyos

xanZrebis gaCenis saSiSroebisagan

sawarmoo obieqtebisaTvis

gankuTvnili xanZarsawinaaRmdego

wesebis dacvis gziT. sxva

xanZarsawinaaRmdego saSualebebSi

Sedis:

o obieqtebis aRWurva xanZris deteqtorebiT, gangaSis sistemiTa

da xanZarsawinaaRmdego

aRWurvilobiT.

xanZarsawinaaRmdego aRWurviloba

unda iyos karg samuSao

mdgomareobaSi da advilad

xelmisawvdomi. igi unda

Seesabamebodes obieqtis zomebsa

da daniSnulebas, obieqtSi

Sromis kodeqsTan

(2006 wlis 25

maisi) da

saqarTvelos

sanitariul

kodeqsTan (2003

wlis 8 maisi);

• swavlebis

raodenoba;

• swavlebaSi

monawileTa

raodenoba.

• muSebis mxridan Semosuli

saCivrebis

raodenoba

arasaTanado

samuSao pirobebTan

dakavSirebiT.

yovelkvartalurad,

xolo meore da

mesame wlebis

ganmavlobaSi –

semestrulad;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

Page 365: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

345

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

arsebul aRWurvilobas, arsebuli

nivTierebebis fizikur da qimiur

Tvisebebs da adamianTa maqsimalur

raodenobas;

o advilad xelmisawvdomi da

mosaxmari xelis

xanZarsawinaaRmdego

aRWurvilobis arseboba;

• xmovani da vizualuri Tvisebebis

mqone xanZarsawinaaRmdego da

avariuli gangaSis sistemebi.

saerTaSoriso safinanso

korporaciis sicocxlesa da

sicocxlis usafrTxoebasTan

dakavSirebuli saxelmZRvanelo

principebi dacul unda iqnes

sazogadoebrivi Senobebis

SemTxvevaSi.;

• muSaTa gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba.

15. usamarTlo

sakontraqt

o pirobebi.

• kontraqtorTan kontraqtis dadebis dros “saqarTvelos rkinigza”:

o unda darwmundes, rom kontaqtorebi arian kargi

reputaciis mqone aRiarebuli

kompaniebi;

o unda mosTxovos maT EBRD-is

garemosdacviTi da socialuri

politikis Sromisa da samuSao

pirobebis (PR 2) 6-dan 16-mde da 18 paragrafebSi Camoyalibebuli

moTxovnebis Sesruleba;

• “saqarTvelos rkinigzam”

kontraqtorebis, qvekontraqtorebis

da mniSvnelovani masalisa da

saqonlis mowodebis (mag., betonis

ganZelebi) sakontraqto

valdebulebebi unda aagos Sromis

saerTaSoriso organizaciis ZiriTad

• interviuebi muSebTan;

• samuSao pirobebis Semowmeba adgilze.

• kontraqtori /

samSeneblo

kompania;

• saqarTvelo

s rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri.

• moulodneli

Semowmeba.

• samuSao adgilis

Sesabamisoba

Sromisa da samuSao

pirobebisadmi (PR 2) EBRD-is

garemosdacviTi da

socialuri

politikis

moTxovnebsa da

Sromis

saerTaSoriso

organizaciis

ZiriTad

standartebTan;

• samuSao pirobebis Sesabamisoba

saqarTvelos

Sromis kodeqsTan

(2006 wlis 25

maisi) da

• Semowmebis Semdeg

momzadebul

i

monitoring

is

angariSebi;

• muSebi.

• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos

muSebis mxridan

usamarTlo

sakontraqto

pirobebTan

dakavSirebuli

saCivris Semosvlis

SemTxvevaSi;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

Page 366: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

346

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

standartebze. “saqarTvelos

rkinigzam” unda daakisros

kontraqtorebsa da

qvekontraqtorebs Semdegi kanonebisa

da principebis dacva:

o Sromis, socialuri dacvis,

profesiuli janmrTelobisa da

usafrTxoebis erovnuli kanonebi

(saqarTvelos sanitariuli

kodeqsi, 2003 wlis 8 maisi); da

o Sromis saerTaSoriso organizaciis is principebi da

standartebi, romlebic exeba:

– bavSvTa Sromis gamoyenebis akrZalvas;

– iZulebiTi Sromis akrZalvas;

– SromasTan dakavSirebuli

diskriminaciis akrZalvas;

– jgufuri da koleqtiuri

xelSekrulebebis dadebis

Tavisuflebas;

• “saqarTvelos rkinigzam”

kontraqtorebsa da

qvekontraqtorebs unda daakisros

saqarTveloSi samSeneblo seqtorSi

arsebuli xelfasebis, SeRavaTebisa

da samuSao pirobebis ekvivalenturi

xelfasebis, SeRavaTebisa da samuSao

pirobebis uzrunvelyofis

valdebuleba;

• muSebis gasaCivrebis meqanizmi, raTa maT mieceT samuSao pirobebTan

dakavSirebuli sakiTxebis dayenebis

SesaZlebloba.

saqarTvelos

sanitariul

kodeqsTan (2003

wlis 8 maisi).

16. saxifaTo

samSeneblo

masalebis

gamoyenebis

• mSeneblobis dros janmrTelobisa

da usafrTxoebis dacvis gegmis

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• samSeneblo narCenebis marTvis gegmas

• kontraqtoris mier kvartaluri /

semestruli

angariSebis

• kontraqtori /

samSeneblo

kompania;

• kontraqtoris mier

kvartaluri /

semestruli

• Sesabamisoba saqarTvelos

kanonmdeblobasa da

evrokavSiris

• angariSebi samSeneblo

mSeneblobis

dros

• mSeneblobis pirveli

wlis ganmavlobaSi

angariSebi

mSeneblobis dros

Page 367: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

347

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

da TbilisS

arsebuli

centralur

i sadguris

sarkinigzo

infrastruq

turisa da

samSeneblo

teritorieb

ze

arsebuli

nagebobebis

demontaJis

dros

saxifaTo

masalebTan

arasaTanado

d

mopyrobis

Sedegad

gamowveuli

uaryofiTi

gavlena

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• “saqarTvelos rkinigzam”

kontraqtis pirobebis safuZvelze

Tavis kontraqtorebs unda

daakisros mSeneblobis procesSi

mxolod adamianis janmrTelobisTvis

usafrTxo masalis gamoyenebis

valdebuleba;

• “saqarTvelos rkinigzam”

kontraqtis pirobebis safuZvelze

Tavis kontraqtorebs unda

daakisros nagebobebis demontaJis

dros gamovlenil saxifaTo

narCenebTan evrokavSiris

saxelmZRvanelo principebis

(samSeneblo masalebis direqtiva

(sabWos direqtiva 89/106/EEC); calkeuli saxifaTo nivTierebisa da

preparatis gayidva da gamoyeneba

(azotis Semcveli saRebavebi)

(sabWos direqtiva Directive 2002/61/EC) Sesabamisad mopyrobis valdebuleba;

• gansakuTrebuli yuradReba unda

mieqces kreozotiT gaJRenTili xis

ganZelebis demontaJs (maTi

demontaJisa da ganTavsebis wesebi

dawvrilebiT aRwerilia TavSi

“narCenebis warmoqmna da marTva”).

momzadeba

mSeneblobis dros

janmrTelobisa da

usafrTxoebis

dacvisa da

samSeneblo

narCenebis marTvis

gegmis Sesrulebis

Taobaze;

• adgilobrivi

Temebis

warmomadgenlebisa

da muSebis

gamokiTxva.

• “saqarTvelos

rkinigza”,

HSE oficeri.

angariSebis

momzadeba;

• moulodneli

gamokiTxvebi.

saxelmZRvanelo

principebTan. janmrTelob

isa da

usafrTxoeb

is dacvisa

da

samSeneblo

narCenebis

marTvis

gegmis

Sesrulebis

Taobaze;

• Semowmebis Semdeg

momzadebul

i

angariSebi;

• muSebi.

janmrTelobisa da

usafrTxoebis dacvisa

da samSeneblo

narCenebis marTvis

gegmis Sesrulebis

Taobaze unda

momzaddes

yovelkvartalurad,

xolo meore da

mesame wlebis

ganmavlobaSi –

semestrulad;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

17.

muSebTan

dakavSirebu

li ubeduri

SemTxvevebi

rkinigzis

personalTan

dakavSirebuli

ubeduri

SemTxvevebi

• mSeneblobis etapisaTvis sagangebo

situaciebisTvis mzadyofnis gegmis

SemuSaveba avariul situaciebze

reagirebis mizniT;

• mSeneblobis dros janmrTelobisa

da usafrTxoebis dacvis gegmis

SemuSaveba da ganxorcieleba;

• “saqarTvelos rkinigzam”,

kontraqtis pirobebis safuZvelze,

Tavis kontraqtorebs unda

daakisros muSebisTvis

• adgilobrivi

Temebis

warmomadgenlebisa

da muSebis

gamokiTxva;

• eqspualtaciis

etapze rkinigzis

adamianuri

resursebis marTvis

departamentis mier

rkinigzis

• kontraqtori /

samSeneblo

kompania;

• “saqarTvelos

rkinigza”,

HSE oficeri.

• mSeneblobis

etapze

adgilobrivi

Temebis

warmomadgenle

bisa da

muSebis

gamokiTxvis

Sedegad

angariSebi

unda

momzaddes

• swavlebis

raodenoba;

• swavlebaSi

monawileTa

raodenoba;

• ubeduri SemTxvevebis

raodenoba.

• Semowmebis Semdeg

momzadebul

i

monitoring

is

angariSebi;

• muSebi.

• monitoringis sixSire unda gaizardos

muSebisagan ubeduri

SemTxvevebis Taobaze

saCivris miRebis

SemTxvevaSi;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

Page 368: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

348

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

usafrTxoebis sakiTxebze swavlebis

Catarebis da maTi informirebis

uzrunvelyofis valdebuleba;

• muSebs Soris ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT

”saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs

da ganaxorcielebs usafrTxoebis

programas, romelic Seesabameba

saerTaSoriso normebs da

uzrunvelyofs nebismieri saxis

samuSaos dawyebamde TiToeuli

menejerisa da muSis mier swavlebis

gavlas da sul mcire weliwadSi

erTxel mainc amgvari treningebis

gameorebas. es exeba droebiT

muSebsac;

• muSebs Soris ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT unda

ganxorcieldes Semdegi RonisZiebebi:

o muSebis swavleba rkinigzaze

piradi usafrTxoebis sakiTxebze;

o saremonto samuSaoebis dros matareblebis moZraobis gaCereba

(muSaoba mwvane zonaSi) da Tu

moZraobis gaCereba SeuZlebelia,

avtomaturi gamafrTxilebeli

sistemis gamoyeneba;

o matareblebis gasaCerebeli,

maxarisxebeli da saremonto

ubnebis gamoyofa rkinigzis

mTavari moZravi xazidan.

• “saqarTvelos rkinigzam” unda

ganaaxlos sagangebo situaciebisTvis

mzadyofnis gegma da usafrTxoebis

programa, romelic saukeTeso

saerTaSoriso praqtikis Sesabamisi

iqneba;

• rkinigzis personalma,

SeZlebisdagvarad, unda dagegmos

regularuli dasvenebis periodebi

personalTan

dakavSirebuli

ubeduri

SemTxvevebis

Sesaxeb

yovelwliuri

angariSebis

momzadeba.

kvartalurad

/

semestrulad

• eqspuluataci

is etapze

angariSebi

rkinigzis

personalTan

dakavSirebuli

ubeduri

SemTxvevebis

Sesaxeb

yovelwliura

d unda

momzaddes.

Page 369: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

349

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

rogorc dRis, aseve Ramis saaTebSi,

dasvenebis periodebis efeqturobis

gazrdis mizniT da saerTaSoriso

standartebsa da saukeTeso

praqtikasTan Sesabamisad, raTa

Tavidan acilebul iqnes muSebis

gadaRla da gadaRliT gamowveuli

ubeduri SemTxvevebis albaToba.

18.

gavlena

mgzavrebze /

matareblebis

momxmareblebze

rkinigzis

centraluri

sadguris

gauqmebis

Sedegad.

• erTi sadguridan (didube) meoremde (navTluRi) gadaadgilebis gamo

Seqmnili diskomfortis

Sesamcireblad metros sadgurebi

unda iyos maqsimalurad

keTilmowyobili, raTa mgzavrebis

mier sadgurebs Soris

gadaadgilebisas miRebuli

diskomforti iyos minimaluri.

• mgzavrebis semestruali

gamokiTxva

eqspluataciis

pirvel wels .

• “saqarTvelos

rkinigza”

• sazogadoebidan

komentarebis /

saCivrebis

Sesvlis

SemTxvevaSi.

• sazogadoebidan Sesuli

komentarebi /

saCivrebi.

• mgzavrebis semestrual

i

gamokiTxvis

Semdeg

momzadebul

i

angariSebi.

19.

saxifaTo

tvirTebis

transportirebas

Tan

dakavSirebuli

avariebi

• daRvrebis Tavidan acilebisa da

kontrolis, sagangebo

situaciebisTvis mzadyofnisa da

avariul situaciebze reagirebis

gegmebis SemuSaveba da

ganxorcieleba;

• saxifaTo tvirTebis saTanado Semowmebis, Cabarebis da

transportirebis sistemis

ganxorcieleba. vinaidan am saxis

momsaxurebis uzrunvelyofa SeuZlia

mesame mxaresac, skriningisa da

Cabarebis procesi unda

ganxorcieldes konteinerebis

SefuTvasa da markirebasTan

dakavSirebuli saerTaSoriso

standartebis Sesabamisad;

• vagoncisternebisa da iseTi moZravi Semadgenlobebis gamoyeneba,

romlebic Seesabameba saerTaSoriso

standartebs mocemuli

tvirTebisaTvis, da prevenciuli

• saxifaTo tvirTebis

gadazidvasTan

dakavSirebuli

yvela ubeduri

SemTxvevis

aRricxva;

• avariebis auditis ganxorcieleba

damoukidebeli

Semfaseblis mier

weliwadSi orjer.

• “saqarTvelos

rkinigza”,

HSE oficeri;

• “saqarTvelos

rkinigzis”

mier

tenderis

safuZvelze

daqiravebu

li

damoukidebe

li

Semfasebeli

.

• yovewliurad;

• saxifaTo tvirTebis

gadazidvasTan

dakavSirebuli

ubeduri

SemTxvevebis

arseboba.

• angariSebis momzadeba

saxifaTo

tvirTebis

gadazidvasT

an

dakavSirebu

li ubeduri

SemTxvevebis

Sesaxeb;

• rkinigzis personali.

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro;

• damatebiTi informacia avariebis

riskebTan

dakavSirebiT

mocemulia TavSi _

TavSi 6.4 - avariebis

riski.

Page 370: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

350

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

programis ganxorcieleba.

20. xmauri da

vibracia.

• xmauris Semcirebis mizniT lokomotivis brigadis mier

matareblis samuxruWo sistemis

ventilaciis sixSiris Semcireba im

donemde, rom lokomotivis brigadam

SeZlos damuxruWebis operaciebis

Sesruleba;

• personaluri damcavi saSualebebis

gamoyeneba, Tu xmauris Semcireba

ver xerxdeba sainJinro kontrolis

saSualebebiT;

• vibraciis Sesamcireblad

operatoris savarZlis qveS

amortizatorebis dayeneba;

• vibraciis Sesamcirebeli sistemebis

dayeneba lokomotivebis sakidebze,

kabinebze an operatorebis

savarZlebze, raTa uzrunvelyofil

iqnes Sesabamisoba saerTaSoriso da

erovnuli standartebsa da

saxelmZRvanelo principebTan;

• xelis aparatebisgan warmoqmnili

xelis-mklavis vibracia, an mTeli

tanis vibracia im zedapiridan,

romelzedac muSa dgas an zis, unda

kontroldebodes aRWurvilobis

SerCeviT, vibraciis mSTanTqavi

baliSebisa da sxva mowyobilobebis

dayenebis da vibraciis zemoqmedebis

dros Semcirebis gziT;

• Ramis saaTebSi matareblebis

moZraobis Semcireba.

• adgilze gasvla da xmaurisa da

vibraciis donis

Semowmeba

(personalis mier

xmauris damcavi

saSualebebis

gamoyeneba,

savarZlis qveS

amortizatirebis

arseboba da a.S);

• adgilobrivi

Temebisa da

municipalitetebis

warmomadgenlebis

gamokiTxva;

• “saqarTvelos

rkinigzis” mier

xmauris gazomva.

• “saqarTvelos

rkinigza”,

HSE oficeri.

• semestruli

gasvlebi

adgilze da

Semowmeba.

• xmaurisa da vibraciis done.

• adgilze

gasvlis da

Semowmebis

Semdeg

momzadebul

i

angariSebi;

• adgilobriv

i Temebis

warmomadgen

lebis

saCivari.

• monitoringis sixSire unda gaizardos

xmaursa da

vibraciasTan

dakavSirebuli

saCivris miRebis

SemTxvevaSi;

• amJamad “saqarTvelos

rkinigzis”

garemosdacviT

departaments ar

gaaCnia xmaurisa da

vibraciis gasazomi

xelsawyoebi.

“saqarTvelos

rkinigzam” unda

SeiZinos saTanado

aRWurviloba da

uzrunvelyos

TanamSromlebis

swavleba;

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro;

• detaluri

Semarbilebeli

RonisZiebebi

eqspualtaciis etapze

warmoqmnili xmaurisa

da vibraciis Sesaxeb

mocemulia TavSi 6.1.7

_ xmaurisa da

vibraciis zemoqmedeba.

21. dizelis

gamonabolqvi. • daxurul sivrceSi lokomotivebis

yofnis periodis Semcireba da

• rkinigzis TanamSromlebis

• “saqarTvelos

• rkinigzis TanamSromlebi

• daxurul sivrceSi

lokomotivebis

• Semowmebis Semdeg

• dainteresebis SemTxvevaSi

Page 371: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

351

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

buqsirebis gamoyeneba lokomotivebis

saremonto depoebSi Sesayvanad da

gamosayvanad;

• im ubnebis mudmivi ventilacia,

sadac SesaZlebelia dizelis

gamonabolqvis dagroveba;

• haeris gafiltvra lokomotivis

brigadis kabinaSi.

gamokiTxva. rkinigza”,

HSE oficeri.

s gamokiTxva.

unda moxdes

yovelwliura

d.

yofnis dro. momzadebul

i

angariSebi;

• rkinigzis personali.

angariSebi unda iyos

sajaro;

• detaluri

Semarbilebeli

RonisZiebebi haeris

dabinZurebis da

misgan gamowveuli

riskebis Sesaxeb

mocamulia TavSi _

6.1.6 - zegavlena

atmosferuli haeris

xarisxze.

22. eleqtrobasTan

dakavSirebuli

safrTxeebi.

• ”saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs

da ganaxorcielebs usafrTxoebis

programas, romelic Seesabameba

saerTaSoriso normebs;

• muSebis swavleba

eleqtrousafrTxoebis zogad

sakiTxebSi.

• rkinigzis TanamSromlebis

gamokiTxva.

• “saqarTvelos

rkinigza”,

HSE oficeri.

• rkinigzis TanamSromlebi

s gamokiTxva

unda moxdes

yovelwliura

d.

• swavlebis

raodenoba;

• swavlebis

monawileTa

raodenoba;

• momatebuli

daZabulobis mqone

eleqtruli da

magnituri velebis

ubnebSi usafrTxo

zonebis gamovlena;

• momatebuli

daZabulobis mqone

eleqtruli da

magnituri velebis

ubnebSi adamianebis

Sesvlis SezRudva.

• ”saqarTvelos

rkinigza”

SeimuSavebs da

ganaxorcielebs

usafrTxoebis

programis arseboba

da misi

ganxorcieleba

• rkinigzis TanamSroml

ebis

gamokiTxvis

Semdeg

momzadebul

i

angariSebi;

• rkinigzis personali.

• dainteresebis SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

Page 372: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

352

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

23. eleqtruli da

magnituri

velebi

• ”saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs

da ganaxorcielebs usafrTxoebis

programas, romelic Seesabameba

saerTaSoriso normebs;

• muSebis swavleba eleqtruli

usafrTxoebis zogad sakiTxebSi;

• im ubnebis gamovlena, sadac

momatebulia eleqtruli da

magnituri velebis daZabuloba da

maTSi gamoucdeli muSebis Sesvlis

SezRudva.

• rkinigzis TanamSromlebis

gamokiTxva.

• “saqarTvelos

rkinigza”,

HSE oficeri.

• rkinigzis TanamSromlebi

s gamokiTxva.

unda moxdes

yovelwliura

d.

• swavlebis

raodenoba;

• swavlebis

monawileTa

raodenoba;

• momatebuli

daZabulobis mqone

eleqtruli da

magnituri velebis

ubnebSi usafrTxo

zonebis gamovlena;

• momatebuli

daZabulobis mqone

eleqtruli da

magnituri velebis

ubnebSi adamianebis

Sesvlis SezRudva;

• ”saqarTvelos

rkinigza”

SeimuSavebs da

ganaxorcielebs

usafrTxoebis

programis arseboba

da misi

ganxorcieleba.

• rkinigzis TanamSroml

ebis

gamokiTxvis.

Semdeg

momzadebul

i

angariSebi;

• rkinigzis personali.

• dainteresebis SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

24.

“saqarTvelos

rkinigzis”

TanamSromlebis

adgilmonacvleo

ba Tbilisis

centraluri

sadguridan

• adgilmonacvleobis gegmis SemuSaveba

da ganxorcieleba;

• konsultaciebis Catareba

adgilmonacvleobis specialur

programaze adgilmonacvleobas

daqvemdebarebul TanamSromlebTan;

• adgilmonacvleobas daqvemdebarebul

pirTa informireba

adgilmonacvleobis programis

zusti grafikis Sesaxeb

TanamSromlebTan;

• saWiroebis SemTxvevaSi TanamSromlebisTvis swavlebis

• Semowmeba (adgilmonacvleobi

s gegmis arseboba,

Sesabamisi

swavlebebis/

konsultaciebis

arseboba);

• rkinigzis TanamSromlebis

gamokiTxva.

• “saqarTvelos

rkinigza”,

sazogadoeba

sTan

urTierTobi

s oficeri.

• Tbilisis

centraluri

sadguris

gauqmebamde.

• adgilmonacvleobis

gegmis arseboba;

• konsultaciebis

Catareba

adgilmonacvleobis

specialur gegmaze

adgilmonacvleobas

daqvemdebarebul

TanamSromlebTan;

• adgilmonacvleobis

gegmis Sesaxeb

rkinigzis

TanamSromlebis

• Semowmebis Semdeg

momzadebul

i

angariSebi;

• rkinigzis personali.

• sazogadoebis dainteresebis

SemTxvevaSi

angariSebi unda iyos

sajaro.

Page 373: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

353

gavlena

No mSeneblobis

etapi eqspluataciis

etapi

gavlenis Tavidan acilebis /

Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebel

i piri /

organizacia

Semowmebis

sixSire /

monitoringis

grafiki

indikatorebi gadamowmebis

wyaro komentari

Catareba adgilmonacvleobis

programis sakiTxebze. informirebulobis

done;

• swavlebebis /

konsultaciebis

raodenoba;

• swavlebebis

monawileTa /

“saqarTvelos

rkinigzis”

gamokiTxuli

TanamSromlebis

raodenoba.

Page 374: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

354

cxrili 7.2.-11. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: kulturuli memkvidreoba da arqeologia

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire indikatori

gadamowmebis

wyaro komentari

1 aqeologiuri

ubnebis SesaZlo

dazianeba.

mudmivi arqeologiuri

meTvalyureoba da Sesabamisi

angariSis momzadeba.

kulturuli

memkvidreobisa da

arqeologiis

angariSis

monitoringi da

Sesabamisi

angariSis

momzadeba.

,,saqarTvelos

rkinigzis” mier

proeqtisaTvis

gamoyofili HSE oficeri.

kvartalurad.

ar iqneba

arqeologiu

ri ubnebis

dazianebis

precedenti.

• konsultanti

arqeologis

angariSi

• ,,saqarTvelos

rkinigzis”

HSE oficeris angariSi.

Page 375: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

355

cxrili 7.2.-12. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: avariebis riski

zegavlena

# mSeneblobis

etapi

eqspluataciis

etapi

Semarbilebeli zomebi monitoringis

RonisZieba

pasuxismgebeli

piri /

organizacia

monitoringis

sixSire indikatori

gadamowmebis

wyaro komentari

1

satvirTo

matareblebis

avariebis

riski

sensitiur

ubnebze (mag.:

,,Tbilisis

zRvis”

monakveTi)

usafrTxoebis

wesebis dacvis;

sarkinigzo trasisa

da moZravi

Semadgenlobebis;

da sagangebo

situaciebis

personalis

codnisa da

aRWurvilobis

kontroli.

,,saqarTvelos

rkingizis” HSE oficeri da

moZraobis

usafrTxoebis

samsaxuri.

kvartalurad

usafrToebis

wesebis

darRvevis

mcire an

umniSvnelo

raodenoba

HSE oficeris (an

Sesabamisis

samsaxuris)

reporti

Page 376: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

356

8.0 reagireba komentarebze da proeqtSi Setanili

cvlilebebi

rogorc zemoT iyo aRniSnuli, Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis

SemuSavebis farglebSi “saqarTvelos rkinigzam” 2008 wlis oqtombridan daiwyo

konsultaciebi dainteresebul mxareebTan.

dainteresebul mxareebTan sakonsultacio Sexvedrebis dros wamoiWra garkveuli

sakiTxebi, romlebzedac gakeTda saTanado reagireba da cvlilebebi Setanil iqna

proeqtSi:

Tbilisis zRvis marSrutis alternativis amoReba adreul stadiazeve

ekologiuri Tvalsazrisis gamo

proeqtis farglebSi SemuSavebuli Tavdapirveli sarkinigzo marSrutis udidesi

nawili gadioda ,,Tbilisis zRvis” Crdilo-dasavleTi napiris uSualo siaxloves

(50 m-is farglebSi). garemosdacviTi riskebis gamo da im mniSvnelobidan

gamomdinare, romelic mas Tbilisis wyalmomaragebis TvalsazrisiT aqvs, kerZod

is warmaodgens Tbilisis 3 ubnisTvis wyalmomaragebis ZiriTad wyaros, es

alternativa proeqtis sawyis etapzeve iqna gamoricxuli.

daxurvis procesSi myofi yofili birTvuli reaqtoris arseboba mcxeTaSi

karsanTan axlos, sadac dagegmili iyo sarkinigzo depos mSenebloba:

dainteresebul mxareebTan konsultaciebis dros wamoiWra dagegmili sarkinigzo

sadguris usafrTxoebis sakiTxi. mSenebloba igegmeboda daxurvis procesSi myof

yofil birTvul reaqtorTan axlos. miuxedavad imisa, rom, oficialuri

monacemebiT, es adgili usafrTxo iyo40, rkinigzis TanamSromlebidan wamosuli

SeSfoTebis gamo am sakiTxTan dakavSirebiT proeqtSi Sevida cvlilebebi da,

Sedegad, depos mSenebloba moxdeba ara birTvul reaqtorTan axlos, aramed

avWalaSi.

daavadebuli saqonlis samarxebis arseboba proeqtis gavlenis arealSi:

skopingis Sexvedris dros wamoiWra proeqtis gavlenis arealSi moxvedrili

Sinauri cxovelebis samarxebis sakiTxi. samecniero wreebis warmomadgenlebis

mier aRniSnuli iyo, rom es sakiTxi mniSvnelovan problemas warmoadgenda

sxvadasxva infeqciuri daavadebis (jilexis, emkaris, bradzotis, enterotoqsemiis

da sxv.) gavrclebis mxriv. Sesabamisad, proeqtis garemoze zemoqmedebis

Sefasebis (gzS) procesSi moxda arealis swrafi epizootologiuri Seswavla,

romelmac daadastura marSrutis gaswvriv msgavsi samarxebis arseboba.

Sesabamisad, gzS-Si momzadda Semarbilebeli RonisZieba - samSeneblo samuSaoebis

Catarebamde detaluri epizootologiuri kvlevisa da Sesabamisi analizebis

40 ix. danarTi G saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros mier gamogzavnili werili.

Page 377: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

357

Catareba, romlis Sedegebis safuZvelzedac unda moxdes adekvaturi

RonisZiebebis dagegmva uSualod mSeneblobis mimdinareobis procesSi.

sarkinigzo marSrutis mier sasaflaoebis gadakveTa:

proeqtis farglebSi SemuSavebuli Tavdapirveli sarkinigzo marSruti kveTda

ramdenime (gldanis centrolitis dasaxlebisa da patara lilos) sasaflaoebs.

gamomdinare iqidan, rom am faqts dainteresebuli mxareebidan mkveTrad

gamoxatuli uaryofiTi reaqcia mohyva, moxda marSrutis Secvla, ris Sedegadac

SemuSavebuli axali sarkinigzo marSruti aRar kveTs sasaflaoebis teritorias.

am sakiTxTan mimarTebaSi aseve aRsaniSnavia evropis rekonstruqciisa da

ganviTarebis bankis pozicia, romelmac sakmaod kategoriulad moiTxova

marSrutis Secvla ise, rom ar momxdariyo marSrutis mier sasaflaoebis

gadakveTa.

Page 378: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

358

9.0 bibliografia

Abuladze A., 1994. Birds of Prey in Georgia in XX c. Meyburg. Raptor Conservation Today, WWGBP. Pica Press. pp. 23-28.

Abuladze, A., Eligulashvili, B., Shergalin, J., 2002. Wintering of raptors in Georgia // Raptors in the New Millenium. Proc.of the World Conf. on Birds of Prey & Owls "RAPTORS 2000". Eilat, Israel, 2-8.04.2000. Ed. by Reuven Yosef, Michael L. Miller & David Pepler: 141.

Anderson R.T. & Barkan C. P.L, Derailment Probability Analyses and Modelling of Mainline Freight Trains, http://ict.illinois.edu/railroad/CEE/pdf/Anderson%20&%20Barkan%202005%20IHHA134.pdf (August 2009).

Archival information on the Archaeological Sites of Tbilisi is kept in the Georgian National Museum branches: S. Janashia State Museum; Tbilisi Archaeological Museum/Depository; Tbilisi Historical Museum (Caravansary).

Badridze J. et al (Editors: Tarkhnishvili D., Kikodze D.), 1996. Principal Characteristics of Georgian Biodiversity// Natura Caucasica, Vol. 1, p. 46.

Biedermann M., Dietz M., Schorcht W., 2008, From a “Plattenbau” block of flats into a tower for bats//Institute fuer Tieroecologie und Naturbildung and NACHTaktiv – Biologen fuer Fledermauskunde GbR, Print- Bauer and Malsch, Schmalkalden, 28 pages.

Booz Allen Hamilton, Technical Assessment of “Georgian Railway” LLC, 2005.

Bukhnikashvili A., Kandaurov A., 1998. The Threatened and insufficiently studied species (Insectivora, Rodentia).// Tbilisi: 56 pp., 27 maps.

Bukhnikashvili A., Kandaurov A., 2002, "The Annotated List of Mammals of Georgia" //Proceedings of the Institute of Zoology of Academy of Sciences of the Georgia, Metsniereba, Tbilisi, vol. XXI: 319 – 340. [2004.08 - 04И7.48 VINITI].

Calculation of pollutant emissions during mining works in accordance with “The method of calculation of harmful emissions (discharges) for the complex of equipment for open-pit mining (on the basis of specific characteristics)”, Liubertsi, 1999 (in Russian).

Climate directory. The 14th edition, Georgian SSR, 1990 (in Georgian).

Didmanidze E., 2005, The butterflies of Georgia//Zoological Department of S. Janashia Museum of Georgia, Tbilisi, Georgia, “Sezan”, 87 pages.

Directive on Hazardous Waste 91/689/EEC.

Directive on Waste 75/442/EEC.

Disposal of PCBs and PCTs 96/59/EC.

Disposal of Waste Oils 75/439/EEC.

E. Didmanidze, 2005, The butterflies of Georgia//Zoological Department of S. Janashia Museum of Georgia, Tbilisi, Georgia, “Sezan”, 87 pages.

EBRD Environmental and Social Policy, 2008.

European Commission DG ENV, News Alert Issue 115, July 2008.

Page 379: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

359

Explosion safety; Directory, A.N. Baratov et al., Moscow, 1987 (in Russian).

Galvez R.A., Gavashelishvili L., Javakhishvili Z., 2005, Raptors and Owls of Georgia//GCCW and Buneba Print Publishing: 128 pages.

Georgian Railway LLC, Actual and Forecasted Train Numbers, 2009.

Georgian Railway LLC, Classification of Railway Safety Infringements during Train Operations and Manoeuvring, 2004.

Georgian Railway LLC, Feasibility Study for Tbilisi Railway Bypass Construction Project, 2008.

Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2003-2004.

Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2004-2005.

Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2005-2006.

Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2006-2007.

Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2007-2008.

Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2008-2009.

Guidelines on calculation, regulation and control of pollutant emission into air, Saint-Petersburg, 2005 (in Russian)

Gurielidze Z., 1997. Large Mammals (Carnivora, Artiodactyla, Cetacea). In book: Chatwin, M.E., Kikodze, D., Svanidze, T., Chikvaidze, J., Gvritishvili, M., and Tarkhnishvili, D.N. (Eds.), Georgian Country Biological Diversity Study Report, (1996, Program "Assistance for preparation of Biodiversity Country Study in the Republic of Georgia"), UNEP, Ministry of Environment and Natural Resources of Georgia, Noah's Ark Centre for Recovery of Endangered Species; 1997, Tbilisi, Georgia: 74-82 (in Georgian).

http://en.wikipedia.org/wiki/Eurotram, July 2009.

Integrated Pollution Prevention and Control 96/61/EC (covers some recovery and disposal operations).

International Finance Corporation, Environmental Health and Safety Guidelines, Railways, 04.30.2007.

IUCN 2004. IUCN Red list of Threatened Species. [web application]. Available at: http://www.iucnredlist.org

Janashvili A., 1963. Animals of Georgia, Vol. III - Vertebrates. Tbilisi.

Law on Cultural Heritage (1999, amend. 2007).

Law on Ecological Expertise (2007).

Law on Environmental Permits (2007).

Law on Licenses and Permits (2005).

Page 380: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

360

Law on Natural Resources (1996).

Law on Protected Areas (1996, amend. 2003, 2004, 2005, 2006, 2007).

Law on Protection of Ambient Air (1999, amend. 2000, 2007).

Law on Protection of the Environment (1996, amend. 2000, 2003, 2007).

Law on Red List and Red Book (2003, amend. 2006).

Law on System of Protected Areas (1996, amend. 2003, 2004, 2005, 2006, 2007).

Law on Tbilisi National Park (2007).

Law on the Status of Protected Areas (2007).

Law on Water (1997, amend. 2003, 2004, 2005, 2006).

Limpens H.J.G.A., Twisk P. and Veenbaas G., 2005. Bats and road construction. Brochure about bats and the ways in which practical measures can be taken to observe the legal duty of care for bats in planning, constructing, reconstructing and managing roads//Published by Rijkswaterstaat, Dienst Weg-en Waterbouwkunde, Delft, the Netherlands and the Vereniging voor Zoogdierkunde en Zoogdierbescherming, Arnhem, the Netherlands, 24 pages. DWW-2005-033, ISBN 90-369-5588-2.

On allowable concentrations of air pollutants in the settlements, 2003 (in Georgian).

Order of the Georgian Railway LLC #269/g made on June 20, 2005 on Approval of railway traffic safety instructions and regulations (in Georgian).

Order of the Georgian Railway LLC #30/n made on April 15, 2000 on Change of the classifier of violations of railway traffic and shunting safety rules (in Georgian).

Order of the Georgian Railway LLC #mugi-4 made on June 20, 2005 “Regulations on elimination of consequences of faults, accidents and derailment of trains at the Georgian railway and organization of rehabilitation works (in Georgian).

Order of the Minister of Transport and Communications of Georgia #52 made on September 8, 2003 on Approval of the rules of transportation of hazardous goods (in Georgian).

Provisions on instrumental method of determination of actual volumes of emissions from stationary sources of pollution, standard list of measurement-control equipment for determination of actual volumes of emissions from stationary sources of pollution and method of calculation of actual volumes of emissions from stationary sources of pollution according to technological processes (s.s.m. #80, 04.08. 2003) (in Georgian).

Report to DGXI, European Commission, Construction and Demolition Waste Management Practices, and Their Economic Impacts, Final Report, February 1999, Report by Symonds, in association with ARGUS, COWI and PRC Bouwcentrum, http://ec.europa.eu/environment/waste/studies/cdw/cdw_report.htm, 2009.

Sewage sludge 86/278/EEC.

Statement No.538 of the minister of Environment and Natural Resources of Georgia dated July 5, 2006 regarding Approval of Methodology for the Reports on Damage to Environmental. Article 3 – A Rule for Calculating Environmental Damage Resulted from Soil Pollution, Annex 4.

Tarkhnishvili D., Kandaurov A., Bukhnikashvili A., 2002, "Declines of amphibians and reptiles in Georgia during the 20th century: virtual vs. actual problems" //Zeitschrift für Feldherpetologie, 2002, № 9: 89-107.

Page 381: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

361

Tarkhnishvili, D. N., 1997. The Status of Amphibian Species in Georgia (C.I.S). DAPTF Reports series, J.W. Wilkinson (ed.), The Open University, Milton Keynes (UK).

Tarkhnishvili, D., Kandaurov, A., Gurielidze, Z. and Matcharashvili, I., 1996. Review of Literature and Other Sources about Condition of the Environment on the Territory of Georgia along the Early Oil Transportation Pipeline Corridor and Adjacent Territories from Georgia-Azerbaijan Border to Supsa Terminal. Zoology. pp. 1-53, Tbilisi, GPC: 1-53.

The method of calculation of emissions of harmful substances into air during free burning of oil and oil products, Samara, 1996 (in Russian).

The method of calculation of pollutant emissions (dispersion) into atmosphere during welding operations, Scientific-research institute Atmosphere, Saint-Petersburg, 1997 (in Russian).

The Method of Inventory of Pollutant Emission into Air of Road Machinery Centres (calculation method), Moscow, 1990 (in Russian).

The Red List of Threatened Animals. IUCN. 2003. Internet version.

Waste incineration 2000/76/EC.

www.railway.ge, July 2009.

ГОСТ Р 12.3.047-98, Fire safety of technological processes (in Russian).

РД 52.04.253-90 “The method of prognosis of the scales of pollution with virulent toxic substances during accidents (destruction) at chemical and transport facilities” (in Russian).

* * *

arabuli a. 1977. Sveli, iremi da gareuli Rori mcire kavkasionze. //Tbilisi:

81 gv.

arabuli a. 1987. daTvi saqarTveloSi. //"mecniereba", Tbilisi: 81 gv.

arabuli, g., lorTqifaniZe, b., savguliZe, i., SixaSvili, m., 2007.

biomravalferovnebis monitoringis saxelmZRvanelo aRmosavleT

saqarTvelos daculi teritoriebisTvis. NACRES. Tbilisi.

buxnikaSvili a., kandaurovi a., natraZe i., 2008, saqarTvelos xelfrTianTa

dacvis samoqmedo gegma//Campester, Tbilisi, saqarTvelo, universali, 103

gv.

gomelauri, v., 1964. beryenebi saguramos nakrZalSi. saq. buneba, 1. Tbilisi.

gost-i 20 444-85. xmauri. satransporto nakadebi. xmauris maxasiaTeblebis

gazomvis meTodebi.

grosheimi, a., sosnikobi, d., troicki, n., 1928. saqarTvelos mcenareuloba.

tfilisi.

zardaliSvili g., `Tbilisis midamoebis toponimia~-Si, gv. 19.

Tbilisi, arqeologiuri Zeglebi, I, mecniereba, Tbilisi 1978. (Tbilisi, Archaeological Sites I, Metsniereba, Tbilisi 1978.

Page 382: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

362

instruqcia emfimazoturi karbunkulTan brZolis RonisZiebebis Sesaxeb, 1999.

instruqcia saqarTvelos rkinigzaze marcxis, avariisa da moZravi

Semadgenlobis liandagidan acdenis Sedegebis likvidaciisa da

aRdgeniTi samuSaoebis organizebis Sesaxeb. damtkicebulia S.p.s.

`saqarTvelos rkinigzis~ generaluri direqtoris mier 2005 wlis 20

ivniss.

kecxoveli, n., 1935. saqarTvelos mcenareulobis ZiriTadi tipebi. Tbilisi.

kecxoveli, n., 1960. saqarTvelos mcenareuli safari. Tbilisi.

kutubiZe m.e., 1985. saqarTvelos frinvelTa sarkvevi. // Tbilisii: 648 gv

maruaSvili l., ,,saqarTvelos fizikuri geografia, nawili meore”, Tbilisis

saxelmwifo universitetis gamomcemloba, Tbilisi, 1970, 347 gverdi.

mayaSvili, a., 1952. Tbilisis midamoebis flora. t. 1. Tbilisi.

mayaSvili, a., 1953. Tbilisis midamoebis flora. t. 2. Tbilisi.

milsadenis arqeologia, saqarTvelos milsadenis kompania, t. II, Tbilisi 2003.

(Archaeology of Pipeline, Georgian Pipeline Company, vol. II, Tbilisi 2003).

rekomendaciebi sarkinigzo transportis garemoze zemoqmedebis Sefasebis

Sesaxeb. P004. rkinigzebis TanamSromlobis saerTaSoriso organizacia.

2001, 16 gv.

saqarTvelos “wiTeli nusxa”. 2006. saqarTvelos prezidentis brZanebuleba #

303. Tbilisi.

saqarTvelos flora. 1971-2009. 15 tomi. Tbilisi.

saqarTvelos istoriis da kulturis Zeglebis aRweriloba, t. 5. qarTuli

enciklopediis gamomcemloba, Tbilisi 1998. (Description of Historical and Cultural Sites of Georgia, vol. 5, Georgian Encyclopedia Publishing, Tbilisi 1998.

saqarTvelos kanoni “niadagis dacvis Sesaxeb, 1994.

saqarTvelos kanoni "wylis Sesaxeb", 1997.

saqarTvelos kanoni @saqarTvelos “wiTeli nusxisa” da “wiTeli wignis”

Sesaxeb,@#2356-IIs, Tbilisi, 2003 wlis 6 ivnisi.

saqarTvelos kanoni “atmosferuli haeris dacvis” Sesaxeb, 1999.

saqarTvelos kanoni “cxovelTa samyaros Sesaxeb”, saqarTvelos prezidentis

brZaneba #540, 26 dekemberi 1996.

saqarTvelos kanoni “ekologiuri eqspertizis Sesaxeb”, 2996.

saqarTvelos kanoni “garemos dacvis saxelmwifo kontrolis Sesaxeb”, 2005.

saqarTvelos kanoni “garemos dacvis Sesaxeb”, 1996.

saqarTvelos kanoni “janmrTelobis dacvis Sesaxeb”, 1997.

Page 383: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

363

saqarTvelos kanonqvemdebare normatiuli aqti „garemos xarisxobrivi

mdgomareobis normebis damtkicebis Sesaxeb.“ sanitariuli normebi sn

2.2.4/2.1.8-000-00. xmauri samuSao adgilebze, sacxovrebel, sazogadoebrivi

Senobebis saTavsebSi da sacxovrebeli ganaSenianebis teritoriaze.

saqarTvelos sakanonmdeblo macne #90, 2001, 186-194 gv.

saqarTvelos kanonqvemdebare normatiuli aqti „garemos xarisxobrivi

mdgomareobis normebis damtkicebis Sesaxeb.“ sanitariuli normebi sn

2.2.4/2.1.8-000-00. sawarmoo vibracia. vibracia sacxovrebeli da

sazogadoebrivi Senobebis saTavsebSi. saqarTvelos sakanonmdeblo macne

#90, 2001, 195-210 gv.

saqarTvelos prezidentis brZanebuleba #303, 2006 wlis 2 maisi, q. Tbilisi,

saqarTvelos “wiTeli nusxis” damtkicebis Sesaxeb.

saqarTvelos sakanonmdeblo macne. nawili III saqarTvelos kanonqvemdebare

normatiuli aqtebi. 883. saqarTvelos transportisa da komunikaciebis

ministris 2003 wlis 8 seqtembris brZaneba #52 `rkinigziT

safrTxeSemcvleli tvirTis gadazidvis wesis~ damtkicebis Sesaxeb.

saqarTvelos soflis meurneobis saministros samelioracio sistemebis

marTvis departamentisa da Sps ,,Tbilwyalkanals” Soris mimoweris

masalebi.

saqarTvelos ssr wiTeli wigni. 1982 //"sabWoTa saqarTvelo", Tbilisi: 255 gv.

sn da w 2.07.01-89. qalaqTmSenebloba. saqalaqo da sasoflo dasaxlebaTa

dagegmareba da gaSeneba.

sn da w II-12-77, nawili II, Tavi 2. proeqtirebis normebi. xmaurisagan dacva

1978, 45gv.

S.p.s. `kavgiprotransi-mg~ q. Tbilisis Semosavleli rkinigzis xazis

mSeneblobis ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebi (Zsg). rkinigzis

gvirabebi. ganmartebiTi baraTi. Tbilisi, 2009.

S.p.s. `kavtransproeqti~ - q. Tbilisis Semosavleli rkinigza. ZiriTadi

saproeqto gadawyvetilebebi. xelovnuri nagebobebi. 33/09-Zsg.gb. Tbilisi

2009.

S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis~ brZaneba samatareblo da samanevro muSaobaSi

moZraobis usafrTxoebis darRvevebis klasifikatoris Secvlis Sesaxeb,

2004, 15 aprili #30/5.

S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis~ informacia `gadaziduli saxifaTo tvirTebis

CamonaTvali wlebis mixedviT tonebSi~.

S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis~ informacia `rkinigzis sagangebo situaciebis

gegma navTobis daRvrisas da xanZris SemTxvevaSi~.

S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis~ informacia proeqtis samizne teritoriaze

rkinigzis dabinZurebis arsebuli wyaroebis Sesaxeb.

Page 384: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

364

S.p.s. `saqtransproeqti~ - q. Tbilisis Semosavleli rkinigza. ZiriTadi

saproeqto gadawyvetilebebi. teqnologiuri samuSaoebis kompleqsi 54/09-

Zsg.gb tomi 4.2. Tbilisi 2009.

S.p.s. `saqtransproeqti~ - q. Tbilisis Semosavleli rkinigza. ZiriTadi

saproeqto gadawyvetilebebi. teqnologiuri samuSaoebis kompleqsi.

variantebis winaswari saorientacio Rirebulebebis gaangariSeba (Senoba

nagebobebis gareSe). 54/09-Zsg.gb. Tbilisi 2009.

S.p.s. `saqtransproeqti~ - q. Tbilisis Semosavleli rkinigza. ZiriTadi

saproeqto gadawyvetilebebi. sainJinro-geologiuri angariSi 54/09-Zsg.sg

tomi 2.1. Tbilisi 2009.

Sps “transporti” q. Tbilisis SemovliTi rkinigza ganmartebiTi baraTi.

(gvirabebi). Tbilisi 2009.

* * *

Аксенов И.Я., Аксенов В.И.. Транспорт и охрана окружающей среды. М., Транспорт, 1986.

Апхазава И.С., Озёра Грузии, Мецниереба, Тбилиси, 1975г. стр. 38-39

Артемьева Т.И.. Комплексы почвенных животных и вопросы рекультивации техногенных территорий. Москва, «Наука», 1989г.

Бакрадзе M. A., Тархнишвили Д.Н., Чхиквадзе В.М.1987. О распространении сирийской чесночницы Pelobates syriacus в Грузии. // saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis

moambe, Tbilisi, CXXVII, №1: 165-168.

Бакрадзе M. A., Чхиквадзе В.М. 1992. Аннотированный список амфибий и рептилий, обитающих в Грузии. //saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis moambe, Tbilisi, CXLVI, №3: 623-628.

Бичашвили Т.Г. - Оценка Инженерно-Геологических условий территории г. Тбилиси для целей промышленно-гражданского строительства, диссертация на соискание ученой степени кандидата геолого-минералогических наук, Москва, 1992.

Бухникашвили А., 2004, Материалы к кадастру млекопитающих Грузии (Insectivora, Chiroptera, Lagomorpha, Rodentia), Тбилиси, Грузия, Campester, «Универсал», 138 стр.

Бухникашвили А.К. 1990. Современное состояние закавказского хомяка (Mesocricetus brandti Nehr., 1894) в Восточной Грузии. //IX науч. конф. мол. науч. сотр. и спец. 29.05.90. Тбилиси "Мецниереба": 38-41.

Владимиров А.А., Байкин И.А. – Сибирская язва как почвенная инфекция. Сельхозиздат, 1940, с. 1-120.

Восстановление нефтезагрязненных почвенных экосистем. Москва, «Наука», 1988г., 254 с.

Гамкрелидзе И.П. Вновь о тектоническом расчленении территории Грузии. «Мецниереба» 2001.

Геология СССР, Москва. 1958.

Геология СССР, т. X, Грузинская СССР (редактор П. Д. Гамкрелидзе), «Наука», Москва, 1964.

Гидрогеология СССР, т. X, Грузинская СССР (редактор И.М. Буачидзе), «Недра», Москва, 1970.

Гидрологическая изученность, Гидрометеоиздат, Ленинград, 1964г, стр. 169

Page 385: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

365

Голубев И.Р., Новиков Ю.В.. Окружающая среда и транспорт. М., Транспорт, 1987.

Гончарук Е.И., Сидоренко Г.И.. Гигиеническое нормирование химических веществ в почве. Москва, «Медицина», 1986г., 320с.

Джапаридзе Г.Д., Инженерная геология Тбилиси. Изд. «Сабчота Сакартвело», Тбилиси, 1984.

Дидманидзе Е.А. 1978. Чешуекрылые аридных районов Закавказья (Lepidoptera, Rhopalocera). //В кн.: Некоторые группы животных аридных районов Закавказья, "Мецниереба", Тбилиси: 43-114.

Дидманидзе Э., Схиртладзе И., Нинуа Н., Гургенидзе Л., Чхиквадзе В., 2002, О некоторых эндемичных, редких и исчезающих видах фауны Грузии: Новые ориентиры к решению проблемы// Тбилиси, Грузия, «Сатула», 65 страниц.

Дорофеев К.А. – Экологические принципы эпизоотологии. Ж., Ветеринария, 1970, №1, с. 49-61.

Елкин И.И. – Основные проблемы эпизоотологической географии – понятие о нозоареалах. Ж.. Микробиология, эпидемиология и иммунология. 1964, №11, с. 48-53.

Инженерная геология СССР, МГУ. 1977.

Инструкция о мероприятиях против кровососущих двукрылых насекомых (гнуса) в животноводстве. Ветеринарное законодательство, т. IV, М., 1988г.

Кантор И.И., Гулецкий В.В. Основы проектирования и строительства железных дорог. М., Транспорт, 1990.

"Киевгипротранс" - Обходная железнодорожная линия города Тбилиси. Основные проектные решения. Общая пояцнительная записка (I этап). Трасса обходной железнодорожной линии. Загес - Лило-I - Тбилиси - сортировочный. ШС/09-051-ОПР.ПЗ.4 Том 4.1.4. Тбилиси 2009.

Китченко В.С., Кучеренко В.Д. – О возможности размножения патогенных микроорганизмов во внешней среде. Ж., Микробиология, эпидемиология и иммунология. 1958, №5, с. 133-134.

Койлов В.Г., Семенов А.П., Белан А.Е.. Охрана водных ресурсов от загрязнения стоками железных дорог и их предприятий. Днепропетровск, Промiнь, 1984.

Коляков Я.Е. – Ветеринарная микробиология. М., изд. Колос, 1965.

Кутателадзе, Ш. И. 1971. Номенклатурные типы видов описанных из окрестностей Тбилиси. Тбилиси.

Кухалашвили Т.Г. – К вопросу о распространении сибирской язвы в Грузии – Материалы пленарного заседания VIII-ой конференции по животноводству в СССР. М., 1941, с. 41-42.

Моргилевская И.Е. 1989. Каталог коллекции мелких млекопитающих Института зоологии АН ГССР. //"Мецниереба", Тбилиси: 28 с.

Моргилевская И.Е. 1989. Каталог коллекции мелких млекопитающих Института зоологии АН ГССР. //"Мецниереба", Тбилиси: 28 с.

Мусхелишвили Т.А. 1970. Пресмыкающиеся Восточной Грузии. //"Мецниереба", Тбилиси:

Некрутенко Ю.И. 1990. Бабочки Кавказа. "Наукова думка", Киев.

О порядке проведения изыскательных работ в местах захоронения сибиреязвенных трупов животных. Ветеринарное законодательство, т. III, М., 1981.

Page 386: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...

Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)

366

Охрана окружающей среды при строительстве железных дорог. Днепропетровск, 1982.

Папава Д.Ю. Агеев В.П. Геологическое строение нефтеносного района Мцхета-Норио. Отчет Глданской геолого-съемочной партии за 1959. Тбилиси. 1960.

Перечень работ, выполнение которых связано с высоким риском заболевания инфекционными болезнями и требует обязательного проведения профилактических прививок. Ветеринарное законодательство РФ, т. I, М., 2002, с. 229-230.

Поляров А.А., Преснов И.Н. – Почва, как потенциальный источник инфекции при сибирской язве. В кн. ”Сибирская язва в СССР и перспективы ее ликвидации”. М., 1968, с. 48.

Ресурсы поверхностных вод СССР, том 9, Закавказье и Дагестан, выпуск 1, западное Закавказье, Под ред. Г.Н. Хмаладзе и В.Ш. Цомая - изд. ,,гидрометеоиздат", Ленинград. 1972, 577 стр.

Руководство по ветеринарному обеспечению Вооруженных Сил СССР (на мирное время) – Введено в действие приказом зам. Министра обороны СССР. М., 1980, пункты 8, 12, 27, 31, 36, 98, 103.

Скоморохов А.А. – Заразные болезни животных. Сельхозгиз, М., 1956.

Скрябин Б.Л. – Сибирская язва. Сельхозгиз, М., 1940.

Справочник по охране природы. Под ред. К.П. Митрюшкина. М., «Лесная промышленность», 1980г.

Справочник гидрогеолога (редактор М.Е. Альтовский), изд. «Недра», Москва, 1962.

Строительные нормы и правила СНиП 11-60-75.

Труды Тбилисского научно-исследовательского гидрометеорологического института, выпуск 6, 1959г, стр. 26.

УПРЗА ЭКОЛОГ, version 3.00, firm “Integral”, Saint-Petersburg, 2001-2005 (in Russian).

Федеральная целевая программа. – Утверждена постановлением Правительства РФ, т. I, М., 2002, с. 198-229.

Харатишвили Л.А., Воротынцева Л.В. Пояснительная записка к гидрогеологической карте масштаба 1: 200 000, листа K-38-XXI (Тбилиси), фонды Геологического Департамента Грузии, Тбилиси, 1975.

Цагуришвили А., и др., "Отчет о результатах инженерно – геологических съемочных работ м-ба 1:25,000 в долине р. Кури (ниже г. Тбилиси), 1977-81", Тбилиси, 1981.

Церетели Д.В. Плейстоценовые отложения Грузии. «Мецниереба», Тбилиси, 1966.

Чантладзе З. И., Бердзенишвили Д.П. и др. Отчёт по гидрогеологическим исследованиям на территории г. Тбилиси в масштабе 1: 10 000 по работам 1979 – 1985. фонды Геологического Департамента Грузии, Тбилиси, 1985.

Чеботарев А.И., Гидрологический словарь, Гидрометеоиздат, Ленинград, 1978 г, стр. 186

Черкасский Б.Л. - Критерии оценки эпизоотологической и эпидемиологической активности стационарно неблагоприятных по сибирской язве пунктов. Ж., Микробиология, эпидемиология и иммунология. 1969, №1, с. 77-80.

Эсаиашвили Л.А. – Опыт прогнозирования сибирской язвы и эмкара с целью планирования профилактических мероприятий. Тбилиси, 1975, с. 5-114.