Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...
Click here to load reader
Transcript of Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze ...
Tbilisis SemovliTi
rkinigzis proeqtis bunebriv
da socialur garemoze
zemoqmedebis Sefaseba
damkveTi:
Semsrulebeli:
ianvari, 2010
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
i
Tbilisis SemovliTi
rkinigzis proeqtis
bunebriv da socialur
garemoze zemoqmedebis
Sefaseba ianvari, 2010
GDC Solutions, CENN da APLR-is konsorciumis saxeliT:
damtkicebulia: GDC Solutions, CENN, APLR
xelmowera: daviT CantlaZe
Tanamdeboba: partniori
TariRi: ianvari, 2010
gutiZe dameinia CantlaZe soluSens
(GDC Solutions)
kostavas II Sesaxvevi, korp. 3, bina 52
0179, Tbilisi,
saqarTvelo
t +995 32 477 222; 477 333 f+995 32 92 00 60 [email protected] www.solutions.ge
kavkasiis garemosdacviTi
arasamTavrobo organizaciebis qseli (CENN)
beTlemis q. #27,
0105, Tbilisi,
saqarTvelo
t +995 32 75 19 03 / 04
f +995 32 75 19 05 [email protected] www.cenn.org
miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis
asociacia (APLR)
pekinis gamz. #27, V sarTuli
0160, Tbilisi,
saqarTvelo
t +995 32 206 207 f +995 32 376 088 Hotline: 206 205 [email protected] www.aplr.org
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
ii
satitulo gverdi
proeqtis dasaxeleba: Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis
garemosdacviTi da socialuri sakiTxebis kvleva
xelSekruleba: No: 24./09
dokumentis dasaxeleba:
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv
da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis
(ESIA) winaswari varianti
momzadebulia:
gutiZe damenia CantlaZe soluSens (GDC Solutions), kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo
organizaciebis qselis (CENN), miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociacia (APLR)-isgan Semdgari konsorciumis mier
momzadebis TariRi: ianvari, 2010
mTavari avtorebi: irakli qobulia, Tamar mTvareliZe, nino TevzaZe,
nana janaSia, WiWiko janeliZe
GDC Solutions-is mxridan proeqtis menejeri:
daviT CantlaZe
saqarTvelos rkinigzis
mxridan proeqtis menejeri: dimitri qemokliZe
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
iii
Sinaarsi
satitulo gverdi ............................................................................................................... ii
Sinaarsi ............................................................................................................................... iii
cxrilebi ............................................................................................................................. ix
ilustraciebi................................................................................................................. xiv
rukebi ................................................................................................................................ xvii
abreviaturebi .............................................................................................................. xviii
1.0 Sesavali da wina piroba................................................................................................ 1
1.1 Sesavali ....................................................................................................................................1
1.2 proeqtis mizani da saWiroeba ..............................................................................................1 1.2.1 kavSiri Tbilisis perspeqtiuli ganviTarebis axal generalur gegmasTan ............2
1.3 proeqtis iniciatori .............................................................................................................3
1.4 bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis sfero ..................................3 1.4.1 proeqtis Semadgeneli nawilebi ......................................................................................3 1.4.2 proeqtis zegavlenis areali...........................................................................................5
1.5 bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis meTodologia .....................8
1.6 winamdebare angariSis struqtura .....................................................................................13
2.0 proeqtis aRwera .......................................................................................................... 14
2.1 dagegmvis procesi da mimdinare statusi ........................................................................14
2.2 Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti da ZiriTadi sainJinro elementebi ..........15
2.3 arsebuli situaciis aRwera – Tbilisis sarkinigzo kvanZi ........................................38
2.4 proeqtis alternativebi da alternativebis Sedarebebi..............................................39 2.4.1 teqnologiuri alternativebi ......................................................................................40 2.4.2 SemovliTi rkinigzis mdebareobis alternativebi ....................................................41 2.4.3 Tbilisis SemovliTi rkinigzis ganlagebis alternatiuli variantebis
SedarebiTi daxasiaTeba ..................................................................................................43
2.5 momavali gadazidvebis sqema................................................................................................64
2.6 proeqtis mSenebloba: vadebi da Rirebuleba...................................................................69
3.0 sakanonmdeblo da administraciuli CarCo ................................................................. 71
3.1 administraciuli CarCo .......................................................................................................71
3.2 erovnuli sakanonmdeblo CarCo .........................................................................................72 3.2.1 proeqtTan kavSirSi myofi garemosdacviTi kanonebi ................................................72 3.2.2 daculi teritoriebis kanonmdebloba.........................................................................75
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
iv
3.2.3 wylis resursebTan dakavSirebuli kanonmdebloba ...................................................76 3.2.4 miwaTsargeblobisa da Sromis kanonmdebloba ............................................................77 3.2.5 garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedura ..............................................77 3.2.6 garemosdacviTi standartebi da normatiuli aqtebi ...............................................81 3.2.7 erovnuli strategiebi da gegmebi................................................................................84
3.3 gzS-sTan dakavSirebuli evrokavSiris maregulirebeli aqtebi...................................85
3.4 saerTaSoriso safinanso institutebis moTxovnebi .......................................................85 3.4.1 EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika .................................................85 3.4.2 EBRD-is proeqtebis kategorizacia............................................................................87
3.5 saerTaSoriso konvenciebi da xelSekrulebebi ...............................................................87
3.6 EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikisa da saqarTvelos
kanonmdeblobis moTxovnaTa Sedareba ................................................................................89
4.0 sazogadoebis informirebisa da CarTvis procesi ...................................................... 92
4.1 Catarebuli konsultaciebi da miwodebuli informacia ..............................................92 4.1.1 winaswari konsultaciebi maRali donis dainteresebul mxareebTan ....................92 4.1.2 skopingis Sexvedra ..........................................................................................................92 4.1.3 proeqtis gaSuqeba media saSualebebSi ........................................................................93 4.1.4 konsultaciebi rkinigzasTan Cixuri sadgurebiT dakavSirebul kompaniebTan.....94 4.1.5 konsultaciebi saxelmwifo struqturebTan – municipalitetebsa da
sxvadasxva saministrosTan ............................................................................................95 4.1.6 konsultaciebi sapatriarqosTan ..................................................................................95 4.1.7 konsultaciebi Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis gaswvriv da
centraluri vagzlis mimdebare teritoriis mcxovreblebTan .............................96 4.1.8 konsultaciebi samecniero wreebTan............................................................................96 4.1.9 komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebi....................................................................96 4.1.10 proeqtTan dakavSirebuli informaciis gamoqveyneba internetSi ...........................97 4.1.11 cxeli xazi .......................................................................................................................98
4.2 sajaro ganxilvebi ................................................................................................................98
4.3 sajaro sakonsultacio Sexvedrebis dros wamoWrili ZiriTadi sakiTxebi...........100
4.4 sazogadoebis CarTvis Semdgomi procesi........................................................................101
5.0 bunebrivi da socialuri garemos fonuri informacia ............................................ 103
5.1 bunebrivi garemos arsebuli mdgomareoba ......................................................................103 5.1.1 klimati............................................................................................................................103 5.1.2 topografia da miwaTsargebloba ................................................................................103 5.1.3 geomorfologia ..............................................................................................................107 5.1.4 geologiuri pirobebi ...................................................................................................108 5.1.5 hidrologia da hidrogeologia .................................................................................122 5.1.6 flora da mcenareuli safari ....................................................................................132 5.1.7 fauna.................................................................................................................................134
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
v
5.1.8 Tbilisis erovnuli parki............................................................................................140 5.1.9 niadagi..............................................................................................................................141 5.1.10 atmosferuli haeris xarisxi......................................................................................149 5.1.11 sarkinigzo infrastruqturis qimiuri dabinZurebisa da misi Semdgomi kvelvis
saWiroebis Sefaseba......................................................................................................151 5.1.12 xmauri da vibracia ........................................................................................................156
5.2. fonuri socialur-ekonomikuri pirobebi .......................................................................164 5.2.1. demografia ......................................................................................................................165 5.2.2. ekonomikuri pirobebi ....................................................................................................168 5.2.3. infrastruqtura ............................................................................................................169 5.2.4. janmrTeloba ...................................................................................................................171 5.2.5. rekreacia .........................................................................................................................172
5.3 kulturuli memkvidreoba da arqeologia .....................................................................174
6.0 proeqtis zegavlena bunebriv da socialur-ekonomikur garemoze (mSeneblobisa da
operirebis dros) da Semarbilebeli RonisZiebebi .................................................. 177
6.1 SesaZlo garemosdacviTi zegavlena .................................................................................177 6.1.1 zegavlena zedapirul da miwisqveSa wylebze ..........................................................177 6.1.2 zegavlena florasa da mcenareul safarze .............................................................184 6.1.3 zegavlena ekosistemebze ...............................................................................................187 6.1.4 zemoqmedeba faunaze.......................................................................................................190 6.1.5 zemoqmedeba Tbilisis erovnul parkze .....................................................................192 6.1.6 zegavlena niadagze.........................................................................................................196 6.1.7 zegavlena atmosferuli haeris xarisxze.................................................................201 6.1.8 xmaurisa da vibraciis zemoqmedeba.............................................................................204 6.1.9 landSafti da vizualuri zemoqmedeba......................................................................219 6.1.10 narCenebis warmoqmna da marTva ...................................................................................221
6.2 SesaZlo socialur-ekonomikuri gavlenebi ....................................................................237 6.2.1 socialur-ekonomikuri gavlenebis Sefaseba da Semarbilebeli RonisZiebebi....237 6.2.2 dadebiTi socialur-ekonomikuri gavlenebi..............................................................255
6.3 zegavlena kulturul memkvidreobasa da arqeologiaze ............................................257
6.4 avariebis riski ....................................................................................................................261 6.4.1 “saqarTvelos rkinigzis” usafrTxoebis wesebi ......................................................261 6.4.2 usafrTxoebis darRvevebi da maTi klasifikacia.....................................................261 6.4.3 sarkinigzo avariebi .......................................................................................................264 6.4.4 avariaTa riskis kontroli da Semcireba .................................................................265 6.4.5 zogierTi SesaZlo sagangebo mdgomareobis scenari ...............................................267
7.0 garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma da monitoringis programa .......... 271
7.1 garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma ...........................................................271
7.2. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa .............................................315
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
vi
8.0 reagireba komentarebze da proeqtSi Setanili cvlilebebi ................................... 356
9.0 bibliografia ............................................................................................................. 358
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
vii
danarTebi
danarTi A SemsrulebelTa sia
danarTi B bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis momzadebis
da dasrulebis etapebi da grafiki
danarTi C dainteresebul pirTa CarTvis gegma
danarTi D gansaxlebis CarCo dokumenti
danarTi E komentarebisa da SemoTavazebebis forma
danarTi F haeris xarisxze gavlenis gaangariSeba
danarTi G bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis kvlevasTan
dakavSirebuli werilebi (miRebuli da gagzavnili)
danarTi H bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis SefasebasTan
dakavSirebuli saproeqto informaciis gaxsna dainteresebuli
pirebisaTvis
danarTi I Catarebuli Sexvedrebis oqmebi da monawileebi
danarTi J komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebi
danarTi K komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebTan ganTavsebuli
sainformacio lifleti
danarTi L proeqtis skopingis broSura (qarTul da inglisur enebze)
danarTi M proeqtis media dafarva
danarTi N Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis mier gzebis gadakveTa
danarTi O Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto marSrutis detaluri
sainJinro maxasiaTeblebi
danarTi P avariebis riski da sagangebo situaciebi: saSiStvirTiani moZravi
Semadgenlobis da obieqtebis xanZarsawinaaRmdego dacva;
xanZarsawinaaRmdego dacva saSiSi tvirTebis gadazidvisas;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
viii
rkinigzis gvirabebi; xanZarqrobis saorganizacio-teqnikuri
RonisZiebebi da rekomendaciebi; rkinigzis sagangebo situaciebis
gegma navTobis daRvrisas da xanZris SemTxvevaSi.
danarTi Q
xmauri: matareblebis mier rkinigzidan 25 m manZilze warmoqmnili
xmauris ekvivalenturi doneebis gasaangariSeblad saWiro
parametrebis gazomvis Sedegebi
danarTi R damatebiTi informacia gldanis didi tbis Sesaxeb
danarTi S “saqarTvelos rkinigzis” tvirTebi 2005-2017
danarTi T werili: kompania “jorijian uoTer & faueris” daskvna “Tbilisi
SemovliTi rkinigzis proeqtze” garemoze zemoqmedebis Sefasebis
TvalsazrisiT
danarTi U
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur
garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis momzadebis procesSi
gamokiTxul pirTa / organizaciaTa sia
danarTi V Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis piketebi
danarTi W q.Tbilisis SemovliTi rkinigziT md. kvirikobis xevis gadakveTisas
avariul SemTxvevebSi daRvrili navTobproduqtebisagan ,,Tbilisis
zRvis” dabinZurebis damcavi RonisZieba
danarTi X saproeqto teritoriis klimaturi pirobebi
danarTi Y wylis maqsimaluri xarjebi
danarTi Z q. Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproqeto trasisi grZivi
profili
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
ix
cxrilebi
cxrili 1.5-1. zemoqmedebis mniSvneloba - matrica
cxrili 1.5-2. Serbilebis ierarqia
cxrili 2.2.-1. Tbilisis SemovliT saproqeto rkinigzaze
gaTvaliswinebuli 5 gvirabis parametrebi
cxrili 2.2.-2. wevis qvesadgurebis parametrebi
cxrili 2.2.-3. mSeneblobis kadrebze moTxovnilebebis grafiki
cxrili 2.2.-4 ZiriTadi samSeneblo manqanebis da satransporto
saSualebebis moxmarebis uwyisi
cxrili 2.2-5. Tbilisis sarkinigzo kvanZis infrastruqturis gadasatani
obieqtebis ganlageba
cxrili 2.4-1. satvirTo Semadgenlobis maqsimaluri SesaZlebeli masa
cxrili 2.4-2. Tbilisis SemovliTi rkinigzis alternativebi
cxrili 2.4-3. daproeqtebis etapze ganxiluli alternativebi
cxrili 2.4-4. alternativebis Rirebulebebis Sedareba
cxrili 2.4-5. ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis Sedareba
III-1, III-3 da IV-1 alternativebisaTvis
cxrili 2.4-6. ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis Sedareba
III-1 da IV-1 alternativebisaTvis
cxrili 2.5-1. Tbilisis sarkinigzo kvanZis saprognozo gadazidvebis
moculobebi eqspluataciis mexuTe da meaTe wlebisTvis
cxrili 2.5-2 satvirTo moZraobis saprognozo intensivoba eqspluataciis
mexuTe da meaTe wlebisTvis
cxrili 2.5-3. perspeqtiuli moZraobis intensivoba (wyvili Semadgenloba)
eqspluataciis mexuTe da meaTe wlebisTvis
cxrili 2.5-4. vagonnakadebi 2008 wlis monacemebiTa da eqspluataciis
mexuTe da meaTe wlebisTvis
cxrili 2.5-5. matareblebis raodenoba da prognozi 2007 – 2017 ww
cxrili 3.2-1. atmosferul haerSi mavne nivTierebebis zRvrulad dasaSvebi
koncentraciebi (zdk)
cxrili 3.2-2. saqarTveloSi bgeris ekvivalenturi da maqsimaluri doneebis
dasaSvebi sidideebi, 2001
cxrili 3.2-3. saqarTveloSi vibraciis zRvrulad dasaSvebi sidideebi
sacxovrebel saxlebSi, saavadmyofoebsa da dasasvenebel
saxlebSi, sanitariuli normebi, 2001
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
x
cxrili 3.2-4. niadagSi sxvadasxva nivTierebebisa da elementebis zRvrulad
dasaSvebi koncentraciebi
cxrili 3.2-5 sasmeli wylis xarisxis kriteriumebi
cxrili 3.4-1. EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis (2008)
moTxovnebi
cxrili 3.6-1. EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikisa da
saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnaTa Sedareba
cxrili 5.1.2-1. miwaTsargebloba Tbilisis SemovliTi rkinigzis axal
monakveTze
cxrili 5.1.7-1. Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis derefanSi da mis
mimdebare teritoriebze binadari daculi cxovelebis nusxa
cxrili 5.1.7-2. SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriebze mobinadre
Ramurebi
cxrili 5.1.7-3. rkinigzasTan mimdebare teritoriaze gavrcelebuli
ZuZumwovrebi
cxrili 5.1.10-1. Tbilisis atmosferuli haeris dabinZurebis saSualo
wliuri monacemebi
cxrili 5.1.11-1. Tbilisi sarkinigzo infrastruqtura, navToproduqtebi
niadagSi
cxrili 5.1.11-2. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis
ministris #538 brZaneba ,,garemosaTvis miyenebuli zianis
gaangariSebis Sesaxeb”, danarTi IV: niadagis navTobiT
dabinZurebs doneebi
cxrili 5.1.12-1. SemovliTi rkinigzis axali monakveTis fonuri xmauris
sidideebi uaxloes sacxovrebel saxlebTan
cxrili 5.1.12-2. fonuri xmauri ,,lilo – Tbilisis maxarisxebeli sadguri”
monakveTze
cxrili 5.2-1. dasaxlebuli punqtebis gadakveTa Tbilisis SemovliTi
rkinigzis marSrutis mier
cxrili 5.2-2. ojaxebis raodenoba da sidide municipalitetebis mixedviT
cxrili 5.2-3. mosaxleobis raodenoba da ganawileba sqesis mixedviT
cxrili 5.2-4. mosaxleobis asakobrivi struqtura
cxrili 5.2-5. mosaxleobis eTnikuri struqtura
cxrili 5.2-6. mosaxleobis ganawileba ganaTlebis donis mixedviT
cxrili 5.2-7. 15 wlisa da ufrosi asakis mosaxleobis ganawileba
ekonomikuri saqmianobis mixedviT (aTasi adamiani)
cxrili 5.2-8. Semosavlis wyaroebi TbilisSi, 2008 wlis monacemebis
mixedviT (TveSi erT ojaxze)
cxrili 6.1.8-1. saqarTvelos kanonmdeblobiT xmauris dasaSvebi doneebi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
xi
cxrili 6.1.8-2. saqarTvelos da Sveicariis xmauris normebis Sedareba
cxrili 6.1.8-3. germaniis, IFC-isa da saqarTvelos xmauris normebis Sedareba
cxrili 6.1.8-4. saqarTveloSi vibraciis zRvrulad dasaSvebi sidideebi
sacxovrebel saxlebSi, saavadmyofoebsa da dasasvenebel
saxlebSi, sanitariuli normebi, 2001
cxrili 6.1.8-5. mZime samSeneblo aRWurvilobis raodenoba da bgeris doneebi
miwis amoReba-Cayris etapze
cxrili 6.1.8-6. mZime samSeneblo aRWurvilobis raodenoba da bgeris doneebi
miwiszeda samuSaoebis dros
cxrili 6.1.8-7. bgeris doneebi sxvadasxva manZilze samSeneblo moednidan
miwis amoRebisa da gadaadgilebis etapze
cxrili 6.1.8-8. bgeris doneebi samSeneblo moednidan sxvadasxva manZilze
miwiszeda samuSaoebis dros
cxrili 6.1.8-9. bgeris ekvivalenturi doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, I da III ubnebi – ,,zahesi - gldanis didi tba” da ,,lilo I - Tbilisis maxarisxebeli sadguri”
cxrili 6.1.8-10. bgeris ekvivalenturi doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, II ubani – ,,gldanis didi tba - lilo”
cxrili 6.1.8-11. bgeris maqsimaluri doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, I da III ubnebi – ,,zahesi - gldanis didi tba” da ,,lilo I - Tbilisis maxarisxebeli sadguri”
cxrili 6.1.8-12. bgeris maqsimaluri doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, II ubani – ,,gldanis didi tba - lilo”
cxrili 6.1.8-13. sensitiuri ubnebi, romlebic moiTxovs damatebiTi
xmaursawinaaRmdego RonisZiebebis gatarebas
cxrili 6.1.10-1. mSeneblobisa da demontaJis procesTan dakavSirebuli
zogierTi SesaZlo saxifaTo elementi
cxrili 6.1.10-2. Tbilisi sarkinigzo infrastruqtura, navToproduqtebi
niadagSi
cxrili 6.1.10-3. niadagis navTobiT dabinZurebs doneebi
cxrili 6.3-1. zegavlena kulturul memkvidreobasa da arqeologiaze
cxrili 6.3-2. proeqtis zegavlenis Serbileba kulturul memkvidreobasa
da arqeologiaze
cxrili 6.4-1. “saqarTvelos rkinigzis” mier 2003-2009 wlebSi
dafiqsirebuli usafrTxoebis wesebis darRvevis SemTxvevebi
cxrili 6.4-2. nivTierebebis emisia xanZris dros
cxrili 6.4-3. amiakis sruli daRvra rkinigzis vagon-cisternidan
cxrili 7.1.-1. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: zedapiruli
da miwisqveSa wylebi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
xii
cxrili 7.1.-2. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: flora da
mcenareuli safari
cxrili 7.1.-3. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: fauna
cxrili 7.1.-4. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: Tbilisi
erovnuli parki
cxrili 7.1.-5. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: niadagi
cxrili 7.1.-6. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: atmosferuli
haeris xarisxi
cxrili 7.1.-7. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: xmauri da
vibracia
cxrili 7.1.-8. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: vizualur
mxareze da landSaftze zemoqmedeba
cxrili 7.1.-9. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: narCenebis
warmoqmna da marTva
cxrili 7.1.-10. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: socialur-
ekonomikuri gavlenebi
cxrili 7.1.-11. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: kulturuli
memkvidreoba da arqeologia
cxrili 7.1.-12. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: avariebis
riski
cxrili 7.2.-1. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:
zedapiruli da miwisqveSa wylebi
cxrili 7.2.-2. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:
flora da mcenareuli safari
cxrili 7.2.-3. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: fauna
cxrili 7.2.-4. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:
niadagi
cxrili 7.2.-5. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:
atmosferuli haeris xarisxi
cxrili 7.2.-6. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:
xmauri da vibracia
cxrili 7.2.-7. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:
landSafti da vizualuri zemoqmedeba
cxrili 7.2.-8. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:
narCenebis warmoqmna da marTva
cxrili 7.2.-9. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:
socialur-ekonomikuri gavlenebi
cxrili 7.2.-10. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:
kulturuli memkvidreoba da arqeologia
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
xiii
cxrili 7.2.-11. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa:
avariebis riski
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
xiv
ilustraciebi
nax. 1.5-1. Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da
socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesi
nax. 2.2-1. _ 2.2-8. mocemulia miwis vakisis mowyobis sxvadasxva meTodi
sxvadasxva tipis zedapirisTvis, rogorc yrilebis, ise
Wrili SemTxvevaSi.
nax. 2.2-1. miwis vakisi 12 m-mde simaRlis yrilze
nax. 2.2-2. miwis vakisi 12 m-ze meti simaRlis yrilze
nax. 2.2-3. miwis vakisi 12 metramde simaRlis yrilze daxril
zedapirze
nax. 2.2-4. miwis vakisi yrilze, gruntis armirebis sistemis
gamoyenebiT (ganaSenianebul teritoriebze)
nax. 2.2-4.5. miwis vakisi 12 m-mde siRrmis WrilSi, gruntis wylebis
moqmedebis gareT
nax. 2.2-6. miwis vakisi 12 m-ze meti siRrmis WrilSi, gruntis
wylebis moqmedebis gareT
nax. 2.2-7. miwis vakisi WrilSi, gruntis wylebis moqmedebis
arealSi
nax. 2.2-8. miwis vakisi WrilSi, mewyruli procesebis ganviTarebis
ubnebze
nax. 2.2-9. liandagis Wrili I kategoriis rkinigzisaTvis
nax. 2.2-10. nagebobaTa miaxloebis gabariti C da gvirabis Sida
moxazuloba sworze
nax. 2.2-11. nagebobaTa miaxloebis gabariti C da gvirabis Sida
moxazuloba mrudze
nax. 3.2-1. garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedura
nax. 5.1.5-1. saavtomobilo gzis gadakveTa md. gldanis xevTan
nax. 5.1.5-2 _ 5.1.5-3. md. gldanisxevis kalapoti saproeqto rkinigzasTan
gadakveTis ubanze
nax. 5.1.5-4. didi tbis xedi dakvirvebis wertilidan
nax. 5.1.5-5 - 5.1.5-7. daWaobebuli fragmentebi didi tbis CrdiloeT
periferiaze
nax. 5.1.5-8. wyliT dafaruli lokaluri depresia
nax. 5.1.5-9 – 5.1.5-10. oligocen – qveda miocenis gaSiSvleba wyalsacavis
CrdiloeT periferiaze
nax. 5.1.5-11 – 5.1.5-12. saproeqto xazi saTibi farTobebis kideze
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
xv
nax. 5.1.5-13 – 5.1.5-14. daWaobebuli fragmentebi wyalsacavis CrdiloeT
periferiaze (rkinigza _ wyalsacavis urTierTqmedebis
zonaSi)
nax. 5.1.5-15 – 5.1.5-16. umoqmedo sarwyavi arxi saproeqto rkinigzis gaswvriv
nax. 5.1.5-17. varkeTilis yofili sabWoTa meurneobis sairigacio
sistemis erT-erTi moqmedi hidranti
nax. 5.1.9-1. mdelos yavisferi niadagi
nax. 5.1.9-2. yavisferi karbonatuli niadagi
nax. 5.1.9-3. yavisferi karbonatuli niadagi, Cadablebul adgilebSi
niadagis ufro meti sisqis humusiani feniT
nax. 5.1.9-4. karbonatuli da damlaSebuli niadagi, nayofieri fenis
sisqe ZiriTadad 10-15 sm
nax. 5.1.12-1. xmauri: t. granelis quCa
nax. 5.1.12-2. xmauri: samebis taZris dasavleTi mxare
nax. 5.1.12-3. xmauri: Savi zRvis quCis bolo, dasavleTi mxare
nax. 5.1.12-4. xmauri: Savi zRvis quCis midamoebi, aRmosavleTi mxare
nax. 5.1.12-5. xmauri: didube
nax. 5.1.12-6. xmauri: Tbilisis samgzavro sadguris maxloblad
nax. 5.1.12-7. xmauri: Tbilisis samgzavro sadguris Crdilo-
aRmosavleTi mxare
nax. 5.1.12-8 – 5.1.12-9. xmauri: 100 metri sarkinigzo xazidan, lilo, saqnavTobis
dasaxlebis sacxovrebeli korpusebi
nax. 5.1.12-10. xmauri: lilo, ori 4-sarTuliani sacxovrebeli saxli
rkinigzis sadguris ukan
nax. 5.1.12-11. xmauri: aeroportis dasaxleba, 45 m sarkinigzo xazidan
nax. 5.1.12-12. xmauri: 25-45 metri rkinigzis xazidan, uaxloesi
sacxovrebeli saxlebi, aleqseevkis dasaxleba
nax. 5.1.12-13. xmauri: qiziyis quCis monakveTi, Sereuli samrewvelo da
sacxovrebeli ubani
nax. 5.1.12-14. xmauri: sacxovrebeli kompleqsebi qiziyis quCis
midamoebSi
nax. 5.1.12-15. xmauri: rkinigzis xazi qiziyis quCis maxloblad
nax. 5.2-1 – 5.2.-2. sasoflo-sameurneo produqtebis araoficialuri
movaWreebi
nax. 5.2-3. marcvleulis samrewvelo kompleqsi “baraqa”
nax. 6.1.8-1. gldanula, sarkinigzo xazidan daaxloebiT 100 metri
nax. 6.1.8-2. # 168 saSualo skola lilos dasaxlebaSi, sarkinigzo
xazidan daaxloebiT 140-160 metri
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
xvi
nax. 6.1.8-3. lilos dasaxleba, sarkinigzo xazidan daaxloebiT 130
metri
nax. 6.1.8-4. aeroportis dasaxleba, sarkinigzo xazidan daaxloebiT
40 metri
nax. 6.4-1. amiakis SesaZlo gavrcelebis seqtori gabatonebuli Crd.
dasavleTis qaris pirobebSi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
xvii
rukebi
ruka 1. Tbilisis SemovliTi saproeqto rkinigza
ruka 2. Tbilisis SemovliTi saproeqto rkinigza (toporuka)
ruka 3. Tbilisis SemovliTi rkinigzis mdebareobis alternativebis
sqema
ruka 4. Tbilisis SemovliTi rkinigzis alternatiuli marSrutebi
ruka 5 trasis sainJinro-geologiuri pirobebi
ruka 6. proeqtis samizne arealis hidrografiuli qseli
ruka 7. biomravalferovnebis konservaciisaTvis mniSvnelovani ubnebi
ruka 8. Tbilisis erovnuli parki
ruka 9. kulturuli memkvidreoba da arqeologia
ruka 10. Tbilisis wyalsacavze wyalaRebisa da wyalCaSvebis obieqtebi
ruka 11 topografiuli zedapiris xasiaTidan gamomdinare zedapiruli
nakadebis formirebis modelireba
ruka 12. Tbilisi erovnuli parkis tyis fondi, romelsac mieniWeba
specialuri daniSnulebis kategoria
ruka 13-1. zenormatuli xmauris gavrcelebis areali Tbilisis
saproeqto rkinigzaze, zahesi - gldani
ruka 13-2. zenormatuli xmauris gavrcelebis areali Tbilisis
saproeqto rkinigzaze, lilo
ruka 14-1. xmauris mimarT sensitiuri ubnebi, zahesi - gldani
ruka 14-2. xmauris mimarT sensitiuri ubnebi, lilo
ruka 15. sajaro Sexvedrebis adgilebi
ruka 16. Tbilisis SemovliTi rkinigzis ganTvisebis zoli da
samSeneblo moednebi
ruka 17. mcxeTa-didgoris satyeo ubnis gadakveTa
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
xviii
abreviaturebi APLR miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociacia
CBD gaerTianebuli erebis orgnizaciis rio de Janeiros konvencia
biologiuri mravalferovnebis Sesaxeb
CENN kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebis qseli
CFC qlorftormeTanebi
CITES konvencia gadaSenebis piras myofi veluri florisa da faunis
saxeobebiT saerTaSoriso vaWrobis Sesaxeb
dB decibeli
EBRD evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banki
EC evrosabWo
EIA garemoze zemoqmedebis Sefaseba
EIB evropis sainvesticio banki
EMU Electric Motor Unit
ESAP garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma
ESIA bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba
ESMP garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa
EU evrokavSiri
FAO sakvebisa da soflis meurneobis organizacia
Food and Agriculture Organization
GIS geoinformaciuli sistema
gwp Sps jorjian uoTer end faueri
(Georgian Water & Power Ltd.) HSE janmrTeloba, usafrTxoeba da garemos dacva
IFC saerTaSoriso safinanso korporacia
ILO Sromis saerTaSoriso organizacia
IUCN bunebis konservaciis saerTaSoriso kavSiris
KGT kievgiprotransi
LRTAP Jenevis konvencia Sor manZilebze haeris transsasazRvro
dabinZurebis Sesaxeb
NO2 azotis dioqsidi
NOx azoris oqsidebi
OPR ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebi
(Main Project Decisions – Основные проектные решения)
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
xix
OSJD = OSShD rkinigzis TanamSromlobis organizacia Organization for Cooperation of Railways (Russ: Организация Сотрудничества Железных Дорог (ОСЖД))
PAH naxSirwyalbadis
PCB poliqlorirebuli bifenilebi
PCT poliqrorirebuli terfenilebi
ppm memilionedi nawili
Parts per million PR Sesrulebis moTxovna
PTC matareblis pozitiuri kontrolis sistema
PVC polivinilqloridi
RAP gadasaxlebis samoqmedo gegma Resettlement Action Plan
RF gadasaxlebis CarCo dokumenti
Resettlement Framework
SEP dainteresebul pirTa CarTvis gegma
Stakeholder Engagement Plan
SO2 gogirdis dioqsidi
SOx gogirdis oqsidebi
TRACECA evropa-kavkasia-azia satransporto derefani
Transport Corridor Europe-Caucasus-Asia
UNFCCC gaerTianebuli erebis organizaciis klimatis cvlilebis CarCo
konvencia
dRg damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi
СНиП samSeneblo normebi da wesebi
(Russ: строительные нормы и правила) zdk zRvrulad dasaSvebi koncentraciebi
Jbm Jangbadze biologiuri moTxovna
Jqm Jangbadze qimiuri moTxovna
pk piketaJi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
1
1.0 Sesavali da wina piroba
1.1 Sesavali
Sps “saqarTvelos rkinigza” gegmavs sarkinigzo operaciebis usafrTxoebisa da
efeqturobis gazrdas Tbilisis centraluri nawilis SemovliTi axali sarkinigzo
monakveTis mSeneblobisa da “didubisa” da “navTluRis” arsebuli sarkinigzo
sadgurebis modernizebis gziT. “saqarTvelos rkinigzam” mimarTa evropis
rekonstruqciisa da ganviTarebis banksa (EBRD) da evropis sainvesticio banks
(EIB) Tbilisis SemovliTi gzis proeqtis ganxorcielebisaTvis saWiro
investiciebis mosapoveblad. saqarTvelos kanonmdeblobis Tanaxmad, proeqtis
SesaZlo gavlena garemoze unda Sefasdes garemoze zemoqmedebis Sefasebis (gzS)
procesis Sesabamisad da unda aisaxos garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSSi.
evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banki (EBRD) da evropis sainvesticio
banki (EIB) moiTxoven SemoTavazebuli proeqtis bunebriv da socialur garemoze
zemoqmedebis Sefasebas EBRD-is saxelmZRvanelo instruqciebisa da sxva
saerTaSoriso procedurebis Sesabamisad. saqarTvelos kanonmdeblobiT
gansazRvruli garemoze zemoqmedebis Sefasebisa da evropis rekonstruqciisa da
ganviTarebis bankis (EBRD) mier proeqtis savaldebulo bunebriv da socialur
garemoze zemoqmedebis Sefasebis ganxorcieleba warimarTa erTiani procesis
farglebSi da aisaxa erT angariSSi.
1.2 proeqtis mizani da saWiroeba
Sps “saqarTvelos rkinigzis” Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti
iTvaliswinebs Tbilisis centraluri nawilis SemovliTi axali sarkinigzo
monakveTis mSeneblobas. saqarTvelos dedaqalaqi warmoadgens mdinare mtkvris
orive napirze, daaxloebiT 30 km sigrZeze, gaSenebul viwro qalaqs. mdinare
mtkvris xeobis orive mxares maRali mTianeTia. maT Soris arsebuli
ganaSenianebuli teritoriis viwro zolis CrdiloeTi nawili ufro farToa,
vidre misi samxreTi nawili. arsebuli sarkinigzo xazi gadis CrdiloeT nawilSi
mdinaridan 1-2 kilometris manZilze.
Tbilisis farglebSi arsebuli sarkinigzo xazi warmoadgens aRmosavleT-dasavleT
satransporto derefanSi saqarTvelos gavliT warmoebuli gadazidvebis erT-erT
umTavres rgols, xolo Tbilisi aris erovnuli da saerTaSoriso samgzavro
sarkinigzo centri. `saqarTvelos rkinigza~, ZiriTadad, awarmoebs navTobisa da
navTobproduqtebis satranzito gadazidvebs (azerbaijanidan, yazaxeTidan da
TurqmeneTidan Savi zRvis portebisaken); es aris saxifaTo tvirTi, romlis
gadazidvac mWidrod dasaxlebul teritoriebze dauSvebelia. 2008 wels
“saqarTvelos rkinigzis~ mier gadaizida daaxloebiT 10 milioni tona nedli
navTobi da navTobproduqti, rac Seadgens “saqarTvelos rkinigzis” mier
gadaziduli tvirTis daaxloebiT naxevars.
qalaqis centraluri nawilis farglebSi moqceuli sarkinigzo terminalebis,
Cixuri da gamanawilebeli sadgurebis umravlesoba moZvelebuli an mitovebulia.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
2
rkinigza, romelsac aqvs SedarebiT mcire raodenobis saavtomobilo gadakveTebi,
warmoadgens qalaqis CrdiloeTi nawilis ganviTarebis erT-erT ZiriTad
Semaferxebel faqtors da rkinigzis gaswvriv mdebare miwis nakveTebisa da
sacxovrebeli saxlebis gaufasurebis mizezs.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti xels Seuwyobs gamoTavisuflebuli
teritoriebis xelaxal ganaSenianebas qalaqis ganviTarebis generaluri gegmis
Sesabamisad. proeqti gazrdis Tbilisis farglebSi rkinigzis operirebis
efeqturobasa da usafrTxoebas qalaqis centralur nawilSi arsebuli sarkinigzo
obieqtebis qalaqis farglebs gareT gadatanis gziT. am gegmas mxars uWers
Tbilisis municipaliteti, romelic gegmavs am obieqtebis mier dakavebuli
teritoriebis ganviTarebas qalaqis perspeqtiuli ganviTarebis axali generaluri
gegmis Sesabamisad.
1.2.1 kavSiri Tbilisis perspeqtiuli ganviTarebis axal generalur
gegmasTan
“saqarTvelos rkinigzis” Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti mWidro
kavSirSia Tbilisis municipalitetis gegmebTan.
SemovliTi rkinigza da urbanuli ganviTareba moxseniebulia qalaqis perspeqtiuli
ganviTarebis axali gegmis aRweraSi, romelic municipalitetis sabWom daamtkica
2009 wlis 5 ivniss, xolo 2009 wlis 23 ivniss mas xeli moaweres
municipalitetis sabWos Tavmjdomarem da Sesabamisi municipaluri samsaxurebis
xelmZRvanelebma. cvlilebebi axal gegmaSi Seva mas Semdeg, rac damtkicdeba
Tbilisis SemovliTi rkinigzis sainJinro-teqnikuri proeqtis saboloo varianti.
municipalitetis mier warmodgenili qalaqis dagegmarebis koncefcia gulisxmobs
rkinigzis centralur sadgursa da sadgur „didubes“ Soris rkinigzis xazisa da
Sesabamisi infrastruqturisagan gamoTavisuflebuli teritoriis (daaxloebiT
73.2 ha) gamoyenebas qalaqis ganviTarebisaTvis, xolo rkinigzis centralur
sadgursa da sadgur „navTluRs“ Soris gamoTavisuflebuli teritoriis
(daaxloebiT 6 km sigrZis, 36 ha farTobis) gamoyenebas saqalaqo satransporto
derefnad.
Tbilisis municipaliteti gegmavs orxaziani msubuqi sarkinigzo samgzavro
sistemis (“Eurotram”-is tipis1) Seqmnas Tbilisis gadatvirTuli ubnebisaTvis,
romelic imoZravebs mcxeTidan (samxreT-dasavleTi) Tbilisis centraluri
sadguris gavliT aeroportisa da rusTavis, Semdeg ki gardabnis mimarTulebiT
(samxreT-aRmosavleTi). qalaqis farglebSi msubuqi rkinigzis matareblebi
imoZraveben dabali ZabviT („tramvais reJimi“), xolo mis farglebs gareT –
maRali ZabviT sagareubno matareblebis msgavsad Sesabamisi sahaero
eleqtrosistemebiT. aqedan gamomdinare, msubuqi rkinigza qalaqis farglebSi
Caanacvlebs saqalaqo sarkinigzo samgzavro transports, romelic unda gauqmdes
1 magaliTisTvis ix.: http://en.wikipedia.org/wiki/Eurotram
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
3
„saqarTvelos rkinigzis“ proeqtis farglebSi. centralur sadgursa da sadgur
“navTluRs” Soris arsebuli derefanic gamoyenebul iqneba saqalaqo
satransporto gzad mTliani sistemis farglebSi. zemoaRniSnuli koncefciis
ganxorcieleba ar Sedis arc Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtSi da arc
“saqarTvelos rkinigzis” gegmebSi. miuxedavad amisa, “saqarTvelos rkinigza”
mWidrod iTanamSromlebs Tbilisis municipalitetTan aRniSnuli proeqtis
ganxorcielebis procesSi.
1.3 proeqtis iniciatori
saqarTvelos mTavroba warmoadgens Sps “saqarTvelos rkinigzis” 100%-iani wilis
mflobels. “saqarTvelos rkinigza” aris sajaro samarTlis iuridiuli piri.
“saqarTvelos rkinigzis” aqciebis gayidvasa da marTvas axorcielebs saqarTvelos
ekonomikuri ganviTarebis saministro.
Sps “saqarTvelos rkinigzis” saqmianobis ZiriTadi mimarTulebebia:
• samgzavro da satvirTo SemadgenlobebisaTvis sarkinigzo satransporto
momsaxurebis uzrunvelyofa;
• axali xazebisa da ubnebis ganviTarebis, maTi proeqtirebisa da mSeneblobis
SesaZleblobebis Seswavla;
• arsebuli materialuri aqtivebis optimaluri gamoyeneba da marTva.
Sps “saqarTvelos rkinigza” saqmianobas eweva sarkinigzo kodeqsisa da
saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.
“saqarTvelos rkinigzis” mizania samewarmeo-komerciuli saqmianobidan miRebuli
mogebis gazrda “saqarTvelos rkinigzis” samarTlebrivi statusisa da moqmedi
kanonmdeblobis Sesabamisad.
“saqarTvelos rkinigzis” mmarTvelo organoebia: partniorTa kreba, sameTvalyureo
sabWo da direqtorTa sabWo.
amJamad “saqarTvelos rkinigzis” mflobelobaSi arsebuli magistraluri
sarkinigzo xazis sigrZe Seadgens daaxloebiT 1,323 km-s, sadac ganlagebulia 1,422
xidi, 32 gvirabi, 22 samgzavro da 114 satvirTo sadguri.
1.4 bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis sfero
1.4.1 proeqtis Semadgeneli nawilebi
bunebriv da socialur garemoze winamdebare Sefaseba ganixilavs Tbilisis
SemovliTi rkinigzis proeqtis Semdeg Semadgenel nawilebs:
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
4
• 28.73 km sigrZis axali orxaziani “zahesi” – “lilo 1” rkinigzis
monakveTis mSenebloba;
• kaxeTis arsebuli rkinigzis xazis daaxloebiT 10 km sigrZis “lilo 1 –
Tbilisis maxarisxeblis sadguri” monakveTis rekonstruqcia:
o arsebuli trasis reabilitacia; da
o damatebiTi erTxaziani rkinigzis xazis mSenebloba.
• 5 gvirabis mSenebloba saerTo sigrZiT 3.52 km;
• 10 xidis mSenebloba;
• axali satvirTo sadguri - “lilo 1-is”, Sualeduri sadgur kvirikes
mSenebloba da sadgur “zahesis” rekonstruqcia;
da
• im infrastruqturuli obieqtebis garSemo arsebuli fonuri situaciis
analizi, romlebic, proeqtis Tanaxmad, eqvemdebareba demontaJsa da
Tbilisidan gatanas. am obieqtebis qveS an maT maxloblad arsebuli
niadagebis mokle analizi imis dasadgenad, saWiroa Tu ara ufro detaluri
analizis Catareba Semdgom etapebze.
ix. ruka 1 _ Tbilisis SemovliTi saproeqto rkinigza
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
5
1.4.2 proeqtis zegavlenis areali
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis axali marSrutis gasxvisebis
zolisaTvis saWiro iqneba daaxloebiT 180 ha farTobi. proeqtis gavlenis
arealSi Sedis rkinigzis saproeqto da sarekonstruqcio monakveTebis gasxvisebis
zolebi, TbilisSi arsebul sarkinigzo infrastruqturis teritoria da maTi
mimdebare ubnebi. bunebrivi garemos garda proeqtis zemoqmedebis receptorebi
arian axlomdebare Temebi, biznesis warmomadgenlebi, rkinigizis momsaxure
personali da sxva iuridiuli Tu kerZo pirebi romlebic pirdapiri Tu
arapirdapiri gziT damokidebuli arian proeqtis ganxorcielebaze.
proeqtis gavlenis areali sxvadasxva kriteriumebis mixedviT SeiZleba
Semdegnairad ganisazRvros:
haeri: ZiriTadi zegavlena haeris xarisxze mosalodnelia, ZiriTadad, mSeneblobis
etapze - samSeneblo ubnebidan 100 m radiusis farglebSi.
wyali: proeqtis gavlenis qveS SesaZloa, moeqces rkinigzis xazis mier
gadakveTili mudmivi da droebiTi wylis obieqtebi da maTi Senakadebi.
miwisqveSa wyali: gaTvaliswinebuli unda iqnes wylis horizonti 2-10 m siRrmeze.
niadagebi: gavlenis areali moicavs minimum 30-50 m siganis zols rkinigzis
samSeneblo derefnis gaswvriv da im teritoriebs, romlebic gamoyenebuli
iqneba samSeneblo samuSaoebis sawarmoeblad saWiro misasvlel gzebTan.
xmauri: xmauris gavlenis areali moicavs, ZiriTadad, dasaxlebuli punqtebis
teritorias da SemosazRvrulia rkinigzis gaswvriv mimdebare teritoriis
600-700 m-iani radiusiT.
vibracia: matareblis moZraobis gavlenis areali vrceldeba 100 m-ze
(damokidebulia gruntis mdgomareobaze).
mcenareuli safari/flora: zegavlenas adgili eqneba, ZiriTadad, samSeneblo
teritoriis farglebSi, sul mcire 40 m siganis zolSi rkinigzis xazis
axali monakveTis gaswvriv.
fauna: mSeneblobisa da eqspluataciis procesSi mosalodnelia zemoqmedeba
saqarTvelos wiTel nusxaSi (2006) Setanili rigi saxeobebis habitatebisa
da TavSesafrebze.
landSafti / vizualuri mxare: zegavlenis arealis sidide damokidebulia
reliefsa da arsebul struqturebze, 5 km-is farglebSi (damokidebulia
dakvirvebis adgilebsa da Tvalsawierze).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
6
kulturuli memkvidreoba da arqeologia: proeqtis zegavlenis arealSi eqceva
materialuri kulturis calkeuli elementebi.
socialur-ekonomikuri pirobebi / miwaTsargebloba: proeqtis socialur-
ekonomikuri zegavlenis areali ganisazRvra Semdegi kriteriumebiT:
• mosaxleoba, romelic cxovrobs arsebuli rkinigzis mimdebare
teritoriaze. am SemTxvevaSi proeqtis gavlenis areali moicavs rogorc
arsebuli, aseve dagegmili rkinigzis momijnave teritoriebs.
• rkinigzis infrastruqturaSi dasaqmebuli mosaxleoba, an rkinigzaze
damokidebuli sawarmoebis mflobelebi da momsaxure personali. am
SemTxvevaSi proeqtis areali moicavs qalaq Tbilissa da mimdebare
dasaxlebul punqtebs.
• mgzavrebi da mosaxleoba, romelTa Semosavlebic damokidebulia rkinigzis
arsebobaze (mag.: sakolmeurneo bazarSi gasayidi saqonlis rkinigziT
transportireba). am SemTxvevaSi proeqtis gavlenis areali qveynis
masStabebs aRwevs.
proeqtis socialur-ekonomikuri zegavlenis areali ganisazRvra socialur-
ekonomikuri monacemebis Seswavlisa da dainteresebul mxareebTan/miznobriv
jgefebTan konsultaciebis safuZvelze.
bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi Seswavlil
iqna dasaxlebebis struqtura, miwaTsargeblobis saxeebi da socialur-
ekonomikuri pirobebi rkinigzis xazis orive mxridan 1 km manZilSi.
gansaxlebis CarCo dokumentis SemuSavebis procesSi Seswavlil iqna zegavlenis
qveS moxvedrili miwebisa da nagebobebis statusi.
samuSao pirobebi: EBRD mxars uWers sxva organizaciebis mier, rogoricaa Sromis
saerTaSoriso organizacia (ILO) da evrokavSiri, Sromis samarTliani principebis
danergvisaken mimarTul iniciativebs. EBRD-is mier mxardaWerili proeqti unda
akmayofilebdes, sul mcire: Sromis, socialuri dacvisa da Sromis usafrTxoebisa
da janmrTelobis Sesaxeb erovnuli kanonebis moTxovnebsa da Sromis
saerTaSoriso organizaciis konvenciebSi gansazRvrul im principebsa da
standartebs, romlebic exeba:
1. bavSvTa Sromis gamoyenebis akrZalvas;
2. iZulebiTi Sromis akrZalvas;
3. SromasTan dakavSirebuli diskriminaciis akrZalvas; da
4. jgufuri da koleqtiuri xelSekrulebebis dadebis Tavisuflebas2.
sazogadoebis informirebisa da CarTvis procesi: bunebriv da socialur garemoze
zemoqmedebis Sefasebis procesSi dainteresebul mxareTa CarTvis mizniT
ganxorcielebuli RonisZiebebi (EBRD PR10 Sesabamisad) da maTi Sedegebi
2 EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika, PR2, 2008.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
7
dawvrilebiT aRwerilia Tavi 4-Si. dainteresebul mxareTa CarTvis gegmis
Sesabamisad Catarebuli Sexvedrebis oqmebi mocemulia bunebriv da socialur
garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis danarTebSi (ix. danarTi I). proeqtis samarTlebrivi da instituciuri CarCoebi dawvrilebiT ganxilulia Tavi
3-Si. aqve aRwerilia proeqtis Sesabamisoba erovnul sakanonmdeblo aqtebTan da
saerTaSoriso safinanso institutebis saxelmZRvanelo principebsa da
procedurebTan.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
8
1.5 bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis
meTodologia
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze
zemoqmedebis Sefasebis procesi damyarebuli iyo da xelmZRvanelobda Semdegi
dokumentebiT:
• saqarTvelos kanonmdebloba: saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb
(miRebulia 1996 wels, cvlilebebi da damatebebi Setanilia 2000, 2003 da
2007 wlebSi) da saqarTvelos kanoni garemoze zemoqmedebis nebarTvis
Sesaxeb (miRebulia 1996 wlis 15 oqtombers, Seicvala 2007 wels
miRebuli kanoniT);
• EBRD-s garemosdacviTi da socialuri politikis Sesrulebis moTxovnebi
(2008);
• EIB-is garemosdacviTi da socialuri xasiaTis moTxovnebi, Camoyalibebuli
bankis garemosdacviTi da socialuri praqtikis saxelmZRvaneloSi (2007);
• saqarTvelos mier ratificirebuli saerTaSoriso konvenciebis,
gansakuTrebiT, orhusis konvenciis, moTxovnebi;
• evrokavSiris sabWos direqtiva 85/337/EEC calkeuli sajaro da kerZo
proeqtebis garemoze zemoqmedebis Sefasebis Sesaxeb, Sesworebuli sabWos
97/11/EC direqtiviT (evrokavSiris sabWo, 1985; 1997);
• IFC-is garemosdacviTi, janmrTelobis dacvisa da usafrTxoebis zogadi
instruqciebi;
• IFC-is garemosdacviTi, janmrTelobis dacvisa da usafrTxoebis
instruqciebi rkinigzebisaTvis (2007); da
• IFC-is dainteresebul mxareTa CarTvis saxelmZRvanelo (2007).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
9
nax. 1.5-1. Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur
garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesi
skopingi
skopingis etapze ZiriTadi sakiTxebis gamosavlenad da kvlevis farglebis
dasadgenad gamoyenebul iqna Semdegi meTodebi:
• savele gasvlebi da dataluri kvlevebi rkinigzis dagegmili marSrutisa da
arsebuli rkinigzis xazis im monakveTis gaswvriv, romelic eqvemdebareba
demontaJs, Tbilisis centraluri sadguris garSemo da maT mimdebare
teritoriebze;
• arsebuli informaciisa da monacemebis Seswavla;
• eqspertTa daskvnebi; da
• konsultaciebi Sesabamis saministroebTan, saxelmwifo uwyebebTan,
municipalitetebTan, samecniero organizaciebTan, arasamTavrobo
organizaciebTan da sxva dainteresebul mxareebTan.
skopingi ZiriTadi sakiTxebisa da kvlevis
sferos dadgena
fonuri kvleva arsebuli situaciis amsaxveli
informaciis Segroveba
zemoqmedebis Sefaseba SesaZlo zemoqmedebisa da riskebis
gamovlena, analizi da Sefaseba
Tavidan acilebis-Serbilebis-
gamosworebis-kompensaciis
RonisZiebebi
garemosdacviTi da socialuri
samoqmedo gegma da monitoringis
programa
bsgzS angariSi
dainteresebul mxareTa CarTva da konsultaciebi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
10
skopingis etapis Sexvedra Catarada TbilisSi 2009 wlis 21 ivliss (detaluri
informacia ixileT winamdebare angariSis me-4-e TavSi).
fonuri kvlevebi
fonuri kvlevebi ganxorcielda Semdegi meTodebis gamoyenebiT:
• savele gasvlebi da dataluri kvlevebi rkinigzis dagegmili marSrutisa da
arsebuli rkinigzis xazis im monakveTis gaswvriv, romelic eqvemdebareba
demontaJs, Tbilisis centraluri sadguris garSemo da maT mimdebare
teritoriebze;
• laboratoriuli analizi;
• xmauris doneebis gazomva;
• arsebuli informaciisa da monacemebis Seswavla;
• eqspertTa daskvnebi; da
• konsultaciebi Sesabamis saministroebTan, saxelmwifo uwyebebTan,
municipalitetebTan, samecniero organizaciebTan, arasamTavrobo
organizaciebTan da sxva dainteresebul mxareebTan.
zemoqmedebis Sefaseba
bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi ganxilul iqna
proeqtis SesaZlo zemoqmedeba da riskebi fizikuri, biologiuri da adamianuri
garemos svadasxva komponentze. zemoqmedeba, narCeni zemoqmedebis CaTvliT, Sefasda
maTi mimarTulebis (dadebiTi Tu uaryofiTi), simZlavrisa da mniSvnelobis,
albaTobis, xangrZlivobis da Seqcevadobis TvalsazrisiT.
zemoqmedebis gamovlena, analizi da Sefaseba ganxorcielda Semdegi meTodebis
gamoyenebiT:
• savele gasvlebi da dataluri kvlevebi rkinigzis dagegmili marSrutisa da
arsebuli rkinigzis xazis im monakveTis gaswvriv, romelic eqvemdebareba
demontaJs, Tbilisis centraluri sadguris garSemo da maT mimdebare
teritoriebze;
• arsebuli informaciisa da monacemebis Seswavla;
• modelireba xmaurisa da vibraciis doneebis prognozirebisaTvis;
• modelireba haeris xarisxze zemoqmedebis prognozirebisaTvis Catarda e.w.
,,analogis” meTodiT, vinaidan informacia proeqtis mSeneblobisa da misi
grafikis Sesaxeb jer ar iyo xelmisawvdomi;
• arsebuli informaciisa da monacemebis Seswavla;
• eqspertTa daskvnebi; da
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
11
• konsultaciebi Sesabamis saministroebTan, saxelmwifo uwyebebTan,
municipalitetebTan, samecniero organizaciebTan, arasamTavrobo
organizaciebTan da sxva dainteresebul mxareebTan.
qvemoT moyvanili cxrili (ix. cxrili 1.5-1) warmoadgens zemoqmedebis
mniSvnelobis martiv matricas. zemoqmedebis mniSvnelobis dasaxasiaTeblad
gamoyenebuli terminebi (umniSvnelo, mcire, saSualo, zomieri, Zlieri)
gansazRvrulia ToToeuli faqtorisaTvis cal-calke (mag., niadagi, wyali, fauna,
a.S.). arsebul informaciasa da gamocdilebaze dayrdnobiT gakeTda zogierTi
calkeuli zemoqmedebis raodenobrivi Sefasebac.
cxrili 1.5-1. zemoqmedebis mniSvneloba - matrica
zemoqmedebis simZlavre
patara saSualo didi
dabali umniSvnelo mcire zomieri
saSualo mcire zomieri Zlieri (zom-Zl)
resursis / receptoris
Rirebuleba/sensitiuroba
maRali zomieri Zlieri
(zom-Zl) Zlieri
mosalodneli zemoqmedeba Sefasebul iqna saTanado samarTlebriv moTxovnebTan da
standartebTan mimarTebaSi. im sferoebSi, sadac ar arsebobs amgvari standartebi,
Sefasebisa da informaciis interpretaciisaTvis gamoyenebul iqna eqspertTa
daskvnebi. zemoqmedebis mniSvnelobis Sefasebis dros mxedvalobaSi iqna miRebuli
zemoqmedebis gadaxra fonuri mdgomareobidan da garemos sensitiuroba.
socialur-ekonomikuri zemoqmedebis Sefaseba miznad isaxavda Tbilisis SemovliTi
rkinigzis proeqtis droebiTi da mudmivi zemoqmedebis Sefasebas sakvlevi
teritoriis socialur-ekonomikur garemoze.
socialuri da ekonomikuri zemoqmedebis Sefaseba moicavda socialur-ekonomikur
garemoze dagegmili proeqtis gaTvaliswinebuli da gauTvaliswinebeli, rogorc
dadebiTi, aseve uaryofiTi gavlenebisa da proeqtis mizeziT gamowveuli
socialur-ekonomikuri xasiaTis cvlilebebis analizs. mniSvnelovani zemoqmedebis
SemTxvevaSi “saqarTvelos rkinigza” ganaxorcielebs Semarbilebel RonisZiebebs,
aRwerils Tavi 6-Si: zemoqmedeba bunebriv da socialur garemoze da
Semarbilebeli RonisZiebebi. zemoqmedebis mniSvneloba Sefasebulia proeqtis
mimdinareobis procesSi gamowveuli cvlilebebi xasiaTisa (droebiTi Tu mudmivi)
da zemoqmedebis xangrZlivobis mixedviT (xanmokle – zemoqmedebas adgili aqvs
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
12
samSeneblo samuSaoebis mimdinareobis procesSi, saSualo – zemoqmedeba grZeldeba
samSeneblo samuSaoebis damTavrebidan 1-5 wlis ganmavlobaSi da xangrZlivi -
zemoqmedeba grZeldeba samSeneblo samuSaoebis damTavrebidan 5-10 wlis
ganmavlobaSi).
Serbileba da gaumjobeseba
Serbilebis RonisZiebebis variantebi SemuSavda Serbilebis ierarqiis (ix. cxrili
1.5-2), maTi ganxorcielebadobisa da Rirebulebis gaTvaliswinebiT, raTa
uzrunvelyofil iqnes daxarjuli saxsrebisa da Serbilebis RonisZiebebis
efeqturobis proporciuloba. sadac es SesaZlebeli iyo, Serbilebis RonisZiebebi
gaTvaliswinebul iqna Tavad proeqtSi.
cxrili 1.5-2. Serbilebis ierarqia
# Serbilebis RonisZiebebi
I Tavidan acileba zemoqmedebis wyarosTan – zemoqmedebis wyaros moSoreba
II Semcireba zemoqmedebis wyarosTan – zemoqmedebis wyaros Semcireba
III zemoqmedebis Serbileba – zemoqmedebis Semcireba wyarosa da receptors Soris
IV Semcireba zemoqmedebis receptorTan – receptorze zemoqmedebis Semcireba
V gamosworeba – zianis gamosworeba zemoqmedebis Semdeg
VI kompensireba – dabruneba an Canacvleba imave Rirebulebis mqone sxva resursiT
Serbilebis RonisZiebebis SemuSavebis dros gamoyenebul iqna Semdegi meTodebi:
arsebuli informaciis Seswavla, eqspertTa daskvnebi, modelireba (SesaZleblobis
farglebSi) da konsultaciebi Sesabamis saxelmwifo struqturebTan,
municipalitetebTan, samecniero da arasamTavrobo organizaciebTan da sxva
dainteresebul mxareebTan.
monitoringi
im SemTxvevaSi, Tu ver xerxdeba zemoqmedebis siZlieris zustad dadgena,
Semarbilebel RonisZiebebSi SeiZleba gaTvaliswinebul iqnes am zemoqmedebis
monitoringi damatebiTi RonisZiebebis ganxorcielebis saWiroebis gamosavlenad.
dagegmili proeqtis garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa
aRwerilia Tavi 8-Si.
winamdebare angariSis vizualuri nawili warmodgenilia: GIS-is gamoyenebiT
Sedgenili rukebis, sqemebis, cxrilebis, naxazebis, fotoebisa da matricebiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
13
1.6 winamdebare angariSis struqtura
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze
zemoqmedebis Sefasebis winamdebare angariSi Semdegnairadaa agebuli:
Tavi 1-Si mocemulia zogadi informacia proeqtis miznebisa da saWiroebis Sesaxeb,
informacia proeqtis ganmaxorcieleblis Sesaxeb, bunebriv da socialur
garemoze zemoqmedebis Sefasebis farglebsa da bunebriv da socialur
garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi gamoyenebuli meTodologiis
Sesaxeb.
Tavi 2-Si aRwerilia dagegmili proeqti da alternativebi.
Tavi 3 exeba proeqtis sakanonmdeblo da instituciur CarCoebs.
Tavi 4-Si mocemulia informacia dainteresebul mxareTa CarTvisa da maTTan
Catarebuli konsultaciebis Sesaxeb, romelic warmoadgens socialur
garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesis nawils.
Tavi 5 aRwers arsebul fonur garemosdacviT da socialur-ekonomikur
situacias proeqtis zegavlenis arealSi.
Tavi 6 aRwers im dadebiT da uaryofiT zemoqmedebas, romelsac SesaZloa,
adgili hqondes proeqtis winasamSeneblo, mSeneblobisa da
eqspluataciis etapebze da sagangebo situaciebSi. angariSis amave TavSi
mocemulia informacia im garemosdacviTi da socialuri xasiaTis
RonisZiebebis Sesaxeb, romelTa ganxorcielebac aucilebelia
warmodgenili proeqtis uaryofiTi zemoqmedebis Tavidan asacileblad,
Sesamcireblad, Sesarbileblad da/an sakompensaciod.
Tavi 7 warmoadgens garemosdacviT da socialur samoqmedo gegmas proeqtis
mniSvnelovani sakiTxebis gadasaWrelad da monitoringis programas
bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi
gakeTebuli daskvnebis gadasamowmeblad da Semarbilebeli RonisZiebebis
efeqturobis Sesafaseblad.
Tavi 8-Si aRwerilia dainteresebuli mxareebis monawileobisa da CarTvis Sedegad
proeqtSi Setanili cvlilebebi.
Tavi 9-Si mocemulia winamdebare angariSis momzadebis procesSi gamoyenebuli
literaturis CamonaTvali.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
14
2.0 proeqtis aRwera
2.1 dagegmvis procesi da mimdinare statusi
Sps “saqarTvelos rkinigza” gegmavs Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis
ganxorcielebas.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqts mravalwliani istoria aqvs. jer kidev
sabWoTa periodSi, 70-80-ian wlebSi ganixileboda proeqtis ganxorcielebis
SesaZlebloba. 1970 wels miRebul Tbilisis ganviTarebis generalur gegmaSi
(qalaqis ganviTarebis momdevno, axali gegma mxolod wels SemuSavda) aRniSnuli
iyo proeqtis saWiroeba. ganixileboda proeqtis sxvadasxva versiebi, Tumca
sabolood, proeqtis detaluri damuSaveba sabWoTa periodSi ar
ganxorcielebula.
amJamad Sps `saqarTvelos rkinigzis~ direqtorTa sabWos 2009 wlis 17 ianvris
dadgenilebis3 Tanaxmad, igegmeba:
• Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSenebloba,
• qalaqis centraluri nawilis gamoTavisufleba arsebuli sarkinigzo
infrastruqturisagan.
proeqtis ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebi SemuSavebuli iqna ukrainis
satransporto inJineriis samecniero-kvleviTi da saproeqto institutis -
`kievgiprotransis~ (KGT) mier, Sps `saqarTvelos rkinigzasa~ da
~kievgiprotrans~-s Soris gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze (4 Tebervali,
2009 weli).
proeqtis damkveTs warmoadgens Sps `saqarTvelos rkinigza~.
ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebi (Main Project Decisions – Основные проектные решения – OPR) sruldeba 6 etapad:
• I etapi - arsebuli fonduri masalebis moZieba/Segroveba;
• II etapi - sainJinro-geologiuri da tofografiul-geodeziuri Seswavla;
• III etapi - saproeqto kompleqsis koncepcia;
• IV etapi - ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis SemuSaveba (marSrutebis
alternatiuli variantebi, gvirabebi, depoebis, sadgurebisa da sxva
sarkinigzo infrastruqturis gatana, bunebriv da socialur garemoze
zemoqmedebis Sefaseba, ganmartebiTi baraTi);
• V etapi - ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis SeTanxmeba Sps
`saqarTvelos rkinigzasTan~ da, saWiroebis SemTxvevaSi, SeTanxmebis
safuZvelze, masSi cvlilebebis Setana;
3 S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis` direqtorTa sabWos 2009 wlis 17 ianvris #1/2 dadgenileba - `saqarTvelos rkinigzis~
2009 wels gansaxorcielebeli kapitaluri proeqtebis gegmiT gansazRvruli q. Tbilisis sarkinigzo kvanZis rkinigzis
SemovliTi gzis proeqtirebisaTvis gaTvaliswinebuli Tanxis koreqtirebis Sesaxeb~.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
15
• VI etapi – ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis SeTanxmeba qalaq
Tbilisis meriasTan (sruldeba damkveTis mier).
proeqtis detaluri damuSaveba igegmeba or etapad:
• I etapi - gvirabebisa da xelovnuri nagebobebis proeqtis damuSaveba;
• II etapi - SemovliTi rkinigzis proeqtis damuSaveba.
ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis calkeuli nawilebi Sesrulebulia Semdegi
organizaciebis mier:
• SemovliTi rkinigzis trasis topografiul-geodeziuri da sainJinro-
geologiuri Seswavla - Sps `saqtransproeqti~;
• xelovnuri nagebobebi - Sps `kavtransproeqti~;
• sarkinigzo gvirabebi - Sps `transproti~ da Sps `kavgiprotransi-mg~;
• arsebuli fonuri masalebis moZieba da ganzogadeba, regionuli da
adgilobrivi fasebis analizi, saproeqto gadawyvetilebebis SeTanxmeba -
korporacia `merimont globali~;
• Senobebi - Sps `horizonti~;
• kulturuli memkvidreobis arqeologiuri kvlevebi - saqarTvelos
erovnuli muzeumi;
• bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba - konsorciumi - GDC Solution Ltd, CENN (kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebis
qseli) da APLR (miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociacia).
amJamad mimdinareobs sainJinro proeqtis detaluri damuSaveba, romelic,
savaraudod, 2009 wlis oqtombris bolosTvis dasruldeba.
2.2 Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti da ZiriTadi sainJinro
elementebi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis koncefciis mixedviT, proeqti Sedgeba
ori ZiriTadi komponentisgan:
• SemovliTi rkinigza;
• Tbilisis centraluri nawilis gamoTavisufleba sarkinigzo
infrastruqturisgan.
1) SemovliTi rkinigzis mSenebloba moicavs:
• SemovliTi rkinigzis xazis mSenebloba/reabilitacia Tbilisis Crdilo-
aRmosavleTiT, romelic SeuerTdeba rkinigzis arsebul trasas, moicavs:
o axali sarkinigzo trasis mSenebloba (zahesi-kaxeTis arsebuli
rkinigza);
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
16
o kaxeTis sarkinigzo monakveTis (axali rkinigzis kaxeTis xazTan
SeerTebidan – sadgur Tbilisi-maxarisxeblamde), reabilitacia;
o meore sarkinigzo liandagis mSenebloba kaxeTis rkinigzis aRniSnul
monakveTze.
• SemovliT marSrutze axali regionuli satvirTi sadguris _ lilo I-is da Sualeduri sadgur – kvirikes mSenebloba mSenebloba;
• avWalis arsebuli sarkinigzo sadguris reabilitacia da mis teritoriaze
damatebiT salokomotivo deposa da samgzavro vagonebis teqnikuri
sadguris ganTavseba.
saproeqto sarkinigzo trasa
saproeqto marSruti dasavleTis mxridan iwyeba mcxeTa-zahesis gadasarbenis 2,388
kilometrze (uSualod mdinare mtkvarze arsebuli sarkinigzo xidis gadasvlis
Semdeg), sadgur zahesis midamoebSi. rTuli topografiuli pirobebis gamo
mierTebis adgilSi sadguris nacvlad ewyoba blok-posti, romlis marTva
ganxorcieldeba sadgur zahesidan. marSrutis dasawyisSi trasa, or adgilas kveTs
arsebul saavtomobilo gzas, sadac, erTgan gaTvaliswinebulia gzagamtaris
mowyoba. xolo, meoregan, aseve gaTvaliswinebulia gzagamtaris mowyoba
saavtomobiloo gzis zemodan gatarebiT.
mesame da meoTxe kilometris farglebSi trasa ganlagebulia maRal yrilze,
romlis maqsimaluri simaRle 22.04 m-ia.
meoTxe mexuTe kilometrebze trasa miemarTeba gvirabSi, romlis sigrZe 1.05 km-ia.
amis Semdeg, meeqvse kilometrze marSruti, xidiT kveTs mdinare gldanulas da
TianeTi-Tbilisis saavtomobilo gzis qvemoT, meeqvse kilometris farglebSi
ganlagdeba gvirabSi, romlTa sigrZe 0.24 km da 0.6 km-s Seadgens.
gvirabebis Semdeg, meSvide kilometrze rkinigza gaivlis gldanis tbis gaswvriv.
meSvide kilometrze trasa uxvevs marjvniv da ganlagdeba ferdobze tbasa da
Tbilisis Semosavlel saavtomobilo gzas Soris. wevis qvesadguridan daaxloebiT
170 metrSi rkinigza gadakveTs 5 maRali Zabvis el. gadamcem xazs. meaTe
kilometrze trasa kveTs xevZmaris xevs maRali yriliT, romlis maqsimaluri
simaRle 44.46 m-ia. gadakveTis adgili geologiurad warmoadgens damewyril ubans.
amis Semdeg trasa ganlagdeba 0.43 km-is sigrZis gvirabSi.
gvirabis gavils Semdeg trasa ganlagdeba ferdobze, romlis zedapiric Zlier
aris daRaruli xevebiT.
meTormete kilometris bolos saproeqto trasa Sedis gvirabSi, romlis sigrZe
1.2 kilometrs Seadgens. gvirabis Semdeg kveTs kvirikobis xevs xidiT da
meToTxmete-meTxuTmete kilometrze ganlagdeba maRal WrilSi. meTeqvsmete
kilometrze trasa aRwevs maqsimalur sasimaRlo niSnuls – 700.8 metrs. am
monakveTze trasa miuyveba Tbilisis wyalsacavs (minimaluri daSoreba 900 metri).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
17
trasis meCvidmete kilometrze gaTvaliswinebulia Sualeduri sadgur kvirikes
mowyoba. amis Semdeg trasa eSveba 150/00 qanobiani daRmarTiT. trasis ocdameSvide
kilometrze gaTvaliswinebulia sakvanZo sadgur lilo I-is gaxsna. sadgur lilo
I-dan trasa uerTdeba kaxeTis arsebul rkinigzas.
kaxeTis arsebuli rkinigzis 10 kilometriani monakveTis saSualebiT Tbilisis
SemovliTi rkinigza SeuerTdeba baqo-Tbilisis rkinigzas sadgur Tbilisi-
maxarisxebelSi.
ix. ruka 2 _ Tbilisis SemovliTi saproeqto rkinigza. marSrutis detaluri
aRwera mocemulia danarTSi O (Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto
marSrutis detaluri sainJinro maxasiaTeblebi).
saproeqto trasis ZiriTadi teqnikuri maCveneblebi:
• samSeneblo sigrZe:
o axali 2-liandagiani ubani – 28.73 km;
o arsebulis rekonstruqcia – 10 km;
o meore liandagis mSenebloba – 10 km.
• saangariSo qanobi – 18 0/00;
• wevis jeradoba – ormagi;
• lokomotivis tipi – ВЛ-10, ВЛ-11;
• signalizaciis da kavSirgabmulobis saSualebebi matarebelTa
moZraobisas – avtomaturi blokireba;
• gvirabebi (c/km) – 5/3.52;
• xelovnuri nagebobebi axali 2-liandagiani ubnis mSeneblobisas:
o saSualo da didi xidebi – 10/0.996 km;
o milebi-gzagamtarebi _ 2/0.103 km;
o gzagamtarebi – 6/0.318 km;
o milebi – 28/1.72 km;
o sayrdeni kedlebi – 3/0.64km.
• mcire xelovnuri nagebobebi II liandagis mSeneblobisas:
o xidebi – 4/0.062 km.
o milebi-gzagamtarebi _ 3/0.115 km;
o gzagamtarebi – 1/0.04 km;
o milebi – 2/0.37 km.
• maqsimaluri siCqare saproeqto trasaze 80 km/sT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
18
miwis vakisi:
• miwis vakisi СНиП 32-01-95 I kategoriis rkinigzis normebis Sesabamisad, ewyoba or liandagze siganiT 11.7 m Cveulebriv gruntebSi, 10.7 m –
kldovan gruntebSi.
• yrilebis simaRle icvleba 1 m-dan 27 m-mde (minimaluri simaRle 1m,
maqsimaluri - 27m), xolo Wrilebis _ 1 m-dan 50 m-mde (minimaluri
siRrme 1m, maqsimaluri - 27m).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
19
nax. 2.2-1 _ 2.2-8 mocemulia miwis vakisis mowyobis sxvadasxva meTodi sxvadasxva
tipis zedapirisTvis, rogorc yrilebis, ise Wrili SemTxvevaSi.
nax. 2.2-1. miwis vakisi 12 m-mde simaRlis yrilze
nax. 2.2-2. miwis vakisi 12 m-ze meti simaRlis yrilze
nax. 2.2-3. miwis vakisi 12 metramde simaRlis yrilze daxril zedapirze
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
20
nax. 2.2-4. miwis vakisi yrilze, gruntis armirebis sistemis gamoyenebiT
(ganaSenianebul teritoriebze)
1. Senobis kedeli;
2. metalis badis gabionebi da panelebi (terameSis sistemis
elementebi);
3. geoteqstili;
4. gruntis yrili.
nax. 2.2-4.5. miwis vakisi 12 m-mde siRrmis WrilSi, gruntis wylebis moqmedebis
gareT
nax. 2.2-6. miwis vakisi 12 m-ze meti siRrmis WrilSi, gruntis wylebis
moqmedebis gareT
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
21
nax. 2.2-7. miwis vakisi WrilSi, gruntis wylebis moqmedebis arealSi
nax. 2.2-8. miwis vakisi WrilSi, mewyruli procesebis ganviTarebis ubnebze
liandagis zednaSeni da sakuTno:
teqnikuri davalebis Sesabamisad Tbilisis SemovliTi rkinigza unda daproeqtdes
rkinigzis I kategoriis normebis Sesabamisad. I kategoriis rkinigzisaTvis СНиП 32-01-95-is Tanaxmad saproeqto liandagze gaTvaliswinebulia:
• mTavar liandagze Р-65 tipis 25 m-iani sigrZis axali relsebis dageba,
omboxuri damagrebiT;
• ganZelebi ZiriTadad rkinabetonis, 350 m-ze nakleb mrudSi xis
ganZelebi;
• ganZelebi xis I tipis, sworSi da mrudSi 2,000 cali ganZeli 1 km-ze;
• balasti orSriani – RorRi 30 sm sisqiT ganZelis qveS qviSis baliSze
- sisqiT 20 sm;
• did rkinabetonis xidebze, gvirabebSi da galereebSi miRebulia
upirapiro sarelso wnulebi rkinabetonis ganZelebze;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
22
• sadgurebSi mTavar liandagze miRebulia igive zednaSenis tipi, rac
gadasarbenebze, xolo mimReb-gamgzavn liandagebze miRebulia xis II tipis ganZelebi epiuriT 1,440 cali ganZeli/1 km-ze;
• sadgurebSi mTavar liandagebze balasti miRebulia _ RorRis, sisqiT 30
sm ganZelis qveS, qviSis baliSze-sisqiT 20 sm;
• sadguris mimReb-gamgzavn liandagebze miRebulia erTSriani qviSa-
xreSovani balasti sisqiT 30 sm ganZelis qveS, sxva liandagebze ki
qviSa-xreSovani balasti 25 sm ganZelis qveS;
• liandagis damagreba warekvisagan gaTvaliswinebulia zambaruli
warekvwinaRebiT.
nax. 2.2-9. liandagis Wrili I kategoriis rkinigzisaTvis
1 – rkinabetonis ganZeli;
2 – P65 tipis relsi;
3 – RorRi (balasti);
4 – qviSa (balastis qveSa baliSi);
5 – yrili.
gvirabebi
satransporto gvirabebis gegmisa da grZivi profilis daproeqteba xdeba trasis
Ria ubnebisTvis dadgenili normebis mixedviT im Taviseburebebis gaTvaliswinebiT,
rac dakavSirebulia transportis moZraobasTan SezRudul, daxurul sivrceSi.
transportis moZraobis, ventilaciisa da agreTve trasirebisa da gvirabis
gayvanisTvis ukeTesi pirobebis Seqmnis mizniT gvirabis trasa gegmaSi
daproeqtebulia sworxazovnad. gvirabebis profili erTqanobiania.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
23
cxrili 2.2.-1. Tbilisis SemovliT saproqeto rkinigzaze gaTvaliswinebuli 5
gvirabis parametrebi
piketaJi
gvirabi
#
gvirabis
sigrZe, m dasaw-
yisi
dasas-
ruli
gvirabis
maqsimaluri
CaRrmaveba, m
maqsimaluri
grZivi
qanobi 0/00
maqsimaluri
radiusi, m
1 1050 36+60 47+10 104 16.2 -
2 240 53+45 55+85 21 16.8 600
3 600 56+50 62+50 35 16.2 600
4 430 97+70 102+00 57 16.0 800
5 1200 129+35 141+35 107 15.0 600
gvirabebis samagri aigeba naSxefbetonisa (pirveladi samagri) da monoliTuri
betonisagan (meoradi samagri), romlis Cawyoba xdeba yalibebis gamoyenebiT.
naSxefbetoni daitaneba gamonamuSevris zedapirze pnevmaturi manqanebis saSualebiT.
betonis qimiuri medegobis asamaRleblad da miwisqveSa wylebisagan gvirabis
dasacavad pirvelad da meorad samagrs Soris ewyoba hidroizolacia.
betonis miwodeba gamonamuSevarSi dabetonebis adgilTan xdeba betonis kvanZidan
avtobetonmrevebiT zidvis manZiliT 3,0 km-mde.
betonis klasi gvirabis ZiriTadi ubnisaTvis miiReba B22.5, portaluri
ubnebisaTvis _ B30, xolo naSxefbetonisa _ B22.5.
qanebis damuSaveba gaTvaliswinebulia burRva-afeTqebiTi meTodiT.
nagebobaTa miaxloebis gabariti C miRebulia rogorc ZiriTadi sarkinigzo
qselisaTvis. gvirabis Sida Tavisufali sivrcis moxazuloba unda pasuxobdes
nagebobaTa miaxloebis gabarits C am moxazulobis gareT ganaTebis xelsawyoebis,
kabelebis, sagzao da sasignalo niSnebis, kavSirgabmulobisa da centraluri
blokirebis, wyalmocilebis sistemis elementebisa da liandagis konstruqciis
ganTavsebis SesaZleblobis uzrunvelyofis gaTvaliswinebiT sur. 2.10-2.11.
mrudis ubnebze gabariti C iTvaliswinebs 17 m bazisa da 24 m sigrZis Zaris mqone
standartuli vagonis gatarebas mocemuli ubnisaTvis SesaZlo maqsimaluri
siCqariT perspeqtivis gaTvaliswinebiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
24
nax. 2.2-10. nagebobaTa miaxloebis gabariti C da gvirabis Sida moxazuloba
sworze
141
R 4900
R 6810
2050
7650
9990
4100
2050
131 131
У.Г.Р
Ось
правого
пути
Ось
тоннеля
Ось
левого пути
nax. 2.2-11. nagebobaTa miaxloebis gabariti C da gvirabis Sida moxazuloba
mrudze
344
8100
R 5350
R 7260
2480
4320
1840
10890
120
174 174
У.Г.Р
Ось
правого
пути
Ось
тоннеля
Ось
левого пути
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
25
gabaritis C dacva aucilebelia liandagis remontisaTvis saWiro masalebis
dasawyobebisas liandagis siaxloves.
gvirabis gamonamuSevris moxazuloba miRebulia nalisebri formis, romlis Sida
moxazuloba uzrunvelyofs wyalmomcilebeli Rarebis, santeqnikuri da
eleqtruli aRWurvilobis, sagvirabo procesebis marTvis avtomatizebuli
sistemis, signalizaciis, blokirebisa da kavSirgabmulobis, ventilaciis
mowyobilobebis ganTavsebas.
gvirabis samagri Sedgeba naSxefbetonis 15-20 sm sisqis pirveladi samagrisagan,
romelic gaangariSebulia gvirabis mSeneblobaze axalavstriuli teqnologiiT da
monoliTuri betonis meoradi samagrisagan, romelic zrdis gvirabis gamagrebis
sistemis simtkicis marags, uzrunvelyofs gvirabis Sida zedapiris sigluvesa da
erTgvarovnebas da aumjobesebs gvirabis hidroizolacias. samagris Sida zedapiris
sigluve saWiroa haeris nakadis moZraobisaTvis winaRobis Sesamcireblad da
ganaTebis pirobebis uzrunvelsayofad, agreTve momsaxurebis gasaioleblad.
meoradi samagrisaTvis sayrdens warmoadgens safundamente blokebi, romlebic
saWiroebis SemTxvevaSi asruleben ukuTaRTan damakavSirebeli rgolis funqcias.
pirvelad da meorad samagrs Soris ganTavsebulia hidroizolaciis sistema,
romelic Sedgeba ori Srisagan. pirveli Sre warmoadgens Teqis fenas, romelic
damagrebulia naSxefbetonis zedapirze, xolo meore fena uSualod
hidrosaizolacio membranaa.
gvirabebis eqspluataciis teqnologiuri procesebis uzrunvelsayofad, SemovliTi
rkinigzis marSrutze gaTvaliwinebulia dispeCeruli marTvis sainJinro korpusis
mowyoba erT-erTi gvirabis portalTan.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis konstruqciuli gadawyvetebi
SemovliTi rkinigzis Senoba-nagebobebis konstruqciuli gadawyvetebi
damuSavebulia saproeqto davalebis, moculobiT-dagegmarebiTi gadawyvetebisa da
generaluri gegmis Sesabamisad. saproeqto Senoba-nagebobebis mzidi konstruqciebis
gaangariSeba Sesrulebulia Semdegi normatuli dokumentebis Sesabamisad:
• sn da w 2.01.01-82. “samSeneblo klimatologia da geofizika”;
• sn da w П-7-81 “mSeneblobs seismur raionebSi”;
• datvirTvebi da zemoqmedebebi”;
• sn da w 2.02.01-83 “Senoba-nagebobebis fuZeebi”;
• sn da w П-23-81 “foladis konstruqciebi”;
• sn da w П-22-81 “qvisa da armoqvis konstruqciebi”; • sn da w 2.03.01-84 “betonisa da rkinabetonis konstruqciebi”.
samSeneblo moedani ganlagebulia IV klimatur zonaSi (sn da w 2.01.01-82.) da
xasiaTdeba Semdegi klimaturi pirobebiT:
• raionios klimati _ zomierad kontinenturi;
• qaris gabatonebuli mimarTuleba _ CrdiloeTi da dasavleTi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
26
haeris saangariSo temperatura SemomzRudavi konstruqciebisaTvis miRebulia -8°C Tanaxmad sn da w 2.01.07-85.
qaris dawnevis normatuli mniSvneloba qaris V raionisTvis miRebulia 0,6 kpa
(60 kg/m2) Tanaxmad sn da w 2.01.07-85.
Tovlis safaris saangariSo wona horizontaluri zedapiris 1 kv. metrze
Tovlianobis II raionisaTvis miRebulia 1,2 kpa (120 kg/m2) Tanaxmad sn da w
2.01.07-85.
mSeneblobis raionis seismuroba, seismuri daraionebis monacemebis mixedviT, q.
TbilisisaTvis Seadgens 8 bals.
gruntis gayinvis normatuli siRrme tolia 0,05 m.
mSeneblobis raionis rTuli sainJinro-geologiuri pirobebis gamo Senoba-
nagebobebis saZirkvlebi miRebulia rogorc bunebriv fuZeze, ise nayar gruntze.
Tanaxmad saxstandartisa 27751-88 (1 cvlilebebis gaTvaliswinebiT) kompleqsis
Senobebi ganekuTvneba saimedoobis II normalur dones. pasuxismgeblobis mixedviT
saimedoobis koeficienti γΠ Seadgens 0,95.
yvela saproeqto Senoba, maTi zomebis mixedviT, dayofilia antiseismuri nakerebiT
marTkuTxa formis calkeul blokebad, Tanaxmad an da w II-7-81.
Senobebis saZirkvlebi _ rkinabetonis monoliTuri svetovani konstruqciisaa
bunebriv fuZeze.
gadaxurvebi Sesrulebulia monoliTuri rkinabetonisagan.
saZirkvlebis dasacavad maT gruntis mxridan ukeTdebaT cxeli bitumis wacxeba
or fenad.
kedlebis horizontaluri hidroizolacia sruldeba 20 sm sisqis cementis
xsnariT 1:2-Tan 0,03 niSnulze.
Senobebis kedlebis gare perimetrze gaTvaliswinebulia 1 m siganis wyalgaumtari
mokirwyvlis mowyoba.
proeqtSi calkeuli konstruqciebis koroziisagan dacva gaTvaliswinebulia sn da
w 2.03.II-85 “samSeneblo konstruqciebis dacva koroziisagan daproeqtebis
normebi” mixedviT.
liTonkonstruqciebis antikoroziuli dacva uzrunvelyofilia ГФ-021 (ГОСТ 24129-82) an ФЛ-03 (ГОСТ 9109-81) gruntis erTi fenis dataniT qarxana-
mwarmoebelSi zedapiris mesame xarisxis gasufTavebiT. samontaJo-saSemduReblo
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
27
samuSaoebis damTavrebis Semdeg konstruqciebi ifareba ГФ-021 (ГОСТ 24129-82)
gruntis feniT, ris Semdeg xdeba maTi SeRebva orfena emalis saRebaviT ПФ-115 (ГОСТ 8485-78).
monoliTuri rkinabetonis konstruqciebis armaturis damcavi fenis sisqe
miRebulia sn da w 2.03.01-84 “betonisa da rkinabetonis konstruqciebi” mixedviT
maTi daniSnulebis Sesabamisad.
betonis konstruqciebi, romlebic SexebaSia gruntTan, ifareba orfena cxeli
bitumis sacxiT Tanaxmad СН 301-65.
eleqtromomarageba
wevis qvesadgurebi
mdegi wevis qvesadgurebis mSenebloba:
• arsebuli - sadguri zahesSi 35/10 kv ZabviT (rekonstruqcia);
• saproeqto - sadguri kvirike (pk 160+00) ZabviT 110/10;
• saproeqto - sadguri Tbilisi-maxarisxebeli ZabviT 110/10.
cxrili 2.2.-2 wevis qvesadgurebis parametrebi
gammarTveli
agregatebis raodenoba
transformatoris dasadgeni
simZlavre
wevis
qvesadguris
dasaxeleba
dadgenili
transformatori
s simZlavre, mvt
wevis
transform
atorebis
pirveladi
simZlavre
kv
gaangariSe
buli
miRebuli
danadgari
sTvis
wevis
saWiroe
bisTvis,
mva
raionis
saWiroeb
isaTvis,
mva
wevaze da
raionze,
mva
zahesi
6,3х2+5,6х1 35 1 2 12,6 5,6 18,2
kvirike
(pk160+00)
16х2+12,5х2 10 1 2 25,0 16,0 41,0
Tbilisi-
maxarisxebeli
16х2+12,5х2 10 1 2 25,0 16,0 41,0
wevis qvesadguris perimetrze gaTvaliswinebulia 2 m simaRlis rkinabetonis
Robis mowyoba ekliani mavTulis nacmiTa da foladis WiSkriT.
sakontaqto qseli
q. Tbilisis SemovliTi rkinigzis sakontaqto qselis daproeqtebisas normatiuli
meteorologiuri pirobebi miRebulia sn da w 2.01.07-85 “ssrk teritoriis
daraioneba klimaturi maxasiaTeblebis mixedviT” safuZvelze: qaris siCqare _ V
raioni, lipyinulis sididisTvis _ IV raioni.
haeris temperatura miRebulia sn da w 2.01.01-82 “samSeneblo klimatologia da
gepofizika” mixedviT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
28
sakontaqto Sekidvis kveTebi gansazRvrulia eleqtruli gaangariSebebiT.
miRebulia sakiontaqto sakidis Semdegi tipebi da kveTebi:
• gadasarbenebze _ naxevradkompensirebuli resoruli (rombiseburi qarian
adgilebSi swor ubnebze), ori sakontaqto spilenZis sadeniT МФ-100, mzidi spilenZis bagiriT М-120 da gamaZlierebeli aluminis sadenebiT
А-185 (М-120+2хМФ);
• sadgurebis mTavar liandagebze _ naxevradkompensirebuli, resoruli,
ori sakontaqto spilenZis sadeniT МФ-100, mzidi spilenZis bagiriT
М-120 (М-120+2хМФ);
• meore xazebze _ naxevradkompensirebuli, martivi sayrdeni simebiT, erTi
sakontaqto sadeniT МФ-100 da bimetaluri foladspilenZis mzidi
bagirebiT ПБСМ1-70 (ПБСМ1-70+МФ-100);
• sadgurebis danarCen liandagebze, sadac rCeba arsebuli Sekidva _
naxevradkompensirebuli, martivi sayrdeni simebiT, erTi sakontaqto
sadeniT МФ-85 da bimetaluri foladspilenZis mzidi bagirebiT
ПБСМ1-70 (ПБСМ1-70+МФ-85).
atmosferos gansakuTrebuli dabinZurebis ararsebobis gamo sakontaqto qselis
izolacia navaraudevia haeris dabinZurebis III xarisxis mixedviT.
sakontaqto qselis izolatorebi miRebulia polimeruli masalisagan, Sesabamisi
tipebisa _ damWimi, mafiqsirebeli, sakidi. yvela izolatorisTvis denis gaJonvis
sigrZe Seadgens 600 mm.
gamaZlierebeli fiderebis izolatorebi _ faifurisa, TefSisebri, ПФ-70В tipisa.
kontaqturi qselis sakidis yoveli tipisaTvis malis maqsimaluri sidide
ganisazRvreba ВНИИТС-is mier damuSavebuli “sakontaqto qselis sakidebis malis
sigrZis gaangariSeba” mixedviT.
sadenebi
sakontaqto qselis arsebul da saproeqto sayrdenebze, maTi mxrianobis
Sesabamisad, ikideba mkvebavi xazebis, grZivi elmomaragebis 10 kv sahaero xazebis
an avtoblokirebis, talRgamtaris sadenebi. sakontaqto qselisa da sahaero
xazebis damWeri konstruqciebi arsebul sayrdenebze navaraudevia Seicvalos
axliT. 10 kv xazis sadenebi gamoyenebul iqnes foladaluminisa. sahaero xazis 10
kv sadenebi mimagreba Sesruldes resoruli. avtoblokirebisa da grZivi
eleqtrifikaciis xazebisTvis izolatorebi miiReba manWvalis tipis, faifuris
(ШФ-20Г). talRgamtaris izolatorebi _ ТФ-2001.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
29
sadenebis Sekidvis sqemebi, rogorc wesi, tipuria, garda xelovnur nagebobebSi
gavlis SemTxvevisa da wevis qvesadgurebTan mierTebis adgilebisa.
damatebiTi sadenebis Sekidva perspeqtivaSi gaTvaliswinebuli ar aris.
damiweba, dacva gadaZabvisagan
sakontaqto qselis sayrdenebis damiweba individualuria naperwkluri SualediT.
sakontaqto qselis sayrdenebis gabaritisas 4,9 m da meti gamoiyeneba jgufuri
damiweba, SeerTebuli relsTan diodur-naperwkluri SualediT.
gadaZabvisagan dacva xircieldeba:
• sakontaqto qselisa rqisebri ganmmuxtvelebiT;
• avtoblokirebisa da grZivi eleqtrifikaciis xazebisa ventiluri
ganmmuxtvelebiT.
gvirabebis samSeneblo moednebis elmomarageba
• saorientacio saangariSo simZlavre TiToeuli samSeneblo moednisaTvis
Seadgens 700 kv:
• eleqtro momaragebis departamentis teqnikuri pirebobis Tanaxmad
samSeneblo moednebis eleqtromomarageba gvirabis mSeneblobisaTvis
daproeqtebulia caleke mdgomi 10kv xaziT, romelic ikvebeba
110/10/3.3kvt saproeqto wevis qvesadguris ru-10 kv-dan romelic
mdebareobs sadgur kvirikesa (pk 160+00) da sadgur zahesSi.
• eleqtroenergiis momxmareblebis kveba samSeneblo moedanze
daproeqtebulia ktp-1000/10 dan, romelic mierTebulia 10kv xazebTan.
• mkvebavi xazebi 0.4kv ktp-dan samSeneblo meqanizmebamde daproeqtebulia
kabelebiT.
koroziuli dacva moxetiale denebisagan
gazmomaragebis, wyalmomaragebis kanalizaciis, eleqtromomaragebis sakabelo
qselebis gruntuli koroziisa da moxetiale denebiT gamowveuli koroziisagan
aqtiuri da pasiuri dacvis saSualebebis daproeqteba gaTvaliswinebuli unda iyos
proeqtis Sesabamis nawilebsa da qveganayofebSi saTanado normatiuli
dokumentebis, agreTve ГОСТ 9.602-2005 «Сооружения подземные» (“miwisqveSa nagebobebi”) Sesabamisad. dacvis pasiur saSualebebs ganekuTvneba: trasis
racionaluri SerCeva; maizolirebeli safarebi; maizolirebeli kanalizireba;
eleqtruli izolacia nagebobebisa da konstruqciebisagan, romelTac aqvT
metaluri kavSiri relsebTan; grZivi eleqtruli seqcionireba; nagebobebis
Sesabamisi damiweba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
30
proeqtiT gaTvaliswinebulia, koroziis safrTxis xarisxis Sesabamisad,
rekonstruirebadi ubnis eqsploataciaSi Sesvlis Semdeg moewyoba saTanado
aqtiuri dacva _ kaToduri.
TanakveTa gazsadenebTan
Tbilisis SemovliTi rkinigzis trasa ramdenime adgilas kveTavs sxvadasxva
diametric magistralur gazsadens. TanakveTis wertilebi ixileT danarTi O.
rkinigzis gadakveTebis proeqtirebisa da mSeneblobis dros daculi unda iqnes
Semdegi teqnikuri normebi:
1. samSeneblo wesebisa da normebis СНиП2.05.06-85 mixedviT foladis garcmis
mili romelSiac unda gatardes muSa magistraluri gazsadeni, unda gacdes
rkinigzis relsis ganapira nawils 25.0 metriT, rogorc marcxena, aseve
marjvena mxridan. garcmis milis diametric unda iyos – Ф530 mm
gazsadenebisTvis – Ф700 mm, Ф730 mm gazsadenebisTvis – Ф1000 mm, Ф1000 mm
gazsadenebisTvis 1200 mm. xolo P<1.2 mpa gazsadenis gadakveTisas garcmis mili
ganapira relss unda gadacdes 10.0 metriT. d=200 gazsadeniTvis garcmis
milis diametric moewyos 400 mm, xolo d=300 mm gazsadenisTvis – 500 mm.
2. garcmis milis sigrZe magistraluri gazsadenisTvis – 60.0 metria. P<1.2 mpa gazsadenebisTvis ki 30 m. gazsadenis garcmaSi gatareba unda moxdes futirebis
Semdeg, rom Tavidan iqnes acilebuli izolaciis dazianeba (futireba unda
gakeTdes xis masalisagan damzadebuli lartyebis meSveobiT sisqiT 3 sm).
3. gazsadeni da garcmis mili unda daifaros koroziis sawinaaRmdego izolaciiT.
unda gaukeTdes ori fena polimeruli lenti da mesame damcavi fena. izolacia
orive milze sasurvelia Sesruldes qarxnuli wesiT, Tumca SesaZlebelia misi
Sesruleba savele pirobebSic.
4. magistraluri gazsadenisaTvis garcmis milis orive bolo unda amoiqolos
dialeqtrikuli masalisagan dam is erT boloze unda moewyos gamwovi sanTeli
foladis d=150 mm milebisagan – sigrZiT 50.0 metri rkinigzis relsis
ganapira napiridan. gamwovi sanTelis mili miwidan unda avides 5.0 metris
simaRleze, xolo P<1.2 mpa gazsadenebisTvis moewyos gamwovi sanTeli
foladis d=50 mm milebisagan – sigrZiT 450.0 metri rkinigzis relsis
ganaira napiridan. gamwovi sanTelis mili miwidan unda avides 3.0 metris
simaRleze.
garcmis milis Tavsa da boloSi proeqtiT gaTvaliswinebulia sakontrolo
gamzomi punqtis (КИП) mowyoba. sakontaqto kabeli, romelic ganTavsebulia
sgp-is milSi, erTi wveroT miuerTdeba garcmis mils, xolo meore gazsadens,
aseTi mowyobiloba gadakveTaze unda dayendes ori cali.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
31
miwebis gamoyofa mSeneblobisTvis:
• SemovliTi xazi:
o mudmiv sargeblobaSi – 212.3 ha
o droebiT sargeblobaSi – 281.4 ha
• rkinigzis infrastruqturuli kompleqsebi:
o s. avWala – 21.49
o s. Tbilisi (Sps `saqarTvelo srkinigza~. miwebi);
o s. didube (Sps `saqarTvelo srkinigza~. miwebi);
o s. Tbilisi-sakvanZo (Sps `saqarTvelo srkinigza~. miwebi).
mSeneblobisas gamoyenebuli masalebi da moculoba
• miwis samuSaoebi (profiluri kubatura):
o axali xazi _ 7954,68 kub.m
o kaxeTis xazi _ 173,37 kub.m
WrilebSi amoRebul grunti gamoiyeneba vakisisa da yrilebis mosawyobad.
winaswari gaTvlebiT, WrilebSi da gvirabebSi amoRebuli gruntis raodenoba
gadaaWarbebs mSeneblobis procesSi gamoyenebul gruntis raodenobas. Sesabamisad,
saWiro gaxdeba darCenili gruntis ganTavseba Tbilisis meriasTan SeTanxmebiT.
adgilobrivis samSeneblo masalebis da konstruqciebis mitana gaTvaliswinebulia
momqmedi sawarmoebidan da karierebidan:
• – RorRis da qvis karieri - sadguri marneuli, sadguri cxraZma;
• – rgolamwyobi baza - sadguri veli;
• – rk. betonis Spalebis qarxana - sadguri Tbilisi-damxarisxebeli.
saWiro masalebis SeZenas ganaxorcielebs mSeneblobaze pasuxismgebeli
organizacia, romelic gairkveva mSeneblobis ganxorcielebaze gamocxadebuli
tenderis saSualebiT.
mSeneblobis resursebi
muSaxelze moTxovna ganisazRvreba damkveTis da genmoijaradis mier samSeneblo
saremonto samuSaoebze sawyisi monacemebiT, saxarjTaRricxvo Sromatevadobis
safuZvelze, mSeneblobis dagegmil periodSi damxmare warmoebebis muSaxelis
raodenobis gaTvaliswinebiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
32
cxrili 2.2.-3. mSeneblobis kadrebze moTxovnilebebis grafiki
saangargiSo monacemebi
mSeneblobis wlebis mixedviT # dasaxeleba sul
I II III
1 samSeneblo-samontaJo samuSaoebis saxarjTaRricxvo
Sromatevadoba, kac/sT 8465899 3217042 3555678 1693179
2 samuSao drois xanZlivobis norma 40 saaTiani samuSao
kvirisaTvis, saaTebi 5024 2016 2008 1000
3 momuSaveTa ricxvi sul 1988 1882 2089 1998 maT Soris: - muSebi 85% 1689 1599 1775 1698 - ИТР 8% 159 150 167 160 - mosamsaxureebi 5% 99 94 104 99 - МОП da dacva 2% 41 39 43 41
4 SedarebiT mravalricxovan cvlaSi momuSaveTa kaci
1285 1216 1351 1293
maT Soris: muSebi (х0,7) 1182 1119 1243 1189 ИТР da mosamsaxureebi (х0,8х0,5=0,4) 103 97 108 104 5 Sromis saerTo danaxarjebi, aTasi muSa-dRe 1058,2 402,1 444,5 211,6
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
33
samSeneblo moednebi
proeqtiT gaTvaliswinebulia samSeneblo moednebis mowyoba sadg. avWalaSi,
sadg. Tbilisi-damaxarisxebalSi, sadg. Tbilisi-sakvanZoSi, sadg. didubeSi, sadg.
kvirikeSi, sadg. lilo-1-Si, gadasarbenebze gvirabebis mSeneblobisas. samSeneblo
moednebze ganTavsdeba muSaTa banakebi, spec avtosadgomebi, maTi saxelosnoebi
da sxva.
samSeneblo moednebis droebiTi wyalmomarageba sasmeli da sameurneo wyliT,
gaTvaliswinebulia adgilobrivi wyalsadenidan, romelic gadis samSeneblo
obieqtebis maxloblad da, agreTve, samSeneblo moednebze wylis АЦТП-4,1 tipis avtocisternebiT moziduli wyliT (cisternis tevadoba – 4,05 t.).
mSeneblobis mosamzadebel periodSi, samSeneblo moednebis teritoriaze
saWiroa wylis erTseqciani, horizontaluri, cilindruli, liTonis РДГ 11-1-0,7 НМ tipis rezervuarebis dayeneba (erTi rezervuaris masa Р=1,92 t), maTi daTbuneba, raTa ar iqnes daSvebuli wylis gayinva Semodgoma-zamTris periodSi.
samSeneblo moednebis teritoriaze xanZarsawinaaRmdego wyalmomaragebis
uzrunvelsayofad gaTvaliswinebulia wylis moxmareba am rezeruarebidan.
genmoijaradem aucileblad unda uzrunvelyos rezeruaris mudmivi Sevseba
wyliT.
samSeneblo moednebis droebiTi momarageba, arsebuli satransformatoro da
wevis qvesadgurebis rekonstruqciamde, gansazRvrulia ДГА-100 tipis
gadasatani eleqtrosadgurebiT, simZlavriT 100 kvt.
samSeneblo manqanebis, mowyobilobebis, satransporto saSualebebis teqnikuri
momsaxureoba gaTvaliswinebulia genmoijaradis momqmed sawarmoebSi da
saremonto bazebSi.
samSeneblo moednebis mdebareoba ix. ruka 16.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
34
cxrili 2.2.-4 ZiriTadi samSeneblo manqanebis da satransporto
saSualebebis moxmarebis uwyisi
manqanebis da satransporto saSualebebis
dasaxeleba
ganz.
erT.
sul
mSeneblobaze
1 2 3
samSeneblo manqanebi
1. eqskavatori erTCamCiani uku niCabiT, CamCis
moculobiT 0.25m3 ЭО-2621А tipis cali 5
2. eqskavatori erTCamCiani ukuCamCiani, CamCis
moculobiT 0.5m3 ЭО-4321 tipis cali 6
3. eqskavatori erTCamCiani pirdapiri CamCiT, CamCis
moculobiT 0.65m3 cali 6
4. eqskavatori erTCamCiani ukuCamCiani, CamCis
moculobiT 1,0 m3 cali 3
5. TviTmavali satkepni ДУ-29 (masa balastiT Р=30.0t) cali 6
6. damgebi amwe tipi УК-25/9-18 t.a Q=18.0 t cali 2
7. damgebi amwe tipi УК-25/28СП t.a Q=30.0 t cali 2
8. eleqtoralastiori ЭЛБ-3м tipis cali 3
9. gamasworebel-gamomten-Semazustebeli manqana ВПР-1200 tipis
cali 3
10. transSeis jaWviani eqskavatori ЭТЦ-165
hidravlikur da pnevmatur svlaze cali 5
11. mravalCamCiani qvabulmTxreli ВК-3 tipis drezi-nis bazaze
cali 5
12. moZravi sakompresoro sadguri ПКС-5 warmadobiT 5.0 m3/wT
cali 8
13. buldozeri simZlavriT 79.4 kvt-ze meti
muxluxiani cali 14
14. kiduli vibromtkepni ПВТ_3 warmadobiT 50.0m3/cvlaSi
cali 6
15. talaxis tumbo ГНОМ-10А warmadobiT 21.6m3/sT cali 8
16. saavtomobilo amwe tipi КС-2561К isris sigrZiT 8M
t.a Q=6,3-1,9t cali 4
17. saavtomobilo amwe КС-3562А tipis isris sigrZiT
10M t.a Q=10.0-1.6t cali 4
18. saavtomobilo amwe КС-3562А tipis isris sigrZiT
14M t.a Q=4.0-1.3t cali 4
19. saavtomobilo amwe КС-4561 tipis, isris sigrZe 10m t.a Q=16.0-2.8t cali 3
20. pnevmaturi amwe КС-4361 tipis isris sigrZe 15.0m cali 4
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
35
manqanebis da satransporto saSualebebis
dasaxeleba
ganz.
erT.
sul
mSeneblobaze
1 2 3
t.a Q=9.0-2.0t 21. pnevmoTvlebiani amwe КС-5363 (К-255А) isris sigrZ-iT 15.0m t.a Q=25.0-3.5t cali 3
22. agreTve isris sigrZiT 20.0m umoZraod damagrebuli
batiyelaTi sigrZiT 10m t.a batiyelaze Q=4.2-1.0 t cali 1
23. muxluxa amwe МКГ-16 isris sigrZe 15m t.a Q=11.0-2.0t cali 4
24. muxluxa amwe ДЭК-251 isris sigrZe 14.0m t.a Q=25.0-4.3 t cali 5
25. agreTve isris sigrZe 14.0m umoZraod damagrebuli
batiyelaTi sigrZe 5.0m t.a batiyelaTi Q=5.0-1.8t cali 1
26. muxluxa amwe СКГ-50 isris sigrZe 15m t.a Q=50.0-14.8t cali 3
27. rkinigzis isruli amwe КДЭ-161 isris sigrZiT 15m t.a Q=16.0-4.9t cali 4
28. rkinigzis amwe ЭДК-1000 t.a Q=125.0 t cali 1
29. milCamwyobi Т-614 t.a Q=6.3 t cali 4
30. kabelCamwyobi cali 4
31. sakabelo transportiori ТКБ-5 cali 5
32. asfaltdamgebi ДС-126 muxluxa svlaze cali 4
33. TviTmavali satkepni ДУ-51 (masabalastiT P=13.0t) cali 5
34. eqskavatori erTCamCiani pnevmo svlaze tipi ЭО-
2621, aRWurvili amwis sakidariT cali 3
satransporto saSualebebi
35. bortiani avtomobili t.a Q=5t marka ЗИЛ-130 cali 17
36. avtomobili-TviTmcleli t.a Q=7.0t marka КаМАЗ cali 35
37.avtomobili-TviTmcleli t.a Q=10.0t marka КаМАЗ cali 40
38. avtobetonis Semrevi СБ-69Б, damontaJebuli
МАЗ-503А avtomobilis bazaze, gadasatani nare-vis
moculoba V=2,6m3 cali 25
39. dumpkari cali 12
40. motoriani baqani УК-25/9-18МП t.a Q=66.0t cali 7
41. xoper-dozatori cali 35
42. satvirTo drezina ДГКу, aRWurvili tvirTamde
amwiT t.a Q=3.5-1.7t cali 3
43. samontaJo hidroamwe rk.gzis baqanis bazaze
МШТС-2ПМ
cali 5
44. samanevro Tbomavali cali 9
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
36
mSeneblobis xangrZlivoba
q. Tbilisis SemovliTi sarkinigzo xazis mSeneblobis xangrZlivoba
gansazRvrulia da Seadgens:
• SemovliTi xazi – 30 Tve (maT Soris mosamzadebeli periodi 6 Tve);
• rkinigzis infrastruqturuli kompleqsebi 6 Tve.
kompleqsis mSeneblobis dawyeba – mSeneblobis pirveli wlis pirveli
kvartali.
q. Tbilisis SemovliTi sarkinigzo xazis obieqtebis kompleqsis moqmedebaSi
Seyvana – mSeneblobis mesame wlis meore kvartali.
2) Tbilisis centraluri nawilis gamoTavisufleba sarkinigzo
infrastruqturisgan moicavs:
• qalaqis centralur nawilSi arsebuli sarkinigzo xazis _ sadgur
`didubesa~ da sadgur `navTluRs~ Soris mdebare monakveTis
(daaxloebiT 10 km sigrZis) – demontaJi (gamanawilebeli ubnebis,
sadgurebis, Cixuri sadgurebis, depoebisa da sxva sarkinigzo
infrastruqturis CaTvliT) da teritoriis gamoTavisufleba, aseve
rkinigzis centralur sadgurSi Tbilisis CrdiloeTidan momavali
sagareubno matareblis gauqmeba. saerTo jamSi, qalaqis ganviTarebisaTvis
gamoTavisuflebuli iqneba 83.4 heqtari (saidanac 73.2 moxmardeba
urbanul ganviTarebas) miwis nakveTi. garda aRniSnuli 83.4 heqtrisa,
damatebiT gamoTavisuflebuli iqneba teritoria, romelic amJamad
dakavebuli aqvs rkinigzis Cixur sadgurebs. Cixuri sadgurebis saerTo
raodenoba Seadgens 64-s, romelTagan 55 kerZoa, 9 ki _ `saqarTvelos
rkinigzis~ mflobelobaSia. kerZo sadgurebis mflobeli organizaciebi
da kompaniebi damokidebulni arian rkinigzidan tvirTebis pirdapir
miRebaze. Sesabamisad, rkinigzis gadatanis Semdeg, isini, savaraudod, an
gadavlen axali rkinigzis mimdebare teritoriaze, an Secvlian
gadazidvis profils. gadasvlis SemTxvevaSi, am kompaniebma, SesaZloa,
damatebiTi Semosavali miiRon gamoTavisuflebuli nakveTebis gayidviT.
• Tbilisis-samgzavro da Tbilisis-satvirTo sadgurebis demontaJi.
samgzavro sadgurebis funqcias Seasrulebs ori sadguri: didube da
navTluRi (Tbilisi-sakvanZo). sadguri `navTluRi~ moemsaxureba
aRmosavleT mimarTulebis mgzavrebs, xolo sadguri `didube~ _
dasavleT mimarTulebas.
• samgzavro teqnikuri sadguris ganlageba navaraudevia sadgur Tbilisi-
sakvanZo, an sadgur avWalaSi. sadgurebSi didube da navTluRi moxdeba
mxolod mgzavrTa momsaxureba da lokomotivebis Cabma. Semadgenlobebis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
37
teqnikuri momsaxureba da gaCereba ganxorcieldeba saproeqto samgzavro
teqnikur sadgurSi.
• qalaqis centraluri nawilis saqalaqo da sagareubno mimosvlis
kompensireba moxdeba Cqarosnuli tramvaisa (ix. Tbilisis ganviTarebis
generaluri gegma) da metros saSualebiT.
• yvela satvirTo gadazidva ganxocieldeba Tbilisis SemovliTi rkinigzis
saproeqto xazis meSveobiT.
• satranzito satvirTo Semadgenlobebi, romlebic saWiroeben
daxarisxebas, Sevlen sadgur Tbilisi-maxarisxebelSi. daxarisxebis da
formirebis Semdeg Semadgenlobebi gaivlian kaxeTis mimarTulebas, Semdeg
ki svlas ganagrZoben SemovliT rkinigzaze. adgilobrivi satvirTo
mimosvla ganxorcieldeba sadgurebis: Tbilisi-maxarisxebeli, Tbilisi-
sakvanZo da sadgur velis meSveobiT.
• ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis mixedviT, qalaqis centraluri
nawilidan gatanas daqvemdebarebuli sarkinigzo infrasturqturis
kompleqsis ganTavseba dagegmilia Tbilisis sarkinigzo kvanZis uaxloes
sadgurebSi. Tbilisis sarkinigzo kvanZis infrastruqturis gadasatani
obieqtebis ganlageba mocemulia cxrilSi 2.2-1.
cxrili 2.2-5. Tbilisis sarkinigzo kvanZis infrastruqturis gadasatani
obieqtebis ganlageba
sadguri Tbilisis sarkinigzo kvanZis infrastruqturis gadasatani obieqtebis
ganlageba
Tbilisis centraluri blokirebis sadgurebis sammarTvelo
saxanZro-aRdgeniTi matarebeli
samgzavro sadguri 150 mgzavramde
sadguri Tbilisi-
sakvanZo
samgzavro platformebi
materialur-teqnikuri uzrunvelyofis kompleqsi
ЧМЭ3 Tbomavlebis saremonto salokomotivo depos kompleqsi sadguri Tbilisi-
maxarisxebeli
satvirTo ezos kompleqsi
samgzavo sadguri 250 mgzavramde sadguri didube
samgzavro platformebi
samgzavro teqnikuri sadguri
elmavlebis, eleqtromatareblebis, samgzavro vagonebis saremonto
kompleqsi sadguri avWala
saliandago distancia
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
38
2.3 arsebuli situaciis aRwera – Tbilisis sarkinigzo kvanZi
mTavari mimarTulebebis sqema da teqnikuri aRWurviloba
Tbilisis sarkinigzo kvanZi miekuTvneba im tipis kvanZebs sadac, mimdevrobiT aris
ganlagebuli ZiriTadi sadgurebi. kvanZTan misasvlelebi warmodgenilia
orliandagiani monakveTiT gardabani – xaSuri da erTliandagianebiT _ marabda-
Tbilisi, kaWreTi-Tbilisi.
kvanZis yvela monakvTi eleqtroficirebulia mudmivi deniT. kvanZis sadgurebi
aRWurvilia sarkinigzo isrebis da signalebis centralizaciis eleqtronuli
sistemiT.
kvanZis sadgurebi
Tbilisis sarkinigzo kvanZis SemadgenlobaSi Svidi sadguria, romlebic
uzrunvelyofen mis saeqspluatacio samuSaoebs da specializdebian samuSaos
xasiaTis mixedviT.
sadguri Tbilisi-maxarisxebeli – I klasis maxarisxebeli sadguri. igi
warmoadgens Tbilisis sarkinigzo kvanZis mTavar sadgurs, romelic axarisxebs
tranzitul vagonnakadebs yvela mimarTulebiT.
sadgurSi ganTavsebulia:
• salokomotivo depo;
• vagonebis teqnikuri momsaxureobis punqti;
• samgzavro vagonebis parki.
Semadgenlobebis formirebis gegmis mixedviT sadguri asrulebs Semdeg funqciebs:
• axarisxebs yvela tipis satvirTo Semadgenlobebs;
• axorcielebs vagonebis teqnikur momsaxureobas.
sadguri Tbilisi-sakvanZo (navTluRi) – Sesrulebuli samuSaos mixedviT
warmoadgens I klasis satvirTo sadgurs, tranzituli matareblebis moZraobis
didi intensivobiTa da adgilobrivi gadazidvebis mniSvnelovani moculobiT.
sadgurs uerTdeba samrewvelo obieqtebTan misasvleli sarkinigzo xazebi.
sadguri asrulebs Semdeg operaciebs:
• tranzituli satvirTo da samgzavro Semadgenlobebis miReba, daSla,
formireba da gatareba;
• Semadgenlobebis vagonebiT uzrunvelyofa;
• sagareubno matareblebis miReba da gamgzavreba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
39
sadguri Tbilisi-satvirTo – I klasis satvirTo sadguri. sadguris teritoriaze
ganlagebulia savagone depo, salokomotive depo, avtonomiuri sarefreJeratoro
vagonebis parki, aseve saxanZro da aRdgeniTi matareblebi.
sadguri asrulebs Semdeg operaciebs:
• tranzituli tvirTebis da samgzavro matareblebis gatareba;
• Semadgenlobebis miReba, daSla da formireba;
• Semadgenlobebis vagonebiT uzrunvelyofa;
sadguri asrulebs Tbilisis momsaxurebisTavis saWiro satvirTo samuSaoebis
ZiriTad moculobebs, romelic xorcieldeba satvirTo ezoebsa da sakonteinero
moednebze.
sadguri Tbilisi-samgzavro – II klasis samgzavro sadguri. Tbilisis sarkinigzo
kvanZis ZiriTadi samgzavro sadguri. sadguri emsaxureba yvela samgzavro
matarebels da asrulebs satranzito Semadgenlobebis momsaxurebas
(lokomotivebis Secvla, vagonebis damateba). igi aseve warmoadgens sagareubno
mimosvlis ZiriTad sadgurs.
sadguri avWala – Sualeduri sadguri, sadac sruldeba sarkinigzo xazebis
momsaxureoba. sadgurs miekuTvneba blok-posti - zahesi.
sadguri veli – III klasis Sualeduri sadguri.
sadguri asrulebs Semdeg operaciebs:
• tranzituli satvirTo da samgzavro matareblebis gatareba;
• sagareubno matareblebis miReba da gamgzavreba.
sadguri lilo – III klasis Sualeduri sadguri, romelic mdebareobs Tbilisi –
kaWreTis erTliandagian rkinigzaze. emsaxureba samrewvelo sawarmoebTan mimaval
xazebs.
2.4 proeqtis alternativebi da alternativebis Sedarebebi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis momzadebis
procesSi ganxiluli iyo Semdegi tipis alternativebi:
• teqnologiuri alternativebi;
• SemovliTi rkinigzis mdebareobis alternativebi;
• nulovani (araqmedebis) alternative.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
40
2.4.1 teqnologiuri alternativebi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis teqnologiuri gadawyveta, ZiriTadad, gulisxmobda
trasis saxelmZRvanelo qanobis identificirebas.
variantebi daproeqtda Semdegi mocemulobebis gaTvaliswinebiT:
• saangariSo qanobi: 150/00 da 180/00;
• I kategoriis rkinigzisaTvis maqsimaluri qanobi Seadgens 180/00. Tbilisis
SemovliTi rkinigzisaTvis minimaluri SesaZlebeli qanobi Seadgens 150/00-s.
teqnikuri TvalsazrisiT orive teqnologiuri alternativa I kategoriis
rkinigzas warmoadgens. maT Soris umTavres sxvaobas warmoadgens erTmagi wevis
SemTxvevaSi (erTi lokomotivi) gadasazidi tvirTis maqsimaluri raodenoba.
amJamad gamoyenebuli lokomotivebis tipi, saSualebas iZleva, 150/00 qanobis
SemTxvevaSi erTmagi weviT uzrunvelyos 500 tona tvirTiT metis gadatana vidre
180/00-is SemTxvevaSi.
erTmagi wevis SemTxvevaSi, satvirTo Semadgenlobis maqsimalurad SesaZlebeli
tonaJi ganisazRvreba:
• 150/00 qanobis SemTxvevaSi – 2,622 t
• 180/00 qanobis SemTxvevaSi – 2,185 t
Semadgenlobebis masis gaangariSebis Sedegebi, wevis sxvadasxva variantisTvis
mocemulia cxrilSi 2.4-1.
cxrili 2.4-1. satvirTo Semadgenlobis maqsimaluri SesaZlebeli masa
satvirTo Semadgenlobis maqsimaluri SesaZlebeli masa (tona)
elmavali ВЛ10 elmavali ВЛ10 elmavali ВЛ10 qanobi
erTmagi weva ormagi weva modernizirebuli
elmavali ВЛ15
150/00 2,622 5,243 3,147 3,413
180/00 2,185 4,370 2,626 2,836
cxrilidan Cans, rom saproeqto marSrutze, teqnikuri davalebiT winaswar
gansazRvruli satvirTo normebis (4,000 t kenti da 3,300 t luwi
mimarTulebiT) SemTxvevaSi, ВЛ10 tipis lokomotivebiT, satvirTo gadazidvebis
momsaxureba saWiroebs ormag wevas.
Tbilisis elmavalmSenebeli qarxnis bazaze damuSavebuli iqna lokomotivis axali
tipi, romelTa satvirTo SesaZlebloba, qanobis Sesabamisad gazrdilia 2,600 t
da 3,100 t-mde. amJamad saqarTvelos rkinigza awarmoebs 3,500 t tvirTebis
gadazidvas ormagi wevis gamoyenebiT. ormagi wevis gamoyenebis praqtikis
gagrZelebis SemTxvevaSi, Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcielebis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
41
Semdeg rkinigzas saSualeba miecema gazardos Semadgenlobebis tonaJi 150/00-is
SemTxvevaSic ki. 3,500 t warmoadgens maqsimaluri tonaJs, saqarTvelos rkinigzis
sxva monakveTebisTvisac. am maqsimumiT saqarTvelos rkinigzas SesaZlebloba aqvs
gadazidos orjer meti tvirTebi, vidre dRevandeli realuri moTxovnilebaa.
gadasazidi tonaJis aseTi zrda, ar igegmeba yvelaze optimisturi gaTvlebiTac ki.
Sesabamisad 150/00 qanobis gadamwyveti aucilebloba mniSvnelobas kargavs.
garemosdacvis TvalsazrisiT am or variants Soris (rkinigzis trasis ganlagebis
alternativebis mixedviT) sxvaoba ar arsebobs.
finansuri danaxarjebis TvalsazrisiT, sxvaoba am or teqnologiur variants
Soris (sxvaoba 150/00 da 180/00-s Soris da lilo-gaCianis monakveTis mSeneblobis
Rirebuleba), Seadgens daaxloebiT 100 mln evros.
Sesabamisad, gamomdinare iqidan, rom teqnologiuri alternatiuli variantebi
araviTar sxvaobas ar gviCvenebs teqnikuri, garemosdacviTi da socialuri
TvalsazrisiT, gadawyda 180/00 saxelmZRvanelo qanobis SerCeva.
am gadawyvetilebam Tbilisis SemovliTi rkinigzis lilo-gaCianis monakveTis
saWiroeba gamoiricxa.
2.4.2 SemovliTi rkinigzis mdebareobis alternativebi
ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis damuSavebis procesSi gairkva, rom
rkinigzis trasis ganlageba md. mtkvaris marjvena mxares, Tbilisis sazRvrebis
SemovliT, rTuli topografiuli pirobebis gamo, did xarjebTan aris
dakavSirebuli. amitom q. Tbilisis SemovliTi rkinigzis trasis mimarTulebad
miRebulia md. mtkvaris marcxena mxare. trasis mdebareoba gansazRvrulia q.
Tbilisis perspeqtiuli ganviTarebis generaluri gegmis mixedviT, qalaqis
maqsimalurad SemovliT.
Semosasvleli trasis variantebi SemuSavebulia Tbilisis ganviTarebis generaluri
gegmis Sesabamisad.
q. Tbilisis SemovliTi rkinigzis xazis ZiriTad saproeqto gadawyvetilebis
misaRebad, damuSavda SemovliTi rkinigzis ganlagebis alternatiuli variantebi da
Sesabamisi qvevariantebi. variantebis saerTo raodenobam Seadgina Teqvsmeti
erTeuli.
alternativebis SerCevaze moqmedi ZiriTad faqtorebs warmoadgenda:
• samSeneblo parametrebi:
trasis sigrZe;
mdebareoba;
xelovnuri nagebobebis raodenoba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
42
• reliefi – alternatiuli marSrutebis dagegmarebis mSniSvnelovan
SemzRudav faqtors warmoadgenda. reliefuri pirobebi ganapirobebda
sainJinro nagebobebis simravlesa da sirTules ama Tu im variantze.
• mSeneblobisaTvis saWiro finansuri danaxarjebi – proeqtis mosalodneli
biujetis gaTvaliswinebiT warmodgenilma alternativebma damuSavebis
procesSi mniSvnelovani cvlilebebi ganicades. finansuri danaxarjebis
zrdas mniSvnelovnad ganapirobebs sainJinro nagebobebis (xidebi, gvirabebi)
arseboba.
• garemosdacviTi SezRudvebi (Tbilisis zRvis faqtori) – am faqtoris
gaTvaliswinebiT sawyis etapzeve Sewyda uSualod Tbilisis zRvis
mimdebared gamavali alternativis ganxilva.
• socialuri gavlenebi – marSrutebis dagegmarebisas, SeZlebisdagvarad,
xdeboda dasaxlebuli punqtebisgan arideba; Tumca, Tu arideba damatebiT
finansur danaxarjebTan iyo dakavSirebuli, upiratesoba finansur faqtors
eniWeboda.
CamoTvlili faqtorebis gaTvaliswinebiT, ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis
etapze ganxiluli iqna alternativebis Semdegi 4 varianti, Tavisi qvevariantebiT
(ix. cxrili 2.4-2):
• varianti I – qalaqis gvirabi;
• varianti II (CrdiloeTi 180/00) – saproeqto sadguri karsani – loWinis
xeoba – sadguri gaCiani. SemovliTi rkinigzis gadatana, Tbilisis
SemovliTi saavtomobilo gzis gaswvriv;
• varianti III (centraluri 15-180/00) – saproeqto sadguri karsani –
sadguri lilo I. variants aqvs sxvadasxva ubnis gavlis ramdenime
qvealternativa;
• varianti IV (centraluri) – sadguri zahesi – sadguri lilo I. variants aqvs sxvadasxva ubnis gavlis ramdenime qvealternativa.
ix. ruka 3 - Tbilisis SemovliTi rkinigzis mdebareobis alternativebis sqema.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
43
cxrili 2.4-2. Tbilisis SemovliTi rkinigzis alternativebi
# alternativa qve-
alternativa
sawyisi
punqti
saboloo
punqti
saxelmZRvane
lo qanobi
gvirabi
wyasacavis
monakveTze
1
alternativa I (qalaqis
gvirabi)
_ sadg. didube sadg.
navTluRi _- -
2
alternativa II (CrdiloeTi -
18 0/00)
_ sadg. karsani
(saproeqto)
sadg. gaCiani /
veli 18 0/00 -
III-1 sadg. karsani
(saproeqto) sadg. lilo I 15 0/00 -
III-2 sadg. karsani
(saproeqto) sadg. lilo I 15 0/00 +
III-3 sadg. karsani
(saproeqto) sadg. lilo I 15 0/00 -
3
alternativa III (centraluri –
15-18 0/00)
III-4 sadg. karsani
(saproeqto) sadg. lilo I 15 0/00 +
IV-1 blok-posti
zahesi sadg. lilo I 18 0/00 -
4 alternativa IV (centraluri)
IV_2 blok-posti
zahesi sadg. lilo I 18 0/00 +
aRniSnuli 4 variantidan ori varianti (I da II) SemoTavazebul iqna
“kievgiprotransis” mier, bolo sami (III da IV) S.p.s. “saqtransproeqtis” mier.
alternativa I da alternativa II-is garda, yvela alternativa proeqtirebis sawyis
etapze ganixileboda sadgur gaCianSi mierTebiT baqo-Tbilisis arsebul
rkinigzasTan. sxvaoba mxolod qanobSia. kerZod, lilo Tbilisis-maxarisxebeli
sadguris (arsebuli kaxeTis rkinigza, romlis saSualebiTac unda daukavSirdes
SemovliTi rkinigza, arsebuls), monakveTis qanobi 18 0/00-ia, xolo lilo gaCiani
igegmeboda 15 0/00-iani qanobiT. gadawyda, rom SemovliTi rkinigzis proeqti
ganxorcieldeboda 180/00-iani qanobiT, Sesabamisad, rogorc aRvniSneT, am etapze
gamoiricxa lilo-gaCianis mSeneblobis saWiroeba.
saqarTvelos rkinigzam samomavlod, SesaZloa, dagegmos SemovliTi rkinigzis
miuerTeba baqo-Tbilisis arsebul rkinigzasTan - sadgur gaCianTan, romelic
damoukidebeli proeqtis ganxilvis sagani iqneba.
2.4.3 Tbilisis SemovliTi rkinigzis ganlagebis alternatiuli
variantebis SedarebiTi daxasiaTeba
alternatiuli varianti I (qalaqis gvirabi) – alternativis mixedviT rkinigza
Tbilisis zRvis mimdebare dasavleT ferdSi dagegmili daaxloebiT 9.5 km-iani
gvirabis saSualebiT kveTs qalaqis centralur nawils.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
44
ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis koncefciis ganxilvisas, am variantze uari
iTqva Sps `saqarTvelos rkinigzis~ xelmZRvanelobis mier. Sesabamisad, Semdgom
etapebze varianti aRar gaxilula.
alternativis dadebiT mxared unda CaiTvalos misi simokle. igi sxva yvela
SemoTavazebul alternativasTan SedarebiT moklea, rac Seamcirebs tvirTebis
transportirebis xarjebs.
alternativaze uaris Tqmis ZiriTad mizezs warmoadgenda misi Semdegi uaryofiTi
mxareebi, kerZod:
• gvirabSi momxdari SesaZlo avariis SemTxvevaSi, masStaburi ekologiuri
katastrofis maRali albaToba dedaqalaqis mWidrod dasaxlebul
centralur nawilSi;
• niadagisa da miwisqveSa wylebis masStaburi dabinZurebis maRali albaToba
SesaZlo avariebis SemTxvevaSi;
• miwisqveSa wylebis hidrologiuri reJimis darRvevis safrTxe, rac
gamoiwvevs wylis cirkulaciis balansis cvlilebas (ramac SeiZleba
problemebi Seqmnas gvirabis eqspluataciisas).
agreTve, alternativaze uaris Tqma ganapiroba Semdegma teqnologiurma
faqtorebma:
• qalaqis qveS gvirabis gayvana unda moxdes jdenebis gamoricxviT rTuli
teqnologiebis gamoyenebiT, raTa ar moxdes qalaqis Senoba-nagebobebisa da
komunikaciebis dazianeba;
• gvirabebSi moZraobis usafrTxoebis dacva garTulebulia (`relsi-Tvalis~
urTierTqmedeba Zalze rTuli xasiaTis da garkveulwilad albaTuri
bunebisaa. Sesabamisa,d moZravi Semadgenlobis relsebidan acdenis garantia
saukeTeso eqspluataciis pirobebSic ki ar arsebobs). aRsaniSnavia, rom
tvirTebi ZiriTadad saxifaTo xasiaTisaa da ar aris gamoricxuli moxdes
aaleba. gvirabebSi xanZris warmoSoba, rogorc msoflio praqtika gviCvenebs,
Zalze saSiS mastabebs da xasiaTs iZens xolme. amasTan, Tanamedrove xanZris
aRmomCeni, mauwyebeli da likvidaciis saSualebebi, saqarTveloSi jer arc
teqnologiurad da arc kadrebis TvalsazrisiT praqtikaSi ar aris
danergili.
alternatiuli varianti II (CrdiloeTi - 180/00) – aRniSnuli alternativa
gulisxmobs rkinigzis SemovliTi gzis gadatanas SemovliTi saavtomobilo gzis
mimdebared. variantis mierTeba arsebul rkinigzasTan daproeqtebulia, arsebuli
xazis 2485 km-ze, mcxeTa-blok-post zahesis gadasarbenze. variantis mixedviT
gaTvaliswinebulia axali sadguris – karsnis mSenebloba.
sadgur karsnis Semdeg trasa kveTs Tbilisi-leseliZis saavtomobilo magistrals,
mdinare mtkvars da zahesis saderivacio arxs. gadis zahesis dasaxlebis qvemoT
gvirabis saSualebiT. amis Semdeg kveTs Tbilisis SemovliT saavtomobilo gzas da
miuyveba mas zeda mxridan. mdinare gldanulas gadakveTis Semdeg saproeqto trasa
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
45
sauReltexilo gvirabebis saSualebiT kveTs mTas, gadadis md. loWinis xeobaSi,
miyveba mas, kveTs arsebuli rkinigzis kaxeTis xazs da sadgur gaCianTan uerTdeba
Tbilisi-baqos sarkinigzo magistrals.
variantis mixedviT dagegmilia:
• trasis 31 kilometrze sadgur loWinis mSenebloba;
• trasis 34 kilometrze kaxeTis xazTan mierTeba, sadgur Tbilisi-
maxarisxebelTan da Tbilisi-sakvanZosTan gasasvlelad.
trasis saerTo sigrZe 49.05 km-s Seadgens.
adgilis topografiuli pirobebi sakmaod rTulia. sirTules ganapirobebs:
• SefardebiTi simaRleebis mniSvnelovani cvlilebebi;
• mdinareebis, xeobebis da mSrali xevebis didi raodenoba.
varianti mraval adgilas kveTs avtomagistrals, maRali Zabvis eleqtrogadamcem
xazebs, gazsadenebs, nabTobsadenebs da sxva sainJinro komunikaciebs.
am variantisTvis aucilebelia:
• mdinare mtkvarze axali sarkinigzo xidis mSenebloba;
• 3 gvirabi, romelTa saerTo sigrZe 11.88 km-ia, maT Soris yvelaze grZelis
sigrZe 7.6 km-ia;
• 12 estakadisa da xidis, saerTo sigrZiT daaxloebiT 11.6 km;
• 20 wyalgamSvebi mili.
ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebis koncefciis etapze aRniSnuli marSruti
damuSavda or variantad:
• 180/00 saxelmZRvanelo qanobi;
• 150/00 saxelmZRvanelo qanobi.
dadginda, rom 150/00 qanobis SemTxvevaSi, trasa dawyebuli me-9 kilometridan
midis maqsimalur qanobze, jer aRmarTze, Semdeg ki daRmarTze. trasis 85%-s
Seadgens gvirabebi da Wrilebi. ar aris saSualeba moewyos gayofis punqti. 150/00
qanobis SemTxvevaSi gvirabebis jamuri sigrZe Seadgens 20 kilometrs, ugrZesi
maTgani ki 10.4 km-ia. zemoTCamoTvlil mizezTa gamo aRniSnuli alternativa
damuSavda mxolod 180/00 qanobiT.
marSrutis dadebiT mxares warmoadgens misi ukiduresi daSoreba Tbilisis
wyalsacavidan, sxva alternativebTan SedarebiT.
marSrutis uaryofiTi mxareebidan, romlebmac ganapirobes marSrutze uaris Tqma,
aRsaniSnavia:
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
46
• ukiduresad rTuli reliefuri pirobebi (topografiuli zedapiri);
• marSrutze sainJinro nagebobebis didi raodenoba;
• arastabiluri ubnebi marSrutis udides nawilze – didi simZlavris
mewyruli sxeulebi;
• sainJinro nagebobebis didi raodenoba;
• Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli zonis gadakveTa;
• marSrutis mSeneblobis xarjebi scildeba gonivruli dafinansebis
farglebs (igi saWiroebs 300 mln. evroTi mets, rac TiTqmis orjer metia
sxva alternativebTan SedarebiT);
• alternativas, aseve mniSvnelovani danaxarjebi eqneba eqspluataciis etapze
(sainJinro nagebobebis didi raodenoba), rac aseve gazrdis misi operirebis
Rirebulebas grZelvadian perspeqtivaSi.
alternatiuli varianti III (centraluri - 150/00) - III alternatiuli variantis
yvela qvealternativa daproeqtebulia 150/00 saangariSo qanobiT. varianti III-Tvis proeqtirebis sawyis etapze dagegmili iyo misi mierTeba sadgur gaCianTan, baqo-
Tbilisis arsebul rkinigzasTan. sabolood gadawyda, rom mierTeba, savaraudod,
ganxorcieldeba samomavlod. amJamad ki alternativa sadgur lilo I-is Semdeg miuerTdeba kaxeTis arsebul rkinigzas.
qvealternativebi:
• qvealternativa III-1 (mosaxleobaSi gavliT) arsebul sarkinigzo xazs
uerTdeba mcxeTa-zahesis gadasarbenis 2,485 km-ze. iseve, rogorc variant II SemTxvevaSi, mierTebis adgilze gaTvaliswinebulia axali sadguris
`karsnis~ gaxsna. mierTebis adgilidan varianti uxvevs marcxniv da
gadakveTs Tbilisi-leseliZis saavtomobilo trasas, md. mtkvars axali
xidiT da Tbilisis Semosavlel saavtomobilo gzas. amis Semdeg trasa,
meore kilometrze Sedis gvirabSi, sigrZiT 1.72 km. ris Semdegac gaivlis
gadamkveT xevs Ria galereiT (80 m) da kvlav Sedis 0.65 km-s sigrZis
gvirabSi. gvirabebis Semdeg trasa miuyveba mTis ferdobs mexuTe
kilometramde. meSvide kilometrze trasa kvlav kveTs Tbilisis SemovliT
saavtomobilo gzas da ganlagdeba amave gzis gaswvriv.
meaTe kilometrze varianti xidiT kveTs md. gldanulas.
mecamete kilometrze gaTvaliswinebulia gasaCerebeli moednis mowyoba,
sigrZiT 1 km. amis Semdeg trasa kvlav ganlagebulia saavtomobilo gzis
gaswvriv. meToTxmete kilometrze gadakveTs maRal xevs da mkveTrad uxvevs
marjvniv Tbilisis zRvisken.
me-14 kilometris bolos xidiT gadakveTs xevZmaris xevs da maRali Wrilis
gavlis Semdeg ganlagdeba ferdobze, romlis zedapiric Zlier aris
daRaruli xevebiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
47
meCvidmete kilometrze trasa Sedis gvirabSi, romlis sigrZe 1.2
kilometrs Seadgens. gvirabis Semdeg trasa kveTs kvirikobis xevs xidiT da
mecxramete-meoce kilometrze ganlagdeba maRal WrilSi. meoce kilometrze
trasa aRwevs maqsimalur sasimaRlo niSnuls – 700.8 metrs, sadac
gaTvaliswinebulia gamyofi moednis mowyoba, sigrZiT 1,400 metri. am
monakveTze trasa miuyveba Tbilisis wyalsacavs (minimaluri daSoreba 900
metri). amis Semdeg trasa eSveba 150/00 qanobiani daRmarTiT. trasis
ocdameTormete kilometrze gaTvaliswinebulia sakvanZo sadgur lilo I-is gaxsna. sadgur lilo I-dan trasa uerTdeba kaxeTis arsebul rkinigzas.
• qvealternativa III-2 zustad imeorebs alternativa III-1-s. principuli
gansxvaveba mdgomarobs, Tbilisis wyalsacavis mimdebare teritoriis
gavlaSi, gvirabis saSualebiT. am variantiT gvirabi daiwyeba trasis
mecxramete kilometrze. misi sigrZe 4.03 km-s Seadgens.
• qvealternativa III-3 (mosaxleobis SemovliT) trasis meeqvse kilometramde,
aRniSnuli varianti imeorebs III-1 variants. meeqvse kilometridan Tbilisis
Semosavlel gzasTan miaxloebisas, trasa uxvevs marcxniv da ganlagdeba
saavtomobilo gzis CrdiloeTiT. meSvide mecxre kilometris farglebSi
trasa ganlagebulia gvirabSi sigrZiT 2.47 km. Semdeg Riad, xidiT kveTs md.
gldanulas. meaTe meTerTmete kilometris farglebSi trasa ganlagebulia
gvirabSi, sigrZiT 1.02 km. gvirabi ganTavsdeba Tbilisis SemovliTi
saavtomobilo gzis qvemoT.
meTormete kilometrze gaTvaliswinebuilia gasaCerebeli moednis mowyoba,
sigrZiT 1.2 km. amis Semdeg trasa ganlagdeba SemovliTi saavtomobilo gzis
qvemoT ferdobze Rrma WrilSi (siRrme 28.20 m), Semdeg gadakveTs Rrma
xevs da meToTxmete kilometrze mkveTrad uxvevs marjvniv Tbilisis
zRvisken.
amis Semdge trasa TiTqmis imeorebs variant III-1-s.
• qvealternativa III-4 zustad imeorebs alternativa III-3-s. principuli
gansxvaveba mdgomarobs (msgavsad alternatiuli variantisa III-2) Tbilisis
wyalsacavis mimdebare teritoriis gavlaSi gvirabis saSualebiT. am
variantiT gvirabi daiwyeba trasis meTvramete kilometrze. misi sigrZe 4.25
km-s Seadgens.
alternativis uaryofiTi mxareebia
• Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli gamoyenebis zonisa da vizitorTa
zonis gadakveTa;
• siaxlove Tbilisis wyalsacavTan;
• geodinamiuri procesebis gaaqtiurebis maRali albaToba;
• trasa gadis dasaxlebul punqtebSi. mosaxleobis gadasaxlebis aucilebloba
da/an resursebTan xelmisawvdomobis SezRudva;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
48
• xmaurisa da vibraciis donis zrda dasaxlebul punqtebSi.
alternatiuli varianti IV (centraluri) – am variantis yvela qvevarianti
daproeqtebulia 180/00 saangariSo qanobiT.
varianti IV-Tvis proeqtirebis sawyis etapze dagegmili iyo misi mierTeba sadgur
gaCianTan, baqo-Tbilisis arsebul rkinigzasTan. sabolood gadawyda, rom mierTeba
savaraudod ganxorcieldeba samomavlod. amJamad ki alternativa sadgur lilo I-is Semdeg miuerTdeba kaxeTis arsebul rkinigzas.
qvealternativebi:
• qvealternativa IV-1 – aRniSnuli varianti dasavleTis mxridan iwyeba
mcxeTa-zahesis gadasarbenis 2,388 kilometrze (uSualod mdinare mtkvarze
arsebuli sarkinigzo xidis gadasvlis Semdeg), sadgur zahesis midamoebSi.
rTuli topografiuli pirobebis gamo mierTebis adgilSi sadguris nacvlad
ewyoba blok-posti, romlis marTva ganxorcieldeba sadgur zahesidan.
liandagebis gadakveTa mierTebis adgilSi moxdeba erT doneze, rac
mniSvnelovnad amcirebs Tbilisis SemovliTi rkinigzis xazis
gamtarunarianobas.
marSrutis dasawyisSi trasa or adgilas kveTs arsebul saavtomobilo
gzas, sadac erTgan gaTvaliswinebulia gzagamtaris mowyoba. xolo,
meoregan, aseve gaTvaliswinebulia gzagamtaris mowyoba saavtomobiloo
gzis zemodan gatarebiT.
mesame da meoTxe kilometrebis farglebSi trasa ganlagebulia maRal
yrilze. yrilis maqsimaluri simaRle 18.65 m-ia.
meoTxe mexuTe kilometrebze trasa miemarTeba gvirabSi, romlis sigrZe 1.05
km-ia. amis Semdge meeqvse kilometrze marSruti, xidiT kveTs mdinare
gldanulas da TianeTi-Tbilisis saavtomobilo gzis qvemoT, meeqvse
kilometris farglebSi ganlagdeba gvirabebSi, sigrZiT 0.24 km da 0.60 km.
gvirabebis Semdeg, meSvide kilometrze rkinigza gaivlis gldanis tbis
gaswvriv,.
meSvide kilometrze trasa uxvevs marjvniv da ganlagdeba ferdobze tbasa
da Tbilisis Semosavlel saavtomobilo gzas Soris. wevis qvesadguridan
daaxloebiT 170 metrSi rkinigza gadakveTs 5 maRali Zabvis el. gadamcem
xazs. meaTe kilometrze xevZmaris xevs gadakveTs maRali yriliT, romlis
maqsimaluri simaRle 44.46 m-s aRwevs. gadakveTis adgili geologiurad
warmoadgens damewyril ubans. amis Semdeg trasa ganlagdeba 043 km sigrZis
gvirabSi.
amis Semdeg IV-1 varianti zustad imeorebs III-1 variantis trasas 150/00 qanobiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
49
• qvealternativa IV-2 identuria IV-1 variantisa. gansxvavebas warmoadgens
Tbilisis zRvis monakveTi sadac, am variantis mixedviT, dagegmilia gvirabis
mowyoba trasis meTxuTmete da mecxramete kilometrebs Soris. gvirabis
sigrZe 4.03 km.
ekonomikuri TvalsazrisiT, alternatiuli varianti IV-is dadebiTi mxarea is, rom igi ar saWiroebs axali saxide gadasasvlelis mSeneblobas mdinare mtkvarze.
alternativis uaryofiTi mxareebia:
• teqnikuri TvalsazrisiT:
o mierTebis adgilis rTuli topografiuli pirobebis gamo. mierTeba
xdeba erT doneze, rac mniSvnelovnad Seamcirebs rkinigzis
gamtarunarianobas;
o trasis qanobi zogierT monakveTze aris 180/00;
o trasa gadis qalaqis mWidrod dasaxlebul teritoriaze;
o gldanis tbis siaxloves trasa ganlagebulia sust gruntebian
WrilSi, tbis wylis donidan 3-4 metriT dabla, rac gamoiwvevs
eqspluataciis pirobebis gauaresebas;
o meaTe kilometrze trasa gaivlis damewyril ubans, rac damatebiT
xarjebTan aris dakavSirebuli da rkinigzis eqspluataciis procesSi
SeiZleba damatebiTi sirTuleebi Seqmnas.
• garemosdacviTi da socialuri TvalsazrisiT:
o Tbilisis erovnuli parkis vizitorTa zonis gadakveTa;
o siaxlove Tbilisis wyalsacavTan;
o trasa gadis dasaxlebul punqtebSi. mosaxleobis gadasaxlebis
aucilebloba da/an resursebTan xelmisawvdomobis SezRudva;
o xmaurisa da vibraciis donis zrda dasaxlebul punqtebSi.
ix. ruka 4 _ Tbilisis SemovliTi rkinigzis alternatiuli marSrutebi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
50
cxrili 2.4-3. daproeqtebis etapze ganxiluli alternativebi
alternativa I qalaqis gvirabi
alternativa II CrdiloeTi 180/00
alternativa III centraluri 150/00 - 18
0/00
alternativa IV centraluri
nulovani anu
`araqmedebis~
alternativa
garemosdacviTi
sakiTxebi
geologia
gruntebis
daqveiTebuli
fizikur-meqanikuri
da geoteqnikuri
maxasiaTeblebi.
jdenadi gruntebi.
gvirabis
uaryofiTi gavlena
amgavri tipis
gruntebze.
intensiuri mewyruli procesebis
gaaqtiurebis maRali albaTaoba.
gansakuTrebiT sensitiuri ubnebi:
• namgalas xevis ubani;
• didi simZlavris blokuri tipis
mewyruli sxeuli mlaSobis xevis
midamoebSi;
• norios xevi.
mewyruli procesebis gaaqtiurebis
maRali albaToba.
gansakuTRebiT sensitiuri ubnebi:
• saguramos qedis samxreTi ferdobi;
• kvirikobis xevis monakeTi;
• saTemos ubani;
• sofeli gldani;
• lurji seris ferdobi.
mewyruli procesebis gaaqtiurebis
albaTaoba.
gansakuTrebiT sensitiuri ubani:
• kvirikobis xevis monakeTi.
hidrogeologia
• gvirabSi navTobis
SesaZlo CaRvris
riskis faqtori.
• gruntis wylebis maRali doneebi
2-10 m-mde, rac ganapirobebs
SesaZlo uaryofiT gavlenebs maT
xarisxze.
• gruntis wylebis maRali doneebi
2-10 m-mde, rac ganapirobebs
SesaZlo uaryofiT gavlenebs maT
xarisxze.
• niadagisa da miwisqveSa
wylebis
istoriuli
dabinZureba.
hidrologia
mosalodneli
uaryofiTi gavlena
gruntis wylebis
cirkulaciaze.
hidrologiuri
reJimis darRveva.
• ukiduresi siaxlove e.w. gldanis
tbebTan;
• mdinare loWinis gadakveTis
monakveTze gverdiTi, lateraluri
eroziis gaaqtiureba;
• loWinis xevis saTavis monakveTi
noriosxevi, alisxevi, Subisxevi,
sacxenisi, Tavmoyrilia sakmaod Rrma
eroziuli xevebi da xramebi,
romlebic agebulia fxvieri da
eroziisadmi advilad damyoli
• ukiduresi siaxlove e.w. gldanis
tbebTan;
• Tbilisis zRvis dabinZurebis
riski;
• myari narCenebiT xevebis Caxergvis SesaZlebloba, gansakuTrebiT,
mSeneblobis etapze;
• SesaZlo uaryofiTi gavlena
ixtiofaunaze;
• Rvarcofuli movlenebis albaToba.
• ukiduresi siaxlove e.w. gldanis
tbebTan;
• Tbilisis zRvis dabinZurebis
riski;
• myari narCenebiT xevebis Caxergvis SesaZlebloba, gansakuTrebiT,
mSeneblobis etapze;
• SesaZlo uaryofiTi gavlena
ixtiofaunaze;
• Rvarcofuli movlenebis
teritoriis
niadagebis
dabinZurebiT
ganpirobebuli
md. mtkvris
dabinZurebis
SesaZlo kera.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
51
alternativa I qalaqis gvirabi
alternativa II CrdiloeTi 180/00
alternativa III centraluri 150/00 - 18
0/00
alternativa IV centraluri
nulovani anu
`araqmedebis~
alternativa
qanebiT;
• mtkvris dabinZurebis wyaro loWinis
xeobiT;
• xevebis myari nataniT dabinZureba mSeneblobis dros;
• SesaZlo Rvarcofebi;
• SesaZlo uaryofiTi gavlena
ixtiofaunaze.
albaToba.
daculi
teritoriebi
• Tbilisis erovnuli parkis
tradiciuli gamoyenebis zonis
gadakveTa.
• Tbilisis erovnuli parkis
tradiciuli gamoyenebis zonisa da
vizitorTa zonis gadakveTa;
• zahesidan namgalas xevamde meoradi
tyis muxnar-rcxilnari;
• tugais sanapiro da naTeli
ariduli tyeebis sakonservacio
Rirebulebis mqone habitatebi
gadaSenebis zRvarze myofi da
saqarTvelos “wiTel nusxaSi”
Semavali calkeuli saxeobebiT;
• Tbilisis erovnuli parkis
tradiciuli gamoyenebis zonisa
da vizitorTa zonis gadakveTa;
• zahesidan namgalas xevamde
meoradi tyis muxnar-rcxilnari;
• tugais sanapiro da naTeli
ariduli tyeebis sakonservacio
Rirebulebis mqone habitatebi
gadaSenebis zRvarze myofi da
saqarTvelos “wiTel nusxaSi”
Semavali calkeuli saxeobebiT;
landSafti /
vizualuri
mxare
landSafturi TvalsazrisiT
gamorCeuli ubnebis esteTikuri
Rirebulebaze uaryofiTi gavlena:
• mdinare xevZmaras xeobis zemo weli;
• qaSveTis mTis ferdobebi;
• naseralis qedis kalTebis tyis
landSafti.
landSafturi TvalsazrisiT
gamorCeuli ubnebis esteTikuri
Rirebulebaze uaryofiTi gavlena:
• mdinare xevZmaras xeobis zemo weli;
• qaSveTis mTis ferdobebi;
• naseralis qedis kalTebis tyis
landSafti.
landSafturi TvalsazrisiT
gamorCeuli ubnebis esteTikuri
Rirebulebaze uaryofiTi gavlena:
• mdinare xevZmaras xeobis zemo weli;
• qaSveTis mTis ferdobebi;
• naseralis qedis kalTebis tyis
landSafti.
xmauri da
vibracia gansakuTrebuli gavlenis qveS
aRmoCndeba dasaxlebuli punqtebi:
gansakuTrebuli gavlenis qveS
aRmoCndeba dasaxlebuli punqtebi:
gansakuTrebuli gavlenis qveS
aRmoCndeba dasaxlebuli punqtebi:
qalaqSi
xmaurisa da
vibraciis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
52
alternativa I qalaqis gvirabi
alternativa II CrdiloeTi 180/00
alternativa III centraluri 150/00 - 18
0/00
alternativa IV centraluri
nulovani anu
`araqmedebis~
alternativa
• zahesi; • foniWala;
• gldani;
• gamarjveba.
• zahesi; • foniWala
• gldani
• muxianis saagarako dasaxleba.
• zahesi; • foniWala;
• gldani;
• muxianis saagarako dasaxleba.
dasaSvebi donis
mniSvnelovani
gadaWarbeba.
flora da
mcenareuloba
mwvane (tye, buCqnari) safaris
ganadgureba.
mwvane (tye, buCqnari) safaris
ganadgureba.
mwvane (tye, buCqnari) safaris
ganadgureba.
fauna
marSruti mdidaria fauniT.
Sesabamisad, maRalia SesaZlo
uaryofiTi gavlena.
SesaZloa mowyvladi saxeobebis
arseboba.
SesaZloa mowyvladi saxeobebis
arseboba.
infrastruqtu
ra
• baqo-sufsis navTobsadenis gadakveTa;
• moqmedi 1,200 mm da saproeqto gazsadenis gadakveTa;
• saproeqto 700 mm gazsadenis gadakveTa;
• qalaqis sainJinro komunikaciis
TanakveTa (wyalsadeni, kanalizacia,
el. gadamcemi xazebi, gazsadeni).
• saguramos 700 mm magistraluri
gazsadenis gamxoloebis TanakveTa;
• qalaqis sainJinro komunikaciebis
TanakveTa (wyalsadeni, kanalizacia,
el. gadamcemi xazebi, gazsadeni).
• saguramos 700 mm magistraluri
gazsadenis gamxoloebis TanakveTa;
• qalaqis sainJinro komunikaciebis
TanakveTa (wyalsadeni,
kanalizacia, el. gadamcemi xazebi,
gazsadeni).
gansaxleba da
socialuri
sakiTxebi
zemoqmedeba
dasaxlebul
punqtebze
alternativa
gamoiricxa
• 5 dasaxlebuli punqtis (zahesi,
sofeli gldani, avWala da
centrolitis dasaxleba) gadakveTa
7adgilas (gadakveTebis sigrZe
zahesSi Seadgens 500 m-s (miwisgveSa
gvirabi) da 300 m-s, sofel gldanSi
100 m-s da 600 m-s, centrolitis
dasaxlebaSi – 500 m-s da 200 m-s);
• gansaxleba Seexeba kerZo
• 5 dasaxlebuli punqtis (gldani,
centrolitis saagarako dasaxleba,
patara lilo, aeroportis
dasaxleba, zahesi) 6 adgilas
(gadakveTebis sigrZe centrolitis
saagarako dasaxlebaSi Seadgens 800
m-s da 750 m-s, gldanSi – 350 m-s,
patara liloSi adgili aqvs 400
m-iani gvirabiT gadakveTas,
• 5 dasaxlebuli punqtis (gldani,
gldanis saagarako dasaxleba,
sofeli gldani, centrolitis
dasaxleba, avWala) gadakveTa 8
adgilas (gadakveTis sigrZe
gldanSi Seadgens 350 m-s,
gldanis saagarako dasaxlebaSi –
400 m-s, sofel gldanSi – 300
m-s, centrolitis dasaxlebaSi –
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
53
alternativa I qalaqis gvirabi
alternativa II CrdiloeTi 180/00
alternativa III centraluri 150/00 - 18
0/00
alternativa IV centraluri
nulovani anu
`araqmedebis~
alternativa
sacxovrebel saxlebs, miwis
nakveTebs, benzingasamarT sadgurebs,
sasaflaoebs da calkeuli
sawarmoebis sakuTrebas;
• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 300 sakuTari saxli
(daaxloebiT 90,000 m2). aqedan
daaxloebiT 70 (20,500 m2) moxvdeba
miwisqveSa gvirabebis Tavze;
• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 90 (daaxloebiT 27,500
m2) komerciuli obieqtisa da
sawarmos sakuTreba. aqedan
daaxloebiT 15 (daaxloebiT 5,000
m2) moxvdeba miwisqveSa gvirabebis
Tavze;
• daaxloebiT 42 ha samarTlebrivad
daregistrirebuli miwis farTobi;
• daaxloebiT 278 ha samarTlebrivad
dauregistrirebeli miwis farTobi.
aeroportis dasaxlebaSi gadakveTis
sigrZe Seadgens 1,500 m-s, zahesis
dasaxlebaSi – 100 m-s);
• gansaxleba Seexeba kerZo
sacxovrebel saxlebs, miwis
nakveTebs da calkeuli sawarmoebis
sakuTrebas;
• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 170 sakuTari saxli
(daaxloebiT 45,500 m2). aqedan
daaxloebiT 30 (8,000 m2) moxvdeba
miwisqveSa gvirabebis Tavze;
• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 20 (daaxloebiT 5,500
m2) komerciuli obieqtisa da
sawarmos sakuTreba. aqedan
daaxloebiT 5 (daaxloebiT 1,000
m2) moxvdeba miwisqveSa gvirabebis
Tavze;
• daaxloebiT 37 ha samarTlebrivad
daregistrirebuli miwis farTobi;
• daaxleobiT 180 ha samarTlebrivad
dauregistrirebeli miwis farTobi.
350 m-s. aq aseve adgili aqvs 350
m-iani gvirabiT gadakveTas.
avWalaSi gadakveTebis sigrZea 500
m, 800 m da 300 m);
• gansaxleba Seexeba kerZo
sacxovrebel saxlebs, miwis
nakveTebs da calkeuli
sawarmoebis sakuTrebas;
• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 50-75 sakuTari
saxli (daaxloebiT 37,000 m2).
aqedan 20 (7,000 m2) moxvdeba
miwisqveSa gvirabebis Tavze;
• zemoqmedebis qveS moeqceva daaxloebiT 30 (daaxloebiT
11,000 m2) komerciuli obieqtisa
da sawarmos sakuTreba. aqedan
daaxloebiT 5 (daaxloebiT 2,000
m2) moxvdeba miwisqveSa gvirabebis
Tavze;
• daaxloebiT 34 ha samarTlebrivad
daregistrirebuli miwis farTobi;
• daaxleobiT 146 ha
samarTlebrivad
dauregistrirebeli miwis
farTobi.
miwis SeZena
• proeqtis miznebisTvis moxdeba daaxloebiT 312.6 ha miwis farTobis
SeZena (damatebiTi daax. 21.4 ha aris
miwisqveSa gvirabebis Tavze arsebuli
farTobebi).
• proeqtis miznebisTvis moxdeba daaxloebiT 207.55 ha miwis
farTobis SeZena (damatebiTi 19.45
ha aris miwisqveSa gvirabebis Tavze
arsebuli farTobebi).
• proeqtis miznebisTvis moxdeba daaxloebiT 180 ha miwis
farTobis SeZena (damatebiTi 8 ha
aris miwisqveSa gvirabebis Tavze
arsebuli farTobebi).
socialuri • socialuri qselis rRveva
mosalodnelia 4 dasaxlebuli
• socialuri qselis rRveva
mosalodnelia 5 dasaxlebuli
• socialuri qselis rRveva
mosalodnelia 5 dasaxlebuli
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
54
alternativa I qalaqis gvirabi
alternativa II CrdiloeTi 180/00
alternativa III centraluri 150/00 - 18
0/00
alternativa IV centraluri
nulovani anu
`araqmedebis~
alternativa
qselebi punqtis 7 ubanze (plus kidev erTi
ubani miwisqveSa gvirabiT).
punqtis 6 ubanze (plus kidev erTi
ubani miwisqveSa gvirabiT).
punqtis 8 ubanze (plus kidev
erTi ubani miwisqveSa gvirabiT).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
55
mniSvnelovani gavlenebi, romlebic identuria yvela ganxiluli
alternativisaTvis (`nulovani” alternativis garda):
• hidrologia:
o mSrali xevebis yru gadaketvis albaToba.
• niadagebi:
o rTuli reliefis pirobebi da niadagis meqanikuri Tvisebebi ganapirobeben
aqtiuri eroziuli procesebis ganviTarebas. ferdobebis CaWris SemTxvevaSi
mewyruli procesebis ganviTarebis SesaZlebloba.
o niadagis nayofieri fenis dakargva liandagidan minimum 30 metrian
derefanSi. saqarTvelos kanonmdebloba krZalavs niadagis gamyofi fenis
moxsnas misi dasawyobebisa da konservaciis gareSe.
• mcenareuli safari
o mwvane (tye, buCqnari) safaris ganadgureba rkinigzis derefanSi.
o momijnave teritoriebze mcenareulobis struqturuli wyobis darRveva.
• daculi landSaftebi/habitatebi:
o ganxiluli variantebis (`centraluri~, `centraluri-180/00~, CrdiloeTi-
180/00) calkeuli monakveTebi gadis meoradi uroiani, uroian nairbalaxovani
da jagekliani velebis ubnebze. agreTve, mdinareTa WalebSi (loWini), sadac
SemorCenilia kanoniT daculi saxeobebi (Walis muxa, sakmlis xe, akaki,
qarTuli zambaxi da sxv.).
• xmauri da vibracia:
o xmauris mniSvnelovani mateba, gansakuTrebuli gavlena urbanul arealebSi.
• qimiuri dabinZureba
o qimiuri dabinZurebis riski mSeneblobis, eqspluataciisa da SesaZlo
avariebis dros. qimiuri nivTierebebiT dabinZurebis TvalsazrisiT
gansakuTrebiT sensitiuria Semdegi dasaxlebuli punqtebi da maTi
Semogareni: zahesi, avWala, gldani, didi lilo, patara lilo, gamarjveba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
56
alternativebis Sedareba ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis
mixedviT
qvemoT mogvyavs alternativebis Rirebulebebis SedarebiTi cxrili. warmodgenil
cxrilSi, yvela variants aRmosavleTidan erTnairi mierTeba aqvT, rogorc
aRvniSneT, proeqtirebis sawyis etapze ixileboda sadgur gaCianTan mierTeba.
Sesabamisad, xarjTaRricxva Sesrulebulia proeqtis amgvari gadawyvetisTvis.
cxrili 2.4-4. alternativebis Rirebulebebis Sedareba
# alternativa qvealternativa sawyisi punqti saboloo punqti
Rirebuleba mln.
evro
(dRg-s gareSe)
1 alternativa I _ sadg. didube sadg. navTluRi ar Sesrulebula
xarjTaRricxva
2 alternativa II _ sadg. karsani
(saproeqto) sadg. gaCiani 686
III-1 sadg. karsani
(saproeqto) sadg. gaCiani 346
III-2 sadg. karsani
(saproeqto) sadg. gaCiani 407
III-3 sadg. karsani
(saproeqto) sadg. gaCiani 312
3 alternativa III
III-4 sadg. karsani
(saproeqto) sadg. gaCiani 358
IV-1 blok-posti
zahesi sadg. gaCiani 264
4 alternativa IV IV_2
blok-posti
zahesi sadg. gaCiani 308
I da II alternativis gamoricxvis mizezebi zemoT ganxiluli gvqonda. qvemoT
mogvyavs darCenili sami alternativis (III-1, III-3 da IV-1) ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis SedarebiTi cxrili (cxrili 2.4-5)
cxrili 2.4-5. ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis Sedareba III-1, III-3 da IV-1 alternativebisaTvis
variantebis dasaxeleba
variantebis maCveneblebi ganz. varianti
III-1 varianti
III-3 varianti
IV-1
1 samSeneblo sigrZe km 47.52 47.27 43.62
dasavleTidan
aRmosavleTisaken
0/00 15 15 18 2 sangariSo qanobi
aRmosavleTidan
dasavleTisaken
0/00 15 15 15
3 wevis jeradoba erTmagi erTmagi erTmagi
4 saxelmZRvanelo
qanobiani ubnebis
dasavleTidan
aRmosavleTisaken km/0/00 16.350/15 16.95/15 14.577/15
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
57
variantebis dasaxeleba
variantebis maCveneblebi ganz. varianti
III-1 varianti
III-3 varianti
IV-1 sigrZe aRmosavleTidan
dasavleTisaken km/0/00 23.150/15 21.982/15 23.450/15
dasavleTidan
aRmosavleTisaken m 22.9 234.02 239.8
5 daZleul simaRleTa
jami aRmosavleTidan
dasavleTisaken m 341.8 346.12 341.8
6 mrudis minimaluri radiusi m 600 600 600
7 gamyofi punqtebis raodenoba (mierTebis
punqtebis garda) c 2 2 1
8 mimReb-gamgzavni liandagebis sasargeblo
sigrZe m 850 850 850
9 matareblis wonis norma aqeT/iqiT t 3300/4000 3300/4000 3300/4000
10 lokomotivis tipi ВЛ-10, ВЛ-
11 ВЛ-10, ВЛ-
11 ВЛ-10, ВЛ-11
11 signalizaciis da kavSirgabmulobis
saSualebebi matarebelTa moZraobisas a b a b a b
12 miwis samuSaoebi (saproeqto kubatura) aT.m3 14 567 14 513 14 059
13 miwis samuSaoebi 1 km-ze aT.m3 305 307 322
saSualo da didi
xidebi c/km 7/2.155 8/1.711 7/1.187
gzagamtarebi c/km 5/228 5/228 6/0.273 14 xelovnuri
nagebobebi
sayrdeni kedlebi m3 33750 33750 33750
15 gvirabebi c/km 3/3.57 5/7.06 3/2.55
16 galerea c/km 1/0.080 2/0.210 _
17 samSeneblo Rirebuleba (saorientacio) mln.
evro 296.9 346.225 248.345
rogorc cxrilidan Cans mSeneblobis Rirebulebidan gamomdinare, upiratesoba sxva
danarCen variantebTan SedarebiT aqvs IV-1 variants. es variantebi erTmaneTisgan gansxvavdeba dasavleTis mxridan arsebuli rkinigzasTan mierTebis adgiliT.
warmodgenil cxrilSi, samive variants, aRmosavleTidan erTnairi mierTeba aqvT
sadgur gaCianTan, baqo-Tbilisis arsebul rkinigzasTan.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSeneblobis SezRuduli finansebis gamo da imis
gamo, rom uaxloes momavalSi gadazidvebis gazrda mosalodneli ar aris,
variantebis ganxorcieleba, daigegma or etapad. kerZod, pirvel etapze
ganxorcieldeba SemovliTi rkinigzis mierTeba kaxeTis arsebul rkinigzasTan.
xolo, samomavlod, meore etapze, SemovliTi rkinigza SesaZlebelia, miuerTdes
baqo-Tbilisis arsebul rkinigzas sadgur gaCianTan. meore etapi calke proeqtis
ganxilvis sagani iqneba. amasTan, gaCianTan mierTeba, rogorc zemoT aRvniSneT,
aranair teqnikur-ekonomikur upiratesobas ar iZleva.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
58
III-2, III-4, IV-2 alternativebi (III da IV alternativis qvealternativebi –
Tbilisis zRvasTan gvirabis mowyoba) gamoiricxa `saqarTvelos rkinigzis~ mier
mSeneblobis Rirebulebis mniSvnelovani zrdis gamo. amasTan, gaTvaliswinebuli
iqna is Semarbilebeli RonisZiebebi, romlebic uzrunvelyofen Tbilisis
wyalsacavis dacvas SesaZlo gavlenebisgan.
Sesabamisad, qvemoT mogvyavs III-1 da IV-1 alternativebis ZiriTadi teqnikuri da
ekonomikuri maCveneblebis SedarebiTi cxrili (cxrili 2.4-6), mxolod proeqtis
I etapisaTvis.
cxrili 2.4-6. ZiriTadi teqnikuri da ekonomikuri maCveneblebis Sedareba III-1 da IV-1 alternativebisaTvis
variantebis dasaxeleba
variantebis maCveneblebi ganz.
varianti III-1 varianti IV-1
axali 2-liandagiani
ubani km 31 27.1
II liandagis
mSenebloba km 10 10 1 samSeneblo sigrZe
arsebulis
rekonstruqcia km 10 10
dasavleTidan
aRmosavleTisaken
0/00
2 sangariSo qanobi aRmosavleTidan
dasavleTisaken
0/00
15 (18 arsebuli
kaxeTis xazi, 15
axali
mSenebloba)
18 (18 arsebuli kaxeTis
xazze, 15 axali
mSenebloba)
3 axali mierTebis punqti, sadguri sadg. karsani,
lilo I blok-posti zahesi,
sadg. lilo I mcire xelovnuri
nagebobebi km 2.584 2.591
saSualo da didi
xidebi km 1.711 0.743
gzagamtarebi km 0.182 0.227
gvirabebi km 3.57 2.55
4
xelovnuri
nagebobebi axali 2-
liandagiani ubnis
mSeneblobisas
galerea km 0.08 _
xidebi km 0.36 0.36
milebi km _ _ 5
mcire xelovnuri
nagebobebi meore liandagis
mSeneblobisas gzagamtarebi km _ _
Wrili m3 10967052 9526480 6 miwis samuSaoTa
moculoba yrili m3 3600239 4532199
7 samSenebl Rirebuleba (saorientacio) mln.
evro 246.89 193.367
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
59
rogorc cxrilidan Cans, III-1 variantis samSeneblo Rirebuleba 53.519 mln.
evroTi metia IV-1 variantis trasis samSeneblo RirebulebasTan SedarebiT.
ori darCenili konkurenti variantidan III-1-is ganxorcielebas (romlis
saangariSo qanobi 150/00-ia), mxolod im SemTxvevaSi eqneboda upiratesoba, Tu
tvirTebis transportirebis ganxorcieleba SesaZlebeli iqneboda erTmagi wevis
gamoyenebiT. magram, teqnikur davalebaSi mocemuli satvirTo matareblebis wonebis
mixedviT (3,300 t kenti, 4,000 t luwi mimarTulebiT) 150/00 qanobis
SemTxvevaSic ki sakmarisi ar aris erTmagi wevis gamoyeneba da, aseT SemTxvevaSi,
damatebiTi 57 mln evros dabandeba da trasis dagrZeleba, `saqarTvelos
rkinigzam~ gamarTlebulad ar miiCnia.
SerCeuli marSruti
sabolood yvela alternativis gaanalizebis Semdeg `saqarTvelos rkinigzis~
gadawyvetilebiT upiratesoba mieniWa IV-1 variants, rac gulisxmobs:
I etapze
• blok-postis – zahesis gaxsna dasavleTidan arsebul liandagTan mierTebis
adgilze;
• orliandagiani rkinigzis aSeneba zahesi-lilo 1 ubanze;
• sadgur lilo 1-dan Tbilisis mimarTulebiT gasvla 2 liandagiT (kaxeTis
arsebuli rkinigzis saSualebiT);
• Tbilisi damxarisxebeli-lilo 1-is ubanze meore liandagis aSeneba, da
arsebuli liandagis rekonstruqcia;
• arsebuli sadgur lilo 1-is rekonstruqcia.
• Sualeduri sadguris kvirikes mowyoba
II etapi (samomavlo, savaraudo perspeqtiva)
sadgur lilo 1 mSenebloba, rogorc sakvanZo sadguri. lilo 1-dan gasvla,
Telavis mimarTulebiT erTi liandagiT da gaCianis mimarTulebiT gasvla 2
liandagiani xaziT.
`nulovani~ (arqmedebis) alternativa:
nulovani alternativa gulisxmobs arsebuli situaciis SenarCunebas, anu
SemovliTi rkinigzis proeqtze uaris Tqmas da Tbilisis rkinigzis arsebuli
magistralis datovebas.
proeqtis Sinaarsidan gamomdinare, cxadia, dagegmili saqmianobis
ganuxorcielebloba agvaridebs yvela im SesaZlo gavlenas bunebriv da socialur
garemoze, rac dakavSirebuli iqneba proeqtis farglebSi dagegmili qmedebebis
ganxorcielebasTan. magram, amasTan, gasaTvaliswinebelia arsebuli situacia da is
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
60
uaryofiTi gavlenebi, romelsac ganapirobebs rkinigzis xazis arseboba
dedaqalaqis centralur nawilSi. kerZod:
• xmaurisa da vibraciis dasaSvebze maRali done dedaqalaqis centralur
nawilSi. gazomvebis Sedegebis Tanaxmad, xmauris done dRisa da Ramis
saaTebSi Tbilisis rkinigzis centraluri sadguris maxloblad aRemateba
dasaSveb normebs 5-20 dbA-iT. es niSnavs, rom calkeul SemTxvevebSi
xmauris arsebuli done dasaSvebs 2-4-jer aRemateba.
sadgur didubidan Tbilisis sakvanZo sadguramde rkinigzis mimdebare
teritoriaze sacxovrebeli (gansakuTrebiT maRalsarTuliani) saxlebi 100-
200 metriT aris dacilebuli rkinigzis xazebidan, magram aris iseTi
monakveTebi, sadac dabalsarTuliani sacxovrebeli Senobebi ganlagebulia
liandagis kidura xazidan mxolod 30-70 m manZilze. satvirTo matareblis
gavlis dros aseT SenobebTan bgeris doneebis saSualo mniSvneloba
Seadgens 74-79 dbA-s matarebelTa siCqaris da mimdebare teritoriaze
arsebuli reliefis mixedviT.
arsebuli monacemebis safuZvelze Tbilisis farglebSi Ramis saaTebSi
(23:00 sT-dan 07:00 sT-mde) moZraobs 19-mde satvirTo matarebeli,
romlebic mimdebare teritoriaze warmoqmnian xmauris maRal doneebs.
magaliTad, rkinigzis xazidan 50 m manZilze ganlagebul SenobebTan xmauris
ekvivalenturi doneebi Ramis saaTebisaTvis Seadgens 60 dbA-s, rac aWarbebs dasaSveb sidideebs Ramis saaTebisaTvis.
• niadagisa da miwisqveSa wylebis istoriuli dabinZureba. ZiriTad tvriTebs,
romelTa gadazidvasac amJamad awarmoebs `saqarTvelos rkinigza~,
warmoadgens navTobi da navTobproduqtebi (rogorc nedli navTobi, aseve
gadamuSavebuli saxiT azerbaijanidan, yazaxeTidan da TurqmeneTidan Savi
zRvis portebisken). es aris saxifaTo tvirTi, romlis gadazidva ar aris
mizanSewonili mWidrod dasaxlebul teritoriebze. 2008 wels gadaizida
daaxloebiT 10 mln. t nedli navTobi da navTobproduqtebi, rac Seadgens
`saqarTvelos rkinigzis~ mier gadaziduli tvirTis daaxloebiT naxevars.
• rkinigzis arseboba dedaqalaqis centralur nawilSi warmoadgens qalaqis
ganviTarebis erT-erT mniSvnelovan Semaferxebel faqtors. Sesabamisad,
`saqarTvelos rkinigzis~ Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti pirdapir
gamomdinareobs Tbilisis municipalitetis mier 2009 wlis 5 ivniss
damtkicebuli qalaqis perspeqtiuli ganviTarebis axali generaluri
gegmidan.
rkinigzis xazis mdebareobam da fizikur-ekologiurma zegavlenam ganapiroba
qalaqis asimetriuli ganviTareba: rkinigzis samxreTiT mdebare teritoriebi
ufro intensiurad aris ganviTarebuli vidre CrdiloeTiT.
sarkinigzo magistrali, romelsac aqvs transnacionaluri funqcia, qalaqs
mTels sigrZeze hyofs or nawilad. aeroportis mxridan Semomavali
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
61
aRmosavleTis saavtomobilo magistrali dasavleT mimarTulebiT
dablokilia rkinigzis xaziT.
qalaqis centraluri nawilis farglebSi moqceuli sarkinigzo
infrastruqturis (sarkinigzo terminalebi, Cixuri sadgurebi da a.S.)
umravlesoba an moZvelebulia an mitovebulia.
dedaqalaqis ganviTarebisaTvis potenciuri miwa aris qalaqis centrSi,
romelic umetesad ganlagebulia rkinigzis gaswvriv, agreTve centraluri
sadgurebis garSemo da ganagebs `saqarTvelos rkinigza~.
rkinigza, romelsac aqvs SedarebiT mcire raodenobis saavtomobilo
gadamkveTebi, warmoadgens dedaqalaqis CrdiloeTi nawilis ganviTarebis
erT-erT ZiriTad Semaferxebel faqtors da rkinigzis gaswvriv mdebare
miwis nakveTebisa da sacxovrbeli saxlebis Rirebulebis gaufasurebis
umTavres mizezs.
amasTan dakavSirebiT 2005 wels miRebul `Tbilisis urbanuli ganviTarebis
Sejerebul koncefciaSi~ erT-erT umTavres winadadebad, romelic
gaTvaliswinebuli unda yofiliyo qalaqis ganviTarebis axal generalur
gegmaSi miCneulia rkinigzasTan dakavSirebuli sameurneo funqciebis
(sasawyobo, damaxarisxebeli, saremonto da sxv.) gatana Tbilisis
centraluri nawilidan. didubisa da navTluRis mimdebared kvanZebSi maRali
kategoriis sazogadoebriv-saqmiani sivrcis Camoyalibeba. uSualod
koncefciis teqstSi amasTan dakavSirebiT aRniSnulia Semdegi:4
o koncefciis mixedviT, dedaqalaqis farglebSi sazogadoebriv-saqmiani
sivrcis Sesaqmnel rezervad miCneulia arsebuli sarkinigzo sivrcis
mosalodneli funqciuri transformaciis Sedegad gamovlenili
teritoriebi. `Tbilisze gamavali rkinigzis tranzituli xazi
qalaqis didi nawilis gegmarebiT qsovils erTmaneTisgan acalkevebs -
diRmis xididan vidre e.w. malaknebis bazramde (sigrZe ≈3.5 km).
qalaqis am gaxleCil nawilebs mxolod ori sarkinigzo viaduki da
erTi mosiaruleTa xidi akavSirebs. mTeli es giganturi, nawilobriv
ufunqciod darCenili sameurneo areali Tavisi naxevrad daclili da
dangrevis piramde misuli saqmiani ezoebiT, sawarmoebiT, xis
damamuSavebeli kombinatebiT, satvirTo terminalebiT da depoebiT,
did diskomforts uqmnis mimdebare sacxovrebeli ubnebis
mosaxleobas da qalaqis am nawilis gayofili gegmarebiTi sivrcis
gadaulaxav bariers warmoadgens.~
o SemovliTi rkinigzis ganxorcieleba da, Sesabamisad, rkinigzasTan
dakavSirebuli sameurneo funqciebis (sasawyobo, damxarisxebeli,
saremonto da sxv.) gatana Tbilisis centraluri nawilidan
warmoqmnis did teritoriul rezervebs qalaqis CrdiloeTSi
metrosadgur didube-naZaladevis - centarluri rkinigzis vagzlis
4 Tbilisis urbanuli ganviTarebis Sejerebuli koncefcia. Tbilisis 2005 w.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
62
monakveTze da samxreT-aRmosavleTiT sadgur _ navTluRis
mimdebared. aRniSnul kvanZebSi maRali kategoriis polifunqciuri
sazogadoebriv-saqmiani sivrcis Camoyalibeba xels Seuwyobs qalaqis
ZiriTadi RerZis orive mimarTulebiT Seiqmnas drois Sesaferisi
savizito arqiteqturuli kompleqsebi.
o gamoTavisufldeba mSeneblobisTvis vargisi, ZviradRirebuli
teritoria, romelic mogvcems dedaqalaqis axal, qveynisa da
regionaluri masStabis mqone sazogadoebriv-saqmiani centris agebis
saSualebas.
o saqalaqo transportis gaCerebebis raodenobis momateba,
gadaadgilebis intensivoba da komunikaciebis saqalaqo xasiaTi
ganapirobebs rkinigzis gamoTavisuflebuli xazis mimdebare
teritoriebis ladSaftur saxecvlilebebs. erTferovani, simyudroves
moklebuli, da auTvisebeli sivrceebis nacvlad Camoyalibdeba
arqiteqturulad organizebuli sivrce. aRniSnuli sivrce amave
dros, praqtikulad, uzrunvelyofs rigi arqiteqturul-gegmarebiTi
saSualebebiT, SeZlebisdagvarad, gaerTiandes qalaqis centraluri
nawili.
o tranzituli funqciis, romelic saqarTvelos erT-erT strategiul
mimarTulebad isaxeba, ganviTareba, ganapirobebs Cqarosnuli uwyveti
moZraobis magistralebis ganviTarebas tranzituli tvirTgamtari
funqciiT. procesis gardauvali ganviTarebis gaTvaliswinebiT
Cqarosnuli magistralebi mTlianad unda ganviTardnen SemovliTi
gziT, xolo Tbilisidan rkinigzis tranzitis gatana da misi
aglomeraciul sivrceSi organizeba gadaudebel amocanad unda
daisaxos. aRniSnuli ZviradRurebuli RonisZieba qalaqgegmarebiTi
xedviT da ekonomikuri TvalsazrisiT Zalzed momgebiania. saqme exeba
qalaqis centraluri, gegmarebiTad srulyofili, maRali
Rirebulebis da didi teritoriis gamoTavisuflebas. teritoria
daeTmoba mravalfunqciur, sazogadoebriv-saqmiani sivrces, romlis
ganviTareba mravaljer gadaaWarbebs danaxarjebs.
o gegmarebiTi TvalsazrisiT ganivi kavSirebis ganxorcielebis farTo
perspeqtiva iSleba rkinigzis xazis satransporto funqciis
Tbilisidan gatanis SemTxvevaSi. gveqmneba saSualeba
gamoTavisuflebuli xazi ganvixiloT saaglomeracio rangis
Cqarosnul monakveTad, sadac specialuri, saqalaqo, komfortuli
vagonebi gadaadgildeba. koncefciis erT-erT ZiriTad aqtivobad
dagegmilia _ qalaqis gadamkveTi, gasauqmebeli sarkinigzo
magistralis mimarTulebaze, orxaziani msubuqi sarkinigzo samgzavro
sistemis (“Eurotram”-is tipis5) Seqmna gardabnis, kaxeTis da mcxeTis mimarTulebebiT gagrZelebis perspeqtiviT. ganStoebebiT didi diRmis,
gldani-muxianis, moskovis prospeqtis mimarTulebebze. qalaqis
5 magaliTisTvis ix: http://en.wikipedia.org/wiki/Eurotram
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
63
farglebSi Sida saqalaqo transportis funqciiT; msubuqi rkinigza
imoZravebs „saqarTvelos rkinigzis~ dRes arsebul marSrutze.
qalaqis farglebSi msubuqi rkinigzis matareblebi imoZraveben dabali
ZabviT („tramvais reJimi“), xolo mis farglebs gareT – maRali
ZabviT sagareubno matareblebis msgavsad, Sesabamisi sahaero
eleqtrosistemebiT. aRniSnuli proeqtis ganxorcieleba ar Sedis
“saqarTvelos rkinigzis” Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtSi.
miuxedavad amisa, “saqarTvelos rkinigza” mWidrod iTanamSromlebs
Tbilisis municipalitetTan aRniSnuli proeqtis ganxorcielebis
procesSi.
rac Seexeba qalaqis ganviTarebis axal generalur gegmas6. rkinigzasTan
dakavSirebiT dokumentSi vkiTxulobT:
o Tavi VIII satransporto komunikaciebi. muxli 9. punqti 1. _
dedaqalaqis perspeqtiuli ganviTarebis generaluri gegmis mixedviT
Tbilisis satransporto komunikaciebis mowesrigeba upiratesad
dakavSirebulia satransporto infrastruqturis ganviTarebis
regionalur tendenciebTan - aglomeraciis gamWol aRmosavleT-
dasavleTis transnacionalur magistralis da yarsi-erzerumis
mimarTulebiT saqarTvelos meore RerZis ganviTarebasTan. am
tendenciebis gaTvaliswinebiT prioritetul amocanas warmoadgens
tranzituli sarkinigzo magistralis qalaqidan gatana.
o Tavi IX sainJinro infrastruqtura. muxli 20. punqti 1. _ q.
Tbilisis meriis urbanuli dagegmarebis saqalaqo samsaxurma da
SemdgomSi q. Tbilisis meriis ssip Tbilisis arqiteqturis
samsaxurma mis xelT arsebuli yvela analitikuri, kvleviTi,
gegmarebiTi da teqnikuri xasiaTis masalebidan daazusta dedaqalaqis
teritoriebis ganviTarebis zogad da calkeul SemTxvevebSi
konkretuli zonebi, daamuSava misi teqsturi nawili da uaxloesi
periodis mosalodneli saWiroebebis Sesabamisi operatiuli
ganviTarebisaTvis SeimuSava Semdegi qalaq-gegmarebiTi winadadebebi:
a) rkinigzasTan dakavSirebuli sameurneo funqciebis (sasawyobo,
damxarisxebeli, saremonto da sxv.) gatana Tbilisis
centraluri nawilidan. didubisa da navTluRis mimdebare
kvanZebSi maRali kategoriis polifunqciuri sazogadoebriv-
saqmiani sivrcis Camoyalibeba;
b) qalaqis centraluri teritoriidan sarkinigzo funqciis
gatanis Semdgom didubis sadguridan centralur vagzlamde
gamoTavisuflebuli teritoriis aTviseba mravalfunqciuri
saqalaqo centris daniSnulebiT.
6 dedaqalaqis perspeqtiuli ganviTarebis generaluri gegmis damtkicebis Sesaxeb. damtkicebulia Tbilisis municipalitetis
mier 2009 wlis 5 ivniss.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
64
rogorc aRniSnulidan Cans, Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis
ganxorcieleba warmoadgens qalaqis ganviTarebis erT-erT umniSvnelovanes pirobas.
Sesabamisad, SeiZleba iTqvas, rom dagegmil saqmianobas alternativa ar gaaCnia.
proeqtis ganuxorcieleblobis alternatiuli varianti winaaRmdegobaSi modis
dedaqalaqis perspeqtiuli ganviTarebis axal generalur gegmasTan.
2.5 momavali gadazidvebis sqema
satvirTo gadazidvebi
saSinao, saeqsporto da saimporto satvirTo gadazidvebi ganpirobebulia:
• mTliani erovnuli Sida produqtis zrdiT; da
• saerTaSoriso gadazidvebis zrdiT.
`saqarTvelos rkinigzis~ monacemebisa da prognozis Tanaxmad, satvirTo
gadazidvebis mosalodneli zrda 5 da 10-wliani perspeqtiviT Seadgens Sesabamisad
– 11% da 46%-s 2008 welTan SedarebiT.
saqarTvelos rkinigzis sakvanZo geografiuli mdebareobis gaTvaliswinebiT
mosalodnelia satransporto gadazidvebis mniSvnelovani zrda. Tbilisis
sarkinigzo kvanZi mdebareobs TRACECA-s saerTaSoriso satransproto derefnis gadakveTaze (evropa-kavkasia-azia satransporto derefani warmoadgens
saerTaSoriso satransporto programas, romelSic monawileobs evrokavSiri da
aRmosavleT evropis, kavkasiisa da centraluri aziis 14 wevri-qveyana).
mSeneblobis procesSia yarsi-axalqalaqis sarkinigzo monakveTi, romelic
daakavSirebs evropul saxelmwifoebsa da samxreT kavkasias centralur aziasa da
CineTTan.
cxrili 2.5-1. Tbilisis sarkinigzo kvanZis saprognozo gadazidvebis
moculobebi eqspluataciis mexuTe da meaTe wlebisTvis
tvirTbrunva mln. t/w
kvanZSi kvanZidan mimarTuleba
eqspluataciis
mexuTe weli
eqspluataciis
meaTe weli
eqspluataciis
mexuTe weli
eqspluataciis
meaTe weli
baqo 13.9 15.6 6 6.7
samtredia 7.9 8.9 13.7 15.5
erevani 0.8 1 1.9 2.2
axalqalaqi 1.5 6 3.5 9
lilo 1.2 1.4 0.5 0.6
sul 25.3 32.9 25.6 34
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
65
cxrili 2.5-2 satvirTo moZraobis saprognozo intensivoba eqspluataciis
mexuTe da meaTe wlebisTvis
moZraobis intensivoba, wyvili Semadgenloba
mimarTuleba
eqspluataciis mexuTe weli eqspluataciis meaTe weli
baqo 26 38
samtredia 24 27
erevani 6 8
axalqalaqi 8 23
lilo 4 5
samgzavro moZraoba
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcielebis Sedegad samgzavro
sarkinigzo transportis momavali moZraobis sqema Semdegi saxis iqneba:
• Tbilisis centralur nawilSi aRar imoZravebs samgzavro sarkinigzo
transporti; Tbilisis centraluri sadguri dakargavs Tavis amJamindel
funqcias.
• sadguri didube iqneba dasavleTi mimarTulebis matareblebis (mag.: foTi,
baTumi) bolo sadguri.
• navTluRi iqneba aRmosavleTi mimarTulebis matareblebis (mag.: kaxeTi, baqo,
erevani) bolo sadguri.
• iseTi saerTaSoriso matareblebi, rogoricaa, magaliTad, erevani-baTumis
sezonuri matarebeli, gamoiyeneben SemovliT gzas TbilisSi Seusvlelad.
samgzavro moZraobis zrda, xuT da aTwlian perspeqtivaSi ZiriTadad
mosalodnelia SavizRvispireTis mimarTulebiT.
sagareubno moZraoba
ZiriTad faqtorebs, romlebic ganapirobeben sagareubno moZraobis perspeqtiul
moculobebs, warmoadgens:
• Tbilisis ekonomikuri aqtiurobis zrdis Sedegad, `SromiTi~ moZraoba
Tbilisis sagareubno zonidan – qanqariseburi migracia;
• rekreaciuli moZraobis zrda sagareubno zonaSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
66
cxrili 2.5-3. perspeqtiuli moZraobis intensivoba (wyvili Semadgenloba)
eqspluataciis mexuTe da meaTe wlebisTvis
sagareubno moZraoba samgzavro moZraoba
mimarTuleba eqspluataciis
mexuTe weli
eqspluataciis
meaTe weli
eqspluataciis
mexuTe weli
eqspluataciis
meaTe weli
gardabani 3 5 1 2
xaSuri 8 10 9 12
kazreTi 2 2 _ _
axalqalaqi 1 1 2 3
aeroporti 8 10 _ _
sadaxlo _ _ 6 8
maxarisxebeli samuSaoebi
Tbilisis sarkinigzo kvanZis maxarisxebeli samuSaoebi ganxorcieldeba arsebul
sadgurze _ Tbilisi-maxarisxebeli, romelsac aqvs Sesabamisi rezervi
perspeqtiuli satvirTo moculobebis gadasamuSaveblad.
cxrili 2.5-4. vagonnakadebi 2008 wlis monacemebiTa da eqspluataciis mexuTe
da meaTe wlebisTvis
daxarisxebis gareSe daxarisxebiT
sul
vagoni/dRe-
Rame vagoni/dRe-
RameSi %
vagoni/dRe-
RameSi %
2008 weli 1,741 672 39 1,069 61
eqspluataciis
mexuTe weli 2,632 1,824 70 808 30
eqspluataciis
meaTe weli 3,643 2,564 70 1,079 30
tranzituli vagonnakadebi daxarisxebis gareSe, ZiriTadad warmodgenili iqneba
baqo – baTumsa da baqo – axalqalaqis mimarTulebaze. azerbaijanis balajaris
maxarisxebelma sadgurma, unda Seasrulos maxarisxebeli funqciebi baTumis,
foTisa da axalqalaqis mimarTulebiT. es garemoeba gamoricxavs azerbaijanidan
momavali satvirTo Semadgenlobebis Sesvlis saWiroebas Tbilisis sarkinigzo
kvanZSi. Semadgenlobebs gaatarebs axali SemovliTi marSruti.
sasazRvro da sabaJo kontoli ganxorcieldeba sadgur gardabanSi.
azerbaijanidan axalqalaqis mimarTulebiT mimavali Semadgenlobebi Cavlen sadgur
marabdaSi, ise rom ar Sevlen Tbilisis maxarisxebel sadgurSi. aq maT Caubaven
meore lokomotivs da Semadgenloba gaagrZelebs svlas marabda-axalqalaqis
monakveTze.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
67
Tbilisi-maxarisxebel sadgurze tardeba satvirTo Semadgenlobis Semdegi saxis
ZiriTadi operaciebi:
• tranzituli Semadgenlobebis damuSaveba;
• lokomotivebisa da salokomotivo brigadebis Secvla
• kontroli da teqnikuri daTvaliereba;
• Semadgenlobebis formireba.
sabolood Tbilisis SemovliTi rkinigzis arsebuli da samomavlo datvirTvis
(rogorc satvirTo, aseve samgzavro) jamuri monacemebi mocemuli cxrilSi 2.5-5.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
68
cxrili 2.5-5. matareblebis raodenoba da prognozi 2007 – 2017 ww
arsebuli dagegmili
2007 2008 2009 Q1-Q27 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 matareblis
tipi
dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame dRe Rame
samgzavro
sagareubno 7300 - 7957 - 4337 - 8355 - 8773 - 9211 - 9672 - 10155 - 10663 - 11196 - 11756 -
EMU 13140 8030 14323 8753 7806 4770 15039 9190 15791 9650 16580 10132 17409 10639 18280 11171 19194 11729 20153 12316 21161 12932
saerTaSo-
riso - 1460 - 1591 - 867 - 1671 - 1755 - 1842 - 1934 - 2031 - 2133 - 2239 - 2351
satvirTo
navTobi
Sereuli
4380 8760 4774 9548 2602 5204 5204 10408 5672 11344 6183 12365 6739 13478 7346 14691 8007 16014 8727 17455 9513 19026
sul: 24,820 18,250 27,054 19,893 14,744 10,842 28,597 21,269 30,235 22,749 31,974 24,340 33,820 26,052 35,781 27,893 37,864 29,876 40,077 32,010 42,430 34,309
wliuri
jamuri r-
ba:
43,070 46,946 25,586 49,867 52,984 56,314 59,872 63,674 67,739 72,087 76,739
7 2009 wlis mxolod I da II kvartali.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
69
adgilobrivi samuSaoebi
Tbilisis sarkinigzo kvanZis adgilobrivi satvirTo samuSaoebi, amJamad
xorcieldeba ZiriTadad sadgurebSi:
• Tbilisi – sakvanZo;
• Tbilisi – satvirTo.
sadguri Tbilisi-sakvanZo warmoadgens I klasis satvirTo sadgurs, romelic
emsaxureba sawarmoebTan misasvlel sarkinigzo xazebs, aseve axorcielebs
vagonebis daxarisxebas-SerCevas da tranzituli Semadgenlobebis momsaxurebas.
sadguri Tbilisi-satvirTo warmoadgens I klasis satvirTo sadgurs, romelic
emsaxureba sawarmoebTan misasvlel sarkinigzo xazebs, satvirTo raions da
sakonteinero moedans.
misasvleli sarkinigzo xazebis momsaxurebis samuSaoebi agreTve tardeba
Sualedur sadgurebSi: avWala da lilo.
Tbilisis ganviTarebis generaluri gegmis mixedviT teritoria, romelic ukavia
sadgurs – Tbilisi-satvirTo Tavisufldeba qalaqis saWiroebebisaTvis.
misasvleli gzebis momsaxurebis samuSaoebi gadadis sadgur – Tbilisi-sakvanZoSi.
satvirTo raioni, salokomotivo da savagono depo, avtonomiuri
sarefreJeratoro vagonebis parki, aseve aRdgeniTi da saxanZro matareblebi gadava
Tbilisis sxva sarkinigzo sadgurebSi.
2.6 proeqtis mSenebloba: vadebi da Rirebuleba
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcielebis vadebi gansazRvrulia da
Seadgens 36 Tves.
samSeneblo samuSaoebi moicavs:
• saWiro dokumentaciis momzadebas;
• SemovliTi sarkinigzo xazisa da Sesabamisi infrastruqturuli nagebobebis
mSeneblobas;
• teritoriis gamoTavisuflebas qalaqis centralur nawilSi.
arsebuli sarkinigzo xazebis demontaJi ganxorcieldeba samSeneblo samuSaoebis
dasrulebisa da axali rkinigzis eqspluataciaSi Sesvlidan araugvianes eqvsi Tvis
manZilze.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
70
proeqtis Rirebuleba
Sps `saqarTvelos rkinigzis~ mier proeqtis jamuri biujeti Sefasebulia
daaxloebiT 290 mln evrod, damatebiTi Rirebulebis gadasaxadis gareSe.
sarkinigzo infrasturqturis saproeqto kompleqsebisa da SemovliTi sarkinigzo
xazis mSeneblobis Rirebuleba mocemulia evroSi da gaangariSebulia 2009 wlis II kvartlis mimdinare fasebis mixedviT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
71
3.0 sakanonmdeblo da administraciuli CarCo
winamdebare Tavi aRwers Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis sakanonmdeblo
da administraciul CarCos. masSi CamoTvlilia proeqtTan kavSirSi myofi
erovnuli kanonebi da saerTaSoriso konvenciebi, da aRwerilia proeqtis
ganxorcielebisaTvis aucilebeli garemoze zemoqmedebis nebarTvis miRebis
procedura.
saerTaSoriso organizaciebisa da saerTaSoriso konvenciebis moTxovnebis mokle
mimoxilvis Semdeg cxrilis saxiT mocemulia EBRD-is socialuri da
garemosdacviTi politikisa (2008) da saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnaTa
SedarebiTi analizi.
3.1 administraciuli CarCo
saqarTveloSi garemosdacviT sakiTxebze uflebamosili saxelmwifo organoa
garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro. misi saqmianoba xorcieldeba
centraluri da eqvsi regionuli ganyofilebis – aRmosavleT centraluris,
dasavleT centraluris, kaxeTis, qvemo qarTlis, samcxe-javaxeTis, samegrelosa da
zemo svaneTis ganyofilebebis meSveobiT.
saministros, rogorc uflebamosil organos, ufleba aqvs:
• SeaCeros, SezRudos an Sewyvitos nebismieri saqmianoba, romelsac aqvs an
SesaZloa hqondes garemoze mavne zemoqmedeba, aseve, romlis drosac
araracionalurad xdeba bunebrivi resursebis gamoyeneba;
• gasces licenziebi da nebarTvebi (maT Soris _ garemoze zemoqmedebis
licenziebi da nebarTvebi);
• zedamxedveloba gauwios mSeneblis mier Semarbilebeli RonisZiebebis
gatarebas;
• mSeneblisgan daubrkoleblad miiRos bunebrivi resursebis gamoyenebasTan,
monitoringis sistemebTan, narCenebis marTvasTan da sxva sakiTxebTan
dakavSirebuli sruli informacia;
• miiRos proeqtiT dainteresebuli xelisuflebis warmomadgenlebis axsna-
ganmartebebi.
regionuli ganyofilebebi funqciebs axorcieleben TavianTi samoqmedo
teritoriebze. garda zemoxsenebuli regionuli ganyofilebebisa, garemos dacvisa
da bunebrivi resursebis saministrosTan arsebobs ramdenime dawesebuleba, romlis
funqcionirebac dakavSirebulia garemosdacviT sakiTxebTan, kerZod:
• daculi teritoriebis saagento: saagento pasuxismgebelia saxelmwifo
nakrZalebze, erovnul parkebze, bunebriv Zeglebze, aRkveTilebze, dacul
landSaftebze, biosferos nakrZalebze, msoflio memkvidreobad aRiarebul
ubnebsa da saerTaSoriso mniSvnelobis mqone Warbtenian teritoriebze.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
72
saagentos ZiriTadi amocanebia mravalmxrivi daniSnulebis teritoriebis
kontroli, dacul teritoriebze zrunva, zedamxedveloba, dacva da aRdgena.
• garemos dacvis erovnuli saagento: saagento amzadebs da avrcelebs
informacias garemos mdgomareobis Sesaxeb; qmnis da aaxlebs sanapiro zonis
sainJinro infrastruqturis monacemTa bazas; marTavs mineralebis
sainformacio fonds; qmnis da marTavs geologiur, geodeziur,
kartografiul, miwis resursebis da a.S. sainformacio bankebs, da a.S.
• garemos dacvis inspeqcia: inspeqcia zedamxedvelobs da uzrunvelyofs
garemosdacviTi kanonmdeblobisa da nebarTvebis moTxovnebis Sesrulebas,
ganixilavs nebarTvebisa da licenziebis mflobelTa angariSebs da a.S.
parlamentSi garemosdacviT sakiTxebs awesrigebs parlamentis garemos dacvisa da
bunebrivi resursebis komiteti.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcieleba aseve exeba Semdegi
saministroebis mandatebs:
• saqarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministro;
• saqarTvelos soflis meurneobis saministro;
• saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministro;
• saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro;
• saqarTvelos ltolvilTa da gansaxlebis saministro;
• saqarTvelos iusticiis saministro (pasuxismgebelia miwis registraciaze).
3.2 erovnuli sakanonmdeblo CarCo
garemosTan dakavSirebul samarTlebriv sakiTxebs aregulirebs saqarTvelos
konstitucia da garemosdacviTi kanonmdebloba.
saqarTvelos konstituciaSi gansazRvrulia garemos dacvis zogadi samarTlebrivi
principebi. kerZod, konstituciis muxli 37-is punqti 3-Si naTqvamia: saqarTvelos
yovel moqalaqes ufleba aqvs, cxovrobdes janmrTelobisaTvis uvnebel garemoSi,
sargeblobdes bunebrivi da kulturuli garemoTi. yvela valdebulia,
gaufrTxildes bunebriv da kulturul garemos. garda amisa, muxli 37-is punqti
5 adgens, rom adamians ufleba aqvs, miiRos sruli, obieqturi da drouli
informacia misi samuSao da sacxovrebeli garemos mdgomareobis Sesaxeb.
3.2.1 proeqtTan kavSirSi myofi garemosdacviTi kanonebi
qvemoT mocemulia saqarTvelos is kanonebi, romlebic kavSirSia proeqtTan
(CamonaTvali ar aris amomwuravi):
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
73
garemos dacva:
• garemos dacvis Sesaxeb (1996, Sesworebebi da damatebebi Setanilia 2000,
2003 da 2007 wlebSi)
• garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb (2007);
• ekologiuri eqspertizis Sesaxeb (2007).
bunebrivi resursebis konservacia:
• niadagis dacvis Sesaxeb (1994, Sesworebebi da damatebebi Setanilia 1997
da 2002 wlebSi);
• wiaRis Sesaxeb (1996);
• wylis Sesaxeb (1997, Sesworebebi da damatebebi Setanilia 2003, 2004,
2005 da 2006 wlebSi);
• tyis resursebis gamoyenebis regulirebis Sesaxeb (1998);
• atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb (1999, Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 2000 da 2007 wlebSi);
• niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb
(2003);
• tyis kodeqsi (1999).
bunebisa da biomravalferovnebis konservacia:
• cxovelTa samyaros Sesaxeb (1997, Sesworebebi da damatebebi Setanilia
2001, 2003 da 2004 wlebSi);
• wiTeli nusxisa da wiTeli wignis Sesaxeb (2003, Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 2006 wels);
• biologiuri agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb (2006).
garemosdacviTi usafrTxoeba:
• saSiSi qimiuri nivTierebebis Sesaxeb (1998, Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 2006 da 2007 wlebSi);
• pesticidebisa da agroqimikatebis Sesaxeb (1998);
• saSiSi nivTierebebiT gamowveuli zianis kompensaciis Sesaxeb (1999,
Sesworebebi da damatebebi Setanilia 2002 da 2003 wlebSi);
• sanitariuli dacvis zonebisa da sakurorto teritoriebis Sesaxeb (1998).
daculi teritoriebi:
• daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb (1996, Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 2003, 2004, 2005, 2006 da 2007 wlebSi);
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
74
• qalaq Tbilisis sazRvrebSi da mis mimdebare teritoriaze arsebuli mwvane
nargavebisa da saxelmwifo tyis fondis gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb
(2000, Sesworebebi da damatebebi Setanilia 2005 da 2007 wlebSi);
• daculi teritoriebis statusis Sesaxeb (2007);
• Tbilisis erovnuli parkis Sesaxeb (2007).
sxvadasxva:
• turizmisa da kurortebis Sesaxeb (1997);
• saproeqto-samSeneblo saqmianobis licenzirebis Sesaxeb (1999);
• kulturuli memkvidreobis Sesaxeb (1999, Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 2007 wels);
• licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb (2005).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
75
3.2.2 daculi teritoriebis kanonmdebloba
daculi teritoriebis (nakrZalebis, erovnuli parkebis, aRkveTilebisa da sxv.)
sistemis dagegmvis, kategoriebis SerCevis, daarsebis, funqcionirebisa da marTvis
sakiTxebs aregulirebs Semdegi kanonebi: garemos dacvis Sesaxeb, daculi
teritoriebis sistemis Sesaxeb da daculi teritoriebis statusis Sesaxeb.
saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb aregulirebs samarTlebriv
urTierTobebs saxelmwifo dawesebulebebsa da fizikur an iuridiul pirebs
Soris garemos dacvisa da bunebrivi resursebis gamoyenebis sferoSi saqarTvelos
mTel teritoriaze. kanoni exeba bunebrivi ekosistemebis dacvis sxvadasxva
aspeqts, dacul teritoriebs, globaluri da regioneli marTvis sakiTxebs,
biomravalferovnebasa da saerTaSoriso TanamSromlobis aspeqtebs.
daculi teritoriebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis mizania bunebrivi procesebis
uwyveti ganviTareba saqarTvelos biogeografiuli erTeulebis grZelvadiani
garantirebuli dacvis, bunebrivi ekosistemebis, landSaftebisa da cocxali
organizmebis dacvisa da aRdgenis, saqarTvelos `wiTel nusxaSi~ Setanili,
gadaSenebis safrTxis winaSe myofi gareul cxovelTa da velur mcenareTa
genofondis dacvisa da biologiuri mravalferovnebis SenarCunebis, istoriul-
kulturuli landSaftebis, xuroTmoZRvruli da arqeologiuri kompleqsebis
damaxasiaTebeli peizaJebis SenarCunebisa da aRdgenis, agreTve sxva garemosdacviTi
saqmianobis ganxorcielebis gziT.
saqarTveloSi arsebobs daculi teritoriebis Semdegi saxeebi: saxelmwifo
nakrZali, erovnuli parki, aRkveTili, bunebrivi Zegli, daculi landSafti,
mravalmxrivi gamoyenebis teritoria. yvela saxis daculi teritoriis garSemo
iqmneba buferuli zonebi.
saxelmwifo nakrZalebi, erovnuli parkebi, bunebis Zeglebi da aRkveTilebi
wamoadgens saxelmwifo sakuTrebas. akrZalulia am teritoriebis bunebrivi
resursebis gamoyeneba fizikuri an iuridiuli pirebis mier. akrZalva ar
vrceldeba erovnuli parkebis tradiciuli gamoyenebis zonebze, aRkveTilebisa da
bunebrivi Zeglebis calkeul teritoriebze im SemTxvevaSi, Tu maTi gamoyeneba
xdeba ekoturizmisa da rekreaciuli miznebisaTvis.
saqarTvelos kanoni Tbilisis erovnuli parkis Sesaxeb (2007) gansazRvravs
parkis teritorias, mis tyis fonds, Tbilisis erovnuli parkis gamoyenebis reJims
da mis marTvasTan dakavSirebul sakiTxebs.
saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros 2009 wlis 1
seqtembris #30 brZanebis Tanaxmad (romelmac cvlilebebi Seitana 2009 wlis 9
martis brZaneba #9-sa da 2008 wlis 7 noembris brZaneba #729-Si) Tbilisis
erovnuli parkis vizitorTa zonis garkveul nawilSi Serbilda dacvis reJimi da
es teritoria gaxda tradiciuli gamoyenebis zona.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
76
3.2.3 wylis resursebTan dakavSirebuli kanonmdebloba
saqarTveloSi wylis resursebis marTva xorcieldeba Semdegi kanonebis Tanaxmad:
• 1996 wlis kanoni garemos dacvis Sesaxeb;
• 1997 wlis kanoni wylis Sesaxeb;
• 2007 wlis kanoni sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb;
• 2000 wlis kanoni saqarTvelos zRvisa da mdinareTa napirebis
regulirebisa da sainJinro dacvis Sesaxeb; da
• saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros
sxvadasxva normatiuli aqti.
Tbilisis zRva Setanilia garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministris
1998 wlis 7 maisis #61 brZanebiT damtkicebul gansakuTrebuli da saxelmwifo
mniSvnelobis mqone zedapiruli wylis obieqtebis nusxaSi.
wylis dacvis zonirebaSi cvlilebebis Setanis Sesaxeb 2008 wlis 27 noembris
#765 brZanebis Tanaxmad, im wyalsacavebisaTvis (mag.: tbebi), romlebic ar
gamoiyeneba sasmelad an sarwyavad, wylis dacvis zonis sigane unda iyos, sul
mcire, 300 m.
saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris “garemos
xarisxobrivi mdgomareobis normebis damtkicebis Sesaxeb” 2001 wlis 16 agvistos
# 297/N brZanebulebis Tanaxmad, wylis im obieqtebze, romlebic gamoiyeneba
sasmelad, sarwyavad an sxva saxis sayofacxovrebo miznebisaTvis, vrceldeba
Semdegi moTxovnebi:
• pirveli sanitariuli zona vrceldeba wylis obieqtidan sul mcire 100 m
manZilze (damokidebulia adgilobriv sanitariul da hidrologiur
pirobebze) yvela mimarTulebiT;
• meore da mesame sanitariuli zonebi vrceldeba wylis obieqtidan, sul
mcire, 3-5 km manZilze (damokidebulia gabatonebuli qaris mimarTulebaze).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis daaxloebiT 2 km-is sigrZis monakveTi gaivlis
Tbilisis zRvidan (romelic warmoadgens sasmeli wylis wyaros) daaxloebiT 1 km
manZilze.
Tumca, saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros
2009 wlis 18 seqtembris #204/n brZanebis me-5-e muxlis Tanaxmad (romelmac
cvlileba Seitana 2001 wlis 16 agvistos # 297/N brZanebaSi “garemos
xarisxobrivi mdgomareobis normebis damtkicebis Sesaxeb”): “calkeul
SemTxvevebSi, konkretuli ekologiuri situaciebis gaTvaliswinebiT sdz proeqtSi
meore sartylis teritoriis sazRvrebi SesaZlebelia Seicvalos kanonmdeblobiT
dadgenili wesis Sesabamisad.”
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
77
3.2.4 miwaTsargeblobisa da Sromis kanonmdebloba
detaluri informacia miwaTsargeblobis kanonmdeblobaze warmodgenilia proeqtis
gansaxlebis CarCo dokumentSi (ix. danarTi D _ gansaxlebis CarCo).
rac Seexeba Sromis kanonmdeblobas, umTavres kanons warmoadgens saqarTvelos
Sromis kodeqsi (2006 wlis 25 maisi). Sromis kodeqsi awesrigebs SromiT
urTierTobebs damsaqmebelsa da muSaxels Soris, gansazRvravs arasrulwlovanTa
dasaqmebis Taviseburebebs, krZalavs diskriminacias, adgens SromiTi urTierTobis
warmoSobis safuZvlebs; samuSaos, Sesvenebis, dasvenebisa da Svebulebis sakiTxebs;
SromiTi urTierTobis Taviseburebebs mSobiarobisa da mis Semdgom periodSi;
Sromis anazRaurebisa da davebis ganxilvis sakiTxebs.
saqarTvelos kanoni profesiuli kavSirebis Sesaxeb awesrigebs profkavSirebis
Seqmnis samarTlebriv safuZvlebs. kanonis Tanaxmad, profesiuli kavSiri aris
profesiuli interesiT dakavSirebul pirTa nebayoflobiTi sazogadoebrivi
gaerTianeba, romlis mizania Tavisi wevrebis SromiTi, socialur-ekonomikuri da
samarTlebrivi uflebebis dacva da warmomadgenloba. saqarTvelos konstituciiT
yvelas aqvs profesiuli kavSiris Seqmnisa da masSi gaerTianebis ufleba.
3.2.5 garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedura
garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedura regulirdeba Semdegi
kanonebiT:
• saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb;
• saqarTvelos kanoni garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb; da
• saqarTvelos kanoni ekologiuri eqspertizis Sesaxeb.
kanoni garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb gansazRvravs saqarTvelos
teritoriaze savaldebulo ekologiuri eqspertizisadmi daqvedembarebul
saqmianobaTa saxeebs: muxli 4-is punqti 1(k) adgens, rom saerTaSoriso da
Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis saavtomobilo gzebis, rkinigzis da maTze
ganTavsebuli xidebis, gzagamtari gvirabebis, agreTve saavtomobilo gzis,
rkinigzisa da maTi teritoriebis sainJinro dacvis nagebobebis ageba eqvemdebareba
ekologiur eqpertizas. ekologiuri eqspertizis daskvna warmoadgens safuZvels
garemoze zemoqmedebis nebarTvis gasacemad.
• am kanonis muxli 6-is Tanaxmad, saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia,
gzS-s angariSis nebarTvis gamcemi administraciuli organosaTvis
wardgenamde moawyos misi sajaro ganxilva.
• gzS-s angariSis sajaro ganxilvis mowyobis mizniT saqmianobis
ganmaxorcielebeli valdebulia, gamoaqveynos informacia mis mier dagegmili
saqmianobis Sesaxeb. informacia unda gamoqveyndes rogorc centralur
periodul beWdviT organoSi, ise im TviTmmarTveli erTeulis
administraciuli teritoriis farglebSi arsebul periodul beWdviT
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
78
organoSi (aseTis arsebobis SemTxvevaSi), sadac dagegmilia saqmianobis
ganxorcieleba.
• dagegmili saqmianobis Sesaxeb informacia unda Seicavdes:
o dagegmili saqmianobis miznebs, dasaxelebasa da adgilmdebareobas;
o misamarTs, sadac sazogadoebis warmomadgenlebs SeeZlebaT dagegmil
saqmianobasTan dakavSirebuli dokumentebis (maT Soris, gzS-s
angariSis) gacnoba;
o sazogadoebis warmomadgenelTa mosazrebebis wardgenis vadas;
o gzS-s angariSis sajaro ganxilvis mowyobis drosa da adgils.
• saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, beWdviT organoSi dagegmili
saqmianobis Sesaxeb informaciis gamoqveynebidan erTi kviris vadaSi garemos
dacvis saministroSi waradginos gzS-s angariSi da misi eleqtronuli
versia.
• saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, dagegmili saqmianobis Sesaxeb
informaciis gamoqveynebidan 45 dRis vadaSi miiRos da ganixilos
sazogadoebis warmomadgenlebisagan werilobiTi saxiT warmodgenili
SeniSvnebi da mosazrebebi.
• saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, dagegmili saqmianobis Sesaxeb
informaciis gamoqveynebidan ara uadres 50 da ara ugvianes 60 dRisa
moawyos gzS-s angariSis sajaro ganxilva mis mier dagegmil saqmianobasTan
dakavSirebiT.
• saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, gzS-s sajaro ganxilvaze
uzrunvelyos Sesabamisi adgilobrivi da centraluri administraciuli
organoebis warmomadgenlebis werilobiTi miwveva.
• gzS-s angariSis sajaro ganxilva ewyoba im TviTmmarTveli erTeulis
administraciul centrSi, sadac dagegmilia saqmianobis ganxorcieleba.
• garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb kanonis muxli 7-is Tanaxmad,
saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, gzS-s angariSis sajaro
ganxilvidan 5 dRis vadaSi uzrunvelyos gzS-s angariSis sajaro ganxilvis
Sedegebis Sesaxeb oqmis gaformeba.
• saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, gaecnos sazogadoebis
warmomadgenelTa werilobiT SeniSvnebsa da mosazrebebs da gaiTvaliswinos
maTi argumentebi gzS-s angariSis saboloo saxiT Camoyalibebis procesSi.
• saqmianobis ganmaxorcieleblis mier sazogadoebis warmomadgenelTa
SeniSvnebisa da mosazrebebis gauTvaliswineblobis SemTxvevaSi saqmianobis
ganmaxorcielebeli valdebulia, dainteresebuli pirebis SeniSvnebisa da
mosazrebebis gauTvaliswineblobis mizezebi daasabuTos werilobiTi
formiT. es dokumentebi warmoadgens gzS-s angariSis ganuyofel nawils.
• gzS-s angariSis sajaro ganxilvis mowyobis, misi Sedegebis gaformebisa da
gzS-s angariSis saboloo saxiT Camoyalibebis Semdeg erTi wlis
ganmavlobaSi saqmianobis ganmaxorcielebeli uflebamosilia, nebarTvis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
79
gamcem administraciul organos warudginos gancxadeba nebarTvis miRebasTan
dakavSirebiT.
• garemoze zemoqmedebis nebarTvis miRebis dros proeqtis ganmaxorcielebelma
unda waradginos:
o gancxadeba;
o saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili normebis Sesabamisad
Sedgenili gzS-s angariSi (5 egzemplarad da eleqtronuli versiiT);
o dagegmili saqmianobis ganxorcielebis adgilis situaciuri gegma;
o mosalodneli emisiebis moculoba da saxeebi (4 egzemplarad);
o mokle anotacia saqmianobis Sesaxeb da a.S.
• saministro nebarTvis gacemis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs nebarTvis
miRebis Taobaze gancxadebis registraciidan 20 dRis vadaSi.
• saministro uzrunvelyofs ekologiuri eqspertizis Catarebas.
• garemoze zemoqmedebis nebarTva gaicema mxolod eqspertizis dadebiTi
daskvnis SemTxvevaSi.
• gzS-s angariSis Sinaarsi gansazRvrulia kanoniT garemoze zemoqmedebis
Sefasebis Sesaxeb.
• gzS-s procedurisTvis saWiro xarjebs gaiRebs saqmianobis
ganmaxorcielebeli.
• nebarTvis mimRebi valdebulia, Seasrulos nebarTviT gaTvaliswinebuli
sanebarTvo pirobebi.
• kontrols sanebarTvo pirobebis Sesrulebaze axorcielebs garemos dacvisa
da bunebrivi resursebis saministro.
• pasuxismgebloba sanebarTvo pirobebis darRvevisaTvis da nebarTvis gauqmebis
wesi ganisazRvreba saqarTvelos kanoniT licenziebisa da nebarTvebis
Sesaxeb.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
80
nax. 3.2-1. garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedura
proeqtis ganmaxorcieleblis mier centralur da
adgilobriv gazeTebSi informaciis gamoqveyneba
proeqtisaTvis Catarebuli gzS-s Sesaxeb
gzS-s angariSis proeqtis wardgena garemos dacvisa
da bunebrivi resursebis saministroSi
dainteresebuli mxareebisgan komentarebis miReba
sajaro ganxilva
sajaro ganxilvebis formaluri oqmi
gzS-s angariSis saboloo variantis wardgena
garemos dacvisa da bunebrivi resursebis
saministroSi
ekologiuri eqspertiza (ganxilva)
garemoze zemoqmedebis nebarTvis
gacema uari garemoze
zemoqmedebis nebarTvis
gacemaze
garemoze zemoqmedebis nebarTvis
gacema garkveuli pirobebiT
7 dRe
45 dRe
50-60 dRe
5 dRis
Semdeg
gzS-s angariSis saboloo varianti
1 wlis
ganmavloba
Si
20 dRe
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
81
3.2.6 garemosdacviTi standartebi da normatiuli aqtebi
sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb kanonis Tanaxmad, garemosdacviTi
standartebi da normebi, maT Soris, haeris xarisxi da xmauris done,
gansazRvrulia saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis
ministris 2001 wlis 16 agvistos #297/N brZanebiT (ministris momdevno
brZanebebiT #38/N (02.24.2003), #251/N (09.15.1006), da #351/N (12.17.2007) Setanili cvlilebebis CaTvliT).
atmosferuli haeris xarisxis standartebi (saxifaTo dabinZurebis done)
gansazRvrulia garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministris 2001 wlis 23
oqtombris #89 brZanebiT atmosferuli haeris saSiSi damabinZureblebiT
dabinZurebis maCveneblis gamoTvlis wesis damtkicebis Sesaxeb.
cxrili 3.2-1. atmosferul haerSi mavne nivTierebebis zRvrulad dasaSvebi
koncentraciebi (zdk)
nivTiereba zdk, mg/m3
azotis dioqsidi 0.085
gogirdis dioqsidi 0.5
naxSirJangi 5.0
gajerebuli naxSirwylebi C6-C10 30.0
araorganuli mtveri 0.3 xmauris donis regulirebis standartebi gansazRvrulia saqarTvelos Sromis,
janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris 2001 wlis 16 agvistos #297/NN
brZanebiT garemos xarisxis standartebis damtkicebis Sesaxeb, romelic adgens
xmauris misaReb da zRvrulad dasaSveb doneebs sxvadasxva zonisaTvis.
cxrili 3.2-2. saqarTveloSi bgeris ekvivalenturi da maqsimaluri doneebis
dasaSvebi sidideebi, 2001
teritoriis tipi,
dro
bgeris ekvivalenturi
done, dbA
bgeris maqsimaluri
done, dbA
teritoriebi, romlebic uSualod
esazRvreba sacxovrebel saxlebs, skolebis
da sxva saswavlo dawesebulebebis Senobebs
• 07:00sT – 23:00sT
• 23:00sT – 07:00sT
55
45
70
60
teritoriebi, romlebic uSualod
esazRvreba saavadmyofoebis Senobebs
• 07:00sT – 23:00sT
• 23:00sT – 07:00sT
45
35
60
50
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
82
cxrili 3.2-3. saqarTveloSi vibraciis zRvrulad dasaSvebi sidideebi
sacxovrebel saxlebSi, saavadmyofoebsa da dasasvenebel
saxlebSi, sanitariuli normebi, 2001
vibraciis zRvrulad dasaSvebi sidideebi sacxovrebel saxlebSi, saavadmoyofoebSi da
dasasvenebel saxlebSi
dasaSvebi sidideebi X0,Y0, Z0
vibroaCqareba vibrosiCqare
oqtavuri zolebis
saSualo geometriuli
sixSire (Hz) m/wm2 db m/wm* 10-4 db
2 4.0 72 3.2 76 4 4.5 73 1.8 71 8 5.6 75 1.1 67 16 11.0 81 1.1 67
31.5 22.0 87 1.1 67 63 45.0 93 1.1 67
koreqtirebuli da
ekvivalenturi
koreqtirebuli sidideebi
da maTi doneebi
4.0 72 1.1 67
SeniSvna:
• dRis saaTebSi nebadarTulia vibraciis normatiuli sidideebis gadaWarbeba 5 db-iT • aramudmivi vibraciebis mocemul cxrilSi dasaSvebi sididis koreqcia Seadgens 10 db-s, maSin,
rodesac absoluturi sidideebi gamravlebulia 0.32-ze. • vibraciis dasaSvebi done saavadmyofoebisa da sanatoriumebisaTvis unda Semcirdes 3 db-iT
garemosdacviTi standartebi adgenen garemos sarisxobrivi mdgomareobis
moTxovnebs da gansazRvraven wyalSi, haersa da niadagSi adamianis janmrTelobisa
da garemosaTvis saxifaTo nivTierebebis zRvrul dasaSveb koncentraciebs.
saqarTveloSi niadagis xarisxis Sefasebis kriteriumebi gansazRvrulia meToduri
miTiTebiT niadagis qimiuri nivTierebebiT dabinZurebis xarisxis Sefasebis Sesaxeb
(mm 2.1.7. 004-02). informacia niadagSi zRvrulad dasaSvebi koncentraciebis
Sesaxeb mocemulia cxrilSi 3.2-4.
cxrili 3.2-4. niadagSi sxvadasxva nivTierebebisa da elementebis zRvrulad
dasaSvebi koncentraciebi
komponenti erTeuli sidide
dariSxani mg/kg 2-10
spilenZi mg/kg 3
vercxliswyali mg/kg 2.1
nikeli mg/kg 4
tyvia mg/kg 32
TuTia mg/kg 23
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
83
komponenti erTeuli sidide
jamuri naxSirwyalbadebi mg/kg 0.1
fenolebi (jamuri) mg/kg -
cianidi mg/kg -
sulfati mg/kg -
qloridi mg/kg -
amoniumis azoti mg/kg -
aqroladi organuli naerTebi
benzoli mg/kg 0.3
toluoli mg/kg 0.3
eTilbenzoli mg/kg -
jamuri qsilolebi (orTo, meta,
para) mg/kg 0.3
naxevrad aqroladi organuli
naerTebi
benzapireni mg/kg 0.02
izopropilen-benzoli mg/kg 0.5
pesticidebi
atrazini mg/kg 0.5
lindani mg/kg 0.1
DDT da misi metaboloti mg/km 0.1
miwisqveSa wylis xarisxis standartebi saqarTvelos kanonmdeblobiT ar
ganisazRvreba. miwisqveSa wylis xarisxi regulirdeba sasmeli wylisaTvis
dawesebuli normebiT.
sasmeli wylis xarisxis kriteriumebi gansazRvruli sasmeli wylis teqnikuri
reglamentiT (damtkicebulia saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri
dacvis ministris 2007 wlis 17 dekembris #349/N braZanebiT). sasmeli wylis
xarisxis kriteriumebi mocemulia cxrilSi 3.2-5.
cxrili 3.2-5 sasmeli wylis xarisxis kriteriumebi
komponenti erTeuli sidide
liTonebi da sxv.
bori mg/l 0.5 dariSxani mg/l 0.01 kadmiumi mg/l 0.003 spilenZi mg/l - vercxliswyali mg/l 2 nikeli mg/l 0.006
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
84
komponenti erTeuli sidide
tyvia mg/l 0.07 seleni mg/l 0.01 cinki mg/l 0.01 bori mg/l 3 jamuri naxSirwyalbadebi mg/l 0.1 fenolebi (jamuri) mg/l - cianidi mg/l 0.07 sulfati mg/l 250 qloridi mg/l 250 amoniumis azoti mg/l - pH 6-9 Jbm mg/l - Jqm mg/l - TOC mg/l - natriumi mg/l 200 elgamtaroba S/sm -
aqroladi organuli naerTebi benzoli mg/l - toluoli mg/l - eTilbenzoli mg/l - jamuri qsiloli mg/l -
naxevrad aqroladi organuli
naerTebi mg/l
benzoapireni mg/l izopropilen-benzoli mg/l
pesticidebi mg/l atrazini mg/l lindani mg/l DDT (da misi metaboliti) mg/l
3.2.7 erovnuli strategiebi da gegmebi
erovnuli biomravalferovnebis strategiisa da samoqmedo gegmis Seqmna
savaldebuloa biomravalferovnebis Sesaxeb konvenciis moTxovniT. am strategiis
Seqmnis mizania biomravalferovnebis dacva, misi mdgradi gamoyenebis uzrunvelyofa
da biomravalferovnebisagan miRebuli sargeblis Tanabari xelmisawvdomobis
uzrunvelyofa.
erovnuli biomravalferovnebis strategia da samoqmedo gegma damtkicebul iqna
saqarTvelos ministrTa kabinetis mier 2005 wlis 19 Tebervals #27
dadgenilebiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
85
mniSvnelovan garemosdacviT instruments warmoadgens wiTeli nusxac. saqarTvelos
ganaxlebuli wiTeli nusxa damtkicda da ZalaSi Sevida 2006 wlis maisSi. misi
momzadebis dros gaTvaliswinebul iqna bunebis konservaciis saerTaSoriso
kavSiris (IUCN) rekomendaciebi da principebi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis dagegmili proeqti dakavSirebulia Tbilisis
perspeqtiuli ganviTarebis axal gegmasTan, romelic Tbilisis municipalitetma
daamtkica 2009 wlis 5 ivniss #6-17 gadawyvetilebis safuZvelze. axali gegmis
Tavi IX – sainJinro infrastruqtura, muxli 20 iTvaliswinebs Tbilisis
centralur nawilSi arsebuli sarkinigzo infrastruqturis gatanas qalaqis
farglebs gareT da sadgur didubesa da Tbilisis centralur sadgurs Soris
gamoTavisuflebuli teritoriis gamoyenebas qalaqis ganviTarebisaTvis.
3.3 gzS-sTan dakavSirebuli evrokavSiris maregulirebeli aqtebi
gzS-s sakiTxebs exeba evrokavSiris Semdegi direqtivebi:
• evrokavSiris sabWos 1985 wlis 27 ivnisis direqtiva calkeuli sajaro da
kerZo proeqtebis garemoze zemoqmedebis Sefasebis Sesaxeb 85/337/EEC; da
• evrokavSiris sabWos 1997 wlis 3 martis 97/11/EC direqtiva, romelmac
Seitana cvlilebebi da damatebebi evrokavSiris sabWos 85/337/EEC
direqtivaSi calkeuli sajaro da kerZo proeqtebis garemoze zemoqmedebis
Sefasebis Sesaxeb.
3.4 saerTaSoriso safinanso institutebis moTxovnebi
saerTaSoriso safinanso institutebi, rogorebicaa evropis rekonstruqciisa da
ganviTarebis banki (EBRD) da evropis sainvesticio banki (EIB), maT mier
dafinansebuli proeqtebisgan iTxoven qveynebis erovnuli standartebis, aseve
safinanso institutebis mier SemuSavebuli garemosdacviTi da socialuri
politikis principebis dacvas. aqedan gamomdinare, garda saqarTvelos
kanonmdeblobisa, proeqti unda Seesabamebodes Semdegi dokumentebis moTxovnebs:
• EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika (2008);
• EBRD-is sazogadoebis informirebis politika (2008);
• EBRD-is satrategia qveyanaSi, saqarTvelo (2006 wlis 21 noemberi); da
• evropis sainvesticio bankis (EIB) garemosdacviTi da socialuri politika
(2007).
3.4.1 EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika
EBRD garemosdacviTi da socialuri Sefasebisa da monitoringis procesebis
meSveobiT cdilobs, uzrunvelyos mis mier dafinansebuli proeqtebis socialuri
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
86
da garemosdacviTi mdgradoba; proeqtebSi monawile adamianebisa da Temebis
uflebebis dacva; aseve proeqtebis ganxorcieleba da eqspluatacia Sesabamisi
samarTlebrivi moTxovnebis gaTvaliswinebiT da saukeTeso saerTaSoriso praqtikis
gamoyenebiT.
am miznis praqtikuli realizaciisaTvis bankma SeimuSava da daamtkica bunebriv da
socialur garemoze zemoqmedebasa da sxva sakiTxebTan dakavSirebuli Sesrulebis
moTxovnebis (“PR”) sistema, romelic unda daakmayofilos klientma. banki xels
uwyobs evrokavSiris garemosdacviTi standartebis damkvidrebas, iseve, rogorc
garemos dacvis evropuli principebis (banki aris am principebis xelmomweri
mxare) ganxorcielebas. yovelive es asaxulia Sesrulebis moTxovnebSi (“PR”).
klientebisa da/an maTi proeqtebisTvis am amocanis Sesrulebis gaiolebis mizniT,
bankma ZiriTadi garemosdacviTi da socialuri sakiTxebisa da zemoqmedebebisaTvis
gansazRvra Sesrulebis specifikuri moTxovnebi (“PR”):
cxrili 3.4-1. EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis (2008)
moTxovnebi
EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis (2008) moTxovnebi
PR 1: garemosdacviTi da socialuri Sefaseba da marTva;
PR 2: Sromisa da samuSao pirobebi;
PR 3: dabinZurebis Tavidan acileba da Semcireba;
PR 4: adgilobrivi Temebis janmrTeloba da usafrTxoeba;
PR 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da ekonomikuri adgilmonacvleoba;
PR 6: biomravalferovnebis konservacia da bunebrivi resursebis mdgradi marTva;
PR 7: mkvidri (aborigenuli) mosaxleoba;
PR 8: kulturuli memkvidreoba;
PR 9: finansuri Suamavlebi;
PR 10: informaciis sajarooba da dainteresebul mxareTa CarTva.
Sesrulebis moTxovnebi 1-dan 8-mde da 10 exeba uSualod dafinansebul proeqtebs,
xolo Sesrulebis moTxovnebi 2 da 9 – safinanso saSuamavlo saqmianobas.
TiToeuli PR gansazRvravs sasurvel Sedegebsa da specifikur moTxovnebs,
romlebic gauadvilebs klients am Sedegebis miRwevas. Sesrulebis yvela
moTxovnis Semadgeneli nawilia Sesabamisoba saTanado erovnul kanonebTan.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
87
3.4.2 EBRD-is proeqtebis kategorizacia
EBRD aniWebs A/B/C/FI kategoriebs dagegmil proeqtebs garemosdacviTi da
socialuri kriteriumebis mixedviT, raTa: 1) miniWebuli kategoriis saSualebiT
aisaxos dagegmil proeqtTan dakavSirebuli SesaZlo garemosdacviTi da
socialuri zemoqmedebis done; da 2) ganisazRvros ToToeuli proeqtisaTvis
aucilebeli garemosdacviTi da socialuri kvlevebis, informaciis sajaroobisa da
dainteresebul mxareTa CarTulobis xasiaTi da done proeqtis xasiaTis,
adgilmdebareobis, sensitiurobisa da masStabebis, aseve masTan dakavSirebuli
SesaZlo garemosdacviTi da socialuri zemoqmedebebis xasiaTisa da siZlieris
gaTvaliswinebiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti miekuTvneba A kategorias, vinaidan man,
SesaZloa, gamoiwvios mniSvnelovani da mravalmxrivi garemosdacviTi da/an
socialuri saxis zemoqmedebebi momavalSi, romelTa gamovlena an Sefaseba
SeuZlebelia kategorizaciis momentisaTvis da risTvisac aucilebelia mesame
mxaris damoukidebeli eqspertebis mier formaluri da warmomadgenlobiTi
Sefasebis procesis ganxorcieleba Sesrulebis moTxovnebis (PR) Sesabamisad. A kategoriis proeqtebis CamonaTvali mocemulia EBRD-is garemosdacviTi da
socialuri politikis (2008) danarTi 1-Si.
danarTi 1-Si naTqvamia, rom A kategoriis proeqtebis sia vrceldeba jer
auTvisebel teritoriebze gansaxorcielebel proeqtebze an iseT proeqtebze,
romlebic iTvaliswinebs arsebuli obieqtis farTomasStabian cvlilebs an maT
gardaqmnas/modernizebas. muxli 7 gansazRvravs, rom A kategoria eniWeba
“saavtomobilo gzebis, Cqarosnuli avtomagistralebisa da magistraluri
sarkinigzo xazebis mSeneblobas; 2,100 m da ufro meti sigrZis mqone asafreni
bilikis mqone aeroportebis mSeneblobas; 4 da ufro meti savali xazis mqone
axali gzebis mSeneblobas, gzebis marSrutis Secvlas da/an maT gafarToebas 4 da
met saval xazamde, Tu axali gzebis mSenebloba an marSrutis Secvla da/an maTi
gafarToeba xorcieldeba 10 da meti km-is manZilze”.
3.5 saerTaSoriso konvenciebi da xelSekrulebebi
saqarTvelo warmoadgens Semdegi relevanturi garemosdacviTi konvenciebisa da
xelSekrulebebis mxares:
• gaerTianebuli erebis organizaciis klimatis cvlilebis CarCo konvencia
(UNFCCC);
• gaerTianebuli erebis organizaciis klimatis cvlilebis CarCo konvenciis
kiotos protokoli;
• monrealis protokoli ozonis Sris damSleli nivTierebebis Sesaxeb (aseve
londonis, kopenhagenisa da monrealis Sesworebebi);
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
88
• venis konvencia ozonis Sris dacvis Sesaxeb;
• Jenevis konvencia Sor manZilebze haeris transsasazRvro dabinZurebis
Sesaxeb (LRTAP);
• saerTaSoriso mniSvnelobis Warbteniani, gansakuTrebiT, wylis frinvelTa
sabinadrod vargisi, teritoriebis Sesaxeb (RAMSAR);
• gaerTianebuli erebis orgnizaciis rio de Janeiros konvencia biologiuri
mravalferovnebis Sesaxeb (CBD);
• konvencia gadaSenebis piras myofi veluri florisa da faunis saxeobebiT
saerTaSoriso vaWrobis Sesaxeb (CITES);
• konvencia veluri cxovelebis migrirebadi saxeobebis dacvis Sesaxeb;
• parizis konvencia msoflio kulturuli da bunebrivi memkvidreobis dacvis
Sesaxeb;
• evropis arqeologiuri memkvidreobis konvencia;
• orhusis konvencia garemosdacviT sakiTxebTan dakavSirebuli informaciis
xelmisawvdomobis, gadawyvetilebebis miRebis procesSi sazogadoebis
monawileobisa da am sferoSi marTlmsajulebis sakiTxebze
xelmisawvdomobis Sesaxeb.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
89
3.6 EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikisa da saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnaTa Sedareba
cxrili 3.6-1. EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikisa da saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnaTa Sedareba
sakiTxi EBRD-is socialuri da garemosdacviTi
politikis moTxovnebi saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnebi SeniSvna
zemoqmedeba
bunebriv da
socialur
garemoze
• bunebriv da socialur garemoze
saqmianobis Sedegad mosalodneli
zemoqmedebebis winaswari Sefaseba (PR 1, punqtebi 2-5)
• saqarTvelos kanoni garemoze zemoqmedebis
nebarTvis Sesaxeb, muxli 3, punqti (d):
“garemoze zemoqmedebis Sefaseba aris
dagegmili saqmianobis Seswavlisa da
gamokvlevis procedura, romlis mizania
garemos calkeuli komponentebis _
adamianis, aseve landSaftisa da kulturuli
memkvidreobis dacva.”
• skriningis etapi saqarTvelos
kanonmdeblobiT regulirdeba gzS-sadmi
daqvemdebarebuli saqmianobebis tipebis
nusxiT
• qarTul kanonmdeblobaSi ar arsebobs
skopingis moTxovna
• qarTul kanonmdeblobaSi ar arsebobs
proeqtis ganxorcielebis Semdgomi
monitoringis maregulirebeli aqti
SromiTi
urTierTobebi
• damsaqmebelsa da muSaks Soris
samarTliani urTierTobis Camoyalibeba
SromiTi xelSekrulebis, moqmedi
kanonmdeblobisa da saerTaSoriso SromiTi
organizaciis konvenciis safuZvelze.
kerZod, yuradReba unda mieqces: SromiTi
urTierTobis dokumentur gaformebas;
arasrulwlovanTa Sromis dauSveblobas;
ZaldatanebiTi Sromis dauSveblobas;
diskriminaciis akrZalvas; profesiuli
gaerTianebebis Seqmnis SesaZleblobas;
Sromis usafrTxo pirobebis Seqmnas;
dasaqmebis momentidanve saCivrebis
wardgenisa da maTi drouli ganxilvis
administraciuli meqanizmebisa da
garantiebis Seqmnas (PR 2, punqtebi 1, 5-11, 18).
• saqarTvelos Sromis kodeqsi
• saqarTvelos Sromis kodeqsi exeba EBRD-is garemosdacviT da socialur politikaSi
(2008) naxsenebi sakiTxebis umravlesobas,
magram saWiroebs Semdgom gaumjobesebas.
garemos
dabinZurebis
• miRebul unda iqnes zomebi sazogadoebasa
da bunebriv garemoze dabinZurebis
• saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb,
muxli 5, punqti 2, garemos dacvis zogadi
• saqrTvelos kanonmdebloba narCenebis
marTvis Sesaxeb SemuSavebis procesSia.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
90
sakiTxi EBRD-is socialuri da garemosdacviTi
politikis moTxovnebi saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnebi SeniSvna
Tavidan acileba
da Semcireba
arasasurveli zemoqmedebis Tavidan
acilebisa an Semcirebis mizniT (PR 3, punqti 1)
• EBRD valdebulia, mxari dauWiros:
sifrTxilis princips; Tavidan acilebis
princips, garemosadcviTi zianis misi
warmoSobis adgilas aRmofxvris princips;
da `dambinZurebeli ixdis~ princips (PR 3,punqti 2).
principebi:
- riskis Semcirebis principi;
- mdgradobis principi;
- prioritetulobis principi;
- fasiani bunebaTsargeblobis principi;
- principi `dambinZurebeli ixdis;~
- biologiuri mravalferovnebis
SenarCunebis principi;
- narCenebis Semcirebis, gadamuSavebis
restituciis principi;
- garemoze zemoqmedebis Sefasebis principi;
- gadawyvetilebis miRebis procesSi
sazogadoebis monawileobis principi;
- informaciis xelmisawvdomobis principi.
• erTaderTi moqmedi samarTlebrivi aqtia
saqarTvelos kanoni saqarTvelos
teritoriaze narCenebis tranzitisa da
importis Sesaxeb.
• saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da
socialuri dacvis ministris Semdegi
brZanebuleba gansazRvravs narCenebis marTvis
wesebs:
- brZaneba sayofacxovrebo narCenebis
gansaTavseblad nagavsayrelebis mowyobisa
da sanitariuli wesebisa da normebis
damtkicebis Sesaxeb (2003); da
- brZaneba samedicino dawesebulebebis
narCenebis Segrovebis, Senaxvisa da
neitralizaciis wesebis Sesaxeb (2001)
adgilobrivi
mosaxleobis
janmrTelobisa
da
usafrTxoebis
dacva
• proeqtis ganxorcielebis procesSi
adgilobrivi mosaxleobis janmrTelobasa
da usafrTxoebaze SesaZlo zemoqmedebis
Tavidan acileba an maqsimalurad Semcireba
(PR 4, puntqi 4).
• saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb
- muxli 3, punqti 2, qvepunqti (a): kanonis
erT-erTi ZiriTadi amocanaa daicvas da
SeinarCunos adamianis janmrTelobisTvis
usafrTxo garemo.
- muxli 6, punqti (a): moqalaqes ufleba
aqvs cxovrobdes Tavisi
janmrTelobisTvis uvnebel jansaR
garemoSi.
• mniSvnelovani Seusabamoba ar aris
gamovlenili.
biologiuri
mravalferovnebi
s SenarCuneba da
cocxali
bunebrivi
resursebis
mdgradi marTva
• biomravalferovnebis dacva da konservacia;
• biomravalferovnebaze zemoqmedebis Tavidan
acileba, Semcireba da Serbileba, e.w. no net-loss kompensacia (PR, punqti 3).
• garemos dacvis Sesaxeb saqarTvelos kanonis
muxli 5-is punqti 2 gansazRvravs Semdeg
principebs:
- riskis Semcireba;
- mdgradoba;
- dambinZurebeli ixdis;
- biomravalferovnebis SenarCuneba;
• saqarTvelos kanonmdebloba ar aregulirebs
garemoze mavne zemoqmedebis e.w. no net-loss sakompensacio midgomas.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
91
sakiTxi EBRD-is socialuri da garemosdacviTi
politikis moTxovnebi saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnebi SeniSvna
- narCenebis minimizacia;
- restitucia.
mkvidri
(aborigenuli)
mosaxleoba
• EBRD-is politika mkvidr (aborigenul)
mosaxleobaSi gulisxmobs pirTa jgufebs,
romlebic ewevian momTabare cxovrebas,
dakavebuli arian mxolod soflis
meurneobiT, aqvT sakuTari kriteriumebi
da cxovrebis gansxvavebuli wesi. isini
radikalurad gansxvavdebian erovnebiT,
religiiTa da sxva wes-CveulebebiT (PR 7, punqti 1)
• qarTuli kanonmdebloba ar gasazRvravs da,
Sesabamisad, ar aregulirebs amgvar jgufebs.
kulturuli
memkvidreoba
• klients evaleba kulturuli
memkvidreobis dacvis mxardaWera da misi
dacva proeqtis uaryofiTi zegavlenisagan
(PR 8, punqti 4).
• saqarTvelos kanoni kulturuli
memkvidreobis Sesaxeb moiTxovs axali
mSeneblobebiT gamowveuli mavne
zemoqmedebisagan kulturuli memkvidreobis
dacvas.
• mniSvnelovani Seusabamoba ar aris
gamovlenili.
• saqarTvelo warmoadgens evropuli
arqeologiuri memkvidreobis konvenciisa da
msoflio kulturuli da bunebrivi
memkvidreobis dacvis parizis konvenciis
mxares.
informaciis
sajarooba da
dainteresebul
mxareTa CarTva
• EBRD valdebulia, 120 dRis ganmavlobaSi
sajaro gaxados sazogadoebrivi
proeqtebis bunebriv da socialur
garemoze zemoqmedebis angariSi (PR 10, punqti 18)
• saqarTvelos kanoni garemoze zemoqmedebis
nebarTvis Sesaxeb, muxli 6, punqti 4.
• sazogadoebis warmomadgenlebisagan
werilobiTi saxiT warmodgenili SeniSvnebi
da mosazrebebi ganxilul unda iqnes
dagegmili saqmianobis Sesaxeb informaciis
gamoqveynebidan 45 dRis vadaSi.
• sajaro ganxilvebi unda moewyos dagegmili
saqmianobis Sesaxeb informaciis
gamoqveynebidan ar uadres 50 da ara
ugvianes 60 dRisa.
• EBRD-is socialur da garemosdacviT
politikasa (PR 10) da sazogadoebis informirebis politikaSi (3.4.1) proeqtis
Sesaxeb informaciis sajarod gamotanis vada
ufro didia.
• qarTul kanonmdeblobaSi ar arsebobs
sajaro konsultaciebis Catarebis moTxovna
proeqtis skopingis etapze.
• qarTul kanonmdeblobaSi ar arsebobs
sazogadoebis gzS-s procesSi CarTvis
meqanizmi.
• saqarTvelom moaxdina orhusis konvenciis
ratificireba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
92
4.0 sazogadoebis informirebisa da CarTvis procesi
Sesavali
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis SemuSavebis farglebSi konsultaciebi
dainteresebul mxareebTan da maTi CarTvis procesi ganxorcielda saqarTvelos
kanonmdeblobisa da evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis bankis (EBRD)
proeqtis informaciis sajaroobasa da sajaro konsultaciebTan dakavSirebuli
saxelmZRvanelo instruqciebisa da evropis sainvesticio bankis (EIB) moTxovnebis Sesabamisad.
dainteresebul mxareTa CarTvis gegmis SemuSaveba (ix. danarTi C) miznad isaxavda proeqtis dainteresebuli mxareebis informirebisa da CarTvis procesis
xelSewyobas. dainteresebul mxareTa CarTvis gegma waredgina “saqarTvelos
rkinigzas”.
4.1 Catarebuli konsultaciebi da miwodebuli informacia
4.1.1 winaswari konsultaciebi maRali donis dainteresebul mxareebTan
“saqarTvelos rkinigzam” 2008 wlis oqtomberSi gamarTa winaswari konsultaciebi
proeqtis maRali donis dainteresebul mxareebTan. konsultaciebis farglebSi
Catarda Sexvedrebi saqarTvelos premier-ministrTan, evropis rekonstruqciisa da
ganviTarebis bankTan (EBRD), saqarTvelos navTobisa da gazis korporaciasTan,
“kievgiprotransTan” da mis qvekontraqtorebTan, aseve Semdeg saministroebTan:
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministrosTan, finansTa saministrosa da
garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan. Sexvedrebis dros
“saqarTvelos rkinigzam” dainteresebul mxareebs miawoda informacia proeqtis
gegmebis, proeqtis dadebiTi mxareebisa da samSeneblo detalebis Sesaxeb.
dagegmili proeqtis Sesaxeb ecnoba saqarTvelos iusticiis saministrosac
proeqtTan dakavSirebuli informaciis werilobiTi saxiT miwodebis gziT.
4.1.2 skopingis Sexvedra
dainteresebul mxareebTan winaswari konsultaciebis dawyebamde Catarda
dainteresebul mxareTa analizi da gamovlenil iqna proeqtis yvela ZiriTadi
dainteresebuli mxare. pirveli sakonsultacio/skopingis Sexvedra proeqtis yvela
dainteresebul mxaresTan (garda farTo sazogadoebisa)8 Sedga 2009 wlis 21
ivliss. Sexvedra Catarda sastumro “Seraton metexi palasSi” (Tbilisi,
saqarTvelo).
8 vinaidan am atapze jer ar iyo SerCeuli marSrutis saboloo varianti, miRebul iqna gadawyvetileba sazogadoebis
Semdgom etapze mowvevis Taobaze.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
93
Sexvedramde erTi kviriT adre dainteresebulma mxareebma miiRes mosawvevi
baraTebi TandarTuli informaciiT Sexvedris miznebisa da proeqtis skopingis
angariSis Sesaxeb. dainteresebuli mxareebis maqsimaluri CarTvis uzrunvelyofis
mizniT, skopingis angariSi Sexvedris Sesaxeb gancxadebasTan erTad gavrcelda
kavkasiis garemosdacviTi organizaciebis qselisa (CENN)9 da orhusis centris
eleqtronuli qselebiT. Sexvedramde erTi kviriT adre proeqtis skopingis
angariSebi qarTul da inglisur enebze gamoqveynda kavkasiis garemosdacviTi
organizaciebis qselisa da orhusis centris eleqtronul gverdebze.
skopingis Sexvedras eswrebodnen saxelmwifo organizaciebis, saministroebis,
samsaxurebis, Sesabamisi municipalitetebis, arasamTavrobo organizaciebisa da
samecniero wreebis warmomadgenlebi (monawileTa sia mocemulia danarTi I-Si). yvela mowveulma uwyebam Sexvedraze mosawvevTan erTad miiRo skopingis angariSi
rogorc nabeWdi, aseve eleqtronuli formiT da komentarebisa da SemoTavazebebis
formebi, riTac maT miecaT SesaZlebloba, winaswar gascnobodnen proeqts da
gamoeTqvaT mosazrebebi Sexvedraze.
Sexvedris darbazis kedlebi gamoyenebuli iyo alternatiuli marSrutebis
rukebis sademonstraciod. garda amisa, Sexvedraze darigda proeqtis broSurebi
(ix. danarTi L).
skopingis Sexvedris oqmi, dRis wesrigi da fotomasala ix. danarTi I-Si.
4.1.3 proeqtis gaSuqeba media saSualebebSi
preskonferencia masobrivi sainformacio saSualebebisaTvis
2009 wlis 24 ivliss gaimarTa preskonferencia, romelsac daeswrnen
saqarTvelis wamyvani masobrivi sainformacio saSualebebi (televiziebi –
saqarTvelos sazogadoebrivi mauwyebeli, rusTavi2, imedi, maestro, alania; radio
– imedi, mwvane talRa). proeqti waradgines “saqarTvelos rkinigzis” generalurma
direqtorma, irakli ezugbaiam, da Tbilisis merma, gigi ugulavam. maT aseve
isaubres proeqtis saWiroebaze, mis gegmebze, proeqtis ganxorcielebis procesze
da a.S.
Sexvedris darbazis kedlebze gamokruli iyo proeqtis alternatiuli
marSrutebis rukebi proeqtis vizualizaciisa da Tbilisze proeqtis dadebiTi
efeqtis demonstrirebis mizniT. preskonferenciis msvlelobis dros darigda
proeqtis broSurebi da presrelizebi (ix. danarTi L).
a.w. 12 seqtembridan dawyebuli dagegmil proeqtTan dakavSirebuli statiebi
gamoqveynebul iqna saqarTvelos Semdeg wamyvan gazeTebSi: alia, rezonansi,
saqarTvelos respublika, 24 saaTi, asaval-dasavali, kviris palitra, qronika,
interpresniusi. proeqtTan dakavSirebuli gazeTebSi gamoqveynebuli statiebi
xelmisawvdomia danarTSi M. 9 CENN-is eleqtronul qsels hyavs 16,000-ze meti xelmomweri.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
94
satelevizio siuJetebi
a.w. 16 ivlisidan dawyebuli informacia dagegmili proeqtis Sesaxeb gadaica
sxvadasxva satelevizio gadacemis meSveobiT Semdeg satelevizio arxebze:
rusTavi2, saqarTvelos sazogadoebrivi mauwyebeli (I arxi), imedi, kavkasia.
informacia proeqtTan dakavSirebuli satelevizio siuJetebis Sesaxeb
xelmisawvdomia danarTSi M.
radio programa
2009 wlis 31 ivliss imedis radioarxze gadaica proeqtisadmi mizRvnili
radioprograma. es programa gaTvlili iyo sazogadoebis im segmentze, romelic
ar kiTxulobs gazeTebs, an ar uyurebs televizors (axal ambebs), magram usmens
radios.
proeqtis socialuri reklama
proeqtis Sesaxeb informaciis farTod gavrcelebis mizniT “saqarTvelos
rkinigzam” gaxsna satelefono “cxeli xazi” da dadga komentarebisa da
SemoTavazebebis yuTebi Sesabamis municipalitetebsa da “saqarTvelos rkinigzis”
administraciul SenobaSi, moamzada lifleti proeqtis Sesaxeb (ix. danarTi L), romlebic moTavsebul iqna komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebTan. garda amisa,
“saqarTvelos rkinigzam” moamzada socialuri reklama televiziisaTvis proeqtis
Sesaxeb. socialuri reklama gadis televiziebis - imedisa da rusTavi2-is -
eTerSi 2009 wlis seqtemberidan.
4.1.4 konsultaciebi rkinigzasTan Cixuri sadgurebiT dakavSirebul
kompaniebTan
2009 wlis 24 ivliss “saqarTvelos rkinigzis” mTavar ofisSi Catarda
sakonsultacio Sexverda im Cixuri sadgurebis mflobelebTan, romelTa
saqmianobac dakavSirebulia rkinigzasTan da romlebic dakargaven pirdapir kavSirs
rkinigzasTan sarkinigzo xazis gadatanis Sedegad. Sexvedras eswreboda TerTmeti
(11) kompaniis warmomadgeneli arsebuli ocdacxra (29) amgvari kompaniidan.
rkinigzasTan Cixuri sadgurebiT dakavSirebuli kompaniebis sia mocemulia
danarTSi I da dainteresebuli mxareebis CarTvis gegmis danarTSi.
mowveuli kompaniebis warmomadgenlebs miewodaT detaluri informacia proeqtis
Sesaxeb da Semdeg SesaZlebloba miecaT, gaekeTebinaT komentarebi. Sexvedraze
ganixiles rkinigzis xazis gadatanis Semdeg Cixuri sadgurebis ganviTarebis
sxvadasxva alternatiuli SesaZleblobebi.
sakonsultacio Sexvedris oqmi mocemulia danarTSi I.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
95
4.1.5 konsultaciebi saxelmwifo struqturebTan – municipalitetebsa da
sxvadasxva saministrosTan
2009 wlis 28 ivliss Tbilisis (isani-samgoris, gldani-naZaladevisa da didube-
CuRureTis) municipalitetebs, Tbilisis merias, mcxeTis sakrebulos, aseve
saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros, Sromis,
janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros, soflis meurneobis
saministrosa da erovnuli uSiSroebis sabWos daegzavnaT werilebi proeqtTan
dakavSirebuli informaciiT.
werilis saSualebiT zemoT CamoTvlil uwyebebs eTxovaT, warmoedginaT
informacia Semdeg sakiTxebze: proeqtis teritoriis dabinZurebis arsebuli done,
proeqtis gavlenis arealSi arsebuli daavadebuli saqonlis samarxebis
adgilmdebareoba, mcxeTis yofil atomur reaqtorsa da mis mimdebare
teritoriaze radioaqtiur dabinZurebasTan dakavSirebuli situacia, proeqtis
teritoriaze radioaqtiuri da sxva saxifaTo nivTierebebis samarxebis arseboba10
da komentari/SeniSvna dagegmil proeqtTan dakavSirebiT.
werilebis dagzavnis Semdeg gaimarTa konsultaciebi zemoT CamoTvlil uwyebebTan.
gansakuTrebiT aRsaniSnavia konsultaciebi saqarTvelos garemos dacvisa da
bunebrivi resursebis saministrosTan. calke unda gamoiyos 2009 wlis 2
seqtembers daculi teritoriebis departamentTan Catarebuli sakonsultacio
Sexvedra. Sexvedraze, ZiriTadad, ganxilul iqna Tbilisis SemovliTi rkinigzis
mier Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli gamoyenebis zonis gadakveTis
ubnebisaTvis gansakuTrebuli mniSvnelobis kategoriis (sadac nebadarTulia
Tbilisis erovnuli parkis tyis fondis gamoyeneba) miniWebis proceduris da
Sesabamis sakompensacio paketTan, mis momzadebasTan dakavSirebuli sakiTxebi.
4.1.6 konsultaciebi sapatriarqosTan
gamomdinare iqidan, rom dagegmili sarkinigzo marSrutis axlos mdebareobs
teritoria, romelic saqarTvelos sapatriarqos sakuTrebaSi imyofeba, “saqarTvelos
rkinigzam” ganaxorciela konsultaciebi saqarTvelos sapatriarqosTan. 2009
wlis 28 ivliss “saqarTvelos rkinigzis” mTavar ofisSi Catarda sakonsultacio
Sexverda sapatriarqos administraciasTan. Sexvedras eswrebodnen nodar balavaZe,
“saqarTvelos rkinigzis” infrastruqturis departamentis ufrosis moadgile, da
daviT sadraZe, proeqtebisa da ganviTarebis departamentis ufrosis moadgile, da
tariel CigogiZe, sapatriarqos arqiteqturis centris ufrosi.
Sexvedraze mokled mimoixiles proeqtis SesaZlo alternatiuli marSrutebi.
Sexvedris ZiriTad Temas warmoadgenda saproeqto teritoriasTan axlos mdebare
teritoria (7.5 ha miwis farTobi libanis quCaze, gldani-naZaladevis
10 proeqtis farglebSi SemuSavebuli Tavdapirveli sarkinigzo marSrutis mixedviT, rkinigzis depoebis mSenebloba
igegmeboda daxurvis procesSi myof karsanSi ganTavsebul yofil birTvul reaqtorTan axlos. amJamad proeqtma,
dainteresebul mxareebTan konsultaciebis safuZvelze, ganicada cvlileba da sadguris mSenebloba birTvul reaqtorTan
axlos aRar moxdeba, ix. Tavi 9, reagireba komentarebze da proeqtSi Setanili cvlilebebi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
96
municipaliteti), romelic saqarTvelos prezidentis 2009 wlis 25 ivlisis
brZanebulebis safuZvelze gadaeca sapatriarqos.
Sexvedraze gadawyda, rom teritorias adgilze Seiswavlian sapatriarqos
warmomadgenlebi da proeqtis inJinrebi. 4.1.7 konsultaciebi Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis gaswvriv da
centraluri vagzlis mimdebare teritoriis mcxovreblebTan
rogorc zemoT iyo aRniSnuli, gamomdinare iqidan, rom SerCeuli marSruti ar
warmoadgens saboloo variants da SesaZlebelia masSi garkveuli cvlilebebis
Setana, mosaxleobis gaumarTlebeli winaswari SeSfoTebis Tavidan acilebis
mizniT, formaluri konsultaciebi mosaxleobasTan ar Catarebula. Tumca gzS-s
angariSis momzadebis etapze konsultantebi axorcielebdnen sakvlev teritoriaze
savele gasvlebs, romlis drosac imarTeboda mosaxleobis aqtiur jgufebTan
sainformacio Sexvedrebi da konsultaciebi: maTTvis informaciis miwodeba
(proeqtis broSuris, komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebis arsebobis Taobaze
da sxv.) proeqtTan dakavSirebuli sakiTxebis Sesaxeb, aseve maTi
azris/komentarebis mosmena.
4.1.8 konsultaciebi samecniero wreebTan
konsultaciebi gaimarTa Semdegi samecniero institutebis warmomadgenlebTan:
agraruli, radiologiisa da ekologiis instituti, saqarTvelos teqnikuri
universiteti, saqarTvelos saxelmwifo muzeumi, zoologiis instituti,
araorganuli qimiisa da eleqtroqimiis instituti, baTumis saxelmwifo
universiteti, bioteqnologiis centri.
samecniero wreebis warmomadgenlebma aRniSnes, rom gansakuTebuli yuradReba unda
mieqces proeqtis gavlenis arealSi arsebul Sinauri cxovelebis samarxebs, raTa
Tavidan iqnes acilebuli sxvadasxva infeqciuri daavadebis gavrceleba da maTi
zemoqmedeba hidrogeologiaze SemovliTi rkinigzis samSeneblo samuSaoebis
warmoebis dros.
4.1.9 komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebi
isani-samgoris, gldani-naZaladevisa da didube-CuRureTis gamgeobis, mcxeTis
sakrebulosa da “saqarTvelos rkinigzis” administraciuli Senobis win daidga
yuTebi warweriT: “Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis komentarebisa da
SemoTavazebebis yuTi”.
proeqtis Sesaxeb informaciis farTod gavrcelebis mizniT komentarebisa da
SemoTavazebebis formasTan erTad yuTebSi moTavsebulia lifletebi proeqtis
Sesaxeb (ix danarTi L). yuTebis fotoebi ix. danarTSi J.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
97
sazogadoebis warmomadgenlebTan Sexvedrebis dros dainteresebul mxareebs
ecnobaT imis Sesaxeb, rom komentarebisa da SemoTavazebebis formebi
xelmisawvdomia Tbilisis municipalitetis adgilobriv administraciul
erTeulebSi (isani-samgori, gldani-naZaladevi da didube-CuRureTi), mcxeTis
sakrebuloSi, ”saqarTvelos rkinigzasa” da orhusis centrSi.
”saqarTvelos rkinigzam” specialurad gamoyo TanamSromeli, romelic
pasuxismgebelia yuTebSi moTavsebuli SeniSvnebis Segrovebaze; es pirovneba
amowmebs xuTive (5) yuTs da agrovebs formebs yovelkvireulad.
seqtembris bolosTvis miRebulia daaxloebiT 30 werilobiTi komentari. am
komentarebis umetesi nawili Semosulia avWalisa da lilos dasaxlebebidan da
sofel gldanidan, aseve im moqalaqeebisagan, romlebsac aqvT miwis nakveTebi
Tbilisis zRvasTan. maT, ZiriTadad, ainteresebT konpensaciis sakiTxebi da miwis
savaraudo fasebi.
unda aRiniSnos, rom komentarebisa da SemoTavazebebis yuTebidan amoRebulia
daaxloebiT 450-500 komentarebisa da SemoTavazebebis forma. Sesabamisad,
mosalodnelia sazogadeobisagan komentarebis raodenobis zrda proeqtis
ganxorcielebis Semdgom etapebze.
4.1.10 proeqtTan dakavSirebuli informaciis gamoqveyneba internetSi
proeqtTan dakavSirebuli informacia (proeqtis broSura, skopingis angariSi,
komentarebisa da SemoTavazebebis forma) ganTavsda Semdeg eleqtronul gverdebze:
• saqarTvelos rkinigza:
o qarTul enaze: www.railway.ge/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=47&Itemid=120&lang=ka
o inglisur enaze: www.railway.ge/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=47&Itemid=120&lang=en
• saqarTvelos orhusis centri: http://aarhus.dsl.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=6&info_id=1080
• kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebis qseli (CENN) - www.cenn.org/wssl/index.php
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
98
4.1.11 cxeli xazi
garda amisa, agvistoSi “saqarTvelos rkinigzam” gaxsna satelefono “cxeli xazi”
(tel.: 56 54 90), romlis saSualebiTac dainteresebul mxareebs miecaT
mosazrebebis gamoTqmis saSualeba. yvela Semosuli zari registrirebulia da
gakeTebulia maTi audioCanaweri.
seqtembris bolosTvis registrirebul iqna daaxloebiT 90 zari. zarebis
umravlesoba Semovida avWalisa da lilos dasaxlebebidan da sofel gldanidan.
aseve bevri zari Semovida im moqalaqeebisagan, romlebsac aqvT miwis nakveTebi
Tbilisis zRvasTan. dainteresebul moqalaqeebs, ZiriTadad, undodaT imis gageba,
gaivlida Tu ara rkinigzis axali xazi maT nakveTebze an saxlebze / sakuTrebaze
da ramdens Seadgenda 1 m2 miwis sakompensacio fasi. maT aseve ainteresebdaT
momavali samgzavro sadgurebis mdebareoba da arsebuli centraluri sadguris
ganaSenianebis gegma.
4.2 sajaro ganxilvebi
2009 wlis 8 oqtombers “saqarTvelos rkinigzam” gamoaqveyna gancxadeba bunebriv
da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis sajaro mosmenebze gazeTebSi “24
saaTi” (maRali donis dainteresebuli mxareebis informirebis mizniT) da “kviris
palitra” (farTo sazogadoebis informirebis mizniT). am TariRidan dawyebuli,
sazogadoebas / dainteresebul mxareebs miecaT 45 dRiani periodi “saqarTvelos
rkinigzisaTvis” bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis
Taobaze werilobiTi komentarebisa da rekomendaciebis misawodeblad. 45 dRis
vadaSi werilobiTi komentarebis miRebis Semdeg “saqarTvelos rkinigza”-m moawyo
sajaro mosmenebi dainteresebul mxareebTan. sajaro mosmenebi Catarda sam
municipalitetSi: didube-CuRureTi, gldan-naZaladevi da isan-samgori, xolo erTi
sajaro damarebiTi mosmena gaimarTa saxelisuflo struqturebisa da
arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebisTvis.
oTxive sajaro ganxilvas ”saqarTvelos rkinigzis” warmomadgenlebTan erTad
eswreboda specialistTa is jgufi, romelmac uSualod momazada proeqtis
bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSi. Sexvedrebis
dros xdeboda proeqtis, gzS angariSis wardgena da Semdeg Sexvedrebi kiTxva
pasuxis reJimiT mimdinareobda.
2009 wlis 30 noembers isan-samgoris municipalitetis SenobaSi gaimarTa
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze
zemoqmedebis (gzS) angariSis sajaro ganxilva isan-samgoris municipalitetis
samizne dasaxlebebis mosaxleobisaTvis. Sexvedras eswreboda 100-ze meti
dainteresebuli piri/adgilobrivi mosaxle. Sexvedraze ”saqarTvelos rkinigzis”
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
99
warmomadgenlis mier aRniSnuli iyo, rom am municipalitetiSi proeqti ar exeba
sacxovrebel saxlebs, aq mSenebloba ZiriTadad kveTs sasoflo-sameurneo
nakveTebis. mosaxleoba ZiriTadad swored am sakiTxiT, sasoflo-sameurneo
nakveTebis gamosyidvis procedurebiT, iyo dainteresebuli. mosaxleobas aseve
miewoda informacia, imis Taobaze, rom amJamad mimdinareobs uZravi qonebis
identifikaciis/aRweris procesi. maT aseve acnobes, rom ”saqarTvelos rkinigza”
mogvanebiT daiqiravebs Semfasebel kompanias da, rom Sefasebis Sedegad moxdeba
Sesabamisi SeTavazebebis SemuSaveba da molaparakebebis dawyeba sasoflo-sameurneo
nakveTebis mepatroneebTan.
Sexvedris dasasruls kompania “geografikis” warmomadgenelma, romelic uSualod
CarTulia aRwerebis proceduraSi darbazs warudgina azomviTi naxazebi. misi
ganmartebiT Catarebulma samuSaoebma cxadyo, rom zogierTi mosaxlis kuTvnili
miwis nakveTi arasworad aris daregistrirebuli da ganmarta, rom unda moxdes
Sesabamisi gasworeba. mogvianebiT man saTiTaod CamoTvala im mesakuTreTa vinaoba,
vinc moxvedrilia buferul zonaSi da visac, uzustoba aqvs gasasworebeli
sajaro reestrSi. aseve, ganmarta mosaxleobisTvis, Tu ra problemebi SeiZleba
warmoiqmnas arasworad azomili nakveTis daregistrirebiT.
didube-CuRureTis municipalitetis mosaxleobisaTvis sajaro ganxivla a.w. 1
dekembers gaimarTa11. rogorc rkinigzis warmomadgenelma damswre sazogadoebas
ganumarTa am raions ar exeba gansaxleba, aq mxolod arsebuli rkoinigzis
demontaJi ganxorcieldeba, SemovliTi rkinigzis mSeneblobis dasrulebidan 6
TveSi. aq mosaxleoba ZiriTadad dainteresebuli iyo demontaJis Sedegad xom ar
moxdeboda maTi sakuTrebis dazianeba da dazianebis SemTxvevaSi ra zomebs
mimarTavda ”saqarTvelos rkinigza”.
a.w. 2 dekembers gldani-naZaladevis municipalitetis SenobaSi Sedga sajaro
ganxilva adgilobriv mosaxleobasTan. Sexvedris dros ”saqarTvelos rkinigzis”
warmomadgenelma yuradReba gaamaxvila proeqtis farglebSi miwisa da uZravi
qonebis gamosyidvis ZiriTad procedurebze. Sexvedraze sityva iTxova avWalis
mkvidrma, vaJa beseliam, romelmac sakamod vrceli komentari gaakeTa proeqtis
Sesaxeb. kerZod, man isaubra magistralis saTave nawilis avWalis dasaxlebis
Sesaxeb da im negatiur zemoqmedebaze, rac proeqtis Sedegad am dasaxlebas
mohyveba. mosaxleoba ZiriTadad dainteresebuli iyo uZravi qonebis gamosyidvis
procedurebiT, aseve xmauris, mtvris da sxva negatiuri zemoqmedebis
Semarbilebeli teqnikuri gadawyvetis gzebiT, romlebic mimarTuli iqneba
proeqtis negatiuri zemoqmedebis Serbilebisaken.
am Sexvedris drosac, rogorc isan-samgoris municipalitetSi, gamarTuli sajaro
ganxilvisas, prezentaciebisa da diskusiis Semdeg kompania “geografikis”
warmomadgenelma, dainteresebul mosaxleoabs warudgina azomviTi naxazebi.
11 Sexvedra Catarda Sps “saqarTvelos rkinigzis” administraciul SenobaSi gamgeobaSi saaqto
darbazis ararsebobis gamo.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
100
Tu SevajamebT im sakiTxebs, romlebic mosaxleobasTan sajaro ganxilvebis dros
wamoiWra da maTi interesis sagans warmadgenda aseTi suraTi gveqneba. zegavlenis
qveS moqceuli mosaxleoba ZiriTadad dainteresebulia:
• uZravi qonebis (sasoflo-sameurneo nakveTebi,s acxovrebeli saxlebi)
gamosyidvis procedurebiT da droiTi ganrigiT;
• xmauris, mtvris da sxva negatiuri zemoqmedebis Semarbilebeli teqnikuri
gadawyvetis gzebiT;
3 dekemebrs Sps “saqarTvelos rkinigzis” administraciul SenobaSi gaimarTa
sakonsultacio Sexvedra specialurad specialistebisaTvis, saxelmwifo
struqturebis, kerZo seqtorisa da arasamTavrobo organizaciebis
warmomadgenlebisaTvis. aRsaniSnavia, rom es bolo Sexvedra iyo damatebiTi
Sexvedra, romelic ar iyo gaTvaliswinebuli kanonmdeblobiT da gankuTvnili iyo
specialurad zemoT aRniSnuli jgufebisaTvis maTgan profesiunaluri
komentarebisa da SemoTavazebebis misaRebad /gansaxilvelvad. Sexvedris dasawyisSi
”saqarTvelos rkinigzis” warmomadgenlema ganmarta, rom gamomdinare iqidan, rom
damswreTa umravlesoba eswreboda wina Sexvedrebs da imisaTvis, rom maqsiamlurad
efeqturad moxdes drois gamoyeneba ar moxdeba standartuli prezentaciebis
Catareba da pirdapir kiTxva-pasuxis reJimiT daiwyeboda Sexvedra.
Sexvedraze ZiriTadad ganxilul iqna Semdegi sakiTxebi:
• miwayrili zemo avWalis dasaxlebaSi;
• rkinigzis marSrutis mier erovnuli parkis gadakveTa;
• kvirikobis xevisa da Tbilisis zRvis mimarT SemuSavebuli Semarbilebeli /
dacviTi meqanizmebi.
detaluri informacia sajaro ganxilvebis Sesaxeb mocemulia danarTSi I (sajaro
ganxilvebis oqmebi).
4.3 sajaro sakonsultacio Sexvedrebis dros wamoWrili ZiriTadi
sakiTxebi
sajaro sakonsultacio Sexvedrebis dros dainteresebuli mxareebis mier
wamoiWra Semdegi ZiriTadi sakiTxebi:
1. daxurvis procesSi myofi yofili birTvuli reaqtoris arseboba mcxeTaSi
karsanTan axlos, sadac dagegmili iyo rkinigzis depos mSenebloba;
2. erovnuli uSiSroebis sabWos kontrolis qveS myofi radioaqtiuri da sxva
saxifaTo nivTierebebis droebiTi sacavis arseboba proeqtis gavlenis
arealSi;
3. daavadebuli saqonlis samarxebis arseboba proeqtis gavlenis arealSi.
mSeneblobis dawyebamde veterinarul-sanitaruli kvlevebisa da mSeneblobis
procesSi epizootiur-ekologiuri monitoringis Catarebis aucilebloba;
4. gldanisa da norios nagavsayrelebis arseboba proeqtis arealSi;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
101
5. calke aRsaniSnavia werilobiTi komentari, romelic miRebul iqna Sps
“Jorjian uoTer end faueri”-dan, sadac aRniSnulia, rom rkinigzis
SemoTavazebuli marSruti warmoadgens safrTxes q. Tbilisis
wyalmomaragebisaTvis, radgan navTobproduqtebis mcire raodenobiT niadagze
moxvedris an niadagSi CaJonvis SemTxvevaSic ki realuria “Tbilisis
wyalsacavis” dabinZurebis safrTxe;
6. saqarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saminitros mier
mowodebul werilobiT komentarSi aRniSnulia, rom warmoebuli samuSaoebis
Sedegad gamovlenili 16 ubnidan cametze (garda sasaflaoebisa), saWiroa
Catardes stacionaluri sakvlevaZiebo, arqeologiuri samuSaoebi;
7. zemo avWalis dasaxlebis usafrTxoebis sakiTxi (am teritoriaze sakamod
maRali miwayrili);
8. rkinigzis marSrutis mier erovnuli parkis gadakveTa;
9. kvirikobis xevisa da Tbilisis zRvis mimarT SemuSavebuli Semarbilebeli /
dacviTi meqanizmebi.
“saqarTvelos rkinigzam” aRniSna, rom gansakuTrebul yuradRebas miaqcevs am
sakiTxebs proeqtis SemuSavebis, mSeneblobisa da SemovliTi rkinigzis
eqspluataciis procesSi. ”saqarTvelos rkinigzis” pasuxebi konsultaciis
procesSi miRebuli komentarebisa da wamoWrili sakiTxebis Sesaxeb ganxilulia
TavSi 8 _ reagireba komentarebze da proeqtSi Setanili cvlilebebi.
4.4 sazogadoebis CarTvis Semdgomi procesi
“saqarTvelos rkinigza” gaagrZelebs konstruqciul TanamSromlobas proeqtis
dainteresebul mxareebTan Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSeneblobisa da
eqspluataciis procesSi. am etapze TanamSromloba uzrunvelyofili iqneba
gasaCivrebis meqanizmis saSualebiT.
“saqarTvelos rkinigza” daniSnavs sazogadoebasTan urTierTobis oficers,
romelic pasuxismgebeli iqneba sazogadoebasTan urTierTobasa da
TanamSromlobaze.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis eqspluataciaSi Sesvlis Semdeg “saqarTvelos
rkinigza” gaagrZelebs konstruqciul TanamSromlobas dainteresebul mxareebTan.
dainteresebul mxareebs eqnebaT SesaZlebloba, miawodon komentarebi an saCivrebi
“saqarTvelos rkinigzas”, romelic valdebulia, moaxdinos saTanado reagireba
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis Sesabamisad.
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis Tanaxmad, saCivris12 avtori
miiRebs pasuxs saCivarze aTi (10) dRis vadaSi komentarebisa da SemoTavazebebis
formaSi miTiTebul misamarTze.
12 Tu saCivari anonimuri ar aris.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
102
im SemTxvevaSi, Tu saCivarSi aRniSnuli sakiTxi moiTxovs garkveuli informaciis
mopovebas sxvadasxva uwyebidan an kompaniis sxvadasxva erTeulidan da mis
damuSavebas, saCivris avtori miRebs Setyobinebas imis Taobaze, rom sakiTxi
damuSavebis procesSia. SetyobinebaSi miTiTebuli iqneba “saqarTvelos rkinigzis”
mxridan pasuxis momzadebaze pasuxismgebeli piri, saCivris nomeri da saboloo
pasuxis savaraudo TariRi. am SemTxvevaSi saCivris avtori miiRebs pasuxs
saCivarze erTi Tvis vadaSi komentarebisa da SemoTavazebebis formaSi miTiTebul
misamarTze.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
103
5.0 bunebrivi da socialuri garemos fonuri informacia
5.1 bunebrivi garemos arsebuli mdgomareoba
5.1.1 klimati
q. Tbilisisa da misi Semogarenis klimati aris zomierad kontinenturi, haeris
kargad gamoxatuli Crdilo-dasavleTisa da aRmosavleTis moZraobiT, rac
ganpirobebulia adgilobrivi mezoreliefiT. qaris maqsimalurma siCqarem SeiZleba
miaRwios 30 m/wm-s da metsac. yvelaze wynari Tveebia noemberi da dekemberi.
saSualo wliuri temperaturaa 10.50-12.50C. saSualo wliuri fardobiTi
tenianobaa 68%, naleqebis wliuri raodenobaa 450-550 mm, maqsimumiT mais-ivnisSi
da minimumiT agvisto-seqtemberSi. naleqebis dRiuri raodenobaa 80-130 mm. didi
intensivobis wvimebi (Tavsxma) TbilisSi Zalian xSiria. maqsimaluri intensivoba 2
mm/wuTSi mosalodnelia orjer weliwadSi mais-ivnisSi. Tovlis safari SeiZleba
warmoiqmnas seqtember-dekemberSi, xolo dadnes marti-aprilSi. Tovlis safaris
sisqe saSualod 10 sm-ia, magram zogjer SeiZleba miaRwios 30-40 sm, tenianobis
wliuri balansi uaryofiTia. saproeqto teritoriaze, wlis umetes nawilSi,
gabatonebulia dasavleTis da Crdilo-dasavleTis qarebi.
dawvrilebiT saproeqto teritoriis klimaturi pirobebis Sesaxeb ixileT danarT
X-Si.
5.1.2 topografia da miwaTsargebloba
samgoris gorakborcviani vakisa da masTan mimdebare Tbilisis qvabulis farglebSi
(martyofis, lilos, gldanis, didubis, naZaladevis da sxv. teritoriebze)
gamovlenil arqeologiur Zeglebze mopovebuli arqeologiuri masalis SeswavliT
irkveva, rom Tbilisis SemovliTi rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebi
ukanaskneli 4-5 aTasi wlis ganmavlobaSi ganuwyvetliv ganicdida adamianis
sameurneo saqmianobis zegavlenas. aRniSnulis Sedegad am teritoriebis bunebrivma
landSaftebma, rac paleobotanikuri monacemebiT (Квавадзе, 1999) warsulSi
pirveladi hemiqserofiluri da nawilobriv ariduli naTeli tyis masivebisa da
bunebrivi uroiani stepebis calkeuli ubnebis saxiT iyo warmodgenili,
TandaTanobiT ganicada anTropogenuri transformacia. bunebrivi landSaftis
anTropogenuri transformaciis procesma gansakuTrebiT imZlavra mas Semdeg, roca
samgoris vakis miwebis morwyvis mizniT Seiqmna `Tbilisis zRvis" vrceli
wyalsatevi (1951 w.). samgoris vakis mniSvnelovan nawilze manamde arsebuli
sxvadasxva xarisxiT saxeSecvlili bunebrivi landSafti TiTqmis mTlianad
kulturuli _ sasoflo-sameurneo daniSnulebis da (`samosaxlo" ganaSenianebuli
teritoriebis) landSaftebiT Seicvala. amJamad Semosavleli rkinigzis gaswvriv
mdebare teritoriebze mxolod calkeul, upiratesad, miwebis aTvisebis
TvalsazrisiT Znelad misadgom adgilebSia SemorCenili Zlier modificirebuli
bunebrivi landSaftis ubnebi. ZiriTadad ki, Semosavleli rkinigzis gaswvriv
mdebare teritoriebze gavrcelebulia, kulturul landSaftTan (saxnav-saTesi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
104
miwebi, baR-venaxebi, saTib-saZovrebi, ganaSenianebuli teritoriebi da sxv.)
calkeul ubnebad Serwymuli meoradi bunebrivi landSaftebi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebze kulturuli da
meoradi bunebrivi landSaftebis gavrceleba aseT suraTs iZleva:
• Semosavleli rkinigzis dasavleTi ubani _ sof. muxaTgverdis aRmosavleTiT
daax. 0.8 km daSorebiT, Semosavleli rkinigziT md. mtkvris kalapotisa da
`zahesis" saderivacio arxis gadakveTis adgilidan naseralis qedis
dasavleT monakveTamde. sigrZe daax. 10 km. aRniSnul ubanze saproeqto
rkinigza gadis saguramos qedis borcvian-dabalmTiani mTiswineTis zolSi,
mesameuli periodis qviSaqvebi da TixebiT agebul substratze, rac alag-
alag zemodan dafarulia deluviuri da deluviur-proluviuri RorRiani
Tixebis safariT. rkinigzis sagebi zedapiri, gavrcelebis did nawilze,
samxreTisken aris daxrili. zedapiris daxris kuTxe alag-alag 10-150-s
aRemateba. aRniSnul ubanze rkinigzis sagebi zedapiri gavrcelebis udides
nawilze gadakveTs samoqalaqo-`samosaxlo" teritoriebs _ `zahesis"
dasaxlebis Crdilo ganapira nawils, `Jinvalhesis" dasaxlebis Crdilo
kides da sof. gldanis oTx dasaxlebul kvartals. dasavleT ubanze,
Semosavleli rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebi moqceulia saguramos
qedis samxreT ferdobis borcvian-dabalmTiani mTiswinebisa da adamianis
mier intensiurad aTvisebuli mTaTawineTis daxrili vakis Sexebis zolSi.
am zolSi, cxeli da zomierad notio subtropikuli klimatis pirobebSi,
tyis yavisferi da neSompala-karbonatuli niadagebiT dafarul mSrali
xevebiTa da xramebiT danawevrebul reliefze, ganviTarebulia Zlier
degradirebuli jagrcxilnar-muxnaris da jageklianebis (SereulbuCqiani
Sibliaki _ ZeZviT, grakliT, kuneliT, SindiT da sxv.) landSafti.
aRniSnuli landSafti uSualo kontaqtSia kulturul (`samosaxlo"
ganaSenianebuli teritoriebi) landSaftTan. niSandoblivia, rom `wiTel
wignSi" Setanili zogierTi mcenareuli saxeoba (mag., Teladuma) mosaxleTa
karmidamos farglebSia dafiqsirebuli.
• Semosavleli rkinigzis centraluri ubani _ naserlis qedis aRmosavleTi
monakveTidan sof. patara lilomde sigrZe daax. 13 km. aRniSnul ubanze
SemovliTi rkinigzis trasa gadakveTs samgoris gorak-borcvian-serebian
talRovan vakes, romlis zedapiric sakmaod Rrmad da intensiurad aris
danawevrebuli patara mudmivi da perioduli mdinareebis _ xevZmaras,
saafTrexevis, kvirikobisxevis, foraqaanTxevis, fSatisxevis da sxv.
eroziuli xevebiT da aTeulobiT mSrali xramebiT. eroziuli CaWris
siRrme aRniSnul xevebsa da xramebSi 2-3 m-dan 10-15 m-mde cvalebadobs.
xevebisa da xramebis kalTebi, metwil SemTxvevaSi, nazi konturebiT
gamoirCeva, alag-alag ki flatovania. Semosavleli rkinigzis centraluri
ubnis did nawilze, zomierad Tbili stepuridan zomierad notioze
gardamavali cxelzafxuliani klimatis pirobebSi, talRovani vakis
zedapirze gabatonebulia meoradi uroian-nairbalaxovani da Sibliakiani
velis landSafti. uroiannairbalaxovani velis mcenareulobis ZiriTad
fons qmnis: uro, ionja, Svriela, lurji nari, samyura, timoTela da sxv.
Sibliakiani veli, tyis gaCexis Sedegad warmoqmnili zafxulmwvane
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
105
qserofiluri da hemiqserofiluri buCqnarebis da dabuCquli tyis naSTebis
saxiT, upiratesad SemorCenilia xevebisa da xramebis kalTebze, sadac
fragmentebis saxiT qmnis xSir safars, ZiriTadad ki calkeul buCqebad
aris gabneuli. Sibliakian velSi mcenareulobis ZiriTad fons qmnis ZeZvi,
Savjaga, grakli, kuneli, qondara nuSi da sxv. alag-alag am saxeobebs
(upiratesad, xevebis Ziris gaswvriv da mimdebare ferdobebze) emateba
dabuCquli muxa da jagrcxila. sayuradReboa md. kvirikobisxevis Ziris
gayolebiT da masTan mimdebare ferdobebis zedapirze dabuCquli muxis,
jagrcxilis, Telisa da sxva farTofoTlovnebis xSiri safariT Seqmnili
ubnebi.
• Semosavleli rkinigzis aRmosavleTi ubani _ sof. patara lilodan
samgoris meurneobis dasaxlebamde, sigrZe daax. 8.5 km. am ubanze rkinigzis
trasa gaivlis samxreTis mimarTulebiT daxril, SedarebiT
brtyelzedapirian vakeze, romelzedac gayvanilia zemo samgoris sarwyavi
arxi, gadis md. TeTrixevi da ramdenime mcire siRrmis mSrali xevi. sof.
patara lilodan md. TeTrixevis gadakveTamde rkinigzis xazi gaivlis
ZiriTadad jagekliani velebiT dakavebul teritoriebze. mxolod didi
vakis (711.5) seris Ziridan md. TeTrixevis kalapotamde mdebare daax. 1 km
sigrZis monakveTze rkinigza gaivlis mravalwliani nargavebiT (ZiriTadad,
venaxebiTa da baR-bostnebiT) dakavebul miwebze. ufro aRmosavleTiT,
samgoris meurneobis dasaxlebamde mdebare teritoriebis udidesi nawili
dakavebulia mravalwliani nargavebiT _ venaxiT, xexilis baRebiTa da
mosaxleobis sakarmidamo nakveTebiT. mxolod alag-alag calkeul viwro
zolebad aris SemorCenili meoradi tye-buCqnarebisa da mdelo-buCqnarebis
landSafti. aRniSnulidan gamomdinare Semosavleli rkinigzis aRmosavleT
ubanze landSafti warmodgenilia bunebrivi, Zlier degradirebuli tye-
buCqnarebisa da mdelo-buCqnarebis calkeuli fragmentebiT, rac Serwymulia
aq ufro vrclad gavrcelebul sasoflo-sameurneo landSaftTan.
• Semosavleli rkinigzis gaswvriv, misgan samxreTiT 400-900 m minimaluri
daSorebiT, ori intrazonaluri akvalandSaftia warmodgenili. saproeqto
rkinigzis dasavleT ubanze, sof. gldanis aRmosavleTiT mdebareobs gldanis
didi tba (sigrZe _ 850-900 m, sigane _ 250-300 m), romelic mlaSe
wyalsatevs warmoadgens da, ZiriTadad, atmosferuli naleqebiTa da,
nawilobriv, gruntis wylebiT sazrdoobs. tbis napirebi alag-alag
daWaobebulia da Waobis mcenareulobiT (lerwami, Wili) aris dafaruli.
SemovliTi rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebis landSaftSi ufro
mniSvnelovani adgili uWiravs Tbilisis xelovnur wyalsacavs _ `Tbilisis
zRvas" (sigrZe _ 9 km, sigane _ 1.5-2 km, farTobi _ 38 km2, maqs. siRrme _
45 m, wylis moculoba _ 308 mln m3), romelic sazrdoobs md. ivris
wyliTa da Jinvalis wyalsacavidan gayvanili wyalsadeniT. igi samgoris
sarwyavi sistemis regulatoria da amave dros gamoiyeneba q. Tbilisis
wyalmomaragebisaTvis. `Tbilisis zRvis" Crdilo da samxreT-dasavleTi
sanapiroebi keTilmowyobilia (Seqmnilia dendrologiuri, kulturisa da
dasvenebis, megobrobis parkebi, sportuli kompleqsebi da sxv.). wyalsatevis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
106
sanapiro zonis danarCeni ubnebi jerjerobiT naklebad aris aTvisebuli da
ZiriTadad jagekliani velis landSaftebiT aris dafaruli.
cxrili 5.1.2-1. miwaTsargebloba Tbilisis SemovliTi rkinigzis axal
monakveTze
№ piketaJi miwaTsargeblobis tipi mdebareoba
1. pk 04+00 – 07+50 sakarmidamo nakveTebi avWalis dasaxleba
2. pk 08+00 -11+65 samrewvelo zona / samrewvelo obieqtebis
ganTavsebis adgili avWalis dasaxleba
3. pk 11+70 – 13+80 sakarmidamo nakveTebi avWalis dasaxleba
4. pk 14+00 – 17+50 teritoria, romelic adgilobrivi
mosaxleobis mier gamoiyeneba saZovrebad avWalis dasaxleba
5. pk 17+50 – 22+00 samrewvelo zona / samrewvelo obieqtebis
ganTavsebis adgili avWalis dasaxleba
6. pk 22+00 – 26+85 sakarmidamo nakveTebi avWalis dasaxleba
7. pk 26+85 – 31+50 samrewvelo zona / samrewvelo obieqtebis
ganTavsebis adgili avWalis dasaxleba
8. pk 31+50 – 35+00 sakarmidamo nakveTebi avWalis dasaxleba
9. pk 35+00 – 37+00 teritoria, romelic adgilobrivi
mosaxleobis mier gamoiyeneba saZovrebad sof. gldani
10. pk 62+35 – 67+40 sakarmidamo nakveTebi sof. gldani
11. pk 67+40 – 94+00 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi
/mdeloebi sof. gldani
12. pk 102+30 – 128+25 mdeloebi
muxianis saagarako
dasaxleba / gldanis
saagarako dasaxleba
13. pk 140+45 – 144+30 Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli
gamoyenebis zona sof. patara lilo
14. pk 144+30 – 179+57 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi /
mdeloebi sof. patara lilo
15. pk 179+57 – 181+32 Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli
gamoyenebis zona sof. patara lilo
16. pk 181+32 – 190+70 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi /
mdeloebi sof. patara lilo
17. pk 190+70 – 195+60 sasoflo-sameurneo miwebi sof. patara lilo
18. pk 195+60 – 206+56 mdeloebi sof. patara lilo
19. pk 206+56 – 218+65 sasoflo-sameurneo miwebi sof. patara lilo
20. pk 218+65 – 230+55 sasoflo-sameurneo miwebi varkeTilis yofili
meurneobis mimdebare
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
107
№ piketaJi miwaTsargeblobis tipi mdebareoba
teritoria
21. pk 230+55 – 232+50 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi /
mdeloebi orxevis dasaxleba
22. pk 232+50 – 235+50 sasoflo-sameurneo miwebi orxevis dasaxleba
23. pk 235+50 – 240+00 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi /
mdeloebi orxevis dasaxleba
24. pk 240+00 – 245+60 Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi /
mdeloebi orxevis dasaxleba
25. pk 245+60 – 286+00 sasoflo-sameurneo miwebi lilos dasaxleba
pk 286+00-dan iwyeba rkinigzis 10 km-iani monakveTi, romlis reabilitaciac
dagegmilia proeqtis farglebSi. am teritoriis orive mxares ganlagebulia mcire
sakarmidamo nakveTebi. ix. danarTi V _ ruka – Tbilisis SemovliTi rkinigzis
marSrutis piketebi.
5.1.3 geomorfologia
teritoria, romlis sazRvrebSic gaTvaliswinebulia q. Tbilisis SemovliTi
rkinigzis mSenebloba, saqarTvelos teqtonikuri daraionebis sqemis mixedviT
(gamyreliZe, 2000), Sedis amierkavkasiis mTaTaSorisi ares aRmosavleTi daZirvis
zonis (mtkvris mTaTaSua rufi) qarTlis molasur qvezonaSi. aRniSnuli
teritoria, saqarTvelos geomorfologiuri daraionebis sqemiT (Геоморфология Грузии, 1971), Sedis saqarTvelos mTaTaSorisi dadablebis geomorfologiur
zonaSi. am teritoriis udidesi nawili moicavs ivris (garekaxeTis) zegnis
Crdilo-dasavleT (q. Tbilisze uSualod mibjenil) monakveTs, romelic samgoris
gorak-borcvian-serebian talRovan vakes warmoadgens. SemovliTi rkinigzis
ukiduresi dasavleTi monakveTi saguramos qedis samxreTi mTiswineTis gorak-
borcviani zolis gavlis Semdeg md. mtkvris xeobis Zirs gadakveTs `zahesis"
dasaxlebuli ubnis dasavleTiT 0.6 km manZilze sof. muxaTgverdidan. saproeqto
rkinigzis sagebi zedapiris SefardebiTi simaRleebis sxvaoba 270 m Seadgens. sof.
muxaTgverdTan rkinigzis sagebi zedapiris abs. simaRle 430 m, kvirikobis xevis
marjvena (dasavleT) mxareze (`Tbilisis zRvis" CrdiloeTiT) _ 700 m, xolo
ukidures samxreT-aRmosavleT ubanze (md. loWinis dasavleTiT) 520 m-s udris.
SemovliTi rkinigzis gaswvriv uSualod mdebare ivris zegnisa da saguramos qedis
samxreTi mTaTawineTis zoli agebulia mesameuli periodis klasturi qanebiT _
oligocen-qvedamiocenis arkoziuri qviSaqvebiT, TabaSiriani TixebiT; Suamiocenis
da sarmatis TixebiT, qviSaqvebiT, mergelebiT zedaeocenis TabaSiriani TixebiTa da
qviSaqvebiT. aRniSnuli qanebi gavrcelebis did nawilze dafarulia meoTxeuli
periodis proluviuri, deluviur-proluviuri da aluviuri naleqebiT (Tixnarebi,
liosiseburi Tixebi, RorRi, kenWebi).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
108
saguramos qedis mTaTawineTis zoli saproeqto rkinigzis gaswvriv xasiaTdeba
gorakborcviani da dabalmTiani eroziul-denudaciuri, alag-alag droebiTi
xevebiT danawevrebuli reliefiT. SemovliTi rkinigzis gaswvriv reliefis
zedapiri sagrZnoblad aris daxrili samxreTisa da samxreT dasavleTis
mimarTulebiT. rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebis mniSvnelovani nawili
aTvisebulia sxvadasxva daniSnulebis (umetesad, sacxovrebeli) nagebobebiT.
samgoris talRovani vakis morfografiuli elementebi rkinigzis gaswvriv
warmodgenilia SedarebiT naklebi SefardebiTi simaRlis serebiT (naseralis mTa,
kvirikobis mTa, qaSveTis goris samxreTi ferdobi da sxv.), gorak-borcvebiT,
mosworebuli platoseburi zedapirebiT. reliefis aRniSnuli formebisaTvis
damaxasiaTebelia, ZiriTadad, sustad daxrili da alag-alag daxramuli kalTebi.
samgoris talRobrivi vakis sazRvrebSi saproeqto rkinigzis gaswvriv gvxvdeba
SedarebiT mcire farTobis mqone, brtyelZira akumulaciuri tafobebi, romelTa
Soris, pirvel rigSi, unda aRiniSnos didi tbis tafobi, gldanis dasaxlebuli
kvartlis Crdilo mxareze. samgoris talRovani vakis sazRvrebSi rkinigzis
gaswvriv mdebare teritoriebi dasaxlebuli punqtebisagan Tavisufalia. rkinigza
gadakveTs zemo samgoris sarwyav arxs da ramdenime saavtomobilo gzatkecils,
romlebic Tbilisi-Telavis gzatkecilTan akavSireben daba lilos, sof. patara
lilos da sxva dasaxlebul punqtebs. unda aRiniSnos, rom SemovliTi rkinigza
aseve gadakveTs gldanisxevis, xevZmaras, kvirikobisxevis, pataraxevis, TeTrixevis
xeobebis monakveTebs, eroziuli CaWris siRrme 5-10 m sazRvrebSi cvalebadobs.
SemovliTi rkinigzis trasis mTel rig monakveTebze - ,,zahesis” dasaxleba – md.
gldanisxevi, md. xevZmara – md. saafTrexevis saTavis ubani – md. kvirikobisxevi,
reliefis zedapiris daxra trasis gardigardmo mimarTulebiT sakmaod didia,
zogan 15-250-s aRemateba. aseT reliefur pirobebSi rkinigzis sagebi zedapiris
gaWra advilad Sladi qanebiT agebul ferdobze aucileblad warmoqmnis Zlier
cicabo, zog SemTxvevaSi, vertikalurad daxril kedlebs. Sedegad, Seiqmneba
aRniSnuli qanebis wylismieri da qarismieri eroziis ganviTarebis, gruntis
Camococebis, qvaTa cvenis xelsayreli pirobebi. ufro metic, rkinigzis
mSeneblobis Sedegad reliefis ganviTarebis bunebrivi dinamikuri wonasworobis
darRvevam, SesaZloa, lokalur ubnebze mewyrebis warmoqmna-ganviTareba gamoiwvios.
zemoT aRniSnuli arasasurveli procesebis Tavidan acilebis mizniT saWiro iqneba
Sesabamisi sainJinro RonisZiebebis (betonis damcavi kedlebi da sxv.)
ganxorcieleba.
5.1.4 geologiuri pirobebi
5.1.4.1 geologiuri ganviTarebis istoria
SemovliTi rkinigzis trasisa da mimdebare teritoriebis arealis farglebSi
yvelaze Zveli geologiuri warmonaqmnebi zeda eocenuri naleqebia. zeda eocenSi
moxda zRvis transgresia, romelic daemTxva aWara-TrialeTis naoWa sistemis
Camoyalibebas da ramac ganapiroba msxvilnatexovani masalis intensiuri daleqva.
zeda eocenis zeda nawilis naleqebis (Tbilisis wyeba) liTofacialuri xasiaTi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
109
mowmobs, rom maTze didi gavlena moaxdina wyalqveSa amlevi-TeleTis zonis
azevebam.
oligocenSi, SemovliTi rkinigzisa da mimdebare teritoriebis arealSi, ZiriTadad
xdeboda terigenuli masalis dagroveba, romelic Semodioda rogorc
CrdiloeTidan, aseve samxreT-dasavleTidan. gadamwyveti mniSvneloba hqonda aWara-
TrialeTis naoWa sistemidan (samxreT-dasavleTidan) Semotanil masalas.
oligocenis naleqebis WrilSi aRiniSneba tufogenuri masalis arseboba, rac im
dros vulkanuri procesebis ganviTarebaze miuTiTebs. sayaraulour saukuneSi
moxda am arealSi Semomavali terigenuli masalis - terigenuli da grauvakuli
qviSaqvebis Secvla, kvarc-mindvris Spatiani qviSaqvebiT, rac CrdiloeTSi
(kavkasionis qedis adgilze) kristaluri qanebiT agebuli xmeleTis teritoriis
gazrdiT aris axsnili.
sayaraulos horizontis naleqebSi CrdiloeTidan motanili natexuri masalis
Semcireba da misi paleocenisa da eocenis tufogenuri qanebis narecxiT
gamdidreba kargad Cans ormoianis sinklinis samxreTiT.
sayaraulos horizontis naleqebi am sinklinis samxreT frTis gaswvriv
warmodgenilia ZiriTadad mZlavrSreebrivi kvarc-mindvrisSpatiani qviSaqvebiT,
Crdilo frTis gaswvriv ki - umetesad TixebiT. qviSaqvebis SemadgenlobaSi
Warbobs efuziuri qanebis gadarecxvis masala.
kowaxuris saukunis dasawyisSi (qveda meocenis zeda nawili) sakvlevi arealis
farglebSi ZiriTadad ileqeboda Tixebi, rac imas mowmobs, rom am dros
gadarecxvis ubnebis masala mTlianad ver aRwevda aRniSnul areals.
kowaxuris saukunis bolos daiwyo danaoWeba da zRvis regresia, rac Cokrakis
wina orofazas ukavSirdeba. teqtogenezis am fazis Sedegad sakvlevi arealis
samxreT-dasavleTi teritoriis mniSvnelovani nawili ganTavisuflda wylisagan.
Sesabamisad, kowaxuris horizontis zeda nawilSi daileqa qviSovani Tixebi da
qviSaqvebi. kowaxuris saukunis bolos dawyebuli regresia Sua Cokrakamde
gagrZelda da wylisagan ganTavisuflda norio-xaSmis antiklinis TaRuri nawili.
zeda CokrakSi dawyebuli transgresiis Sedegad mxolod nawilobrivad daifara
adre warmoqmnili xmeleTi. karaganuli da konkuri saukuneebis ganmavlobaSi zRvis
auzis konfiguracias mniSvnelovani cvlileba ar ganucdia. auzis Zirze
mimdinareobda, ZiriTadad, Tixur-karbinatuli naleqebis dagroveba. konkuri
saukunis bolos zRvis auzis fskeris calkeuli ubnebis awevam gamoiwvia misi
gamarCxeba da msxvilmarcvlovani masalis (qviSaqvebi da mikrokonglomeratebi)
dagroveba.
pliocenSi, romlis drosac warmoqmnili naleqebi ZiriTadad gvxvdeba sakvlevi
regionis mimdebare teritoriebze, zRvis auzis fskeris daZirvis saerTo fonze
xdeboda, ZiriTadad, konglomeratebis, qviSaqvebis da Tixnari masalis akumulacia.
pliocenis Semdeg zRva sabolood tovebs sakvlevi teritoriebis areals.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
110
zeda eocenidan pliocenamde sakvlevi regionis arealSi mimdinareobda naoWebis
SekumSva CrdiloeTidan - saqarTvelos da samxreTidan - arTvin-somxeTis beltebis
gavleniT. aRniSnulis Sedegad Crdilo periferiis naoWebi gadmobrunebulia
CrdiloeTis - saqarTvelos beltis mimarTulebiT, xolo samxreTis periferiis
naoWebi – samxreTiT. amasTan, saerTo Secoceba xdeboda samxreTidan
CrdiloeTisken. pliocenisa da postpliocenis sazRvarze gamovlenili Zlieri
orofazis Sedegad moxda intensiuri danaoWeba. rogorc Cans, amave periods
ukavSirdeba meridianuli mimarTulebis rRvevebis warmoSobac.
postpliocenSi (anTropogenur periodSi) grZeldeboda teqtonikuri moZraobebi,
ramac gazarda danaoWebis xarisxi da warmoSva nasxleti da nawevi xasiaTis
rRvevebi. eroziisgan gadarCenili mdinareebis terasebis naleqebi anTropogenSi
sakvlevii regionis arealis naoWa sistemis TandaTan azevebaze miuTiTebs.
5.1.4.2 geologiuri agebuleba
rogorc aRiniSna, samizne arealis farglebSi yvelaze Zveli geologiuri
warmonaqmnebia zeda eocenis qanebi (Tbilisis numulitiani wyeba). aRniSnuli qanebi
ZiriTadad sakvlevi teritoriis aRmosavleT nawilSia warmodgenili Tixebis
saxiT, romlebic Seicaven qviSaqvebis SuaSreebs. am naleqebis saSualo simZlavre
2,000 m-ia.
oligocenis naleqebi samizne arealSi warmodgenilia mis rogorc dasavleT, ise
aRmosavleT nawilebSi. oligocenuri naleqebi ganixileba qveda molasebis
Semadgenel nawilad, rac maikopis wyebis saxelwodebiT aris cnobili. am wyebis
naleqebiT agebulia samizne arealis mezoblad mdebare norio-xaSmis antiklinis
TaRuri nawili. oligocenuri naleqebis wolis mimarTeba ganeduria, xolo daxris
kuTxe zogan TandaTanobiT vertikaluramde izrdeba. regionis aRmosavleT nawilSi
oligocenis naleqebi gadmoyiravebulia samxreTiT da miocenuri naleqebiT aris
dafaruli. regionSi oligoceni ZiriTadad warmodgenilia momwvano-nacrisferi
saSualo da wvrilmarcvlovani tufogenuri qviSaqvebis da maikopis Tixebis
morigeobiT, mikrokonglomeratebisa da vulkanuri ferflis SuaSreebiT. SeimCneva
qanebis garkveuli liTologiuri cvlilebebi. regionis dasavleTi nawilis
WrilebSi oligoceni warmodgenilia mZlavrSreebrivi da uxeSmarcvlovani
qviSaqvebiT, mikrokonglomeratebis SuaSreebiTa da linzebiT, xolo aRmosavleTiT
WrilebSi Warbobs Tixebi. sakvlevi regionis arealis farglebSi oligocenis
naleqebis saSualo simZlavre 500-600 m-ia.
sarkinigzo trasis gaswvriv mdebare teritoriebze qveda miocenis naleqebi
liTologiurad or nawilad iyofa: zeda, anu maikopis, I wyeba (kowaxuris
horizonti) da qveda, anu maikopis, II wyeba (sayaraulos horizonti). kowaxuris
horizontis naleqebi ZiriTadad warmodgenilia arakarbonatuli TixebiT.
aRniSnuli Tixebi ganviTarebulia sakvlevi teritoriis dasavleT da centralur
nawilSi (es Tixebi gamofitvisas Sokoladis ferisaa, iarozitis yviTeli
CanarTebiT, alag–alag sideritis konkreciebiT, mcire simZlavris moTeTro
qviSebisa da qviSaqvebis SuaSreebiT).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
111
sayaraulos horizontis naleqebi sakvlevi teritoriis farglebSi ZiriTadad
warmodgenilia mZlavrSreebrivi, Riaferis kvarc-mindvrisSpatiani qviSaqvebiT,
maikopis habitusis Tixebis SuaSreebiT. qveda miocenis (kowaxurisa da sayaraulos
horizontebi) naleqebis saSualo simZlavre 150 m-ia.
Sua miocenis naleqebis wyebaSi, romelic samizne arealis centralur nawilSia
gavrcelebuli, gamoiyofa konkis, karaganisa da Cokrakis horizontebi. konkisa da
karaganis horizontebi ZiriTadad warmodgenilia Tixebisa da qviSaqvebis
erTgvarovani wyebiT, ganamarxebuli faunis sakmaod mdidari kirqvebisa da
mergelebis SuaSreebiT. am horizontebis gayofa-gaSiSvlebebis simciris gamo, zog
SemTxvevaSi gaZnelebulia. Cokrakis horizontis qveda nawilSi aRiniSneba
qviSaqvebisa da Tixebis Txeli Sreebis morigeoba. zeda nawili ki agebulia feradi
Tixebis SuaSreebis Semcveli, Zlier Sreebrivi qviSaqvebiT.
SemovliTi rkinigzis arealis farglebSi meoTxeuli asakis naleqebi TiTqmis
yvelgan gvxvdeba da warmodgenilia deluviur-proluviuri, Tanamedrove da Zveli
aluviuri da tbiur naleqebis saxiT. deluviur-proluviuri naleqebi
warmodgenilia TixnarebiT, sxvadasxva qanis dauxarisxebeli da daumuSavebeli
RorRiani masalis CanarTebiT, aluviuri naleqebi - kargad da saSualod
damuSavebuli kenWebiT, kaWaris CanarTebiT, qviSa-xreSis SemavsebliT da sustad
Secementebuli konglomeratebiT. es naleqebi gavrcelebulia mdinareebis
kalapotebSi, Walis maRal da Waliszeda terasebze. tbiuri naleqebi (Tixebi da
qviSnarebi) fragmentuladaa gavrcelebuli da gvxvdeba gldanis mimdebare
teritoriaze.
5.1.4.3 teqtonika
SemovliTi rkinigzis samizne areali saqarTvelos teqtonikuri daraionebis
mixedviT (e. gamyreliZe, 2000) mdebareobs amierkavkasiis mTaTaSua raionis
aRmosavleTi daZirvis zonis, qarTlis molasur qvezonaSi. arealis farglebSi da
mis mezoblad SedarebiT msxvili teqtonikuri erTeulebia: CrdiloeTiT _ norio-
xaSmis antiklini da samxreTiT - ormoianis sinklini. norio-xaSmis antiklini
gavrcelebulia 50 km-ze da metad rTuli, maraoseburi agebulebiT xasiaTdeba.
xolo ormoianis sinklini Rrmad aris daZiruli. norio-xaSmis antiklinis
Crdilo frTis Suamiocenuri naleqebi Secocebulia naoWis TaRur nawilze da
nawilobriv faravs mis samxreT frTas. aqve aRiniSneba vertikaluri Secocebebi da
Sesxletvebi. norio-xaSmis antiklinis RerZis mimarTulebaa dasavluri, Crdilo-
dasavleTuri – aRmosavluri da samxreT aRmosavluri. md. faSatris xevisagan md.
aragvis xeobamde antiklini gadafarulia CrdiloeTidan Semococebuli miocenisa
da oligocenis naleqebiT.
gansakuTrebiT rTuli teqtonikuri agebulebisaa norio-xaSmis antiklinis Crdilo
frTa, romelTanac dakavSirebulia navTobis gamovlinebebi. norios navTobis
sabados saZiebo, struqturuli da saeqspluatacio burRilebis geologiuri
masalebis gamoyenebiT agebulia am raionisTvis tipuri meridianuli Wrili (mTa
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
112
qvakalos meridiani), romlis mixedviTac Cans, rom Wrilis wynari, samxreTuli
nawilisgan gansxvavebiT, misi Crdilo nawili garTulebulia rRveviTi
struqturebiT. rRvevebi CrdiloeTiT daxrilia SedarebiT mcire kuTxiT (350-
500), vidre naoWis CrdiloeTi frTis qanebi (75-800). aRniSnulis gamo naoWis
CrdiloeTi frTis Suamiocenuri naleqebi faravs antiklinis TaRs da amave naoWis
samxreT frTis qanebs. siRrmesTan erTad rRveviTi sibrtyeebis daxris kuTxeebi
mkveTrad izrdeba. CrdiloeTidan samxreTiT masebis jamuri gadaadgileba 2,000-
3,000 metria. regionSi gamovlenili msxvili rRvevebis garda, aRiniSneba mcire
rRvevebic, rac mniSvnelovnad arTulebs naoWis CrdiloeT frTas. norio-xaSmis
antiklinis samxreTi frTis SreebSi SeiniSneba mkveTri gadaRunvebi samxreTiT,
Tumca rRveviTi struqturebis kvali ar SeimCneva. SedarebiT axalgazrda
naleqebSi fiqsirdeba Sreebis gadaRunva dasavleTidan aRmosavleTisaken.
ormoianis farTo sinklini vrceldeba 50 km-ze. sinklinis centralur nawilSi
(sof. norio, wiTelubani), misi frTebis gaSla qveda miocenis naleqebSi 8 km-s
aRwevs. aRmosavleTiT sinklini viwrovdeba, swordeba da mTavrdeba sof. muRanlos
teritoriaze, maikopis wyebis naleqebSi. sinklini dasavleTiT Tavidan SedarebiT
farTovdeba (sof. zemo avWala) zemo avWalis dislokaciis xarjze, xolo Semdeg
viwrovdeba, Tumca misi frTebis daxra Semcirebas ar ganicdis. sinklini
vrceldeba oligocenisa da zeda eocenis naleqebSi da mTavrdeba armazi-zirTivis
antiklinis samxreT kalTaze. am sinklins, zogadad, ganivi mimarTuleba aqvs. misi
RerZi mxolod dasavleTiT umniSvnelod ganicdis samxreT-dasavleTisaken
Sebrunebas da xasiaTdeba asimetriuli agebulebiT _ cicabo samxreTi da damreci
Crdilo frTebiT.
5.1.4.4 seismuroba
SemovliTi rkinigzis derefani da masTan mimdebare teritoriebi ganlagebulia
erTmaneTisagan gansxvavebuli morfostruqturuli erTeulebis farglebSi _
samxreT kavkasionis molasuri daZirvis aRmosavleT da aspinZa-Tbilisis zonebSi,
romlebic, Tavis mxriv, mniSvnelovnad garTulebulia urTierTgadamkveTi
teqtonikuri rRvevebiT. aRniSnuli zonebi ganlagebulia maRali seismuri riskis
arealSi, sadac ganlagebul dasaxlebul punqtebs (Tbilisi, mcxeTa, sagarejo,
gardabani da sxv.) 8-baliani intensivobis miwisZvra emuqrebaT. arsebuli
statistikuri monacemebiT, maRali magnitudis miwisZvrebi, romlebsac SeuZliaT
mniSvnelovani ziani miayenon Tanamedrove sainJinro nagebobebs da gavlena iqonion
reliefis morfodinamikaze, araerTxel hqonda adgili rogorc istoriul, aseve
uaxloes warsulSi (m. papaSvili, a. axalbedaSvili, 2008; e. wereTeli, 2003).
qvemoT mocemulia miwisZvrebis ganmeorebadobis arsebuli statistikuri
monacemebi.
q. mcxeTaSi 6-9-baliani miwisZvrebi aRiniSna 1275, 1283, 1318, 1656 da 1940
wlebSi; q. TbilisSi (6-7 bali) - 1283, 1318, 1803, 1827, 1859, 1909, 1920 da
2002 wlebSi. XX saukunis ganmavlobaSi momxdari miwisZvrebis mixedviT,
miwisqveSa biZgebis xangrZlivoba 2.1-dan 3.6 wamamde meryeobs. seismuri talRebis
gavrcelebis xasiaTi da mimarTuleba metwilad damokidebulia teqtonikuri
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
113
rRveviTi struqturebis ganlagebaze. seismuri talRebis gavrcelebis
gabatonebuli mimarTuleba (subganeduri) Crdilo-dasavl _ samxreT-aRmosavluria.
gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs is garemoeba, rom miwisZvrebi iwvevs ara
mxolod sainJinro nagebobaTa deformaciasa da dangrevas, aramed rogorc axali,
aseve arsebuli gravitaciuli da mewyruli procesebis naxtomisebur
gaaqtiurebasac. dadgenilia, rom 1991-92 ww-Si raWa-imereTis, fasanauri-barisaxos
da Tbilisis teritoriaze momxdari miwisZvrebis Semdeg (2002 w.) warmoiSva da
gaaqtiurda 2,000-ze meti gravitaciuli da mewyruli procesi, romlebmac asaxva
hpoves Tanamedrove reliefis morfodinamikaSi. miwisZvrebiT gamowveuli
geodinamikuri cvlilebebi yvelaze metad gamoxatulia teqtonikur rRvevebs
Soris ganlagebul morfostruqturul blokebSi, sadac dResac grZeldeba
pulsaciuri (rogorc aRmavali, ise damavali) moZraobebi.
qvemoT mogvyavs seismuri talRebis maqsimaluri horizontaluri aCqarebis
maxasiaTeblebi sakvlevi regionisa da mimdebare teritoriebis farglebSi
arsebuli dasaxlebuli punqtebisaTvis:
• sof. lilo 0.14 m/wm2;
• sof. norio 0.16 m/wm2;
• sof. gldani 0.16 m/wm2;
• sof. mamkoda 0.16 m/wm2;
• daba zahesi 0.16 m/wm2.
rkinigzis xazis calkeuli ubnebis dasaproeqteblad gamoyenebuli iqneba II-7-81 sanitariuli normebisa da wesebis moTxovnebi.
saqarTvelos respublikis arqiteqturisa da mSeneblobis saqmeTa saministros
1991 wlis 7 ivnisis #42 brZanebis Tanaxmad SemuSavebuli droebiTi zogadi
seismuri daraionebis koreqtirebuli sqemis mixedviT, sakvlevi teritoria
Sesulia 82-baliani miwisZvrebis intensivobis zonaSi (indeqsi 2 niSnavs 1,000
weliwadSi orjer ganmeoradobis albaTobas).
5.1.4.5 geologiuri saSiSroebebi
teritoriis geologiuri agebulebis sensitiuroba, udavod, midrekilia im
garemoebisaken, rom farTo ganviTarebiT iyos warmoadgenili saSiSi geologiuri
procesebi, Tumca reliefis morfologiuri pirobebi saSiSi geologiuri
procesebis limitirebas axdens, maTi saSiSroebis riski maRali ar aris da
mxolod lokalur ubnebze gamovlindeba. geologiuri procesebidan met-naklebi
sirTuliT yuradRebas iqcevs farTobuli da xazobrivi erozia, xramis tipis
Rvarcofuli da mewyruli movlenebi, sufoziuri jdenebi da daWaobeba. procesebis
ganviTarebis riskebis mniSvnelovani nawili Tavmoyrilia samizne arealis
centralur segmentSi md. gldanisxevis gadakveTidan sof. patara lilos CaTvliT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
114
samizne arealis sawyisi wertilidan (daba zahesi) md. gldanulas gadakveTamde
geologiuri saSiSroeba, romelmac, SesaZloa, safrTxe Seuqmnas rkinigzis
usafrTxo funqcionirebas, praqtikulad ar fiqsirdeba, Tu ar CavTvliT wvimebis
periodSi warmoqmnil xevis natanebs, romlebic, ZiriTadad, regulirebulia, Tumca
proeqtSi mainc gaTvaliswinebul unda iqnes maTi damatebiTi regulirebis sakiTxi.
md. gldanulas xevis rkinigziT gadakveTis ubanze gaTvaliswinebul unda iqnes is
garemoeba, rom aRniSnuli mdinare aqtiuri Rvarcoftransformirebadia.
pk 53+050-dan (gvirabis aRm. portalidan) _ pk 56+00-mde, vinaidan rkinigzis
vakisi moewyoba Rrma WrilSi da ubnis amgebi qanebi dabali mzidi TvisebebiT
xasiaTdeba mewyrul-eroziuli procesebisadmi, auclebelia SerCeul iqnes
ferdobebis mdgradobis SemanarCunebeli optimaluri qanobi, Sesabamisi damcavi
sainJinro RonisZiebebiT (bermebi, sadrenaJo arxebi da sxv.). ix. ruka 5 – trasis
sainJinro-geologiuri pirobebi da danarTi V _ ruka – Tbilisis SemovliTi
rkinigzis marSrutis piketebi.
pk 63+00 – pk 79+050-is monakveTze, romelic gadis e.w. “didi tbis”
gavrcelebis arealSi, geologiuri saSiSroebis TvalsazrisiT, aucileblad
gaTvaliswinebuli unda iyos mosalodneli sufoziuri jdenebi da daWaobeba da,
amasTan dakavSirebiT, rkinigzis vakisis deformaciebi.
pk 79+00 _ pk 82+00-is monakveTze reliefis pirobebidan gamomdinare, ferdobis
CamoWram, SesaZloa, gamoiwvios misi deformaciebi, rac mxedvelobaSi unda iqnes
miRebuli.
pk 86+050 _ pk 93+00-is monakveTi garTulebulia mSrali xevebiT, aqtiurad
mimdinareobs siRrmiTi erozia, periodulad Rvarcofuli tipis xramuli
gamonatani da farTobuli erozia, ris uvnebelsayofad gaTvalisiwnebul unda
iqnes saTanado damcavi RonisZiebebi.
pk 93+00 _ pk 98+00-is monakveTi, romelic ikveTeba Rrmad CaWrili md.
xevZmariT, geologiuri saSiSroebis TvalsazrisiT, erT-erT rTul ubans
warmoadgens. md. xevZmaras xeobaSi mimdinareobs intensiuri siRrmiTi da gverdiTi
eroziuli procesebi, periodulad Rvarcofuli nakadebis gavliT. mdinaris xeobis
bortebze fiqsirdeba rogorc aqtiur dinamikaSi myofi, aseve stabilizirebuli
mewyruli sxeulebi, ganviTarebuli rogorc safaris naleqebSi, aseve ZiriTad
qanebSi. sayuradReboa, rom mewyruli procesebis perioduli aqtivizacia
nawilobriv ganpirobebulia mdinaris gverdiTi eroziis moqmedebiT. aRniSnuli
geologiuri saSiSroebidan gamomdinare, proeqtirebis dros gansakuTrebuli
yuradReba unda mieqces am ubnis detalur kvlevas, ris safuZvelzedac unda iqnes
SemuSavebuli optimaluri sainJinro gadawyveta, miT umetes, rom mdinaris
marcxena mxareze saWiro gaxdeba Rrma Wrilis damuSaveba.
pk 98+00 _ pk 109+03-is monakveTis calkeul ubnebze aseve fiqsirdeba araRrma,
dReisaTvis stabilur mdgomareobaSi myofi, mewyruli sxeulebi, romelTa
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
115
gaaqtiureba, SesaZlebelia, realuri gaxdes rkinigzis vakisis mowyobis periodSi,
rac unda iqnes gaTvaliswinebuli proeqtirebis dros.
pk 109+030 _ pk 128+050-is monakveTi, romelic gadis monoklinuri seris
arealSi, garTulebulia Rrmad CaWrili eroziuli xevebiT, geologiuri
saSiSroebis TvalsazrisiT, yuradRebas iqcevs Rrma daxramviTi procesebi,
kalapotSi xevuri tipis Rvarcofuli gamonataniT, ferdobebze ki araRrma
mewyruli procesebis deformaciiT. geologiuri procesebi kidev ufro
garTuldeba Rrma Wrilebis damuSavebis procesSi, romlis saSiSroeba aucileblad
unda iqnes gaTvaliswinebuli proeqtSi Sesabamisi damcavi RonisZiebebiT (bermebi,
baraJebi, wyalamridi arxebi da sxv.).
pk 128+050 _ pk 142+00-is monakveTze gaTvaliswinebulia gvirabis gayvana.
gvirabis portalebis ubnebze mSeneblobis procesSi mosalodnelia araRrma
mewyruli procesebis gaaqtiureba da axlebis warmoqmna, romelTa saSiSroeba unda
iqnes gaTvaliswinebuli proeqtis Sedgenis dros.
pk 142+00 _ pk 189+060-is farglebSi kvirkobis xevis marcxena bortze da
fSatis xevis marjvena usaxelo Senakadis marjvena bortze mSeneblobis periodSi
mosalodnelia arsebuli araRrma mewyrebis gaaqtiureba da axlebis warmoSoba,
aseve eroziuli procesebi, romelTa saSiSroeba unda iqnes gaTvalisiwnebuli
proeqtirebis dros.
pk 189+060 _ pk 208+00-is farglebSi usaxelo simaRlis (711.5) samxreT-
dasavleT ferdobze, sadac rkinigzis vakisis mosawyobad saWiro gaxdeba ferdis
CamoWra, proeqtirebis dros unda iyos gaTvalisiwnebuli aRniSnuli garemoeba,
vinaidan realurii misi deformacia.
pk 208+00 _ pk 292+00-is monakveTis farglebSi raime saxis seriozul
geologiur garTulebebs adgili ar eqneba.
mTlianobaSi samizne areali, iseve, rogorc Tbilisis mTeli teritoria,
moqceulia 8-baliani intensivobis miwisZvrebis gavrcelebis arealSi.
zemoT aRwerili geologiuri saSiSroebis gverdiT ar SeiZleba yuradRebis miRma
darCes Tbilisis wyalsacavis SesaZlo dabinZurebis sakiTxi, vinaidan saproeqto
rkinigzis trasa wyalsacavs uvlis Crdilo-aRmosavleTis mxridan, romlis
gadamkveTi xevebidan wyali Caedineba wyalsacavSi. aseT maRali saSiSroebis
monakveTs warmoadgens md. kvirikobis xevidan dawyebuli, zemo samgoris sarwyavi
arxis gadakveTamde. am saxis garTulebebi gaTvaliswinebulia Tbilisis
Semosavleli rkinigzis proeqtSi, sadac dasaxulia specialuri damcavi
RonisZiebebi, magram migvaCnia, rom Tbilisis wyalsacavis dabinZurebis saSiSroebas
warmoadgens ara marto monakveTi md. kvirikobis xevsa da sof. patara lilos
Soris, aramed mis samxreT-aRmosavleTiT mdebare monakveTic, zemo samgoris
magistraluri arxis gadakveTamde.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
116
5.1.4.6 SemovliTi rkinigzis saproeqto trasis sainJinro-geologiuri pirobebi
da teritoriis amgebi gruntebis gasaSualoebuli fizikur-meqanikuri
(geoteqnikuri) maxasiaTeblebi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto trasa arsebul liandags uerTdeba
sadgur zahesTan, gadakveTs md. gldanisxevs, xevZmaras, kvirikobis xevs da maT
Senakadebs, Semouvlis Tbilisis wyalsacavs Crdilo-aRmosavleTis mxridan da
SeuerTdeba arsebul rkinigzas.
qvemoT mogvyavs Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto trasis sainJinro-
geologiuri pirobebis aRwera piketebis mixedviT.
pk 0+00 _ pk 37+00-mde saproeqto sarkinigzo trasa gadis md. mtkvris marcxena
Waliszeda II terasis mosworebul zedapirze, romelic sustad daxrilia
samxreTis mimarTulebiT. garkveul ubnebze monakveTi umniSvnelodaa garTulebuli,
rogorc xelovnurad (sainJinro komunikaciebi, sacxovrebeli saxlebi, saagarake
nagebobebi da sxv.), ise mis aRmosavleTiT md. joxTanis xevisa da usaxelo xevebis
gadakveTiT. monakveTis zedapiris didi nawili dakordebulia balaxis safariT da
gaSenebulia xexili.
teritoriis geologiur agebulebaSi monawileobas Rebuloben aluviuri kenWnari
kaWaris CanarTebiT (5-10%) da qviSa-xreSis SemavsebliT (20%). naleqebi zemodan
gadafarulia cvalebadi simZlavris deluviuri TixnarebiT xvinWisa da RorRis
CanarTebiT (15-20%). mdinareuli naleqebi ganlagebulia qveda neogenuri asakis
sayaraulos horizontis (N11SC) qanebze, romlebic warmodgenilia qviSaqvebiT
(70%) da arakarbonatuli Tixebis Sua SreebiT. sn da w 1.02.07.87-I savaldebuli
danarTi #10-is mixedviT monakveTi sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis
mixedviT miekuTvneba I (martiv) kategorias.
pk 37+00 _ pk 47+50-mde saproeqto sarkinigzo trasis monakveTi
morfologiurad warmoadgens usaxelo simaRlis (634.2) dasavleTiT da samxreTiT
daxril ferdobebs. usaxelo simaRlis geologiur agebulebaSi monawileobas
Rebuloben qveda neogenuri asakis kowaxuris horizontis (N11CZ) qanebi,
romlebic liTologiurad warmodgenili arian qviSaqvebiT da karbonatuli
TixebiT. aRniSnuli qanebi ferdobebze gadafarulia deluviuri genezisis
aramZlavri Ria yavisferi TixnarebiT RorRisa da xvinWis CanarTebiTa (15-20%) da
usaxelo simaRlis Txemze fragmentulad SemorCenili md. mtkvris marcxena
Waliszeda maRali terasis amgebi qanebidan (ZiriTadad, kenWnari) gadmoleqili
produqtiT. monakveTi sainJinro-geologiuri TvalsazrisiT da pirobebis
sirTulidan gamomdinare (amgebi qanebis simagris koeficienti ar aris maRali),
unda CaiTvalos II (saSualo) kategoriad.
pk 47+50 _ pk 53+50 m-is monakveTze teritoria warmoadgens damrec ferdobs,
romelic TandaTanobiT eSveba md. gldanis xevis Wala-kalapotis zonaSi. ferdobis
geologiur agebulebaSi monawileobas Rebuloben sxvadasxva simZlavris
deluviuri genezisis Ria yavisferi Tixnari RorRis da xvinWis SemavsebliT (10-
15%). rac Seexeba md. gldanis xevis Wala-kalapotis zonas, is agebulia
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
117
Tanamedrove aluviuri (mdinareuli) naleqebiT _ kargad da saSualod
damuSavebuli kenWnariT wvrilmarcvlovani kaWaris CanarTebiT (10%) da qviSa-
xreSis SemavsebliT (10-15%). monakveTi sainJinro-geologiuri pirobebis
sirTulis mixedviT miekuTvneba II (saSualo) kategorias.
pk 53+50 _ pk63+00-mde monakveTi morfologiurad warmoadgens usaxelo
simaRlis (588.1) samxreT kalTaze arsebul amaRlebul sers, romlis geologiur
agebulebaSi monawileobas Rebuloben qveda neogenuri asakis kowaxuris
horizontis (N11CZ) qanebi, romlebic zemodan gadafarulia sxvadasxva simZlavris
deluviuri genezisis TixnarebiT, da amaRlebul serze SemorCenili terasuli
naleqebiT _ kenWnari, kaWaris CanarTebiT (10%) da qviSa-xreSis SemavsebliT (10-
15%).
pk 63+00 _ pk 79+50 m-is monakveTze saproeqto rkinigzis vakisis ganTavsebis
teritoria morfologiurad warmoadgens naxevrad ovalur, sufoziuri
procesebiT gamowveul Cadablebas, romelic mis periferiebSi umniSvnelodaa
garTulebuli araRrma mSrali xevebiT. centralur nawilSi warmoiSva e.w. “didi
tba”, siRrmiT 5.0 m, siganiT 350-400 m, xolo sigrZiT 1,000-1,200 m. saproeqto
rkinigzis trasa tbas uvlis CrdiloeTidan da Crdilo-aRmosavleTidan. trasis
ganlagebis zolSi monakveTis garkveuli ubnebi daWaobebulia. teritoriis
geologiur agebulebaSi monawileobas Rebuloben tbiuri genezisis dabali mzidi
Tvisebebis mqone Tixebi da Tixnarebi. sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis
mixedviT, monakveTis didi nawili (pk63+00-pk75+00) miekuTvneba III (rTuli),
xolo danarCeni _ II (saSualo) kategorias.
pk 79+50 _ pk 93+00-is monakveTze saproeqto rkinigzis vakisi miuyveba md.
xevZmaris marjvena bortis dasavleTiT arsebul, nawilobriv mosworebul
zedapirs, romelic aRmosavleTiT garTulebulia mSrali xevebiT, teritoria,
ZiriTadad, dakordebulia balaxeuli mcenareulobiT. geologiur agebulebaSi
monawileobas Rebuloben qveda neogenuri kowaxuris horizontis (N11CZ) asakis
qanebi _ qviSaqvebi da karbonatuli Tixebi, romlebic zemodan gadafarulia
sxvadasxva simZlavris deluviuri TixnariT. saproeqto trasa pk 79+50-dan
maRali qanobiT adis xevZmaris marjvena bortis mimarTulebiT da aRmosavleT
nawilSi kveTs zemoT aRniSnul mSral xevebs. saSiSi geologiuri procesebidan
monakveTze gavrcelebulia siRrmiTi erozia (daxramva) da zedapiruli
gadarecxvebi. sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis mixedviT monakveTi
miekuTvneba II (saSualo) kategorias.
pk 93+00 _ pk98+00-is monakveTze saproeqto rkinigzis trasa gadakveTs md.
xevZmaras. morfologiurad mdinaris xeoba “V”-s magvari formisaa, marjvena
bortis simaRliT 40-45 m, xolo marcxenasi _ 90 m-mde. sigane mdinaris TavSi
200 m-ia, xolo ZirSi _ 50 m. kalapotSi mimobneulia didi zomis lodnari.
teritoriis geologiur agebulebaSi monawileobas Rebuloben qveda neogenuri
asakis Cokrakuli horizontis (N21tv
c) qanebi, liTologiurad warmodgenili
TixebiT, mergelebiT da qviSaqvebiT, romlebic zemodan gadafarulia Tanamedrove
deluviur-proluviuri genezisis TixnarebiT, RorRiT da xvinWiT. mdinaris orive
ferdobze (bortze), rogorc sakuTriv gadakveTaze, aseve mimdebare ubnebze
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
118
fiqsirdeba rogorc Tanamedrove (aqtiur dinamikaSi myofi), aseve stabilizebuli
mewyruli sxeulebi, romlebic ganviTarebulia rogorc Tanamedrove naleqebSi,
aseve ZiriTadi qanebis aqtiuri gamofitvis zonaSi. eroziuli procesebisadmi
amgebi qanebis advilad damyolobis gamo, mdinaris talvegSi aqtiurad mimdinareobs
rogorc siRrmiTi, aseve gverdiTi eroziuli procesebi, romelTa moqmedeba, Tavis
mxriv, xels uwyobs mewyruli procesebis Casaxva-gaaqtiurebas. ubnis rTuli
geologiuri pirobebis naTeli dadasturebaa gadakveTis Crdilo-aRmosavleT
nawilSi arsebuli saavtomobilo gzis monakveTi, romelic analogiuri
geologiuri pirobebiT xasiaTdeba. gasuli saukunis 80-iani wlebis dasawyisidan
(gzis eqspluataciaSi Sesvlis periodi) dRemde mewyruli procesebis zegavleniT
adgili aqvs gzis mravaljerad dazianebas, mwyobridan gamovida estakada, gza
gadatanil iqna ubnis CrdiloeTiT. bolo wlebSi SemuSavebul iqna saavtomobilo
gzis axali variantis proeqti. yovelive zemoT aRniSnulidan gamomdinare,
saproeqto sarkinigzo trasis _ md. xevZmaris ubani, sainJinro-geologiuri
pirobebis sirTulis mixedviT miekuTvneba III (rTul) kategorias.
pk 98+00 _ pk 109+030-is monakveTi morfologiurad warmoadgens wyalgamyofs
md. xevZmarasa da mis paralelur usaxelo xevs Soris. monakveTze calkeul
mosworebul zedapirebs cvlis sustad daxrili ferdobebi. teritoriis
geologiur agebulebaSi monawileobas Rebuloben qveda neogenuri asakis konkuri
horizontis (N21kn) qanebi, liTologiurad warmodgenili TixebiT qviSaqvebisa da
mergelebis Sua SreebiT da konglomeratebis iSviaTi CanarTebiT. monakveTze
samxreTuli eqspoziciis ferdobze fiqsirdeba araRrma, dReisaTvis stabilur
mdgomareobaSi myofi, mewyruli sxeuli. sainJinro-geologiuri pirobebis
sirTulis mixedviT, monakveTi miekuTvneba II (saSualo) kategorias.
pk 109+030 _ pk 128+050-is monakveTi morfologiurad warmoadgens monoklinur
borcvian sers, sakmaod Rrmad danawevrebuls eroziuli procesebiT (siRrmiTi
erozia). monakveTis farglebSi saproeqto rkinigzis vakisi kveTs md. xevZmaris
marcxena usaxelo xevebsa da saafTre xevis saTaves. teritoriis geologiur
agebulebaSi monawileobas Rebuloben qveda neogenuri asakis kowaxuris
horizontis (N11CZ) qanebi, liTologiurad warmodgenili qviSaqvebiTa da
karbonatuli TixebiT. saSiSi geologiuri procesebidan aRsaniSnavia daxramva,
farTobuli erozia da monakveTis calkeul ubnebze nazvavi tipis araRrma
mewyrebis arseboba. sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis mixedviT monakveTi
miekuTvneba III (rTul) kategorias.
pk 128+050 _ pk 142+00-is monakveTis centraluri nawili warmoadgens md.
mtkvris marcxena Waliszeda maRal terasas (maxaTas terasa), romelic amave dros
warmoadgens wyalgamyofs Crdilo-dasavleTiT mimarTul md. saafTres Relesa da
samxreT-dasavleTiT orientirebul kvirikobis xevs Soris. rac Seexeba terasis
Crdilo-dasavleT napirs, is warmoadgens md. saafTris xevis saTavis wyalSemkrebs,
xolo samxreT-aRmosavluri napiri uSualod warmoadgens mniSvnelovani
daxrilobis md. kvirikobis xevis marjvena borts. teritoriis geologiur
agebulebaSi monawileobas Rebuloben qveda neogenuri asakis kowaxuris
horizontis (N11CZ) qanebi, liTologiurad warmodgenili karbonatuli TixebiTa
da qviSaqvebis Sua SreebiT, romlebic zemodan gadafarulia aluviuri kenWnariT,
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
119
kaWaris CanarTebiT (10%), qviSa-xreSis SemavsebliT (terasuli naleqebi) da
deluviuri TixnariT RorRisa da xvinWis SemavsebliT (15-20%) . sainJinro-
geologiuri pirobebis sirTulis mixedviT, monakveTi ganekuTvneba II (saSualo)
kategorias.
pk 142+00 _ pk 189+060-is monakveTi, md. kvirikobis xevis marcxena bortidan md.
fSatisxevis marjvena usaxelo Senakadis marjvena bortamde morfologiurad
warmoadgens md. mtkvris marcxena maRal Waliszeda terasis (maxaTas terasa)
zedapirs, sustad daxrils samxreT-dasavleTiT da samxreTiT. md. mtkvris xevis
CaWris siRrme gadakveTaze 50-60 metria, sigane TavSi 80 metri, xolo ZirSi _
30 metri. kalapotis sigane _ 5-6 metri. teritoriis geologiur agebulebaSi
monawileobas Rebuloben meoTxeuli asakis aluviuri naleqebi _ kenWnari kaWaris
CanarTebiTa da qviSa-xreSis SemavsebliT, romlebic, Tavis mxriv, zemodan
gadafarulia sxvadasxva simZlavris deluviuri TixnarebiT. aRniSnuli naleqebis
qveS ganlagebulia oligocenuri asakis (Pg2+33) Tixebi da qviSaqvebi. monakveTis
praqtikulad mTliani nawili sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis
mixedviT, miekuTvneba I (martiv) kategorias, xolo aRniSnuli xevebis bortebis
ubnebi _ II (saSualo) kategorias.
pk 189+060 _ pk 208+00-is monakveTi, morfologiurad, warmoadgens md. mtkvris
marcxena Waliszeda maRali terasis zedapirs, garTulebuls md. fSatisxeviT misi
marjvena usaxelo Senakadis da ramdenime usaxelo mSrali xevis eroziuli
(siRrmiTi erozia) zemoqmedebiT. monakveTi iwyeba md. fSatisxevis marjvena
usaxelo Senakadidan da grZeldeba usaxelo simaRlis (711.5) samxreT-dasavleTi
ferdobis Ziramde. usaxelo xevis CaWris siRrme gadakveTaze 30-40 metria, sigane
TavSi 80 metri, ZirSi _ 8-10 metri, xolo kalapotis sigane _ 2-3 metri. md.
fSatisxevis CaWris siRrme 20 m-ia, sigane TavSi _ 20-25 m, xolo ZirSi _ 4-5 m.
teritoriis geologiur agebulebaSi monawileoben rogorc terasuli naleqebi,
aluviuri kenWnari kaWaris CanarTebiT da qviSa-xreSis SemavsebliT, romlebic
zemodan gadafarulia deluviuri TixnariT, aseve ZiriTadi qanebi, oligocenuri
(Pg32+3) asakis Tixebi da qviSaqvebi da zeda eocenuri asakis (Pg1
3) e.w. “Tbilisi
numulitiani wyeba”, warmodgenili TixebiT qviSaqvebis Sua SreebiT. monakveTi,
sainJinro-geologiuri pirobebis sirTulis mixedviT, ZiriTadad, miekuTvneba I (martiv) kategorias. gamonakliss warmoadgens xevebis gadakveTisa da usaxelo
simaRlis samxreT-dasavleTi ferdobis ubnebi, romlebic ganekuTvnebian II (saSualo) kategorias.
pk 208+00 _ pk 292+00, moroflogiurad warmoadgens md. mtkvris marcxena
Waliszeda maRali terasis zedapirs, umniSvnelod daxril vakes samxreTis
mimarTulebiT da sustad danawevrebuls md. TeTrixeviT, usaxelo xeviT da zemo
samgoris magistraluri arxiT. monakveTis geologiur agebulebaSi monawileobas
Rebuloben pleistocenuri asakis deluviur-proluviuri naleqebi da, Sesabamisad,
warmoadgenili arian kenWnariT, kaWaris CanarTebiTa da qviSa-xreSis SemavsebliT,
romlebic, Tavis mxriv, zevidan gadafarulia TixnarebiT RorRisa da xvinWis
SemavsebliT. monakveTze raime saxis saSiSi geologiuri procesebi ar fiqsirdeba,
aseve misaRebia teritoriis amgebi gruntebis geoteqnikuri parametrebi. sainJinro-
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
120
geologiuri pirobebis sirTulis mixedviT, monakveTi ganekuTvneba I (martiv)
kategorias.
aqve viZleviT samizne arealis farglebSi gavrcelebuli gruntebis
gasaSualoebul fizikur-meqanikur (geoteqnikur) maxasiaTeblebs. sakvlev
teritoriaze pirobiTad SeiZleba gamovyoT 7 (Svidi) sainJinro-geologiuri
elementi (sge):
1. deluviur-proluviuri genezisis (dpQIV) Tixovani (Tixebi-Tixnarebi)
gruntebi;
2. tbiuri genezisis (lQIV) Tixovani (Tixebi, Tixnarebi) gruntebi;
3. aluviuri genezisis (aQ) kenWnari kaWaris CanarTebiT da qviSa-xreSis
SemavsebliT;
4. zRviuri konglomeratebi;
5. mergelebi;
6. qviSaqvebi;
7. ZiriTadi asakis Tixebi.
pirveli sainJinro-geologiuri elementis (Tixovani gruntebi) gasaSualoebuli
geoteqnikuri maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 1,750 kg/m3, forianoba (n) _ 40-50%,
pirobiTi winaRoba kumSvaze (Ro) _ 2.5 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 100 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 200, SeWiduloba (c) _ 0.3 kg/sm2, simagris koeficienti (fkp) _ 0.8, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 40 kg/sm2. damuSavebis
kategoria _ II.
meore sainJinro-geologiuri elementis (tbiuri genezisis Tixovani gruntebi)
gasaSualoebuli geoteqnikuri maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 1,800 kg/m3,
forianoba (n) _ 60%, pirobiTi winaRoba kumSvaze (Ro) _ 1.5 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 50 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 100, SeWiduloba (c) _ 0.2 kg/sm2, simagris koeficienti (fkp) _ 0.6, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 30 kg/sm2. damuSavebis kategoria _ II.
mesame sainJinro-geologiuri elementis (kenWnari) gasaSualoebuli fizikur-
meqanikuri maxasiaTebelbia: simkvrive (P) _ 2,100 kg/m3, forianoba (n) _ 30%,
pirobiTi winaRoba kumSvaze (Ro) _ 4.0 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 500 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 350, SeWiduloba (c) _ 0.01 kg/sm2, simagris koeficienti (fkp) _ 1-1.5, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 50 kg/sm2. damuSavebis
kategoria _ IV.
meoTxe sainJinro-geologiuri elementis (konglomerati) gasaSualoebuli
geoteqnikuri maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 2,250 kg/m3, forianoba (n) _ 20%,
simtkicis zRvari (Rc) _ 100 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 20,000 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 380, SeWiduloba (c) _ 0.3 kg/sm2, simagris
koeficienti (fkp) _ 4.5, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 100 kg/sm2. damuSavebis
kategoria _ V.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
121
mexuTe sainJinro-geologiuri elementis (mergelebi) gasaSualoebuli
geoteqnikuri maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 2,700 kg/m3, forianoba (n) _ 7,
simtkicis zRvari (Rc) _ 400 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 3,000 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 330, SeWiduloba (c) _ 10 kg/sm2, simagris
koeficienti (fkp) _ 2.0, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 300 kg/sm2. damuSavebis
kategoria _ VI.
meeqvse sainJinro-geologiuri elementis (qviSaqva) gasaSualoebuli geoteqnikuri
maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 2,300 kg/m3, forianoba (n) _ 22%, simtkicis
zRvari (Rc) _ 200 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 3,000 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 360, SeWiduloba (c) _ 10 kg/sm2, simagris koeficienti (fkp) _ 4-5, ukuwnevis koeficienti (K0) _ 300 kg/sm2. damuSavebis kategoria _ V-VI.
meSvide sainJinro-geologiuri elementis (ZiriTadi asakis Tixebi)
gasaSualoebuli geoteqnikuri maxasiaTeblebia: simkvrive (P) _ 2,000 kg/m3,
forianoba (n) _ 40, pirobiTi winaRoba (Ro) _ 4.0kgZ/sm2, simtkicis zRvari (Rc) _ 50 kgZ/sm2, deformaciis moduli (E0) _ 300 kg/sm2, Sinagani xaxunis kuTxe (φ) _ 150, SeWiduloba (c) _ 0.5 kg/sm2, simagris koeficienti (fkp) _ 2-3, ukuwnevis
koeficienti (K0) _ 50 kg/sm2. damuSavebis kategoria _ IV.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
122
5.1.5 hidrologia da hidrogeologia
5.1.5.1 hidrologia
Tbilisis SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoria, sadac gabatonebulia
zomierad notio subtropikuli klimati, mdebareobs saguramosa da ialnos
qedebis samxreT winamTebze da warmodgenilia gorakborcviani reliefiT, romlis
absoluturi niSnulebi meryeobs 500 m-dan 850 m-mde. saguramosa da ialnos
qedebis winamTebi danawevrebulia mcire mdinareebisa da mSrali xevebis Rrmad
CaWrili xeobebiT. saproeqto rkinigzis marSruti kveTs 31 wyalsadinars, maT
Soris, mdinareebs _ TeTrixevs, foraqaanTxevs, kvirikobisxevs, xevZmaras,
jaWvisxevs, gldanulas da mtkvars, zemo samgoris sarwyavi sistemis zemo
magistralur arxs da 23 usaxelo xevs. ix. ruka 6 _ proeqtis samizne arealis
hidrografiuli qseli.
aRniSnuli gadakveTebidan yvelaze didi mdinarea mtkvari, romelic saTaves iRebs
TurqeTSi da uerTdeba kaspiis zRvas azerbaijanis respublikis teritoriaze.
mdinare mtkvari aRmosavleT saqarTvelos udidesi mdinarea. saproeqto rkinigzis
gadakveTamde mas uerTdeba samxreT da aRmosavleT saqarTvelos TiTqmis yvela
didi mdinare _ faravani, focxovi, uraveli, didi liaxvi, qsani, aragvi da sxv.
marSrutiT gadakveTis ubanze md. mtkvris sigrZe saTavidan 478 km-ia, saerTo
vardna _ 2,295 m, saSualo qanobi _ 4.8‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 20,800
km2-ia. gadakveTis ubanze md. mtkvari miedineba erT totad ZiriTadi qanebiT
agebul kalapotSi. am ubanze mdinaris nakadis sigane 80-90 metria, siRrme _ 3.5-
4.0 metri, xolo siCqare _ 1.0-1.2 m/wm.
mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba Tovlis dnobiT gamowveuli gazafxulis
wyaldidobiT, zafxuli-Semodgomis wvimebiT gamowveuli wyalmovardnebiTa da
zamTris aramdgradi wyalmcirobiT.
mdinare gldanula saTaves iRebs saguramos qedis samxreT kalTebze 1,515 metris
simaRleze da erTvis md. mtkvars marcxena mxridan rkinigzis sadgur qvemo
avWalasTan. mdinaris sigrZe saTavidan zahesis marSrutis gadakveTamde 15.4 km,
saerTo vardna _ 995 m, saSualo qanobi _ 65.0‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki
61.0 km2-ia.
aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis ramdenime Senakadi saerTo sigrZiT 20.0
km. mdinaris xeoba saTavidan sof. gldanamde V-es formisaa, saproeqto rkinigzis
gadakveTis ubanze ki trapeciuli formis. xeobis fskeris sigane icvleba 15-20
metridan (V-es magvari xeobis farglebSi) 200-250 m-mde. gadakveTis adgilas
mdinaris xreSiani kalapotis sigane 50-100 farglebSi icvleba. am ubanze mdinare
itoteba da qmnis mcire zomis dabal kunZulebs. mdinaris nakadis sigane
gadakveTis adgilas 5-7 metria, siRrme 0,3-0,5 metri, xolo siCqare 0,9-1,0 m/wm.
mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxul-
Semodgomis wyalmovardnebiTa da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
123
mdinare xevZmara saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi 920 metris
simaRleze da erTvis md. mtkvars marcxena mxridan. mdinaris sigrZe saTavidan
SemovliTi rkinigzis saproeqto marSrutis gadakveTamde 7.25 km-ia, saerTo vardna
_ 370 m, saSualo qanobi _ 51.0‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 19.5 km2-ia.
aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis pirveli rigis ramdenime Senakadi saerTo
sigrZiT 5,80 km. gadakveTis adgilas mdinaris kalapotis fskeris sigane 5-7
metria, nakadis sigane ki 3-5 metris farglebSi icvleba. mdinaris wylianobis
reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxuli-Semodgomis
wyalmovardnebiTa da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.
mdinare kvirikobisxevi saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi, mTa
qaSveTis goris (1,096.0 m) Crdilo-aRmosavleTiT daaxloebiT 500 m-Si arsebuli
wyarodan 1005 metris simaRleze da erTvis Tbilisis wyalsacavs Jinvalis
wyalsatari arxis samxreT-aRmosavleTiT 750 metrSi.
mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 4.20 km-ia, saerTo
vardna _ 360 m, saSualo qanobi _ 86.0‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 6.93
km2-ia.
aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis sami mSrali Senakadi jamuri sigrZiT 5,10
km. mdinaris V-es magvari xeoba, gadakveTis ubanze CaWrilia daaxloebiT 50-60
metris siRrmeze. gadakveTis adgilas mdinaris kalapotis fskeris sigane 30-40
metria, nakadis sigane ki 5-7 metris farglebSi icvleba. nakadis siRrme 0,2-0,3
metri, siCqare ki 1,0-1,4 m/wm-is tolia.
mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxuli-
Semodgomis wyalmovardnebiTa da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.
mdinare Rrmaxevi saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi 975 metris
simaRleze da fSatisxevTan erTad warmoadgens md. foraqaanxevis saTaves. md.
foraqaanTxevi erTvis md. TeTrixevs marjvena mxridan q. Tbilisis teritoriaze
da md. orxevis saxeliT uerTdeba md. mtkvars marcxena mxridan.
mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 3,88 km, saerTo
vardna 365 m, saSualo qanobi 85,00/00 ‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 2,99
km2-ia. aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis pirveli rigis ramdenime Senakadi
jamuri sigrZiT 2,0 km.
mdinare Rrmaxevis xeoba mTel sigrZeze V-es formisaa. gadakveTis adgilas
mdinaris kalapotis fskeris sigane 5-7 metris, nakadis sigane ki 1-3 metris
farglebSi icvleba. nakadis siRrme 0,2-0,3 metri, siCqare ki 0,8-1,0 m/wm-ia.
mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxul-
Semodgomis wyalmovardnebiT da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
124
mdinare fSatisxevi, romelic RrmaxevTan erTad ayalibebs md. foraqaanTxevis
Camonadens, saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi, 1010 metris
simaRleze. mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 3,60 km,
saerTo vardna 382 m, saSualo qanobi 1060/00, wyalSemkrebi auzis farTobi ki
2,34 km2-ia. aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis pirveli rigis ramdenime
Senakadi jamuri sigrZiT 1,0 km.
mdinaris xeoba saTaveebSi V-es formisaa, gadakveTis ubanze ki – yuTismagvari.
amasTan, misi xeobis marcxena ferdobi maRali da calkeul adgilebze cicaboa,
marjvena ki damreci. gadakveTis adgilas mdinaris kalapotis fskeris sigane 3-6
metris, nakadis sigane ki 1-3 metris farglebSi icvleba. nakadis siRrme 0,2-0,3
metri, siCqare ki 1,0 m/wm-is farglebSia.
mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxul-
Semodgomis wyalmovardnebiT da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.
mdinare TeTrixevi saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi 1,060 metris
simaRleze, erTvis foraqaanTxevs da md. orxevis saxeliT uerTdeba md. mtkvars
marcxena mxridan.
mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 6.60 km-ia, saerTo
vardna _ 478 m, saSualo qanobi _ 71.0‰, wyalSemkrebi auzis farTobi ki _ 7.27
km2-ia.
aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis ramdenime mSrali xevi jamuri sigrZiT
4,45 km. gadakveTis adgilas mdinaris kalapotis fskeris sigane 6-10 metris
farglebSi icvleba. nakadis sigane 2-3 metri, siRrme 0,2-0,4 metri, xolo siCqare
0,8-1,0 m/wm-is farglebSia. rekognoscirebis Catarebis momentSi mdinaris kalapoti
mSrali iyo. mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT,
zafxul-Semodgomis wyalmovardnebiTa da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.
mdinare tinwyali saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi, sof. didi
lilos dasavleTiT 1025 metris simaRleze da erTvis md. loWins marjvena
mxridan.
mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 6,30 km, saerTo
vardna 465 m, saSualo qanobi 74,00/00, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 5,84 km2-
ia. aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis pirveli rigis ramdenime Senakadi
jamuri sigrZiT 3,20 km. gadakveTis adgilas mdinaris kalapoti CaWrilia
daaxloebiT 4-5 metris siRrmeze. am monakveTze umniSvnelo nakadis sigane 1-2
metri, siRrme 0,1-0,2 metri, xolo siCqare 0,7-0,9 m/wm-ia.
mdinaris xeoba saTavidan zemo samgoris sarwyavi sistemis zemo magistraluri
arxis gadakveTamde V-es formisaa. qvemoT, daaxloebit 1 km-is manZilze –
trapeciuli, xolo gadakveTis ubanze aramkafiod aris gamoxatuli.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
125
aRsaniSnavia, rom md. tinwyalis marcxena bunebrivi Senakadi xevadala, amJamad 600
metrian niSnulze gadagdebulia marcxena mxares da daaxloebiT 500 metriani
arxiT uerTdeba pk 263+30-ze arsebul usaxelo xevs.
mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxul-
Semodgomis wyalmovardnebiT da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.
mdinare codvianTxevi saTaves iRebs ialnos qedis samxreT winamTebSi, sof. didi
lilos aRmosavleT daboloebaze 790 metris simaRleze da erTvis md. loWins
marjvena mxridan.
mdinaris sigrZe saTavidan saproeqto rkinigzis gadakveTamde 5,20 km, saerTo
vardna 237 m, saSualo qanobi 46,00/00, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 3,62 km2-
ia. aRniSnul gadakveTamde mdinares erTvis ramdenime mSrali xevi jamuri sigrZiT
3,60 km. misi xeoba mTel sigrZeze trapeciuli formisaa. gadakveTaze mdinaris
mSrali kalapotis sigane 30-40 metria.
mdinaris wylianobis reJimi xasiaTdeba gazafxulis wyaldidobiT, zafxul-
Semodgomis wyalmovardnebiT da zamTris mdgradi wyalmcirobiT.
aRniSnuli mdinareebi calkeul, mcire naleqian wlebSi Sreba. sxva, usaxelo
mcire mdinareebi da xevebi wlis xangrZliv periodSi mSralia. wyali maT
kalapotSi Cndeba mxolod Tovlis dnobisa da wvimebis periodSi. calkeul
wlebSi, intensiuri wvimebis dros, rogorc zemoT CamoTvlili mdinareebi, ise
sxva mcire mdinareebi da mSrali xevebi, uecari katastrofuli wyalmovardnebiTa
da didi damangreveli ZaliT xasiaTdebian.
dawvrilebiT saproeqto rkinigziT gadakveTili mdinareebis da xevebis wylis
maqsimaluri xarjebis Sesaxeb ix. danarT Y-Si
gansakuTrebiT aRsaniSnavia gansaxilvel teritoriaze arsebuli Tbilisis
wyalsacavi, igive Tbilisis zRva, romlis wyalSemkreb auzSi gaTvaliswinebulia
SemovliTi rkinigzis gayvana.
Tbilisis irigaciuli daniSnulebisa da kompleqsuri gamoyenebis wyalsacavi
mwyobrSi Sevida 1953 wels. mas wyali miewodeba zemo samgoris sarwyavi sistemis
zemo magistraluri arxiT, romelic sionis wyalsacaviT daregulirebuli md.
ivris wyals iRebs sofel paldoSi mowyobili saTave nagebobis meSveobiT.
1985 wels dasrulda Jinvalis hidroteqnikuri kompleqsis mSenebloba, romlis
proeqtis mixedviT, Tbilisis wyalsacavs md. aragvidan unda mieRo 15.0 m3/wm
raodenobis wyali, magram Jinvalis wyalsatari gvirabis aradamakmayofilebeli
teqnikuri mdgomareobis gamo Jinvalis wyalsatari gvirabi ver uzrunvelyofs
wylis saproeqto raodenobis transportirebas. amitom q. Tbilisis sami didi
raionis wyalmomarageba xorcieldeba Tbilisis wyalsacavidan amotumbuli wyliT.
amrigad, Tbilisis wyalsacavi gamoiyeneba rogorc gardabnis 20,000 ha sasoflo-
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
126
sameurneo savargulis mosarwyavad da q. Tbilisis wyalmomaragebis erT-erT
ZiriTad wyarod, aseve dedaqalaqis mosaxleobis rekreaciuli miznebisTvis.
aRniSnulidan gamomdinare, SesaZlebelia, miviCnioT, rom gansaxilvel teritoriaze
Tbilisis wyalsacavi da misi mkvebavi zemo samgoris sarwyavi sistemis zemo
magistraluri arxi, aseve md. kvirikobisxevi, romelic uSualod uerTdeba
Tbilisis wyalsacavs, warmoadgenen zedapiruli wylis yvelaze sensitiur
obieqtebs.
SedarebiT naklebad sensitiuria mdinareebi _ gldanula, xevZmara, foraqaanTxevi
da TeTrixevi, radgan aRniSnuli mdinareebi saproeqto rkinigziT ikveTebian md.
mtkvridan daSorebiT.
5.1.5.2 hidrogeologia
Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqte marSrutis, zahesis dasaxlebidan
`zahesidan~, mdinare xevZmaras gadakveTamde monakveTze, reliefis danawevrebisa da
eroziuli xevebis ganviTarebis gamo, gruntis wylebi intensiurad aris
drenirebuli da, Sesabamisad, maTi cirkulaciis siRrme 5 metrs aRemateba. am
mxriv gamonaklisia gldanis Semogareni, sadac saproeqto xazi uaxlovdeba mlaSe
tbebisa da daWaobebuli farTobebis dislokaciis adgils. am monakveTze gruntis
wylebis ganlagebis savaraudo siRrme 2.0 – 2.5 m-s Seadgens. amave monakveTze
sayuradReboa TabaSiris Semcveli Tixnari gruntebis gavrceleba, rac qimiuri
sufoziis aRZvris maRal albaTobas Seicavs.
dawyebuli giorgiwmindas saagarako dasaxlebidan sof. patara lilos samxreT
periferiamde, saproeqto trasa sworxazovania, patar-patara mSrali xevebis
umniSvnelo gadakveTebiT. reliefi aq zomierad danawevrebuli, ufro borcviania.
geologiuri substrati imave maikopis wyebis qanebiT aris agebuli, romlebic
TabaSiriani da iarozitiani deluviuri TixnariT (sisqiT 5 – 10 m) aris
gadafaruli. gruntis wylebis cirkulaciis siRrme 5 metrs aRemateba. trasa
Tbilisis wyalsacavis Crdilo-aRmosavleT sanapiro zols daaxloebiT 2 km-iT
aris daSorebuli. teqtonikurad es zoli lisis antiklinis Crdilo-dasavleTi
frTaa, romlis farglebSi Sreebis daxriloba 500 – 600 Seadgens, xolo naoWis
Sarniri mkveTrad aris daZiruli. am pirobebSi wyalsacavidan wylis filtracia
Sreebis daxrilobis gaswvriv (anu daaxloebiT saproeqto xazis mimarTulebiT)
gardauvalia, Tumca Sreebi mkveTrad iZireba da, Sesabamisad, filtrati did
siRrmeze moZraobs.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriebis hidrogeologiuri
maxasiaTeblebis savele rekognoscirebis procesSi aRweril iqna dasavleTidan
(zahesis dasaxleba) aRmosavleTisaken (lilos saproeqto sadguri).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
127
nax. 5.1.5-1. saavtomobilo gzis gadakveTa md. gldanis xevTan
saproeqto rkinigzis xazis md. gldanisxevis xeobasTan gadakveTis ubanze mdinaris
kalapoti sakmaod farToa da Tanamedrove kaWar-kenWnari warmonaqmnebiT aris
dafaruli.
nax. 5.1.5-2 _ 5.1.5-3. md. gldanisxevis kalapoti saproeqto rkinigzasTan
gadakveTis ubanze
gansaxilvel monakveTze md. gldanisxevis xeobis ferdobebi zeda oligocen –
qveda miocenis (maikopis wyeba) qviSaqva – Tixovani warmonaqmnebiT aris agebuli.
masivi mSralia, anu hidrogeologiuri kuTxiT, adgili misaRebia sarkinigzo
trasis mSeneblobisa da eqspluataciisaTvis.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto xazis samxreT-dasavleTiT, daaxloebiT
300 metris daSorebiT, sadac dasavleTiT gldanis didi tba mdebareobs, azimutiT
2700 patara ru Camoedineba, romelic tbas erTvis.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
128
nax. 5.1.5-4. didi tbis xedi dakvirvebis wertilidan
saavtomobilo magistralsa da tbas Soris mdebare teritoria swori movakebuli
reliefiT xasiaTdeba, romelic xSiri balaxiT aris dafaruli da fragmentulad
daWaobebulia, rac gruntis wylebis sarkis axlo ( 1≈ m) ganlagebaze miuTiTebs.
nax. 5.1.5-5 - 5.1.5-7. daWaobebuli fragmentebi didi tbis CrdiloeT periferiaze
Tbilisis zRvis CrdiloeTiT ZiriTad xazs mniSvnelovani gadakveTa aqvs md.
kvirikobisxevis xeobasTan. daaxloebiT 300 m daSorebiT lokaluri depresiaa (30 X 10 m), romelic wyliT aris dafaruli.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
129
nax. 5.1.5-8. wyliT dafaruli lokaluri depresia
savaraudoa, rom gansaxilvel farTobze gruntis wylebi, romlebic deluviur
TixnarTan unda iyos dakavSirebuli, Tbilisis wyalsacavSi ganitvirTeba. amasTan,
maTi ganlagebis siRrme 4 metrs ar unda aRematebodes. ZiriTadi substratis
amgebi oligocen-miocenis wyebis qanebi wyalsacavidan CrdiloeTiT, anu
wyalsacavis sapirispiro mxares, ecema.
nax. 5.1.5-9 – 5.1.5-10. oligocen – qveda miocenis gaSiSvleba
wyalsacavis CrdiloeT periferiaze
md. kvirikobisxevis gadakveTis Semdeg ZiriTadi xazi saTibad gamoyenebuli
farTobis kides miuyveba da maqsimalurad uaxlovdeba Tbilisis wyalsacavis
napirs.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
130
nax. 5.1.5-11 – 5.1.5-12. saproeqto xazi saTibi farTobebis kideze
gruntis wylebis ganlagebis siRrme aq imdenad mcirea, rom sakmaod vrceli
daWaobebuli farTobebi warmoiqmneba. es garemoeba imaze miuTiTebs, rom zemoT
gamoTqmuli mosazreba gruntis wylebis da, aqedan gamomdinare, TviT wyalsacavis
SesaZlo gaWuWyianebis Taobaze kidev ufro dasturdeba am monakveTze arsebuli
hidrogeologiuri pirobebiT.
nax. 5.1.5-13 – 5.1.5-14. daWaobebuli fragmentebi wyalsacavis CrdiloeT
periferiaze (rkinigza _ wyalsacavis urTierTqmedebis zonaSi)
gansaxilvel monakveTze rkinigzis gaswvriv misgan CrdiloeTiT gamavali sarwyavi
arxi rom funqcionirebdes, SeiZleboda, dagveSva daWaobebuli fragmentebis
arseboba arxidan filtraciaze wylis danakargebis xarjze. magram, arxi
umoqmedoa, dafarulia mcenareulobiT, amovsebulia sxvadasxva narCeniT da mokle
monakveTebze SemorCenilia adrindeli mopirkeTebis niSnebi. maSasadame, arxis
qvemoT deluviuri gruntebis gawylianebis mizezi ar SeiZleba wylis
filtraciaze danakargebi iyos.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
131
nax. 5.1.5-15 – 5.1.5-16. umoqmedo sarwyavi arxi saproeqto rkinigzis gaswvriv
hidrogeologiurad garemoze saubrisas mniSvnelovania is garemoeba, rom es
farTobebi wlebis ganmavlobaSi sasoflo-sameurneo savargulebs (ZiriTadad,
venaxis plantaciebs) warmoadgenda da dafarulia miwisqveSa sairigacio qseliT. am
qselis kuTvnili erT-erTi hidrantidan wyali dResac gadmoedineba, rac
miwisqveSa qselis arsebobaze miuTiTebs.
nax. 5.1.5-17. varkeTilis yofili sabWoTa meurneobis sairigacio
sistemis erT-erTi moqmedi hidranti
dRes es farTobebi xSiri balaxeuliT aris dafaruli da, ZiriTadad, saTibebad
gamoiyeneba. gruntis wylebi miwis zedapirTan axlosaa ( 3≈ m), gansakuTrebiT im
farTobze, romelic rkinigzis zeda samgoris magistralur sarwyav arxTan
gadakveTis Semdeg am ukanasknelis hidravlikuri zemoqmedebis zonaSi imyofeba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
132
5.1.6 flora da mcenareuli safari
Tbilisis SemovliTi rkinigzis derefani da mimdebare teritoriebi Tbilisis
qvabulTan erTad landSafturi, botanikur-geografiuli, fitocenologiuri da
floristuli msgavsebiT Tbilisis erTian fizikur-geografiul raions qmnis. am
fizikur-geografiuli raionis reliefis mravalferovneba, rTuli geologiuri
agebuleba, klimaturi pirobebis Tavisebureba da ekosistemebis nairgvaroba _
gansazRvravs misi floris mravalferovnebas. raionis flora WurWlovan
mcenareTa (gvimranairebi, SiSvelTeslovanebi, farulTeslovanebi) daaxloebiT
1,650 saxeobas iTvlis (saqarTveloSi sul 4,200-mde saxeobaa), romelTa Soris
raodenobrivi da populaciuri mravalferovnebis TvalsazrisiT didi mniSvneloba
aqvs iSviaT, endemur da reliqtur saxeobebs. regionis mcenareulobis
tipologiurma nairgvarobam da floristulma simdidrem ganapiroba is, rom me-18
saukunis meore naxevridan igi botanikosTa da, saerTod, sabunebismetyvelo dargis
specialistebis gaZlierebuli dainteresebis obieqtad gadaiqca. xazgasmiT unda
aRiniSnos, rom mcenareTa 90-ze meti saxeoba mecnierebisTvis pirvelad Tbilisis
midamoebSi aRiwera da moipova saerTaSoriso aRiareba (quTaTelaZe, 1971). cxadia,
rom Tanamedrove etapze mwvane safaris da zogadad mcenareTa mravalferovnebis
SenarCunebas Tbilisisa da misi mosaxleobisaTvis sasicocxlo mniSvneloba eniWeba,
radgan urbanizaciis gavlena q. Tbilisis da misi mimdebare midamoebis bunebriv
garemoze ukiduresad arasaxarbieloa.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis praqtikuli ganxorcieleba garkveuli
xarisxiT gamoiwvevs biomravalferovnebis gaRaribebas, romlis masStabebis
gansazRvrisaTvis, garemoze zemoqmedebis kvlevis farglebSi, saWiro gaxda
rkinigzis magistralis derefnis da mimdebare teritoriebis mcenareulobis
ZiriTadi tipebis aRwera da floris im saxeobebis gamovlena, romelTac
biomravalferovnebis SenarCunebisTvis didi mniSvneloba aqvs. literaturuli
wyaroebis (kecxoveli, 1935, 1960; mayaSvili, 1952, 1953; quTaTelaZe, 1971;
saqarTvelos floris mravaltomeuli, 1971-2009; saxokia, 1958; qiqoZe da sxv.
2009) da savele kvleva-Ziebis Sedegad mopovebuli masalebis analizis
safuZvelze ganisazRvra rkinigzis derefnis gaswvriv mdebare teritoriebze
gavrcelebuli mcenareulobis ZiriTadi tipebi da floris iSviaTi saxeobebi,
romelTa genofondis dacva aucileblad unda ganxorcieldes.
SemovliTi rkinigzis derefnis gaswvriv mdebare teritoriebis TiTqmis ori
mesamedi agrokulturuli landSaftebiTa da dasaxlebuli ubnebiT aris
dakavebuli. amitom bunebrivi mcenareuloba sarkinigzo trasis gaswvriv
wyvetilad da sxvadasxva sididis calkeuli habitatebis fragmentebiT aris
warmodgenili:
Walis tyeebis habitati
Walis tyeebis habitati ganviTarebulia viwro zolis saxiT mdinareTa xeobebis
calkeul ubnebze. sarkinigzo trasis gaswvriv igi gvxvdeba md. mtkvris kveTaze
(muxaTgverdisa da zahesis mimdebare teritoria). Walis tyis Zlier
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
133
modificirebuli umniSvnelo fragmentebi SemorCenilia agreTve md. gldanisxevis,
xevZmarasa da kvirikobisxevis kveTaze.
struqturul-funqcionalurad Walis tyeebis habitati mniSvnelovan rols
asrulebs ekosistemis wonasworobis SenarCunebis TvalsazrisiT. Walis tyeebis
xemcenareTa zogierTi saxeoba mesameuli periodis Termofiluri floris
reliqtia, romelsac maRali sakonservacio Rirebuleba gaaCnia. gadaSenebis
zRvarze imyofeba da kanoniT aqvs miniWebuli dacvis gansakuTrebuli statusi. am
kategoriis saxeobebidan rkinigzis samSeneblo derefanSi an mis mimdebare
teritoriebze gavrcelebulia:
• patara Teladuma (Ulmus minor). am saxeobas bunebis dacvis msoflio
kavSiris (IUCN) saerTaSoriso kriteriumebis mixedviT, 2006 wlidan
miniWebuli aqvs mowyvladi taqsonis statusi (VU) (igi ganixileba,
rogorc bunebaSi gaqrobis maRal risks daqvemdebarebuli saxeoba).
saxeoba Setanilia saqarTvelos “wiTel nusxaSi”. Tbilisis SemovliTi
rkinigzis gaswvriv mdebare teritoriebze misi gavrcelebis adgilebia:
md. mtkvris kveTis gaswvriv pirveli da meore Waliszeda terasebi
`zahesTan~, gldanisxevis, xevZmaras, kvirikobis xevis gadakveTis
adgilebi, gldanis didi tbis das. napiris gaswvriv, lilos dasaxlebis
raioni.
• patara Teladumas garda, Walis tyeebis SeqmnaSi monawileoben sxva
reliqtebi: xvalo (Populus canescens), ofi (Populus nigra), wnori (Salix alba); lianebi: ekalRiWi (Smilax excelsa), suro (Hedera helix), Rvedkeci (Periploca graeca), romelTa dacva aseve aucilebelia.
stepuri mcenareulobis habitati
stepuri mcenareulobis fragmentebi SemovliTi rkinigzis gaswvriv TiTqmis yvela
mcenareul kompleqsSia warmodgenili, magram misi tipuri ekosistemebi ZiriTadad
mSral, samxreTis da mis gardamaval eqspoziciebzea gavrcelebuli, zRvis donidan
300-700 m-ze. ZiriTadad ganviTarebulia natyevarze da amitom stepis
mcenareuloba mTlianad meoradia. mis SeqmnaSi ganmsazRvreli mniSvneloba aqvT:
vaciwveras saxeobebs (Stipa pulcherrima, S. lessingiana, S. capillata, S. stenophylla) velis wivanasa (Festuca valesiaca) da uros (Bothriochloa ischaemum). stepis
mcenareuloba sarkinigzo trasis gaswvriv fragmentuladaa gavrcelebuli, sof.
patara lilos midamoebidan md. xevZmaras xeobamde.
habitats sakonservacio Rirebuleba ar gaaCnia.
hemiqserofiluri buCqnarebis habitati
hemiqserofiluri buCqnarebis habitati SemovliTi rkinigzis gaswvriv,
fragmentulad aris gavrcelebuli, Zlier degradirebuli ubnebis saxiT. am
habitatis SeqmnaSi monawileobs: ZeZvi (Paliurus spina-chritsi), jagrcxila (Carpinus orientalis), grakli (Spiraea hypericifolia), kvrinCxi (Prusun spinoza), menaxiris bali
(Cerasus incana), kowaxuri (Berberis vulgaris) da sxv. SemovliTi rkinigzis gaswvriv
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
134
hemiqserofiluri buCqnarebis calkeuli ubnebi gvxvdeba md. xevZmarasa sof. patara
lilos Soris mdebare derefnis monakveTze.
habitats sakonservacio Rirebuleba ar gaaCnia.
tbaWaobiani habitati
tbaWaobiani habitati SemovliTi rkinigzis xazis gldanis monakveTidan samxreTiT
daaxloebiT 400 m-is daSorebiT mdebareobs. am tipis ekosistemebi sensitiurobis
TavlsazrisiT yovelTvis mniSvnelovania, radgan isini, wylisa da Waobis
specifikuri mcenareebis garda, mravali sxva cocxali organizmebis TavSesafarsa
da gamravlebis niSasac warmoadgenen.
habitats sakonservacio Rirebuleba aqvs da, Sesabamisad, misi SenarCuneba saWiroa.
5.1.7 fauna
didi xnis win dawyebuli intensiuri sameurneo aTvisebis Sedegad Tbilisis
SemovliTi rkinigzis saproeqto derefnisa da misi mimdebare teritoriis fauna
Zlier gaRaribebulia. SemovliTi rkinigzis derefnis mcire nawili moicavs
Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli gamoyenebis zonis patara ubans kvirikobis
xevis sazRvrebSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis teritoria zoogeografiuli
TvalsazrisiT SeiZleba daiyos or – dasavleT da aRmosavleT – nawilad.
teritoriis dasavleTi nawili, `zahesis” dasaxlebidan sof. gldanis CaTvliT,
miekuTvneba holarktikis ares cirkumborealur (anu dasavleT evraziis) qveolqis
kavkasiis mxares. aq gavrcelebulia tyesTan dakavSirebuli cxovelebi. es nawili
moicavs Tbilisis Crdilo-dasavleT gareubansa da mis mimdebare teritoriebs,
romlebic msxvilfexa rqosani pirutyvis saZovrebad gamoiyeneba. xevebSi
SemorCenilia meoradi foTlovani tyis fragmentebi (muxa, jagrcxila, alvis xe,
Tela da sxv.). tyis pirebSi da velobebze dominirebs ZeZvi. tyiani da jagekliani
velis monakveTebi mozaikuradaa ganlagebuli.
teritoriis aRmosavleTi nawili – sof. gldanidan samgoris dasaxlebamde _
zoogeografiulad miekuTvneba holarktikis ares xmelTaSua zRvis
zoogeografiuli qveolqis irano-Turanis provinciis mtkvris raions. aq gvxvdeba
cxovelebi, romlebic upiratesobas Ria aridul sabinadro adgilebs aniWebs.
amJamad am nawilSi sasoflo-sameurneo savargulebia. bolo 7-8 km sigrZis
derefani gadis sarwyavi miwebiTa da baRebiT dafarul, anTropogenuri
zemoqmedebiT Zlier transformirebul vakeze.
SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriaze binadrobs saqarTvelos wiTel
nusxaSi (2006) Setanili 22 saxeoba, romelTagan 4 ZuZumwovaria, 7 frinveli, 3
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
135
qvewarmavali, 1 amfibia da 7 mweri. cxrilSi 5.1.7-1, miTiTebulia, Tu romel
zoogeografiul nawilSi SeiZleba ama Tu im saxeobasTan Sexvedra.
cxrili 5.1.7-1. Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSrutis derefanSi da mis
mimdebare teritoriebze binadari daculi cxovelebis nusxa
# laTinuri saxelwodebaÍ qarTuli saxelwodeba daculobis
statusi das. nawili aRm. nawili
ZuZumwovrebi
1 Rhinolophus euryale samxreTuli cxvirnala VU + -
2 Rhinolophus mehelyi mehelis cxvirnala VU + -
3 Cricetulus migratorius nacrisferi zazunela VU + +
4 Mesocricetus brandti amierkavkasiuri zazuna VU - +
frinvelebi
1 Ciconia nigra yaryati VU + -
2 Buteo rufinus velis kakaCa VU + +
3 Aquila heliaca beqobis arwivi VU + +
4 Neophron percnopterus faskunji VU + +
5 Aegolius funereus Woti VU + +
6 Grus grus ruxi wero EN - +
7 Panurus biarmicus ulvaSa wivwiva VU + +
qvewarmavlebi
1 Testudo graeca xmelTaSua zRvis ku VU + +
2 Eryx jaculus dasavluri maxrCobela VU - +
3 Eirenis collaris sayeloiani eirenisi VU - +
amfibia
1 Pelobates syriacus siriuli myvari EN - +
mwerebi
1 Pterogon gorgoniades juja sfinqsi VU + +
2 Callimorpha dominula daTunela hera VU + +
3 Parnassius apollo apoloni VU + -
4 Polyommates daphnis cisfera meleagri VU + -
5 Bombus eriophorus bazi erioforusi VU + -
6 Xylocopa violacea iisferi qsilokopa VU + +
7 Onychogomphus assimilis msgavsi nemsiylapia VU - +
SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoria ar warmoadgens am saxeobebis ZiriTad
adgilsamyofels. msxvili mtacebeli frinvelebisa umetesoba da weroebi mxolod
gadafrenis periodSi gvxvdeba. literaturaSi aRweril da 5.1.7-1 cxrilSi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
136
aRniSnul frinvelTa zogierTi saxeobis (magaliTad, ulvaSa wivwiva _ Panurus biarmicus) arseboba saproeqto rkinigzis mimdebare teritoriebze bolo
aTwleulebis ganmavlobaSi aravis daufiqsirebia.
saqarTveloSi gavrcelebulia xelfrTianebis anu Ramurebis 29 saxeoba, romlebic
daculia “evropuli Ramurebis populaciebis konservaciis SeTanxmebiT” (2000).
maTgan 11 saxeoba SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriaze gvxvdeba (ix.
cxrili 5.1.7-2).
cxrili 5.1.7-2. SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriebze mobinadre
Ramurebi
# laTinuri saxelwodeba qarTuli saxelwodeba
1. Rhinolophus ferrumequinum didi cxvirnala
2. Rhinolophus hipposideros mcire cxvirnala
3. Rhinolophus euryale samxreTuli cxvirnala, VU
4. Rhinolophus mehelyi mehelis cxvirnala, VU
5. Eptesicus serotinus megviane Ramura
6. Myotis blythii yurwveta mRamiobi
7. Myotis mystacinus ulvaSa mRamiobi
8. Pipistrellus pipistrellus juja Ramori
9. Pipistrellus pygmaeus pawia Ramori
10. Pipistrellus nathusii tyis Ramori
11. Plecotus auritus ruxi yura
SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoria moicavs sanadiro saxeobebis
gavrcelebis areals, romlebic aseve sainteresoa turistebisa da moyvaruli
orniTolgebisTvis. maT Sorisaa cxrilSi 5.1.7-3 miTiTebuli ZuZumwovrebic.
cxrili 5.1.7-3. rkinigzasTan mimdebare teritoriaze gavrcelebuli
ZuZumwovrebi
# laTinuri saxelwodeba qarTuli saxelwodeba
1 Canis lupus mgeli
2 Vulpes vulpes mela
3 Meles meles maCvi
4 Martes martes kverna
5 Felis silvestris tyis kata
6 Lepus europaeus kurdReli
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
137
arsebuli literaturuli monacemebis analizisa da Catarebuli savele
gamokvlevis safuZvelze saproeqto rkingzis derefanSi da misi mimdebare
teritoriaze gamoirCeva oTxi erTmaneTisagan gansxvavebuli monakveTi.
monakveTi I – zahesis dasaxlebidan giorgiwmindas dasaxlebamde
es monakveTi warmoadgens Tbilisis Crdilo-dasavleT Semogarens. mis Crdilo-
dasavleT nawilSi rkinigzis trasa gaivlis Tbilisis erovnuli parkis
samxreTi sazRvris gaswvriv or adgilze, mis uSualo siaxloves (100-200 m-is
daSorebiT). aRniSnul ubanze rkinigzis trasis gaswvriv mTeli monakveTi
dafarulia meCxeri tyiTa da buCqnariT. dakvirvebis ubnebze Cven mier ar
dafiqsirebula (agvisto, 2009) kanoniT daculi msxvili ZuZumwovrebis
binadrobis kvali, arc calkeuli maRali fuRuroiani xeebi, sadac SeiZleba
yofiliyo kanoniT daculi frinvelebis budeebi an Ramurebis koloniebi.
zogadad, cxovelTa biomravalferovnebis SenarCunebis TvalsazrisiT es
monakveTi naklebad mgrZnobiarea, vinaidan aq cxovelebs SeuZliaT gadavidnen
mimdebare tyis masivSi – saguramos qedis samxreTi ferdobis aRma.
am monakveTis mTavari funqciebia:
• Cveulebrivi frinvelebisaTvis budobis adgilebisa da binadrobis
uzrunvelyofa;
• bartyebis gamoCekisa da saSemodgomo gadafrenis dros frinvelebis
sakvebiT uzrunvelyofa;
• aq binadari ZuZumwovrebisa da frinvelebisaTvis gadaadgilebis gzebiTa
da gamravlebis dros TavSesafriT uzrunvelyofa tyispira zolSi.
monakveTi II – gldanis didi tba
gldanis didi tba Sevsebul iqna mtknari wyliT. amJamad mis samxreT napirze
mimdinareobs rekreaciuli obieqtebis mSenebloba da xdeba plaJis
keTilmowyoba. tbis Crdilo napiris gaswvriv alag-alag ganviTarebulia
lerwmisa da lelis rayebi, romlebic SeiZleba TavSesafrad gamoiyenon Waobisa
da wyalmcuravma gadamfrenma frinvelebma.
monakveTi III – giorgiwmindas dasaxlebidan sof. patara lilomde
giorgiwmindas dasaxlebidan sof. patara lilomde SemovliTi rkinigza gaivlis
jagekliani veliT dafarul gorak-borcvebis damrec ferdobebze. jagekliani
buCqnarebi ufro xSiria dasavleT kalTebze. uSualod rkinigzis gaswvriv
buCqnari gvxvdeba, ZiriTadad, xevebis kalTebze da maTi Ziris gaswvriv. sadac
mdinarispira mcenareuloba cxovelebisaTvis TavSesafarsa da sakvebs
uzrunvelyofs.
rkinigzis trasa gadakveTs buCqnariTa da tyis fragmentebiT dafarul
ramdenime Rrma xevs (xevZmara, saafTre xevi, kvirikobis xevi da sxv.). maT
Soris _ kvirikobis xevi, romelic Sedis Tbilisis erovnuli parkis
tradiciuli gamoyenebis zonaSi. am xevis ferdobebi dafarulia meoradi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
138
muxnarebiT. xevebs Soris, mdebare teritoriebi gamoiyeneba saZovrebad da
saTibebad.
savele dakvirvebis dros kvirikobis xevSi dafiqsirda kanoniT daculi
saxeobis – velis kakaCas (Buteo rufinus) _ ori sabudari ubani.
giorgiwmindas dasaxlebidan sof. patara lilomde rkinigzis trasis monakveTi
mniSvnelovan rols TamaSobs, rogorc:
• msxvili mtacebeli frinvelebisa da weroebis gaCerebis adgili maTi
migraciis dros;
• mtacebeli frinvelebisa da Cveulebrivi frinvelebis budobis adgili;
• sakvebi adgili frinvelebis bartyebis gamoCekisa da saSemodgomo
gadafrenis dros;
• zogierTi gadamfreni frinvelis gamozamTrebis adgili rbil zamTarSi;
• saqarTvelos wiTel nusxaSi Setanili qvewarmavlebis _ xmelTaSua
zRvis kusa da sayeloiani eirenisis sabinadro adgili; da
• mdinareebis xevebisa da Releebis WalebSi ZuZumwovrebisa da
frinvelebis gadaadgilebisa da gamravlebis adgili.
am monakveTis gansakuTrebiT mgrZnobiare ubnebia: jagekliani velebiTa da tyis
narCenebiT dafaruli saafTre xevi da kvirikobis xevi.
monakveTi IV – sof. patara lilodan lilos dasaxlebamde
bolo 10 km manZilze – sof. patara lilodan lilos dasaxlebamde sarkinigzo
derefani gaivlis sasoflo-sameurneo savargulebze, mitovebul baRebsa da
venaxebze, saZovrebsa da qvian mindvrebze. zemo samgoris sairigacio arxisa,
foraqaanT xevisa da TeTri xevis garda, sarkinigzo trasa gadakveTs ramdenime
qarsacav zolsa da sarwyav arxs. am monakveTis dakvirvebis 7 sxvadasxva ubanze
(agvisto, 2009) ar Segvxvedria arc amierkavkasiis zazunis soroebi da arc
msxvili mtacebeli frinvelebis budeebi. aseve ar dafiqsirebula kanoniT daculi
romelime saxeobis kvali, rogorc uSualod derefanSi. ise mis siaxloves.
trasis es monakveTi mniSvnelovan rols TamaSobs, rogorc:
• msxvili mtacebeli frinvelebisa da weroebis gaCerebis adgili
migraciis dros;
• frinvelebis sakvebi adgili bartyebis gamoCekisa da saSemodgomo
gadafrenis dros;
• saqarTvelos ,,wiTel nusxaSi” Setanili qvewarmavlebis _ xmelTaSua
zRvis kusa da sayeloiani eirenisis sabinadro adgili;
• aq binadari bevri ZuZumwovrisa da frinvelebis gadaadgilebisa da
gamravlebis adgilebi mdinareTa xevebsa da tyis zolebSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
139
saproeqto trasis am monakveTze mawanwala ZaRlebis didi raodenoba imis
mimaniSnebelia, rom kanoniT daculi msxvili ZuZumwovrebis binadroba aq
naklebad savaraudoa. rac Seexeba sxva saxeobebs, isini, albaT, mtaceblebis
didi wnexis qveS imyofebian.
ekologiurad mgrZnobiare monakveTebad SeiZleba CaiTvalos mdinareTa xevebis,
arxebisa da tyis zolebis gadakveTis adgilebi.
cxovelTaTvis mniSvnelovania xevebi, buCqnariTa da tyis naSTebiT dafaruli
ferdobebi da mdinareebis, arxebis, tyis zolebis gadakveTis adgilebi.
ruka 7-ze - biomravalferovnebis konservaciisaTvis mniSvnelovani ubnebi _
mocemulia cxovelTa biomravalferovnebis SenarCunebisaTvis yvelaze
mniSvnelovani monakveTebi; esenia:
(a) Tbilisis Semogareni da Tbilisis erovnuli parkis sazRvrebi, sadac Zvel
saxlebSi Ramurebi binadroben;
(b) gldanis didi tbis Crdilo nawili, romelsac, savaraudod, wylis
frinvelebi iyeneben gadafrenis dros;
(c) saafTre xevi – mtacebeli frinvelebis budobis adgili;
(d) kvirikobis xevi - mtacebeli da sxva frinvelebis budobis adgili; da
(e) patara xevi kaklis nargavebis baRis samxreTiT – Tbilisis zRvis napiris
siaxloves, saidanac avariis SemTxvevaSi navTobproduqtebi an sxva
momwamlavi nivTierebebi swrafad moxvdeba `Tbilisis zRvaSi~.
sarkinigzo derefanSi yvelaze sensitiuri Tbilisis erovnuli parkis
teritoriaze kvirikobis xevis gadakveTis ubania.
5.1.7.1 iqTiofauna
winamdebare qveTavSi mocemuli ,,Tbilisis zRvisa” da SemovliTi rkinigzis
gadamkveTi wyalsatevebis iqTiofauna aRwerilia 2007 wels Catarebuli kvlevebis
safuZvelze. aRsaniSnavia, rom aRniSnuli kvleva iyo arasruli, amitom qvemoT
mocemuli saxeobaTa nusxa amomwuravi araa.
,,Tbilisis zRvisa” da rkinigzis gadamkveTi wyalsatevebis iqTiofauna
warmodgenilia Semdegi saxeobebiT:
1. Salmo trutta caspius morpha fario Linnaeus, 1758 – nakadulis kalmaxi (kaspiuri
populacia), Setanilia saqarTvelos wiTel nusxaSi, konservaciuli
statusi: VU;
2. Salmo mykiss (Walbaum, 1792) – cisartyela kalmaxi, introducirebuli
formaa;
3. Leiciscus cephalus orientalis Nordmann, 1840 – kavkasiuri qaSayi, gvxvdeba mxolod
kavkasiis ekoregionSi;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
140
4. Rutilus rutilus caspius (Yakovlev, 1870) – mtkvris nafota, gvxvdeba mxolod
kavkasiis ekoregionSi;
5. Varicorinus capoeta (Güldenstädt, 1773) – xramuli (cocxali, fiCxuli, lurja,
kaputi), kavkasiis ekoregionis endemuri formaa;
6. Barbus lacerta cyri De Filippi, 1865 – mtkvris wvera, gvxvdeba mxolod kavkasiis
ekoregionSi;
7. Barbus capito (Güldenstädt, 1773) – Wanari, kavkasiis ekoregionis endemuri
formaa;
8. Barbus mursa (Güldenstädt, 1773) – murwa, kavkasiis ekoregionis endemuri formaa;
9. Gobio persus (Günther, 1899) – mtkvris cimori (fetvia);
10. Chalcabrinus chalcoides (Güldenstädt, 1772) – Trisa, elavi, Samaia;
11. Rhodeus sericeus amarus (Bloch, 1782) – tafela;
12. Alburnus filippi Kessler, 1877 – mtkvris TaRliTa, kavkasiis ekoregionis endemuri
formaa;
13. Acanthalburnus microlepis (De Filippi, 1863) – Savwarba;
14. Alburnoides bipunctatus eichwladi (De Filippi, 1863) – aRmosavluri frita;
15. Cyprinus carpio Linnaeus, 1758 – kobri (goWa);
16. Carassius carassius (Linnaeus, 1758) – karasi, invazirebuli formaa;
17. Nemachilus brandtii (Kessler, 1877) – mtkvris goWala, kavkasiis ekoregionis
endemuri formaa;
18. Sabanejewia aurata aurata (De Filippi, 1863) – oqrosferi gvelana, Setanilia
saqarTvelos wiTel nusxaSi, konservaciuli statusi: VU;
19. Neogobius constructor (Nordmann, 1840) – kavkasiuri mdinaris Rorjo, kavkasiis ekoregionis endemuri formaa;
20. Silurus glanis Linnaeus, 1758 - Rlavi (loqo).
5.1.8 Tbilisis erovnuli parki
Tbilisis erovnuli parki Seiqmna saguramos nakrZalis bazaze. saqarTvelos
kanonis – Tbilisis erovnuli parkis Sesaxeb – ZaliT, romelic xelmowerilia
2007 wlis 20 noembers da ZalaSi Sevida 2008 wlis 1 ianvridan.
amJamad Tbilisis erovnuli parkis farTobi 22 425.06 heqtars Seadgens.
parki ori, erTmaneTisagan gancalkavebuli, nawilisagan Sedgeba. maTgan erTi
yofili saguramos nakrZalis teritoriis mimdebarea da sakmaod kargi turistuli
potenciali aqvs ekologiuri, botanikuri da orniTologiuri TvalsazrisiT. rac
Seexeba Tbilisis erovnuli parkis meore nawils, sadac Tbilisis SemovliTi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
141
rkinigzis trasa gaivlis, is samxreTiT, Tbilisis zRvis SemogarenSi, mdebareobs
da sakmaod saxeSecvlilia. ix. ruka 8 _ Tbilisis erovnuli parki.
parkis teritoriaze gamoiyofa mkacri dacvis, istoriul-kulturuli,
tradiciuli gamoyenebis, vizitorTa da administraciuli zonebi.
hava aq zomierad teniania da zomierad civi zamTriTa da xangrZlivi zafxuliT
xasiaTdeba. teritoriaze aRiniSneba mTebi, ferdobebi, xevebi, da
geomorfologiurad Zlieradaa danawevrebuli.
Tbilisis erovnuli parkis teritoriaze sakmaod nairgvari mcenareulobaa. aq
gavrcelebulia 675 saxeobis balaxovani Tu merqniani mcenare, maT Soris 104 xe
da buCqia. nakrZalis dendroflora imiTacaa saintereso, rom aq gavrcelebulia
mesameuli periodis kolxeTis floris warmomadgenlebi: kolxuri Wyori (Ilex colchica), kolxuri da pastuxovis suro (Hedera colchica, Hedera pastuchowii), Zaxveli (Viburnum opulus), Tagvisara (Ruscus ponticus), uTxovari (Taxus baccata), kavkasiuri deka (Rhododendron caucasica) da sxv.
Tbilisis erovnuli parkis teritoriaze ZiriTadad warmodgenilia qarTuli
muxis, aRmosavleTis wiflis, kavkasiuri rcxilis, Cveulebrvi ifnis, jagrcxilisa
da pantis tyis ekosistemebiT.
literaturuli monacemebiT, Tbilisis erovnuli parkis CridiloeT nawilis fauna
sakmaod mdidaria. ZuZumwovrebidan parkSi gavrcelebulia: mela (Vulpes vulpes), mgeli (Canis lupus), tyis kverna (Martes martes), sindiofala (Mustela nivalis), kurdReli (Lepus europaeus) da sxv. aseve, SesaZloa, mura daTvis (Ursus arctos) arsebobac. adre saguramos nakrZali ganTqmuli iyo kavkasiuri keTilSobili irmis
(Cervus elaphus) populaciiT.
aqauri orniTofauna mravalferovania: xSirad SexvdebiT Cxikvs, SaSvsa da
ramdenime saxis kodalas. mtacebel frinvelTagan yvelaze mravalricxovani miminoa,
xolo saqarTvelos “wiTel nusxaSi” warmodgenili frinvelebidan zogjer aq
gvxvdeba beqobis arwivi (Aquila heliaca).
Tbilisis erovnuli parkis teritoriaze 12 saxis qvewarmavali gvxvdeba,
romelTaganac yvelaze gavrcelebuli gvelxokeraa. aq bevria ubralo ankarac,
yviTelmucela mcuravi da spilenZa gveli.
5.1.9 niadagi
niadagebis daraionebasa da klasifikacias ganapirobebs teritoriis zedapiris,
geologiuri agebulebis, klimatis, hidrologiuri reJimis, mcenareulobis da
anTropogenuri faqtorebi. saqarTvelos niadaguri safaris daraionebis safuZvels
warmoadgens geomorfologiuri olqebisa da raionebis sqema. rkinigzis axali
marSrutebis niadagebis daraioneba da klasifikacia efuZneba zemoT aRniSnul
pirobebs.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
142
sakvlevi obieqtis niadagebi moicavs aRmosavleT saqarTvelos niadagur olqs,
aRmosavleT saqarTvelos mTaTaSorisi dablobebisa da veliani zegnebis qveolqs,
kavkasionis mTiswinebis gardamavali tye-velis da tyis niadagebis zonas da
uSualod ekuTvnos gldani-lilo-martyofis (saguramos qedis mTiswinebis) ruxi-
yavisferi, yavisferi da gajiani niadagebis qveraions.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis axali marSrutis niadagebis ZiriTad
niadagwarmomqmnel qanebs warmoadgenen danaleqi qanebi, qviSaqvebi, damlaSebuli
Tixebi, konglomeratebi, aluviur-deluviuri, Zveli aluviur-proluviuri da
qvaRorRiani nafenebi.
Tbilisis wyalsacavis Crdilo-aRmosavleTiT maRlobis samxreT-dasavleT
ferdobebze gansakuTrebiT kargadaa warmodgenili karbonatuli qvaRorRiani
Tixebi, qviSaqvebi, gajiani Tixebi da konglomeratebi, qviSaqvebiTa da mergelebiT,
romlebSic zogjer kirqvis Txeli Sreebi gamoereva xolme.
5.1.9.1 Tbilisis SemovliTi rkinigzis derefnis niadagis ZiriTadi tipebis
mokle daxasiaTeba da gavrceleba
niadaguri safaris klasifikaciisas taqsonomiur erTeulad gamoyenebul iqna FAO-s klasifikacia. SemovliTi rkinigzis derefnis gaswvriv ZiriTadad gavrcelebulia
Semdegi tipis niadagebi:
• yavisferi karbonatuli - cinnamonic calcareous
• neSompala-sulfaturi (gajiani) – raw humus sulphate
• mdelos yavisferi – meadow cinnamonic
• aluviuri karbonatuli – alluvial calcareous
niadagwarmomqneli pirobebidan (reliefi, erozia, flora da fauna, dedaqani,
anTropogenuri faqtori) gamomdinare, aRniSnul monakveTebs Soris gavrcelebulia
zemoT aRniSnuli niadagebis tipebi da maTi sxvadasxva qvetipi, gvarabi da saxe-
sxvaoba:
• yavisferi karbonatuli niadagebi (cinnamonic calcareous): yavisferi niadagebi aRmosavleT saqarTvelos yvelaze gavrcelebul tips warmoadgens. aRniSnul
niadagur tips rkinigzis saproeqto marSrutis gaswvriv yvelaze meti
gavrceleba aqvs. niadagwarmomqneli pirobebidan (reliefi, erozia, flora
da fauna, dedaqani, anTropogenuri faqtori) gamomdinare, aRniSnul
monakveTebs Soris gavrcelebulia yavisferi niadagebis saxvadasxva qvetipi,
gvarabi da saxesxvaoba.
yavisferi niadagebi xasiaTdeba kargad Camoyalibebuli profiliT.
humusovani (akumulaciuri) fena xSirad muqi yavisferia, maRali
struqturuli Tvisebebis mqone (kaklovan-koStovani). Cveulebriv, misi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
143
profilis siRrme 50-85 sm-ia, zogjer ufro metic. gamoirCeva dabali
simkvriviTa da kargi wyalgamtarianobiT.
radgan rkinigzis axali trasa sxvadasxva reliefis formebsa da qanobebze
(borcvian-gorakiani) gadis, sadac sxvadasxva eroziuli procesia
ganviTarebuli, niadagis meqanikuri Sedgeniloba, simZlavre da humusiani
fenis sisqe sxvadasxvaa.
• neSompala-sulfaturi (gajiani) niadagi (raw humus sulphate): es niadagebi ruxi-yavisferi damlaSebuli niadagebis jgufs miekuTvneba. aRniSnuli
niadagi profilSi sxvadasxva siRrmeze arsebuli gajis feniT xasiaTdeba.
neSompala-sulfaturi (gajiani) niadagebi gvxvdeba vake sustad daxril da
sustad talRovani reliefis pirobebSi (gamarjveba, samgori-vaziani, lilo,
Tbilisis zRvis midamoebi).
gajiani fena fxvnilis miwisebur masas warmoadgens da didi raodenobiT
Seicavs TabaSirs _ CaSO4 · 2H2O. gajiani fena am niadagSi sxvadasxva
siRrmeze mdebareobs da TabaSirTan erTad sakmao raodenobiT Seicavs
karbonatebs. TabaSirisa da karbonatis ganawileba am niadagebis profilSi
garkveuli kanonzomierebiT aris warmodgenili: fenis zeda nawili ufro
mdidaria karbonatebiT, gajiani fenis qveda nawilSi ki aSkarad TabaSiri
dominirebs.
gajiani fenis aRniSnuli siRrmiTi cvalebadoba did gavlenas axdens
samgoris vakis niadagebis ZiriTad Tvisebaze _ nayofierebaze. zedapirTan
axlos TabaSiriani fenis arseboba amcirebs ra nayofieri (akumulaciuri)
fenis sisqes, dabla swevs niadagebis nayofierebas.
neSompala-sulfaturi (gajiani) niadagebisaTvis damaxasiaTebelia maRali
wyalgamtaroba, SedarebiT dabali simkvrive da eroziis mimarT naklebad
mdgradoba.
• mdelos yavisferi niadagi (meadow cinnamonic): saerTod, mdelos yavisferi
niadagebi mcirehumusiani niadagebia, Tumca profilSi igi sakmaod Rrmad
vrceldeba da qmnis Rrma humusovan profils. Cveulebriv, es niadagebi
mZimeTixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobisaa. am mxriv gansakuTrebiT
gamoirCeva profilis Sua nawili, sadac gaTixebis procesi intensiurad
mimdinareobs, ris gamoc gadidebulia wvrildispersiuli nawili. fizikuri
Tixa xSirad 70-80 %-s aRwevs. Sesabamisad, gadidebulia leqis fraqciis
(<0.001 mm) Semcvelobac. Cveulebriv, igi saSualod 40-50%-is farglebSia,
xolo profilis Sua, gaTixebul, nawilSi igi 50%-sac ki aRemateba.
aseTi meqanikuri Sedgenilobis gamo aRniSnuli niadagebi maRali simkvriviT,
dabali wyalgamtarobiT, cudi fizikuri da fizikur-meqanikuri TvisebebiT
xasiaTdeba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
144
mdelos yavisferi niadagebi zedapiridanve karbonatulia, maTi Semcveloba
mTel siRrmeSi araTanabrad izrdeba. aris SemTxvevebi, rodesac am
niadagebSi vizualurad SeimCneva karbonatuli axalwarmonaqmnebi,
miceliumisa da konkreciebis saxiT. aRniSnuli Tvisebebis gamo es niadagebi
tute reaqciisa. PH-is maCvenebeli yovelTvis Svidze metia da zogierT
SemTxvevaSi rvasac ki aRemateba.
• aluviuri niadagi (alluvial calcareous): aluviuri tipis niadagebi
ganekuTvneba intrazonalur niadagebs, romlebic ZiriTadad mdinaris WalaSi
da mdinaris pirvel terasaze gvxvdeba. aRniSnuli niadagebi msubuqi Tixnari
da qviSnari meqanikuri SedgenilobiT xasiaTdebian, romelTa dedaqani
warmodgenilia aluviuri qvaRorRiani nafenebiT. niadagebi Raribia humusis
SemcvelobiT. rkinigzis trasaze aluviuri niadagis gavrceleba mcirea da,
ZiriTadad, mdinareebisa da xevebis gadakveTebze gvxvdeba viwro zolis
saxiT. Cvens SemTxvevaSi pirvel terasebze aluviuri niadagi saxeSecvlili
formiTaa warmodgenili. aluviuri niadagebis saxesxvaobebi fragmentulad
gvxvdeba gldanis, xevZmaras, kvirikobis, fSatis xevis viwro CadablebebSi.
rkinigzis derefnis niadagebis daxasiaTeba warmodgenilia bunebriv-geografiul
sazRvrebSi da dayofilia calkeul monakveTebad.
• monakveTi – pk 0+00 - pk 37+00. ix. danarTi V _ ruka – Tbilisis SemovliTi
rkinigzis marSrutis piketebi.
avWalaSi arsebul rkinigzasTan SeerTebis adgilidan saproeqto rkinigzis
derefani gadis mdinare mtkvris pirvel terasaze. teritoriaze ganlagebulia
rogorc samrewvelo nagebobebi, ise kerZo saxlebi. rkinigzis derefanSi
fragmentulad gvxvdeba patar-patara sicarieleebi skverebisa da baRebis saxiT,
sadac mcire sisqis aluviur, xirxatian niadagebTan erTad gvxvdeba
anTropogenuri da kultivirebuli niadagebi (xelovnurad dazvinuli).
aRniSnul monakveTze rkinigzis derefani gadakveTs ramdenime xevs.
• monakveTi pk 57+00 - pk 79+00 – II gvirabis portali – gldanis cixe
aRniSnul monakveTSi rkinigzis trasis derefani CrdiloeTidan Semouvlis
gldanis tbas. reliefi sustad daxrilia tbisaken da warmoadgens deluvions.
niadagi mdelos yavisferia, saSualo da didi sisqis, karbonatuli, mZime
Tixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobisaa. humusiani fenis sisqe 20-25 sm-ia,
romelic ganviTarebulia, ZiriTadad, tbiur Tixa nafenebze (ix. nax. 5.1.9-1).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
145
nax. 5.1.9-1. mdelos yavisferi niadagi
• monakveTi pk 79+00 - pk 94+50 – gldanis cixe - xevZmaras xevi
aRniSnul monakveTSi rkinigzis trasis derefani CrdiloeTidan Semouvlis
gldanis cixes, auyveba saSualod daxril ferdobs da gadis „vakis
dasaxlebis“ samxreT-dasavleTiT, xevZmaras xevis marjvena ferdobis kidemde.
niadagi yavisferia, karbonatuli, mcire da saSualo sisqis, xirxatiani,
zedapiri sustad daqvianebuli, Tixnari meqanikuri Sedgenilobis, mcire
humusiani, ganviTarebuli Tixa da qvaRorRian nafenebze (ix. nax. 5.1.9-2).
„vakis dasaxlebis“ teritoriaze, xevZmaras xevis gadakveTamde arsebuli
teritoria dabinZurebulia sayofacxovrebo da samrewvelo narCenebiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
146
nax. 5.1.9-2. yavisferi karbonatuli niadagi
• monakveTi – xevZmaras xevidan mesame gvirabamde
rkinigzis trasis derefani gadis sxvadasxva eqspoziciisa da daxrilobis
gorakebsa da borcvebze, mravladaa patar-patara xevebi da mikroCadablebebi.
teritoria saSualod erozirebulia, ZiriTadad, ganviTarebulia wylismieri da
qarismieri erozia.
niadagi yavisferia, karbonatuli, sustad damlaSebuli, xirxatiani, mZime
Tixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobis, humusiani fenis sisqe 10-12 sm-ia
(ix. nax. 5.1.9-3). Cadablebul adgilebSi niadagis humusiani fenis sisqe ufro
metia.
nax. 5.1.9-3. yavisferi karbonatuli niadagi, Cadablebul adgilebSi niadagis
ufro meti sisqis humusiani feniT
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
147
• monakveTi – mesame gvirabis gamosasvleli portali - kvirikobis xevi - xevis
marcxena ferdobidan (650 – 850 m) Tbilisis zRvis Tavze mdebare terasis
dasawyisi
aRniSnul monakveTze ganviTarebulia yavisferi, karbonatuli, saSualo da
mcire sisqis, xirxatiani, Tixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobis niadagi.
• monakveTi - Tbilisis zRvis Tavze mdebare terasis dasawyisi - fSatis xevis
marjvena usaxelo xevi da fSatis xevi (patara lilo)
rkinigzis derefani gadis Tbilisis zRvis aRmosavleTiT, daaxloebiT erT
kilometrSi. rkinigzis trasa gadis samxreT-dasavleTi eqspoziciis sustad da
saSualod daxrili formebis reliefze. teritoriis mniSvnelovani nawili
warmoadgens sasoflo-sameurneo savargulebs (saTibi-saZovari).
aRniSnul monakveTze ganviTarebulia yavisferi, karbonatuli, saSualo da
mcire sisqis, xirxatiani, Tixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobis niadagi.
• monakveTi – fSatis xevi (patara lilo) - TeTri xevi - lilo
es monakveTi rkinigzis mTel trasaze reliefurad yvelaze rbil formas
warmoadgens. derefani ZiriTadad gadis sustad daxril da talRovan
reliefze, sadac gvxvdeba sarwyavi arxebi da patar-patara xevebi. aRniSnuli
monakveTi warmoadgens samiwaTmoqmedo zonas. trasa gadis rogorc saxelmwifo,
aseve kerZo sargeblobis miwebze.
reliefisa da niadagwarmomqmneli pirobebidan gamomdinare, aRniSnul monakveTze
ganviTarebulia yavisferi karbonatuli da damlaSebuli (neSompala-
sulfaturi) tipis niadagebi.
niadagi karbonatuli da damlaSebulia, saSualo sisqis, xirxatiani da alag
daqvianebulia, mZime Tixnari da Tixa meqanikuri Sedgenilobisaa. niadagis
nayofieri fenis sisqe, ZiriTadad, 10-15 sm-ia (ix. nax. 5.1.9-4), Cadablebebsa da
kultivirebul adgilebSi ki misi maCvenebeli 15-20 sm-ia.
aRniSnul monakveTze aqtiuri eroziuli procesebi ar fiqsirdeba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
148
nax. 5.1.9-4. karbonatuli da damlaSebuli niadagi, nayofieri fenis sisqe
ZiriTadad 10-15 sm
5.1.9.2 niadagis epizootologiuri mdgomareoba
winamdebare epizootologiuri daskvna momzadda s.s.i.p. ,,agraruli radiologiisa
da ekologiis institutis” mier zooanTroponozuli daavadebebis Sesaxeb
arsebuli istoriul-epizootologiuri da veterinariul-sanitariuli monacemebis
moZiebisa da analizis safuZvelze, rac gulisxmobs ,,Tbilisis SemovliTi
rkinigzis” axali saproeqto trasis zonaSi wlebis mixedviT infeqciuri
daavadebebis afeTqebis sixSiris, daavadebul cxovelTa raodenobis, maTi saxeobis,
risk-faqtorebis, infeqciuri daavadebebis aRmZvrelTa gadamtanebisa da
gamavrceleblebis (gareuli cxovelebi, mRrRnelebi, tkipebi, mwerebi) saxeobebis
gaTvalisiwinebas.
sarkinigzo marSrutis derefanSi mxolod erT-erTi daavadebis (jilexis)
TvalsazrisiT mdgomareobis Seswavlisas dadginda, rom xuT sxvadasxva
dasaxlebul punqtSi – zahesi, gldani, mamkoda, leninisi da patara lilo –
dafiqsirebulia jilexis 19 kera. daavadebis afeTqebis TiToeul wels jilexis
konkretuli kera sxvadasxva adgilzea dafiqsirebuli da endemuri xasiaTi aqvs
miRebuli, rac gulisxmobs erTsa da imave teritoriaze daavadebis sxvadasxva
dros ganmeoradobas. aRniSnul teritoriaze jilexis gamovlinebis konkretuli
adgilebi da wlebi: zemo avWala – 1950; gldani – 1889, 1911, 1923, 1924, 1927,
1928, 1948; leninisi – 1928; mamkoda – 1928; patara lilo – 1950; didi lilo
– 1905, 1989.
aRniSnuli teritoria ZiriTadad warmoadgens Tbilisis sagareubno zonis
soflebis pirutyvis saZovrebs, romelzedac amave dros gadioda da amJamadac
gadis cxovelTa gadasareki gardamavali trasebi.
aRsaniSnavia, rom axlo warsulSi spontanurad da ukontrolod icvleboda
cxovelTa gadarekvisa da gadaadgilebis gzebi, rac arTulebs viTarebas da zrdis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
149
im riskis zonebis raodenobas, sadac, SesaZloa, moxdes jilexis kerebis (agreTve
sxva daavadebebis, rogoricaa emkari, brandzoti, enteroqsemia, tuberkulozi,
brucelozi, cofi da sxv.) gaaqtiureba.
avWalaSi, gldanSi, mamkodaSi, patara lilo-varkeTilSi iyo mecxoveleobis
msxvili meurneobebi, sadac farTod iyo gavrcelebuli zooanTroponozuli saSiSi
infeqciuri daavadebebi, maT Soris _ jilexi da sxv. (emfizematozuri karbunkuli
– emkari, bradzoti, enterotoqsemia).
s.s.i.p. ,,agraruli radiologiisa da ekologiis institutis” specialistTa azriT,
“rkinigzis trasis gayolebiT yvela dasaxlebul punqtSi ar aris gamoricxuli
saSiSi gadamdebi zooanTroponozuli daavadebebis gaCena da gavrceleba”, radgan
ar aris cnobili samarxebis, riskis zonebisa da kerebis zusti adgilsamyofeli.
saqarTvelos soflis meurneobis saministro adasturebs, rom sarkinigzo
teritoriaze arsebobs jilexis (cimbiris wylulis) samarxebis arsebobis riski.
5.1.10 atmosferuli haeris xarisxi
atmosferul haeris xarisxze dakvirvebebis regularuli warmoeba aris erT-erTi
umniSvnelovanesi instrumenti, romelic iZleva obieqtur da utyuar informacias
faqtobrivi mdgomareobis Sesaxeb.
am amocanis Sesasruleblad saxelmwifoSi arsebobs Sesabamisi struqtura -
garemos monitoringis samsaxuri, romlis efeqtur muSaobaze niSvnelovnad aris
damokidebuli sando da drouli informaciis miReba konkretul dasaxlebul
punqtebSi haeris xarisxis mdgomareobis Sesaxeb.
1990 wlebamde qseli moicavda dedaqalaqis masStabiT dakvirvebis 7 posts,
yoveldRiurad nimuSebis 3-jeradi aRebiT. am monacemebis damuSavebiTa da
Sesabamisi analiziT xdeboda haeris xarisxis Sefaseba.
samwuxarod, monitoringis arsebuli qseli q. TbilisisTvis amJamad warmodgenilia
dakvirvebis mxolod erTi postiT (Tamar mefis xidisa da daviT aRmaSenebelis
gamziris gadakveTis mimdebared), romlis monacemebis eqstrapolacia mTeli
qalaqis masStabiT SeuZlebelia.
saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros, garemos
erovnuli saagentos monacemebiT, Tbilisis atmosferuli haeris mdgomareoba
2006-2008 wlebSi mocemulia cxrilSi 5.1.10-1:
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
150
cxrili 5.1.10-1. Tbilisis atmosferuli haeris dabinZurebis saSualo wliuri
monacemebi
(mowodebulia garemos erovnuli saagentos mier, 17 seqtemberi, 2009)
wlebi Tbilisis atmosferuli haeris dabinZurebis saSualo
wliuri monacemebi 2006 2007 2008
mtveri
koncentraciebis saSualo Tviuri mniSvneloba (mg/m3) 0.396 0.75 0.8
atmosferul haerSi mtvris maqsimaluri koncentracia
(mg/m3) 2.4 2.2 1.8
gogirdis dioqsidi
koncentraciebis saSualo Tviuri mniSvneloba (mg/m3) 0.094 0.14 0.13
atmosferul haerSi mtvris maqsimaluri koncentracia
(mg/m3) 0.4 0.32 0.32
naxSirJangi
koncentraciebis saSualo Tviuri mniSvneloba (mg/m3) 2.0947 5.0 5.1
maqsimaluri koncentracia (mg/m3) 12.0 19.0 25.0
azotis dioqsidi
koncentraciebis saSualo Tviuri mniSvneloba (mg/m3) 0.055 0.07 0.06
maqsimaluri koncentracia (mg/m3) 0.19 0.17 0.16
TbilisSi arsebuli sarkinigzo xazis mimdebared instrumentuli kvlevebi ar
Catarebula, Tumca aris monacemebi, rom navTobproduqtebis transportirebisa da
savagono Semadgenlobis SeCerebebis adgilebSi (dasaxlebuli punqtebis siaxloves)
SeimCneva navTobproduqtebis specifikuri suni, rac, savaraudod, gamowveulia
vagon-cisternebis konstruqciuli elementebis (sasunTqi da Casxmis sarqvelebi)
gaumarTavobiTa da araswori eqspluataciiT.
zogadad, atmosferuli haeris xarisxi arsebuli trasis mimdebared, SesaZloa,
CaiTvalos damakmayofileblad.
haeris dabinZureba Tbilisis SemovliTi rkinigzis axali marSrutis gaswvriv,
SesaZlebelia, Sefasdes mimdebare teritoriebze arsebuli atmosferuli haeris
damabinZurebeli samrewvelo sawarmoebis ganlagebis siaxlovis, maTi warmoebis
profilisa da simZlavreebis gaTvaliswinebiT.
saproeqto marSrutis mimdebared raime saxis mZlavri warmadobisa da
gamokveTilad toqsikuri teqnologiebis mqone sawarmoebi ar fiqsirdeba.
ZiriTadad aRiniSneba samSeneblo industriisa da Sesabamisi infrastruqturis
mcire simZlavris sawarmoebi, romlebic, TavianTi specifikidan gamomdinare, ar
axdenen mniSvnelovan zemoqmedebas haeris xarisxze.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
151
5.1.11 sarkinigzo infrastruqturis qimiuri dabinZurebisa da misi
Semdgomi kvelvis saWiroebis Sefaseba
proeqtis arealSi arsebuli sarkinigzo infrastruqturis dabinZureba Sefasda
rkinigzis mTavari obieqtebisa da SemovliTi rkinigzis marSrutis daTvalierebis,
S.p.s. ,,saqarTvelos rkinigzis” garemosdacviT saqmianobasTan dakavSirebuli
dokumentaciis gacnobisa da niadagis laboratoriuli analizebis Sedegebis
Seswavlis safuZvelze.
“saqarTvelos rkinigzis” Tbilisis monakveTs 130 welze meti xnis istoria aqvs.
misi infrastruqturis mniSvnelovani nawili Seiqmna im periodSi, rodesac
ekologiur sakiTxebs saTanado yuradReba ar eqceoda.
Tbilisis sarkinigzo infrastruqturas TiTqmis 80 ha ukavia. sarkinigzo
liandagebis garda, aq ganlagebulia satvirTo da samgzavro sadgurebi: `didube~,
,,centraluri”, ,,satvirTo”, `navTluRi~, ,,Tbilisis maxarisxebeli”, ,,Tbilisis
sakvanZo” da sarkinigzo meurneobis obieqtebi, rogoricaa _ salokomotivo da
savagono depoebi, Cixuri sadgurebi da sxv.
rkinigziT gadaizideba mravali saxis tvirTi, romelTagan bevri mavne da saxifaTo
nivTierebebis Semcvelia. pirvel rigSi, es aris navTobi da navTobproduqtebi,
agreTve natriumis cianidebi da oqsicianidebi, mazuTi, asafeTqebeli nivTierebebi,
bikfordisa da madetonirebeli zonrebi, dartymiTi da madetonirebeli kafsulebi,
eleqtrodetonatorebi, qlori, gogirdorganuli naerTebi, parafini da sxva
saxifaTo nivTierebebi nakrebi tvirTebis saxiT.
garda amisa, rkinigza eqsplutaciis procesSi iyenebs mTel rig mavne produqtebs,
romlebic sxvadasxva gziT xvdebian niadagSi da iwveven mis dabinZurebas. es
nivTierebebia sacxeb-sapoxi masalebi, gamrecxi saSualebebi – mwvave natri, soda,
sinTezuri saSualebebi, agreTve pesticidebi, kerZod, importuli preparati -
notkauni, romelic Sps ”saqarTvelos rkinigzis” mier bolo wlebSi gamoiyeneba.
Tbilisis rkinigzis teritoriis mniSvnelovani nawili ukavia teqnikuri xasiaTis
nagebobebs, danadgarebsa da mowyobilobebs, maT Soris _ sacavebs, rezervuarebs,
saTvalTvalo Txrilebs, saniaRvre arxebs, romlebic qimiuri dabinZurebis
mniSvnelovan wyaroebs warmoadgenen iseTi nivTierebebiT, rogoricaa navTobi,
navTobproduqtebi, benzini, mazuTi da sxvadasxva saxis zeTebi.
S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis~ ekologiisa da teqnikuri saSualebebis
zedamxedvelobis centris monacemebiT, proeqtis samizne teritoriaze aris
rkinigzis dabinZurebis ramdenime msxvili wyaro, romelTagan aRsaniSnavia:
• salokomotivo depos teritoria: 7 cali 60-toniani zeTis rezervuari,
saTvalTvalo Txrilebi da saniaRvre arxebi;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
152
• savagono depos teritoria: 5 cali zeTis rezervuari 0.6-1.6 m3
moculobiT, 20 cali damleqavi Wa, 180 m3 moculobis navTobis rezervuari;
• filial `mgzavrTa gadayvanis~ savagono ubnis teritoria: miwaSi Camarxuli
5 cali 60-toniani mazuTis vagoncisterna, amJamad avsebulia industriuli
da sayofacxovrebo nagviT.
• filial `mgzavrTa gadayvanis~ Tbilisis salokomotivo depos teritoria: 2
cali miwaSi Cafluli 7-toniani benzinis Sesanaxi cisterna, 2 cali
fardulSi moTavsebuli 45 da 60-toniani cisterna zeTebisaTvis, 7 cali
saTvalTvalo Txrili, 1 cali saniaRvre arxi.
garda amisa, navTobisa da navTobproduqtebis gaJonvis Sedegad rkinigzis
liandagis gaswvriv arsebobs navTobiT dabinZurebuli gruntis monakveTebi, rasac
mkveTrad gamoxatuli lokaluri xasiaTi ara aqvs, dabinZureba met-naklebad
gadanawilebulia trasis gaswvriv, rac, dabinZurebis likvidaciis TvalsazrisiT,
garkveul siZneleebTan aris dakavSirebuli. amgvari dabinZureba aris agreTve
savagono depoSi cisternebis dgomis adgilebze da sxva obieqtebze.
zusti istoriuli monacemebi dabinZurebis masStabebis Sesaxeb, Sesabamisi
raodenobrivi maxasiaTeblebi S.p.s. `saqarTvelos rkinigzas~ ar gaaCnia.
niadagis sinjebis aReba moxda rkinigzis sami obieqtis – salokomotivo depo
metrosadgur `eldeposTan~, ,,centraluri” sadguris mgzavrTa gadayvanis filiali
da `Tbilisi-maxarisxebeli sadguri~ – teritoriaze, rogorc uSualod rkinigzis
liandagebidan, aseve maT maxloblobaSi arsebuli niadagidan. sinjebi aRebuli iqna
11 sxvadasxva wertilidan 10-45 sm-is siRrmeze. laboratoriuli analizis
Sedegebi moyvanilia qvemoT cxrilSi 5.1.11-1:
cxrili 5.1.11-1. Tbilisi sarkinigzo infrastruqtura, navToproduqtebi niadagSi
# sinjebis aRebis adgili
navTobproduqtebis
koncentracia
mg/kg
1 ,,centraluri” sadguris mgzavrTa gadayvanis filiali 6,730
2 Tbilisis maxarisxebeli sadguri 2,360
3 salokomotivo depo metro `eldeposTan~ 10,000
qimiuri analizi Catarda garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros
garemos erovnuli saagentos qimiur laboratoriaSi Sesabamisi standartuli
meTodikiT. winaswar Catarda TiToeul obieqtze aRebuli niadagis nimuSebis
gasaSualoeba dadgenili wesiT.
saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministris #538 brZanebis -
,,garemosaTvis miyenebuli zianis gaangariSebis Sesaxeb”, me-4 danarTSi mocemulia
miwebis dabinZurebis xarisxis Sefasebis cxrili.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
153
cxrili 5.1.11-2. saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis
ministris #538 brZaneba ,,garemosaTvis miyenebuli zianis
gaangariSebis Sesaxeb”, danarTi IV: niadagis navTobiT
dabinZurebs doneebi
nivTiereba
zdk/ sdk
(gm/kg
niadagSi)
I done (dasaSvebi)
II done (susti)
III done (saSualo)
IV done (Zlieri)
V done (Zalze
Zlieri)
navTobi 1,000 <1,000 1,000-2,000 2,000-3,000 3,000-5,000 >5,000
am ori cxrilis monacemebis Sedarebidan Cans, rom navTobproduqtebiT dabinZureba
rkinigzis samive obieqtze zRvrulad dasaSveb koncentracias – 1,000 mg/kg –
aRemateba. niadagi Tbilisis sarkinigzo infrastruqturis depoebSi Zlier
dabinZurebulia navTobropuqtebiT. metro `eldeposTan~ mdebare salokomotivo
depoSi navTobis raodenoba niadagSi zdk-s 10-jer aRemateba. amitom
mizanSewonilad migvaCnia Tbilisis rkinigzis teritoriaze detaluri kvlevebis
Catareba iseTi Tvisobrivi da raodenobrivi maxasiaTeblebis dasadgenad,
rogoricaa dabinZurebis xasiaTi da damabinZurebeli komponentebis Semcveloba
gruntSi (navTobproduqtebi, toqsikuri liTonebi), dabinZurebuli teritoriis
farTobi, dabinZurebis siRrme sxvadasxva ubanze, mosaxsneli gruntis moculoba
da sxv. unda SemuSavdes miwis moxsnili safaris gadamuSavebisa da SesaZlo
xelaxla gamoyenebis an konservaciis teqnikurad da ekonomikurad gamarTlebuli
meTodebi.
navTobsarewebsa da maT mimdebare teritoriebze niadagis dabinZurebis
salikvidaciod gamoiyeneba sxvadasxva meTodi, rogoricaa navTobis dawva,
Semotanili gruntis moyra dabinZurebul farTobebze, niadagis zeda fenis moxsna
da misi gatana gamomuSavebul da mitovebul karierebze. zemoaRniSnul meTodebs
mTeli rigi naklovanebebi axasiaTebs: bioproduqtiulobis Semcireba, toqsikuri
da kancerogenuli nivTierebebis dagroveba, navTobis daSlis procesebis Seneleba,
gruntis wylebis dabinZureba da meoradi dabinZurebis kerebis warmoqmna. amitom
sadReisod niadagis dabinZurebis likvidaciis es meTodebi ar akmayofilebs
ekosistemis gaumjobesebis Tanamedrove moTxovnebs da aqcenti fizikur, qimiur,
bioqimiur da biologiur meTodebze keTdeba. es aris niadagis gafxviereba, kiris,
mineraluri danamatebis, nakelis, aqtiuri lamisa da naxSirwyalbadebis damJangavi
mikroorganizmebis Setana, niadagis datenianeba, mineraluri sasuqebisa da safuaris
narCenebis gamoyeneba, sanaciis momdevno etapebze mravalwliani balaxebis daTesva
da sxv.
Tbilisis rkinigzis SemTxvevaSi mxedvelobaSi unda iyos miRebuli, rom navTobiT
dabinZurebuli gamoTavisuflebuli teritoriis sasoflo-sameurneo miznebisaTvis
gamoyenebis sakiTxi ar dgas.
arsebul informaciaze da zemoT moyvanil navTobiT dabinZurebuli niadagis
nimuSebis qimiur analizze dayrdnobiT SeiZleba davaskvnaT, rom Tbilisis
arsebuli rkinigzis dabinZurebis masStabebi ganisazRvreba daaxloebiT xuTi-eqvsi
aTeuli heqtariT. amasTan, dabinZurebis gavlenis Sefasebisa da salikvidacio
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
154
RonisZiebebis SemuSavebisas yovel konkretul SemTxvevaSi, konkretul ubanze,
gamoyenebul unda iqnes individualuri midgoma.
arsebuli rkinigzis liandagisa da infrastruqturis obieqtebis demontaJisas
dabinZurebis, pirvel rigSi ki _ navTobiT dabinZurebis, likvidaciis sakiTxi
SeTanxmebuli unda iyos gamoTavisuflebuli teritoriis calkeuli ubnebis
momavali gamoyenebis miznebTan.
Cvens xelT arsebuli informaciiT, gamoTavisuflebuli teritoriis mniSvnelovani
nawilis gamoyeneba gaTvaliswinebulia qalaqis SuagulSi gamavali farTo
saavtomobilo magistralis mSeneblobisTvis, romelmac mniSvnelovnad unda
Seuwyos xeli swrafad mzardi Tbilisis saqalaqo transportis funqcionirebis
gaumjobesebas. danarCeni teritoria gamoyenebuli iqneba urbanuli
mSeneblobisaTvis. rkinigzis demontaJis Sedegad gamoTavisuflebuli teritoriis
konkretuli gamoyenebis sferos Sesabamisad navTobproduqtebiT dabinZurebis
likvidaciis gzebi da meTodebi ufro racionalurad da efeqturad SeiZleba
SeirCes. kerZod, saavtomobilo gzis asaSeneblad gamoyofil teritoriaze saWiro
iqneba minimaluri moculobis dabinZurebis salikvidacio samuSaoebis Sesruleba,
radgan asfaltis Semadgeneli komponentebi (bitumi, gudroni) TviTon
warmoadgenen navTobis gadamuSavebis produqtebs da gamoiyenebian gzis safaris
mosawyobad.
uSualod mSeneblobisaTvis gamoyofil farTobebze saZirkvlebis gaTxris dros
moxdeba dabinZurebuli fenis moxsna da gatana samSeneblo narCenebis dasayrelad
gamoyofil teritoriaze, sadac is unda daiyaros sxva, navTobproduqtebiT
daubinZurebeli narCenebisagan izolirebulad. erTad Segrovebuli dabinZurebuli
grunti damuSavdeba kompleqsuri qimiur-biologiuri meTodiT, rac saSualebas
mogvcems 2-3 weliwadSi moxdes niadagis damabinZurebeli naxSirwyalbadebis
qimiur-biologiuri daSla da niadagis gajansaReba.
rac Seexeba gamwvanebisaTvis gamoyofil farTobebs, maTi umetesi nawili,
umjobesia, damuSavdes adgilze – niadagis gafxviereba, kiriTa da mineraluri
danamatebiT damuSaveba, naxSirwyalbadebis damJangavi mikroorganizmebis Setana
niadagSi, bolos mravalwliani balaxebis daTesva. Tanamimdevruli damuSavebis
Sedegad moxdeba navTobis Semcveli naxSirwyalbadebis TandaTanobiTi daJangva
JangviTi procesis saboloo produqtebamde _ CO2-mde da wylamde.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis axali saproeqto monakveTsa – `zahesi - lilo-1”
da mis mimdebare teritoriaze – 100-150-metrian zolSi rkinigzis liandagis
orive mxridan – ar aRiniSneba qimiuri dabinZurebis iseTi wyaroebi, rogoricaa
samrewvelo sawarmoebi an msgavsi obieqtebi.
`lilo-1 _ Tbilisis maxarisxebeli sadguri~ monakveTze gaTvaliswinebuli
rekonsrtuqcia, rac ar moicavs arsebuli infrastruqturis ngrevas. amitom aq
teritoriis qimiuri dabinZurebis sawinaaRmdego RonisZiebebis gatarebas
mSeneblobis procesSi, kerZod, navTobproduqtebiT dabinZurebuli niadagis
rekultivaciis samuSaoebs, SezRuduli xasiaTi eqneba. es samuSaoebi ZiriTadad
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
155
dakavSirebuli iqneba mxolod rkinigzis sakuTrebaSi darCenili teritoriis
mwvane nargavebis aRdgenasa da gafarToebasTan.
`lilo-1 _ Tbilisis maxarisxebeli sadguri~ monakveTze yvelgan ar aris daculi
samSeneblo normebiT gaTvaliswinebuli 100 m siganis sanitariuli zona
sacxovrebel saxlebsa da rkinigzis liandags Soris. saWiroa, rkinigzis
aRniSnuli monakveTis rekonstruqciis proeqtSi gaTvaliswinebuli iyos am
darRvevis Semarbilebeli garkveuli RonisZiebebi (mobinadreTa gasaxleba
sanitariuli zonidan SesaZleblobis farglebSi, bgeris saizolacio kedlebis
amoyvana, mwvane nargavebis gaSeneba, romelmac unda daikavos sanitariuli zonis
farTobis 50% da sxv.).
gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces qimiuri dabinZurebis Serbilebisa da
prevenciis RonisZiebebs rkinigzis eqspluataciis procesSi. aseT RonisZiebebs
miekuTvneba vagonebisa da cisternebis eqspluatacia gamarTul mdgomareobaSi
yvela wesisa da normis dacviT, maTi regularuli profilaqtikuri Semowmeba da
SekeTeba, cisternebis drouli garecxva axlad aSenebul gamrecx punqtebSi
Camdinare wylebis gawmendiTa da maTi teqnologiur ciklSi dabrunebiT, moZravi
Semadgenlobis drouli ganaxleba, sarkinigzo Semadgenlobisa da calkeuli
vagonebis momsaxurebasTan dakavSirebuli ZiriTadi operaciebis meqanizacia da
avtomatizacia, momsaxure personalis regularuli treningi da, Sedegad, maTi
maRali profesionalizmis miRweva, personalis mier disciplinisa da teqnikis
momsaxurebis instruqciebisa da wesebis mkacri dacva.
yvela am RonisZiebis Catareba minimumamde daiyvans garemos dabinZurebas, maT
Soris, qimiur dabinZurebas, da mniSvnelovnad Seamcirebs garemos dacvasa da
miyenebuli zianis anazRaurebaze gaweul xarjebs.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
156
5.1.12 xmauri da vibracia
TbilisSi gamavali sarkinigzo xazi
arsebuli rkinigzis xazi gadis qalaqis mWidrod dasaxlebul raionebSi da, sxva
teqnikuri problemebis garda, sarkinigzo nakadebis moZraobisas warmoqmnis
xmauris maRal doneebs, romelic vrceldeba mimdebare teritoriaze.
nax. 5.1.12-1. xmauri: t. granelis quCa
unda aRiniSnos, rom didubidan Tbilisis sakvanZo sadguramde rkinigzis mimdebare
teritoriaze sacxovrebeli (gansakuTrebiT, maRalsarTuliani) saxlebi 100-200
metriT aris dacilebuli rkinigzis xazebidan, magram aris iseTi monakveTebi,
sadac dabalsarTuliani sacxovrebeli Senobebi ganlagebulia liandagis kidura
xazidan 30-70 m manZilze.
nax. 5.1.12-2. xmauri: samebis taZris
dasavleTi mxare
nax. 5.1.12-3. xmauri: Savi zRvis quCis
bolo, dasavleTi mxare
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
157
satvirTo matareblis gavlis dros aseT SenobebTan bgeris doneebis saSualo
mniSvneloba Seadgens 74-79 dbA matarebelTa siCqarisa da mimdebare teritoriaze
arsebuli reliefis mixedviT.
nax. 5.1.12-4. xmauri: Savi zRvis quCis
midamoebi, aRmosavleTi mxare
nax. 5.1.12-5. xmauri: didube
arsebuli monacemebis safuZvelze, Tbilisis farglebSi Ramis saaTebSi (23:00 sT-
dan 07:00 sT-mde) moZraobs 19-mde satvirTo matarebeli, romlebic mimdebare
teritoriaze warmoqmnian xmauris maRal doneebs. magaliTad, rkinigzis xazidan 50
m manZilze ganlagebul SenobebTan xmauris ekvivalenturi doneebi Ramis
saaTebisaTvis Seadgens 60 dbA-s, rac 15 dbA-iT aWarbebs dasaSveb sidideebs Ramis saaTebisaTvis.
nax. 5.1.12-6. xmauri: Tbilisis samgzavro
sadguris maxloblad
nax. 5.1.12-7. xmauri: Tbilisis samgzavro
sadguris Crdilo-aRmosavleTi mxare
unda aRiniSnos, rom Tbilisis teritoriaze rkinigzis xazebis garkveuli nawili
SemoRobilia orive mxridan damcavi jebirebiT, romlebic nawilobriv asruleben
xmaurisagan damcavi ekranebis rols da, garkveulwilad, amcireben xmauris
gavrcelebas qalaqis teritoriaze. imave rols asruleben sasawyobo da sxva saxis
damxmare Senobebi, romlebic ganlagebuli arian rkinigzis maxloblad.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
158
Tbilisis SemovliTi rkinigzis `zahesi-lilo I~ monakveTi
fonuri xmauris gazomvebi Sesrulebul iqna dagegmili, axali SemovliTi trasis,
marSrutis axlos ganlagebul samosaxlo adgilebTan – kidura saxlebis
rkinigzisken miqceuli kedlebidan 2 m manZilze. am wertilebisaTvis SemdgomSi
Sesrulebul iqna mosalodneli xmauris gaangariSeba da maT ewoda gaangariSebis
wertilebi.
gazomvebi Sesrulebul iqna dRis da, nawilobriv, Ramis saaTebSi 00026 tipis
xmaurmzomis gamoyenebiT.
cxrili 5.1.12-1. SemovliTi rkinigzis axali monakveTis fonuri xmauris
sidideebi uaxloes sacxovrebel saxlebTan
LAeq, 15 - wuTi
dbA
rukaze
aRniSnuli
Sesabamisi
gazomvis
wertilebi
gazomvis adgilebi
dRe Rame
1. avWalis dasawyisi 47 40
2. avWalis Sua nawilSi 45 38
3. I gvirabis Sesasvleli 42 39
4. I gvirabis gasasvleli 44 40
5. II gvirabis Sesasvleli 43 39
6. didi tbis dasavleT nawilSi 44 38
7. tbasTan 45 37
8. cixesTan 44 39
9. saagarako daba I 39 -
10. saagarako daba II 37 -
11. patara lilo 42 -
12. varkeTilis dasawyisis CrdiloeTiT 43 -
13. sarkinigzo xidTan 42 -
gazomvebis Sesrulebisas qaris siCqare iyo 2-5 m/wm farglebSi. mikrofoni
aRWurvili iyo xmaurisagan damcavi xufiT.
miRebuli Sedegebis Tanaxmad dagegmili SemovliTi rkinigzis axali marSrutis
mimdebare teritoria xmauriT `dabinZurebuli~ ar aris da mosaxleoba ar
ganicdis zenormatiuli xmauris mavne zemoqmedebas.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
159
zahesisa da gldanis teritoriaze gamaval Tbilisis saavtomobilo SemovliT
gzaze satransporto nakadebis moZraoba warmoqmnis xmaurs, romelic vrceldeba
did manZilebze (moicavs momavali sarkinigzo marSrutis mimdebare midamoebs).
amasTan dakavSirebiT, standartuli meTodikis gamoyenebiT Sesrulebul iqna
saavtomobilo gzis xmauris maxasiaTeblebis Seswavla. dadgenilia, rom
saavtomobilo gzis kidura savali nawilis Sua xazidan 7.5 m manZilze xmauris
ekvivalenturi done dRis saaTebisaTvis Seadgens 71 dbA-s, xolo Ramis
saaTebisaTvis – 66 dbA s.
,,lilo I - Tbilisis maxarisxebeli sadguri” 10 km-iani monakveTi
gansaxilveli sarkinigzo monakveTis mimdebare teritoriaze arsebuli akustikuri
situaciis Sesafaseblad mizanSewonilia, winaswar dasaxelebul iqnes xmauris
warmoqmnis mizezebi.
am monakveTis nawilze, Tbilisis saerTaSoriso aeroportamde sruldeba
orvagoniani eleqtromatareblebis regularuli reisebi: oTxi _ dRis saaTebSi da
oTxi _ Ramis (23:00 sT-dan 07:00 sT-mde) ganmavlobaSi. amrigad, rkinigzis xazze
orive mimarTulebiT dRisa da Ramis saaTebSi moZraobs 8–8 eleqtromatarebeli.
nax. 5.1.12-8 – 5.1.12-9. xmauri: 100 metri sarkinigzo xazidan, lilo, saqnavTobis
dasaxlebis sacxovrebeli korpusebi
garda amisa, vazianis mimarTulebiT araregularulad sruldeba satvirTo
matareblebis reisebi, romelTa SemadgenlobaSi SeiZleba iyos 3-dan 40-mde vagoni.
samagaliTod SerCeuli dRis monacemebiT, lilos sadgurTan dRis saaTebSi gaiara
rva, xolo Ramis saaTebSi – samma satvirTo matarebelma. dasaxelebuli
sarkinigzo Semadgenlobebis gavlis dros gazomvis wertilSi (kidura liandagis
Sua xazidan 25 m manZilze) warmoqmnili xmauris saSualo done 70–74 dbA farglebSia, xolo maqsimaluri mniSvnelobebi SeiZleba iyos 6–8 dbA sididiT
ufro maRali.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
160
nax. 5.1.12-10. xmauri: lilo, ori 4-
sarTuliani sacxovrebeli saxli rkinigzis
sadguris ukan
nax. 5.1.12-11. xmauri: aeroportis
dasaxleba, 45 m sarkinigzo xazidan
saavtomobilo magistralze (kaxeTis gzatkecilze), romelic 200 metrze meti
manZiliT aris dacilebuli sarkinigzo xazidan, satransporto nakadebis mier
warmoqmnili xmauris maxasiaTeblebi dRis saaTebSi Seadgens 72–74 dbA-s, xolo
Ramis saaTebSi _ 57–60 dbA-s. dRisiT am magistralze orive mimarTulebiT yovel
saaTSi gadaadgildeba 2,000–2,400 avtomobili.
nax. 5.1.12-12. xmauri: 25-45 metri rkinigzis xazidan, uaxloesi sacxovrebeli
saxlebi, aleqseevkis dasaxleba
sarkinigzo xazis mimdebare teritoriis nawilze dRisa da Ramis saaTebSi adgili
aqvs saaviacio xmauris zemoqmedebas. Tbilisis saerTaSoriso aeroportis asafren–
dasafreni zolis RerZis xazis orive mxridan TviTmfrinavebis afrenisas
warmoiqneba xmauris maRali doneebi. arsebuli monacemebiT, dRis saaTebSi
sruldeba 10–13 (ZiriTadad, `boing737~ an A320 tipis) TviTmfrinavis afrena,
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
161
xolo Ramis saaTebSi es raodenoba 5–8 farglebSia. rkinigzis xazis zeviT
gadafrenisas TviTmfrinavebi, arsebuli monacemebiT, imyofebian miwis zedapiridan
150 m simaRleze. bunebrivia, rom warmoqmnili xmauri gavlenas axdens
aeroportis, aleqseevkisa da orxevis dasaxlebebis mcxovreblebze.
is, Tu rogoria es zemoqmedeba am teritoriebze (an Tbilisis sxva raionebze),
dRemde Seswavlili ar aris.
rkinigzis mimdebare teritoriebze ganlagebulia samrewvelo obieqtebi, samosaxlo
masivebi da calkeuli samosaxlo adgilebi an korpusebi.
lilodan maxarisxebel sadguramde rkinigzis maxloblad ganlagebulia Semdegi
didi dasaxlebebi: saqnavTobis, aeroportis, ,,aleqseevkis”, “afrika”. qiziyis quCaze
da mis maxloblad ganlagebulia mravalsarTuliani saxlebi (pirobiTad, qiziyis
quCis dasaxleba). am quCis maxloblad ganaSenianeba nawilobriv Sereulia da
Seicavs rogorc sacxovrebel, ise samrewvelo obieqtebs.
nax. 5.1.12-13. xmauri: qiziyis quCis
monakveTi, Sereuli samrewvelo da
sacxovrebeli ubani
nax. 5.1.12-14. xmauri: sacxovrebeli
kompleqsebi qiziyis quCis midamoebSi
samrewvelo obieqtebi rkinigzis mimdebare teritoriebze amJamad sruli
datvirTviT ar muSaoben, amitom am teritoriebze warmoqmnili xmauri ar aris
mniSvnelovani saerTo SefasebisaTvis.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
162
nax. 5.1.12-15. xmauri: rkinigzis xazi qiziyis quCis
maxloblad
Sesrulebuli saorientacio gamoTvlebis safuZvelze SeiZleba vivaraudoT, rom
Ramis saaTebSi amJamad moqmedi sarkinigzo xazis maxloblad, 25 m manZilze
liandagis Sua xazidan, ekvivalenturi done ar aRemateba 53 dbA mniSvnelobas. am
gaangariSebisas gaTvaliswinebuli iyo Ramis ganmavlobaSi rva eleqtromatareblis
regularuli da ori 10-vagoniani satvirTo matareblis moZraoba Ramis saaTebis
ganmavlobaSi. rkinigzis xazidan 100 m manZilze ganlagebul saxlebTan aseT
pirobebSi warmoqmnili xmauris ekvivalenturi done mxolod umniSvnelod
gadaaWarbebs dasaSveb sidideebs.
am matareblis moZraobisas warmoqmnilma xmauris maqsimalurma doneebma SeiZleba
gadaaWarbon dasaSveb sidideebs Ramis saaTebisaTvis (60 dbA).
mocemuli samuSaos farglebSi dRis saaTebSi Sesrulebul iqna ramdenime gazomvis
wertilSi fonuri xmauris doneebis Seswavla. gazomvebis Catarebis dros adgili
ar hqonda sarkinigzo da saaviacio xmauris zemoqmedebas, vinaidan drois udidesi
nawilis ganmavlobaSi xmauris fonuri doneebi cxrilSi warmodgenili
mniSvnelobebis farglebSia.
cxrili 5.1.12-2. fonuri xmauri ,,lilo – Tbilisis maxarisxebeli sadguri”
monakveTze
LAeq, 15 wuTi dbA
rukaze
aRniSnuli
Sesabamisi
gazomvis
wertilebi
gazomvis adgilebi
dRe
1. lilo, saqnavTobis dasaxleba, pk 298 52
2. lilo, samrewvelo obieqtis sazRvarTan, pk 308 44
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
163
LAeq, 15 wuTi dbA
rukaze
aRniSnuli
Sesabamisi
gazomvis
wertilebi
gazomvis adgilebi
dRe
3. aeroportis dasaxlebasTan, pk 322 64
4. aleqseevkis dasaxlebasTan, pk 336 50
5. `afrikis” dasaxlebasTan, pk 348 54
6. qiziyis quCa, pk 364 56
7. 7. qiziyis quCis dasaxlebasTan, pk 375 68
fonuri xmauris maRali doneebi dRis saaTebSi ganpirobebulia dasaxlebebSi
avtosatransporto saSualebebis moZraobiT. Ramis saaTebSi gazomvebi
Sesrulebuli ar aris, magram, bunebrivia, fonuri xmauris doneebi am SeTxvevaSi
iqneba mniSvnelovnad ufro dabali.
amrigad, TbilisSi gamavali sarkinigizo xazis mimdebare teritoriebze fonuri
xmauri aRemateba dasaSveb doneebs, vinaidan sacxovrebeli saxlebi ganlagebulia
rkinigizis xazis uSualo siaxloveSi, zogierT SemTxvevaSi ki, sul raRac, 20-30
metrSi. am pirobebSi, rkinigzis mimdebare teritoriaze moZravi Semadgenlobebi,
dRis da gansakuTrebiT ki, Ramis saaTebSi, TbilisSi warmoqmnian xmauris
zenormatiul doneebs. savaraudoa, rom vibraciis doneebic xSir SemTxvevaSi
bevrad aWarbeben dasaSveb normebs. gansakuTrebiT im adgilebSi, sadac sarkinigzo
xazsa da sacxovrebel Senobebs Soris manZili 25-30 metria da aSkaraa, rom am
adgilebSi mcxovreblebi ganicdian zenormatiuli vibraciis zemoqmedebas.
SemovliTi rkinigzis xazis axali - ,,zahesi – lilos I” _ monakveTis mimdebare teritoria fonuri xmauriTa da vibraciiT dabinZurebuli ar aris.
,,lilo I – Tbilisis maxarisxebeli sadguris” 10 km-ian sareabilitacio /
samSeneblo monakveTis mimdebare teritoriebze fonuri xmauri gamowveulia
moZravi sarkinigzo SemadgenlobebiT, saavtomobilo magistralis
axlomdebareobiTa da saaviacio transportiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
164
5.2. fonuri socialur-ekonomikuri pirobebi
dagegmili proeqtis gavlenis qveS eqceva Tbilisis Semdegi administraciul-
teritoriuli erTeulebi: didube-CuRureTis, gldani-naZaladevisa da isani-
samgoris municipalitetebi. ix. danarTi V ruka – Tbilisis SemovliTi rkinigzis
marSrutis piketebi.
proeqti gadakveTs zemoT aRniSnuli municipalitetebis Semdeg dasaxlebebs:
• gldani-naZaladevi (pk 0-142+00; 154+00 – 188+00):
– avWala (pk 0-37+00, Sereuli tipis dasaxleba);
– gldanula (pk 47+00- 53+20, qalaqis tipis dasaxleba);
– sofeli gldani (pk 62+25 – 94+00, soflis tipis dasaxleba);
– muxianis saagarako dasaxleba (pk 102+30 – 112+50, soflis tipis
dasaxleba);
– gldanis saagarako dasaxleba (pk 117+50 – 129+00, soflis tipis
dasaxleba).
• isani-samgori (pk 142+00 – 154+00; 188+00 marSrutis bolomde):
– patara lilo (pk 176+50 – 210+80, soflis tipis dasaxleba);
– varkeTilis yofili meurneobis mimdebare teritoria (pk 213+00 -
222+77, Sereuli tipis dasaxleba);
– orxevis dasaxleba (pk 224+00 -251+80, qalaqis tipis dasaxleba);
– lilo (pk 251+80 – 288+59, qalaqis tipis dasaxleba).
cxrili 5.2-1. dasaxlebuli punqtebis gadakveTa Tbilisis SemovliTi
rkinigzis marSrutis mier
№ dasaxlebuli punqti municipaliteti piketaJi dasaxlebis tipi
1. avWala gldani-naZaladevi pk 0-37+00 Sereuli tipis
dasaxleba
2. gldanula gldani-naZaladevi pk 47+00- 53+20 qalaqis tipis
dasaxleba
3. sofeli gldani gldani-naZaladevi pk 62+25 – 94+00 soflis tipis
dasaxleba
4. muxianis saagarako
dasaxleba gldani-naZaladevi pk 102+30 – 112+50
soflis tipis
dasaxleba
5. gldanis saagarako
dasaxleba gldani-naZaladevi pk 117+50 – 129+00
soflis tipis
dasaxleba
6. patara lilo isani-samgori pk 176+50 – 210+80 soflis tipis
dasaxleba
7. varkeTilis yofili
meurneobis mimdebare
teritoria
isani-samgori pk 213+00 -222+77 Sereuli tipis
dasaxleba
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
165
8. orxevis dasaxleba isani-samgori pk 224+00 -251+80 qalaqis tipis
dasaxleba
9. lilo isani-samgori pk 251+80 – 288+59 qalaqis tipis
dasaxleba
proeqtis samizne teritoriis socialur-ekonomikuri profili momzadebulia
Semdeg wyaroebze dayrdnobiT:
• saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros statistikis
departamenti;
• didube-CuRureTis, gldani-naZaladevisa da isani-samgoris
municipalitetebis sakrebulos mier mowodebuli informacia;
• saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministro;
• Tbilisis meria;
• savele samuSaoebi / dakvirvebebi samizne teritoriebze.
5.2.1. demografia
demografiuli monacemebi moicavs Semdeg informacias: mosaxleobis raodenoba,
asakobrivi struqtura, eTnikuri struqtura, ganaTlebis done.
ojaxebis raodenoba
cxrili 5.2-2 asaxavs ojaxebis raodenobasa da sidides Tbilisis samizne
municipalitetebSi. cxrilidan Cans, rom am teritoriaze, ZiriTadad,
warmodgenilia ojaxebi (oTxi) 4 da meti wevriT.
cxrili 5.2-2. ojaxebis raodenoba da sidide municipalitetebis mixedviT
ojaxis sidide (wevrebis raodenoba) teritoria / Tbilisis
municipalitetebi
ojaxebis
raodenoba 1 2 3 4 5 wevrze
meti
saSualo
zoma
didube-CuRureTi 42,631 7,777 8,098 8,605 9,320 8,831 3.2
gldani-naZaladevi 89,595 13,586 13,742 16,662 21,454 24,151 3.6
isani-samgori 83,413 13,748 13,899 16,361 20,460 18,945 3.4
mosaxleobis raodenoba da ganawileba sqesis mixedviT
mosaxleobis sruli raodenoba sakvlev arealSi 744,499 adamians Seadgens.
mamakacebisa da qalebis raodenobis Sefardeba Seesabameba saqarTveloSi arsebul
genderul balanss. dasaxlebebSi qalebis raodenoba aWarbebs mamakacebis
raodenobas. cxrili 5.2-3 asaxavs mosaxleobis raodenobasa da ganawilebas sqesis
mixedviT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
166
cxrili 5.2-3. mosaxleobis raodenoba da ganawileba sqesis mixedviT
teritoria /
Tbilisis municipalitetebi mamakaci qali sul
didube-CuRureTi 60,828 78,619 139,447
gldani-naZaladevi 146,156 174,205 320,361
isani-samgori 130,956 153,735 284,691
sul 337,940 406,559 744,499
calke aRsaniSnavia 30 iZulebiT gadaadgilebuli ojaxi afxazeTidan 1992 wlis
movlenebis Sedegad. es ojaxebi cxovroben didubis depos SenobebSi.
asakobrivi struqtura
rogorc cxrili 5.2-4-dan Cans, saproeqto teritoriaze umetesad warmodgenilia
25-34 da 35-44 asakobrivi jgufebi.
cxrili 5.2-4. mosaxleobis asakobrivi struqtura
Tbilisis
municipalitetebi didube-CuRureTi gldani-naZaladevi isani-samgori
mosaxleobis raodenoba 139,447 320,361 284,691
mosaxleobis ganawileba
asakobrivi jgufebis mixedviT % raodenoba % raodenoba % raodenoba
0-4 4.9 6,965 5.5 17,511 5.3 15,112
5-9 6.1 8,524 6.7 21,391 6.3 17,973
10-14 7.3 10,305 8.3 26,435 8.5 24,152
15-19 7.4 10,355 8.0 25,673 9.2 26,213
20-24 7.3 10,271 8.1 25,834 8.9 25,432
25-34 14.7 20,512 15.8 50,658 14.6 41,706
35-44 15.6 21,806 16.3 52,330 16.4 46,660
45-54 12.9 18,128 13.0 41,596 14.0 39,746
55-64 10.4 14,595 9.1 29,234 7.9 22,528
65 da ufrosi asakis 12.8 17,981 9.3 29,690 8.8 25,136
asaki ar aris miTiTebuli 0.003 5 0.0 9 0.0 33
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
167
eTnikuri struqtura
cxrili 5.2-5-dan Cans, rom sakvlevi teritoria, ZiriTadad, eTnikurad
qarTvelebiT aris dasaxlebuli. garda eTnikurad qarTvelebisa, sakvlev
teritoriaze warmodgenilia eTnikurad somxuri da rusuli mosaxleobis mcire
raodenoba.
cxrili 5.2-5. mosaxleobis eTnikuri struqtura
teritoria /
Tbilisis
municipalitete
bi
mosaxleobis
raodenoba
qarTveli (%
)
afxazi (%
)
osi (%
)
somexi (%
)
rusi (%
)
azerbaijaneli
(%)
berZeni (%
)
ukraineli (%
)
qisti (%
)
iezidi (%
)
didube-
CuRureTi 139,447 87.5% 0.03% 1.0% 6.2% 3.0% 0.2% 0.3% 0.3% 0.0% 1.2%
gldani-
naZaladevi 320,361 88.0% 0.10% 2.00% 4.30% 3.00% 1.00% 0.20% 0.30% 0.00% 1.00%
isani-
samgori 284,691 74.5% 0.10% 1.00% 16.4% 5.00% 1.00% 1.00% 0.40% 0.10% 0.30%
ganaTleba
didube-CuRureTis municipalitetSi, rogorc mTlianad saqarTveloSi,
mosaxleobis umetes nawils aqvs formaluri umaRlesi ganaTleba. isani-samgorisa
da gldani-naZaladevis municipalitetebSi Tanafardoba sruli saSualo
ganaTlebisa da umaRlesi ganaTlebis mqone adamianebs Soris TiTqmis Tanabaria.
cxrili 5.2-6. mosaxleobis ganawileba ganaTlebis donis mixedviT
teritoria mosaxleobis ganawileba ganaTlebis donis mixedviT
6 wlisa da
ufrosi
asakis
mosaxleobis
raodenoba
mosaxleobis
raodenoba
umaRlesi
ganaTleba
arasruli
umaRlesi
ganaTleba
saSualo
profesiuli
ganaTleba
sruli
saSualo
ganaTleba
zogadi
saSualo
zogadi
dawyebiTi
Tbilisis
municipalit
etebi
raodenoba
raodenoba
%
raodenoba
%
raodenoba
%
raodenoba
%
raodenoba
%
raodenoba
%
didube-
CuRureTi 130,940 57,575 44 5,985 5 15,697 12 23,644 18 6,620 5 11,915 9
gldani-
naZaladevi 298,796 87,805 29 12,139 4 44,733 15 74,271 25 20,712 7 31,984 11
isani-
samgori 266,269 66,045 25 10,588 4 37,572 14 75,077 28 22,462 8 30,981 12
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
168
5.2.2. ekonomikuri pirobebi
dasaqmeba
saqarTvelos statistikis departamentis monacemebiT, Tbilisis Sromisunariani
mosaxleobis 29.8% dausaqmebelia. dasaqmebuli mosaxleobis 79.6% dasaqmebulia
sxvadasxva anazRaurebad samsaxurSi da 20.3% - TviTdasaqmebulia.
cxrili 5.2-7. 15 wlisa da ufrosi asakis mosaxleobis ganawileba ekonomikuri
saqmianobis mixedviT (aTasi adamiani)
Tbilisi saqarTvelo
Sromisunariani mosaxleobis saerTo raodenoba
(samuSao Zala) 430.1 1,917.8
dasaqmebuli 302.1 1,601.9
• anazRaurebad samsaxurSi 240.6 572.4
• TviTdasaqmebuli 61.4 1,028.5
• gaurkveveli 0.1 1.1
dausaqmebeli 128.0 315.8
umuSevrobis done (procenti) 29.8% 16.5%
Semosavali da Semosavlis wyaro
saqarTvelos statistikis departamentis 2008 wlis monacemebiT, TbilisSi
saSualo Tviuri fuladi Semosavali Seadgens 663.7 lars ojaxze da 179.5 lars
erT sulze.
Tbilisis mosaxleobis Semosavlis ZiriTad wyaros warmoadgens anazRaurebadi
samsaxuridan miRebuli Semosavali (51.2%), soflis meurneobidan miRebuli
Semosavali (0.4%) da TviTdasaqmebidan miRebuli Semosavali (12.2%).
cxrili 5.2-8. Semosavlis wyaroebi TbilisSi, 2008 wlis monacemebis mixedviT
(TveSi erT ojaxze)
Tbilisi
Semosavlis wyaroebi Semosavali (lari)
wili mTlian
SemosavalSi (%)
fuladi Semosavlebi da daxmareba
• anazRaurebadi samsaxuri 339.5 51.2
• TviTdasaqmeba 81.1 12.2
• pensia, stipendia, finansuri daxmareba 59.4 9.0
• finansuri daxmareba naTesavebisagan 58.5 8.8
• finansuri daxmareba sazRvargareTidan 23.3 3.5
• gaqiraveba, procentebi danazogidan 6.1 0.9
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
169
Tbilisi
Semosavlis wyaroebi Semosavali (lari)
wili mTlian
SemosavalSi (%)
• sasoflo-sameurneo produqciis gayidva 2.8 0.4
fuladi Semosavlebis sxva wyaroebi
• qonebis gayidva 20.8 3.1
• fulis gasesxeba an danazogis gamoyeneba 56.5 8.5
sruli fuladi Semosavali 647.9 97.6
arafuladi Semosavali 15.8 2.4
sul fuladi da arafuladi
Semosavlebis wyaroebi 663.7 100%
SemovliTi rkinigzis mimdebare teritoriebze ZiriTadad gavrclebulia mdeloebi
da Sereuli sasoflo-sameurneo miwebi.
unda aRiniSnos, rom soflis tipis dasaxlebebSi mcxovreb mosaxleobas aqvs
sakuTari saxlebi baRebiT. mosaxleoba miRebul mosavals sakuTari moxmarebisTvis
iyenebs, Sesabamisad, am baRebSi moyvanili xili da sxva produqcia amcirebs
adgilobrivi mosaxleobis am produqciis sayidlad gasawev xarjebs.
5.2.3. infrastruqtura
proeqti Sedgeba ori ZiriTadi nawilisagan:
(1) axali SemovliTi rkinigzis mSenebloba, romlis Semadgenel nawilebs
warmoadgens:
• 27.1 km sigrZis axali orxaziani “zahesi” – “lilo 1” monakveTis
mSenebloba;
• kaxeTis arsebuli rkinigzis xazis daaxloebiT 10 km sigrZis “lilo 1 –
Tbilisis maxarisxeblis sadguri” monakveTis rekonstruqcia:
o arsebuli trasis reabilitacia;
o damatebiTi erTxaziani rkinigzis xazis mSenebloba.
(2) Tbilisis centralur nawilSi arsebuli sarkinigzo xazis gauqmeba
Tbilisis centralur nawilSi arsebuli sarkinigzo infrastruqturis
restruqturizaciis farglebSi demontaJs eqvemdebareba CrdiloeTiT sadgur
`didubesa~ da samxreTiT sadgur `navTluRs~ Soris mdebare arsebuli mTavari
sarkinigzo xazi, gamanawilebeli sadgurebi, Cixuri sadgurebi, depoebi da sxva
infrastruqtura (manZili sadgur `didubesa~ da sadgur `navTluRs~ Soris
daaxloebiT 10 km-ia).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
170
Cixuri sadgurebis nawili Sps “saqarTvelos rkinigzis” mflobelobaSia, xolo
nawili kerZo sakuTrebas warmoadgens. Cixuri sadgurebis mflobeli organizaciebi
da kompaniebi damokidebuli arian rkinigzidan tvirTebis pirdapir miRebaze.
Sesabamisad, rkinigzis gadatanis Semdeg isini, savaraudod, an gadavlen axali
rkinigzis mimdebare teritoriaze, an Secvlian tvirTis gadazidvis profils.
rkinigzis centraluri sadguris mimdebare teritoriaze ganlagebulia rigi
obieqtebisa, romlebic, garkveulwilad, damokidebuli arian rkinigzaze; esenia:
• sasoflo-sameurneo produqtebis ramdenime araoficialuri bazroba;
• taqsis mZRolebi (daaxloebiT 30-35 adamiani), romlebic damokidebuli
arian matareblis mgzavrebze.
nax. 5.2-1 – 5.2.-2. sasoflo-sameurneo produqtebis araoficialuri movaWreebi
axali SemovliTi rkinigzis mSeneblobis konteqstSi unda aRiniSnos SemovliTi
rkinigzis gaswvriv da mis siaxloves mdebare Semdegi obieqtebi:
• marcvleulis samrewvelo kompleqsi “baraqa” (Pk 08+00 -10+00);
• sastumro “evrazia”, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan 100-105 m
manZilze;
• muyaos damamzadebeli sawarmo, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan
25 m manZilze mis marcxena mxares. ori Tvea, rac sawarmo aRar
funqcionirebs, Tumca TanamSromlebi elodebian axal dafinansebas;
• tramvai-troleibusebis dasaSleli sawarmo (PK 26+80 – 28+54);
• sawarmo, romelic Tavis teritorias iyenebs avtomanqanebis remontisa da
garaJebisTvis (Pk 29+90 – 31+92);
• yofili profesiuli teqnikuri (saSualo) skolis Senobebi, romlebic
amJamad saqarTvelos sapatriarqos mflobelobaSia. am SenobebSi cxovroben
socialurad daucveli adamianebi. Senoba SemovliTi rkinigzidan 80 m manZilze mdebareobs;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
171
• gldanis cixe, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan 44 m manZilze;
• skola lilos dasaxlebaSi, sadac moxdeba arsebuli sarkinigzo xazis
reabilitacia da romelic sarkinigzo xazidan 165 m manZilze mdebareobs;
• mkacri reJimis kolonia, romelic mdebareobs axali marSrutidan 150 m-is
manZilze.
nax. 5.2-3. marcvleulis samrewvelo kompleqsi “baraqa”
garda amisa, axali SemovliTi rkinigzis gaswvriv mdebareobs rigi mitovebuli
sawarmoebisa.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcielebis teritoriebze
warmodgenilia eleqtrogadamcemi xazebi, gazsadenebi (kerZod, saguramos
magistraluri gazsadeni gadaikveTeba rkinigzis marSrutiT 5 adgilas) da
Sesabamisi infrastruqtura, aseve wyalsadeni, kanalizaciis sistema da
satelefono xazebi.
gansakuTrebiT unda aRiniSnos Tbilisis wyalsacavi, romelic warmoadgens
Tbilisis wyalmomaragebis ZiriTad wyaros (Tbilisis 3 ubnisTvis). Tbilisis
zRvis wyali aseve gamoiyeneba gardabanSi arsebuli 20,000 ha sasoflo-sameurneo
miwis sarwyavad.
5.2.4. janmrTeloba
saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros 2007
wlis monacemebiT, saqarTveloSi sicocxlis saSualo xangrZlivoba Seadgens 72
wels. samkurnalo dawesebulebebis privatizaciis, dazRvevis sqemebis
ganuviTareblobisa da samedicino momsaxurebaze mzardi fasebis gamo mosaxleobis
janmrTelobis mdgomareoba didwilad damokidebulia adamianebis
gadaxdisunarianobasa da donorebis daxmarebze13.
13 http://www.unfpa.org.tr/georgia/countryinfo.htm
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
172
2005 wels samedicino-profilaqtikur dawesebulebebSi eqimebTan mimarTvis
maCvenebelma Seadgina 2.1 saqarTvelos erT mosaxleze. 2005 wels samedicino-
profilaqtikur dawesebulebebSi mimarTvis raodenoba 2004 welTan SedarebiT
9.9%-iT gaizarda. miuxedavad maCveneblis zrdisa, pirveladi samedicino
dawesebulebebis datvirTvis maCvenebeli 38.0%-s Seadgens.
saministros monacemebze dayrdnobiT SeiZleba vimsjeloT, rom qveyanaSi yvela
saxis daavadebis zogadi maCvenebeli (avadobis raodenoba) gazrdilia14.
saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros
monacemebiT, 2004 wels samedicino personalis raodenoba Seadgenda 21,396-s;
2004 wels eqimebis (fizikuri pirebis) raodenoba iyo 21,622.
miuxedavad bolo aTwleulebis manZilze arasasurveli orsulobebisa da
abortebis ricxvis mkveTri klebisa (oficialuri statistikis mixedviT, 1991
wels dafiqsirda 89,091, xolo 2007 wels – 49,476 aborti) da
kontraceptivebis gamoyenebis SemTxvevebis raodenobis zrdisa (20% 1999 wels da
27% 2005-Si), kvlav arsebobs problemebi ojaxis dagegmvaSi (22% 2005 wels),
xolo xelovnuri abortebis maCvenebeli Seadgens 3.1-s (2005 w.); dedaTa
sikvdilianoba Semcirda 45.3-dan (2004 w.) 20.2-mde (2007 w.) yovel 100,000
axalSobilze.
2008 wlis monacemebiT, Sobadobis maCvenebeli Seadgens 10.62 axalSobils 1,000
adamianze15.
proeqtis samizne teritoriebze ar aris dafiqsirebuli raime specifikuri
daavadeba.
5.2.5. rekreacia
rekreaciis TvalsazrisiT, aRsaniSnavia Tbilisis zRva, romelsac Tbiliselebi
zafxulobiT sakmaod intensiurad iyeneben dasasveneblad.
aseve unda aRiniSnos Tbilisis zRvisa da misi mimdebare teritoriebis
mniSvneloba turizmis ganviTarebisaTvis Tbilisis meriis gegmebis Sesabamisad.
amJamad mimdinareobs Tbilisis zRvisa da mimdebare teritoriebis ganviTarebis
gegmis SemuSaveba.
gldanis tbas intensiurad iyenebs adgilobrivi mosaxleoba saTevzaod.
turizmis konteqstSi aseve mniSvnelovania, aRiniSnos Tbilisis erovnuli parki,
romelic mdebareobs Tbilisdan 25 km-s manZilze da Sesulia qalaqis mwvane
14 http://moh.gov.ge/ge_pdf/statistics/2005/04.htm 15 CIA World Factbook
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
173
zonaSi. Tbilisis erovnul parks ukavia 24,328 ha, igi mdebareobs saqarTvelos
or mniSvnelovan qalaqs – Tbilissa da mcxeTas – Soris.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
174
5.3 kulturuli memkvidreoba da arqeologia
informacia proeqtis gavlenis arealSi arsebuli kulturuli memkvidreobis
Sesaxeb Segrovda publikaciebidan, muzeumebis saarqivo Canawerebidan da
teritoriis savele arqeologiuri kvlevis Sedegad.
Tbilisi, saqarTvelos dedaqalaqi, Tavisi arsebobis manZilze xSirad iyo
dapyrobili ucxoeli okupantebis mier, ZiriTadad, evropasa da azias Soris
arsebuli uZvelesi savaWro gzebis gadakveTaze mdebareobis gamo. Tbilissa da mis
SemogarenSi dafiqsirebulia orasze meti arqeologiuri ubani, romelTa asaki
meryeobs brinjaos periodidan Sua saukuneebamde. yvelaferi es metyvelebs imaze,
rom Tbilisis teritoriaze pirveli dasaxlebebi gaCnda daaxloebiT 6,000 wlis
win da mas mere adamianebi aq uwyvetad cxovroben. qalaqis arqeologiuri kvlevebi
aCvenebs, rom Tbilisi da misi Semogareni warmoadgenda kavkasiaSi brinjaosa da
rkinis xanis kulturebis Sexverdis adgils da xids aRmosavleTsa da dasavleTs,
axlo aRmosavleTsa da aRmosavleT evropis stepebs Soris arsebul savaWro
urTierTobebSi brinjaos xanidan Sua saukuneebamde. aqedan gamomdinare, Tbilisis
arqeologiuri Zeglebi iZlevian ara marto saqarTvelosa da kavkasiis regionis
istoriis Seswavlis, aramed evraziis uZvelesi istoriis calkeuli mniSvnelovani
sakiTxebis dadgenis saSualebas. Tbilisis arqeologia iZleva sakmaris masalas
evropisa da aziis uZvelesi kulturebis sinqronizaciisa da erTiani evraziuli
qronologiis SemuSavebisaTvis.
Sua saukuneebSi Tbilisi da misi Semogareni warmoadgendnen mniSvnelovan savaWro
centrs, rac gaxda dedaqalaqis mcxeTidan TbilisSi gadmotanis mizezi. Tavisi
geopolitikuri mniSvnelobis gamo, Tbilisi araerTxel gamxdara mravali imperiisa
da dampyroblis samizne. aqedan gamomdinare, Tbilisis kulturuli memkvidreoba,
misi xelovneba da arqiteqtura warmoadgens mravali kulturisa da religiis
sinTezs.
proeqtis gavlenis arealSi eqceva 16 arqeologiuri ubani. esenia: 1 adreuli
brinjaos xanis ubani; 1, savaraudod, Sua brinjaos xanis ubani; 3 gviani brinjaos
xanis ubani; 3 antikuri periodis ubani; 4 Sua saukuneebis da 4 Tanamedrove ubani.
ix. ruka 9 _ kulturuli memkvidreoba da arqeologia da qvemoT moyvanili
cxrili 5.3-1.
N1 da N2 – qvis filebSi moTavsebuli Sua saukuneebis samarxebi, savaraudod,
warmoadgens Sua saukuneebis epoqis erTi sasaflaos or ubans, romelsac
amJamad yofs Tbilisi-mcxeTis saavtomobilo magistrali da arsebuli
rkinigis xazi.
N3 da N4 – saarqivo masalebze dayrdnobiT, zahesis hidroeleqtrosadguris
teritoriaze aRmoCnda N3 adreuli brinjaos xanis dasaxleba da N4 antikuri periodis sasaflao. miuxedavad imisa, rom savele arqeologiuri
kvlevis Sedegad ver dgindeba maTi zusti adgilmdebareoba, isini,
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
175
SesaZloa, zemoqmedebis qveS aRmoCndnen samSeneblo samuSaoebis
mimdinareobis procesSi.
N5 gviani brinjaos xanis sasaflao – ,,zahesis” avtobusebis gaCerebasTan
aRmoCnda samarxebSi Catanebuli gviani brinjaos xanis nivTebi. es
metyvelebs am teritoriaze sxva samarxebis arsebobaze. amasTan, sasaflaos
teritoriis farTobi cnobili araa.
N6 Sua saukuneebis sasaflao – saarqivo masalebis Tanaxmad, avWalis
saavtomobilo magistralis CrdiloeTiT aRmoCenilia qvis filebSi
moTavsebuli Sua saukuneebis samarxebi, romelic, SesaZloa, warmoadgendes
avWalis rkinigzis sadguris samxreTiT aRmoCenili N7 Sua saukuneebis
sasaflaos nawils, sadac warmodgenilia qvis filebSi moTavsebuli Sua
saukuneebis samarxebi.
N8 Tanamedrove sasaflao – rkinigzis SerCeuli marSruti gaivlis avWalis
arsebuli Tanamedrove sasaflaos siaxloves.
N9 Sua saukuneebis sasaflao – avWalis arsebuli sasaflaos CrdiloeTiT
mcxovrebi mosaxleobis gadmocemiT, am teritoriaze zogierTi
sacxovrebeli saxlis mSeneblobis dros aRmoCnda qvis filebSi
moTavsebuli, savaraudod, Sua saukuneebis, samarxebi.
N10 gviani brinjaos xanis dasaxleba – kvlevis dros sofel gldanis
sasaflaos samxreT kideze SemCneul iqna, savaraudod, gviani brinjaos
xanis dasaxlebis qvis nagebobis naSTebi.
N11 Tanamedrove sasaflao - rkinigzis SerCeuli marSruti gaivlis sofel
gldanSi arsebuli Tanamedrove sasaflaos siaxloves.
N12 gviani brinjaos xanis sasaflao – 1990 wels axali cixis midamoebSi es
sasaflao (patara vakis samarovani) nawilobriv gaiTxara arqeologiuri
kvlevebis centris Tbilisis arqeologiuri eqspediciis mier. aq arsebul
samarxebs ar gaaCniaT qvis struqturebi da amitom zedapirze ar Canan.
N13 antikuri periodis sasaflao da N14 antikuri periodis dasaxleba – es
ori ubani aRmoCenil iqna m. abramiSvilisa da g. mindiaSvilis mier
Catarebuli savele arqeologiuri kvlevis Sedegad.
N15 Tanamedrove sasaflao - sofeli patara lilos sasaflaos siaxloves.
N16 Sua brinjaos xanis yorRanebi – borcvze mdebare, savaraudod, Sua
brinjaos xanis yorRanis tipis samarxebi aRmoCenil iqna m. abramiSvilisa
da g. mindiaSvilis mier Catarebuli savele arqeologiuri kvlevis
Sedegad. es yorRanebi ar mdebareobs saproeqto rkinigzis xazis
siaxloves, Tumca is samarxebi, romlebic amJamad ar Cans savele
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
176
daTvalierebiT, SesaZloa, arsebobdes am teritoriidan samxreTis
mimarTulebiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
177
6.0 proeqtis zegavlena bunebriv da socialur-ekonomikur
garemoze (mSeneblobisa da operirebis dros) da
Semarbilebeli RonisZiebebi
6.1 SesaZlo garemosdacviTi zegavlena
6.1.1 zegavlena zedapirul da miwisqveSa wylebze
mSeneblobis etapi
SemovliTi rkinigzis samSeneblo derefnis gayvana gorak-borcvian reliefze
gamoiwvevs moWrili niadagisa da kldovani qanebis wvril fraqciul masalad
daSlas, rac dagrovdeba mdinareebisa da xevebis xeobebis ferdobebze da Tovlis
dnobisa da wvimebis periodSi danamdvilebiT moxvdeba jer am obieqtebis
kalapotSi, xolo Semdeg md. mtkvarSi an Tbilisis wyalsacavSi.
samSeneblo RonisZiebebis Sedegad ZiriTadi kldovani qanebis gaSiSvlebuli
adgilebi, romlebic bunebriv pirobebSi gadafarulia niadagis garkveuli sisqis
feniT, warmoadgenen Tovlis nadnob an wvimis wyliT absorbirebuli mZime
metalebis raodenobis gazrdis erT-erT ZiriTad wyaros, ramac SesaZlebelia,
gamoiwvios wylis zedapiruli obieqtis qimiuri dabinZureba. es faqtori
gansakuTrebiT gasaTvaliswinebelia Tbilisis wyalsacavis wyalSemkrebi auzis
monakveTze gasayvani rkinigzis mSeneblobisas, radgan wyalsacavSi Camdinare mZime
metalebiT gamdidrebulma Tovlis nadnobma an wvimis wyalma SesaZlebelia,
gamoiwvios wylisa da fskerze daleqili lamis dabinZureba da wyalsacavis
dawyebuli evTrofikaciis procesis gaaqtiureba.
mSeneblobis procesSi SesaZlebelia, samSeneblo teqnikidan sawvav-sapoxi
nivTierebebis daRvra da daRvrili navTobproduqtebis Tovlis nadnobi an wvimis
wyliT zedapiruli wylis obieqtebSi moxvedra, an niadagSi CaJonva da miwisqveSa
wylebis dabinZureba.
mSeneblobis dros samSeneblo banakebis mowyobam da eqspluataciam SesaZlebelia
gamoiwvios miwisqveSa wylebis dabinZureba fekaluri masebiT.
eqspluataciis etapi
eqspluataciis dros mosalodnelia satvirTo Semadgenlobis vagonebidan tvirTis
uneblie gadmovardna. Tu tvirTi Seicavs qimiur nivTierebas (araorganuli
sasuqebi, Sxamqimikatebi da sxv.) SesaZlebelia adgili hqondes mdinareebis,
xevebisa da arxebis, xolo Semdeg md. mtkvris an Tbilisis wyalsacavis qimiuri
dabinZureba.
jarTis gadazidvisas mosalodnelia Tunuqis furclebis an Tunuqis nakeTobebis
uneblie moxvedra zedapiruli wylis obieqtebSi, rac gamoiwvevs aRniSnuli
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
178
zedapiruli wylis obieqtebis, xolo Semdgom md. mtkvris an Tbilisis
wyalsacavis kadmiumiT dabinZurebas.
SemovliT gzaze samgzavro matareblebis moZraobam Tbilisis wyalsacavis
monakveTze SesaZlebelia, gamoiwvios zedapiruli wylebis fekaluri masebiT
dabinZureba, vinaidan matareblebSi dRemde Ria tipis sakanalizacio sistemaa.
aRsaniSnavia, rom SemovliTi rkinigzis axal marSrutze samgzavro matareblebis
Zalian mcire raodenobis gamo, zegavlena iqneba umniSvnelo.
miwisqveSa wylebi
hidrogeologiuri TvalsazrisiT Tbilisis SemovliTi rkinigzis saproeqto xazis
mniSvnelovan ubans warmoadgens gldanis tbis monakveTi, sadac gruntis wylebis
sarke zedapirTan axlos ( 1≈ m) aris ganlagebuli. am monakveTze, rkinigzis
eqspluataciis procesSi raime incidentes SemTxvevaSi, maRalia gruntis wylebisa
da, sakuTriv, gldanis tbis dabinZurebis albaToba. sayuradReboa am monakveTze
TabaSirisa da iarozitis Semcveli Tixnari gruntebis gavrceleba, rac qimiuri
sufoziis ganviTarebis maRal albaTobas Seicavs. am mizezis gamo, rkinigzis
vakisis mosawyobad adgilobrivi gruntis gamoyeneba mizanSewonili ar aris.
aRniSnuli rekomendacia Tanabrad vrceldeba gldanis tbidan, mdinare xevZmaras
xevis gadakveTis monakveTamde.
hidrogeologiurad garemoze SesaZlo zegavlenis TvalsazrisiT mniSvnelovania
varkeTilis yofili meurneobisa da lilos mimdebare teritoriebi. es farTobebi
wlebis ganmavlobaSi sasoflo-sameurneo savargulebs (ZiriTadad, venaxis
plantaciebs) warmoadgenda da dafarulia miwisqveSa sairigacio qseliT. dRes es
farTobebi xSiri balaxeuliT aris dafaruli da, ZiriTadad, saTibebad gamoiyeneba.
gruntis wylebi miwis zedapirTan axlosaa ( 3≈ m), gansakuTrebiT im farTobze,
romelic rkinigzis zeda samgoris magistralur sarwyav arxTan gadakveTis Semdeg
am ukanasknelis hidravlikuri zemoqmedebis zonaSi imyofeba. monakveTze, rogorc
rkinigzis mSeneblobis, ise eqspluataciis procesSi raime incidentis SemTxvevaSi,
maRalia sairigacio sistemis dazianebisa da gruntis wylebis dabinZurebis
albaToba.
Tbilisis zRva
Tbilisis SemovliTi rkinigzis mTliani saproeqto marSrutis gaswvriv
gansakuTrebiT gamosayofia Tbilisis wyalsacavi, romlis saproeqto mTliani
moculoba 315 mln. m3, sasargeblo ki 155 mln. m3-ia. amJamad, Tbilisis
wyalmomaragebis satumbi sadgurebis normaluri Setborvis doneze dabal
niSnulebze ganlagebis gamo, misi sasargeblo moculoba 155 mln. m3-dan
Semcirebulia 63 mln. m3-mde. Tbilisis wyalsacavi wyals iRebs md. ioridan zemo
samgoris sarwyavi sistemis zemo magistraluri arxiT, romelic Tbilisis
wyalsacavis Sevsebis paralelurad rwyavs gardabnisa da sagarejos raionebis
14,200 ha-s da amuSavebs sacxenisis, martyofisa da TeTrixevis hesebs. Tbilisis
wyalsacavi gamoiyeneba q. Tbilisis sasmel-sameurneo wyliT momaragebis,
irigaciuli da rekreaciuli miznebisaTvis. Tbilisis wyalsacavze wyalaRebisa da
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
179
wyalCaSvebis obieqtebis ganlageba ix. ruka 10 _ Tbilisis wyalsacavze
wyalaRebisa da wyalCaSvebis obieqtebi.
SemovliTi rkinigzis proeqtisaTvis Tbilisis zRvis ubani warmoadgens
hidrologiuri TvalsazrisiT yvelaze sensitiur monakveTs. ubani moicavs
teritorias samgoris sarwyavi sistemis zemo magistraluri arxidan md.
kvirikobisxevamde.
am monakveTze SemovliTi rkinigzis saproeqto trasa gadis Tbilisis wyalsacavis
sanitariuli dacvis II zonaSi, romlis sazRvrebi dadgenilia saqarTvelos
janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris brZanebis mixedviT16.
saproeqto trasis Tbilisis zRvis monakveTze, qimiuri tvirTebiT an
navTobproduqtebiT datvirTuli cisternebis gadabrunebis an matarebelTa avariis
SemTxvevaSi SesaZlebelia, saSiSi Txevadi nivTierebebis moxvedra zedapiruli
wylebis obieqtebSi. am SemTxvevaSi Tbilisis wyalsacavis monakveTze
mosalodnelia katastrofuli Sedegebis ganviTareba, radgan am ubanze rkinigza
gadis wyalsacavis wyalSemkreb auzSi da mis ferdobze daRvrili navTobi
danamdvilebiT moxvdeba wyalsacavSi. Tu navTobi daiRvara md. kvirikobisxevSi,
mdinareSi Tundac 10-wliani ganmeorebadobis wylis maqsimaluri xarjis gavlis
pirobebSi, navTobi wyalsacavSi moxvdeba 40 wuTSi, xolo qimiuri nivTierebebi,
romlebic gaixsneba wyalSi _ 50 wuTSi. ix. ruka 11 _ topografiuli zedapiris
xasiaTidan gamomdinare zedapiruli nakadebis formirebis modelireba. rukaze
modelirebulia rkinigzis Tbilisis zRvis monakveTze navTobis SesaZlo daRvra
da, teritoriis zedapiris topografiuli xasiaTis gaTvaliswinebiT, naCvenebia
navTobis SesaZlo nakadebis formireba da gadaadgilebis mimarTuleba. rogorc
rukidan Cans pk141-sa da pk188+70 Soris moqceuli monakveTidan navTobis CaRvra
aucileblad Tbilisis wyalsacavis auzSi moxdeba. am TvalsazrisiT mniSvnelovania
ganvixlioT, Tu rogor aris dagegmarebuli es monakveTi sainJinro TvalsazrisiT:
sainJinro proeqtis mixedviT, sarkinigzo monakveTis didi nawili ganlagebulia
TxrilSi (pk 143 - pk 181+50 da pk 186+80 – pk 188+20 monakveTebi). am
monakveTze navTobis daRvris SemTxvevaSi, daRvrili navTobi Caedineba Tbilisis
zRvaSi kvirikobis xevis an trasis Ria monakveTebis gavliT zedapiridan.
Sesabamisad, am monakveTis yvelaze sensitiur ubnebs warmoadgens kvirikobis xevi
da trasis is ubnebi, sadac trasa gadis miwis zedapirze an yrilze; kerZod: pk
181+50 – pk 186+80 – sul 530 metri, ix. danarTi V _ ruka – Tbilisis
SemovliTi rkinigzis marSrutis piketebi.
Tbilisis wyalsacavSi Tundac naxevari cisternis, anu 30,000 litri navTobis
moxvedra gaafuWebs wyalsacavis sasargeblo moculobis daaxloebiT 50%-s, rac
sasmeli wylis gareSe datovebs q. Tbilisis sami raionis mosaxleobas da uwylod
datovebs gardabnis raionis daaxloebiT 20,000 ha sasoflo-sameurneo savarguls.
16 saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris “garemos xarisxobrivi mdgomareobis normebis
damtkicebis Sesaxeb” 2001 wlis 16 agvistos # 297/N brZanebuleba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
180
hidrogeologiuri TvalsazrisiT saproeqto xazis md. kvirikobisxevis xeobasTan
gadakveTis monakveTze, gruntis wylebi, romlebic deluviur TixnarTan unda iyos
dakavSirebuli, Tbilisis wyalsacavSi ganitvirTeba. amasTan, maTi ganlagebis
siRrme 4 metrs ar unda aRematebodes. marTalia, ZiriTadi substratis amgebi
oligocen-miocenis wyebis qanebi wyalsacavidan CrdiloeTiT, anu wyalsacavis
sapirispiro mxares ecema, magram rkinigzaze incidentis SemTxvevaSi, an Tundac
mSeneblobis procesSi, wyalsacavis gaWuWyianebis riski mainc maRalia, radganac
daRvrili navTobi, deluviuri Tixnari Sris gavliT, advilad CaaRwevs gruntis
wylebamde da maTi saSualebiT _ uSualod wyalsacavamde.
gldanis didi tba
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proqetis damuSavebis etapze warmoiSva diskusia
gldanis tbis Sesaxeb. saproeqto jgufis mier gamoiTqva mosazreba, rom
aRniSnuli tba warmoiqmna sabWoTa periodis miwuruls, mis adgilas arsebuli,
marilis karieris araswori eqspluataciis Sedegad. Sesabamisad, daisva sakiTxi
gldanis tbaze garemosa da bunebrivi resursebis dacvis ministris brZanebiT
dadgenili wyaldacviTi 300 metriani zolis gavrcelebis Taobaze.
proeqtis eqspertTa jgufis mier damuSavebuli iqna es sakiTxi da momzadda
Sesabamisi daskvna gldanis tbis Sesaxeb (ix. danarTi R _ hidrologiuri
saeqsperto daskvna gldanis tbis Sesaxeb). amasTan dadginda, rom gldanis tba
aRricxulia saxelmwifo wylis kadastrSi. Sesabamisad, masze vrceldeba yvela is
regulacia, rac gaTvaliswinebulia kanoniT. kerZod, saqarTvelos garemosa da
bunebrivi resursebis dacvis ministris brZaneba #59. _ `wyaldacviTi zolis
Sesaxeb debulebis~ damtkicebis Taobaze, romlis muxli 8 ambobs,
“wyaldacviTi zolis farglebSi akrZalulia:
1. mSenebloba an moqmedi sawarmoebis gafarToeba da rekonstruqcia garda
kanoniT pirdapir dadenili SemTxvevebisa.”
Semarbilebeli RonisZiebebi
zemoT aRwerili gavlenebis Tavidan acilebis, Serbiliebisa da/an kompensaciis
mizniT mniSvnelovania, gatardes Semdegi RonisZiebebi:
mSeneblobis etapi:
• mSenebeli kontraqtoris satvirTo da samSeneblo manqanebi iyos teqnikurad
gamarTul mdgomareobaSi;
• avtomanqanebis gasamarTi sadgurebi (mSeneblobis procesSi maTi mowyobis
SemTxvevaSi) SemosazRvruli unda iqnes zvinulebiT, raTa, sawvavis uneblie
daRvris SemTxvevaSi, gamoiricxos sawvavis gavrceleba da mimdebare
teritoriis dabinZureba;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
181
• satvirTo avtomanqanebis farexSi, avtomanqanebis gasarecxi adgilebi
SemosazRvruli unda iqnes zvinulebiT, xolo gasarecxi adgilebidan
Camdinare wylebis gasawmendad unda moewyos primitiuli gamwmendi nageboba
cementis xsnariT mopirkeTebuli orsafexuriani Txrilebis saxiT, raTa
gamoiricxos Camdinare, gauwmendavi wylebis moxvedra xevebSi an mdinareebSi;
• dauSvebelia avtomanqanebis garecxva mdinareebSi da zedapiruli wylis sxva
obieqtebSi;
• samSeneblo maqanebidan uneblied daRvrili sawvav-sapoxi nivTierebebiT
dabinZurebuli niadagis fena unda iqnes moxsnili da gatanili garemos
dacvis saministrosTan winaswar SeTanxmebul adgilas;
• metalis konstruqciebis SeRebvisas, gansakuTrebiT metalis xidebis
SeRebvisas, SesaRebi adgilebis qveS dagebuli unda iqnes Tunuqis an sxva
nivTierebis sagebi, raTa gamoiricxos saRebavis moxvedra zedapiruli wylis
obieqtebSi;
• samSeneblo banakebis mowyobisas, tualetebis mosawyobi adgili (Tu isini
ar iqnebian CarTuli centralizebul sakanalizacio qselSi) unda SeirCes
gruntis wylis dgomis gaTvaliswinebiT. amasTan, aucilebelia saasenizacio
ormoebis mopirkeTeba cementis xsnariT, raTa gamoiricxos fekaluri
masebis moxvedra miwisqveSa wlebSi. aucilebelia saasenizacio ormoebis
sistematiuri amowmenda banakSi mcxovrebi muSebis raodenobis
gaTvaliswinebiT;
• samSeneblo da sayofacxovrebo narCenebi, specialurad gamoyofil
nagavsayrelze gatanamde, unda dasawyobdes mdinareebisa da xevebis
kalapotebidan moSorebiT aranakleb 50 metrisa;
• mSeneblobis procesSi aucilebelia mcire xevebSi da RartafebSi droebiTi
zRudarebis mowyoba, raTa gamoiricxos samSeneblo derefnidan did xevebsa
da mdinareebSi myari masalis gazrdili raodenobis moxvedra;
• saproeqto rkinigzis xazi unda ganlagdes gldanis didi tbis wyaldacviTi
zolis miRma;
• unda gakeTdes SemovliTi rkinigzis gldanis tbis mimdebare monakveTis
Sesabamisi sainJinro gadawyveta, romelic uzrunvelyofs gruntis wylebisa
da tbis wylis dacvas SesaZlo dabinZurebisgan;
• saproqeto rkinigzis wylis obieqtebTan gadakveTa, sainJinro TvalsazrisiT
unda daproeqtdes imgvarad, rom Tavidan iqnes acilebuli wylis obieqtebSi
damabinZurebeli nivTierebebis moxvedra. saproeqto rkinigzis TanakveTa
wylis obieqtebTan da gadakveTebze gaTvaliswinebuli teqnikuri nagebobebis
tipi ixileT danarTi O.
• varkeTilis yofili meurneobis teritoriaze rkinigzis mSeneblobisas
aucilebelia prevenciuli RonisZiebebis gatareba, rac gamoricxavs araRrma
cirkulaciis gruntis wylebis dabinZurebasa da aq arsebuli miwisqveSa
sairigacio qselis dazianebas;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
182
• SemovliT rkinigzaze axali infrastruqturuli nagebobis (sadguri,
depoebi) kanalizaciisTvis unda moewyos Tanamedrove tipis gamwmendi
nageboba, romelic gaTvlili iqneba aq momsaxure adamianTa raodenobaze.
Tbilisis zRva
Tbilisis wyalsacavis sensitiur monakveTze (md. foraqaanTxevidan md.
kvirikobisxevamde pk 141+00 – pk 188+70) sainJinro RonisZiebebis gatareba,
romlebic navTobis SesaZlo daRvris SemTxvevaSi uzrunvelyofs:
• mdinare kvirikobis xevis dacvas saxifaTo nivTierebebis SesaZlo CaRvrisgan;
detaluri sainJinro proeqtis SemuSavebisas gadawyda rom Tbilisis
wyalsacavis yvelaze sensitiur monakveTze – kvirikobis xevSi –
ganxorcielebuliyo specialuri sainJinro RonisZiebebi, romelic
uzrunvelyofs Tbilisis zRvis wylis dacvas. kerZod, gadawyda, rom
rkinigzis xidis farglebSi kvirikobis xevis wylebi gatarebuli iqnes
gvirabSi, riTac gamoiricxeba SesaZlo avariis Sedegad daRvrili
navTobproduqtebis moxvedra `Tbilisis zRvaSi~. gvirabis gamtarunarianoba
iseve, rogorc sarkinigzo xidis konstruqciebi, gaangariSebulia kvirikobis
xevis maqsimaluri wyalmovardnebis 0.333%-iani uzrunvelyofis (300 welSi
erTxel) xarjze (86.0 m3/wm). gaangariSeba gadamowmda agreTve 0.1%
uzrunvelyofis xarjis gatarebis SemTxvevisaTvis (101.3 m3/wm) (1000
weliwadSi erTxel).
gvirabis Tavze ewyoba 10 m-iani miwayrili, romelic uzrunvelyofs SesaZlo
avariis Sedegad gadmovardnili cisternebis gvirabze dartymis Zalis
dasaSveb sididemde Semcirebas.
gaangariSebiT dadginda avariis SemTxvevaSi sarkinigzo xididan
navTobcisternebis dacemis zonebi da miRebul monacemebze dayrdnobiT
SerCeul iqna gvirabis saerTo sigrZe (L=200 m).
gvirabis Tavze ewyoba daRvrili navTobproduqtebis Semakavebel-
maakumulirebeli miwayrili fena, romelic gaTvlilia minimum 500 m3
navTobproduqtebis Sesakaveblad. navTobproduqtebis raodenoba gaTvlilia
sarkinigzo avariebis statistikuri analizis safuZvelze (3σ − kanoniT).
SesaZlo avariis Sedegad daRvrili da miwayrilis fenaSi CaJonili
navTobproduqtebis mocileba da utilizeba saWiroa moxdes dadgenil
vadebSi.
SemuSavebuli RonisZiebebis gatarebiT Tbilisis wyalsacavi daculi iqneba
avariis Sedegad kvirikobis xevSi CaRvrili navTobproduqtebisagan.
sainJinro RonisZiebis detaluri proeqti mocemulia danarT W-Si.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
183
• zedapirze daRvrili navTobis, an sxva saxifaTo nivTierebebis Tbilisis
zRvisken Cadinebis Tavidan acilebasa da mis Sekrebas rezervuarebSi maTi
Semdgomi amowmendis mizniT;
SesaZlebelia am monakveTis mTlian sigrZeze moewyos betonis
kiuveti, reliefis Cadablebul adgilebSi ki _ betoniT
mopirkeTebuli rezervuarebi.
• navTobiT datvirTuli cisternebis sruli gadabrunebis Tavidan acilebas;
• gruntis wylebis dacvas maTSi navTobis moxvedrisagan.
eqspluataciis periodSi mniSvnelovania, Tbilisis zRvis sensitiuri ubani
miCneul iqnes sanitariul zonad, romlis gavlis procesSi daiketeba samgzavro
matareblebis tualetebi zedapiruli wylebis fekaluri masebiT dabinZurebis
Tavidan acilebis mizniT.
aucilebelia rkinigzis Sesabamisi samsaxurebis mier SemuSavdes sagangebo
situaciebze reagirebis detaluri gegmebi, maT Soris navTobze daRvris
reagirebis gegma. rkinigzis Sesabamis samsaxurs unda Cautardes Sesabamisi
treningi da perioduli swavlebebi sagangebo situaciebis inscenirebiT. samsaxuri
unda moqmedebdes saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros sagangebo situaciebis
departamentisa da Tbilisis meriis Sesabamis samsaxurTan srul koordinaciaSi.
unda moxdes rkinigzis sagangebo situaciebis samsaxuris Sesabamis aRWurvilobiT
aRWurva (mag.: navTobdamWeri bonebi).
aqve unda avRniSnoT, rom Sps jorjian uoTer end faueri (gwp – Georgian Water & Power Ltd.) gaecno Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqts da upiratesad
miiCnia Tbilisis zRvis monakveTis gvirabiT gavlis alternativa. kompaniis
mosazrebebi amasTan dakavSirebiT warmodgenilia danarTSi T.
monitoringi
aucilebeli iqneba samSenblo obieqtebis perioduli Semowmeba Sesabamisi
specialistis mier, garemos dacvisa da ekologiuri usafrTxoebis wesebis dacvaze
monitoringis mizniT.
mSeneblobis periodSi zedapirul mdinareebTan da xevebTan rkinigzis SemovliTi
trasis gadakveTis ubnebze zedapiruli da kalapotqveSa nakadebis SesaZlo
dabinZurebis Sesamowmeblad, gadakveTebis axlos periodulad saWiro iqneba
sinjebis aReba da analizis Catareba masSi naxSirwyalbadebis Semcvelobaze.
mSeneblobisa da eqspluataciis etapze unda moxdes Tbilisis wyalsacavisa da
gldanis tbis mimdebare teritoriaze samonitoringo mcire siRrmis WaburRilebis
mowyoba sinjebis aRebis da naxSirwyalbadebze maTi Semcvelobis analizis mizniT.
sinjebis aReba saWiroa weliwadis sezonebis mixedviT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
184
6.1.2 zegavlena florasa da mcenareul safarze
tyeTmowyobis masalebis mixedviT Tbilisis SemovliTi rkinigza or adgilas kveTs
mcxeTa-mTianeTis satyeo ubnis sammarTvelos daqvemdebarebul mcxeTa-didgoris
satyeo ubans: gasxvisebis zolSi eqceva 128 m2 (kvartali 48, ubani 1 ) da 1,930
m2 (kvartali 48, ubnebi 2, 3 da 5) farTobebi, rac sul 2058 m2 Seadgens
(ixileT ruka 17 mcxeTa-didgoris satyeo ubnis gadakveTa). aRniSnuli
farTobebisaTvis kategoriis Secvla unda ganxorcieldes moqmedi kanonmdeblobis
Sesabamisad.
saqarTvelos mTavrobis 2005 wlis 11 agvistos #132 dadgenilebisa (,,tyiT
sargeblobis licenziebis gacemis wesisa da pirobebis Sesaxeb debulebis
damtkicebis Taobaze”) da satyeo meurneobis saxelmwifo departamentis
Tavmjdomaris 2000 wlis 13 seqtembris #10/61 brZanebis (,,specialuri Wrisa da
misi ganxorcielebis wesis Sesaxeb” debulebis Taobaze) Tanaxmad, specialuri
daniSnulebiT tyiT sargebloba da Wra SesaZlebelia gzebis (da maT Soris
rkinigzis) mSeneblobisas.
tyis fondis miwisaTvis specialuri daniSnulebis kategoriis miniWebisa da
specialuri mizniT tyiT sargeblobisaTvis gamoyofis Taobaze gadawyvetilebas,
“miwis gamoyenebisa da dacvis saxelmwifo komisiis” rekomendaciis safuZvelze,
iRebs saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministri
saqarTvelos tyis kodeqsis 82-e muxlisa da moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.
aRsaniSnavia, rom specialuri Wris ganxorcieleba ar Tavisufldeba
garemosdacviTi moTxovnebisagan da misi dagegmvisa da ganxorcielebis yvela
etapze savaldebuloa iseTi variantis, formisa da meTodis SerCeva, romelic
yvelaze naklebad daazianebs bunebriv garemos.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis xazis mSeneblobis Sedegad, minimum, 50-60 metri
siganis zolSi mTlianad ganadgurdeba mwvane safari, rac mimdebare teritoriebze
mcenareTa populaciebis Semcirebasa da mikroekosistemis degradacias gamoiwvevs.
dairRveva mcenareulobis struqturuli wyoba, Semcirdeba maRali sakonservacio
Rirebulebis mqone taqsonebisa da fitocenozebis aRwarmoebis procesi, rac
biomravalferovnebis gaRaribebas gamoiwvevs.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSeneblobisas 50-60 metris siganis derefnis
zolSi merqniani mcenareebidan (xeebi da buCqebi) md. mtkvris terasebze, gldanis,
xevZmaris, saafTre da kvirikobis xevebSi, aseve patara lilos midamoebSi
ganadgurdeba: xeebidan – qarTuli muxa (Quercus iberica), patara Teladuma (Ulmus minor), wnori (Salix excelsa), verxvi (Populus canescens); buCqebidan – jagrCxila
(Carpinus orientalis), ZeZvi (Paliurus spina-christi), grakli (Spyraea hyericifolia), kvrinCxi (Prunus spinoza), menaxiris bali (Cerasus incana), kowaxuri (Berberis vulgaris); lianebidan (xviara mcenareebi) - ekalReWi (Smilax Excelsa), suro (Hedera
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
185
helix), Rvedkeci (Periploca graeca) da sxva. CamoTvlili saxeobebidan sakonservacio
Rirebuleba mxolod patara Teladumas gaaCnia – Setanilia saqarTvelos ,,wiTel
nusxaSi”.
saqarTvelos ,,wiTeli nusxisa” da ,,wiTeli wignis” Sesaxeb kanonis mixedviT,
patara Teladumas aRdgena unda ganxorcieldes VI Tavis me-20-e muxlis 1, 2, 3
da 4 punqtebis mixedviT, xolo kompensacia (zianis anazRaureba) danarCen
saxeobebze amave kanonis me-10 Tavis 28-e muxlis me-2 punqtis Sesabamisad.
rac Seexeba sakonservacio mniSvnelobis balaxovan saxeobebs, maTi identifikacia
unda ganxorcieldes 2010 wlis gazafxulze (marti-aprili), rogorc es
angariSSia miTiTebuli da gatardes Sesabamisi aRdgeniTi RonisZiebebi.
mcenareul safarze uaryofiTad imoqmedebs samSeneblo masalebis narCenebiT (maT
Soris, qimiuri) mimdebare teritoriebis dabinZureba. msgavsi zegavlenis Semdeg
mcenareuli safaris bunebrivi funqcionirebis aRdgenas, SesaZloa, mravali weli
dasWirdes.
samSeneblo derefnis mimdebare teritoriebze mZime samSeneblo, gansakuTrebiT,
muxluxoebiani, teqnikis moZraoba niadagis zedapiruli horizontis moSlas, da
masze arsebuli mwvane safaris gaqrobas gamoiwvevs. adgili eqneba Warbi
raodenobiT mtvriT dabinZurebas. araswori menejmentis SemTxvevaSi, SesaZlo
zedapiruli da miwisqveSa wylebis (magaliTad navTobis CaRvra) dabinZureba
mcenareul safarzec aisaxeba.
konservaciuli mniSvnelobis saxeobebi da habitatebis fragmetebi gvxvdeba Semdeg
adgilebSi:
• zahesi;
• gldanis didi tba;
• xevZmaras xevi;
• gldanis xevi;
• kvirikobis xevi;
• saafTre xevi;
• samSeneblo derefnis dasawyisi sof. patara lilosTan;
• gansakuTrebulad sensitiuria aq warmodgenili Walis tyeebis habitatis
fragmentebi da tbaWaobiani habitati.
mSeneblobis dros, SesaZloa, ganadgurdes zogierTi wiTel nusxaSi Setanili,
reliqturi, endemuri anda iSviaTi saxeoba.
mcenareul safarze uaryofiTi zemoqmedebis erT-erT mniSvnelovan risks
navTobproduqtebis daRvra warmoadgens. navTobproduqtebiT dabnZurebuli niadagis
gawmendas didi dro sWirdeba. amgvarad, dabinZurebul farTobebze mcenareulobis
suqcesiuri cvla, umetes SemTxvevaSi, retrogresuli (Seuqcevadi, uaryofiTi)
mimarTulebiT warimarTeba da, sabolood, ekosistemis Zlier dazianebas iwvevs.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
186
garda amisa, rkinigzaze navTobproduqtebis gadazidva yovelTvis Seicavs xanZris
gaCenisa da, Sesabamisad, mcenareuli safaris dazianebis did risks.
Semarbilebeli RonisZiebebi
zemoT aRniSnuli mavne zemoqmedebebis Tavidan acilebis, Serbilebis, gamosworebisa
da kompensaciis mizniT:
• satyeo fondidan sul 2058 m2 faTobebis amoricvis sakompensacio
RonisZiebebi unda SeTaxmdes saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi
resursebis saministrosTan.
• unda SemuSavdes florisa da mcenareuli safaris konservaciisa da
aRdgenis gegma. gazafxulze, rodesac vegetacias iwyeben efemeroiduli
saxeobebi, rogoricaa, magaliTad, qarTuli zambaxi, unda Catardes
mSeneblobis wina floristuli sakonservacio aRwera; sakonservacio
saxeobebis identificireba da gadanergva msgavs alternatiul habitatebSi;
maTi Teslebisa da bolqvebis Segroveba da mcire warmadobis sanergeebis
Seqmna da ex situ da in situ konservaciuli qmedebebis ganxorcieleba. garda
amisa, kompensaciis mizniT saWiro iqneba xeebis dargva gasxvisebis zolis
mimdebare teritoriebze.
• saWiroa mSenebelTa da samSeneblo obieqtebis xelmZRvanelTa treningi da
saTanado informireba, raTa Tavidan aviciloT iseTi zegavlenebi,
rogoricaa merqniani mcenareebis gadaWarbebuli Wra gasxvisebis zolis
gaswvriv da samSeneblo teqnikiT niadagis zedapiris moSla did farTobze
(aseve, cxovelebis Cavardna ormoebSi da a.S.).
• florisa da mcenareuli safaris konservaciisa da aRdgenis gegma unda
ganxorcieldes niagadis aRdgenis gegmis paralelurad.
• saWiroa, Sefasdes uaryofiTi zegavlena Tbilisis erovnuli parkis
tradiciuli gamoyenebis zonaSi arsebul florasa da mcenareul safarze
da saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros
daculi teritoriebis saagentosTan SeTanxmebiT SemuSavdes sakompensacio
RonisZiebebi.
• rkinigzis eqspluataciis procesSi avariis Sedegad mcenareuli safaris
dazianebis SemTxvevaSi (navTobis daRvra, niadagis horizontis moSla da
sxv.), sagangebo situaciebis gegmis ganxorcielebis paralelurad, droulad
unda ganxorcieldes Sesabamisi qmedebebi dabinZurebis salikvidaciod da
mcenareuli safaris sareabilitaciod.
• rkinigzis personalma regularulad unda gaiaros treningi sagangebo
situciebSi mzadyofnisa da swrafi reagirebisaTvis.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
187
monitoringi
mSeneblobisas saWiro iqneba teqnikuri personalis (muSebi, mSeneblebi, inJinrebi
da sxv.) mier garemos dacvisa da ekologiuri usafrTxoebis wesebis dacvis
monitoringi.
aucileblad unda Seiqmnas garemos dacvis monitoringis mudmivmoqmedi jgufi,
romelic monitorings ganaxorcielebs mcenareul safarzedac samizne
teritoriebis garemos sxva komponentebTan erTad rogorc mSeneblobis procesSi,
aseve mis Semdeg - florisa da mcenareuli safaris konservaciisa da aRdgenis
gegmis implementaciis farglebSi.
6.1.3 zegavlena ekosistemebze
Tbilisis SemovliTi proeqtis axali monakveTis zemoqmedebis arealSi moxvedrili
ekosistemebi proeqtis ganxorcielebis yvela etapze ganicdis garkveul
cvlilebas.
mSeneblobisa da mSeneblobiswina etapebze, SesaZlebelia:
• habitatebis fragmentacia an dakargva;
• buCqnarisa da balxeulobis gakafvis Sedegad invaziuri anu dampyrobeli
saxeobebis gabatoneba;
• samSeneblo teqnikiTa da teqnikuri personalis mier veluri bunebis
SeSfoTeba;
• Camonadeni wylebiTa da mSeneblobiT gamowveuli eroziiT zedapirul
wylebSi Seleqili myari masis raodenobis gazrda da iqtiofaunaze mavne
zemoqmedeba.
mSeneblobis etapze wylebis dabinZureba Sesabamis mavne zemoqmedebas gamoiwvevs
iqtiofaunaze. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces kvrikobis da yvela sxva
xevebis gadakveTebs, vinaidan proeqtis zegavlenis arealSi eqceva iqtiuofaunis
saxeobebi, romlebic Setanilia wiTel nusxaSi da endemuria kavkasiis
ekoregionisaTvis. wylis resursebis dacvis RoniZiebebis Sesaxeb ix. TavSi 6.1.1 _
zegavlena zedapirul da miwisqveSa.
eqsplutaciis etapze gasxvisebis zolSi mcenareulobis gadaWarbebulma Wram
SeiZleba saxeobaTa mudmivi suqcesiuri cvla da dampyrobluri saxeobebis
ganviTareba gamoiwvios, xolo mcenareulobis arasakmarisma Wram da trasis
gaswvriv navTobproduqtebis dagrovebam SeiZleba xanZari gamoiwvios.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
188
Semarbilebeli RonisZiebebi
cvlielebisadmi gansakuTrebiT sensitiuria biomravalferovnebis TvalsazrisiT
saintereso ubnebi – kvirkobisa da sxva xevebi da gldanis didi tbis mimdebare
teritoria. amitom mSeneblobis organizebis gegmam unda gaiTvaliswinos Semdegi
RonisZiebebiT:
• mSeneblobis damxmare mowyobilobebi da misasvleli gzebi daSorebili unda
iyos sensitiuri adgilebidan;
• xeobebSi, sadac moewyoba miwayrilebi Cadebuli unda iyos sadrenaJe milebi,
romlebic wyalsadinrebis erTianobas uzrunvlyofs;
• sasurvelia sensitiur adgilebSi balaxeulobis minimaluri raodenobis
gakafva;
• samSeneblo masalebis warmomavloba unda iyos garkveuli da maTi
usafrTxoeba uzrunvelyofili.
rkinigzis eqspluataciis procesSi saWiroa mcenareulobis integrirebuli marTva,
rac gulisxmobs:
• biomravalferovnebis xelSesawyobad sarkinigzo trasis xazTan unda
ganTavsdes mcire zomis mcenareebi, xolo didi xeebi ki _ gasxvisebis
zolis sazRvarTan;
• unda dairgas adgilobrivi saxeobebi, xolo dampyrobluri saxeobebi ki
unda iqnes moSorebuli;
• saWiroebisamebr gamoyeebuli unda uyos mcenareulobis kontrolis
biologiuri, meqanikuri da Termuli meTodebi;
• trasidan daaxloebiT 5 metrze metad daSoebul adgilebSi ar unda moxdes
herbicidebis gamoyeneba;
• balaxeulobis Wra unda iyos minimaluri;
• mcenareulobis integrirebuli marTva zogjer herbicidebis gamoyenebas
saukeTeso saSualebad miiCnevs gasxvisebis zolSi swrafad mzardi
mcenareulobis kontrolisaTvis. aseT SemTxvevebSi:
o personalma unda gaiaros treningi herbicidebis gamoyenebaSi; o ar SeiZleba im herbicidebis gamoyeneba romlebic ganekuTvneba Semdeg
dokumentebSi mocemul nusxebs: 1) saSiSroebis mixedviT 1a da 1b klasis
pesticidebi msoflio jandacvis organizacis (WHO) rekomedebuli
klasifikaciiT; 2) saSiSroebis mixediT II klasis pesticidebi msoflio
jandacvis organizaciis (WHO) rekomendebuli klasifikaciiT; da 3)
stokholmis konvenciis A da B danarTebSi mocemuli pesticidebi (garda
im SemTxvevebisa, romlebic naxsenebia konvenciaSi)17.
17ix. stokholmis konvencia mdgrad organul damabinZureblebze, 2001.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
189
o gamoyenebuli herbicidebi unda iyos licenzirebuli, damtkicebuli da
registrirebuli Sesabamisi organos mier, FAO-s pesticidebis
ganawilebisa da gamoyenebis saerTaSoriso kodeqsis Sesabamisad18; o gamoyenebuli herbicidebis etiketebi unda iyos Sesrulebuli
saerTaSoriso standartebisa da normebis Sesabamisad, FAO-s pesticidebis etiketirebis ganaxlebuli instruqciebis mixedviT19;
o gaTvaliswinebuli unda iyos herbicidis mwarmoeblis rekomendaciebi
herbicidis gamoyenebasa da dozirebis Taobaze, aseve angariSebi
herbicidebis mcire raodenobiT gamoyenebis Taobaze, imisaTvis, rom
daadgindes optimaluri minimaluri doza; o herbicidebis gamoyeneba unda iTvaliswinebdes sxvadasxva kriteriumebs
(rogoricaa savele daTvalierebebi, monacemebi amindis Sesaxeb, gamoyenebis
dro da raodenoba). monacemebi unda Setanili iyos pesticidebis
gamoyenebis davTarSi;
o pesticidebis gamoyeneba unda iwarmoebodes ise, rom gamoiricxos an
minimumamde dayvanili iyos pesticidebis gadatana da Camorecxva;
o herbicidebis gamfrqvevi mowyobilobebi unda iyos teqnikurad gamarTuli,
mwarmoeblis rekonedaciis mixedviT;
o zedapiruli wlebis da xeobebis gaswvriv wylis resursebis dacvis
mizniT datovebuli unda iyos daumuSavebeli buferuli zonebi;
o saxifaTo masalebis da, maT Soris, herbicidebis Senaxvis wesebi
uzrunvelyofs niadagisa da wylebis dacvas herbicidebis moxmarebis dros
SemTxveviTi dabinZurebebisagan.
18 ix. pesticidebis ganawilebisa da gamoyenebis saerTaSoriso kodeqsi, FAO, 2002. 19 ix. pesticidebis etiketirebis ganaxlebuli instruqciebis, FAO, 2002.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
190
6.1.4 zemoqmedeba faunaze
faunis mravalferovnebis TvalsazrisiT, yvelaze mgrZnobiarea samSeneblo
derefnis Semdegi monakveTebi: kvirikobis, xevZmaras da saafTre xevebi da gldanis
tba. Semdeg ki yvela sxva buCqnariTa da tyis narCenebiT dafaruli ferdobebis
mqone xeobebi. Ria landSaftisas yoveli samalavisa da wylis wyaros mniSvneloba
izrdeba, amitom aRsaniSnavia mdinareebisa, xevebisa da tyis zolebis gadakveTis
adgilebi, rogorc ZuZumwovrebisa da frinvelTa TavSesafrebi gadaadgilebis da
gamravlebis dros.
Ramurebis populaciebi – rogorc winamdebare angariSis fonuri informaciis
TavSi aRiniSna `zahesi – giorgwminda” da ,,giorgiwminda - patara lilo”
monakveTebze SesaZlebelia sakonservacio mniSvnelobis Ramurebis populaciebze da
maT (gansakuTrebiT ki gamosazamTrebel) TavSesafrebze mavne zemoqmedeba
mSeneblobis dros. zamTris periodSi Ramurebis TavSesafris ganadgureba
gamoiwvevs maTi koloniis daRupvas, amitom aucilebeli iqneba maTTvis
alternatiuli TavSesafris micema. maisi-ivnisis ganmavlobaSi ki, SesaZlebelia,
sakmarisi iyos maTi dafrTxoba da isini Tavad ipovnian sxva sabinadro adgils.
frinvelebi – arsebuli informaciiT, Tbilisis SemovliTi rkinigzis axal
monakveTze, Cveulebrivi frinvelebis garda, binadroben da saSemodgomi gadafrenis
periodSi Cerdebian kanoniT dacul frinvelTa saxeobebi, maT Soris, wero da
didi mtacebeli frinvelebi. trasis mSeneblobam SeiZleba gamoiwvios maTi
SeSfoTeba budobis periodSi an maTi budeebis dazianeba. es teritoriebi rbil
zamTrebSi zogierTi gadamfreni frinvelis gamozamTrebis adgilia. arsebobs
mosazreba, rom gldanis did tbas gadamfreni frinvelebi gadafrenis dros
gaCerebisaTvis iyeneben.
qvewarmavlebi – mSeneblobam SeiZleba gamoiwvios saqarTvelos wiTel nusxaSi
Setanili qvewarmavlebis _ xmelTaSuazRveTis kus Testudo graeca, dasavluri
maxrCobela Eryx jaculus da sayeloiani eirenisis Eirenis collaris da maTi
adgilsamyoflebis ganadgureba. igive SeiZleba iTqvas aq gavrcelebul amfibiebis
dacul saxeobaze – siriuli myvarze Pelobates syriacus.
mcire ZuZumwovrebi - mdinareebis da Releebis Walebi warmoadgens wiTel nusxaSi
Setanili mcire ZuZumwovrebis, rogorebicaa samxreTuli cxvirnala Rhinolophus euryale da mehelis cxvirnala Rhinolophus mehelyi sakvebis mopovebis adgils; xevebis ferdobebi ki nacrisferi zazunelas Cricetulus migratorius binadrobis adgilia;
amierkavkasiuri zazuna Mesocricetus brandti ki gavrcelebulia xevebsSorisa vake
adgilebSi. amitom SesaZlebelia maTi an maTi TavSesafris ganadgureba an
SeSfoTeba gamravlebisa Tu STamomavlobis gamokvebis periodebSi.
zegavlena iqtiofaunze mTilianad damokidebulia mSeneblobisa da eqspluataciis
procesebSi wylis obieqtebis dabinZurebaze. amitom, sasurvelia, rom gatardes
yvela RonisZieba, raTa ar moxdes droebiTi da mudmivi wyalsadinrebis
dabinZureba (ix. Tavi 6.1.1 zegavlena zedapirul da miwisqveSa wylebze).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
191
Semarbilebeli RoniZiebebi
mSeneblobis dawyebamde saWiroa Semdegi RonisZibebis gatareba:
• saWiroa teqnikur personals Cautardes Sesabamisi treningi, raTa maTi
saTanado informirebiT Tavidan aviciloT mSeneblobis etapze zedmeti mavne
zegavlena garemoze;
• sakonservacio mniSvnelobis Ramurebze mavne zemoqmedebis Tavidan acilebis
mizniT, aucilebelia, mSeneblobis dawyebamde minimum erTi TviT adre
Catardes savele kvleva – fuRuroiani xeebisa da nagebobebis daTvaliereba.
Ramurebis koloniis arseboba SeiZleba dadgindes gazafxulis bolos
dekadaSi ultrabgeriTi deteqtoriT gamokvlevis Sedegad. zamTris
periodSi Ramurebis TavSesafris ganadgureba gamoiwvevs maTi koloniis
daRupvas, amitom aucilebeli iqneba maTTvis alternatiuli TavSesafris
micema. maisi-ivnisis ganmavlobaSi ki, SesaZlebelia, sakmarisi iyos maTi
dafrTxoba da isini Tavad ipovnian sxva sabinadro adgils.
zogadad, sasurvelia, mSeneblobis warmoeba oqtombridan martis bolomde. magram
am periodSic ki, aucilebeli iqneba mSeneblobis wina savele kvlevebis Catareba
vinaidan sxvadasxva saxeobebisaTvis sxvadasxva sezonebia mniSvnelovani.
mSeneblobis wina savele kvlevisas TiToeuli samSeneblo monakveTSi unda
Semowdes, magaliTad:
• Waobis kus, siriuli myvaris da uxerxemloTa gamravlebis adgilebi
wyalsatevebSi;
• kavkasiuri zazunas da sxva patara ZuZumwovrebis arseboba;
• xmelTaSuazRveTis kus gamravlebis adgilebis arseboba;
• kanoniT daculi frinvelebis budeebis arseboba;
• Ramurebis koloniebis arseboba gasaCex xeebSi; da
• ganisazRvros, xom ar moxvda romelime msxvili ZuZumwovris
individualuri monakveTi samSeneblo zonaSi.
vinaidan trasa gadis Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli gamoyenebis zonaSi,
saWiroa, sakompensacio RonisZiebebis SeTanxmeba saqarTvelos garemos dacvis
saministrosTan, romelTa Sesrulebazec pasuxismgebeli iqneba S.p.s. ,,saqarTvelos
rkinigza”
mSeneblobis dros saWiroa Semdegi RonisZibebis gatareba:
• Tu kanoniT daculi saxeobeba dafiqsirda, saWiroa SemuSavdes RonisZiebebi,
raTa minimumamde iqnes dayvanil aRniSnuli saxeobebis SeSfoTeba
gamravlebisa da STamomavlobis gamokvebis dros.
• saWiroa tranSeebis SemoRobva, raTa cxovelebi ar Cavardnen Sig. aseve
tranSeebis amovsebis win unda Semwmdes raime cxoveli xom ar darCa
Cavardnili. zogadad, sakmarisia aseT tranSeebSi ficrebis Cadeba, rac
uzrunvelyofs cxovelTaTvis amosasvlel gzas;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
192
• samSeneblo samuSaoebis Catarebis dros saWiroa SenarCunebul iqnes da ar
gaiCexos trasasTan axlos myofi beberi xeebi;
• Tu romelime xeSi an SenobaSi aRmoCndeba Ramurebis kolonia, an unda
SemovuaroT an gamoviyenoT Ramurebis xelovnuri sabinadroebi, rogorc
kompensacia.
mSeneblobis damTavrebis Semdeg saWiroa wyalsadinarebisa da tyis zolebis
aRdgena, niadagis nayofieri fenis dabruneba da rekultivacia, derefnis sazRvris
gaswvriv buCqnaris dargva. aRsaniSnavia, rom faunisaTvis e.w. ,,mwvane xidebis”
rols xeobebSi Cadebuli milebi iTamaSebs.
monitoringi
aucilebeli iqneba samSenbelo obieqtebis perioduli Semowmeba Sesabamisi
specialistis mier.
winasamSeneblo savele kvelvebis mixedviT monitoringi SeiZleba dasWirdeT im
sakonservacio saxeobebs, romlebic gadayvanilebi iqnebian alternatiul
sacxovrebel garemoSi.
6.1.5 zemoqmedeba Tbilisis erovnul parkze
Tbilisis SemovliTi rkinigza erovnuli parkis vizitorTa zonas or adgilas
kveTs ,,Tbilisis zRvis” Crdilo-aRmosavleTiT ix. ruka 12:
• kvirikobis xevis monakveTze, daaxloebiT 600 metris sigrZeze. aqedan
TiTqmis 220 metri ganlagdeba gvirabSi, xolo 380 metri ganlagebulia pk
140+60 - pk 144+40 monakveTze; da
• ,,Tbilisis zRvis” ukidures aRmosavleT monakveTze, saproeqto rkinigzis
me-18 kilometrze, 90 m-is sigrZeze, pk 180+45-pk 181+35
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis pirdapiri zegavlenis qveS eqceva
daaxloebiT 8 ha (79,352 m2) farTobis mqone Tbilisis erovnuli parkis
tradiciuli gamoyenebis zonis teritoria, rac parkis mTliani farTobis
daaxloebiT 0.03% warmoadgens.
garda amisa, aRsaniSnavia, rom zahesis dasaxlebis teritoriaze SemovliTi
rkinigza, daaxloebiT 2 kilometris manZilze, Tbilisis erovnuli parkis
tradiciuli gamoyenebis zonasTan axlos ganlagdeba. am monakveTze saproeqto
rkinigzis minimaluri daSoreba erovnuli parkis teritoriidan Seadgens 100-200
metrs.
vinaidan Tbilisis SemovliTi rkinigzis marSruti gadis Tbilisis erovnuli
parkis teritoriaze (ix. ruka 12 – Tbilisi erovnuli parkis tyis fondi,
romelsac mieniWeba specialuri daniSnulebis kategoria), romelic ganixileba
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
193
rogorc daculi teritoriis tyis fondi, ,,saqarTvelos rkinigza” Sesabamisi
ganacxadis saSualebiT mimarTavs TxovniT garemos dacvisa da bunebrivi
resursebis saministros (garemoze zemoqmedebis sanebarTvo ganacxadis gakeTebamde)
parkis am nawilisaTvis specialuri daniSnulebiT tyiT sargeblobis kategoriis
miniWebis Taobaze.
saqarTvelos mTavrobis 2005 wlis 11 agvistos #132 dadgenilebisa (,,tyiT
sargeblobis licenziebis gacemis wesisa da pirobebis Sesaxeb debulebis
damtkicebis Taobaze”) da satyeo meurneobis saxelmwifo departamentis
Tavmjdomaris 2000 wlis 13 seqtembris #10/61 brZanebis (,,specialuri Wrisa da
misi ganxorcielebis wesis Sesaxeb” debulebis Taobaze) Tanaxmad, specialuri
daniSnulebiT tyiT sargebloba da Wra SesaZlebelia gzebis (da maT Soris
rkinigzis) mSeneblobisas.
tyis fondis miwisaTvis specialuri daniSnulebis kategoriis miniWebisa da
specialuri mizniT tyiT sargeblobisaTvis gamoyofis Taobaze gadawyvetilebas,
“miwis gamoyenebisa da dacvis saxelmwifo komisiis” rekomendaciis safuZvelze,
iRebs saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministri
saqarTvelos tyis kodeqsis 82-e muxlisa da moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.
aRsaniSnavia, rom specialuri Wris ganxorcieleba ar Tavisufldeba
garemosdacviTi moTxovnebisagan da misi dagegmvisa da ganxorcielebis yvela
etapze savaldebuloa iseTi variantis, formisa da meTodis SerCeva, romelic
yvelaze naklebad daazianebs bunebriv garemos.
Semarbilebeli RonisZiebebi
parkis biomravalferovnebaze, turistul potencialsa da rekreaciul
mniSvnelobaze zemoqmedebis sakompensacio RonisZiebebi SeTanxmebuli da
SemuSavebuli iqneba saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis
saministrosTan konsultaciiT.
mSeneblobis dawyebamde unda Catardes mSenebelTa da samSeneblo obieqtis
xelmZRvanelTa treningi, raTa, maTi saTanado informirebiT Tavidan aviciloT
mSeneblobis etapze zedmeti zegavlena garemoze, rogoricaa samSeneblo obieqtis
maxloblad niadagis zedapiris moSla-datkepna da meqanikuri dazianeba samSeneblo
teqnikiT; sakonservacio mniSvnelobis saxeobebis SeSfoTeba da a.S.
mcenareuli safarisaTvis zianis miyenebis TvalsazrisiT ufro sayuradReboa
kvirikobis xevi. niadagis safaris aRdgeniTi da sakompensacio Semdegi RonisZiebebi
unda ganxircieldes:
• minimum 2-3 wlis ganmavlobaSi SiSvel niadagze SeiTesos adgilobriv
mcenareTa Tesli; bolqvovani mcenareebis SemTxvevaSi gadairgos bolqvebi;
paralelurad, niadagis zedapirze moebnios damwvari nakeli organuli
sasuqis saxiT;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
194
• ganxorcieldes ganadgurebul merqnian mcenareTa Teslis mopoveba da
nergebis gamoyvana (an Sesyidva) da dargva natyevar adgilebSi Sesabamisi
meTodis mixedviT;
• SedarebiT teniT uzrunvelyofil habitatebSi tyis aRdgena ganxorcieldes
e.w. ,,buSlagebis” meTodiT (dakalmebis), sadac ZiriTadad gamoyenebuli
iqneba tirifis (Salix) saxeobebi; • sakonservacio mniSvnelobis mcenareebis aRdgenis RonisZiebebi unda
ganxorcieldes saqarTvelos ,,wiTeli nusxisa” da ,,wiTeli wignis” Sesaxeb
kanonis Sesabamisad:
o aRdgenis SemTxvevaSi – me-6 Tavis me-20 muxlis 1, 2, 3 da 4
punqtebis Sesabamisad;
o zianis anazRaurebis SemTxvevaSi – amave kanonis me-10 Tavis 28-e
muxlis me-2 punqtis Sesabamisad.
Tbilisis erovnuli parkis farTobebisaTvis unda SemuSavdes:
• niadagis moxsnis, gadatanisa da dasawyobeba-Senaxvis gegmebi, romlebic
gaiTvaliswineben niadagis moxsnis meTodebsa da gadatanis saSualebebs,
dasasawyobebeli niadagebis moculobas, dasawyobebis adgilsa da saTanado
pirobebis Seqmnas niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis SenarCunebisaTvis.
• niadagis eroziis prevenciis kontrolis gegma, romelic Seesabameba
proeqtis sainJinro dizains da gaiTvaliswinebs bermebisa da gabionebis
mowyobas, balaxis SeTesvas, mulCirebas.
• niadagis aRdgenis gegma, romelic gaiTvaliswinebs niadagis datkepnili
ubnebis (misasvleli gzebis) aRdgenas, moxsnili niagadis fenis dagebas,
TeslebiT gamdidrebasa da niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis TandaTan
gaumjobesebas.
sakonservacio mniSvnelobis Ramurebze mavne zemoqmedebis Tavidan acilebis mizniT,
aucilebelia, mSeneblobis dawyebamde minimum erTi TviT adre Catardes savele
kvleva – fuRuroiani xeebisa da nagebobebis daTvaliereba. Ramurebis koloniis
arseboba SeiZleba dadgindes gazafxulis bolos dekadaSi ultrabgeriTi
deteqtoriT gamokvlevis Sedegad. zamTris periodSi Ramurebis TavSesafris
ganadgureba gamoiwvevs maTi koloniis daRupvas, amitom aucilebeli iqneba maTTvis
alternatiuli TavSesafris micema. maisi-ivnisis ganmavlobaSi ki, SesaZlebelia,
sakmarisi iyos maTi dafrTxoba da isini Tavad ipovnian sxva sabinadro adgils.
zogadad, sasurvelia, mSeneblobis warmoeba oqtombridan martis bolomde. magram
am periodSic ki, aucilebeli iqneba mSeneblobis wina savele kvlevebis Catareba
vinaidan cxovelTa samyaros sxvadasxva saxeobebisaTvis sxvadasxva sezonebia
mniSvnelovani. mSeneblobis wina savele kvlevisas TiToeuli samSeneblo
monakveTSi unda Semowdes, magaliTad:
• Waobis kus, siriuli myvaris da uxerxemloTa gamravlebis adgilebi
wyalsatevebSi;
• kavkasiuri zazunas da sxva patara ZuZumwovrebis arseboba;
• xmelTaSuazRveTis kus gamravlebis adgilebis arseboba;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
195
• kanoniT daculi frinvelebis budeebis arseboba;
• Ramurebis koloniebis arseboba gasaCex xeebSi; da
• ganisazRvros, xom ar moxvda romelime msxvili ZuZumwovris individualuri
monakveTi samSeneblo zonaSi.
mSeneblobis dros saWiroa Semdegi RonisZibebis gatareba:
• Tu kanoniT daculi saxeobeba dafiqsirda, saWiroa SemuSavdes RonisZiebebi,
raTa minimumamde iyos dayvanil aRniSnuli saxeobebis SeSfoTeba
gamravlebisa da STamomavlobis gamokvebis dros.
• saWiroa tranSeebis SemoRobva, raTa cxovelebi ar Cavardnen Sig. aseve
tranSeebis amovsebis win unda Semwmdes raime cxoveli xom ar darCa
Cavardnili. zogadad, sakmarisia aseT tranSeebSi ficrebis Cadeba, rac
uzrunvelyofs cxovelTTaTvis amosasvlel gzas;
• samSeneblo samuSaoebis Catarebis dros saWiroa SenarCunebul iqnes da ar
gaiCexos trasasTan axlos myofi beberi xeebi;
• Tu romelime xeSi an SenobaSi aRmoCndeba Ramurebis kolonia, an unda
SemovuaroT an gamoviyenoT Ramurebis xelovnuri sabinadroebi, rogorc
kompensacia.
mSeneblobis damTavrebis Semdeg saWiroa wyalsadinarebisa da tyis zolebis
aRdgena, niadagis nayofieri fenis dabruneba da rekultivacia, derefnis sazRvris
gaswvriv buCqnaris dargva. aRsaniSnavia, rom faunisaTvis e.w. ,,mwvane xidebis”
rols xeobebSi Cadebuli milebi iTamaSebs.
rkinigzis eqspluataciis periodSi Tbilisis erovnuli parkis teritoriaze
saWiroa mcenareulobis integrirebuli marTva da herbicidebis SezRudulad
gamoyeneba, rogorc es aRwerilia qveTavSi 6.1.4 zegavlena ekosistemebze.
monitoringi
aucilebeli iqneba samSenebelo obieqtebis perioduli Semowmeba Sesabamisi
specialistis mier.
winasamSeneblo savele kvelvebis mixedviT monitoringi SeiZleba dasWirdeT im
sakonservacio saxeobebs, romlebic gadayvanilebi iqnebian alternatiul garemoSi.
niadagze zemoqmedebis Serbilebis mizniT zemoT aRniSnuli gegmebis ganxorcieleba
saWiroebs regularul vizualur inspeqcias da, saWiroebis SemTxvevaSi, niadagis
nimuSebis laboratoriul analizs.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
196
6.1.6 zegavlena niadagze
aRsaniSnavia niadagze mosalodneli zemoqmedebebis sami ZiriTadi tipi: erozia,
nayofieri niadagis masis danakargi da misi Tvisobrivi maxasiaTeblebis cvlileba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSenebloba gamoiwvevs niadagis eroziuli
procesebis gaaqtiurebas im adgilebSi, sadac moxdeba ferdobebisa da ferdobebis
kideebis CaWra. niadagis nayofieri fenis moxsnisas garkveulwilad moxdeba misi
meqanikuri dazianeba da danakargi, radgan marSruti sxvadasxva daxrilobisa da
eqspoziciis reliefze gadis. garda amisa, niadagis moxsnisas Seicvleba misi
ZiriTadi maxasiaTeblebi, rogoricaa nayofiereba, struqtura da qimiuri
Semadgenloba.
samSeneblo teqnikis araorganizebulma moZraobam da samSeneblo masalebis Senaxva-
ganTavsebis araorganizebulobam SeiZleba gamoiwvios samSeneblo obieqtis
maxloblad niadagis nayofieri fenebis datkepna da dazianeba.
rkinigzis trasis derefanSi niadagis samuSaoebi (moxsna, dasawyobeba, konservacia)
SesabamisobaSi unda iyos saqarTveloSi moqmed garemosdacviT kanonmdeblobasa da
debulebebTan. rkinigzis mSeneblobisas ekosistemis erT-erTi komponentis, niadagis
dacva unda ganxorcieldes saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobis gaTvaliswinebiT;
kerZod: saqarTvelos kanoni niadagis dacvis Sesaxeb moiTxovs qveynis mTel
teritoriaze niadagebis konservaciasa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis
uzrunvelyofas, kanoni aseve zRudavs ferdobebis CamoWras niadagebis winaswari
SerCeva-Seswavlisa da saTanado daproeqtebis gareSe.
amave kanoniT ikrZaleba sameurneo xasiaTis nebismieri saqmianoba niadagis
nayofieri fenis mouxsnelad, mis daukonserveblad da daniSnulebisamebr
gamouyeneblad (muxli 4), nayofieri nidagebis dakargva (muxli 1), yovelgvari
moqmedeba, romelic gaauaresebs niadagis Tvisebebs, Seqmnis gaudabnoebis,
daWaobebis, damlaSebis, gabicobebis, gamJavianebisa da sxva uaryofiTi procesebis
dawyebis pirobebs (muxli 8).
niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis sferoSi
saxelmwifo zedamxedvelobas, misi kopetenciis farglebSi, axorcielebs
saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro.
pasuxismgebloba am kanonis moTxovnaTa darRvevisaTvis ganisazRvreba saqarTvelos
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
197
Semarbilebeli RonisZiebebi
niadagis moxsna, gadatana da dasawyobeba-Senaxva
niadagis nayofieri fenis konservaciis mizniT mSeneblobis pirvel etapze didi
mniSvneloba aqvs niadagis safaris, upirvelesad, niadagis nayofieri fenis moxsnas.
derefnis gaswvriv didi simZlavris niadagebi gamonaklisis saxiT gvxvdeba.
ZiriTadad ganviTarebulia mcire da saSualo sisqis, mcire da saSualo humusiani
niadagebi. vake da talRovan reliefze niadagis moxsnisas masis danakargi da
zemoqmedeba ZiriTad maxasiaTeblebze iqneba mcire, xolo niadagis moxsnisas
ferdobebsa da wyalnakadebSi mis ZiriTad maxasiaTeblebze zemoqmedeba iqneba
saSualo. niadagis nayofieri fenis danakargis minimizaciis da niadagis
nayofierebis SenarCunebis mizniT niadagis moxsnis samuSaoebi unda Catardes
mSral meteopirobebSi.
pirvel rigSi unda moixsnas niadagis nayofieri, Semdeg ki niadagis qveda fena da
dasawyobdes (ganTavsdes) cal-calke winaswar SerCeul da statusiT garkveul
teritoriaze, misi Semdgomi miznobrivi gamoyenebis mizniT.
dasawyobebuli niadagis nayofieri fena ar unda iqnes Sereuli unayofo miwasTan,
qva-RorRTan da sxva tipis narCenebTan. dasawyobebuli niadagi dacul unda iqnes
gadarecxvisagan, raTa SenarCundes niadagis struqtura, nayofiereba da saTesle
baza.
dasawyobebuli niadagis simaRle ar unda aRematebodes 2 metrs, ferdis
daxrilobis kuTxe ar unda aRematebodes 30-350-s. niadagis zedapiri zomierad
unda daitkepnos, raTa wvimis wyali dasawyobebul niadagSi ar Sevides, oRond
arc imdenad, rom ganviTardes anaerobuli procesebi. mSenebel - kontraqtorma
unda Sewyvitos miwis zedafenis moxsnisa da gadatanis operaciebi, Tu niadagis
zeda fena wyliTaa gaJRenTili. daswyobebuli niadagi dacul unda iqnes
wylismieri eroziisagan, amisaTvis saWiroa, dasawyobebis ZirSi moewyos drenaJi.
mSeneblobis etapisaTvis mniSvnelovania moxsnili niadagis dasawyobebisaTvis
adgilis SerCeva, radgan trasa gaivlis rogorc kerZo miwaTmosargebleebis, aseve
saxelmwifo miwebze. amasTan dakavSirebiT, gasaTvaliswinebelia rkinigzis trasis
gaswvriv miwis mesakuTreTa identificirebis sakiTxi. rkinigzis derefnis gareT,
miwis kerZo mflobelis teritoriaze moxsnili niadagis dasawyobeba gamoiwvevs
sasoflo-sameurneo saqmianobis SezRudvas. aqedan gamomdinare, moxsnili niadagis
dasawyobebisaTvis unda SeirCes Sesaferisi adgili saqarTveloSi moqmedi
kanonmdeblobis dacviT.
aRniSnuli moTxovnebis Seusruleblobis SemTxvevaSi saqmianobis subieqti – am
SemTxvevaSi ki S.p.s. ,,saqarTvelos rkinigza” – pasuxs agebs saqarTvelos
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT (saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi
resursebis ministris 2005 wlis 27 maisis brZaneba # 113, Tavi IV, punqti 10).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
198
eroziuli procesebis regulireba
rkinigzis trasis gayvanisas mniSvnelovania eroziuli procesebis regulirebis
sakiTxi. miT umetes iq, sadac rkinigzis trasisaTvis aucilebeli gaxdeba
ferdobebis CaWra. aseT adgilebSi mosalodnelia eroziuli procesebis
gaaqtiureba, romelmac SemdgomSi SeiZleba gamoiwvios rkinigzis vakisisa da
liandagis mdgradobisa da mTlianobis darRveva. Sesabamisad, CamoWril ferdobze
da ferdobis ZirSi saWiro iqneba eroziis sawinaaRmdego RonisZiebebis bermebis,
qvayrilebisa da gabionebis mowyoba. derefanSi bermebis mosawyobad ar SeiZleba
gamoyenebul iqnes niadagis humusiani fena.
ferdobebis CamoWrisa da xevis gadakveTis adgilebSi, sadac Catardeba saeqskavacio
samuSaoebi, unda moewyos wyalSemkrebi da wyalgamyvani arxebi. arxebis saSualebiT
unda moxdes zedapiruli wylis nakadis regulireba. wyalgamyvani arxis boloSi
unda moewyos saleqrebi (ormo, qviSis tomrebi), raTa wylis nakadma ar daazianos
gasxvisebis derefnis mimdebare teritoriebi. ferdobebisa da CaWrili ferdobis
kideebis stabilizaciis mizniT, saWiroebis SemTxvevaSi, unda Catardes
fitomelioraciuli RonisZiebebi.
CaWrili ferdobis stabilizaciisa da zamTarSi didTovlobisas liandagis
namqerisagan dacvis mizniT, saWiroa, ferdobis Tavze moewyos namqersawinaaRmdego
jebirebi (Roburebi) da dairgos nergebi.
gansakuTrebiT mniSvnelovania derefanSi moxsnili da dasawyobebuli niadagis
dacva eroziuli procesebisagan. dasawyobebul niadags unda hqondes drenaJi.
CaWrili ferdobis kideze eroziuli procesebis regulirebisaTvis saWiroa
ferdze Catardes fitomelioraciuli RonisZiebebi, xolo ferdobis kideze,
zedapiruli wylebis regulirebisaTvis unda moewyos ferdobis daxrilobis
gaTvaliswinebiT bermebi da wyalgamyvani arxebi, romlebic unda miuerTdes
bunebriv sadinarebs, raTa ar ganviTardes gverdiTi erozia.
eroziis TvalsazrisiT yvelaze sensitiur ubnebs warmoadgens xevZmaris xevis
gadakveTa, saagarake teritoriebis Crdilo-aRmosavleTiT mdebare teritoriebi,
kvirikobis xevis gadakveTa, fSatis xevisa da misi marjvena da marcxena usaxelo
xevebis gadakveTebi.
niadagis aRdgeniTi samuSaoebi
miwis eqskavaciisa da rkinigzis liandagis dagebis Semdeg vakisis mimdebare
teritoriaze unda Catardes niadagis aRdgeniTi samuSaoebi. aRdgeniTi samuSaoebi
unda ganxorcieldes xelsayrel meteorologiur (mSral) pirobebSi da,
SeZlebisdagvarad, umokles vadaSi. aRdgeniTi samuSaoebis Catarebisas
gaTvaliswinebul unda iqnes niadagis meqanikuri da fizikur-qimiuri Tvisebebi.
niadagi unda aRdges, sul mcire, Tavis pirvandel mdgomareobamde, garemos
uvneblobis principis dacvisa da bunebrivi landSaftis rekreaciuli Rirebulebis
SenarCunebis mizniT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
199
rkinigzis axali trasis proeqtis farglebSi warmoebulma da aRdgeniTma
samuSaoebma unda daicvas garemosadmi uvneblobis principi; amitom saWiroa:
• bunebrivi landSaftisa da rekreaciuli Rirebulebis SenarCuneba;
• mSeneblobis Semdeg saxeSecvlili teritoriebis, SesaZleblobis farglebSi,
vizualur-esTetikuri pirvelsaxemde aRdgena-SenarCuneba;
• mSeneblobam ar unda gamoiwvios rkinigzis trasisa da minakuTvni
teritoriis gareT arsebul garemoze uaryofiTi zemoqmedeba;
• rkinigzis axali trasis mier xevebis gadakveTebze aucileblad saWiroa
ferdobebis stabilizaciisa da dizainis samuSaoebis Catareba;
• rkinigzis axali trasis mimdebared kerZo sakuTrebaSi arsebul miwis
nakveTebs unda daubrundes maTi pirvandeli saxe, SeunarCundes maTi
nayofiereba da bunebrivi Tvisebebi;
• rkinigzis axali trasis gaswvriv da mis mimdebared unda moxdes eroziuli
procesebis kontroli.
amrigad, saWiro iqneba, SemuSavdes:
• niadagis moxsnis, gadatanisa da dasawyobeba-Senaxvis gegmebi, romlebic
gaiTvaliswineben niadagis moxsnis meTodebsa da gadatanis saSualebebs,
dasasawyobebeli niadagebis moculobas, dasawyobebis adgilsa da saTanado
pirobebis Seqmnas niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis SenarCunebisaTvis.
• mSenebelTa da samSeneblo obieqtis xelmZRvanelTa treningi, raTa, sxva
SesaZlo zegavlenebTan erTad, Tavidan aviciloT samSeneblo obieqtis
maxloblad niadagis zedapiris moSla-datkepna da meqanikuri dazianeba
samSeneblo teqnikiT.
• niadagis eroziis prevenciis kontrolis gegma, romelic Seesabameba
proeqtis sainJinro dizains da gaiTvaliswinebs bermebisa da gabionebis
mowyobas, balaxis SeTesvas, mulCirebas.
• niadagis aRdgenis gegma, romelic gaiTvaliswinebs niadagis datkepnili
ubnebis (misasvleli gzebis) aRdgenas, moxsnili niagadis fenis dagebas,
TeslebiT gamdidrebasa da niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis TandaTan
gaumjobesebas.
monitoringi
mSeneblobis dawyebisTanave sistematurad unda Catardes derefnis garemosdacviTi
monitoringi da sawyis etapzeve gamovlindes eroziis yvelaze sensitiuri ubnebi
da eroziis sawinaaRmdego damatebiTi RonisZiebebis saWiroebebi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
200
niadagis dacvis kuTxiT monitoringi mimarTuli unda iyos niadagis nayofieri
humusiani fenis dacvaze, eroziis kontrolze da aRdgeniT RonisZiebebze.
monitoringis programa unda moicavdes sxvadasxva saxis Semowmebebs, romelic
sxvadasxva sixSiriT unda xorcieldebodes.
niadagze zemoqmedebis Serbilebis mizniT zemoT aRniSnuli gegmebis ganxorcieleba
saWiroebs regularul vizualur inspeqcias da, saWiroebis SemTxvevaSi, niadagis
nimuSebis laboratoriul analizs.
niadagis dacvis aspeqtiT monitoringis ganxorcielebis mizani aris is, rom miwis
eqskavaciisas naklebi ziani miadges niadagsa da niadagur safars da, Tavis mxriv,
biologiur garemos, rogorc rkinigzis derefnis gayolebiT, aseve mis mimdebared.
garemosdacviTi monitoringis sixSire damokidebulia rkinigzis derefanSi miwis
saeqskavacio samuSaoebis xangrZlivobaze, bunebriv reliefur pirobebze da sxv.
eqspluataciis periodSi monitoringis sixSire damokidebuli iqneba aRdgenis
xarisxze.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
201
6.1.7 zegavlena atmosferuli haeris xarisxze
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis mSeneblobis etapis SesaZlo zegavlena
atmosferuli haeris xarisxze gaangariSebuli iyo modelirebiT, romelic e.w.
,,analogis” meTodiT Catarda, vinaidan gaangariSebis momentisaTvis Tbilisis
SemovliTi rkinigzis samSeneblo gegma jer ar iyo SemuSavebuli.
emisiebis modelireba cal-calke Catarda miwisa da saSemduReblo
samuSaoebisaTvis.
haeris xarisxze zegavlenis ZiriTadi wyaroa Sida wvis Zraviani manqana-
meqanizmebisa da danadgarebis muSaobis Sedegad gamoyofili namwvi airebi da
mtveri. maTi gavrcelebis areali (haeris xarisxis normirebul doneebamde) da
raodenoba damokidebulia am manqana-meqanizmebis garemosdacviT standartebze, maT
raodenobaze erT samSeneblo obieqtSi da maTi Zravebis simZlavreebze.
modelireba Catarda imis gaTvaliswinebiT, rom rogorc wesi, erT samSeneblo
obieqtze erTdroulad muSaobs 1-2 buldozeri, 1-2 eqskavatori da 2-3
avtoTviTmcleli. am daSvebiT Catarebuli emisiis simZlavreebis modelirebis
zusti gaangariSeba warmodgenilia danarTSi F.
sarkinigzo liandagis RerZula xazis marTobulad, CrdiloeTis mimarTulebiT, 50
metriani bijiT modelirebiT SeirCa 1, 2, 3, da 4 sakontrolo wertilebi;
Sesabamisad, #1 wertili – 50, #2 – 100, #3 – 150 da #4 – 200 metris
daSorebiT. modelirebisas ganisazRvra azotis dioqsidis, azotis oqsidis,
Wvartlis, gogirdis dioqsidis, naxSirbadis oqsidis, najeri naxSirwyalbadebis
navTis fraqciis, araorganuli mtvris da maTi jamuri zemoqmedebis jgufebis
koncentraciebi miwis samuSaoebis warmoebis adgilidan 200 metri radiusSi.
haeris xarisxis modelirebam aCvena, miwis samuSaoebis mimdinareobisas,
zenormatiuli raodenobis namwvi airebiT haeris dabinZurebis areali liandagis
Suaxazidan daaxloebiT 100 metria. sadac azotis dioqsidis koncentraciam 50
metris radiusSi dzk-s SeiZleba gadaaWarbos daaxloebiT 34%-iT, xolo 100
metrSi – 11%-iT. imis gaTvaliswinebiT, rom zemoqmedeba iqneba xanmokle da
Seqcevadi, aRniSnuli garemoeba ar gamoiwvevs mniSvnelovan zegavlenas. samuSaoTa
savaraudo grafikis mixedviT, dReSi saSualod 40 grZivi metris samuSaoebi
sruldeba. 5 dReSi, Sesabamisad, 200 metriani monakveTi Sesruldeba anu
samuSaoTa fronti yovel xuT dReSi 200 metriT gadaadgildeba da a.S.
saliandago vakisis momzadebis, anu miwis samuSaoebis Semdeg, daiwyeba liandagebis
dagebis procesi, sadac gamoyenebuli iqneba saSemduReblo samuSaoebi Sesabamisi
mowyobilobebiT.
emisiis odenoba saSemduReblo samuSaoebis dros damokidebuli iqneba
gamoyenebuli eleqtrodebis tipebsa da maT xarjze. Cven mier Catarebul
gaangariSebebSi gamoyenebulia am SemTxvevisaTvis Sesabamisi eleqtrodebis marka -
УОНИ-13/80 da maqsimaluri saaTuri sapasporto xarji erTi aparatisaTvis – 1.5
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
202
kg/sT, xolo jamuri xarji ganisazRvra konservatiuli midgomiT – uwyveti
muSaoba - dReSi 4 sT – mSeneblobis sruli periodis gaTvaliswinebiT (3 weli).
amrigad jamuri xarji Seadgens 1.5 kg/sT * 4 sT/dR * 365 dR/w. * 3 w. * 10-3 =
6.57 tona. am mosazrebiT gaangariSebulia emisiis simZlavreebi da gaangariSebis
grafikuli nawili warmodgenilia danarTSi F.
haeris xarisxis modelirebam aCvena, rom SeduRebis samuSaoebis mimdinareobisas
namwvi airebiT dabinZurebis zenormatiuli arealis formireba mimdebare
teritoriisaTvis ar aris mosalodneli.
eqspluataciis etapze, Tu tvirTebis gadazidva iwarmoeba usafrTxoebis wesebis
dacviT, raime mniSvnelovani zemoqmedeba haeris xarisxze mosalodneli araa,
radgan sarkinigzo Semadgenloba imuSavebs eleqtro wevaze.
sagangebo mdgomareobebis, rogoricaa benziniT datvirTuli vagoncisternis
afeTqeba, xanZari, amiakis sruli daRvra vagoncisternidan, SesaZlo zegavlenebi
atmosferuli haeris xarisxze aRwerilia TavSi 6.4.3 sarkinigzo avariebi.
Semarbilebeli RonisZiebebi
• dabinZurebis Tavidan acilebisa da misi SemcirebisaTvis teqnikuri
personalisa da mosaxleobis ekologiuri usafrTxoebis dacvis
TvalsazrisiT, samSeneblo teqnika unda iyos licenzirebuli da
nebadarTuli saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobis mixedviT (maTi
eleqtro, meqanikuri, xmauris da emisiebis parametrebis mixedviT). garda
amisa, remokomendirebulia, rom samSeneblo teqnika sertificirebuli iyos
da Seesabamebodes evrogaerTianebis an ekvivalentur standartebs.
samSeneblo teqnikis SerCevisas, gasaTvaliswinebeli evrogaerTianebis
direqtivebi mocemulia TavSi 6.2.1 (teqnikuri personalis SesaZlo
avariebi). es moTxovnebi unda Cadebul iqnes mSeneblobis ganmaxorcielebeli
kontraqtoris satendero pirobebSi. am gziT SesaZlebelia, Tavidan
aviciloT mtvris, NOX, SO2, da sxva mavne nivTierebebis maRali
koncentraciebis dagroveba samSeneblo obieqtebze da maTi mavne zemoqmedeba
teqnikur personalze.
• teqnikuri personalis mtvris Warbi raodenobisagan dacvis mizniT
aucilebelia mSeneblobis marTvis gegmaSi gaTvaliswinebuli iyos Sesabamisi
adgilebis regularuli dasveleba wyliT, gansakuTrebiT mSralsa da qarian
amindebSi, samSeneblo teqnikisa da maTi saburavebis sistematiuri garecxva,
da nagvis daxuruli konteinerebis gamoyeneba, rac uzrunvelyofs damatebiT
dacvas arasasiamovno sunisaganac (teqnikuri personalis usafrTxoebis
uzrunvelyofis sxva Semarbilebeli RoniZiebebi ixileT Sesabamis TavSi).
• espluataciis etapze, depoebSi da teqnikuri momsaxurebis wertilebSi unda
aikrZalos dizelis Zravebis gamoyeneba daxurul sivrceebSi, Sida
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
203
boilerebisaTvis unda damontaJdes Sesabamisi haeris mayuCebi; da unda
uzrunvelyofili iyos SezRuduli sivrceebis saTanado ventilacia.
monitoringi
mSeneblobis etapze garemosdacviTi monitoringis gegmis nawils unda
warmoadgendes azotis oqsidebis koncentraciis kontroli uSualod dasaxlebuli
punqtebis siaxloves mimdinare samSeneblo samuSaoebis warmoebisas, radgan gabnevis
modelirebis angariSma, am etapze, gamoavlina dadgenili normebis gadaWarbeba ≈ 100 metris radiusSi. dausaxlebeli teritoriebisaTvis msgavsi monitoringis
warmoeba ara aris mizanSewonili.
samSeneblo obieqtebze unda xdebodes haeris gamWvirvalobis anu xilvadobis
kontroli. sasurvelia, rom samSeneblo obieqtis Zlieri gamtverianebis
xangrZlivoba – xilvadobis dakargvis – xangrZlivoba ar aRematebodes erT wuTs.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
204
6.1.8 xmaurisa da vibraciis zemoqmedeba
xmauris gaangariSebis meTodologia
axali sarkinigzo monakveTis eqspluataciisas warmoqmnili xmauris garemoze
SesaZlo zemoqmedebis Sesafaseblad saWiroa, vicodeT moZravi Semadgenlobebis
xmauris maxasiaTeblebi da moZraobis intensivoba drois 8-saaTian periodSi.
zogadad, satransporto nakadebis moZraobisas warmoqmnili xmauris garemoze
zemoqmedebis Sefasebas awarmoeben dRis (07:00 sT-dan 23:00 sT-mde) da Ramis
(23:00 sT-dan 07:00 sT-mde) periodebisaTvis. Rame Seicavs erT rvasaaTian
periods. vinaidan dRis saaTebSi ori rvasaaTiani periodia, dasaSvebia, Sefasebis
gakeTeba erTi, SedarebiT xmauriani, rvasaaTiani periodis monacemebis safuZvelze.
radgan, winaswar ar aris cnobili moZraobis grafiki, mizanSewonilia, gamoviyenoT
savaraudo monacemebi da CavTvaloT, rom Ramisa da dRis 8-saaTiani periodebis
ganmavlobaSi rkinigziT gadaadgildeba SemadgenlobaTa erTnairi raodenoba.
sarkinigzo nakadebis xmauris maxasiaTeblebis gansazRvris meTodi warmodgenilia
erovnul standartSi 20444-85. am meTodis Sesabamisad, SesaZlebelia calkeuli i-uri Semadgenlobis ekvivalenturi donis gaangariSeba, Tu gazomil iqneba bgeris
done LAi sarkinigzo magistraluri xazis kidura liandagis RerZidan r0=25m
manZilze ganlagebul sazom wertilebSi, am Semadgenlobis siCqare Vi da sazomi mikrofonis win gavlis dro ti.
matarebelTa nakadis mier warmoqmnili xmauris ekvivalenturi doneebi LAekv(25)
dRis an Ramis 8-saaTiani periodisaTvis ganisazRvreba calkeul SemadgenlobaTa
bgeris ekvivalenturi doneebis LAekvi energetikuli Sejamebis gziT.
gaangariSebis wertilebSi xmauris ekvivalenturi doneebi gamoiTvleba Semdegi
formuliT:
LAekv= LAekv(25) – 10lg rn/r0
sadac rn _ minimaluri manZilia liandagis Sua xazidan saangariSo wertilamde;
xolo r0=25m. formula Cawerilia gamartivebuli saxiT. konkretul SemTxvevebSi,
amis garda, gaTvaliswinebulia mwvane nargavebis, haeris, miwis zedapiris gavlenis
gamo bgeris STanTqma, ekranebis, jebirebis an amrekli zedapirebis zemoqmedeba
bgeris gavrcelebaze..
aRwerili meTodi saSualebas iZleva, gaangariSebul iqnes xmauris ekvivalenturi
doneebi saangariSo wertilebSi, Tu gaangariSebul iqneba calkeuli Semadgenlobis
xmauris ekvivalenturi done.
gazomvis meTodi moiTxovs sazom wertilebSi fonuri xmauris doneebis Seswavlas.
xmauris maxasiaTeblebis gansazRvra dasaSvebia im SemTxvevaSi, Tu xmauris
saSualo fonuri mniSvnelobebi sazom wertilebSi 10dbA sididiT an metad
naklebia xmauris saSualo doneze matareblis moZraobis dros.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
205
sakanonmdeblo moTxovnebi
saqarTvelos sakanonmdeblo da normatiuli dokumentebi xmauris garemoze
zemoqmedebis sferoSi Seexeba xmauris zemoqmedebas mxolod mosaxleobaze. rac
Seexeba iseT receptorebs, rogoricaa cxovelTa samyaro da mcenareuli safari,
xmauris zemoqmedebis Sesafasebeli normatiuli dokumentebi jer ar aris
SemuSavebuli.
ZiriTadi sakanonmdeblo dokumenti garemos dacvis sferoSi aris „saqarTvelos
kanoni garemos dacvis Sesaxeb“, romlis ZaliT saqarTvelos moqalaqes ufleba
aqvs, cxovrobdes Tavisi janmrTelobisaTvis uvnebel da jansaR garemoSi.
samSeneblo normebisa da wesebis mixedviT (sn da w 2.07.01-89, qalaqTmSenebloba.
saqalaqo da sasoflo dasaxlebaTa dagegmareba da gaSeneba p.6.8), sacxovrebeli
ganaSenianeba dacilebul unda iqnes rkinigzis kidura liandagis Sua xazidan 100
metrze meti manZiliT, xolo xmaurdamcavi barierebis arsebobis an liandagis
yrilSi gayvanis SemTxvevaSi, sul mcire 50 metriT mainc. aRsaniSnavia, rom
ОСЖД-s (romlis wevricaa ,,saqarTvelos rkinigza”) rekomendaciebis mixedviT,
manZili rkinigzis liandagidan uaxloes sacxovrebel Senobamde unda aRematebodes
150 metrs.
saqarTvelos kanonqvemdebare normatiuli aqti „garemos xarisxobrivi normebis
damtkicebis Sesaxeb“ sanitariuli normebis saxiT (sn 2.2.4/2.1.8.000-00) adgens
bgeris dasaSveb doneebs sacxovrebel, sazogadoebriv SenobebSi da sacxovrebeli
ganaSenianebis teritoriisaTvis. amonaweri am dokumentidan warmodgenilia
cxrilSi 6.1.8-1. sacxovrebel saxlebTan xmauri ar unda aWarbebdes bgeris arc
ekvivalenturi da arc maqsimaluri doneebis dasaSveb sidideebs.
cxrili 6.1.8-1. saqarTvelos kanonmdeblobiT xmauris dasaSvebi doneebi
teritoriis daniSnuleba,
dRe-Ramis dro
bgeris ekvivalenturi
done, dbA bgeris maqsimaluri
done, dbA sacxovrebeli saxlebis, saswavlo dawesebulebebisa
da maTi mosazRvre teritoriebi
• 07:00 _ 23:00 sT
• 23:00 _ 07:00 sT
• 55
• 45
• 70
• 60
saavadmyofoebis da maTi mosazRvre teritoriebi
• 07:00 _ 23:00 sT
• 23:00 _ 07:00 sT
• 45
• 35
• 60
• 50
qvemoT moyvanili cxrilebidan 6.1.8-2 da 6.1.8-3 Cans, rom saqarTveloSi
SemuSavebuli xmauris standartebi ufro mkacria vidre germaniisa da Sveicariis
normebi da saerTaSoriso safinanso korporaciis (IFC) rekomendaciebSi mocemuli
standartebi. bunebrivia, rom proeqtma unda daakmayofilos erovnuli
sakanonmdelo moTxovnebi, rasac EBRD-is garemosdacviTi da socialuri
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
206
politikac iTvalisiwnebs. Tumca unda aRiniSnos, rom, eqspertTa azriT,
saqarTvelos xmauris standartebi ganaxlebas saWiroebs.
cxrili 6.1.8-2. saqarTvelos da Sveicariis xmauris normebis Sedareba
saqarTvelos sanitariuli
normebi (2.2.4/2.1.8.000-00)
Sveicariis xmauris direqtiva*
(15.12.1986)
adgilis tipi ekvivalenturi
done dbA maqsimaluri done
dbA
zRvruli
ekvivalenturi
sidideebi
saproeqto
xmauris
wyaroebisaTvis dbA
zRvruli
ekvivalenturi
sidideebi
arsebuli xmauris
wyaroebisaTvis
dbA
sacxovrebeli saxlebis,
saswavlo dawesebulebe-
bisa da maTi mosazRvre
teritoriebi
• 07:00 _ 23:00 sT
• 23:00 _ 07:00 sT
55 45
70 60
55 45
60 50
saavadmyofoebis da maTi
mosazRvre teritoriebi
• 07:00 _ 23:00 sT
• 23:00 _ 07:00 sT
45 35
60 50
50 45
55 45
SeniSvna Sveicariis xmauris direqtivis Taobaze:
• gaTvaliwinebuli sarkinigzo xmauris periodebi aris 06:00 _ 22:00 sT (dRe) da 22:00 _ 06:00 sT
(Rame);
• direqtivaSi mocemuli araa xmauris maqsimaluri donis zRvruli sidide.
cxrili 6.1.8-3. germaniis, IFC-isa da saqarTvelos xmauris normebis Sedareba
germaniis xmauris
normebi, dbA
IFC-is instruqciebi (2007), dbA
saqarTvelos
sanitaruli normebi
(2.2.4/2.1.8.000-00),
dbA adgilis tipi dRe
06:00-22:00
sT
Rame
22:00-06:00
sT
dRe
07:00-22:00
sT
Rame
22:00-07:00
sT
dRe
07:00-23:00
sT
Rame
23:00-07:00
sT
1
saavadmyofo, skola,
sareabilitacio
dawesebuleba, moxucTa
TavSesafari
57 47 55 45 45 35
2 mxolod sacxovrebeli
ubnebi 59 49 55 45 55 45
3
dasaxlebebis
centraluri adgilebi,
komerciuli da
sacxovrebeli
daniSnulebis Sereuli
ubnebi
64 54
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
207
germaniis xmauris
normebi, dbA
IFC-is instruqciebi (2007), dbA
saqarTvelos
sanitaruli normebi
(2.2.4/2.1.8.000-00),
dbA adgilis tipi dRe
06:00-22:00
sT
Rame
22:00-06:00
sT
dRe
07:00-22:00
sT
Rame
22:00-07:00
sT
dRe
07:00-23:00
sT
Rame
23:00-07:00
sT
4 komerciuli /
samrewvelo ubnebi 69 59 70 70
sarkinigzo nakadebis garemoze xmauriT SesaZlo zemoqmedebis (prognozis) mizniT
winaswar saWiro iqneba sarkinigzo magistralze amJamad moZravi nakadebis xmauris
maxasiaTeblebis dadgena. amisaTvis gamoiyeneba standarti 20 444-85.
saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenilia agreTve vibraciis normebi sacxovrebel
da sazogadoebriv SenobebSi, romlebic gansazRvraven adamianis janmrTelobisaTvis
dasaSveb vibraciis sidideebsa da doneebs.
cxrili 6.1.8-4. saqarTveloSi vibraciis zRvrulad dasaSvebi sidideebi
sacxovrebel saxlebSi, saavadmyofoebsa da dasasvenebel
saxlebSi, sanitariuli normebi, 2001
dasaSvebi sidideebi X0,Y0, Z0 vibroaCqareba vibrosiCqare
oqtavuri zolebis saSualo
geometriuli sixSire (Hz) m/wm2 db m/wm* 10-4 db
2 4.0 72 3.2 76
4 4.5 73 1.8 71
8 5.6 75 1.1 67
16 11.0 81 1.1 67
31.5 22.0 87 1.1 67
63 45.0 93 1.1 67
koreqtirebuli da
ekvivalenturi
koreqtirebuli sidideebi
da maTi doneebi
4.0 72 1.1 67
SeniSvna: • dRis saaTebSi nebadarTulia vibraciis normatiuli sidideebis gadaWarbeba 5 db-iT;
• aramudmivi vibraciebis mocemul cxrilSi dasaSvebi sididis koreqcia Seadgens 10 db-s, maSin, rodesac
absoluturi sidideebi gamravlebulia 0.32-ze;
• vibraciis dasaSvebi done saavadmyofoebisa da sanatoriumebisaTvis unda Semcirdes 3 db-iT.
zemoqmedeba mSeneblobis procesSi
mSeneblobis etapze xmauris ZiriTad wyaroebs warmoadgens momuSave samSeneblo
manqanebi da danadgarebi. garda amisa, xmauri warmoiqmneba cementisa da xreSis
damxmare sawarmoebis muSaobisas, mSenebelTa sacxovrebeli da manqanebis sadgomi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
208
banakebis funqcionirebis dros, sasawyobo meurneobis eqspluataciis procesSi da
samSeneblo masalebis transportirebis dros.
mSeneblobisas manqana-danadgarebis mier garemoze zemoqmedebis Sesafaseblad
saWiroa gamosayenebeli mowyobilobebis CamonaTvali da xmauris Sesabamisi
maxasiaTeblebi. konkretul SemTxvevaSi ganixileba monacemebi im manqana-
danadgarebis Sesaxeb, romlebic, Cveulebriv, gamoiyeneba rkinigzis xazebis
mSeneblobisas.
miwis amoReba-Cayrisa da miwiszeda samuSaoebis Sesrulebis xmauris gaangariSeba
ganxorcielda ,,analogis meTodiT”, vinaidan gaangariSebis momentisaTvis Tbilisis
SemovliTi rkinigzis mSeneblobis gegma jer ar iyo momzadebuli.
miwis Riad amoRebisa da Casayrel adgilebSi gadaadgilebis dros gamosayenebeli
manqanebis sia warmodgenilia cxrilSi 6.1.8-5, xolo miwiszeda samuSaoebis dros
gamosayenebeli manqanebisa da mowyobilobebis nusxa – cxrilSi 6.1.8-6. am
cxrilebSi mocemulia agreTve manqana-danadgarebis Sesabamisi xmauris
maxasiaTeblebi.
cxrili 6.1.8-5. mZime samSeneblo aRWurvilobis raodenoba da bgeris doneebi
miwis amoReba-Cayris etapze
mowyobilobis
dasaxeleba raodenoba
bgeris
done, dbA gamoyenebis
xangrZlivoba
buldozeri 10 90 xangrZlivi
kompresori 5 80 xanmokle
greideri 10 83 xangrZlivi
wylis-Wavliani manqana 5 87 xangrZlivi
satvirTo manqana 45 85 xanmokle
satkepni manqana 5 90 xanmokle
mburRavi manqana 5 85 xanmokle
qvis saburRi manqana 5 120 xanmokle
betonis saqaCi mowyobiloba 3 110 xanmokle
betonis miniqarxana 3 95 xanmokle
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
209
cxrili 6.1.8-6. mZime samSeneblo aRWurvilobis raodenoba da bgeris doneebi
miwiszeda samuSaoebis dros
mowyobilobis
dasaxeleba raodenoba
bgeris
done, dbA gamoyenebis
xangrZlivoba
gamanawilebeli 3 83 xangrZlivi
damasrulebeli 3 83 xangrZlivi
satkepni manqana 3 90 xangrZlivi
satvirTo manqana 4 85 grZivi gadaadgileba
(xanmokle)
wylis Sesasxurebeli
manqana 3 87 xangrZlivi
eleqtroSesaduRebeli 10 95 xanmokle
rkinis firfitebis
saWreli manqana 5 95 xanmokle
pnevmaturi burRi 5 85 xanmokle
gruntis amoRebis, gadaadgilebisa da gamoyofil adgilebSi Cayris dros
sxvadasxva manZilze xangrZlivad moqmedi manqana-danadgarebis mier warmoqmnili
xmauris doneebi warmodgenilia cxrilSi 6.1.8-7, xolo miwiszeda samuSaoebisaTvis
– cxrilSi 6.1.8-8.
cxrili 6.1.8-7. bgeris doneebi sxvadasxva manZilze samSeneblo moednidan miwis
amoRebisa da gadaadgilebis etapze
manZili samSeneblo moednidan
gaangariSebis wertilamde [m] bgeris ekvivalenturi done
[dbA} 40 81
60 78
80 76
100 74
200 68
300 64
400 62
500 60
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
210
cxrili 6.1.8-8. bgeris doneebi samSeneblo moednidan sxvadasxva manZilze
miwiszeda samuSaoebis dros
manZili samSeneblo moednidan
gaangariSebis wertilamde [m]
bgeris ekvivalenturi done [dbA}
40 73
60 71
80 68
100 66
200 60
300 57
400 54
500 52
am gaangariSebaSi ganxilulia yvelaze araxelsayreli pirobebi, kerZod,
igulisxmeba, rom xangrZlivad moqmedi samSeneblo manqanebi muSaoben erTdroulad,
erTsa da imave samSeneblo moedanze. sinamdvileSi manqanebi ganlagebuli iqnebian
mSenebare monakveTis gaswvriv. manqanebis erTi jgufi imuSavebs periodulad an
mcire drois ganmavlobaSi. Sesabamisad, xmauris garemoze zemoqmedeba,
faqtobrivad, iqneba naklebi, vidre es aris miRebuli gaangariSebiT.
amrigad, rkinigzis monakveTis mSeneblobis procesSi SeiZleba Seiqmnas iseTi
pirobebi, rodesac calkeuli samosaxlo adgili drois garkveuli periodiT
aRmoCndeba zenormatiuli xmauris gavlenis qveS. Cveulebriv, mosaxleoba ar
asaCivrebs mSeneblobis dros Warbi xmauris xanmokle zemoqmedebas.
Semarbilebeli RonisZiebebi
• mniSvnelovania samuSaoebis dRis saaTebSi Catareba. saWiroebis SemTxvevaSi
axlomdebare samosaxlo adgilTan SesaZlebelia dRis samuSao saaTebis
SezRudva (magaliTad, 18:00_19:00 saaTamde).
• SesaZlebelia xmaurisagan damcavi gadasatani ekranebis gamoyeneba.
• mSeneblobis etapze mcire zomis damxmare sawarmoebi, mSenebelTa
sacxovrebeli banakebi, manqanebisa da teqnikis sadgomebi da momsaxurebis
punqtebi ganlagebuli unda iyos sacxovrebeli adgilebis moSorebiT.
• zenormatuli xmaurisa da vibraciis Tavidan acilebisa da misi
SemcirebisaTvis teqnikuri personalisa da mosaxleobis ekologiuri
usafrTxoebis dacvis TvalsazrisiT, samSeneblo teqnika unda iyos
licenzirebuli da nebadarTuli saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
211
mixedviT (maTi eleqtro, meqanikuri, xmaurisa da emisiebis parametrebis
mixedviT). garda amisa, remokomendebulia, rom samSeneblo teqnika
sertificirebuli iyos da Seesabamebodes evrogaerTianebis an ekvivalentur
standartebs. samSeneblo teqnikis SerCevisas gasaTvaliswinebeli
evrogaerTianebis direqtivebi mocemulia TavSi 6.2.1.1 gavlenebi samSeneblo
samuSaoebis warmoebis dros (teqnikuri personalis SesaZlo avariebi). es
moTxovnebi unda Cadebul iqnes mSeneblobis ganmaxorcielebeli
kontraqtoris satendero pirobebSi.
• mSeneblobis dros zenormatuli vibraciisa da deformaciebis Tavidan
acilebisa da Semcirebis mizniT sasurvelia, gamoyenebuli iyos burRva-
afeTqebis alternatiuli meTodebi; magaliTad, e.w. ,,farebi”, romlebic
Wrian gvirabs an, ukidures SemTxvevaSi, burRva-afeTqeba unda Catardes
dabali muxtebiT.
xmauris zemoqmedeba eqspluataciis procesSi
arsebuli monacemebiT, Tbilisis SemovliT rkinigzaze, ZiriTadad, satvirTo
matareblebi imoZraveben. Sps ,,saqarTvelos rkingzis” prognoziT, mSeneblobis
dasrulebisa da trasis eqpluataciaSi Seyvanis Semdeg, 2013 wlis ganmavlobaSi,
aq gaivlis daaxloebiT 14,000-mde satvirTo matarebeli, xolo 2017 wlisaTvis
es raodenoba gadaaWarbebs 19,000-s (ix. TavSi 2.5 _ momavali gadazidvebis sqema
da cxrilSi 2.5-5. _ matareblebis raodenoba da prognozi 2007 – 2017 ww).
matarebelTa siCqare Tbilisis SemovliTi rkinigzis axal monakveTze 45-80 km/sT
farglebSi iqneba.
matareblebis siCqareebis mixedviT mimdevrobiT SegviZlia gamovyoT sami ubani:
I. ,,zahesi - gldanis didi tba”, sadac siCqare iqneba 45-60 km/sT;
II. ,,gldanis didi tba - lilo”, sadac siCqare iqneba 60-80 km/sT; da
III. ,,lilo I – Tbilisis maxarisxebeli sadguri”, sadac siCqare iqneba 45-60
km/sT.
xmauris ekvivalenturi sidideebiis prognozirebisaTvis rkinigzidan 25 m manZilze
satvirTo matareblebis TiToeuli tipisaTvis (navTobis vagonebi, Sereuli
tvirTis vagonebi da EMU) gazomili iyo Semdegi parametrebi: moZraobis siCqare,
mikrofonis win gavlis dro, bgeris done – LAi da bgeris maqsimaluri done –
LAmax. (ix. cxrili danarTSi Q _ matareblebis mier rkinigzidan 25 m manZilze
warmoqmnili xmauris ekvivalenturi doneebis gasaangariSeblad saWiro
parametrebis gazomvis Sedegebi). aRsaniSnavia, rom bgeris maqsimaluri doneebis
gaangariSebisas matareblis yvelaze xmauriani nawili ganixileboda rogorc
xmauris wertilovani wyaro, rodesac is imyofeboda minimalur manZilze
dasaxlebuli punqtidan.
2013 wlis prognozis gaTvaliswinebiT, Ramis saaTebSi (23:00 sT-dan 07:00 sT-
mde) rkinigzis SemovliT axal marSrutze orive mimarTulebiT gaivlis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
212
daaxloebiT 18 satvirTo matarebeli, xolo dRis saaTebSi (07:00 sT-dan 23:00
sT-mde), anu dRis orive 8-saaTiani periodis ganmavlobaSi, Tbilisis SemovliTi
rkinigzis axal marSrutze gaivlis 11-11 satvirTo matarebeli.
gaangariSebiT vRebulobT, rom SemovliTi gzis I da III ubnebze - ,,zahesi -
gldanis didi tba” da ,,lilo I - Tbilisis maxarisxebeli sadguri”, sadac
matareblebs, savaraudod, erTnairi siCqare - 45-60 km/sT _ eqnebaT, kidura
liandagidan 25 m manZilze Ramis 8-saaTiani periodis ganmavlobaSi bgeris
ekvivalenturi doneebi iqneba LAeq(25)=64-66dbA farglebSi, xolo dRis TiToeuli
8-saaTiani periodisaTvis es doneebi 2dbA naklebi iqneba. ix. cxrili 6.1.8-9:
cxrili 6.1.8-9. bgeris ekvivalenturi doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, I da III ubnebi – ,,zahesi - gldanis didi tba” da ,,lilo I -
Tbilisis maxarisxebeli sadguri”
bgeris ekvivalenturi done LAeq,
dbA normis gadaWarbeba sacxovrebeli
saxlebisaTvis, dbA manZili rkinigzis
kidura liandagis
Sua xazidan
(m)
dRe
07:00-23:00 sT
Rame
23:00-07:00 sT
dRe
07:00-23:00 sT
Rame
23:00-07:00 sT
25 63 65 8 20
50 60 62 5 17
100 56 58 - 13
200 50 52 - 7
400 45 47 - 2
550 42 44 - -
II ubanze – ,,gldanis didi tba - lilo”, sadac matareblebis SedarebiT ufro
meti – 60-80 km/sT siCqare eqnebaT, Ramis saaTebSi bgeris ekvivalenturi donis
kidura liandagis Suaxazidan 25 metrSi iqneba LAeq(25)=66-68dbA, xolo dRis
TiToeuli 8-saaTiani periodisaTvis daaxloebiT 2dbA-iT naklebi – LAeq(25)=64-66dbA. ix. cxrili 6.1.8-10:
cxrili 6.1.8-10. bgeris ekvivalenturi doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, II ubani – ,,gldanis didi tba - lilo”
bgeris ekvivalenturi done, LAeq,
dbA normis gadaWarbeba sacxovrebeli
saxlebisaTvis, dbA manZili rkinigzis
kidura liandagis
Sua xazidan
(m)
dRe
07:00-23:00 sT
Rame
23:00-07:00 sT
dRe
07:00-23:00 sT
Rame
23:00-07:00 sT
25 65 67 10 22
50 65 64 7 18
100 58 60 3 15
200 52 54 - 9
400 47 49 - 4
550 44 46 - -
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
213
bgeris maqsimaluri doneebis mniSvnelobebi rkinigzis xazidan sxvadasxva
manZilebze da normebis gadaWarbebis SesaZlo sidideebi warmodgenilia cxrilebSi
6.1.8-11 da 6.1.8-12.
cxrili 6.1.8-11. bgeris maqsimaluri doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, I da III ubnebi – ,,zahesi - gldanis didi tba” da ,,lilo I - Tbilisis
maxarisxebeli sadguri”
normis gadaWarbeba sacxovrebeli saxlebisaTvis,
dbA manZili rkinigzis
kidura liandagis Sua
xazidan
(m)
bgeris maqsimaluri
done, LAmax, dbA dRe
07:00-23:00 sT
Rame
23:00-07:00 sT
25 86 16 26
50 80 10 20
100 73 3 13
200 64 - 4
400 57 - -
550 53 - -
cxrili 6.1.8-12. bgeris maqsimaluri doneebis prognozi 2013 wlisaTvis, II ubani – ,,gldanis didi tba - lilo”
normis gadaWarbeba sacxovrebeli saxlebisaTvis,
dbA manZili rkinigzis
kidura liandagis Sua
xazidan
(m)
bgeris maqsimaluri
done, LAmax,
dbA dRe
07:00-23:00 sT
Rame
23:00-07:00 sT
25 87 17 27
50 81 11 21
100 73 3 13
200 64 - 4
400 57 - -
550 53 - -
rogorc zemoT moyvanili cxrilebidan Cans, dRe-Ramis ganmavlobaSi xmauris
ekvivalenturi da maqsimaluri doneebi xSirad mniSvnelovnad aWarbeben dasaSveb
normebs samosaxlo adgilebisaTvis.
zogadad, xmauris bunebrivi fonis sidideebi gadaWarbebuli iqneba 2-3-kilometrian
zolSi rkinigzis orive mxridan.
aRsaniSnavia, rom zemoT moyvanili 2013 wlisaTvis gaangariSebuli bgeris
ekvivalenturi doneebi sarkinigzo gadazidvebis raodenobis zrdis Sedegad 2-3dbA-iT moimatebs 2017 wlisaTvis.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
214
ix. ruka: 13-1 _ zenormatuli xmauris gavrcelebis areali Tbilisis saproeqto
rkinigzaze, zahesi - gldani; da ruka 13-2 _ zenormatuli xmauris gavrcelebis
areali Tbilisis saproeqto rkinigzaze, lilo.
nax. 6.1.8-1. gldanula, sarkinigzo xazidan daaxloebiT 100 metri
garda samosaxlo adgilebisa aRsaniSnavia rkinigzis maxloblad mdebare Semdegi
obieqtebi:
• muyaos damamzadebeli sawarmo, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan
25 m manZilze mis marcxena mxares;
• tramvai-troleibusebis dasaSleli sawarmo (pk 26+80 – pk 28+54),
romelsac SemovliTi rkinigza uSualod gadakveTs;
• sawarmo, romelic mis teritorias iyenebs avtomanqanebis remontisa da
garaJebisTvis (pk 29+90 – pk 31+92), romelsac SemovliTi rkinigza
uSualod gadakveTs;
• marcvleulis samrewvelo kompleqsi ,,baraqa” (pk 08+00 – pk 10+00),
romelsac SemovliTi rkinigza uSualod gadakveTs.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis xmauris sensitiuri receptorebidan aRsaniSnavia:
• sastumro ,,evrazia”, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan 100-105 m
manZilze pk 12+00;
• yofili profesiuli teqnikuri (saSualo) skolis Senobebi, romlebic
amJamad saqarTvelos sapatriarqos mflobelobaSia. am SenobebSi cxovroben
socialurad daucveli adamianebi. Senoba SemovliTi rkinigzidan 80 m manZilze mdebareobs, pk 33+00;
• gldanis cixe, romelic mdebareobs SemovliTi rkinigzidan daaxloebiT 50 m manZilze; miuxedavad imisa, rom xmaurisagan dacvas aq nawilobriv
uzrunvelyofs cixis maRali galavani, pk 82+00;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
215
• # 168 saSualo skola lilos dasaxlebaSi, sadac moxdeba arsebuli
sarkinigzo xazis reabilitacia da romelic sarkinigzo xazidan daaxloebiT
140-160 m manZilze mdebareobs, pk 300+00;
nax. 6.1.8-2. # 168 saSualo skola
lilos dasaxlebaSi, sarkinigzo xazidan
daaxloebiT 140-160 metri
nax. 6.1.8-3. lilos dasaxleba,
sarkinigzo xazidan daaxloebiT 130 metri
• mkacri reJimis kolonia, romelic mdebareobs axali marSrutidan
daaxloebiT 150 m-is manZilze, pk 09+00;
nax. 6.1.8-4. aeroportis dasaxleba, sarkinigzo xazidan daaxloebiT 40 metri
• gansakuTrebiT mZime viTarebaa mosalodnelia aeroportis, alqseevkis,
`afrikis~ da orxevis dasaxlebebis rkinigzisken miqceul nawilebSi, sadac
rkinigzis xmaurs saaviacio xmauric daemateba. aq pirveli rigis Senobebi,
garkveulwilad, xmaurisagan damcavi ekranebis rols Seasruleben, magram
xmauri, nawilobriv mainc SeaRwevs dasaxlebis siRrmeSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
216
Semarbilebeli RonisZiebebi eqspluataciis etapisaTvis
sanitariuli normebis (sn da w 2.07.01-89, qalaqTmSenebloba. saqalaqo da
sasoflo dasaxlebaTa dagegmareba da gaSeneba p.6.8) mixedviT samosaxlo adgilebi
dacilebuli unda iyos rkinigzis kidura liandagdan aranakleb 100 m siganis
damcavi zoniT, romlis farTobis naxevarze meti dafaruli iqneba xmaurisgan
damcavi mwvane nargavebiT. Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti aseTi damcav
zonas ver uzrunvelyofs. bunebrivia, rom dasaxlebul adgilebSi xmauris
doneebis dasaSveb farglebSi SesanarCuneblad, gansakuTrebiT ki Ramis saaTebSi,
saWiroa mosaxleobis xmauris zemoqmedebisagan dacvis RoniZiebebis gatareba (ix.
ruka 14-1 _ xmauris mimarT sensitiuri ubnebi, zahesi – gldani; da ruka 14-2 _
xmauris mimarT sensitiuri ubnebi, lilo):
• xmaursa da vibracias Seamcirebs rkinigzis xazebze gamoyenebuli upirapiro
liandagebi.
• akustikuri ekranebis damontaJeba kidura liandagidan daaxloebiT 4 m
manZilze. eqspluataciis procesSi xelisSemSleli pirobebis Tavidan
asacileblad damcavi ekranebis damontaJeba detalurad unda iyos
SeTanxmebuli rkinigzis Sesabamis samsaxurebTan (gansakuTrebiT es exeba
lilos rkinigzis sadguris midamoebs). cxrilSi mocemuli ekranis simaRle
aris manZili liandagis zedapiridan kedlis zeda kides Soris, rac
gulisxmobs xmaurisagan damcavi ekranis fuZe da liandagis vakisi erT
sibrtyeze mdebareobs.
mosaxleobis xmauris zegavlenidan dacvis mizniT, SemuSavda xmauris
kedlebis sainJinro dizaini SemovliTi rkinigzis Semdegi monakveTebisaTvis:
piketaJi xmauradmcavi kedlis tipi
pk 11+90 – pk 14+00 marjvena
pk 20+00 – pk 27+00 ormxrivi
pk 27+15 – pk 31+50 marjvena
pk 31+50 – pk 35+70 marcxena
pk 48 +20 – pk 50+00 ormxirvi
pk 51+40 – pk 51+70 ormxrivi
xmauris mimarT sensitiur sxva teritorebis dascavad gamoyenebuli iqneba
sxva Semarbilebeli RonisZiebebi. ix. qvemoT cxrili 6.1.8-13. sensitiuri
ubnebi, romlebic moiTxovs damatebiTi xmaursawinaaRmdego RonisZiebebis
gatarebas.
• xmaurdamcavi kar-fanjrebis damontaJeba;
• gvirabebis portalebis dafarva xmauris mSTanTqavi zedapiriT;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
217
• akustikuri ekranebis garda, orxevis, `dampalos~ da me-3 masivis
dasaxlebebTan (pk 343 – pk 382) xmauris Sesamcireblad, sasurvelia,
rkinigzasa da avtomagistrals Soris arsebul Tavisufal farTobebze
Sekrul varjiani mwvane nargavebis damcavi zolebis gaSeneba. SesaZlebelia
rogorc kulturuli mag.: tuia - tuia orientalis, Savi fiWvi - pinus nigra, aseve veluri saxeobebis gamoyeneba rogoricaa kvido - ligustrum vulgare, akaki - celtis caucasica, cacxvi - tilia begoniifolia da sxv.;
• moZravi Semadgenlobebis, relsebisa da Tvlebis zedapirebis teqnikurad
gamarTuli mdgomareobis uzrunvelyofa;
• sensitiur ubnebTan SesaZlebelia matarebelTa moZraobis siCqareebis
SezRudva.
• rkinigzis mimdebare teritoriaze, liandagebis gaswvriv, mizanSewonilia
damxmare Senoba-nagebobebis aSeneba, romlebic, erTgvarad, xmaurisagan
damcavi ekranebis rols Seasruleben.
monitoringi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis eqspluataciaSi Seyvanis Semdeg aucilebeli iqneba
xmauris donis yovelwliuri monitoringi. radgan samomavlod dagegmilia
gadazidvebis raodenobis mateba, monitoringis Sedegebisa da mosaxleobis
reagirebis gaTvaliwinebiT, saWiroebis SemTxvevaSi, unda ganxorcieldes
damatebiTi Semarbilebeli RonisZiebebi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
218
cxrili 6.1.8-13. sensitiuri ubnebi, romlebic moiTxovs damatebiTi xmaursawinaaRmdego RonisZiebebis gatarebas*
normis SesaZlo gadaWarbeba (narCeni
zemoqmedeba), dbA, 100 metrSi #
mdebareoba zahesidan maxarisxebel
sadguramde rkinigzis mimarT
mdebareobis piketaJi
damcavi ekranis
sigrZe
(m)
ekranis
simaRle
(m) dRe
07:00-23:00 sT
Rame
23:00-07:00 sT
1 zahesi (marcxena) pk 01+40 – pk 04+10 270 3 4–8 8–13
2 zahesi (marjvena) pk 01+60 – pk 04+00 240 3 4–8 8–13
3 zahesi (marcxena) pk 07+60 – pk 14+00 340 3 4–8 8–13
4 zahesi (marjvena) pk 08+00 – pk 37+00 2900 3 – 2–6
5 zahesi-zemo avWala (marcxena) pk 20+00 – pk 37+00 1700 3 4–8 8–13
6 gldanulas xevi (marcxena)
(marjvena)
pk 47+60 – pk 54+00
pk 47+60 – pk 54+00
640 640
3 3
4–8 _
8–13 3_8
7 gldani, didi tba (marcxena) pk 64+35 – pk 68+00 365 3 – 3–8
8 cixis Senobebi pk 75+50 – pk 82+00 650 3 – 5–10
9 saagarako dasaxleba lilos bazrobasTan pk 278+60 – pk 288+00 940 3 – –
10 lilo, saqnavTobis dasaxleba (marjvena) pk 291+80 – pk 301+00 920 3 – –
11 lilos dasaxleba, skola da sacxovrebeli saxlebi
rkinigzis sadguris ukan (marcxena) pk 295+10 – pk 307+90 1280 3 – –
12
aeroportis, aleqseevkis, `afrikis~ dasaxlebebi
(marcxena)
(marcxena)
(marcxena)
pk 315+70 – pk 320+75
pk 320+75 – pk 325+30
pk 325+30 – pk 349+00
505 455
2370
3 4 3
4–8 2–6 4–8
8–13 7–12 8–13
13 qiziyis quCa marcxena)
(marcxena)
(marcxena)
pk 354+60 – pk 358+10
pk 367+60 – pk 369+40
pk 373+00 – pk 388+00
350 180
1500
3 3 3
– _ _
– _ _
14 kaxeTis gzatkecilis dasaxleba (marjvena) pk 382+00 – pk 385+20 320 3 _ _
* SeniSvna: eqspluataciis procesSi xelisSemSleli pirobebis Tavidan asacileblad damcavi ekranebis damontaJeba detalurad unda iyos SeTanxmebuli rkinigzis Sesabamis
samsaxurebTan (gansakuTrebiT es exeba lilos rkinigzis sadguris midamoebs). cxrilSi mocemuli ekranis simaRle aris manZili liandagis zedapiridan kedlis zeda kides
Soris anu igulisxmeba, rom xmaurisagan damcavi ekranis fuZe da liandagis vakisi erT sibrtyeze mdebareobs. aRsaniSnavia, rom 6-metriani xamuris ekranebis SemTxvevaSi
xmaurdamxSobi efeqti sagrZnoblad meti iqneba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
219
6.1.9 landSafti da vizualuri zemoqmedeba
landSafti warmoadgens konkretuli teritoriisaTvis damaxasiaTebeli bunebrivi
da anTropogenuri komponentebis unikalur urTierTSerwymas. teritoriis
damaxasiaTebeli landSafturi iersaxis Camoyalibeba ganpirobebulia iseTi
faqtorebis urTierTqmedebiT, rogoricaa hava, reliefi, qvefenili zedapiris
xasiaTi, teritoriis geologiuri agebuleba, niadagi, mcenareuli safari da a.S.
landSafturi iersaxis CamoyalibebaSi mniSvnelovani anTropogenuria faqtorebia:
miwis marTvis adgilobrivi praqtika, gavrcelebuli meurneobis da gansaxlebis
tipebi, adgilobrivi arqiteqturuli Taviseburebani da a.S.
landSaftze zemoqmedebad ganisazRvreba landSaftis struqturis, misi
maxasiaTeblebis da maTi xarisxobrivi cvlileba, romelic gamowveuli iqneba
dagegmili saqmianobiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis ganxorcielebas zegavlena eqneba arsebul
landSaftze. gansakuTrebiT mniSvnelovani iqneba landSaftebis fragmentacia, rac
gulisxobs landSaftebis danawevrebas mcire nawilebad, romelic gamoiwvevs
habitatis moculobisa da xarisxis Semcirebas. zegavlenis qveS moeqcevian
migrirebadi saxeobebi, romlebsac esaWiroebaT vrceli areali da
arafragmentirebuli bunebrivi landSafti. garda amisa, landSaftebis fragmentacia
iwvevs niadagis hidrologiuri reJimis cvlilebas, rekreaciuli potencialis
daqveiTebas da a.S.
am TvalsazrisiT proeqts gansakuTrebiT mniSvnelovani zegavlena eqneba md.
kvirikobisxevis xeobis landSaftze, misi xevTan gadakveTis monakveTze. kvirikobis
xevi dResdReobiT warmoadgens Tbilisis erovnuli parkis vizitorTa zonas.
vizualur zemoqmedebad ganisazRvreba landSaftis iersaxis Secvla da ara misi
ganmapirobebeli faqtorebis struqturul-xarisxobrivi cvlileba.
samSeneblo samuSaoebis mimdinareobis dros gavlena samSeneblo ubnebis esTetikur
mxareze mcire iqneba. mimdebare teritoriebidan nawilobriv gamoCndeba miwis
araswori zedapiri da samSeneblo teqnika.
vizualuri gavlenis Sefasebisas ganisazRvra im teritoriis farglebi, saidanac
gamoCndeba Tbilisis Semosavleli rkinigza. amasTan vizualuri gavlena
gansakuTrebiT mniSvnelovani iqneba im teritoriis farglebSi, sadac rkinigzis
gayvana dagegmilia maRal yrilze.
ganisazRvra receptorebi, romlebic sensitiurni iqnebian aRniSnuli gavlenis
mimarT, kerZod, esenia: adgilobrivi mosaxleoba, Tbilisis zRvis rekreaciuli
resursiT mosargebleebi, Tbilisis SemovliTi rkinigziT mosargeble mgzavrebi
(mag.: erevani-baTumi) da sxv.
adgilobrivi mosaxleoba
vizualuri zemoqmedebis mimarT yvelaze mgZnobiare adgilobrivi mosaxleobis
jgufia, romlebic mudmivad iqneba moqceuli am gavlenis qveS. am mxriv gamoirCeva
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
220
zahesis, sofeli gldanis da dasaxleba gldanulas mosaxleoba. es dasaxlebuli
punqtebi uSualod gadaikveTeba saproeqto rkinigziT. mniSvnelovani vizualuri
cvlilebas ganicdis is mosaxleoba, romelic uSualod axali rkinigzis gaswvriv
iqneba ganlagebuli. moSorebiT mcxovrebelTa xedvis areali SezRuduli iqneba
uSualod rkinigzis gaswvriv ganlagebuli saxlebiT. gamonaklisia
mravalsarTuliani korpusebi, romelTa zeda sarTulebis mcxovrebTa xedvis areSi
moeqceva rkinigza. Tumca, saproeqto xazis gaswvriv TiTqmis ar aris
warmodgenili maRalsarTuliani saxlebi, garda md. gldaniswylis gadakveTis
monakveTisa. am monakveTze rkinigza ganlagebulia gvirabSi, mxolod mdinaris
xeobas gadis Ria svliT. saproeqto rkinigzis vizualuri zemoqmedebis
TvlasazrisiT es monakveTi warmoadgens yvelaze sensitiur ubans, radgan aq
rkinigzis gayvana dagegmilia maRal yrilze.
adgilobrivi mosaxleobis meore jgufs, romelic moeqceva vizualuri gavlenis
qveS, warmoadgens sofel patara lilos mosaxleoba. patara lilos samxreTi
teritoria warmoadgens vakes, romelic amJamad gamoiyeneba saTibad. ar arsebobs
raime bunebrivi an xelovnuri SemzRudavi faqtori, romelic SezRudavs xedvis
ares sofel patara lilodan. daSoreba saproeqto xazidan soflis ganapira
saxlebamde 400-500 metria. vizualuri TvalsazrisiT mniSvnelovani cvlileba
iqneba soflis mosaxleobisaTvis. am mxriv gansakuTrebiT mniSvnelovania soflis
ukidures samxreT da samxreT-dasavleT nawilis mcxovreblebi, romelTa uSualo
xedvis areSi moeqceva saproeqto rkinigza. amasTan, sofeli lilo damrec
ferdobzea ganlagebuli, saproeqto rkinigzis xazi ki swored am ferdobis ZirSi
gadis. Sesabamisad, rkinigzis SemCneva SesaZlebeli iqneba mTeli soflis
teritoriidan. situacias erTgvarad Seamsubuqebs is garemoeba, rom am monakveTze
rkinigzis umetesi nawili ganlagebulia WrilSi, rac erTgvari barieria misi
vizualuri SemCnevadobisaTvis.
Tbilisis zRvis ukidures aRmosavleT nawilSi saproeqto xazi maqsimalurad
axlos modis varkeTilis dasaxlebis ukidures Crdilo korpusebTan, magram
saproeqto xazis daSorebis manZilis gaTvaliswinebiT (minimaluri daSoreba 1.6
km), SesaZlo vizualuri cvlilebebiT gamowveuli zegavlena ar iqneba
mniSvnelovani.
rac Seexeba saproeqto xazis bolo monakveTs, aq SesaZlebelia gavlenis
zemoqmedebis qveS moeqces lilos dasaxleba. magram, lilos dasaxlebis am
monakveTze ganlagebulia mxolod samrewvelo sawarmoebi. adgilobrivi, mudmivad
mcxovrebeli mosaxleoba warmodgenili ar aris.
Tbilisis zRvis rekreaciuli resursiT mosargebleebi
Tbilisis wyalsacavis im monakveTze, sadac ganlagebulia plaJebi (wyalsacavis
dasavleT napiri), naklebad moeqceva vizualuri cvlilebiT gamowveuli gavlenis
qveS, saproeqto xazidan didi daSorebis gamo. Tbilisis zRvis samxreTi napiridan,
sadac ganlagebulia iaxtklubi, metia albaToba saproeqto xazis damsveneblis
vizualur areSi moxvedris. minimaluri manZili am monakveTidan saproeqto xazamde
or kilometramdea. amasTan, gasaTvaliswinebelia, rom saproeqto xazsa da
Tbilisis zRvis sanapiros SefardebiTi simaRle 150 metrs aRemateba, xazi
ganlagebulia erTgvar serze, romelic uSualod ebjineba walsacavis Crdilo-
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
221
aRmosavleT nawils; Sesabamisad, zRvis sanapirodan xazis SemCnevis albaToba
sakamod mcirea.
SemovliTi rkinigziT mosargeble mgzavrebi
SemovliTi rkinigziT mosargeble mgzavris TvalTaxedviT, yvelaze mniSvnelovan
monakveTs gldanis nagavsayrelis mimdebare teritoria warmoadgens.
nagavsayrelidan saproeqto rkinigzis minimaluri daSoreba erTi kilometria.
saproeqto xazi da nagavsayreli am monakveTze TiTqmis erT simaRlezea
ganlagebuli, amitom vizualuri SemCnevadobis SesaZlebloba naklebia
mgzavrTaTvis. magram Semawuxebeli faqtori iqneba suni da nagvis wvis Sedegad
warmoqmnili kvamli, romelic gabatonebul qarebs swored rkinigzis
mimarTulebiT moaqvs. am mxriv dadebiT faqtors warmoadgens is, rom dagegmilia
gldanis nagavsayrelis, uaxloes momavalSi gauqmeba.
Semarbilebeli RonisZiebebi
SesaZlo vizualuri gavlenis SerbilebisaTvis mniSvnelovania:
• samSeneblo ubnis izolireba dasaxlebuli teritoriebisgan specialuri
RobeebiT. “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis safuZvelze mis
kontraqtorebs unda daakisros samSeneblo ubnis daxurvis gegmis
SemuSavebis valdebuleba, sadac gawerili iqneba gavlenis Sesamcireblad
gasatarebeli aucilebeli RonisZiebebi.
• saproeqto teritoriaze arsebuli mcenareuli safris maqsimalurad
SenarCuneba.
• samSeneblo samuSaoebis Semdeg rkinigzis trasis mimdebare teritoriisa da
yrilebis gamwvaneba mTel sigrZeze (saxeobebis winaswari SerCeva
teritoriis ekologiuri Taviseburebebidan gamomdinare savaldebuloa).
mniSvnelovani ubnebia – Tbilisis wyalsacavis mimdebare teritoria, aseve
is monakveTebi, sadac rkinigzis gayvana dagegmilia maRal yrilze.
• dasaxlebul punqtebSi dagegmili xmaurdamcavi kedlebis SeRebva.
6.1.10 narCenebis warmoqmna da marTva
winamdebare TavSi mocemulia narCenebis marTvis midgomebi Tbilisis farglebSi
sarkinigzo infrastruqturis demontaJis, rkinigzis Zveli xazebis moxsnisa da
axali SemovliTi rkinigzis eqspluataciis procesSi warmoqmnili narCenebisaTvis.
jer kidev ar aris zustad cnobili, “saqarTvelos rkinigzis” romeli obieqtebi
daeqvemdebareba demontaJs (vinaidan “saqarTvelos rkinigza” ganixilavs miwis
nakveTebis gayidvis SesaZleblobas maTze arsebuli infrastruqturiT). aqedan
gamomdinare, winamdebare TavSi ganxilulia im saxifaTo narCenebTan dakavSirebuli
ZiriTadi sakiTxebi, romlebic SesaZloa, arsebobdnen am teritoriebze da
mocemulia narCenebis marTvis saxelmZRvanelo principebi.
narCenebis saTanado marTvis miznebia:
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
222
• narCenebis warmoqmnis Tavidan acileba an Semcireba;
• masalebis xelaxali gamoyeneba;
• masalebis gadamuSaveba an aRdgena;
• energiis aRdgena; da/an
• usafrTxo ganTavseba.
EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikis (2008) dabinZurebis
prevenciisa da Semcirebis Sesrulebis moTxovnaSi (PR3) narCenebi gansazRvrulia,
rogorc airisebri, Txevadi da myari nivTirebebis/masalebis araerTgvarovani
nazavi, romelic saWiroebs damuSavebas saTanado fizikuri, qimiuri da/an
biologiuri procesebiT garemoSi mis usafrTxod ganTavsebamde.
6.1.10.1 samarTlebrivi CarCo
narCenebis marTvasTan dakavSirebuli saqarTvelos kanonmdebloba jer mxolod
kanonproeqtebis formiT arsebobs da ara aqvs samarTlebrivi Zala. erTaderTi
samarTlebrivi dokumenti, romelic exeba narCenebis marTvas, aris saqarTvelos
Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris 2003 wlis 24 Tebervlis
#36 brZaneba “myari sayofacxovrebo gadanayrebis poligonebis mowyobisa da
eqspluataciis sanitariuli wesebisa da normebis damtkicebis Sesaxeb”. Tumca,
narCenebis mdgradi marTvis principebi (rogoricaa narCenebis minimizacia,
narCenebis gadamuSeveba da a.S.) gansazRvrulia saqarTvelos kanonSi garemos
dacvis Sesaxeb (1997).
EBRD-is socialuri da garemosdacviTi politikis (2008) dabinZurebis
prevenciisa da Semcirebis Sesrulebis moTxovnebTan (PR3) proeqtis Sesabamisobis uzrunvelsayofad sasurvelia saxelmZrvanelod evrokavSiris direqtivebisa da
saukeTeso saerTaSoriso praqtikis gamoyeneba:
narCenebis CarCo direqtivebi:
• direqtiva narCenebis Sesaxeb 75/442/EEC;
• direqtiva saxifaTo narCenebis Sesaxeb 91/689/EEC. specifikuri narCenebi:
• narCeni navTobisa da navTobproduqtebis ganTavseba 75/439/EEC;
• danaleqi narCeni wylebi 86/278/EEC;
• poliqlorirebuli bifenilebis (PCB) da poliqrorirebuli
terfenilebis (PCT) ganTavseba 96/59/EC;
• narCeni eleqtromowyobilobebi 2000/95/EC da 2000/95/EC.
narCenebis damuSavebisa da ganTavsebis obieqtebi:
• municipaluri narCenebis insineracia 89/429/EEC da 89/369/EEC;
• saxifaTo narCenebis insineracia 94/67/EC;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
223
• narCenebis insineracia 2000/76/EC;
• nagavsayreli 99/61/EC;
• dabinZurebis integrirebuli prevencia da kontroli 96/61/EC (aseve exeba narCenebis aRdgenisa da ganTavsebis calkeul RonisZiebebs).
6.1.10.2 Tbilisis farglebSi arsebuli sarkinigzo infrastruqturis demontaJi
potenciurad saxifaTo narCenebi
sarkinigzo infrastruqturis demontaJis ubnebze SesaZlebelia saxifaTo
masalebis arseboba (rogoricaa azbesti, poliqlorirebuli difenili (PCB), maRali wnevis vercxliswylis orTqlis naTurebi, neonis naTurebi, da a.S.).
sarkinigzo infrastruqturis demontaJis dawyebamde ubnidan gatanil unda iqnes
saxifaTo narCenebi. Tu saxifaTo masalebis arseboba dafiqsirebilia Senobebis
kedlebSi, SesaZlebelia maTi adgilze neitralizacia an gauvnebelyofa demontaJis
dawyebamde.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
224
cxrili 6.1.10-1. mSeneblobisa da demontaJis procesTan dakavSirebuli zogierTi
SesaZlo saxifaTo elementi20
produqti / masala SesaZlo saxifaTo
komponenti
(komponentebi)
SesaZlo
saxifaTo
Tvisebebi damuSavebis da/an ganTavsebis variantebi
betonis danamatebi naxSirwyalbadi
gamxsnelebi aalebadi • daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an
gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi.
wyalgaumtari
masalebi gamxsnelebi, bitumi aalebadi, toqsikuri
• daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an
gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi; • ganTavsebamde damuSavdes.
webo gamxsnelebi, izocianati
aalebadi, toqsikuri, gamRizianebeli
• daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an
gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi; • ganTavsebamde damuSavdes.
fisi /
sagermetizacio
masala gamxsnelebi, bitumi aalebadi,
toqsikuri
• daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an
gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi; • ganTavsebamde damuSavdes; • unda gamoinaxos naklebad saxifaTo
alternatiuli produqti; • gamoyenebul unda iqnes wyali.
gzis safari masala gudronis Semcveli
emulsiebi toqsikuri • daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an
gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi.
azbesti, romelsac
Seicavs: • cementis boWkovani
produqtebi • Weris panelebi,
Termoizolacia,
xmis izolacia,
eleqtroizolacia
, keramikuli
masalis webo, da
a.S.
Sewonili boWko toqsikuri, kancerogenuli
• moixsnas meTvalyureobis qveS da ganTavsdes
gancalkevebiT.
mineraluri boWko gamxsnelebi, bitumi kanis da
filtvebis
gamRizianebeli • moisxnas da ganTavsdes gancalkevebiT.
damuSavebuli xis
masala
spilenZi,
dariSxani, qromi,
gudroni,
pesticidebi,
fungicidebi
toqsikuri, ekotoqsikur, aalebadi
• gadamuSavdes; • xis masalaSi arsebuli saxifaTo
komponentebi, dabali zemoqmedeba
nagavsayrelze; • wvis Sedegad warmoqmnili toqsikuri kvamli
da naleqi.
cecxlgamZle
narCenebi halogenizirebuli
narevebi ekotoqsikuri
• SesaZlo dabali zemoqmedeba nagavsayrelze
gruntSi arsebobis SemTxvevaSi; maRali
zemoqmedeba produqtSi arsebobis SemTxvevaSi;
wvis Sedegad warmoqmnili toqsikuri kvamli.
saRebavebi da laqebi
tyvia, qromi,
vanadiumi,
gamxsnelebi
toqsikuri, aalebadi
• SesaZlo dabali zemoqmedeba nagavsayrelze
gruntSi arsebobis SemTxvevaSi; maRali
zemoqmedeba produqtSi arsebobis SemTxvevaSi;
20angariSi DGXI-s, evropis komisia, mSeneblobisa da demontaJis Sedegad warmoqmnili narCenebis marTvis praqtika da maTi
ekonomikuri gavlena, saboloo angariSi, 1999 wlis Tebervali, Symonds ARGUS, COWI da PRC Bouwcentrum-Tan
TanamSromlobiT, http://ec.europa.eu/environment/waste/studies/cdw/cdw_report.htm, 2009.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
225
produqti / masala SesaZlo saxifaTo
komponenti
(komponentebi)
SesaZlo
saxifaTo
Tvisebebi damuSavebis da/an ganTavsebis variantebi
wvis Sedegad warmoqmnili toqsikuri kvamli.
energiis gadamcemi
mowyobilobebi
(transformatorebi,
kondensatorebi da
gamanawilebeli
mowyobilobebi)
poliqlorirebuli
difenili (PCB) ekotoqsikuri • transformatorebis dabinZurebuli zeTebi
gatanil unda iqnes meTvalyureobis qveS da
gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi.
ganaTeba
soda,
vercxliswyali, poliqlorirebuli
difenili (PCB)
toqsikuri, ekotoqsikuri
• gadamuSavdes da gatanil iqnes specialistis
gankargulebaSi.
haeris kondicirebis
sistemebi qlorftormeTanebi
(CFC) ozonis Sris
damSleli • gatanil iqnes specialistis mier aRdgenis
mizniT
xanZarsawinaaRmdego
sistemebi qlorftormeTanebi
(CFC) ozonis Sris
damSleli • gatanil iqnes specialistis mier aRdgenis
mizniT.
radionuklidebi toqsikuri • gauvnebelyofa specialistis mier demontaJis
an aRdgenis dawyebamde.
naxSirwylebi
(zeTebi,
gamxsnelebi) toqsikuri • gatanil unda iqnes meTvalyureobis qveS da
gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi.
mZime liTonebi
kadmiumisa da
vercxliswylis
CaTvliT
toqsikuri • gauvnebelyofa specialistis mier demontaJis
an aRdgenis dawyebamde.
Senobis dabinZureba
(Zveli dabinZurebis
CaTvliT)
biosaSiSroeba
(jilexi) (1) toqsikuri • gauvnebelyofa specialistis mier demontaJis
an aRdgenis dawyebamde.
gazis cilindrebi propane, butani,
acetileni, da a.S. aalebadi • daubrundes momwodebels.
rezinebi /
Semavseblebi izocianatebi,
ftalanhidridebi toqsikuri, gamRizianebeli
• daubrundes momwodebels, gadamuSavdes, an
gadacemul iqnes specialistis gankargulebaSi.
baTqaSi
gogirdwalbadis
SesaZlo wyaro
nagavsayrelze
aalebadi, toqsikuri
• daubrundes momwodebels, gadamuSavdes an
gaifantos nagavsayrelze.
mina • gadamuSavdes; • SeiZleba iyos saxifaTo.
gzis savali nawilis
zedapiri gudroni, asfalti,
gamxsnelebi aalebadi, toqsikuri
• gadamuSaveba saTanadod mopyrobisa da gamotutvis dabali xarisxis SemTxvevaSi;
• gamocalkeveba ganTavsebis mizniT gamotutvis
maRali xarisxis / gamxsnelebis Semcvelobis
SemTxvevaSi.
gzis saZirkveli
(naxSiri / Slaki)
mZime liTonebi,
kadmiumisa da
vercxliswylis
CaTvliT,
radionuklidebi
toqsikuri
• gadamuSaveba gamotutvis dabali xarisxis
SemTxvevaSi;
• gamocalkeveba ganTavsebis mizniT gamotutvis
maRali xarisxis SemTxvevaSi.
direqtiva 91/689/EEC an gadawyvetileba 94/904/EEC gansazRvravs saxifaTo
masalebis mcire raodenobas. saxifaTo masalebis am mcirericxovan jgufSi Sedis
azbestis Semcveli saizolacio masalebi. Tumca, saxifaToa is masalebic,
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
226
romlebic xasiaTdeba direqtivis danarTi III-Si gansazRvruli saxifaTo masalebis
ama Tu im TvisebiT (rogoricaa toqsikuroba an aalebadoba). masalebis es
Tvisebebi SeiZleba gamovlindes mxolod garkveul pirobebSi da, Sesabamisad,
SesaZlebelia am pirobebis Tavidan acileba.
arainertuli narCenebi
mSeneblobisa da demontaJis Sedegad warmoqmnil narCenebSi mcire raodenobiT
dafiqsirebuli sxva saxis narCenebi (saRebavebi da plastiki), romelic SeiZleba
ar iyos saxifaTo, ar aris inertuli. es masalebi unda Seinaxos inertuli
masalebisgan gancalkevebiT, romelTa moculobac gacilebiT ufro didia. im
SemTxvevaSi, Tu es masalebi Seereva inertul masalebs, narCenebis mTeli es
moculoba aRar CaiTvleba inertulad.
zogierTi masala adgilze SeiZleba iyos inertuli an SedarebiT usafrTxo, magram
gaxdes saxifaTo masTan mopyrobis meTodis Sesabamisad. magaliTad, insineraciis
procesSi damuSavebulma an saRebaviT an lakiT dafarulma xis masalam SeiZleba
warmoqmnas toqsikuri kvamli.
daumuSavebeli xis masala, romlis xelaxali gamoyeneba an gadamuSaveba ver
xerxdeba da eqvemdebareba insineracias, aucileblad gamocalkevebul unda iqnes
inertuli fraqciisgan, vinaidan amgvari masalis arseboba damxvreul masalaSi
amcirebs damsxvreuli masalis Rirebulebas. igive exeba plastikisa da safeiqro
nawarmis narCenebs, romlebic SeiZleba arsebobdes damontaJis ubnebze.
nagavsayrelze ganTavsebulma TabaSirma SeiZleba warmoqmnas gogirdwyalbadi, mJava
airi. TabaSiris Warbi raodenoba aseve amcirebs narCenebis mTliani masis xarisxs.
TabaSiris maqsimaluri dasaSvebi procenti mSeneblobisa da demontaJis Sedegad
warmoqmnil narCenebSi ar aris zustad dafiqsirebuli, Tumca arsebobs miRebuli
zRvruli sidideebi nagavsayrelze gansaTavsebeli TabaSirisTvis21.
sxva arainertuli masalebis da nawarmis daxarisxeba da cal-calke Segroveba
gamarTlebulia maTi ekonomikuri (xelaxalis gayidvis) RirebulebiT. esenia:
Wrili xis panelebi, karebi, fanjrebis an karebis ormagi germetuli CarCoebi
(gansakuTrebiT mkvrivi xisgan an polivinilqloridisgan damzadebuli CarCoebi).
inertuli narCenebi
demontaJis Sedegad miRebuli inertuli masalebis daxarisxeba ekonomikurad
gamarTlebulia. SesaZlebelia liTonebis gayidva, xolo iseT masalebze,
rogoricaa Zveli aguri da kramiti, yovelTvis arsebobs moTxovna.
Senobis demontaJis Semdeg Cveulebriv SesaZlebelia foladis (an xis) sayrdeni
(amis gamo maTi demontaJi adreul etapze SeuZlebelia) elementebis moxsna.
21angariSi DGXI-s, evropis komisia, mSeneblobisa da demontaJis Sedegad warmoqmnili narCenebis marTvis praqtika da maTi
ekonomikuri gavlena, saboloo angariSi, 1999 wlis Tebervali, Symonds ARGUS, COWI da PRC Bouwcentrum-Tan
TanamSromlobiT, http://ec.europa.eu/environment/waste/studies/cdw/cdw_report.htm, 2009.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
227
armaturis demontaJi nawilobriv SesaZlebelia rkina-betonis elementebis mZlavri
meqanikuri mWreli mowyobilobis gamoyenebiT. kedlebis SigniT arsebuli
calkeuli saizolacio masalebi ixsneba xeliT (anu, ufro zustad,
araavtomatizebuli meTodiT).
yvela am qmedebis ganxorcielebis Sedegad warmoiqmneba inertuli masalis didi
masa, romelic ZiriTadad Sedgeba betonisgan, agurebisgan, zogierTi keramikuli
masalisa da (SesaZlebelia) TabaSirisgan. SesaZlebelia maTi meqanikuri xerxiT
damsxvreva da daxarisxeba.
6.1.10.3 dabinZurebis ZiriTadi wyaroebi
Tbilisis teritoriidan gatanas daqvemdebarebuli sarkinigzo infrastruqturis
farglebSi arsebobs dabinZurebis ramdenime msxvili wyaro, romelTagan
gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs Semdegi:
• salokomotivo depos teritoria: 7 cali 60-toniani zeTis rezervuari;
• savagono depos teritoria: 5 cali zeTis rezervuari 0.6-1.6m3 moculobiT;
20 cali saleqi Wa da 180 m3 moculobis navTobis rezervuari;
• filial `mgzavrTa gadayvanis~ savagono ubnis teritoria: miwaSi Cafluli
5 cali 60-toniani mazuTis vagon-cisterna (amJamad avsebulia nagviT);
• filial `mgzavrTa gadayvanis~ Tbilisis salokomotivo depos teritoria: 2
cali miwaSi Cafluli 7-toniani benzinis Sesanaxi cisterna; fardulSi
moTavsebuli 45 da 60-toniani cisternebi.
xelaxal gamoyenebamde an gadamuSavebamde cisternebi unda daicalos,
daeqvemdebaros degazacias da gaiwmindos. SigTavsis sworad gansazRvris
SemTxvevaSi SesaZlebelia misi xelaxali gamoyeneba an insineracia. im SemTxvevaSi,
Tu zeTi Seicavs poliqlorirebul difenils, igi iTvleba saxifaTo narCenad da
misi xelaxali gamoyeneba ar SeiZleba. amgvari SigTavsis mqone cisternebis
garSemo arsebuli niadagi unda moixsnas da damuSavdes rogorc saxifaTo narCeni.
6.1.10.4 Zveli sarkinigzo xazis moxsna
xis ganZelebi (,,Spalebi”)
Sps ,,saqarTvelos rkinigzis” monacemebiT didube - navTluRs da lilo -
navTluRs Soris monakveTze arsebuli xis ganZelebis daaxloebiTi
raodenobaa 24,080 calia, rac daaxloebiT warmoadgens 2,408 m3.
kreozotiT gaJRenTili xis ganZelebi iTvleba saxifaTo narCenad da saTanado
mopyrobas saWiroebs. dauSvebelia maTi dawva da, Sesabamisad, miRebul unda iqnes
sifrTxilis zomebi.
xis ganZelebi s umetes nawilSi kreozotis Semcveloba aRemateba evrokavSiris
mier dadgenil zRvars.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
228
aTwleulebis manZilze kreozoti, romelic Seicavs toqsikur qimiur naerTebs,
maT Soris policiklur aromatul naxSirwyalbadebs, gamoiyeneboda xis masalis
damcvel saSualebad. zogierTi es nivTiereba - kancerogenuli xasiaTis -
saxifaToa adamianis janmrTelobisTvis (aqedan gamomdinare, kreozoti iTvleba
potenciurad kancerogenul nivTierebad22).
im SemTxvevaSi, Tu ganZelebi moTavsebulia liandagis qveS, kreozoti iTvleba
usafrTxod garemosdacviTi TvalsazrisiT. Tumca, sarkinigzo xazebis aRebis
Semdeg, im SemTxvevaSi, Tu kreozotis Semcveloba aRemateba evrokavSiris mier
dadgenil zRvars 1,000 promile mSrali wonaza (1g - 1kg mSral wonaze)
ganZelebi CaiTvleba saxifaTo narCenebad da maTi gatana unda moxdes Sesabamisi
wesebiT23. evrokavSiris direqtivebis24 75/442/EEC, 91/156/EEC da 94/67/EEC Sesabamisad aucilebelia sifrTxilis mkacri zomebis miReba ganZelebis, rogorc
saxifaTo narCenebis, usafrTxo ganTavsebis uzrunvelsayofad. 25
ganZelebi, rogorc Cveulebrivi narCenebis, dawviT gamoiyofa calkeuli
kancerogenuli nivTierebebi. amitom, aucilebelia imis uzrunvelyofa, rom ar
moxdes ganZelebis dawva arasaTanado pirobebSi.
kreozotis Semcveloba yvelgan erTnairi ar aris. eqspertebis azriT kritikuli
zRvari unda dadgindes 16 poliaromatuli naxSirwyalbadis 150 promiles doneze
(mSrali masalis wona) (150 ppm PAH16), raTa ganisazRvros 16 poliaromatuli
naxSirwyalbadis (PAH16) Semcvelobis usafrTxo done. is ganZelebi, romlebSic
kreozotis Semcveloba aRemateba dadgenil zRvars, unda CaiTvalos saxifaTo
narCenad.
rogorc wesi, kreozotis Semcveloba mniSvnelovnad aRemateba evrokavSiris mier
dadgenil zRvars. aqedan gamomdinare, kreozotis Semcveli yvela Spala unda
CaiTvalos saxifaTo narCenad da maTi ganTavseba unda moxdes Sesabamisi wesiT.
rkinabetonis ganZelebi da liandagi
“saqarTvelos rkinigzis” qselSi arsebuli rkinabetonis ganZelebi aris ZiriTadad
winaswar daZabuli monoliTuri rkinabetonisagan damzadebuli sabWoTa tipis
ganZelebi. SesaZlebelia maTi damsxvreva da gadamuSaveba.
“saqarTvelos rkinigzis” qselSi arsebuli liandagebis umetesi nawili aris R65 tipis (65 kg erT metrze) da damzadebulia rusuli standartebis Sesabamisad. es
aris mZime liandagis standarti. SesaZlebelia liandagebis gadamuSaveba da
xelaxali gamoyeneba.
22 evropis komisis DG ENV, axali ambebis gamoSveba 115, 2008 wlis ivlisi.
23 ix: http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/l21197.htm narCenebis ganTavsebasTan dakavSirebuli kanonmdebloba. evropis
parlamentisa da sabWos 2006 wlis 5 aprilis direqtiva 2006/12/EC narCenebis Sesaxeb. 24 ix: http://ec.europa.eu/environment/waste/legislation/a.htm evrokavSiris kanonmdebloba narCenebis Sesaxeb – CarCo
kanonmdebloba narCenebis Sesaxeb. http://ec.europa.eu/environment/guide/part2c.htm evrokavSiris garemosdacviTi kanonmdebloba - narCenebis marTva. 25 ix: http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/l28072.htm evropis parlamentisa da sabWos 2004 wlis 4 dekembris direqtiva 2000/76/EC narCenebis insineraciis Sesaxeb.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
229
balasti
sarkinigzo balastis gawmenda (naxSirwyalbadebisgan, mZime liTonebisgan, da a.S.)
SesaZlebelia balastis gamwmendi manqanebiT. misi xelaxali gamoyeneba
SesaZlebelia im SemTxvevaSi, Tu xreSis granulometria da misi maxasiaTeblebi
iqneba damakmayofilebeli.
saqarTvelos rkinigzis monacemebiT, Tbilisi-satvirTos, Tbilisi-saxalxos da
didube-Tbilisi sakvanZo sarkinigzo gadasarbenze liandagis aRebis Semdgom
saorientaciod darCeba 13,311 m3 saliandago RorRi.
“saqarTvelos rkinigzis” qselis balastis sisqe daaxloebiT 300-500 mm-ia.
“saqarTvelos rkinigza” iyenebs ori tipis balasts: mdinaris qvas da namsxvrev
bazalts. mdinaris qva (samtrediis raioni) zogadad ar aris kargi balasti
rkinigzis xazebisTvis – maTi momrgvalebuli formebis gamo maTi kompaqtireba ver
xdeba26.
Tbilisis maxloblad mdebare “saqarTvelos rkinigzis” dunkuris qvis samtexloSi
warmoebuli bazaltis namsxvrevi kargi masalaa rkinigzis balastisaTvis, romlis
xelaxali gamoyeneba SesaZlebelia (“saqarTvelos rkinigzis” gaangariSebiT
rkinigzis qselis 60% saWiroebs balastis gawmendas da Secvlas, xolo
momavalSi gaTvaliswinebulia ufro meti sisqis balastis dayra. “saqarTvelos
rkinigziT” moZravi Semadgenlobebisa da tvirTebis simZimis gaTvalsiwinebiT 500-
600 mm-is balastis seqcia uzrunvelyofs saTanado simyares betonis ganZelebisa
da upirapiro liandagebisaTvis. balastis gazrdili sisqe, upirapiro liandagebis
gamoyeneba da betonis ganZelebis meti moculobiT gamoyeneba Seamcirebs teqnikuri
momsaxurebis xarjebs da gaaumjobesebs rkinigzas27). dabinZurebuli niadagi
istoriuli zusti monacemebi dabinZurebis masStabebis Sesaxeb, Sesabamisi
raodenobrivi maxasiaTeblebi Sps `saqarTvelos rkinigzas~ ar gaaCnia.
niadagis sinjebis aReba moxda rkinigzis sami obieqtis – salokomotivo depo
metrosadgur `el deposTan~, ,,centraluri” sadguris mgzavrTa gadayvanis
filiali da `Tbilisi-maxarisxebeli sadguri~ – teritoriaze, rogorc uSualod
rkinigzis liandagebidan, aseve maT maxloblobaSi arsebuli niadagidan. sinjebi
aRebuli iqna 11 sxvadasxva wertilidan 10-45 sm-is siRrmeze. laboratoriuli
analizis Sedegebi moyvanilia qvemoT cxrilSi 6.1.10-2:
26 Booz Allen Hamilton, Sps “saqarTvelos rkinigzis” teqnikuri Sefaseba, 2005. 27 Ibid.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
230
cxrili 6.1.10-2. Tbilisi sarkinigzo infrastruqtura, navToproduqtebi niadagSi
# sinjebis aRebis adgili
navTobproduqtebis
koncentracia
mg/kg
1 ,,centraluri” sadguris mgzavrTa gadayvanis filiali 6,730
2 Tbilisis maxarisxebeli sadguri 2,360
3 salokomotivo depo metro `eldeposTan~ 10,000
laboratoriuli analizma gviCvena, rom navTobproduqtebis raodenoba bevrad
aRemateba dasaSveb dones, romelic gansazRvrulia saqarTvelos garemos dacvisa
da bunebrivi resursebis ministris 2006 wlis 5 ivlisis #538 brZanebaSi
,,garemosaTvis miyenebuli zianis gaangariSebis wesis damtkicebis Sesaxeb”, danarTi
4.
cxrili 6.1.10-3. niadagis navTobiT dabinZurebs doneebi
nivTiereba
zdk/ sdk
(gm/kg
niadagSi)
I done (dasaSvebi)
II done (susti)
III done (saSualo)
IV done (Zlieri)
V done (Zalze
Zlieri)
navTobi 1,000 <1,000 1,000-2,000 2,000-3,000 3,000-5,000 >5,000
am ori cxrilis monacemebis Sedarebidan Cans, rom navTobproduqtebiT dabinZureba
rkinigzis samive obieqtze zRvrulad dasaSveb koncentracias – 1,000 mg/kg –
aRemateba. niadagi Tbilisis sarkinigzo infrastruqturis depoebSi Zlier
dabinZurebulia navTobropuqtebiT. metro `el deposTan~ mdebare salokomotivo
depoSi navTobis raodenoba niadagSi zdk-s 10-jer aRemateba. amitom
mizanSewonilad migvaCnia Tbilisis rkinigzis teritoriaze detaluri kvlevebis
Catareba iseTi Tvisobrivi da raodenobrivi maxasiaTeblebis dasadgenad,
rogoricaa dabinZurebis xasiaTi da damabinZurebeli komponentebis Semcveloba
gruntSi (navTobproduqtebi, toqsikuri liTonebi), dabinZurebuli teritoriis
farTobi, dabinZurebis siRrme sxvadasxva ubanze, mosaxsneli gruntis moculoba
da sxv. unda SemuSavdes miwis moxsnili safaris gadamuSavebisa da SesaZlo
xelaxla gamoyenebis an konservaciis teqnikurad da ekonomikurad gamarTlebuli
meTodebi.
sadReisod niadagis dabinZurebis likvidaciisaTvis aqcenti fizikur, qimiur,
bioqimiur da biologiur meTodebze keTdeba. es aris niadagis gafxviereba, kiris,
mineraluri danamatebis, nakelis, aqtiuri lamisa da naxSirwyalbadebis damJangavi
mikroorganizmebis Setana, niadagis datenianeba, mineraluri sasuqebisa da safuaris
narCenebis gamoyeneba, sanaciis momdevno etapebze mravalwliani balaxebis daTesva
da sxv.
Tbilisis rkinigzis SemTxvevaSi mxedvelobaSi unda iyos miRebuli, rom navTobiT
dabinZurebuli gamoTavisuflebuli teritoriis sasoflo-sameurneo miznebisaTvis
gamoyenebis sakiTxi ar dgas.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
231
Tbilisis sarkinigzo infrastruqturis teritoriaze dabinZurebis donis
dasadgenad unda moxdes niadagis detaluri qimiuri analizi.
ukiduresi dabinZurebis SemTxvevaSi niadagebi ganixileba rogorc saxifaTo
narCeni, romelic eqvemdebareba ganTavsebas an insineracias. dabinZurebuli
niadagebi, SeiZleba gadatanil iqnes cementis qarxanaSi insineraciisa da cementis
warmoebaSi gamoyenebis mizniT. amisaTvis, upirveles yovlisa, unda moxdes Zlier
dabinZurebuli niadagis moculobis gansazRvra, raTa Sefasdes saqarTvelo
arsebuli saSualebebi ganTavsebis an insineraciisaTvis.
damatebiTi informacia SegiZliaT ixiloT winamdebare angariSis TavSi 5.1.11 sarkinigzo infrastruqturis qimiur dabinZureba da misi Semdgomi kvelvis
saWiroebis Sefaseba.
aRsaniSnavia, rom TbilisSi rkinigzis eqspluataciiT (saremonto depoebi da a.S.)
gamowveuli istoriuli dabinZurebis detalurad Sesaswavlad da dabinZurebuli
ubnebis gasawmendad “saqarTvelos rkinigza” dafinansebas miiRebs evrokavSiris
samezoblo sainvesticio fondidan (EU Neighbourhood Investment Facility (NIF)).
6.1.10.5 narCenebis marTvis gegmaSi gasaTvaliswinebeli zogadi sakiTxebi
narCenebis marTvis gegmis SemuSavebamde gasaTvaliswinebeli zogierTi sakiTxi qvemoT CamoTvlilia is sakiTxebi, romlebic gaTvaliswinebuli unda iyos
Tbilisis farglebSi sarkinigzo infrastruqturisgan gamosaTavisuflebeli
teritoriebisTvis narCenebis marTvis gegmebis momzadebamde:
• gegmis masStabebis gansazRvra: geografiuli areali, narCenebis ZiriTadi
saxeebi (sayofacxovrebo, saxifaTo da a.S.) da saWiro dro: narCenebis
marTvis gegmaSi SeiZleba iyos mocemuli rogorc dauyovnebliv
Sesasrulebeli qmedebebi, aseve Semdgom etapebze gansaxorcielebeli
RonisZiebebi.
• dagegmvis procesis monawileebi: administraciuli donis warmomadgenlebi,
narCenebis marTvis eqspertebi, narCenebis marTvis seqtoris warmomadgenlebi
(Segroveba, gadamuSaveba, insineracia, nagavsayrelebi).
• dagegmvis procesis grafiki: TiToeuli etapisTvis saWiro savaraudo dro.
• kavSiri “saqarTvelos rkinigzis” sxva gegmebsa da politikasTan: garemos
dacva, energetika da profesiuli janmrTeloba.
narCenebis mdgradi marTvisTvis saWiro Semdgomi nabijebi narCenebis mdgradi marTvisTvis saWiroa Semdegi nabijebis ganxorcieleba:
• mSeneblobisa da demontaJis procesSi mosalodneli narCenebis analizi,
arsebuli resursebis gamoyeneba sxva kontraqtorebis mier warmoqmnili
SesaZlo narCenebis saxis/raodenobis dasadgenad, Zveli proeqtebis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
232
narCenebis ganTavsebasTan dakavSirebuli Canawerebi da masalebis fasi
bidingis Sedegebis mixedviT.
• pirvel rigSi zomebi gatarebul unda iqnes im masalebTan mimarTebaSi,
romelTa moculoba sxvaze sagrZnoblad metia, advilia aRsadgenad da
romlebic gamoirCevian gadamuSavebis dabali fasiT an maRali ukugebiT.
• yvela saxifaTo narCenis ganTavseba unda moxdes saqarTvelos garemos
dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan TanamSromlobiT.
• narCenebis gadamuSavebis yvelaze misaRebi kompaniis gansazRvra fasis,
procedurebis, xelsayrelobisa da sxva Sesabamisi faqtorebis
gaTvaliswinebiT.
• ubnebis doneze procedurebis gansazRvra dasaxuli miznebis Sesabamisad.
• narCenebis marTvis gegmis SemuSaveba.
• narCenebis reciklirebis/gadamuSavebis koordinatoris daniSvna, romelic
pasuxismgebeli iqneba gegmis detalebis SemuSavebasa da misi ganxorcielebis
monitoringze.
demontaJis ubnebze gansaxorcielebeli narCenebis marTvis RonisZiebebi demontaJis ubnebze unda ganxorcieldes Semdegi ZiriTadi RonisZiebebi mocemuli
TanmimdevrobiT:
I. asrebuli struqturidan (struqturebidan) SerCeuli masalebis moxsna,
SesaZloa adgilze damuSavebis Semdeg;
II. struqturis (struqturebis) demontaJi, narCenebis daxarisxeba
SesaZleblobis farglebSi da TiToeuli saxis narCenis damuSaveba
adgilze an sxvagan maT gadamuSavebamde an saboloo ganTavsebamde;
III. mimdebare miwis zedapiris da gamousadegari komunikaciebis gawmenda
iyofa or moqmedebad:
a) unda moixsnas da gatanil iqnes:
(i) myari saxuravebi
(ii) gamousadegari komunikaciebi gadamuSavebis/ganTavsebis mizniT,
da/an
b) gaiwmindos teritoria gamousadegari mcenareulobisagan da moxdes
misi ganTavseba;
IV. samSeneblo narCeni masalis damuSaveba/ganTavseba. narCenebis ganTavseba
mSeneblobisa da demontaJis Sedegad warmoqmnili darCenebis Segrovebisa da
daxarisxebis Semdeg arsebobs maTi ganTavsebis Semdegi SesaZleblobebi: maTi
xelaxali gamoyeneba imave an sxva adgilze, gadamuSaveba an insineracia da gatana.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
233
insineracias eqvemdebareba mxolod garkveuli saxis narCenebi, rogoricaa
daubinZurebuli xis narCenebi da garkveuli saxis plastiki (calkeuli SesafuTi
masalis CaTvliT). Teoriulad SesaZlebelia mSeneblobisa da demontaJis Sedegad
warmoqmnili narCenebis ganTavseba specialurad gamoyofil nagavsayrelze
momavalSi - sabazro pirobebis gamoumjobesebis Semdeg - maTi gadamuSavebisa da
gauvnebelyofis perspeqtiviT. praqtikaSi es varianti iSviaTad gamoiyeneba.
saxifaTo narCenebis ganTavsebis sakiTxi unda SeTanxmdes saqarTvelos garemos
dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan an dabinZurebuli narCenebis
marTvaze akreditirebul organizaciebTan.
saqarTveloSi narCenebis gadamuSavebisa da xelaxali gamoyenebis SesaZleblobebi
gansazRvruli iqneba TbilisSi sarkinigzo infrastruqturis demontaJis
momentisaTvis (demontaJi daiwyeba proeqtis samSeneblo samuSaoebis dasrulebis
Semdeg, rac savaraudod 3 weliwads gagrZeldeba). 6.1.10.6 axali sarkinigzo xazis mSenebloba
usafrTxoebis, narCenebis utilizaciisa da minimizaciis mizniT, mSeneblobis
procesSi moxdeba narCenebis separacia da konteinerebis markireba Sesabamisi
iarliyebi, raTa gasagebi iyos Tu ra saxis narCenebis Cayra SeiZleba TiToeul
maTganSi.
sayofacxovrebo narCenebis droebiTi ganlagebisaTvis SeirCeva pazitebisagan
daculi da usafrTxo adgili zedapiruli wylebisagan moSorebiT.
gansakuTrebiT unda gamoiricxos arainertuli narCenebis ukontrolo ganTavsebis
SemTxvevbi. akrZaluli unda iyos narCenebis ukontrolo dawva da Camarxva.
narCenebi Segrovdeba da daiyofa kategoriebad: inertuli, usafrTxo da saxifaTo.
ar moxdeba sxvadasxva kategoriis narCenebis Sereva da TiToeuli kategoriisaTvis
gamoiyofa adgili, romelic Sesabamisad aRiniSneba. samedicino narCenebi
sanitaruli punqtebidan gamoiyofa yvela danarCeni narCenisagan. narCenebis
droebiTi Sesanaxi adgili adamianebis sacxovrebeli teritoriebidan moSorebiT
iqneba mowyobili. narCenebi gatanili iqneba obieqtidan kontrolirebadad da
droulad ganTavsebuli.
narCenebi SeiZleba gadaeces mesame pirebs mxolod im SemTxvevaSi Tu maT eqnebaT
saTanado wesiT gacemuli nebarTvebi an licenziebi an unari uzrunvelyon
narCenebis moxmareba, gadamuSaveba, aRdgena an ganTavseba ekologiurad usafrTxo
wesiT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
234
inertuli samSeneblo narCenebi
am tips ganekuTvneba narCeni, romelic arc damoukideblad da arc sxva
nivTierebebTan Sexebis an sxva fizikuri, qimiuri an biologiuri zemoqmedebis
Sedegad ar ganicdis mniSvnelovan degradacias imgvarad, rom ziani miayenos
garemos an adamianis janmrTelobas.
inertuli narCenebi, rogoricaa bunebrivi masala - miwa, qva da a.S. warmoiqmneba
miwis samuSaoebis warmoebisa da gvirabebis gayvanisas. am masalis gamoyeneba
SesaZlebelia rkingzis vakisis yrilebisaTvis da xmaurdamcavi barierebisaTvis
Sesabamis adgilebSi.
arasaxifaTo narCenebi
mSeneblobis dros warmoiqmneba arasaxifaTo narCenebi anu narCenebi romlebsac
saxifaTo Tvisebebi ar gaaCniaT: sayofacxovrebo nagavi, zogierTi saxis
plastikuri masala, ZonZebi da sxva.
• samSeneblo banakebi uzrunvelyofili iqneba regularulad dacladi,
septikur avzTan mierTebuli tualetiT/saSxapiT; • narCenebis nagavsayrelze gadasatanad uzrunvelyofili iqneba specialuri
konteinerebisa da Segrovebis saTanado sistemis arseboba;
• samoqalaqo mSeneblobis dros warmoiqmneba cementis Semcveli didi
raodenobis narCeni wylebi. rogorc wesi, aseTi narCeni wylebi Seicavs
didi raodenobis Sewonil masalebs, ZiriTadad silikatebs da qviSas da
maTi pH aRemateba 12-s. gatanamde aseTi narCeni wylebi unda Segrovdes,
daileqos saleqarSi da moxdes maTi ganeitraleba, rogorc wesi, CO2 airiT. • mSeneblobis procesSi ubnis gawmendis Sedegad warmoqmnili mcenareuli
narCenebis adgilze datoveba SesaZlebelia mxolod gamonaklis SemTxvevebSi.
maTi gadatana moxdeba narCenebis marTvis saTanado obieqtze.
• mosalodnelia liTonis (jarTisa da mavTulebis CaTvliT) narCenebis
arsebobac, romlebic calke unda iyos ganTavsebuli, Semdgomi gamoyenebis an
gadamuSavebisaTvis.
saxifaTo narCenebi
mavne narCenebs, miekuTvneba narCenebi, romlebsac gaaCniaT iseTi Tvisebebi
rogoricaa feTqebadoba, mJavianoba, aalebadoba, gamaRiazianebloba anda toqsikuri,
kancerogenuli, koroziuli, infeqciuri, teratogenuli, mutagenuri Tvisebebi.
saxifaTo narCenebi ganadgurebisas an haerTan, wyalTan anda mJavasTan kontaqtisas
gamoyofen toqsikur nivTierebebs. aseTi narCenebi droebiT ganlagebuli unda iyos
calke gansazRvrul adgilas da hqondes Sesabamisi markireba iarliyebis
saSualebiT.
saxifaTo narCenebi SesaZloa warmoiSvas satransporto saSualebebis movla-
Senaxvis saqmianobebis dros. saxifaTo narCenebia: sapoxi zeTi, Txevadi sawvavi,
hidravlikuri zeTebi, qimiuri nivTierebebi, antifrizi, manqanebis/Zravebis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
235
filtrebis vaznebi, zeTiani Cvrebi, naxmari filtrebi, dabinZurebuli niadagi da
a.S.
• saxifaTo narCenebi mogrovdeba da gaitaneba sabolood gansaTavseblad
saxifaTo narCenebisTvis gansazRvrul nagavsayrelze.
• ukontolo insineracia ar iqneba gamoyenebuli obieqtze.
• potenciurad damabinZurebeli masalebis maragebi ganTavsdeba maizolirebel
qveSagebze da gars Semoertymeba aseTive masalis berma, raTa SesaZlebeli
gaxdes 10%-iT meti moculobis Sekaveba, vidre Sesanaxi moculobaa.
• yvela stacionarul dizelsa da benzinze momuSave samSeneblo danadgars
muSaobis dros eqneba maizolirebeli sadgari qvemodan damontaJebuli.
sadgarSi CaRvrili sawvavi Segrovdeba da saTanado wesiT iqneba
ganTavsebuli.
• ZiriTadi teqnika da satransporto saSualebebi gaimarTeba maizolirebel
qveSsagebebze, sadac ki es SesaZlebeli iqneba. yuradReba mieqceva sawvavis
daRvris Tavidan acilebas. sadgamebi daidgmeba im adgilebSi, sadac
SesaZlebelia wveTa, absorbentebi siaxloves iqneba ganTavsebuli; sawvavi
ganawildeba mxolod am daniSnulebis mqone sawvavmzidebiT.
• samSeneblo obieqtze warmoqmnili narCenebis Segroveba, movla da
transportireba ganxorcieldeba narCenebis marTvis zogadi gegmis mixedviT.
• narCenebis Segroveba samSeneblo obieqtze unda moxdes yoveldRiurad.
specialuri niSnebiT aRniSnul da sagangebod gamoyofil adgilebSi
ganTavsdeba nagvis yuTebi narCenebis Sesabamisad Segrovebis da
ganTavsebisaTvis.
• gatanisas unda moxdes narCenebis, maTi raodenobebis (moculobis) da
specialuri zomebis aRwera; Semgrovebeli/gadamyreli agentisa da saboloo
ganTavsebis obieqtis/RonisZiebis dasaxeleba. es sakiTxebi unda akontrolos
obieqtis menejerma.
• ucilebelia teqnikuri personalis treningi da saTanado informireba
samSeneblo obieqtis garemosdacviTi da ekologiuri usafrTxoebis wesebis
Sesaxeb (romlebic SemuSavebuli unda iyos mSeneblobis dawyebamde).
narCenebis droebiTi koleqtorebis aRebis Semdeg teritoria unda aRdges minimum
im mdgomareobamde romelSic is iyo mSeneblobis dawyebamde.
mSeneblobis procesSi warmoqmnil SesaZlo saxifaTo narCenebTan mopyrobis Sesaxeb
damatebiTi informacia ix. bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefasebis
cxrilSi cxrili 6.1.10-1. mSeneblobisa da demontaJis procesTan dakavSirebuli
zogierTi SesaZlo saxifaTo elementi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
236
monitoringi
HSE oficerma unda gaakeTos Canawerebi yovelkvireul/yovelTviur angariSebSi da
ganaxorcielos narCenebis konteinerebisa da maTi iarliyebis perioduli
kontroli.
6.1.10.7 axali sarkinigzo xazis eqspluatacia
sarkinigzo xazis normaluri eqspluataciis procesSi warmoiqmneba Semdegi saxis
narCenebi:
• xis ganZelebi unda CaiTvalos saxifaTo narCenad da daeqvemdebaros
saTanado mopyrobas;
• sapoxi masalebis narCeni zeTebi da a.S. unda Segrovdes da gamoyenebul
iqnes xelaxla. Tu zeTi Seicavs Seicavs poliqlorirebul difenils, igi
iTvleba saxifaTo narCenad da misi xelaxali gamoyeneba ar SeiZleba;
• liTonebi unda Segrovdes calke xelaxali gamoyenebisaTvis;
• namwvi airebi unda gaiwmindos depoebSi damontaJebuli filtrebis
saSualebiT;
• gatanamde narCeni wylebi unda Segrovdes, daileqos saleqarSi da moxdes
maTi ganeitraleba, rogorc wesi, CO2 airiT;
• sayofacxovrebo narCenebi calke unda Segrovdes da momzaddes gasatanad.
monitoringi
regularuli monitoringi, rac ZiriTadad vizualur inspeqcias gulisxmobs,
saWiro iqneba mSeneblobis, eqspluataciis da demontaJis narCenebis marTvis
gegmebisaTvis.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
237
6.2 SesaZlo socialur-ekonomikuri gavlenebi
socialuri da ekonomikuri zemoqmedebis Sefasebis meTodologia
socialuri da ekonomikuri zemoqmedebis Sefasebis mizani iyo Tbilisis SemovliTi
rkinigzis proeqtis droebiTi da mudmivi gavlenebis Sefaseba samizne teritoriis
socialur-ekonomikur pirobebze.
socialuri da ekonomikuri zemoqmedebis Sefaseba moicavda proeqtis winaswar
gaTvaliswinebuli da gauTvaliswinebeli rogorc dadebiTi, aseve uaryofiTi
socialuri Sedegebisa da mis mier gamowveuli socialuri xasiaTis cvlilebebis
analizs. mniSvnelovani gavlenebis SemTxvevaSi “saqarTvelos rkinigza”
ganaxorcielebs rig Semarbilebel RonisZiebebs, romlebic aRwerilia qvemoT.
gavlenis mniSvnelobis Sefaseba xorcieldeboda proeqtis ganmavlobaSi mis mier
gamowveuli cvlilebis xasiaTis (droebiTi an mudmivi) da xangrZlivobis
(moklevadiani gavlenebi grZeldeba mxolod mSeneblobis etapze, saSualovadiani –
samSeneblo samuSaoebis dasrulebidan 1-5 wlis ganmavlobaSi, xolo grZelvadiani
– mSeneblobis dasrulebidan 5-10 wlis ganmavlobaSi) mixedviT.
socialuri da ekonomikuri zemoqmedebis Sefasebis procesSi Seswavlil iqna
Semdegi sakiTxebi:
• demografia – cvlileba mosaxleobis raodenobaSi, emigraciuli procesebi;
• ekonomikuri pirobebi – cvlilebebi biznesisa da komunaluri momsaxurebis
sferoSi;
• socialuri infrastruqtura – gavlena muSebisa da adgilobrivi Temebis
janmrTelobasa da usafrTxoebaze proeqtis mSeneblobisa da eqspluataciis
procesSi fizikuri dazianebebisa da ubeduri SemTxvevebis TvalsazrisiT.
Tavi 6.3.1. socialur-ekonomikuri gavlenebis Sefaseba da Semarbilebeli
RonisZiebebi gansazRvraven proeqtis mSeneblobisa da eqspluataciis etapebis
ZiriTad socialur-ekonomikur gavlenebs.
6.2.1 socialur-ekonomikuri gavlenebis Sefaseba da Semarbilebeli RonisZiebebi 6.2.1.1 gavlenebi samSeneblo samuSaoebis warmoebis dros
sacxovreblis dakargva / fizikuri adgilmonacvleoba
EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis Sesrulebis moTxovna (PR) 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da ekonomikuri adgilmonacvleoba
mixedviT - gadasaxleba aris aranebayoflobiTi im SemTxvevaSi, rodesac
individualur pirebs Tu Temebs, romlebsac gadasaxleba emuqreba ara aqvT
ufleba, uari Tqvan miwis gayidvaze, rasac Sedegad gadasaxleba moyveba.
aranebayoflobiT gadaadgilebas adgili aqvs Semdeg SemTxvevebSi: (1) miwis
kanonieri eqspropriacia an miwaTsargeblobis SezRudva eqspropriaciaze
saxelmwifos uflebis safuZvelze; da (2) ukve SeTanxmebul dasaxlebebSi
myidvels ufleba aqvs mimarTos eqspropriacias, an daados kanonieri SezRudvebi
miwis gamoyenebas, Tu ver xerxdeba molaparakeba miwis gamyidvelTan.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
238
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis gavlenis qveS eqceva Semdegi dasaxlebebi:
• gldanis saagarako dasaxleba - 400 m sigrZis gadakveTa;
• sofeli gldani - 300 m sigrZis gadakveTa;
• centrolitis dasaxleba - 350 m sigrZis gadakveTa;
• avWala - 500 m, 800 m da 300 m sigrZis gadakveTebi.
SesaZlo uaryofiTi gavlena adgilobriv Temebze:
proeqtis gavlenis qveS eqceva dasaxlebebis mniSvnelovani raodenoba, sadac
adgili eqneba fizikuri sacxovreblis dakargvas (sakuTari saxlebi damxmare
nagebobebTan (avtofarexi, sawyobi, Robe da a.S.) erTad. gadasaxlebis procesSi
adamianebs eqnebaT damatebiTi xarjebi, mgzavrobis, gadasaxadebisa da sxva saxis
xarjebis saxiT.
mosaxleobis adgilmonacvleoba da gansaxleba sakmaod mniSvnelovani movlenaa,
vinaidan man SeiZleba gamoiwvios Semdgomi zegavlenebi Temze. rkinigzis
mSeneblobis Sedegad gadasaxlebuli adamianebi, SesaZloa, moeqcnen damatebiTi
gavlenis qveS, rogoricaa
• axal adgilze axali sacxovrebeli saxlis SeZeniT gamowveuli ekonomikuri
gavlena;
• Zveli socialuri urTierTobebis rRveviTa da axal socialur garemoSi
urTierTobebis damyarebiT gamowveuli socialuri da ekonomikuri
gavlenebi;
• cxovrebis stilis Secvla.
winaswari SefasebiT, proeqtis zegavlenis qveS moeqceva 50-75 kerZo
sacxovrebeli saxli.
Semarbilebeli RonisZieba
“saqarTvelos rkinigzam” moamzada Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis
gansaxlebis CarCo dokumenti EBRD-is saxelmZRvanelo instruqciebis Sesabamisad
(ix. danarTi D), romelic iZleva informacias SesaZlo Semarbilebeli
RonisZiebebis Sesaxeb.
Semdgom etapze “saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs gansaxlebis gegmas, sadac
mocemuli iqneba fizikuri adgilmonacvleobis detaluri samoqmedo gegma. Zalian
mniSvnelovania safuZvliani konsultaciebis Catareba gavlenis qveS myof
adamianebTan. unda aRiniSnos, rom konsultaciebi unda gaimarTos ara marto im
adamianebTan, romlebic eqvemdebarebian gadasaxlebas, aramed im Temebis
warmomadgenlebTanac, sadac dagegmilia maTi Casaxleba. gavlenis qveS myofi
Temebis warmomadgenlebi monawileobas unda iRebdnen gadasaxlebis procesTan
dakavSirebuli rigi sakiTxebis gadawyvetilebebis miRebis procesSi, maT Soris:
sakompensacio paketebis momzadeba, daxmarebebis gacema, SemoTavazebuli axali
sacxovrebeli adgilisa da gadasaxlebis grafikis xelsayreloba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
239
socialuri urTierTobebisa da qselebis rRvevis Semcirebisa da/an Serbilebis
mizniT gadasaxlebis variantebis arCevis dros upiratesoba unda mieniWos im
teritoriebs, sadac SesaZlebeli iqneba mTeli Temis/dasaxlebis erTad
gadasaxleba.
gadasaxlebis procesSi warmoqmnili problemebis droulad gadaWris mizniT
adreul etapebzeve unda Seiqmnas gasaCivrebis meqanizmi, raTa mosaxleobam adreul
etapzeve SeZlos Tavisi komentarebis mitana “saqarTvelos rkinigzamde”.
miuxedavad Semarbilebeli RonisZiebebis efeqturobisa, gadasaxlebas
daqvemdebarebul Temebs, gansakuTrebiT ki, ufrosi asakobrivi jgufebis
warmomadgenlebs, eqnebaT fsiqologiuri diskomforti gadasaxlebis Sedegad.
monitoringi
saWiroa adgilze gasvlebi da gavlenis qveS myofi samizne jgufebis gamokiTxva
TveSi orjer gansaxlebis detaluri samoqmedo gegmis SemuSavebisa da, mogvianebiT,
misi ganxorcielebis etapze. monitoringis Catarebis sixSire SeiZleba gaizardos
im SemTxvevaSi, Tu gavlenis qveS myofi jgufebisgan Semova saCivari.
miwisa da Semosavlis wyaros dakargva
adgili eqneba adamianebis mier sasoflo-sameurneo saqmianobisaTvis gamoyenebuli
miwis nakveTebis an maTi nawilis dakargvas, rac gamoiwvevs Semosavlis dakargvasa
da sakvebiT uzrunvelyofis mniSvnelovan Semcirebas (mag.: bostneuli, xili,
Sinauri frinveli, xorci da a.S.).
proeqtis ganxorcielebis Sedegad gavlenis qveS moeqceva sasoflo-sameurneo
miwebis/sakarmidamo nakveTebis 42 ha.
Semarbilebeli RonisZieba
unda SemuSavdes gavlenis qveS moqceuli pirebisa da TemebisaTvis kompensaciebisa
da sxva daxmarebebis SeTavazebis specialuri procedurebi, romlebic Seesabameba
EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis Sesrulebis moTxovna (PR)5-s: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da ekonomikuri adgilmonacvleoba.
procedurebi unda Camoyalibdes cxovrebis saSualebebis aRdgenis CarCos saxiT.
“saqarTvelos rkinigza” Caatarebs konsultaciebs gavlenis qveS moqceul pirebTan
da uzrunvelyofs maT informirebul CarTulobas miwisa da cxovrebis
saSualebebis dakargvasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesSi.
konsultaciebi gavlenis qveS moqceul pirebTan unda gagrZeldes sakompensacio
paketebis momzadebis, gansaxlebisa da gansaxlebis procesis Sefasebis drosac.
informacia SesaZlo Semarbilebeli RonisZiebebis Sesaxeb mocemulia Tbilisis
SemovliTi rkinigzis proeqtis gansaxlebis CarCo dokumentSi (ix. danarTi D).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
240
monitoringi
saWiroa adgilze gasvlebi da gavlenis qveS myofi samizne Temebis
warmomadgenlebis gamokiTxva TveSi orjer ekonomikuri gansaxlebis procedurebis
SemuSavebisa da ganxorcielebis etapze. monitoringis Catarebis sixSire SeiZleba
gaizardos im SemTxvevaSi, Tu gavlenis qveS myofi jgufebisgan Semova saCivari.
sarkinigzo sistemasTan Cixuri sadgurebiT dakavSirebuli sawarmoebis /
kompaniebis ekonomikuri adgilmonacvleoba
gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces im sawarmoebs / kompaniebs (22), romlebic
dakavSirebulia sarkinigzo sistemasTan Cixuri sadgurebiT. proeqtis
ganxorcieleba gamoiwvevs maT adgilmonacvleobas. es kompaniebi damokidebuli
arian rkinigzidan tvirTebis pirdapir miRebaze. Sesabamisad, rkinigzis gadatanis
Semdeg, isini, savaraudod, an gadavlen axali rkinigzis mimdebare teritoriaze, an
Secvlian tvirTis gadazidvis profils.
2009 wlis 30 seqtembris monacemebiT, adgilmonacvleobisaTvis mzad iyo 10
kompania, 7 uars acxadebda axal adgilze gadasvlaze, 3-s jer ar hqonda
miRebuli gadawyvetileba axal adgilze gadasvlasTan dakavSirebiT. danarCen
kompaniebTan dakavSireba, Sps “saqarTvelos rkinigzis” monacemebis mixedviT, ver
moxerxda.
savaraudod, bizneskompaniebs ekonomikuri adgilmonacvleobis procesSi
mniSvnelovani xarjebi eqnebaT, maT Soris: mowyobilobebisa da inventaris
transportirebis, adgilze xelaxali montaJis, marketingisaTvis saWiro xarjebi
da a.S.
miuxedavad Semarbilebeli RonisZiebebis ganxorcielebisa, am kompaniebs mainc
eqnebaT rRveva TavianT saqmianobaSi. axal adgilze gadasvlis gamo Seqmnil
gardamaval procesSi es kompaniebi, savaraudod, dakargaven klientebsa da
Semosavals.
Semarbilebeli RonisZieba
“saqarTvelos rkinigza” gaagrZelebs konsultaciebs gavlenis qveS myof
kompaniebTan. “saqarTvelos rkinigza” am kompaniebisaTvis moamzadebs sakompensacio
paketebs da daiwyebs maTTan molaparakebebs.
monitoringi
saWiroa samizne kompaniebis gamokiTxva TveSi orjer sakompensacio paketebis
momzadebisa da mogvianebiT, ekonomikuri gadasaxlebis procesSi. im SemTxvevaSi,
Tu am kompaniebidan Semova saCivari, monitoringis sixSire unda gaizardos.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
241
SesaZlo uaryofiTi gavlena Tbilisis rkinigzis centraluri sadgurisa da axali
SemovliTi rkinigzis axlos mdebare obieqtebze
gansakuTrebiT unda aRiniSnos Tbilisis rkinigzis centraluri sadguris axlos
mdebare obieqtebi, romlebic moeqcevian uaryofiTi gavlenis qveS proeqtis
ganxorcielebis Sedegad; eseni arian:
• ramdenime aseuli (an meti) calkeuli araoficialuri garemovaWre;
• 30-35 taqsis mZRoli, romlebic emsaxurebian matareblebis mgzavrebs;
• marcvleulis samrewvelo kompleqsi “baraqa”.
proeqtis ganxorcielebiT gamowveuli adgilmonacvleobis gamo gavlena am pirebsa
da obieqtebze sakmaod mniSvnelovani iqneba: saTanado adgilis povnasTan
dakavSirebuli sirTuleebi, klientebis dakargva, damatebiTi xarjebi axal
adgilze dasamkvidreblad.
Semarbilebeli RonisZieba
“saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs gansaxlebis samoqmedo gegmas (ekonomikuri
adgilmonacvleoba), sadac detalurad iqneba gawerili ekonomikuri
adgilmonacvleobis samoqmedo gegmis RonisZiebebi.
“saqarTvelos rkinigza” Caatarebs konsultaciebs gavlenis qveS moqceul
jgufebTan da uzrunvelyofs maT informirebul CarTulobas ekonomikur
adgilmonacvleobasa da proeqtis SesaZlo uaryofiTi gavlenebis SerbilebasTan
dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesSi.
detaluri informacia SesaZlo Semarbilebeli RonisZiebebis Sesaxeb mocemulia
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis gansaxlebis CarCo dokumentSi (ix.
danarTi D).
monitoringi
saWiroa adgilze gasvlebi da gavlenis qveS myofi samizne jgufebis gamokiTxva
TveSi orjer gansaxlebis samoqmedo gegmis (ekonomikuri adgilmonacvleoba)
SemuSavebisa da, mogvianebiT, misi ganxorcielebis etapze. monitoringis Catarebis
sixSire SeiZleba gaizardos im SemTxvevaSi, Tu gavlenis qveS myofi jgufebisgan
Semova saCivari.
saguramos magistraluri gazsadenis gadakveTiT gamowveuli SesaZlo uaryofiTi
gavlena
Tbilisis SemovliTi rkinigzis ganxorcielebis Sedegad gavlenis qveS moeqceva
eleqtrogadamcemi xazebi, wyalsadenebi, gazsadenebi da Sesabamisi infrastruqtura,
aseve wyalsadeni, kanalizaciis sistema da satelefono xazebi. danarTSi O
mocemulia infrastruqturuli obieqtebis gadakveTis adgilebi (piketaJi).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
242
winaswari SefasebebiT, saguramos magistraluri gazsadeni gadaikveTeba rkinigzis
marSrutiT 5 adgilas.
Semarbilebeli RonisZieba
“saqarTvelos rkinigzam” unda Caataros konsultaciebi adgilobrivi
municipalitetebis, Temebisa da “qarTligazis” (gazsadenis operatori kompania)
warmomadgenlebTan. “qarTligazTan” Catarebuli konsultaciebis safuZvelze unda
SemuSavdes da SeTanxmdes sakiTxis teqnikuri gadawyvetileba, romelic minimumamde
daiyvans axali sarkinigzo marSrutis mier saguramos magistraluri gazsadenis
gadakveTis Sedegad gamowveul SesaZlo uaryofiT gavlenas. konsultaciebi am
sakiTxze unda daiwyos, rac SeiZleba, adreul etapze.
monitoringi
procesis monitoringis mizniT unda Catardes konsultaciebi adgilobrivi
Temebisa da “qarTligazis” (saguramos magistraluri gazsadenis operatori
kompania) warmomadgenlebTan samSeneblo samuSaoebis dawyebamde.
teritoriebis dakargva Tbilisis erovnuli parkis farglebSi
Tbilisis SemovliTi saproeqto rkinigza kveTs erovnuli parkis tradiculi
gamoyenebis zonas Tbilisis zRvis Crdilo-aRmosavleTiT or monakveTze:
• kvirikobis xevis monakveTze, pk 141+00 – 149+00;
• sofel patara lilos mimdebare teritoria, pk 179+15 – 182+97.
aqedan gamomdinare, Tbilisis SemovliTi rkinigzis gavlenis qveS eqceva Tbilisis
erovnuli parkis farglebSi arsebuli teritoriebi, rac gamoixateba erovnuli
parkis tradiciuli gamoyenebis zonisaTvis gankuTvnili teritoriebis dakargvaSi.
Semarbilebeli RonisZieba
„saqarTvelos rkinigzam“ Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqti unda SeaTanxmos
saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan da
Tbilisis erovnul parkTan da miiRos Sesabamisi nebarTva. amis Semdeg
“saqarTvelos rkinigzam” unda moamzados Sesabamisi sakompensacio paketi EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis moTxovnebis Sesabamisad da SeaTanxmos
is garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan, kerZod, daculi
teritoriebis saagentosTan.
erovnul parkze sxva SesaZlo uaryofiTi gavlenis Tavidan asacileblad saWiroa
muSa personalisTvis treningebis Catareba Semdeg garemosdacviT sakiTxebze:
wiTeli nusxis saxeobebis budobisa da STamomavlobis gamokvebis adgilebis, Zvel
SenobebSi da xeebze kanoniT daculi Ramurebis koloniebis arideba; dauyovnebliv
moaxdinos Tbilisis erovnuli parkis TanamSromlebis informireba daculi
saxeobebis SeSfoTebis SemTxvevebis Sesaxeb.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
243
samSeneblo samuSaoebis Sedegad warmoqmnili mtveri da xmauri
mSeneblobis etapis samSeneblo samuSaoebi wamoqmnis mtversa da xmaurs, rac
zemoqmedebas iqoniebs adgilobriv mosaxleobasa da muSebze.
Semarbilebeli RonisZieba
am gavlenebis Serbilebis mizniT “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis
saSulebiT kontraqtors unda daakisros Semdegi saqmianobebis Sesrulebis
valdebuleba: pirvel rigSi unda SemuSavdes sazogadoebis janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvisa da mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis
dacvis gegmebi, romlebSic asaxuli iqneba samSeneblo procesis dros warmoqmnili
mtvrisa da xmauris problemis gadaWris gzebi. mtvris gavlenis Sesarbileblad
SeiZleba Semdegi zomebis miReba: dasaxlebuli punqtebisagan samSeneblo ubnis
izolacia specialuri RobeebiT; daclis wertilamde satvirTo manqanebis moZraoba
daxurul mdgomareobaSi; mtvris filtrebis damontaJeba stacionarul qarxnebsa
da teqnikaze.
muSebze mtvris uaryofiTi gavlenis Tavidan asacileblad maT unda gamoiyenon
specialuri niRbebi, gansakuTrebiT ki, im muSebma, romlebic asruleben mtverTan
dakavSirebul samuSaoebs.
samSeneblo samuSaoebis Sedegad warmoqmnili xmauris gavlenis Sesarbileblad
xmaurwarmomqneli saqmianobebis ganxorcielebis adgilsa da xmaurisadmi
mgrZnobiare obieqtebs Soris unda moewyos xmaurdamcavi zRudeebi, iseTebi,
rogoricaa droebiTi kedlebi an amoRebuli gruntis grovebi. Zalian
mniSvnelovania samSeneblo samuSaoebis Sewyveta Ramis saaTebSi, vinaidan adamianebis
mgrZnobiaroba xmauris mimarT gansakuTrebiT imatebs Ramis saaTebSi. aqedan
gamomdinare, samSeneblo samuSaoebi unda ganxorcieldes dRis saaTebSi (09:00 –
18:00). samSeneblo samuSaoebis dros gamoyenebul unda iqnes specialuri uxmauro
teqnika, rogoricaa haeris uxmauro kompresorebi, da uzrunvelyofil iqnes
teqnikis mayuCebis gamarTuli muSaoba.
Zalian mniSvnelovania gasaCivrebis meqanizmis Camoyalibeba, romlis saSualebiTac
adgilobriv mosaxleobasa da muSebs miecemaT mSeneblobis procesSi warmoqmnili
xmauriTa da mtvriT gamowveuli problemebis gaziareba. maTi monawileoba
procesSi gaaadvilebs am gavlenebis Serbilebis mizniT saTanado RonisZiebebis
gatarebasa da mosaxleobasa da muSebze xmaurisa da mtvris gavlenis monitoringis
process.
detaluri Semarbilebeli RonisZiebebi samSeneblo samuSaoebis Sedegad
warmoqmnili xmauris Sesaxeb mocemulia TavSi 6.1.7 _ xmaurisa da vibraciis
zemoqmedeba.
monitoringi
mSeneblobis procesSi warmoqmnili xmaurisa da mtvris gavlenis monitoringis
mizniT unda momzaddes angariSebi garemosdacviTi, janmrTelobisa da
usafrTxoebis da socialuri standartebis dacvis Sesaxeb. zemoT aRniSnuli
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
244
angariSebi mSeneblobis pirvel wels unda momzaddes kvartalurad, mogvianebiT,
mSeneblobis meore da mesame wels _ semestrulad.
arsebul gzebze mZime teqnikis gadaadgilebiT gamowveuli vibracia
arsebul gzebze moZravi mZime samSeneblo teqnika SeiZleba iyos erT-erTi mTavari
problema adgilobrivi mosaxleobisaTvis mSeneblobis procesis dros. vibraciam
SeiZleba daazianos axlomdebare nagebobebi.
Semarbilebeli RonisZieba
arsebul gzebze mZime samSeneblo teqnikis moZraobis gavlenis Sesarbileblad
unda SemuSavdes sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvisa da
mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegmebi.
unda moxdes samSeneblo teqnikis moZraobis samoqmedo gegmis (Construction Traffic Manamgent plan) SemuSaveba, romlis mixedviTac, SesaZleblobis farglebSi, unda
moxdes mZime teqnikis moZraobis marSrutis Secvla da maTi arideba mWidrod
dasaxlebuli ubnebisgan, an samSeneblo masalis transportirebisaTvis unda
moxdes naklebad dasaxlebul adgilebSi gamavali adgilobrivi gzebis gamoyeneba.
gasaCivrebis meqanizmis SemoReba SeiZleba CaiTvalos gavlenis erT-erT
Semarbilebel RonisZiebad. sazogadoebis mier warmodgenili adreuli
Setyobinebebi xels Seuwyobs am sakiTxis monitorings da ufro efeqturi
RonisZiebebis SemuSavebasa da gatarebas.
monitoringi
arsebul gzebze mZime samSeneblo teqnikis moZraobiT gamowveuli vibraciis
gavlenis monitoringisTvis aucilebelia angariSebis momzadeba garemosdacviTi,
janmrTelobisa da usafrTxoebis da socialuri standartebis dacvis Sesaxeb
(sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis, mSeneblobis dros
janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvisa da samSeneblo teqnikis moZraobis
samoqmedo gegmis Sesrulebis Sesaxeb). es angariSebi mSeneblobis pirvel wels
unda momzaddes kvartalurad, mSeneblobis meore da mesame wels _ semestrulad.
monitoringis TvalsazrisiT Zalian mniSvnelovania sazogadoebis mier
warmodgenili komentarebi / SeniSvnebi. amitom mniSnvelovania gasaCivrebis
meqanizmis amoqmedeba, raTa, saWiroebis SemTxvevaSi, Sesabamis piramde moxdes
saCivris mitana da sapasuxod adekvaturi qmedebis ganxorcieleba.
adgilobrivi Temebis warmomadgenlebTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebi
adgilobrivi Temebis warmomadgenlebi, SesaZloa, gaxdnen samSeneblo samuSaoebis
procesSi ubeduri SemTxvevebis msxverpli.
Semarbilebeli RonisZieba
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
245
adgilobrivi Temebis warmomadgenlebs Soris ubeduri SemTxvevebis riskis
Semcirebis mizniT unda SemuSavdes sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis
dacvis gegma. aseve unda moxdes samSeneblo ubnis izolireba dasaxlebuli
teritoriebisgan specialuri RobeebiT. samSeneblo ubnis SesasvlelTan
ganTavsebuli unda iyos gamafrTxilebeli niSnebi Temebis warmomadgenlebis mier
am ubnebSi Sesvlis Tavidan acilebisa an maT mier am ubnebis gavlis dros meti
sifrTxilis gamoCenis uzunvelyofis mizniT.
monitoringi
angariSi janmrTelobisa da usafrTxoebis standartebis dacvis Sesaxeb
mSeneblobis pirvel wels unda momzaddes kvartalurad, mSeneblobis meore da
mesame wels _ semestrulad.
muSaTa arasaTanado qceva / socialur-kulturuli gansxvaveba / migranti muSebis
konfliqti adgilobriv mosaxleobasTan da teritoriaze droebiTi samuSao Zalis
SesvlasTan dakavSirebuli daavadebebi
teritoriaze droebiTi samuSao Zalis Sesvlam SeiZleba gamoiwvios sxvadasxva
uaryofiTi gavlena adgilobriv Temebze, maT Soris socialur-kulturuli
gansxvavebiTa da sxva sakiTxebiT gamowveuli konfliqti adgilobrivi Temebis
warmomadgenlebsa da axlad Camosul adamianebs Soris.
im SemTxvevaSi, Tu ar iqneba miRebuli Semarbilebeli zomebi, mosalodnelia
danaSaulebrivi SemTxvevebis zrda. samSeneblo samuSaoebis moculobisa da
samuSaos miRebis msurvelTa raodenobis zrdasTan erTad Zalian Zneli iqneba
ucxo pirebis SemCneva da gamovlena. garda amisa, mosalodnelia teritoriaze
droebiTi samuSao Zalis SesvlasTan dakavSirebuli daavadebebis matebac.
Semarbilebeli RonisZieba
teritoriaze droebiTi samuSao Zalis SesvlasTan dakavSirebuli uaryofiTi
gavlenis minimumamde dayvanis mizniT Zalian mniSvnelovania muSaTa qcevis kodeqsi,
romlis erT-erTi mniSvnelovani nawilia adgilobriv TemebTan urTierTobis gegmis
SemuSaveba, sadac gansazRvruli iqneba adgilobriv TemebTan urTierTobis ZiriTadi
wesebi, qcevis wesebi konfliqtur situaciebSi, gansxvavebuli kulturis mqone
teritoriebidan mosuli muSebis SemTxvevaSi, aRwerili iqneba adgilobrivi
Temebis kulturuli Taviseburebebi. amasTan erTad, muSebs unda CautardeT
specialuri swavleba muSaTa qcevis kodeqsis Sesrulebis sakiTxebze.
“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtorebs, kontraqtis pirobebis safuZvelze, unda
daakisros muSaxelis daqiravebamde muSa personalis samedicino Semowmebis
ganxorcielebis valdebuleba. es RonisZieba Seamcirebs proeqtis samSeneblo
teritoriaze droebiTi samuSao Zalis SesvlasTan dakavSirebuli daavadebebis
gavrcelebis risks. amasTan erTad, gamovlenil unda iqnes is daavadebebi, romelic
SeiZleba gavrceldes Semosuli samuSao Zalis mier. saWiroebisamebr unda
SemuSavdes samoqmedo gegmebi daavadebebis SesaZlo gavrcelebis Tavidan acilebis
an Semcirebis mizniT.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
246
garda amisa, sasurvelia adgilobrivi Temebis warmomadgenlebis samuSaod ayvana
samSeneblo teritoriaze droebiTi samuSao Zalis moculobis Semcirebis mizniT.
monitoringi
am sakiTxis monitoringis mizniT unda Seiqmnas gasaCivrebis meqanizmi, romelic
adgilobrivi Temebis warmomadgenlebs problemebis saTanado pirebis yuradRebamde
mitanis saSualebas miscems.
garda amisa, mSeneblobis pirvel wels unda momzaddes yovel kvartaluri, xolo
mSeneblobis meore da mesame wels _ semestruli angariSebi janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis sakiTxebze.
SesaZlo epizootologiuri zegavlena / daavadebuli Sinauri cxovelebis
samarxebis gaaqtiurebisa da infeqciebis afeTqebis riski
niadagSi aTeuli wlobiT arsebuli da “miZinebuli” infeqciebi gaTxrebis Sedegad
aqtiurdebian JangbadTan Sexebisas, ris Sedegadac xdeba infeqciuri daavadebis
gaaqtiureba an epidemiologiuri afeTqeba.
axali sarkinigzo trasis mSeneblobis etapze aris jilexis, emkaris, bradzotis,
enterotoqsemiis da sxv. infeqciuri kerebisa da riskis zonebis gaaqtiurebis
realuri saSiSroeba.
riskis zonebis gaaqtiurebis SemTxvevaSi xdeba epizootiebis gaCena da sagangebo
mdgomareobis gamocxadeba karantinis dawesebisa da masTan dakavSirebuli mravali
SemzRudavi RonisZiebis gatarebiT.
aseT SemTxvevebSi infeqciis Caqrobaze samTavrobo struqturebi arian
pasuxismgebeli, es gulisxmobs kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul akrZalvebsa da
kompleqsuri veterinariul-sanitariuli ekologiuri RonisZiebebis swrafad da
xarisxianad gatarebas, rac, Tavis mxriv, dakavSirebulia did ekonomikur
xarjebTan.
epizootiis gaCena ekonomikurad did zarals ayenebs qveyanas, vinaidan am dros
cxaddeba karantini da ikrZaleba saqonlis Setana-gamotana da a.S.
riskis zonebad iTvleba cxovelTa gadasareki trasebi, cxovelTa sadgomebi,
saZovrebi da mimdebare dasaxlebebi, sadac infeqciur daavadebebs adre hqondaT
adgili.
Semarbilebeli RonisZiebebi
problemis Tavidan aridebis mizniT aucilebelia proeqtis dagegmarebisas,
mSeneblobis dawyebamde, winaswari epizootologiuri kvlevis Catareba saeWvo
adgilebSi – aRniSnuli soflebis (zahesi, gldani, mamkoda, leninisi da patara
lilo), axlandeli da yofili fermebis, cxovelTa sadgomebis da sxva adgilebze,
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
247
mag.: saZovrebze, saqonlis gadasarek trasaze da a.S., rac saSualebas mogvcems
gatardes infeqciuri daavadebebis Tavidan acilebisa da Serbilebis RonisZiebebi.
kvelevebis Sedegebis mixedviT, SesaZlebelia, saWiro gaxdes sarkinigzo marSrutis
Secvla samarxebis aridebis mizniT.
monitoringi
landSaftur-epizootologiuri monitoringis sistema iTvaliswinebs trasaze
miwis samuSaoebis dawyebamde, dawyebisas da Semdgom, rkinigzis eqspluataciis
dros, (ukve naklebi intensivobiT) gadamdebi daavadebebis monitoringis sistemis
amoqmedebas, veterinariul-sanitariuli sanaciis RonisZiebebis gatarebas da
daavadebebis gamavrcelebeli transmisiuri gadamtani mwerebisa da tkipebis
Seswavlas soflis meurneobis saministros Sesabamis samsaxurTan erTad.
muSebis arasaTanado samuSao pirobebi
samSeneblo etapze muSebze SesaZlo gavlenebs Soris yvelaze mniSvnelovania
arasaTanado samuSao pirobebi da samuSao adgilTan dakavSirebuli usafrTxoeba.
arasaTanado samuSao pirobebma muSebs, SesaZloa, Seuqmnas seriozuli problemebi.
Semarbilebeli RonisZieba
samuSao adgili unda Seesabamebodes EBRD-is garemosdacviTi da socialuri
politikis moTxovnebs Sromisa da samuSao pirobebisadmi (PR 2) da Sromis
saerTaSoriso organizaciis ZiriTad standartebs.
• muSebs unda hqondeT
– usafrTxo sacxovrebeli garemo – zedapirebi, struqturebi da
mowyobilobebi advilad unda iwmindebodes da ar iwvevdes saxifaTo
naerTebis dagrovebas. Senobebi unda iyos struqturulad usafrTxo,
saTanadod daculi klimaturi pirobebisgan da hqondes ganaTebisa da
xmauris misaRebi done;
– usafrTxo teqnika da masalebi;
– muSaobis usafrTxo sistemebi;
– informacia, rCeva, swavleba da meTvalyureoba;
– saTanado samuSao garemo da pirobebi (samuSao adgili uzrunvelyofili
unda iyos sapirfareSoebiTa da saSxapeebiT, sasmeli wyliTa da sufTa
sasadiloTi);
– xelmisawvdomi gadaudebeli samedicino daxmareba.
• samuSao adgili daculi unda iyos xanZrebis gaCenis saSiSroebisagan
sawarmoo obieqtebisaTvis gankuTvnili xanZarsawinaaRmdego wesebis dacvis
gziT. xanZarsawinaaRmdego sxva saSualebebSi Sedis:
– obieqtebis aRWurva xanZris deteqtorebiT, gangaSis sistemiTa da
xanZarsawinaaRmdego aRWurvilobiT. xanZarsawinaaRmdego aRWurviloba
unda iyos karg samuSao mdgomareobaSi da advilad xelmisawvdomi. igi
unda Seesabamebodes obieqtis zomebsa da daniSnulebas, obieqtSi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
248
arsebul aRWurvilobas, arsebuli nivTierebebis fizikur da qimiur
Tvisebebsa da adamianTa maqsimalur raodenobas. – advilad xelmisawvdomi da mosaxmari xelis xanZarsawinaaRmdego
aRWurvilobis arseboba.
• xmovani da vizualuri Tvisebebis mqone xanZarsawinaaRmdego da avariuli
gangaSis sistemebi. saerTaSoriso safinanso korporaciis sicocxlesa da
sicocxlis usafrTxoebasTan dakavSirebuli saxelmZRvanelo principebi
dacul unda iqnes sazogadoebrivi Senobebis SemTxvevaSi.
sanitariul-higienuri, socialuri, samedicino da momsaxurebis obieqtebis, aseve
muSebis sacxovrebeli adgilebisa da transportirebis uzrunvelyofis mizniT
“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtor kompanias unda daakisros socialuri
keTilmowyobisa da momsaxurebis gegmis SemuSavebis valdebuleba.
monitoringi
am sakiTxis monitoringis mizniT unda Seiqmnas muSebis gasaCivrebis meqanizmi da
periodulad (mSeneblobis pirvel wels kvartalurad, meore da mesame wels _
semestrulad) momzaddes angariSi janmrTelobis, usafrTxoebisa da socialuri
moTxovnebis Sesrulebis Taobaze.
usamarTlo sakontraqto pirobebi
muSebi SeiZleba gaxdnen usamarTlo sakontraqto pirobebis msxverpli. magaliTad,
maT SeiZleba mosTxovon muSaoba arasamuSao saaTebSi, rac maT gadaRlas
gamoiwvevs.
Semarbilebeli RonisZieba
samSeneblo samuSaoebis gansaxorcieleblad “saqarTvelos rkinigzam” unda
daiqiraos mxolod kargi reputaciis mqone aRiarebuli kompania. SerCeul
kompaniebze unda gavrceldes EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politikis
Sromisa da samuSao pirobebis (PR 2) 6-dan 16-mde da 18 paragrafebSi
Camoyalibebuli moTxovnebi.
“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtorebis, qvekontraqtorebis da mniSvnelovani
masalisa da saqonlis mowodebis (mag.: betonis ganZelebi) sakontraqto
valdebulebebi unda daafuZnos Sromis saerTaSoriso organizaciis ZiriTad
standartebs.
“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtorebsa da qvekontraqtorebs unda daakisros
saqarTveloSi mSeneblobis seqtorSi arsebuli xelfasebis, SeRavaTebisa da
samuSao pirobebis ekvivalenturi xelfasebis, SeRavaTebisa da samuSao pirobebis
uzrunvelyofis valdebuleba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
249
monitoringi
unda Seiqmnas muSebis gasaCivrebis meqanizmi, raTa maT mieceT samuSao pirobebTan
dakavSirebuli sakiTxebis / problemebis dayenebis SesaZlebloba. garda amisa,
“saqarTvelos rkinigzis” mier kontraqtorebisa da qvekontraqtorebis
regularuli auditi da monitoringi SeiZleba CaiTvalos erT-erT saSualebad am
sakiTxis monitoringis TvalsazrisiT.
saxifaTo samSeneblo masalebis gamoyenebis da Tbilisis arsebuli centraluri
sadguris sarkinigzo infrastruqturisa da samSeneblo teritoriebze arsebuli
nagebobebis demontaJis dros saxifaTo masalebTan arasaTanadod mopyrobis
Sedegad gamowveuli uaryofiTi gavlena
samSeneblo samuSaoebis dros saxifaTo samSeneblo masalebis gamoyenebiT
gamowveuli SesaZlo uaryofiTi gavlena warmoadgens samSeneblo samuSaoebis erT-
erT SesaZlo gavlenas. unda aRiniSnos agreTve samSeneblo ubnebze arsebuli
nagebobebis demontaJis dros saxifaTo masalebTan arasaTanado mopyrobis Sedegad
gamowveuli uaryofiTi gavlena.
Semarbilebeli RonisZieba
saxifaTo samSeneblo masalebis gamoyenebiT gamowveuli gavlenis Serbilebis
mizniT mniSvnelovania Seiqmnas mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis
dacvis gegma. aseve “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis safuZvelze
Tavis kontraqtorebs unda daakisros mSeneblobis procesSi adamianis
janmrTelobisTvis usafrTxo masalis gamoyenebis valdebuleba.
“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis safuZvelze Tavis kontraqtorebs
unda daakisros nagebobebis demontaJis dros gamovlenil saxifaTo narCenebTan
evrokavSiris saxelmZRvanelo principebis (samSeneblo masalebis direqtiva
(evrosabWos direqtiva 89/106/EEC); calkeuli saxifaTo nivTierebisa da
preparatis marketingi da gamoyeneba (azotis Semcveli saRebavebi) (evrosabWos
direqtiva Directive 2002/61/EC) Sesabamisad mopyrobis valdebuleba.
gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces kreozotiT gaJRenTili xis ganZelebis
demontaJs (maTi demontaJisa da ganTavsebis wesebi dawvrilebiT aRwerilia TavSi
“narCenebis warmoqmna da marTva”).
monitoringi
am sakiTxis monitoringis mizniT unda xdebodes periodulad (mSeneblobis pirvel
wels _ kvartalurad, meore da mesame wels _ semestrulad) angariSebis
momzadeba janmrTelobis, usafrTxoebisa da socialuri moTxovnebis Sesrulebis
Taobaze, rac gawerilia mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis
dacvis gegmaSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
250
muSebTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebis riski
samSeneblo samuSaoebs Tan axlavs muSebis janmrTelobasa da usafrTxoebasTan
dakavSirebuli garkveuli riski.
Semarbilebeli RonisZieba
am riskis Tavidan acileba an Serbileba SesaZlebelia mSeneblobis etapisaTvis
sagangebo mdgomareobisaTvis mzadyofnis gegmis, aseve mSeneblobis dros
janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegmis SemuSavebisa da ganxorcielebis
gziT. gegmaSi mocemulia avariuli situaciebis Tavidan acilebis zomebi da
muSebis mier saTanado damcavi saSualebebis gamoyenebis moTxovna.
“saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis safuZvelze Tavis kontraqtorebs
unda daakisros muSebisTvis usafrTxoebis sakiTxebze specialuri swavlebis
Catarebisa da maTi informirebis uzrunvelyofis valdebuleba.
kontraqtorma unda SeimuSaos proeqtis janmrTelobisa da usafrTxoebis marTvis
sistema EN ISO14001 Sesabamisad. kontraqtorma unda daniSnos janmrTelobis,
usafrTxoebisa da garemos dacvis oficeri, romelic uzrunvelyofs proeqtis
janmrTelobisa da usafrTxoebis marTvis sistemasTan Sesabamisobas.
janmrTelobisa da usafrTxoebis marTvis sistema unda iTvaliswinebdes
saqarTvelos moTxovnebis Sesabamisad licenzirebuli da nebadarTuli
(eleqtruli da meqanikuri usafrTxoebis, xmaurisa da damabinZureblebis emisiis
TvalsazrisiT) samSeneblo teqnikis gamoyenebas. garda amisa, rekomendebulia
evrokavSiris an ekvivalenturi standartebis Sesabamisad sertificirebuli
teqnikis gamoyeneba.
daculi unda iyos evrokavSiris Semdegi direqtivebi:
• 2000/14 (Ria sivrceSi gamoyenebuli teqnikis xmauri);
• 89/106 (samSeneblo masalebi) da gadawyvetilebebi 2001/671, 2000/553, 2000/147;
• 76/464 (navTobproduqtebis CaSveba zedapiruli wylis obieqtebSi);
• 76/769 (saxifaTo nivTierebebTan mopyroba);
• 2000/39. 89/391 (janmrTeloba samuSao adgilze _ profesiuli
janmrTeloba);
• 91/383 (droebiTi samuSao Zalis usafrTxoeba da janmrTeloba samuSao
adgilze – profesiuli janmrTeloba);
• 91/155 (materialuri usafrTxoebis specifikacia);
• 89/686 (piradi dacvis aRWurviloba);
• 98/37 (teqnika; CE-logo).
proeqtSi monawile samSeneblo kontraqtorma unda daicvas proeqtisaTvis
aucilebeli yvela nebarTvis piroba, maT Soris, Setyobinebebis gagzavna saTanado
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
251
uwyebaSi, samuSao adgilebze saTanado uwyebis mier ganxorcielebuli Semowmebebis
xelSewyoba da uzrunvelyos mSeneblobaTan dakavSirebuli specifikuri
moTxovnebis Sesruleba.
monitoringi
am sakiTxis monitoringisaTvis saWiroa mSeneblobis pirvel wels kvartaluri,
xolo meore da mesame wels semestruli angariSebis momzadeba janmrTelobis,
usafrTxoebisa da socialuri standartebis dacvis Sesaxeb.
6.2.1.2 gavlenebi eqspluataciis etapze
fexiT mosiaruleTa usafrTxoeba / adgilobriv mosaxleobasTan dakavSirebuli
ubeduri SemTxvevebi
fexiT mosiaruleTa usafrTxoebis dacva mniSvnelovan sakiTxs warmoadgens.
rkinigzis xazebisa da sxva infrastruqturis gadakveTis dros adamianma SeiZleba
miiRos dazianeba rogorc moZravi matareblisgan, aseve eleqtruli xazebidan da
saxifaTo nivTierebebis zemoqmedebiT.
winaswari SefasebebiT, SemovliTi rkinigza adgilobrivi mniSvnelobis gzebs kveTs
70 adgilas (ix. danarTi N). swored es adgilebia yvelaze saSiSi adgilobriv
mosaxleobasTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebis TvalsazrisiT. es sakiTxi
aseve mniSvnelovnad ukavSirdeba adgilobrivi mosaxleobis socialuri qselis
rRvevis sakiTxs. rkinigzis mier adgilobrivi mniSvnelobis gzebis gadakveTis
Sedegad mosaxleobas gadaeketeba sasoflo-sameurneo-nakveTebTan, rig SemTxvevaSi
sxvadasxva obieqtebTan (skola, maRazia da sxva), aseve mezoblebTan misasvleli
gzebi.
Semarbilebeli RonisZieba
SemovliTi rkinigzis adgilobriv gzebTan gadakveTis wertilebSi ubeduri
SemTxvevebis riskis Sesamcireblad ”saqarTvelos rkinigza” ganaaxlebs da
ganaxorcielebs usafrTxoebis programas, romelic saerTaSoriso normebis
Sesabamisi iqneba.
aucilebelia miwisqveSa an miwiszeda gadasasvlelebis ageba sazogadoebasa da
adgilobriv xelisuflebasTan konsultaciebis safuZvelze.
garda amisa, fexiT mosiaruleTa ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT
rkinigzis xazTan unda ganTavsdes vizualuri gamafrTxilebeli niSnebi. sadguris
boloebSi da sxva adgilebze unda gakeTdes Robeebi an sxva saxis zRudeebi ucxo
pirTa liandagebze gasvlis Tavidan acilebis mizniT. sadgurebSi gadasasvleli
unda iyos usafrTxo, advilad misagnebi da gamosayenebeli.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
252
aseve adgilobrivi mosaxleobisaTvis unda Catardes cnobierebis amaRlebis kampania
liandagebis gadakveTasTan dakavSirebuli saSiSroebis Sesaxeb informaciis
miwodebisa da am sakiTxebze cnobierebis amaRlebis mizniT.
gavlena mgzavrebze / matareblebis momxmareblebze
yovelTve saSualod 320,581 mgzavri sargeblobs matarebliT da Tbilisis
centraluri sadguris gadatanam, SesaZloa, uaryofiTi gavlena moaxdinos maTze.
es mgzavrebi igrZnoben diskomforts, vinaidan maT mouwevT metros gamoyeneba
rkinigzis erTi sadguridan (didube) meoremde (navTluRi) misaRwevad.
Semarbilebeli RonisZieba
erTi sadguridan (didube) meoremde (navTluRi) gadaadgilebis gamo Seqmnili
diskomfortis Sesamcireblad metros sadgurebi unda iyos maqsimalurad
keTilmowyobili, raTa mgzavrebis mier sadgurebs Soris gadaadgilebisas miRebuli
diskomforti iyos minimaluri.
rkinigzis teqnikur personalTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebi
rkinigzis eqspluataciis procesSi arsebobs rkinigzis teqnikur personalTan
dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebis riski. personalma SeiZleba miiRos fizikuri
dazianeba mZime sagnebis Camovardnis, denis zemoqmedebis, mZime teqnikis gamoyenebis,
avariebisa da saxifaTo nivTierebebTan Sexebis Sedegad.
Semarbilebeli RonisZieba
rkinigzis teqnikuri personalis ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT
”saqarTvelos rkinigza” ganaaxlebs da ganaxorcielebs usafrTxoebis programas,
romelic saerTaSoriso normebis Sesabamisi iqneba.
aucilebelia samuSaos dawyebamde TiToeulma menejerma da muSam gaiaros
Sesabamisi swavleba. amgvari treningebi weliwadSi, sul mcire, erTxel mainc unda
Catardes. zemoT aRniSnuli exeba droebiT muSebsac.
personalis ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT unda ganxorcieldes
Semdegi RonisZiebebi:
• personalis swavleba rkinigzaze piradi usafrTxoebis sakiTxebze;
• saremonto samuSaoebis dros matareblebis moZraobis gaCereba (muSaoba
mwvane zonaSi) da Tu moZraobis gaCereba SeuZlebelia, avtomaturi
gamafrTxilebeli sistemis gamoyeneba;
• matareblebis gasaCerebeli, maxarisxebeli da saremonto ubnebis gamoyofa
rkinigzis mTavari moZravi xazidan.
rkinigzis personalma SeZlebisdagvarad unda dagegmos regularuli dasvenebis
periodebi rogorc dRis, aseve Ramis saaTebSi, dasvenebis periodebis efeqturobis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
253
gazrdis mizniT da saerTaSoriso standartebisa da saukeTeso praqtikis
Sesabamisad, raTa Tavidan iqnes acilebuli muSebis gadaRla da gadaRliT
gamowveuli ubeduri SemTxvevebis albaToba.
monitoringi
rkinigzis eqspluataciis etapze, personalis ubeduri SemTxvevebis monitoringis
mizniT, moZraobis usafrTxoebis departamentma garemosdacviTi, janmrTelobisa da
usafrTxoebis da socialuri standartebis dacvis Sesaxeb angariSebi unda
moamzados yovelwliurad. am informaciaze dayrdnobiT “saqarTvelos rkinigzas”
eqneba personalis ubeduri SemTxvevebis amsaxveli suraTi da, saWiroebis
SemTxvevaSi, moaxdens saTanado reagirebas.
saxifaTo tvirTebis transportirebasTan dakavSirebuli avariebi
rkinigzis eqspluataciis etapze arsebobs saxifaTo tvirTebis
transportirebasTan dakavSirebuli avariebis riski. saxifaTi tvirTebis
transportireba xSirad rkinigzis saSualebiT xdeba, rac qmnis saxifaTo
tvirTebis garemoSi moxvedris safrTxes avariis SemTxvevaSi. Sereuli tvirTebis
konteinerebis SemTxvevaSi daRvra da gaJonva SeiZleba gamowveuli iyos araswori
SefuTviT an tvirTebis araswori gadanawilebiT. garda amisa, sawvavis Sevsebis
dros arsebobs dizelis daRvris SesaZlebloba.
Semarbilebeli RonisZieba
saxifaTo tvirTebis saTanado Semowmebis, Cabarebisa da transportirebis sistemis
ganxorcieleba. vinaidan am saxis momsaxurebis uzrunvelyofa SeuZlia mesame
mxaresac, skriningisa da Cabarebis procesi unda ganxorcieldes konteinerebis
SefuTvasa da markirebasTan dakavSirebuli saerTaSoriso standartebis
Sesabamisad. “saqarTvelos rkinigzam” unda SeimuSaos daRvrebis Tavidan acilebisa
da kontrolis, sagangebo situaciebisTvis mzadyofnisa da avariul situaciebze
reagirebis gegmebi da uzrunvelyos maTi Sesruleba.
damatebiTi informacia avariebis riskebTan dakavSirebiT mocemulia TavSi 6.4.3 sarkinigzo avariebi.
xmauri da vibracia
rkinigzis eqspluataciis procesSi lokomotivebis, moZravi Semadgenlobebis da
a.S. xmauris gavlenis qveS iqneba rogorc adgilobrivi mosaxleoba, aseve muSebi.
Semarbilebeli RonisZieba
xmauri uaryofiTi gavlenis minimumamde Sesamcireblad gamoyenebul unda iqnes
xmaurdamWeri sistemebi. muSebze xmauris gavlenis Sesamcireblad maT unda
gamoiyenon personaluri damcavi saSualebebi. vibraciis Sesamcireblad operatoris
savarZlis qveS dayenebul unda iqnes amortizatorebi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
254
Zalian mniSvnelovania vibraciis Sesamcirebeli aqtiuri sistemebis dayeneba
lokomotivebis sakidebze, kabinebze an operatorebis savarZlebze, raTa
uzrunvelyofil iqnes Sesabamisoba saerTaSoriso da erovnuli standartebsa da
saxelmZRvanelo principebTan.
xelis aparatebisgan warmoqmnili xelis, mklavis vibracia, an mTeli tanis
vibracia im zedapiridan, romelzedac muSa dgas an zis, unda kontroldebodes
aRWurvilobis SerCeviT, vibraciis mSTanTqavi baliSebisa da sxva mowyobilobebis
dayenebisa da vibraciis zemoqmedebis dros Semcirebis gziT.
adgilobriv mosaxleobaze matareblebis moZraobiT gamowveuli xmaurisa da
vibraciis gavlenis Semcirebis mizniT unda aikrZalos an Semcirdes matareblebis
moZraoba Ramis saaTebSi.
xmauris gavlenis sxva Semarbilebeli RonisZiebebi mocemulia winamdebare
angariSis nawilSi xmaurisa da vibraciis Sesaxeb.
dizelis gamonabolqvi
muSebi SesaZloa moeqcnen dizelis lokomotivebisa da dizelis sxva Zravebidan
warmoqmnili gamonabolqvis gavlenis qveS. lokomitivis brigadis wevrebma da
muSebma, romlebic muSaoben iseT daxurul sivrceebSi, sadac lokomotivebi
eqspluataciis reJimSi imyofebian, SesaZloa igrZnon sisuste gamonabolqvis
zemoqmedebis mizeziT.
Semarbilebeli RonisZieba
“saqarTvelos rkinigzam” unda SeimuSaos da daamtkicos janmrTelobis
usafrTxoebisa da garemos dacvis wesebi, sadac gansazRvruli iqneba
janmrTelobis usafrTxoebisa da garemos dacvis procedurebi saerTaSoriso
finansuri korporaciis janmrTelobis, socialuri da garemos dacvis zogadi
principebis Sesabamisad. “saqarTvelos rkinigzam” Sesabamis Stats unda Cautaros
swavleba dizelis gamonabolqvis gavlenis Semcirebis mizniT.
detaluri Semarbilebeli RonisZiebebi haeris dabinZurebisa da misgan gamowveuli
riskebis Sesaxeb mocamulia TavSi 6.1.6 _zegavlena atmosferuli haeris xarisxze.
eleqtrobasTan dakavSirebuli safrTxeebi, eleqtruli da magnituri velebi
eleqtrificirebuli rkinigza iyenebs an sahaero eleqtrogayvanilobas, an wamyvan
liandags (e.w. mesame liandags) matareblisTvis eleqtroenergiis misawodeblad.
sahaero eleqtogayvaniloba SeiZleba arsebobdes araeleqtrificirebul rkinigzis
xazebTanac. saWiroa rkinigzaze piradi usafrTxoebis sakiTxebze treningebis
Catareba im muSebisTvis, romlebsac Sexeba aqvT eleqtrificirebul liandagebTan.
is muSebi, romlebic muSaoben eleqtrificirebul rkinigzis xazebze, aqvT meti
Sexeba eleqtrul da magnitur velebTan.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
255
Semarbilebeli RonisZieba
“saqarTvelos rkinigzam” unda gamoavlinos is ubnebi, sadac momatebulia
eleqtruli da magnituri velebis daZabuloba da SezRudos maTSi gamoucdeli
muSebis Sesvla.
“saqarTvelos rkinigzis” Sesabamisma personalma unda gaiaros swavleba
eleqtruli usafrTxoebis zogad sakiTxebSi.
“saqarTvelos rkinigzis” TanamSromlebis adgilmonacvleoba Tbilisis
centraluri sadguridan
proeqtis ganxorcielebis Sedegad “saqarTvelos rkinigzis” daaxloebiT 38
TanamSromeli Tbilisis centraluri sadguridan daeqvemdebareba
adgilmonacvleobas.
Semarbilebeli RonisZieba
Tbilisis centraluri sadguridan “saqarTvelos rkinigzis” TanamSromlebis
adgilmonacvleobis uaryofiTi gavlenis minimumamde Semcirebis mizniT
“saqarTvelos rkinigzam” unda SeimuSaos specialuri programa. Zalian
mniSvnelovania konsultaciebi adgilmonacvleobis specialur programaze
adgilmonacvleobas daqvemdebarebul TanamSromlebTan. isini informirebuli unda
iyvnen adgilmonacvleobis programis zusti grafikis Sesaxeb. garda amisa,
saWiroebis SemTxvevaSi SesaZlebelia TanamSromlebisTvis Sesabamisi swavlebis
Catareba adgilmonacvleobis programis sakiTxebze.
monitoringi
“saqarTvelos rkinigzis” adamianuri resursebis departamentma unda
ganaxorcielos programis Sesrulebisa da masSi Setanili SesaZlo cvlilebebis
monitoringi.
6.2.2 dadebiTi socialur-ekonomikuri gavlenebi
garda zemoT aRwerili uaryofiTi galenebisa, proeqts eqneba Semdegi dadebiTi
socialur-ekonomikuri gavlenebic.
adgilobrivi dasaqmebis SesaZleblobebi
proeqtis mSeneblobis etaps eqneba droebiTi dadebiTi (daaaxloebiT 3 wlis
manZilze) gavlena adgilobriv Sromis bazarze. am procesis xelSewyobis mizniT
SemuSavdeba adgilobrivi samuSao Zalis daqiravebis gegma, romlis mizani iqneba
adgilobrivi samuSao ZalisTvis dasaqmebis SesaZleblobis uzrunvelyofa.
informacia mSeneblobis procesSi arsebuli samuSao adgilebis Sesaxeb mudmivad
da gasagebad miewodebaT adgilobrivi Temebis warmomadgenlebs kontraqtoris mier.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
256
adgilobrivi ekonomikuri SesaZleblobebi
proeqtis mSeneblobis etaps eqneba droebiTi dadebiTi gavlena adgilobriv
ekonomikaze. am procesis xelSewyobis mizniT SemuSavdeba adgilobrivi samuSao
Zalis daqiravebis gegma, romlis mizani iqneba saqarTvelos kompaniebisTvis
mSeneblobis procesSi yvela saxis momsaxurebis kontraqtebis xelmisawvdomobis
SesaZleblobis uzrunvelyofa.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
257
6.3 zegavlena kulturul memkvidreobasa da arqeologiaze
proeqtis zegavlenis arealSi eqceva 16 arqeologiuri teritoria, kerZod: 1
adreuli brinjaos xanis ubani, 1, savaraudod, Sua brinjaos xanis ubani, 3 gviani
brinjaos xanis ubani, 3 antikuri periodis ubani, 4 Sua saukuneebis da 4
Tanamedrove ubani.
am ubnebis mdebareoba da saproeqto trasis mimarT ganlageba mocemulia rukaze 9
_kulturuli memkvidreoba da arqeologia da qvemoT moyvanil cxrilSi 6.3-1.
cxrili 6.3-1. zegavlena kulturul memkvidreobasa da arqeologiaze
ubnis saxelwodeba
mdebareoba
saproeqto trasis mimarT da
daaxloebiTi manZili
zegavlena
N1 da N2 – qvis filebSi
moTavsebuli Sua
saukuneebis samarxebi
amJamad es obieqtebi saproeqto
trasidan daaxloebiT 1-2 km
manZilze mdebareobs
proeqtis dagegmvis procesSi
Seicvala marSruti, amitom ubani
aRar eqceva zegavlenis arealSi.
N3 adreuli brinjaos
xanis dasaxleba
saproeqto trasis dasawyisSi,
misgan marcxniv, pk 00+00,
daaxloebiT 250 m
N4 antikuri periodis sasaflao
saproeqto trasis dasawyisSi,
misgan marjvniv, pk 00+00,
daaxloebiT 150 m
N5 gviani brinjaos xanis sasaflao
pk 04+00 – pk 05+00,
daaxloebiT 250 m
N6 Sua saukuneebis sasaflao
saproeqto trasis marcxniv, pk
06+00, daaxloebiT 140 m
N7 Sua saukuneebis sasaflaos nawili
saproeqto trasis marjvniv, pk
05+00 - pk 06+00,
daaxloebiT 130 m
es ubnebi SesaZloa, aRmoCndnen
zemoqmedebis qveS miwis samSeneblo
samuSaoebis mimdinareobis procesSi,
vinaidan maTi zusti farTobi da
gavrcelebis mimarTuleba cnobili
araa da zedapiruli arqeologiuri
kvlevis Sedegad ver dgindeba.
N8 Tanamedrove sasaflao pk 29+00, uSualod SexebaSia
trasasTan
uSalo SexebaSia trasasTan
daaxlobiT 140 m sigrZis monakveTze
N9 Sua saukuneebis sasaflao
saproeqto trasis marcxniv, pk
25+00 – pk 26+00,
daaxloebiT 390 m
N10 gviani brinjaos xanis dasaxleba
saproeqto trasis marcxniv, pk
54+00 – pk 55+00,
daaxloebiT 120 m
SesaZloa, aRmoCndnen zemoqmedebis
qveS miwis samSeneblo samuSaoebis
mimdinareobis procesSi, vinaidan
maTi zusti farTobi da gavrcelebis
mimarTuleba cnobili araa da
zedapiruli arqeologiuri kvlevis
Sedegad ver dgindeba.
N11 Tanamedrove sasaflao saproeqto trasis marcxniv, pk
60+00 – pk 61+00,
daaxloebiT 320 m
proeqtirebis Semdeg etapebze
ganxorcielebuli cvlilebebis
Sedegad marSruti ar unda
miuaxlovdes sasaflaos.
N12 gviani brinjaos xanis sasaflao
saproeqto trasis marjvniv, pk
79+00 - pk 80+00,
SesaZloa, aRmoCndnen zemoqmedebis
qveS miwis samSeneblo samuSaoebis
mimdinareobis procesSi, vinaidan
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
258
ubnis saxelwodeba
mdebareoba
saproeqto trasis mimarT da
daaxloebiTi manZili
zegavlena
daaxloebiT 100 m
N13 antikuri periodis sasaflao
saproeqto trasis marcxniv, pk
178+00, daaxloebiT 650 m
N14 antikuri periodis dasaxleba
saproeqto trasis marcxniv, pk
184+00, daaxloebiT 400 m
maTi zusti farTobi da gavrcelebis
mimarTuleba cnobili araa da
zedapiruli arqeologiuri kvlevis
Sedegad ver dgindeba.
N15 Tanamedrove sasaflao pk 184+00, 70 m SesaZloa, sarkinigzo trasam Seqmnas
barieri sasaflaosTan misasvlelad.
N16 Sua brinjaos xanis yorRanebi
pk 234 + 00 – pk 235 +00,
daaxloebiT 240-250 m
ubani SesaZloa, aRmoCndes
zemoqmedebis qveS miwis samSeneblo
samuSaoebis mimdinareobis procesSi,
vinaidan zusti farTobi da
gavrcelebis mimarTuleba cnobili
araa da zedapiruli arqeologiuri
kvlevis Sedegad ver dgindeba.
Semarbilebeli RonisZiebebi
sakvlevi teritoriis Taviseburebebidan gamomdinare, kulturuli memkvidreobis
diagnostirebasa da mis dacvasTan dakavSirebiT gasaTvalisiwinebelia Semdegi
garemoebebi:
• mWidrod dasaxlebul ubnebSi SemTxveviT aRmoCenili (romlebic cnobilia
napovni masalis muzeumebSi moxvedris dros gakeTebuli saarqivo
Canawerebis safuZvelze) arqeologiuri ubnebis zusti adgilmdebareobis
dadgena SeuZlebelia;
• Tbilisis teritoriis geologiuri Taviseburebebidan gamomdinare, Znelia im
arqeologiuri ubnebis identifikacia, romlebic, ZiriTadad, vake reliefze
mdebareoben. aseTi teritoriebis umetesi nawili erozirebulia,
arqeologiuri ubnebi mdebareobs miwis siRrmeSi da maT danaxva zedapiridan
SeuZlebelia.
aqedan gamomdinare, samSeneblo samuSaoebis warmoebis dros aucilebelia
arqeologiuri meTvalyureobis ganxorcieleba, raTa Tavidan iqnes acilebuli im
arqeologiuri ubnebis ganadgureba an dazianeba, romlebic amJamad ar Canan miwis
zedapirze.
cxrili 6.3-2. proeqtis zegavlenis Serbileba kulturul memkvidreobasa da
arqeologiaze
ubnis saxelwodeba Semarbilebeli RonisZieba
N3 adreuli brinjaos xanis dasaxleba;
N4 antikuri periodis sasaflao;
aucilebelia arqeologis mudmivi
meTvalyureoba / zedamxedveloba am
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
259
ubnis saxelwodeba Semarbilebeli RonisZieba
N5 gviani brinjaos xanis sasaflao;
N6 Sua saukuneebis sasaflao;
N7 Sua saukuneebis sasaflaos nawili;
N9 Sua saukuneebis sasaflao;
N10 gviani brinjaos xanis dasaxleba;
N12 gviani brinjaos xanis sasaflao;
N13 antikuri periodis sasaflao;
N14 antikuri periodis dasaxleba; da
N16 Sua brinjaos xanis yorRanebi
obieqtebsa da maT mimdebare
teritoriebze miwis samSeneblo
samuSaoebis warmoebis dros.
zedamxedvelobis Sedegebi unda aisaxos
kulturuli memkvidreobisa da
arqeologiis angariSSi.
N8 Tanamedrove sasaflao am ubanze sarkinigzo trasa sasaflaos
gadauvlis estakadiT, an Semouvlis
mas.
N11 Tanamedrove sasaflao
sof. gldanis mosaxleobis
ukmayofilebis Tavidan asacileblad,
proeqtis Semdgomi daxvewis procesSi
marSruti ar unda miuaxlovdes
sasaflaos.
N15 Tanamedrove sasaflao
SesaZloa, sarkinigzo trasam Seqmnas
barieri sasaflaosTan misasvlelad, am
SemTxvevaSi unda moewyos gzaze
gadasasvleli.
kulturuli memkvidreobis SemTxveviT aRmoCenasTan dakavSirebuli procedura
saqarTvelos kanonis kulturuli memkvidreobis Sesaxeb (2007) Tanaxmad, Tu
mSeneblobis perocesSi da, zogadad, proeqtis ganxorcielebisas, fizikuri an
iuridiuli piri gamoavlens an aRmoaCens kulturul memkvidreobas, an amis
Sesaxeb gauCndeba safuZvliani varaudi, ,,saqarTvelos rkinigza” (an/da misi
kontraqtori) valdebulia, dauyovnebliv Sewyvitos saqmianoba, romelic safrTxes
Seuqmnis an daazianebs kulturul memkvidreobas.
,,saqarTvelos rkinigzam” (an/da misma kontraqtorma) kulturuli memkvidreobis
aRmoCenis an amis Sesaxeb safuZvliani varaudis arsebobisa da saqmianobis
Sewyvetis Taobaze werilobiT unda acnobos kulturis, ZeglTa dacvisa da
sportis saministros ara ugvianes 7 dReSi.
saministro valdebulia, informaciis miRebidan ara ugvianes 2 kviraSi gadaamowmos
kulturuli memkvidreobis gamovlenis (aRmoCenis) faqti da Sedegis Sesaxeb
werilobiT acnobos dainteresebul pirs.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
260
saministros mier aRniSnuli vadis gaSvebis SemTxvevaSi ,,saqarTvelos rkinigza”
(anda misi kontraqtori) uflebamosilia, ganagrZos Sewyvetili saqmianoba.
monitoringi
,,saqarTvelos rkinigzis” mier daniSnulma proeqtis janmrTelobis, usafrTxoebisa
da garemos dacvis (HSE) oficerma unda ganaxorcielos konsultanti
arqeologis (romelmac Tvalyuri unda adevnos miwis samuSaoebs zemoT aRniSnul
ubnebSi) mier Sedgenili kulturuli memkvidreobisa da arqeologiis angariSis
kvartaluri monitoringi da moamzados Sesabamisi angariSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
261
6.4 avariebis riski
sarkinigzo operaciebis usafrTxoebis yvelaze mniSvnelovani sakiTxebia:
liandagidan gadasvla, Sejaxeba, xanZari da afeTqeba (sabotaJis/terorizmis
CaTvliT), matareblebidan tvirTebis Camovardna, Sejaxeba saavtomobilo
transportTan da adamianebTan Slagbaumian gadasasvlelebze, dabinZurebis
stacionarul wyaroebTan (gasamarTi sadgurebi) dakavSirebuli riskebi da a.S.
winamdebare TavSi aRwerilia “saqarTvelos rkinigzis” usafrTxoebis sakiTxebi,
mocemulia usafrTxoebis gazrdis gzebi dagegmili proeqtis farglebSi da
gamovlenilia avariis Sedegad satvirTo matareblebis mier transportirebuli
qimiuri nivTierebebis farTomasStabiani daRvrebis mimarT gansakuTrebiT
sensitiuri ubnebi.
6.4.1 “saqarTvelos rkinigzis” usafrTxoebis wesebi
“saqarTvelos rkinigza” aris rkinigzis TanamSromlobis organizaciis wevri
(Организация Сотрудничества Железных Дорог, romelic cnobilia agreTve, rogorc
ОСЖД an OSJD an OSShD), romelic Seiqmna rkinigzis saerTaSoriso kavSiris
modelze. OSJD exmareba sarkinigzo kompaniebs erTmaneTs Soris da sxva
saerTaSoriso organizaciebTan TanamSromlobis damyarebaSi evropasa da azias
Soris sarkinigzo mimosvlis koordinaciis mizniT. OSJD-s SemuSavebuli aqvs
satvirTo da samgzavro moZraobasTan dakavSirebuli sxvadasxva teqnikuri
standarti da specifikaciebi, rac wevr kompaniebs aZlevs erTmaneTis sakuTrebaSi
arsebuli teqnikisa da aRWurvilobis SekveTisa da gamoyenebis saSualebas.
organizaciis wevrebma Seqmnes saerTaSoriso satransporto kanoni.
“saqarTvelos rkinigza” cdilobs, daicvas OSJD-s saerTaSoriso satransporto
kanoni da standartebi, “saqarTvelos rkinigzis” kodeqsi, saxifaTo tvirTebis
gadazidvis wesebi, iseve, rogorc “saqarTvelos rkinigzis” Sida usafrTxoebis
wesebi.
iseTi sagangebo situaciebis marTva, rogoricaa navTobis farTomasStabiani
daRvrebi, xorcieldeba “saqarTvelos rkinigzis” sagangebo situaciebze reagirebis
gegmiT navTobis daRvrebisa da xanZrebisaTvis.
“saqarTvelos rkinigzis” mier dagrovebuli gamocdileba da arsebobis xangrZlivi
istoria saSualebas aZlevs kompanias, saTanadod daicvas usafrTxoebis arsebuli
wesebi miuxedavad imisa, rom, zogierT SemTxvevaSi, mis xelT arsebuli
infrastruqtura da/an standartebi moZvelebulia an arasakmarisi.
6.4.2 usafrTxoebis darRvevebi da maTi klasifikacia
“saqarTvelos rkinigza” usafrTxoebis wesebis darRvevebis klasifikacias axdens
maT mier gamowveuli gavlenis (da ara mizezis) safuZvelze. “saqarTvelos
rkinigza” regularulad aaxlebs da amtkicebs usafrTxoebis wesebis darRvevebis
klasifikators. amJamad moZravi Semadgenlobebis moZraobisa da manevrirebis dros
usafrTxoebis wesebis darRvevebis klasifikaciisaTvis “saqarTvelos rkinigza”
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
262
iyenebs 2004 wels damtkicebul klasifikators, romelic mokled SeiZleba
Semdegnairad Camoyalibdes:
• matareblTa marcxi aris moZravi Semadgenlobebis Sejaxeba an liandagebidan
gadasvla, ori an meti adamianis sikvdili, an mZime fizikuri dazianeba
moZravi Semadgenlobebis Sejaxebisa an liandagebidan gadasvlis Sedegad,
rodesac usafrTxoebis wesebis darRvevis Sedegad miRebuli zarali
Seadgens 150,000 lars an ufro mets.
• matareblTa avaria aris moZravi Semadgenlobebis Sejaxeba an liandagebidan
gadasvla, erTi an meti adamianis sikvdili, an mZime fizikuri dazianeba
moZravi Semadgenlobebis Sejaxebisa an liandagebidan gadasvlis Sedegad,
rodesac usafrTxoebis wesebis darRvevis Sedegad miRebuli zarali
Seadgens 100,000 - 150,000 lars.
• gansakuTrebuli wuni aris moZravi Semadgenlobebis Sejaxeba an
liandagebidan gadasvla, romelsac ar axlavs adamianebis msxverpli an
fizikuri dazianeba da, rodesac usafrTxoebis wesebis darRvevis Sedegad
miRebuli zarali 100,000 larze naklebia. seriozul darRvevebs Soris
aRsaniSnavia: moZraobis dros tvirTebis Camovardna, matareblebis Sejaxeba
saavtomobilo transportTan rkinigzis TanamSromlebis mier daSvebuli
Secdomis gamo da a.S.
• wuni aris moZravi Semadgenlobebis liandagebidan gadasvla, vagonebis Caxsna
da sxva naklebad mniSvnelovani darRvevebi28.
qvemoT mocemul cxrilSi asaxulia “saqarTvelos rkinigzis” mier 2003-2009
wlebSi dafiqsirebuli usafrTxoebis wesebis darRvevis SemTxvevebi:
cxrili 6.4-1. “saqarTvelos rkinigzis” mier 2003-2009 wlebSi
dafiqsirebuli usafrTxoebis wesebis darRvevis SemTxvevebi
darRvevis tipi 2003 2004 2005 2006 2007 2008 200929 2003-2009
matareblTa marcxi - - - - 1 1 - 2
matareblTa avaria - - - - - - - 0
gansakuTrebuli wuni:
samgzavro matareblebis Sejaxeba
an liandagebidan gadasvla
- 1 - 5 2 2 1 11
gansakuTrebuli wuni:
satvirTo matareblebis Sejaxeba
an liandagebidan gadasvla
10 23 11 11 10 13 4 82
gansakuTrebuli wuni:
matareblebis Sejaxeba
saavtomobilo transportTan
- - - - - - 2 2
sxva 92 190 164 163 152 169 65 995
28 moZravi Semadgenlobebis moZraobisa da manevrirebis dros usafrTxoebis wesebis darRvevebis “saqarTvelos rkinigzis”
klasifikatori, 2004. 29 mxolod pirveli xuTi Tvis ganmavlobaSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
263
darRvevis tipi 2003 2004 2005 2006 2007 2008 200929 2003-2009
usafrTxoebis wesebis darRvevebis
saerTo raodenoba: 102 214 175 179 165 185 72 1,092
“saqarTvelos rkinigzis” informaciiT, ukanaskneli 15 wlis manZilze ar momxdara
iseTi SemTxveva, romelic SeiZleba klasificirebul iqnes rogorc matareblebis
marcxi, gamowveuli “saqarTvelos rkinigzis” TanamSromlebis an teqnikuri
saSualebebis mizeziT. 2007 da 2008 wlebSi momxdari marcxebi gamowveuli iyo
forsmaJoruli situaciiT, rodesac Seqmnili mdgomareoba “saqarTvelos
rkinigzis” kontrols ar eqvemdebareboda.
Tumca “saqarTvelos rkinigzis” mier rkinigzaze momxdari usafrTxoebis wesebis
darRvevebis warmoebuli statistika uCvenebs, rom 2003-2009 wlebSi adgili
hqonda gansakuTrebuli wunis 82 SemTxvevas satvirTo matareblebis Sejaxebisa da
liandagebidan gadasvlis saxiT, ramac am periodSi momxdari yvela darRvevis
daaxloebiT 7.5% Seadgina.
imave periodis ganmavlobaSi satvirTo matareblebis liandagidan gadasvlis
SemTxvevebma 7.5-jer gadaaWarba samgzavro matareblebis liandagidan gadasvlis
SemTxvevebis raodenobas, miuxedavad imisa, rom 2003-200930 wlebSi samgzavro
matareblebi Seadgenda wliuri moZravi Semadgenlobis 67-70%-s. satvirTo
matareblebis liandagidan gadasvlis an Sejaxebis SemTxvevebis naxevarze meti
daudgeneli mizeziT moxda. “saqarTvelos rkinigzis” ganmartebiT, satvirTo
matareblebis liandagidan gadasvlis an Sejaxebis SedarebiT xSiri SemTxvevebi
SesaZloa, gamowveuli iyos maTi meti sigrZiT (vagonebis/cisternebis meti
raodenoba) da woniT samgzavro matareblebTan SedarebiT.
“saqarTvelos rkinigza” amJamad axorcielebs Semdegi saxis tvirTebis gadazidvebs:
qimiuri da mineraluri sasuqebi, samSeneblo masalebi da cementi, nedli navTobi,
Savi liTonebi, marcvleuli da marcvleulisagan miRebuli produqtebi,
samrewvelo masalebi, rkinis madani, feradi liTonebi, marganeci,
navTobproduqtebi, Saqari da sxva samomxmareblo produqtebi (ix. danarTi S saqarTvelos rkinigzis tvirTebi 2005-1017 ww).
satvirTo gadazidvebs mniSvnelovani adgili uWiravs ”saqarTvelos rkinigzis”
SemosavlebSi. 2007 wels satvirTo gadazidvebidan miRebulma Semosavalma mTliani
Semosavlis 90% Seadgina, 5% modis samgzavro transportze, xolo darCenili
5% _ sxva saxis Semosavlebze31. ”saqarTvelos rkinigzis” mier gadazidul
tvirTebs Soris ZiriTadia Txevadi tvirTebi – cisternebiT transportirebadi
nedli navTobi da navTobproduqtebi.
”saqarTvelos rkinigzis” satvirTo Semadgenlobebi Seesabameba OSJD-is specifikaciebs. esenia: oTxRerZiani daxuruli vagonebi – modeli 11-066, eqvsRerZiani cisternebi navTobisa da benzinisaTvis – modeli 15-Ц865, oTxRerZiani liTonis daxevraddaxuruli vagonebi – modeli 12-119, oTxRerZiani platformebi mZime konteinerebisaTvis/sagzao teqnikisaTvis/avtomobilebisaTvis –
30 “saqarTvelos rkinigza”, matareblebis realuri da prognozirebuli raodenoba, 2009. 31 “saqarTvelos rkinigza”, Tbilisis SemovliTi rkinigzis mSeneblobis proeqtis teqnikur-ekonomikuri dasabuTeba, 2008.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
264
modeli 13-40085 da oTxRerZiani cisternebi navTobproduqtebisaTvis – modeli
15-011. ZiriTadi sarkinigzo xazis saproeqto siCqare samgzavro matareblebisaTvis
Seadgenda 100 km/sT-s, xolo satvirTo matareblebisTvis – 80 km/sT-s, Tumca
geografiuli Taviseburebi iSviaTad iZleva am siCqareebis ganviTarebis
SesaZleblobas.
25 metri sigrZis liandagebi SeduRebulia 750 m-is sigrZis monakveTebad, magram
es ukanaskneli monakveTebi aRar aris SeduRebuli erTmaneTTan. miuxedavad imisa,
rom sasurvelia upirapiro liandagebis gamoyeneba usafrTxoebis, xmaurisa da
vibraciis TvalsazrisiT, ,,saqarTvelos rkinigzis” sistemaSi arsebuli balasti
ar iZleva amgvari liandagebis gamoyenebis saSualebas32.
6.4.3 sarkinigzo avariebi
6.4.3.1 avariebi gzebis gadakveTebze
gzebis gadakveTebi da Slagbaumiani gadasasvlelebi warmoadgenen rkinigzaze
avariebis maRali riskis mqone adgilebs. aseT adgilebSi zogjer gamoiyeneba
avtomaturi gamafrTxilebeli SuqniSnebi da zarebi an karebi. Slagbaumi zRudavs
liandagze saavtomobilo transportis moxvedris SesaZleblobas. gadasasvlelebi,
sadac ar aris Slagbaumebi, Seicavs ubeduri SemTxvevebis maRal risks.
6.4.3.2 fexiT mosiaruleTa usafrTxoeba da muSebTan dakavSirebuli ubeduri
SemTxvevebi
saavtomobilo transportTan da fexiT mosiaruleebTan matareblebis Sejaxebis da
muSebTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebi riskis Semcirebis zomebi ganxilulia
winamdebare angariSis Sesabamis TavSi sazogadoebrivi da profesiuli
janmrTelobisa da usafrTxoebis Sesaxeb.
6.4.3.3 qimiuri nivTierebebis daRvra
qimiuri nivTierebebis didmasStabian daRvrebTan brZola Sedis “saqarTvelos
rkinigzis” qvedanayofis - aRdgenisa da xanZarsawinaaRmdego samsaxuris –
kompetenciaSi. samsaxurs aqvs 6 saxanZro matarebeli da saxanZro brigada. sadgur
Tbilisi-sakvanZoSi dislocirebulia saxanZros 3 gundi. es gundebi aseve
pasuxismgebelni arian qimiuri nivTierebebis daRvris Sedegebis likvidaciaze da
iyeneben “saqarTvelos rkinigzis” navTobis daRvriTa da xanZriT gamowveul
sagangebo situaciebze reagirebis arsebul gegmas. “saqarTvelos rkinigzas”
SemuSavebuli aqvs sxvadasxva qimiuri nivTierebebis daRvris Sedegebis
likvidaciisaTvis aucilebeli RonisZiebebis ganxorcielelebis saxelmZRvanelo
principebi. saxifaTo masalebis garemoSi moxvedris Tavidan acilebis, Semcirebisa
da kontrolis rekomendaciebi mocemulia winamdebare angariSis angariSis Sesabamis
TavSi sazogadoebrivi da profesiuli janmrTelobisa da usafrTxoebis Sesaxeb.
32 Booz & Co., 2008.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
265
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis zegavlenis arealSi qimiuri
nivTierebebis didmasStabiani daRvrebiT gamowveuli Sedegebisadmi gansakuTrebuli
sensitiurobiT gamoirCeva ,,Tbilisis zRvis” monakveTi, vinaidan es xelovnuri
wyalsacavi Tbilisis mosaxleobis sasmeli wylis ZiriTad wyaros warmoadgens.
aqve aRsaniSnavia kvirikobis xevi, yvela is mcire xevi, romelic Caedineba
Tbilisis zRvaSi da samgoris sairigacio arxebi, romlebic Tbilisis zRvidan
aRebul sarwyav wyals awvdian gardabnis raions. wylis am obieqtebis dabinZurebis
riskis Tavidan acilebisa da minimumamde dayvanis zomebi aRwerilia winamdebare
angariSis TavSi 6.1.1 _ zegavlena zedapirul da miwisqveSa wylebze.
6.4.3.4 xanZari
xanZris mizezi SeiZleba iyos sarkinigzo cisternis gadmobruneba da feTqebadi
anda aalebadi nivTierebebis daRvra/gabneva.
xanZrebis gaCena SesaZlebelia sarkinigizo trasaze sawvavis dagrovebisa da
ukontrolod datovebuli mcenareulobis gamo.
6.4.4 avariaTa riskis kontroli da Semcireba
6.4.4.1 gzebis gadakveTebi
winamdebare angariSis danarTSi N mocemulia Tbilisis SemovliTi rkinigzis
axali monakveTis mier adgilobrivi gzebis gadakveTebi, sadac SesamuSavebeli
iqneba Sesabamisi sainJinro gadawvetilebebi mosaxleobisaTvis gadaadgilebisa da
misasvleli gzebis uzrunvelsayofad. zogadad, pirveli kategoriis rkinigzaze
Slagbaumiani an msgavsi gadasasvlelebis mowyoba mizanSewonili ar aris. gzebis
gadakveTebTan dakavSirebuli riskebis Tavidan asacileblad, minimumamde dasayvanad
da gasakontroleblad, rekomedebulia maT nacvlad xidebis an gvirabebis
gamoyeneba; anda, aucileblobis SemTxvevaSi, Slagbaumian gadasasvlelebze
avtomaturi karebis gamoyeneba da maTi regularuli Semowmeba/remonti saTanado
muSaobis uzrunvelyofis mizniT.
6.4.4.2 tyis xanZari
xanZrebis riskis Tavidan acilebisa da kontrolisaTvis rekomendebulia Semdegi
RoniZiebebeis Catareba:
• gasxvisebis derefnis mcenareuli safaris monitoringi;
• mcenareulobis Wrisa da sxva movliTi RonisZiebebis ganxorcieleba iseT
dros, rodesac tyis xanZrebis gaCenis riski ar aris maRali;
• movliTi Wris narCenebis dawva saTanado wesebis dacviT da am procesis
monitoringi specialuri damkvirveblis mier;
• xanZarmedegi saxeobebis (mag.: magarmerqniani xeebis) dargva da movla
gasxvisebis derefanSi da mis mimdebare teritoriebze.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
266
6.4.4.3 qimiuri nivTierebebis daRvra
satvirTo matareblidan qimiuri nivTierebis daRvra SeiZleba moxdes vagon-
cisternis gadabrunebisa da dazianebis Sedegad. ,,Tbilisis zRvis” sensitiur
monakveTze msgavsi SemTxvevebis riskis Tavidan acilebisa da minimumamde dayvanis
zomebi aRwerilia winamdebare angariSis TavSi 6.1.1 _ zemoqmedeba zedapirul da
miwisqveSa wylebze.
6.4.4.4 moZraobis usafrTxoebisa
sarkinigzo moZraobis zogadi usafrTxoebis gazrdisaTvis rekomendirebulia
Semdegi saxis saerTaSorisod aprobirebuli meTodebi:
• satvirTo matareblebis liandagebidan gadasvlis mizezebis dadgena
avariebis riskis Sesamcireblad: satvirTo matareblis liandagidan
gadasvlis albaToba damokidebulia liandagis xarisxze, matareblis
sigrZesa da matareblis mier gavlili manZilze. matareblis calkeuli
vagonis liandagidan gadasvlis albaToba damokidebulia mis mdebareobaze
moZrav SemadgenlobaSi, matareblis sigrZeze, matareblis siCqaresa da
avariis mizezze. erT-erTi am parametris cvlileba gamowvevs riskis donis
cvlilebas33.
• sarkinigzo operaciebis usafrTxoebis im procedurebis (matareblis
pozitiuri kontrolis sistema (PTC)) Sesruleba, romelTa mizania
matareblebis avariebis Semcireba. im SemTxvevaSi, Tu sruli PTC sistemis
dayeneba ver xerxdeba, saWiroa avtomaturi gadamyvanebis damontaJeba, an im
adgilebSi, sadac darCeba xelis gadamyvanebi, aucilebeli iqneba imis
dokumenturad dafiqsireba, Tu rodis xdeba gadamyvanis mier mTavari xazis
gverdiTi xaziT Secvla da Semdeg normalur poziciaSi dabruneba. es
informacia unda miewodos lokomotivis brigadis wevrebs da dispetCerebs.
• rkinigzis xazebisa da infrastruqturis regularuli Semowmeba da
teqnikuri momsaxureba gadazidvebis Seuferxeblad ganxorcielebis mizniT
usafrTxoebis erovnuli da saerTaSoriso standartebis Sesabamisad.
• rkinigzis usafrTxoebis saerTaSoriso standartebis Sesabamisi
usafrTxoebis marTvis zogadi programis ganxorcieleba. magaliTad,
SesaZlebelia evrokavSiris rkinigzis usafrTxoebis 2004/49/EC direqtivaSi gansazRvruli usafrTxoebis marTvis sistemis elementebisa an rkinigzis
saerTaSoriso kavSiris rkinigzis usafrTxoebis marTvis jgufis mier
gamoSvebuli usafrTxoebis marTvis sistemis saxelmZRvanelo principebis
gamoyeneba34.
sagangebo situaciebis marTva – gegma, personali, treningi da aRWurviloba:
aucilebelia SemuSavdes sagangebo situaciebis gegma ,,Tbilisis zRvis” sensitiuri
monakveTisaTvis. garda amisa, ,,saqarTvelos rkinigzam” unda gamoyos teqnikuri
33 Anderson & Barkan, URL: http://ict.illinois.edu/railroad/CEE/pdf/Anderson%20&%20Barkan%202005%20IHHA134.pdf (2009 wlis agvisto). 34 saerTaSoriso safinanso korporacia, garemos, janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis saxelmZRvanelo principebi,
rkinigza, 2007.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
267
personaliT dakompleqtebuli mudmivi jgufi, romelic regularulad gaivlis
trenings da aRWurvili iqneba navTobdamWeri bonebiTa da yvela sxva saWiro
mowyobilobiT, romelTa xemisawvdomloba uzrunvelyofili iqneba ,,Tbilisis
zRvis” sensitiur ubanze, mag.: specialurad Seqmnil saguSagoSi. am jgufis
treningebi unda Catardes sagangebo situaciebis sxvadasxva scenarebis
gaTvaliswinebiT.
monitoringi
avariebis riskis monitoringi gulisxmobs: moZraobis usafrTxoebis wesebis
dacvas, sarkinigzo trasisa da moZravi Semadgenlobebis saTanado movlas, da
sagangebo situaciebis personalis codnisa da aRWurvilobis yovelwliur
Semowmebas.
6.4.5 zogierTi SesaZlo sagangebo mdgomareobis scenari
qvemoT moyvanilia sagangebo situaciebis ramdenime scenari: navTobproduqtebiT
datvirTuli (benzinis) vagon-cisternis afeTqeba, afTqebis dartymiTi talRis
gavrceleba, afeTqebis Sedegad xanZris siTburi gamosxivebis intensivoba, xanZris
Sedegad damabinZurebel nivTierebaTa gavrcelebis areali, da vagon-cisternidan
Txevadi amiakis daRvriT dabinZurebuli farTobis gaangariSeba.
scenari 1: benzinis cisternis afeTqeba
benzinis cisternis SesaZlo afeTqebis Sedegad mosalodnelia35:
• 100 metris radiusSi – Senobebis 100%-iT ngreva da Senoba-nagebobebis
gareT myofi mosaxleobisaTvis ukiduresad mZime (praqtikulad letaluri)
Sedegebi;
• 300 metris radiusSi – Senobebis saSualo siZlieris ngreva da Senoba-
nagebobebis gareT myofi mosaxleobis Zlieri fizikuri dazianeba (tvinis
tramvebi gonebis dakargviT, smenis organoebis dazianeba, sisxldena
cxviridan da yurebidan, Zlieri motexilobebi);
• 400 metris radiusSi _ Senobebis mcire ngreva da Senoba-nagebobebis gareT
myofi mosaxleobis msubuqi fizikuri dazianeba (msubuqi kontuzia, smenis
droebiTi dakargva, saxsrebis dazianeba da motexilobebi);
• 700 metris radiusze ganTavsebuli Senobebi iqneba ukve dartymiTi talRis
zegavlenis zonis gareT.
afeTqebis Sedegebis Sefasebis angariSi mocemulia teqnikur danarTSi F
35 Sefasebis meTodologia mocemulia naSromSi – Взрывобезопасность: Справ. изд./ А.Н. Баратов и др.- М.; Химия. 1987 - 272 с.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
268
scenari 2: xanZari - siTburi gamosxiveba
erTi cisterna benzinis aalebis dros siTburi gamosxivebis intensivobis
Sedegebis Sefasebis detaluri angariSi mocemulia danarTSi F. gaangariSebis
safuZvelze dadgenilia, rom usafrTxo manZili xanZris gare perimetridan
Seadgens 40 metrs36.
scenari 3: xanZari - mavne nivTierebebis gafrqveva
erTi cisterna benzinis aalebis dros mavne nivTierebebis emisiis gaangariSebis
ZiriTadi maxasiaTeblebi warmodgenilia cxrilSi F.
cxrili 6.4-2. nivTierebebis emisia xanZris dros
nivTierebis dasaxeleba maqsimaluri emisia
(g/wm) jamuri emisia (t/wel)
azotis dioqsidi 83,265 0,099919
azotis oqsidi 13,53 0,016237
cianwyalbadmJava 6,892 0,008271
Wvartli 10,339 0,012407
gogirdis dioqsidi 8,271 0,009926
gogirdwyalbadi 6,892 0,008271
naxSirbadis oqsidi 2143,672 2,572407
naxSirbadis dioqsidi 6892,837 8,271405
formaldehidi 3,446 0,004136
ZmarmJava 3,446 0,004136
gaangariSebiT dadgenilia, rom xanZris xangrZlivoba Ria zedapiridan Seadgens 11
wuTs. zemoTmoyvanili monacemebiT Sesrulebulia gabnevis gaangariSeba (ix.
danarTi F)37. haeris mosalodneli xarisxis grafikuli gamosaxva38 da xanZridan
mavne nivTierebebis gafrqvevebis Sedegebis Sefaseba mocemulia danarTSi F.
scenari 4: amiakis sruli daRvra rkinigzis vagon-cisternidan
rkinigzis vagoncisternidan amiakis sruli daRvris Sedegad SesaZlo dabinZurebis
masStabis Sefasebis39 ZiriTadi Sedegebi warmodgenilia cxrilSi 6.4-3.
36 Sefasebis meTodologia mocemulia naSromSi – ГОСТ Р 12.3.047-98, Пожарная Безопасность Технологических Процессов. 37 modelirebis programa: УПРЗА ЭКОЛОГ, версия 3.00 ФИРМА "ИНТЕГРАЛ" Санкт-Петербург 2001-2005 г. 38 Sefasebis meTodologia mocemulia naSromSi: Методика расчета выбросов вредных веществ в атмосферу при свободном горений нефти и нефтепродуктов. Самара, 1996. 39 Sefasebis meTodologia mocemulia naSromSi РД 52.04.253-90 «Методика прогнозирования масштабов заражения сильнодействующими ядовитыми веществами при авариях (разрушениях) на химически опасных объектах и транспорте».
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
269
cxrili 6.4-3. amiakis sruli daRvra rkinigzis vagon-cisternidan
meteorologi
uri pirobebi
gavrcelebis
arealis
kuTxe (0φ)
qaris
siCqare
(m/wm)
gasuli dro
(sT) avariis
momentidan
gavrcelebis
Teoriuli
radiusi R (km)
gavrcele
bis
Teoriuli
farTobi
(km2) STeor
gavrcele
bis
faqtiuri
farTobi
(km2) Sfaqti
damabinZurebe
li airis
miRwevis dro
t (wT)
dasaxlebul
punqtamde (0.9
km)
inversia 90 2 1 2,514 4,96 0,512 5,4
inversia 90 2 2 2,527 5,011 0,588
damabinZurebeli nivTierebis (amiakis) daRvrisas vagon-cisternidan dabinZurebis
saxifaTo arealis (toqsikuri Rrublis) gavrcelebis farTobi damokidebulia
meteorologiur faqtorebze.
nax. 6.4-1. amiakis SesaZlo gavrcelebis seqtori gabatonebuli Crd. dasavleTis
qaris pirobebSi
amiakis rkinigzis vagon-cisternidan sruli daRvris Sedegad SesaZlo dabinZurebis
masStabis Sedegebis Sefasebis angariSi mocemulia danarTSi F.
winamdebare angariSis danarTSi P mocemulia: saqarTvelos rkinigzis
saSiStvirTiani moZravi Semadgenlobebis obieqtebis xanZarsawinaaRmdego dacva 9
sxvadasxva klasis saSiSi tvirTebis gadazidvisaTvis; xanZarqrobis saorganizacio-
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
270
teqnikuri RonisZiebebi da rekomendaciebi; da sagangebo situaciebis gegma navTobis
daRvrisas da xanZris SemTxvevaSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
271
7.0 garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma da
monitoringis programa
7.1 garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma
Tbilisi SemovliTi rkinigzis mSeneblobam, eqspluataciam da teqnikurma
momsaxurebam SeiZleba, gamoiwvios zomieri an Zlieri uaryofiTi gavlena bunebriv
da socialur-ekonomikur garemoze. aqedan gamomdinare, Zalian mniSvnelovania
saTanado zomebis miReba bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis SefasebaSi
gansazRvruli uaryofiTi gavlenebis Tavidan acilebis, Semcirebis an Serbilebis
uzrunvelsayofad. proeqtis mimdinareobis dros saTanado garemosdacviTi da
socialuri dacvis zomebis gatarebisa da garemosdacviT da socialur marTvis
gegmaSi gansazRvruli Semarbilebeli RonisZiebebis SemovliTi rkinigzis
teqnikuri proeqtis, misi mSeneblobis, eqspluataciisa da teqnikuri momsaxurebis
moTxovnebSi Sesatanad saWiroa “saqarTvelos rkinigzisa” da teqnikuri
konsultantebis erToblivi Zalisxmeva.
garemosdacviTi da socialuri marTvis gegma warmoadgens detaluri
instruqciebis krebuls proeqtis ganmaxorcieleblisaTvis (“saqarTvelos
rkinigza”), romlis mizania proeqtis Sesabamisobis uzrunvelyofa saTanado
garemosdacviT da socialur standartebTan. garda amisa, garemosdacviTi da
socialuri marTvis gegma gansazRvravs saukeTeso praqtikis magaliTebs da sxva
Semarbilebel RonisZiebebs, romlebic uzrunvelyofen calkeuli umniSvnelo da
mcire gavlenebis minimumamde dayvanas, Semcirebas an aRmofxvras.
garemosdacviTi da socialuri marTvis gegma aseve gansazRvravs konkretul
kriteriumebs saqarTvelos kanonmdeblobisa da saerTaSoriso safinanso
institutebis – evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis bankis (EBRD) da
evropis sainvesticio bankis (EIB) garemosdacviTi da socialuri politikis
moTxovnebis dasakmayofileblad da gasatarebeli RonisZiebebis efeqturobis
Sesafaseblad.
garemosdacviTi da socialuri marTvis gegma proeqtis ganmaxorcielebels aZlevs
proeqtis ganxorcielebisaTvis saWiro saqmianobebis dagegmvisa da Sesabamisi
investiciebis gansazRvris saSualebas.
garemosdacviTi da socialuri marTvis gegma aseve uzrunvelyofs garemosdacviT
da socialur standartebTan proeqtis Sesabamisobis Semowmebas da iZleva imis
saSualebas, rom dauyovnebliv iqnes gatarebuli zomebi im qmedebebis
gamosasworeblad, romlebic ver uzrunvelyofen arsebuli gavlenebis saTanado
Serbilebas. iseT SemTxvevebSi, rodesac SeuZlebelia gavlenebis Serbileba, gegmis
mixedviT aucilebelia sakompensacio an garemos gamosasworebeli RonisZiebis
gatareba, romlebic SeZlebisdagvarad, ekvivalenturi iqneba mocemuli gavlenebisa.
cxrilebi 7.1-1-dan 7.1-12-mde warmoadgens Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis
garemosdacviTi da socialuri marTvis gegmas. “saqarTvelos rkinigzam”
zedamxedveloba unda gauwios proeqtis kontraqtorebsa da teqnikur
konsultantebs imisaTvis, rom uzrunvelyofil iqnes kompaniebisa da maTi muSebis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
272
mier rekomendebuli praqtikisa da Semarbilebeli RonisZiebebis ganxorcieleba. es
RonisZiebebi aseve iTvaliswineben muSebis treinings garemosdacviTi da
socialuri marTvis gegmaSi gansazRvruli RonisZiebebis gasacnobad. saWiroa
garemosdacviTi da socialuri marTvis gegmis regularuli ganaxleba proeqtis
sxvadasxva etapebze gadasvlisa da saqmianobebsa da gavlenebTan dakavSirebuli
dagrovili gamocdilebis Sesabamisad.
qvemoT mocemuli cxrilebSi (7.1-1 - 7.1-12) mokled aRwerilia zomieri da Zlieri
gavlenebis Tavidan acilebis, minimumamde dayvanis, Semcirebis an aRmofxvris
mizniT SemuSavebuli RonisZiebebi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
273
cxrili 7.1.-1. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: zedapiruli da miwisqveSa wylebi
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
zedapiruli da miwisqveSa wylebi
saproeqto rkinigza unda ganlagdes
gldanis didi tbis wyaldacviTi
zolis miRma.
zedapiruli da
miwisqveSa wylebis
dacva
dabinZurebisagan
• proeqtis sainJinro jgufi.
mSeneblobis procesSi zedapiruli
wylebis dacvis RonisZiebebis
SemuSaveba (mSeneblobiis organizebis
proeqtis nawili).
mSeneblobis periodSi
zedapiruli wylebis
dacva dabinZurebisgan
• samSeneblo
kompaniis
garemosdacviTi
konsultanti.
mSeneblobis
ganrigis dagegmvis
paralelurad.
zedapiruli da miwisqveSa
wylebis dabinZurebisagan
dacva mSeneblobis etapze.
sagangebo situaciebze reagirebis,
navTobis daRvraze reagirebis
sagangebo gegmebis SemuSaveba.
saqarTvelos rkinigzis Sesabamisi
samsaxurebis perioduli treningi,
swavlebebi da Sesabamisi
aRWurvilobiT aRWurva.
zedapiruli da
miwisqveSa wylebis
dacva eqspluataciisa
da SesaZlo sagangebo
situaciebis dros
• “saqarTvelos
rkinigzis”
sagangebo
situaceiebis
samsaxuri.
eqspluataciis
dawyebamde
sagangebo situaciebSi
garemoze mavne zemoqmedebis
Tavidan acileba.
sainJinro gadawyveta, romelic
uzrunvelyofs zedapiruli da
miwisqveSa wylebis, maT Soris
Tbilisis wyalsacavis, dacvas
SesaZlo dabinZurebisgan.
zedapiruli da
miwisqveSa wylebis
dacva eqspluataciisa
da SesaZlo sagangebo
situaciebis dros
• proeqtis sainJinro jgufi;
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
garemoze
zemoqmedebis
sanebarTvo
ganacxadis
gakeTebamde
zedapiruli da miwisqveSa
wylebis dabinZurebisgan
dacva.
kvirikobis xevSi sainJinro nageboba,
romelic uzrunvelyofs Tbilisis
wyalsacavis wylis dacvas
Tbilisis
wyalsacavis wylis
xarisxis dacva
SesaZlo sagangebo
situaciebis dros
• saqarTvelos kanoni wylis
Sesaxeb (1997);
• `wyaldacviTi zolis Sesaxeb
debuleba~, saqarTvelos
garemosa da bunebrivi
resursebis ministris brZaneba
#59;
• saxelmwifo standartebi wylis
xarisxis Sesaxeb;
• PR 1, 3, EBRD-is
garemosdacviTi da socialuri
politika, 2008.
• proeqtis sainJinro jgufi
garemoze
zemoqmedebis
sanebarTvo
ganacxadis
gakeTebamde
Tbilisis wyalsacavis
wylsi xarisxi akmayofilebs
sax. standarts
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
274
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
zedapiruli da miwisqveSa wylebis
xarisxis mudmivi monitoringi
sakontrolo WaburRilebisa da
zedapiruli sinjebis aRebis
saSualebiT.
zedapiruli da
miwisqveSa wlebis
xarisxis dacva
eqspluataciis dros
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
rkinigzis
eqpluataciis
periodSi
zedapiruli da miwisqveSa
wylebis xarisxi
akmayofilebs wylis sax.
standarts
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
275
cxrili 7.1.-2. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: flora da mcenareuli safari
# qmedeba
garemosdacviTi riskebi
/ valdebulebebi /
sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro insvesticiebi
/ resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
flora da mcenareuli safari
mcxeTa-didgoris satyeo ubnis
nawilisaTis specialuri daniSnulebis
tyiT sargeblobis kategoriis
miniWebisaTvis ganacxadis gakeTeba
garemos dacvisa da bunebrivi
resursebis saministroSi.
• rkinigzis
mSenebloba mcxeTa-
didgoris satyeo
ubanSi.
• saqarTvelos mTavrobis 2005
wlis 11 agvistos #132
dadgenileba - ,,tyiT
sargeblobis licenziebis
gacemis wesisa da pirobebis
Sesaxeb debulebis damtkicebis
Taobaze”;
• satyeo meurneobis
saxelmwifo departamentis
Tavmjdomaris 2000 wlis 13
seqtembris #10/61 brZaneba -
,,specialuri Wrisa da misi
ganxorcielebis wesis
Sesaxeb” debulebis Taobaze.
• “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultanti; an
• HSE oficeri.
garemoze
zemoqmedebis
sanebarTvo
ganacxadis
gakeTebis Semdeg
rkinigzis mSenebloba
mcxeTa-didgoris satyeo
ubanSi.
saqarTvelos garemos dacvisa da
bunebrivi resursebis saministrosTan
sakompensacio RonisZiebebis SeTanxmeba
• mcxeTa-didgoris
satyeo ubanSi
rkinigzis
mSeneblobis
kompensacia
• PR 6, no net loss midgoma, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika (2008);
• “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultanti;
garemoze
zemoqmedebis
sanebarTvo
ganacxadis
gakeTebis Semdeg
zegalenis kompensaciis da
misi formis SeTanxmeba
saqarTvelos garemos
dacvisa da bunebrivi
resursebis saministrosTan
SemuSavdes florisa da mcenareuli
safaris konservaciisa da aRdgenis
gegma. gazafxulze, rodesac vegetacias
iwyeben efemeruli saxeobebi,
rogoricaa, mag.: qarTuli zambaxi, unda
Catardes mSeneblobis wina
floristuli sakonservacio aRwera,
raTa moxdes sakonservacio saxeobebis
identificireba da gadanergva msgavs
alternatiul habitatebSi, maTi
Teslebisa da bolqvebis Segroveba da
mcire warmadobis sanergeebis Seqmna da
• sakonservacio
Rirebulebis
saxeobebis
ganadgurebis riski;
• minimum, 50-60
metri siganis
derefanSi mTlianad
ganadgurdeba mwvane
safari;
• samSeneblo
teqnikis moZraoba
• saqarTvelos kanoni garemos
dacvis Sesaxeb (1996,
Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 2000, 2003 da
2007 wlebSi)
• saqarTvelos tyis kodeqsi
(1999);
• saqarTvelos kanoni q.
Tbilisis sazRvrebSi da mis
mimdebare teritoriaze
arsebuli mwvane nargavebisa
• garemosdacviTi
konsultanti
(botanikosi);
• ex situ da in situ konservaciisaTvis
saWiro pirobebi da
masalebi.
florisa da
mcenareuli
safaris
konservaciisa da
aRdgenis gegma
unda SemuSavdes
mSeneblobis
ganrigis
dagegmvamde.
sakonservacio mniSvnelobis
saxeobebisa da maTi
biomravalferovnebis dacva
da SenarCuneba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
276
# qmedeba
garemosdacviTi riskebi
/ valdebulebebi /
sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro insvesticiebi
/ resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
ex situ da in situ konservaciuli
qmedebebis ganxorcieleba. garda amisa,
kompensaciis mizniT saWiro iqneba
xeebis dargva gasxvisebis zolis
mimdebare teritoriebze.
niadagis zedapiruli
horizontis moSlasa
da masze arsebuli
mwvane safaris
gaqrobas gamoiwvevs.
mSenebelTa da samSeneblo obieqtis
xelmZRvanelTa treningi, raTa Tavidan
aviciloT iseTi zegavlenebi
rogoricaa merqniani mcenareebis
gadaWarbebuli Wra gasxvisebis zolis
gaswvriv da niadagis datkepna did
farTobze samSeneblo teqnikiT (aseve,
cxovelebis Cavardna ormoebSi da a.S.).
florasa da mwvane
safarze mavne
zegavlenis Tavidan
acileba da Semcireba
mSeneblobis procesSi.
• garemosdacviTi
konsultanti
(treneri).
mSeneblobis
dawyebamde.
garemoze mavne zemoqmedebis
Tavidan acileba.
Sefasdes uaryofiTi zegavlena
Tbilisis erovnuli parkis
tradiciuli gamoyenebis zonaSi
arsebul florasa da mcenareul
safarze da daculi teritoriebis
saagentosTan SeTanxmebiT SemuSavdes
sakompensacio RonisZiebebi.
Tbilisis erovnuli
parkis mcenareul
safarze mavne
zemoqmedebis Sefaseba
da kompensacia.
da saxelmwifo tyis fondis
gansakuTrebuli dacvis
Sesaxeb (2000, Sesworebebi da
damatebebi Setanilia 2005 da
2007 wlebSi);
• saqarTvelos kanoni wiTeli
nusxisa da wiTeli wignis
Sesaxeb (2003, Sesworebebi da
damatebebi Setanilia 2006
wels);
• saqarTvelos kanoni
biologiuri agrowarmoebis
ganxorcielebis Sesaxeb
(2006);
• saqarTvelos kanoni
niadagebis konservaciisa da
nayofierebis aRdgena-
gaumjobesebis Sesaxeb (2003);
• PR 6, EBRD-is
garemosdacviTi da socialuri
politika, 2008
• garemosdacviTi
konsultanti
(botanikosi);
• ex situ da in situ konservaciisaTvis
saWiro pirobebi da
masalebi.
garemoze
zemoqmedebis
sanebarTvo
ganacxadis
gakeTebamde.
zaralis Sefaseba da
kompensaciisa da misi
formis SeTanxmeba daculi
teritoriebis saagentosTan
da (fuladi an sxva saxis).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
277
garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: ekosistemebi
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
ekosistemebi
1
cvlilebisadmi gansakuTrebiT
sensitiuria biomravalferovnebis
TvalsazrisiT saintereso ubnebi –
kvirkobisa da sxva xevebi da
gldanis didi tbis mimdebare
teritoria. amitom mSeneblobis
organizebis gegmam unda
gaiTvaliswinos Semdegi
RonisZiebebiT:
• mSeneblobis damxmare
mowyobilobebi da misasvleli
gzebi daSorebili unda iyos
sensitiuri adgilebidan;
• xeobebSi, sadac moewyoba miwayrilebi, Cadebuli unda iyos
sadrenaJe milebi, romlebic
wyalsadinrebis erTianobas
uzrunvlyofs;
• sasurvelia, sensitiur adgilebSi
balaxeulobis minimaluri
raodenobis gakafva;
• samSeneblo masalebis
warmomavloba unda iyos
garkveuli da maTi usafrTxoeba
uzrunvelyofili.
wylis resursebis dacvis
RonisZiebebis Sesaxeb ix. TavSi 6.1.1.
mSeneblobisa da
mSeneblobis wina
etapebze,
SesaZlebelia:
habitatebis
cvlileba
fragmentacia an
dakargva; Camonadeni
wylebiTa da
mSeneblobiT
gamowveuli eroziiT
zedapirul wylebSi
Seleqili myari masis
raodenobis gazrda
da wiTeli nusxis da
kavkasiis
ekoregionisaTvis
endemur
iqtiofaunaze mavne
zemoqmedeba.
• garemosdacviTi konsultanti, an
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
mSeneblobis
organizebis gegmis
SemuSavebisas.
sensitiuri ekosistemebis
SenarCuneba.
2
mcenareulobis integrirebuli
marTva (detalebi ix. TavSi 6.1.2
zegavlena ekosistemebze,
ekosistemis
cvlilebis Tavidan
arideba
• saqarTvelos kanoni garemos
dacvis Sesaxeb (1996,
Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 2000, 2003 da 2007
wlebSi);
• saqarTvelos tyis kodeqsi
(1999);
• saqarTvelos kanoni qalaq
Tbilisis sazRvrebSi da mis
mimdebare teritoriaze
arsebuli mwvane nargavebisa da
saxelmwifo tyis fondis
gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb
(2000, Sesworebebi da
damatebebi Setanilia 2005 da
2007 wlebSi);
• saqarTvelos kanoni wiTeli
nusxisa da wiTeli wignis
Sesaxeb (2003, Sesworebebi da
damatebebi Setanilia 2006
wels);
• saqarTvelos kanoni biologiuri
agrowarmoebis ganxorcielebis
Sesaxeb (2006);
• saqarTvelos kanoni niadagebis
konservaciisa da nayofierebis
aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb
(2003);
• PR 6, no net loss approach, EBRD-is garemosdacviTi da
• garemosdacviTi konsultanti, an
SemuSavdes
eqspluataciamde. ekosistemebis SenarCuneba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
278
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
Semarbilebeli RonisZiebebi) eqsplutaciis etapze;
gasxvisebis zolSi
mcenareulobis
saTanado movla.
socialuri politika, 2008 da
sxv.
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
279
cxrili 7.1.-3. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: fauna
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
insvesticiebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
fauna
1
kvirikobis, xevZmaras da saafTre
xevebSi da gldanis tbasTan
mSeneblobis warmoeba oqtombridan
martis bolomde. am periodSic ki,
aucilebeli iqneba mSeneblobis wina
savele kvlevebis Catareba, vinaidan
sxvadasxva saxeobebisaTvis
sxvadasxva sezonebia sensitiuri.
(saWiroebis SemTxvevaSi,
sakonservacio mniSvnelobis
saxeobebs unda mieceT
alternatiuli TavSesafriT.
• sakonservacio Rirebulebis
saxeobebisa da maTi
TavSesafrebis
ganadgurebis riksi;
• maTi SeSfoTeba gamravlebis an
STamomavlobis
gamokvebis dros;
• gadamfreni frinvelebis
migraciis dros
gasaCerebeli
adgilebze mavne
zemoqmedeba.
• garemosdacviTi konsultanti; da
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
mSeneblobis wina
savele kvleva
unda Catardes
mSeneblobamde 1
TviT adre
sakononservacio mniSvnelobis
saxeobebisa da maTi
biomravalferovnebis dacva da
SenarCuneba
2
mSenebelTa da samSeneblo obieqtis
xelmZRvanelTa treningi, raTa maTi
saTanado informirebiT Tavidan
aviciloT zedmeti mavne zegavlena
garemoze (daculi saxeobebisa da
maTi TavSesafrebis gaadgureba,
SeSfoTeba gamravlebis an
STamomavlobis gamokvebvis dros,
beberi xeebis SenarCuneba gasxvisebis
zolis mimdebared, tranSeebis
SemoRobva, rom Sig cxovelebi ar
Cavardnen, specialistTan mimarTva
daculi saxeobebis povnis
SemTxvevaSi da a.S.
faunaze mavne
zegavlenis Tavidan
acileba da Semcireba
mSeneblobis
procesSi.
• saqarTvelos kanoni garemos
dacvis Sesaxeb (1996,
Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 2000, 2003 da 2007
wlebSi);
• saqarTvelos kanoni wiTeli
nusxisa da wiTeli wignis
Sesaxeb (2003, Sesworebebi da
damatebebi Setanilia 2006
wels);
• PR 6, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika, 2008;
• konvencia Ramurebis evropuli
populaciebis konservaciis
Taobaze (2000).
• garemosdacviTi konsultanti an
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
mSeneblobis
dawyebamde
garemoze mavne zemoqmedebis
Tavidan acileba
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
280
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
insvesticiebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
3
Sefasdes uaryofiTi zegavlena
Tbilisis erovnuli parkis
tradiciuli gamoyenebis zonaSi
arsebul faunaze da, daculi
teritoriebis saagentosTan
SeTanxmebiT, SemuSavdes
sakompensacio RoniZiebebi.
Tbilisis erovnuli
parkis faunaze mavne
zemoqmedebis Sefaseba
da kompensacia
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
garemoze
zemoqmedebis
sanebarTvo
ganacxadis
gakeTebamde.
• zaralis Sefaseba;
• kompensaciisa da misi formis SeTanxmeba daculi
teritoriebis saagentosTan
da (fuladi an sxva saxis).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
281
cxrili 7.1.-4. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: Tbilisi erovnuli parki
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
Tbilisis erovnuli parkis tradiciuli gamoyenebis zona
1
Tbilisis erovnuli parkis
tradiciuli gamoyenebis zonis tyis
fondis nawilisaTis specialuri
daniSnulebiT tyiT sargeblobis
kategoriis miniWebisaTvis ganacxadis
gakeTeba garemos dacvisa da
bunebrivi resursebis saministroSi.
rkinigzis mSenebloba
tradiciuli
gamoyenebis zonaSi.
• saqarTvelos mTavrobis 2005
wlis 11 agvistos #132
dadgenileba - ,,tyiT
sargeblobis licenziebis gacemis
wesisa da pirobebis Sesaxeb
debulebis damtkicebis Taobaze”;
• satyeo meurneobis saxelmwifo
departamentis Tavmjdomaris
2000 wlis 13 seqtembris
#10/61 brZaneba - ,,specialuri
Wrisa da misi ganxorcielebis
wesis Sesaxeb” debulebis
Taobaze.
• “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultanti; an
• HSE oficeri.
garemoze
zemoqmedebis
sanebarTvo
ganacxadis
gakeTebamde.
tradiciuli gamoyenebis
zonis garkveul nawilSi
rkinigzis mSenebloba.
2
saqarTvelos garemos dacvisa da
bunebrivi resursebis saministrosTan
SeTanxmebuli da SemuSavebuli iqneba
sakompensacio RonisZiebebi.
Tbilisis erovnuli
parkis
biomravalferovnebaze
, turistul
potencialsa da
rekreaciul
mniSvnelobaze
zemoqmedeba.
• saqarTvelos kanoni garemos
dacvis Sesaxeb (1996);
• saqarTvelos kanoni qalaq
Tbilisis sazRvrebSi da mis
mimdebare teritoriaze arsebuli
mwvane nargavebisa da saxelmwifo
tyis fondis gansakuTrebuli
dacvis Sesaxeb (2000);
• saqarTvelos kanoni wiTeli
nusxisa da wiTeli wignis
Sesaxeb (2003);
• saqarTvelos kanoni Tbilisis
erovnuli parkis Sesaxeb (2007);
• PR 6, no net loss midgoma, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri
politika (2008); da sxva.
• “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultanti;
• saWiro resursebi gamovlindeba
Semdgom etapze.
garemoze
zemoqmedebis
sanebarTvo
ganacxadis
gakeTebamde.
zaralis Sefaseba,
kompensacia da misi formis
SeTanxmeba daculi
teritoriebis saagentosTan.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
282
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
3
SemuSavdes florisa da mcenareuli
safaris konservaciisa da aRdgenis
gegma. gazafxulze, rodesac
vegetacias iwyeben efemeruli
saxeobebi, rogoricaa, mag.: qarTuli
zambaxi, unda Catardes mSeneblobis
wina floristuli sakonservacio
aRwera, raTa moxdes sakonservacio
saxeobebis identificireba da
gadanergva msgavs alternatiul
habitatebSi, maTi Teslebisa da
bolqvebis Segroveba da mcire
warmadobis sanergeebis Seqmna da ex situ da in situ konservaciuli
qmedebebis ganxorcieleba. garda
amisa, kompensaciis mizniT saWiro
iqneba xeebis dargva gasxvisebis
zolis mimdebare teritoriebze.
• sakonservacio Rirebulebis
saxeobebis
ganadgurebis riski;
• minimum, 50-60 metri siganis
derefanSi mTlianad
ganadgurdeba mwvane
safari;
• samSeneblo teqnikis
moZraoba niadagis
zedapiruli
horizontis
moSlasa da masze
arsebuli mwvane
safaris gaqrobas
gamoiwvevs
• saqarTvelos kanoni garemos
dacvis Sesaxeb (1996,
Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 2000, 2003 da 2007
wlebSi)
• saqarTvelos tyis kodeqsi
(1999);
• saqarTvelos kanoni q. Tbilisis
sazRvrebSi da mis mimdebare
teritoriaze arsebuli mwvane
nargavebisa da saxelmwifo tyis
fondis gansakuTrebuli dacvis
Sesaxeb (2000, Sesworebebi da
damatebebi Setanilia 2005 da
2007 wlebSi);
• saqarTvelos kanoni wiTeli
nusxisa da wiTeli wignis
Sesaxeb (2003, Sesworebebi da
damatebebi Setanilia 2006
wels);
• saqarTvelos kanoni biologiuri
agrowarmoebis ganxorcielebis
Sesaxeb (2006);
• saqarTvelos kanoni niadagebis
konservaciisa da nayofierebis
aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb
(2003);
• PR 6, EBRD-is garemosdacviTi
da socialuri politika, 2008
• garemosdacviTi konsultanti
(botanikosi);
• ex situ da in situ konservaciisaTvis
saWiro pirobebi
da masalebi.
florisa da
mcenareuli
safaris
konservaciisa da
aRdgenis gegma
unda SemuSavdes
mSeneblobis
ganrigis
dagegmvamde.
sakonservacio mniSvnelobis
saxeobebisa da maTi
biomravalferovnebis dacva
da SenarCuneba.
xevebSi mSeneblobis warmoeba
oqtombridan martis bolomde. am
periodSic ki, aucilebeli iqneba
mSeneblobis wina savele kvlevebis
• sakonservacio Rirebulebis
saxeobebisa da maTi
TavSesafrebis
• saqarTvelos kanoni garemos
dacvis Sesaxeb (1996,
Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 2000, 2003 da 2007 • garemosdacviTi konsultanti; da
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE
mSeneblobis wina
savele kvleva
unda Catardes
mSeneblobamde 1
sakononservacio mniSvnelobis
saxeobebisa da maTi
biomravalferovnebis dacva da
SenarCuneba
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
283
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
Catareba, vinaidan cxovelTa
samyaros sxvadasxva saxeobebisaTvis
sxvadasxva sezonebia sensitiuri.
(saWiroebis SemTxvevaSi,
sakonservacio mniSvnelobis
saxeobebs unda mieceT
alternatiuli TavSesafriT.
ganadgurebis riksi;
• maTi SeSfoTeba gamravlebis an
STamomavlobis
gamokvebis dros;
• gadamfreni frinvelebis
migraciis dros
gasaCerebeli
adgilebze mavne
zemoqmedeba.
oficeri. TviT adre
mSenebelTa da samSeneblo obieqtis
xelmZRvanelTa treningi, raTa maTi
saTanado informirebiT Tavidan
aviciloT zedmeti mavne zegavlena
garemoze (daculi saxeobebisa da
maTi TavSesafrebis gaadgureba,
SeSfoTeba gamravlebis an
STamomavlobis gamokvebvis dros,
beberi xeebis SenarCuneba gasxvisebis
zolis mimdebared, tranSeebis
SemoRobva, rom Sig cxovelebi ar
Cavardnen, specialistTan mimarTva
daculi saxeobebis povnis
SemTxvevaSi, niadagis datyebna
mSeneblobis mimdebare adgilebSi da
a.S.
• garemoze mavne zegavlenis Tavidan
acileba da
Semcireba
mSeneblobis
procesSi.
wlebSi);
• saqarTvelos kanoni wiTeli
nusxisa da wiTeli wignis
Sesaxeb (2003, Sesworebebi da
damatebebi Setanilia 2006
wels);
• PR 6, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika, 2008;
• konvencia Ramurebis evropuli
populaciebis konservaciis
Taobaze (2000).
• garemosdacviTi konsultanti an
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
mSeneblobis
dawyebamde
garemoze mavne zemoqmedebis
Tavidan acileba
SemuSavdes niadagis moxsnis,
gadatanisa da dasawyobeba-Senaxvis
gegmebi (romlebic gaiTvaliswineben
niadagis moxsnis meTodebsa da
gadatanis saSualebebs,
dasasawyobebeli niadagebis
moculobas, dasawyobebis adgilsa da
saTanado pirobebis Seqmnas niadagis
• niadagis nayofieri fenis dakargva,
misi Tvisebebis
cvla an erozia.
• niadagis dacvis Sesaxeb (1994, Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 1997 da 2002
wlebSi);
• niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-
gaumjobesebis Sesaxeb (2003).
• garemosdacviTi konsultanti –
kontraqtori
(niadagebis
specialisti) da
,,saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri;
unda SemuSavdes
mSeneblobis
ganrigis
dagegmvisas da
ganxorcieldes
mSeneblobis
dawyebamde
(gazafxuli-
niadagis nayofieri fenis
SenarCuneba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
284
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
Tvisobrivi maxasiaTeblebis
SenarCunebisaTvis).
• Sesabamisi teqnika (niadagis
fenis moxsisa da
gadatanisaTvis);
• niadagis dasawyobebisaTvi
s saWiro
adgilebi.
zafxuli-
Semodgoma).
niadagis eroziis prevenciis
kontrolis gegma, romelic
SesabamisobaSi iqneba proeqtis
sainJinro dizainTan da
gaiTvaliswinebs bermebisa da
gabionebis mowyobas, balaxis
SeTesvas, mulCirebas.
• niadagis erozia samSeneblo
samuSaoebis
warmoebisas;
• rkingizis vakisis SesaZlo
deformacia
niadagis eroziis
gaaqtiurebis gamo;
• mewyruli
procesebis
kontroli.
• garemosdacviTi konsultanti da
proeqtis
inJineri;
• sainJinro gadawyvetebis
Sesabamisi
resursebi –
eroziuli
kedlebi da a.S.
gaTvaliswinebul
i unda iyos
proeqtis
sainJinro
dizainSi.
eroziuli procesebis
kontroli da rkinigzis
vakisze deformaciis Tavidan
arideba eroziuli procesebis
gaaqtiurebis Sedegad.
niadagis aRdgenis gegma, romelic
gaiTvaliswinebs niadagis datkepnili
ubnebis (misasvleli gzebis)
aRdgenas moxsnili niadagis fenis
dagebas, TeslebiT gamdidrebasa da
niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis
TandaTan gaumjobesebas.
• niadagis pirvandeli
mdgomareobis
aRdgena
• niadagis dacvis Sesaxeb (1994, Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 1997 da 2002
wlebSi);
• niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-
gaumjobesebis Sesaxeb (2003).
• garemosdacviTi konsultanti
(niadagis
specialisti) da
,,saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri;
• saTesle baza;
• niadagis movlis
saSualebebi;
• Sesabamisi teqnikuri
personali.
unda
ganxorcieldes
mSeneblobis
dasrulebis
Semdeg.
niadagis pirvandeli
mdgomareobis aRdgena.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
285
cxrili 7.1.-5. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: niadagi
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
niadagi
1
SemuSavdes niadagis moxsnis,
gadatanisa da dasawyobeba-Senaxvis
gegmebi (romlebic gaiTvaliswineben
niadagis moxsnis meTodebsa da
gadatanis saSualebebs,
dasasawyobebeli niadagebis
moculobas, dasawyobebis adgilsa da
saTanado pirobebis Seqmnas niadagis
Tvisobrivi maxasiaTeblebis
SenarCunebisaTvis).
niadagis nayofieri
fenis dakargva, misi
Tvisebebis cvla an
erozia.
• garemosdacviTi konsultanti –
kontraqtori
(niadagebis
specialisti) da
,,saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri;
• Sesabamisi teqnika (niadagis
fenis moxsisa da
gadatanisaTvis);
• niadagis dasawyobebisaTvi
s saWiro
adgilebi.
unda SemuSavdes
mSeneblobis
ganrigis
dagegmvisas da
ganxorcieldes
mSeneblobis
dawyebamde
(gazafxuli-
zafxuli-
Semodgoma).
niadagis nayofieri fenis
SenarCuneba.
2
mSenebelTa da samSeneblo obieqtis
xelmZRvanelTa treningi, raTa, sxva
SesaZlo zegavlenebTan erTad,
Tavidan aviciloT samSeneblo
obieqtis maxloblad niadagis
zedapiris moSla-datkepna da
meqanikuri dazianeba samSeneblo
teqnikiT.
samSeneblo obieqtis
maxloblad niadagis
zedapiris meqanikuri
dazianeba samSeneblo
teqnikiT.
• garemosdacviTi konsultanti
(treneri)
mSeneblobis
dawyebamde
niadagze mavne zemoqmedebis
Tavidan acileba.
3 niadagis eroziis prevenciis
kontrolis gegma, romelic
SesabamisobaSi iqneba proeqtis
sainJinro dizainTan da
gaiTvaliswinebs bermebisa da
gabionebis mowyobas, balaxis
SeTesvas, mulCirebas.
• niadagis erozia samSeneblo
samuSaoebis
warmoebisas;
• rkingizis vakisis SesaZlo
deformacia
niadagis eroziis
• niadagis dacvis Sesaxeb (1994, Sesworebebi da damatebebi
Setanilia 1997 da 2002
wlebSi);
• niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-
gaumjobesebis Sesaxeb (2003).
• garemosdacviTi konsultanti da
proeqtis
inJineri;
• sainJinro gadawyvetebis
Sesabamisi
resursebi –
gaTvaliswinebuli
unda iyos
proeqtis sainJinro
dizainSi.
eroziuli procesebis
kontroli da rkinigzis
vakisze deformaciis
Tavidan arideba eroziuli
procesebis gaaqtiurebis
Sedegad.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
286
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
gaaqtiurebis gamo;
• mewyruli
procesebis
kontroli.
eroziuli
kedlebi da a.S.
4
niadagis aRdgenis gegma, romelic
gaiTvaliswinebs niadagis datkepnili
ubnebis (misasvleli gzebis)
aRdgenas moxsnili niadagis fenis
dagebas, TeslebiT gamdidrebasa da
niadagis Tvisobrivi maxasiaTeblebis
TandaTan gaumjobesebas.
niadagis pirvandeli
mdgomareobis aRdgena
• garemosdacviTi konsultanti
(niadagis
specialisti) da
,,saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri;
• saT`esle baza;
• niadagis movlis
saSualebebi;
• Sesabamisi teqnikuri
personali.
unda
ganxorcieldes
mSeneblobis
dasrulebis Semdeg.
niadagis pirvandeli
mdgomareobis aRdgena.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
287
cxrili 7.1.-6. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: atmosferuli haeris xarisxi
# qmedeba
garemosdacviTi riskebi
/ valdebulebebi /
sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro investiciebi
/ resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
atmosferuli haeris xarisxi
1
samSeneblo teqnika unda iyos
licenzirebuli da nebadarTuli
saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobis
mixedviT (maTi eleqtro, meqanikuri,
xmaurisa da emisiebis parametrebis
mixedviT). garda amisa,
rekomendebulia, rom samSeneblo
teqnika sertificirebuli iyos da
Seesabamebodes evrogaerTianebis an
ekvivalentur standartebs. samSeneblo
teqnikis SerCevisas
gasaTvaliswinebeli evrogaerTianebis
direqtivebi mocemulia TavSi 6.2.1 socialur-ekonomikuri gavlenebis
Sefaseba da Semarbilebeli
RonisZiebebi (teqnikuri personalis
SesaZlo avariebi). es moTxovnebi unda
Cadebul iqnes mSeneblobis
ganmaxorcielebeli kontraqtoris
satendero pirobebSi.
haerze xarisxze
zegavlena samSeneblo
teqnikis
SigawvisZraviani manqana-
meqanizmebisa da
danadgarebis muSaobis
Sedegad gamoyofili
namwvi airebiT.
• garemosdacviTi konsultanti an
“saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
mSeneblobis wina
etapi, rodesac
unda SeirCes
mSeneblobis
ganmaxorcielebe
li
kontraqtori.
teqnikuri personalisa da
mosaxleobis dacva
mSeneblobis procesSi
warmoqmnili Warbi mtvris
mavne emisiebisagan.
2 aucilebelia, mSeneblobis marTvis
gegmaSi gaTvaliswinebuli iyos:
Sesabamisi adgilebis regularuli
dasveleba wyliT, gansakuTrebiT,
mSralsa da qarian amindebSi;
samSeneblo teqnikisa da maTi
saburavebis sistematuri garecxva da
nagvis daxuruli konteinerebis
gamoyeneba, rac uzrunvelyofs
damatebiT dacvas arasasiamovno
sunisaganac (teqnikuri personalis
usafrTxoebis uzrunvelyofis sxva
teqnikuri personalisa
da mosaxleobis dacva
mSeneblobis procesSi
warmoqmnili Warbi
mtvrisagan.
• saqarTvelos Sromis,
janmrTelobisa da socialuri
dacvis ministris 2001 wlis
16 agvistos #297/NN
brZaneba (ministris momdevno
brZanebebiT #38/N
(02.24.2003), #251/N
(09.15.1006), da #351/N
(12.17.2007) Setanili
cvlilebebis CaTvliT).
• atmosferuli haeris xarisxis
standartebi, garemos dacvisa
da bunebrivi resursebis
ministris 2001 wlis 23
oqtombris #89 brZaneba.
• saqarTvelos sanitariuli
kodeqsi (8 maisi, 2008 w.).
• saqarTvelos kanoni socialur
janmrTelobaze (27 ivnisi,
2007 w.).
• ГОСТ 17.2.2.05-86 garemos dacva, atmosfero, mavne
nivTierebaTa gamonabolqvebis
gazomvebis normebi da
meTodebi dizelis Zravebidan.
• ГОСТ Р 52160-2003 Дымность отработавших газов Нормы и методы контроля при оценке технического состояния.
• garemosdacviTi konsultanti an
“saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri;
• samSeneblo
obieqtze
mowyobili
droebiTi
samrecxao,
romelic
mSeneblobis
dawyebamde,
gaTvaliswinebul
i unda iyos
mSeneblobis
marTvis gegmaSi.
• atmosferuli haeris
xarisxis standartebis
(garemos dacvisa da
bunebrivi resursebis
ministris 2001 wlis 23
oqtombris #89 brZaneba)
dakmayofileba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
288
# qmedeba
garemosdacviTi riskebi
/ valdebulebebi /
sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro investiciebi
/ resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
Sesabamis TavSi).
garemosdacviT
standartebs;
• samSeneblo
obieqtis wyliT
uzrunvelyoba;
• daxuruli
konteinerebi
nagvisTvis.
espluataciis etapze, depoebSi da
teqnikuri momsaxurebis wertilebSi
unda aikrZalos dizelis Zravebis
gamoyeneba daxurul sivrceebSi; Sida
boilerebisaTvis unda damontaJdes
haeris Sesabamisi mayuCebi; da
uzrunvelyofil iqnes SezRuduli
sivrceebis saTanado ventilacia.
“saqarTvelos
rkinigzis” mudmiv
StatSi myofi
personalis jandacva.
• garemosdacviTi konsultanti (an
“saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri) da
inJineri;
• haeris mayuCebi, ventilatorebi da
a.S.
mSeneblobis
dawyebamde,
dadegmarebis
procesSi
• atmosferuli haeris
xarisxis standartebis
(garemos dacvisa da
bunebrivi resursebis
ministris 2001 wlis 23
oqtombris #89 brZaneba)
dakmayofileba;
• saqarTvelos sanitariuli
kodeqsi (8 maisi, 2008
w.).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
289
cxrili 7.1.-7. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: xmauri da vibracia
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
xmauri da vibracia
xmaurdamcavi ekranebis damontaJebisaTvis
satendero ganacxadis gakeTeba da ekranebis
gaTvaliswineba proeqtis dagegmvis, rac
SeiZlebaa adreul etapze (ix. Tavi 6.1.7
xmaurisa da vibraciis zemoqmedeba, cxrili
cxrili 6.1.7-13 _ sensitiuri ubnebi, romlebic
moiTxovs damatebiTi xmaursawinaaRmdego
RonisZiebebis gatarebas) da damatebiT,
xmaurdamcavi kar-fanjrebis dayeneba saWiro
adgilebSi.
zenormatiuli
xmauris doneebi
samosaxlo adgilebSi
rkinigzis
eqspluataciis
procesSi. ix. rukebi
13-1 da 13-2.
• “saqarTvelos
rkinigza”
o akustikuri
ekranebis
kontraqtori;
o proeqtis
inJineri;
• Sesabamisi finansuri
investiciebi.
proeqtis dagegmvis,
rac SeiZleba,
adreul etapze.
• xmauris zRvrulad
dasaSvebi doneebis
SenarCuneba.
zenormatiuli xmaurisa da vibraciis Tavidan
acilebis mizniT samSeneblo teqnika unda iyos
licenzirebuli da nebadarTuli saqarTveloSi
moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad (maTi
eleqtro, meqanikuri, xmaurisa da emisiebis
parametrebis mixedviT). garda amisa,
remokomendebulia, rom samSeneblo teqnika
sertificirebuli iyos da Seesabamebodes
evrogaerTianebis an mis ekvivalentur
standartebs. samSeneblo teqnikis SerCevisas
gasaTvaliswinebuli evrogaerTianebis
direqtivebi mocemulia TavSi 6.3.1 socialur-
ekonomikuri zegavlenebi da Semarbilebeli
RonisZiebebi (teqnikuri personalis SesaZlo
avariebi). es moTxovnebi unda Caidos
mSeneblobis ganmaxorcielebeli kontraqtoris
asarCev satendero pirobebSi.
zenormatiuli xmauri
da vibracia
mSeneblobis
procesSi.
“saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
mSeneblobis
dawyebamde.
• saqarTvelos xmaurisa da
vibraciis sanitariuli
normebi 2.2.4/2.1.8.000-00,
2001;
• xmaurisa da vibraciis zRvrulad dasaSvebi
doneebis SenarCuneba
mSeneblobis procesSi.
samSeneblo obieqtis marTvisa da organizebis
gegmebSi gaTvaliswinebuli unda iyos:
gadasatani xmauris damcavi kedlebis gamoyeneba,
samuSao saaTebis mkacri dacva, muSaTa
banakebisa da damxmare droebiTi sawarmoebis
zenormatiuli xmauri
da vibracia
mSeneblobis
procesSi
saqarTvelos xmaurisa da
vibraciis sanitariuli
normebi 2.2.4/2.1.8.000-00,
2001.
• samSeneblo
kompaniis
/kontraqtoris
inJiner -
konsultanti;
mSeneblobis
dawyebamde
• saqarTvelos xmaurisa da
vibraciis sanitariuli
normebi 2.2.4/2.1.8.000-00,
2001;
• xmaurisa da vibraciis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
290
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
ganTavseba dasaxlebuli adgilebidan
moSorebiT, burRva-afeTqebiTi meTodebis
gamoyeneba dabali muxtebiT an maTi Canacleba
e.w. gvirabis saWreli ,,farebiT”.
• Sesabamisi samSeneblo
teqnika,
xmaurdamcavi
gadasatani
ekranebi.
zRvrulad dasaSvebi
doneebis SenarCuneba
mSeneblobis procesSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
291
cxrili 7.1.-8. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: vizualur mxareze da landSaftze zemoqmedeba
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro
investiciebi /
resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
landSafti
1.
• samSeneblo teritoriis
SemoRobva;
• saproeqto teritoriaze arsebuli
mcenareuli safaris maqsimalurad
SenarCuneba.
• samSeneblo
kompaniis
garemosdacviTi
konsultanti; da
• ”saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
mSeneblobis
dawyebamde
samSeneblo poligonis
dafarva.
2.
• samSeneblo samuSaoebis Semdeg
rkinigzis trasis mimdebare
teritoriis gamwvaneba mTel
sigrZeze (saxeobebis winaswari
SerCeva teritoriis ekologiuri
Taviseburebebidan gamomdinare
savaldebuloa);
• dasaxlebul punqtebSi dagegmili
xmaurdamcavi kedlebis SeRebva.
saproeqto xazis
mTel sigrZeze
vizualur mxareze da
landSaftze
zemoqmedeba.
• PR 8, EBRD-is
garemosdacviTi da socialuri
politika, 2008.
• samSeneblo
kompaniis
garemosdacvis
konsultanti; da
• ”saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
mSeneblobis
damTavrebis Semdeg sarkinigzo trasis dafarva.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
292
cxrili 7.1.-9. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: narCenebis warmoqmna da marTva
# qmedeba
garemosdacviTi riskebi
/ valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro investiciebi
/ resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis warmatebiT
ganxorcielebis Sefasebis
kriteriumi
narCenebis warmoqmna da marTva
1.
mSeneblobis procesisaTvis
narCenebis marTvis gegmis
SemuSaveba, sadac
gaTvalisiwinebuli iqneba
garemosdacviTi da socialuri
riskebi.
• didi raodenobiT inertuli
masalebis/narCenebis
dagroveba;
• mcenareuli narCenebi;
• saxifaTo narCenebi;
• narCeni sayofacxovrebo
wylebi banakebidan;
• myari sayofacxovrebo
narCenebi;
• narCeni wylebi
samSeneblo
samuSaoebidan.
• saqarTvelos Sromis kodeqsi
(2006);
• saqarTvelos sanitariuli
kodeqsi (2003);
• saqarTvelos kanoni garemos
dacvis Sesaxeb (1997);
• saqarTvelos Sromis,
janmrTelobisa da socialuri
dacvis ministris 2003 wlis
24 Tebervlis #36 brZaneba
“myari sayofacxovrebo
gadanayrebis poligonebis
mowyobisa da eqspluataciis
sanitariuli wesebisa da
normebis damtkicebis Sesaxeb”;
• PR 1, 2 da 3, EBRD-is garemosdacvis da socialuri
politika, 2008.
• ,,saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri an
narCenebis marTvis
konsultanti;
• kontraqtori narCenebis
SegrovebisaTvis;
• daxuruli tipis
konteinerebi
nagvisTvis;
• dabinZurebuli
samrewvelo
wylebis
koleqtorebi/separ
atorebi;
• samSeneblo
obieqtze droebiT
gamoyofili
sasawyobo ubani
saxifaTo
narCenebisaTvis.
mSeneblobis
dawyebamde
• saTanado samuSao pirobebis uzrunvelyofa teqnikuri
personalisaTvis;
• narCenebis mdgradi marTva;
• garemos dacva mavne zemoqmedebisagan;
• narCenebis Tavidan acileba,
Semcireba, separacia,
reciklireba, gamoyeneba da
usafrTxo ganTavseba.
2.
teqnikuri personalis treningi
da saTanado informireba
samSeneblo obieqtis
garemosdacviTi da ekologiuri
usafrTxoebis wesebis Sesaxeb
(romlebic SemuSavebuli unda
iyos mSeneblobis dawyebamde)
garemos dabinZureba da
saxifaTo narCenebisagan
gamowveuli
profesiuli
daavadebebis riski.
saukeTeso praqtika
• ,,saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri an
narCenebis marTvis
konsultanti.
mSeneblobis
dawyebamde
• saTanado samuSao pirobebis uzrunvelyofa teqnikuri
personalisaTvis;
• narCenebis Tavidan acileba,
Semcireba, separacia,
reciklireba, gamoyeneba da
usafrTxo ganTavseba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
293
# qmedeba
garemosdacviTi riskebi
/ valdebulebebi
/sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro investiciebi
/ resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis warmatebiT
ganxorcielebis Sefasebis
kriteriumi
narCenebis warmoqmna da marTva
3. narCenebis marTvis gegmis
SemuSaveba eqspluataciis
etapisaTvis
• garemos dabinZureba;
• industriuli da
saxifaTo narCenebiT
gamowveuli
profesiuli
daavadebebis riski;
• sayofacxovrebo narCenebi
matareblebidan,
depoebidan da
satvirTo
sadgurebidan.
• ,,saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri an
narCenebis marTvis
konsultanti.
eqspluataciis
etapamde
saTanado samuSao pirobebis
uzrunvelyofa teqnikuri
personalisaTvis.
4. narCenebis marTvis gegma
demontaJisaTvis (ix. detaluri
instruqciebi Sesabamis TavSi)
• bunebrivi da socialuri garemos
dabinZureba;
• demontaJis Sedegad warmoqmnili
narCenebis
aramdgradi
gamoyeneba.
• saqarTvelos Sromis kodeqsi
(2006);
• saqarTvelos sanitariuli
kodeqsi (2003);
• saqarTvelos kanoni garemos
dacvis Sesaxeb (1997);
• saqarTvelos Sromis,
janmrTelobisa da socialuri
dacvis ministris 2003 wlis
24 Tebervlis #36 brZaneba
“myari sayofacxovrebo
gadanayrebis poligonebis
mowyobisa da eqspluataciis
sanitariuli wesebisa da
normebis damtkicebis Sesaxeb”;
• PR 1, 2 da 3, EBRD-is garemosdacvis da socialuri
politika, 2008.
• ,,saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri an
narCenebis marTvis
konsultanti; da
• kontraqtori demontaJis
samuSaoebis
warmoebisaTvis.
demontaJis
gegmis
SemuSavebisas.
garemos dabinZurebisa da
saxifaTo narCenebisagan
gamowveuli profesiuli
daavadebebis Tavidan acileba
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
294
cxrili 7.1.-10. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: socialur-ekonomikuri gavlenebi
zogadi SeniSvna:
kontraqtori valdebulia, SeimuSaos Semdegi gegmebi:
• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegma (Construction Health and Safety Plan); • sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegma (Public Health and Safety Plan); • samSeneblo teqnikis moZraobis samoqmedo gegma;
• muSaTa qcevis kodeqsi (adgilobriv TemebTan urTierTobis gegmis TanxlebiT) (Workers Code of Conduct); • socialuri infrastruqturisa da momsaxurebis gegma (Social Facilities and Services Plan); • samSeneblo narCenebis marTvis gegma (Construction Waste Management Plan); • mSeneblobis etapze sagangebo situaciebis marTvis gegma (Construction Emergency preparedness and response plan).
kontraqtori valdebulia, kvartalSi (mSeneblobis pirvel wels) da/an semestrSi (mSeneblobis meore da mesame wels) erTxel moamzados angariSebi Semdeg gegmebTan
dakavSirebiT:
• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegma (Construction Health and Safety Plan); • sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis gegma (Public Health and Safety Plan); • samSeneblo narCenebis marTvis gegma (Construction Waste Management Plan).
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
1.
adgilobrivi
mosaxlebis
dasaqmebis
SesaZleblobebi
• saqarTvelos Sromis kodeqsi
(2006 wlis 25 maisi)
• PR 2: EBRD-is garemosdacviTi da socialuri
politikis Sromisa da samuSao pirobebis da Sromis saerTaSoriso organizaciis SromasTan dakavSirebuli
ZiriTadi standartebi;
• adgilobrivi samuSao Zalis daqiravebis gegmis –
daqiravebis proceduris CarCos SemuSaveba, romlis
mizania adgilobrivi samuSao ZalisTvis dasaqmebis
SesaZleblobis uzrunvelyofa.
“saqarTvelos
rkinigza”
samSeneblo
kompaniasTan
mWidro
TanamSromlobiT
mSeneblobis
dawyebamde
• amzadebs “saqarTvelos
rkinigza” mSeneblobis
dawyebamde;
• ganxorcieleba “saqarTvelos
rkinigzisa” da misi
kontraqtorebis mier
mSeneblobis procesSi..
2.
adgilobrivi
ekonomikis
gaZlierebis
SesaZleblobebi
• adgilobrivi Sesyidvebis gegmis SemuSaveba, romlis
mizania saqarTvelos kompaniebisTvis mSeneblobis
procesSi yvela saxis momsaxurebis kontraqtebis
xelmisawvdomobis SesaZleblobis uzrunvelyofa.
“saqarTvelos
rkinigza”
samSeneblo
kompaniasTan
mWidro
TanamSromlobiT
mSeneblobis
dawyebamde
• “saqarTvelos rkinigza” da
misi kontraqtorebi
samuSaoebis dawyebamde;
• ganxorcieleba mSeneblobis
procesSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
295
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
3.
sacxovreblis
dakargva /
fizikuri
adgilmonacvle
oba
• saqarTveloSi sakuTrebasTan,
miwaTsargeblobasTan, uZravi
qonebis flobasa da gankargvasTan
dakavSirebuli sakiTxebi
regulirdeba Semdegi kanonebiT:
o saqarTvelos konstitucia
(1995 wlis 24 agvisto);
o saqarTvelos kanoni
aucilebeli sazogadoebrivi
saWiroebisTvis sakuTrebis
CamorTmevis wesis Sesaxeb
(1999 wlis 23 ivlisi);
o saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsi (1997 wlis 24 maisi);
o saqarTvelos kanoni
saxelmwifo qonebisa da
adgilobrivi TviTmmarTveli
erTeulis qonebis
privatizebisa da sargeblobis
uflebiT gadacemis Sesaxeb
(1997 wlis 30 maisi);
o saqarTvelos kanoni sasoflo-
sameurneo daniSnulebis miwis
sakuTrebis Sesaxeb (1996 wlis
22 marti);
o saqarTvelos kanoni
saxelmwifo sakuTrebaSi
arsebuli sasoflo sameurneo
daniSnulebis miwis
privatizaciis Sesaxeb (2005
wlis 8 ivlisi);
o saqarTvelos kanoni fizikuri
da kerZo samarTlis
iuridiuli pirebis
mflobelobaSi (sargeblobaSi)
arsebul miwis nakveTebze
sakuTrebis uflebis aRiarebis
Sesaxeb (2007 wlis 11
ivlisi);
• konsultaciebi gavlenis qveS myof pirebTan
(adgilmonacvle da maspinZeli Temebis wevrebi) da
maTi informirebuli monawileoba gadasaxlebasTan
dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesSi;
• gavlenis qveS myofi Temebis warmomadgenlebi
monawileobas unda iRebdnen gadasaxlebis procesTan
dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebaSi Semdeg
sakiTxebze: sakompensacio paketebi, daxmareba,
SemoTavazebuli axali sacxovrebeli adgilisa da
gadasaxlebis grafikis xelsayreloba;
• gasaCivrebis meqanizmis Seqmna, rac SeiZleba, adreul
etapze gadasaxlebis procesSi warmoqmnili
problemebis droulad gadaWris mizniT;
• gansaxlebis detaluri samoqmedo gegmis SemuSaveba.
fizikuri adgilmonacvleoba unda daigegmos da
ganxorcieldes gansaxlebis samoqmedo gegmis
Sesabamisad, romelic pasuxobs EBRD-is
garemosdacviTi da socialuri politikis
Sesrulebis moTxovnas (PR) 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da ekonomikuri
adgilmonacvleoba;
• konsultaciebi unda gagrZeldes ganxorcielebis,
monitoringis, kompensaciebis gacemisa da gansaxlebis
procesis Sefasebis drosac.
“saqarTvelos
rkinigza” mSeneblobis
dawyebamde
• miuxedavad Semarbilebeli
RonisZiebebis gatarebisa,
aucileblad eqneba adgili
gadasaxlebiT gamowveuli
fsiqologiur diskomforts,
gansakuTrebiT, ufros
asakobriv jgufebSi;
• SesaZlo Semarbilebeli
RonisZiebebis Sesaxeb
dawvrilebiTi
informaciisaTvis ix.
Tbilisis SemovliTi
rkinigzis gansaxlebis CarCo
dokumenti;
• gansaxlebis detaluri
samoqmedo gegma SemuSavdeba
Semdgom etapebze.
• winaswari Sefasebebis mixedviT, €6.85 milioni (ix.
Tbilisis SemovliTi
rkinigzis gansaxlebis CarCo
dokumenti).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
296
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
o saqarTvelos sagadasaxado
kodeqsi (2004 wlis 22
dekemberi);
o saqarTvelos kanoni sajaro
reestris Sesaxeb (2008 wlis
19 dekemberi);
o saqarTvelos rkinigzis kodeqsi
(2002 wlis 28 dekemberi);
o saqarTvelos kanoni sasoflo-
sameurneo daniSnulebis miwis
arasasoflo-sameurneo mizniT
gamoyofis sanacvlo miwis
aTvisebis Rirebulebisa da
miyenebuli zianis anazRaurebis
Sesaxeb (1997 wlis 2
oqtomberi).
4.
miwisa da
Semosavlis
wyaros
dakargva
• saqarTveloSi sakuTrebasTan,
miwaTsargeblobasTan, uZravi
qonebis flobasa da gankargvasTan
dakavSirebuli sakiTxebi
regulirdeba Semdegi kanonebiT;
o saqarTvelos konstitucia
(1995 wlis 24 agvisto);
o saqarTvelos kanoni
aucilebeli sazogadoebrivi
saWiroebisTvis sakuTrebis
CamorTmevis wesis Sesaxeb
(1999 wlis 23 ivlisi);
o saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsi (1997 wlis 24 maisi);
o saqarTvelos kanoni
saxelmwifo qonebisa da
adgilobrivi TviTmmarTveli
erTeulis qonebis
privatizebisa da sargeblobis
uflebiT gadacemis Sesaxeb
(1997 wlis 30 maisi);
o saqarTvelos kanoni sasoflo-
sameurneo daniSnulebis miwis
• konsultaciebi gavlenis qveS myof pirebTan da maTi
informirebuli monawileoba gadasaxlebasTan
dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesSi;
• ekonomikuri (da ara fizikuri) adgilmonacvleobis
SemTxvevaSi unda SemuSavdes gavlenis qveS moqceuli
pirebisa da TemebisaTvis kompensaciebisa da sxva
daxmarebebis SeTavazebis specialuri procedurebi,
romlebic Seesabameba EBRD-is garemosdacviTi da
socialuri politikis Sesrulebis moTxovna (PR)5-s: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da
ekonomikuri adgilmonacvleoba. procedurebi unda
Camoyalibdes cxovrebis saSualebebis aRdgenis
CarCos saxiT;
• konsultaciebi unda gagrZeldes procedures
ganxorcielebis, monitoringis, kompensaciebis
gacemisa da gansaxlebis procesis Sefasebis drosac;
• detaluri informacia SesaZlo Semarbilebeli
RonisZiebebis Sesaxeb mocemulia Tbilisis SemovliTi
rkinigzis proeqtis gansaxlebis CarCo dokumentSi.
“saqarTvelos
rkinigza”
Sesabamis
daqiravebul
konsultantebTa
n mWidro
TanamSromlobiT
mSeneblobis
dawyebamde
• miuxedavad Semarbilebeli
RonisZiebebis
ganxorcielebisa adgili
eqneba, sul mcire, erTi
mosavlis dakargvas;
• SesaZlo Semarbilebeli
RonisZiebebis Sesaxeb
dawvrilebiTi
informaciisaTvis ix.
Tbilisis SemovliTi
rkinigzis gansaxlebis CarCo
dokumenti.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
297
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
sakuTrebis Sesaxeb (1996 wlis
22 marti);
o saqarTvelos kanoni
saxelmwifo sakuTrebaSi
arsebuli sasoflo-sameurneo
daniSnulebis miwis
privatizaciis Sesaxeb (2005
wlis 8 ivlisi);
o saqarTvelos kanoni fizikuri
da kerZo samarTlis
iuridiuli pirebis
mflobelobaSi (sargeblobaSi)
arsebul miwis nakveTebze
sakuTrebis uflebis aRiarebis
Sesaxeb (2007 wlis 11
ivlisi);
o saqarTvelos sagadasaxado
kodeqsi (2004 wlis 22
dekemberi);
o saqarTvelos kanoni sajaro
reestris Sesaxeb (2008 wlis
19 dekemberi);
o saqarTvelos rkinigzis kodeqsi
(2002 wlis 28 dekemberi);
o saqarTvelos kanoni sasoflo-
sameurneo daniSnulebis miwis
arasasoflo-sameurneo mizniT
gamoyofis sanacvlo miwis
aTvisebis Rirebulebisa da
miyenebuli zianis anazRaurebis
Sesaxeb (1997 wlis 2
oqtomberi).
5.
sarkinigzo
sistemasTan
Cixuri
sadgurebiT
dakavSirebuli
sawarmoebis /
kompaniebis
adgilmonacvle
• “saqarTvelos rkinigza” gaagrZelebs konsultaciebs
gavlenis qveS myof kompaniebTan sakompensacio
paketebis SesaTanxmeblad;
• “saqarTvelos rkinigzam” am kompaniebisTvis unda
moamzados sakompensacio paketebi da daiwyos maTTan
molaparakebebi/konsultaciebi am sakompensacio
paketebTan dakavSirebiT.
“saqarTvelos
rkinigza”
Sesabamis
daqiravebul
konsultantebTa
n mWidro
TanamSromlobiT
mSeneblobis
dawyebamde
• miuxedavad Semarbilebeli
RonisZiebebis
ganxorcielebisa, gadasvlis
periodSi es sawarmoebi
dakargaven sawarmoo adgils,
eqnebaT rRveva
biznessaqmianobaSi da aseve,
savaraudod, dakargaven
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
298
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
oba TavianTi klientebis nawils;
• “saqarTvelos rkinigzam”
Caatara sakonsultacio
Sexvedrebi sarkinigzo
sistemasTan Cixuri
sadgurebiT dakavSirebul
kompaniebTan (2009 wlis 24
ivlisi da 9 seqtemberi).
Sexvedrebis oqmebi ix.
danarT I-Si.
6.
SesaZlo
uaryofiTi
gavlena
Tbilisis
rkinigzis
centraluri
sadgurisa da
axali
SemovliTi
rkinigzis
axlos mdebare
obieqtebze
• konsultaciebi gavlenis qveS myof pirebTan da maTi
informirebuli monawileoba ekonomikur
adgilmonacvleobasTan dakavSirebuli
gadawyvetilebebis miRebis procesSi. konsultaciebi
unda gagrZeldes ganxorcielebis, monitoringis,
kompensaciebis gacemisa da gansaxlebis procesis
Sefasebis drosac;
• ekonomikuri adgilmonacvleobis detaluri samoqmedo
gegmis SemuSaveba. ekonomikuri adgilmonacvleoba
unda daigegmos da ganxorcieldes ekonomikuri
adgilmonacvleobis samoqmedo gegmis Sesabamisad,
romelic upasuxebs EBRD-is garemosdacviTi da
socialuri politikis Sesrulebis moTxovnas (PR) 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da
ekonomikuri adgilmonacvleoba.
“saqarTvelos
rkinigza”
Sesabamis
daqiravebul
konsultantebTa
n mWidro
TanamSromlobiT.
mSeneblobis
dawyebamde
• aRsaniSnavia is narCeni gavlena, romelic am
kompaniebs eqnebaT,
miuxedavad Semarbilebeli
RonisZiebebis gatarebisa.
kerZod, maT eqnebaT rRveva
TavianT biznessaqmianobaSi;
• SesaZlo Semarbilebeli
RonisZiebebis Sesaxeb
dawvrilebiTi
informaciisaTvis ix.
Tbilisis SemovliTi
rkinigzis gansaxlebis CarCo
dokumenti;
• gansaxlebis samoqmedo gegma
(ekonomikuri
adgilmonacvleoba)
SemuSavdeba Semdgom etapebze.
7.
saguramos
magistraluri
gazsadenis
gadakveTiT
gamowveuli
SesaZlo
uaryofiTi
gavlena
• saqarTvelos rkinigzis kodeqsi
(2002 wlis 28 dekemberi);
• samSeneblo standartebi da
normebi 2.02.08-87*
“gazmomarageba” (damtkicebuli
1987 wlis 16 marts #54)
(cvlilebebi Sevida 1989 wlis
25 aprils, 1994 wlis 10
agvistos da 1995 wlis 4
aprils).
• konsultaciebi dainteresebul mxareebTan -
adgilobrivi municipalitetebis, Temebisa da
“qarTligazis” warmomadgenlebTan;
• garkveuli teqnikuri gadawyvetilebis miReba,
romelic minimumamde daiyvans saguramos
magistraluri gazsadenis gadakveTiT gamowveul
uaryofiT gavlenas.
“saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoebasTan
urTierTobis
oficeri.
mSeneblobis
dawyebamde.
• SesaZlo Semarbilebeli
RonisZiebebis Sesaxeb
dawvrilebiTi
informaciisaTvis ix.
Tbilisis SemovliTi
rkinigzis gansaxlebis CarCo
dokumenti.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
299
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
8.
teritoriebis
dakargva
Tbilisis
erovnuli
parkis
farglebSi
• saqarTvelos kanoni daculi
teritoriebis sistemis Sesaxeb
(1996 wlis 7 marti);
• saqarTvelos kanoni daculi
teritoriebis statusis Sesaxeb
(2007 wlis 22 noemberi).
• konsultaciebi garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan, kerZod daculi
teritoriebis saagentosTan, Tbilisis erovnuli
parkis administraciasTan da sxva dainteresebul
mxareebTan EBRD-is garemosdacviTi da socialuri
politikis moTxovnebis Sesabamisad PR 10;
• muSa personalisTvis treningebis Catareba Semdeg
garemosdacviT sakiTxebze:
o wiTeli nusxis saxeobebis budobisa da
STamomavlobis gamokvebis adgilebis, Zvel
SenobebSi da xeebze kanoniT daculi Ramurebis
koloniebis arideba; dauyovneblivi informireba
daculi saxeobebis SeSfoTebis SemTxvevebis
Sesaxeb;
o gasxvisebis derefnis gaswvriv beberi xeebis moWrisgan Tavis Sekaveba;
o niadagis zedmeti tkepnisa da mcenareulobis
ganadgurebis Tavidan acileba;
o saxifaTo narCenebis da masalebis usafrTxo
Senaxva.
“saqarTvelos
rkinigza”. mSeneblobis
dawyebamde.
• SesaZlo Semarbilebeli
RonisZiebebis Sesaxeb
dawvrilebiTi
informaciisaTvis ix. 6.1.4
zemoqmedeba Tbilisis
erovnul parkze.
9.
samSeneblo
samuSaoebis
Sedegad
warmoqmnili
mtveri
• saqarTvelos kanoni janmrTelobis
dacvis Sesaxeb (1997 wlis 10
dekemberi);
• saqarTvelos sanitariuli
kodeqsi (2003 wlis 8 maisi);
• saqarTvelos kanoni
sazogadoebrivi janmrTelobis
dacvis Sesaxeb (2007 wlis 27
ivnisi).
• sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis
gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;
• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis
dacvis gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;
• dasaxlebuli punqtebisagan samSeneblo ubnis
izolacia specialuri RobeebiT;
• daclis wertilamde satvirTo manqanebis moZraoba
daxurul mdgomareobaSi;
• mSrali amindis dros ubnebze misasvleli gzebis
dasveleba an gzis meqanikuri sarwyavebis gamoyeneba;
• mtvris filtrebis gamoyeneba stacionarul qarxnebze
da aRWurvilobaze;
• muSebis mier specialuri niRbebis gamoyeneba;
• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba.
samSeneblo
kompania
/kontraqtori
(“saqarTvelos
rkinigzam” unda
daakisros
valdebulebebi
kontraqtors
kontraqtis
pirobebis
saSualebiT;
“saqarTvelos
rkinigza” (HSE oficeri da
sazogadoebasTan
urTierTobis
oficeri).
mSeneblobis
dawyebamde
da
mSeneblobis
mimdinareob
is etapze.
• kontraqtorma unda warmoadginos sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis gegma,
romelSic asaxuli unda
iyos Semdegi sakiTxebi:
sagzao usafrTxoeba
(samSeneblo transporti);
vibracia, xmauri da mtveri;
janmrTelobasTan
dakavSirebuli riskebi,
gamowveuli didi raodenobis
samuSao Zalis arsebobiT
(mag.: sqesobrivi gziT
gadamdebi daavadebebi) da
sazogadoebrivi usafrTxoeba.
gegma unda daamtkicos
“saqarTvelos rkinigzam”;
• yovel kvartaluri /
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
300
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
semestruli angariSebis
momzadeba garemosdacviTi,
janmrTelobisa da
usafrTxoebis da socialuri
standartebis dacvis Sesaxeb.
10.
samSeneblo
samuSaoebis
Sedegad
warmoqmnili
xmauri
• saqarTvelos Sromis,
janmrTelobisa da socialuri
dacvis ministris brZanebuleba
garemos mdgomareobis
xarisxobrivi normebis
damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis
16 agvisto) sanitariuli wesebisa
da normebis saxiT (sn
2.2.4/2.1.8.000-00);
• saqarTvelos kanoni sivrciTi
mowyobisa da qalaqTmSeneblobis
safuZvlebis Sesaxeb (2005 wlis
6 Tebervali);
• saqarTvelos sanitariuli
kodeqsi (2003 wlis 8 maisi).
• sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis
gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;
• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis
dacvis gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;
• samSeneblo ubnebze aRWurviloba unda ganTavsdes rac
SeiZleba ufro Sors xmaurisadmi mgrZnobiare
teritoriebisgan;
• xmaurwarmomqneli saqmianobebis ganxorcielebis
adgilsa da xmaurisadmi mgrZnobiare obieqtebs Soris
unda moewyos xmaurdamcavi zRudeebi, iseTebi,
rogoricaa droebiTi kedlebi an amoRebuli gruntis
grovebi;
• xmaurwarmomqneli saqmianobebis warmoebis da
xmaurwarmomqneli teqnikis koncentraciis adgilis
garSemo unda moewyos kedlebi. magaliTad, gzebis
safaris samtvrevi aparatebis garSemo SeiZleba
gamoyenebul iqnes damcavi farebi, xolo miwiszeda
struqturebis qveS Camoikidos vinilis mZime fardebi;
• xmaurwarmomqneli saqmianobebis ganxorcieleba
erTdroulad. erToblivi muSaobiT warmoqmnili
xmauris done bevrad ar gadaaWarbebs xmauris dones,
warmoqmnils am samuSaoebis cal-calke
ganxorcielebis SemTxvevaSi;
• xmauris mimarT mgrZnobiare adgilebSi ar unda iqnes
gamoyenebuli ximinjebis Casasmeli pnevmaturi CaquCi.
ximinjebis Casasmelad SeiZleba gamoyenebul iqnes
burRi an vibrirebadi mowyobiloba iq, sadac
teritoriis geologiuri agebuleba amis saSualebas
iZleva;
• samSeneblo samuSaoebis dros gamoyenebul unda iqnes
specialuri uxmauro teqnika, rogoricaa haeris
uxmauro kompresorebi, da uxrunvelyofil iqnes
teqnikis mayuCebis gamarTuli muSaoba;
samSeneblo
kompania
/kontraqtori
(“saqarTvelos
rkinigzam” unda
daakisros
valdebulebebi
kontraqtors
kontraqtis
pirobebis
saSualebiT);
“saqarTvelos
rkinigza” (HSE oficeri da
sazogadoebasTan
urTierTobis
oficeri).
mSeneblobis
dawyebamde
da
mSeneblobis
procesSi
• kontraqtorma unda warmoadginos sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis gegma,
romelSic asaxuli unda
iyos Semdegi sakiTxebi:
sagzao usafrTxoeba
(samSeneblo transporti);
vibracia, xmauri da mtveri;
janmrTelobasTan
dakavSirebuli riskebi,
gamowveuli didi raodenobis
samuSao Zalis arsebobiT
(mag.: sqesobrivi gziT
gadamdebi daavadebebi) da
sazogadoebrivi usafrTxoeba.
gegma unda daamtkicos
“saqarTvelos rkinigzam”;
• kontraqtorma unda SeimuSaos mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis gegma,
romelic unda daamtkicos
“saqarTvelos rkinigzam”;
• yovel kvartaluri /
semestruli angariSebis
momzadeba garemosdacviTi,
janmrTelobisa da
usafrTxoebis da socialuri
standartebis dacvis Sesaxeb;
• samSeneblo samuSaoebiT
gamowveuli xmauris gavlenis
damatebiTi Semarbilebeli
zomebi mocemulia
garemosdacviTi da
socialuri marTvis gegmaSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
301
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
• demontaJisTvis, SesaZleblobis farglebSi,
gamoyenebul unda iqnes naklebad xmauriani meTodebi.
magaliTad, xidebis safaris daWra satvirTo
manqanebiT misi gatanis mizniT warmoqmnis nakleb
kumulatiur xmaurs, vidre safaris demontaJi
pnevmaturi CaquCebiT;
• Zalian mniSvnelovania samSeneblo samuSaoebis
Sewyveta Ramis saaTebSi, vinaidan adamianebis
mgrZnobiaroba xmauris mimarT gansakuTrebiT imatebs
Ramis saaTebSi. samSeneblo samuSaoebi unda
ganxorcieldes dRis saaTebSi (09:00 – 18:00);
• haeris kondicirebis sistemis gamoyeneba kabinaSi sasurveli temperaturisa da sufTa haeris
SenarCunebis mizniT. Sesabamisad, SesaZlebeli iqneba
fanjrebis daxurva Semomavali xmauris
Sesamcireblad.
11.
arsebul
gzebze mZime
teqnikis
gadaadgilebiT
gamowveuli
vibracia.
• saqarTvelos Sromis,
janmrTelobisa da socialuri
dacvis ministris brZanebuleba
garemos mdgomareobis
xarisxobrivi normebis
damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis
16 agvisto) sanitariuli wesebisa
da normebis saxiT (sn 2.2.4/2.1.8.000-00);
• saqarTvelos kanoni sivrciTi
mowyobisa da qalaqTmSeneblobis
safuZvlebis Sesaxeb (2005 wlis
6 Tebervali).
• sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis
gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;
• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis
dacvis gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;
• mSeneblobis dros samSeneblo teqnikis moZraobis
samoqmedo gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;
• mZime teqnikis moZraobis marSrutis Secvla da
SeZlebisdagvarad maTi arideba mWidrod dasaxlebuli
ubnebisagan;
• sxva alternativebis ararsebobis SemTxvevaSi
naklebad dasaxlebuli adgilebSi gamavali gzebis
gamoyeneba;
• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba.
samSeneblo
kompania
/kontraqtori
(“saqarTvelos
rkinigzam” unda
daakisros
valdebulebebi
kontraqtors
kontraqtis
pirobebis
saSualebiT)
“saqarTvelos
rkinigza” (HSE oficeri da
sazogadoebasTan
urTierTobis
oficeri)
mSeneblobis
dawyebamde
• kontraqtorma unda warmoadginos sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis da
mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis, aseve
mSeneblobis dros
samSeneblo teqnikis
moZraobis samoqmedo gegmebi;
• yovel kvartaluri /
semestruli angariSebis
momzadeba garemosdacviTi,
janmrTelobisa da
usafrTxoebis da socialuri
standartebis dacvis Sesaxeb;
• vibraciis gavlenis
damatebiTi Semarbilebeli
zomebi mocemulia
garemosdacviTi da
socialuri marTvis gegmaSi.
12. adgilobrivi
Temebis
fexiT
mosiaruleTa
• saqarTvelos kanoni janmrTelobis
dacvis Sesaxeb (1997 wlis 10
• sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis
gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;
samSeneblo
kompania
mSeneblobis
a da
• angariSi janmrTelobisa da
usafrTxoebis standartebis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
302
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
warmomadgenleb
Tan
dakavSirebuli
ubeduri
SemTxvevebi
mSeneblobis
procesSi
usafrTxoeba /
adgilobriv
mosaxleobasTan
dakavSirebuli
ubeduri
SemTxvevebi
dekemberi);
• saqarTvelos kanoni
sazogadoebrivi janmrTelobis
dacvis Sesaxeb (2007 wlis 27
ivnisi).
• samSeneblo ubani izolirebuli unda iyos
dasaxlebuli teritoriebisgan specialuri RobeebiT;
• samSeneblo ubnis SesasvlelTan unda ganTavsdes
gamafrTxilebeli niSnebi;
• SemovliTi rkinigzis adgilobriv gzebTan gadakveTis
wertilebSi ubeduri SemTxvevebis riskis
Sesamcireblad ”saqarTvelos rkinigza” ganaaxlebs da
ganaxorcielebs usafrTxoebis programas, romelic
saerTaSoriso normebis Sesabamisi iqneba.
• SemovliTi rkinigzis adgilobriv gzebTan gadakveTis
wertilebSi ubeduri SemTxvevebis riskis
Sesamcireblad unda aigos miwisqveSa an miwiszeda
gadasasvlelebi sazogadoebasa da adgilobriv
xelisuflebasTan konsultaciebis safuZvelze;
• rkinigzis xazTan unda ganTavsdes vizualuri
gamafrTxilebeli niSnebi;
• sadguris boloebSi da sxva adgilebze unda gakeTdes
Robeebi an sxva saxis zRudeebi ucxo pirTa
liandagebze gasvlis Tavidan acilebis mizniT;
• adgilobrivi mosaxleobisaTvis liandagebis
gadakveTasTan dakavSirebuli saSiSroebis Sesaxeb
informaciis miwodeba;
• sadgurebSi mowyobili gadasasvleli unda iyos
usafrTxo, advilad misagnebi da gamosayenebeli.
/kontraqtori
(“saqarTvelos
rkinigzam” unda
daakisros
valdebulebebi
kontraqtors
kontraqtis
pirobebis
saSualebiT)
“saqarTvelos
rkinigza”
(moZraobis
usarfTxoebis
departamenti).
rkinigzis
eqspluatac
iis etapze.
dacvis Sesaxeb mSeneblobis
pirvel wels unda momzaddes
kvartalurad, mSeneblobis
meore da mesame wels _
semestrulad;
• eqspualtaciis etapze zemoT
aRniSnuli sakiTxebsi Sesaxeb
angariSebi unda mzaddebodes
moZraobis usarfTxoebis
departamentis mier
yovelwliurad;
• saqarTvelos rkinigzis
usafrTxoebis programis
ganaxleba saukeTeso
saerTaSoriso praqtikis
Sesabamisad.
13.
muSaTa
arasaTanado
qceva /
socialur-
kulturuli
gansxvaveba /
migranti
muSebis
konfliqti
adgilobriv
mosaxleobasTan
• muSaTa qcevis kodeqsis SemuSAveba, romlis erT-erTi
mniSvnelovani komponenti udna iyos adgilobriv
TemebTan urTierTobis gegmis / SemuSaveba (kodeqsi
unda moicavdes adgilobriv TemebTan urTierTobis
ZiriTad wesebs, qcevis wesebs konfliqtur
situaciebSi, adgilobrivi Temebis kulturul
Taviseburebebis gansxvavebuli kulturis mqone
teritoriebidan mosuli muSebis SemTxvevaSi) da
moqmedeba mis Sesabamisad;
• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba;
• swavleba muSaTa qcevis kodeqsis Sesrulebis
sakiTxebze;
• adgilobrivi muSaxelis dasaqmebis waxaliseba.
samSeneblo
kompania
/kontraqtori
(“saqarTvelos
rkinigzam” unda
daakisros
valdebulebebi
kontraqtors
kontraqtis
pirobebis
saSualebiT)
“saqarTvelos
rkinigza” (HSE oficeri da
mSeneblobis
dawyebamde
da
mSeneblobis
procesSi.
• TemebTan urTierTobis gegma unda warmoadginos
kontraqtorma. gegma unda daamtkicos “saqarTvelos
rkinigzam”;
• angariSi janmrTelobisa da
usafrTxoebis standartebis
dacvis Sesaxeb mSeneblobis
pirvel wels unda momzaddes
kvartalurad, mSeneblobis
meore da mesame wels _
semestrulad.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
303
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
sazogadoebasTan
urTierTobis
oficeri)
14.
teritoriaze
droebiTi
samuSao Zalis
SesvlasTan
dakavSirebuli
daavadebebi
• saqarTvelos kanoni janmrTelobis
dacvis Sesaxeb (1997 wlis 10
dekemberi);
• saqarTvelos kanoni
sazogadoebrivi janmrTelobis
dacvis Sesaxeb (2007 wlis 27
ivnisi).
• sazogadoebis janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis
gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;
• “saqarTvelos rkinigzam” unda gamoavlinos is
daavadebebi, romelic SeiZleba gavrceldes samuSao
Zalis mier. saWiroebisamebr unda SemuSavdes
samoqmedo gegmebi daavadebebis SesaZlo gavrcelebis
Tavidan acilebis an Semcirebis mizniT;
• “saqarTvelos rkinigzam”, kontraqtis pirobebis
safuZvelze, Tavis kontraqtorebs unda daakisros
samuSao Zalis daqiravebamde muSa personalis
samedicino Semowmebis ganxorcielebis valdebuleba.
“saqarTvelos
rkinigza” da
samSeneblo
kompania
/kontraqtori
(“saqarTvelos
rkinigzam” unda
daakisros
valdebulebebi
kontraqtors
kontraqtis
pirobebis
saSualebiT).
“saqarTvelos
rkinigza” (HSE oficeri da
sazogadoebasTan
urTierTobis
oficeri)
mSeneblobis
dawyebamde
• kontraqtorma unda warmoadginos sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis gegma. gegma unda daamtkicos
“saqarTvelos rkinigzam”;
• yovelTviuri angariSebis
momzadeba garemosdacviTi,
janmrTelobisa da
usafrTxoebis da socialuri
standartebis dacvis Sesaxeb
HSE oficerisa da sazogadoebasTan
urTierTobis oficeris mier.
15.
SesaZlo
epizootologi
uri zegavlena
/ daavadebuli
Sinauri
cxovelebis
samarxebis
gaaqtiurebisa
da infeqciebis
afeTqebis
riski
• saqarTvelos kanoni janmrTelobis
dacvis Sesaxeb (1997 wlis 10
dekemberi);
• saqarTvelos sanitaruli kodeqsi
(2003 wlis 8 maisi);
• saqarTvelos kanoni
sazogadoebrivi janmrTelobis
dacvis Sesaxeb (2007 wlis 27
ivnisi);
• saqarTvelos kanoni veterinariis
Sesaxeb (1995).
• aucilebelia proeqtis dagegmarebisas, mSeneblobis
dawyebamde, winaswari epizootologiuri kvlevis
Catareba saeWvo adgilebSi – aRniSnuli soflebis
(zahesi, gldani, mamkoda, leninisi da patara lilo),
axlandeli da yofili fermebis, cxovelTa sadgomebis
da sxva adgilebze, mag.: saZovrebze, saqonlis
gadasarek trasaze da a.S., rac saSualebas mogvcems
gatardes infeqciuri daavadebebis Tavidan acilebisa
da Serbilebis RonisZiebebi.
“saqarTvelos
rkinigzis”
konsultant -
epizootologTan
erTad.
mSeneblobis
dawyebamde
ar unda Seiqmnas adamianebis
Semdegi daavadebebiT
dasneulebis precedenti:
jilexi, emfizematozuri
karbunkuli, bradzoti,
enterotoqsemia, brucelozi,
tuberkulozi, cofi
16.
muSebis
arasaTanado
samuSao
pirobebi
• saqarTvelos Sromis kodeqsi
(2006 wlis 25 maisi);
• saqarTvelos sanitariuli
kodeqsi (2003 wlis 8 maisi).
• socialuri infrastruqturisa da momsaxurebis
gegmis SemuSaveba sanitariul-higienuri, socialuri
da samedicino obieqtebisa da momsaxurebis, aseve
muSebis sacxovrebeli adgilebisa da
transportirebis uzrunvelyofis mizniT;
samSeneblo
kompania
/kontraqtori
(“saqarTvelos
rkinigzam” unda
daakisros
mSeneblobis
dawyebamde
• kontraqtorma unda
warmoadginos socialuri
infrastruqturisa da
momsaxurebis gegma;
• angariSi janmrTelobisa
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
304
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
• samuSao adgili unda Seesabamebodes EBRD-is
garemosdacviTi da socialuri politikis moTxovnebs
Sromisa da samuSao pirobebisadmi (PR 2) da Sromis saerTaSoriso organizaciis ZiriTad standartebs;
• muSebs unda hqondeT:
o usafrTxo sacxovrebeli sivrce – zedapirebi,
struqturebi da mowyobilobebi advilad unda
iwmindebodes da ar iwvevdes saxifaTo naerTebis
dagrovebas. Senobebi unda iyos struqturulad
usafrTxo, saTanadod daculi klimaturi
pirobebisagan da hqondes ganaTebisa da xmauris
misaRebi done;
o usafrTxo teqnika da masalebi;
o muSaobis usafrTxo sistemebi;
o informacia, rCeva, swavleba da meTvalyureoba;
o saTanado samuSao garemo da pirobebi (samuSao adgili uzrunvelyofili unda iyos
sapirfareSoebiTa da saSxapeebiT, sasmeli wyliTa
da sufTa sasadiloTi);
o xelmisawvdomi gadaudebeli samedicino daxmareba.
• samuSao adgili daculi unda iyos xanZrebis gaCenis
saSiSroebisagan sawarmoo obieqtebisaTvis
gankuTvnili xanZarsawinaaRmdego wesebis dacvis gziT.
sxva xanZarsawinaaRmdego saSualebebSi Sedis:
o obieqtebis aRWurva xanZris deteqtorebiT, gangaSis sistemiTa da xanZarsawinaaRmdego
aRWurvilobiT. xanZarsawinaaRmdego aRWurviloba
unda iyos karg samuSao mdgomareobaSi da advilad
xelmisawvdomi. igi unda Seesabamebodes obieqtis
zomebsa da daniSnulebas, obieqtSi arsebul
aRWurvilobas, arsebuli nivTierebebis fizikur da
qimiur Tvisebebsa da adamianTa maqsimalur
raodenobas;
o advilad xelmisawvdomi da mosaxmari xelis
xanZarsawinaaRmdego aRWurvilobis arseboba;
• xmovani da vizualuri Tvisebebis mqone
xanZarsawinaaRmdego da avariuli gangaSis sistemebi.
saerTaSoriso safinanso korporaciis sicocxlesa da
valdebulebebi
kontraqtors
kontraqtis
pirobebis
saSualebiT)
“saqarTvelos
rkinigza” (HSE oficeri da
sazogadoebasTan
urTierTobis
oficeri)
da usafrTxoebis
standartebis dacvis Sesaxeb
mSeneblobis pirvel wels
unda momzaddes
kvartalurad, mSeneblobis
meore da mesame wels _
semestrulad.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
305
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
sicocxlis usafrTxoebasTan dakavSirebuli
saxelmZRvanelo principebi dacul unda iqnes
sazogadoebrivi Senobebis SemTxvevaSi;
• muSaTa gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba.
17. usamarTlo
sakontraqto
pirobebi.
• saqarTvelos Sromis kodeqsi
(2006 wlis 25 maisi);
• saqarTvelos sanitariuli
kodeqsi (2003 wlis 8 maisi).
• kontraqtorTan kontraqtis dadebis dros “saqarTvelos rkinigza”:
o unda darwmundes, rom kontaqtorebi arian kargi reputaciis mqone aRiarebuli kompaniebi;
o unda mosTxovos maT EBRD-is garemosdacviTi da
socialuri politikis Sromisa da samuSao
pirobebis (PR 2) 6-dan 16-mde da 18 paragrafebSi Camoyalibebuli moTxovnebis Sesruleba;
• “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtorebis,
qvekontraqtorebis da mniSvnelovani masalisa da
saqonlis mowodebis (mag., betonis ganZelebi)
sakontraqto valdebulebebi unda aagos Sromis
saerTaSoriso organizaciis ZiriTad standartebze.
“saqarTvelos rkinigzam” unda daakisros
kontraqtorebs da qvekontraqtorebs Semdegi
kanonebisa da principebis dacva:
o Sromis, socialuri dacvis, profesiuli
janmrTelobisa da usafrTxoebis erovnuli
kanonebi (saqarTvelos sanitariuli kodeqsi, 2003
wlis 8 maisi); da
o Sromis saerTaSoriso organizaciis is principebi da standartebi, romlebic exeba:
a) bavSvTa Sromis gamoyenebis akrZalvas;
b) iZulebiTi Sromis akrZalvas;
c) SromasTan dakavSirebuli diskriminaciis
akrZalvas;
d) jgufuri da koleqtiuri xelSekrulebebis
dadebis Tavisuflebas.
• “saqarTvelos rkinigzam” konraqtorebsa da
qvekontraqtorebs unda daakisros saqarTveloSi
samSeneblo seqtorSi arsebuli xelfasebis,
SeRavaTebisa da samuSao pirobebis ekvivalenturi
• “saqarTvelos
rkinigza”
• samSeneblo
kompania
/kontraqtori
(“saqarTvelos
rkinigzam”
unda
daakisros
valdebulebebi
kontraqtors
kontraqtis
pirobebis
saSualebiT).
mSeneblobis
dawyebamde
da
mSeneblobis
mimdinareob
si etapze.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
306
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
xelfasebis, SeRavaTebisa da samuSao pirobebis
uzrunvelyofis valdebuleba;
• muSaTa gasaCivrebis meqanizmis Seqmna, raTa maT mieceT samuSao pirobebTan dakavSirebuli sakiTxebis
dayenebis SesaZlebloba.
18.
saxifaTo
samSeneblo
masalebis
gamoyenebis da
Tbilisis
arsebuli
centraluri
sadguris
sarkinigzo
infrastruqtu
risa da
samSeneblo
teritoriebze
arsebuli
nagebobebis
demontaJis
dros saxifaTo
masalebTan
arasaTanado
mopyrobis
Sedegad
gamowveuli
uaryofiTi
gavlena
• saqarTvelos kanoni saxifaTo
qimiuri nivTierebebis Sesaxeb
(1998 wlis 12 ivnisi).
• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis
dacvis gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;
• samSeneblo narCenebis marTvis gegmis SemuSaveba da
ganxorcieleba;
• “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis
safuZvelze Tavis kontraqtorebs unda daakisros
mSeneblobis procesSi mxolod adamianis
janmrTelobisTvis usafrTxo masalis gamoyenebis
valdebuleba;
• “saqarTvelos rkinigzam” kontraqtis pirobebis
safuZvelze Tavis kontraqtorebs unda daakisros
nagebobebis demontaJis dros gamovlenil saxifaTo
narCenebTan evrokavSiris saxelmZRvanelo principebis
(samSeneblo masalebis direqtiva (sabWos direqtiva
89/106/EEC); calkeuli saxifaTo nivTierebisa da
preparatis gayidva da gamoyeneba (azotis Semcveli
saRebavebi) (sabWos direqtiva Directive 2002/61/EC) Sesabamisad mopyrobis valdebuleba;
• gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces kreozotiT
gaJRenTili xis ganZelebis demontaJs (maTi
demontaJisa da ganTavsebis wesebi dawvrilebiT aris
aRwerili TavSi “narCenebis warmoqmna da marTva”).
• “saqarTvelos
rkinigza” da
samSeneblo
kompania
/kontraqtori
(“saqarTvelos
rkinigzam”
unda
daakisros
valdebulebebi
kontraqtors
kontraqtis
pirobebis
saSualebiT).
mSeneblobis
dawyebamde
da
mSeneblobis
mimdinareob
is etapze.
• kontraqtorma unda warmoadginos mSeneblobis
dros janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis, aseve
samSeneblo narCenebis
gegmebi, romlebsac amtkicebs
“saqarTvelos rkinigza”;
• angariSebi zemoT aRniSnuli
gegmebis ganxorcielebis
Sesaxeb mSeneblobis pirvel
wels unda momzaddes
kvartalurad, mSeneblobis
meore da mesame wels _
semestrulad.
19.
muSebTan
dakavSirebuli
ubeduri
SemTxvevebi
rkinigzis
teqnikur
personalTan
dakavSirebuli
ubeduri
SemTxvevebi
• mSeneblobis etapisaTvis sagangebo situaciebisTvis
mzadyofnis gegmis SemuSaveba avariul situaciebze
reagirebis mizniT;
• mSeneblobis dros janmrTelobisa da usafrTxoebis
dacvis gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba;
• “saqarTvelos rkinigzam”, kontraqtis pirobebis
safuZvelze, Tavis kontraqtorebs unda daakisros
muSebisTvis usafrTxoebis sakiTxebze swavlebis
Catarebisa da maTi informirebis uzrunvelyofis
valdebuleba;
• “saqarTvelos
rkinigza”
(HSE oficeri da
sazogadoebasT
an
urTierTobis
oficeri) da
samSeneblo
kompania
/kontraqtori
(“saqarTvelos
mSeneblobis
dawyebamde
da
rkinigzis
eqspluatac
iis
procesSi.
• kontraqtorma unda warmoadginos mSeneblobis
etapisaTvis sagangebo
situaciebisTvis mzadyofnis
gegma, aseve mSeneblobis
dros janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis gegma,
romelic unda daamtkicos
“saqarTvelos rkinigzam”;
• eqspluataciis etapze
“saqarTvelos rkinigzam”
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
307
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
• muSebs Soris ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT ”saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs da
ganaxorcielebs usafrTxoebis programas, romelic
Seesabameba saerTaSoriso normebs da uzrunvelyofs
nebismieri saxis samuSaos dawyebamde TiToeuli
menejerisa da muSis mier swavlebis gavlas da, sul
mcire, weliwadSi erTxel mainc _ amgvari
treningebis gameorebas. es exeba droebiT muSebsac;
• muSebs Soris ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT unda ganxorcieldes Semdegi RonisZiebebi:
o muSebis swavleba rkinigzaze piradi usafrTxoebis
sakiTxebze;
o saremonto samuSaoebis dros matareblebis
moZraobis gaCereba (muSaoba mwvane zonaSi) da Tu
moZraobis gaCereba SeuZlebelia, avtomaturi
gamafrTxilebeli sistemis gamoyeneba;
o matareblebis gasaCerebeli, maxarisxebeli da
saremonto ubnebis gamoyofa rkinigzis mTavari
moZravi xazidan;
• “saqarTvelos rkinigzam” unda ganaaxlos sagangebo
situaciebisTvis mzadyofnis gegma da usafrTxoebis
programa, romelic saukeTeso saerTaSoriso
praqtikis Sesabamisi iqneba;
• rkinigzis personalma, SeZlebisdagvarad, unda
dagegmos regularuli dasvenebis periodebi rogorc
dRis, aseve Ramis saaTebSi, dasvenebis periodebis
efeqturobis gazrdis mizniT da saerTaSoriso
standartebsa da saukeTeso praqtikasTan Sesabamisad,
raTa Tavidan acilebul iqnes muSebis gadaRla da
gadaRliT gamowveuli ubeduri SemTxvevebis
albaToba.
rkinigzam”
unda
daakisros
valdebulebebi
kontraqtors
kontraqtis
pirobebis
saSualebiT).
unda ganaaxlos sagangebo
situaciebisTvis mzadyofnis
gegma da usafrTxoebis
programa, romelic
saukeTeso saerTaSoriso
praqtikis Sesabamisi iqneba;
• yovelkvartaluri /
semestruli angariSebis
momzadeba mSeneblobis
etapisaTvis sagangebo
situaciebisTvis mzadyofnis
gegmisa da mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis gegmis
Sesaxeb.
20.
gavlena
mgzavrebze /
matareblebis
momxmareblebze
centraluri
sadguris
gauqmebis
Sedegad.
• erTi sadguridan (didube) meoremde (navTluRi)
gadaadgilebis gamo Seqmnili diskomfortis
Sesamcireblad metros sadgurebi unda iyos
maqsimalurad keTilmowyobili, raTa mgzavrebis mier
sadgurebs Soris gadaadgilebisas miRebuli
diskomforti iyos minimaluri.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
308
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
21.
saxifaTo
tvirTebis
transportirebas
Tan
dakavSirebuli
avariebi.
• saqarTvelos kononi saxifaTo
sawarmoebis usafrTxoebis Sesaxeb
(1997 wlis 12 oqtomberi).
• daRvrebis Tavidan acilebisa da kontrolis,
sagangebo situaciebisTvis mzadyofnisa da avariul
situaciebze reagirebis gegmebis SemuSaveba da
ganxorcieleba;
• saxifaTo tvirTebis saTanado Semowmebis, Cabarebis da transportirebis sistemis ganxorcieleba. vinaidan
am saxis momsaxurebis uzrunvelyofa SeuZlia mesame
mxaresac, skriningisa da Cabarebis procesi unda
ganxorcieldes konteinerebis SefuTvasa da
markirebasTan dakavSirebuli saerTaSoriso
standartebis Sesabamisad;
• vagoncisternebisa da iseTi moZravi Semadgenlobebis
gamoyeneba, romlebic Seesabameba saerTaSoriso
standartebs mocemuli tvirTebisaTvis, da
prevenciuli programis ganxorcieleba.
“saqarTvelos
rkinigza”,
satvirTo
gadazidvabis
departamenti
mSeneblobis
dawyebamde
da
rkinigzis
eqspluatac
iis
procesSi
damatebiTi informacia
avariebis riskebTan
dakavSirebiT mocemulia TavSi
6.4 - avariebis riski.
22. xmauri da
vibracia
• saqarTvelos Sromis,
janmrTelobisa da socialuri
dacvis ministris brZanebuleba N 351/ნ garemos mdgomareobis xarisxobrivi normebis
damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis
16 agvisto), sanitariuli wesebi
da normebi (sn 2.2.4/2.1.8.000-00).
• xmauris Semcirebis mizniT lokomotivis brigadis
mier matareblis samuxruWo sistemis ventilaciis
sixSiris Semcireba im donemde, rom lokomotivis
brigadam SeZlos damuxruWebis operaciebis
Sesruleba;
• xmaurdamWeri sistemebis dayeneba;
• personaluri damcavi saSualebebis gamoyeneba, Tu
xmauris Semcireba ver xerxdeba sainJinro
saSualebebiT;
• vibraciis Sesamcireblad operatoris savarZlis qveS
amortizatorebis dayeneba;
• vibraciis Sesamcirebeli sistemebis dayeneba
lokomotivebis sakidebze, kabinebze an operatorebis
savarZlebze, raTa uzrunvelyofil iqnes Sesabamisoba
saerTaSoriso da erovnuli standartebsa da
saxelmZRvanelo principebTan;
• xelis aparatebisgan warmoqmnili xelis, mklavis
vibracia, an mTeli tanis vibracia im zedapiridan,
romelzedac muSa dgas an zis, unda kontroldebodes
aRWurvilobis SerCeviT, vibraciis mSTanTqavi
baliSebisa da sxva mowyobilobebis dayenebis da
vibraciis zemoqmedebis drois Semcirebis gziT;
“saqarTvelos
rkinigza”
rkinigzis
eqspluatac
iis
procesSi
xmauris gavlenis damatebiTi
Semarbilebeli zomebi
mocemulia garemosdacviTi da
socialuri marTvis gegmaSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
309
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
• Ramis saaTebSi matareblebis moZraobis Semcireba.
23. dizelis
gamonabolqvi.
• saqarTvelos Sromis,
janmrTelobisa da socialuri
dacvis ministris brZanebuleba N 351/ნ garemos mdgomareobis xarisxobrivi normebis
damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis
16 agvisto).
• daxurul sivrceSi lokomotivebis yofnis periodis
Semcireba da buqsirebis gamoyeneba lokomotivebis
saremonto depoebSi Sesayvanad da gamosayvanad;
• im ubnebis mudmivi ventilacia, sadac SesaZlebelia
dizelis gamonabolqvis dagroveba;
• haeris gafiltvra lokomotivis brigadis kabinaSi.
“saqarTvelos
rkinigza”
rkinigzis
eqspluatac
iis
procesSi
• “saqarTvelos rkinigza”
SeimuSavebs da daamtkicebs
janmrTelobis,
usafrTxoebisa da garemos
dacvis wesebs saerTaSoriso
safinanso korporaciis
Sesabamisi saxelmZRvanelo
principebis mixedviT.
“saqarTvelos rkinigzam”
unda Cautaros treningebi
Sesabamis personals;
• detaluri Semarbilebeli
RonisZiebebi haeris
dabinZurebis da misgan
gamowveuli riskebis Sesaxeb
mocamulia TavSi 6.4.
24. eleqtrobasTan
dakavSirebuli
safrTxeebi.
• saqarTvelos Sromis,
janmrTelobisa da socialuri
dacvis ministris brZanebuleba N 351/ნ garemos mdgomareobis xarisxobrivi normebis
damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis
16 agvisto).
• muSebis swavleba eleqtruli usafrTxoebis zogad
sakiTxebSi. “saqarTvelos
rkinigza”
rkinigzis
eqspluatac
iis
procesSi
“saqarTvelos rkinigza”
SeimuSavebs da daamtkicebs
janmrTelobis, usafrTxoebisa
da garemos dacvis wesebs
saerTaSoriso safinanso
korporaciis Sesabamisi
saxelmZRvanelo principebis
mixedviT. “saqarTvelos
rkinigzam” unda Cautaros
treningebi Sesabamis personals.
25. eleqtruli da
magnituri
velebi
• saqarTvelos Sromis,
janmrTelobisa da socialuri
dacvis ministris brZanebuleba N 351/ნ garemos mdgomareobis xarisxobrivi normebis
damtkicebis Sesaxeb (2001 wlis
16 agvisto).
• muSebis swavleba eleqtruli usafrTxoebis zogad
sakiTxebSi;
• im ubnebis gamovlena, sadac momatebulia eleqtruli
da magnituri velebis daZabuloba da maTSi
gamoucdeli muSebis Sesvlis SezRudva.
“saqarTvelos
rkinigza”
rkinigzis
eqspluatac
iis
procesSi
“saqarTvelos rkinigza”
SeimuSavebs da daamtkicebs
janmrTelobis, usafrTxoebisa
da garemos dacvis wesebs
saerTaSoriso safinanso
korporaciis Sesabamisi
saxelmZRvanelo principebis
mixedviT. “saqarTvelos
rkinigzam” unda Cautaros
treningebi Sesabamis personals.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
310
gavlenebi gavlenis Tavidan acilebis/Serbilebis/kompensaciis RonisZiebebi
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi kanonmdeblobis moTxovnebi saukeTeso praqtika
pasuxismgebeli
organizacia
RonisZiebis
ganxorciel
ebis dro
komentari
26.
“saqarTvelos
rkinigzis”
TanamSromlebis
(38
TanamSromeli)
adgilmonacvleo
ba Tbilisis
centraluri
sadguridan
• “saqarTvelos rkinigzis” TanamSromlebis
adgilmonacvleobis gegmis SemuSaveba da
ganxorcieleba;
• konsultaciebis Catareba adgilmonacvleobis
specialur programaze adgilmonacvleobas
daqvemdebarebul TanamSromlebTan;
• adgilmonacvleobas daqvemdebarebul pirTa
informireba adgilmonacvleobis programis zusti
grafikis Sesaxeb;
• saWiroebis SemTxvevaSi TanamSromlebisTvis Sesabamisi
swavlebis Catareba adgilmonacvleobis programis
sakiTxebze.
“saqarTvelos
rkinigza”,
adamianuri
resursebis
departamenti
rkinigzis
eqspluatac
iis
procesSi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
311
cxrili 7.1.-11. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: kulturuli memkvidreoba da arqeologia
# qmedeba
garemosdacviTi riskebi
/ valdebulebebi /
sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro investiciebi
/ resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
kulturuli memkvidreoba da arqeologia
1.
arqeologi konsultantis daqiraveba,
raTa Sesabamis adgilebSi (ix. Tavi
6.3) miwis samuSaoebis dros
uzrunvelyofili iyos mudmivi
arqeologiuri meTvalyureoba da
arqeologiuri angariSis momzadeba.
aqeologiuri ubnebis
mTeli rigi, SesaZloa,
aRmoCndes zemoqmedebis
qveS miwis samSeneblo
samuSaoebis
mimdinareobis procesSi,
vinaidan maTi zusti
farTobi da
gavrcelebis
mimarTuleba cnobili
araa da zedapiruli
arqeologiuri kvlevis
Sedegad ver dgindeba.
konsultanti
arqeologi.
mSeneblobis
dawyebamde.
kulturuli memkvidreobis
dacva.
2. kulturuli memkvidreobis SemTxveviT
aRmoCenasTan dakavSirebuli
proceduris daweseba.
kulturuli
memkvidreobis
SemTxveviT aRmoCenis
SesaZlebloba.
teqnikuri
personalis saTanado
informireba
kulturuli
memkvidreobis
aRmoCenasTan
dakavSirebuli
wesebis Sesaxeb.
mSeneblobis
dawyebamde.
kulturuli memkvidreobis
dacva.
3. Tanamedrove sasaflaoze sarkinigzo
trasam unda gadaiaros estakadiT, an
gverdi auaros mas.
N8 Tanamedrove sasaflao (ix.
kulturuli
memkvidreobis ruka 9)
uSualo SexebaSia
trasasTan daaxloebiT
140 m sigrZis
monakveTze.
• saqarTvelos kanoni
kulturuli memkvidreobis
Sesaxeb (2007);
• PR 8, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika, 2008.
proeqtis inJinerTa
mier Sesabamisi
sainJinro samuSaoebis
Sesruleba.
proeqtis
dagegvis
procesSi.
Tanamedrove sasaflaos
Semovla.
4. sasurvelia, rom proeqtis Semdgomi
daxvewis procesSi marSruti metad ar
mosaxleobis
ukmayofilebis riski PR 8, EBRD-is garemosdacviTi da – gaTvaliswineba
proeqtis
Tanamedrove sasaflaoebTan
N11 da N15 manZilis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
312
# qmedeba
garemosdacviTi riskebi
/ valdebulebebi /
sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro investiciebi
/ resursebi /
pasuxismgebloba
qmedebaTa ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT ganxorcielebis
Sefasebis kriteriumi
miuaxlovdes Tanamedrove sasaflaoebs
N11 da N15. trasis sasaflaoebTan
miaxloebis SemTxvevaSi. socialuri politika, 2008. dagegmvis
procesSi.
SenarCuneba.
5. unda moewyos gzaze gadasasvleli, Tu
sarkinigzo trasa Seqmnis bariers
sasaflaosTan N15 misasvlelad.
sarkinigzo trasa gadis
daaxloebiT N15 sasaflaodan 70 metrSi
da, SesaZloa,
gadakveTos misasvleli
gza.
PR 8, EBRD-is garemosdacviTi da socialuri politika, 2008.
proeqtis inJinerTa
mier Sesabamisi
sainJinro samuSaoebis
Sesruleba.
proeqtis
dagegmvis
procesSi.
Tanamedrove sasaflaosTan
N15 misasvleli gzis
SenarCuneba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
313
cxrili 7.1.-12. garemosdacviTi da socialuri samoqmedo gegma: avariebis riski
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi /
sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro investiciebi /
resursebi / pasuxismgebloba
qmedebaTa
ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT
ganxorcielebis Sefasebis
kriteriumi
avariebis riski
zogadad, pirveli kategoriis
rknigzaze gzebis Slagbaumiani
gadasasvlelebis mowyoba
mizanSewonili ar aris. maT nacvlad
saWiroa xidebis an gvirabebis
gamoyeneba. anda, aucileblobis
SemTxvevaSi, avtomaturi Slagbaumian
gadasasvlelebis gamoyeneba.
gzebis gadakveTebTan
dakavSirebuli
riskebis Tavidan
acileba.
• proeqtis inJineri,
• Sesabamisi danaxarjebi konstruqciebisaTvis.
proeqtis
dagegmvis, rac
SeiZleba
ufro, adreul
etapze.
avariebis riskis
Semcireba.
• gasxvisebis derefnis mcenareuli
safaris monitoringi. Wrisa da sxva
movliTi RonisZiebebis
ganxorcieleba iseT dros, rodesac
tyis xanZrebis gaCenis riski ar aris
maRali;
• xanZarmedegi saxeobebis (mag.: magarmerqniani xeebis) dargva da
movla gasxvisebis derefanSi da mis
mimdebare teritoriebze.
tyis xanZaris riskis
acileba.
• ,,saqarTvelos rkinigzis”
HSE oficeri da/an
Sesabamisi samsaxurebi.
gaTvaliswinebu
li unda iyos
eqpluataciis
etapamde.
xanZrebis riskis
Semcireba trasis
arasaTanado movlis gamo.
satvirTo matareblebis liandagebidan
gadasvlis SemTxvevebis mizezebis
Seswavla.
moZraobis
usafrTxoeba.
saukeTeso praqtika
• ,,saqarTvelos rkinigzis”
moZraobis usafrTxoebis
samsaxuri (an Sesabamisi
kvalifikaciis konsultanti
riskebis SefasebisaTvis).
adreul etapze avariebis riskis
Semcireba.
• saTanado sainJinro gadawyveta riskebisa da SesaZlo zemoqmedebis
SemcirebisaTvis;
• sagangebo situaciebis gegma;
• personalis treningi da Sesabamisi
aRWurva.
garemos sensitiuri
ubnebis dacva (mag.:
,,Tbilisis zRvis”
monakveTze)
• ,,Tbilisis zRva”
saxelmwifo mniSvnelobis
wylis obieqtia (1998 wlis
7 maisi, brZaneba #61);
• saxelmwifo standartebi
wylis xarisxis Sesaxeb;
• saqarTvelos wylis kanoni
• proeqtis inJineri; • Sesabamisi danaxarjebi konstruqciebisaTvis;
• ,,saqarTvelos rkinigzis”
mier gamoyofili
personali;
eqspluataciis
etapamde.
garemos sensitiuri
ubnebis (mag.: ,,Tbilisis
zRvis”) ekologiuri
usafrTxoebis
uzrunvelyofa.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
314
# qmedeba
garemosdacviTi
riskebi /
valdebulebebi /
sargebeli
sakanonmdeblo moTxovna /
saukeTeso praqtika
saWiro investiciebi /
resursebi / pasuxismgebloba
qmedebaTa
ganrigi
mizani da qmedebis
warmatebiT
ganxorcielebis Sefasebis
kriteriumi
(1997, Sesworebebi da
damatebebi Setanilia 2003,
2004, 2005 da 2006
wlebSi).
• kvalificirebuli
trenerebi;
• saTanado aRWurviloba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
315
7.2. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa
garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa SemuSavebulia
SemoTavazebuli Semarbilebeli RonisZiebebis (garemosdacviTi da socialuri
marTvis gegmaSi mocemuli) efeqturobis Sesamowmeblad da Semarbilebeli
RonisZiebebis daxvewisa an, saWiroebisamebr, SemuSavebis uzrunvelsayofad
realuri gavlenebis sapasuxod an momavali ganviTarebis gegmebis SesamuSaveblad.
ufro zustad, monitoringis programis amocanebia:
• mSeneblobisa da eqspluataciis procesSi proeqtis gevlenebis arRicxva;
• Semarbilebeli RonisZiebebis efeqturobis Sefaseba da naklovanebebis
gamovlena;
• samarTlebrivi valdebulebebis Sesruleba;
• Semarbilebeli RonisZiebebis daxvewisa da srulyofis uzrunvelyofa
gavlenebis Sesamcireblad;
• Semarbilebeli RonisZiebebis SemuSavebis uzrunvelyofa gauTvaliswinebeli
sakiTxebisa da saqmianobebSi momxdari cvlilebebis sapasuxod;
• “saqarTvelos rkinigzisa” da saerTaSoriso kreditorebis mier sasesxo
xelSekrulebis moTxovnebis Sesrulebis Semowmebis uzrunvelyofa.
qvemoT mocemul cxrilebSi warmodgenilia Tbilisis SemovliTi rkinigzis
proeqtisTvis SemuSavebuli garemosdacviTi da socialuri dacvis zomebis
efeqturobis monitoringis RonisZiebebi. garemosdacviTi da socialuri
monitoringis programa aRwers sakontrolo parametrebs, gansaxorcielebel
saqmianobebs, monitoringis RonisZiebebis drosa da sixSires, am RonisZiebebis
efeqturobis indikatorebs, saWiro resursebs, monitoringis monacemebis
Segrovebis, analizisa da angariSgebis wess da monitoringis Sedegebis Semowmebis
saSualebebs.
garemosdacviTi monitoringis RonisZiebebis safuZvels unda warmoadgendes
proeqtTan dakavSirebuli gamonabolqvebis, Txevadi emisiebisa da resursebis
moxmarebis pirdapiri da arapirdapiri indikatorebi.
qvemoT moyvanil cxrilebSi (7.2-1 – 7.2-11) mocemulia Tbilisis SemovliTi
rkinigzis winasamSeneblo, mSeneblobisa da eqspluataciis etapebis garemosdacviTi
da socialuri monitoringis programa. “saqarTvelos rkinigza”, rogorc
aRmasrulebeli uwyeba, kvalificirebuli garemosdacviT sakonsultacio kompaniis
mxardaWeriT pasuxismgebeli iqneba monitoringis yvela RonisZiebis
ganxorcielebaze da saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis
saministrosa da/an sxva saTanado uwyebebSi monitoringis Sedegebis angariSis
wardgenaze.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
316
cxrili 7.2.-1. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: zedapiruli da miwisqveSa wylebi
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire indikatori
gadamowmebis
wyaro komentari
1
• zedapiruli
wylebis
dabinZureba
samSeneblo
saqmianobiT;
• zedapiruli
wylebis
dabinZureba
samSeneblo
teqnikiT;
• zedapiruli
da
miwisqveSa
wylebis
dabinZureba
samSeneblo
moednebidan;
• varkeTilis
yofili
meurneobis
teritoriaz
e miwisqveSa
sairigacio
sistemis
dazianeba.
• rkinigzis ganlageba
gldanis tbis wyaldacviTi
zolis farglebs gareT;
• mSeneblobis organizebis da
samSeneblo teqnikis
eqspluataciis mkacrad
Sesabamisoba garemosadacviT
standartebTan;
• samSeneblo moednebze
saasenizacio ormoebis
mowyoba;
• varkeTilis yofili
meurneobis teritoriaze
samuSaoebis warmoeba
imgvarad, rom Tavidan iqnes
acilebuli miwisqveSa
sistemis dazianeba.
• savele
daTvaliereba;
• zedapiruli
wylebis
perioduli
analizi.
• proeqti sainJinro
jgufi;
• samSerneblo
kompaniis
garemosdacvi
Ti
konsultant
i;
• “saqarTvelo
s rkinigzis”
HSE oficeri.
yovelkvireula
d mSeneblobis
periodSi.
• wylis
xarisxis
Sesabamiso
ba
saqarTvel
os
kanonmdeb
lobiT
dadgenil
normebTan
• samSerneblo
kompaniis
garemosdacviTi
konsultanti;
• “saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeris angariSi.
2
• axali
infrastruqtu
ruli
obieqtebidan
zedapiruli da
miwisqveSa
wylebis
dabinZureba;
• axali infrastruqturuli
nagebobis (sadguri,
depoebi) kanalizaciisTvis
unda mowyos Tanamedrove
tipis gamwmendi nageboba,
romelic gaTvlilis iqneba
aq momsaxure adamianTa
raodenobaze;
• savele
daTvaliereba;
• zedapiruli da
miwisqveSa wylebis
xarisxis
monitoringi
sakontrolo
WaburRilebisa da
“saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeri.
weliwadSi
orjer
• wylis
xarisxis
Sesabamiso
ba
saqarTvel
os
kanonmdeb
lobiT
dadgenil
• “saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeris angariSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
317
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire indikatori
gadamowmebis
wyaro komentari
• zedapiruli da
miwisqveSa
wylebis
dabinZureba
sarkinigzo
trasis mTel
sigrZeze mavne
nivTierebebis
akumulirebis
Sedegad;
• gldanis tbisa
da miwisqveSa
wylebis
dabinZureba
SesaZlo
sagangebo
situaciebis
SemTxvevaSi;
• Tbilisis
wyalsacavis
dabinZureba
SesaZlo
sagangebo
situaciebis
SemTxvevaSi.
• sagangebo situaciebze reagirebis, navTobis
daRvraze reagirebis
sagangebo gegmebis
SemuSaveba;
• teqnikuri gadawyveta wylis
obieqtebis gadakveTebis,
maTSi damabinZureblebis
moxvedris Tavidan acilebis
mizniT
• saqarTvelos rkinigzis
Sesabamisi samsaxurebis
perioduli treningi,
swavlebebi da Sesabamisi
aRWurvilobiT aRWurva;
• zedapiruli da gruntis
wylebis dacva maTSi
saxifaTo nivTierebebis
moxvedrisagan;
• teqnikuri gadawyveta kvirikobis xevis
dacvisaTvis saxifaTo
nivTierebebis SesaZlo
CaRvrisagan;
• teqnikuri gadawyveta zedapirze daRvrili
navTobis, an sxva saxifaTo
nivTierebebis Tbilisis
zRvisken Cadinebis Tavidan
acilebisa da misi Sekrebisa
rezervuarebSi Semdgomi
amowmendis mizniT;
• sainJinro gadawyveta, romelic uzrunvelyofs
navTobiT datvirTuli
cisternebis sruli
zedapiruli wylis
sinjebis analiziT;
• sagangebo situaciebis
samsaxuris
swavlebebi.
normebTan.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
318
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire indikatori
gadamowmebis
wyaro komentari
gadabrunebis Tavidan
acilebas.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
319
cxrili 7.2.-2. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: flora da mcenareuli safari
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire indikatori
gadamowmebis
wyaro komentari
1
• sakonservacio Rirebulebis
saxeobebis
ganadgurebis
riski;
• minimum, 50-60 m siganis
derefanSi
mTlianad
ganadgurdeba
mwvane safari;
• samSeneblo
teqnikis
moZraoba
niadagis
zedapiruli
horizontis
moSlasa da
mwvane safaris
gaqrobas
gamoiwvevs.
florisa da mcenareuli
safaris konservaciisa da
aRdgenis gegma. gazafxulze
unda Catardes mSeneblobis
wina floristuli
sakonservacio aRwera, raTa
moxdes sakonservacio
saxeobebis identificireba da
gadanergva msgavs
alternatiul habitatebSi,
maTi Teslebisa da bolqvebis
Segroveba da mcire
warmadobis sanergeebis Seqmna
da ex situ da in situ konservaciuli qmedebebis
ganxorcieleba. garda amisa,
kompensaciis mizniT saWiro
iqneba xeebis dargva
gasxvisebis zolis mimdebare
teritoriebze.
• damatebiTi savele
daTvaliereba
uSualod
mSeneblobis win;
• mcenareTa Semowmeba ex situ da in situ sakonservacio
pirobebSi.
• konsultanti
(botanikosi)
• “saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeri
• erTi damatebiTi
winasamSeneblo
daTvaliereba
TiToeul
samSeneblo
obieqtze
(gazafxuli,
Semodgoma);
• mcenareTa regularuli
Semowmeba ex situ da in situ sakonservacio
pirobebSi.
yvela
sakonservacio
saxeobis
SenarCuneba.
• konsultan
ti
botanikos
is
angariSi.
• “saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeris
angariSi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
320
garemosdacviTi da socialuri monitoringis gegma: ekosistemebi
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire indikatori
gadamowmebis
wyaro komentari
1
mSeneblobisas
da
mSeneblobiswin
a etapebze,
SesaZlebelia
sensistiuri
ekosistemebis
cvlileba;
habitatis
fragmentacia,
dakargva da
sxv.
cvlilebisadmi gansakuTrebiT
sensitiuria
biomravalferovnebis
TvalsazrisiT saintereso
ubnebi – kvirkobisa da sxva
xevebi da gldanis didi tbis
mimdebare teritoria. amitom
mSeneblobis organizebis
gegmam unda gaiTvaliswinos
Semdegi RonisZiebebi:
• mSeneblobis damxmare
mowyobilobebi da
misasvleli gzebi
daSorebili unda iyos
sensitiuri adgilebidan;
• xeobebSi, sadac moewyoba
miwayrilebi Cadebuli unda
iyos sadrenaJe milebi,
romlebic wyalsadinrebis
erTianobas uzrunvlyofs;
• sasurvelia sensitiur
adgilebSi balaxeulobis
minimaluri raodenobis
gakafva;
• samSeneblo masalebis
warmomavloba unda iyos
garkveuli da maTi
usafrTxoeba
uzrunvelyofili.
wylis resursebis dacvis
RoniZiebebis Sesaxeb ix. TavSi
6.1.1.
vizualuri inspeqci.a
“saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeri.
kviraSi
erTxel.
sakonservaci
o
saxeobebisa
da
habitatebis
SenarCuneba.
“saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeri.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
321
cxrili 7.2.-3. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: fauna
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire
indikator
i
gadamowmebis
wyaro komentari
1
• sakonservacio Rirebulebis
saxeobebisa da
maTi
TavSesafrebis
ganadgurebis
riksi;
• maTi SeSfoTeba
gamravlebis an
STamomavlobis
gamokvebis
dros.
kvirikobis, xevZmaras da
saafTre xevebSi da gldanis
tbasTan mSeneblobis warmoeba
oqtombridan martis bolomde.
am periodSic ki, aucilebeli
iqneba mSeneblobis wina
savele kvlevebis Catareba,
vinaidan sxvadasxva
saxeobebisaTvis sxvadasxva
sezonebia mniSvnelovani.
saWiroebis SemTxvevaSi
daculi saxeobebisaTvis
alternatiuli TavSesafriT
uzrunvelyofa.
• damatebiTi savele
daTvalierebebi.
• “saqarTvelo
s rkinigzis”
HSE oficeri.
• erTi damtebiTi
winasamSeneblo
daTvaliereba
TiToeul axal
samSeneblo
obieqtze;
• Semdeg, mSeneblobis
procesSi
saWiro iqneba
kviraSi erTi
savele
daTvaliereba.
daculi
saxeobebis
ararsebob
da
samuSao
derefanSi
da mis
uSualo
siaxloves.
“saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeris angariSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
322
cxrili 7.2.-4. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: niadagi
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataci
is etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli piri /
organizacia
monitoringi
s sixSire
indikator
i gadamowmebis wyaro
komenta
ri
1
samSeneblo
obieqtis
maxloblad
niadagis
zedapiris
datkepna da
meqanikuri
dazianeba
samSeneblo
teqnikiT
mSenebelTa da
samSeneblo obieqtis
xelmZRvanelTa
treningi
samSeneblo
obieqtebis mimdebare
teritoriebis
vizualuri inspeqcia.
• “saqarTvelos rkinigzis”
HSE oficeri. kviraSi
erTxel
niadagis
garegani
mdgomareo
ba
• saqarTvelos
rkinigzis HSE oficeris angariSi.
2
niadagis
nayofieri
fenis
dakargva, misi
Tvisebebis
cvla an
erozia
SemuSavdes niadagis
moxsnis, gadatanisa da
dasawyobeba-Senaxvis
gegmebi
dasawyobebuli
niadagis regularuli
vizualuri inspeqcia
misi mdgomareobis
Sefasebis mizniT.
• “saqarTvelos rkinigzis”
HSE oficeri;
• “saqarTvelos rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultanti (niadagebis
specialisti).
or kviraSi
erTxel
gadarecxi
li
niadagi
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficrisa da;
• “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultantis
angariSebi.
3
niadagis
erozia
samSemeblo
samuSaoebis
warmoebisas
niadagis eroziis
prevenciisa da
kontrolis gegma
• bermebisa da gabionebis mowyoba.
mulCireba, balaxis
SeTesva; rkingizis
vakisis SesaZlo
deformacia niadagis
eroziis gaaqtiurebis
gamo.
regularuli
vizualuri inspeqcia
• “saqarTvelos rkinigzis”
HSE oficeri;
• “saqarTvelos rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultanti (niadagebis
specialisti).
or kviraSi
erTxel
wyal
naRarebisa
da
sedimenteb
is
arseboba
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficrisa da;
• “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultantis
angariSebi.
4
niadagis
nayofieri
fenis dakargva
niadagis aRdgenis gegma
regularuli
vizualuri inspeqcia
da niadagis nimuSebis
• “saqarTvelos rkinigzis”
HSE oficeri;
• “saqarTvelos rkinigzis”
sxvadasxva
mwvane
safaris
warmoqmna
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficrisa da;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
323
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataci
is etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli piri /
organizacia
monitoringi
s sixSire
indikator
i gadamowmebis wyaro
komenta
ri
da misi
Tvisebebis
cvla
laboratoriuli
analizi saWiroebis
SemTxvevaSi.
garemosdacviTi
konsultanti (niadagebis
specialisti).
• “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultantis
angariSebi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
324
cxrili 7.2.-5. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: Tbilisis erovnuli parki
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataci
is etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli piri /
organizacia
monitoringi
s sixSire
indikator
i gadamowmebis wyaro
komenta
ri
1
samSeneblo
obieqtis
maxloblad
niadagis
zedapiris
datkepna da
meqanikuri
dazianeba
samSeneblo
teqnikiT
mSenebelTa da
samSeneblo obieqtis
xelmZRvanelTa
treningi
samSeneblo
obieqtebis mimdebare
teritoriebis
vizualuri inspeqcia.
• “saqarTvelos rkinigzis”
HSE oficeri. kviraSi
erTxel
niadagis
garegani
mdgomareo
ba
• saqarTvelos
rkinigzis HSE oficeris angariSi.
2
niadagis
nayofieri
fenis
dakargva, misi
Tvisebebis
cvla an
erozia
SemuSavdes niadagis
moxsnis, gadatanisa da
dasawyobeba-Senaxvis
gegmebi
dasawyobebuli
niadagis regularuli
vizualuri inspeqcia
misi mdgomareobis
Sefasebis mizniT.
• “saqarTvelos rkinigzis”
HSE oficeri;
• “saqarTvelos rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultanti (niadagebis
specialisti).
or kviraSi
erTxel
gadarecxi
li
niadagi
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficrisa da;
• “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultantis
angariSebi.
3
niadagis
erozia
samSemeblo
samuSaoebis
warmoebisas
niadagis eroziis
prevenciisa da
kontrolis gegma
• bermebisa da gabionebis mowyoba.
mulCireba, balaxis
SeTesva; rkingizis
vakisis SesaZlo
deformacia niadagis
eroziis gaaqtiurebis
gamo.
regularuli
vizualuri inspeqcia
• “saqarTvelos rkinigzis”
HSE oficeri;
• “saqarTvelos rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultanti (niadagebis
specialisti).
or kviraSi
erTxel
wyal
naRarebisa
da
sedimenteb
is
arseboba
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficrisa da;
• “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultantis
angariSebi.
4
niadagis
nayofieri
fenis dakargva
niadagis aRdgenis gegma
regularuli
vizualuri inspeqcia
da niadagis nimuSebis
• “saqarTvelos rkinigzis”
HSE oficeri;
• “saqarTvelos rkinigzis”
sxvadasxva
mwvane
safaris
warmoqmna
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficrisa da;
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
325
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataci
is etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli piri /
organizacia
monitoringi
s sixSire
indikator
i gadamowmebis wyaro
komenta
ri
da misi
Tvisebebis
cvla
laboratoriuli
analizi saWiroebis
SemTxvevaSi.
garemosdacviTi
konsultanti (niadagebis
specialisti).
• “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviTi
konsultantis
angariSebi.
5
• sakonservacio
Rirebulebis
faunis da
maTi
TavSesafrebi
s
ganadgurebis
riksi;
• maTi SeSfoTeba
gamravlebis
an
STamomavlob
is
gamokvebis
dros.
xevebSi mSeneblobis
warmoeba oqtombridan
martis bolomde. am
periodSic ki,
aucilebeli iqneba
mSeneblobis wina
savele kvlevebis
Catareba, vinaidan
sxvadasxva
saxeobebisaTvis
sxvadasxva sezonebia
mniSvnelovani.
saWiroebis SemTxvevaSi
daculi saxeobebisaTvis
alternatiuli
TavSesafriT
uzrunvelyofa.
• damatebiTi savele
daTvalierebebi. • “saqarTvelos rkinigzis”
HSE oficeri.
• erTi damtebiTi
winasamSene
blo
daTvalier
eba
TiToeul
axal
samSenebl
o
obieqtze;
• Semdeg, mSeneblobi
s
procesSi
saWiro
iqneba
kviraSi
erTi
savele
daTvalier
eba.
daculi
saxeobebis
ararsebob
da
samuSao
derefanSi
da mis
uSualo
siaxloves.
“saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeris angariSi.
6
• sakonservacio
Rirebulebis
mcenareTa
saxeobebis
ganadgurebis
riski;
• minimum, 50-60 m siganis
florisa da
mcenareuli safaris
konservaciisa da
aRdgenis gegma.
gazafxulze unda
Catardes mSeneblobis
wina floristuli
sakonservacio aRwera,
raTa moxdes
sakonservacio
• damatebiTi savele
daTvaliereba
uSualod
mSeneblobis win;
• mcenareTa Semowmeba ex situ da in situ sakonservacio
pirobebSi.
• konsultanti
(botanikosi)
• “saqarTvelos rkinigzis”
HSE oficeri
• erTi damatebiTi
winasamSene
blo
daTvalier
eba
TiToeul
samSenebl
o
obieqtze
yvela
sakonserva
cio
saxeobis
SenarCuneb
a.
• konsultanti
botanikosis angariSi.
• “saqarTvelos
rkinigzis” HSE
oficeris angariSi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
326
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataci
is etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli piri /
organizacia
monitoringi
s sixSire
indikator
i gadamowmebis wyaro
komenta
ri
derefanSi
mTlianad
ganadgurdeba
mwvane
safari;
.
saxeobebis
identificireba da
gadanergva msgavs
alternatiul
habitatebSi, maTi
Teslebisa da bolqvebis
Segroveba da mcire
warmadobis sanergeebis
Seqmna da ex situ da
in situ konservaciuli
qmedebebis
ganxorcieleba. garda
amisa, kompensaciis
mizniT saWiro iqneba
xeebis dargva
gasxvisebis zolis
mimdebare
teritoriebze.
(gazafxul
i,
Semodgoma
);
• mcenareTa regularu
li
Semowmeba
ex situ da in situ sakonserva
cio
pirobebSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
327
cxrili 7.2.-6. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: atmosferuli haeris xarisxi
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire indikatori
gadamowmebis
wyaro komentari
1
haerze xarisxze
zegavlena
samSeneblo
teqnikis Sida
wvis Zraviani
manqana-
meqanizmebisa da
danadgarebis
muSaobis Sedegad
gamoyofili
namwvi airebiT.
satendero
gancxadebis
inspeqcia.
“saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri
erTxel,
satendero
gancxadebis
momzadebamde
sertificirebu
li samSeneblo
kontraqtori
da samSeneblo
samSeneblo
teqnika
• “saqarTvelo
s rkinigzis”
HSE oficeris
reporti,
• mSeneblobis
ganxorciele
bisaTvis
gakeTebuli
satendero
gancxadeba
2
haeris xarisxze
zegavlena miwis
samuSaoebis
warmoebisas.
• samSeneblo teqnika unda
iyos licenzirebuli da
nebadarTuli saqarTveloSi
moqmedi kanonmdeblobis
mixedviT.
• remokomendirebulia, rom
samSeneblo teqnika
sertificirebuli iyos da
Seesabamebodes
evrogaerTianebis an maT
ekvivalentur standartebs.
azotis oqsidebis
koncentraciis
laboratoriuli
analiziT
monitoringi.
“saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri da
sertificirebul
i laboratoria
mSeneblobis
etapze,
kvartalurad
laboratoriu
li Sedegebi
• laboratori
uli
Sedegebi da
HSE oficeris
reporti
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
328
cxrili 7.2.-7. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: xmauri da vibracia
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire indikatori
gadamowmebis
wyaro komentari
1 zenormatiuli
xmauri da
vibracia
zenormatiuli
xmauri da
vibracia
satendero ganacxadis
momzadeba xmaurdamcavi
RonisZiebis detaluri
modelirebis da maTi
Tvisobrivi maxasiaTeblebis
(ekranis tipi, xmaurSTanTqmis
koeficienti, simaRle da a.S.)
gansazRvrisaTvis, rac
gulisxmobs:
• akustikuri ekranebs;
• xmaurdamcav kar-fanjrebs;
• gvirabebis portalebis
dafarvas xmauris
mSTanTqavi zedapiriT;
• Sekrulvarjiani mwvane
nargavebis damcavi zolebis
gaSenebas;
• sensitiur ubnebTan matarebelTa moZraobis
siCqareebis SezRudvas;
• rkinigzis mimdebare teritoriaze, liandagebis
gaswvriv damxmare Senoba-
nagebobebis aSenebas;
xmaurisa da vibraciis
Sesamcireblad sasurvelia
rkinigzis xazebze upirapiro
liandagebis gamoyeneba,
moZravi Semadgenlobebis
mwyobrSi yofna da relsebisa
da Tvlebis zedapirebis
gamarTuli mdgomareobis
xmauris doneebis
gazomva.
• “saqarTvelos
rkinigza”, HSE oficeri an
konsultanti
akustikosi.
weliwadSi
erTxel.
• saqarTvelos
xmaurisa da
vibraciis
sanitariuli
normebi
2.2.4/2.1.8.00
0-00, 2001
• xmauris dasaSvebi
sidideebis
SenarCuneba;
• mosaxleobis
saCivrebis
ararseboba.
• saqarTvelos
rkinigza”, HSE oficris an
konsultanti
akustikosis
angariSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
329
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire indikatori
gadamowmebis
wyaro komentari
uzrunvelyofa.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
330
cxrili 7.2.-8. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: landSafti da vizualuri zemoqmedeba
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire indikatori
gadamowmebis
wyaro komentari
1
vizualuri
zemoqmedeba
mSeneblobis
periodSi
• mcenareuli safaris
maqsimaluri SenarCuneba
saproeqto xazis gaswvriv;
• samSeneblo teritoriis
SemoRobva.
savele daTvaliereba.
• samSeneblo
kompaniis
garemosdacvi
Ti
konsultant
i; da
• ”saqarTvelo
s rkinigzis”
HSE oficeri.
• winasamSeneblo
daTvaliereb
a TiToeul
axal
samSeneblo
obieqtze.
• samSerneblo
kompaniis
garemosdacviTi
konsultantis
angariSi; da
• ”saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeris
angariSi.
2
vizualuri
zemoqmedeba
eqspluataciis
etapze
• samSeneblo samuSaoebis
Semdeg rkinigzis trasis
mimdebare teritoriisa da
yrilebis gamwvaneba mTel
sigrZeze (saxeobebis
winaswari SerCeva
teritoriis ekologiuri
Taviseburebebidan
gamomdinare savaldebuloa);
• dasaxlebul punqtebSi
xmaurdamcavi kedlebis
SeRebva.
savele daTvaliereba
• ”saqarTvelo
s rkinigzis”
HSE oficeri.
weliwadSi
orjer.
• ”saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeris
angariSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
331
cxrili 7.2.-9. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: narCenebis warmoqmna da marTva
zegavlena
# mSeneblobis etapi eqspluataciis etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringi
s sixSire indikatori gadamowmebis
wyaro komentari
1
garemos
dabinZurebisa da
saxifaTo
narCenebisagan
gamowveuli
profesiuli
daavadebebis
Tavidan acileba:
• didi raodenobiT inertuli
masalebis/narCene
bis dagroveba;
• mcenareuli
narCenebi;
• saxifaTo narCenebi;
• narCeni sayofacxovrebo
wylebi
banakebidan;
• myari sayofacxovrebo
narCenebi;
• narCeni wylebi
samSeneblo
samuSaobidan
narCenebis marTvis gegma
mSeneblobis etapisaTvis,
romelic sxva sakiTxebTan
erTad, gaiTvaliswinebs
specialuri droebiTi
sawyobis mowyobas saxifaTo
narCenebisaTvis.
samSeneblo
obieqtebis
vizualuri
inspeqcia.
,,saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri.
kviraSi
erTxel
specialuri
droebiTi
sawyobis
arseboba
saxifaTo
narCenebisaTv
is
,,saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeris angariSi
2
• garemos dabinZureba;
• industriuli da
saxifaTo narCenebiT
gamowveuli
profesiuli
narCenebis marTvis gegmis
SemuSaveba eqspluataciis
etapisaTvis.
vizualuri
inspeqcia
,,saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeri an
Sesabamisi
samsaxurebi.
TveSi
erTxel
narCenebis
mdgradi
marTva
,,saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeris an Sesabamisi
samsaxuris
angariSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
332
zegavlena
# mSeneblobis etapi eqspluataciis etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringi
s sixSire indikatori gadamowmebis
wyaro komentari
daavadebebis riski;
• sayofacxovrebo narCenebi
matareblebidan,
depoebidan da
satvirTo
sadgurebidan.
3
demontaJis procesSi
warmoqmnili didi
raodenobis narCenebi,
maT Soris saxifaTo
narCenebi: kreozotiani
xis ganZelebi, azbestis
Semcveli masalebi, PCB, CFC, hidrokarbonebi (ix. detalebi Sesabamis
TavSi)
narCenebis marTvis gegma
demontaJisaTvis, romelic
sxva sakiTxebTan erTad
gaiTvaliswinebs saxifaTo
narCenebis gatanas
demontaJis dawyebamde.
obieqtebis
vizualuri
inspeqcia:
ngrevis
dawyebamde
gadamowmeba.
moxda Tu ara
saxifaTo
nivTierebebis
Semcveli
masalebis
gatana
obieqtidan.
• “saqarTvelos
rkinigzis”
kontraqtori
demontaJis
samuSaoebisaTv
is; da
• ,,saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeri an
garemosdacviT
i
konsultanti.
• erTxel
ngrevis
dawyebamde
;
• da Semdgom
demontaJi
s gegmis
mixedviT.
saxifaTo
narCenebis
ganTavsebis
gegma da
RonisZiebebi
• ,,saqarTvelo
s rkinigzis”
HSE oficeris an
garemosdacv
iTi
konsultant
is angariSi.
yuradReba
unda mieqces,
rom ar
moxdes,
SemTxveviT,
kreozotiani
xis ganZelebis
sawvav masalad
an raime sxva
mizniT
gamoyeneba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
333
cxrili 7.2.-10. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: socialur-ekonomikuri gavlenebi
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
1.
sacxovrebl
is dakargva
/ fizikuri
adgilmonac
vleoba.
• konsultaciebi gavlenis qveS myof
pirebTan (adgilmonacvle da
maspinZeli Temebis wevrebi) da maTi
informirebuli monawileoba
gadasaxlebasTan dakavSirebuli
gadawyvetilebebis miRebis procesSi;
• gavlenis qveS myofi Temebis
warmomadgenlebi monawileobas unda
iRebdnen gadasaxlebis procesTan
dakavSirebuli gadawyvetilebebis
miRebaSi Semdeg sakiTxebze:
sakompensacio paketebi, daxmareba,
SemoTavazebuli axali sacxovrebeli
adgilisa da gadasaxlebis grafikis
xelsayreloba;
• gasaCivrebis meqanizmis Seqmna, rac SeiZleba, adreul etapze gadasaxlebis procesSi warmoqmnili
problemebis droulad gadaWris
mizniT;
• gansaxlebis detaluri samoqmedo
gegmis SemuSaveba. fizikuri
adgilmonacvleoba unda daigegmos
da ganxorcieldes gansaxlebis
samoqmedo gegmis Sesabamisad,
romelic unda pasuxobdes EBRD-is
garemosdacviTi da socialuri
politikis Sesrulebis moTxovnas
(PR) 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da
ekonomikuri adgilmonacvleoba;
• konsultaciebi unda gagrZeldes
ganxorcielebis, monitoringis,
kompensaciebis gacemisa da
gansaxlebis procesis Sefasebis
drosac.
• adgilze gasvla;
• gavlenis qveS
myofi adgilobrivi
Temebis
warmomadgenlebis
gamokiTxva.
• “saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri.
• TveSi orjer mSeneblobis
dawyebamde
(gansaxlebis
detaluri
samoqmedo
gegmis
SemuSavebisa
da
ganxorcielebi
s etapze).
• gavlenis qveS
myofi Temidan
Semosuli
saCivrebis
raodenoba.
• adgilze
gasvlebis
angariSebis
momzadeba;
• gavlenis
qveS myofi
Temebis
warmomadgen
lebi;
• adgilobriv
i
municipali
tetebis
warmomadgen
lebi.
• monitoringis sixSire unda gaizardos
gavlenis qveS myofi
Temebidan saCivris
miRebis Semdeg;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
334
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
2.
miwisa da
Semosavlis
wyaros
dakargva.
• konsultaciebi gavlenis qveS myof
pirebTan da maTi informirebuli
monawileoba gadasaxlebasTan
dakavSirebuli gadawyvetilebebis
miRebis procesSi;
• ekonomikuri (da ara fizikuri) adgilmonacvleobis SemTxvevaSi unda
SemuSavdes gavlenis qveS moqceuli
pirebisa da TemebisaTvis
kompensaciebisa da sxva daxmarebebis
SeTavazebis specialuri
procedurebi, romlebic Seesabameba
EBRD-is garemosdacviTi da
socialuri politikis Sesrulebis
moTxovna (PR)5-s: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da
ekonomikuri adgilmonacvleoba.
procedurebi unda Camoyalibdes
cxovrebis saSualebebis aRdgenis
CarCos saxiT;
• konsultaciebi unda gagrZeldes
ganxorcielebis, monitoringis,
kompensaciebis gacemisa da
gansaxlebis procesis Sefasebis
drosac;
• detaluri informacia SesaZlo
Semarbilebeli RonisZiebebis Sesaxeb
mocemulia Tbilisis SemovliTi
rkinigzis proeqtis gansaxlebis
CarCo dokumentSi.
• adgilze gasvla;
• adgilobrivi
Temebis
warmomadgenlebis
gamokiTxva
• “saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri.
• TveSi orjer mSeneblobis
dawyebamde
(ekonomikuri
(da ara
fizikuri)
adgilmonacvl
eobis /
gadasaxlebis
procedurebis
SemuSavebisa
da
ganxorcielebi
s etapze).
• gavlenis qveS
myofi Temidan
Semosuli
saCivrebis
raodenoba.
• adgilze
gasvlebis
angariSebis
momzadeba;
• adgilobriv
i Temebis
warmomadgen
lebi;
• adgilobriv
i
municipali
tetebis
warmomadgen
lebi.
• monitoringis sixSire unda gaizardos
gavlenis qveS myofi
Temebidan saCivris
miRebis Semdeg;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
3.
sarkinigzo
sistemasTan
Cixuri
sadgurebiT
dakavSirebu
li
sawarmoebis
/
kompaniebis
adgilmonac
• “saqarTvelos rkinigza” gaagrZelebs
konsultaciebs gavlenis qveS myof
kompaniebTan sakompensacio paketebis
SesaTanxmeblad;
• “saqarTvelos rkinigzam” am
kompaniebisTvis unda moamzados
sakompensacio paketebi da daiwyos
maTTan molaparakebebi/konsultacieb
am sakompensacio paketebTan
• gamokiTxva / konsultacia
samizne kompaniebis
warmomadgenlebTan.
• “saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri.
• TveSi orjer mSeneblobis
dawyebamde
(sakompensacio
paketebis
momzadebisa
da
ekonomikuri
gadasaxlebis
procesSi).
• gavlenis qveS
myofi kompaniebidan
Semosuli
saCivrebis
raodenoba.
• Catarebuli
gamokiTxvis
/
konsultaci
is angariSi;
• gavlenis
qveS myofi
kompaniebi.
• monitoringis sixSire unda gaizardos
gavlenis qveS myofi
Temebidan saCivris
miRebis Semdeg;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
335
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
vleoba. dakavSirebiT. sajaro.
4.
SesaZlo
uaryofiTi
gavlena
Tbilisis
rkinigzis
centralur
i sadgurisa
da axali
SemovliTi
rkinigzis
axlos
mdebare
obieqtebze
• konsultaciebi gavlenis qveS myof
pirebTan da maTi informirebuli
monawileoba gadasaxlebasTan
dakavSirebuli gadawyvetilebebis
miRebis procesSi. konsultaciebi
unda gagrZeldes ganxorcielebis,
monitoringis, kompensaciebis
gacemisa da gansaxlebis procesis
Sefasebis drosac;
• ekonomikuri adgilmonacvleobis
detaluri samoqmedo gegmis
SemuSaveba. ekonomikuri
adgilmonacvleoba unda daigegmos
da ganxorcieldes ekonomikuri
adgilmonacvleobis samoqmedo gegmis
Sesabamisad, romelic upasuxebs
EBRD-is garemosdacviTi da
socialuri politikis Sesrulebis
moTxovnas (PR) 5: miwis Sesyidva, aranebayoflobiTi gadasaxleba da
ekonomikuri adgilmonacvleoba.
• gamokiTxva / konsultacia
samizne kompaniebis
warmomadgenlebTan.
• “saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri.
• TveSi orjer (ekonomikuri
adgilmonacvl
eobis
detaluri
samoqmedo
gegmis
SemuSavebisa
da
ganxorcielebi
s etapze).
• gavlenis qveS
myofi pirebisa da
kompaniebidan
Semosuli
saCivrebis
raodenoba.
• Catarebuli
gamokiTxvis
/konsultac
iis
angariSi;
• gavlenis
qveS myofi
pirebi da
kompaniebi.
• monitoringis sixSire unda gaizardos
gavlenis qveS myofi
Temebidan saCivris
miRebis Semdeg;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
5.
saguramos
magistralu
ri
gazsadenis
gadakveTiT
gamowveuli
SesaZlo
uaryofiTi
gavlena.
• konsultaciebi dainteresebul
mxareebTan - adgilobrivi
municipalitetebis, Temebisa da
“qarTligazis” warmomadgenlebTan;
• konkretuli teqnikuri
gadawyvetilebis miReba, romelic
minimumamde daiyvans saguramos
magistraluri gazsadenis gadakveTiT
gamowveul SesaZlo uaryofiT
gavlenas.
• adgilobrivi
Temebis
warmomadgenlebisa
da saguramos
magistraluri
gazsadenis
eqspluataciaze
pasuxismgebeli
kompaniis
warmomadgenlebTan
interviuebi /
konsultaciebi.
• “saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri.
• samSeneblo
samuSaoebis
dawyebamde.
• gavlenis qveS
myofi Temidan
Semosuli
saCivrebis
raodenoba.
• Catarebuli
gamokiTxvis
angariSi.
• monitoringis sixSire unda gaizardos
gavlenis qveS myofi
Temebidan saCivris
miRebis Semdeg;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
6. teritorieb
is dakargva
Tbilisis
erovnuli
• konsultaciebi garemos dacvisa da
bunebrivi resursebis
saministrosTan, kerZod daculi
teritoriebis saagentosTan,
• daculi
teritoriebis
departamentisa da
garemos dacvisa da
• “saqarTvelos
rkinigza”,
HSE
• samSeneblo
samuSaoebis
dawyebamde.
• “saqarTvelos
rkinigzis”
HSE
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
336
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
parkis
farglebSi Tbilisis erovnuli parkis
administraciasTan da sxva
dainteresebul mxareebTan EBRD-is
garemosdacviTi da socialuri
politikis moTxovnebis Sesabamisad
PR 10;
• muSa personalisTvis treningebis
Catareba Semdeg garemosdacviT
sakiTxebze:
o wiTeli nusxis saxeobebis
budobisa da STamomavlobis
gamokvebis adgilebis, Zvel
SenobebSi da xeebze kanoniT
daculi Ramurebis koloniebis
arideba; dauyovneblivi
informireba daculi saxeobebis
SeSfoTebis SemTxvevebis Sesaxeb;
o gasxvisebis derefnis gaswvriv beberi xeebis moWrisgan Tavis
Sekaveba;
o niadagis zedmeti tkepnisa da mcenareulobis ganadgurebis
Tavidan acileba
o saxifaTo narCenebis da masalebis
usafrTxo Senaxva.
bunebrivi
resursebis
saministros
warmomadgenlebTan
konsultaciebi
oficeri.
• garemosdacviTi
konsultan
ti
oficris
angariSi.
7.
samSeneblo
samuSaoebis
Sedegad
warmoqmnil
i mtveri
• sazogadoebis janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis gegmis
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• mSeneblobis dros janmrTelobisa
da usafrTxoebis dacvis gegmis
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• dasaxlebuli punqtebisagan
samSeneblo ubnis izolacia
specialuri RobeebiT;
• daclis wertilamde satvirTo
manqanebis moZraoba daxurul
mdgomareobaSi;
• mSrali amindis dros ubnebze
• kontraqtoris mier kvartaluri /
semestruli
angariSebis
momzadeba,
sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmis da
mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmebis
Sesrulebis
Taobaze. angariSebi
• kontraqtori /
samSeneblo
kompania;
• “saqarTvelos
rkinigza”,
HSE oficeri.
• kontraqtoris mier
kvartaluri/se
mestruli
angariSebis
momzadeba
• moulodneli
monitoringi /
Semowmeba
samuSao
saaTebis dros
“saqarTvelos
rkinigzis”
HSE
• specialuri
Robeebis arseboba;
• datvirTuli
manqanebis
specialuri
safaris arseboba;
• sveli meTodebis
gamoyeneba mSral
aminidSi;
• mtvris filtrebis
arseboba.
• sazogadoebis janmrTelobisa da
• angariSebi samSeneblo
ubnis
marTvis
gegmis
Sesrulebis
Taobaze;
• Semowmebis Semdeg
momzadebul
i
monitoring
is
angariSebi;
• mSeneblobis pirveli
wlis ganmavlobaSi
angariSebi
sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis
gegmisa da
mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis
gegmis Taobaze unda
momzaddes
yovelkvartalurad,
xolo meore da
mesame wlebis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
337
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
misasvleli gzebis dasveleba an
gzis meqanikuri sarwyavebis
gamoyeneba;
• mtvris filtrebis gamoyeneba
stacionarul qarxnebsa da
aRWurvilobaze;
• muSebis mier specialuri niRbebis
gamoyeneba;
• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da misi amoqmedeba .
waredgineba
“saqarTvelos
rkinigzas”;
• samSeneblo ubnisa
da mimdebare
teritoriebis
vizualuri
Semowmeba.
• interviuebi / konsultaciebi
adgilobrivi
Temebis
warmomadgenelebTan
oficeris mier usafrTxoebis
dacvis gegmisa da
mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmis
arseboba da misi
ganxorcieleba.
• adgilobriv
i Temebis
warmomadgen
lebi;
• adgilobriv
i
municipali
tetebis
warmomadgen
lebi.
ganmavlobaSi –
semestrulad;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro;
• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos
mtverTan
dakavSirebuli
saCivris Semosvlis
SemTxvevaSi.
8.
samSeneblo
samuSaoebis
Sedegad
warmoqmnil
i xmauri.
• sazogadoebis janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis gegmis
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• mSeneblobis dros janmrTelobisa
da usafrTxoebis dacvis gegmis
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• samSeneblo ubnebze aRWurviloba
unda ganTavsdes, rac SeiZleba,
ufro Soris xmaurisadmi
mgrZnobiare teritoriebisgan;
• xmaurwarmomqneli saqmianobebis
ganxorcielebis adgilsa da
xmaurisadmi mgrZnobiare obieqtebs
Soris unda moewyos xmaurdamcavi
zRudeebi, iseTebi, rogoricaa
droebiTi kedlebi an amoRebuli
grutis grovebi;
• xmaurwarmomqneli saqmianobebis
warmoebisa da xmaurwarmomqneli
teqnikis koncentraciis adgilis
garSemo unda moewyos kedlebi. mag.:
gzebis safaris samtvrevi aparatebis
garSemo SeiZleba gamoyenebul iqnes
damcavi farebi, xolo miwiszeda
struqturebis qveS Camoikidos
• kontraqtoris mier kvartaluri /
semestruli
angariSebis
momzadeba
sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmisa da
mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmebis
Sesrulebis
Taobaze.
• samSeneblo ubnisa
da mimdebare
teritoriebis
vizualuri
Semowmeba;
• “saqarTvelos
rkinigzis”
sazogadoebasTan
urTierTobis
oficeris mier
adgilobrivi
Temebisa da
• kontraqtori /
samSeneblo
kompania;
• “saqarTvelos
rkinigza”,
HSE oficeri.
• kontraqtoris mier
kvartaluri /
semestruli
angariSebis
momzadeba;
• moulodneli
monitoringi /
Semowmeba
samuSao
saaTebis dros
“saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeris
mier.
• kvartaluri
Semowmebebi
mSeneblobis
pirvel wels
da Semdeg
semestruli
monitoringi
“saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeris
• xmaurdamcavi ekranebis arseboba;
• samSeneblo
samuSaoebis dros
gamoyenebul unda
iqnes specialuri
uxmauro teqnika,
rogoricaa haeris
uxmauro
kompresorebi, da
uxrunvelyofil
iqnes teqnikis
mayuCebis
gamarTuli muSaoba;
• xmaurisa da vibraciis done;
• saCivrebi adgilobrivi
Temebisa da
municipalitetebis
warmomadgenlebis
mxridan;
• xmaurisa da vibraciis done;
• sazogadoebis
• angariSebi samSeneblo
ubnis
marTvis
gegmis
Sesrulebis
Taobaze;
• Semowmebis Semdeg
momzadebul
i
monitoring
is
angariSebi;
• adgilobriv
i Temebis
warmomadgen
lebi;
• adgilobriv
i
municipali
tetebis
warmomadgen
lebi.
• monitoringis sixSire unda gaizardos
samSeneblo
samuSaoebiT
gamowveuli xmauris
Taobaze saCivris
miRebis Semdeg;
• mSeneblobis pirveli
wlis ganmavlobaSi
angariSebi
sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis
gegmisa da
mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis
gegmebis Sesrulebis
Taobaze unda
momzaddes
yovelkvartalurad,
xolo meore da
mesame wlebis
ganmavlobaSi –
semestrulad;
• sazogadoebis dainteresebis
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
338
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
vinilis mZime fardebi;
• xmaurwarmomqneli saqmianobebis
ganxorcieleba erTdroulad.
erToblivi muSaobiT warmoqmnili
xmauris done bevrad ar
gadaaWarbebs xmauris dones,
warmoqmnils am samuSaoebis cal-
calke ganxorcielebis SemTxvevaSi;
• xmauris mimarT mgrZnobiare adgilebSi ar unda iqnes
gamoyenebuli ximinjebis Casasmeli
pnevmaturi CaquCi. ximinjebis
Casasmelad SeiZleba gamoyenebul
iqnes burRi an vibrirebadi
mowyobiloba iq, sadac teritoriis
geologiuri agebuleba amis
saSualebas iZleva;
• samSeneblo samuSaoebis dros
gamoyenebul unda iqnes specialuri
uxmauro teqnika, rogoricaa haeris
uxmauro kompresorebi, da
uxrunvelyofil iqnes teqnikis
mayuCebis gamarTuli muSaoba;
• demontaJisTvis, SesaZleblobis
farglebSi, gamoyenebul unda iqnes
naklebad xmauriani meTodebi. mag.:
xidebis safaris daWra satvirTo
manqanebiT misi gatanis mizniT,
warmoqmnis nakleb
kumulatiur xmaurs, vidre safaris
demontaJi pnevmaturi CaquCebis;
• Zalian mniSvnelovania samSeneblo
samuSaoebis Sewyveta Ramis saaTebSi,
vinaidan adamianebis mgrZnobiaroba
xmauris mimarT gansakuTrebiT
imatebs Ramis saaTebSi. samSeneblo
samuSaoebi unda ganxorcieldes
dRis saaTebSi (09:00 – 18:00);
• haeris kondicirebis sistemis gamoyeneba kabinaSi sasurveli
municipalitetebis
warmomadgenlebis
gamokiTxva;
• “saqarTvelos
rkinigzis” mier
xmauris gazomva
(saCivris miRebis
Semdeg).
mier;
• “saqarTvelos
rkinigzis”
mier xmauris
gazomva
(saCivris
miRebis
Semdeg).
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmisa da
mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmebis
arseboba da maTi
ganxorcieleba.
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro;
• amJamad “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviT
departaments ar
gaaCnia xmauris
gasazomi xelsawyoebi.
“saqarTvelos
rkinigzam” unda
SeiZinos saTanado
aRWurviloba da
uzrunvelyos
TanamSromlebis
swavleba;
• detaluri
Semarbilebeli
RonisZiebebi
samSeneblo
samuSaoebis Sedegad
warmoqmnili xmauris
Sesaxeb mocemulia
TavSi 6.1.7 - xmaurisa
da vibraciis
zemoqmedeba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
339
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
temperaturisa da sufTa haeris
SenarCunebis mizniT. Sesabamisad,
SesaZlebeli iqneba fanjrebis
daxurva Semomavali xmauris
Sesamcireblad.
9.
arsebul
gzebze mZime
teqnikis
gadaadgileb
iT
gamowveuli
vibracia
• sazogadoebis janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis gegmis
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• mSeneblobis dros janmrTelobisa
da usafrTxoebis dacvis gegmis
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• mSeneblobis dros samSeneblo
teqnikis moZraobis samoqmedo gegmis
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• mZime teqnikis moZraobis marSrutis Secvla da, SeZlebisdagvarad, maTi
arideba mWidrod dasaxlebuli
ubnebisagan;
• sxva alternativebis ararsebobis
SemTxvevaSi naklebad dasaxlebuli
adgilebSi gamavali gzebis
gamoyeneba;
• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba. da moqmedebaSi moyvana
• kontraqtoris mier kvartaluri /
semestruli
angariSebis
momzadeba
sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmis,
mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmisa da
mSeneblobis dros
samSeneblo
teqnikis moZraobis
samoqmedo gegmis
Sesrulebis
Taobaze;
• samSeneblo ubnis
mimdebare
teritoriebis
vizualuri
Semowmeba
“saqarTvelos
rkinigzis” HSE oficeris mier;
• “saqarTvelos
rkinigzis” mier
vibraciis gazomva
(saCivris miRebis
Semdeg).
• kontraqtori /
samSeneblo
kompania;
• “saqarTvelos
rkinigza”,
HSE oficeri.
• kontraqtoris mier
kvartaluri /
semestruli
angariSebis
momzadeba;
• moulodneli
monitoringi.
• satvirTo transportis
Semowmeba;
• adgilobrivi
Temebis da/an
adgilobrivi
municipalitetebis
warmomadgenlebis
saCivrebi;
• sazogadoebis janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmis,
mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmisa da
mSeneblobis dros
samSeneblo
teqnikis moZraobis
samoqmedo gegmis
arseboba da maTi
ganxorcieleba.
• angariSebi sazogadoebi
s
janmrTelob
isa da
usafrTxoeb
is dacvis
gegmis,
mSeneblobis
dros
janmrTelob
isa da
usafrTxoeb
is dacvis
gegmisa da
mSeneblobis
dros
samSeneblo
teqnikis
moZraobis
samoqmedo
gegmis
Sesrulebis
Taobaze;
• Semowmebis Semdeg
momzadebul
i
angariSebi;
• adgilobriv
i Temebis
warmomadgen
lebi;
• adgilobriv
i
municipali
• monitoringis sixSire unda gaizardos
arsebul gzebze mZime
teqnikis
gadaadgilebiT
gamowveuli vibraciis
Taobaze saCivris
miRebis SemTxvevaSi;
• amJamad “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviT
departaments ar
gaaCnia vibraciis
gasazomi xelsawyoebi.
“saqarTvelos
rkinigzam” unda
SeiZinos saTanado
aRWurviloba da
uzrunvelyos
TanamSromlebis
swavleba;
• mSeneblobis pirveli
wlis ganmavlobaSi
angariSebi
sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis
gegmis, mSeneblobis
dros janmrTelobisa
da usafrTxoebis
dacvis gegmisa da
mSeneblobis dros
samSeneblo teqnikis
moZraobis samoqmedo
gegmis Sesrulebis
Taobaze unda
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
340
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
tetebis
warmomadgen
lebi.
momzaddes
yovelkvartalurad,
xolo meore da
mesame wlebis
ganmavlobaSi –
semestrulad;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro;
• detaluri
Semarbilebeli
RonisZiebebi
samSeneblo
samuSaoebis Sedegad
warmoqmnili
vibraciis Sesaxeb
mocemulia TavSi _
TavSi 6.1.7 - xmaurisa
da vibraciis
zemoqmedeba.
10.
adgilobriv
i Temebis
warmomadgen
lebTan
dakavSirebu
li ubeduri
SemTxvevebi
mSeneblobis
procesSi.
fexiT
mosiaruleTa
usafrTxoeba /
adgilobriv
mosaxleobasTan
dakavSirebuli
ubeduri
SemTxvevebi.
• sazogadoebis janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis gegmis
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• samSeneblo ubani izolirebuli unda
iyos dasaxlebuli teritoriebisagan
specialuri RobeebiT;
• samSeneblo ubnis SesasvlelTan
unda ganTavsdes gamafrTxilebeli
niSnebi;
• SemovliTi rkinigzis adgilobriv
gzebTan gadakveTis wertilebSi
ubeduri SemTxvevebis riskis
Sesamcireblad ”saqarTvelos
rkinigza” ganaaxlebs da
ganaxorcielebs usafrTxoebis
programas, romelic saerTaSoriso
normebis Sesabamisi iqneba;
• kontraqtoris mier kvartaluri /
semestruli
angariSebis
momzadeba
sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmis
Sesrulebis
Taobaze;
• adgilze gasvla da
Semowmeba;
• adgilobrivi
Temebisa da
municipalitetebis
warmomadgenlebis
gamokiTxva.
• kontraqtori /
samSeneblo
kompania;
• “saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri
HSE oficerTan
erTad.
• kontraqtoris mier
kvartaluri /
semestruli
angariSebis
momzadeba;
• kvartaluri
Semowmebebi
mSeneblobis
pirvel wels
da Semdeg
semestruli
monitoringi.
• ubeduri SemTxvevebis
raodenoba;
• sazogadoebis janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvis gegmis
arseboba da misi
ganxorcieleba.
• angariSebi samSeneblo
ubnis
marTvis
gegmis
Sesrulebis
Taobaze;
• Semowmebis Semdeg
momzadebul
i
angariSebi;
• adgilobriv
i Temebisa
da
municipali
tetebis
warmomadgen
• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos
fexiT
mosiaruleebTan
dakavSirebuli
ubeduri SemTxvevebis
Sesaxeb saCivris
Semosvlis Semdeg;
• mSeneblobis pirveli
wlis ganmavlobaSi
angariSebi
sazogadoebis
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis
gegmis Sesrulebis
Taobaze unda
momzaddes
yovelkvartalurad,
xolo meore da
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
341
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
• SemovliTi rkinigzis adgilobriv
gzebTan gadakveTis wertilebSi
ubeduri SemTxvevebis riskis
Sesamcireblad unda aigos miwisqveSa
an miwiszeda gadasasvlelebi
sazogadoebasa da adgilobriv
xelisuflebasTan konsultaciebis
safuZvelze;
• rkinigzis xazTan unda ganTavsdes vizualuri gamafrTxilebeli
niSnebi;
• sadguris boloebSi da sxva
adgilebze unda gakeTdes Robeebi an
sxva saxis zRudeebi ucxo pirTa
liandagebze gasvlis Tavidan
acilebis mizniT;
• adgilobrivi mosaxleobisaTvis
liandagebis gadakveTasTan
dakavSirebuli saSiSroebis Sesaxeb
informaciis miwodeba;
• sadgurebSi mowyobili gadasasvleli
unda iyos usafrTxo, advilad
misagnebi da gamosayenebeli.
lebi. mesame wlebis
ganmavlobaSi –
semestrulad;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
11.
muSaTa
arasaTanado
qceva /
socialur-
kulturul
i
gansxvaveba
/ migranti
muSebis
konfliqti
adgilobriv
mosaxleoba
sTan.
• gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba;
• muSaTa qcevis kodeqsis SemuSaveba, adgilobriv TemebTan urTierTobis
gegmis TanxlebiT (rac unda
moicavdes: adgilobriv TemebTan
urTierTobis ZiriTadi wesebi;
qcevis wesebi konfliqtur
situaciebSi; adgilobrivi Temebis
kulturuli Taviseburebebi
gansxvavebuli kulturis mqone
teritoriebidan mosuli muSebis
SemTxvevaSi) da mis mixedviT
moqmedeba;
• swavleba muSaTa qcevis kodeqsis
• “saqarTvelos
rkinigzis”
sazogadoebasTan
urTierTobis
oficeris mier
adgilobrivi
Temebisa da
municipalitetebis
warmomadgenlebis
gamokiTxva;
• “saqarTvelos
rkinigzis”
sazogadoebasTan
urTierTobis
oficeris mier
dakvirveba muSaTa
• kontraqtori /
samSeneblo
kompania;
• “saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri.
• moulodneli
monitoringi
“saqarTvelos
rkinigzis”
mier.
• adgilobrivi
Temebis
warmomadgenlebisga
n Semosuli
saCivrebis
raodenoba;
• swavlebis
raodenoba;
• swavlebaSi
monawileTa
raodenoba;
• muSaTa qcevis kodeqsis
adgilobriv
TemebTan
• angariSebi samSeneblo
ubnis
marTvis
gegmis
Sesrulebis
Taobaze;
• Semowmebis Semdeg
momzadebul
i
angariSebi;
• adgilobriv
i Temebis
warmomadgen
• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos
muSebis arasaTanado
qcevisa an
adgilobrivi Temebis
warmomadgenlebTan
konfliqtebis Sesaxeb
saCivris Semosvlis
SemTxvevaSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
342
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
Sesrulebis sakiTxebze. qcevaze. urTierTobis
gegmis TanxlebiT
arseboba da misi
ganxorcieleba.
lebi.
12.
teritoria
ze
droebiTi
samuSao
Zalis
SesvlasTan
dakavSirebu
li
daavadebebi.
• sazogadoebis janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvis gegmis
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• “saqarTvelos rkinigzam” unda
gamoavlinos is daavadebebi,
romlebic SeiZleba gavrceldes
samuSao Zalis mier. saWiroebisamebr
unda SemuSavdes samoqmedo gegmebi
daavadebebis SesaZlo gavrcelebis
Tavidan acilebis an Semcirebis
mizniT;
• “saqarTvelos rkinigzam”
kontraqtis pirobebis safuZvelze
Tavis kontraqtorebs unda
daakisros samuSao Zalis
daqiravebamde muSa personalis
samedicino Semowmebis
gaxorcielebis valdebuleba.
• adgilobrivi
Temebis,
municipalitetebis
da samedicino
dawesebulebebis
warmomadgenlebis
gamokiTxva
adgilze.
• kontraqtori /
samSeneblo
kompania;
• “saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri
HSE oficerTan
erTad.
• kvartaluri
Semowmebebi
mSeneblobis
pirvel wels
da Semdeg
semestruli
monitoringi.
• samSeneblo ubnis
mimdebare
teritoriebze
avadmyofobis
SemTxvevebis
raodenoba
samSeneblo
samuSaoebis
dawyebis Semdeg.
monacemebis miReba
SeiZleba
adgilobrivi
municipalitetebid
an.
• adgilobriv
i Temebis
warmomadgen
lebi;
• adgilobriv
i
municipali
tetebis
warmomadgen
lebi;
• adgilobriv
i
samedicino
dawesebule
bebi.
• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos
teritoriaze
droebiTi samuSao
Zalis SesvlasTan
dakavSirebuli
daavadebebis Sesaxeb
saCivris Semosvlis
SemTxvevaSi;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
Semowmebis
safuZvelze
SemuSavebuli
angariSebi unda iyos
sajaro.
13.
SesaZlo
epizootol
ogiuri
zegavlena /
daavadebuli
Sinauri
cxovelebis
samarxebis
gaaqtiurebi
sa da
infeqciebis
afeTqebis
riski.
• aucilebelia proeqtis
dagegmarebisas, mSeneblobis
dawyebamde, winaswari
epizootologiuri kvlevis Catareba
saeWvo adgilebSi – aRniSnuli
soflebis (zahesi, gldani, mamkoda,
leninisi da patara lilo),
axlandeli da yofili fermebis,
cxovelTa sadgomebisa da sxva
adgilebze, mag.: saZovrebze,
saqonlis gadasarek trasaze da a.S.,
rac saSualebas mogvcems, gatardes
infeqciuri daavadebebis Tavidan
acilebisa da Serbilebis
RonisZiebebi.
• landSaftur-
epizootologiuri
monitoringis
sistema
iTvaliswinebs
trasaze miwis
samuSaoebis
dawyebamde,
dawyebisas da
Semdgom, rkinigzis
eqspluataciis
dros, (ukve
naklebi
intensivobiT)
gadamdebi
daavadebebis
monitoringis
sistemis
• “saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri
HSE oficerTan
erTad.
• samSeneblo
samuSaoebis
dawyebamde.
• samSeneblo ubnis
mimdebare
teritoriebze
infeqciuri
daavadebebis
afeTqebebi
samSeneblo
samuSaoebis
dawyebis Semdeg.
• “saqarTvelos
rkinigzis”
mier
Catarebuli
Semowmebis
Semdeg
momzadebul
i
monitoring
is
angariSebi;
• adgilobriv
i Temebisa
da
municipali
tetebis
warmomadgen
• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos
adgilobrivi Temebis
warmomadgenlebisa da
samedicio
dawesebulebidan
daavadebis afeTqebis
Sesaxeb saCivris
Semosvlis
SemTxvevaSi;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
343
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
amoqmedebas,
veterinariul-
sanitariuli
sanaciis
RonisZiebebis
gatarebas da
daavadebebis
gamavrcelebeli
transmisiuri
gadamtanis
mwerebisa da
tkipebis
Seswavlas, soflis
meurneobis
saministros
Sesabamis
samsaxurTan erTad;
• adgilobrivi
Temebis,
municipalitetebis
da samedicino
dawesebulebebis
warmomadgenlebis
gamokiTxva
adgilze.
lebi;
• adgilobriv
i
samedicino
dawesebule
bebi;
• saqarTvelo
s Sromis,
janmrTelob
isa da
socialuri
dacvis
saministro.
14.
muSebis
arasaTanado
samuSao
pirobebi.
• socialuri keTilmowyobisa da
momsaxurebis gegmis SemuSaveba
sanitariul-higienuri, socialuri
da samedicino obieqtebisa da
momsaxurebis, aseve muSebis
sacxovrebeli adgilebisa da
transportirebis uzrunvelyofis
mizniT;
• samuSao adgili unda Seesabamebodes
EBRD-is garemosdacviTi da
socialuri politikis moTxovnebs
Sromisa da samuSao pirobebisadmi
(PR 2) da Sromis saerTaSoriso organizaciis ZiriTad standartebs;
• muSebs unda hqondeT:
• muSebis samuSao adgilebis
mdgomareobis
Semowmeba.
• kontraqtori /
samSeneblo
kompania;
• “saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri.
• moulodneli
monitoringi.
• samuSao adgilis
Sesabamisoba
Sromisa da samuSao
pirobebisadmi (PR 2) EBRD-is
garemosdacviTi da
socialuri
politikis
moTxovnebsa da
Sromis
saerTaSoriso
organizaciis
ZiriTad
standartebTan;
• Sesabamisoba saqarTvelos
• Semowmebis Semdeg
momzadebul
i
monitoring
is
angariSebi;
• muSebi.
• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos
muSebis mxridan
gasaCivrebis
meqanizmis saSualebiT
arasaTanado samuSao
pirobebis Taobaze
saCivris Semosvlis
SemTxvevaSi;
• mSeneblobis pirveli
wlis ganmavlobaSi
angariSebi socialuri
keTilmowyobisa da
momsaxurebis gegmis
Sesrulebis Sesaxeb
unda momzaddes
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
344
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
o usafrTxo sacxovrebeli sivrce
– zedapirebi, struqturebi da
mowyobilobebi advilad unda
iwmindebodes da ar iwvevdes
saxifaTo naerTebis dagrovebas.
Senobebi unda iyos
struqturulad usafrTxo,
saTanadod daculi klimaturi
pirobebisagan da hqondes
ganaTebisa da xmauris misaRebi
done;
o usafrTxo teqnika da masalebi;
o muSaobis usafrTxo sistemebi;
o informacia, rCeva, swavleba da
meTvalyureoba;
o saTanado samuSao garemo da pirobebi (samuSao adgili
uzrunvelyofili unda iyos
sapirfareSoebiTa da saSxapeebiT,
sasmeli wyliTa da sufTa
sasadiloTi);
o xelmisawvdomi gadaudebeli
samedicino daxmareba.
• samuSao adgili daculi unda iyos
xanZrebis gaCenis saSiSroebisagan
sawarmoo obieqtebisaTvis
gankuTvnili xanZarsawinaaRmdego
wesebis dacvis gziT. sxva
xanZarsawinaaRmdego saSualebebSi
Sedis:
o obieqtebis aRWurva xanZris deteqtorebiT, gangaSis sistemiTa
da xanZarsawinaaRmdego
aRWurvilobiT.
xanZarsawinaaRmdego aRWurviloba
unda iyos karg samuSao
mdgomareobaSi da advilad
xelmisawvdomi. igi unda
Seesabamebodes obieqtis zomebsa
da daniSnulebas, obieqtSi
Sromis kodeqsTan
(2006 wlis 25
maisi) da
saqarTvelos
sanitariul
kodeqsTan (2003
wlis 8 maisi);
• swavlebis
raodenoba;
• swavlebaSi
monawileTa
raodenoba.
• muSebis mxridan Semosuli
saCivrebis
raodenoba
arasaTanado
samuSao pirobebTan
dakavSirebiT.
yovelkvartalurad,
xolo meore da
mesame wlebis
ganmavlobaSi –
semestrulad;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
345
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
arsebul aRWurvilobas, arsebuli
nivTierebebis fizikur da qimiur
Tvisebebs da adamianTa maqsimalur
raodenobas;
o advilad xelmisawvdomi da
mosaxmari xelis
xanZarsawinaaRmdego
aRWurvilobis arseboba;
• xmovani da vizualuri Tvisebebis
mqone xanZarsawinaaRmdego da
avariuli gangaSis sistemebi.
saerTaSoriso safinanso
korporaciis sicocxlesa da
sicocxlis usafrTxoebasTan
dakavSirebuli saxelmZRvanelo
principebi dacul unda iqnes
sazogadoebrivi Senobebis
SemTxvevaSi.;
• muSaTa gasaCivrebis meqanizmis SemuSaveba da amoqmedeba.
15. usamarTlo
sakontraqt
o pirobebi.
• kontraqtorTan kontraqtis dadebis dros “saqarTvelos rkinigza”:
o unda darwmundes, rom kontaqtorebi arian kargi
reputaciis mqone aRiarebuli
kompaniebi;
o unda mosTxovos maT EBRD-is
garemosdacviTi da socialuri
politikis Sromisa da samuSao
pirobebis (PR 2) 6-dan 16-mde da 18 paragrafebSi Camoyalibebuli
moTxovnebis Sesruleba;
• “saqarTvelos rkinigzam”
kontraqtorebis, qvekontraqtorebis
da mniSvnelovani masalisa da
saqonlis mowodebis (mag., betonis
ganZelebi) sakontraqto
valdebulebebi unda aagos Sromis
saerTaSoriso organizaciis ZiriTad
• interviuebi muSebTan;
• samuSao pirobebis Semowmeba adgilze.
• kontraqtori /
samSeneblo
kompania;
• saqarTvelo
s rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri.
• moulodneli
Semowmeba.
• samuSao adgilis
Sesabamisoba
Sromisa da samuSao
pirobebisadmi (PR 2) EBRD-is
garemosdacviTi da
socialuri
politikis
moTxovnebsa da
Sromis
saerTaSoriso
organizaciis
ZiriTad
standartebTan;
• samuSao pirobebis Sesabamisoba
saqarTvelos
Sromis kodeqsTan
(2006 wlis 25
maisi) da
• Semowmebis Semdeg
momzadebul
i
monitoring
is
angariSebi;
• muSebi.
• monitoringis sixSire SeiZleba gaizardos
muSebis mxridan
usamarTlo
sakontraqto
pirobebTan
dakavSirebuli
saCivris Semosvlis
SemTxvevaSi;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
346
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
standartebze. “saqarTvelos
rkinigzam” unda daakisros
kontraqtorebsa da
qvekontraqtorebs Semdegi kanonebisa
da principebis dacva:
o Sromis, socialuri dacvis,
profesiuli janmrTelobisa da
usafrTxoebis erovnuli kanonebi
(saqarTvelos sanitariuli
kodeqsi, 2003 wlis 8 maisi); da
o Sromis saerTaSoriso organizaciis is principebi da
standartebi, romlebic exeba:
– bavSvTa Sromis gamoyenebis akrZalvas;
– iZulebiTi Sromis akrZalvas;
– SromasTan dakavSirebuli
diskriminaciis akrZalvas;
– jgufuri da koleqtiuri
xelSekrulebebis dadebis
Tavisuflebas;
• “saqarTvelos rkinigzam”
kontraqtorebsa da
qvekontraqtorebs unda daakisros
saqarTveloSi samSeneblo seqtorSi
arsebuli xelfasebis, SeRavaTebisa
da samuSao pirobebis ekvivalenturi
xelfasebis, SeRavaTebisa da samuSao
pirobebis uzrunvelyofis
valdebuleba;
• muSebis gasaCivrebis meqanizmi, raTa maT mieceT samuSao pirobebTan
dakavSirebuli sakiTxebis dayenebis
SesaZlebloba.
saqarTvelos
sanitariul
kodeqsTan (2003
wlis 8 maisi).
16. saxifaTo
samSeneblo
masalebis
gamoyenebis
• mSeneblobis dros janmrTelobisa
da usafrTxoebis dacvis gegmis
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• samSeneblo narCenebis marTvis gegmas
• kontraqtoris mier kvartaluri /
semestruli
angariSebis
• kontraqtori /
samSeneblo
kompania;
• kontraqtoris mier
kvartaluri /
semestruli
• Sesabamisoba saqarTvelos
kanonmdeblobasa da
evrokavSiris
• angariSebi samSeneblo
mSeneblobis
dros
• mSeneblobis pirveli
wlis ganmavlobaSi
angariSebi
mSeneblobis dros
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
347
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
da TbilisS
arsebuli
centralur
i sadguris
sarkinigzo
infrastruq
turisa da
samSeneblo
teritorieb
ze
arsebuli
nagebobebis
demontaJis
dros
saxifaTo
masalebTan
arasaTanado
d
mopyrobis
Sedegad
gamowveuli
uaryofiTi
gavlena
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• “saqarTvelos rkinigzam”
kontraqtis pirobebis safuZvelze
Tavis kontraqtorebs unda
daakisros mSeneblobis procesSi
mxolod adamianis janmrTelobisTvis
usafrTxo masalis gamoyenebis
valdebuleba;
• “saqarTvelos rkinigzam”
kontraqtis pirobebis safuZvelze
Tavis kontraqtorebs unda
daakisros nagebobebis demontaJis
dros gamovlenil saxifaTo
narCenebTan evrokavSiris
saxelmZRvanelo principebis
(samSeneblo masalebis direqtiva
(sabWos direqtiva 89/106/EEC); calkeuli saxifaTo nivTierebisa da
preparatis gayidva da gamoyeneba
(azotis Semcveli saRebavebi)
(sabWos direqtiva Directive 2002/61/EC) Sesabamisad mopyrobis valdebuleba;
• gansakuTrebuli yuradReba unda
mieqces kreozotiT gaJRenTili xis
ganZelebis demontaJs (maTi
demontaJisa da ganTavsebis wesebi
dawvrilebiT aRwerilia TavSi
“narCenebis warmoqmna da marTva”).
momzadeba
mSeneblobis dros
janmrTelobisa da
usafrTxoebis
dacvisa da
samSeneblo
narCenebis marTvis
gegmis Sesrulebis
Taobaze;
• adgilobrivi
Temebis
warmomadgenlebisa
da muSebis
gamokiTxva.
• “saqarTvelos
rkinigza”,
HSE oficeri.
angariSebis
momzadeba;
• moulodneli
gamokiTxvebi.
saxelmZRvanelo
principebTan. janmrTelob
isa da
usafrTxoeb
is dacvisa
da
samSeneblo
narCenebis
marTvis
gegmis
Sesrulebis
Taobaze;
• Semowmebis Semdeg
momzadebul
i
angariSebi;
• muSebi.
janmrTelobisa da
usafrTxoebis dacvisa
da samSeneblo
narCenebis marTvis
gegmis Sesrulebis
Taobaze unda
momzaddes
yovelkvartalurad,
xolo meore da
mesame wlebis
ganmavlobaSi –
semestrulad;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
17.
muSebTan
dakavSirebu
li ubeduri
SemTxvevebi
rkinigzis
personalTan
dakavSirebuli
ubeduri
SemTxvevebi
• mSeneblobis etapisaTvis sagangebo
situaciebisTvis mzadyofnis gegmis
SemuSaveba avariul situaciebze
reagirebis mizniT;
• mSeneblobis dros janmrTelobisa
da usafrTxoebis dacvis gegmis
SemuSaveba da ganxorcieleba;
• “saqarTvelos rkinigzam”,
kontraqtis pirobebis safuZvelze,
Tavis kontraqtorebs unda
daakisros muSebisTvis
• adgilobrivi
Temebis
warmomadgenlebisa
da muSebis
gamokiTxva;
• eqspualtaciis
etapze rkinigzis
adamianuri
resursebis marTvis
departamentis mier
rkinigzis
• kontraqtori /
samSeneblo
kompania;
• “saqarTvelos
rkinigza”,
HSE oficeri.
• mSeneblobis
etapze
adgilobrivi
Temebis
warmomadgenle
bisa da
muSebis
gamokiTxvis
Sedegad
angariSebi
unda
momzaddes
• swavlebis
raodenoba;
• swavlebaSi
monawileTa
raodenoba;
• ubeduri SemTxvevebis
raodenoba.
• Semowmebis Semdeg
momzadebul
i
monitoring
is
angariSebi;
• muSebi.
• monitoringis sixSire unda gaizardos
muSebisagan ubeduri
SemTxvevebis Taobaze
saCivris miRebis
SemTxvevaSi;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
348
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
usafrTxoebis sakiTxebze swavlebis
Catarebis da maTi informirebis
uzrunvelyofis valdebuleba;
• muSebs Soris ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT
”saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs
da ganaxorcielebs usafrTxoebis
programas, romelic Seesabameba
saerTaSoriso normebs da
uzrunvelyofs nebismieri saxis
samuSaos dawyebamde TiToeuli
menejerisa da muSis mier swavlebis
gavlas da sul mcire weliwadSi
erTxel mainc amgvari treningebis
gameorebas. es exeba droebiT
muSebsac;
• muSebs Soris ubeduri SemTxvevebis riskis Semcirebis mizniT unda
ganxorcieldes Semdegi RonisZiebebi:
o muSebis swavleba rkinigzaze
piradi usafrTxoebis sakiTxebze;
o saremonto samuSaoebis dros matareblebis moZraobis gaCereba
(muSaoba mwvane zonaSi) da Tu
moZraobis gaCereba SeuZlebelia,
avtomaturi gamafrTxilebeli
sistemis gamoyeneba;
o matareblebis gasaCerebeli,
maxarisxebeli da saremonto
ubnebis gamoyofa rkinigzis
mTavari moZravi xazidan.
• “saqarTvelos rkinigzam” unda
ganaaxlos sagangebo situaciebisTvis
mzadyofnis gegma da usafrTxoebis
programa, romelic saukeTeso
saerTaSoriso praqtikis Sesabamisi
iqneba;
• rkinigzis personalma,
SeZlebisdagvarad, unda dagegmos
regularuli dasvenebis periodebi
personalTan
dakavSirebuli
ubeduri
SemTxvevebis
Sesaxeb
yovelwliuri
angariSebis
momzadeba.
kvartalurad
/
semestrulad
• eqspuluataci
is etapze
angariSebi
rkinigzis
personalTan
dakavSirebuli
ubeduri
SemTxvevebis
Sesaxeb
yovelwliura
d unda
momzaddes.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
349
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
rogorc dRis, aseve Ramis saaTebSi,
dasvenebis periodebis efeqturobis
gazrdis mizniT da saerTaSoriso
standartebsa da saukeTeso
praqtikasTan Sesabamisad, raTa
Tavidan acilebul iqnes muSebis
gadaRla da gadaRliT gamowveuli
ubeduri SemTxvevebis albaToba.
18.
gavlena
mgzavrebze /
matareblebis
momxmareblebze
rkinigzis
centraluri
sadguris
gauqmebis
Sedegad.
• erTi sadguridan (didube) meoremde (navTluRi) gadaadgilebis gamo
Seqmnili diskomfortis
Sesamcireblad metros sadgurebi
unda iyos maqsimalurad
keTilmowyobili, raTa mgzavrebis
mier sadgurebs Soris
gadaadgilebisas miRebuli
diskomforti iyos minimaluri.
• mgzavrebis semestruali
gamokiTxva
eqspluataciis
pirvel wels .
• “saqarTvelos
rkinigza”
• sazogadoebidan
komentarebis /
saCivrebis
Sesvlis
SemTxvevaSi.
• sazogadoebidan Sesuli
komentarebi /
saCivrebi.
• mgzavrebis semestrual
i
gamokiTxvis
Semdeg
momzadebul
i
angariSebi.
19.
saxifaTo
tvirTebis
transportirebas
Tan
dakavSirebuli
avariebi
• daRvrebis Tavidan acilebisa da
kontrolis, sagangebo
situaciebisTvis mzadyofnisa da
avariul situaciebze reagirebis
gegmebis SemuSaveba da
ganxorcieleba;
• saxifaTo tvirTebis saTanado Semowmebis, Cabarebis da
transportirebis sistemis
ganxorcieleba. vinaidan am saxis
momsaxurebis uzrunvelyofa SeuZlia
mesame mxaresac, skriningisa da
Cabarebis procesi unda
ganxorcieldes konteinerebis
SefuTvasa da markirebasTan
dakavSirebuli saerTaSoriso
standartebis Sesabamisad;
• vagoncisternebisa da iseTi moZravi Semadgenlobebis gamoyeneba,
romlebic Seesabameba saerTaSoriso
standartebs mocemuli
tvirTebisaTvis, da prevenciuli
• saxifaTo tvirTebis
gadazidvasTan
dakavSirebuli
yvela ubeduri
SemTxvevis
aRricxva;
• avariebis auditis ganxorcieleba
damoukidebeli
Semfaseblis mier
weliwadSi orjer.
• “saqarTvelos
rkinigza”,
HSE oficeri;
• “saqarTvelos
rkinigzis”
mier
tenderis
safuZvelze
daqiravebu
li
damoukidebe
li
Semfasebeli
.
• yovewliurad;
• saxifaTo tvirTebis
gadazidvasTan
dakavSirebuli
ubeduri
SemTxvevebis
arseboba.
• angariSebis momzadeba
saxifaTo
tvirTebis
gadazidvasT
an
dakavSirebu
li ubeduri
SemTxvevebis
Sesaxeb;
• rkinigzis personali.
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro;
• damatebiTi informacia avariebis
riskebTan
dakavSirebiT
mocemulia TavSi _
TavSi 6.4 - avariebis
riski.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
350
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
programis ganxorcieleba.
20. xmauri da
vibracia.
• xmauris Semcirebis mizniT lokomotivis brigadis mier
matareblis samuxruWo sistemis
ventilaciis sixSiris Semcireba im
donemde, rom lokomotivis brigadam
SeZlos damuxruWebis operaciebis
Sesruleba;
• personaluri damcavi saSualebebis
gamoyeneba, Tu xmauris Semcireba
ver xerxdeba sainJinro kontrolis
saSualebebiT;
• vibraciis Sesamcireblad
operatoris savarZlis qveS
amortizatorebis dayeneba;
• vibraciis Sesamcirebeli sistemebis
dayeneba lokomotivebis sakidebze,
kabinebze an operatorebis
savarZlebze, raTa uzrunvelyofil
iqnes Sesabamisoba saerTaSoriso da
erovnuli standartebsa da
saxelmZRvanelo principebTan;
• xelis aparatebisgan warmoqmnili
xelis-mklavis vibracia, an mTeli
tanis vibracia im zedapiridan,
romelzedac muSa dgas an zis, unda
kontroldebodes aRWurvilobis
SerCeviT, vibraciis mSTanTqavi
baliSebisa da sxva mowyobilobebis
dayenebis da vibraciis zemoqmedebis
dros Semcirebis gziT;
• Ramis saaTebSi matareblebis
moZraobis Semcireba.
• adgilze gasvla da xmaurisa da
vibraciis donis
Semowmeba
(personalis mier
xmauris damcavi
saSualebebis
gamoyeneba,
savarZlis qveS
amortizatirebis
arseboba da a.S);
• adgilobrivi
Temebisa da
municipalitetebis
warmomadgenlebis
gamokiTxva;
• “saqarTvelos
rkinigzis” mier
xmauris gazomva.
• “saqarTvelos
rkinigza”,
HSE oficeri.
• semestruli
gasvlebi
adgilze da
Semowmeba.
• xmaurisa da vibraciis done.
• adgilze
gasvlis da
Semowmebis
Semdeg
momzadebul
i
angariSebi;
• adgilobriv
i Temebis
warmomadgen
lebis
saCivari.
• monitoringis sixSire unda gaizardos
xmaursa da
vibraciasTan
dakavSirebuli
saCivris miRebis
SemTxvevaSi;
• amJamad “saqarTvelos
rkinigzis”
garemosdacviT
departaments ar
gaaCnia xmaurisa da
vibraciis gasazomi
xelsawyoebi.
“saqarTvelos
rkinigzam” unda
SeiZinos saTanado
aRWurviloba da
uzrunvelyos
TanamSromlebis
swavleba;
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro;
• detaluri
Semarbilebeli
RonisZiebebi
eqspualtaciis etapze
warmoqmnili xmaurisa
da vibraciis Sesaxeb
mocemulia TavSi 6.1.7
_ xmaurisa da
vibraciis zemoqmedeba.
21. dizelis
gamonabolqvi. • daxurul sivrceSi lokomotivebis
yofnis periodis Semcireba da
• rkinigzis TanamSromlebis
• “saqarTvelos
• rkinigzis TanamSromlebi
• daxurul sivrceSi
lokomotivebis
• Semowmebis Semdeg
• dainteresebis SemTxvevaSi
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
351
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
buqsirebis gamoyeneba lokomotivebis
saremonto depoebSi Sesayvanad da
gamosayvanad;
• im ubnebis mudmivi ventilacia,
sadac SesaZlebelia dizelis
gamonabolqvis dagroveba;
• haeris gafiltvra lokomotivis
brigadis kabinaSi.
gamokiTxva. rkinigza”,
HSE oficeri.
s gamokiTxva.
unda moxdes
yovelwliura
d.
yofnis dro. momzadebul
i
angariSebi;
• rkinigzis personali.
angariSebi unda iyos
sajaro;
• detaluri
Semarbilebeli
RonisZiebebi haeris
dabinZurebis da
misgan gamowveuli
riskebis Sesaxeb
mocamulia TavSi _
6.1.6 - zegavlena
atmosferuli haeris
xarisxze.
22. eleqtrobasTan
dakavSirebuli
safrTxeebi.
• ”saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs
da ganaxorcielebs usafrTxoebis
programas, romelic Seesabameba
saerTaSoriso normebs;
• muSebis swavleba
eleqtrousafrTxoebis zogad
sakiTxebSi.
• rkinigzis TanamSromlebis
gamokiTxva.
• “saqarTvelos
rkinigza”,
HSE oficeri.
• rkinigzis TanamSromlebi
s gamokiTxva
unda moxdes
yovelwliura
d.
• swavlebis
raodenoba;
• swavlebis
monawileTa
raodenoba;
• momatebuli
daZabulobis mqone
eleqtruli da
magnituri velebis
ubnebSi usafrTxo
zonebis gamovlena;
• momatebuli
daZabulobis mqone
eleqtruli da
magnituri velebis
ubnebSi adamianebis
Sesvlis SezRudva.
• ”saqarTvelos
rkinigza”
SeimuSavebs da
ganaxorcielebs
usafrTxoebis
programis arseboba
da misi
ganxorcieleba
• rkinigzis TanamSroml
ebis
gamokiTxvis
Semdeg
momzadebul
i
angariSebi;
• rkinigzis personali.
• dainteresebis SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
352
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
23. eleqtruli da
magnituri
velebi
• ”saqarTvelos rkinigza” SeimuSavebs
da ganaxorcielebs usafrTxoebis
programas, romelic Seesabameba
saerTaSoriso normebs;
• muSebis swavleba eleqtruli
usafrTxoebis zogad sakiTxebSi;
• im ubnebis gamovlena, sadac
momatebulia eleqtruli da
magnituri velebis daZabuloba da
maTSi gamoucdeli muSebis Sesvlis
SezRudva.
• rkinigzis TanamSromlebis
gamokiTxva.
• “saqarTvelos
rkinigza”,
HSE oficeri.
• rkinigzis TanamSromlebi
s gamokiTxva.
unda moxdes
yovelwliura
d.
• swavlebis
raodenoba;
• swavlebis
monawileTa
raodenoba;
• momatebuli
daZabulobis mqone
eleqtruli da
magnituri velebis
ubnebSi usafrTxo
zonebis gamovlena;
• momatebuli
daZabulobis mqone
eleqtruli da
magnituri velebis
ubnebSi adamianebis
Sesvlis SezRudva;
• ”saqarTvelos
rkinigza”
SeimuSavebs da
ganaxorcielebs
usafrTxoebis
programis arseboba
da misi
ganxorcieleba.
• rkinigzis TanamSroml
ebis
gamokiTxvis.
Semdeg
momzadebul
i
angariSebi;
• rkinigzis personali.
• dainteresebis SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
24.
“saqarTvelos
rkinigzis”
TanamSromlebis
adgilmonacvleo
ba Tbilisis
centraluri
sadguridan
• adgilmonacvleobis gegmis SemuSaveba
da ganxorcieleba;
• konsultaciebis Catareba
adgilmonacvleobis specialur
programaze adgilmonacvleobas
daqvemdebarebul TanamSromlebTan;
• adgilmonacvleobas daqvemdebarebul
pirTa informireba
adgilmonacvleobis programis
zusti grafikis Sesaxeb
TanamSromlebTan;
• saWiroebis SemTxvevaSi TanamSromlebisTvis swavlebis
• Semowmeba (adgilmonacvleobi
s gegmis arseboba,
Sesabamisi
swavlebebis/
konsultaciebis
arseboba);
• rkinigzis TanamSromlebis
gamokiTxva.
• “saqarTvelos
rkinigza”,
sazogadoeba
sTan
urTierTobi
s oficeri.
• Tbilisis
centraluri
sadguris
gauqmebamde.
• adgilmonacvleobis
gegmis arseboba;
• konsultaciebis
Catareba
adgilmonacvleobis
specialur gegmaze
adgilmonacvleobas
daqvemdebarebul
TanamSromlebTan;
• adgilmonacvleobis
gegmis Sesaxeb
rkinigzis
TanamSromlebis
• Semowmebis Semdeg
momzadebul
i
angariSebi;
• rkinigzis personali.
• sazogadoebis dainteresebis
SemTxvevaSi
angariSebi unda iyos
sajaro.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
353
gavlena
No mSeneblobis
etapi eqspluataciis
etapi
gavlenis Tavidan acilebis /
Serbilebis / kompensaciis RonisZiebebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebel
i piri /
organizacia
Semowmebis
sixSire /
monitoringis
grafiki
indikatorebi gadamowmebis
wyaro komentari
Catareba adgilmonacvleobis
programis sakiTxebze. informirebulobis
done;
• swavlebebis /
konsultaciebis
raodenoba;
• swavlebebis
monawileTa /
“saqarTvelos
rkinigzis”
gamokiTxuli
TanamSromlebis
raodenoba.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
354
cxrili 7.2.-11. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: kulturuli memkvidreoba da arqeologia
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire indikatori
gadamowmebis
wyaro komentari
1 aqeologiuri
ubnebis SesaZlo
dazianeba.
mudmivi arqeologiuri
meTvalyureoba da Sesabamisi
angariSis momzadeba.
kulturuli
memkvidreobisa da
arqeologiis
angariSis
monitoringi da
Sesabamisi
angariSis
momzadeba.
,,saqarTvelos
rkinigzis” mier
proeqtisaTvis
gamoyofili HSE oficeri.
kvartalurad.
ar iqneba
arqeologiu
ri ubnebis
dazianebis
precedenti.
• konsultanti
arqeologis
angariSi
• ,,saqarTvelos
rkinigzis”
HSE oficeris angariSi.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
355
cxrili 7.2.-12. garemosdacviTi da socialuri monitoringis programa: avariebis riski
zegavlena
# mSeneblobis
etapi
eqspluataciis
etapi
Semarbilebeli zomebi monitoringis
RonisZieba
pasuxismgebeli
piri /
organizacia
monitoringis
sixSire indikatori
gadamowmebis
wyaro komentari
1
satvirTo
matareblebis
avariebis
riski
sensitiur
ubnebze (mag.:
,,Tbilisis
zRvis”
monakveTi)
usafrTxoebis
wesebis dacvis;
sarkinigzo trasisa
da moZravi
Semadgenlobebis;
da sagangebo
situaciebis
personalis
codnisa da
aRWurvilobis
kontroli.
,,saqarTvelos
rkingizis” HSE oficeri da
moZraobis
usafrTxoebis
samsaxuri.
kvartalurad
usafrToebis
wesebis
darRvevis
mcire an
umniSvnelo
raodenoba
HSE oficeris (an
Sesabamisis
samsaxuris)
reporti
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
356
8.0 reagireba komentarebze da proeqtSi Setanili
cvlilebebi
rogorc zemoT iyo aRniSnuli, Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis
SemuSavebis farglebSi “saqarTvelos rkinigzam” 2008 wlis oqtombridan daiwyo
konsultaciebi dainteresebul mxareebTan.
dainteresebul mxareebTan sakonsultacio Sexvedrebis dros wamoiWra garkveuli
sakiTxebi, romlebzedac gakeTda saTanado reagireba da cvlilebebi Setanil iqna
proeqtSi:
Tbilisis zRvis marSrutis alternativis amoReba adreul stadiazeve
ekologiuri Tvalsazrisis gamo
proeqtis farglebSi SemuSavebuli Tavdapirveli sarkinigzo marSrutis udidesi
nawili gadioda ,,Tbilisis zRvis” Crdilo-dasavleTi napiris uSualo siaxloves
(50 m-is farglebSi). garemosdacviTi riskebis gamo da im mniSvnelobidan
gamomdinare, romelic mas Tbilisis wyalmomaragebis TvalsazrisiT aqvs, kerZod
is warmaodgens Tbilisis 3 ubnisTvis wyalmomaragebis ZiriTad wyaros, es
alternativa proeqtis sawyis etapzeve iqna gamoricxuli.
daxurvis procesSi myofi yofili birTvuli reaqtoris arseboba mcxeTaSi
karsanTan axlos, sadac dagegmili iyo sarkinigzo depos mSenebloba:
dainteresebul mxareebTan konsultaciebis dros wamoiWra dagegmili sarkinigzo
sadguris usafrTxoebis sakiTxi. mSenebloba igegmeboda daxurvis procesSi myof
yofil birTvul reaqtorTan axlos. miuxedavad imisa, rom, oficialuri
monacemebiT, es adgili usafrTxo iyo40, rkinigzis TanamSromlebidan wamosuli
SeSfoTebis gamo am sakiTxTan dakavSirebiT proeqtSi Sevida cvlilebebi da,
Sedegad, depos mSenebloba moxdeba ara birTvul reaqtorTan axlos, aramed
avWalaSi.
daavadebuli saqonlis samarxebis arseboba proeqtis gavlenis arealSi:
skopingis Sexvedris dros wamoiWra proeqtis gavlenis arealSi moxvedrili
Sinauri cxovelebis samarxebis sakiTxi. samecniero wreebis warmomadgenlebis
mier aRniSnuli iyo, rom es sakiTxi mniSvnelovan problemas warmoadgenda
sxvadasxva infeqciuri daavadebis (jilexis, emkaris, bradzotis, enterotoqsemiis
da sxv.) gavrclebis mxriv. Sesabamisad, proeqtis garemoze zemoqmedebis
Sefasebis (gzS) procesSi moxda arealis swrafi epizootologiuri Seswavla,
romelmac daadastura marSrutis gaswvriv msgavsi samarxebis arseboba.
Sesabamisad, gzS-Si momzadda Semarbilebeli RonisZieba - samSeneblo samuSaoebis
Catarebamde detaluri epizootologiuri kvlevisa da Sesabamisi analizebis
40 ix. danarTi G saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros mier gamogzavnili werili.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
357
Catareba, romlis Sedegebis safuZvelzedac unda moxdes adekvaturi
RonisZiebebis dagegmva uSualod mSeneblobis mimdinareobis procesSi.
sarkinigzo marSrutis mier sasaflaoebis gadakveTa:
proeqtis farglebSi SemuSavebuli Tavdapirveli sarkinigzo marSruti kveTda
ramdenime (gldanis centrolitis dasaxlebisa da patara lilos) sasaflaoebs.
gamomdinare iqidan, rom am faqts dainteresebuli mxareebidan mkveTrad
gamoxatuli uaryofiTi reaqcia mohyva, moxda marSrutis Secvla, ris Sedegadac
SemuSavebuli axali sarkinigzo marSruti aRar kveTs sasaflaoebis teritorias.
am sakiTxTan mimarTebaSi aseve aRsaniSnavia evropis rekonstruqciisa da
ganviTarebis bankis pozicia, romelmac sakmaod kategoriulad moiTxova
marSrutis Secvla ise, rom ar momxdariyo marSrutis mier sasaflaoebis
gadakveTa.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
358
9.0 bibliografia
Abuladze A., 1994. Birds of Prey in Georgia in XX c. Meyburg. Raptor Conservation Today, WWGBP. Pica Press. pp. 23-28.
Abuladze, A., Eligulashvili, B., Shergalin, J., 2002. Wintering of raptors in Georgia // Raptors in the New Millenium. Proc.of the World Conf. on Birds of Prey & Owls "RAPTORS 2000". Eilat, Israel, 2-8.04.2000. Ed. by Reuven Yosef, Michael L. Miller & David Pepler: 141.
Anderson R.T. & Barkan C. P.L, Derailment Probability Analyses and Modelling of Mainline Freight Trains, http://ict.illinois.edu/railroad/CEE/pdf/Anderson%20&%20Barkan%202005%20IHHA134.pdf (August 2009).
Archival information on the Archaeological Sites of Tbilisi is kept in the Georgian National Museum branches: S. Janashia State Museum; Tbilisi Archaeological Museum/Depository; Tbilisi Historical Museum (Caravansary).
Badridze J. et al (Editors: Tarkhnishvili D., Kikodze D.), 1996. Principal Characteristics of Georgian Biodiversity// Natura Caucasica, Vol. 1, p. 46.
Biedermann M., Dietz M., Schorcht W., 2008, From a “Plattenbau” block of flats into a tower for bats//Institute fuer Tieroecologie und Naturbildung and NACHTaktiv – Biologen fuer Fledermauskunde GbR, Print- Bauer and Malsch, Schmalkalden, 28 pages.
Booz Allen Hamilton, Technical Assessment of “Georgian Railway” LLC, 2005.
Bukhnikashvili A., Kandaurov A., 1998. The Threatened and insufficiently studied species (Insectivora, Rodentia).// Tbilisi: 56 pp., 27 maps.
Bukhnikashvili A., Kandaurov A., 2002, "The Annotated List of Mammals of Georgia" //Proceedings of the Institute of Zoology of Academy of Sciences of the Georgia, Metsniereba, Tbilisi, vol. XXI: 319 – 340. [2004.08 - 04И7.48 VINITI].
Calculation of pollutant emissions during mining works in accordance with “The method of calculation of harmful emissions (discharges) for the complex of equipment for open-pit mining (on the basis of specific characteristics)”, Liubertsi, 1999 (in Russian).
Climate directory. The 14th edition, Georgian SSR, 1990 (in Georgian).
Didmanidze E., 2005, The butterflies of Georgia//Zoological Department of S. Janashia Museum of Georgia, Tbilisi, Georgia, “Sezan”, 87 pages.
Directive on Hazardous Waste 91/689/EEC.
Directive on Waste 75/442/EEC.
Disposal of PCBs and PCTs 96/59/EC.
Disposal of Waste Oils 75/439/EEC.
E. Didmanidze, 2005, The butterflies of Georgia//Zoological Department of S. Janashia Museum of Georgia, Tbilisi, Georgia, “Sezan”, 87 pages.
EBRD Environmental and Social Policy, 2008.
European Commission DG ENV, News Alert Issue 115, July 2008.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
359
Explosion safety; Directory, A.N. Baratov et al., Moscow, 1987 (in Russian).
Galvez R.A., Gavashelishvili L., Javakhishvili Z., 2005, Raptors and Owls of Georgia//GCCW and Buneba Print Publishing: 128 pages.
Georgian Railway LLC, Actual and Forecasted Train Numbers, 2009.
Georgian Railway LLC, Classification of Railway Safety Infringements during Train Operations and Manoeuvring, 2004.
Georgian Railway LLC, Feasibility Study for Tbilisi Railway Bypass Construction Project, 2008.
Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2003-2004.
Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2004-2005.
Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2005-2006.
Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2006-2007.
Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2007-2008.
Georgian Railway LLC, Report on Railway Crashes, Accidents, Significant Defaults and Defaults, 2008-2009.
Guidelines on calculation, regulation and control of pollutant emission into air, Saint-Petersburg, 2005 (in Russian)
Gurielidze Z., 1997. Large Mammals (Carnivora, Artiodactyla, Cetacea). In book: Chatwin, M.E., Kikodze, D., Svanidze, T., Chikvaidze, J., Gvritishvili, M., and Tarkhnishvili, D.N. (Eds.), Georgian Country Biological Diversity Study Report, (1996, Program "Assistance for preparation of Biodiversity Country Study in the Republic of Georgia"), UNEP, Ministry of Environment and Natural Resources of Georgia, Noah's Ark Centre for Recovery of Endangered Species; 1997, Tbilisi, Georgia: 74-82 (in Georgian).
http://en.wikipedia.org/wiki/Eurotram, July 2009.
Integrated Pollution Prevention and Control 96/61/EC (covers some recovery and disposal operations).
International Finance Corporation, Environmental Health and Safety Guidelines, Railways, 04.30.2007.
IUCN 2004. IUCN Red list of Threatened Species. [web application]. Available at: http://www.iucnredlist.org
Janashvili A., 1963. Animals of Georgia, Vol. III - Vertebrates. Tbilisi.
Law on Cultural Heritage (1999, amend. 2007).
Law on Ecological Expertise (2007).
Law on Environmental Permits (2007).
Law on Licenses and Permits (2005).
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
360
Law on Natural Resources (1996).
Law on Protected Areas (1996, amend. 2003, 2004, 2005, 2006, 2007).
Law on Protection of Ambient Air (1999, amend. 2000, 2007).
Law on Protection of the Environment (1996, amend. 2000, 2003, 2007).
Law on Red List and Red Book (2003, amend. 2006).
Law on System of Protected Areas (1996, amend. 2003, 2004, 2005, 2006, 2007).
Law on Tbilisi National Park (2007).
Law on the Status of Protected Areas (2007).
Law on Water (1997, amend. 2003, 2004, 2005, 2006).
Limpens H.J.G.A., Twisk P. and Veenbaas G., 2005. Bats and road construction. Brochure about bats and the ways in which practical measures can be taken to observe the legal duty of care for bats in planning, constructing, reconstructing and managing roads//Published by Rijkswaterstaat, Dienst Weg-en Waterbouwkunde, Delft, the Netherlands and the Vereniging voor Zoogdierkunde en Zoogdierbescherming, Arnhem, the Netherlands, 24 pages. DWW-2005-033, ISBN 90-369-5588-2.
On allowable concentrations of air pollutants in the settlements, 2003 (in Georgian).
Order of the Georgian Railway LLC #269/g made on June 20, 2005 on Approval of railway traffic safety instructions and regulations (in Georgian).
Order of the Georgian Railway LLC #30/n made on April 15, 2000 on Change of the classifier of violations of railway traffic and shunting safety rules (in Georgian).
Order of the Georgian Railway LLC #mugi-4 made on June 20, 2005 “Regulations on elimination of consequences of faults, accidents and derailment of trains at the Georgian railway and organization of rehabilitation works (in Georgian).
Order of the Minister of Transport and Communications of Georgia #52 made on September 8, 2003 on Approval of the rules of transportation of hazardous goods (in Georgian).
Provisions on instrumental method of determination of actual volumes of emissions from stationary sources of pollution, standard list of measurement-control equipment for determination of actual volumes of emissions from stationary sources of pollution and method of calculation of actual volumes of emissions from stationary sources of pollution according to technological processes (s.s.m. #80, 04.08. 2003) (in Georgian).
Report to DGXI, European Commission, Construction and Demolition Waste Management Practices, and Their Economic Impacts, Final Report, February 1999, Report by Symonds, in association with ARGUS, COWI and PRC Bouwcentrum, http://ec.europa.eu/environment/waste/studies/cdw/cdw_report.htm, 2009.
Sewage sludge 86/278/EEC.
Statement No.538 of the minister of Environment and Natural Resources of Georgia dated July 5, 2006 regarding Approval of Methodology for the Reports on Damage to Environmental. Article 3 – A Rule for Calculating Environmental Damage Resulted from Soil Pollution, Annex 4.
Tarkhnishvili D., Kandaurov A., Bukhnikashvili A., 2002, "Declines of amphibians and reptiles in Georgia during the 20th century: virtual vs. actual problems" //Zeitschrift für Feldherpetologie, 2002, № 9: 89-107.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
361
Tarkhnishvili, D. N., 1997. The Status of Amphibian Species in Georgia (C.I.S). DAPTF Reports series, J.W. Wilkinson (ed.), The Open University, Milton Keynes (UK).
Tarkhnishvili, D., Kandaurov, A., Gurielidze, Z. and Matcharashvili, I., 1996. Review of Literature and Other Sources about Condition of the Environment on the Territory of Georgia along the Early Oil Transportation Pipeline Corridor and Adjacent Territories from Georgia-Azerbaijan Border to Supsa Terminal. Zoology. pp. 1-53, Tbilisi, GPC: 1-53.
The method of calculation of emissions of harmful substances into air during free burning of oil and oil products, Samara, 1996 (in Russian).
The method of calculation of pollutant emissions (dispersion) into atmosphere during welding operations, Scientific-research institute Atmosphere, Saint-Petersburg, 1997 (in Russian).
The Method of Inventory of Pollutant Emission into Air of Road Machinery Centres (calculation method), Moscow, 1990 (in Russian).
The Red List of Threatened Animals. IUCN. 2003. Internet version.
Waste incineration 2000/76/EC.
www.railway.ge, July 2009.
ГОСТ Р 12.3.047-98, Fire safety of technological processes (in Russian).
РД 52.04.253-90 “The method of prognosis of the scales of pollution with virulent toxic substances during accidents (destruction) at chemical and transport facilities” (in Russian).
* * *
arabuli a. 1977. Sveli, iremi da gareuli Rori mcire kavkasionze. //Tbilisi:
81 gv.
arabuli a. 1987. daTvi saqarTveloSi. //"mecniereba", Tbilisi: 81 gv.
arabuli, g., lorTqifaniZe, b., savguliZe, i., SixaSvili, m., 2007.
biomravalferovnebis monitoringis saxelmZRvanelo aRmosavleT
saqarTvelos daculi teritoriebisTvis. NACRES. Tbilisi.
buxnikaSvili a., kandaurovi a., natraZe i., 2008, saqarTvelos xelfrTianTa
dacvis samoqmedo gegma//Campester, Tbilisi, saqarTvelo, universali, 103
gv.
gomelauri, v., 1964. beryenebi saguramos nakrZalSi. saq. buneba, 1. Tbilisi.
gost-i 20 444-85. xmauri. satransporto nakadebi. xmauris maxasiaTeblebis
gazomvis meTodebi.
grosheimi, a., sosnikobi, d., troicki, n., 1928. saqarTvelos mcenareuloba.
tfilisi.
zardaliSvili g., `Tbilisis midamoebis toponimia~-Si, gv. 19.
Tbilisi, arqeologiuri Zeglebi, I, mecniereba, Tbilisi 1978. (Tbilisi, Archaeological Sites I, Metsniereba, Tbilisi 1978.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
362
instruqcia emfimazoturi karbunkulTan brZolis RonisZiebebis Sesaxeb, 1999.
instruqcia saqarTvelos rkinigzaze marcxis, avariisa da moZravi
Semadgenlobis liandagidan acdenis Sedegebis likvidaciisa da
aRdgeniTi samuSaoebis organizebis Sesaxeb. damtkicebulia S.p.s.
`saqarTvelos rkinigzis~ generaluri direqtoris mier 2005 wlis 20
ivniss.
kecxoveli, n., 1935. saqarTvelos mcenareulobis ZiriTadi tipebi. Tbilisi.
kecxoveli, n., 1960. saqarTvelos mcenareuli safari. Tbilisi.
kutubiZe m.e., 1985. saqarTvelos frinvelTa sarkvevi. // Tbilisii: 648 gv
maruaSvili l., ,,saqarTvelos fizikuri geografia, nawili meore”, Tbilisis
saxelmwifo universitetis gamomcemloba, Tbilisi, 1970, 347 gverdi.
mayaSvili, a., 1952. Tbilisis midamoebis flora. t. 1. Tbilisi.
mayaSvili, a., 1953. Tbilisis midamoebis flora. t. 2. Tbilisi.
milsadenis arqeologia, saqarTvelos milsadenis kompania, t. II, Tbilisi 2003.
(Archaeology of Pipeline, Georgian Pipeline Company, vol. II, Tbilisi 2003).
rekomendaciebi sarkinigzo transportis garemoze zemoqmedebis Sefasebis
Sesaxeb. P004. rkinigzebis TanamSromlobis saerTaSoriso organizacia.
2001, 16 gv.
saqarTvelos “wiTeli nusxa”. 2006. saqarTvelos prezidentis brZanebuleba #
303. Tbilisi.
saqarTvelos flora. 1971-2009. 15 tomi. Tbilisi.
saqarTvelos istoriis da kulturis Zeglebis aRweriloba, t. 5. qarTuli
enciklopediis gamomcemloba, Tbilisi 1998. (Description of Historical and Cultural Sites of Georgia, vol. 5, Georgian Encyclopedia Publishing, Tbilisi 1998.
saqarTvelos kanoni “niadagis dacvis Sesaxeb, 1994.
saqarTvelos kanoni "wylis Sesaxeb", 1997.
saqarTvelos kanoni @saqarTvelos “wiTeli nusxisa” da “wiTeli wignis”
Sesaxeb,@#2356-IIs, Tbilisi, 2003 wlis 6 ivnisi.
saqarTvelos kanoni “atmosferuli haeris dacvis” Sesaxeb, 1999.
saqarTvelos kanoni “cxovelTa samyaros Sesaxeb”, saqarTvelos prezidentis
brZaneba #540, 26 dekemberi 1996.
saqarTvelos kanoni “ekologiuri eqspertizis Sesaxeb”, 2996.
saqarTvelos kanoni “garemos dacvis saxelmwifo kontrolis Sesaxeb”, 2005.
saqarTvelos kanoni “garemos dacvis Sesaxeb”, 1996.
saqarTvelos kanoni “janmrTelobis dacvis Sesaxeb”, 1997.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
363
saqarTvelos kanonqvemdebare normatiuli aqti „garemos xarisxobrivi
mdgomareobis normebis damtkicebis Sesaxeb.“ sanitariuli normebi sn
2.2.4/2.1.8-000-00. xmauri samuSao adgilebze, sacxovrebel, sazogadoebrivi
Senobebis saTavsebSi da sacxovrebeli ganaSenianebis teritoriaze.
saqarTvelos sakanonmdeblo macne #90, 2001, 186-194 gv.
saqarTvelos kanonqvemdebare normatiuli aqti „garemos xarisxobrivi
mdgomareobis normebis damtkicebis Sesaxeb.“ sanitariuli normebi sn
2.2.4/2.1.8-000-00. sawarmoo vibracia. vibracia sacxovrebeli da
sazogadoebrivi Senobebis saTavsebSi. saqarTvelos sakanonmdeblo macne
#90, 2001, 195-210 gv.
saqarTvelos prezidentis brZanebuleba #303, 2006 wlis 2 maisi, q. Tbilisi,
saqarTvelos “wiTeli nusxis” damtkicebis Sesaxeb.
saqarTvelos sakanonmdeblo macne. nawili III saqarTvelos kanonqvemdebare
normatiuli aqtebi. 883. saqarTvelos transportisa da komunikaciebis
ministris 2003 wlis 8 seqtembris brZaneba #52 `rkinigziT
safrTxeSemcvleli tvirTis gadazidvis wesis~ damtkicebis Sesaxeb.
saqarTvelos soflis meurneobis saministros samelioracio sistemebis
marTvis departamentisa da Sps ,,Tbilwyalkanals” Soris mimoweris
masalebi.
saqarTvelos ssr wiTeli wigni. 1982 //"sabWoTa saqarTvelo", Tbilisi: 255 gv.
sn da w 2.07.01-89. qalaqTmSenebloba. saqalaqo da sasoflo dasaxlebaTa
dagegmareba da gaSeneba.
sn da w II-12-77, nawili II, Tavi 2. proeqtirebis normebi. xmaurisagan dacva
1978, 45gv.
S.p.s. `kavgiprotransi-mg~ q. Tbilisis Semosavleli rkinigzis xazis
mSeneblobis ZiriTadi saproeqto gadawyvetilebebi (Zsg). rkinigzis
gvirabebi. ganmartebiTi baraTi. Tbilisi, 2009.
S.p.s. `kavtransproeqti~ - q. Tbilisis Semosavleli rkinigza. ZiriTadi
saproeqto gadawyvetilebebi. xelovnuri nagebobebi. 33/09-Zsg.gb. Tbilisi
2009.
S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis~ brZaneba samatareblo da samanevro muSaobaSi
moZraobis usafrTxoebis darRvevebis klasifikatoris Secvlis Sesaxeb,
2004, 15 aprili #30/5.
S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis~ informacia `gadaziduli saxifaTo tvirTebis
CamonaTvali wlebis mixedviT tonebSi~.
S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis~ informacia `rkinigzis sagangebo situaciebis
gegma navTobis daRvrisas da xanZris SemTxvevaSi~.
S.p.s. `saqarTvelos rkinigzis~ informacia proeqtis samizne teritoriaze
rkinigzis dabinZurebis arsebuli wyaroebis Sesaxeb.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
364
S.p.s. `saqtransproeqti~ - q. Tbilisis Semosavleli rkinigza. ZiriTadi
saproeqto gadawyvetilebebi. teqnologiuri samuSaoebis kompleqsi 54/09-
Zsg.gb tomi 4.2. Tbilisi 2009.
S.p.s. `saqtransproeqti~ - q. Tbilisis Semosavleli rkinigza. ZiriTadi
saproeqto gadawyvetilebebi. teqnologiuri samuSaoebis kompleqsi.
variantebis winaswari saorientacio Rirebulebebis gaangariSeba (Senoba
nagebobebis gareSe). 54/09-Zsg.gb. Tbilisi 2009.
S.p.s. `saqtransproeqti~ - q. Tbilisis Semosavleli rkinigza. ZiriTadi
saproeqto gadawyvetilebebi. sainJinro-geologiuri angariSi 54/09-Zsg.sg
tomi 2.1. Tbilisi 2009.
Sps “transporti” q. Tbilisis SemovliTi rkinigza ganmartebiTi baraTi.
(gvirabebi). Tbilisi 2009.
* * *
Аксенов И.Я., Аксенов В.И.. Транспорт и охрана окружающей среды. М., Транспорт, 1986.
Апхазава И.С., Озёра Грузии, Мецниереба, Тбилиси, 1975г. стр. 38-39
Артемьева Т.И.. Комплексы почвенных животных и вопросы рекультивации техногенных территорий. Москва, «Наука», 1989г.
Бакрадзе M. A., Тархнишвили Д.Н., Чхиквадзе В.М.1987. О распространении сирийской чесночницы Pelobates syriacus в Грузии. // saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis
moambe, Tbilisi, CXXVII, №1: 165-168.
Бакрадзе M. A., Чхиквадзе В.М. 1992. Аннотированный список амфибий и рептилий, обитающих в Грузии. //saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis moambe, Tbilisi, CXLVI, №3: 623-628.
Бичашвили Т.Г. - Оценка Инженерно-Геологических условий территории г. Тбилиси для целей промышленно-гражданского строительства, диссертация на соискание ученой степени кандидата геолого-минералогических наук, Москва, 1992.
Бухникашвили А., 2004, Материалы к кадастру млекопитающих Грузии (Insectivora, Chiroptera, Lagomorpha, Rodentia), Тбилиси, Грузия, Campester, «Универсал», 138 стр.
Бухникашвили А.К. 1990. Современное состояние закавказского хомяка (Mesocricetus brandti Nehr., 1894) в Восточной Грузии. //IX науч. конф. мол. науч. сотр. и спец. 29.05.90. Тбилиси "Мецниереба": 38-41.
Владимиров А.А., Байкин И.А. – Сибирская язва как почвенная инфекция. Сельхозиздат, 1940, с. 1-120.
Восстановление нефтезагрязненных почвенных экосистем. Москва, «Наука», 1988г., 254 с.
Гамкрелидзе И.П. Вновь о тектоническом расчленении территории Грузии. «Мецниереба» 2001.
Геология СССР, Москва. 1958.
Геология СССР, т. X, Грузинская СССР (редактор П. Д. Гамкрелидзе), «Наука», Москва, 1964.
Гидрогеология СССР, т. X, Грузинская СССР (редактор И.М. Буачидзе), «Недра», Москва, 1970.
Гидрологическая изученность, Гидрометеоиздат, Ленинград, 1964г, стр. 169
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
365
Голубев И.Р., Новиков Ю.В.. Окружающая среда и транспорт. М., Транспорт, 1987.
Гончарук Е.И., Сидоренко Г.И.. Гигиеническое нормирование химических веществ в почве. Москва, «Медицина», 1986г., 320с.
Джапаридзе Г.Д., Инженерная геология Тбилиси. Изд. «Сабчота Сакартвело», Тбилиси, 1984.
Дидманидзе Е.А. 1978. Чешуекрылые аридных районов Закавказья (Lepidoptera, Rhopalocera). //В кн.: Некоторые группы животных аридных районов Закавказья, "Мецниереба", Тбилиси: 43-114.
Дидманидзе Э., Схиртладзе И., Нинуа Н., Гургенидзе Л., Чхиквадзе В., 2002, О некоторых эндемичных, редких и исчезающих видах фауны Грузии: Новые ориентиры к решению проблемы// Тбилиси, Грузия, «Сатула», 65 страниц.
Дорофеев К.А. – Экологические принципы эпизоотологии. Ж., Ветеринария, 1970, №1, с. 49-61.
Елкин И.И. – Основные проблемы эпизоотологической географии – понятие о нозоареалах. Ж.. Микробиология, эпидемиология и иммунология. 1964, №11, с. 48-53.
Инженерная геология СССР, МГУ. 1977.
Инструкция о мероприятиях против кровососущих двукрылых насекомых (гнуса) в животноводстве. Ветеринарное законодательство, т. IV, М., 1988г.
Кантор И.И., Гулецкий В.В. Основы проектирования и строительства железных дорог. М., Транспорт, 1990.
"Киевгипротранс" - Обходная железнодорожная линия города Тбилиси. Основные проектные решения. Общая пояцнительная записка (I этап). Трасса обходной железнодорожной линии. Загес - Лило-I - Тбилиси - сортировочный. ШС/09-051-ОПР.ПЗ.4 Том 4.1.4. Тбилиси 2009.
Китченко В.С., Кучеренко В.Д. – О возможности размножения патогенных микроорганизмов во внешней среде. Ж., Микробиология, эпидемиология и иммунология. 1958, №5, с. 133-134.
Койлов В.Г., Семенов А.П., Белан А.Е.. Охрана водных ресурсов от загрязнения стоками железных дорог и их предприятий. Днепропетровск, Промiнь, 1984.
Коляков Я.Е. – Ветеринарная микробиология. М., изд. Колос, 1965.
Кутателадзе, Ш. И. 1971. Номенклатурные типы видов описанных из окрестностей Тбилиси. Тбилиси.
Кухалашвили Т.Г. – К вопросу о распространении сибирской язвы в Грузии – Материалы пленарного заседания VIII-ой конференции по животноводству в СССР. М., 1941, с. 41-42.
Моргилевская И.Е. 1989. Каталог коллекции мелких млекопитающих Института зоологии АН ГССР. //"Мецниереба", Тбилиси: 28 с.
Моргилевская И.Е. 1989. Каталог коллекции мелких млекопитающих Института зоологии АН ГССР. //"Мецниереба", Тбилиси: 28 с.
Мусхелишвили Т.А. 1970. Пресмыкающиеся Восточной Грузии. //"Мецниереба", Тбилиси:
Некрутенко Ю.И. 1990. Бабочки Кавказа. "Наукова думка", Киев.
О порядке проведения изыскательных работ в местах захоронения сибиреязвенных трупов животных. Ветеринарное законодательство, т. III, М., 1981.
Tbilisis SemovliTi rkinigzis proeqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis Sefaseba (ESIA)
366
Охрана окружающей среды при строительстве железных дорог. Днепропетровск, 1982.
Папава Д.Ю. Агеев В.П. Геологическое строение нефтеносного района Мцхета-Норио. Отчет Глданской геолого-съемочной партии за 1959. Тбилиси. 1960.
Перечень работ, выполнение которых связано с высоким риском заболевания инфекционными болезнями и требует обязательного проведения профилактических прививок. Ветеринарное законодательство РФ, т. I, М., 2002, с. 229-230.
Поляров А.А., Преснов И.Н. – Почва, как потенциальный источник инфекции при сибирской язве. В кн. ”Сибирская язва в СССР и перспективы ее ликвидации”. М., 1968, с. 48.
Ресурсы поверхностных вод СССР, том 9, Закавказье и Дагестан, выпуск 1, западное Закавказье, Под ред. Г.Н. Хмаладзе и В.Ш. Цомая - изд. ,,гидрометеоиздат", Ленинград. 1972, 577 стр.
Руководство по ветеринарному обеспечению Вооруженных Сил СССР (на мирное время) – Введено в действие приказом зам. Министра обороны СССР. М., 1980, пункты 8, 12, 27, 31, 36, 98, 103.
Скоморохов А.А. – Заразные болезни животных. Сельхозгиз, М., 1956.
Скрябин Б.Л. – Сибирская язва. Сельхозгиз, М., 1940.
Справочник по охране природы. Под ред. К.П. Митрюшкина. М., «Лесная промышленность», 1980г.
Справочник гидрогеолога (редактор М.Е. Альтовский), изд. «Недра», Москва, 1962.
Строительные нормы и правила СНиП 11-60-75.
Труды Тбилисского научно-исследовательского гидрометеорологического института, выпуск 6, 1959г, стр. 26.
УПРЗА ЭКОЛОГ, version 3.00, firm “Integral”, Saint-Petersburg, 2001-2005 (in Russian).
Федеральная целевая программа. – Утверждена постановлением Правительства РФ, т. I, М., 2002, с. 198-229.
Харатишвили Л.А., Воротынцева Л.В. Пояснительная записка к гидрогеологической карте масштаба 1: 200 000, листа K-38-XXI (Тбилиси), фонды Геологического Департамента Грузии, Тбилиси, 1975.
Цагуришвили А., и др., "Отчет о результатах инженерно – геологических съемочных работ м-ба 1:25,000 в долине р. Кури (ниже г. Тбилиси), 1977-81", Тбилиси, 1981.
Церетели Д.В. Плейстоценовые отложения Грузии. «Мецниереба», Тбилиси, 1966.
Чантладзе З. И., Бердзенишвили Д.П. и др. Отчёт по гидрогеологическим исследованиям на территории г. Тбилиси в масштабе 1: 10 000 по работам 1979 – 1985. фонды Геологического Департамента Грузии, Тбилиси, 1985.
Чеботарев А.И., Гидрологический словарь, Гидрометеоиздат, Ленинград, 1978 г, стр. 186
Черкасский Б.Л. - Критерии оценки эпизоотологической и эпидемиологической активности стационарно неблагоприятных по сибирской язве пунктов. Ж., Микробиология, эпидемиология и иммунология. 1969, №1, с. 77-80.
Эсаиашвили Л.А. – Опыт прогнозирования сибирской язвы и эмкара с целью планирования профилактических мероприятий. Тбилиси, 1975, с. 5-114.