Tbilisi rusTavis saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis ...mdf.org.ge/storage/assets/file/documents...

i

2879-GEO: mdgradi urbanuli transportirebis investirebis programa Tbilisi – wiTeli xidis (azerbaijanis sazRvris) gzis Tbilisi – rusTavis monakveTis (monakveTi 2) sainJinro proeqtireba, momarageba-uzrunvelyofa,

mSeneblobis menejmenti da ganaxleba-modernizaciis zedamxedveloba

Tbilisi – rusTavis saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis (monakveTi 2-s ) proeqti

garemoze zemoqmedebis Sefaseba

მარტი, 2016

konsorciumi

. .

ii

Sinaarsi 1. Sesavali ........................................................................................................................................... 1

1.1 zogadi informacia proeqtze ................................................................................... 1 1.2 warmodgenili gzS-Ti gansazRvruli kompetenciis farglebi ...................... 1 1.3 meTodologia gzS-s momzadebisaTvis ................................................................. 4

2. proeqtis aRweriloba .............................................................................................................. 7 2.1 mimoxilva ................................................................................................................... 7 2.2 me-2 monakveTisTvis marSrutis SerCeva .............................................................. 7 2.3 proeqtis tipi da kategoria .................................................................................. 7 2.4 proeqtis saWiroeba ................................................................................................. 9 2.5 adgilmdebaroba ..................................................................................................... 10 2.6 proeqtis ganxorcielebis warmodgenili grafiki ......................................... 11 2.7 saproeqto parametrebi ......................................................................................... 11 2.8 gzis safaris struqtura ..................................................................................... 14 2.9 inJinruli nagebobebi ............................................................................................ 16 2.10 komunaluri nagebobebis relokacia.................................................................. 21 2.11 gzis usafrTxoeba .................................................................................................. 21 2.12 samSeneblo samuSaoebi ......................................................................................... 22 2.13 mSeneblobisaTvis saWiro aRWurviloba da samSeneblo teqnika ................ 24 2.14 damxmare samSeneblo obieqtebis kompleqsi .................................................... 24 2.15 karierebi .................................................................................................................. 25 2.16 gzebze moZraobis organizeba mSeneblobis dros .......................................... 27

3 samarTlebrivi da administraciuli CarCo ................................................................ 31 3.1 saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba. ..................................................... 31 3.2 sakanonmdeblo baza, romelic aregulirebs GgaremosdacviTi nebarTvis gacemis proceduras saqarTveloSi ............................................................................. 37 3.3 ADB garemos dacvisa da socialuri usafrTxoebis moTxovnebi (SPS 2009) .............................................................................................................................. 43 3.4 gzS moTxovnebi ADB-s da saqrTvelos kanonmdeblobis mixedviT ............. 45 3.5 skriningis daskvna proeqtTan dakavSirebiT ................................................. 46

4. proeqtis bunebrivi garemos arwera............................................................................ 47 4.1 fizikuri resursebi proeqtis areSi ................................................................ 47 4.1.1 klimati ................................................................................................................................................................... 47 4.1.2 haeris xarisxi ................................................................................................................................................. 50 4.1.3. fonuri xmauri da vibracia ................................................................................................................... 53 4.1.4. fonuri radiacia .............................................................................................................................................. 57 4.1.5 informacia zedapiruli wylis obieqtebisa da gruntis dabinZurebaze .. 57 4.1.6. topografia da reliefi ........................................................................................................................... 60 4.1.7 sakvlevi teritoriis geologiuri agebuleba da teqtonika .............................. 61 4.1.8 saavtomobilo gzis samSeneblo derefnis sainJinro-geologiuri pirobebis Sefaseba piketebis (kilometrebis) mixedviT ........................................................ 64 4.1.9 wylis resursebi ................................................................................................................................................ 68 4.10 niadagis safari.....................................................................................................................................................74

4.2. ekologiuri resursebi – landSafti da flora ............................................... 74 4.3. ekologiuri receptorebi da fauna....................................................................... 86 4.3.1 faunis zogadi aRwera .................................................................................................................................. 86 4.3.2 biotopebis aRwera proeqtis teritoriaze ............................................................................ 88 4.3.3 fauna mSenebare sagzao derefnis farglebSi ..................................................................... 89

5 socio-ekonomikuri pirobebi ............................................................................................. 92

. .

iii

5.1. demografia .............................................................................................................. 92 5.2. socio-ekonomikuri maxasiaTeblebi ................................................................... 94 5.3. proeqtis mosalodneli socialuri zemoqmedeba ............................................. 103 5.3.1 proeqtis zogadi socialuri zemoqmedeba ........................................................................ 103 5.3.2. mSeneblobasTan dakavSirebuli socialuri zemoqmedebebi ...................................................................................................................................................................................................... 103

5.4. miwis SeZena da gansaxleba ................................................................................ 105 5.5. socio-kulturuli garemo ................................................................................. 107 5.5.1 istoriuli konteqsti .............................................................................................................................. 107 5.5.2. kulturuli memkvidreoba samSeneblo zonaSi.................................................................. 110

6. alternativebis analizi .................................................................................................... 114 6.1 “proeqtis ararsebobis” alternativa................................................................... 114 6.2 alternatiuli marSrutebi. ................................................................................... 114 6.3 GMP –s farmacevtuli qarxnis mimdebare ubnze proeqtis alternativebi: variantebi satrasporto kvanZiT da kvanZis gareSe ............................................... 115 6.4. miwisqveSa gvirabisa da gadasasvleli estakaduri xidis alternativebi. 116

7. garemoze zemoqmedeba ........................................................................................................... 120 7.1. dagegmili saqmianoba da mosalodneli zemoqmedebis Semajamebeli reziume .............................................................................................................................. 120 7.2. garemoze specifiuri zemoqmedeba .................................................................... 125

7.2.1 haeris dabinZureba emisiebis Sedegad ...................................................................................................................................................................................................... 126 7.2.2xmauris faqtori dakavSirebuli gzis mSeneblobasa da eqspluataciasTan ...................................................................................................................................................................................................... 134 7.2.3 vibraciis zemoqedeba ................................................................................................................................ 157 7.2.4 mdinaris sanapiros dacvasTan dakavSirebuli sakiTxebi ..................................... 165 7.2.5 qvis gadamamuSavebeli sawarmoebi da masalaTa transportireba .................. 176 7.2.6 azbestis Semcveli narCenebi ............................................................................................................ 178 7.2.7 benzin- gasamarTi sadgurebis demontaJi .............................................................................. 179

7.3. samSeneblo saqmianobebTan dakavSirebuli potenciuri zemoqmedebebi... 180 7.3.1 dabinZureba da narCenebi .................................................................................................................... 180 7.3.2 floraze zemoqmedeba ................................................................................................................................. 185 7.3.3 zemoqmedeba faunaze ..................................................................................................................................... 186 7.3.4. daculi teritoriebi ................................................................................................................................. 187 7.3.5 landSafti ........................................................................................................................................................... 187 7.3.6 wyliT sargebloba. .................................................................................................................................. 187 7.3.7 zemoqmedeba arqeologiur ubnebze .......................................................................................... 188 7.3.8 transportaTn dakavSirebuli zemoqmedebebi ................................................................ 188 7.3.9 moZraobis Seferxeba............................................................................................................................... 189 7.3.10 samSeneblo banakTan dakavSirebuli zemoqmedebani ................................................... 189

7.3.11 mSeneblobasTan dakavSirebuli zemoqmedeba asfaltis qarxnisa

da RorRis samsxrevis axlos…………………………………………………………………………………………………………..189

8. Serbileba .................................................................................................................................... 191 8.1. mSeneblobasTan dakavSirebuli zemoqmedebis Serbileba ............................ 191

8.1.1. geo-saSiSi procesebis prevencia da Serbileba ........................................................... 191 8.1.2. dabinZurebis prevenciis RonisZiebebi ....................................................................................... 191 8.1.3 samSeneblo narCenebis marTva ....................................................................................................... 193 8.1.4 niadagis humusovani fenis dacvisa da eroziis kontrolis RonisZiebebi ..................................................................................................................................................................... 194 8.1.5 niadagis qveda fenis dasawyobeba (Senaxva) ........................................................................ 195 8.1.6 droebiTi eroziis kontrolis RonisZiebebi ................................................................. 196

. .

iv

8.1.7 teritoriis saboloo aRdgena da grZelvadiani eroziis sawinaaRmdego RonisZiebebi ............................................................................................................................. 196 8.1.8 landSaftis aRdgena da floris dacva .......................................................................... 196 8.1.9 faunis dacva ...................................................................................................................................................................................................... 200 8.1.10 kulturuli memkvidreobis dacva ........................................................................................... 202 8.1.11 infrastruqturuli elementebis dacva .............................................................................. 204 8.1.12 jandacva da usafrTxoeba ............................................................................................................... 206 8.1.13 damxmare samSeneblo nagebobebis kompleqsi (betonis qarxana, banaki, avtomeurneoba). .............................................................................................................................................................. 206 8.1.14 daskvna.................................................................................................................................................................. 211 8.1.2 xangrZlivadiani da eqsploataciasTan dakavSirebuli zemoqmedebebis Serbileba ......................................................................................................................................................................... 2122

9. garemos dacvis menejmentis gegma ..................................................................................... 214 9.1. ganxorcielebis RonisZiebebi da pasuxismgeblobebi ..................................... 215 9.2 proeqtis ganxorcielebis xarjebi .................................................................. 220 9.3 garemoze zemoqmedebis marTvis gegma .................................................................. 226 9.4 garemoze zemoqmedebis monitoringis gegma (matrica) ..................................... 248

10. sazogadoebasTan konsultaciebi ................................................................................... 255 10.1. Catarebuli sajaro konsultaciebi .................................................................. 255 10.2 dagegmili sajaro konsultaciebi ...................................................................... 274

11. saCivrebis ganxilvisa da dakmayofilebis meqanizmi.......................................... 275 12. daskvnebi da rekomendaciebi .............................................................................................. 278

. .

1

1. Sesavali

1.1 zogadi informacia proeqtze

saqarTvelos mTavrobam, saqarTelos municipaluri ganviTarebis fondTan (mgf)

erTad moawera xeli 60 milioni aSS dolaris odenobis sakredito SeTanxmebaze

aziis ganviTarebis bankTan, rac emsasxureba Tbilisi-rusaTavis damakavSirebeli

gzis (monakveTi 2) mSeneblobis ganxorcielebas. aRniSnuli მე-2 monakveTis

modernizacia romlis sigrZec Seadgens 6.8km-s,aris Tbilisi–rusTavis 17.4 km-

iani amtomagistralis nawili, romlic, Tavis mxriv aris komponenti/qve proeqti

Tbilisi-rusTavis damakavSirebeli gzis proeqtisa. aRniSnuli proeqtebi

identificirebul iqna mSeneblobisaTvis. saqarTvelos municipaluri

ganviTarebis fondi (mgf) aris proeqtis aRmasrulebeli, ganmaxorcielebeli da

saxsrebis gamomyofi organizacia.Mmgf aris aseve, samSeneblo kompaniis damqiravebeli proeqtis mizania rom Camoyalibdes efeqturi, xelmisawvdomi da

ekologiurad mdgradi satransporto sistema, romelic iqneba qveynis samxreT-

aRmosavleTis marSrutis Semadgeneli nawili.

proeqtis ZiriTadi amocanaa rusTavisa da Tbilisis damakavSirebeli

satransporto momsaxurebis gaumjobeseba. sabWoTa kavSiris daSlamde rusTavi

iyo regionSi erT-erTi udidesi metalurgiuli da industriuli qalaqi.

amJamad, Tbilisi-rusTavis sagzao monakveTi aris qalaqis erT-erTi mTavari da

gadatvirTuli arteria, transportis dRiuri intensivoba aRemateba dReSi

17000 satransporto saSualebis gamtarobas. aRniSnuli problemebis

gadasawyvetad, Tbilisi-rusTavis sagzao monakveTis modernizacia

saqarTvelos mTavrobis mier prioritetul proeqtad gamocxadda. is unda

iqces pirveli kategoriis magistralad 4-dan 6-mde samoZrao zoliT da 120

km/sT saangariSo siCqariT. proeqtSi gaTvaliswinebulia iseTi RonisZiebebi da

infrastruqtura, rogorciaa estakadebi, miwisqveSa gadasasvlelebi, xidi

savali nawilis gafarToeba, avtobusis gaCerebebi, sayrdeni kedeli, safexmavlo

xidi da sxva, rac uzrunvelyofs Tbilissa da rusTavs Soris avtobusebis

swraf, usafrTxo da sando mimosvlas da saTanado kavSirs. es programa

SemuSavebuli iqna mTavrobis mier qalaqebSi transportTan dakavSirebuli

problemebis, maT Soris Tbilissa da rusTavs Soris transportis intensiuri

nakadiT gamowveul Seferxebebis, mogvarebis mizniT.

1.2 warmodgenili gzS-Ti gansazRvruli kompetenciis farglebi

winamdebare garemoze zemoqmedebis Sefaseba (gzS) momzadda saqarTvelos

municipaluri ganviTarebis fondis mier Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis

me-2 monakveTisTvis, aziis ganviTarebis bankis 2879-GEO sesxis farglebSi

Tbilisi-rusTavis 6.8 km sigrZis urbanuli gzis modernizaciis proeqtis

momzadebis, Sesyidvis, mSeneblobis marTvis da zedamxedvelobis farglebSi.

warmodgenili gzS momzadebuli aris damkveTis (saqarTvelos municipaluri

ganviTarebis fondis) teqnikuri davalebis da teqnikuri proeqtis safuZvelze,

. .

2

romelic moicavs mxolod saproeqto gzis infrastruqturis dizainis da

mSeneblobis procesis aRweras da ar exeba mSeneblobisaTvis aucilebeli

damxmare nagebobebis (misasvleli gzebis, banakebis, asfalto-betonis qarxnis da

a.S.) mSeneblobis da fuqncionirebis sakiTxebs.

saqarTvelos kanonis "garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb" (2007) Tanaxmad,

gzS-s ZiriTad tomTan erTad, ekologiuri eqspertizisaTvis wardgenili

garemosdacviTi dokumentaciis paketi unda moicavdes mosalodneli emisiebis

moculobisa da saxeebis aRweras (dabinZurebis stacionaruli wyaroebis da maT

mier gafrqveul/CaSvebul mavne nivTierebaTa inventarizaciis teqnikuri angariSi

da mavne nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi gafrqvevis/CaSvebis normebis

proeqti). zRvrulad dasaSvebi gafrqvevis/CaSvebis normebis proeqti

SemuSavebul unda iyos ekologiuri eqspertizisadmi daqvemdebarebuli

obieqtebisaTvis, maT Soris saavtomobilo gzebis mSeneblobisaTvis

gamoyenebuli damxmare obieqtebisaTvis, rogoricaa karierebi da samSeneblo

banakebi.

samSeneblo banakebisa da damxmare samSeneblo obieqtebisaTvis zdg/zdC

normebis proeqtebis SesamuSaveblad aucilebeli aris obieqtis

adgilmdebareobis zustad gansazRvra, generaluri gegmis momzadeba yvela

teqnologiuri kvanZis da elementis gegmaze CvenebiT, monacemebi dabiZurebis

warmoqmnis (gafrqvevis/CaSvebis) wyaroebze da maT lokalizaciaze, teqnologiur

processze da damabinZurebeli nivTierebebis moculobebze, zedapiruli wylis

obieqtSi CaSvebis zusti koordinatebi da Tavad zedapiruli wylis obieqtis

hidrologiuri maxasiaTeblebi.

saerTaSoriso donori organizaciebis mier dafinansebuli xazovani

infrastruqturuli sistemebis proeqtebis ganxorcielebisas, proeqtireba,

kontraqtireba, Sesyidvebi da mSenebloba xorcieldeba miRebuli

saerTaSoriso sainJinro da samSeneblo wesebis da sqemis Sesabamisad, kerZod,

FIDIC -is, e.w. „wiTeli“ da „yviTeli“ sakontraqto formebis mixedviT. es piroba,

Tavis mxriv dafiqsirebuli aris xolme sasesxo xelSekrulebaSi. FIDIC-is,

„wiTeli“ da „yviTeli“ sakontraqto formebis Tanaxmad, mkafiod aris

gamijnuli proeqtis ganmaxorcielebeli organizaciis, saproeqto organizaciis

da mSenebeli kontraqtoris kompetencia.

FIDIC -is, „wiTeli“ sakontraqto formis Sesabamisad, proeqtis

ganmaxorcielebeli organizaciis da mis mier daqiravebuli saproeqto kompaniis

valdebulebaa moamzados ZiriTadi saproeqto obieqtis (Cvens SemTxvevaSi gzisa

da sagzao infrastruqturis) detaluri saproeqto dokumentacia. rac Seexeba

mSenebeli kontraqtoris mier gamosayenebeli damxmare samSeneblo obieqtebis

teqnikur proeqts, es sakiTxi ar ganekuTvneba proeqtis ganmaxorcielebeli

organizaciis an saproeqto organizaciis kompetencias da damxmare samSeneblo

obieqtebis proeqti ar mzaddeba ZiriTadi obieqtis mSeneblobis nebarTvis

miRebis etapze. damxmare obieqtebis (samSeneblo banakis, mSeneblobisas

obieqtebamde misasvleli gzebis, asfalto-betonis an betonis qarxnebis da a.S.)

proeqtis momzadeba da Sesabamisi nebarTvebis mopoveba warmoadgens mSenebeli

kontraqtoris valdebulebas.

. .

3

FIDIC -is, „yviTeli“ sakontraqto formis Tanaxmad (Design and Build, anu

proeqtirebis da mSeneblobis kontraqti), proeqtis ganmaxorcielebeli

organizacia da mis mier daqiravebuli saproeqto organizacia amzadeben

ZiriTadi obieqtis mxolod sabaziso proeqts, xolo saboloo detaluri

proeqtis dasruleba, iseve rogorc damxmare obieqtebis proeqtis momzadeba da

Semdeg mSenebloba, aris mSenebeli kontraqtoris prerogativa.

amrigad, orive SemTxvevaSi mSenebel kontraqtorTan kontraqtis gaformeba

xdeba mxolod mSeneblobis nebarTvis gacemis Semdeg, anu mSeneblobis

nebarTvis, da Sesabamisad ekologiuri eqspertizis daskvnis gacema xdeba ufro

adre, vidre mSenebeli kontraqtori moamzadebs damxmare samSeneblo obieqtebis

proeqts da maTTan dakavSirebul garemosdacviT dokumentacias (zedapiruli

wylis obieqtebSi zRvrulad dasaSvebi CaSvebebis normativebi atmosferul

haerSi zRvrulad dasasvebi gafrqvevis normebi da a.S.). Sesabamisad, FIDIC -is, „wiTeli“ da „yviTeli“ sakontraqto formebis Tanaxmad organizebul procesSi,

SeuZlebeli aris garemoze zemoqmedebis Sefasebis dokumtTan erTad zdC da

zdk normatiuli dokumentaciis warmodgena damxmare samSeneblo

obieqtebisaTvis.

damxmare samSeneblo obieqtebisaTvis gzS-s farglebSi SesaZlebelia mxolod

ZiriTadi principebis, mosalodnel zemoqmedebaTa xarisxobrivi da naxevrad-

raodenobrivi Sefasebebis da zogadi modeluri situaciis asaxva, maSin

rodesac zusti da detaluri raodenobrivi Sefasebebis da zdC da zdg

normatiuli dokumentaciis momzadebis aucilebloba gzS-Si dafiqsirebul

aris, rogorc saqmianobis ganmaxorcielebeli organizaciis valdebuleba, xolo

mSeneblobis nebarTvaSi asaxuli unda iyos, rogorc sanebarTvo piroba. es

valdebuleba mkafiod iqneba aqcentirebuli proeqtis ganmaxorcielebel

organizaciasa da mSenebel kontraqtors Soris dadebul kontraqtSi, romlis

Tanaxmadac mSenebeli kontraqtori valdebuli iqneba proeqtis

ganmaxorcielebeli organizaciis (mgf) winaSe xsenebuli dokumentaciis

teqnikurad SemuSavebaze. Tavis mxriv, mgf, rogorc saqmianobis

ganmaxorcielebeli organizacia, uzrunvelhyofs mSenebeli kontraqtoris mier

xsenebuli dokumentaciis SemuSavebas da garemos da bunebrivi resursebis

saministroSi wardgenas.

saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondi (mgf) iRebs valdebulebas, rom

Tbilisi-rusTavi gzis me-2 seqciis mSeneblobasTan dakavSirebiT, kontraqtoris

mier saTanado saproeqto dokumentaciis momzadebis Semdeg, uzrunvelhyofs

damxmare samSeneblo obieqtebis mSeneblobasa da eqsploataciasTan

dakavSirebuli yvela savaldebulo garemosdacviTi dokumentis SemuSavebas da

garemos da bunebrivi resursebis saministrosaTvis warmodgenas. xsenebul

principebze dayrdnobiT iqna ganxorcielebuli Tbilisi-rusTavis

saavtomobilo gzis mSeneblobis proeqti gzis 1 da me-3 monakveTebisaTvis.

kerZod, mgf-m uzrunvelhyo mSenebeli kontraqtoris mier Semdegi damatebiTi

nebarTvebis da SeTanxmebebis mopoveba:

. .

4

- asfaltis sawarmos mSeneblobasa da eqsploataciaze ekologiuri

eqspertizis daskvna (#15; 23.03.2015). daskvna gacemulia Sesabamisi gzS-s

safuZvelze, romelic moicavs, rogorc sakuTriv qarxnis, aseve

mSenebelTa banakisaTvis zRvrulad dasaSvebi gafrqvevis/CaSvebis

normebis proeqts; - SeTanxmeba q.Tbilisis municipalitetis meriis ekologiisa da

gamwvanebis samsaxurTan xeebis moWris Taobaze (06.05.2015); - saqarTvelos mTavrobis gankarguleba #1560 10 seqtemberi 2014 –

proeqtis saWiroebisatvis saqarTvelos wiTel nusxaSi Setanili

veluri mcenareebis bunebrivi garemodan amoRebis uflebis Sesaxeb; - zedapiruli wylis obieqtidan wylis amoRebis teqnikuri reglamentis

SeTanxmeba saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis

saministrosTan (14 noemberi 2014). 1.3 meTodologia gzS-s momzadebisaTvis

winamdebare gzS eyrdnoba meTodologias, romelic saqarTvelos garemosdacviTi

kanonmdeblobiT da ADB-is saxelmZRvanelo principebiT (ADB usafrTxoebis

politikis Sesaxeb debuleba - SPS 2009) aris gansazRvruli. mimoxiluli da

Seswavlilia agreTve transportis seqtorTan dakavSirebuli gzS

dokumentaciis momzadebis sxva kvlevebis gamocdileba. winamdebare gzS SemuSavebulia proeqtis dizainis detaluri ganxilvis, pirveladi da meoradi

monacemebisa da informaciis Segrovebis, savele vizitebis, MDF-sa sxva

dainteresebul mxareebTan konsultaciebis safuZvelze.

mocemuli angariSi moicavs arsebuli garemo pirobebis aRweras,

SemoTavazebuli gzis proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebas,

rekomendirebul menejments, zemoTxsenebuli zemoqmedebis Semarbilebel

RonisZiebebsa da SerCeuli parametrebis monitorings. garemoze zemoqmedeba

ganixileboda proeqtis mSeneblobis wina periodis, sakuTriv mSeneblobisa da

proeqtis moqmedebis etapebze gansazRvruli RonisZiebebisaTvis. gzS moqmedebis

sfero moicavs bunebriv da adamianur garemos, maT urTierqmedebas da nebismier

iZulebiT cvlilebas, romelsac iwvevs gzis mSenebloba / rekonstruqciasTan

dakavSirebuli aqtivobebi.

Semdgom, proeqtis teqnikur-ekonomikuri dasabuTebisa da dagegmvis safexurebze

gatarebuli iqna sxvadasxva garemosdacviTi RonisZiebebi. Sesabamisi dargis

eqspertebma ganaxorcieles arsebuli garemos kameraluri da savele kvlevebi,

ris Sedegadac bunebrivi da socialuri garemos arsebuli mdgomareobis Sesaxeb

sruli informacia Segrovda. 2013 wels garemos erovnulma saagentom aiRo da

gaanaliza zedapiruli wylebis, niadagisa da atmosferuli haeris nimuSebi.

dafiqsirebuli iqna mtvris, CO-s, NO2-s da SO2-is fonuri maCveneblebi. saproeqto

gundma mTeli saproeqto derefnisaTvis Seafasa xmaurisa da radiaciis doneebi.

transportis emisiebis zemoqmedeba Sefasebuli iqna licenzirebuli

kompiuteruli programa “Ecolog– Magistral”-is meSveobiT. amas garda, 2015 wels

Nord Est Progetti S.r.l.-s sainJinro-sakonsultacio gundma ganaxorciela xmaurisa da

vibraciis modelireba. gzis mSeneblobisa da eqspluataciis fazebze

satransporto nakadebiT gamowveuli xmauris da vibraciis zemoqmedeba Sefasda

mocemuli zemoqmedebis mimarT yvelaze sensitiuri sacxovrebeli

teritoriebisaTvis: aseTi sacxovrebeli korpusebi ganlagebulia saproeqto

. .

5

gzis axali marSrutis gaswvriv, romelic gzis arsebuli monakveTidan

mocilebulia. (detalurad kvlevebis meTodologiis aRwera ixileT danarT 11-

Si). amJamad am sacxovrebel zonebSi transportiT gamowveuli xmauri da

vibracia gacilebiT dabalia, vidre transportiT datvirTuli arsebuli gzis

gaswvriv. amgvarad, dReisaTvis kargi garemo pirobebis mqone am teritoriebze

proeqti xmaurisa da vibraciis donis momatebas gamoiwvevs. amas garda,

aRniSnuli ubnebi sensitiuria imiTac, rom isini saproeqto miwayrilis

samSeneblo ubnis mimdebaredaa. miwayrilis mosawyobad didi moculobis

samSeneblo masalis transportireba da datkepvnaa saWiro. orTave samuSao

mniSvnelovani xmaurisa da vibraciis gamomwvevi iqneba. swored am faqtorebis

gaTvaliswinebiT moxda transportisa da samSeneblo samuSaoebis xmaurisa da

vibraciis modelireba. 2015 wels aseve damatebiT Sefasda farmacevtuli

kompania GMP-sa da mis maxloblad arsebuli sacxovrebeli korpusebis

mimdebare teritoriebis fonuri mdgomareoba da am teritoriisTvis Sesrulda

xmauris, vibraciis da atmosferuli haeris dabinZurebis (mtveri, NO2, Zn, Cd, Pb, Ni, Co) modelireba. aRniSnulma kvlevebma Seavso garemos erovnuli saagentos adre

ganxorcielebuli fonuri kvlevebiT Segrovebuli monacemebi. konkretul

sensitiur ubnebze ganxorcielebuli kvlevebi mniSvnelovania arsebuli fonuri

monacemebis da proeqtis garemo-pirobebis dasafiqsireblad (standartebis

moTxovnebTan mimarTebaSi), raTa SesaZlebeli iyos sajaro konsultaciebis

procesSi wamoWrili sakiTxebis gadaWra. xmaurisa da vibraciis modelirebis

Sedegebis safuZvelze ganisazRvra Semarbilebeli RonisZiebebis saWiroeba.

xmaurisa da vibraciis Sefasebis meTodologia detaluradaa aRwerili Semdeg

angariSebSi: „Tbilisi-rusTavis gzis proeqtis konstruqciuli mdgradoba da

vibraciisa da xmauris zemoqmedeba mis erT monakveTze arsebul Senoba-

nagebobebze (monakveTi 2, km 5,2-6,9)“ da misi Sesworeba, romelic 2015 wels Nord East Progetti S.r.l.-ma (italia) moamzada.

proeqtis teritoriaze gaanalizda sensitiuri garemodacviTi da socialuri

receptorebi da am analizis Sedegebi gaTvaliswinebul iqna proeqtis dizainisa

da dagegmvis Semarbilebel RonisZiebebSi. miwis SeZenisa da gansaxlebis

sakiTxebi miRebulia gansaxilvelad rogorc damoukidebeli dokumenti –

gansaxlebis moqmedebis gegma. Semarbilebeli zomebi integrirebul iqna garemos

dacvis menejmentisa da monitoringis gegmaSi.

gzS dokumenti struqturirebulia rogorc ZiriTadi teqsti da ramdenime

danarTi. teqstis ZiriTadi nawili uzrunvelyofs garemo pirobebis, sensitiuri

receptorebis, potenciuri garemodacviTi gavlenebisa da relevanturi

Semarbilebeli zomebis mokle da logikur aRweras, romelic integrirebulia

garemos dacvis menejmentis gegmaSi (EMP). xolo danarTebi warmogvidgens ufro

detalur informacias specifiuri sakiTxebis irgvliv, ase magaliTad: garemos

dacvis erovnuli saagentos angariSs garemos dabinZurebis Sesaxeb (wyali,

niadagi, atmosferuli haeri), satransporto moZraobis dabinZurebis

modelirebis Sedegebs.

Tumca, monacemebi qvemoT CamoTvlili disciplinebidan aseve iqna mimoxiluli

da Casmuli gzS kvlevaSi. es disciplinebia:

• sainJinro proeqtireba • hidrologia • gruntis wylebi

. .

6

• sazogadoebrivi jandacva • miwis SeZena da gansaxleba madlobas vuxdiT მგფ-ს, yvela dainteresebul uwyebebs, savele samuSaoebis

personals da adgilobriv mosaxleobas, romelTac daxmareba gagviwies

aRniSnul kvlevebSi.

. .

7

2. proeqtis aRweriloba

2.1 mimoxilva

warmodgenili proeqtis ganxorcieleba dagegmili aris mgf-s mdgradi urbanuli

satransporto investiciis program-s - SUTIP-P3-is farglebSi. aRniSnuli tranSi

iTvaliswinebs md. mtkvris piras axali saavtomobilo gzis mSeneblobas,

arsebuli 2-savalzoliani gzis modernizacias 4 zolamde, miwis safaris

gamyarebas, sadrenaJo sistemis gaumjobesebas, agreTve axali xidebis,

gzagamtarebis sagzao kvanZebis sayrdeni kedlebis, da gzaze gadasasveleli

xidebis mSeneblobas, rომ adgilobrivma mosaxleobam advilad gadakveTos gza.

gzis 17.4km-iani nawili dayofilia 2 lotad. loti #1 Sedgeba ori seqciisagan,

monakveTi 1 (Sta. 0+000 ~ 4+000) da monakveTi 3 (Sta. 10+800 ~ 17+400). loti #2 Sedgeba

erTi seqciisagan – monakveTi 2 (Sta. 4+000 ~ 10+800). winamdebare gzS momzadebulia

6.8 km sigrZis mqone monakveTi 2-isaTvis, foniWalidan rusTavamde. proeqtis

mizania ruxTavsa da Tbiliss Soris arsebuli damakavSirebeli satransporto

infrastruqturis gaumjobeseba, rac iqneba garanti efeqturi kavSirisa

Tbilissa da rusTavs Soris. proeqtis nawilia specialuri sagzao

konstruqciebis/mowyobilobebis mowyoba rogoricaa sagzao kvanZebi,

gzagamtarebi, xidebi, sayrdeni kedlebi, avtobusis gaCerebebi, safexmavlo

xidebi, raTa uzrunvelyofil iqnas sazogadoebrivi transportis swrafi,

usafrTxo da saimedo momsaxureba,. 2.2 me-2 monakveTisTvis marSrutis SerCeva

proeqtis efeqturad ganxorcielebis da am teritoriaze mcxovreb

mosaxleobaze zemoqmedebis minimizaciis mizniT municipaluri ganviTarebis

fondma (mgf) saproeqto gza sam monakveTad dayo. teqnikur-ekonomikuri

dasabuTebis etapze, gzis me-2 monakveTis sami alternatiuli variantisTvi iqna

ganxiluli. am analizis Sedegebis da alternatiuli variantebis Sedarebis

safuZvelze mgf-ma Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis me-2 monakveTisTvis

SearCia me-3 varianti (2013 wlis 11 aprili). mSeneblobis xarjebis, gansaxlebis

da garemosdacviTi sakiTxebis gaTvaliswinebiT me-3 varianti miCneulia

optimalurad me-2 monakveTisTvis. სxvა variantebTan SedarebiT me-3 variantis

mSeneblobis xarjebi SedarebiT maRalia, magram es xarjebi Semcirdeba

sayrdeni kedlis, gadasasvlelebis da sxva infrastruqturisTvis Sesabamisi

mSeneblobis meTodis gamoyenebis saSualebiT. 1-eli da me-2 variantis

SemTxvevaSi trasis mier dasaxlebuli teritoriebis gadakveTiT (foniWalis I

da II monakveTi) gamowveuli gansaxlebis problemebis gamo SeuZlebeli iqneba

proeqtis ganxorcieleba da seriozulad Seferxdeba gansaxlebis samoqmedo

gegmis momzadeba da ganxorcieleba. alternatiuli marSrutebis analizi ufro

detalurad ganxiluli aris TavSi 6.2.

2.3 proeqtis tipi da kategoria

ZiriTadad es aris arsebuli 2-savalzoliani gzis 4 zolamde modernizaxciis

proeqti. monakveTi 2-Si 4 savalzoliani gza aSenebul iqneba axali marSrutis

mixedviT (gzis axali monakveTi). aRniSnuli rekonstruqcia sruliad Seesabameba

qarTul erovnul standarts (SST gzebi 2009) da TEM-is standartebs, xolo ADB is garemosdacviTi klasifikaciiT miniWebuli aqvs B kategoria, xolo

gansaxlebis sirTulis TvalsazrisiT - A kategoria.

. .

8

sur. 2.1 monakveTi 2-is regulirebis alternativebi

. .

9

2.4 proeqtis saWiroeba

saqarTvelo mdebareobs aRmosavleT-dasavleTisa (Savi da kaspiis zRvebi) da

CrdiloeT-samxreTis (ruseTsa da TurqeTs Soris) satranzito marSrutebis

centrSi. mezobel saxelmwifoebTan vaWroba warmoadgens saqarTvelos

ekonomikis mniSvnelovan nawils, romelic daaxloebiT Seadgens 2 miliard aSS

dolars. saqarTvelos mTavrobam (romelic movida vardebis revoluciis Semdeg

2003 w) ZiriTad prioritetad dasaxa transprotis, energetikisa da

infrastruqturis reabilitacia. ekonomikis am mniSvnelovanma seqtoreba Zlieri

stagnacia ganicades 1990 w Semdeg. aRiara ra infrastruqturis mniSvneloba

mdgradi ekonomikuri ganviTarebis miRwevaSi, saqarTvelos mTavrobam moaxerxa

am seqtorebSi investirebis arsebiTad gazrda.

saqarTvelos mTavrobis erT-erTi prioritetuli mimarTulebaa – qveyanaSi

Tanamedrove saerTaSoriso standartebis Sesabamisi sagzao infrastruqturis

mowyoba da misi Semdgomi ganviTareba, rac evraziis derefnis ganviTarebis

mniSvnelovani winapirobad aris miCneuli da dafiqsirebulia saqarTvelaSi

ganviTarebis erovnul gegmaSi. 2003-2004 w.w. luis bergerma, “trans-saproeqto

gzebis kvlevam” (Transprojekt Roads Survey) da saqarTvelos daproeqtebis

institutma moamzades kavkasiis gzebis reabilitaciis teqnikur-ekonomikuri

Seswavla, rac dafinansebul iqna TACIS-is finansuri instrumentis meSeveobiT. am Seswavlis safuZvelze xelmisawvdomi gaxda mniSvnelovani informacia

arsebuli gzebis gaumjobesebebis optimaluri strategiis Sesaxeb da daiwyo

saavtomobilo magistralis reorganizaciis konkretul proeqtebze muSaoba.

dReisaTvis evraziuli derfanis (E–60avtomagistrali) ramდenime monakveTis

(Tbilisi-aRaiani; aRaiani-igoeTi; igoeTi-gori), saavtomobilo magistralis

mSenebloba damTavrebulia, xolo qobuleTis SemovliTi gzis mSenebloba ukve

dawyebulia. paralelurad mimdinarebs magistralis sxva monakveTebis

modernizaciis proeqtebis damuSaveba.

Tbilisi-wiTeli xidis (azerbaijanis sazRvari) avtomagistralis modernizacia

iZleva azerbaijanis dedaqalaq baqomde moqalaqeebis gadaadgilebisa da

sxvadasxva saqonlis gadatanis saSualebas keTilmowyobil da Tanamedrove

avtomagistralis gavliT. mocemuli gza aseve, ufro xelmisawvdoms gaxdis

azerbaijanis mosaxleobisTvis Tbilissa da saqarTvelos Savi zRvis

kurortebsa da portebs. winamdebare proeqtiT gaTvaliswinebuli Tbilisi-

rusTavis Cqarosnuli gza Tbilisi-wiTeli xidis avtomagistralis Semadgenel

nawils warmoadgens.

Cqarosnuli gzis Tbilisi-rusTavis saproeqto monakveTi saqarTvelos

dedaqalaqs akavSirebs umsxviles samrewvelo da administraciul centr

rusTavTan da raionul centr gardabanTan. rusTavi, romlis mosaxleobac 120

aTass Seadgens, warmoadgens Tbilisis megapolisis mTavar qalaq-satelits.

amdenad, rusTavsa da Tbiliss Soris mimosvla intensiuria. es bunebrivia, Tu

gaviTvaliswinebT, rom rusTavis mravali macxovrebeli yoveldRiurad dadis

TbilisSi samuSaod Tu saswavleblad. arsebuli orsavalzoliani gza (TiTo

zoli TiTo mimarTulebiT) ver uzrunvelyofs Tbilisis mimarTulebiT da

Tbilisidan pikis saaTebSi datvirTuli avtosatransporto nakadis gatarebas.

. .

10

saqarTvelos regionaluri ganviTarebisa da infrastruqturis saministros

sagzao departamentis monacemebiT (SemdgomSi s.d.) saproeqto gzis aRniSnuli

monakveTi Zlier gadatvirTulia, moZraobis intensiobam ukve gadaaWarba 14 000

avtomobils dReRameSi, arsebuli gzis maqsimaluri gamtarunarianoba ki,

standartis mixedviT, Seadgens 7000 avtomobils dReRameSi. saavtomobilo gzis

gadatvirTvis gamo xSiria sacobebis warmoqmna, rac mniSvnelovan diskomforts

uqmnis mgzavrebs. aseve adgili aqvs sawvavis momatebul xarjvas, rac

dakavSirebulia atmosferul haerSi wvis produqtebis emisiis zrdasTan da

mimdebare dasaxlebuli punqtebis atmosferuli haeris xarisxis gauaresebasTan.

moZraobis intensivobis mkveTri zrda, Sesabamisi sagzao infrastruqturis

arajerovani mdgomareobis pirobebSi, xSir SemTxvevaSi avtosagazao

SemTxvevebis mizezi xdeba. mocemul konteqstSi saqarTvelos mTavrobam

gadawyvita Tbilisi-rusTavis gzis gamtarobis gazrda arebuli gzis Cqarosnul

avtomagistralad gadakeTebis gziT.

gzis Semdegomi monakveTebis daproeqtebis da mSeneblobis damTavrebis Semdgom,

saqarTvelos dedaqalaqi Tanamderove saerTaSoriso standartebis Sesabamisi

gziT daukavSirdeba azerbaijans da mis dedaqalaq baqos. aRniSnuli gziT

azerbaijanidan da Sua aziis qveynebidan wamosuli tvirTnakadebi da mgzavrebi

Seuferxeblad moxvdeba saqarTvelos dedaqalaqSi da Savi zRvis portebSi.

saproeqto gzas Zalze didi mniSvneloba aqvs aseve qvemo qarTlis regionis

mosaxloebis socialur-ekonomikuri ganviTarebisaTvis, gansakuTrebiT ki, q.

rusTavis da gardabnis raionis mosaxleobisa da samrewvelo sawarmoebisaTvis.

2.5 adgilmdebaroba

Tbilisi-rusTavis gza hkveTs Tbilisis isani-samgoris raionisa da gardabnis

raionis teritoriebs. Tbilisi-rusTavis gzis (monakveTi-2)–is sigrZe 6.8km-ia..

monakveTi2: foniWalis monakveTi proeqtis mixedviT iwyeba 1-li monakveTis

bolo wertilSi pk40+00-ze, gadis md. Mtkvris marjvena sanapirosa da

sacxovrebel zonas Soris pk71+00-mde, Semdeg kveTs foniWalas pk82+00-mde,

sadac uerTdeba arsebul gzas sacxovrebel zonaSi da mTavrdeba pk107+73-ze.

proeqtis monakveTis sigrZea6.8 km.saproeqto monakveTi foniWala mTlianad

mdebareobs isani-samgoris raionSi. horizontaluri da vertikaluri mrudebis

radiusebi, grZivi da ganivi qanobebi da viraJebi Seesabameba gzatkecilis

parametrebs TEM-is, qarTuli standartebsa da AASHTO-s standartebs.

TiToeuli zolis sigane 3.5m-ia. agreTve 3.75m-is sigane moiazreba calkeul

monakveTebSi, rac damokidebulia Semdeg faqtorebze: dasaxlebuli punqti,

mdinaris napiri da dausaxlebeli punqti. Centralur bariers gaaCnia 4m sigane

mdinaris napirze, xolo monakveTi-1-is da monakveTi-3-is damakavSirebel

monakveTebSi centraluri barieris sigane 6m-ia. trotuari moewyoba mTeli

monakveTi-2-is sigrZeze garda monakveTi-3-is damakavSerebeli monakveTisa. gzis

safar fenad moiazreba asfalt-betonis safari. proeqtSi Cadebulia ori

gzagamtaris mSenebloba, pirveli gadakeTavs E60 gzas 4+620 km-ze mdebare sagzao kvanZze xolo meore gzagamtari gadakveTavs arsebul sarkinigzo gzas 4+985km-ze. agreTve moewyoba daaxloebiT 1.6 km sigrZis sayrdeni kedeli mdinare

mtkvris napiris gaswvriv. saproeqto gzaSi agreTve Cadebulia erTi

gadasasvleli xidis mშenebloba 7+515km-ze, ori xidis mSenebloba sagzao kvanZze

. .

11

8+300km-ze da 9+840km-ze. infrastruqturis mSenebloba gamoiwvevs damatebiTi

kerZo miwebis Sesyidvis aucileblobas. nawilobriv, zemoqmedebis qveS moeqceva

zogierTi kerZo Senobebi da kerZo biznesebi, agreTve proeqtis

ganxorcielebisaTvis saWiro gaxdeba arsebuli sakomunikacio infrastruqturis

gadaadgileba.

cxrili 2.1. monakveTi-2 is aRweriloba

sagani sigrZe saavtomobilo

zolebis sigane/ganiv WrilSi

nagebobebi SeniSvnebi

monakveTi 2 6.8 km 4~6 zoli/ 28.5~49.5m

sagzao kvanZi : 3 adgilze xidi : 3 adgilze

gzagamtari : 2 adgilze safexmavlo xidi : 4

adgilze

2.6 proeqtis ganxorcielebis warmodgenili grafiki

proeqtis mSeneblobis ganxorcielebis dawyeba dagegmilia 2016 wlis agvistoSi

da mSeneblobis periodi Seadgens 17 Tves.

2.7 saproeqto parametrebi

gamoyenebuli standartebi

Tbilisi-wiTeli xidis (azerbaijanis sazRvari) gzis Tbilisi-rusTavis

monakveTis (monakveTi 2) modernizaciis proeqtisaTvis gamoyenebulia qarTuli

standarti SST (sst) gzebi: 2009, TEM standarti da AASHTO standarti,

sxvadasxva saproeqto-konstruqciuli nimuSebTan erTad.

gzis proeqtisTvis gamoyenebulia – TEM standarti (transevropuli Crdilo-

samxreTis avtomagistrali) xidebisa da gzagamtarebisaTvis gamoyenebulia – AASHTO standarti satarnsporto moZraobis usafrTxoebiasTvis

gamoyenebulia –saqarTvelos erovnuli standarti (SST gzebi 2009) sxvadasxva

nimuSebisa da standartebis gamoyeneba gamowveulia im garemoebiT, rom

saqarTvelos erovnuli standartebi ar aris amomwuravi da ar Seicavs yvela

saWiro nimuSsa da wesdebas da jer kidev damuSavebis procesSia. proeqti

iTvaliswinebs 4 zoliani gzis mSeneblobas (garda km 0.9 Sta.4+000~4+900 -dan).

monakveTi 2-Tvis miRebulia Semdegi teqnikuri parametrebi:

• saangariSo siCqare: 120 km/sT; • maqsimaluri grZivi qanobi : -3.98%; • amozneqis vertikaluri mrudis minimaluri cvalebadobis koeficienti

(m/%); K=150 • Cazneqis vertikaluri mrudis minimaluri cvalebadobis koeficienti

(m/%); K=85 • ganivi qanobi – 2%;

. .

12

Tbilisi-rusTavis magistralis sruli ruqa

Pgegma #1 Tbilisi-rusTavis avtomagistrali monakveTi 2 (Sta. 4+000~6+300)

. .

13

Pgegma #2 Tbilisi-rusTavis avtomagistrali monakveTi 2 (Sta. 6+300~8+500)

gegma #3 Tbilisi-rusTavis avtomagistrali monakveTi 2 (Sta. 8+500~10+800)

sur. 2.2 sruli Tbilisi-rusTavis gzatkecilis da monakveTi 2-is gegma

14

gzis vakisi

proeqtSi gamoyenebuli gzatkecilis sigane monakveTi 2-isaTvis aris 28.5-49.5m

gamyofi zolis gamoyenebuli sigane aris 4.0-6.0m. gamagrebuli gverdulis sigane

aris 0.5m~3.0m. SerCeuli yrilis qanobia 1:1.5. SerCeuli Wrilis qanobia 1:1.0

miwis samuSaoTa moculoba daTvlilia daproeqtebuli ganivi profilebis

mixedviT. mTavari zolebis, gamagrebuli gverdulebisa da gzispirebis siganeebi

naCvenebia ganiv kveTebze, Tumca, gzajvaredinebze da mierTebebze mosawyobi

aCqareba-damuxruWebis zolebis siganeebi mocemuli ar aris. (ixileT calkeuli

cxrili). 4 saxis tipiuri ganiviWrili mocemulia qvemoT:

sawyisi monakveTi, romelic uerTdeba monakveTi 1-s, Sedgeba 6 samoZrao zolisgan. misi siganea 36 m.

2.8 gzis safaris struqtura

gzis safari daproeqtebulia teqnikuri da ekonomikuri parametrebis

gaTvaliswinebiT da efuZneba Semdeg monacemebs:

satransporto nakadi

saimedoobis faqtori

eqsploataciis xangrZlivoba(vada)

sawyisi monakveTi (6 zoli), STA. 4+400~5+000(L=0.4Km)

sanapiro zolis monakveTi mdebareobs axlos mdinare mtkvarTan

sanapiro zolis monakveTi (4 zoli), STA.4+400~8+400(L=4.0Km)

paraleluri gza gaTvaliswinebulia adgilobrivi mosaxleobisaTvis

sur. 2..3 gzis ganivi Wrili

15

.

dasaxlebuli zona (4 zoli), paraleluri gza (4 zoli), 8+400~10+100(1.7Km)

bolo monakveTi, romelic uerTdeba monakveTi 3-s, Sedgeba 4 samoZrao zolisgan.

misi siganea 28.5 m.

bolo monakveTi (4 zoli), STA.10+100~10+800(0.7Km)

sur. 2..3 gzis ganivi Wrili (gagrZeleba)

gzis safaris SerCevisas Seswavlil iqna rogorc mtkice agreTve aramtkice gzis

safaris alternativebi. gzis safaris alternativebis Sedarebam cxadhyo, rom

mtkice gzis safars gaaCnia upiratesobebi aramtkice gzis safarTan SedarebiT.

miuxedavaT amisa, Tbilisis farglebSi aramtkice gzis safaris ganacxads gaaCnia

upiratesoba im TvalsazrisiT rom sakomunikacio infrastruqturis

Calageba/gadaadgilebis dros mtkice gzis safaris amoReba da Tavidan Sevseba

gacilebiT rTuli iqneba. yovelive zemoARniSnulidan gamomdinare aramtkice gzis

safari inqa gamoyenebuli monakveTi 2-saTvis.

cxrili 2.2 Naramtkice gzis safaris struqtura : gzis safari da gzis safaris

sisqe.

No gzis safaris gzis safaris sisqe

sm

1 zeda fena: wvrilgranulovani sqeli asfaltobetonis cxeli narevi 5

2 SemakavSirebeli fena: msxvilgranulovani (daumuSavebeli) porovani asfaltobetoni 10

3 safuZveli: dasresili Semavsebeli (0-40 mm) 25

4 qveda fena: qviSisa da xreSis narevi 25 sm sisqis 25

16

2.9 inJinruli nagebobebi

gzajvaredinebi da kvanZebi

proeqti iTvaliswinebs sxvadasxva doneze satransporto kvanZebis da gadakveTebis

mowyobas:

satransporto kvanZis warmatebuli daproeqtebisaTvis aucilebelia sagzao

mierTebebis adgilmdebareoba da tipebi Seesabamebodes mierTebis wertilis

socialur (dabrkolebebi da mSeneblobis xarjebi), geologiur da satransporto

moZraobis pirobebs. aseve, aucilebelia maTi saTanadod mierTeba arsebuli gzis

irgvliv.

kvanZis adgilmdebareoba SerCeulia arsebul gzasTan dakavSirebisa da monakveTi

2-ze satransporto moZraobis pirobebis gaTvaliswinebiT. kvanZis saxeoba ki

iTvaliswinebs foniWalis teritoriis geologiur monacemebsa da dabrkolebebTan

Seusabamobis minimumamde dayvanas da xalxis Seuferxebel misvlas gzasTan.

monakveTi 2-ze igegmeba ori kvanZis mowyoba.

satransporto kvanZi

saproeqto monakveTze mosawyobi kvanZis gegma Semdegi saxisaa:

sur 2.4 sagzao kvanZis adglimdebareoba (monakveTi 1, monakveTi 2, monakveTi 3)

monakveT 2-ze iqneba ori kvanZi, maTi mdgomareobaa:

kvanZi 2-1 sadac, aris STA 4+700, gegmis mixedviT aris rombis tipis.igi

SeuerTdeba arsebul marneulis gzatkecils da foniWalasTan

misasvlel gzas mTavar gzaze dagegmili gzagamtarisa da mis Tavze

moTavsebuli orzoliani SemovliTi gzis saSualebiT.

kvanZi2-2, sadac, aris STA 9+900 gegmis mixedviT aris rombis tipis. igi SeuerTdeba paralelur gzas mTavar gzaze dagegmili gzagamtari xidisa

da mTavari gzis gzagamtaris qveS ori SemovliTi gzis saSualebiT.

17

monakveTi 2-s gaaCnia ori xidi saerTo sigrZiT 66.0m, garda amisa SesaZlebelia

gamoyenebul iqnas 6 safexmavalo xidi jamuri sigrZiT 342m.

wylis nakadis monakveTebisaTvis, romlebic hkveTen ZiriTad gzas gamoyenebul

iqneba standartuli milebi an oTxkuTxa Riobebi.

cxrili 2.3 xidebis Sejameba

dasaxeleba

adgilmd ebareoba

sigrZe

(m)

sigane (m)

savali gzis sigane(m)

SeniSvna

xidi1 PK.74+96 33 29.74 11.5+11.5

xidi2 PK.98+24 33 28.04 11.5+11.5

safexmavlo xidi1

PK 58+00

2@19=38

3.30

3.0

safexmavlo xidi2

PK 61+20

2@19=38

3.30

3.0

safexmavlo xidi3

PK 69+00

2@19=38

3.30

3.0

safexmavlo xidi4

PK84+40

2@27=54 3.30 3.0

safexmavlo xidi5

PK 88+20

2@27=54

3.30

3.0

safexmavlo xidi6

PK 92+40

2@27=54

3.30

3.0

sul

342

dasaxeleba adgilmdebareoba LsigrZe(m

) sigane(m)

horizontaluri radiusi

(m) SeniSvnebi

Bxidi 1 STA.7+496.000 33 29.74 700

Bxidi 2 STA.9+824.092 33 28.04 ∞

saerTo jami

66

STA. 4+975.68 km-ze aigeba gzagamtari gvirabi, rogorc satruqturuli varianti rkinigzis gadasakveTad.

dasaxe leba

mdeba reoba

sigrZe (m)

sigane (m)

savali nawilis sigane(m)

SeniSvn

a

gvirabi

1

PK.45+

80

U-tipis+gvirabil+U- tipis

(100+80 +240)

27.4

11.5+11.5

18

Option 1

Overpass Bridge

Total Cost : 52.7 million USD

Option 2

Underpass Tunnel

Total Cost : 3.8 million USD

sur. 2.5. gvirabi rkinigzis qveS (STA. 4+974km)

satransporto kvanZebis grZivi da ganivi drenaJi

kvanZze atmosferuli naleqebis mocilebis mizniT daproeqtebulia marTkuTxa

kveTis Sekruli konturis monoliTuri rkinabetonis milebi kveTiT 1.0x1.5 m – 3 cali

saproeqto gzis pk 46+20-ze daproeqtebuli satransporto kvanZis farglebSi

moewyo gvirabis tipis gzagamtari, ris gamoc saproeqto gzis pk 45+71 – pk 49+60

farglebSi arsebuli mSrali xevebidan atmosferuli naleqebis dros mosuli

wylis asarineblad daproeqtda wlis asarinebeli rkinabetonis koleqtori.

koleqtori Sedgeba 9 rkinabetonis sameTvalyureo Wisgan, 1 frTiani saTavisisgan

19

da maTi damakavSirebeli rkinabetonis milebisgan. sameTvalyureo Webis zomebi

gegmaSi Seadgens 3.0X3.0m da 4.3mX4.3m, xolo maTi siRrmea 3.65m da 3.8m Sesabamisad.

damakavSirebeli milebi ori kveTisaa, sameTvalyureo Wa#1-dan Wa #6-mde milis

kveTia 1.5X2m, xolo Wa#6 koleqtoris bolomde milis kveTia

2.5X2m. rkinabetonis koleqtori uerTdeba pk 49+60-ze mdebare

rkinabetonis mils, kveTiT 4.0X2.5m. sameTvalyureo Webis da milebis qveS

gaTvaliswinebulia xreSovani da betonis sagebis mowyoba. sameTvalyureo Wa #1

unda SeuRldes arsebul milTan. sameTvalyureo Wa #3-is xevTan SeuRlebisTvis

gaTvaliswinebulia trapeciuli kveTis rkinabetonis Raris mowyoba da xevis

kalapotis gaWra misi formirebiT

sayrdeni kedlis gegma

sayrdeni kedeli aris nageboba, romelic akavebs niadags xelovnur qanobze. am

proeqtSi igi gamoiyeneba rogorc sazRvari or sxvadasxva simaRleze arsebul

niadags Soris, gansakuTrebiT mdinarispira adgilebSi, sadac daproeqtebulia

gzatkecilis zemodan gadasasvlelisTvis.

sayrdeni kedeli ZiriTadad mowyobil iqneba mdinare mtkvaris napirze da misi

sigrZe iqneba 1.66km (Sta. 5+100~6+760, marcxena mxare) xolo simaRle Seicvleba 3.0m-

s da 12.0m-s Soris

vinaidan, rom sayrdeni kedlebis ganTavseba ZiriTadad mdinaris piras xdeba,

saWiroa droebiTi kesonis gaTvaliswineba mSeneblobis periodisaTvis, xolo

Semdgom, kedlis eqspluataciis dros, aucilebelia gaTvaliswinebuli iyos

eroziis sawinaaRmdego sistema.

mSeneblobis meTodi

etapi 1: droebiTi kesoni iqneba mowyobili aRniSnul adgilze

etapi 2: miwis eqskavaciis Semdgom, miwa Canacvlebul iqeba 110mm is mqone

daRorRiliAqviT raTa gaizardos miwis gamZleobis unari fundamentisaTvis

20

etapi 3: aSendeba sayrdeni kedeli

etapi 4 : damontaJdeba gamorecxvis sawinaaRmdego sistema

sur 2.6. sayrdeni kedlis mSeneblobis meTodi

kesonebi, romelTa ganlageba moxdeba daRorRili qviT savse wyalgaumtari

masalisagan damzadebuli tomrebiT, Seakavebs wylis dinebas SezRudul

samSeneblo teritoriaze.

eroziis sawinaaRmdego sistema iqneba sadrenaJe prizmis simaRlis betonis fena, romelic ganTavsdeba sayrdeni kedlis win mas Semdeg, rac dasruldeba

armirebuli betonis sayrdeni kedlis mSenebloba.

proeqtis konsultanti gegmavs Seavsos fundamentis safuZveli 110 mm-is diametris

mqone daRorRiliAqviT da gamorecxvis sawinaaRmdego sistemad gamoiyenos 1m-s

diametris mqone qvebi da ganalagos isini sayrdeni kedlis win armirebuli

betonis sayrdeni kedlis mSeneblobis dasrulebis Semdeg.

21

cxrili 2.4. Qmasalebis raodenoba, romelic gamoyenebul unda iqnas mdinare

mtkvaris gaswvriv:

2.10 komunaluri nagebobebis relokacia

mSeneblobisas gadasaadgilebeli iqneba arsebul gzasTan arsebuli mravali

komunikacia. konsultanti daukavSirda komunaluri momsaxurebis 11 kompanias.

konsultanti amzadebs komunikaciebis gadaadgilebis proeqts.

cxrili 2.5. saproeqto teritoriaze arsebuli sakomunikacio kompaniebisa da komunikaciebis gadamtani kompaniebis sia saproeqto teritoriaze

No Kkompaniis dasaxeleba komunikaciis tipi

1 yaztransgazi gazi

2 GWP wyalmomarageba da kanalizacia

3 ss “Telasi” eleqtromomarageba

4 ENERGO-PRO-saqarTvelo eleqtrogadamcemi xazebi

5 Sps “sinaTlis qalaqi” da Sesabamisi organizaciebi rusTavsa da gardabanSi

eleqtro boZebi

6 kavkazus onlaini internet da satelefono momsaxureba

7 silqneti internet momsaxureba

8 axali qselebi satelefono momsaxureba

9 CGC optikur boWkovani kabeli

10 FOPTNET optikur boWkovani kabeli

11 Deltacom optikur boWkovani kabeli

2.11 gzis usafrTxoeba

aRniSnul proeqtSi, gamyofi xazebis mSenebloba, sagzao niSnebisa da gzamkvlevi

banerebis montaJi, gzis safaris moniSvna da usafrTxoebis relsis montaJi

N# safaris fena raodenoba

1 droebiTi kesoni(110mm diametris daRorRili

qva) 1500m3

2 sayrdeni fundamenti (100mm daRorRili qva ) 3350 m3

3 gamorecxvis sawinaaRmdego zomebi(1m-is

diametris qvebi 1000 m3

4 kedlis ukana mxaris Sesavsebi masala(maRali

xarisxis niadagi) 23500m3

22

Sesrulebul unda iqnas, raTa uzrunvelyofil iqnas sagzao regulaciebis dacva

da usafrTxoeba.

trotuarebi, avtobusis gaCereba da avtipavilionebi

dasaxlebul punqtebSi sta.4+000~9+600-ze moewyoba trotuarebi. fonoWala-rusTavis

monakveTze gaTvaliswinebulia avtobusis gasaCerebeli adgilebis mowyoba

amaCqarebeli-Semanelebeli zolebiT (sta. 5+100, 6+100, 6+900, 8+840, 9+240) gzis orive mxares, amave adgilebze gaTvaliswinebulia TavSesafrebis da safexmavlo xidebis

mowyoba.

2.12 samSeneblo samuSaoebi

mosamzadebeli samuSaoebi

gzis mSeneblobisas saWiro gaxdeba arsebuli sakomunikacio infrastruqturis

Secvla, rogoricaa gazmomaragebis milebi, eleqtrosadenebi da erTi qvesadguri,

optikur-boWkovani kabelebi da sxv. muSa proeqtiT asaxuli iqneba xsenebuli

infrastruqturis demontaJTan da axal adgilmdebareobaze mis agebasTan

dakavSirebuli dawvrilebiTi monacemebi.

sagzao samSeneblo samuSaoebis dawyebamde proeqtiT gaTvaliswinebulia

mosamzadebeli samuSaoebis ganxorcieleba.

mosamzadebel samuSaoebSi gaTvaliswinebulia:

• trasis aRdgena, damagreba da dakvalva _ 6.8km:

• eleqtrogadamcemi xazebis gadatana

• xeebis moWra da amoZirkva – 700 Ziri

• buCqnaris gaCexva da amoZirkva – 22.200 m3;

• arsebuli Senoba-nagebobebis demontaJi da masTan dakavSirebuli yvela

samuSaoebi;

• gzis mSeneblobisaTvis samSeneblo teritoriis gaTavisufleba

arqeologiuri naSTebisagan.

proeqti aseve iTvaliswinebs ganTvisebis zolSi moyolili miwis nakveTebis,

nagebobebis da nargavebis kompensacias.

miwis samuSaoebi

saeqskavacio moculoba-420,000m3

yrilis moculoba _ 674,000 m3:

damatebiT saWiro iqneba karieridan–254,000m3 inertuli Semavsebeli masalis

mozidva

miwis samuSaoTa moculobebi kilometrebis da damuSavebis saxeobis mixedviT

mocemulia miwis samuSaoTa ganawilebis kilometrul uwyisSi.

23

proeqtiT gaTvaliswinebulia yrilis ferdobze mcenareuli gruntis fenis moyra,

mosworeba da Semdeg mravalwliani balaxis daTesva.

sayrdeni kedlis mSeneblobisaTvis amoRebul iqneba 19.000m3 grunti da yrilis

mosamzadeblad saWiro iqneba 209,000m3 Semavsebeli masala. 190,000 m3 masalis

mozidva moxdeba karierebidan.

afeTqebiTi samuSaoebi

Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis Tbilisi-foniWalis monakveTis

mSeneblobisas ar aris gaTvaliswinebuli afeTqebiTi samuSaoebis warmoeba.

niadagis fenis moxsna

miwis vakisis mowyobamde proeqtiT gaTvaliswinebulia gruntis humusovani fenis

13,000m3 moxsna 15sm-ze da misi Semdgomi gamoyeneba yrilis ferdobze mravalwliani

balaxis dasaTesad.

narCenebis warmoqmna

mSeneblobis procesSi mosalodnelia sxvadasxva tipis narCenebis warmoqmna.

narCenebis warmoqmnis ZiriTadi obieqtebia: samSeneblo ubnebi da samSeneblo

banakebi. mcire raodenobiT narCenebis warmoqmna mosalednelia (dabinZurebuli

niadagi) misasvlel da mZime teqnikis gadaadgilebis samarSruto gzebis gaswvriv.

arsebuli asfaltbetonis safaris narCenebis frezireba unda moxdes gzis

mSeneblobis dawyebis wina periodSi, manmade 25,400m3 asfalti unda dasawyobdes da

Senaxul unda iqnas gzis safaris mowyobis dros meoradi gamoyenebisaTvis.

narCenebis klasifikacia

SemovliTi gzis mSeneblobis mimdinarepobisas warmoiqmneba Semdegi tipis

narCenebi:

• inertuli samSeneblonarCenebi

• sayofacxovrebo narCenebi;

• saSiSi sawarmoo narCenebi;

• arasaSiSi sawarmoo narCenebi.

inertuli samSeneblo narCenebi.

sazogadod, sagzao mSeneblobis procesSi generirebuli narCenebis ZiriTad masas

qmnis xolme inertuli samSeneblo narCenebi - moWrili gruntisa da naSali

qanebis nayari, da samSeneblo masalebis narCenebi - romelic ar gamoiyeneba

mSeneblobis saWiroebisaTvis da ganTavsebas eqvemdebareba. inertuli samSeneblo

narCenebis saerTo raodenoba, romelic warmoiqmneba gzis saproeqto monakveTis

mSeneblobisas, mcirea gzis sxva monakveTebTan SedarebiT:

• arsebuli gzis safaris nafrezi – 25,400 m3 (ganTavsebul unda iqnas

rezervSi da Semdgom gamoyenebul iqnas asfaltis safaris mowyobisas an

gzis sxvadasxva monakveTis SekeTebisas)

• eqskavaciis dros mosaWreli adgilebidan (sta. 6+700~7070 da sta. 4+000 ~ 4+560) amoRebuli 420,000m3 masala gamoyenebul iqneba yrilebis mosawyobad.

24

inertuli samSeneblo narCenebis ganTavsebis adgilebis arCeva moxdeba mSenebeli

kontraqtoris mier adgilobriv xelisuflebasTan SeTanxmebis safuZvelze.

2.13 mSeneblobisaTvis saWiro aRWurviloba da samSeneblo teqnika

cxrili 2.6 warmoadgens im tipiuri aRWurvilobis CamonaTvals romelic

gamoyenebul iqneba gzatkecilis mSeneblobisas. faqtiuri aRWurvilobis

mobilizacia, romelic gamoyenebul unda iqnas gzis mSeneblobisas evaloeba

mSenebels. mSeneblobis dawyebamde, faqtiuri aRWurvilobis mixedviT mSenebeli

miiRebs Tanxmobebs emisiebis Sesaxeb saqarTvelos kanonmdeblobis Tanaxmad.

atmosferuli haeris dacvis droebiTi koncentraciebi agreTve miRebuli iqneba

faqtiuri aRWurvilobis mixedviT.

cxrili 2.6 samSeneblo saqmianobisaTvis tipiuri aRWurvilobis CamonaTvali

# aRWurvilobis tipi da maxasiaTeblebi minimaluri raodenoba

1 buldozeri gamafxvierebliT 4 2 frontaluri CamtvirTveli 3 3 TviTmcleli 6 4 avtogreideri 2 5 satvirTo eqskavatori 1 6 ukuCamCiani eqskavatori 2 7 gzis vibraciuli satkepni 2 8 pnevmosatkepni 1 9 orvalciani sagzao satkepni 3 10 zedapiruli vibratori 1 11 samsxvrevela 1 12 srulad avtomatizirebuli dozatori 1 13 srulad avtomatizirebuli Semrevi 1 14 sagzao safaris gamoyvanis manqana

eleqtrosensoriT 1

15 kompresori 2 16 gadasatani generatori 2 17 wylis cisterna mfrqvevanaTi 2 18 amwe 1 19 betondamgebi eleqtronuli sensoriT 1

2.14 damxmare samSeneblo obieqtebis kompleqsi

samSeneblo kontraqtori miiRebs gadawyvetilebebs, rac ukavSirdeba damxmare

samSenebelo obieqtebs (struqtura, Semadgenloba, mdebareoba, daproeqteba da sxv.).

E-60 trasis sxvadasxva monakveTebze samSeneblo saqmianobis mowyobis gamocdilebis

mixedviT, vvaraudobT, rom aSendeba damxmare samSeneblo obieqtebis kompleqsi, maT

Soris - samSeneblo banaki 200 muSis dasabinaveblad (daaxl. 1.5 ha farTobis),

transportisa da aRWurvilobis ezo 100 satransporto saSualebisaa da mZime

samSeneblo teqnikis 150 erTeulisTvis (daaxl. 2 ha) (buldozerebi, eqskavatorebi,

amweebi da sxv.). asfalto-betonis qarxnis mSeneblobis Sesaxeb gadawyvetulebas

miiRebs mSenebeli kontraqtori. kontraqtors aqvs ori arCevani: an gamoiyenos

25

asfaltis momwodebeli qarxnebi da miiRos mza asfalti, an daamontaJos sakuTari

asfalto-betonis qarxana.

Serbilebis zomebTan dakavSirebuli gzS-s TavSi 8.1.1.13 Cven aRvwereT zemonaxnebeli

damxmare samSeneblo obieqtebis daproeqtebisa da eqsploataciis dros

gamosayenebeli procedurebi da pirobebi da aseve optimaluri adgilmdebareobis

variantebi.

samSeneblo samuSaoebisaTvis SesaZloa gamoyenebul iqnas rusTavi-Tbilisis gzis 1

da me-3 monakveTebis mSeneblobas gamoyenebuli banaki da asfalto-betonis qarxana

(romelTaTvisac SeTanxmebuli aris yvela garemosdacviTi dokumentacia da

gacemulia nebarTvebi), an axali kontraqtori mgf-Tan SeTanxmebiT moawyobs axal

banaks da axal asfalto-betonis qarxanas.

2.15 karierebi

samSenebelo saqmianobis dawyebamde samSeneblo kontraqtorma unda gansazRvros

karierebis ubnebi da Seiyvanos isini samSeneblo gegmebsa da aRwerebSi. amave

dros, gzS-Si ganxilul unda iqnas mSeneblobisTvis gamosadegi ramdenime SesaZlo

karieri da maT gamoyenebsaTan dakavSirebuli zemoqmedeba garemoze. qvemoT rukaze

moyvanilia ramdenime iseTi licenzirebuli karierebis mdebareoba, romlebic

SeiZleba gamoyenebuli iqnes mSeneblobis stadiaze. Sesabamisi licenziebSi da

karierSi damuSavebuli masalis fraqciuli Semadgenlobis Sesaxeb informacia

mocemulia danarT 5-Si.

cxrili 2.7 saproeqto ubanze arsebuli karierebi

# licen-

ziis # TariRi

xangrZli-

voba mewarme rezervi m3

1 100739 23.03.2009 5 w. Sps”transkavkazus enerji” 100 000

2 100607 10.08.2009 5 w. fizikuri piri irakli lomTaZe 40 000

3 100427 10.03.2009 5 w. Sps “beni” 54 000

4 100723 19.11.2009 5 w. Sps “beni” 56 000

5 100842 17.07.2006 10 w. Sps “jorjian cementi” 120 000

6 278 25.08.2006 10 w. Sps”karier servis jgufi” 64 000

7 1000165 29.06.2007 5 w. Sps “interuniversali” 14 325

8 1000069 29.06.2007 5 w. Sps “olimpi” 14 325

9 1000428 03.01.2012 5 w. Sps “MT jgufi” 45 000

10 1000358 09.01.2012 5 w. Ss “mSen meqanizacia” 50 100

11 1000262 13.11.2009 3 w. Sps “l da z inerti” 35 100


13 1000172 26.08.2011 5 w. fizikuri piri marlen gvidiani 13 500

14 343 30.08.2006 10 w. Sps “komerciuli savaWro kompania

didgori” 100 000

15 1000423 17.02.2012 5 w. Sps “karieri” 39 600

16 912 11.05.2007 5 w. Sps “iberia” 44 740

17 78 19.04.2006 10 w. Sps “gzamseni-4” 100 000

18 100620 03.05.2006 10 w. Sps “TT” 80 000

19 1000178 29.08.2011 5 w. Sps “riye” 12 900

26

20 731 13.06.2006 10 w. Sps “Tbilisi” 300 000


sur. 2.7. saproeqto ubanze arsebuli karierebi

27

2.16 gzebze moZraobis organizeba mSeneblobis dros

gzis mSenebloba xels ar SeuSlis gzebze moZraobas da gadaadgilebas

samSeneblo zonaSi. Kontraqtorი moamzadებს gzebze moZraobis organizebis

detaluri gegmaს, romelic Seexeba adgilobriv moZraobas.

avariebis sixSire samuSao zonaSi metia sxva adgilebTan SedarebiT. aqedan

gamomdinare mTavari ram, risi gaTvaliswinebac xdeba aris usafrTxoeba. Tu

mZRolisTvis gzebze moZraobis kontroli advili gasagebia da mas aqvs Sesabamisi

dro gadawyvetilebis misaRebad, isini SeZleben manqanis usafrTxod tarebas.

samSeneblo periodis dros SeuZlebelia sruli gamtarobis uzrunvelyofa.

samuSaos mimdinareobis Sesabamisad zolebi an viwrovdeba an iketeba an xdeba

maTi marSrutis gadatana.

gzebze da satransporto kvanZebze moZraobis didi moculobis gamo xazebis

daxurva ar niSnavs moZraobis Sewyvetas samSeneblo teriitoriaze. 2 zolian

gzaze zolis daxurvisas saWiroa misi gadatana gverdulebze an orive zolis

uzrunvelyofa 1 zolSi.

Zlier gadatvirTuli gzebis SemTxvevaSi gaTvaliswinebul unda iqnes moZraobis

gadatana gverdulze, xolo gzebis sxva nawilebis SemTxvevaSi ki misaRebia

alternativa moZraobis 1 zolSi gadatanaze.

im ubnebze, sadac transportis moZraoba ufro intensiuria, SeiZleba transportis

nakadi gverdulebze iqnes gadayvanili. sxva monakveTebze ki SeiZleba

organizebuli iqnes erTzolian saval nawilze transportis monacvleobiT

moZraoba.

moZraobis gadatana aris strategia, romelic samuSao zonaSi moZraobis Sewyvetas

ar iwvevs, radgan SenarCunebulia zolebis igive raodenoba da viwro zolebs

gaaCniaT minimaluri gavlena gamtarobaze. gverdulebis, rogorc droebiTi zolis

gamoyeneba SesaZlebels xdis moZraobis mosalodnel datvirTvis gaZlebas.

gverdulebze ganmeorebiTi xreSis moyra da datkepna iZleva usafrTxo moZraobis

uzrunvelyofis saSualebas misaReb siCqareze. adekvaturi niSnebi unda iqnes

gamoyenebuli, rom mZRolebma miiRon informacia droebiTi zolebis Sesaxeb.

mSeneblobis dros SeiZleba mimsasvleli gzebi droebiT daiblokos samuSao

zoniT, ris Sedegadac xeli SeeSleba parkirebas da misvlas axlomaxo biznes

dawesebulebebTan da sacxovrebel adgilebTan. alternatiuli misasvleli

uzrunvelyofil unda iqnes sadac es SesaZlebelia mimarTulebis maCvenebel

niSnebTan erTad, rom sazogadoebam miiRos informacia.

kontraqtorma unda misces werilobiTi Setyobineba miwis yvela mflobels,

meijares, biznesis mwarmoeblebs da macxovreblebs upiratesi gavlis uflebis

Sesaxeb da unda axsnas TiToeuli samuSao qmedebis zusti mdebareoba da

xangrZlioba. potenciuri dabrkolebebi identificirebul unda iqnes da

miTiTebul unda iqnes alternatiuli misasvleli gzebi.

28

detaluri moZraobis marTva mSeneblobis dros

proeqti iTvaliswinebs arsebuli 2 zoliani gzis 4~6 zolamde gafarTovebas gzis

monakveTi 2 is dasawyisSi (Sta. 4+000~Sta. 4+600) da dasasrulSi (Sta. 8+200~EP). gamomdinare aqedan, mSeneblobis periodSi gzebze moZraobis organizebis gegma

aucilebelia saavtomobilo nakadis regulirebisTvis.

sawyisi monakveTi (STA. 4+000 ~ STA. 4+600)

transportis regulirebis yvela safexuri sawyisi monakveTisaTvis mocemulia

tipiuri ganiv kveTebSi

safexuri ganivi kveTi

safexuri-1

safexuri--2

safexuri--3

29

safexuri--4

(mSeneblobis

dasasruli)

sur. 2.8 moZraobis detaluri regulireba sawyis monakveTze

dasasruli monakveTi (STA. 8+200 ~ EP)

transportis regulirebis yvela safexuri dasasruli monakveTisaTvis mocemulia

tipiur ganiv kveTebSi

safexuri ganivi kveTi

safexuri-1

safexuri-2

safexuri-3 mSeneblobis dasasruli)

sur. 2.9 moZraobis detaluri regulireba dasasrul monakveTze

transportis moZraobis marTvis sqemaSi gaTvaliswinebulia me-3 monakveTze

transportis moZraobis Seferxebis problemis mogvareba. Tumca

30

gasaTvaliswinebelia, rom gruntis amoRebis adgilas, mdinaris piras da

dasaxlebul teritoriaze samuSaoebis erTdroulad ganxorcielebam damatebiTi

problemebi SeiZleba Seqmnas. am riskis Sesamcireblad, SemoTavazebulia

mSeneblobis grafikis imgvarad organizeba, rom kritikuli mniSvnelobis mqone

monakveTebze intensiuri samuSaoebi ar iwarmoebodes erTdroulad erTze met

ubanze.

sajaro informacia

proeqtis Sesaxeb swori da zusti informaciis miwodeba mniSvnelovani elementia

samuSao zonis marTvis mTlian strategiaSi. iseTi resursebis gamoyenebas,

rogoricaa gazeTebi, radio da televizia, SeuZlia mniSvnelovnad gaaumjobesos

sazogadoebis Sexeduleba da Segueba arsebul diskomfortTan. sazogadoebis

informirebis programis mTavari upiratesobebi, romlebic dakavSirebulia

samSeneblo qmedebebTan:

• winaswar Setyobinebam SeiZleba ubiZgos momxmareblebs Tavad moZebnos

alternatiuli marSrutebi proeqtis axlomaxlo;

• winaswar Setyobinebam SeiZleba ubiZgos momxmareblebs imoZraon arapikur

saaTebSi an roca samSeneblo adgilebze Sesvenebaa;

• mZRolebis mier informaciis miReba Seamcirebs maRal siCqariT moZraobas

da agresiul tarebas samuSao zonebSi.

31

3 samarTlebrivi da administraciuli CarCo

danarT 1-Si mocemulia garemos dacvis Sesaxeb saqarTvelos kanonmdeblobis

detaluri aRwera. aqve aRwerilia saqarTvelos garemosdacviTi standartebi da

normebi, mocemulia miTiTebebi im RonisZiebebis Sesaxeb, romlebic saWiroa

garemosdacviTi Sefasebis gansaxorcieleblad. qvemoT, Cven viZleviT mxolod

garemosdacviTi kanonebis CamonaTvals da garemoze zemoqmedebis nebarTvis da

gzS- procedurebis mokle aRweras saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad, aseve,

- ADB-s skriningis procedurebs da moTxovnebs gzS-s mimarT da warmodgenili

proeqtis skriningis Sedegebs ADB –s moTxovnaTa Sesabamisad.

3.1 saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba.

saqarTvelos garemosdacviTi samarTali moicavs sakanonmdeblo CarCos qveynis

konstituciisa da garemos dacvis Sesaxeb kanonis saxiT, specifiur

garemosdacviT kanonebs, saerTaSoriso konvenciebs, kanonqvemdebare normatiul

aqtebs, prezidentis brZanebulebebs, ministrTa kabinetis dadgenilebebs,

ministrebis brZanebebs, instruqciebs da sxva.

cxrilSi 3.1. warmodgenilia saqarTvelos kanonebisa da regulaciebis nusxa,

romlebic gaTvaliswinebulia proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi

cxrili 3.1. proeqtTan dakavSirebuli kanonebisa da regulaciebis nusxa

miRebis weli kanonis dasaxeleba

CarCo kanonmdebloba

1995

saqarTvelos konstitucia (04.10.2013 mdgomareobiT)

010.010.000.01.001.000.116

1996

garemos dacvis Sesaxeb

(26.12.2014 w.-is mdgomareobiT)

360.000.000.05.001.000.184

saqmianobaze nebarTvis gacemasTan dakavSirebuli kanonmdebloba

2005 licenziebis da nebarTvebis Sesaxeb

(miRebulia 24.062005 w., 18.09.2014 w.-is mdgomareobiT)

2007

ekologiuri eqspertizis Sesaxeb

(miRebulia 14.12.2007 w., 25.03.2013 w.-is mdgomareobiT) 360.130.000.05.001.003.079

32


2007

garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb

(miRebulia 14.12.2007 w., 26.12.2014 w.-is mdgomareobiT)

360.160.000.05.001.003.078

2013 debuleba garemoze zemoqmedebisS efasebis Sesaxeb

(ministris brZaneba N31 15.05.2013)

specifikuri garemosdacviTi kanonebi

1994

niadagis dacvis Sesaxeb (miRebulia 12.05.1994 w., 26.12.2014 w-is mdgomareobiT)

ს.კ. 370.010.000.05.001.000.080

1997

wylis Sesaxeb

(miRebulia 26.10.1997 w., 26.12.2014w.-is mdgomareobiT) 400.000.000.05.001.000.253

1999

atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb

(22.06.1999 w, 5.02.2014 w-is mdgomareobiT)

420.000.000.05.001.000.595

1999

saqarTvelos tyis kodeqsi

(22.06.1999 w., 6.09.2013 w-is mdgomareobiT)

390.000.000.05.001.000.599

2003

saqarTvelos wiTeli nusxis da wiTeli wignis Sesaxeb (6.06.2003 w., 6.09.2013 w-is mdgomareobiT) 360.060.000.05.001.001.297

2006

saqarTvelos zRvisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sainJinro dacvis Sesaxeb

(27.12.2006 mdgomareobiT)

330.130.000.11.116.005.130

1996

daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb

(30.04.2014 w-is mdgomareobiT)

360.050.000.05.001.000.127

2007 დაცული ტერიტორიების სტატუსის შესახებ (30.04.2014-is mdgomareobiT)

360.050.000.05.001.003.060

2007 sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb (29.05.2014-is mixedviT)

33


470.000.000.05.001.002.920

1996

წიაღის Sesaxeb

(26.12.2014 - mdgomareobiT) 380.000.000.05.001.000.140

1997

cxovelTa samyaros Sesaxeb

(26.12.2014-is mixedviT)

410.000.000.05.001.000.186

2014

narCenebis marTvis kodeqsi

(26.12.2014-is mdgomareobiT) 360160000.05.001.017608

1995

saqarTvelos teritoriaze narCenebis tranzitisa da importis Sesaxeb

(11.03.2011 mdgomareobiT) Reg. No - 300230000.05.001.016218)

1998 pesticidebis da agroqimikatebis Sesaxeb (08.05.2012w-is mdgomareobiT)

340120000.05.001.016723

sxva relevanturi kanonebi

2007

kulturuli memkvidreobis Sesaxeb (8.05.2007 w., 26.12.2014 w-is mdgomareobiT)

450.030.000.05.001.002.815

2005

saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb (24.06.2005-is mdgomareobiT)

140.060.000.05.001.000.355

1994

saqarTvelos kanoni saavtomobilo gzebis Sesaxeb

(24/12/2013 mdgomareobiT)

310.090.000.05.001.000.089

winamdebare angariSis damuSavebis procesSi garemo obieqtebis (niadagi, wyali,

haeri) xarisxis SefasebisaTvis gamoyenebuli Semdegi garemosdacviTi standartebi

mocemulia cxrilSi 2.2:

34

cxrili 3.2. niadagis, wylis da haeris xarisxis SefasebisaTvis gamoyenebuli

garemosdacviTi standartebi

miRebis TariRi

normatiuli dokumentis dasaxeleba saregistracio kodi

31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „zedapiruli wylis obieqtebSi Camdinare wylebTan erTad CaSvebul damabinZurebel nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi CaSvebis (zdC) normebis gaangariSebis meTodika”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 414 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017621

31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „saqarTvelos zedapiruli wylebis dabinZurebisagan dacvis Sesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 425 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017650

03/01/2014 teqnikuri reglamenti - „araxelsayrel meteorologiur pirobebSi atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 8 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017603

31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „atmosferul haerSi mavne nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi gafrqvevis normebis gaangariSebis meTodika”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 408 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017622

06/01/2014 teqnikuri reglamenti - „atmosferuli haeris

dabinZurebis stacionaruli wyaroebis inventarizaciis meTodika”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 42 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017588

31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „atmosferuli haeris mavne nivTierebebiT dabinZurebis indeqsis gamoTvlisa da atmosferuli haeris mavne nivTierebebiT dabinZurebis doneebis mixedviT gansakuTrebiT dabinZurebuli, maRali dabinZurebis, dabinZurebuli da dabinZurebis armqone kategoriis regionebisaTvis atmosferuli haeris mavne nivTierebebiT dabinZurebis indeqsebis sidideebis Sesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 448 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017617

03/01/2014 garemosdacviTi teqnikuri reglamenti – damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis №17 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017608

14/01/2014 teqnikuri reglamentis - „garemosTvis miyenebuli zianis gansazRvris (gamoangariSebis) meTodika”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 54 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017673

31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan atmosferul haerSi gafrqvevebis faqtobrivi raodenobis gansazRvris instrumentuli meTodis, dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan atmosferul

300160070.10.003.017660

35

miRebis TariRi

normatiuli dokumentis dasaxeleba saregistracio kodi

haerSi gafrqvevebis faqtobrivi raodenobis damdgeni specialuri gamzom-sakontrolo aparaturis standartuli CamonaTvalisa da dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan teqnologiuri procesebis mixedviT atmosferul haerSi gafrqvevebis faqtobrivi raodenobis saangariSo meTodika”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 435 dadgenilebiT.

31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „niadagis nayofierebis donis gansazRvris” da „niadagis konservaciisa da nayofierebis monitoringis” debulebebi, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 415 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017618

31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „niadagis nayofieri fenis moxsnis, Senaxvis, gamoyenebisa da rekultivaciis Sesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 424 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017647

15/01/2014 teqnikuri reglamenti - „samuSao zonis haerSi mavne nivTierebebis Semcvelobis zRvrulad dasaSvebi koncentraciebis Sesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 70 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017688

15/01/2014 teqnikuri reglamenti - sasmeli wylis Sesaxeb

damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis №58

dadgenilebiT.

300160070.10.003.017676

31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „saqarTvelos mcire mdinareebis wyaldacviTi zolebis (zonebis) Sesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis №445 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017646

03/01/2014 teqnikuri reglamenti - „saqarTvelos teritoriaze radiaciuli usafrTxoebis normebis Sesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis №28 dadgenilebiT.

300160070.10.003.017585

31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „wyaldacviTi zolis Sesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 440 dadgenilebiT

300160070.10.003.017640

03/01/2014 teqnikuri reglamenti - „wylis sinjis aRebis

sanitariuli wesebis meTodika” damtkicebulia

saqarTvelos mTavrobis №26 dadgenilebiT

300160070.10.003.017615

saqarTvelos mier xelmowerili zogierTi saerTaSoriso SeTanxmeba da konvencia

• konvencia garemos dacviT sakiTxebTan dakavSirebuli informaciis

xelmisawvdomobis, gadawyvetilebebis miRebis procesSi sazogadoebis

monawileobisa da am sferoSi marTlmsajulebis sakiTxebze

xelmisawvdomobis Sesaxeb (orhusis konvencia, 1998 w.), saqarTvelo miuerTda

2001 w-s.

36

konvenciis mizania uzrunvelyos axlandeli da momavali Taobis ufleba

icxovros janmrTel da usafrTxo garemoSi, moqalaqeebisaTvis xelmisawvdomi

gaxados garemosdacviTi informacia, uzrunvelyos maTi monawileobis

ufleba gadawyvetilebebis miRebis procesSi, aseve sazogadoebis ufleba

xsenebuli uflebebis darRvevis SemTxvevaSi xeli miuwvdebodes

marTlmsajulebaze.

• konvencia saxifaTo narCenebis transsasazRvro gadazidvis da ganTavsebis

kontrolis Sesaxeb, bazeli, 1989. saqarTvelo miuerTda 1999 w-s.

• gaeros konvencia mdgradi organuli damabinZureblebis Sesaxeb (POPs),

stokholmi, 2001. saqarTvelo miuerTda 2006 w-s.

• konvencia biomravalferovnebis Sesaxeb, rio de Janeiro, 1992w. saqarTvelo

miuerTda 1994 w-s.

• kartaxenas oqmi, saqarTveloSi ratificirebulia 2008 w-s.

• konvencia gadaSenebis piras myofi veluri faunisa da floris saxeobebiT

saerTaSoriso vaWrobis Sesaxeb (CITES), vaSingtoni, 1973. saqarTvelo miuerTda

1996 w-s.

• ozonis Sris dacvis Sesaxeb venis konvencia, vena, 1985. saqarTvelo miuerTda

1996w-s.

• monrealis oqmi ozonis Sris damSlel nivTierebaTa Sesaxeb, monreali, 1987.

saqarTvelo miuerTda 1996-s.

ozonis Sris damSlel nivTierebaTa Sesaxeb monrealis 1987 wlis oqmis

cvlileba, monreali, 1997. saqarTvelo miuerTda 2000 w-s.

ozonis Sris damSlel nivTierebaTa Sesaxeb monrealis 1987 wlis oqmis

cvlileba, kopenhageni, 1992. saqarTvelo miuerTda 2000 w-s.

• gaeros klimatis cvlilebis CarCo konvencia, niu-iorki, 1994. saqarTvelo

miuerTda 1994 w-s.

• kiotos oqmi, kioto, 1997, saqarTvelo miuerTda 2005 w-s;

• Sor manZilebze haeris transsasazRvro dabinZurebis konvencia, Jeneva, 1979.

saqarTvelo miuerTda 1999 w-s.

• gaeros konvencia gaudabnoebis winaaRmdeg brZolis Sesaxeb, parizi 1994.

saqarTvelo miuerTda 1999 w-s.

37

• konvencia calkeuli saSiSi qimiuri nivTierebaTa da pesticidebiT vaWrobis

sferoSi winaswar dasabuTebuli Tanxmobis proceduris Sesaxeb (POPs),

roterdami, 1998. saqarTvelo miuerTda 2006 w-s.

• strategiuli midgoma saerTaSoriso qimiuri nivTierebebis marTvaze (SAICM),

2002 w. saqarTvelo miuerTda 2002 w-s.

3.2 sakanonmdeblo baza, romelic aregulirebs GgaremosdacviTi nebarTvis

gacemis proceduras saqarTveloSi

garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedurebi gawerilia saqarTvelos sam

kanonSi:

(i) kanoni licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb (2005); (ii) kanoni „garemoze

zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb“ (2008) da (iii) kanoni „ekologiuri eqspertizis

Sesaxeb“ (2008).

ხsenebul kaknonebTan SesabamisobaSi, saqarTvelos garemos dacvis ministris 2013

wlis 15 maisis #31 brZanebiT damtkicebulia debuleba ,,garemoze zemoqmedebis

Sefasebis Sesaxeb~, romelic aregulirebs garemoze zemoqmedebis SefasebasTan

dakavSirebul samarTlebriv urTierTobebs.

saqarTvelos kanoni `licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb~ (miRebul iqna 2005

wlis 24 ivniss). am kanoniT regulirdeba iseT organizaciuli saqmianoba an

qmedeba, romelic exeba pirTa ganusazRvrel wres, xasiaTdeba adamianis

sicocxlisaTvis an janmrTelobisaTvis mometebuli safrTxiT, ukavSirdeba

gansakuTrebiT mniSvnelovan saxelmwifo an sazogadoebriv interesebs, an

dakavSirebulia saxelmwifo resursebiT sargeblobasTan. es kanoni awesrigebs

aseve licenziiTa da nebarTviT regulirebul sferos, gansazRvravs licenziisa

da nebarTvis saxeebis amomwurav CamonaTvals, adgens licenziisa da nebarTvis

gacemis, maTSi cvlilebebis Setanisa da gauqmebis wesebs.

kanonis mixedviT saqmianobis an qmedebis saxelmwifo regulireba licenziiT an

nebarTviT xorcieldeba mxolod im SemTxvevaSi, rodesac es uSualod ukavSirdeba

adamianis sicocxlisaTvis an janmrTelobisaTvis momatebul safrTxes an

saxelmwifo an sazogadoebrivi interesis sferoebs. saxelmwifo regulireba

xorcieldeba mxolod maSin, rodesac licenziis an nebarTvis gacemiT realurad

SesaZlebelia am safrTxis Semcireba an saxelmwifo da/an sazogadoebrivi

interesebis gaTvaliswineba.

saqmianobis an qmedebis licenziiT an nebarTviT regulirebis mizani da ZiriTadi

principebia:

• adamianis sicocxlisa da janmrTelobis usafrTxoebis uzrunvelyofa da

dacva;

38

• adamianis sacxovrebeli da kulturuli garemos usafrTxoebis

uzrunvelyofa da dacva;

• saxelmwifo da sazogadoebrivi interesebis dacva.

kanonis mixedviT ucxo qveynis mier gacemuli licenzia an nebarTva SesaZloa

aRiarebuli iqnes saerTaSoriso xelSekrulebiT an kanoniT da mieniWos iseTive

samarTlebrivi statusi, rogoric aqvs saqarTvelos kanonmdeblobis safuZvelze

gacemul licenzias an nebarTvas.

saqarTvelos kanoni `ekologiuri eqspertizis~ Sesaxeb (ZalaSia 2008 wlis 1

ianvridan).

am kanonis mixedviT ekologiuri eqspertiza aucilebeli garemosdacviTi

RonisZiebaa, romelic xorcieldeba mocemuli tipis saqmianobisaTvis

garemosdacviTi an samSeneblo nebarTvis gacemis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis

procesSi.

ekologiuri eqspertizis mizania garemos ekologiuri balansis uzrunvelyofa

garemos dacvis moTxovnebis, bunebis racionaluri marTvis da mdgradi

ganviTarebis principebis dacviT.

ekologiuri eqspertizis dadebiTi daskvna saWiroa garemosdacvis an samSeneblo

nebarTvis gasacemad im saqmianobis gansaxorcieleblad, romelic eqvemdebareba

ekologiur eqspertizas.

am kanonis mixedviT uflebamosili organo, romelmac ekologiuri eqspertiza

unda ganaxorcielos, aris garemos dacvis saministro.

saqarTvelos kanoni `garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb” (ZalaSia 2008 wlis

1 ianvridan).

am kanoniT gansazRvrulia saqmianobebis sruli sia, romelic eqvemdebareba

savaldebulo ekologiur eqspertizis Catarebas saqarTvelos teritoriaze da

iTvaliswinebs garemosdacviTi nebarTvis gacemas amgvari saqmianobebisaTvis.

kanoni iTvaliswinebs sazogadoebis monawileobas ekologiuri eqspertizis

ganxorcielebis, nebarTvis gacemis, garemoze zemoqmedebis Sefasebis, da nebarTvis

gacemis Taobaze gadawyvetilebebis miRebis procesebSi da sazogadoebis

informirebulobas. kanonis mixedviT garemosdacviTi nebarTva aris ufleba,

romelsac gascems saqarTvelos garemos dacvis saministro SeuzRudavi vadiT im

formiT da wesebis Sesabamisad, romelsac iTvaliswinebs saqarTvelos

kanonmdebloba, im pirebze, romlebic axorcieleben am saqmianobas da warmoadgens

am saqmianobis ganxorcielebis samarTlebriv safuZvels

„garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoni

gansazRvravssaqarTvelos teritoriaze savaldebulo ekologiuri eqspertizisadmi

daqvemdebarebul saqmianobaTa srul nusxas da maT gansaxorcieleblad garemoze

39

zemoqmedebis nebarTvis gacemis, nebarTvis gacemisas ekologiuri eqspertizis

Catarebis, garemoze zemoqmedebis Sefasebisa da nebarTvis gacemis Sesaxeb

gadawyvetilebis miRebis procesebSi sazogadoebis monawileobisa da misi

informirebis samarTlebriv safuZvlebs.

ekologiuri eqspertizisadmi daqvemdebarebuli saqmianobis nusxaSi (kanonis me-4

muxli) xvdeba saerTaSoriso da Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis gzebis

mSenebloba/rekonstruqciis proeqtebi.

kanonis Tanaxmad, nusxaSi gaTvaliswinebul saqmianobebTan dakavSirebuli

mSenebloba an arsebuli sawarmoo teqnologiis Secvla gansxvavebuli

teqnologiiT, rac iwvevs eqspluataciis pirobebis Secvlas, ganixileba, rogorc

ekologiuri eqspertizisadmi daqvemdebarebuli saqmianoba.

Tu kanonis me-4 muxlis pirveli punqtiT gaTvaliswinebuli saqmianoba saWiroebs

mSeneblobis nebarTvas, mSeneblobis nebarTvis gamcemi administraciuli organo

uzrunvelyofs mSeneblobis nebarTvis gacemis mizniT dawyebul administraciul

warmoebaSi saministros CarTvas sxva administraciuli organos saxiT,

„licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT. am

SemTxvevaSi mSeneblobis nebarTvis gamcemi administraciuli organos mier

saministroSi wardgenil dokumentaciaze saministro gascems ekologiuri

eqspertizis daskvnas, romelic mtkicdeba garemos dacvisa da bunebrivi

resursebis ministris administraciul-samarTlebrivi aqtiT. ekologiuri

eqspertizis daskvna gaicema mSeneblobis nebarTvis gacemis meore stadiaze.

ekologiuri eqspertizis daskvna aris mSeneblobis nebarTvis nawili da

mSeneblobis nebarTvis maZieblisaTvis (an mflobelisaTvis) misi (ekologiuri

eqspertizis daskvnis) pirobebis Sesruleba savaldebuloa. ekologiuri

eqspertizis daskvnis piroba aris mSeneblobis nebarTvis piroba.

Tu muxli 4-is pirveli punqtiT gaTvaliswinebuli saqmianoba ar saWiroebs

mSeneblobis nebarTvas, masze ekologiuri eqspertizis daskvnis safuZvelze

gaicema nebarTva, romlis Taobazedac ministri gamoscems administraciul-

samarTlebriv aqts. ekologiur eqspertizas saministro atarebs saqarTvelos

kanonmdeblobiT dadgenili procedurebis Sesabamisad. ekologiuri eqspertizis

daskvnis piroba aris sanebarTvo piroba.

kanoni ar asaxavs skriningis proceduris detalebs da ar gansazRvravs amasTan

dakavSirebiT mxareebis valdebulebebs. praqtikidan gamomdinare, saproeqto

winadadebebis skrinings da maTi garemoze zemoqmedebis winaswar Sefasebas, iseve

rogorc Serbilebis zomebis strategiis SemuSavebas (skopingi), axorcielebs

proeqtis warmomdgeni mxare, garemosa da bunebrivi resursebis dacvis

saministrosTan konsultaciebis safuZvelze.

garemoze zemoqmedebis SefasebasTan dakavSirebuli sajaro konsultaciebi

kanonis me-6 muxlSi mocemulia garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb sajaro

konsultaciebis procedurebis detalebi. kanoni aseve gansazRvravs informaciis

40

gavrcelebis da ganxilvis drois ganrigs. keZod, kanonis me-6 muxlis Sesabamisad

saqmianobis ganmxorcielebeli valdebulia nebarTvis gamcem administraciul

organoSi wardgenamde, moawyos garemoze zemoqmedebis Sefasebis sajaro ganxilva.

sajaro ganxilvis mowyobis mizniT saqmianobis ganmxorcielebeli valdebulia mis

mier dagegmili saqmianobis Sesaxeb gamoaqveynos informacia, rogorc centralur

periodul beWvdiT organoSi, aseve im raionis administraciuli teritoriis

beWvdiT organoSi (aseTis arsebobis SemTxvevaSi), sadac dagegmilia saqmianobis

gaxorcieleba. sajaro ganxilvebTan dakavSirebuli moTxovnebi ufro detalurad

aRwerilia winamdebare gzS-s me-8 TavSi da danarTSi 1.

gzS dokumentis oficialuri wardgena garemos dacvis saministrosaTvis

kanonis me-8 muxlSi aRwerilia nebarTvis misaRebad warsadgeni sabuTebi:

1. saqmianobis ganmaxorcielebeli nebarTvis misaRebad saministros warudgens

werilobiT gancxadebas. nebarTvis miRebis Taobaze gancxadeba waredgineba,

ganixileba da warmoebaSi miiReba “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb”

saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT.

2. saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, “licenzeibisa da nebarTvebis

Sesaxeb” saqarTvelos kanoniT dadgenili informaciis garda, nebarTvis miRebis

Taobaze gancxadebasTan erTad waradginos Semdegi dokumentacia:

a) saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili normebis Sesabamisad Sedgenili gzS-

is angariSi (5 egzemplarad da eleqtronuli versiiT);

b) dagegmili saqmianobis ganxorcielebis adgilis satuaciuri gegma (manZilebis

miTiTebiT);

g) mosalodneli emisiebis moculoba da saxeebi (mavne nivTierebaTa zRvrulad

dasaSvebi gafrqvevis/CaSvebis normebis proeqti (4 egzemplarad);

d) mokle anotacia saqmianobis Sesaxeb (arateqnikuri reziumes saxiT);

e) gancxadeba wardgenili gancxadebis konfidencialuri nawilis Sesaxeb.

3. saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia nebarTvis gamcem administraciul

organos miawodos teqnologiuri ciklis sruli sqema im SemTxvevaSic ki, Tu

saqmianoba Seicavs komerciul an/da saxelmwifo saidumloebas. gancxadebis es

nawili, am muxlis me-2 punqtis “e” qvepunqtis Sesabamisad, saqmianobis

ganmaxorcielebelma unda waradginos calke.

kanonis me-9 muxlSi aRwerilia nebarTvis gacemis wesi

1. saministro nebarTvis gacemis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs saqarTvelos

zogadi administraciuli kodeqsis VI TaviT gansazRvruli martivi

administraciuli warmoebis wesiT da “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb”

saqarTvelos kanonis Sesabamisad, nebarTvis miRebis Taobaze gancxadebis

registraciidan 20 dRis vadaSi.

2. saministro, “ekologiuri eqspertizis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis

Sesabamisad, uzrunvelyofs saqmianobis ganmaxorcieleblis mier wardgenil

41

Sesabamis dokumentaciaze ekologiuri eqspertizis Catarebas, ris

safuZvelzedac dgeba ekologiuri eqspertizis daskvna.

3. nebarTva gaicema mxolod ekologiuri eqspertizis dadebiTi daskvnis

arsebobis SemTxvevaSi.

debuleba ,,garemoze zemoqmedebis Sefasebis Sesaxeb~

damtkicebuli saqarTvelos garemos dacvis ministris 2013 wlis 15 maisis #31

brZanebiT, aregulirebs garemoze zemoqmedebis SefasebasTan dakavSirebul

samarTlebriv urTierTobebs.

garemoze zemoqmedebis Sefasebis procedura warmoadgens kanonmdeblobiT

dadgenili CamonaTvalis mixedviT gansazRvrul saqmianobaze damasabuTebeli

dokumentaciis Seqmnisa da am saqmianobaze garemoze zemoqmedebis nebarTvis

/ekologiuri eqspertizis daskvnis miRebis procesSi garemoze yovelgvari

mosalodneli zemoqmedebis wyaros, xasiaTisa da xarisxis gansazRvras, agreTve

maTi ekologiuri, socialuri da ekonomikuri Sedegebis integrirebul Sefasebas.

aRniSnuli debuleba gansazRvravs garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis

Sedgenis proceduras, romelic tardeba saqmianobis ganmaxorcieleblis mier,

momavali sameurneo ganviTarebis ekologiuri da socialur-ekonomikuri

wonasworobis uzrunvelsayofad. igi win uZRvis saqmianobis ganmaxorcieleblis

mier saqmianobis mizanSewonilobisa da Sesabamisi proeqtis ganxorcielebaze

saqarTvelos garemos dacvis saministros mier gadawyvetilebis miRebas.

garemoze zemoqmedebis Sefaseba moicavs dagegmili saqmianobis konteqstSi

pirdapiri da arapirdapiri zemoqmedebis gamovlenas, aRwerasa da Sedegebis

Seswavlas:

adamianis sacxovrebel garemosa da mis janmrTelobaze; mcenareul

safarsa da cxovelTa samyaroze;

bunebriv da saxecvlil ekosistemebze; landSaftebze; haerze, wyalze,

niadagze, klimatze;

istoriul Zeglebsa da kulturul faseulobebze;

socialur-ekonomikur faqtorebze;

geologiuri da hidrologiuri garemos arsebuli situaciis Sefasebaze da

mosalodnel riskebze

garemoze zemoqmedebis Sefasebis obieqtebs warmoadgenen saqmianobaTa saxeobebi,

romelTa CamonaTvali mocemulia ,,garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb”

saqarTvelos kanonis me-4 muxlis pirveli punqtSi.

42

suraTi 3.1 garemoze zemoqmedebis nebarTvis miRebis procedura

1. SemoTavazebuli saqmianobis gamocxadeba

erovnul da adgilobriv gazeTebSi;

2. gzS proeqtis aslis miwodeba garemos

dacvis saministrosaTvis, aslis

gamoqveyneba veb-gverdze, aslebis

ganTavseba arasamTavrobo organizaciebsa

da adgilobrivi xelisuflebis

organoebSi.

ofic

ialuri

proced

ura da saqmo

anoba

TariRi:

gancxadebidan 50 dReSi

SeniSvnebisa da

rekomendaciebis miReba

gancxadebis Semdeg sajaro konsultaciebis

mowyoba ara uadres 50 da ara ugvianes 60

dRisa

TariRi:

5 dRis ganmavlobaSi

sajaro konsultaciebis

Sexvedrebis oqmebis

momzadeba

sajaro SeniSvnebi da rekomendaciebi

Seyvanili unda iqnes gzS angariSSi; Tuki

arsebobs raime winaaRmdegoba, werilobiTi

dasabuTebuli pasuxi unda gaegzavnos

SeniSvnis avtors. yvela SeniSvna da

mosazreba asaxuli unda iqnes gzS angariSSi

TariRi:

Semdgomi 15 dRe

gzS angariSi dasruldeba da waredgineba

garemos dacvis saministros garemosdacviTi

nebarTvisaTvis saWiro yvela sxva dokumentTan

erTad

TariRi:

garemosdacviTi nebarTva gaicema saministros

mier Sesabamisi ganacxadis registraciidan 20

dReSi

TariRi:

43

3.3 ADB garemos dacvisa da socialuri usafrTxoebis moTxovnebi (SPS 2009)

ADB usafrTxoebis politikis Sesaxeb debulebisa (2009) da operatiuli

saxelmZRvanelos Fl –is (2010) Tanaxmad, mocemuli proeqti klasificirebulia “B” kategoriis proeqtad da, amdenad, amgvari proeqtisaTvis EIA aucilebel

moTxovnas warmoadgens. proeqtis garemodacviTi kategoriis gansazRvris procesi gulisxmobs swrafi garemodacviTi Sefasebis momzadebas (REA). REA moiTxovs

garemodacviTi kategorizaciis formis dasrulebas proeqtis inicirebamde. REA iyenebs mocemuli seqtorisaTvis damaxasiaTebeli skriningis sakontrolo

CamonaTvals, romelic iTvaliswinebs SemoTavazebuli proeqtis tips, sidides da

adgilmdebareobas; garemodacviTi resursebis sensitiurobasa da mowyvladobas

proeqtis teritoriaze; da proeqtis im potenciur SesaZleblobebs, romelTac

SeuZlia gamoiwvios mniSvnelovani saziano zemoqmedeba garemoze. nebismieri

proeqti klasificirdeba 4 garemodacviTi kategoriidan erT-erTiT (A, B, C, an Fl), rac emyareba garemos dacvis TvalsazrisiT yvelaze sensitiur komponents. arCeven

Semdeg kategoriebs:

skriningi da kategorizacia. ADB ganaxorcielebs proeqtis skrinings da

kategorizacias proeqtis momzadebis yvelaze adreul stadiaze, rodesac arsebobs

mocemuli miznisaTvis sakmarisi xelmisawvdomi informacia. skriningi da

kategorizacia xorcieldeba imisaTvis, rom: (i) aisaxos im potenciuri zemoqmedebis an riskebis mniSvnelovneba, romlebic proeqtma SeiZleba gamoiwvios; (ii) identificirebul iqnas Sefasebis done da instituciuri resursebi, romelic

aucilebelia usafrTxoebis zomebis gansaxorcieleblad; da (iii) ganisazRvros

informaciis gasajaroebis (sajarod gamoqveynebis) moTxovnebi.

garemodacviTi kategorizacia. ADB iyenebs klasifikaciis sistemas proeqtis

potenciuri garemodacviTi zemoqmedebis mniSvnelovnebis asaxvis mizniT. proeqtis

kategoria ganisazRvreba garemos dacvis TvalsazrisiT misi yvelaze sensitiuri komponentis kategoriis mixedviT, saproqto teritoriaze zemoqmedebis pirdapiri,

arapirdapiri, kumulaciuri da iZulebiTi zemoqmedebebis CaTvliT. yoveli

SemoTavazebuli proeqti zedmiwevniT detalurad Seiswavleba misi tipis,

adgilmdebareobis, masStabis, sensitiurobisa da misi garemoze zemoqmedebis

potenciuri moculobis mixedviT. proeqtebs eniWebaT qvemoT mocemuli 4

kategoriidan erT-erTi:

(i) kategoria A. SemoTavazebuli proeqti klasificirdeba “a” kategoriiT, Tuki man

SesaZlebelia moaxdinos mniSvnelovani saziano zemoqmedeba garemoze, romelic

warmoadgens Seuqcevad, sxvadasxvagvar an uprecedento process. amgvarma

zegavlenam SesaZlebelia zemoqmedeba moaxdinos ufro did teritoriaze, vidre is

adgili an dawesebulebebia, romlebic eqvemdebareba fizikur samuSaoebs. am

SemTxvevaSi garemoze zemoqmdebis Sefaseba aucilebel moTxovnas warmoadgens.

(ii) kategoria B. SemoTavazebuli proeqti klasificirdeba “b” kategoriiT, Tuki misi

potenciuri saziano zemoqmedeba garemoze naklenad sazianoa, vidre “a” kategoriis

proeqtebi. amgvari zemoqmedebebi Semoifargleba saproeqto teritoriiT, amgvari

zemoqmedebebidan mxolod mcire maTgani (an arc erTi) warmoadgens Seuqcevads da,

umetes SemTxvevaSi, Semarbilebeli RonisZiebebi SesaZlebelia daigegmos ufro

44

advilad, vidre “a” kategoriis proeqtebisaTvis. aucilebelia garemos sawyisi

Seswavla-gamokvleva.

(iii) kategoria C. SemoTavazebuli proeqti klasificirdeba “c” kategoriiT, Tuki mas eqneba minimaluri an arasaziano zemoqmdeba garemoze. am SemTxvevaSi ar

moiTxoveba garemos dacvis Sefaseba, Tumca saWiroa garemoze zemoqmedebis

Sedegebis ganxilva.

(iv) kategoria FI. SemoTavazebuli proeqti klasificirdeba FI kategoriiT, Tuki is moizidavs ADB fondebs an xorcieldeba FI-s meSveobiT (paragrafebi 65-67).

aranebayoflobiTi gansaxleba: ADB gamoikvlevs yvela proeqts imis gansazRvris

mizniT, moicavs Tu ara esa Tu is proeqti aranebayoflobiT gansaxlebas. aranebayoflobiTi gansaxlebis momcveli proeqtisaTvis mzaddeba gansaxlebis

gegma, romelic Seesabameba zemoqedebis moculobasa da xarisxs. zemoqmedebis

xarisxi ganisazRvreba SemdegiT: (i) fizikuri da ekonomikuri gansaxlebis

masStabiT, da (ii) zemoqmedebiT dazaralebuli pirebis mowyvladobiT. FI proeqtebisaTvis, ixileT paragr. 65-67.

informaciis sajarod gamoqveyneba: ADB –s sajaro komunikaciis politikis

Sesabamisad, ADB aqvs valdebuleba imuSaos klientTan imis garantiiT, rom

relevanturi informacia (pozitiuri an negatiuri) socialuri da garemos dacvis

usafrTxoebis sakiTxebis Sesaxeb droulad iqneba xelmisawvdomi da ganTavsdeba

advilad misawvdom adgilas; da is iqneba uzrunvelyofili dazaralebuli

mosaxleobisaTvis da sxva dainteresebuli pirebisaTvis (farTo sazogadoebriobis

CaTvliT) gasagebi formiT da gasageb enaze(ebze), ise rom yvelas SeeZlos

mniSvnelovani wvlilis Setana proeqtis dizainsa da ganxorcielebaSi. Tavis

vebgverdze ADB gamoaqveynebs usafrTxoebis sagarantio Semdeg dokumentacias:

(i) garemoze zemoqmedebis A kategoriis proeqtebisaTvis, garemoze zemoqmedebis

Sefasebis samuSao angariSebs sabWos mier mis ganxilvamde ara umcires 120

dRisa;

(ii) garemoze zemoqmedebis Sefasebisa da mimoxilvis samuSao CarCoebs,

gansaxlebis gegmis samuSao struqturas da / an gegmas, da adgilobrivi

mosaxleobis dasaxlebis dagegmvis struqturis / an gegmis samuSao versiebs

proeqtis Sefaseba - mowonebamde;

(iii) garemoze zemoqmdebis saboloo an Tanamedrove standartebis Sesabamisad

modernizirebul Sefasebas da/ an garemos sawyis Seswavlas, gansaxlebis

gegmebs da adgilobrivi macxovreblebis gadasaxlebis gegmebs miRebisTanave;

(iv) proeqtis ganxorcielebis periodSi klientebisaTvis gansaxilvelad

wardgenil garemos dacvis sakiTxebTan dakavSirebul angariSebs,

aranebayflobiT gansaxlebisa da adgilobrivi macxovreblebis gadasaxlebis

monitoringis raportebs, miRebisTanave.

45

3.4 gzS moTxovnebi ADB-s da saqrTvelos kanonmdeblobis mixedviT

cxrili. 3.3 gzS moTxovnebi ADB-s da saqarTvelos kanonmdeblobis mixedviT

# etapi saqarTvelos kanonmdebloba ADB -s da msoflio bankis

wesebi 1 skriningi skriningis procedura ar aris

oficialuri. gadawyvetileba gzS-s aucileblobaze Rebulobs proeqtis ganmxorcielebeli (an warmomdgeni) garemos dacvis saminist-rosTan konsultaciis procesSi

proeqtis ganmxorcielebeli (an warmomdgeni) bankTan konsultaniis procesSi

2 skopingi ar aris moTxovnili. nebayof-lobiT SeiZleba Catarebul iqnas proeqtis ganmxorcieleb-lis mier

savaldebulo procedura. proeqtis ganmxorcielebeli (an warmomdgeni) bankTan konsultaniis procesSi

3 gzS-s proeqti

momzadebul unda iqnas konsul-tantis mier garemos dacvis dargSi

momzadebul unda iqnas proeqtis ganmxorcielebe-lis mier garemos dacviTi konsultantis daxmarebiT

4 sajaro ganxilve-bi

gzS xelmisawvdomi unda iyos sajaro ganxilvebisaTvis 45 dRis ganmavlobaSi. savaldebu-loa gancxadeba presaSi da mas-mediis sxva saSualebebiT. sajaro ganxilva unda moewyos araugvianes 60 dRisa mas-mediis saSualebiT saTanado gancxa-debis gakeTebis Semdeg.

rogorc minimum ori kon-sultacia A kategoriis proeqtebisaTvis (skopingis etapze da gzS-s proeqtis ganxilvis etapze). B kategoriis proeqtebisavis sajaro konsultaciebi saWiroa garemosdacviTi Se-fasebis an samenejmento gegmebis proeqtebis ganxil-vis stadiaze. yvela doku-menti xelmisawvdomi unda iyos qveyanaSi (saTanado sa-informacio resursebis ga-moyenebiT) da aziis ganviTarebis ban-kis sainformacio saSuale-bebis gamoyenebiT.

5 gzS-s saboloo varianti

sajaro ganxilvebisas mowode-buli yvela komentari ganxi-lul unda iqnas da Sesabamisi koreqtivebi an axsna-ganmar-tebebi Setanil unda iqnas gzS-s saboloo variantSi.

sajaro ganxilvebisas mowo-debuli yvela komentari ganxilul unda iqnas da Sesabamisi koreqtivebi an axsna-ganmartebebi Setanil unda iqnas gzS-s saboloo variantSi.

6 menejmen-tis gegmebi

ar arsebobs konkretuli miTi-Teba da moTxovna formatis, Sinaarsis da grafikis Sesaxeb.

moTxovnilia monitoringis da samenejmento gegmebis CarTva gzS-Si da saTanado instituciuri RonisZiebe-bis dasaxva, rac aucilebe-lia gegmebis ganxorciele-bisaTvis.

7 ganxilva da damtki-ceba

garemos dacvis saministro garemos dacvisa da buneb-rivi resursebis saministro (Tu gzS moTxovnilia qar-Tuli kanonmdeblobiT) da msoflio bankis Tanxmoba

8 gzS-s sa-boloo va-

ar aris moTxovnili gamoqveyneba qveynis sain-formacio resursebis meS-

46

# etapi saqarTvelos kanonmdebloba ADB -s da msoflio bankis

wesebi rianti sa-jaro xelmisawv-domoba

veobiT da msoflio bankis sainformacio saSualebebis gamoyenebiT. (ix. p. 4).

3.5 skriningis daskvna proeqtTan dakavSirebiT

saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad, saqmianoba dakavSirebuli

Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis gzis mSeneblobasTan an rekonstruqciasTan

saWiroebs garemoze zemoqmedebis nebarTvas da garemoze zemoqmedebis Sefasebis

momzadebas.

proeqti ar aris dakavSirebuli axali teritoriebis aTvisebasTan da garemos

sensitiur ubnebze mSeneblobasTan. proeqti iTvaliswinebs arsebuli gzis

modernizebas: savali nawilis 2 zolianidan 4 zolianamde gafarToebas da

Sesabamisi infrastruqturis agebas. ADB SPS 2009 - გარემოსდაცვითი და სოციალური უსაფრთხოების პოლიტიკის შესახებ დებულების მიხედვით proeqti klasificirebulia,

rogorc B kategoriis.

gzS -s formati ADB-Tvis da gzS garemos dacvis saministrosTvis msgavsia,

ramdenime mcire gansxvavebas Tu ar CavTvliT. imisaTvis, rom SeTanxmebuli iyos

ADB-sa da saqarTvelos moTxovnebi, momzadebuli unda iyos erTi garemosdacviTi

dokumenti. Sesabamisad, warmodgenili gzS momzadebuli aris ADB gzS formatSi da garemosa da bunebrivi resursebis dacvis ministries 2013 wlis 15 maisis #31

brZanebiT damtkicebuli debulebis (,,garemoze zemoqmedebis Sefasebis Sesaxeb~)

Sesabamisad.

sajaro ganxilvis aucilebloba Seesabameba saqarTvelos kanonmdeblobasa da ADB SPS 2009–s moTxovnebs

47

4. proeqtis bunebrivi garemos arwera

4.1 fizikuri resursebi proeqtis areSi

4.1.1 klimati

q. Tbilisi da rusTavi klimaturi daraionebis mixedviT xvdeba zomierad notio

subtropikuli klimatis olqSi. saproeqto gzis teritoria xasiaTdeba zomierad

Tbili stepuridan zomierad notioze gardamavali klimatiT (cxeli zafxuliTa

da zomierad civi zamTriT). qvemoT mcemulia klimatis mokle daxasiaTeba:

temperatura: saSualo wliuri temperature Seadgens 12.70C-s, yvelaze civi Tvis

(ianvari) saSualo temperatura +0.90C-s, yvelaze cxeli Tvis (ivlisi-agvisto) ki

+24.40C, xolo absoluturi maqsimaluri +400-s. niadagis gayinvis siRrme 5 sm-s.

atmosferuli naleqebi: naleqebis saSualo da wliuri raodenoba Seadgens 505 mm-

s; yvelaze wvimiani Tveebia maisi da ivnisi. naleqebis saSualo raodenoba am

TveebSi Seadgens 86mm-s da 72mm-s. saSualo wliuri tenianoba aris 66%. Tovlis

safaris gaCenis TariRia 30 dekembri, xolo gaqrobis 1 marti. dReRamuri naleqebis

maqsimaluri raodenoba - 130 mm, didi intensiobis wvima (kokispiruli) TbilisSi

xSiri movlenaa. yovelwliurad SeiZleba saSualod 5 aseTi wvima movides.

qvemoT moyvanili diagrama gTavazobT detalur informacias TbilisSi arsebuli

yovelTviuri saSualo temperaturisa da naleqebis sixSiris Sesaxeb:

diagrama 4.1a yovelTviuri saSualo temperatura da naleqebis sixSire TbilisSi

mTavari klimaturi maxasiaTeblebi mocemulia cxrilebSi qvemoT

cxrili 4.1 klimaturi monacemebi q TbilisisaTvis

თვე იან თებ მარ აპრ მაი ივნ ივლ აგვ სექ ოქტ ნოე დეკ წელი

რეკორდ. მაღალი °C 19.5 22.4 28.7 34.3 34.9 38.7 40.0 40.3 37.9 33.3 27.2 24.0 40.3

საშუალო მაღალი °C 6.0 7.4 12.1 18.2) 23.4 27.5 30.8 30.8 26.0 19.8 12.9 7.5 18.7

საშუალო დაბალი °C -2.2 -0.9 2.4 7.4 12.2 15.7 19.0 18.6 14.7 9.2 4.1 -0.2 8.4

რეკორდ. დაბალი °C -24.4 -14.8 -12.8 -4.8 1.0 6.3 9.3 8.9 0.8 -6.4 -7.1 -20.5 -24.4

ნალექი მმ 19 26 30 51 78 76 45 48 36 38 30 21 498

48

klimatis ZiriTadi maxasiaTeblebi asaxulia qvemoT moyvanil cxrilebSi.

cxrili 4.2. mziani saaTebis xangrZlioba dReRameSi (saaTi)

T v e e b i wliuri

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII jamuri

104 110 149 170 211 253 272 264 206 170 110 93 2112

cxrili 4.3 haeris temperatura °C

T v e e b i saSualo wliuri

wliuri

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII amplituda

0.9 2.6 6.6 11.9 17.3 21.1 24.4 24.2 19.6 13.8 7.6 2.8 12.7 23.5

cxrili 4.4 atmosferuli temperaturis absoluturi minimumi °C

T v e e b i wliuri

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -23 -14 -13 -4 1 7 9 9 1 -5 -7 -19 -23

cxrili 4.5 atmosferuli temperaturis absoluturi maqsimumi °C

T v e e b i wliuri

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 18 22 29 32 35 38 40 40 38 33 27 22 40

cxrili 4.6 niadagis zedapiris temperatura °C

T v e e b i wliuri


cxrili 4.7 miwis zedapiris temperaturis absoluturi maqsimumi °C

T v e e b i wliuri


cxrili 4.8 miwis zedapiris temperaturis absoluturi minimumi °C

T v e e b i wliuri I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -26 -16 -15 -6 -1 6 8 8 -1 -8 -13 -22 -26

cxrili 4.9 qaris mimarTulebis wliuri ganmeorebadoba

k a r d i n a l u r i w e r t i l e b i Crd Crd/aRm aRm samx/aRm samxr samx/das das Crd /das Stili

26 3 4 25 8 2 4 28 33

49

cxrili 4.10 qaris siCqare (m/wm)

T v e e b i saSualo wliuri I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

2.2 2.7 2.8 2.8 2.5 2.5 2.8 2.3 2.1 2.0 1.7 1.8 2.4

cxrili 4.11 Zlieri qariani dReebis saSualo raodenoba (≥15m/sec)

T v e e b i wliuri

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

2.0 2.2 2.9 2.5 1.4 1.1 1.0 1.1 1.0 1.0 1.2 1.3 19

cxrili 4.12 saSualo atmosferuli naleqebi (mm)

T v e e b i wliuri


16 22 31 52 86 72 48 37 42 42 35 22 505

cxrili 4.13 maqsimaluri atmosferuli naleqebi (mm)

T v e e b i wliuri


68 87 88 130 198 220 175 203 179 139 126 83 767

cxrili 4.14 minimaluri atmosferuli naleqebi (mm)

T v e e b i wliuri


0 0 1 5 5 3 1 0 1 4 1 0 241

cxrili 4.15 maqsimaluri dRiuri atmosferuli naleqebi

T v e e b i I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

23 27 30 43 109 126 80 147 77 57 75 46

cxrili 4.16 haeris FfardobiTi tenianoba (%)


73 69 66 62 64 60 56 57 64 73 77 76 66

50

cxrili 4.17 haeris absoluturi tenianoba (mb)


5.2 5.4 6.1 8.6 12.4 14.8 17.2 16.7 14.2 11.0 8.2 5.9 10.5

4.1.2 haeris xarisxi

arsebuli informacia haeris xarisxze TbilisSi

dResdReobiT garemos erovnuli saagento axorcielebs haeris monitorings

TbilisSi 3 sadamkvirveblo punqtze, romlebic ganlagebulia kvinitaZis quCaze,

wereTlis da moskovis gamzirebze. haeris xarisxis monitoringis punqtebi bolo

or adgilmdebareobaze damontaJda 2009 wels da amJamad izomeba mxolod CO-s d

SO2-is koncentracia. SedarebiT ukeTesia mdgomreoba kvinitaZis quCazeze mdebare

sadamkvirveblo punqtze, sadac izomeba atmosferul haerSi Semdegi parametrebi:

myari nawilakebis sruli raodenoba, naxSirJangis (CO), azotis orJangis (NO2),

gogirdis orJangis (SO2), tyviis (Pb) da miwispira ozonis koncentraciebi.

cxrili 4.18 ქ.თბილისში პუნქტების მიხედვით დაფიქსირებული მაქსიმალური ერთჯერადი და საშუალოთვიური კონცენტრაციები (თებერვალი 2016)

TbilisSi atmosferuli haeris xarisxis Sesaxeb arsebuli informaciis

safuZvelze SeiZleba Semdegi daskvnebis gakeTeba:

• rogorc cxrili 2-dan Cans gogirdisa da azotis dioqsidebis

dafiqsirebuli maqsimaluri erTjeradi koncentraciebi kvinitaZis quCaze da

azotis dioqsidisa da naxSirJangis maqsimaluri erTjeradi koncentraciebi

moskovisa da wereTlis gamzirebze ar aRematebodnen Sesabamis zRvrulad

dasaSveb koncentraciebs

• zRvrulad dasaSveb mniSvnelobas aRemateboda mtvris koncentracia

kvinitaZis q–ze -1.8-jer da wereTlis gamzirze 2.4-jer, xolo naxSirJangis

maqsimaluri erTjeradi koncentracia kvinitaZis q–ze - 1.4-jer.

51

Tebervlis TveSi atmosferuli haeris dabinZurebis monitoringi q. rusTavSi

warmoebda baTumis quCaze ganTavsebul sadamkvirveblo punqtze. ganisazRvreboda

atmosferuli haeris Semdegi damabinZurebeli nivTierebebis koncentraciebi:

mtveri, naxSirJangi, azotis dioqsidi da tyvia.

cxrili 4.19 q. rusTavSi dafiqsirebuli maqsimaluri erTjeradi da

saSualoTviuri koncentraciebi

rogorc cxrili 6-dan Cans q. rusTavis haerSi zRvrulad dasaSveb mniSvnelobas

aRemateboda mxolod mtvris erTjeradi maqsimaluri koncentracia 4.3-jer, xolo

naxSirJangisa da azotis dioqsidis erTjeradi maqsimaluri koncentraciebi

normis farglebSi iyo.

saproeqto kvlevis monacemebi

warmodgenili gzS-s farglebSi, saproeqto gzis 4 ubanze haeris sinjebis analizi

ganaxorciela garemos dacvis saagentom. are 2 mdebareobs foniWalaSi

saavtomobilo gzis me-2 monakveTze. haeris dabinZurebis analizis amocanaa

arsebuli mdgomareobis uxeSi Sefaseba konkretulad saproeqto ubanze, romelic

SeiZleba gamoyenebuli iqnes proeqtis zemoqmedebis analizisa da moZraobasTan

dakavSirebuli dabinZurebis maCveneblebis prognozirebisaTvis samomavlod.

garemos dacvis saagentos angariSi, romelSic asaxulia haeris sinjebis analizis

Sedegebi, mocemulia danarT 2-Si. QqvemoT Cven gTavazobT mxolod mokle reziumes.

cxrili 4.20 atmosferul haerSi damabinZurebeli nivTierebebis koncentraciis

gazomvis Sedegebi Sedarebulia maqsimalur erTjerad zdk-s

№ Gazomvis adgili t0 tenianoba

%

koncentracia mg/m3

mtveri CO NO2 SO2 № 2 foniWala (9,0 km) 3.2 32 0.98 1.42 0.076 <0.1

zdk 0.5 5.0 0.2 0.5

rogorc moyvanili cxrilidan Cans, fonuri emisiebis maCveneblebi saproeqto gzis

gaswvriv normis farglebSia.

52

sur 4.1. haeris sinjebis adgilebi

atmosferuli haeris damatebiTi nimuSebi da analizebi gzis me-2 monakveTze aRebuli iqna 2015 wels. nimuSebis aReba moxda farmacevtuli kompania GMP-is 1 maxloblad, romelic mdebareobs 100 m manZilze rukaze miTiTebuli #2 saanalizo ubnidan.

cxrili 4.21.

gazom-vis

werti-lis #

gazomvis wertilis mdebareoba

monacemis wyaro

mikro-damabinZurebeli, μg/m3 makro-damabinZure-beli, μg/m3

Zn Cd Pb Ni Co No2 PM 10

1 sawyobis teritoria

dasaSvebi zRvari (fonuri maCveneblebi)

<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40

2 gazomvebis laboratoriis teritoria


<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40

gazom-vis

werti-lis #


monacemis wyaro

mikro-damabinZurebeli, μg/m3 makro-damabinZure-beli, μg/m3


3 samrewvelo ubnis

dasaSvebi zRvari

<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40

1 daskvniTi Semajamebeli angariSi – damatebiTi samuSaoebi, proeqti: Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli Senoba-nagebobebis konstruqciuli mTlianobisa da maTze xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis kvleva (monakveTi 2, km 5,2-6,9): zemoqmedeba GMP farmacevtul sawarmoze

53

teritoria (fonuri maCveneblebi)

4 saqaCi filtris teritoria


<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40

wyaro: daskvniTi Semajamebeli angariSi – damatebiTi samuSaoebi, proeqti: Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli Senoba-nagebobebis konstruqciuli mTlianobisa da maTze xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis kvleva (monakveTi 2, km 5,2-6,9): zemoqmedeba GMP farmacevtul sawarmoze

GMP-is teritoriaze arsebuli/fonuri damabinZureblebis savele gazomvebis daskvnebi aseTia:

- haeris dabinZurebis maCveneblebi yvela makro da mikro-damabinZureblis mixedviT evrokavSiris standartebiT dadgenil maqsimalur zRvrebze maRalia, rac mosalodnelic iyo, Tu gaviTvaliswinebT gansxvavebebs evrokavSirsa da saqarTveloSi daSvebuli da gamoyenebuli sawvavis saxeebsa da saavtomobilo parkebs Soris.

Tumca, unda aRiniSnos Semdegi:

- haeris dabinZurebis maCveneblebi yvela makro da mikro-damabinZureblis mixedviT saqarTvelos moqmedi erovnuli standartebiT dadgenil dasaSveb zRvrebze dabalia.

4.1.3. fonuri xmauri da vibracia

arsebuli informacia fonuri xmauris Sesaxeb TbilisSi

2004 wlis martSi saqarTvelos mecnierebaTa akademiis geofizikis institutma

daasrula sacxovrebel raionebSi kerZod, ki uqaro amindSi diRmis masivis 8

ubanSi, Ramisa da dRis ganmavlobaSi kvlevis Sedegebis monacemTa Seswavla. imave

jgufma Caatara analogiuri azomvebi Zveli Tbilisis 10 ubanze 2005 wlis

dekemberSi. saSualo xmauri ar aRemateba sacxovrebeli raionebisaTvis dadgenil

parametrebs. 2 kerZod, maqsimalurad nebadarTuli donea 55 (decibalia) dB 2 m-is daSorebiT sacxovrebeli saxlebidan dRis ganmavlobaSi da 45 dB RamiT.

dadgenilia, rom xmauri Tbilisis centralur quCebsa da ZiriTad magistralebze

aRemateba dasaSveb dones pikis saaTebis dros (ix. cxrili 4.3) da aRwevs 78 dB zogierTi ubnebis ZiriTad magistralebsa da quCebSi, maSin rodesac maqsimalurad

dasaSvebi done saRamos 7-dan 11 saaTamde - 65 dB-ia, xolo saRamos 11-dan dilis

7saaTamde - 55 dB centraluri magistralebis gaswvriv. yvelaze maRali maCvenebeli

- 78-80 dB dafiqsirda varazisxevSi.

2 Sromis, jandacvisa da socialur sakiTxTa saministros 2001 wlis 16 agvistos No. 297/N

gankarguleba “garemos dacvis xarisxis misaRebi standartebis Sesaxeb”

54

cxrili 4.22. fonuri xmauri Tbilisis zogierT ubnebSi

gasazomi ubani xmauris done decibalebSi, dB

dasaSvebi normis zemoT, dB

rusTavelis gamziri 15 76 11 mdinare mtkvaris marcxena sanapiro

76 11

varazisxevi 80 15 meliqiSvilis quCa 76 11

wyaro: garemos dacvis instituti, 2002

monacemTa Soris gansxvaveba aSkaraa, Tuki gaviTvaliswinebT, rom xmauris ZiriTad wyaros TbilisSi warmoadgens transporti /satransporto moZraoba.

cxrili 4.23 xmauris dasaSvebi done saqarTveloSi saxcovrebeli saxlebis uSualo siaxlovis ubnebze

drois periodi

dasaSvebi eqvivalentis (saSualo) xmauri, dB

maqsimalurad dasaSvebi xmauris done, dB

7.00 – 23.00 55 (65*) 70 (80*) 23.00 – 7.00 45 (55*) 60 (70*)

*SeniSvna. xmauris saSualo da maqsimaluri done (dB), warmoiqmnili ubanze avtomanqanebisa

da sarkinigzo transportis gamo, romlebic 2 m-iTaa daSorebuli samSeneblo izolirebis

pirveli rigis xmaurdamcavi sacxovrebeli saxlebiT, sastumroebiT, hostelebiT da

mimarTulia ZiriTadi qalaqisaken da regionaluri mniSvnelobis magistralebisa da

rkinigzisaken, unda warmoadgendes ZiriTad dasaSveb sidideebze 10 dB-iT mets (sizustiT = +10 dB; ix. frCxilebSi mocemuli sidideebi).

proeqtis Seswavlis monacemebi

fonuri xmauri gazomili iqna dagegmili gzis gaswvriv mravalsarTuliani

sacxovrebeli Senobebis mWidro maxloblobaSi (ubani 1 - 5km+300; ubani 2 – 5km+800; da ubani 3 – 6km+600) da ubanze 4 -8km+200 arsebuli gzis maxlobad – (3m). azomvebi Catarda dRis14:00 sT-ze 2013 wlis 15 aprils. arsebuli fonuri xmauri aizoma

danadgariT “PCE-EM882”. naxevari saaTis ganmavlobaSi, monacemebi izomeboda yovel

1 wuTSi (sul 30 monacemi TiToeuli punqtisaTvis) da saSualo maCvenebli

gamoTvlili iqna xmauris TiToeuli maCveneblisaTvis/ momentisaTvis. xmauris

saSualo done gautolda:

1ubanze - 62 dB

2 ubanze – 60dB

3 ubanze – 63dB

4 ubanze – 65dB

xmauris maqsimaluri done Seadgenda 75 dB. amgvarad, xmauris dafiqsirebuli done

mravalsarTuliani sacxovrebeli Senobebis maxloblad dadgenili normebis

farglebSia, magram is axloa zRvrul normasTan.

55

ganmeorebiTi azomvebi ganxorcielda 2013 wlis agvistoSi – xmauri da vibracia

aizoma mravalsarTuliani sacxovrebeli korpusebis maaxloblad dagegmili gzis

gaswvriv da zustad iq, sadac daproeqtebuli gza uerTdeba Tbilisi-rusTavis

arsebul gzatkecils. Sefaseba Caatara sakonsultacio kompaniam “Ecotech Ltd”, kerZod, mecn. doq.-ebma nugzar sulamaniZem da anatoli nikolaiSvilma. xmauris

azomva ganxorcielda germanuli danadgariT Robotron 00017 , xolo vibracia gaizoma

01025 filtrebiT aRWurvili Robotron 00042-is meSveobiT.

azomvis monacemebi mocemulia qvemoT moyvanil cxrilSi.

gasazomi ubani xmauri, dbA vibracia, db(V) 1. Senoba 2F, 5km+300 55 25 2 Senoba 9F1, 5 km +350 50 23 3. Senoba 9F1, 5 km +450 53 24 4 Senoba 9F2,, 5 km +500 52 22 5. Senoba 6F, 5 km +650 53 23 6. Senoba 5F, 6 km +800 51 21 7. 8 km +200 ubani, sadac daproqtebuli gza uerTdeba arsebul gzatkecils; gzis kidesTan;

76 65

maqsimalurad sadaSvebi done dRis ganmavlobaSi (7.00 – 23.00) gzasTan maxloblobaSi myofi sacxovrebeli nagebobebis pirveli rigisaTvis ;

65 74

maqsimalurad sadaSvebi done Ramis ganmavlobaSi (23.00 – 7.00) gzasTan maxloblobaSi myofi sacxovrebeli nagebobebis pirveli rigisaTvis;

55 69

56

sur 4.2. xmaurisa da vibraciis gazomvebi

2015 wlis agvistoSi Catarda fonuri xmaurisa da vibraciis damatebiTi kvlevebi kompania “Nord East Progetti S.r.l.”–is mier, romelic daiqirava “municipaluri ganviTarebis fondma” xmaurisa da vibraciis modelirebis samuSaos Sesrulebis mizniT. gazomvebi tardeboda saproeqto gzis mimdebare ubanze (km 5+700), farmacevtuli kompania GMP-is teritoriaze, sxvadasxva wertilSi. savele kvlevebiT dadgenili fonuri xmauris doneebi (arsebuli satransporto xmauri) mocemulia cxrilSi qvemoT.

cxrili 4.24


xmauris done (db)

dila (8:30-9:00) SuadRe (14:30-15:00) saRamo (19:30-20:00)

ofisis win 63,6 66,7 68,5

laboratoriis mimdebared

55,0 56,9 56,3

Zveli ofisebis mimdebared

57,9 58,7 59,1

ofisis win, me-3 sarTulze

65,7 65,2 67,4

wyaro: daskvniTi Semajamebeli angariSi – damatebiTi samuSaoebi, proeqti: Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli Senoba-nagebobebis konstruqciuli mTlianobisa da maTze xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis kvleva (monakveTi 2, km 5,2-6,9): zemoqmedeba GMP farmacevtul sawarmoze

GMP-is ofisis sxvadasxva wertilSi (pirveli sarTuli) fonuri vibracia meryeobda 52-69.5 db-is farglebSi, xolo laboratoriis sxvadasxva wertilSi (1-l sarTulze) – 68-77 db-is farglebSi.

57

4.1.4. fonuri radiacia

arsebuli monacemebi

garemos dacvis da bunebrivi resursebis saministros monitorigisa da prognozirebis centris 2009 wlis monacemebis Tanaxad fonuri radiaciis done

TbilisisaTvis (miwispira atmosferul haerSi γ-gamosxivebis eqspoziciuri dozis

simZlavre) Seadgenda 14.4 mikrorentgen/sT-s.

saproeqto kvlevis monacemebi

ganxorcielda radiaciuli fonis skriningi magistralis monakveTis SerCeuli

marSrutis mTel sigrZeze. gazomvebi Catarda 2011 wlis 15 dekembers rusuli

warmoebis standartuli xelsawyoTi - “СРП 6801”. gazomvebi ganxorcielda

manqaniT moZraobisas gzis monakveTis mTel sigrZeze da stacionarulad

saproeqto gzis SedarebiT mWidrod dasaxlebul ubanze (orTaWalis sawyisi

wertili 0.0 km). fonuri radiaciis doneebi sxvadasxva adgilze icvleboda 6 da 8

mikrorentgen/sT-s Soris.

sur 4.3. СРП 6801 mowyobiloba radiaciuli gazomvebisaTvis

4.1.5 informacia zedapiruli wylis obieqtebisa da gruntis dabinZurebaze

arsebuli informacia zedapiruli wylis xarisxze

TbilisSi da saqarTveloSi zedapiruli wylebis xarisxis monitorings garemos

dacvis saministros garemos erovnuli saagento axorcielebs.

monitoringi, Cveulebisamebr, mdinare mtkvris sam kveTze xorcieldeba: 1) zahesi – qalaqis SemosasvlelTan, zemo avWalhesis maxloblad; 2) vaxuStis xidi – Tbilisis centrSi; 3) gaCiani - mtkvris qveviTi dinebis mimarTulebiT,

58

qalaqis farglebs gareT. am adgilebSi, yovel Tve regularulad, xdeba 33

ZiriTadi parametris Semowmeba da analizi. amasTanave, garemos erovnuli saagento

Tbilisis zRvaze, lisisa da kus tbaze uzrunvelyofs mikrobuli parametrebis

sezonur monitorings.

10 wlis dakvirveba aCvenebs, rom TbilisSi mdinare mtkvari, ZiriTadad

nutrientebiT – amoniumis ionebiT binZurdeba, romlis koncentracia dakvirvebis

samive wertilSi (dinebis zeviT, qalaqis centrSi da dinebis qveviT) ramdenjerme

aWarbebs rogorc saqarTvelos, ise evrokavSiris zRvrulad dasaSveb standartebs.

amis mizezi gauwmendavi sakanalizacio wylebis pirdapir mdinareSi CaSveba unda

iyos, rac eWvqveS ayenebs kanalizaciis sistemisa da Camdinare wylebis gamwmendi

nagebobis gamarTulobas. TevzisaTvis mavnebeli sxva damabinZurebeli nivTiereba – natriumis nitriti, mxolod evrokavSiris zRvrulad dasaSveb koncentraciebs

aRemateba, saqarTvelos standartebis farglebSi ki jdeba.

cxrili 4.25 mdinare mtkvris wylis xarisxis maCveneblebi h/s Tbilisis kveTSi

wylianobis faza

pH ionebis Semcveloba mg/l-Si P

mg/l

Si mg/l

Fe mg/l

Ca2

+ Mg2

+ Na+K

HCO3

SO42

- CL

NO3 NO2

zamTris wyalmciroba

7.61 45.4 12.6 7.0 163.5 35.6 4.3 3.00 0.002

0.023 7.00 0.04

gazafxulis wyaldidoba

7.39

36.0 5.1 10.5 122.6 23.0 3.3 3.50 0.019 0.001 3.0 0.02

zafxulis wyalmciroba

8.02

55.7 11.9 26.2 180.0 76.9 8.5 1.50 0.007

_ 4.3 0.02

Semodgoms wyalmovardna

7.59

46.2 11.9 17.0 167.8 49.9 6.4 _ _ 0.038 2.9 0.01

amave adgilebSi, gansakuTrebiT vaxuStis xidTan da gaCianTan (2008-09 ww.), aseve

SeiniSneba biologiuri Jangbadis moTxovnis (BOD-5) maRali koncentraciebi. meore

mxriv, gaxsnili Jangbadis koncentraciebi Seesabameba, rogorc saqarTvelos, ise

evrokavSiris standartebs (dasaSveb minimums) da sakmarisad maRalia Tevzebis

normaluri ganviTarebisaTvis, rac savaraudod gamowveulia SedarebiT swrafi

dinebiTa da maRali wylis doniT. sxva nutrientebis koncentraciebi – natriumis nitritebi da fosforis ionebi, zRvrulad dasaSveb normebSi jdeba.

mdinare mtkvris wylis xarisxis maCveneblebi h/s Tbilisis kveTSi, mdinaris

wylianobis reJimis sxvadasxva fazisTvis, mocemulia 4.20 cxrilSi.

saproeqto kvlevis monacemebi zedapiruli wylis xarisxze

mdinare mtkvris wylis nimuSi aRebuli iyo samSeneblo gzis sawyis ubanTan axlos

(orTaWala) da me-2 monakveTis bolo wertilis maxloblad (krwanisis parkSi,

mSenebare gzis 11.00 km maxloblad). garemos dacvis saagentos angariSi, romelic

uCvenebs zedapiruli wylebis sinjebis, Sedegebs mocemulia danarT 3-Si. qvemoT

Cven mogvyavs mokle mimoxilva.

59

cxrili 4.26. proeqtis Seswavlis monacemebi niadagis mZime metalebiT dabinZurebis

Sesaxeb

informacia gruntis dabinZurebaze

Tbilisis farglebSi da kerZod, saproeqto ubnis siaxloves, gruntis

dabinZurebis Sesaxeb informaciis moZieba ver moxerxda. Sesabamisad, Cven

veyrdnobiT mxolod saproeqto kvlevis monacemebs. sinjebi (ix. sur. 4.2.) aRebul

iqna SerrCeul ubanze #2 (9.0 km) da 3 (13.5 km). analizi ganxorcielda mZime

metalebiT, gansakuTrebiT tyviiT, dabinZurebis Sesafaseblad. garemos dacvis

saagentos angariSi, romelSic asaxulia niadagis sinjebis analizis Sedegebi,

mocemulia danarT 3-Si. QqvemoT Cven gTavazobT mxolod mokle reziumes.

savaraudo dasaSvebi koncentracia (TAC) mZime liTonebiT niadagebis sxvadasxva

fizikuri da qimiuri Tvisebebi (sul Semcveloba mg / kg)

cxrili 4.27. saproeqto kvlevis monacemebi niadagis mZime metalebiT dabinZurebaze

# dasaxeleba zdk

zedapiruli wyali

rusTavis SesasvleTan

trasis gayolebaze

xevidan

mtkvari (sapatriarqos

tyeSi)

N 41035’55,3’’ EO 44056’30,4’’

N 41036’17,0’’ EO 44056’15,7’’

N 41037’09,5’’ EO 44056’24,0’’

1 turbulentoba, NTU 1.49 1.21 1.58

2 pH 6.5-8.5 8.123 8.141 8.603

3 gaxsnili Jangbadi, mg/l 4 – 6 8.07 8.02 8.45

4 hidrokarbonatebi, mg/l 222.0 192.8 173.2

5 TDS, mg/l 778.0 1491.0 274.0

6 jamuri azoti, mgN/l 2.804 7.858 2.479

7 jamuri fosfati, mg/l 0.387 0.859 0.135

8 qloridebi, mg/l 350 159.7 77.9 19.37

9 navTobproduqtebi, mg/l 0.3 0.063 0.042 0.012

# dasaxeleba foniWala (9,0km)

rusTavis gzatkecili (13,5km)

N 41037’58,7’’ EO 44055’07,7’’

N 41035’54,3’’ EO 44056’30,4’’

1 tyvia - Pb, mkg/g 15.4 42.33

2 TuTia - Zn, mkg/g 61.9 91.6

3 კobaltი – Co,mkg/g 12.76 12.69

4 spilenZi – Cu,mkg/g 81.8 12.69

5 nikeli - Ni, mkg/g 18.2 98.6

60

cxrili 4.28. mZime liTonebis saorientacio dasaSvebi koncentraciebi sxvadasxva

fiziko-qimiuri Tvisebebis niadagebSi (saerTo Semcveloba mg/kg)

# nivTierebis dasaxeleba

niadagis jgufi

sdk-s sidide fonis

gaTvali- swinebiT

nivTierebis agregatuli mdgomareoba niadagebSi

nikeli a)qviSiani da qviSnari

b) mJave (Tixiani da Tixnari) PH KCI<5,5. g) neitralurTan axlos da

neitraluri (Tixiani da Tixnari) PH KCI<5,5.5,5.

20 40

80

myari: marilebis saxiT, sorbirebuli saxiT, mineralebis SemadgenlobaSi.

spilenZi a)qviSiani da qviSnari. b) mJave (Tixiani da Tixnari) PHKCI<5,5. g) neitralurTan axlos da

neitraluri (Tixiani da Tixnari) PH KCI>(5,5.

132 33

66

myari: marilebis saxiT, organomineraluri naerTebi sorbirebuli saxiT, mineralebis SemadgenlibaSi.

TuTia a)qviSiani da qviSnari

b) mJave (Tixiani da Tixnari) PH KCI<5,5 g) neitralurTan axlos da

neitraluri (Tixiani da Tixnari) PH KCI>(5,5.

55 110

220


tyvia a)qviSiani da qviSnari

b) mJave (Tixiani da Tixnari) PH KCI<(5,5. g) neitralurTan axlos da

neitraluri (Tixiani da Tixnari) PH KCI>5,5.

32 65

130


4.1.6. topografia da geomorfologia

Tbilisi samxreT kavkasiaSi mdebareobs 41°43''' CrdiloeT ganedze da

44°47'''aRmosavleT grZedze. dedaqalaqi aRmosavleT saqarTveloSi mdinare

mtkvris orive sanapirozea ganlagebuli. qalaqi zRvis donidan 380-770m

simaRlezea, mas amfiTeatris forma aqvs da sami mxridan mTebi emijneba.

CrdiloeTiT esazRvreba saguramos qedi, aRmosavleTiT da samxreT-aRmosavleTiT

- ivris zegani, xolo samxreTiT da dasavleTiT - TrialeTis qedis ganStoebebi

(ixileT sur. 4.5). qalaqi mdinare mtkvris gayolebaze 33 km manZlzea gaWimuli da

372 km² farTobs moicavs

mdinare dedaqalaqs or nawilad hyofs. Tbilisis marcxena mxare rogorc

teritoriulad, ise mosaxleobis raodenobiT marjvenas aRemateba. mdinare mtkvris

marcxena sanapiroze ganlagebuli qalaqis nawili avWalis raionidan mdinare

loWinamdea gadaWimuli. marjvena sanapiro reliefurad TrialeTis qedis

ganStoebebiTaa warmodgenili, romlebic cicaboebad eSveba mtkvris xeobisken.

amitom marjvena sanapiroze qalaqis gaSenebisTvis mniSvnelovan dabrkolebas

mTebi warmoadgenen. amgvar geografiul garemoSi SeiniSneba Zalze mWidrod

dasaxlebuli monakveTebi maSin, roca qalaqis sxva raionebi, rTuli

topografiuli reliefis gamo, auTvisebeli rCeba. qalaqis samxreT- aRmosavleTi

nawili zRvis donidan 350 metrze mdebareobs, mTawmindis ferdobis dasaxlebuli

teritoriebi ki zRvis donidan 550-600 metrzea ganlagebuli.

61

Tbilisis reliefi kompleqsuria. misi mravalferovneba geomorfologiuri

agebulebis Sedegia. reliefma saukuneebis ganmavlobaSi anTropogenuri

zemoqmedebis Sedegad mkveTri transformacia ganicada. bunebriv teqtonur

movlenebsa da procesebs Soris gaxlavT mewyeri, Rvarcofi, erozia da

wyaldidoba. mewyrul-gravitaciuli movlenebi da Rvarcofebi is ZiriTadi

faqtorebia, romlebic istoriulad xels uSlis Tbilisis ganviTarebas da

azianebs qalaqis infrastruqturas.

gamoiyofa - mcire kavkasionis da qvemo qarTlis vakis saxiT. pirveli

morfologiuri elementi warmodgenilia TeleTis qedis saxiT, romelic

TrialeTis qedis samxreT-aRmosavleTi daboloebaa da moicavs sakvlevi

teritoriis ukidures Crdilo-dasavleT nawils (mcire nawils). TelTis qedi

TandaTAnobiT dabldeba aRmosavleTis mimarTulebiT da dasaxleba soRanluRis

mimdebared erwymis md. mtkvris aluviur vakes. aRmosavleTiT qedis daZirva

gamowveulia paleogenuri asakis wyebis igive mimarTulebiT daZirvasTan. qedi

asimetriuli agebulebisaa CrdiloeTi ferdi ufro daxrilia (20-450) virde

samxreTi (15-200). TeleTis qedze daikvriveba Tanxvedra morfologiuri formasa da

teqtonikur struqturas Soris. kerZod misi Txemi Tanxvedrilia TeleTis

antiklinisa. qedis Txemuri nawili xaisaTdeba gorak-borcviani reliefiT,

romelTa absoluturi simaRleebi 440m-dan 606 metramde meryeoben. qedis

CrdiloeTi kalTis SefardebiTi simaRle md. mtkvarTan mimarTebaSi 80-200 metris

farglebSiU meryeobs.

sakvlevi teritoriis farglebSi qvemo qarTlis vakes uWiravs mniSvnelovani

monakveTi, romelic Tavis mxriv warmodgenilia asureTi-walasyuris vakiT da

romelic moqceulia TeleTisa da iaRlujas qedebs Soris. teritoria

warmodgenilia md. mtkvris terasuli zedapirebiT (I da II marjvena Waliszeda

terasebi). vakis zedapiri daxrilia samxreT-aRmosavleTiT (100-mde) iaRlujas

qedis Zirisaken. Tavis mxriv vakis zedapiri umniSvnelodaa garTulebuli mcire

xevebiT (civisxevi, satirmacasxevi), romlebic moedinebian sof. sof. soRanluRis

da krwanisis gavliT.

4.1.7 sakvlevi teritoriis geologiuri agebuleba da teqtonika

saqarTvelos teqtonikuri daraionebis sqemis mixedviT (e. gamyreliZe 2000w)

sakvlevi teritoria moqceulia mcire kavkasionis naoWa sistemis samxreT da

bolnisis qvezonebSi. teritoriis geologiui agebulebaSi monawileobas

Rebuloben qanebi Sua eocenidan dawyebuli meoTxeulis CaTvliT.

Sua eocenis vulkanogenur-danaleqi formaciis naleqebi gavrcelebulia sakvlevi

teritoriis Crdilo-dasavleT nawilSi. aRniSnuli asakis naleqebis gavrceleba

emTxveva TeleTis antiklinis gavrcelebis areals da warmdogenili arian

fenovani tufebiT da tufobreqCiebiT. wyebas axasiaTebs facialuri

saxecvlilebebi da Zlier dislocirebulni arian.

zeda eocenis naleqebi gavrcelebuli arian sakvlevi teritoriis Crdilo-

dasavleT nawilSi. liTologiurad zeda eoceni danawevrebulia or wyebad: qveda

– navTluRis da zeda Tbilisis numulitebian wyebebad. sakvlev teritoriaze

62

gvxvdeba mxolod pirveli wyeba, romelic ZiriTadad warmodgenilia mergelebiT,

argilitismagvari TixebiT qviSaqvebisa da tufqviSaqvebis SuaSreebiT. TeleTis

qedis midamoebSi navTluRis wyebis saerTo simZlavre 150-260m-is farglebSi

meryeobs.

oligocenis (xadumis horizonti) naleqebi gavrcelebuli arian sakvlevi

teritoriis centralur nawilSi, romlebic ZiriTadad warmodgenilia TabaSiriani

TixebiT da iSviaTad qviSaqvebiT. xadumis horizontis Tixebis simZlavreebi 50-70m-

s aRwevs.

qveda miocenis naleqebi, romlebic gavrcelebulia sakvlevi teritoriis samxreT

nawilSi, warmodgenilia ori liTologiuri wyebiT: qveda qviSaqvovani wyeba

ganekuTvneba sayaraulos horizonts, xolo zeda TiTqmis mTlianad agebuli

maikopis habitusis TixebiT, ganekuTvneba kowaxuris horizonts. sayaraulos

naleqebi TiTqmis horizontalurad adevs oligocenis asakis naleqebs. horizonti

agebulia mZLavri kvarc-arkozuli Semadgenlobis qviaSaqvebiT, Tixebisa da

mikrokonglomeratebis SuaSreebiT. qviSaqvebisTvis damaxasiaTebelia moTeTro

feri. horizontis saerTo simZlavre 600m-s aRwevs. kowaxuris asakis naleqebi

warmodgenilia arakarbonatuli Txelfenovani muqi feris TixebiT, romlebic

gamofitvis dros 600m-s aRwevs. kowaxuris asakis muqi feris TixebiT, romlebic

gamoftvis dros iSlebian wvril yavisfer furclebad. calkeul adgilebSi

aRniSnul TixebSi gvxdeba damsxvreuli qviSaqvebisa da qviSebis SuaSreebi.

horizontis simZlavre saSualod 600 metria.

zemoT aRwerili naleqebi sakvlev ubanze TiTqmis yvelgan gadafarulia sxvadsxva

simZlavris meoTxeuli asakis naleqebiT, romlebic Tavis mxriv warmodgenilia

aluviuri genezisis md. mtkvris I da II marjvena Waliszeda terasebiT da

deluviur-proluviuri genezisis naleqebiT. aluviuri genezisis naleqebi sakvlev

teritoriaze yvelaze farTo gavrcelebiT sargebloben da warmodgenilia

sxvadsxva mergelovani kargad damuSavebuli kenWnarebiT kaWaris CanarTebiT (5%)

da qviSa-xreSis SemavsebliT (15-20%). sakvlevi terirotiis farglebSi aRniSnuli

naleqebis simZlavreebi 10-15m-s aRweven.

deluviuri-proluviuri naleqebi sakvlev teritoriaze ZiriTadad gavrcelebuli

arian mis CrdiloeT nawilSi da warmodgenilia Tixovani gruntiT (Tixa-Tixnari)

RorRis da xvinWis CanarTebiY (20-25%). maTi simZlavreebi vizualuri SefasebiT 3-

5 m-is farglebSi meryeoben.

sakvlev teritoriaze yvelaze msxvil teqtonikur erTeuls warmoadgens bedena-

TeleTis antiklinis aRmosavluri daboloeba, romelic Tavis mxriv sakvlevi

teritoria iyofa TeleTisa da Taboris antiklinebad. aRniSnuli antiklinebi

Tavis mxriv gayofilia araRrma krwanisis da walasyuris sinklinebiT.

seismuroba

sakvlevi teritoria mdebareobs aspinZa-Tbilisis morfostruqrturuli erTeulis

zonaSi, romelic Tavis mxrivs garTulebulia uerTierTgadamkveTi teqtonikuri

rRvevebiT. zona ganlagebulia maRali seismuri riskis arealSi. saqarTvelos

makro-seismuri daraionebis sqemis mixedviT (saqarTvelos teritoriis seismuri

daraionebis koreqtirebuli sqemis mixedviT sakvlevi teritoria miekuTvneba 8

63

balian seismuri aqtivobis zonas (saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis

ministris brZaneba #1-1/2284, 2009 wlis 7 oqtomberi, q. Tbilisi. samSeneblo

normebis da wesebis _ “seismomedegi mSenebloba” (pn 01.01-09) _ damtkicebis

Sesaxeb). sakvlev teritoriaze ganlagebul dasaxlebul punqtebs – Tbilisi,

soRanluRi, rusTavi emuqrebaT 8 baliani intensivobis miwisZvrebi. maRali

magnitudis miwisZvrebi arsebuli statistikuri monacemebiT, romlebsac SeuZliaT

mniSvnelovani ziani miayenon Tanamedrove sainJinro nagebobebs (maT Soris

saavtomobilo gzas) da gavlena iqonion reliefis morfodinamikaze, araerTxel

hqonda, rogorc istoriul, aseve warsulSi. qvemoT mogvyavs arsebuli

statistikuri monacemebi.

q. TbilisSi 6-7 baliani miwisZvra momxdara 1283, 1318, 1803, 1827, 1859, 1909, 1920 da

2002 wlebSi. XX saukunis ganmavlobaSi momxdari miwisZvrebis mixedviT miwisqveSa

biZgebis xangrZlivoba 2.1-dan 3.6 wamamdemeryeobs. seismuri talRebis gavrcelebis

xasiaTi da mimarTuleba metwilad damokidebulia teqtonikuri rRveviTi

struqturebis ganlagebaze. sakvlev teritoriaze seismuri talRebis gavrcelebis

gabatonebuli mimarTuleba (subganeduri) Crdilo-dasavleT-samxreT-

aRmosavleTuria.

qvemoT mogvyavs seismuri talRebis maqsimaluri horizontaluri aCqarebis

maxasiaTeblebi (seismurobis uganzomilebo koeficienti) sakvlevi teritoriis

farglebSi arsebuli dasaxlebuli punqtebisaTvis:

1. q. Tbilisi 0.17 m/wm2

2. q. rusTavi 0.12 m/wm2

3. sof. soRanluRi 0.174 m/wm2

hidrogeologia

saqarTvelos hidrogeologiuri daraionebis sqemis mixedviT (i. buaCiaZe 1979w)

sakvlevi teritoria moqceulia saqarTvelos beltis arteziuli auzis marneuli-

gardabnis arteziuli auzis forovani da napralovani wylebis gavrcelebis

raionSi da aWara-TrialeTis naoWa zonis wyaldawveniTi sistemis Tbilisis

wyaldawveniTi sistemis napralovani da napralovan-karstruli wylebis

gavrcelebis raionSi.

sakvlevi teritoriis farglebSi SesaZlebelia gamovyoT 2 ZiriTadi

hidrogeologiuri kompleqsi: ZiriTadi qanebis wyalSemcveli kompleqsi da

meoTxeuli naleqebis wyalSemcveli kompleqsi. ZiriTadi qanebis wyalSemcveli

kompleqsi warmodgenilia eocenis, oligocenis da miocenis wyalgaumtari

lagunur-zRviuri da vulkanogenuri naleqebiT: tufebi, tufbreqCiebi, Tixebi,

qviSaqvebi, mergelebi, argilitebi. Sua eocenis vulkanogenuri qanebidan mtknari-

civi wylebis iSviaTi gamosavlebi gvxdeba xevebis bortebis ZirSi gamonaJuris

saxiT. gamonakliss warmoadgens igive asakis qanebSi gavrcelebuli Rrma

cirkulaciis Termuli wylebi. qimiuri Semadgenlobis mixedviT miwisqveSa wylebi,

romlebic dakavSirebulia Sua eocenis qanebTan ZiriTadad ori tipisaa:

1. Termuli samkurnalo wylebi, romelTa gamosavlebi dakavSirebulia

tufogenur wylebTan, qimiuri Semadgenlobis mixedviT es wylebi qloridul-

hidrokarbonatul-natriumiania, mineralizaciiT 0.25-0.34 gr/l da sulfatur-

64

qloridul-natrium-kalciumiania, mineralizaciiT 0.68-0.87 g/l. maTi

temperaturebi meryeoben 260C - 500C-mde.

2. civi wylebis gamosavlebi romlebic dakavSirebulia vulkanogenur qanebTan

hidrokarbonatul-kalciumian-magniumiania, mineralizaciiT 1.4g/l-dan 2.6 g/l-mde

da sulfanur-hidrokarbonatul-kalciumian-natriumiania, mineralizaciiT 0.6

g/l. temperatura meryeobs 60C-180C-mde. aRsaniSnavia, rom Sua eocenis Rrma

cirkulaciis miwisqveSa wylebi xasiaTDebian naxSirwyalbadis maRali

SemcvelobiT 12 mg/l-mde. es wylebi zSirad Seicaven agreTve meTans 19.26-22%-mde

da azots.

oligocen-qveda miocenis asakis naleqebi: Tixebi, qviSaqvebi, mergelebi,

argilitebi xasiaTdebian dabali koleqtoruli TvisebebiT. zogierTi qviSaqvovani

saxesxvaobebic ki, romlebic Seicaven karbonatebs, praqtikulad wyalgaumtaria.

miwisqveSa wylebi aRniSnul naleqebSi cirkulireben ZiriTadad gamofitvis

adgilobrivi eroziuli kveTis donis zeviT da lokalurad vlindebian

wyalsadinarebis (mdinareebi, xevebi) bortebze, sadac kveTen mcire simZlavris

wyalSemcvel Sreebs. wyaroebis debiti umniSvneloa (litris measedi wamSi), xolo

wyaroebi romlebic dakavSirebulia napralovan qviSaqvebTan, SedarebiT

maRaldebitiania (0.3m/wm-mde). miwisqveSa wylebi cvalebadi qimiuri

Semadgenlobisaa, maTi mineralizacia ZiriTadad ganpirobebulia qanebSi TabaSiris

SemcvelobiT. wylebi sulfaturi, sulfatur-hidrokarbonatuli, sulfatur

qloriduli da natriumian-kalciumian-magniumiania saerTo mineralizaciiT 3.2-6.6

g/l. igi xasiaTdeba Zlier maRali sixistiT – ph=7.

meoTxeuli asakis naleqebiT agebuli wyalSemcveli kompleqsis qanebidan

(aluviuri, deluviuri, proluviuri) sakvlevi teritoriis farglebSi ZiriTadad

gawylovanebulia md. mtkvris maRali terasebi. aRniSnul naleqebTan

dakavSirebuli wylis gamosavlebi ZiriTadad mciredebitiania. qimiuri

Semadgenlobis mixedviT wylebi sulfatur-hidrokarbonatuli da kalciumian-

natriumian-magniumiania. saerTo mineralizacia meryeobs 1.0-dan 1.0 g/l farglebSi.

saavtomobilo gzis mSenebloba-eqspluataciis periodSi gzis derefanSi miwisqveSa

wylebis dabinZureba praqtikulad gamoricxulia.

4.1.8 saavtomobilo gzis samSeneblo derefnis sainJinro-geologiuri pirobebis

Sefaseba piketebis (kilometrebis) mixedviT

sainJinro-geologiuri kvlevebis masalebi ufro detalurad mocemulia danarT 8-

Si.

gzis monakveTi km4-dan km5-mde

reliefuri pirobebi da geologiuri agebuleba

gzis km4-dan km5-mde monakveTis ganlagebis teritoria

geomorfologiurad TeleTis qedis ukiduresi aRmosavleTi daboloebis

65

ferdobs warmoadgens, romelzec zogan md. mtkvris terasebis mcire fragmentebia SerCenili. gzis SemaRleba am monakveTis farglebSi md. mtkvris donidan 30-33 m-s aRwevs. ferdobi gzis zemoT cvalebadi daxrilobisaa da zogan sakmaod cicaboa. trasis am monakveTis liTologiur agebulebaSi monawileobs paleogenuri (eoceni-Pg2) mtkice, sqelSreebrivi qviSaqvebi (dasta-11), romelTa zedapiruli

nawili sisqiT 0.5-3.5m gamofitulia (dasta-10). kldovan qanebze ganlagebulia ferdobis deluviur-proluviuri Tixebi (fena-4) da aluviuri xreSovani gruntebi (fena-8), agreTve sxvadasxva Sedgenilobis teqnogenuri warmonaqmnebi (fena-1, fena-2 da fena-3).

geodinamikuri pirobebi

ferdobze vizualuri daTvalierebiT mewyeri an sxva raime mniSvnelovani geodinamikuri movlena ar aris dafiqsirebuli. masze ganviTarebulia Zveli eroziuli xramebi, romelTa gaswvriv ar gamoiricxeba wylis nakadebis formireba didi wvimebis dros.

gruntis wylebi

trasis am monakveTis farglebSi (pk 25-pk 40) gamokvleul siRrmemde WaburRilebSi gruntis wyali ar aris gamovlenili. gruntis wyali ar aris dafiqsirebuli arc zedapirze misi gamosavlis (wyaros) saxiT.

gzis monakveTi km5-dan km7+500-mde

reliefuri pirobebi da geologiuri agebuleba km 5-dan km 7+500-mde saproeqto gza gadis md. mtkvris II Waliszeda

terasisa da misi kalapotis sakontaqto zolSi, e.w. foniWalis dasaxlebis aRmosavlkeTi kidis gaswvriv. gzis vakiss zog ubanze warmoadgens Wrili, xolo zog ubanze yrili. yrili zogan md. mtkvris amJamindeli Walis (kalapotis) nawils ikavebs, sadac mis dasacavad ewyoba kedlebi. terasis zedapiri movakebulia, mdinaris donidan misi simaRle 8 metramdea da mTlianad dasaxlebulia. trasis am ubnis umetesi nawilis liTologiur agebulebaSi monawileobs aseve Sua paleogenuri (Pg2) mtkice, qviSaqvebi (dasta-11),

paleogenur-qveda neogenuri (Pg2-N) argilitebis wyeba (dasta-12). qanebis zedapiruli nawili sisqiT 0.5-1m gamofitulia (dasta-10). aRniSnuli fenebi da dastebi zevidan gadafarulia cvalebadi sisqis teqnogenuri

da bunebrivi danaleqi deluviur-proluviuri da aluviuri warmonaqmnebiT (fenebi 2,3,4,6,8).

geodinamikuri pirobebi geodinamikuri TvalsazrisiT km 5-dan km 7+500-mde saproeqto gzis

mSeneblobisa da eqspluataciisaTvis xelisSemSlel faqtors warmoadgens md. mtkvris kalapotTan siaxlove, ramac SesaZloa wyaldidobebis dros uaryofiTi gavlena iqonios nagebobaTa mdgradobaze. md. mtkvris wyaldidobasTan dakavSirebuli sakiTxebi gaTvaliswinebuli unda Sesabamisi hidrogeologiur-hidravlikuri gaangariSebiT. sxva raime xelisSemSleli geodinamikuri movlena trasis am ubnis farglebSi gamovlenili ar aris.

66

gruntis wylebi trasis am ubnis farglebSi gruntis wyali dafiqsirda mis bolo monakveTze,

HB-13 da BP-15 WaburRilebSi, Sesabamisad 1.6 da 5.5 m. siRrmeebze. wyalSemcvelia aluviuri xreSovani grunti (fena-8), romlis sisqe aq saSualod 2-2.5 metria. BHgruntis wylis donis mniSvnelovani aweva mosalodneli ar aris.

gzis monakveTi km7+500-dan 9+500-mde

reliefuri pirobebi da geologiuri agebuleba

km 7+500-dan km 9+500-mde gza gadis soRanluRis dasaxlebaSi, mtkvris II Waliszeda terasis mcired talRovan movakebaze. terasis zedapiri mtkvris doneze 7-8 m-iT maRlaa, saerTo daxrilobiT samxreT- aRmosavleTis, anu md. mtkvris mimarTulebiT. terasa aq mkveTrad farTovdeba da saproeqto gzac mniSvnelovnadaa dacilebuli mdinaridan. terasis reliefi am farglebSi movakebulia, mcired talRovani, saerTo daxrilobiT. trasis am ubnis liTologiur agebulebaSi monawileobs zeda paleogenur-qveda neogenuri (Pg2-N) argilitebis wyeba (dasta-12). qanebis zedapiruli nawili sisqiT 1.5m-mde gamofitulia (dasta-10). ZiriTadi kldovani qanebi zevidan gadafarulia aluviuri xreSovani (fena-8) da deluviur- proluviuri Tixovani (fena-4) gruntebiT.

geodinamikuri pirobebi

vizualuri daTvalierebiT, trasis am monakveTze ar aRiniSneba gzis

mSeneblobis an eqspluataciisaTvis xelisSemSleli raime mniSvnelovani geodinamikuri (fizikur-geologiuri) movlena an procesi. saWiroa mxolod zedapiruli wylebis regulacia mikroreliefuri pirobebis gaTvaliswinebiT.

gruntis wylebi

trasis am ubnis farglebSi gruntis wyali dafiqsirda orive (BP-

15 da BP-16) WaburRilSi, Sesabamisad 5.5 da 7.0 m. siRrmeebze. wyalSemcvelia aluviuri xreSovani grunti (fena-8), romlis sisqe aq saSualod 2.3-2.5 metria. BHgruntis wylis donis mniSvnelovani aweva mosalodneli ar aris.

gzis monakveTi km9+500-dan 10+760-mde

gzis monakveTi km9+500-dan 10+760-mde ganlagebulia e. w. walasyuris vakis

aRmosavleT kideze, romelic, geomorfologiurad, md. mtkvris Waliszeda I terasas warmoadgens. walasyuris vake warmoqmnilia md. mtkvris xeobis formirebis garkveul etapze, ganlagebulia TeleTis qedis samxreT ferdobsa da iaRlujis mTis CrdiloeT ferdobs Soris da xasiaTdeba kargad movakebuli zedapiriT. Tbilisi rusTavis amJamad moqmedi gzis monakveTi am vakis farglebSi, sworia rogorc gegmaSi, aseve grZiv profilSi. vakis mikroreliefSi SeiniSneba mxolod mcire xelovnuri uswormasworobebi, maT Soris wyalsadeni arxi da sxva. liTologiur agebulebaSi monawileoben zeda paleogenur-qveda neogenuri (Pg2-N) argilitebisa da Tixebis wyebebi (dasta-9 da dasta-12).

67

ZiriTadi qanebi zevidan gadafarulia aluviuri xreSovani (fena-8) da deluviur-proluviuri Tixovani (fena-4 da fena-5) warmonaqmnebiT.

geodinamikuri pirobebi vizualuri daTvalierebiT, trasis am monakveTze ar aRiniSneba gzis

mSeneblobis an eqspluataciisaTvis xelisSemSleli raime mniSvnelovani geodinamikuri (fizikur-geologiuri) movlena an procesi. saWiroa mxolod zedapiruli wylebis regulacia mikroreliefuri pirobebis gaTvaliswinebiT.

gruntis wylebi

trasis am monakveTis farglebSi gruntis wylis done dafiqsirda BP-17 WaburRilSi, 2.45 m siRrmeze. wyalSemcvelia aluviuri kenWnarebis fena, romlis sisqe Seadgens 7.2 metrs. gruntis wylis donis mniSvnelovani aweva mosalodneli ar aris. daskvnebi da rekomendaciebi

1. geomorfologiurad saproeqto gzis ganlagebis teritoria mtkvris xeobis fskerul nawils warmoadgens. trasis sawyisi monakveTi km4- dan km5-mde TeleTis qedis aRmosavleTi ferdobis Zirs miuyveba. km 5-dan km 7+500-mde saproeqto gza gadis md. mtkvris II Waliszeda terasisa da misi kalapotis sakontaqto zolSi, km 7+500-dan km 9+500-mde gadis soRanluRis dasaxlebaSi, mtkvris imave (II) Waliszeda terasis zedapirze, xolo km 9+500-is Semdeg km 10+760-mde ganlagebulia e. w. walasyuris vakis aRmosavleT kideze, romelic, geomorfologiurad md. mtkvris Waliszeda I terasas warmoadgens;

2. klimaturi pirobebis mixedviT raioni, romelSic Sedis saproeqto

teritoria, saqarTvelos samSeneblo klimatologiuri normebis (pn 01.05-08) mixedviT miekuTvneba IIIg qveraions;

3. geologiurad teritoria wamodgenilia zeda eocenis (Pg23),

oligocenisa (Pg3) da qveda miocenis (N11) qanebiT, - qviSaqvebiT, Sreebrivi, magari konsistenciis TixebiT, argilitebiTa da alevrolitebiT. qanebis wyebebi zevidan gadafarulia sxvadasxva genezisis meoTxeuli gruntebis cvalebadi sisqis fenebiT, maT Soris xelovnuri nayari gruntebiT, deluviur-proluviuri Tixovani gruntebiT da aluviuri xreSovani da Tixovani naleqebiT;

4. Catarebuli savele da laboratoriuli kvlevebis Sedegad gzis

ganlagebis zolSi gamovlenilia arakldovani gruntebis 9 fena da kldovani qanebis 3 dasta. gruntebisa da qanebis liTologiuri saxesxvaobebis Sedgeniloba, mdgomareoba da Tvisebebi gamokvleulia WaburRilebidan aRebuli nimuSebiT. gzis sxvadasxva monakveTze misi uSualo safuZveli iqneba rogorc xelovnuri nayari, aseve bunebrivi Tixovani da xreSovani gruntebi. saproeqto gzis or monakveTze, km7+100m-dan km7+350-mde da km9+700-dan km10+250- mde gamovlenilia susti Tixovani gruntebis fena (fena-5), sadac saWiro iqneba gzis yrilis jdenis sawinaaRmdego RonisZiebebis gatareba. nagebobaTa saproeqto gaangariSebebisaTvis gamoyenebuli unda iqnas gruntebis fenebisa da kldovani qanebis dastebis Tvisebebis maxasiaTebelTa is mniSvnelobebi, romlebic cxril 2.3.1- Sia moyvanili;

68

5. geodinamikuri TvalsazrisiT gzis ganlagebis zolSi ar aRiniSneba misi mSeneblobis an eqspluataciisaTvis xelisSemSleli raime mniSvnelovani geodinamikuri procesebi, garda imisa, rom monakveTi, romelic ganlagebuli md. mtkvris kalapotis siaxloves, daculi unda iqnas mdinaris eroziuli moqmedebisagan, gansakuTrebiT wyaldidobebis dros. sanapiro (damcavi) kedlebi unda daemyaros sustad gamofitul an gamoufitav ZiriTad kldovan qanebs. proeqtiT gaTvaliswinebuli unda iqnas agreTve droebiTi da sxva zedapiruli wylis daregulirebis RonisZiebebi, trasis zolSi.

6. hidrogeologiuri TvalsazrisiT gruntis wylebs Seicavs ZiriTad qanebze ganlagebuli aluviuri xreSovani gruntebi. gruntis wylebi ar iqneba mniSvnelovani xelisSemSleli faqtori gzis mSeneblobisa da eqspluataciisaTvis;

7. Catarebuli qimiuri kvlevebis mixedviT, gruntebi da gruntis wylebi sxvadasxva monakveTze avlenen sxvadasxva xarisxis sulfatur agresias betonebisadmi. qloridebis Semcvelobis mixedviT, gruntis wylebi agresiulia betonis armaturisadmi misi perioduli dasvelebis SemTxvevaSi da ar aris agresiuli mudmivad wyalSi yofnis pirobebSi.

8. saqarTveloSi amJamad moqmedi normatiuli dokumentis pn 01.01-09 - ,,seismomedegi mSenebloba“ mixedviT, saproeqto gzis ganlagebis teritoria mdebareobs MSK64 skaliT 8 baliani seismurobis zonaSi, maqsimaluri horizontaluri aCqarebis (seismurobis uganzomilebo koeficientis – A) mniSvnelobiT: q. TbilisSi-0.17; q. rusTavSi-0.12.

4.1.9 wylis resursebi

4.1.9.1 mdinare mtkvari

detaluri angariSi, sadac aRwerilia mdinare mtkvris proeqtis monakveTis

hidrologia (ganmuxtvis ganakveTebi, zogadad gawmenda, wylis kalapotis

datborvis doneebi mopirkeTebis gareSe, erTmxrivi da ormxrivi mopirkeTebebi)

mocemulia danarT 8-Si. aq qvemoT Cven vuzrunvelyofT mtkvris da mezobeli

mSrali xeobebis hidrologiuri nimuSebis mokle mimoxilvas.

Tbilisi-rusTavis sareabilitacio samanqano gzas mTel sigrZeze paralelurad

gasdevs md. mtkvris kalapoti. mdinare mtkvari, samxreT kavkasiis udidesi mdinare,

saTaves iRebs TurqeTSi, mTa yizil-giadikis CrdiloeT ferdobze arsebuli

wyaroebidan 2720 metris simaRleze zRvis donidan. erTvis kaspiis zRvas

azerbaijanis teritoriaze.

mdinaris sigrZe 1364 km-s, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 188000 km2-s Seadgens.

saqarTvelos teritoriaze mdinaris sigrZe 350 km-ia. am monakveTze mdinaris

hidrografiuli qseli Sedgeba 12211 mdinarisgan, romelTa jamuri sigrZe 35465 km-s

Seadgens. mdinare mtkvris auzs asimetriuli forma gaaCnia da saqarTvelos

teritoriaze moicavs mTavari kavkasionis qeds, somxiT-javaxeTis mTianeTs da

mTaTaSoriso teqtonikur dablobs. auzis yvelaze dabal nawils mTaTaSorisi

dablobi warmoadgens, romelsac qarTlis dablobi ewodeba. auzis zemo nawilis

geologia warmodgenilia vulkanuri warmoSobis qanebiT. mTiswineTis geologiur

agebulebaSi monawileobas iReben paleozouri, iuruli da carculi asakis

qviSaqvebi da eocenuri Tixebi. qarTlis velis geologia Zveli da Tanamedrove

aluviuri naleqebiT aris warmodgenili. dablobze, mdinaris gaswvriv

gavrcelebulia yavisferi da Savmiwa niadagebi. auzis mcenareuli safari 2500

69

metrze zemoT warmodgenilia alpuri mcenareulobiT, romlis qvemoT

gavrcelebulia subalpuri mcenareulobis farTo zoli. mTiswineTSi

gavrcelebulia Sereuli tye sadac Warbobs foTlovani jiSebi. qarTlis

dablobi ZiriTadad aTvisebulia sasoflo-sameurneo kulturebiT.

mdinare ikvebeba yinvarebis, Tovlis, wvimisa da gruntis wylebiT. misi wylianobis

reJimi xasiaTdeba sezonuri Tovlis dnobiT gamowveuli gazafxulis

wyaldidobiT da zafxulisa da zamTris SedarebiT mdgradi wyalmcirobiT.

yvelaze wyaluxv periodad iTvleba gazafxuli, rodesac Camoedineba wliuri

Camonadenis 47-58%. zafxulis Camonadeni Seadgens 22-27%-s da aWarbebs rogorc

Semodgomis, aseve zamTris Camonadens. calkeul wlebSi, gazafxulis wyaldidobas

emTxveva wvimebiT gamowveuli wyalmovardnebi rac iwvevs wylis donis

katastroful awevas. aRniSnulis magaliTia 1968 wlis 18 aprilis wyaldidoba,

rodesac q. TbilisSi wylis maqsimalurma donem, wylis saSualo maqsimalur

donesTan SedarebiT 5-6 metriT metriT aiwia.

wylis minimaluri doneebi da xarjebi ZiriTadad zamTris TveebSi fiqsirdeba. am

periodSi aRniSnuli yinulovani movlenebi aramdgradia. yvela yinulovani

movlenebian dReTa saSualo ricxvi saSualod 8-14 dRes Seadgens.

sareabilitacio gzis monakveTze, md. mtkvari gaedineba erT, dautotav kalapotSi,

romlis napirebi q. Tbilisis farglebSi (kn 0+000-dan kn2+200-mde) daculia

betonis jebirebiT. mdinare mtkvari farTod gamoiyeneba irigaciuli,

energetikuli da samrewvelo wyalmomaragebis miznebisTvis. qalaq rusTavis zemoT

mowyobili saTave nagebobiT wyals irigaciuli da energetikuli daniSnulebiT

iRebs gardabnis sarwyavi sisitema da gardabnis Tboeleqtrosadguri.

4.1.9.2. Tbilisi-rusTavis gzis gadamkveTi xevebis mokle hidrografiuli

daxasiaTeba

Tbilisi_rusTavis gzis sawyisi monakveTis (kn 0+500-dan kn 7+000-mde) gadamkveTi

usaxelo xevebi saTaves iReben TeleTis qedis CrdiloeT kalTebze, 785 m-dan 525

metr niSnulebs Soris, xolo Semdgomi monakveTis (kn 7+000-dan kn 17+800-mde)

gadamkveTi xevebi _ iaRlujis qedis CrdiloeT kalTebis imave simaRleebze.

aRniSnuli xevebis umetesoba erTvis md. mtkvars marjvena mxridan, xolo

garkveuli raodenoba iSleba mtkvris marjvena terasaze da ikargeba reliefze

sareabilitacio samanqano gzis gadakveTamde. mcire xevebis garkveuli raodenoba

ki vardeba Tbilisi-rusTavis sareabilitacio samanqano gzis paralelurad

gamaval ,,wyalTa meurneobis” irigaciul arxSi, romelic amJamad ar

funqcionirebs.

sabadoebisagan, romlebic dafarulia TixnarebiT. xeobis auzebi maT

gaSiSvlebulia tyis safarisagan. mcenareulobidan mxolod wvrili buCqnari da

balaxebi arian warmodgenilni. md. mtkvris marjvena terasaze Tbilisi-rusTavis

gzis gadakveTis Semdeg xeobebis Zirebi iaghlujis qedidan gamoyenebulia

samrewvelo teritoriebze da sasoflo sameurneo saTesebze.

xevebi wlis xangrZlivi drois manZilze mSralia. wyali xevebis kalapotSi

gvxvdeba mxolod intensiuri wvimebisa da Tovlis umniSvnelo safaris dnobis

70

periodSi. amasTan, wvimebiT gamowveuli wyalmovardnis xarjebi da doneebi didad

aRemateba Tovlis dnobiT gamowveul xarjebsa da doneebs.

Tbilisi-rusTavis sareabilitacio samanqano gzis gadamkveTi xevebi

hidrologiuri TvalsazrisiT Seuswavlelia. amitom, im xevebis wylis maqsimaluri

xarjebis sidideebi, romlebic kveTen sareabilitacio gzas, dadgenilia meTodiT,

romelic mocemulia ,,kavkasiis pirobebSi mdinareTa maqsimaluri Camonadenis

saangariSo teqnikur miTiTebaSi”.

aRniSnuli meTodis Tanaxmad, wylis maqsimaluri xarjebis sidideebi im

mdinareebze da xevebze, romelTa wyalSemkrebi auzis farTobi ar aRemateba 400

km2-s, iangariSeba formuliT, romelsac Semdegi saxe gaaCnia:

( )δλτ⋅⋅Π⋅

+⋅⋅⋅

⋅= 44,0

125,038,035,13/2

10LiKFRQ m3/wm

sadac R _ raionuli parametria. misi mniSvneloba aRmosavleT saqarTvelos

pirobebSi miRebulia 1,15-is toli;

mSrali usaxelo xeobebis auzebis geologia Sedgeba meoTxeuli periodis

F _ wyalSemkrebi auzis farTobia saaangariSo kveTSi km2-Si;

K _ raionis klimaturi koeficientia, romlis mniSvneloba aiReba

specialuri rukidan da Cven SemTxvevaSi tolia 5-is;

τ _ ganmeorebadobaa wlebSi;

i _mdinaris nakadis an xevis gawonasworebuli qanobia erTeulebSi

saTavidan saaangariSo kveTamde;

L _ mdinaris an xevis sigrZea saTavidan saangariSo kveTamde km-Si;

Π _mdinaris auzSi arsebuli niadagis safarvelis maxasiaTebeli

koeficientia. misi mniSvneloba aiReba specialuri rukidan da Sesabamisi

cxrilidan.

λ _ auzis tyianobis koeficientia, romlis sidide iangariSeba

gamosaxulebiT

71

FFt⋅+

=2,01

1λ

aq tF _ auzis tyiT dafruli farTobia %-Si.

δ _ auzis formis koeficientia. misi mniSvneloba miiReba

gamosaxulebiT

75,025,0 max +⋅=sasB

Bδ

sadac maxB _ auzis maqsimaluri siganea km-Si;

sasB _ auzis saSualo siganea km-Si. misi mniSvneloba miiReba

damokidebulebiT LFBsas = ;

im mcire xevebis wylis maqsimaluri xarjebis gaangariSebisas, romelTa

wyalSemkrebi auzis farTobebi naklebia 5km2-ze, zemoT ganxilul formulaSi

damatebiT Sedis wyalSemkrebi auzis farTobebis Sesabamisi, specialurad

damuSavebuli qvemoT moyvanili koeficientebi

F km2 <1 1 2 3 4 5

K I 0.70 0.80 0.83 0.87 0.93 1.00

sareabilitacio gzis gadamkveTi xevebis wylis maqsimaluri xarjebis

saangariSod saWiro morfometriuli elementebis mniSvnelobebi, dadgenili

1:25000 masStabis topografiuli rukidan, aseve zemoT moyvanili formuliT

gaangariSebuli 100 wliani, 50 wliani, 20 wliani da 10 wliani ganmeorebadobis

wylis maqsimaluri xarjebis sidideebi, mocemulia qvemoT, 4.24. cxrilSi.

cxrili 4.25. sareabilitacio gzis gadamkveTi xevebis morfometriuli

elementebi da wylis maqsimaluri xarjebi m3/wm-Si

xevis # an dasaxeleba

F km2

L km

i kal Π K λ δ K I

maqsimaluri xarjebi =τ

100 wels

=τ500

wels

=τ200

wels

=τ100

wels 11 0.19 0.63 0.230 1 5 1 1 0.70 3.80 2.92 2.06 1.58 12 0.11 0.56 0.205 1 5 1 1 0.70 2.60 2.00 1.41 1.09 13 0.12 0.45 0.222 1 5 1 1 0.70 2.80 2.15 1.52 1.17 14 0.62 1.70 0.068 1 5 1 1 0.70 6.89 5.30 3.74 2.88

civixevi 13.1 8.85 0.052 1 5 1 1 _ 53.0 41.4 29.2 22.4

sareabilitacio gzis gadamkveTi xevebis garda, dadgenilia aseve md. mtkvris

wylis maqsimaluri xarjebi Tbilisi-rusTavis monakveTis ubanze. mdinare

mtkvris maqsimaluri xarjebis dasadgenad Tbilisi-rusTavis monakveTis ubanze

gamoyenebulia analogis meTodi. analogad aRebulia md. mtkvari _ h/s Tbilisis

monacemebi, romelic hidrologiur dakvirvebaTa 66 wlian periods (1925-1990 w.w.)

moicavs. aRniSnul periodSi md. mtkvris maqsimaluri xarjebi h/s Tbilisis

kveTSi meryeobdnen 448 m3/wm-dan (1947 w.) 2450 m3/wm-mde (1968 w.).

hidrologiur saguSago Tbilisis kveTSi md. mtkvris wliuri maqsimaluri

xarjebis 66 wliani variaciuli rigi statistikurad damuSavebulia СНиП 2.01.14-83-is moTxovnebis Sesabamisad momentebis meTodiT. damuSavebis Sedegad miRebulia ganawilebis mrudis Semdegi parametrebi:

maqsimaluri xarjebis saSualo mravalwliuri sidide Q0=1162 m3/wm;

72

variaciis koeficienti Cv=0,31; asimetriis koeficientis sidide Cs=4Cv-s, miRebulia albaTobis

ujredulaze empiriuli da Teoriuli wertilebis uaxloesi TanxvedriT.

dadgenilia dakvirvebis variaciuli rigis reprezentatiulobis Sesafasebeli

parametrebi _ maqsimaluri xarjebis saSualo mravalwliuri sididisa da

variaciis koeficientis SefardebiTi saSualo kvadratuli cdomileba, rac

misaReb farglebSia. Ddadgenilia aseve saSualo kvadratuli gadaxra, rac

tolia δ=360. miRebuli parametrebisa da samparametriani gama-ganawilebis mrudis

ordinatebis meSveobiT naangariSevia md. mtkvris sxvadasxva uzrunvelyofis

wylis maqsimaluri xarjebi. sxvadasxva uzrunvelyofis wylis maqsimaluri

xarjebi naangariSevia aseve gumbelis meTodiT, romlis dros sxvadasxva

ganmeorebadobis koeficienti K eqstremaluri mniSvnelobebisTvis (gumbelis

ganawilebis mixedviT) SeirCeva dakvirvebis periodis (Cven SemTxvevaSi 66

wlisTvis) mixedviT specialurad damuSavebuli cxrilidan.

mdinare mtkvris wylis maqsimaluri xarjebi q. TbilisSi dadgenilia aseve

saqarTvelos hidrometeorologiis samecniero-kvleviTi institutis mier

calkeuli katastrofiuli maqsimaluri xarjebis gaangariSebis safuZvelze.

aRniSnuli gaangariSebebis mixedviT miRebulia ganawilebis mrudis Semdegi

parametrebi:

maqsimaluri xarjebis saSualo mravalwliuri sidide Q0=1148 m3/wm; variaciis koeficienti Cv=0,56; asimetriis koeficientis sidide Cs=2Cv=1,12.

miRebuli parametrebisa da binomialuri ganawilebis mrudis ordinatebis

meSveobiT dadgenilia md. mtkvris sxvadasxva uzrunvelyofis sidideebi.

mdinare mtkvris maqsimaluri xarjebis sxvadasxva uzrunvelyofis sidideebi,

dadgenili samparametriani gama-ganawilebis, gumbelis ganawilebisa da

hidrometeorologiis institutis mier h/s Tbilisis kveTSi, mocemulia #2

cxrilSi.

cxrili 4.29. md. mtkvari _ h/s Tbilisi wylis maqsimaluri xarjebi Q m3/wm

Uuzrunvelyofa P% 0,1 1 2 5 10 20

Ggama-ganawileba 3030 2300 2140 1835 1630 1425 Ggumbelis ganawileba 3100 2395 2185 1900 1680 1500 hidromet. instituti 3480 2910 2765 2475 2270 2060

mdinare mtkvris maqsimaluri xarjebi, dadgenili saqarTvelos

hidrometeorologiis samecniero-kvleviTi institutis mier, miRebulia

saangariSo sidideebad h/s Tbilisis kveTSi.

vinaidan h/s Tbilisis kveTsa da Tbilisi-rusTavis sareabilitacio gzis

minakveTis wyalSemkreb auzebs Soris metad umniSvnelo gansxvavebaa, md. mtkvris

maqsimaluri xarjebi, dadgenili h/s Tbilisis kveTisTvis, miRebulia saangariSo

sidideebad Tbilisi-rusTavis sareabilitacio gzis monakveTisTvis.

73

4.1.10 niadagis safari

bunebrivi pirobebi, miwis svarguli da niadagTwarmomqmneli qani

Tbilisi -rusTavis saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis (monakveTi 2 -is)

landSafti ZiriTadad erTgvarovania, xolo reliefi warmodgenilia vake da

talRovani formebiT. landSaftis formebi anTropogenuri faqtotrbiT

saxeSecvlilia da ZiriTadad warmodgenilia kulturululi savargulebiT,

sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwebiT. saavtomobilo gzis foniWalis

monakveTis (monakveTi 2 -is) nawili esazRvreba krwanisis tye-parkis

teritorias. niadagTwarmomqmneli qani ZiriTadad warmodgenilia damlaSbuli,

alag gajiani karbonatuli Tixa da Zveli aluviuri nafenebiT.

niadagis daraioneba da klasifikacia

niadagis safaris daraioneba da klasifikacia efuZneba tritoriis geologiur

agebulebas, reliefs, klimats, hidrologiur reJims, mcenareul safars da

anTropogenuri faqtorebis erTobliobas. saqarTvelos niadaguri safaris

daraionebis safuZvels warmoadgens geomorfologiuri olqebisa da raionebis

sqema. saqarTvelos niadagT-geografiuli daraionebis sqemis (m.sabaSvili 1964)

mixedviT, saproeqto gzis derefnis gaswvriv da mimdebared gavrcelebuli

niadagebi moqceulia aRmosavleT saqarTvelos niadaguri olqis, qvemo qarTlis

qveolqis da Tbilisi-rusTavis tafobis qvezonas. niadaguri safaris

taqsonomiur erTeulebad gamoyenebulia FAO -s klasifikacia.


saproeqto gzis derefnis gaswvriv da mimdebared ZiriTadad gavrcelebulia

Semdegi tipis niadagi:

aluviuri karbonatuli - ALLUVIAL CALCAREOUS ruxi-yavisferi - GREY CINNAMONIC neSompala - sulfaturi - RAW HUMUS SULPATE Tbilisi -rusTavis saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis (monakveTi 2 -is)

saproeqto gzis derefnis gaswvriv da mimdebared gavrcelebuli niadagebis

mokle dxasiaTeba

aluviuri karbonatuli - ALLUVIAL CALCAREOUS saproeqo saavtomobilo gzis samSeneblo derefanSi aluviuri karbonatuli

(ALLUVIAL CALCAREOUS) niadagi ZiriTadad gavrcelebulia mdinare mtkvris

marjvena Walis mimdebared. niadagi sustad diferencirebuli profiliT

xasiaTdeba, mcire sisqisaa, saSualod xirxatianobiT da Tixnari meqanikuri

SedgenilobiT gamoirCeva. niadagis zeda nayofieri (humusovani) fena meryeobs

5-10 santimetrs Soris.

ruxi-yavisferi - GREY CINNAMONIC

saproeqo saavtomobilo gzis samSeneblo derefanSi ruxi-yavisferi (GREY CINNAMONIC) niadagi ZiriTadad gavrcelebulia md.mtkvris zeda terasaze.

niadagi sasualo sisqisaa da saSualo Tixnari meqanikuri SedgenilobiT

gamoirCeva. niadagis profili xasiTdeba karbonatulobiT da zog adgilebSi

TabaSiris ZarRvebis CanaRvenTebic fiqsirdeba, ris gamoc, neSompala -

sulfaturi (RAW HUMUS SULPATE) tipis niadagis saxesxvaobas warmoadgens.

niadagis zeda humusiani fenis sisqe saSualod ar aRemateba 10 santimetrs.

74

aRniSnul teritoriaze miwis savarguli warmodgenilia kerZo sakuTrebaSi

arsebuli kulturuli savargulebiT (saxnavi, baRebi da baxCeulebi).

4.2. ekologiuri resursebi – landSafti da flora

4.2.1 landSafti

Tbilisis ladSafti mravalferovania: Tbilisis midamoebSi Tavs iyris didi

landSafturi regionebi, ramac ganapiroba landSaftebis Semadgeneli calkeuli

komponentebisa da mTlianad landSaftis nairgvaroba. Tbilisis midamoebis

vakian da gorak-borcvian nawilSi Camoyalibebulia aRmosaleT saqarTvelos

stepebisaTvis damaxasiaTebeli, xolo dasavleTiT da CrdiloeT mTian

nawilebSi – mTa-tyis landaSaftebi, romlebic simaRlebriv zonebs qmnis.

saukuneebis ganmavlobaSi, Tbilisis teritoriaze adamianis zemoqmedebis

Sedegad, Tavdapirvelad arsebulma bunebrivma ladSaftma mniSvnelovani

cvlilebebi ganicada. SedarebiT xelSeuxebeli adgilebis moZebna kvlav

SesaZlebelia mTian, tyiT dafarul sartyelSi da gansakuTrebiT im

monakveTebSi, romlebic ganviTarebisTvis Seuferebelia. qalaqis yvela danarCen

nawilSi landSafti modificirebuli, meoradi an kulturuli xasiaTis

matarebelia.

bunebrivi pirobebisa da reliefis mravalferovnebis gamo Tbilisisa da misi

Semogarenis niadagi didi nairgvarobiT gamoirCeva. aq umTavresad

gavrcelebulia ruxi yavisferi, mdelos ruxiyavisferi, neSompala- sulfaturi,

aluviuri, mlaSobi, bicobi, tyis yavisferi da yomrali niadagebi. Tbilisis

midamoebSi Zlier ganviTarebulia eroziuli procesebi, ris gamoc didi

farTobi uWiravs mcire sisqis, Zlier Camorecxil, xirxatian niadagebs,

romelTa zedapirze gaSiSvlebulia sxvadasxva qani. Tbilisis baRebsa da

parkebSi gvxvdeba sxvadasxva xarisxiT gakulturebuli niadagi, romelsac

mTlianad dakarguli aqvs bunebrivi saxe da ama Tu im niadagis kulturul

variants warmoadgens.

4.2.2 mcenareuli safari

angariSi moicavs literaturuli mimoxilvis da samecniero kvlevis Sedegebs,

romlis mizani iyo Tbilisi-wiTeli xidis (azerbaijanis sazRvari)

saavtomobilo gzis Tbilisi-rusTavis monakveTis proeqtis derefanSi florisa

da mcenareulobis mimoxilva, kerZod ki sensitiuri habitatebisa da

Tanasazogadoebebis gamovlena.

interesebis zonaSi botanikuri aRweriloba gakeTda literaturul wyaroebze

da savele kvlevebze, agreTve sakuTar gamocdilebasa da codnaze dayrdnobiT.

amasTanave, unda aRiniSnos, rom ufro detaluri informaciis mosapoveblad

Catarebulma botanikurma kvlevebma SesaZlebeli gaxada, rogorc arsebuli

xarvezebis Sevseba, ise dagegmvisa da samSeneblo samuSaoebisTvis detaluri

monacemebis mopoveba, rac aucilebelia botanikuri TvalsazrisiT

garemosdacviTi SefasebisaTvis. Sesabamisad, gamovlenilia dagegmili proeqtis

mSeneblobis da operirebis Sedegad mosalodneli uaryofiTi da narCeni

zemoqmedeba mimdebare teritoriebis florasa da mcenareulobaze.

75

proeqtis zemoqmedebis zonaSi warmodgenilia sxvadasxva konservaciuli

Rirebulebis mqone mcenareTa Tanasazogadoebebi da saxeobebi (wiTeli nusxis,

endemuri, iSviaTi), agreTve ekonomikuri mcenareebi (samkurnalo, aromatuli,

veluri xili, boWkovani, Zirxvenebi, dekoratiuli, sasmeli, samasale da saTbobi

xe-tye, safuraJe, saTib-saZovari, sasoflo-sameurneo kulturebis veluri

winaprebi da a.S.).

gadaSenebis gzaze myof saxeobebTan da sensitiur habitatebTan erTad,

romelTac sxvadasxva konservaciuli Rirebuleba aqvT, gansakuTrebuli

yuradReba eqceva tyian adgilebs; maTze narCeni zemoqmedebis dafiqsirebis

SemTxvevaSi unda ganxorcieldes eko-sakompensacio RonisZiebebi, rac

gulisxmobs eqvivalenturi tyis habitatebis aRdgenas.

florisa da mcenareulobis zogadi mimoxilva samSeneblo koridoris ufro farTo teritoriaze

saproeqto teritoria mdebarebs qvemo qarTlis baris geobotanikur raionSi.

raionis mcenareuli safari Zlier Secvlilia adamianis sameurneo saqmianobis

gavleniT. Bbunebrivi mcenareulobiT dafaruli teritoria raionSi saerTod

mcirea (erTerTi yvelaze naklebi aRmosavleT saqarTvelos regionebs Soris).

Ees gansakuTrebiT vakeebze iTqmis, sadac bunebrivi mcenareuloba didi xania

kulturulma mcenareulobam Secvala.

raionis teritoriaze ganviTarebuli mcenareuli safari, miuxedavad Zlier

SezRuduli farTobisa, Tavisi tipologiuri Sedgenilobis, calkeuli

mcenareuli tipebis da formaciebis genezisisa da ganviTarebis istoriis

TvalsazrisiT Zalze mravalferovan da rTul suraTs iZleva.

tyis mcenareuloba fitocenologiurad mravalferovania. teritoriis yvelaze

maRal nawilSi (TeTriwyarosa da disvelis platoebi) ganviTarebulia

qarTuli muxis (Quercus iberica) da maRalmTis muxis (Quercus macranthera) mier

Seqmnili monodominanturi muxnarebi. sayuradReboa, rom maRalmtis muxa

aRnisnul regionsi Zalze dabla eSveba. Aaqve gavrcelebulia rcxilnar-muxnari

(Carpinus caucasica, Quercus iberica) da polidominanturi foTlovani tyis koromebic

(qarTuli da maRalmTis muxebi, ifani-Fraxinus excelsior, rcxila-Carpinus caucasica, cacxvi-Tilia caucasica, mindvris nekerCxali-Acer campestre da sxva).

raionis teritoriaze (ZiriTadad md. xramisa da algeTis auzebSi) zogan

gadarCenilia reliqturi tyis mcenareulobis-ariduli meCxeri tyis naSTebi-

sakmlisxiani (Pistacia mutica) da akakiani (Celtis caucasica). maT SemadgenlobaSi

monawileobs ariduli meCxeri (naTeli) tyisaTvis damaxasiaTebeli mravali

saxeoba-qarTuli nekerCxali), hirkanuli nekerCxali (Acer hyrcanum), leRvi (Ficus carica), Savjaga (Rhamnus pallasii), ZeZvi (Paliurus spina-christi), grakla (Spiraea hypericifolia), Trimli (Cotinus coggygria), TuTubo (Rhus coriaria), qartuli cxratyava

(Lonicera iberica), jasmini (Jasminum fruticans) da sxva. Ees reliqturi tyis

mcenareuloba, romelic gavrcelebuli iyo aRmosavleT saqarTvelos yvelaze

mSral samxreT-aRmosavleT nawilSi, qvemo qarTlis barSic qmnida mozrdil

dajgufebebs, romlebic mogvianebiT ganadgurda adamianis araracionaluri

eqspluataciis Sedegad (usistemo Cexva, pirutyvis sistematuri Zoveba tyeSi).

aseve ganadgurda da sadReisod mxolod naSTebis saxiT SemorCenilia Walis

tye (ZiriTadad md. xramis WalaSi). Mmis SemadgenlobaSi aRiniSneba tirifnari

76

(Salix excelsa, S. alba, S. pseudomedii) da verxvnar-tirifnari (Populus canescens, P. nigra, Salix excelsa). Sereulia mcire raodenobiT Cveulebrivi Tela (Ulmus foliacea), kakali

(Juglans regia), tuta (Morus alba), Walis muxa (Quercus longipes). buCqebidan yvelaze

ufro damaxasiaTebelia-ialRuni (Tamarix ramosissima), mayvali (Rubus sanguineus), kvrinCxi (Prunus spinosa), kuneli (Crataegus pseudoheterophylla), Sindanwla (Thelycrania australis), Rvedkeci (Periploca graeca), katabarda (Clematis vitalba), qacvi (Hippophae rhamnoides) da sxva.

raionis teritoriaze, kerZod serebis ferdobebze da platoebze farTo

gavrcelebas aRwevs hemiqserofiluri da qserofiluri buCqnarebi-ZeZvianebi

(Paliurus spina-christi), jagrcxilnarebi (Carpinus orientalis), graklianebi (Spiraea hypericifolia), polidominanturi nairbuCqnarebi. genezisurad aRniSnuli buCqnarebi

meoreulia, ganviTarebulia adre aq arsebuli tyeebis (muxnarebi, ariduli

meCxeri tyeebi) naalagarze. Zlier erozirebul mSral ferdobebze araiSviaTad

gvxvdeba tragakanTuli dajgufebebi-glerZiani (Astragalus microcephalus) da

zRarbiani (Acantholimon lepturoides).

vake teritoriaze da SemaRlebul adgilebSic (platoebi, serebi)

ganviTarebulia stepis balaxovani formaciebi. maT Soris yvelaze farTod

gavrcelebulia uroiani stepi (Botriochloa ischaemum). warmoSobiT aqauri uroiani

stepi meoreulia, igi ganviTarebulia tyeebis naalagarze (ariduli meCxeri

tyeebi, Walis tyeebi, vakis da mTis muxnarebi). Uuroiani fitocenologiurad

mravalferovania. zogan uro-balaxi Serwymulia avSnianTan (Artemisia fragrans) da Seqmnilia bidominanturi uroian-avsniani. SedarebiT iSviaTia uroian-

xurxumoiani (Botriochloa ischaemum, Salsola nodulosa). SemaRlebul adgilebSi

Cveulebrivia ZeZvian-uroianis (Paliurus spina-christi, Botriochloa ischaemum) kompleqsebi.

serebis ferdobebze da platoebze momcro nakveTebis saxiT da fragmentulad

gvxvdeba vaciwveriani stepi (Stipa pulcherrima, St. Lessingiana). Uufro meti farTobi ukavia polidominantur marcvlovan-nairbalaxovan stepebs (Achillea micrantha, Agropyron repens, Bromus japonicas, Cynodon dactylon, Festuca sulcata, Filagoarvensis, Phleum phleoides, Ph. Paniculatum, Salvia sclarea, Xeranthemum squarosum da sxva).

raionis teritoriaze gavrcelebas poulobs naxevradudabnos mcenareuloba

(marneulis da gardabnis vakeebi). igi metwilad ganviTarebulia vake da

depresiul adgilebSi, wabla da damlaSebul niadagebze. naxevradudabnos

mcenareuloba ZiriTadad warmodgenilia avSniani (Artemisia fragrans) dajgufebebiT.

SedarebiT iSviaTia xurxumoiani (Salsola nodulosa) da naxevradudabnos

mcenareulobis sxva formaciebi. avSnian cenozebSi edifikatori avSani srul

gabatonebas aRwevs. sxva mcenareTagan (damaxasiaTebeli saxeobebi) aRiniSneba-

Caragana grandiflora, Scorzonera lanata, Sterigmostemum torulosm, Torularia torulosa da sxva. gazafxulze cenozebSi uxvad viTardeba efemerebi da efemeroidebi-Alissum tortuosum, Brachypodium distachyon, Gagea commutata, G. dubia, Medicago minima, Pterotheca marschalliana da sxva. avSniani naxevradudabno saukeTeso xarisxis zamTris

saZovaria (ZiriTadad cxvrisaTvis).

daWaobebul da Warbtenian adgilebSi ganviTarebulia Waobis mcenareulobis

dajgufebebi, romlebic laqaSiTaa Seqmnili (Typha latifolia, T. laxmannii).

77

florisa da mcenareulobis detaluri daxasiaTeba samSeneblo zemoqmedebis zonaSi

aRsaniSnavia is garemoeba, Catarda detaluri botanikuri kvlevebi Tbilisi-

rusTavis saavtomobilo gzis proeqtis derefanSi. Sesabamisad, gamovlinda

dagegmili proeqtis mSeneblobiT da operirebiT gamowveuli mosalodneli

uaryofiTi da narCeni zemoqmedeba rogorc saproeqto derefanSi ise mimdebare

teritoriebis florasa da mcenareulobaze. gamovlinda proeqtis zemoqmedebis

zonaSi warmodgenili sxvadasxva konservaciuli Rirebulebis mqone mcenareTa

Tanasazogadoebebi da saxeobebi (wiTeli nusxis, endemuri, iSviaTi), agreTve

ekonomikuri Rirebulebis mqone mcenareebi.

habitatebis sensitiuroba am proeqtisTvis Sefasebuli iyo sensitiurobis 4

rangiani skalis gamoyenebiT: dabali konservatiuli Rirebuleba anu dabali

sensitiuroba (Zlierad gardaiqmneba qalaqisa da soflis landSaftebi

arabunebrivi mcenareulobiTa da gzispira gamwvanebis SezRuduli ariT),

saSualo sensitiuroba (degradirebuli bunebrivi garemo da xelovnuri

rekreaciuli parkis zonebi), sensitiurobis maRali sidide (bunebrivi

hebatitebi garSemortymuli biomravalferovnebiT, warmodgenili wiTeli

monacemTa saxeobebiT da a.S.) da ukiduresad maRali sidide (daculi

teritoriebi da sxva bunebrivi habitatebi mniSvnelovanisafrTxis winaSe myofi

cxovelebis da iSviaTi saxeobebis da gadaSenebis piras myofi mcenareebis

populaciis SenarCunebisaTvis). aramgrZnobiare habitatebi arian wamodgenilni

proeqtis farglebშi. mxolod 2 patara saSualo sensitiurobis zona iyo

aRwerili.

proeqti moicavs gzis monakveTs 4+00 km–dan 10+800 km–mde. sawyis wertilSi (4+00

km 4+700 km/ nakveTi №11 GPS-is koordinatebia N41039’07.4’’/E 044055’13.1’’, 368 m zR. d.) qvemo foniWalis mimdebare teritoriaze Walis tyis degradirebul

fragmentiSi aris xvalo-Populus hybrida, Elaeagnus angustifolia, Tamarix ramosissima, Smilax excelsa, mayvali-Rubus sp., Typha latifolia. aris saWualo sensitiurobis (saSualo

sakonservacio Rirebulebis mqone) habitati.

sur 4.4. Walis tyis fragmentebi sadac Warbobs xvalo

78

aRwera #1.

41 39.721’

44 52.808’ 403 m. zR. D.

saavtomobilo gzis samxreTiT, 5-10 gradusi daxrilobis ferdobze gaSenebulia

xelovnuri fiWvnari (savaraudod Pinus nigra, Pinus eldarica). fiWvis perimetri

mkerdis simaRleze (pms) – 80sm, simaRle – 6m. fiWvnaris qveS ganviTarebulia

buCqnari, romelic Sedgeba Semdegi saxeobebisgan – ZeZvi (Paliurus spina christi), grakla (Spinaea hypericifalia), Savjaga (Rhamnus palasii), oqrowvima (Laburnum anagiroidex). Balaxovnebidan aRsaniSnavia – Melica taurica, Origanum vulgare, Sisymbrium irio, Silybum marianum, Sonchus oleraceus, Bromus riparius da sxv.

gzis samxreTiT, gzidan 20 metris moSorebiT mdebare zolSi aris fiWvebis 2

mwkrivi (erTmaneTisgan daSorebulia 3 metriT), anu gzis gaswvriv 10 metris

manZilze izrdeba 4 fiWvi (2 mwkrivad – 8). Es monakveTi moicavs daaxloebiT 20

metrs. (e.i. daaxloebiT 16 fiWvia).

gzis Crdilo mxares fiWvnaris ufro viwro zolia ruqaze moniSnuli _

Sesabamisad naxevrdeba fiWvebis raodenoba.

am monakveTis Semdeg (rusTavis mimarTuleba) gzidan samxreT ferdobze gvxvdeba

ZiriTadad fiWvis xeebi, gzis mopirdapire mxares fiWvebs ereva kviparosebic

(Cupressus sempervirens).

Semdeg gzis samxreT mxares gvxvdeba cruakaciis (Robinia pseudoacacia) da sapnis xis (Koelreuteria paniciculata) axalgazrda xeebi (aq fiWvebi aRar aris). gzis

CrdiloeTiT kviparozis xeebis mwkrivia.

Semdeg ferdobze fiWvebi izrdeba meCxerad.

aRwera #2.

41 39.635’

44 53.098’ 398 m.zR.d.

gzis CrdiloeT mxares dgas 4 kedari (Cedrus deodara) da ramdenime kviparosi, 1 fiWvi.

Semdeg moednamde gvxvdeba sapnis xeebi, TuTis xeebi (Morus aba), fiWvebi – mcire raodenobiT.

gzis samxreT mxareze gavrcelebulia ZeZvian-avSniani (Artemisia bragrans) qserofituli mcenareulobis dajgufeba espanuri kurdRliscocxas (Spartium junceum) da cxenismuxlas (Ephedra procera) monawileobiT.

garda amisa, sarkinigzo xidis Semdeg, gza mihyveba md. mtkvris sanapiros da

gadis qvemo (qveda) foniWalis (4 +700 km - 7 +545 km)kompaqturad dasaxlebul

monakveTebSi. ZiriTadad gaSenebuli saxeobebi warmodgenilni arian

sacxovrebel nakveTebSi monakveTis farglebSi.

79

aRwera #3

41 39.624’

44 53.500’ 376 m. zR.d.

md. mtkvris marcxena napiri. izrdeba tirifebi (Salix alba) da gvxvdeba xexilis

baRebi (ZiriTadad gavelurebuli) – TuTa, broweuli, qliavi, vaSli, nuSi da

sxv.

aRwera #4

41 39.445’

44 53.971’ 370 m. zR.d.

md. mtkvris marcxena napiri. mdinaris piras gavrcelebulia leliani (Phragmites communis) meCxerad izrdeba leRvis xeebi (Ficus carica).

aRwera #5

41 39.155’

44 55.523’ 380 m. zR.d.

md. mtkvris marcxena napiri. mdinarispirul terasaze TiTqmis ar gvxvdeba

mcenareuloba. mis zemoT Sveul, erozirebul ferdobzec asevea. ferdobis

zemoT sxvadasxva tipis nagebobebia.

Txeli tyis zona (tyis fragmentebi emijneba parks) sof. foniWalis midamoebSi

mdebareobs gzis piridan 300 m manZilze aRmosavleTiT da Crdilo-

aRmosavleTiT. xvalo, tirifi, rusuli zeTisxilis, Tamariski da mwvane

askilisnairi mcenareuloba imyofeba wvril tyeSi. Tumca, gzis piri uxvevs

marjvniv arsebuli gzisken sensitiur zonaSi Sesvlamde da aqedan gamomdinare,

proeqti ar moqmedebs satyeo zonaSi.

7 +545 km - 8 +200 km: gzis gagrZeleba mimarTulia Tbilisi-rusTavis gzis

SeerTebisaken. stepebi pirdapir esazRvrebian muxis-Telis formirebebs. es aris

gardamavali zoli eklian stepebsa da tipiuri Walis tyeebs Soris. Tamariski

fiWvTan, rusuli zeTisxiliTan, kunelTan, qristes ekalTan, TelasTan,

gargarTan, TuTasTan da SavqliavTan SereviT aris dominanturi marilian

niadagebze. gzis gaswvriv kargad Senaxuli sameurneo baRebi, xexilis baRebi

imyofebian. kaklis xelovnuri plantaciebi rusuli zeTisxilTan, nuSTan da

kunelTan morigeobiT ganlagebulia amave gzaze. adgilobrivebi iyeneben qvetyis

balaxis safars pirutyvis saZovrad. marSrutis darCenil nawilSi mcenareuli

safari aris velis da velis-buCqnaris. 8 +200 km - 9 +800 km: mwkrivi gadis

arsebuli gzis gaswvriv mxolod xelovnuri gzispira gamwvanebuli

plantaciebis kompaqturad dasaxlebul areSi.

aRwera #6

41 38.531’

44 54.828’ 310 m.zR.d.

arsebuli saavtomobilo gzis CrdiloeTi mxare. gzis pirze gvxvdeba xelovnuri

nargaobebi – kedari, Wadari, fiWvi. msgavsi suraTia warmodgenili (xelovnuri

nargaobebi da dasaxlebebi) aRwera #5-sa da #6-s Sorisac.

80

gzatkecilis qveda nawilze Kkrwsanisis tyeparkis zRvarze gzis (9 km + 800 - 10

+00 km GPS koordinatebi nakveTi aris N41037'40 .2'' / E 044055'21 .4'', 360 m zRvis donidan) gaswvriv arsebobs Semdegi saxeobebi: Morus alba, Prunus divaricata, Ulmus foliacea, Cedrus deodara, Populs gracilis, Pinus sp., Platanus orientalis. es aris saSualo

sididis habititi..

aRwera #7

41 37.817’

44 55.304’ 366 m. zR.d.

gzis CrdiloeTi mxare (krwanisis tye-parkis dasawyisi). gzis piras izrdeba –

fiWvebi, kedrebi, kviparosebi.

aRwera #8

41 37.736’

44 55.349’ 353 m. zR.d.

krwanisis xelovnuri tye-parkis teritoria. gzis mimdebare teritoriaze

gvxvdeba – Wadari, kakali, tuia, muxa (Quercus iberica) da sxv. buCqnars qmnis

mayvali (Rubus sp.).

Wadari (Platanus orientalis) – pms – 260sm, simaRle – 20-20 metrze maRali. agreTve

gvxvdeba ufro mcire zomis Wadrebic – pms – 180sm, simaRle – 20-22m.

tuia (Thuia occidentalis) – pms – 80sm, simaRle – 10-12m.

muxa – pms – 140sm, simaRle – 14-16m.

aRwera #9

41 37.607’

44 55.416’ 361 m. zR.d.

gzis CrdiloeTi mxare. gzis piras izrdeba – TuTa, kedari, leRvi, alvis xe.

buCqnars aqac qmnis mayvali.

TuTa – pms – 180sm, simaRle 10-12m

kedari – pms – 140sm, simaRle – 10-12m

aRwera #10

41 37.442’

44 55.527’ 351 m. zR.d.

gzis gafarToeba exeba arsebuli trasis samxreT mxares. gzis piras izrdeba –

TuTa, fiWvi (ZiriTadad). ufro Rrmad – Wadrebis xeivania. arxebis piras

izrdeba tirifi.

81

sur.4.5. aRwerili ubnebi

82

sur.4.5. aRwerili ubnebi (gagrZeleba)

83

sur. 4.6. krwanisis tye-parkis mimdebare teritoria TelaTi, kedariT da sxva

saxeobebiT

290. naxevradudabno dars artyia Walis tyes. sacxovrebeli adgilebi

gamokvleulia ramdenime adgilas gzis KP 12 km monakveTze. Txilis TuTis, fiWvis,

kedaris da kviparosis xeebi dargulia ezoebsa da sacxovrebel nakveTebSi am

midamoSi gzatkecilis gaswvriv.

4.2.3 ekologiurad sensitiuri ubnebi

ar arsebobs proeqtis mier dazianebuli sensitiuri ekologiuri receptorebi.

mxolod ori saSualo mgrZobiarobis receptoria 4 +00 km – 4 +700 km da 9 + 800km

– 10 + 00km adgilebSi, rogorc aRwerilia zemoT 4.2.2 TavSi. krwanisis parkis

damatebiTi kvlevis Sedegebi da zemoqmedebis qveS moqceuli parkis nawilis

aRwera da zemoqmedebis Sefaseba mocemuli aris danarTSi 4. qvemoT moyvanili

aris am kvlevis mokle reziume.

daculi teritoriebi

gzis mSeneblobis proeqti zemoqmedebas ar iqoniebs arc erT dacul teritoriaze.

gardabnis aRkveTili mdebareobs md. mtkvris qveda dinebaSi. Tbilisi-rusTavis

gzis samSeneblo arealSi biomravalferovnebis dacvis kuTxiT mniSvnelovnad

SeiZleba moiazrebodes erTaderTi ubani, kerZod ki krwanisis tye-parki. am parkSi

tye aRdgenili iqna 1940-50-ian wlebSi. xangrZlivi periodis ganmavlobaSi

adgilobriv mosaxleobas masze wvdoma ar hqonda, xolo sabWoTa xanis

dasrulebis Semdeg parki dasasveneblad gamoiyeneboda. dReisaTvis parkSi TiTqmis

aRdga Walispira tyis bunebrivi struqtura, sadac gvxvdeba cxovelTa stabiluri,

Tumca arc Tu mravalricxovani populacia. krwanisis parki ar warmoadgens

dacul teritorias; igi warmoadgens saxelmwifo sakuTrebas. sajaro reestrSi es

nakveTi daregistrirebulia rogorc "arasasoflo-sameurneo miwa”, industriuli

daniSnulebis". misi mesakuTre amJamad aris ekonomikis da mdgradi ganviTarebis

saministro.

84

parkSi arsebuli mcenareulobis zogadi aRwera: krwanisis tye-parkis

terotoriaze xelovnuri nargavebi ereva bunebriv Walispira mcenareulobas; es

ukanaskneli md. mtkvris sanapirosTan dominirebs.

suraTi 4.7. krwanisis tye-parkze proeqtis zemoqmedebis zona (wiTeli zoli -

parkis sazRvari; mwvane zoli - saproeqto teritoriis amJamindeli sazRvrebi;

iisferi zoli - saproeqto teritoriis adrindeli sazRvrebi).

krwanisis tye-parkSi Semonaxulia didi xeebi. parkSi xe-mcenareebidan izrdeba:

verxvi, TuTa, nekerCxali, muxa, mcire raodenobiT ifani, Teladuma, kakali, fiWvi,

kedari; aseve, gvxvdeba wablis, cxeniswablas, cacxvis, pantis erTeuli

egzempliarebi. qvetye Seqmnilia mayvlis, knelis da askilis buCqnariT, aseve

broweulis xeebiT. balaxis safari nairbalaxeulobiTaa warmodgenili. dReis

mdgomareobiT, parkis siRrmeSi, md. mtkvris napirebTan da tborebis maxloblad

tyeebma faqtiurad daibruna bunebrivi Walispira tyis struqtura. Walispira

landSafti mdinaris napirs viwro zolad miuyveba. md. mtkvris marjvena napirze

mxolod krwanisis tye-parkis teritoriazea SemorCenili xvalos (Populus hybrida),

85

ofisa da tirifis Walis tye, romlis qvetye warmodgenilia mayvliT, xvarTqliT

(Smilax aspera) da suroTi.

parkis teritoriaze proeqtis zemoqmedebis qveS moyolili mcenareuloba:

krwanisis tye-parkis saerTo farTobi daaxl. 210 ha-ia, xolo gzis

mSeneblobisTvis amoRebuli farTobi daaxl. 1.7 ha-ia. am teritoriis nawili

dakavebulia mikro-avtobusebis sadguriT. axali gzis buferuli zonis kidura

wertili tyis siRrmeSi 60 m-ze aRwevs. proeqtis zemoqmedebis zona warmodgenilia

ori ubniT, romelTa farTobebia 16851 m2 da 181 m2. proeqtis gansaxorcieleblad

saWiro iqneba am ubnebze arsebuli yvela xis moWra. #1 ubanze (16851 m2) unda

moiWras Semdegi xe-mcenareebi: 39 Ziri Teladuma (Ulmus glabra) – 17.78 m3, 19 Ziri nekerCxali – 28.12 m3, 13 Ziri akacia – 1.5 m3, 5 Ziri tyemali – 0.46 m3, 2 tirifi – 0.06

m3, 48 kviparosi – 8.06 m3, 3 tuia – 0.11 m3, 1 kneli – 0.02 m3, 29 kakali – 4.63 m3, 22

verxvi – 11.47 m3, 1 cacxvi – 0.18 m3, 5 nekerCxali – 0.53 m3, 13 kedari – 16.48 m3, 3

qarTuli muxa – 4.55 m3, 53 ifani – 10.8 m3, 112 TuTa – 44.2 m3, 8 Savi fiWvi – 11.49 m3.

amas garda, moiWreba 4 Ziri Sindi. #2 ubanze (181 m2) unda moiWras: 5 Ziri ifani –

0.24 m3, 9 Ziri TuTa – 1.75 m3, 11 Ziri Savi fiWvi – 15.1 m3. sul moWras 401 Ziri xe

eqvemdebareba, rac 177.53 m3 merqans Seadgens. amas garda, moiWreba Sindis 4 buCqi.

sazogadoebrivi sargeblobis (municipaluri) terotoriis 17 ha-ze, romelic

zemoqmedebis qveS yveba, xeebis inventarizacia 2015 wlis oqtomberSi

ganxorcielda. zemoqmedebis qveS moyolili xe-mcenareebis detaluri aRwera, maTi

zomis, diametrisa da merqnis moculobis CaTvliT, mocemulia danarTSi 4B.

inventarizaciis Sedegebis mixedviT, am teritoriaze izrdeba: 20 Ziri ifani (0,995

m3), 40 Ziri TuTa (14,308 m3); 41 Ziri nekerCxali (22,443 m3); 13 akacia (1.457 m3); 5

tyemali (0.435 m3); 83 tirifi (27.662 m3); 351 Savi fiWvi (264.932 m3); 47 kviparosi (12.637

m3); 17 kakali (5.314 m3); 123 verxvi (219.778 m3); 47 sofora (20.961 m3); 1 cacxvi (6.76 m3); 9

xemyrali (0.552 m3); 54 leRvi (2.407 m3). saerTo jamSi, krwanisis parkis teritoriis

gareT sazogadoebrivi sargeblobis teritoriebze 851 Ziri xe moiWreba.

saqarTvelos wiTel nusxaSi Sesuli saxeobebi

detalurma savele botanikurma kvlevam gviCvena, rom krwanisis tye-parkis

teritoriis gareT proeqtis zemoqmedebis zonaSi ar xvdeba saqarTvelos wiTeli

nusxis arc erTi saxeoba, garda xelovnurad darguli 17 Ziri kaklisa. unda

aRiniSnos, rom proeqtis arealSi gxvdeba zogierTi iSviaTi, safrTxis qveS myofi

da mowyvladi saxeoba, rogoricaa: Elaeagnus angustifolia (iSviaTi saxeoba), Pinus eldarica (gaqrobis winaSe mdgari saxeoba).

proeqtis zemoqmedebis zonaSi (krwanisis tye-parkis farglebSi) wiTeli nusxis

saxeobebidan moiWreba 39 Ziri Teladuma (Ulmus minor Mill) – 17.78 m3 da 29 Ziri

kakali (Juglans regia L) – 4.63 m3.

„municipaluri ganviTarebis fondi“ uzrunvelyofs, rom samSeneblo derefnis

saboloo demarkaciis Semdgom, mSenebelma kontraqtorma ganaxorcielos

mosaWreli xeebis winasamSeneblo kvleva da sakadastro aRwera. Wras

daqvemdebarebuli yvela xe moiniSneba, gaizomeba da aRiwereba. xe-tyis Wris

programa SeTanxmebuli iqneba municipalur xelisuflebasTan. wiTeli nusxis

saxeobebis garemodan amoReba SeTanxmebuli iqneba garemos da bunebrivi

86

resursebis dacvis saministrosTan, moqmedi sakanonmdeblo procedurebis

Sesabamisad (ix. winamdebare winaswari garemosdacviT Sefasebis dokumentis

danarTi 6). moWrili merqani gadaecema municipalur xelisuflebas da krwanisis

parkis mflobelebs. iuridiuli pasuxismgeblobis kuTxiT mniSvnelovania, rom xe-

tyis winasamSeneblo kvleva da sakadastro aRwera samSeneblo derefnis

moniSvnisTanave da am ubnebze samSeneblo samuSaoebis dawyebamde ganxorcieldes.

„municipaluri ganviTarebis fondi“ da mSenebeli kontraqtori pasuxismgeblobas

ver aiReben tyis ukontrolo Cexvaze, rasac SesaZloa adgili hqondes

garemosdacviTi Sefasebis/gzS-s momzadebasa da samSeneblo samuSaoebis dawyebamde

drois SualedSi. swored amis gamoa, rom garemosdacviTi Sefasebis/gzS-s

farglebSi ganxorcielebuli kvlevebisas aqcenti gakeTda habitatebisa da

biomravalferovnebis aRweraze, rac aucilebelia zemoqmedebis analizisaTvis,

xolo zemoqmedebis qveS moyolili tyisa da mosaWreli xeebis raodenobrivi

Sefaseba da sakadastro aRwera uSualod samSeneblo samuSaoebis dawyebamde unda

moxdes. Wras daqvemdebarebuli xeebis (maT Soris wiTeli nusxis saxeobebis)

sakadastro aRweris, Wris procesis momzadeba-ganxorcielebis da sakompensacio

gegmis momzadebis xarjebs mSenebeli kontraqtori gaiRebs. „municipaluri

ganviTarebis fondi“ mSenebeli kontraqtoris am valdebulebas samSeneblo

xelSekrulebaSi Seitans.

4.3. ekologiuri receptorebi da fauna

4.3.1 faunis zogadi aRwera

proeqti iTvaliswinebs arsebuli Tbilisi-rusTavis gzis rekonstruqcias

TbilisSi gulias quCidan rusTavSi Sartavas quCamde. mocemuli trasis

daaxloebiT 10-km-iani monakveTi gadis mWidrod ganaSenianebul teritoriaze

(qvemo-foniWalis dasaxleba da sof. foniWala). mocemul monakveTze igegmeba gzis

siganis Semcireba 28 metramde gamyofi zolisa da gverdulis siganis Semcirebis

xarjze. avtomagistralze, yovel 200-400 metrSi igegmeba miwisqveSa da miwiszeda

gadasasvlebebis mowyoba fexiT mosiaruleebisTvis.

damtkicebuli martSruti gars Semouvlis mWidrod dasaxlebul ubnebs, md.

mtkvris napirze gavliT. igi iwyeba guluas quCiT, daaxloebiT me-5 km-niSnulze

gaivlis sarkinigzo xidis qveS da grZeldeba ara arsebuli gzis gaswvriv, aramed

ufro aRmosavleTiT, mdinare mtkvris napiris gavliT uvlis gverds sof. qvemo-

foniWalas. miRebuli dokumenti cxadyofs, rom avtomagistralis axali ubani

uerTdeba arsebul gzas 8 km niSnulTan da Semdeg avtomagistrali miuyveba

Tbilisi-rusTavis arsebul gzas.

87

faunis zogadi aRwera

zoogeografiuli TvalsazrisiT, mocemuli teritoria SeiZleba, mivakuTvnoT

golarqtikuli olqis xmelTaSuazRvis zoogeografiuli qve-olqis iran-Turanis

provinciis mtkvris raions. aq mocemuli ZiriTadi landSafti - akumulaciuri vake

dafarulia naxevradudabnos-udabnos mcenareulobiT Siblakis CanawinwklebiT. aq

gvxvdeba cxovelebi, romlebic ZiriTadad Ria aridul adgilebs irCeven

sabinadrod. rogorc gamonaklisi SegviZlia SamovTvaloT saxeobebi gvxvdeba

Walis tyis gaswvriv mdinare mtkvarze.

daculi teritoriebi

gzis mSeneblobis proeqti zemoqmedebas ar iqoniebs arc erT dacul teritoriaze.

uaxloesi daculi terotoriaa gardabnis aRkveTili, romelic md. mtkvris dabla

dinebaSia ganlagebuli. Tbilisi-rusTavis gzis mSeneblobis proeqtis

zemoqmedebis zonaSi biomravalferovnebis dacvis kuTxiT erTaderTi met-naklebad

mniSvnelovani teritoria krwanisis tye-parkia. krwanisis tye-parkis detaluri

ekologiuri aRwera da masze mosalodneli zemoqmedeba mocemulia danarT 4-Si;

qvemoT ki mocemulia Semajamebeli informacia. krwanisis tye-parkis zemoqmedebis

qveS moqceuli nawilis faunisturi aRwera: am teritoriaze SesaZloa binadrobdes

ZuZumwovarTa oTxi daculi saxeoba. arsebuli habitatebis gaTvaliswinebiT, aq

SesaZloa binadrobdes ruxi omana (Cricetulus migratorius), xolo sami saxeoba, kerZod

ki samxreTuli cxvirnala (Rhinolophus euryale), mehelis cxvirnala (Rhinolophus mehelyi) da kavkasiuri ciyvi (Sciurus anomalus) SesaZloa xandaxan Semodiodes sakvebis

Zebnisas. migraciis periodSi da momTabareobisas am teritoriaze SesaZloa

ikvebebodes frinvelis sami daculi saxeoba. es saxeobebia: qorcqvita (Accipiter brevipes), velis kakaCa (Buteo rufinus) da gavazi (Falco cherrug), zamTris periodSi. ar SeiZleba danamdvilebiT gamoiricxos reptiliebis ori saxeobebis, kerZod ki

xmelTaSuazRveTis kusa (Testudo graeca) da sayeloiani eirenisis (Eirenis collaris) arseboba. amas garda, aq SesaZloa Segvxvdes mweris xuTi daculi saxeobis

ramdenime egzempliari.

krwanisis parkis mTeli teritoriis saerTo faunisturi aRwera: krwanisis tye-

parkis mTeli teritoriis farglebSi SesaZloa dafiqsirdes kanoniT daculi

Semdegi saxeobebi: ZuZumwovrebis zemoT CamoTvlili oTxi saxeoba, frinvelTa 11

saxeoba, reptiliebis sami saxeoba, Tevzis erTi saxeoba da mwerebis eqvsi saxeoba.

frinvelis or saxeobas, kerZod ki gavazsa (Buteo rufinus) da ulvaSa wivwivas (Panurus biarmicus) aq SesaZloa budec hqondes; Tumca, am terotoriaze maTi budoba

literaturuli wyaroebiT ar dasturdeba. amasTan, ulvaSa wivwiva parkis

terotoriaze da mis SemogarenSi didi xania ar daufiqsirebiaT. am sias SeiZleba

daematos dasavluri maxrCobela (Eryx jaculus) – igi SeiZleba parkis samxreT

nawilSi, moSiSvlebul qviSnarze Segxvdes. samSeneblo samuSaoebisas SesaZloa

mcire raodenobiT daiRupos mcire ZuZumwovrebi da reptiliebi, romlebic wiTel

nusxaSi araa Setanili. ase magaliTad, SesaZloa daiRupos Waobis ku (Emys orbicularis), Tu md. mtkvris marjvena SenakadebSi, an krwanisis parkSi arsebul

tborebSi sawvavi CaiJoneba, an Tu miwis samuSaoebis Sesasruleblad gamoyenebuli

teqnika daazianebs mdinareTa napirebs, sadac es saxeoba kvercxs debs.

88

4.3.2 biotopebis aRwera proeqtis teritoriaze

amJamadproeqtis mTeli farTobi ZiriTadad sasoflo-sameurneo nakveTebiT aris

dafaruli, kerZod ganadgurebuli saZovrebi da simindis yanebi md. mtkvris

napirebze, zogan – sarwyavi simindis mindvrebi da bostnebi. mdinaris Walebi

mdinaris napirebze viwro zolad aris ganlagebuli. md. mtkvris marjvena napirze

izrdeba Walis verxvis (Populus hybrida), ofis da tirifis mdinarispira tye. mayvali,

Smilax aspera da suro SemorCenilia mxolod krwanisis parkis teritoriaze da

mdinaris qveda nawilSi. tye-parkSi SemorCenilia aseve didi xeebi. gzis koridoris

sxva adgilebSi tyeebi ar izrdeba. mcire mdinareebis fskerze izrdeba lelqaSi

da buCqnari – mayvali, Smilax aspera, kvrinCxi, kuneli da WalafSata (Elaeágnus angustifólia). adgilobrivi mosaxleoba am adgilebs bostnebad iyenebs.

zoologiuri TvalsazrisiT samSneblo koridoris sxvadasxva ubnebad dayofa

saWiro ar aris. amgvari detalizacia ar aris aucilebeli gzis am monakveTis

simoklis, landSaftis erTgvarovnebis da misi anTropogenuri gadagvarebis, aseve

cxovelTa mobilurobis gamo.

adamianebi am teritoriaze didi xnis dasaxldenen da iyenebdnen mas intensiuri

sasoflo-sameurneo saqmianobisTvis, ekonomikuri, samrewvelo, rekreaciuli

miznebisTvis da nagavsayrelad. gzis koridoris da mimdebare teritoriis fauna

gaRaribebulia. miuxedavad imisa, rom am farTobis fauna SeiZleba erTian

kompleqsad CaiTvalos, sxvadasxva biotipebis gavrcelebis are sxvadasxvagvaria.

Cveni azriT, unda gamoiyos sami saxis biotopi:

urbaniznebuli adgilebi (mWidro dasaxlebuli qalaqebi an soflebi da

samrewvelo obieqtebi) – 0-dan 2km-mde da 5-dan 8km-mde mcire wyvetiT.

damtkicebuli trasa gadis am ekosistemaze. Semdeg 1-eli da me-2 variantis

mixedviT soflebi grZeldeba gzis oirve mxares 9+200km-mde. me-3 variantis

mixedviT qalaqi gzis marjvena (samxreT-aRmosavleT) mxares grZeldeba 9-10km-mde.

damtkicebuli trasa mTlianad am ekosistemaze gadis.

stepebis, gorakebis da mTiswineTis ladSafti, sadac izrdeba uro (Bohtriochloa sp) da vaciwvera (Stipa sp), stepebi, Sibliaki, gariga da naxevarudabnos mcenareuloba

gorakebis ferdebze da xevebSi. is ikavebs gzis samSeneblo koridoris udides

nawils. aqa-iq gvxvdeba damlaSebuli adgilebi. 1-eli da me-2 variantis mixedviT

gza kveTs am landSafts 9.5km-dan rusTavis Sesasvlelamde. me-3 variantis

mixedviT gza kveTs am landSafts 7.5-8km-dan rusTavis Sesasvlelamde.

306. Walis landSaftebis narCenebi verxvis tyiT da mindvrebiT mdinare mtkvris

marjvena sanapiros gaswvriv kveTs mxolod damtkicebul marSruts daaxloebiT 6

+600 km-dan 7 +300 km-mde.

varianti 1 (arsebuli gza)

• urbanizebuli ubnebi (qalaqis an soflis mWidro ganaSenianebiT da

samrewvelo sawarmoebiT) 5 km-dan 8 km-mde mcire garRvevebiT.

• stepebi, mTiani da mTiswina landSaftebi 9,5 km-dan rusTavis Sesasvlelamde.

varianti 2 (damtkicebuli sasurveli marSruti)

89


samrewvelo sawarmoebiT) 0 km-dan 2 km-mde da 5 km-dan 8 km-mde mcire

garRvevebiT.

• stepebi, mTiani da mTiswina landSaftebi 9,5 km-dan rusTavis

Sesasvlelamde.

• Walis landSaftebis narCenebi mdinare mtkvris marjvena sanapiros

gaswvriv 6 +600 km-dan 7+300 km-mde, daaxloebiT (damtkicebuli marSruti).

varianti 3


samrewvelo sawarmoebiT) 0 km-dan 2 km-mde da 5 km-dan 9-10 km-mde mcire garRvevebiT.

• stepebi, mTiani da mTiswina landSaftebi 9,5 km-dan rusTavis

Sesasvlelamde.

4.3.3 fauna mSenebare sagzao derefnis farglebSi

urbanizebuli ubnebi (qalaqis an soflis mWidro ganaSenianebiT da samrewvelo

sawarmoebiT) 4 +00 km-dan 10 +800 km-mde mcire garRvevebiT.

ganaSenianebul ubnebze mobinadre cxovelebi SeCveuli arian adamianebsa da

manqanebis moZraobas, xmauris momatebul dones da ganaTebas RamiT. mocemul

teritoriebze iqmneba Tanasazogadoeba, romelic Sedgeba mcirericxovani

saxeobebisgan. calkeuli saxeobebis ricxobrioba, sruliad sinantropuli

saxeobebis gamoklebiT, rogoricaa virTxa, saxlis Tagvi da beRura, zogadad

didia. Tumca, mocemuli Tanasazogadoebebi sakmaod mdgradia pirobebis

cvlilebebisadmi da anTropogenuli zemoqmedebisadmi. didi raodenobiT

gagareulebuli katebis, soflisa da mawanwala ZaRlebis gamo nakleb savaraudoa

am teritoriaze kanoniT daculi romelime saxeobis gamoCena. rac Seexeba sxva

saxeobebs, isini xSirad mtaceblebis msxverpli xdebian.

cxovelebis erTaderTi jgufi, romelic SeiZleba, seriozulad daziandes

avtomagistralis mSeneblobisa da eqspluataciis procesSi, xelfrTianebi arian.

maTgan aTi saxeoba qmnis koloniebs: gamoyvanis, romlebSic xdeba bartyebis

gamokveba da aseve, qmnian zamTris koloniebs, romlebSic isini zamTris Zils

miecemian. Ramurebi koloniebs qmnian sardafebSi da sxvenebze, sadac adamianebi

iSviaTad Cndebian, miwisqveSa komunikaciebsa da bunebriv mRvimeebSi. garda amisa,

sami saxeoba (ix. cxrili 2) qmnis koloniebs xis fuRuroebSi. Tbilisi-rusTavis

arsebuli gzis gafarToebisa da axali ubnebis mSeneblobis procesSi Senobebi

eqvemdebareba dangrevas, xolo Zveli xeebi - moWras.

saqarTveloSi mobinadre yvela xelfrTiani daculia „evropul xelfrTianTa

populaciebis dacvis Sesaxeb SeTanxmebiT“ - EUROBATS. populaciebis arseboba

dasangrev SenobebSi da mosaWrel xeebSi SeiZleba dadgindes ubnis ultrabgeriTi

deteqtorebiT SeswavliT.

90

mocemul monakveTze mosalodneli zemoqmedeba:

• Ramurebis zogierTi TavSesafris moSla xeebis fuRuroebSi da SenobebSi

da mRvimeebSi avtomagistralis mSeneblobis mosamzadebel etapze;

SemoTavazebul Semarbilebel zomebSi unda Sediodes:

• damatebiTi savele kvlevebi - uSualod mSeneblobis derefnis farglebSi

xelfrTianebis koloniebis arsebobis dadasturebis mizniT da samSeneblo

samuSaoebis iseTi grafikis Sedgena, romelic iqneba misaRebi

biomravalferovnebis dacvis TvalsazrisiT;

• xelfrTianebis koloniis aRmoCenis SemTxvevaSi rekomendebulia bunebis

dacvis saministros TanamSromlebis saqmis kursSi Cayeneba;

• xelfrTianebis koloniisTvis saxifaTo dros (noembris bolodan ivlisis

dasawyisamde) maTi TavSesafris (Senoba an xe) moSlis aucileblobis

SemTxvevaSi aucilebelia RamurebisTvis xelovnuri TavSesafris mowyoba.

stepebi, mTiani da mTiswina landSaftebi 9,5 km-dan rusTavis Sesasvlelamde.

avtotransportiT gadatvirTuli saavtomobilo gzebis (Tbilisi-wiTeli xidi da

Tbilisi-TeTriwyaro), dasaxlebuli punqtebisa da sawarmoebis siaxlovis gamo

mocemul ubanze yvela bunebrivi funqcia daqveiTebulia. soflis, mwyemsi da

mawanwala ZaRlebis didi raodenobis gamo nakleb savaraudoa kanoniT daculi

romelime didi saxeobis ZuZumwovris am teritoriaze gamoCena. rac Seexeba sxva

saxeobebs, isini mtaceblebis msxverpli arian.

mcireaziuri meqviSias (Meriones tristrami) gavrcelebis areali md. mtkvris marjvena

sanapiroze xan mcirdeba, xan farTovdeba da am mRrRnelis koloniebis gamoCena

mosalodnelia zafxulis bolos samSeneblo derefnis farglebSi.

aRniSnul adgilebs iyenebs mravali didi zomis mtacebeli frinveli simaRlis

asaRebad, livliveben ra Tbili haeris aRmaval nakadebSi da moipoveben sakvebs.

mocemuli ubnis ZiriTadi funqciebia:

1. rigi didi zomis mtacebeli frinvelebis gaCerebis adgili migraciis dros;

2. frinvelebis kvebis are bartyobisa da Semodgomis momTabareobis dros;

3. saqarTvelos wiTel nusxaSi Setanili ZuZumwovrebis - nacrisferi

zazunela (Cricetulus migratorius), amierkavkasiuri zazuna (Mesocricetus brandti) -

binadrobis adgili;

4. saqarTvelos wiTel nusxaSi Setanili qvewarmavlebis - xmelTaSuazRveTis

ku (Testudo graeca), dasavluri maxrCobela (Eryx jaculus)

5. saxelmwifo wiTel nusxaSi Setanili saxeobis - mcireaziuri meqviSia

(Meriones tristrami) - savaraudo binadrobis adgili.

mosalodneli zemoqmedeba mocemul ubanze;

• kvebaze myofi da mobudari frinvelebis SeSfoTeba gadafrenisas da

bartyebis gamokvebisas - nakleb mniSvnelovani - frinvelebs aqvT ufro wynar

adgilas gadafrenis saSualeba;

91

• mRrRnelebis - amierkavkasiuri zazunasa (Mesocricetus brandti) da mcireaziuri meqviSias (Meriones tristrami) - koloniebis ganadgurebam SeiZleba, gamoiwvios

maTi populaciebis ricxobriobis mniSvnelovani Semcireba ganxilul

teritoriaze, magram qveynisa da saxeobis masStabiT kritikuli ar aris;

SemoTavazebul Semarbilebel zomebSi unda Sediodes:

• damatebiTi savele kvlevebi - uSualod mSeneblobis derefnis farglebSi

xelfrTianebis koloniebis arsebobis dadasturebis mizniT da samSeneblo

samuSaoebis iseTi grafikis Sedgena, romelic iqneba misaRebi

biomravalferovnebis dacvis TvalsazrisiT;

• uSualod mSeneblobis dawyebamde aucilebelia darwmundeT, rom gzis

mSeneblobis ubnebze da Sesabamisi nagebobebis adgilebSi mcireaziuri

meqviSias (Meriones tristrami) koloniebi ar arsebobs;

• iseTi mowyobilobis aucilebeli gamoyeneba, romelic afrTxobs

frinvelebs da ar aZlevs maT avtomagistralis gaswvriv gaWimul denis

mavTulebze daSvebis saSualebas;

Walis landSaftebis narCenebi mdinare mtkvris marjvena sanapiros gaswvriv 6 +600

km-dan 7+300 km-mde daaxloebiT (damtkicebuli marSruti).

sanapiros tyis viwro zoli buCqnarisa da lianebis xSiri qvetyiT napiris

gaswvriv warmoadgens cxovelTa mravali saxeobis binadrobis adgils. WalaSi

kargad ganviTarebuli mcenareuloba warmoadgens cxovelebis TavSesafarsa da

sakveb ares. soflis, mwyemsi da mawanwala ZaRlebis didi raodenobis gamo nakleb

savaraudoa kanoniT daculi romelime didi saxeobis ZuZumwovris am teritoriaze

gamoCena. rac Seexeba sxva saxeobebs, isini mtaceblebis msxverpli arian.

didi asakovani xeebis garkveuli raodenoba unda moiWras. mdinare mtkvris napirze

binadrobs tura, mela, gareuli kata, nutria. aq Tavmoyrilia Waobis kuebi (Emys orbicularis), bayayebis didi raodenoba. md. mtkvarze gvxvdeba Toliebi, kokorinebi,

ixvebi. mocemuli ubnis ZiriTadi funqciebia:

1. mtacebeli frinvelebisa da frinvelebis trivialuri saxeobebis budobis

adgili;

2. frinvelebis kvebis are bartyobisa da Semodgomis momTabareobis

3. mdinaris Wala warmoadgens am teritoriaze gavrcelebuli mravali

ZuZumwovrisa da frinvelis gadaadgilebis gzas da warmoadgens gamravlebadi

individebis TavSesafars.

92

5 socio-ekonomikuri pirobebi

5.1. demografia

demografia

Tbilisi

Tbilisis mosaxleobam maqsimums miaRwia 1992 wlisaTvis – 1.276 milioni adamiani.

momdevno wlebSi, rodesac politikur areulobas qonda adgili, dadaqalaqis

mosaxleoba TiTqmis 15%-iT Semcirda. mosaxleobis raodenoba 2004-2005 wlebSi, ase

Tu ise dastabilurda da daaxloebiT 1.08 milioni Seadgina. 2005 wlidan ki

araTanabari zrda SeiniSneba. bolo aTwleulebis ganmavlobaSi mosaxleobis

zrdis dabali done ori ZiriTadi mizeziT ganisazRvra: Sobadobis dabali

maCvenebeli, romelic utoldeba sikvdilianobis maCvenebels da migracia.

cxrili 1.

aTasi

kaci

2010 2011 2012 2013 2014 2015 q. Tbilisi 1 152,5 1 162,4 1 172,7 1171,2 1175,2 1118,3

bunebrivi matebis maCvenebeli (2010-2014)

2010 2011 2012 2013 2014 q. Tbilisi 4 567 4 424 4 114 4 654 5 645

TbilisSi mcxovrebi eTnikuri jgufebi3

rusTavi

3 wyaro: თბილისის მერიის დოკუმენტი, თბილისის მუნიციპალიტეტის ეკონომიკური განვითარების გეგმა (2006 წ.), www.tbilisi.gov.ge

93

rusTavis mosaxleobis mcire zrda SeiniSneba bolo eqvsi wlis ganmavlobaSi.

cxrilSi mocemulia rusTavis mosaxleobis zrdis dinamika 2015 wlis 1 ianvris

mdgomareobiT.

cxrili 2. rusTavis mosaxleobis raodenobis dinamika 2010-2015 ww

aTasikaci

2010 2011 2012 2013 2014 2015

q. rusTavi 119,5 120,8 122,5 122,5 122,9 125,0 bolo wlebis ganmavlobaSi q. rusTavSi dafiqsirda bunebrivi mateba. bunebrivi matebis maCvenebeli (2010-2014)

2010 2011 2012 2013 2014 q. rusTavi 729 971 619 634 985 mosaxleobis gadanawileba erovnebebis mixedviT

eTnikuri jgufi raodenoba procentuli raodenoba

qarTvelebi 102 151 88 azerbaijaneli 4993 4 somexi 2809 2 osi 1410 1 rusi 3536 3 afxazi 44 <1 berZeni 257 <1 ukraineli 395 <1 iezidi 293 <1 sxva 4885 4

gardabani

gardabnis municipaliteti Sedgeba 42 dasaxlebuli punqtisgan. 1 qalaqi, 2 daba da

39 sofeli. eTnikurad ZiriTadaT qarTvelebi Warboben - 54.2% da azerbaijanelebi

- 43.6%. aseve, mcire jgufebiT warmodgenili arian somxebi – 0.7%, rusebi – 0.7% da

osebi 0.4%4.

municipalitetSi mosaxleobis simWidrove Seadgens 100-dan 125-mde macxovrebels

erT kvadratul kilometrze. aseTi samrewvelo centrebi, rogorebicaa q. Tbilisi

da q. rusTavi warmoadgenen mosaxleobis dasaqmebis ZiriTad saSualebas. Tumca

imis gamo, rom samrewvelo sawarmoebis didi nawili gaCerebuli an gauqmebulia,

mosaxleobis dasaqmebis mniSvnelovani dargi soflis meurneobaa.

94

soflis meurneobis ZiriTadi mimarTulebebia: mebostneoba, sarZeve meurneoba,

mexileoba da meyvavileoba.

cxrili 3.

gardabnis municipalitetis mosaxleobis raodenobis dinamika 2010-2015 ww

aTasikaci

2010 2011 2012 2013 2014 2015 gardabnis municipaliteti 97,6 98,7 99,7 99,7 100,1 82,2

bunebrivi matebis maCvenebeli (2010-2014)

2010 2011 2012 2013 2014 gardabnis municipaliteti 557 422 474 533 537

5.2. socio-ekonomikuri maxasiaTeblebi

mrewveloba

Tbilisi

ekonomikuri, maT Soris samrewvelo, aqtivobebi 1990-iani wlebis meore naxevarSi

aRdga da reabilitaciis procesi axali aTaswleulis pirveli aTi wlis

ganmavlobaSi gagrZelda. gamococxlebis miuxedavad sabWoTa periodTan SedarebiT

Tbilisis samrewvelo saqmianoba kvlav dabal donezea. mZime danadgarebis,

eleqtro meqanizmebis da mikroeleqtronikis, safeiqro da sxva mrewvelobis

msxvil sawarmoTa umetesoba an aRar funqcionirebs, an Zalian mcire raodenobis

produqcias uSvebs. amJamad, SedarebiT kargad ganviTarebuli dargebia Rvinis da

sxva alkoholuri an araalkoholuri sasmelebis, sakvebi produqtebis (xorci da

rZis produqtebi, xili da bostneuli), aseve samSeneblo masalebis (cementi,

asfalti) warmoeba.

cxrili 4.

mrewvelobaSi brunvis moculoba

თბილისი 2011 2012 2013 2014

მლნ.ლარი 3175,6 3242,9 3373,5 3773,1

mrewvelobaSi produqciis gamoSveba

თბილისი 2011 2012 2013 2014

95

მლნ.ლარი 2504,0 2647,2 2831,4 3116,0

rusTavi

q. rusTavSi aris 60 msxvili da saSualo sawarmo, romelTa nawarmi miewodeba

msoflios sxvadasxva qveynebs, aq aris tyavis gadamamuSavebeli qarxana, azotis

qarxana, igi awarmoebs da eqsportze gaaqvs, gvarjila da amoniumis sulfati.

qarTuli foladis qarxana,romelic awarmoebs da eqsportze gaaqvs: armatura

liToni, milebi, milgasayvani armaturebi. haidelberg cementis qarxana, jeostilis

qarxana, romelic awarmoebs: armaturas.

2004-2007 wlebSi ekonomikis sxvadasxva dargebsa da sferoebSi gamomuSavebuli

produqciis da momsaxureobis Rirebulebis zrdam 98.3% Seadgina.

2007 wlis mdgomareobiT q. rusTavis ekonomikaSi wamyvani adgili damamuSavebel mrewvelobas uWiravs da misi wili 89.9% Seadgens. 2,7% mSeneblobaze modis, xolo

danarCeni dargebisa da sferoebis xvedriTi wilebi metad umniSvneloa. gardabani

mrewvelobis dargebidan aRsaniSnavia eleqtroenergetika, radgan aq mdebareobs

gardabnis Tboeleqtrosadguri, romelic udidesia amierkavkasiaSi da romelic

1963 wels Sevida eqspluataciaSi. mniSvnelovania agreTve mtkvrisa da samgoris

zemo magistralze arsebuli 5 hesi. am sadgurebis mier gamomuSavebuli

eleqtroenergia xmardeba Tbiliss da rusTavs, aseve saqarTvelosa da

amierkavkasiis sxva raionebs. gardabnis raionSi aris saSeni masalebis, msubuqi da

kvebis mrewvelobis sawarmoebi. raionis msxvili sawarmoa gardabnis muyao-

ruberoidis qarxana. kvebis mrewvelobidan aRsaniSnavia xilis, yurZnisa da

bostneulis gadamamuSavebeli sawarmoebi.

soflis meurneoba

Tbilisi

1990-ian wlebamde Tbilisis gareubnebSi soflis meurneoba kargad iyo

ganviTarebuli. warmoebuli produqcia Seicavda xilis, bostneulis, xorcisa da

rZis produqtebs. maTi gayidva ZiriTadaT, Tbilisis bazrebSi xdeboda5. bolo ori

aTewleulis ganmavlobaSi sasoflo-sameurneo warmoeba sagrZnoblad Semcirda.

saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuris mier mowodebuli informaciis

Tanaxmad, TbilisSi soflis meurneobis mTliani damatebiTi Rirebuleba Semcirda

da 1 mln. lari Seadgina. gaurkvevelia, ramdenad moicavs aRniSnuli

statistikuri monacemebi 2006 wels SemoerTebuli soflebis saqmianobas. zogadad

qalaqSi da mis SemogarenSi mimdinare sasoflo- sameurneo aqtivobebis Sesaxeb

Zalzed mwiri informacia arsebobs. garda amisa, aRniSnul seqtorTan

dakavSirebuli garemoze zemoqmedebis faqtorebis Sesaxeb cnobebi kidev ufro

SezRudulia.

5 თბილისის ენციკლოპედია, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია, თბილისი, 2002 წ.

96

cxrili 5.

soflis meurneobis mTliani damatebiTi Rirebuleba.

2006 2007 2008 soflis meurneoba (mimdinare fasebi, mln lari) 1.4 1.0 1.0

rusTavi

q. rusTavSi da mis SemogarenSi mimdinare sasoflo-sameurneo aqtivobebis Sesaxeb

aseve Zalzed mwiri informacia arsebobs. qalaqis saerTo teritoria Seadgens 6060

heqtars. fizikur da iuridiul pirTa sakuTrebaSi gadacemuli miwebis farTi

Seadgens 435.68 heqtars, maT Soris arasasoflo-sameurneo miwa 165.68 heqtars, xolo

sasoflo-sameurneo 270.00 heqtars.

gardabani

raionis saerTo farTobia 160900 ha. maT Soris sasoflo-sameurneo savargulebis

farTobia 66899 ha. raionSi saxnavis farTobia – 37035 ha, xolo saTibis farTobia

– 2193 ha. saZovrebis farTobia – 22183 ha, mwiri miwis farTobi 17079 ha.

raionSi gavrcelebuli kulturebia: marcvleulidan – xorbali da simindi, xolo

erTwliani sasoflo sameurneo kulturebidan ki – pomidori, badrijani,

kombosto, xaxvi, kitri, simindi, bulgaruli wiwaka, kartofili, stafilo, yurZeni,

xorbali, sazamTro, nesvi, qeri da sxva.

raionSi warmoebuli sasoflo sameurneo produqcia ZiriTadaT miewodeba

adgilobriv bazaars saSualod weliwadSi 70022 tona, aqedan: xorbali 6900 t,

qeri 1210 t, Svria 35 t, simindi – 11500t, lobio 10 t, mzesumzira 967 t, kartofili

45 t, bostneuli 46780 t, msxali 176 t, komSi 98 t, qliavi 224 t, bali-alubali 121

t, gargari 56 t, yurZeni 1670t.

gardabnis raionisaTvis soflis meurneobis prioritetul mimarTulebad iyo da

mimdinare periodisaTvis rCeba bostneulis warmoeba, marcvleuli kulturis

moyvana da mefrinveleoba.

dasaqmebulobisa da umuSevrobis doneebi

Tbilisi

umuSevrobis done q. Tbilisis maStabiT sakmaod maRalia. ukanaskneli ramodenime wlis ganmavlobaSi igi 22,5-29.3% farglebSi meryeobs. cxrili 6.

statusi 2011 w. 2012 w. 2013 w. 2014 w.

sul aqtiuri mosaxleoba (samuSao

Zala) 437,4

437,2

444,7

419,2

momuSave 309,4 309,9 315,3 325,0 daqiravebuli 251,2 251,7 247,5 263,6

97

TviTdasaqmebuli 57,3 58,0 67,5 61,4 gaurkveveli 0,9 0,1 0,4 0,0 umuSevari 128,0 127,3 129,3 94,2 umuSevrobis done (procentebSi) 29,3 29,1 29,1 22,5 aqtiurobis done (procentebSi) 54,7 56,9 55,3 53,5 dasaqmebis done (procentebSi) 38,7 40,3 39,2 41,5 bolo ramodenime wlis ganmavlobaSi dasaqmebulTa saSualo xelfasma sagrZnoblad moimata. cxrili 7.

daqiravebiT dasaqmebulTa saSualo Tviuri nominaluri xelfasi (2005-2014)

weli Tanxa valuta

2005 204,2 ლარი 2006 277,9 ლარი 2007 368,1 ლარი 2008 534,9 ლარი 2009 556,8 ლარი

2010 597.6 ლარი

2011 636,0 ლარი 2012 712,5 ლარი 2013 773,1 ლარი 2014 818,0 ლარი

rusTavi

statistikis departamentis 2008 wlis monacemebiT rusTavSi dasaqmebuli iyo 14 113

adamiani. aqedan 41.7% qalia, xolo 58.3% - kaci. dasaqmebulTa mTliani raodenoba

sawarmos zomis mixedviT Semdegnairad nawildeba: msxvili sawarmoebi – 68.5%,

saSualo sawarmoebi – 14.2% da mcire sawarmoebi 17.3%.

gardabani

municipalitetSi mosaxleobis simWidrove Seadgens 100-dan 125-mde macxovrebels

erT kvadratul kilometrze. aseTi samrewvelo centrebi, rogorebicaa q. Tbilisi

da q. rusTavi warmoadgenen mosaxleobis dasaqmebis ZiriTad saSualebas. Tumca

imis gamo, rom samrewvelo sawarmoebis didi nawili gaCerebuli an gauqmebulia,

mosaxleobis dasaqmebis mniSvnelovani dargi soflis meurneobaa.

98

infrastruqtura

Tbilisi

Tbilisis wyalsadenis qselis sigrZe, diametriT 13 mm-dan da 1400 mm-mde, TiTqmis

3000 km-ia. qselebis ganStoebebi, umetesad, mowyobilia foladis milebiT.

wyaldenebis da magistraluri qselebis 35% Tujisaa da 65% ki - foladis. bolo

periodSi, masiurad mimdinareobs maRali xarisxis polieTilenis milebis montaJi.

Tbilisis normaluri wyalmomaragebisTvis qalaqis sxvadasxva raionSi da

sxvadasxva niSnulze, 35 adgilze, ganTavsebulia 86 samarago rezervuari (saerTo

moculobiT 317 000 m3).

yvela rezervuari rkinabetonisaa, mrgvali an oTxkuTxa formis da miwis qveSaa

ganTavsebuli. etapobrivad mimdinareobs rezervuarebis nawilis reabilitacia.

"jorjian uoTer end faueri" eqspluatacias uwevs 141 adgilobriv wnevis

gamaZlierebel satumbo sadgurs, romelSic damontaJebulia 4 kvt-dan 75 kvt-mde

Zravebi. amJamad, 70 satumbo sadguri mTlianad reabilitirebulia da aRWurvilia

uaxlesi tipis avtomaturi marTvis tumbo-agregatebiT, danarCenis rekonstruqcia

ki gegmurad mimdinareobs.

bolo wlebSi mkveTrad gaumjobesda municipaluri narCenebis marTva. kerZo

kompaniebis mier, romlebic tenderis safuZvelze Tbilisis sxvadasxva ubnebs

emsaxurebian ganxorcielda axali Sesabamis teqnikis SeZena. mkveTrad gaumjobesda

narCenebis Segrovebis sakiTxis. daixura ori Zveli nagavsayreli da gaixsna axali,

romelic evrostandartebis moTxovnebs akmayofilebs. ramdenime kompaniam moipova

licenziebi sxvadasxva tipis saSiSi narCenebis gadamuSavebaze. amavdroulad, unda

aRiniSnos, rom saSiSi narCenebis marTva rogorc TbilisSi, aseve saqarTveloSi

erT-erT mwvave problemad rCeba, Tumca miRebuli narCenebis marTvis axali

kodeqsi imedia am problemas uaxloes xanebSi moawesrigebs.

rusTavi

"rusTavis wyali” wyalmomaragebisa da wyalarinebis momsaxurebas uwevs 49 932

abonents q. rusTavSi, 4 713 abonents gardabanSi, maT Soris sabiujeto

organiazaciebsa da komerciul obieqtebs.

"rusTavis wyali” wyalsadenisa da wyalarinebis qselebze etapobrivad

axorcielebs sareabilitacio da gegmur profilaqtikur samuSaoebs, axdens

avariuli dazianebebis likvidacias. sareabilitacio samuSaoebis Catarebis mizniT

wyalmomaragebis SezRudvaze mosaxleoba mudmivad informirebulia.

rusTavSi wyalsadenis qselebze dagegmili sareabilitacio samuSaoebis udidesi

nawili ukve dasrulebulia. qalaqis wyalmomarageba uwyvetad xorcieldeba.

sruli datvirTviT muSaobs xramis saTave nageboba. gansakuTrebuli yuradReba

eTmoba sasmeli wylis xarisxs.

99

mudmivad tardeba q. rusTavis mkvebavi magistraluri wyalsadenebis

sarekonstruqcio samuSaoebi, romelsac ”rusTavis wyali” “jorjian uoTer end

fauerTan” erTad axorcielebs. sareabilitacio samuSaoebis CatarebiT qalaqis

wyalmomarageba gacilebiT stabiluri da saimedo gaxda.

aseve, dasrulda ”rusTavis wylis” saTave nagebobaze eleqtromeurneobis

sarekonstruqcio samuSaoebi – damontaJda axali 6 kv simZlavris 2,2 kilometriani

sahareo xazi da axali 16 megavatiani transformatori, rac xramis saTave

nagebobisa da satumbo sadgurebis saimedo da uwyvet eleqtromomaragebas

uzrunvelyofs. axlidan aRiWurva da gamarTulad muSaobs ”rusTavis wylis”

qimiur-baqteriologiuri laboratoria, romelic sasmel wyals uwyvet reJimSi

akontrolebs.

sasikeTo Zvrebi ganxorcielda municipaluri myari narCenebis marTvis kuTxiTac.

kompaniam, romelic rusTavs emsaxureba SeiZina Tanamedrove tipis nagavmzidebi da

rogorc metalis, aseve plastikis konteinerebi. 2011 w rusTavSi EBRD-s da Sida-s dafinansebiT gaixsna axali evrostandartebis nagavsayreli. saSiSi narCenebis

marTva, rogorc mTel saqarTveloSi, rusTavSic problemad rCeba, Tumca miRebuli

narCenebis marTvis axali kodeqsi imedia am problemas uaxloes xanebSi

moawesrigebs.

gardabani

gardabnis wyliT momaragebas awarmoebs “rusTavis wyali”. aRniSnuli kompania

wyalmomaragebasa da wyalarinebis momsaxureobas uwevs 4 713 abonents q.

gardabanSi. kompania awarmoebs rogorc qalaqis wliT momaragebas, aseve

wyalarinebas. narCeni wyali Caedineba gardabnis wlis gamwmend danadgarSi da

meqanukuri gawmendis Semdeg Caedineba md. mtkvarSi.

q. gardabani gazificirebulia da miewodeba bunebrivi gazi.

municipaluri narCenebis marTvas anxorcielbs kerZo kompania, romelsac gaaCnia

Sesabamisi iunfrastruqtura, xolo narCenebis ganTavseba xorcieldeba rusTavis

nagavsayrelze.

transporti

Tbilisi

mosaxleobis transportiT momsaxureoba qalaqad cxovrebis erT-erTi

umniSvnelovanesi maCvenebelia. Tbilisi odiTganve satransporto qselis

mravalferovnebiT xasiaTdeboda.

Tbilisis metropoliteni – gaxsnis dRidan mgzavrebis did raodenobas emsaxureba.

bolo wlebis monacemebiT yoveldRiurad gadayvanil mgzavrTa raodenoba

saSualod 206 000 mgzavrs Seadgens. dagegmilia da mimdinareobs axali sadguris

mSenebloba.

100

avtobusi – metrosTan erTad dRemde rCeba ZiriTad municipalur transportad.

dedaqalaqSi yoveldRiurad moZraobs avtobusis M3 kategoriis 6 476 erTeuli

moZravi Semadgenloba, sadac didi tevadobis avtobusebis raodenoba Seadgens 110,

xolo saSualo tevadobis 366 erTeuls. M2 7 kategoriis avtobusebi 2128 erTeuli

moZravi Semadgenloba.

taqsi – TbilisSi, iseve rogorc nebismier qalaqSi, yvelaze swrafi miwiszeda

transportia. taqsi dedaqalaqis sazogadoebrivi transportidan erTaderTia,

romliTac 24 saaTis ganmavlobaSi SeiZleba sargebloba.

rkinigza – Tbilisidan foTSi pirveli matarebeli 1872 wlis 10 oqtombers Cavida8.

dRes TbilisSi oTxi rkinigzis sadguria: avWalis, didubis, navTluRis da

Tbilisis centraluri sadguri. dedaqalaqis sarkinigzo magistrali

dakavSirebulia, rogorc saqarTvelos nebismier regionTan, aseve somxeTTan,

azerbaijanTan da ruseTTan. uaxloes momavalSi sarkinigzo magistrali

saqarTvelos TurqeTTan daakavSirebs.

rusTavi

rusTavis Sidasaqalaqo marSrutze moZravi transportis saxeobebia: municipaluri

transporti (avtobusi), kerZo samarSruto mikroavtobusebi da taqsi. qalaqSi

mowesrigebuli sagzao moZraobis niSnebi da SuqniSnebi. rusTavSi pirvelad

saqarTvelos masStabiT damontaJda eleqtronuli tabloebi, romelzedac aisaxeba

avtobusis moZraobis ganrigi.

gardabani

gardabnis raionis satransporto infrastruqtura kargadaa ganviTarebuli. aq

warmodgenilia, rogorc saavtomobilo, aseve sarkinigzo magistralebis farTo

qseli. Sidasaqalaqo marSrutze moZravi transportis saxeobebia: municipaluri

transporti (avtobusi), kerZo samarSruto mikroavtobusebi da taqsi. gardabani q.

Tbiliss da rusTavs ukavSirdeba kerZo samarSruto mikroavtobusebis meSveobiT.

jandacva

Tbilisi

poliklinikebi, dispanserebi, jandacvis centrebi, qalTa konsultaciis klinikebi,

ambulatoriebi da savadmyofoebi (stacionaluri mkurnalobis dawesebulebebi)

Tbilisis pirveladi jandacvis birTvs warmoadgenen. warmodgenilia statistikuri

monacemebi Tbilisis jandacvis sistemis Sesaxeb (2014 weli).

cxrili 8. monacemebi Tbilisis jandacvis sistemis Sesaxeb

eqimebis ricxovnoba dakavebuli Tanamdebobebis 12,5

6 didi da saSualo tevadobis avtobusebi. 7 samarSruto taqsebi 8 საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემია, ვახუშტი ბაგრატიონის სახელობის გეოგრაფიის ინსტიტუტის ეკონომიკურ – გეოგრაფიული გამოკვლევა “თბილისი” გამომცემლობა საბჭოთა საქართველო 1989 წ.

101

mixedviT, aTasi* saSualo samedicino personalis ricxovnoba, aTasi 7,4 saavadmyofoebis ricxvi, erTeuli 111 saavadmyofo sawolebis raodenoba, aTasi 6,0 ambulatoriul-poliklinikuri dawesebulebebis raodenoba, erTeuli 334

dResdReobiT TiTqmis yvela jandacvis provaideri kerZo, saxelmwifosagan

damoukidebel seqtors warmoadgens, garda tuberkuliozis, infeqciuri

davaadebebis da fsiqiatriuli saavadmyofoebisa. aseve, specialuri

davaadebebisaTvis arsebobs ramodenime saxelmwifo programa, romlebic

saxelmwifo fondiT sargebloben. 1995 wels warmodgenili, janmrTelobis

savaldebulo socialuri dazRveva araefeqturi aRmoCnda da 2007 wels gauqmda.

amJamindeli mTavroba xels uwyobs kerZo janmrTelobis dazRvevas, Tumca

umuSevrobis maRali donidan da saSualo ojaxis dabali Semosavlidan

gamomdinare mraval adamians dazRvevis safasuris gadaxda ar SeuZlia.

saqarTvelos jandacvis dafinansebis ZiriTad wyarod isev naRdi fuladi

angariSsworeba rCeba. aRniSnuli viTarebis gamo, mosaxleobis did nawils

Sesabamis samedicino momsaxureobaze xeli ar miuwvdeba. 2012 wlidan jandacvis

sferoSi gatarebuli reformebi sakmaod efeqturi gamodga da sul ufro da ufro

umjobesdeba mosaxleobis momsaxurebis done am sferoSi.

rusTavi

rusTavSi funqcionirebs sami stacionaluri farToprofiluri saavadmyofo, xuTi

ambolatoriuli poliklinika, samSobiaro saxli. gaixsna axali fsiqo-

nevrologiuri klinika, romelic rogorc ambulatoriul, ise stacionalur

momsaxureobas anxorcielebs. qalaqSi aseve aris sisxlis gadasxmis centri,

tuberkuliozis sawinaaRmdego da kanisa da vensneulebaTa dispanseri.

funqcionirebs erovnuli skrining centris rusTavis ganyofileba, romelic ZuZus

kibos prevenciis mizniT Seiqmna da 40 welze meti asakis qalebis ufaso

mamologiur kvlevas axorcielebs. garda amisa, qalaqSi arsebobs ara erTi

diagnostikuri centri, samedicino stomatologiuri klinika da kerZo samedicino

kabineti.

sazogadoebrivi janmrTelobis dacvis uzrunvelyofis mizniT TviTmarTveli

qalaqi rusTavi 2011 wlis adgilobrivi biujetidan afinansebs mTel rig sferoebs,

romlebic iTvaliswinebs: mosaxleobis antirabiuli daxmarebis xelSewyobis

RonisZiebebis ganxorcielebas; epidsituaciebis gamwvavebis drouli gamovlenis

xelSewyobas, maTze swrafi reagirebisa da profilaktikur RonisZiebeTa

gatarebas.

gardabani

gardabnis municipalitetis teritoriaze funqcionirebs: axali samgoris saeqimo

ambulatoria, bavSvTa poliklinika, gardabnis raionuli infeqciuri saavadmyofo,

gardabnis samSobiaro saxli, daviT gugunaSvilis stomatologiuri kabineti da

102

Terapiuli kabineti. Aaseve, saeqimo ambulatoriebi funqcionirebs municipalitetis

Semdeg dabebSi da soflebSi: qesaloSi, sarTiWalaSi, norioSi, nazarloSi,

martyofSi da kumisSi.

rusTavis adgilobrivma TviTmarTvelobam gardabnis raionuli poliklinikis,

Tbilisis #5 saavadmyofos, medicinis samsaxuris da sxva samedicino samsaxurebis

mxardaWeriT araerTi samedicino aqcia gamarTa, romlis farglebSic ufaso

samedicino gamokvlevebis garda mosaxleobas sxvadasxva dasaxelebis Zvirad

Rirebuli medikamentebi da pirveladi moxmarebis nivTebi gadaecaT. aqciiT ukve

isargebla iZulebiT gadaadgilebulma pirebma, mravalSvilianma dedebma,

socialurad daucvelma ojaxebma.

ganaTleba

Tbilisi

bolo wlebis ganmavlobaSi saqarTvelos ganaTlebis sferos sakanonmdeblo baza

mniSvnelovnad gaumjobesda, ganisazRvra prioritetuli mimarTulebebi, gaizarda

sazogadoebis CarTuloba saganmanaTleblo procesSi.

2006 wlis mdgomareobiT TbilisSi aRricxulia 15 dawyebiTi profesiuli

saganmanaTleblo dawesebuleba, maT Soris 2 TviTdafinansebaze. saxelmwifo

dafinansebaze imyofeba 8 saSualo profesiuli saganmanaTleblo dawesebuleba.

aRniSnuli potencialis maqsimalurad efeqtianad gamoyenebisaTvis didi

mniSvneloba eniWeba adgilobrivi xelisuflebis CarTvas im socialur dialogSi,

romelic miznad isaxavs xarisxiani profesiuli unar-Cvevebis mqone samuSao Zalis

Seqmnas dedaqalaqis Sromis bazarze. ufro metic, adgilobrivi xelisuflebis

Sesabamisma struqturebma koordinacia unda gauwion aRniSnul process.

cxrili 9. q. TbilisSi 2013-2015 wlebSi moqmedi umaღlesi saswavleblebi

seqtori 2013/2014 2014/2015 saxelmwifo seqtorSi 8 9 arasaxelmwifo seqtorSi 34 37 cxrili 10. q. TbilisSi 2013-2015 wlebSi moqmedi სკოლების რაოდენობა

წელი 2013/2014 2014/2015

რაოდენობა 296 297 rusTavi

dReisaTvis q. rusTavSi 38 skola, 1 umaRlesi saswavlebeli, 3 saxelmwifo

profesiuli gadamzadebis centri da 10-mde kerZo koleji funqcionirebs.

103

rac Seexeba skolamdeli aRzrdis sferos, 2008 wels rusTavis baga-baRebs

iuridiuli statusi SeecvalaT, Seiqmna arakomerciuli iuridiuli piri “baRa-

bagebis gaerTianeba”, romelic finansdeba adgilobrivi biujetidan.

gardabანი gardabnis municipalitetis teritoriaze amJamad 36 sajaro zogadsaganmanaTlebo

skola, 2 saSualo profesiuli saswavlebeli da 1 umaRlesi saswavlebeli

funqcionirebs.

5.3. proeqtis mosalodneli socialuri zemoqmedeba

5.3.1 proeqtis zogadi socialuri zemoqmedeba

SemoTavazebul proeqts axasiaTebs rogorc moklevadiani, ise grZelvadiani

zemoqmedeba adgilobriv mosaxleobaze. gzis rekonstruqciis proeqtis socialuri

zemoqmedeba unda ganvixiloT transportis moZraobis usafrTxoebis, kerZod did

qalaqebSi (Tbilisi, rusTavi) moZraobis reJimebis gaumjobesebis, da saqarTvelos

stranzito potencialis ganviTarebis konteqstSi. zemoqmedeba xelSesaxebi iqneba

ara marto mTeli qveynisTvis, aramed gzis gaswvriv mcxovrebi mosaxleobisaTvis.

amJamad, avtotransportis moZraobis usafrTxoebis done Tbilisi-rusTavis gzaze

ar aris damakmayofilebeli (gansakuTrebiT kritikulia am mxriv - rusTavi -

foniWalis monakveTi). proeqti uzrunvelyofs moZraobis usafrTxoebas

saerTaSoriso standartebTan Sesabamisobas.

proeqti uzrunvelyofs azerbaijanidan momavali satranzito satvirTo

nakadebisaTvis adeqvatura gamtarunarianobas da usafrTxoebis saerTaSoriso

dones. proeqti mniSvnelovania, rogorc satvirTo nakadebisaTvis (rusTavidan -

Tbilisis SemovliT gzamde ganaxlebuli avtomagistraliT da Semdeg SemovliTi

gzis gamoyenebiT), ise msubuqi manqanebis nakadisaTvis, romlis ZiriTadi nawili,

savaraudod, Tbilisis gavliT imoZravebs.

proeqts gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs q.rusTavis mosaxleobisaTvis, romelTa

mniSvnelovani nawili muSaobs an swavlobs TbilisSi. usafrTxo, swrafi da

komfortuli mgzavrobis SesaZlebloba mniSvnelovani dadebiTi socialuri Sedegi

iqneba am socialuri jgufisaTvis.

gaumjobesebuli gzebi uzrunvelyofs adgilobrivi mosaxleobis ukeT integracias

qveynis mTel socialur-ekonomikur sistemaSi da bazrebis, maragebisa da

momsaxurebis ukeTes misawvdomobas. es moicavs samedicino momsaxurebis droulad

aRmoCenis gaumjobesebul SesaZleblobebsac.

5.3.2. mSeneblobasTan dakavSirebuli socialuri zemoqmedebebi

moklevadian perspeqtivaSi proeqts eqneba garkveuli sargebeli adgilobrivi

mosaxleobisaTvis, vinaidan igi Seqmnis dasaqmebis perspeqtivas (adgilobrivi

mosaxleobisaTvis Seiqmneba daaxloebiT 100 axali samuSao adgili).

adgilmonacvleobis zemoqmedebebi aRwerilia paragrafSi 5.3.

104

zemoqmedeba: mSeneblobiT SewuxebasTan (mtveri, emisiebi, xmauri) gamowveuli

uaryofiTi zemoqmedeba aris droebiTi, umniSvnelo da marTvadi kargi samSeneblo

praqtikebis gamoyenebiT.

Serbilebis zoma: mtveris kontroli wyliT morwyvis sSualebiT. sul mcire 2

cisternis gamoyeneba; xmauris kontroli, sayuCebis damontajeba aRWurvilobaze,

muSaoba dRis saaTebSi.

zemoqmedeba: daavadebaTa veqtorebis Seqmna, e.i. koRoebis droebiTi gamravlebis

habitatebis Seqmna damdgari wylis gubeebiT, damdgari wylis obeiqtebiT Ria

karierebsa da karierebSi da sxv. rac xelsayrel pirobebs Seqmnis koRoebis

gamravlebisa da daavadebaTa sxva veqtorebisaTvis.

Serbilebis zoma: saWiroa gubeebis amoSroba. yvela xelovnuri gube unda moispos

gazafxulis dadgomamde. unda ganxorcieldes reliefisa da landSaftis aRdgena.

zemoqmedeba: meoradi biologiuri dabinZureba (mag. jilexi) gamowveuli niadaguri

infeqciis arsebul kerebTan axlos miwis samuSaoebis ganxorcielebiT (mag.

jilexis araregistrirebuli samarxebi).

Serbilebis zoma: miwis gawmendisa da gaTxris samuSaoebis dros mudmivi

monitoringi. samSeneblo saqmianobis Sewyveta da SeCereba samarxis aRmoCenis

SemTxvevaSi. veterinaruli departamentis adgilobrivi samsaxuris Setyobineba da

samuSaoebis ganaxlebamde veterinaruli gauvnebelyofis uzrunvelyofa.

zemoqmedeba: saavtomobilo moZraobis saSiSi pirobebi, sadac xdeba

mSeneblobasTan dakavSirebuli satransporto nakadebis zeddeba arsebul

tradiciul satransporto nakadebTan

Serbilebis zoma: proeqtSi saTanado prevenciis zomebis da usafrTxoebis

niSnebis gaTvaliswineba gzebze, maT Soris - ganaTeba, mZRolebis instruqtaJi.

zemoqmedeba: infrastruqtura. komunaluri infrastruqturis is ZiriTadi

elementebi, romlebic SeiZleba moeqces zemoqmedebis qveS, gaxlavT gadamcemi

xazebi, wyalmomaragebis sistemebi da sarwyavi milebi da arxebi.

Serbilebis zoma: zemoqmedebis qveS moqceuli infrastruqturuli elementebis

gadatana da reabilitacia. mSeneblobis dros mudmivi monitoringi. zianias

miyenebis SemTxvevaSi sruli aRdgena.

zemoqmedeba: adgilobriv mosaxleobasTan potenciuri konfliqti wyalmomaragebis

an eleqtromomaragebis wyaroebze zemoqmedebis gamo, aseve sxva infrastruqturaze,

miwis an infrastruqturis xelmisawvdomobaze zemoqmedebis, xmauriT gamowveuli

Sewuxebis, muSebTan konfliqtisa da sxv. gamo.

105

Serbilebis zoma: samSeneblo kontraqtorma unda gamoyos adgilobriv

mosaxleobasTan urTierTobis oficeri da SeimuSavos urTierTobis gegma. yvela

konfliqturi situacia

5.4. miwis SeZena da gansaxleba

miwis SeZenisa da gansaxlebis sqema (LARF) 2010 wels iqna SeTanxmebul MDFG–sa (saqarTvelos mTavrobis mxridan) da ADB–s Soris SUTIP- is dawyebisTanave. LARP -is samuSao varianti mTeli II monakveTisTvis Dohwa Engineering–is mier

momzadda 2014 wlis aprilSi. Tumca, mogvianebiT, LARP–is dasrulebisa da

ganxorcielebis xelSesawyobad gadawyda, rom gegma 2 nawilad gayofiliyo da

dasrulebuliyo LARP nawili A-sTvis (PK 4+000 PK 5+300–mde da PK 6+800 PK 10+755–

mde). es LARP-i II monakveTis A nawilisTvis SemuSavda saqarTvelos

municipaluri ganviTarebis fondis mier (MDF) konsultantebis daxmarebiT,

mTeli II monakveTisTvis SemuSavebuli LARP–is versiis – „gansaxorcieleblad

mzad“ monacemTa bazis safuZvelze.

miwis SeZenisa da gansaxlebis zemoqmedebis Sejameba warmodgenilia

qvemoT moyvanil cxrilebSi.

seqcia A

# aRwera: seqcia raod./zoma

1 Sesasyidi miwis nakveTebis jamuri raodenoba: - kerZo sakuTrebaSi arsebuli miwis nakveTebi - saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli - saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli miwebi, romlebic

gamoiyeneba kerZo piris mier (aralegalizebadi, romelic

zemoT aRniSnul 43 nakveTSi Sedis) - ucnobi mflobelis miwis nakveTebi

192 43

13

2

2 samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili miwis saerTo farTobi (m2) 264,629.0

3 srulad proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli miwis nakveTebis saerTo raodenoba

119

4

nawilobriv proeqtis zemoqmedebis qveS moqceulii miwis nakveTebis saerTo raodenoba

118

5

samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili sasoflo–sameurneo miwis nakveTis saerTo farTobi (m2)

82,126.0

6

samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili arasasoflo–sameurneo miwis nakveTis saerTo farTobi (m2)

182,503.0

7

mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli kerZo miwis saerTo farTobi (m2)

183,443.0

8

mudmivi zemoqmedebiS qveS moqceuli saxelmwifo miwis saerTo farTobi (m 2)

79,320.0

9

mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli ijariT aRebuli miwis saerTo farTobi (m2)

3,132.0

10

mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli ojaxebis saerTo raodenoba, romlebmac qoneba dakarges

145

11

mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli iuridiuli pirebis saerTo raodenoba

21

106

# aRwera: seqcia raod./zoma

12 droebiTi zemoqmedebis qveS moqceuli iuridiuli pirebis saerTo raodenoba

2

13 dasaqmebulTa saerTo raodenoba, romlebmac samuSao dakarges 198

14 mowyvladi ojaxebis saerTo raodenoba 40

15 mZime zemoqmedebis qveS moqceuli ojaxebis saerTo raodenoba 192

16 permanentuli zemoqmedebis qveS moqceuli konstruqciebis saerTo raodenoba

511

17

zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis (AP) saerTo savaraudo raodenoba

905

seqcia B # aRwera

raod./zoma 1 Sesasyidi miwis nakveTebis jamuri raodenoba:

- kerZo sakuTrebaSi arsebuli miwis nakveTebi - saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli

32

52

2 samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili miwis saerTo farTobi (m2)

35,367.0

3

srulad proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli miwis nakveTebis saerTo raodenoba

60

4

nawilobriv proeqtis zemoqmedebis qveS moqceulii miwis nakveTebis saerTo raodenoba

24

5

samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili sasoflo–sameurneo miwis nakveTis saerTo farTobi (m2)

10,047.0

6

samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili arasasoflo–sameurneo miwis nakveTis saerTo farTobi (m2)

25,320.0

7

mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli kerZo miwis saerTo farTobi (m2)

21,835.0

8

mudmivi zemoqmedebiS qveS moqceuli saxelmwifo miwis saerTo farTobi (m2)

13,532.0

9

mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli ojaxebis saerTo raodenoba, romlebmac qoneba dakarges

133

10 mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli iuridiuli pirebis saerTo raodenoba

14

11

mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli biznesebis saerTo raodenoba

12

12

droebiTi zemoqmedebis qveS moqceuli biznesebis saerTo raodenoba

1

13

im TanamSromelTa saerTo raodenoba, romlebmac samuSao adgili dakarges

56

14

mowyvladi ojaxebis saerTo raodenoba 24

15

mZime zemoqmedebis qveS moqceuli ojaxebis saerTo raodenoba

119

16 mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli konstruqciebis saerTo raodenoba

311

17 zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis (AP) saerTo savaraudo raodenoba

549

107

LARF principebi da MFF-Tvis micemuli uflebebi saqarTvelos miwis SeZenis kanonmdeblobis da ADB politikis garantiebis wesebSi

(2009) iZulebiT gansaxlebaze debulebebis safuZvelze, ZiriTadi iZulebiTi

gansaxlebis principebi SemuSavda am MFF-Tvis romelic Semdegnairad gadanawilda:

• miwis SeZena da sxva iZulebiTi gansaxlebis zemoqmedeba iqnas acilebuli an

minimumamde Semcirdes yvela realuri alternatiuli proeqtis gegmis

gamokvleva;

• sadac gardauvalia, momzaddeba droSi SemosazRvruli LARP da dazaralebul

pirebs daxmarebas gauwevs gaumjobesebaSi an minimum aRadgens maT proeqtamdel

sacxovrebel standartebs;

• konsultacia dazaralebul pirebTan kompensaciaze, gansaxlebis informaciis

gamJRavneba dazaralebuli pirebisTvis, da dazaralebuli pirebis monawileoba

qveproeqtebis dagegmvasa da ganxorcielebaSi uzrunvelyofili iqneba;

• mowyveladi da seriozuli safrTxisas dazaralebuli pirebi uzrunvelyofili

iqnebian specialuri daxmarebiT;

• aralegaluri dazaralebuli pirebi (araformaluri mcxovrebi an

axalmosaxle) miwis kompensaciis nacvlad miiReben saarsebo Semweobebs da

iqneba danakargebis sruli kompensacia miwis garda;

• legalizebul dazaralebul pirebs daukanondeba da srulad ukompensirdeba

miwis danakargi;

• Semosavlis aRdgenisa da reabilitaciis uzrunvelyofa yvela dazaralebuli

pirisTvis;

• LARP iqneba miewodeba dazaralebul pirebs mSobliur enaze;

• kompensaciis gadaxda, gansaxlebis daxmarebisa da reabilitaciis RonisZiebebis

unda dasruldes ufro adre, vidre kontraqtori miwas SeiZens fizikurad da

konkretul adgilze nebismieri samSeneblo saqmianobis dawyebamde; da

• Sesabamisi saCivris ganxilvis meqanizmebis daweseba Adazaralebul pirebis

davebis mosagvareblad, Tu xdeba.

5.5. socio-kulturuli garemo

5.5.1 istoriuli konteqsti

Tbilisi

feodaluri saqarTvelo da saerTod amierkavkasia uamravi saqaravno gziT iyo

daqselili. maTi saSualebiT saqarTvelo ukavSirdeboda iseT Soreul qveynebs

rogoricaa arabeTi, indoeTi, sparseTi, bizantia da sxva. 399. ucxouri da qarTuli

istoriuli wyaroebis Tanaxmad saqarTvelos dedaqalaqi Tbilisi SuasaukuneebSi

savaWro saqaravno gzebis kvanZs warmoadgenda. aq aseve Tavs iyrida Zveli

samyaros dawinaurebuli centrebisa da kulturuli samyaros gzebi. TbilisSi

sxvadsxva mxridan Semomavalma gzebma qalaqis safortifikacio nagebobebSi

mravali kari gaaCina _ `meidnis kari~, `ganjis kari~, `mcire kari~, `rabadis kari~,

`soRdebilis kari~.

aRmosavleTisa da dasavleTis gzasayarze mdebare saqarTvelos dedaqalaqi

Tbilisi erT-erTi uZvelesi da ulamazesi qalaqia msoflioSi. 401. misi

108

aTasxuTaswliani istoria mWidrodaa dakavSirebuli qarTveli xalxis

istoriasTan. Ees qalaqi mSvidobiani cxovrebis, intensiuri mSenenblobebis da

kulturuli ayvavebis momswrea, magram axsovs mtris mravalgzis Semoseva,

aoxreba_awiokeba da xangrZlivi batonobac. TbilisisTvis sparselebic ibrZodnen,

bizantielebic, xazarebic, arabebic, monRolebic, Turq-selCukebic da kidev

mravali sxva. da mainc qarTvelma xalxma is SeinarCuna, rogorc Zlieri, erTiani

qarTuli saxelmwifos deda-qalaqi.

arqeologiuri kvleva-Ziebis Sedegead gairkva, rom Tbilisis yvela raioni sakmaod

adreuli (Zv.w.V_IVaTasw.) droidan aris dsaxlebuli gvianfeodaluri xanis

CaTvliT. dReisaTvis Tbilisis farglebSi gamovlenilia 250_mde sxvadasva

periodis arqeologiuri Zegli. Tbilisis saqalaqo cxovrebis V_XIX saukunebis

stratigrafiuli Wrili yvelaze naTlad warmoCinda erekle II moedanTan mdebare

baRis teritoriaze Catarebuli arqeologiuri gaTxrebis Sedegad; aq 8 m. sisqis

kulturul fenaSi dafiqsirda am periodis sameurneo da sacxovrebeli

nagebobebis, wyalsadenbis, keramikuli da sxva sawarmos naSTebi, importuli da

adgilobrivi moWiquli da mouWiqavi keramika, Zvirfasi qvis, minis, oqrosa da

vercxlis samkauli, adgilobrivi da sxvadasxva qveynis numizmatikuri masala.

Tbilisis Zveli ubnebi qalaqis samxreT nawilSia, cxel gogirdovan wylebTan,

sadac IV saukuneSi mtkvris yvelaze viwro adgilze augiaT xidi (metexTan), xolo

marjvena napirze mTaze da mis kalTebze _ citadeli (sxvadassxva dros

ewodeboda kala, nariyala, deda-cixe dasxv.), romelic adre da ganviTarebuli

feodaluri xanis qalaqis mTavari arqiteqturuli dominanti iyo.

swored aman gansazRvra imdroindeli qalaqis aRnagoba, romelic arsebiTad XIX

saukunemde ar Secvlila, uZvelesi ubnebis Tavdapirveli iersaxe da gegmarebiTi

struqtura TiTqmis dRemdea SemorCenili. SemdgomSi tfilisi izrdeboda

sakuTriv tfilissa da kalas gareT mdinaris dinebis aRma da daRma

mimarTulebiT.

ucxouri da qarTuli istoriuli wyaroebis Tanaxmad Suasaukuneebis Tbilisi

ekonomikurad Zlieri da keTilmowyobili tipiuri feodaluri qalaqi yofila.

ganviTarebuli vaWrobiT xelosnobiT, bazrebiT da moednebiT. igi saerTaSoriso

savaWro urTierTobis didi centri iyo. ganaSenianebac mravalferovani yofila _

samefo da didebulTa sasaxleebi, moqalaqeTa saxlebi, abanoebi, fundukebi,

qarvaslebi Tu duqnebi da cxadia pirveli eklesiebic, romelTa mSeneblobasac

tradicia Tbilisis damaarsebels, mefe vaxtang gorgasals ukavSirebs (452_502).

Tbilisi odiTganve mravalerovani qalaqi iyo, Aaq yvela erisa da sarwmunoebis

xalxi Tavs kargad grZnobda, Aamis dasturia dRemde arsebuli yvela konfesiis

sakulto nageboba. G

qarTlis Zveli dedaqalaqis mcxeTis darad, Tbilisis pirvel eklesiaTa

umravlesoba, gadmocemiT palestinis wminda miwis taZarTa saxelze aSenda: sioni

_ RmrTisSoblis saxelobis, golgoTa _ wm. jvrisa, beTlemi _ RmrTismSoblis,

gvian feTxainad wodebuli, Tabori _ feriscvalebis da metexi _ RmrTismSoblis

saxelobis, romelic ierusalimis geTsimaniis baRSi RmrTismSoblis saflavze

agebul eklesias mianiSnebda. kidev erTi wminda adgilis, aTonis mTis simboluri

xatia dRevandeli Tbilisis gamorCeuli dominantic _ mTawminda.

109

gvian feodaluri Tbilisis iersaxe SemorCenilia XVIIs. evropeli mogzaurebis

(turnifori, Sardeni) mier Sesrulebul CanaxatebSi da vaxuSti batoniSvilis

mier 1735 wels Sedgenil qalaqis gegmasa da aRweraSi.

cixe_qalaqi rusTavi

ganlagebulia Tanamedrove qalaq rusTavis kulturisa da dasvenebis parkis

teritorize

cixe_qalaqi rusTavi, istoriuli provincia kuxeTis cenri, saqarTvelos erTerTi

uZvelesi qalaqia. rusTavi feodaluri epoqis politikur_administraciuli

ganviTarebis yvela etapze samefo domens warmoadgenda. amaze metyvelebs

cixe_qalaqis uZvelesi saxelwodeba `bostan_qalaqi~ (sparsulad vostan _ samefo

kars niSnavs) da is faqti, rom IVs-is meore naxevarSi, am adgilebidan md.

mtkvridan arxis gayvana mefe Trdats miewereba. ris gamoc qalaqs "rus Tavi"

Seerqva. V saukuneSi vaxtang gorgasalma rusTavSi saepiskoposo kaTedra daarsa.

werilobiTi wyaroebisa da arqeologiuri monacmebis mixedviT IV_V saukuneebidan

vidre XIIIs-is meore naxevramde rusTavi saqarTvelos erTerTi mniSvnelovani

politikuri, religiuri da savaWro_ekonomikuri centri iyo. 1265 wels oqros

urdos yaenma berqam daarbia da amis Semdeg mcire dabad iqca.

rusTavis arqelogiurma kvleva_Ziebam kargad gamoavlina misi rTuli da mZime

Tavgadasavali. arqeologiuri gaTxrebi mimdinareobs gasuli saukunis 40-iani

wlebidan dRemde.

gaTxrebis Sedegad gamovlinda adre da ganviTarebuli Suasaukunebis (IV_VIII,

IX_X da XII_XIIIss). cixis sasimagro nagebobebis, zRudeebis, sasaxleebis,

abanoebis, sacxovrebeli da sameurneo ngebobebis naSTebi, Tavisi sakomunikacio

mowyobilobiT da maRali xarisxis samomxmareblo nivTebiT; adre da

ganviTarebuli Suasaukuneebis samarovnebi; aqve aRmoCnda gviani brinjaosa da

antikuri xanis samarovnebi.

mis intensiur saqalaqo cxovrebasa da gare samyarosTan mWidro ekonomikur

kavSirebze mianiSnebs nacixarisa da naqalaqaris teritoriaze gaTxrebis Sedegad

aRmoCenili qarTuli da sxvadasxva qveynis monetebi (qufuri, bizantiuri,

xorezmuli, darubanduli da sxva.)

Sua saukuneebis rusTavis saqalaqo centrad Camoyalibebas didad Seuwyo xeli

or mniSvnelovan saqaravno gzasTan siaxlovem, es iyo Tbilis _ bardavisa da

samxreT saqarTvelo_kaxeT_hereTis damakavSirebeli gzebi.

arabulenovani da sparsi geografebis cnobebis Tanaxmad, Tbilisi _ bardavis

savaWro gza mihyveboda mtkvris xeobas da gaivlida qalaqebs: rusTavs, gardabans,

xunans, Samqors, ganjas. bardavidan gza ramdenime mimarTulebiT itoteboda.

rusTavi iseT adgilze iyo gaSenebuli, rom qarTlis gulisken momavali mas

gverds ver auqcevda da rogorc yovelTvis xdeboda xolme, dampyrobeli

pirvelyovlisa mas arbevda. gaTxrebiT kargad aris dafiqsirebuli misi

ramdenimegzis daqceva da ganaxleba.

110

5.5.2. kulturuli memkvidreoba samSeneblo zonaSi

saproeqto gzis arqeologiuri (zedapiruli) kvleva ganaxorciela saqarTvelos

arqeologiuri asociaciis arqeologiurma eqspediciam 2015 wlis 18 – 26 noembers.

samSeneblo teritoriis me-5 zonaSi dafiqsirda ganviTarebuli Suasaukuneebis

keramikuli masala.

sur. 5.1. aqve, samSeneblo derefnidan 25 m-is daSorebiT gamovlinda

Suasaukuneebis kedlis wyoba. amdenad, SesaZloa am ubanze (GPS 0492576/ 4611080)

saqme gvqondes arqeologiur obieqtTan.

111

sur. 5.2. samSeneblo teritoriis me-6 zonaSi dafiqsirda Suasaukunebbis

keramikuli masala, rac did teritoriaze vrceldeba.

sur. 5.3. pirveli etapis kvlevebis Sedegad saqarTvelos kulturuli

memkvidreobis dacvis saagentos mier gakeTebuli daskvnis Tanaxmad, am or ubanze

samSeneblo samuSaoebis dawyebamde Casatarebeli iyo me-2 etapis arqeologiuri

kvlevis samuSaoebi. samSeneblo teritoriis danarCeni nawili Tavisufali aris

kulturuli memkvidreobis naSTebisagan da aq SesaZlebeli aris samSeneblo

samuSaoebis dawyeba damatebiTi kvlevis gareSe.

112

meore etapis arqeologiuri samuSaoebi Catarda qvemo foniWalis teritoriaze

Tbilisi-rusTavis avtomagistralis mSeneblobasTan dakavSirebiT. eqspediciam

samuSaoebi ganaxorciela samSeneblo teritoriis mexuTe zonaSi (tab 1) 50 X 35

metr farTobze da samSeneblo teritoriis meeqvse zonaSi (tab 2) 150 X 35 metr

farTobze. samuSaoebis farglebSi orive miTiTebul teritoriaze gaiWra 51

erTeuli sadazvervo Surfi (1X3 metrze). Txrilebis siRme meryeobs 25 sm-idan -

50sm-mde.

samSeneblo teritoriis meeqsve zonaSi gaiWra 31 sacdeli Txrili. N46, 48, 49

TxrilebSi nayar humusur fenaSi dafiqsirda keramikuli masala, romelic

damuSavebiT, struqturiT da gamowvis teqnikiT XVII-XVIII saukuneebiT TariRdeba.

(ix. keramikis aRweriloba) humusur fenas moyveba moyviTalo Tixnari fena.

Txrilebis siRrme meryeobs 20-40 sm-mde. ramdenime sensitur adgilas gaiWra

sacdeli Txrilebi, romlebic uSualod gzis mSeneblobis zonas esazRvreba, isini

steriluria kulturuli memkvidreobis artefaqtebisgan. amdenad samSeneblo

teritoriis meeqvse zonaSi SesaZlebelia samSeneblo samuSaoebis warmoeba.

samSeneblo teritoriis mexuTe zonaSi gaiWra 20 sacdeli Txrili. keramikul

masalas Seicavda N 13 14 Txrilebi, sadac nayar fenaSi dafiqsirda ramodenime

keramikis natexi(ix.keramikis arweriloba). samSeneblo teritoriis nawili

Tanamedrove samSeneblo narCenebiTaa dafaruli, romelmac gaaZnela samuSaoebis

warmoeba.

samSeneblo teritoriis mexuTe zonaSi aRmoCnda nageboba, GPS koordinatebi X

0492584 Y 4611073N16-20. 60sm-ze daRrmavebisas humusis moxsnis Semdeg gamovlinda

qvayrili, romlis aRebis drosac dafiqsirda didi raodenobis naxSiri da

damwvari Zelebis fragmentebi, rac miuTiTebda nagebobis kvalis arsebobas.

naxSiris, damwvari fenis aRebis Semdeg gamovlinda horizontalurad ganlagebuli

(iatakis formis )qvis wyoba. damwvari Zelebis fragmentebi mowmobs, rom nageboba

gadaxuruli iyo da xanZris dros nagebobis saxuravi Camoiqca, am mizezis gamo

iataki kargadaa Semonaxuli. aRmosavleT profilTan gamovlnda sakmaod

mozrdili damwvari Zelis fragmenti. 110 sm sigrZis, 20 sm siganis, romelic

savaraudod gadaxurvis mTavar sayrden konstruqcias warmoadgenda. Txrilis

samxreTis profilis sigrZea 300sm, dasavleTis 460sm. humusis moxsnis Semdeg 20 sm-

is qvemoT gamovlinda Tixnari fena, romelSic ikveTeboda naxSirisa da keramikis

fragmentebi , maT Soris moWiquli. keramikis damuSavebis da Seswavlis Semdeg

dadginda misi TariRi, romelic meryeobs XVII-XVIII saukuneebs Soris, aRniSnul

varauds amyarebs keramikuli masalis cudi gamowva da damuSaveba, agreTve

moWiqul keramikis sisadave da cudad ganleqili ferebi.(ix.keramikis arweriloba)

aRniSnuli nagebobis struqturaze da daniSnulebaze am droisTvis Znelia raime

varaudis gamoTqma, radgan nagoboba bolomde ar aris Seswavlili da

damuSavebuli, magram gadaWriT SeiZleba iTqvas, rom nagebobis aRmoCena aRniSnul

teritoriaze Zalzed sainteresoa da didi mniSvneloba aqvs, vinaidan da radganac

Cven ar mogvepoveba aRniSnul teritoriaze sxva kulturuli memkvidreobis Zegli.

zemoTqmulidan gamomdinare saWiroa mesame etapis arqeologiuri samuSaoebis

Catareba, radgan aucilebelia Seswavlil iqnas samSeneblo zonis teritoria,

113

gamovlindes nagebobis struqtura da dadgindes misi funqcia, Tavidan aviciloT

kulturuli memkvidreobis Zeglis dazianeba.

mesame etapis Sesaswavli teritoriis farTobi mocemulia GPS koordinatebiT X 0492581 Y 4611078. 25 metri dasavleTiT. X 0492571 Y 4611065 20 metri

aRmosavleTiT. X 0492588 Y 461153 20 metri Crdilo aRmosavleTiT. X 0492594 Y

461166.

kvlevis me-2 etapis Sedegebis safuZvelze 2016 wlis martSi kulturuli

memkvidreobis saagentom gasca daskvna, romlis Tanaxmadac saproeqto miwis

nakveTis me-6 zonaSi kulturuli fenebi ar registrirdeba da saqmianobis

ganmaxorcielebel organizacias (municipaluri ganviTarebis fonds) eZleva

dadebiTi daskvna miwis nakveTis me-6 zonaSi (GPS koordinatebi X0492800 Y4610600)

samuSaoebis Catarebaze. rac Seexeba me-5 zonas, aq, samSeneblo samuSaoebis

dawyebamde, Casatarebeli aris me-3 etapis kvlevebi. mesame etapis Sesaswavli

teritoriis farTobi mocemulia GPS koordinatebiT X 0492581 Y 4611078. 25 metri

dasavleTiT. X 0492571 Y 4611065 20 metri aRmosavleTiT. X 0492588 Y 461153 20 metri Crdilo aRmosavleTiT. X 0492594 Y 461166.

114

6. alternativebis analizi

6.1 “proeqtis ararsebobis” alternativa.

proeqtis ararsebobis varianti niSnavs wiTeli xidi – Tbilisis damakavSirebeli

gzis Tbilisi-rusTavis monakveTis gaswvriv arsebuli mZime situaciis

konservaciaს, kerZod, SenarCunebuli iqneboda magistralis aradamakmayofilebeli

gamtarunarianoba da satransporto moZraobis usafrTxoebis dabali maCvenebeli,

rac Sesabamisad, xels uSlis qveynis saerTaSoriso satranzito potencialis

srul gamoyenebas. amgvarad, proeqtis ararsebobis varianti ugulvebelyofili

iqna proeqtis SemuSavebis adreul stadiazeve.

6.2 alternatiuli marSrutebi.

marSrutebis SeirCa 2012 wels, winaswari Seswavlis stadiaze. gaanalizda rukaze

qvemoT mocemuli 4 alternatiuli marSruti. 3 da 4 variantebi, romlebic

CaiTvala upiratesad FS stadiaze, aRmoCnda arasakmarisad Sefasebuli.

detalizebuli daproeqtebis xelmeored Sefasebam adreul stadiaze gamokveTa,

rom: a) mocemuli varianti moiTxovs Semavsebeli masalebis uzarmazar raodenobas

SemoTavazebuli miwayrilebis asagebad da misi Rirebuleba orjer aRemateba FS stadiaze gaTvaliswinebul xarjebs. b) gzis mosaxvevis parametrebi ar Seesabameba usafrTxoebis saerTaSoriso standartebs. garemoze zemoqmedebis TvalsazrisiT,

sakvlevi teritoria ar aris sensitiuri (naxevrad urbanuli landSafti

gamouyenebeli sasoflo-sameurneo miwebiT). Tumca, didi raodenobiT Semavsebeli

masalis saWiroeba dakavSirebuli iyo garemoze damatebiT zemoqmedebasTan. es

variantebi uaryves adreul stadiaze.

sur. 6.1.

1 da 2 variantebi ganxilul iqna rogorc realuri arCevani detaluri

daproeqtebisa da გზშ-ს momzadebis stadiebze. qvemonakveTebi 8 km +200-dan 10 km +800 –mde mocemuli alternativebisaTvis analogiuria. Sesabamisad, garemoze

zemoqmedebis gavlenis Sedareba mocemulia 4 km +00 –8 km +200 qvemonakveTebisaTvis ;

115

alternativa 1 kveTs mWidros dasaxlebul urbanul teritorias. mocemul raionSi

ar arsebobs bunebrivi garemos sensitiuri receptorebi. landSafti urbanulia.

zedapiruli wylis receptori (md. mtkvari) mdebareobs daaxlovebiT 1 kilometris

daSorebiT gzidan da gamoyofilia mravalsarTuliani sacxovrebeli korpusebiT.

alternativa 2, garemos dacvis TvalsazrisiT, ufro sensitiuria. proeqti axlos

misdevs mdinaris sanapiros. mdinare warmoadgens zemoqmedebis qveS myof ZiriTad garemosdacviT receptors. Tumca, mTavari sakiTxia ara mdinaris dacva (zogadi

Semarbilebeli RonisZiebebi SesaZlebelia gamoyenebuli iqnas, rogorc es

Cveulebriv xdeba amgvar SemTxvevebSi), aramed gzis dacva wyaldidobis

potenciuri riskebisagan. zedapiruli safaris dizaini moicavda specialur

komponents detaluri daproeqtebisas. safaris mSenebloba zrdis Semavsebeli

masalebis saWiroebas. 291,230 m3 raodenobis Semavsebeli masala unda iqnas

gadmotanili qvis sawarmoebidan da gruntis karierebidan, rom dakmayofildes

mocemuli proeqtis moTxovnilebebi. trasa kveTs xexilis baRebsa da sanapiros

mosworebul teritoriebs da aseve unda moiWras garkveuli raodenobis xeebic.

miuxedavad imisa, rom trasis es alternative hkveTs krwanisis tye-parks, ziandeba

tye-parkis mxolod mcire, ganapira zoli. mTlianobaSi, ekologiuri zemoqmedeba

ar aris mniSvnelovani.

miuxedavad im faqtisa, rom alternativa 1 warmoadgens garemos dacvis

TvalsazrisiT upirates variants, alternativa 1 ar aris miuRebeli. alternativa

2 aseve asocirdeba mcire, marTvad da droebiT zemoqmedebasTan garemoze. narCeni

zemoqmedeba ar warmoadgens metad mniSvnelovans. amgvarad, ubnebis SerCevis dros

aRmoCnda, rom gansaxlebis sakiTxi warmoadgens ufro mniSvnelovan kriteriums,

vidre garemos dacvis problemebi. qvemoT moyvanil cxrilSi SegiZliaT gaecnoT

gansaxlebis zemoqmedebis winaswar Sedarebas. alternativa 2, rogorc Cans,

gacilebiT ufro misaRebia gansaxlebis zemoqmedebis minimalizaciis

TvalsazrisiT, Tumca misi xarjebi 25%-iT aRemateba alternativa 1-is

Rirebulebas.

sabolood, alternativa 2 SeirCa rogorc upiratesi.

6.3 GMP –s farmacevtuli qarxnis mimdebare ubnze proeqtis alternativebi:

variantebi satrasporto kvanZiT da kvanZis gareSe

proeqtirebis etapze ganxilul iqna GMP –s farmacevtuli qarxnis mimdebare ubnze

(km 5+700) proeqtis alternativebi. sawyisi varianti gulisxmobda am ubanze

satransporto kavnZis mowyobas. alte3rnatiuli variant SemuSavebul iqna kvanZis

mowyobis gareSe da mkveT gzebTan komunikacia uzrunvelyofil iqna arsebuli

adgilobrivi (ZiriTadi gzis paraleluri) gzebis meSveobiT. am ori alternativis

Sedarebisas gadamwyveti faqtori aRmoCnda gansaxlebis sakitxebi: kvanZis gareSe

variant SesaZleblobas gvaZlevs avaridoT zemoqmedebas ramdenime kerZo nakveTi,

kerZo saxli da erTi biznes obieqti da minimumamde daviyvanoT zemoqmedeba GMP –s farmacevtul qarxanaze. garda amisa, kvanZis gareSe variant dakavSirebuli aris

am lokalur ubanze transprortis moZraobasTan dakavSirebuli emisiebis

SemcirebasTanac. yvelaferTan erTad, kvanZis gareSe variant ufri iafic aris da

teqnikur-ekonomikuri maCveneblebiTac swored am variants mieniWa upiratesoba.

116

6.4. miwisqveSa gvirabisa da gadasasvleli estakaduri xidis alternativebi.

saavtomobilo gzis rkinigzis gadakveTis meTodi (miwisqveSa gvirabi Tu estakada)

ganxiluli iqna ekonomiurobis, konstruqciulobis, da garemosTan harmoniulad

Serwymis TvalsazrisiT

principulad, SesaZlebeli aris daigegmos rkinigzaze gadasasvleli estakaduri

xidi vinaidan konsultantis savale kvlevebis dros dadginda rom matarebeli

gaivlis aRniSnul monakveTs 40km/sT siCqariT, 2 jer dRis gamnmavlobaSi.

gadasasvleli xidis mSenebloba ufro advili iqneboda aRniSnul adgilze

vinaidan regionSi ar aris xidqveSa gzagamtari gvirabebis mSeneblobis praqtika

da amitom xidqveSa gzagamtaris gvirabis gegmaSi mosazreba gacilebiT rTuli

iqneba, miTumetes maSin rodesac matarebeli imyofeba moZraobaSi da misi SeCerebis

saSualeba ar arsebobs, miuxedavaT yovelive xsenebulisa gadasasvleli xidis

mSenebloba ar iqna miCneuli upirates variantad ekonomikuri gaTvlis

TvalsazrisiT da garemoze vizualuri zemoqmedebis gaTvaliswinebiT.

mniSvnelovani sakiTxia aseve kerZo sakuTrebaze zemoqmedeba da gansaxleoba, rac

gardauvali xdeba estakaduri xidis burjebis ganlagebis ubnebze.

meore mxriv miwisqveSa gvirabs aqvs Tavisi upiratesobebi. is harmoniulad

erwymis garemos, radgan es nageboba faqtiurad uxilavia da ekonomikurad

sicocxlisunariania.

aqedan gamomdinare rkinigzis gadasakveTad xidqveSa gzagamtari gvirabi SeiZleba

miRebul iqnas struqturul gegmad STA. 4+975.68km-ze.

117

varianti 1

gadasasvleli xidi

jamuri Rirebuleba : 52.7 milioni aSS dolari

varianti 2

xidgqveSa gzagamtari

jamuri Rirebuleba : 3.8 milioni aSS dolari

sur. 6.2. estakada da gvirabi rkinigzis qveS (STA. 4+974km)

118

cxrili 6.1.

# erTeuli sagani

monakveTi II

Aalter

nativa

I

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i

sivrce

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i Rir

ebuleb

a

jamuri Rir

ebuleb

a

Aalter

native I

Mmodif

ikac

ia

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i

sivrce

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i Rir

ebuleb

a

jamuri Rir

ebuleb

a

Aalter

nativa II

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i

sivrce

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i Rir

ebuleb

a

jamuri Rir

ebuleb

a

1 zemoqmedebis qveS myofi miwis nakveTebis sruli raodenoba

337 168736 231 177422 199 194941

2 registrirebuli miwis nakveTebi 282 169 129

3 buferul teritoriaze mdebare Senobebi

538 or- sarTuliani

-18 sam- sarTuliani

-1

29629

266 or- sarTuliani-

12 sam- sarTuliani

-1

35388 213 or-

sarTuliani -7

30929

4 sacxovrebeli Senobebi 457 22222 500 11111000 116 7396 500 3698000 77 5856 500 2928000

5 buferul teritoriaze mdebare iuridiuli pirebis Senobebi

77 sam-sarTuliani

-1 7317 700 5121900

137 or- sarTuliani

-5 sam- sarTuliani

-1

27686 700 19380200 127 or-

sarTuliani 5

24857 700 17399900

6 kompaniis miwis nakveTebi 3 120 30 3600 7 1552 30 46560 3 475 30 14250

7 kompaniis Senobebi (garaJebi) 4 90 300 27000 13 306 300 91800 9 216 300 64800

8 saxelmwifo miwis nakveTebi 36 57274 - - 20 51954 - - 17 58351 - -

9 kerZo miwis nakveTebi 298 111342 30 3340260 204 123916 30 3717480 179 136115 30 4083450

# nakveTebi, romelTa Senobebic mdebareobs

202 128 109

119

# erTeuli sagani

monakveTi II

Aalter

nativa

I

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i

sivrce

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i Rir

ebuleb

a

jamuri Rir

ebuleb

a

Aalter

native I

Mmodif

ikac

ia

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i

sivrce

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i Rir

ebuleb

a

jamuri Rir

ebuleb

a

Aalter

nativa II

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i

sivrce

erTsar

Tuliani

Senobis

daaxlovebiT

i Rir

ebuleb

a

jamuri Rir

ebuleb

a

buferul teritoriaze

jami 19603760 26934040 24490400

120

7. garemoze zemoqmedeba

7.1. dagegmili saqmianoba da mosalodneli zemoqmedebis Semajamebeli reziume

winamdebare proeqtma gamoikvlia garemoze zemoqmedeba. qvemoT mocemulia

Casatarebeli RonisZiebebis sruli CamonaTvali da mosalodneli zemoqmedeba

proeqtis fazebis mixedviT. dizainis fazasTan dakavSirebuli analizi aRwers,

Tu rogori iyo es potenciuri zegavlenebi da rogor gagrZeldeba maTi CarTva

proeqtis dizainirebis procesSi.

cxrili 7.1 garemoze zemoqmedeba – dizaini da mSeneblobis winare faza

skriningis kiTxvebi diax ara SeniSvnebi

A. proeqtis ganTavseba ganlagebulia Tu ara proeqtis

mocemuli teritoria garemos dacvis

TvalsazrisiT sensitiur ubanTan

maxloblobaSi an mis farglebSi?

kulturuli memkvidrebis

adgilas

√ arc dacul teritoria da arc misi buferuli zona, arc erTi ekologiurad sensitiuri teritoria (maradmwvane mcenareTa safari, datborili teritoria, saTave an delta, an biomravalferovnebis dacvis specialur zona) ar aris ganlagebuli mocemuli proeqtis zemoqmedebis zonis farglebSi. garemos dacvis TvalsazrisiT sensitiur teritorias warmoadgens mdinare mtkvari (kura): axali trasa 2.5km gasdevs mdinaris napirs. mdinaris wylis xarisxi SeiZleba daziandes rogorc eroziis Sedegad monatani Slamis gazrdili raodenobiT, aseve sawvavis SemTxveviTi daRvriT. mdinaris daproeqtebuli sanapiro safaris hidrologiuri zemoqmdeba zedmiwevniT unda iqnas gaanalizebul-Seswavlili (mdinaris sanapiros aradaculi ubnebis erozia, arxebis mdgradoba).

dacul teritoriaze

√

datboril teritoriaze √

maradmwvane mcenareTa safarze

√

mdinareTa saTaveebTan da

delTasTan

√

daculi teritoriis buferul

zonaSi

√

biomravalferovnebis dacvis

specialur zolSi

√

121

skriningis kiTxvebi diax ara SeniSvnebi

B. garemoze potenciuri zemoqmedeba gamoiwvevs Tu ara proeqti…

istoriul / kulturul ubnebSi SeWras; gzis miwayrilebiT, WrilebiT, Semavsebeli masalebiT da qvis sawarmoebiT landSaftis damaxinjebas?

√

miwayrilebi Secvlis arsebul landSafts. Tumca, landSafti ar gamoirCeva sceniuri, lamazi peizaJebis faseulobebiT an ekologiuri sensitiurobiT. saproeqto teritoriis farglebSi ar aris ganlagebuli qvis gadamamuSavebeli sawarmoebi;

faseuli ekologiuri garemos agresias (mag, sensitiur an dacul teritoriaze SeWras)?

√

gzis mier gadakveTili wylis nakadebiszedapiruli wylebis hidrologiis cvlilebas, rac Sedegad moitans Slamis fenis zrdas wylis nakadebSi, romelic daziandeba niadagis eroziis zrdiT mSenebare ubnebze?

√ mdinaris sanapiros dacvisaTvis saWiro safarveli proeqtiTaa gaTvaliswinebuli. arasaTanado daproeqtebis SemTxvevaSi, sxva adgilebSi (gansakuTrebiT, safaris daSenebis ubnebidan moSorebiT, mdinaris zemowelSi) SesaZlebelia moxdes lateraluri gamorecxva.

zedapiruli wylebis xarisxis gauaresebas Slamuri fenebisa da sanitaruli narCenebis Semodinebis gamo mSenebelTa droebiTi banakebidan, da mSeneblobis dros gamoyenebuli qimiuri nivTierebebis wylebSi Cadinebis Sedegad?

√

kldeebis dafxvna-daSliT, CaWriT, Semavsebeli samuSaoebiTa da asfaltis gadamuSavebis dros gamoyofili qimikatebiT adgilobrivi haeris mzard dabinZurebas?

√ Semavsebel samuSaoebs miwayrilis mSeneblobis periodSi droebiTi zemoqmedebis xasiaTi eqneba adgilobrivi haeris xarisxze mtvris warmoSoba-dagrovebis gamo;

riskebsa da mowyvladobas, romelic dakavSirebulia Sromis higienasa da usafrTxoebasTan fizikuri, qimiuri, biologiuri da radiologiuri saSiSroebebis gamo proeqtis mSeneblobisa da ganxorcielebis periodSi?

√

122

skriningis kiTxvebi diax ara SeniSvnebi xmaursa da vibracias asafeTqebeli samuSaoebisa da sxva samSeneblo samuSaoebis ganxorcielebis gamo?

√ asafeTqebeli samuSaoebi ar aris mosalodneli. gaTvaliswinebulia droebiTi xmauriT simyudrovis darRveva, rac gamowveulia mZime teqnikis muSaobiT.

mosaxleobis aranebayoflobiT gansaxleba - gadasaxlebas

√ gansaxlebis zemoqmedeba Zalze mniSvnelovania – ZiriTadad ki, miwis nakveTebze, xexilis baRebsa da biznesis warmoebis zogierT adgilebSi. aseve mosalodnelia fizikuri gadaadgilebis SezRudva.

disproporciul zemoqmedebas RaribTa fenaze, qalebsa da bavSvebze, adgilobriv mosaxleobasa da sxva gansakuTrebiT mowyvlad jgufebze?

√

proeqtis ganxorcielebis zonebSi sacxovrebeli pirobebis gauareseba-mouxerxeblobasTan dakavSirebul sxva socialur mRelvarebebs, ramac SesaZlebelia gamoiwvios zeda sasunTqi gzebis problemebisa da stresis SemTxvevebi?

√ aseve unda gaviTvaliswinoT samSeneblo samuSaoebis warmoebis periodSi adgilobrivi haeris xarisxze droebiTi zemoqmedeba mtvris dagroveba-warmoqmnis gamo, iseve rogorc satransporto moZraobasTan dakavSirebuli emisiis garkveuli zrda. Tumca, es zemoqmedeba ar ganixileba gansakuTrebuli mniSvnelobis zemoqmedebad, ramdenadac magistralis adgilobrivi relokacia erTi adgilidan meoreSi gamoiwvevs emisiis mxolod garkveul gadanawilebas: anu, mcired zrdas erTgan da mcired Semcirebas sxvagan.

manqanis marTvis sarisko pirobebs iq, sadac mSenebloba xels uSlis adre arsebul gzebze mgzavrobas?

√

mZime sanitarul pirobebsa da myari narCenebis ganTavsebas droebiT samSeneblo banakebsa da mSenebare teritoriebze, da infeqciuri daavadebebis SesaZlo gavrceleba-gadatanas muSebisagan adgilobriv mosaxleobaze?

√

123

skriningis kiTxvebi diax ara SeniSvnebi daavadebis gadamtani koRoebisa da sxva mkbenarebis droebiTi gamravlebis adgilebis Seqmnas?

√

trasis gaswvriv mosaxle adamianebis gansaxlebasa an iZulebiT gadasaxlebas?

√ gansaxlebis zemoqmedeba Zalze mniSvnelovania – ZiriTadad ki, miwis nakveTebze, xexilis baRebsa da biznesis warmoebis zogierT adgilebSi. aseve mosalodnelia fizikuri gadaadgilebis SezRudva.

avtotransportis mzard moZraobasTan asocirebuli ubeduri SemTxvevebis riskebs, rasac mivyavarT toqsikuri nivTierebebis SemTxveviT daRvrasTan da adamianebis daRupvasTan?

√ ubeduri SemTxvevebi axal magistralze SesaZlebelia da saWiroa ganvixiloT Semarbilebeli RonisZiebebi, Tumca albaToba ar aris mainca da maic maRali. proeqtis zemoqmedeba zogadad pozitiuri iqneba, ramdenadac proeqtis ZiriTad miznebs warmoadgens gzis teqnikuri maxasiaTeblebis gaumjobeseba da ubeduri SemTxvevebis riskebis Semcireba.

satransporto moZraobis moculobis gazrdiT gamowveul mzard xmaursa da haeris dabinZurebas?

√ es SesaZlebelia iyos mniSvnelovani zemoqmedeba 3 da 4 sacxovrebeli korpusebisaTvis da aucilebeli iqneba Semarbilebeli RonisZiebebis dagegmva.

navTobisagan, Wvartlisagan, sawvavisa da magistralze moZravi satransporto saSualebebidan sxva masalebis daRvrisagan gamowveul wylis mzard dabinZurebas?

√ axali trasa 2.5km-is manzilze gasdevs mdinaris mtkvris napirs. sawvavis SemTxveviTi daRvrisas an wylis mdinareSi Camavali nakadis gamo dabinZureba SesaZlebelia. es marTvadi sakiTxia, romelic unda daregulirdes saTanado organizaciiT, sadrenaJo arxebis daproeqtebisa da navTobis/ Wvartlis gamoyofiT wylis damasufTavebeli martivi danadgarebis meSveobiT.

socilur konfliqtebs, Tuki daiqiraveben muSebs sxva regionebidan an qveynebidan?

√

124

skriningis kiTxvebi diax ara SeniSvnebi mosaxleobis farTo fenebis modinebas proeqtis mSeneblobisa da moqmedebis periodSi, rac gamoiwvevs socialuri infrastruqturisa da samsaxurebis (ase magaliTad, wylis momaragebisa da sanitaruli sistemebis) tvirTis zrdas?

√

sazogadoebrivi jandacvisa da usafrTxoebis garkveul riskebs transportis, an iseTi saSiSi masalebis Senaxvisa da gamoyeneba – ganTavsebis gamo, rogorsac warmoadgens asafeTqeblebi, sawvavi da sxva qimikatebi mSeneblobisa da proeqtis moqmedebis periodSi?

√

sazogadoebrivi usafrTxoebis riskebs rogorc SemTxveviTi, aseve bunebrivi mizezebis gamo, gansakuTrebiT iq, sadac proeqtis struqturuli elementebi an komponentebi xelmisawvdomia proeqtis zemoqmedebis qveS myofi sazogadoebis wevrebisaTvis an sadac proeqtis warumateblobam SeiZleba gamoiwvios sazogadoebis dazaraleba obieqtis mSeneblobis, proeqtis moqmedebisa da eqspluataciidan gamosvlis mTel manZilze.

√ naklebad arsebiTi sakiTxi: dizaini da samSeneblo samuSaoebi SesabamisobaSi unda iyos moyvanili teqnikur standartebTan. mSeneblobisa da proeqtis operirebis periodSi garantirebuli unda iqnas satransporto moZraobis Sesabamisi marTva.

gruntis karierebTan da qvis gadamamuSavebel sawarmoebTan dakavSirebul zemoqmedebas

√ saWiro iqneba mniSvnelovani raodenobis Semavsebeli masala. aman SeiZleba gamoiwvios zemoqmedeba rogorc gruntis karierebisa da qvis sawarmoebis ganlagebis adgilebze, aseve gaxdes am ubnebze xmaurisa da mtveris da, aseve satransporto moZraobis usafrTxoebis mizezi transportis samarSruto gzebis gaswvriv.

klimaturi cvlilebebisa da stiqiuri

ubedurebebis riskebis sakiTxebi diax ara SeniSvnebi

125

eqvemdebareba Tu ara saproeqto teritoria iseT riskebs, rogoricaa miwisZvra, wyaldidoba, mewyeri, tropikuli ciklonuri qarebi, wylis donis Stormuli aweva, cunami an vulkanuri amofrqveva da sxva klimaturi cvlilebebi?

√ saqarTvelos mTeli teritoria 8-9 baliani miwisZvris zonis farglebSia da saproeqto teritoriac ar warmoadgens gamonakliss. unda vixelmZRvaneloT dizainisa da mSeneblobis seismuri riskebis Sesabamisi standartebiT.

SeiZleba Tu ara proeqtis moqmedebis ganmavlobaSi temperaturulma cvlilebebma, naleqebis an eqstremaluri movlenebis modelebma zegavlena moaxdinos proeqtis teqnikur da finansur mdgradobaze (mag, eroziis zrdam an mewyerma SesaZlebelia gazardos teqnikuri momsaxurebis xarjebi, mudmivi gamyinvarebis dnobam an niadagis mzardma danestianebam SeiZleba zegavlena moaxdinos nuls qvemoT doneze)

√ wyaldidobis kontroli, HPP zedawelSi mdebare rezervuarebidan wylis gaSvebis reJimTan Sesabamisad, aucilebelia. Tumca, principSi, wylis reJimi regulirdeba da wyaldidobis SemTxvevebi HPP –is arajerovani operirebis gamo jer ar dafiqsirebula. ufro mniSvnelovan problemas warmoadgens Tavsxma wvimis sadrenaJo qselis saTanado funqcionireba, romelic gantvirTavs zedapiruli wylebis nakadebs garSemo myofi maxlobeli borcvebidan.

arsebobs saproeqto teritoriis raime demografiuli an socialur-ekonomikuri aspeqtebi, romlebic ukve mowyvlad aspeqts warmoadgens (mag, marginalizirebuli mosaxleobis maRali procentuli Tanafardoba, sasoflo an urbanuli migrantebi, ukanono dasaxlebebi, eTnikuri umciresobebi, qalebi da bavSvebi)?

√

SeiZleba proeqtma potenciurad

gazardos garemo teritoriis

klimaturi an stiqiuri

mowyvladoba (mag, im ubnebSi dasaxlebaTa waxalisebiT,

romlebic ufro metad

daziandebian wyaldidobiT

momavalSi, an miwisZvris zonebSi

dasaxlebebis stimulirebiT)?

√

7.2. garemoze specifiuri zemoqmedeba

garemoze specifiuri zemoqmedebis qveS, romelic ganixileba mocemul TavSi,

126

Cven vgulisxmobT yvelaze mniSvnelovan zemoqmedebebs, romlebic

damaxasiaTebelia gansakuTrebiT gzis winamdebare proeqtisaTvis. maSin rodesac

proeqtis zemoqmedebaTa sruli CamonaTvali mocemulia paragraf 7.1-Si da

samSeneblo samuSaoebTan ufro metad asocirebuli generiuli zemoqmedebebi

aRwerilia paragraf 7.3-Si, aq Cven fokusirebas vaxdenT im sakiTxebze, romlebic

mocemuli proeqtis ufro specifiur komponentebs warmoadgenen da zogierTi

maTgani moiTxovs ara mxolod Tvisobriv, aramed raodenobriv analizsac.

7.2.1 haeris dabinZureba emisiebis Sedegad

atmosferuli haeris emisiasTan dakavSirebuli zemoqmedeba da Sesabamisi

Semarbilebeli RonisZiebebi gzis proeqtebis tipiur, yvelaze mniSvnelovan

sakiTxebs Soris ganixileba. Tvisobrivi analizi da sagzao moZraobasTan

dakavSirebuli emisiebis modelireba detaluradaa warmodgenili danarT 3-Si. qvemoT Cven mogvyavs mSeneblobis stadiebisa da gzis emisiuri zemoqmedebis

mokle reziume.

mSeneblobasTan dakavSirebuli emisia

samSeneblo saqminoba dakavSirebulia satransporto saSualebaTa da mZime

teqnikis muSaobiT gamowveul emisiur gamoyofasTan, aseve asfaltis safarisa

da trotuarebis mSeneblobasTan dakavSirebul emisiebTan, da samSeneblo

masalebis transportirebiTa da SenaxviT, gaTxriTi samuSaoebiTa da sxva

RonisZiebebiT gamowveul mtvris warmoqmna- dagrovebasTan.

Semarbilebeli RonisZiebebi

teqnikisa da danadgarebis emisiis aRiarebul standartebTan Sesabamisobis

sagarantiod dgindeba satransporto saSualebebis teqnikuri gamarTva-Senaxvisa

da kontrolis procedurebi. emisiis minimalizaciis uzrunvelsayofad unda

moxdes dizelis Zravebis regularuli teqnikuri momsaxureba, magaliTad,

sawvavis frqvevanas gawmenda. satransporto saSualebebis usafrTxoebisa da

emisiisa da xmauris minimalizaciis sagarantiod uzrunvelyofili unda iyos

rutinuli Senaxva-momsaxurebis maRali standartebi.

yvela qarxana da sawarmo, adgilze romelsac iyeneben, regularulad unda iqnas gamarTuli ise, rom mudmivad iyos saTanado muSa mdgomareobaSi

potenciurad damabinZurebeli gamonayofi emisiis minimalizaciis mizniT.

safxvneli da betonis qarxnebisaTvis – SemuSavdeba dokumenti “emisiis

wyaroebis inventarizaciisa da emisiisaTvis dasaSvebi zRvrebis

(normebis)Sesaxeb” da es dokumentebi miewodeba MoEPNR. asfaltis qarxnis

damontaJebis SemTxvevaSi – momzaddeba emisiis sakiTxebis momcveli Sesabamisi EIA da gacemuli iqneba garemosdacviTi nebarTva.

satransporto saSualebebis sawvaviT Sevseba unda ganxorcieldes ise, rom

Tavidan iqnas acilebuli advilad aalebadi organuli Semadgenlobis

qimikatebis uSualod atmosferoSi gamoyofa sawvavis specialuri safrqvevebisa

da tumboebis, da aseve daxuruli rezervuarebis/ avzebis gamoyenebis meSveobiT

(sawvavis Sesanaxi Ria konteinerebis gamoyeneba ar moxdeba).

127

Tuki aucilebeli gaxda, mSral pirobebSi an didi raodenobis mtvris

dagrovebis an savaraudod misi warmoqmnis adgilebSi mSeneblobis

xelmZRvanelma pirma unda ganaxorcielos zianis Semarbilebeli RonisZiebebi. Semarbilebeli RonisZiebebi moicavs:

• wylis gadamzidi cisternebis gamoyenebiT safrqvevebisa da sxva teqnikuri

saSualebebiT danamvas; am miznisaTvis wylis gadamzidi minimum 2

cisterna iqneba aucilebeli. Tumca, mSeneblobis kontraqtori ar unda

Semoifarglos am cifroT, da Tuki saWiro gaxda, unda CarTos wylis

safrqvevi damatebiTi cisternebi.

• samSeneblo masalebisa da Sesanaxi nagebobebis SefuTvas;

• gansazRvruli sabuqsiro marSrutebis gamoyenebasa da satransporto

saSualebebis siCqaris Semcirebas, sadac es SesaZlebelia. masalis

transportireba adgilze unda ganxorcieldes ara pikis saaTebSi.

• adgilze mitanili masala unda SeifuTos/ dainamos mtvris Semcirebis

mizniT. samSeneblo ubani Sesabamisad unda irwyvebodes. muSebi

aucileblad unda uzrunvelyon damcavi aRWurvilobiT. yvela

satransporto saSualeba unda iqnas saTanadod Semowmebuli da,

saWiroebis SemTxvevaSi, SekeTebuli dazianebuli nawilebis gamo

gazrdili emisiis Sesamcireblad.

amgvari RonisZiebebi iqneba gamoyenebuli iq, sadac adamianuri da cxoveluri

receptorebi ganlagebulia trasidan 300 metris farglebSi

(sacxovrebeli korpusebi da GMP farmacevtuli qarxana).

mSenebeli kontraqtori da zedamxedveli kompania ganaxorcieleben mtveris

donis monitoring mSeneblobis mteli xangrZliobis ganmavlobaSi (dRiurad –

napirsacavi nagebobebis, sacxovrebeli korpusebis da GMP farmacevtuli qarxnis

midamoebSi da kviraSi erTxel – sxva samSeneblo ubnebze). CO2, SO2 da NO2-is monitoring ganxorcieldeba zedamxedveli kompaniis mier TveSi erTxel. im

SemTxvevaSi, Tu damabinZurebeli nivTierebebis koncentracia gadaametebs sawyis

(proeqtamdel) koncentraciebs, ecialuri Semarblebeli RonisZiebebi iqneba

gatarebuli.

sagzao moZraobasTan dakavSirebuli emisiebi(operaciuli stadia)

q. Tbilisi-rusTavis damakavSirebeli trasis reabilitaciis farglebSi 2011

wels Catarebuli dakvirvebis monacemebis mixedviT moZraobis saaTuri

intensioba daxasiaTda Semdegi maCveneblebiT: msubuqi avtomobilebi-507

erTeuli; mikroavtobusebi-201 erTeuli; avtobusebi-21 erTeuli da satvirToebi-

18 erTeuli; am monacemebidan daTvlili gafrqvevebi [1] mocemulia cxrilis

saxiT danarT # 1-Si.

2016 wlis saprognozo monacemebis mixedviT moZraobis intensiuroba Sefasda

Semdegi maCveneblebiT: msubuqi avtomobilebi-704 erTeuli; mikroavtobusebi-286

erTeuli; avtobusebi-30 erTeuli da satvirToebi-25 erTeuli; am monacemebiT

gaangariSebuli gafrqvevebi [1] cxrilis saxiT danarT # 2-Si.

128

q. Tbilisi-rusTavis damakavSirebeli trasis reabilitaciis farglebSi

avtotransportiT moZraobis intensivobiT gamowveuli atmosferuli haeris

dabinZureba

q. Tbilisi-rusTavis damakavSirebeli trasis reabilitaciis farglebSi 2011

wels Catarebuli dakvirvebis monacemebis mixedviT moZraobis saaTuri

intensioba daxasiaTda Semdegi maCveneblebiT: msubuqi avtomobilebi-507

erTeuli; mikroavtobusebi-201 erTeuli; avtobusebi-21 erTeuli da satvirToebi-

18 erTeuli.

2016 wlis saprognozo monacemebis mixedviT moZraobis intensiuroba Sefasda

Semdegi maCveneblebiT: msubuqi avtomobilebi-704 erTeuli; mikroavtobusebi-286

erTeuli; avtobusebi-30 erTeuli da satvirToebi-25 erTeuli. gafrqvevis

modelirebis detalebi gansazRvrulia danarT 3-Si mocemul monacemebze

dafuZnebiT.

haeris xarisxis modelireba Catarda 2016 wlis saavtomobilo mimosvlisTvis

gamoTvlili emisiebis monacemTa safuZvelze or monakveTze: monakveTi 1 - 1,500 m

(4 +200 km - 5 +700 km) da monakveTi 2- 1,250 m (8 +500 km - 9 + 750km). nawili 1

moicavs 16 sakontrolo wertils da nawili 2 ki – 20-s.

Sedegebis analizi gviCvenebs, rom RoW farglebSi mxolod azotis dioqsidis

sazRvrebi aWarbebs 1-1.5 jer, xolo sxva damabinZureblebis koncentracia

icvleba dasaSvebisa farglebSi 0-15% Soris. modeliT gansazRvruli

minimaluri manZili 40m-ia centraluri xazidan, sadac azotis dioqsidis

koncentracia iqneba dasaSveb farglebSi.

monakveTi № 1-ze azotis dioqsidis maqsimaluri koncentracia aRiniSneba 1.56

zdk (zRvruli dasaSvebi koncentracia). monakveTi № 2-ze misi maqsimaluri

koncentracia aRiniSneba 1.66 zdk. aRniSnuli ganpirobebulia sacx. saxlebis

trasis mimdebared Zalze axlo ganTavsebiT.

sakontrolo wertilebSi, romlebic ganTavsebulia trasis RerZula xazidan ≈ 35-40 m-Si, azotis dioqsidis maqs. koncentraciebi normis farglebSia.

zogadad, rom warmodgeba Segveqmnas koncentraciis ganawilebasTan manZilTan

mimarTebaSi, Catarebulia testireba avtomanqanaTa Sesabamisi jgufebis da maTi

nakadis intensivobis gaTvaliswinebiT RerZula xazidan marTobulad 5

metriani bijiT. (anu es aris is monacemebi, rac Cadebulia wina gaTvlebSic). es

gakeTda imitom, rom naxazebze zustad manZilebis dadgena sacxovrebel

saxlebamde Zalze garTulebulia (kargad ar Cans) da es testi dagexmarebaT

koncentraciis zust SefasebebSi.

129

sur. 7.1.

cxrili 7.2. azotis dioqsidis koncentraciis dinamika icvleba saavtomobilo gzis centraluri xazis perpendikularulad (5 m daSorebiT).

saavtomobilo gzis centraluri xazisadmi perpendikularuli

mimarTuleba metri

azotis dioqsidis koncentracia (mdk)

saavtomobilo gzis centraluri xazi 0 2,56

saavtomobilo gzis centraluri xazidan 5 2,45

-//- 10 2,08 -//- 15 1,78 -//- 20 1,55 -//- 25 1,38 -//- 30 1,23 -//- 35 1,12 -//- 40 1,02 -//- 45 0,93 -//- 50 0,86

SeniSvna: . sacxovrebel Senobamde manZili unda gamoiTvalos saavtomobilo gzis

centraluri xazidan (0m)

samSeneblo gzis ganivi monakveTis ganxilva, centraluri xazidan 40m manZilze

niSnavs 24m gzis kidis mxridan monakveTi 1-Tvis da 15m monakveTi 2-Tvis.

monakveTi 1-Tvis mxolod sacxovrebeli saxlebis, romlebic LARP-is qveS

ღერძულა ხაზი, 0 მეტრი

40 მ

30 მ

25 მ

20 მ

15 მ

10მ

5 მ

35 მ 45 მ 50 მ

130

ngrevis sagania, zonaSi gazrdili vardebian. monakveTi 1-Tvis ramdenime korpusi

vardeba mcire NOx emisiebis zonaSi (1.1 MAC). amave dros, unda aRiniSnos, rom gzis gadatanas mdinarisken eqneba saerTo dadebiTi zegavlena foniWalis

raionis yvelaze dasaxlebul centralur nawilSi, sadac mdebareobs amJamad

moqmedi centraluri gza.


es negatiuri zemoqmedeba ar ganixileba rogorc mniSvnelovani an saSiSi

janmrTelobisaTvis (Tbilisis umravles adgilebSi NOx done gacilebiT

maRalia - ix. Tavi 4). Tumca, xeebis dargva da landSaftis dizaini unda

ganvixiloT rogorc adgilobrivi RonisZieba, romelic unda ganxorcieldes

rogorc proeqtis nawili. farTofoTliani xeebis dargva dagvexmareba NOx-is koncentraciis minimalizaciaSi. sxva lokaluri zomebia - siCqaris SezRudva

60km-mde saaTSi da sacobebis marTva.

ufro zogad sakiTxs, romelic qveynis politikis doneze unda gadawydes,

warmoadgens sawvavis xarisxis kontrolisa da satransporto saSualebebis

teqnikuri gamarTvis gaumjobeseba. am mimarTulebiT saWiro zomebi unda

ganxoecieldes qalaqisa da erovnul doneebze da unda moicavdes: eTilirebuli

sawvavis akrZalvas, sawvavisa da satransporto saSualebebis Senaxva-

momsaxurebis standartebis gaumjobesebas da kontrolis meqanizmebs,

satransporto saSualebebis Senaxva-momsaxurebis ganmsazRvrel da dadebiTad

Sefasebis procedurebis SemuSavebasa da Sesabamisi makontrolebeli

pasuxismgebeli organoebis Sesabamisad funqcuinirebas.

reziume

satransporto moZraobasTan dakavSirebuli emisiebi ar ganixileba garemos

dacvis ZiriTad sakiTxad. NOx-is emisiebis mxolod SezRuduli da adgilobrivi

zemoqmedeba RoW-isa da ramdenime maRalsarTuliani sacxovrebeli korpusis

mimdebare teritoriis farglebSi ar moaxdens gavlenas adgilobrivi

macxovreblebis janmrTelobaze. emisiis done gacilebiT dabalia Tbilisis

centralur raionebTan SedarebiT. zemoT aRniSnuli minimaluri zemoqmedeba

minimumamde unda iqnas dayvanili landSaftis daproeqtebis gaumjobesebis,

xeebis dargvis, sacobebis marTvisa da siCqaris SezRudvis meSveobiT.

haeris dabinZurebis gavlena GMP farmacevtul sawarmoze

am qve-amocanis Sesrulebisas, romelic ganxorcielda Tanamedrove

meTodologiuri meTodebisa da xarisxis normebis, aseve “damatebiTi

samuSaoebis moqmedebis sferos” mixedviT, Catarda Semdegi samuSaoebi: a) GMP-is sawarmoo procesis Seswavla GMP-is menejmentis mier mowodebul masalaze

dayrdnobiT da sawarmoo Senobebze misadgomlobis xarisxis Sesaxeb

informaciis Segrovebis safuZvelze, rac aseve warmoadgina GMP-is menejmentma;

b) atmosferuli haeris fonuri (dRes arsebuli) savele gazomvebi haerSi

Sesabamisi damabinZureblebis koncentraciis dasadgenad, g) atmosferuli haeris

131

fonuri (dRes arsebuli) savele gazomvebi haerSi mtvris koncentraciis

dasadgenad; d) axali gzis mSeneblobisa da eqspluataciis procesSi

zemoqmedebaTa modelirebisTvis saWiro yvela damatebiTi monacemis mopoveba

(raSic Sedis didi raodenobiT monacemebi kalendarul wels dRiuri da

saaTobrivi parametrebis Sesaxeb: temperaturis, qaris siCqarisa da

mimarTulebis, naleqebis, mzis radiaciis, Rrublianobisa da a.S. Sesaxeb); e)

monacemebis modelSi Seyvana; v) modelirebis meTodologiurad sakmarisi

raodenobis raundebis ganxorcieleba daskvnebis misaRebad.

• samarTlebrivad da saqarTvelos kanonmdeblobis Tanaxmad, Tbilisi-

rusTavis saavtomobilo gzaze transportis moZraobis Sedegad

atmosferul haerSi arsebuli damabinZurebeli nivTierebebis zemoqmedebis

dasaSvebi zRvrebi, romelTa mimarT sawarmo GMP sensitiuria, aris is

doneebi, romlebic gansazRvrulia pn 2.1.6. 002 – 01 normebiT da fonuri

maCveneblebiT (dRes arsebuli), romlebic mocemulia B cxrilSi qvemoT.

• garda amisa, radgan sawarmo GMP agrZelebs Seuferxeblad

funqcionirebas haeris dabinZurebis arsebul/fonur pirobebSi da mas ar

warmoudgenia informacia SenobaSi haeris dabinZurebis usafrTxoebis

zRvruli maCveneblebis Sesaxeb, SeiZleba, Tavisuflad davaskvnaT, rom

haeris fonuri dabinZurebis maCveneblebi warmoadgens usafrTxo zRvrebs

imis dasadgenad, xom ar moutans axali gzis mSeneblobiT gamowveuli

zemoqmedeba GMP sawarmos zarals/zians.

GMP-is sakuTrebaSi arsebuli/fonuri damabinZureblebis savele gazomvebis

daskvnebi aseTia:

- haeris dabinZurebis maCveneblebi yvela makro da mikro-damabinZureblis

mixedviT evrokavSiris standartebiT dadgenil maqsimalur zRvrebze maRalia,

rac mosalodnelic iyo, Tu gaviTvaliswinebT gansxvavebebs evrokavSirsa da

saqarTveloSi daSvebuli da gamoyenebuli sawvavis saxeebs da saavtomobilo

parkebs Soris.

Tumca, unda aRiniSnos Semdegi:

- haeris dabinZurebis maCveneblebi yvela makro da mikro-damabinZureblis

mixedviT saqarTvelos moqmedi erovnuli standartebiT dadgenil dasaSveb

zRvrebze dabalia. dabinZurebis arsebuli maCveneblebi mocemulia B cxrilSi

qvemoT.

cxrili B. GMP-is SenobebSi damabinZureblebis arsebuli doneebi

gazom-vis

werti-lis #


monacemis wyaro mikro-damabinZurebeli, μg/m3 makro-damabinZurebe

li, μg/m3


1 sawyobis teritoria


<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40

2 gazomvebis laboratoriis

dasaSvebi zRvari (fonuri

<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40

132

teritoria maCveneblebi)

3 samrewvelo ubnis teritoria


<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40

4 saqaCi filtris teritoria


<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40

evrostandarti* 5000 0,005 0,02 0,5 0 40 40

saqarTvelos erovnuli standarti** 50000 300 300 1000 400 600 100

kompania GMP-ze haeris makro da mikro damabinZureblebis zemoqmedebis modelirebis Sedegad miRebuli Sedegebi warmodgenilia C da D cxrilebSi:

cxrili C. kompania GMP-is sxvadasxva wertilSi makro-damabinZureblebis zemoqmedebis doneebi 2017 da 2034 wlebSi (satransporto datvirTvis yvelaze

araxelsayreli scenari - μg/m3). GMP ID

werti-li

Avg12 No2

(μg/m3)

99.8%lle13 No2

(μg/m3)

Avg14 PM10

(μg/m3)

90.4%lle15 PM10

(μg/m3)

Avg C6H6

(μg/m3)

simulacia 2017 1 2.3 34.6 0,122 0,249 0,008

2 3.5 47.1 0,185 0,379 0,012

3

4

2.8

2.3

39.2

34.5

0,145

0,121

0,294

0,248

0,009

0,008

simulacia 2034 1 3.4 50.5 0,178 0,363 0,011

2 5.2 68.7 0,270 0,552 0,017

3

4

4.0

3.4

57.1

50.3

0,211

0,176

0,429

0,362

0,013

0,011

saerTaSoriso (evrokavSiris) standarti* (μg/m3)

40 ar gamoiyeneba

40 ar gamoiyeneba 5

erovnuli standarti** (μg/m3)

600 ar gamoiyeneba

100 ar gamoiyeneba ar gamoiye-

neba

* saerTaSoriso standarti: evrosabWos direqtiva 2008.50.EC – haeris xarisxisa da ufro sufTa haeris Sesaxeb evropaSi.

** dasaSvebi zRvruli doneebi gansazRvrulia normatiuli dokumentiT: “atmosferuli haeris damabinZureblebis dasaSvebi zRvruli koncentraciebi dasaxlebul ubnebSi” – higienuri normativebis standartebis moTxovnebi pn 2.1.6. 002 – 01.

cxrili D. kompania GMP-is sxvadasxva wertilSi mikro-damabinZureblebis zemoqmedebis doneebi 2017 da 2034 wlebSi (satransporto datvirTvis yvelaze araxelsayreli scenari - Ng/m3). GMP ID

wertili Avg16 Zn

(μg/m3)

Avg17 Cd

(μg/m3)

Avg18 Pb

(μg/m3)

Avg19 Ni (μg/m3)

simulacia 2017 1 0,140 0.001 0,007 0,010

133

2

3

0,123

0,167

0.002

0.002

0,010

0,008

0,015

0,012

4

0,139 0.001 0,007 0,010

simulacia 2034 1 0,204 0.002 0,010 0,014

2 0,311 0.003 0,015 0,022

3

4

0,243

0,202

0.002

0.002

0,012

0,010

0,017

0,014

saerTaSoriso (evrokavSiris) standarti* (μg/m3)

200 5 500 20

erovnuli standarti** (μg/m3)

5x107 3x105 3x105 1x106

* saerTaSoriso standarti: evrosabWos direqtiva 2008.50.EC – haeris xarisxisa da ufro sufTa haeris Sesaxeb evropaSi.

** atmosferul haerSi mZime liTonebis (Zn, Cd, Pb, Ni, Co, Mn) dasaSvebi zRvruli doneebi gansazRvrulia normatiuli dokumentiT: “atmosferul haerSi damabinZureblebis dasaSvebi zRvruli koncentraciebi dasaxlebul ubnebSi” – higienuri normativebis standartebis moTxovnebi pn 2.1.6. 002 – 01, xolo haerSi mtvris koncentraciis dasaSvebi zRvruli doneebi gansazRvrulia normatiuli dokumentiT: “atmosferul haerSi damabinZureblebis dasaSvebi zRvruli koncentraciebi dasaxlebul ubnebSi” – higienuri normativebis standartebis moTxovnebi pn 2.1.6. 002 – 01.

axali saavtomobilo gzis operirebis Sedegad GMP sawarmoze haeris dabinZurebis zemoqmedebis modeli:

haeris dabinZurebis zemoqmedebis doneebi (modelirebulia yvelaze araxelsayreli scenari) samizne 2017 da 2034 wlebSi mniSvnelovnad dabalia evrokavSiris standartebiTa da saqarTvelos erovnuli kanonmdeblobiT dadgenil standartul zRvrul maCveneblebze. amdenad:

1) saavtomobilo gzis eqspluataciiT gamowveuli dabinZurebis zemoqmedeba calke aRebuli iqneba arsebul fonur maCvenebelze naklebi, saqarTvelos erovnuli normebiT dadgenil maCvenebelze naklebi da evropul zRvarze erTi rigiT naklebi (rac niSnavs 1000-jer naklebs);

2) Tbilisi-rusTavis axal saavtomobilo trasaze maRali satransporto siCqaris miuxedavad, gzis eqspluataciis procesSi, satransporto datvirTvis pirobebis CaTvliT, GMP–s siaxloves atmosferuli haeris xarisxze raime mniSvnelovani zemoqmedeba mosalodneli ar aris;

3) axali saavtomobilo gzis eqspluataciiT gamowveuli umniSvnelo zemoqmedebisa da GMP sawarmoSi filtraciis sistemis tipis (GMP20-haeris xarisxis kontrolis sistemebi) gaTvaliswinebiT, unda vivaraudoT, rom trasis funqcionirebiT gamowveuli haeris dabinZurebis zemoqmedeba sawamoze Tavidan iqneba acilebuli da aseTi dabinZureba ar gamoiwvevs GMP-s sawarmoo procesis Seferxebas, ar miayanebs sawarmos raime ziansa da zarals da ar Seuqmnis mas raime teqnikur problemas. radgan sawarmo GMP agrZelebs Seuferxeblad funqcionirebas haeris dabinZurebis arsebul/fonur pirobebSi, igi imave warmatebiT gaagrZelebs funqcionirebas axali gzis funqcionirebis pirobebSic;

134

4) axali gzis funqcionirebiT gamowveuli dabinZurebis zomieri zemoqmedebisa da GMP sawarmoSi haeris kontrolis saTanado da Sesaferisi sistemis arsebobis gaTvaliswinebiT, gzis eqspluataciis pirobebSi ar arsebobs GMP sawarmos haeris filtraciis sistemis gaZlierebis aucilebloba.

Tumca, unda aRiniSnos:

5) samSeneblo samuSaoebis warmoebisas haerSi mtvris koncentracia (PM10) SeiZleba, gaizardos, rac gamoiwvevs GMP sawarmoSi haeris filtraciis sistemis damatebiT datvirTvas.

rekomendaciebi:

a. GMP-s zemoqmedebisgan dacvis damatebiTi Semarbilebeli zomebia: GMP-s teritoriaze mSeneblobis mTeli msvlelobis manZilze gamoyenebuli unda iqnas igive Semarbilebeli zomebi da monitoringis RonisZiebebi, romlebic aRwerilia punqtebSi 456 da 561 ubnebisTvis, sadac mdgomareoba kritikulia mtvris warmoqmnis TvalsazrisiT an romlebic sensitiuria mtvrisa da gamonabolqvis zemoqmedebisadmi;

b. mSeneblobis ubnebis morwyva GMP-s Senobebidan minimum 200 m manZilze monitoringis pirobebSi, rac uzrunvelyofs samSeneblo kompaniis Sesabamisobas standartebTan;

g. mSeneblobis ubnebze mxolod sveli (danamuli) myari masalis mitana da gadmotvirTva GMP-s Senobebidan minimum 200 m manZilze monitoringis pirobebSi, rac uzrunvelyofs samSeneblo kompaniis Sesabamisobas standartebTan.

7.2.2 xmauris faqtori dakavSirebuli gzis mSeneblobasa da eqspluataciasTan

7.2.2.1 zemoqmedebebTan dakavSirebuli samSeneblo xmauri

samSeneblo saqmianobiT gamowveuli xmauris modelireba

samSeneblo operaciebiT gamowveuli xmauris Sefaseba efuZneba mSeneblobis

calkeul etapze sxvadasxva mowyobilobisa da saqmianobis Sedegad warmoqmnili

xmauris Sesaxeb ukve arsebul informacias. magaliTad, xmauris done, romelic

warmoiqmneba 50 futis (15.24 m) manZilze, rogorc es gaTvaliswinebulia aSS

transportis saministros, aSS gzatkecilebis federaluri sammarTvelos

(FHWA), kaliforniis transportis saministros (CADOT) da SBAG-is mier, 1993 w.

da los-anJelesis olqis saxelmwifo gamajansaRebeli ubnebis (1994 w.) mier,

Semdegia:

cxrili 7.3.

xmauris wyaro ekvivalenturi xmauris done, dBA

samSeneblo manqanebi da meqanizmebi eqskavatorebi 84 - 85 buldozerebi 84 - 85 greiderebi 91 - 92 kompresorebi 80 - 88 pnevmatikuri saburRi CaquCebi 85 - 98 ximinjis (ximinjsasobi) urnalebi 96 - 107

sxva wyaroebis mixedviT (aSS garemos dacvis sammarTvelo, 1972 w.):

135

cxrili 7.4.

xmauris wyaro ekvivalenturi xmauris done, dBA

samSeneblo manqanebi da meqanizmebi sabeknelebi/satkepnelebi (rolerebi) 72 - 75 frontaluri satvirTelebi 72 - 83 eqskavatorebi 72 - 92 traqtorebi 78 - 95 skreperebi, greiderebi (sagzao randebi) 80 - 95 gzis betonmsxmelebi 85 - 88 satvirTo manqanebi 83 - 93 kompresorebi 75 - 88 amwe, gadasadgmeli 75 - 85 pnevmatikuri saburRi CaquCebi da saburRi CaquCebi/perforatoebi

82 - 98

movibrire cxavi 70 - 82 xerxebi 72 - 82 integraluri fonuri xmauri gamoTvlil iqna daaxloebiT, sami samSeneblo

aRWurvilobis monacemebis erTdrouli SeyvaniT. mag. calkeulad, buldozeris,

eqskavatoris da ukanaCamCiani eqskavatoris mier gamomuSavebuli xmauri aris

75dB(A), maSin rodesac sinTeTikuri xmauri gamoTvlilia rogorc 80.6 dB(A). xmauri, romelic gamomuSavebulia mobiluri wyaroebis mier sustdeba garkveul

manZilze. dasusteba misdevs logariTmul nimuSs. samSeneblo samuSaoebis gamo

gamowveuli xmauris SemTxvevaSi gamoyenebul unda iqnas wertilovani wyaros

gavrcelebis modeli. wertilovani wyaros gavrceleba SeiZleba garkveul iqnas

Semdegnairad: xmis done1-xmis done2=20 log r2/r1. Es niSnavs, rom manZilis

gaormagebis yvela jerze xmis done iklebs 6dBA-iT “kvadratis

ukuproporciulobis kanoni”. MaRniSnuli proeqtis mSeneblobis xmauris

zemoqmedeba gaanalizebulia angariSSi “xmaurisa da vibraciis ganxilva” –Si,

romelic damatebulia danarTi 4-s saxiT. qvemoT mocemulia Semakamebeli

daskvna.

cxrili 7.5. xmauris done samSeneblo moednidan sxvadasxva distanciebze

sinTeTikuri xmauris done TiToeul distanciaze (m, ㏈(A))

15 30 50 100 150 200 250 300

80.6 80.6 74.5 70.1 64.1 60.6 58.1 56.1 54.5

136

cxrili 7.6. mosalodneli mSeneblobis xmauris zemoqmedeba sxvadasxva

dasaxlebul adgilebze

gamosakvlevi

punqti

gamosakvlevi

adgili STA.#

manZili

samSeneblo

moednis

sazRvarsa

daSenobis

Soris (m)

mosalodneli

done

(㏈(A))

gasaTvaliswinebeli

xmauris standari

(㏈(A))

① sacxovrebeli

korpusi

(2sarT)

marjvena

mxare 5+300 3.0 94.5 65

② sacxovrebeli

korpusi

(2sarT

marjvena

mxare5+360 16.7 79.6 65

③ sacxovrebeli

korpusi

(2sarT

marjvena

mxare5+480 13.7 81.3 65

④ sacxovrebeli

korpusi

(6sarT

marjvena

mxare5+660 23.9 76.5 65

⑤ qarxana

(2sarT)

marjvena

mxare

6+300 7.2 86.9 70

⑥ saavadmyofo marjvena

mxare 6+500 44.2 71.2 65

⑦ sacxovrebeli

korpusi

(5sarT

marjvena

mxare 6+780 22.6 77.0 65

⑧ farmacevtuli

kompania

marcxna

mxare 8+060 37.1 72.7 70

⑨ avto

saxelosno

marcxena

mxare

8+060 14.0 81.2 70

⑩ kerZo saxli

(1 sarT)

orive

mxare

8+500~EP 5.0 90.1 65

sakvlev sensitiur ubanze samSeneblo xmauriT gamowveul mosalodnel zemoqmedebebTan dakavSirebiT SeiZleba Semdegi daskvnebi gakeTeba:

• mcire daSoreba samuSao ezodan da Senobebidan SenobebSi didad imoqmedebs xmauris doneze ZiriTadad imis gamo, rom ubani Raribia mcenareulobiT da Senobebs Termoizolacia ar aqvT, radgan mocemul teritoriaze xmauri faqtobrvad, ar arsebobs;

137

• fanjrebi dabali xarisxisaa da ver SeuSlis xels xmauris gavrcelebs;

• Senobebis pirveli rigi garkveulwilad faris funqcias Seasrulebs ukan mdebare SenobebisTvis. ukana Senobebic ufro dabalia da pataraa zomebiT da SeiZleba, maTTvis garkveuli SeRavaTi iyos mceneruli safaris mier asxletili da ukumimarTulebiT gabneuli bgeriTi talRebi, magram pirdapiri talRebisgan maT araviTari dacva ar gaaCniaT;

impulsur bgeriT talRebs da dabali sixSiris vibraciebs

garkveulwilad Seamcirebs niadagis arseboba (rogorc es naCvenebia

P da S talRebis siCqaris magaliTze).

administraciuli RonisZiebebi moicavs:

• aRWurvilobis jerovani Senaxva-gamarTvis praqtikis gamoyenebas

• uqmi svlis reJimSi Zravebis muSaobis Tavidan acilebas

• satransporto saSualebebis xmovani signalis gamoyenebis akrZalvas

• erTdroulad momuSave teqnikis optimaluri kombinaciis marTvas

• nu ganaTavsebT didi xmauris mqone teqnikas iseTs, rogorsac

warmoadgens safxvneli teqnika, sacxovrebel raionSi. safxvnelebi

ar aris aucilebeli ganTavsdes samuSao ubanze, isini SeiZleba

ganTavsdes sacxovrebeli teritoriidan 500 metris daSorebiT.

• SemoifargleT samSeneblo samuSaoebiT dRis ganmavlobaSi da

akrZaleT Ramis samuSaoebi

Tumca, zemoT aRwerili tradiciuli zomebi ar aris sakmarisi mocemul

gansakuTrebul SemTxvevaSi da rekomendirebulia xmauris droebiTi

barierebis gamoyeneba mSeneblobis periodis ganmavlobaSi.

cxrili 7.7. samSeneblo moedanze xmis Semcirebis gegma da xmis done

Semcirebis Semdgom.

N#

.

gamosakvlevi

adgili STA.#

distan-

cia

(m)

mosalod

neli

done

(㏈(A))

xmis

CamxSobi

kedlis

simaRle

(m)

Semcirebis

moculoba

droebiTi xmis

CamxSobi

kedlis

meSveobiT

(㏈(A))

xmauris done

Semcirebis

Semdgom

(㏈(A))

gasaTva-

liswine-

beli

xmauris

standari

(㏈(A))

samuSao

saaTebis

SezRudva

da

Seyvanis

periodis

regulire

ba

① sacxovrebeli

korpusi

(2sarT)

marjvena

mxare

5+300 3.0 94.5 7 13.7 80.8 65 ◎

② sacxovrebeli

korpusi

marjvena

mxare 16.7 79.6 7 14.0 65.6 65 ◎

138

N#

.

gamosakvlevi

adgili STA.#

distan-

cia

(m)

mosalod

neli

done

(㏈(A))

xmis

CamxSobi

kedlis

simaRle

(m)

Semcirebis

moculoba

droebiTi xmis

CamxSobi

kedlis

meSveobiT

(㏈(A))

xmauris done

Semcirebis

Semdgom

(㏈(A))

gasaTva-

liswine-

beli

xmauris

standari

(㏈(A))

samuSao

saaTebis

SezRudva

da

Seyvanis

periodis

regulire

ba

(2sarT) 5+360

③ sacxovrebeli

korpusi

(2sarT)

marjvena

mxare

5+480 13.7 81.3 7 13.7 67.6 65 ◎

④ sacxovrebeli

korpusi

(6sarT)

marjvena

mxare

5+660 23.9 76.5 6 11.8 64.7 65

⑤ qarxana

(2sarT)

marjvena

mxare

6+300 7.2 86.9 7 14.5 72.4 70 ◎

⑥ saavadmyofo

marjvena

mxare

6+500 44.2 71.2 3 10.9 60.3 65

⑦ sacxovrebeli

korpusi

(5sarT

marjvena

mxare

6+780 22.6 77.0 6 12.6 64.4 65

⑧ farmacevtuli

kompania

marcxena

mxare

8+060 37.1 72.7 3 12.1 60.6 70

⑨ avto

saxelosno

marjvena

mxare

8+060 14.0 81.2 3 12.4 68.8 70

⑩ kerZo saxli (1

sarT)

orive

mxare

8+500~EP 5.0 90.1 7 14.6 75.5 65 ◎

mocemuli mciredi zemoqmedebis Serbileba SesaZlebelia Zravebis gamarTvis

praqtikisa da arasamuSao, manqanebis uwesrigo mdgomareobaSi muSaobis

gamoricxvis gziT. erTaderTi SezRudva, romelsac rekomendacia SeiZleba

gaewios, aris didi xmauris mqone danadgarebis, magaliTad, safxvnelebis

gamoyeneba sacxovrebeli zonebis gareT da Ramis samuSaoebis gamoricxva.

yvela satransporto saSualeba unda gaimarTos ise, rom maT mier gamocemulma

xmaurma da emisiam ar gamoiwvios muSebisa an adgilobrivi macxovreblebis

ukmayofileba. dasaxlebuli punqtebis maxloblad, sareabilotacio samuSaoebi

unda Semoifarglebodes dRis ganmavlobaSi SesrulebiT samuSao saaTebis

periodSi mavne zemoqmedebis Sesamcireblad. yvela satransporto saSualeba

unda Semowmdes da SekeTdes saWiroebis SemTxvevaSi imisaTvis, rom gamoiricxos

dazianebuli nawilebis eqspluataciiT gamowveuli xmauris gazrdili done.

139

reziume

samSeneblo xmauris zemoqmedeba warmoadgens droebiT xelisSemSlel faqtors

da ar ganixileba ZiriTad sakiTxad. Tumca, imdenad, ramdenadac bevri

sacxovrebeli Senoba mdebareobs sakmaod axlos samSeneblo koridorTan,

aucilebelia specifiuri Semarbilebeli RonisZiebebis ganxorcieleba

damatebiT im zomebTan, romlebic gaTvaliswinebulia zogadi “jerovani

samSeneblo praqtikebiT”. 6-7 metriani simaRlis xmauris droebiTi barierebi

gamoyenebuli unda iyos sacxovrebeli an sazogadoebrivi nagebobebidan 50

metrze nakleb distanciaze ganxorcielebuli samSeneblo samuSaoebis

Sesrulebisas.

7.2.2.2 satransporto moZraobasTan dakavSirebuli xmauris zemoqmedeba (gzis

operirebis faza)

xmauris standartebi sacxovrebeli ubnebisaTvis qvemoTaa mocemuli: xmauris

maqsimalurad dasaSvebi doneebi mocemulia saSualo sidideebisa (xmauris saSualo done - La.eq. dBA) da maqsimaluri (pikis) xmauris doneebisaTvis ( La max dBA ). unda aRiniSnos, rom, arsebuli monacemebis Tanaxmad, xmauris doneebi

sazogadod TbilisSi aWarbebs xmauris maqsimalurad dasaSveb dones bevr

ubanze da, rogorc es demonstrirebuli iqna savele azomvebis dros, xmauris

done saproeqto teritoriis farglebSi aseve dasaSvebi maqsimumis zRvarze dgas

(58-dan 63 dBA –mde, maSin rodesac xmauris maqsimalurad dasaSvebi done

gzispira ubnebze uaxlovdeba 65 dBA-s). fonuri xmauri arsebuli gzis

maxloblad (La eq. 65 dBA, ubani 4) odnav maRalia, vidre axladdagegmili gzis

siaxloves.

satransporto moZraobiT gamowveuli xmauris analizi 2015 wlis martis TveSi

Caatara kompania “Nord East Progetti S.r.l.”–m kompiuteruli modelirebis

gamoyenebiT. angariSi mocemulia, rogorc damoukidebeli dokumenti (daskvniTi

Semajamebeli angariSi – damatebiTi samuSaoebi, proeqti: Tbilisi-rusTavis

saavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli Senoba-nagebobebis

konstruqciuli mTlianobisa da maTze xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis

kvleva (monakveTi 2, km 5,2-6,9 – nawili 5. “xmauris zemoqmedebis dinamikuri

modelireba gzis eqspluataciisas”). qvemoT mocemulia zemoqmedebisa da

Serbilebis strategiis Semajamebeli daskvnebi. amJamad Cven ganvixilavT

asaSenebeli axali gzis SemTxvevas gzis damproeqteblebis mier saerTaSoriso

da qarTvel eqspertebTan TanamSromlobiT Sedgenili satransporto

modelirebis saSualebiT. modelireba moicavs ara mxolod axali gzis

mSeneblobisa da eqspluataciis periods, aramed mSeneblobisSemdgom 20-wlian

periods satransporto moZraobis SesaZlo cvlilebebis gaTvaliswinebiT, rac

SeiZleba, gamoiwvios rigma parametrebma, rogoricaa momavalSi mosaxleobis

ricxovnobis zrda, ekonomikuri cvlilebebi, alternatiuli gzebis arseboba da

mravali sxva. modelirebisTvis saWiro monacemebad gamoyenebulia municipaluri

ganviTarebis fondis mier warmodgenil saproeqto dokumentaciaSi mocemuli

saprognozo maCveneblebi satransporto moZraobis Sesaxeb: TandarTuli faili

#2_damatebiTi informacia (ganmartebiTi baraTi)_Semowmeba 2 (2013 wlis 14

oqtomberi). am prognozze dayrdnobiT Cven gamovTvaleT dRis manZilze

satransporto saSualebebis saSualo maqsimaluri raodenoba, romelic

140

gadaadgildeba axal gzaze erTi wlis ganmavlobaSi. amas garda, prognozebi

iyofa satransporto saSualebebis saxeebis (msubuqi avtomanqanebi, minivenebi,

avtobusebi, satvirTo manqnebi da a.S.) mixedviT. ase rom miviReT zusti

monacemebi, Tu TiToeuli saxis ra raodenobis satransporto saSualeba

imoZravebs gzaze. sidideebi, romelTa gamoyenebiTac warmoebda gamoTvlebi,

warmoadgens wliuri saSualo dRiuri satransporto moZraobis (AADT) statistikur monacemebs. amJamad “saqarTvelos saavtomobilo gzebis

departamentidan” xelmisawvdomia bolo 5 wlis statistikuri monacemebi.

monacemebSi Sedis wlis manZilze warmoebuli sezonuri gazomvebi, kerZod:

aprilSi, ivlissa da oqtomberSi. am gazomvebis monacemebiT miiReba AADT. qvemoT moyvanil cxrilebSi mocemulia faqtebi da Sedegebi bolo 5 wlis

manZilze S04 gzaze gaangariSebuli satransporto moZraobis Sesaxeb.

dReisaTvis saprognozo satransporto nakadi aris 17.895 avtomobili, mZime

avtomobilebis procentuli maCvenebliT 6,1%. es monacemebi Segrovilia dReSi 8

saaTis manZilze. ase rom saSualo saaTobrivi satransporto nakadi SeiZleba,

miCneuli iqnas 2237 avtomobilis tolad saaTSi, mZime avtomobilebis

procentuli maCvenebliT 6,1%. es aris 2011 wlis monacemebi, magram qarTveli

eqspertebisa da Dowha-s eqspertebis mixedviT (romlebic erToblivad

muSaobdnen zemoxsenebuli satransporto prognozebis #2 angariSze), isini

SeiZleba, CaiTvalos satransporto moZraobis maCveneblad gzis mSeneblobis

periodis dasasrulisTvis.

sur. 7.2.

141

sur. 7.3.

cxrili 7.8. saqarTvelos xmauris standartebi sacxovrebel ubnebze: xmauris

dasaSvebi maqsimaluri doneebi

dro xmauris ekvivalenturi done

La.eq., db xmauris maqsimaluri done La max, db

zogadad sacxovrebeli ubnisTvis (sacxovrebeli Senobebis axlos)

7:00 – 23:00 55 70

23:00 – 7:00 45 60

saavtomobilo trasisa da rkinigzis mimdebared ganlagebuli sacxovrebeli

Senobebis pirveli rigis axlos*

7:00 – 23:00 65 80

23:00 – 7:00 55 70

* SeniSvna. mSeneblobidan daSorebul ubanze, romelic gamoyofs xmaurisgan daculi

sacxovrebeli saxlebis, sastumroebisa da saerTo sacxovreblebis pirvel eSelons 2

metriT, mimarTulia qalaqisa da raionis magistralebisa da rkinigzisken,

avtomobilebisa da rkinigzis mizeziT xmauris warmoSobis sidideebi La.eq da La max dasaSvebia iyos 10 db-iT meti (sizuste = + 10 db; ix. frCxilebSi mocemuli sidideebi)

ZiriTad dasaSveb maCvenebelze.

imave pirobebSi, romlebic zemoT aris aRwerili, satransporto saerTo nakadi

mSeneblobisSemdgom 20-wlian periodSi aris 38.909 avtomobili, mZime

avtomobilebis procentuli maCvenebliT 5,2%.

Cvens gaTvlebis mizans warmoadgenda, dagvedgina xmauris bgeris wnevis

doneebis yvelaze araxelsayreli mdgomareoba. savaraudod, aseTi mdgomareoba

emTxveva dRis manZilze samomavlo satransporto nakads maSinac ki, Tu mZime

avtomanqanebis procentuli maCvenebeli Semcirdeba wlebis manZilze. xmauris

doneebisTvis satransporto moZraobis yvelaze araxelsayreli mdgomareobis

142

Seswavlis mizniT, es ukanaskneli nakadi BNPM meTodis mixedviT Tanabrad aris

gadanawilebuli urbanuli gzis samoZrao zolebze. cxadia, dRis saSualo

maCvenebeli daiyo 8-saaTian periodebad, ris Sedegadac miRebuli iqna saSualo

saaTobrivi nakadi, rac tolia 4864 avtomobili/saaTSi, mZime avtomobilebis

procentuli maCvenebliT 5,2%. rac Seexeba gzis eqspluataciis sawyis etaps,

siCqare unda dawesdes 80 km/sT da 60 km/sT. 100 km/sT siCqareze saubaria

Sualedur angariSSi #1 da danarTSi ..., magram ara am dokumentSi, radgan aseTi

siCqaris SemTxvevaSi Senobebis fasadze xmauris done iqneba 75 db. Sesabamisad,

prezentaciis dros gadawyda, rom Sualedur angariSSi #1 siCqare Semcirdes

xmauris Semcirebis mizniT, raTa SesaZlebeli iyos standartuli Serbilebis

zomebis miReba.

qvemoT moyvanil 7.8 cxrilSi mocemulia gzis eqspluataciiT gamowveuli

xmauris zemoqmedeba (Serbilebis zomebis gareSe) Senobebze.

qvemoT, rukaze mocemuli gamosaxulebebi gviCvenebs xmauris zemoqmedebas

saproeqto ubanze.

cxrili 7.9. gzis eqspluataciiT gamowveuli xmauris zemoqmedeba Senobebze

(Serbilebis zomebis gareSe)

SeniSvna. dasaSveb zRvrul sidided saqarTveloSi dadgenilia 65 db

Senoba xmauris done, Leq (db) Senobis axlos (gzaze

transportis moZraobis

siCqare 100 km/sT)

Senoba #1 75,0

Senoba #2 75,0

Senoba #3 75,5

Senoba #4 75,0

Senoba #5 75,4

Senoba #7 65,6

Senoba #8 64,8

Senoba #9 63,4

Senoba #10 61,3

143

sur. 7.4. gzis eqspluataciiT gamowveuli xmauris zemoqmedeba Senobebze

(Serbilebis zomis saxiT gamoyenebulia siCqaris Semcireba) (gzaze transportis

moZraobis siCqare: 80km/sT da 60 km/sT)

144

cxrili 7.10.

SeniSvna. dasaSveb zRvrul sidided saqarTveloSi dadgenilia 65 db

146

sur. 7.5.

satransporto moZraobasTan dakavSirebuli xmauris zemoqmedebis Sefasebis

Sejameba:

rogorc xmauris modelirebis yvela winaswar da pirvel etapze da mocemul

SemTxvevaSic Cans, rom xmauris doneebi aWarbebs axali gzis siaxloves mdebare

SenobebisTvis (Senobebi #1, 2, 3, 4 da 5) dasaSveb maqsimalur sidideebs, magram

pirveli modelirebisgan gansxvavebiT, naTeli gaxda, rom siCqaris SezRudva da

specialuri asfaltis gamoyeneba amcirebs maqsimalur doneebs 1,5-2,0 db-iT

yvelaze araxelsayrel situaciaSic ki. garda amisa, siCqaris SezRudva 60 km/sT-

mde amcirebs maqsimalur doneebs fasadebze 1,5 db-iT. es faqti Zalian

mniSvnelovania, radgan iZleva informacias, rom mxolod xmauris sawinaaRmdego

ekranebis gamoyenebiT xmauris gavrcelebis Semcirebis mizniT SesaZlebelia

xmauris maqsimaluri donis Semcireba dasaSveb zRvrebamde. aRniSnuli

147

samarTliania orsarTuliani SenobebisTvis, yvelaze maRali Senobebis

SemTxvevaSi ki xmauri sakmaod Zlieria maRal sarTulebzec ki.

modelirebis Sedegebi aCvenebs xmauris Zalian maRal doneebs niadagidan didi

manZiliT daSorebul mimReb wertilebSi, rac Seesabameba #3, 4 da 5 Senobebis

mimReb wertilebs. yvelaze araxelsayreli mdgomareoba daikvirveba #3 da 4

Senobebis CrdiloeT da dasavleT fasadebze da CrdiloeTiT, #5 Senobis

aRmosavleT da dasavleT fasadebze. sxvaoba saprognozo xmauris donesa da

xmauris zRvars Soris dRis saaTebSi meryeobs 2-8 db-is farglebSi

transportis siCqaris 80 km/sT-mde SezRudvis pirobebSi da 2-6 db-is farglebSi

transportis siCqaris 60 km/sT-mde SezRudvis pirobebSi.

Semarbilebeli zomebi

winaswari garemosdacviTi Sefasebis sawyis etapebze ganxiluli Semarbilebeli

zomebi

winaswari garemosdacviTi Sefasebis sawyis etapebze SemoTavazebuli iqna

Semdegi Semarbilebeli zomebi:

• siCqaris SezRudva. Serbilebis pirveli zomaa siCqaris SezRudva. DD

sainJinro kontraqtori DOHWA-s mier Catarebulma winaswarma

miaxloebiTma gamoTvlam aCvena, rom 60 km/sT siCqaris zRvari iZleva

xmauris donis 1,3 db-iT Semcirebis saSualebas SedarebiT 80 km/sT

siCqariT moZraobis SemTxvevaSi da 2.2 db-iT Semcirebis saSualebas

SedarebiT 120 km/sT siCqariT moZraobis SemTxvevaSi. Tumca, es

Semarbilebeli zoma CaiTvala minimaluri efeqtis momtanad da

Sesabamisad, saWiroa damatebiTi Semarbilebeli zomebis miReba, radgan 60

km/sT siCqariT moZraobis SemTxvevaSic ki xmauris saprognozo done

aWarbebs dasaSveb zRvars. Tumca, siCqaris SezRudvis faqtori

SemoTavazebuli iqna, rogorc zoma, romelic unda ganxorcieldes

SedarebiT gviandel etapze, xmauris zemoqmedebisa da Serbilebis

detaluri modelirebis etapze, sxva zomebTan erTad kombinaciaSi.

sabolood gzis mocemul monakveTze transportis moZraobis siCqaris

SeTanxmebuli zRvaria 80 km/sT, xmaursawinaaRmdego barieris saproeqto

parametrebi ki misadagebulia am zRvars.

• xmaursawinaaRmdego barierebi. xmaursawinaaRmdego barierebis mowyoba

aRiarebuli iqna, rogorc xmauris Semcirebis yvelaze efeqturi

RonsZieba. DD sainJinro kontraqtoris winaswari Sefasebis mixedviT,

xmaursawinaaRmdego barierebi unda dadges 1,6 km monakveTze (km 5+200 –

6+800). barierebis sigrZe da zusti ganlageba unda dadgindes, xolo

simaRle sxvadasxva wertilSi SeiZleba, gansxvavebuli iyos.

xmaursawinaaRmdego barierebis daproeqteba unda moxdes xmauris

modelirebis Sedegebze dayrdnobiT. xmaursawinaaRmdego barierebi ar

SezRudavs saWiro safexmavlo gadasasvlelebs, romlebic uzrunvelyofs

adgilobrivi mosaxleobis misadgomlobas axlomdebare mdinaris

napirTan.

• fanjrebis ormagi Seminva. xmauris Semcirebis kidev erTi saSualeba,

romelic msjelobis dagani iyo, aris sacxovrebeli saxlebis fanjrebis

148

ormagi Seminva, rogorc damatebiT izolacia. mizans am SemTxvevaSi

warmoadgens xmauris Semcireba 35-40%-iT (binebSi xmauris dasaSvebi donis

uzrunvelsayofad). kvlevebis Tanaxmad, standartuli ormagi Seminvis

fanjrebi (3 mm sisqis minebi 6 mm-iani SualediT minebs Soris)

uzrunvelyofs karg Tboizolacias, magram xmaurs ver amcirebs

saTanadod. xmauris Semacireblad saWiroa kidev ufro sqeli minebis

gamoyeneba da minebs Soris manZilis gazrda. akustikis mniSvnelovnad

gasaumjobeseblad fanjrebs unda hqondes kargi izolacia kideebSi.

rodesac fanjris CarCo myarad ar aris Casmuli, xmauris done

mniSvnelovnad izrdeba. izolaciis damatebiTi efeqti SeiZleba,

gamoyenebuli iqnas sacxovrebeli Senobis SigniT (da es mniSvnelovani

miRwevaa), magram aRniSnuli zoma ar gamodgeba xmauris Semacireblad

gareT, Senobis mimdebare teritoriaze.

xmauris Semcirebis mizniT xeebis dargva arc Tu efeqtur zomad iTvleba,

Tumca xeebis dargva cxadia, gamwvanebisa da xmaursawinaaRmdego barierebis

vizualuri zemoqmedebas efeqturad Searbilebs.

2014 wlis 17 agvistos gamarTul sajaro sakonsultacio Sexvedraze saproeqto

gzis gaswvriv mdebare sacxovrebeli saxlebis macxovreblebma wamoWres Semdegi

sakiTxebi:

• vibraciis gavlena Zvel Senobebze (aRniSnuli sakiTxebi ganxilulia

nawilSi 7.2.3).

• maRali (6,5 m da meti) xmaursawinaaRmdego barierebi miCneulia

arasasurveli vizualuri zemoqmedebis potenciur wyarod. maRali

kedlebis dadgmis SemTxvevaSi mxedvelobaSi unda iqnas miRebuli

proeqtis esTetikuri mxare. aseve, gaTvaliswinebuli unda iqnas

xmaursawinaaRmdego barierebSi gasasvlelebis gakeTeba, raTa xalxs

mdinareze misadgomloba ar SeezRudos. kedeli ar unda wyvetdes xalxs

mdinaris napirs da SemoTavazebuli kedeli unda iTvaliswinebdes

mosaxleobisTvis saWiro safexmavlo gasasvlelebs.

• SedarebiT dabali (3.5 – 4 m) xmaursawinaaRmdego barierebisa da

fanjrebis ormagi Seminvis kombinacia miCneuli iqna SesaZlo variantad,

romelic unda Sefasdes xmauris Semcirebis zomebis modelirebisa da

daproeqtebis procesSi.

xmauris Semcirebis proeqti

xmauris Semcirebis zomebis Sefaseba moaxdina kompaniam “Nord East Progetti S.r.l.” xmaursawinaaRmdego barierebis, siCqaris SezRudvisa da sxvaTa Sesaxeb

amosavali monacemebiT xmauris modelirebis imave kompiuteruli programis

gamoyenebiT.

xmauris modelirebis monacemebad gamoyenebuli iqna dargis eqspertebis kvlevis

Sedegad miRebuli SemoTavazebuli satransporto moZraobis saprognozo

maCveneblebi. modelirebisas gamoyenebuli iqna monacemebi samomavlo

satransporto nakadebis Sesaxeb, kerZod, 24 wlisSemdgomi saprognozo

maCveneblebi, anu satransporto moZraobis amsaxveli maCveneblebi urbanuli

149

gzis agebidan 20 wlis Semdeg. gamoTvlebSi gamoyenebuli samomavlo

satransporto nakadis mniSvneloba jamSi tolia 38.909 avtomobilisa, mZime

avtomobilebis procentuli wiliT 5,2%. modelirebis Sedegebi Sejamebulia

qvemoT:

• modelirebisa da analizis Sedegad damtkicda, rom: gzaze moZraobis

siCqaris SezRudva da specialuri asfaltis gamoyeneba amcirebs xmauris

maqsimalur doneebs mxolod 1,5-2,0 db-iT da amdenad, efeqtur zomad ver

CaiTvleba. Catarebulma analizma cxadyo, rom iq, sadac sxva specialuri

Semarbilebeli zomebi ar gamoiyeneba, xmauris donis gadaWarbebis

maregulirebeli zomebi SezRuduli moqmedebiT gamoirCeva #1, 2, 3, 4, 5 da

6 mimRebi Senobebis zogierT mimReb wertilSi urbanul gzaze

transportis siCqaris 60 km/sT-mde SezRudvis SemTxvevaSic ki.

transportis siCqaris 60 km/sT-mde SezRudvis SemTxvevaSic ki xmauris

done axali gzis siaxloves mdebare SenobebisTvis gadaaWarbebs dadgenil

dasaSveb zRvars. Semarbilebeli zomebi saWiroa Senobebze xmauris

mosalodneli doneebis Sesamcireblad (im SemTxvevaSi, Tu

gaTvaliswinebuli iqneba mgf-is mier ganxiluli siCqaris romelime

SezRudva (60 km/sT an 80 km/sT)) #2, 3, 4 da 5 SenobebisTvis. rac Seexeba

sxva Senobebs, xmauris done maTTvis iqneba dasaSveb zRvrebSi zemoT

miTiTebuli siCqaris SezRudvis orive variantSi (60 km/sT an 80 km/sT).

• miuxedavad imisa, rom fanjrebis ormagi Seminva SesaZlebelia xmauris

Sesamcireblad, igi ar warmoadgens yvelaze efeqtur, komfortul da

ekonomiur zomas (jdeba Zviri; moiTxovs drosa da Tanxebs sacxovrebel

binebSi SesaRwevad; Seicavs riskis elementebs im TvalsazrisiT, rom

binis macxovreblebma fanjris CarCoebis gamocvlisas fanjris nebismieri

dazianebis SemTxvevaSi SeiZleba, moiTxovon fanjris aRdgenis

Rirebulebis gadaxda; binis mcxovreblebs SezRudulad SeeZlebaT

fanjris gaReba da sanitaruli normebis dacvis mizniT alternativis

saxiT saWiro gaxdeba haeris ventilaciis sistemis damontaJeba yvela

binaSi).

• modelirebis Sedegebi cxadyofs, rom SenobaTa fanjrebze da fasadebze

raime samuSao (ZviradRirebuli Semarbilebeli zomebi) da gzis safaris

Secvlis variantebi unda gamoiricxos da xmauris dasaSvebi done (65 db)

miRweuli unda iqnas saTanado tipis xmaursawinaaRmdego barieris kedlis

agebiT. xmaursawinaaRmdego barieris kedlebis zusti da Sesaferisi

dizaini, ganlageba da forma aris absoluturi moTxovna xmauris

gavrcelebis Tavidan asacileblad ara mxolod horizontalur

sibrtyeSi, aramed vertikalurSic da aris standartuli moTxovnebis

dakmayofilebis Sedegi. xmauris Semcireba Senobebis maRal sarTulebze

saWiroebs xmaursawinaaRmdego barieris amaRlebas (8 metramde) zogierT

wertilSi.

xmaursawinaaRmdego barieris efeqturi dizainiT Sesasruleblad Catarda

Semdegi samuSaoebi xmauris modelis/rukis gamoyenebiT, romelic Seiqmna

proeqtis wina etapebze: a) Catarda zemoqmedebis modelirebis raundebi

satransporto moZraobisa da gzis safaris monacemebis faqtoringiT da

xmaursawinaaRmdego barierebis konstruqciis zomebis, formebisa da tipebis

150

sxvadasxva ganzomilebebiT gamosaxviT asagebi xmaursawinaaRmdego barieris

adgilmdebareobis miaxloebiTi adgilis gansazRvriT; b) (a)-s safuZvelze

xmaursawinaaRmdego barieris optimaluri zusti mdebareobis, sigrZisa da

simaRlis (romelic sxvadasxvaa barieris mTel sigrZeze) dadgena da g)

xmaursawinaaRmdego ekranebis maxasiaTeblebis gaTvaliswinebiT

xmaursawinaaRmdego barieris masalebisa da dizainis variantebis SerCeva

evropisa da sxva qveynebis konkretul magaliTze.

rekomendaciebi “Nord East Progetti S.r.l”-is xmaursawinaaRmdego barierTan

dakavSirebiT9

kedlis modelirebis, analizisa da daproeqtebis samuSaoebis Sedegad miRebuli

kedlis parametrebi mocemulia qvemoT. navaraudebia iseTi xmaursawinaaRmdego

barieris mowyoba, romelic xasiaTdeba xmauris CaxSobis mcire unariT

(daaxloebiT 20 db) da amdenad, aris arc Tu ZviradRirebuli (ar aris

damzadebuli ZviradRirebuli masaliT da ar aris rTuli formis), magram aqvs

specialurad dadgenili optimaluri zomebis forma (rasac gansazRvravs

saproeqto gundi), raTa uzrunvelyos xmauris maqsimalurad arekvla da

Senobebis maRali sarTulebis dacva xmaurisagan.

• xmaursawinaaRmdego barieris rekomendebuli mdebareoba (ix. danarTis

sur. 1 da sur. 3). kedlis saerTo sigrZea 682 m.

• kedlis rekomendebuli simaRle – simaRle damokidebulia mdebareobaze,

radgan zogierT ubanze, sadac maRali Senobebia ganlagebuli, kedlis

simaRle unda iyos ufro maRali, xolo sxva ubnebze dabali kedlebic

sakmarisia. kedlis zusti simaRleebi ix. 1-li danarTis suraTebze 1 da 3

(mwvane zoli aRniSnavs xmaursawinaaRmdego barieris 5-metrian simaRles,

xolo cisferi zoli – barieris 3-metrian simaRles). kedlis simaRle

iqneba 3-dan 8 metramde mdebareobis gaTvaliswinebiT.

9 daskvniTi Semajamebeli angariSi – damatebiTi samuSaoebi, proeqti: Tbilisi-rusTavis

saavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli Senoba-nagebobebis konstruqciuli mdgradobisa da maTze xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis kvleva (monakveTi 2, km 5,2-6,9): xmaursawinaaRmdego barierebis saerTo proeqti.

151

sur. 7.6. xmaursawinaaRmdego barieris ganlageba (zedxedi); cisferi xazi: 3 m

simaRlis kedeli. mwvane xazi: 5 m simaRlis kedeli.

sur. 7.7. xmaursawinaaRmdego barieris horozintaluri xedi

60 km/sT

80 km/sT

152

100 km/sT

sur. 7.8. xmaursawinaaRmdego barieris monakveTi GMP-is Senobebis win (60, 80 da 100 km/sT moZraobis SemTxvevaSi)

• xmaursawinaaRmdego kedlis ankireba warmoadgens xmaursawinaaRmdego

barieris panelis tipiur monakveTs. panelis ankireba xdeba betonis

safuZvelze da aRWurvilia usafrTxoebis barieriT eqspluatirebuli

gzis mxridan (sur. 4).

sur. 7.9. xmaursawinaaRmdego barieris panelis tipiuri monakveTi

• xmaursawinaaRmdego kedeli amotrialebuli “L” formisaa, rac

optimaluria rogorc xmis CaxSobis, ise ekonimiurobis TvalsazrisiT.

153

mTels msoflioSi es gadawyveta maRalefeqturad aris miCneuli. ix. sur.

4 da sur. 5.

sur. 7.10. rekomendebuli “L” formis xmaursawinaaRmdego barieris paneli

• xmaursawinaaRmdego kedlis masala da arqiteqturuli dizaini –

Sesaferisi masalisa da dizainis araerTi variantia SesaZlebeli (da

yvela maTgani Tanabari efeqturobiT uzrunvelyofs xmauris arekvlas). am

variantebis praqtikaSi gamoyenebis magaliTebi mocemulia suraTze 7.8. am

variantebidan arc erTi ar aris arc rTuli da arc Zviri.

154

sur. 7.11. liTonis xmaursawinaaRmdego barierebi. damzadebuli italiur

qarxanaSi “CIR Ambiente“

• kedlis SesaZlo/rekomendebuli daniSnuleba SeiZleba, iyos urbanuli

bulvaris funqciis Sesruleba adgilobrivi mosaxleobisTvis axali gzis

paralelurad – Semdegi ori meTodidan erT-erTi an orive meTodis

kombinaciaSi gamoyenebiT: 1) xmaursawinaaRmdego kedlis gamwvaneba

(suroTi an sxva mcenareebiT) da 2) kedlis nawilis damzadeba ara miniT,

aramed sxva masaliT, romelzec bavSvebi an mxatvrebi moxataven sakuTari

gemovnebiT. Sedegad miviRebT kulturul-dasasvenebeli funqciis mqone da

155

ara teqnologiur-industriuli xasiaTis konstruqcias, rac bulvars

rekreaciul funqcias mianiWebs. es RonisZieba gazrdis qalaqis tipis

bulvaris, rogorc rekreaciuli da dasvenebis adgilis, mimzidvelobas

da imavdroulad, mocemul teritorias unikalurobas mianiWebs

kulturuli TvalsazrisiT. amas garda, dainteresebis SemTxvevaSi meriam

SeiZleba, gamoacxados axalgazrda arqiteqtorebis konkursi inovaciuri

xmaursawinaaRmdego barieris Sesaqmnelad saproeqto gundis angariSSi

mocemuli ZiriTadi moTxovnebisa da specifikaciebis gaTvaliswinebiT.

• Senobebis maRal sarTulebze xmauris Sesamcireblad saWiroa

xmaursawinaaRmdego barieris simaRlis gazrda 8 metramde.

xmaursawinaaRmdego barieris daskvniTi detaluri proeqti

kompania “Nord East Progetti S.r.l.”-is rekomendaciebisa da sakonsultacio gundTan

konsultaciis safuZvelze DD kontraqtorma SeimuSava xmaursawinaaRmdego

barieris saboloo proeqti. gzis mocemul monakveTze transportis moZraobis

siCqaris SeTanxmebuli zRvaria 80 km/sT, xmaursawinaaRmdego barieris

saproeqto parametrebi ki misadagebulia am zRvars.

saboloo jamSi, dadginda, rom saWiroa 3-8 m simaRlis panelebis mowyoba mwvane

ubanze urbanuli gzis uSualo siaxloves da mis gaswvriv. yvela ekrans

zemodan unda hqondes difraqciuli paneli damontaJebuli saWiro kuTxiT

vertikalur kedelTan mimarTebaSi. qvemoT moyvanili cxrili gviCvenebs

xmaursawinaaRmdego barierebis ganlagebasa da parametrebs:

cxrili 7.11. xmaursawinaaRmdego barierebis ganlageba

#

sadguri sigrZe, m

SeniSvna dasawyisi bolo simaRle 3m simaRle 5m simaRle 8m

1 5+170 5+340 170 - - gamWvirvale

paneli

2 5+342 5+460 - - 118 gamWvirvale paneli

3 5+462 5+550 - 88 gamWvirvale paneli

3 5+550 5+592 - 42 - gamWvirvale paneli






sul 170 294 218

156

# daxasiaTeba erTeuli raod. fasi

(lari) Tanxa (lari)

1 2 3 4 5 6

angariSi # 11. xmauris Semcirebis zomebi (sacxovrebeli Senobebi)

xmagaumtari kedeli (H=3.0m)

11.1 xmagaumtari kedlis safuZvlis mowyoba

11.1.1

betonis Semasworebeli fena h=20 sm B20F200W6

m3 23,80

127,320

3 030

11.1.2

kedlis safuZvlis rkinabetonis konstruqcia (sulfatmdgradi cementi B30F200W6) foladis konstruqciisa da Seficvris CaTvliT

m3 184,45

338,510

62 438

11.1.3

xmagaumtari panelis mowyoba (panelis simaRle=2.0m). fasSi Sedis panelis mosawyobad saWiro yvela masala da montaJis Rirebuleba

m 170,00 1 310,391

222 766



11.2.1


m3 67,62

127,320

8 609

11.2.2


m3 462,46

338,510

156 547

11.2.3


m 294,00 2 597,967

763 802



11.2.1


m3 71,94

127,320

9 159

11.2.2


m3 413,76

338,510

140 062

11.2.3


m 218,00 4 861,332

1 059 770

angariSi # 11 sul: (gadatanilia SejamebaSi) 2426185,54

# daxasiaTeba erTeuli

raod. fasi

(lari) Tanxa (lari)

1 2 3 4 5 6

157

angariSi # 11. xmauris Semcirebis zomebi (farmacevtuli kompania “GMP”)



11.1.1


m3 8,20

127,320

1 044

11.1.2


m3 63,53

338,510

21 504

11.1.3


m 265,00 1 310,391

347 254

angariSi # 11 sul: (gadatanilia SejamebaSi) 369801,70

7.2.3 vibraciis zemoqedeba

winaswari Seswavlebi da daskvnebi (2013 – 2014 wlebi)

fonuri vibracia proeqtiT gaTvaliswinebuli gzis monakveTis gaswvriv

gacilebiT naklebia maqsimalurad dasaSveb zRvarze (21 – 25dbV 69-74dbV-Tan

SedarebiT). arsebuli gzis mimdebare teritoriaze (gzidan 2 m-iT daSorebul

trotuarze) registrirebuli vibracia Seadgens 65dbV, rac aseve warmoadgens

vibraciis maCvenebels kritikuli zRvaris qvemoT. vibracia mkveTrad mcirdeba

distanciis gazrdasTan erTad. maqsimalurad dasaSveb zRvars vibraciisaTvis

warmoadgens kriteriumi, romelic fasdeba janmrTelobaze vibraciis

zegavlenis mixedviT. uaxloesi sacxovrebeli Senobebi (orsarTuliani nageboba, 5km +480) ganTavsebuli iqneba saproeqto gzidan 14 m-is daSorebiT. am manZilze

satransporto moZraobiT gamowveuli vibraciis zemoqmedeba fasdeba rogorc

umniSvnelo. igive SeiZleba iTqvas regularuli tipis vibraciis zemoqmedebaze,

romelic dakavSirebulia avtomanqanebis Zravebis Cveulebrivi muSaobiT

gamowveul vibraciaze samSeneblo samuSaoebis drosac.

Tumca, arsebobs araregularuli tipis samSeneblo samuSaoebi, romelic

dakavSirebulia mdgradi akustikuri talRebis gamowvevasTan (“seismuri tipis

zemoqmedeba”, Soki, Seryeva, zogjer aseve miewereba vibracias), ramac SeiZleba

gavlena moaxdinos mimdebare Senobebis struqturul mTlianobaze. zogadad, es

SeiZleba problemad iqces, Tuki axali mSenebloba moicavs maRali donis

vibraciis gamomwvev aqtivobebs (anu ximijebis CaWedebas an didi datvirTvis

moZraobebs), Rrma gaTxriT an gauwylovneba-drenaJirebisa da amoSrobis

samuSaoebs. vibraciiT gamowveuli ziani Cndeba maSin, rodesac samSebeblo

samuSaoebi, rogoricaa ximinjebis damontaJeba an gruntis gamkvriveba,

warmoqmnis Sesabamis talRebs miwis fenaSi, romelic gamomwvevi wyarodan

gareT, mimdebare teritoriaze “gamoedineba”. mSenebloba Cveulebriv warmoSobs

miwis “moarul” deformacias, romelsac icnoben “ralis talRebis”

saxelwodebiT. am talRebis intensivoba mcirdeba wyarodan distancirebasTan

erTad, rac, Tavis mxriv, damokidebulia niadagis tipze an mimdebare

158

teritoriis simyifeze; da mainc, talRebi SeiZleba kvlavac sakmarisad Zlieri

iyos, da gamoiwvios diskomforti, zianic ki. arsebobs ori fundamenturi

meqanizmi vibraciiT gamowveuli dazianebisa —1) fenebs Soris datvirTviT

gamowveuli deformacia, da 2) niadagis im fenebis dajdoma, romlebsac

saZirkveli eyrdnoba. Tuki niadagis dajdoma ar xdeba Tanabrad, aman SeiZleba

deformacia da ziani gamoiwvios. miwis amgvari diferencirebuli dajdoma

SeiZleba aseve gamoiwvios Rrma gaTxriTma samuSaoebmac, romelic arsebuli

saZirkvelis mimdebare teritoriaze warmoebs, an miwisqveSa wylebis doneebis

cvlilebam mimdinare drenaJirebisa an amosaSrobi samuSaoebis warmoebis gamo,

romelic aucilebelia mSeneblobis ubnis nestisagan dasacavad. mocemul

SemTxvevaSi, Tuki arsebobs Senobebi momavali gzis an samSeneblo obieqtis

maxloblobaSi, es riski SeiZleba Serbildes aucilebeli samSeneblo

meTodebis gamoyenebiT, rac moaxdens vibraciis donis minimalizacias

mSeneblobis procesis periodSi. Senobebis dacva SeiZleba Setanili iqnas

proeqtSi, Tuki es aucilebeli iqneba arsebuli Senobebis struqturis mimdinare

pirobebis safuZvliani gamokvlebis Semdeg. arsebuli fundamentis gamagreba

Cveulebriv xorcieldeba imisaTvis, rom Tavidan iqnas acilebuli gaTxrebiTa

da drenaJireba-amoSrobiTi samuSaoebiT gamowveuli ziani. radganac mxolod

mcire raodenobis Senobebia sakmaod karg mdgomareobaSi, xSirad Zneli xdeba

diferenciacia mSeneblobis dawyebamde arsebul dazianebasa da mimdebare

teritoriaze axali mSeneblobiT gamowveul SesaZlo zians Soris. am

gansxvavebis dasadgenad, mSeneblobis dawyebamde unda Catardes mimdebare

ubnebze mdebare nagebobebis gamokvleva-Seswavla, rom aisaxos yvela bzari da

saZirkvelis vertikaluri proeqciebi da Wrilebi mSeneblobis dawyebamde.

xSirad mSeneblobiT gamowveuli dazianeba SesaZloa gadaiWras sxva wyaroebis

daxmarebiT, mSeneblobis Semdgomi da mSeneblobamde periodis fotoebis,

profilebisa da Wrilebis SedarebiTi Seswavlis safuzvelze.

imis gaTvaliswinebiT, rom axali gzis mimdebared arsebuli zogierTi Senoba

cud mdgomareobaSia, mxedvelobaSi iqna miRebuli vibraciis potenciuri

zemoqmedeba, rac saWiroebs Semdgom analizs. samSeneblo samuSaoebiTa da gzaze

transportis moZraobiT gamowveuli vibraciis potenciuri zemoqmedebis

Sesafaseblad mimdebare Senoba-nagebobebze mgf-m dagegma da ganaxorciela

detaluri kvlevis programa. vibraciis kvlevebis samuSaoTa moculoba

mocemulia cxrilSi qvemoT:

cxrili 7.12. vibraciis kvlevebis rekomendebuli samuSaoTa moculoba

gasazomi parametri gazomvis wertili

gazomvis mizani sizustis xarisxi

Senoba-nagebobebis inventarizacia

sacxovrebeli korpusebi, yvela

bina

arsebuli bzarebisa da sxva dazianebebis aRricxva; Senobebis arsebuli mdgomareoba

gruntis jdoma Sesabamisi grunti

ㆍgruntis jdoma da yrilisa da

gruntis CamoWriT gamowveuli konstruqciis mosalodneli jdoma

zusti

miwisqveSa Zvrebis gazomva

grunti mSeneblobis ubnis axlos

ㆍmiwisqveSa Zvrebisa da

mdgradobis gazomva mSeneblobis ubnis axlos

zusti

159

gasazomi parametri gazomvis wertili

gazomvis mizani sizustis xarisxi

deformaciis siCqaris/daZabulobis

Semowmeba

Sesabamisi ubnebi kedlis gareT

ㆍgruntis wnevis gazomva ukana

mxares

ㆍdeformaciisa da daZabulobis

gazomva saWiroebisamebr

-

miwiqveSa paraleluli moZraobebis gazomva

grunti mSeneblobis ubnis axlos

ㆍgverdiTi gadaadgilebis gazomva

mSeneblobis ubnis axlos

ㆍmosalodneli zemoqmedeba

konstruqciaze

zusti

muSa vibravia/xmauri an vibracia ximinjebis

Casmisas

gadawydeba prioritebebis

gaTvaliswinebiT

ㆍsamSeneblo manqana-danadgarebis

simZlavre garemoze zemoqmedebis gaTvaliswinebiT

standartuli

konstruqciis dabzarva bzaris

marjvniv/marcxniv

ㆍsamuSaoebiT gamowveuli

konstruqciis bzarebis gazomva

-

niadagis formula

Senobebis, gzis ubnebisa da mdinaris napirebis mimdebare ubnebi

sacxovrebel Senobebze vibraciisa da seismuri datvirTvis damatebiTi kvlevebi

Catarda 2015 wels kvalificiuri konsultantis “Nord East Progetti S.r.l.”-is mier.

vibraciis detaluri kvlevebi da daskvnebi (2015 w.)

2015 wlis martis da Tebervlis TveebSi kompania “Nord East Progetti S.r.l.”-ma

proeqtis “Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli

Senoba-nagebobebis konstruqciuli mTlianobisa da maTze xmaurisa da vibraciis

zemoqmedebis kvleva (monakveTi 2, km 5,2-6,9)” farglebSi Caatara kvleva. kvlevis

Sedegebi Sejamebuli da warmodgenilia angariSSi saxelwodebiT: “proeqtis

Sesrulebis daskvniTi Semajamebeli angariSi da rekomendaciebi”. samuSaoebi

Catarda rekomendebuli “samuSaoTa moculobis” mixedviT (cxrili 7.10).

winamdebare “winaswari garemosdacviTi Sefasebis” Tanaxmad, angariSis sruli

teqsti mocemulia calke tomad (t. III), “winaswari garemosdacviTi Sefasebis” me-

10 danarTis saxeliT. Sefasebuli sacxovrebeli Senobebis ruka mocemulia

qvemoT. #1 Senoba dasangrevia masze pirdapiri zemoqmedebis gamo da

Sesabamisad, am Senobaze vibraciis zemoqmedebis Sefasebis aucilebloba ar iyo.

vibraciis zemoqmedebis Sefaseba ganxorcielda Senobebze #2-dan #10-is

CaTvliT. gaanalizebuli iqna samSeneblo aRWurvilobis muSaobiT gamowveuli

SesaZlo vibraciis zemoqmedebis saxeebi, romlebic mocemulia punqtSi 12.13

(cxrili 2.6).

160

sur. 7.12.

mSeneblobiT gamowveuli vibraciis zemoqmedeba:

a) zemoqmedeba Senoba-nagebobebze:

yvela Senobas aqvs masStaburi da seriozuli dazianebebi; imis gamo, rom

saeqspluatacio vadaSi maTze ar Catarebuli aranairi saremonto Tu teqnikuri

momsaxureobis samuSao, gauaresebulia Senobebis samSeneblo masalebis xarisxi,

risi Sedegic aris korozia da armaturis Reroebis gaSla, saidanac cviva

betoni, wylis infiltracia, gajis Camoyra da sxva, rac miuTiTebs Senobebis

savavalo mdgomareobaze.

Tumca, Sesrulebuli modelirebis Tanaxmad da imis daSvebiT, rom samSeneblo

samuSaoebis sawarmoeblad ar iqneba gamoyenebuli mZime manqana-danadgarebi da

mSeneblobis sensitiuri meTodebi (mag., afeTqeba), garda im danadgarebisa da

meTodebisa, rac mocemulia proeqtis “kompetenciis sazRvrebiT” – samSeneblo

samuSaoebiT gamowveuli vibracia ar Seqmnis Senobebis ZiriTadi konstruqciis

rRvevis an dazianebis safrTxes. 2.13 punqtSi (cxrili 2.6) miTiTebuli

aRWurvilobis gamoyenebasTan dakavSirebiT raime amkrZalveli zomebis

gamoyenebis rekomendacia proeqtis farglebSi mocemuli ar aris imis gamo, rom

miwaze samuSaod yvelaze mniSvnelovani/sensitiuri meqanizmebis gamoyeneba

moxdeba mcire droiT. gamoyenebuli iqneba sagzao satkepnebi da

pnevmaturborblebiani satkepnebi da am meqanizmebis sxva alternatiuli

saSualebiT an meTodiT Secvla SeuZlebelia iqidan gamomdinare, rom gzis

safuZvlis eqspluataciis vada, rac datkepvnam unda uzrunvelyos, Zalian

mniSvnelovania. xarisxiani datkepvna xangrZlivi eqspluataciis winapirobaa.

datkepvnis samuSaoebi saWiro ubnebze gagrZeldeba maqsimum 2-3 dRis manZilze,

ra periodSic ZiriTadi Semawuxebeli faqtori iqneba xmauri.

Tumca, naTelia, rom ar arsebobs imis garantia, rom “proeqtis Sesrulebis

daskvniTi Semajamebeli angariSi da rekomendaciebis” me-2 nawilSi (“winaswari

garemosdacviTi Sefasebis” me-10 danarTi) Setanili TviTneburi miSenebebis

161

samSeneblo samuSaoebis warmoebis procesSi Senobebis ngrevas ar gamoiwvevs.

aseTi TviTneburi miSenebebi Senobebze gadanawilebulia araTanabrad da

Sesrulebulia sxvadasxva masalis gamoyenebiT. maTi mzidi konstruqciebi aris

zedmetad Txeli/susti. es ZiriTadad exeba liTonis konstruqciebs, romlebic

Zlier drekadia da iRuneba. elementebis anawyobebi farTis momatebis mizniT

mravali xarveziT xasiaTdeba: cementi dabali xarisxisaa, Semavseblis zomebi

sxvadasxvaa da rac mTavaria, aSkaraa, rom cementis xsnaris Casxma moxda

vibrirebis gareSe. rkina-betonis Reroebi ar aris daculi da zogierTi betonis

fila gamofitvisa da dazianebis gamo momZvralia. sainJinro-konstruqciuli

TvalsazrisiT, TviTneburi miSenebebis arc mSeneblobis meTodebi da arc

gamagreba ar akmayofilebs samoqalaqo mSeneblobisa da usafrTxoebis normebs.

sur. 7.13. TviTneburi miSenebis magaliTi

b) zemoqmedeba Senobebis mobinadreebze:

saproeqto gundma saerTaSoriso standartebTan Sesabamisobis uzrunvelyofis

mizniT Seafasa vibraciis zemoqmedeba Senobebis mcxovreblebze (proeqtis

biujetidan damatebiTi Tanxebi am samuSaoze gamoyofili ar yofila).

Catarebuli samuSaoebis Sedegad, SeiZleba, gakeTdes Semdegi daskvnebi:

• samSenebelo samuSaoebis warmoebisas Senobebis macxovreblebi

Sewuxdebian vibraciis gamo. vibraciis zemoqmedeba SenobebSi 2 da 4

mSeneblobis periodSi gadaaWarbebs DI# 4150-2 stardartiT dasaSveb

zRvars 1,50-2,00 db-iT (gansxvaveba umniSvneloa) da iqneba sagrZnobi. gzis

eqspluataciis periodSi maqsimaluri vibracia (romelic Seesabameba

saerTaSoriso standartebs) SesamCnevi iqneba SenobebSi 2 da 4.

Tumca, aRniSnuli zemoqmedeba gardauvalia mSeneblobis procesSi da

SeSfoTebis xangrZlivoba Semoifargleba mxolod samSeneblo samuSaoebis

warmoebis saaTebiT, rodesac imuSavebs sagzao satkepni da pnevmaturi CaquCi.

162

erTaderTi rekomendacia am problemasTan dakavSirebiT Semdegia: samSeneblo

samuSaoebis warmoebisas vibraciasTan dakavSirebiT Senobebis mobinadreebis

pretenziebis Semcirebis mizniT rekomendebulia mgf-m, zedamxedvelma

konsultantma da/an misma kontraqtorma samSeneblo kompaniam (romelic ufro

mosaxerxeblad CaiTvleba saqarTvelos kanonmdeblobiTa da mgf-s mier

zedamxedvelTan da samSeneblo kompaniasTan gaformebuli kontraqtebis

mixedviT) acnobos mcxovreblebs mosalodneli SeSfoTebis Sesaxeb da

daarwmunos, rom vibracia maT usafrTxoebas riskis qveS ar daayenebs.

samSenebelo zemoqmedebis Serbileba Senobebze

Serbilebis dauyovnebeli zomebi

mSeneblobiT gamowveuli vibracia ar moaxdens zemoqmedebas sacxovrebeli

Senobebis ZiriTad konstruqciaze da amdenad, maT dasacavad raime

dauyovnebeli Semarbilebeli zomebis miReba aucilebeli ar aris.

mobinadreebis pretenziebis SemTxvevaSi mSeneblobis periodSi gamowveul raime

dazianebasTan dakavSirebiT unda Semowmdes Senoba-nagebobebis inventarizaciis

sia, sadac asaxulia Senobebis mdgomareoba samSeneblo samuSaoebis dawyebamde.

gansxvavebiT sacxovrebeli saxlebis ZiriTadi konstruqciisa, TviTneburi

miSenebebi dangrevis riskis qveS aris seismuri/vibraciuli tipis zemoqmedebis

mizeziT, samSeneblo samuSaoebis zemoqmedebaTa CaTvliT. am miSenebebis

usafrTxoebis riskebi mudmivad arsebobs miuxedavad imisa, aigeba axali gza Tu

ara (zomieri simZlavris nebismierma seismurma movlenam SeiZleba, gamoiwvios am

miSenebebis dazianeba an ngreva). aseTi safrTxis Tavidan acilebis mizniT

saWiroa TviTneburi miSenebebis demontaJi an maTi gamagreba. demontaJi

savaraudod, ar aris maincdamainc optimaluri gamosavali, radgan am miSenebebs

garkveuli Rirebuleba aqvs maTi mosargebleebisTvis. unda daigegmos arsebuli

TviTneburi miSenebebis gamagreba da zedamxedveloba kvalificiuri inJinris

mier da Semdeg es gegma ganxorcieldes SemuSavebuli sainJinro proeqtis

mixedviT. aRniSnuli samuSaoebi sakmaod did dros saWiroebs. gamagrebis

Rirebuleba ki damokidebuli iqneba gamagrebis SerCeul variantze.

daskvniTi Semajamebeli angariSis Sesabamis TavSi mocemulia TviTneburi

miSenebebis gamagrebis rekomendaciebi da saproeqto naxazebi, rac sainJinro-

konstruqciuli TvalsazrisiT warmoadgens arsebuli problemis saimedod da

samudamod gadawyvetis gzas. es Semarbilebeli zomebi gulisxmobs #2, 3, 4, 5 da

6 Senobebis droebiT gamagrebas (es Senobebi yvelaze axlos mdebareobs gzasTan

163

da maTze TviTneburi miSenebebi yvelaze didi safrTxis qveS aris).

rekomendebuli droebiTi gamagreba gulisxmobs martiv, swraf da

araZviradRirebul variantebs, romlebic ZiriTadad gulisxmobs TviTneburi

miSenebebis sayrdeni konstruqciebis gamagrebas foladis sayrdeni svetebis

damatebis gziT.

TviTneburi miSenebebis usafrTxoebis riskebis droebiTi gadawyvetis naxazebi

da samuSaoebis moculobis specifikacia mocemulia damowmebuli angariSis

danarTSi 9. sruli angariSi warmodgenilia calke tomis (t. III) saxiT, rogorc

danarTi 10.

monitoringi da Serbilebis damatebiTi zomebi

rekomendebulia #2, 3 da 4 Senobebis monitoringis gegmis SemuSaveba

saZirkvlebsa da konstruqciebze aqselerometrebiT damontaJebiT. monacemTa

dafiqsireba unda xdebodes ganuwyvetliv da unda iZleodes sixSiris pikur

maCveneblebs siCqaris saxiT, rogorc aRniSnuli miTiTebulia DI# 4150-3

standartSi. monitoringi unda dawesdes da tardebodes seismuri

aqselerometrebis Semdegi sqemiT dayenebiT:

• erTi sensori saZirkvlebze;

• erTi sensori Sua sarTulze;

• erTi sensori Senobis bolo sarTulze.

monitoringi unda tardebodes samuSaoebis warmoebis mTel periodSi.

aqselerometrebis damontaJeba da vibraciis mudmivi monitoringi CW

kontraqtoris movaleobaa. zedamxedvel kontraqtorsac eqneba wvdoma

damontaJebul mowyobilobebze da SesaZlebloba, Seamowmos maTi Cvenebebi

nebismier dros, moTxovnis safuZvelze. zedamxedveli kontraqtori

aqselerometrebis yoveldRiur Cvenebebs miiRebs kviraSi erTxel. garda amisa,

zedamxedvel kontraqtors eqneba sakuTari portatuli vibrometri yovel kviras

vibraciebis intensivobis gasazomad sxvadasxva samuSao ubanze.

#6 Senobis monitoringi unda moxdes vibraciisa da Zvrebis kombinirebulad

gazomvis gziT. aseTi zoma saWiroa imis gaTvaliswinebiT, rom am Senobis

siaxloves Casatarebelia specialuri samuSao sagzao satkepniT da SemavsebliT

mdidari niadagis tipologiis gaTvaliswinebiT. Zvrebi unda gaizomos wrfivi

gadaadgilebis sensorebiT an inklinometrebiT, romlebic mierTebuli iqneba

marTvis blokze uwyveti gazomvis mizniT.

164

#6 Senobis monitoringiT unda mowmdebodes, Senobis pirveladi daTvalierebis

dros dafiqsirebuli bzarebi isev aqtiuria Tu ara da xom ar moxdeba maTi

gafarToeba Semdgomi samuSaoebis Sedegad. garda amisa, unda Catardes bzarebis

qselze samuSaoebis zemoqmedebis zogadi kvleva.

Senobis saZirkveli ganicdis jdomas samxreT-aRmosavleT kuTxeSi; aseTi tipis

jdoma (niadagSi “daZirva”) aSkarad Cans gare kedlebze bzarebis mimarTulebiT.

imis dasadgenad, jdoma Sewyda Tu ara, rekomendebulia bzarebis mzomis

dayeneba, raTa dadgines, problema kvlavac arsebobs Tu aRmoifxvra. aseTi zoma

Zalian efeqturia, radgan gzis mSeneblobis dros dagegmili samuSaoebis

Sedegad SeiZleba, es arasasurveli movlena gaZlierdes.

TviTneburi miSenebebis mdgomareobis gauaresebis/dazianebis SemTxvevaSi (mag.,

Tu monitoringis dros gamovlinda axali bzarebi) mSeneblobis periodSi

(magaliTad, seismuri aqtivoba), dauyovnebliv unda ganxorcildes “daskvniTi

Semajamebeli angariSiT” gaTvaliswinebuli gamagrebis RonisZiebebi.

vibraciis zemoqmedeba gzis eqspluataciis periodSi

gzis eqspluataciiT gamowveuli vibraciis zemoqmedeba Sefasda Senobebsa da

Senobebis macxovreblebze zemoqmedebis TvalsazrisiT.

a) zemoqmedeba Senobebze:

• gzis eqspluataciis periodSi Senobebze raime zemoqmedebas, ramac

SeiZleba dazianeba gamoiwvios, adgili ar eqneba.

b) zemoqmedeba Senobebis macxovreblebze:

• garda #2 Senobisa, gzis eqspluataciis periodSi yvela sxva Senobis

mobinadreebze vibraciis zemoqmedeba iqneba DI# 4150-2 standartiT

dasaSveb zRvrebSi, radgan vibraciis done gzidan 15-16 metrze metad

daSorebul nebismier wertilSi dasaSveb zRvrebSia.

• vibraciis zemoqmedeba #2 Senobis nawilis macxovreblebze gadaaWarbebs

dasaSveb zRvars gzaze transportis 90 km/sT-ze emti siCqariT moZraobis

SemTxvevaSi.

Semarbilebeli zomebi

• #2 Senobis nawilisTvis gaTvaliswinebuli Semarbilebeli zoma

gulisxmobs imas, rom gzaze transportis moZraobis siCqare ar unda

165

aWarbebdes 90 km/sT-s. dRemde Catarebuli xmauris gegmisa da modelirebis

kvlevis Tanaxmad, urbanul gzaze transportis moZraobis siCqare

dadgenilia 60-80 km/sT. gzis mocemul monakveTze SeTanxmebuli siCqaris

zRvaria 80 km/sT.

monitoringi

• mgf-s dainteresebis SemTxvevaSi alternativis (da ara mkacri moTxovnis)

saxiT SeiZleba, #2 SenobaSi dadges vibraciis sensorebi gzis

eqspluataciiT gamowveuli vibraciis monitoringis mizniT gzis

Cabarebisa da gaxsnidan 2-3 Tvis ganmavlobaSi.

7.2.4 mdinaris sanapiros dacvasTan dakavSirebuli sakiTxebi

Catarebulia detaluri hidravlikuri Seswavla (ix. danrTi 8, sadac mdinaris

kalapotis doneebi, dinebis siCqare, nakadis simZlavre da sxva hidrologiuri

parametrebia naCvenebi sxvadasxva nakadebis reJimisaTvis. aRwerilia

gafarTovebuli sayrdeni kedlisa da mimdinare situaciebTan dakavSirebuli

variantebi). ganixiles uaxloesi- orTaWalis HPP kaSxlis operirebis sakiTxebi.

Sefasda proeqtis potenciuri zemoqmedeba mdinaris napiris mimdebare daucveli

monakveTebis eroziaze. Catarebulma kvlevebma uzrunvelgvyo monacemebiT wylis

nakadis siCqareze, gamoSvebul nakadebze da wylis nakadis maqsimalur doneebze

sxvadasxva WrilebisaTvis da mdinaris orTave napirze. ganisazRvra nakadis

zogadi gamorecxvisunarianobis siRrme 1000 weliwadze ganmeorebadi

periodisaTvis. am monacemebma inJinrebs misces sawyisi baza mdinaris napiris

safaris Sesabamisi daproeqtebisaTvis da misi mdgradobis uzrunvelsayofad.

hidrologiuri parametrebis cvlileba safaris gafarTovebis gamo metad

umniSvneloa (qvemoT ix. sur.7.1.A, romelic gviCvenebs Wrilebis 1 da 2

hidrologiur parametrebs sayrdeni kedlis zemowelze da ufro meti

detalizaciisaTvis ix. danarTi 8, danarTebi -3;). amave dros, geoteqnikurma

kvlevam cxadyo, rom mdinaris arxi am ubanze warmoiqmneba kldovani qanebiT da

ar arsebobs mdinaris napiris lateraluri eroziisa an napiris adgilobrivi

ganrecxvis riski mdinaris zemowelSi an mis qvemowelSi damcveli safaris

Seqmnis gamo. mxolod ukanaskvnel 300 m-ian monakveTze sayrdeni kedlidan

qvemowelis 1 km-iani ubnis manZilze, sanapiros mosworebuli zoli da marjvena

napiri Sedgeba aluvialuri riyis qvebisa da xreSis Semcveli niadagisagan.

mdinaris kalapotis cvlilebebis procesebis dros, mdinare adgilobrivad

iwvevs umniSvnelo lateralur erozias, romelic male qreba da procesi

166

grZeldeba sxva mimarTulebiT. hidrologiurma Seswavlam gviCvena (ix.

maqsimaluri nakadis kalapoturi doneebi danarT 8-Si, danarTebSi 1 da 3), rom

damcavi safaris ageba marjveba sanapiroze ar gamoiwvevs marcxena sanapiros an

imave marjvena sanapiros sxva damatebiTi ubnebis datborvas. wyaldidobis

zonebi sayrdeni kedliTa da mis gareSe naCvenebia qvemoT sur. 7.5. mdinaris

arxis ufro detaluri geologiuri aRwera da hidroinJinrebis saTanado

komentarebi mocemulia qvemoT:

mdinare mtkvris kalapotisa da misi ubnebis liTologiuri da geodinamiuri

mdgomareoba Tbilisi-rusTavis avtomagistralis mimdebare segmentis farglebSi

(km0+000 km7+200). Tu visaubrebT SesaZlo geologiuri cvlilebibis Sesaxeb gzis

proeqtis sanapiro kedlis mSeneblobis gamo, mdinare mtkvris mSenebare segmenti

unda gaiyos 3 nawilad:

1. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis dasawyisidan (5km+100)

zemowelze 1 km is gaswvriv;

2. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis farglebSi (5km+100 –

6km+760)

3. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis bolos (6km+760)

qvemowelze 1 km gaswvriv.

qvemoT calk-calkea warmodgenili: aRniSnuli segmentis liTologiuri

struqturis mokle aRwera da geodinamiuri mdgomareoba segmentis SigniT.

mocemul teqstualur axsna-ganmartebas erTvis TiToeuli segmentis Wrilis

daxasiaTeba, jamSi sul 6 segmenti.

1. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis dasawyisidan (5km+100)

zemowelze 1 km-is gaswvriv;

1 km-iani segmentis manZilze proeqtis kedlis dasawyisidan (5km+100), mdinaris

kalapoti sruliad Camoyalibebulia da gamagrebulia kldis qanebiT – susti da

zomierad susti qviSaqvebiT da Tixis qanebiT – argilitebiT, zomierad Zlieri

da Zlieri, saSualod daSrevebuli da uxeSad daSrevebuli, polimiktikuri da

vulkanuri warmoSobis tufuri qviSaqvebiT. mdinaris kalapotis marjvena napiri

warmoadgens maRali terasis kalTas. mdinaris kalapotis napirze, mdinare

aSiSvlebs myar kldovan qanebs TiTqmis yvelgan. kldovani masala aseve

167

SiSvldeba terasis kalTaze, ufro did simaRleebze, TiTqmis yvelgan. mdinaris

xeoba asimetriulia am segmentis farglebSi, marcxena napiri ar aris iseTi

maRali, rogorc marjvena sanapiro, magram kalapoti Rrmadaa Casmuli kldovan

qanebSi marcxena napirzec. aq simaRle mdinaris fskeridan 10-12 metria da

gverdebze klde yvelgan SiSvldeba. mdinaris kalapotis fskeri aseve

warmoadgenilia kldovani masaliT. amdenad, mdinaris kalapoti, romelic

Camoyalibda ZiriTad kldovan qanebSi, mdgradia mocemuli segmentis farglebSi

da ar Cans aqtiuri geodinamiuri procesebi, eroziuli procesebis CaTvliT.

2. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis farglebSi (5km+100 – 6km+760)

mdinare მტკვრის kalapoti, proeqtis kedlis segmentis farglebSi Camoyalibda

aseve kldovan qanebSi. marcxena napiris morfologia praqtikulad igivea, rac

pirvel segmentSi, anu mdinaris terasis kldovani napiri grZeldeba mocemuli

segmentis gaswvrivac. rac Seexeba marjvena napirs, mocemuli segmentis

farglebSi is mniSvnelovnad dabldeba zemo segmentTan SedarebiT. marjvena

napiri aseve warmodgenilia kldovani masaliT. kldovani qanebi SiSvldeba

mdinaris kalapotis fskerisaken, magram zogierT ubanze SeiniSneba aluvialuri

riyis qvebis savaraudod Txeli, ara umetes 2-3 m, sisqis fena. jamSi, mdinaris

kalapoti mdgradia am segmentis farglebSi; ar aRiniSneba raime aqtiuri

fizikuri / geografiuli procesebi, siRrmiseuli an lateraluri eroziis

CaTvliT.

3. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis bolosken (6km+760) qvemowelze 1

km gaswvriv.

proeqtis kedlis bolodan (6km+760), magistrali uxvevs marjvniv da

mniSvnelovnad Sordeba mdinares. marcxena napiri isev warmogvidgens

maRalkldovan napirs da saimedod daculia, marjvena napiri ki TandaTanobiT

dabldeba da gadaedineba pirvel mosworebul terasaze. es ukanaskvneli ki,

Tavis mxriv, aseve dabldeba da TandaTan esazRvreba sanapiros mosworebul

ubans. zegani sakmaod farTea aq da misi siganis bunebrivi xazis variacia didia,

rac xels uwyobs wylis farTo nakadis ganvrcoba-gadadinebas wyaldidobis

dros da misi energiis ganbneva-Sesustebas. am segmentze rogorc mosworebuli

sanapiro ubani, aseve marjvena napiri struqturirebulia aluvialuri riyis

qvebiTa da xreSuli niadagiT. mdinaris kalapotis cvlilebebis procesSi

mdinare adgilobrivad iwvevs umniSvnelo lateralur erozias, romelic male

168

qreba da Semdeg procesi viTardeba sxva mimarTulebiT. ar aRiniSneba Rrma

erozia mosworebul ubanze.

amgvarad, saboloo jamSi, SeiZleba iTqvas, rom mdinare kuras xeobis fskeri

mdgradia mTeli aRwerili segmentis manZilze. mdinaris kalapotis udidesi

nawili Casmulia kldovan masalaSi da mdgradia eroziis procesis mimarT;

mxolod bolo segmentisaken marjvena napiri dabldeba da dafarulia riyis

qvebiT da xreSiT, sadac zogjer aRiniSneba lateraluri erozia, Tumca es

procesebi ar aris farTomasStabiani. im dros, rodesac saSualo da mcire

nakadebis wylis done iwevs, ar SeiniSneba mdinaris kalapotis arsebiTi

cvlilebebi, magram gamonaklis SemTxvevebSi, didma wyaldidobam (romlis

drosac wylis donem SeiZleba gadaaWarbos ZiriTadi kldovani qanebis

sakarnizo dones napirebze) SeiZleba gamoiwvios wylis nakadebis gadmodineba

zogierT sanapiro adgilebSi da wyaldidoba garkveul ubnebze.

hidrologiuri kalkulacia (wylis maqsimaluri gdamodineba, doneTa

Sesabamisi maCveneblebi, mdinaris nakadebis saSualo siCqare da sxva)

xorcieldeba sam SemTxvevaSi – md. mtkvris arsebuli mdgomareobis pirobebSi,

iunilateraluri da bilateraluri damcavi kedlebis mSeneblobis SemTxvevaSi.

mdinaris hidravlikuri elementebis cxrilis Tanaxmad, (ix. danarTis 8-is

damateba 1-is cxrilebi 1 da 3 da am cxrilebidan motanili amonaweri, romelic

qvemoT mocemulia cxr. 7.12 da 7.13-is saxiT), wylis nakadis maqsimaluri

modinebis SemTxvevaSi, mdinaris siCqare daproeqtebuli ubnis daRmavali nakadis

gaswvriv arasdros aremateba 4-5 m/wm. es niSnavs, rom arsebul pirobebSi,

iunilateraluri da bilateraluri damcavi kedlebis mdinaris kalapotSi

mSeneblobis SemTxvevaSi, nakadis siCqare ar Seicvleba, Sesabamisad, damcavi

kedlis mdinaris kalapotSi agebis SemTxvevaSi, nakadi ar gamoiwvevs negatiur

zemoqmedebas mdinaris sanapiroze. arsebobs SesaZlebloba, rom mdinaris

mxolod marjvena dabali sanapiro daitboreba, rac xdeba yoveli wyaldidobis

dros arsebul pirobebSic.

cxrili 7.13. mdinare mtkvaris hidravlikuri elementebi arsebul pirobebSi

(Wrilebi ganTavsebulia damcavi kedlis zemowelSi)

niSnulebi

m.abs.

kveTis elementebi

kveTis farTobi

ωMm2

nakadis

sigane Β m

saSualo

siRrme h m

nakadis qanobi

і

saSualo siCqare Mν m/wm

wylis xarji Q m3/wm

ganivi #2 L =250 m

364.88 mdinaris kalapoti

128 87.0 1.47 0.00190 1.76 225

169

cxrili 7.14. mdinare mtkvaris hidravlikuri elementebi iunilateraluri kedlis pirobebSi (Wrilebi ganTavsebulia damcavi kedlis zemowelSi)

niSnulebi

m.abs.

kveTis elementebi

kveTis farTobi

ωMm2

nakadis sigane

Β m

saSualo siRrme

h m

nakadis qanobi

і


wylis xarji Q m3/wm

ganivi #2 L =250 m


128 87.0 1.47 0.00190 1.76 225


229 94.0 2.44 0.00148 2.18 499


327 101 3.24 0.00148 2.64 863


229 94.0 2.44 0.00148 2.18 499


327 101 3.24 0.00152 2.68 876


432 108 4.00 0.00162 3.18 1374


546 119 4.59 0.00172 3.60 1966


668 124 5.39 0.00180 4.10 2739


795 129 6.16 0.00182 4.51 3585

ganivi #1 L =300 m


136 66.0 2.06 0.00127 1.81 246


224 76.0 2.95 0.00135 2.37 531


306 88.0 3.48 0.00160 2.88 881


398 96.0 4.14 0.00175 3.39 1349


497 101 4.92 0.00185 3.91 1943


600 105 5.71 0.00195 4.43 2658


706 109 6.48 0.00205 4.95 3495

170

niSnulebi

m.abs.

kveTis elementebi

kveTis farTobi

ωMm2

nakadis sigane

Β m

saSualo siRrme

h m

nakadis qanobi

і


wylis xarji Q m3/wm


432 108 4.00 0.00152 3.08 1331


546 119 4.59 0.00165 3.52 1922


668 124 5.39 0.00175 4.04 2699


795 129 6.16 0.00178 4.46 3546

Ganivi #1 L =300 m


136 66.0 2.06 0.00127 1.81 246


224 76.0 2.95 0.00135 2.37 531


306 88.0 3.48 0.00157 2.86 875


398 96.0 4.14 0.00168 3.32 1321


497 101 4.92 0.00179 3.84 1908


600 105 5.71 0.00190 4.38 2628


706 109 6.48 0.00200 4.89 3452

analogiuri situaciaa saproeqto segmentis zemowelSi, sadac siCqare da

mdinaris nakadis doneebi umniSvnelod gansxvavdeba samive aq moyvanil

SemTxvevaSi. geologiuri kvlevis Tanxmad, mdinaris kalapoti proeqtis

mocemul ubanze da zemowelSi Sedgeba ZiriTadi kldovani qanebisagan da

wyaldidoba ver gamoiwvevs erozias an nebismier sxva saxis negatiur

zemoqmedebas drois mokle periodis ganmavlobaSi (maqsimum 48 saaTSi). zemoT

warmodgenili informaciis safuZvelze, Cven SegviZlia davaskvnaT, rom damcavi

kedeli, romelic unda aSendes mdinaris kalapotSi, ar moaxdens araviTari

saxis negatiur zemoqmedebas mdinaris napirebze mocemuli saproeqto monakveTis

arc zemowelisa da arc qvemowelis ubnebze.

171

sur.7.14. mdinaris kalapotis arxis sxvadasxva ganivebi zemowelSi sayrdeni kedlidan 1km-iT daSorebiT

172

sur. 7.15. mdinaris arxis sxvadasxva ganivebi sayrdeni kedlis monakveTze

173

sur. 7.16. mdinaris kalapotis arxis sxvadasxva ganivebi qvemowelSi sayrdeni kedlidan 1km-iT daSorebiT

174

sur.7.17. legenda

175

sur 7.18. wyaldidobis zonebi sayrdeni kedliTa da mis gareSe

176


proeqtis CarCoebis farglebSi ar mogveTxoveba araviTari damatebiTi

Semarbilebeli RonisZiebebis ganxorcieleba. zogadad, mxari unda davuWiroT

saxelmwifos Zvel gegmebs, romlebic dakavSirebulia mdinaris kalapotis

regulirebasa da damcavi safaris mSeneblobasTan mdinare mtkvaris orive

napirze q. rusTavamde, rogorc wyaldidobis makontrolebel zomebs.

7.2.5 qvis gadamamuSavebeli sawarmoebi da masalaTa transportireba

zemoqmedeba

Semavsebeli masalis moculoba, romelic unda iqnas transportirebuli qvis

gadamamuSavebeli sawarmoebidan da gruntis karierebidan miwayrilebis

mosawyobad, Seadgens 254,000 m3. damcavi kedlis asagebad saWiroa190,000 ㎥

raodenobis Semavsebeli masala. qvis sawarmoebisa da gruntis karierebis

identificireba warmoadgens samSeneblo samuSaoebis kontraqtoris movaleobas.

sanam samSeneblo samuSaoebi daiwyeba, kontraqtorma unda gansazRvros, romeli

qvis sawarmoebi da gruntis karierebi unda iqnas gamoyenebuli da asaxos es

samSeneblo samuSaoebis aRweraSi, samuSao gegmasa da teqnikur moTxovnebSi. 2.16

TavSi zogierTi licenzirebuli qvis gadamamuSavebeli sawarmo

SemoTavazebulia rogorc materialuri maragis potenciuri wyaro. yvela es

sawarmo mdebareobs mocemuli proeqtis mimdebare teritoriaze, md. mtkvris

zeganis 2km-ian zolis farglebSi. am qvis sawarmoebis gamoyeneba minimumamde

daiyvans masalaTa transportirebasTan dakavSirebul riskebs. ar warmoiqneba

axali misadgomi gzebis saWiroeba, xolo ukve arsebuli mokle misasvleli

gzebi am sawarmoebidan proeqtis ubnebamde axlosac ki ar kveTs dasaxlebuli

ubnebidan arc erTs.

mSeneblobis kontraqtori valdebulia Seamowmos xsenebuli sawarmos

moculoba da gadawyvitos sxva qvis sawarmodan da gruntis karieridan

momaragebis saWiroeba.


imdenad, ramdenadac safiqrebelia, rom mSeneblobis kontraqtori mimarTavs da

iyenebs mxolod licenzirebul qvis sawarmoebs da gruntis karierebs, licenziaSi dafiqsirebulia eqspluataciis sazRvrebi da garemodacviTi

moTxovnebi, xolo mosalodneli zemoqmedeba Serbilebulia licenziis

mflobelis Sesabamisi saqmianobiT. am SemTxvevaSi warmodgenili gzS-s mTavari

moTxovnaa samSeneblo masalebis mxolod licenzirebuli mommarageblis

gamoyeneba.

im SemTxvevaSi, Tuki mSeneblobis kontraqtori gadawyvets sakuTari qvis

sawarmoebisa da gruntis karierebis eqspluatacias, kontraqtorma unda

moipovos licenzia garemos dacvis saagentodan. licenzia gaicema garkveuli

SezRuduli SesaZleblobisaTvis da es SezRudvebi ise unda Sesruldes, rom ar

daziandes mdinaris mimdebare sanapiro zegani. am SemTxvevaSi bunebrivi nariyi

177

nakadi qvis sawarmos teritoriis bunebrivi regeneraciis SesaZleblobas iZleva.

saeqpluatacio samuSaoebis dasrulebis Semdeg kontraqtori movalea aRadginos

gruntis karierisa da qvis sawarmos teritoria: uzrunvelyos teritoriis

mdgradoba da garemo reliefTan Sesabamisoba, dafaros da amoavsos teritoria

niadagis zedapiruli feniT da mcenareuli balaxiTa da buCqebiT. saWiroebis

SemTxvevaSi, ganaxorcielos anti-eroziuli RonisZiebebi: moawyos zedapiruli

wylebis sadrenaJo sistemebi, aagos beqebi, miwayrilebi da sxva, dargos anti-

eroziuli mcenareebi. kontraqtorma unda SeimuSavos qvis gadamamuSavebeli

sawarmos menejentisa da aRdgenis detaluri gegma.

ramdenadac ar aris gamoricxuli, rom mSeneblobis kontraqtorma arCios

licenziis mopoveba sakuTari gruntis karierisa da qvis sawarmos

amuSavebisaTvis; am SemTxvevisaTvis winamdebare GZS warmogvidgens im zogad moTxovneb, romlebic unda dakmayofildes gruntis karierebisa da qvis

sawarmoebis daTvaliereba-Seswavlis periodSi.

saerTod, qvis sawarmoebis teritoriebi warmoadgenen garemoze zemoqmedebis

ZiriTad wyaroebs mtvriTa da xmauriT dabinZurebis, biomravalferovnebis

dakargvis da mavne nivTierebebis daRvris SesaZleblobis gamo. miRebuli

SezRudvebis gauTvaliswineblad qvis sawarmoebis eqspluataciam SeiZleba

gamoiwvios sanapiro zeganis hidrologiis cvlileba, da eroziisa da

landSaftis degradaciis dasabami gaxdes. gruntis karierebis operaciuli

procedura ganixilavs Semdeg principebs: (i) moaxdinos im Semavsebeli masalis

raodenobis maqsimalizacia, romelic SeiZleba efeqturad iqnas gamoyenebuli

karieridan, (ii) moaxdinos eroziisa da danaleqi masalebis minimalizacia, (iii) SeinarCunos mdinaris wylis xarisxi, (iv) daicvas haeris xarisxi gaTxriTi

samuSaoebis periodSi, (v) moaxdinos cocxali bunebis karierSi Cavardnis

prevencia, da (vi) aRadginos teritoria mSeneblobis Semdeg. kontraqtori

gamoyenebs mxolod gruntisa da qvis im sanqcirebuli karierebis teritoriebs,

romlebic warudgenen klients aucilebeli samTavrobo licenziis asls

masaliT mis momaragebamde.

Semarbilebeli gegma, romelsac kontraqtori unda mihyves karieris

teritoriaze Semdegia: (i) mxolod garemos dacvis oficialuri pirebis mier

mowonebuli karieri iqneba gamoyenebuli proeqtSi; (ii) karieris marTva

(aRdgenis CaTvliT, Tuki is mohyveba garkveuli samuSaos dasrulebas) srul

SesabamisobaSi unda iyos garemosdacviT yvela aRiarebul standartebTan da

teqnikur pirobebTan; (iii) karieris teritoriisa da misi mimdebare garemos

gaTxrebi da aRdgeniTi samuSaoebi unda xorcieldebodes garemos dacvis

TvalsazrisiT usafrTxod da saimedod, MoE–sa da RD–s moTxovnebis sruli

dakmayofilebiT; (iv) gruntis karierebis teritoria ise unda iyos

organizebuli, rom uzrunvelyos drenaJireba da vizualuri erTgvarovneba, an

Seqmnas mudmivi rezervuarebi / miwayrilebi. damatebiTi gruntis karierebi,

saWiroebis SemTxvevaSi, ver gaixsneba MoE–s sanqcionirebisa da im

teritoriebis aRdgeniTi samuSaoebis gareSe, romlebic aRar gamoiyeneba. niadagis zedapiruli fenebi gruntis karierebis Riobidan Seinaxeba da

178

xelmeored gamoiyeneba karieris xelaxali ganaSebianebis - revegetaciis mizniT,

MoE–s moTxovnebis Sesabamisad.

gruntis karierebisa da qvis sawarmoebis marTvis zogadi, rekomendirebuli

principebi:

• ar moaxdinoT gruntis amoReba sarezervo karieridan, sanam gruntis

amosaRebi yvela vargisi karieris moxmarebis SesaZlebloba ar

amoiwureba. gamoiyeneT SerCeviTi amoReba da SerCeviTi zeda fenebi,

rogorc es naCvenebia gegmebze.

• misaRebia mxolod masalis licenzirebuli momwodeblis samsaxuris

gamoyeneba

• aamuSaveT da aRadgineT mTavrobis mier lokalizebuli da

uzeunvelyofili karieris wyaroebi, romelic mowonebuli iqneba inJinris

mier.

• ar gaTxaroT dadgenili SezRudvebis miRma.

• gruntis karieri unda gamwvandes misi gaTxris Semdeg.

gruntis karierebis daxurvis Semdeg, mSeneblobis konrtaqtorma unda

ganaxorcielos aRgdenisa da landSaftis dizainis gegma.

gruntisa da sxva masalebis adgilobrivi gzebi ziandeba transportirebiTa da

samSeneblo aRWurvilobisa da teqnikis gamoyenebiT. karieris yvela

teritoriasa da adgilobriv gzebze zemoqmedebis Sesamcireblad, kontraqtorma

unda uzrunvelyos dasaxlebul ubnebTan axlos mdebare gruntis sazidi

satvirTo manqanebis mier gamoyenebuli adgilobrivi gzebis morwyva, da

aRadginos adgilobrivi gzebi maT pirvandel mdgomareobamde.

zomebi, mimarTuli mtvrisa da emisiuri zemoqmedebis Serbilebisaken, iseve

rogorc uvargisi sawvavis gamoyenebiTa da satransporto saSualebebis

gaumarTavi muSaobiT gamowveuli mdinaris potenciuri dabinZurebis

Semarbilebebeli RonisZiebebi, unda iyos dabinZurebis prevenciuli zemoT

aRwerili zomebis analogiuri, magram mocemuli sensitiuri ubnebis kontroli

ufro mkacrad unda xorcieldebodes. gzebis departamentisa da mSeneblobis

kontraqtoris garemos dacvis personalma meti yuradReba unda miaqcios qvis

gadamamuSavebel sawarmoebs monitoringis periodSi.

MoE da garemos dacvis inspeqtorati valdebulni arian akontrolon qvis

sawarmoebisa da karieruli kompaniebis eqspluataciis Sesabamisoba. gzebis

departamentma unda gaakontrolos mSeneblobis kontraqtorebis licenziebic im

SemTxvevaSi, Tuki isini interesdebian qvisa da gruntis karierebiT.

7.2.6 azbestis Semcveli narCenebi

zemoqmdeba

proeqtis ganxorcieleba iTvaliswinebs uamravi Senobis demontaJs, maT Soris

sacxovrebeli saxlebis, damxmare nagebobebisa da saofise dawesebulebebis

179

CaTvliT. am SenobaTagan bevri gadaxurulia azbestis Semcveli masaliT. 6

komerciuli kompaniis nagebobaTa demontaJi warmoqmnis jamSi 7000m2 azbestis Semcvel narCens. kerZo saSinao meurneobis 49 nagebobis demontaJi (ZiriTadad ki

damxmare nagebobebis gadaxurvis masala) warmoSobs daaxlovebiT 2000 m2

azbestis Semcvel narCens. amgvari narCeni masalis arajerovanma menejmentma

SeiZleba gamoiwvios mniSvnelovani zemoqmedeba garemoze.

Serbileba

ukanaskvnel wlebSi sxvadasxva IFI–is dafinansebiT saqarTveloSi

damkvidrebuli LARP-isa da RAP–is debulebebis Tanaxmad, mflobelebi, rogorc

wesi, nebadarTulni arian gamoiyenon nagebobebis demontaJis Semdeg morCenili

masala. Sesabamisad, demontaJis samuSaoebi xorcieldeba, umeteswilad,

mflobelebis mier da isini gankargaven narCen masalasac. Tumca, mocemul kerZo

SemTxvevaSi proeqtis aRmasruleblebma da samSeneblo samuSaoebis

kontraqtorebma Tavis Tavze unda aiRon azbestis narCenebis marTvis

pasuxismgebloba. MDF-ma, rogorc aRmasrulebelma saagentom (EA) unda Seitanos samSeneblo samuSaoebis kontraqtSi moTxovna, rom samSeneblo samuSaoebis

kontraqtori iqiravebs Sesabamis sertificirebul pirs – narCenebis operators,

romelic uzrunvelyofs azbestis narCenebis jerovan da usafrTxo ganTavseba-

ganadgurebas, saukeTeso saerTaSoriso praqtikebis Sesabamisad. azbestis

narCenebis ganTavsebis Rirebuleba unda iqnas gaTvaliswinebuli proeqtis

biujetis Sedgenis periodSi kontraqtis SemuSavebisa da molaparakebis

procesis dros.

saqarTveloSi arsebobs SezRuduli raodenoba kompaniebis, romelTac aqvT

relevanturi gamocdileba da romelTac gaiares specialuri treningebi

azbestis masalis usafrTxo ganTavseba-ganadgurebasTan dakavSirebiT. erT-erT

aseTi kompanias warmoadgens “Gamma Ltd.” meore kompaniaa “Sanitari Ltd”, romelsac

aqvs saSiSi narCenebis ganTavsebis generaluri licenzia. samSeneblo

samuSaoebis (CW) kontraqtorma unda mimarTos narCenebis im operators,

romelsac aqvs sakmarisi gamocdileba, licenzia saqmianobaze da Sesabamisi

sertifikati.

7.2.7 benzin- gasamarTi sadgurebis demontaJi

zemoqmedeba

mocemuli proeqtis ganxorcieleba moiTxovs gazis gasamarTi 9 sadguris

demontaJs, romlebic amJamad 6 kompaniis mflobelobaSia. kompaniebi - Socar Georgia Petroleum, romelic flobs 2 gasamarT sadgurs da galfi, romelic 3

sadgurs ganagebs, warmoadgenen did kompaniebs, romlebic marTaven gazis

sawvavis gasamarTi sadguris qselebs mTeli saqarTvelos masStabiT. isini

moaxdenen mTeli moZravi aRWurvilobis demontaJs, sawvavis rezervuarebis

CaTvliT, da gadaitanen maT sakuTar, Tbilisis gareubnebSi mdebare sawvavis

Sesanax bazebze. kompaniebs aqvs sawvavis daRvris marTvisaTvis gankuTvnili

sakuTari sawvavis narCenebis damasufTavebeli danadgarebi, absorbentuli

180

aRWurviloba da qviSis tomrebi. sawvavis daRvris araSesabamisi marTvis gamo

dabinZurebis riski ar aris maRali.

2 danarCeni kompania SedarebiT mcirea. erT-erTi maTgani ar aris operaciuli

organizacia. orive kompaniis biznesi mudmivi zemoqmedebis qveSaa da isini ar

gegmaven sakuTari saqmianobis axal adgilas gadatanasa da xelaxal dafuZnebas.

aqedan gamomdinare, am kompaniebs ara aqvT sakuTari moZravi aRWurvilobis

relokaciisa da axal ubanSi gadatanis ganzraxva. amgvar viTarebaSi, ar aris

garkveuli, vin moaxdens maTi aRWurvilobis demontaJs: qalaqis

municipalitetis samsxuri, MDF Tu CW kontraqtori. aq sawvavis daRvris

SemTxvevaSi araSesabamisi marTvis riski ufro maRalia.

Serbileba

MDF-ma, rogorc aRmasrulebelma saagentom, unda ganaxorcielos sruli

kontroli mocemul procesze. MDF –ma unda daiqiravos specialuri operaciuli

kompania an mimarTos CW kontraqtors da mosTxovos mas iseTi

specializirebuli kompaniis (mag, Seacor –is garemos dacvis samsaxuri)

daiqiraveba, romelic zedamxedvelobas gauwevs demontaJis process,

aRWurvilobis transportirebasa da Senaxvas, marTavs procesebs sawvavis

daRvris SemTxvevaSi. kompensacia aRWurvilobisaTvis miecema kerZo mflobels

aRdgeniTi Rirebulebis formiT da, Tuki isini gadawyveten, datovon sakuTari

aRWurviloba adgilze, MDF valdebulia SeuTanxmdes saqarTvelos navTobisa

da gazis korporacias garkveul sawyob bazaze aRniSnuli aRWurvilobis

ganTavseba-gadanawilebis Sesaxeb. ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis

saministrom unda miiRos saboloo gadawyvetileba mitovebuli aRWurvilobis

sakuTrebis Sesaxeb. Tumca, rezervuarebi da sxva aRWurviloba SesaZlebelia

droebiT iqnas Sesaxuli da gasufTavebuli saqarTvelos navTobisa da gazis

kompaniis (GOGC) sawyob bazebze.

7.3. samSeneblo saqmianobebTan dakavSirebuli potenciuri zemoqmedebebi

7.3.1 dabinZureba da narCenebi

samSeneblo masalebTan araswori mopyroba, Senaxva, gamoyeneba da gadayra, aseve

samSeneblo narCenebi SeiZleba Seqmnas wylis/niadagis dabinZurebis safrTxe

samSeneblo da dasawyobebis ubnebze. mowyobilobebis araswori movla da

sawvaviT gamarTva SeiZleba aseve iwvevdes niadagis/wylis dabinZurebas.

7.3.1.1 mSeneblobasTan dakavSirebuli narCenebi

mSeneblobis procesSi mosalodnelia sxvadasxva tipis narCenebis warmoqmna.

sazogadod, mSeneblobis procesSi generirebuli narCenebis ZiriTad masas qmnis

xolme inertuli samSeneblo narCenebi - moWrili gruntisa da naSali qanebis

181

nayari, da samSeneblo masalebis narCenebi - romelic ar gamoiyeneba

mSeneblobis saWiroebisaTvis da ganTavsebas eqvemdebareba.

narCenebis warmoqmnis ZiriTadi obieqtebia: samSeneblo ubnebi da samSeneblo

banakebi. mcire raodenobiT narCenebis warmoqmna mosalednelia (dabinZurebuli

niadagi) misasvlel da mZime teqnikis gadaadgilebis samarSruto gzebis

gaswvriv.

narCenebis klasifikacia

nayari gruntis garda, rusTavi-Tbilisis gzis mSeneblobis mimdinareobisas

warmoiqmneba Semdegi tipis narCenebi:

• kodi 15 - SesafuTi narCenebi, absorbendis, sawmendi naWrebis, filtrebisa

da damcavi tanisamosis narCenebi;

• kodi 16 - narCnebi romlebis sxva punqtebSi gaTvaliswinebuli ar aris;

• kodi 17 - mSeneblobis da ngrevis narCenebi (aseve moicavs sagzao

samuSaoebis narCenebs dabinZurebuli adgilebidan);

• kodi 20 - municipaluri narCenebi da msgavsi komerciuli, sawarmoo da

dawesebulebebis narCenebi, rac aseve moicavs mciredi odenobiT

Segrovili narCenebis odenobas.

sayofacxovrebo narCenebi

mosalodnelia rogorc saSiSi, aseve arasaSiSi sayofacxovrebo narCenebis

warmoqmna, ZiriTadaT esaa:

samzareulos organuli narCenebi (arasaxifaTo) - kodi: 20 01 08;

qaRaldi, muyao (arasaxiaTo) - kodi: 20 01 01;

mina (arasaxifaTo) -kodi: 20 01 02;

plastiki (arasaxifaTo) - kodi: 20 01 03;

Septikuri avzis naleqi (saxifaTo) - kodi: 20 03 04

qoCis monaxveti (obieqtis specifikidan gamomdinare SeiZleba iyos

rogorc saxifaTo aseve arasaxifaTo) - kodi: 20 03 03;

samedicino narCenebi (saxifaTo) - kodi: 20 01 31;

Sereuli municipaluri narCenebi - kodi: 20 03 01;

flurescenciuli milebi (saxifaTo) - kodi: 20 01 21.

sayofacxovrebo narCenebis saboloo ganTavseba moxdeba municipaluri

sanitaruli dasufTavebis samsaxurebTan da licenzirebul kontraqtorebTan

gaformebuli kontraqtis safuZvelze. sayofacxovrebo narCenebi gadatanil

iqneba municipalur nagavsayrelebze (q. Tbilisis an qalaq rusTavis

nagavsayrelebi).

AarasaxifaTo sawarmoo narCenebi:

qaRaldis da muyaos SesafuTi masala - kodi: 15 01 01;

plastikis SesafuTi masala - kodi: 15 01 02;

182

xis SesafuTi masala - kodi: 15 01 03;

metalis SesafuTi masala - kodi: 15 01 04;

wundebuli, mwyobridan gamosuli xelsawyoebi da maTi nawilebi - kodi:

16 02 14;

Sereuli liTonebi - kodi: 17 04 07;

saxifaTo samSeneblo narCenebi;

mina, plastiki xe, romelic Sedgeba an Seicavs saSiS nivTierebebs - kodi:

17 02 04;

metalis narCenebi, romlebic dabinZurebulia saSiSi nivTierebebiT -

kodi: 17 04 09

niadagi da qvebi romelic Seicavs saSiS qimiur nivTierebebs - kodi: 17 05

03;

SesafuTi masala, romelic Seicavs saSiSi qimiuri nivTierebebis naCenebs

an/da dabinZurebulia saSiSi qimiuri nivTierebebiT - kodi: 15 01 11;

absorbentebi, filtris masalebi (zeTis filtrebis CaTvliT), sawmendi

naWrebi da damcavi tanisamosi, romlebic dabinZurebulia saSiSi qimiuri

nivTierebebiT - kodi: 15 02 02;

zeTis filtrebi - kodi: 16 01 07;

wundebuli, mwyobridan gamosuli saSiSi nivTierebebiT dabinZurebuli

xelsawyoebi da maTi nawilebi - kodi: 16 02 10; 16 02 11; 16 02 12; 16 02 13;

inertuli samSeneblo narCenebi. sazogadod, sagzao mSeneblobis procesSi

generirebuli narCenebis ZiriTad masas qmnis xolme inertuli samSeneblo

narCenebi - moWrili gruntisa da naSali qanebis nayari, da samSeneblo

masalebis narCenebi - romelic ar gamoiyeneba mSeneblobis saWiroebisaTvis da

ganTavsebas eqvemdebareba. inertuli samSeneblo narCenebis saerTo raodenoba,

romelic warmoiqmneba gzis saproeqto monakveTis mSeneblobisas, mcirea gzis

sxva monakveTebTan SedarebiT:

• arsebuli gzis safaris nafrezi – 8650 m3

• WrilSi miRebuli gruntis mxolod nawili gamoyenebul iqneba yrilebis

mosawyobad. rogorc minimum 114820 m3 grunti da naSali kldovani masala

ganTavsebul unda iqnas nayarSi

inertuli samSeneblo narCenebis ganTavsebis adgilebis arCeva moxdeba

mSenebeli kontraqtoris mier adgilobriv xelisuflebasTan SeTanxmebis

safuZvelze. amJamad, narCenebis ganTavsebis ZiriTad adgilebad ganixileba

rusTavis da Tbilisis nagavsayrelebi.

saSiSi sawarmoo narCenebi;

• dabinZurebuli niadagi;

• dabinZurebuli Cvrebi da zeTis Semwovi qsovilebi;

183

• dabinZurebuli wyali;

• dabinZurebuli mwyobridan gamosuli sawarmoo saSualebebi;

• saRebavis qilebi jagrisebi;

• SesazeTi masalebis;

• SesafuTi masalebis carieli qilebi;

• dabinZurebuli piradi dacvis saSualebebi da tansacmeli.

cxrili 7.15. narCenebis saxeebi da savaraudo raodenobebi

7.3.1.2 niadagis dabinZureba

niadagis dabinZureba mosalodnelia transportis da manqana-iaraRebis sawvaviT

gamarTvisas, samSeneblo da sayofacxovrebo narCenebis dayris Sedegad.

proeqtis farglebSi potenciuri damabinZurebeli agentebi SeiZleba warmod-

genili iyos Semdegi CamonaTvaliT:

• dizelis sawvavi, sazeT-sapoxi masalebi, antifrizi da sxv., rac

SeiZleba daiRvaros samSeneblo manqana- meqanizmebidan;

• sxvadasxva damabinZurebeli agentebi (mag., asfalti, cementi da betoni);

narCenis tipi narCenebis klasi raodenoba sayofacxovrebo narCenebi arasaxifaTo 80-100 m3 wliurad saofise narCenebi (SesafuTi narCenebi, minis da plastikis boTlebi, sakancelario narCenebi, da sxv.)

arasaxifaTo 10-15 m3 wliurad

Camdinare wylebi saxifaTo 1500 m3 wliurad

dazianebuli naTurebi saxifaTo 50-70 erTeuli

printeri kartrigebi saxifaTo 2-3 erTeuli

wlurad

samedicino narCenebi saxifaTo 0.1 kg wliurad

dazianebuli an vadagasuli xelsawyoebi

arasaxifaTo 1-2 m3 wliurad

piradi dacvis aRWurviloba da tansacmeli

arasaxifaTo 1 m3

navTobiT dabinZurebuli Cvrebi da absorbentebi

saxifaTo

damokidebulia daRvris intensivobaze

1 m3 wliurad

184

• samSeneblo narCenebi (SesafuTi masala, qva da RorRi, cementisa da

betonis narCenebi, xis nafotebi da sxv.);

• saSiSi narCenebis Zalzed mcire raodenoba (mag., namuSevari zeTi,

zeTiani naWrebi (ZonZebi), naxmari filtrebi, dabinZurebuli miwa da

sxv.), rac narCenebis saerTo raodenobis daaxloebiT 0.1%-s Seadgens

7.3.1.3 zedapiruli da gruntis wylebis dabinZureba

wylis dabinZurebis mizezi sxvadasxvaa, rac moicavs:

• sawvavis, zeTis an sxva saSiSi nivTierebis daRvra/gaJonva gansakuTrebiT

avtomobilis an manqana-danadgaris sawvaviT Sevsebis dros;

• Camonaden wylebSi Setivtivebuli naleqi;

• satransporto saSualebebisa da aRWurvilobis recxva an mdinaris/arxis

napirsa da fskerze zemoqmedeba maTze mZime aRWurvilobisa da manqana-

danadgarebis gadasvlisas;

• meoradi dabinZureba adre dabinZurebuli gruntis gaSiSvlebis Sedegad

gaJonili/daRvrili damabinZurebeli nivTierebebi sakmaod swrafad

gadaadgildeba daxril zedapirze wyalsatevisa Tu mdinaris/ arxis

mimarTulebiT. wyalSi moxvedris Semdeg misi Sekaveba rTuldeba da SeiZleba

mdinaris dinebiT gadatanil iqnas qveda welSi (anu gahyves dinebas da

daabinZuros wylis didi farTobi). aqedan ga-momdinare, wylis dabinZurebis

SemTxvevaSi saswrafo zomebis miRebas sasicocxlo mniSvneloba aqvs.

samSeneblo ubanze (zolze) niadagis zeda fenis moWris Semdeg niadagis qveda

fena SiSvldeba, ramac wvimebis dros SeiZleba gamoiw-vios samuSao ubnidan

myari Camonadenis mniSvnelovani zrda. mdinare mtkvari aris amgvari

zemoqmedebis mimRebi ZiriTadi receftori.

7.3.1.4 meoradi biologiuri dabinZureba

infeqciuri biologiuri masalis (mag., jilexi) mier meoradi dabinZureba

potenciuri safrTxea mavneblis xvrelebis siaxloves miwis samuSaoebis dros

(e.i. ar aris registrirebuli Ajilexis ubnebi). riskebi dakavSirebulia im

faqtTan, rom didi raodenobiT spontanuri samarxis ubnebi ar aris

registrirebuli Sesabamisi organoebis mier.

7.3.1.5 niadagis humusovani fenis danakargebi niadagis fenis moWris Sedegad

• moWrili niadagis humusovani da qveda fenis Serevis Sedegad nayofieri

fenis dakargva

• niadagis fenis gadarecxva araswori Senaxvisa da aRdgenis operaciebis

Sedegad;

• naleqis Cadineba wyalsatevebSi/mdinareebSi/arxebSi;

185

• niadagis dabinZureba.

erozia.

• reliefis (vake) formebidan gamomdinare Tbilisi - rusTavis

saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis (monakveTi 2 -is) saproeqto

gzis derefnis saproeqto monakveTis mimdebared aqtiuri eroziuli

procesebi ar fiqsirdeba.

7.3.2 floraze zemoqmedeba

proeqti zemoqmedebas ar iqoniebs maRalsensitiur ekologiur receptorebze.

misi zemoqmedebis qveS mxolod saSualo sensitiurobis ori receptori

gvxvdeba, romlebic warmodgenilia Semdeg ubnebze: km 4+00 – km 4+700-ze -

degradirebuli Walispira tyis mcire koromi, xolo km 9+800 – km 10+00-ze -

krwanisis tye-parkis SedarebiT mozrdili terotoria (daaxl. 1.6 ha). es

ukanaskneli aRwerilia TavSi 4.2.2. danarT 4A-Si mocemuli informaciis

Sesabamisad, zemoqmedebis qveS moyolili tye-parkis ekologiuri kvleva 2014

wlis noemberSi ganxorcielda. momdevno nawilSi moyvanilia am kvlevis saerTo

Sedegebi. krwanisis parki ar warmoadgens dacul teritorias; sajaro reestrSi

es teritoria daregistrirebulia rogorc "arasasoflo-sameurneo miwa,

industriuli daniSnulebis". misi mesakuTre aris ekonomikis da mdgradi

ganviTarebis saministro. krwanisis parki xelovnurad iqna gaSenebuli urbanul

zonaSi arsebul Warbtenian teritoriaze da aq xeebis didi nawili xelovnurad

dargulia. krwanisis tye-parkis saerTo farTobi daaxl. 210 ha-ia. gzis

mSeneblobisTvis amoRebuli teritoriis farTobi daaxl. 1.7 ha-ia. am

teritoriis nawili dakavebulia mikro-avtobusebis sadguriT. axali gzis

buferuli zonis kidura wertili tyis siRrmeSi 60 m-ze aRwevs. proeqtis

zemoqmedebis zona warmodgenilia ori ubniT, romelTa farTobebia 16851 m2 da

181 m2. proeqtis gansaxorcieleblad saWiro iqneba am ubnebze arsebuli yvela

xis moWra. #1 ubanze (16851 m2) unda moiWras Semdegi xe-mcenareebi: 39 Ziri

Teladuma (Ulmus glabra) – 17.78 m3, 19 Ziri nekerCxali – 28.12 m3, 13 Ziri akacia – 1.5

m3, 5 Ziri tyemali – 0.46 m3, 2 tirifi – 0.06 m3, 48 kviparosi – 8.06 m3, 3 tuia – 0.11

m3, 1 kneli – 0.02 m3, 29 kakali – 4.63 m3, 22 verxvi – 11.47 m3, 1 cacxvi – 0.18 m3, 5

nekerCxali – 0.53 m3, 13 kedari – 16.48 m3, 3 qarTuli muxa – 4.55 m3, 53 ifani – 10.8

m3, 112 TuTa – 44.2 m3, 8 Savi fiWvi – 11.49 m3. amas garda, moiWreba Sindis 4 buCqi.

#2 ubanze (181 m2) unda moiWras: 5 Ziri ifani – 0.24 m3, 9 Ziri TuTa – 1.75 m3, 11

Ziri Savi fiWvi – 15.1 m3. sul moWras 401 Ziri xe eqvemdebareba, rac 177.53 m3

merqans Seadgens. amas garda, moiWreba Sindis 4 buCqi.

proeqtis zemoqmedebis zonaSi (krwanisis tye-parkis farglebSi) wiTeli nusxis

saxeobebidan moiWreba 39 Ziri Teladuma (Ulmus minor Mill) – 17.78 m3 da 29 Ziri kakali (Juglans regia L) – 4.63 m3. unda aRiniSnos, rom es xeebi dargulia da parkis

teritoria maT bunebriv garemos ki ar warmoadgens, aramed igi urbanul zonaSi

mowyobili dasasvenebeli adgilia.

sazogadoebrivi sargeblobis (municipaluri) terotoriis 17 ha-ze, romelic

zemoqmedebis qveS yveba, xeebis inventarizacia 2015 wlis oqtomberSi

ganxorcielda. zemoqmedebis qveS moyolili xe-mcenareebis detaluri aRwera,

maTi zomis, diametrisa da merqnis moculobis CaTvliT, mocemulia danarTSi 4B. inventarizaciis Sedegebis mixedviT, am teritoriaze izrdeba: 20 Ziri ifani

186

(0,995 m3), 40 Ziri TuTa (14,308 m3); 41 Ziri nekerCxali (22,443 m3); 13 akacia (1.457 m3);

5 tyemali (0.435 m3); 83 tirifi (27.662 m3); 351 Savi fiWvi (264.932 m3); 47 kviparosi

(12.637 m3); 17 kakali (5.314 m3); 123 verxvi (219.778 m3); 47 sofora (20.961 m3); 1 cacxvi

(6.76 m3); 9 xemyrali (0.552 m3); 54 leRvi (2.407 m3). saerTo jamSi, krwanisis parkis

teritoriis gareT sazogadoebrivi sargeblobis teritoriebze 851 Ziri xe

moiWreba.

detalurma savele botanikurma kvlevam gviCvena, rom krwanisis tye-parkis

teritoriis gareT proeqtis zemoqmedebis zonaSi ar xvdeba saqarTvelos

wiTeli nusxis arc erTi saxeoba , garda xelovnurad darguli 17 Ziri kaklisa.

unda aRiniSnos, rom proeqtis arealSi gxvdeba zogierTi iSviaTi, safrTxis

qveS myofi da mowyvladi saxeoba, rogoricaa: Elaeagnus angustifolia (iSviaTi

saxeoba), Pinus eldarica (gaqrobis winaSe mdgari saxeoba).

180 erTeuli kerZo nakveTis Sesyidvis gamo 6,506 Ziri xe ganadgurdeba (maTi

didi nawili msxmoiare xe-xilia, xolo mcire raodenoba aramsxmoiare xe-xili

da dekoratiuli xeebi). maT mesakuTreebs gadauxdian am xeebis kompensacias,

Tumca 6000-ze meti xis moWra mocemul mikro-raionze ekologiur

zemoqmedebasac iqoniebs. saerTo jamSi, proeqti zemoqmedebas iqoniebs 7,758 xeze,

maT Soris 401 xe krwanisis tye-parkis teritoriaze izrdeba, 851 xe

municipalitetis sakuTrebaSi arsebul teritoriaze, xolo 6506 xe - kerZo

nakveTebze gaSenebuli xe-xilia.

7.3.3 zemoqmedeba faunaze

ar aris mosalodneli, rom proeqti mniSvnelovan zegavlenas moaxdens faunaze.

erTaderTi saxeoba, romelzec zemoqmedebas moaxdens arsebuli mSenebloba aris

Ramura. zemoqmedeba SeiZleba Serbildes Zveli Senobebisa da fuRuro xeebis

SemowmebiT nagebobebis demontaJis an zeebis moWris dawyebamde. Ramurebis

koloniebis dasafrTxobad SesaZlebelia martivi akustikuri meTodis

gamoyeneba.

proeqti faunaze mniSvnelovan zemoqmedebas ar iqoniebs. samSeneblo samuSaoebis

zemoqmedebis qveS mxolod Ramurebi moyveba. maTze zemoqmedebis Serbileba

SesaZlebelia dangrevamde Zveli Senoba-nagebobebis, xolo moWramde futuro

xeebis daTvalirebiT. Ramuras koloniebis dasafrTxobad SesaZlebelia martivi

akustikuri meTodis gamoyeneba.

am kuTxiT yvelaze sensitiuri adgilebia krwanisis tye-parkis sazRvrebSi

arsebuli Walispira tyis narCenebi, sadac xSiri buCqnari da mravali xe

izrdeba.

gzatkecilis damtkicebuli marSruti am habitatze zemoqmedebas ar iqoniebs.

samSeneblo samuSaoebis warmoebis adgilze ar gvxvdeba biomravalferovnebis

kuTxiT met-naklebad mniSvnelovani arc erTi ubani. krwanisis parkidan gzis

mowyobis mizniT amoricxul teritoriaze SesaZloa moiWras ramdenime fuRuro

xe, sadac SesaZloa Ramurebis koloniebi iyos dabudebuli. mosaWrel xeebSi

Ramuras populaciis arseboba saTanado dros unda dadgindes ultrabgeriTi

deteqtorebiT.

187

• samSeneblo samuSaoebisas SesaZloa daiRupos cxovelTa garkveuli

raodenoba. Tumca, kanonmdeblobis moTxovnebis dacvisa da Semarbilebeli

RonisZiebebis gatarebis SemTxvevaSi proeqti mniSvnelovan zemoqmedebas

ver iqoniebs qveyanaSi cxovelTa saxeobriv Semadgenlobaze, an daculi

saxeobebis populaciaze.

• krwanisis tye-parkis sazRvris gaswvriv tyisa da buCqnaris damcavi zoli

ganadgurdeba, ris Sedegadac kidev ufro daziandeba garemo, an moimatebs

parkis danagvianebis done.

• gzis samSeneblo samuSaoebis mosamzadebel etapze ganadgurdeba fuRuro

xeebSi arsebuli Ramurebis ramdenime TavSesafari.

• teritoriaze sakvebad Semosuli migranti frinvelebis, an bartyiani

frinvelebis SeSfoTeba naklebad mniSvnelovani sakiTxia, radganac

frinvelebs usafrTxo adgilebSi gadafrena SeuZliaT.

7.3.4. daculi teritoriebi

daproeqtebuli gza ar gadis daculi teritoriebis maxloblad.

7.3.5 landSafti

. mocemuli proeqti ar iTvaliswinebs zemoqmedebas Rirebul da faseul

bunebriv landSaftebze.

7.3.6 wyliT sargebloba.

wyali aucilebelia samSeneblo teqnikis Senaxvisa da movlis miznebisaTvis

(wylis cisternebi). saWiro wylis moculoba araa didi da Sesabamisi wyaroebi

arsebobs saproeqto ubnebis maxloblad (md. mtkvari; gruntis wylis resursebi).

wylis amoReba samSeneblo samuSaoebis ganxorcielebisa da samSeneblo

banakebis funqcionirebisaTvis SeiZleba mopovebuli iqnes arsebul qselebTan

mierTebiT an zedapiruli wylis resursebis gamoyenebiT. zedapiruli wylis

mosapoveblad ar aris saWiro wylis amoRebis nebarTva, Tumca aucilebelia

specialuri formebis Sevseba imis dasadastrueblad, rom zedapiruli wylis

amoRebis (moicavs amoRebis moculobasac) pirobebi Seesabemba teqnikur

normativebs (teqnikuri normativebi damtkicebulia garemos dacvis saministros

brZanebiT #745, 13.11.2008). gruntis wylebis amoReba samSeneblo banakis

funqcionirebisaTvis ar saWiroebs gruntis wylis gamoyenebis licenzias

(saqarTvelos kanonis mixedviT “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb”, 2008).

Camdinare wylebis CaRvra zedapiruli wylis obieqtebSi saWiroebs specialuri

dokumentis SemuSavebas, kerZod – zRvrulad dasaSvebi CaRvris limitebi, rac

unda SeTanxmdes garemos dacvis saministrosTan da romelic gansazRvras

Camdinare wylebis CaRvris limitebs damabinZureblebis dadgenili

koncentraciebiT. SeTanxmebuli maCveneblebi (limitebi) ganisazRvreba

TiToeuli konkretuli erTeulisaTvis zedapiruli wylis sanitaruli normebis

Sesabamisad. zedapiruli wylis sanitaruli normebi warmoadgens erTgvarovan

normativs, romelsac gamoscems Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis

188

saministro, xolo CaRvris limitebi gamoiTvleba zedapiruli wylis obieqtis

TiToeuli damabinZureblisaTvis.

7.3.7 zemoqmedeba arqeologiur ubnebze

pirveli etapis arqeologiuri kvlevebis safuZvelze gacemuli aris daskvna,

romlis Tanaxmadac mxolod or lokalur ubanze samSeneblo samuSaoebis

dawyebamde Casatarebeli aris me-2 etapis arqeologiuri kvlevis samuSaoebi. am

ubnebze aRmoCenilia Suasaukuneebis kulturuli Zeglebis naSTebi. samSeneblo

teritoriis danarCeni nawili Tavisufali aris kulturuli memkvidreobis

naSTebisagan da aq SesaZlebeli aris samSeneblo samuSaoebis dawyeba

damatebiTi kvlevis gareSe (ix. p. 5.5.2). miwis gawmenda, mosworeba da gaTxrebi

ukavSirdeba miwisqveSa arqeologiuri sapovrebis dazianebis riskebs. miuxedavad

imisa, rom saproeqto ubanze ar aris cnobili miwiszeda Zeglebi, arqeologiuri

Zeglebis dazianebis gamoricxva ar SeiZleba. aqedan gamomdinare, aucilebeli

didi yuradRebis gamoCena ara marto axali mSeneblobis ubnebze, aramed im

teritoriazec, sadac arsebuli gza unda gaumjobesdes da gafarTovdes.

pirveli etapis kvlevebis da Sesaisi daskvnis safuZvelze, Catarda meore

etapis arqeologiuri samuSaoebi qvemo foniWalis teritoriaze

samSeneblo teritoriis mexuTe zonaSi (tab 1) 50 X 35 metr farTobze da

samSeneblo teritoriis meeqvse zonaSi (tab 2) 150 X 35 metr farTobze.

saqarTvelos kulturuli memkvidreobis dacvis erovnuli saagentos mier

2016 wlis 29 marts gaica daskvna, romlis Tanaxmadac: saproeqto miwis

nakveTis me-6 zonaSi kulturuli fenebi ar registrirdeba da saqmianobis

ganmaxorcielebel organizacias (municipaluri ganviTarebis fonds) eZleva

dadebiTi daskvna miwis nakveTis me-6 zonaSi (GPS koordinatebi X0492800

Y4610600) samuSaoebis Catarebaze. rac Seexeba me-5 zonas, aq, samSeneblo

samuSaoebis dawyebamde, Casatarebeli aris me-3 etapis kvlevebi. mesame etapis

Sesaswavli teritoriis farTobi mocemulia GPS koordinatebiT X 0492581 Y 4611078. 25 metri dasavleTiT. X 0492571 Y 4611065 20 metri aRmosavleTiT. X

0492588 Y 461153 20 metri Crdilo aRmosavleTiT. X 0492594 Y 461166.

7.3.8 transportaTn dakavSirebuli zemoqmedebebi

mZime satvirTo manqanebia aucilebeli inertuli masalis gadasazidad

samSeneblo derefnis farglebSi. zemoqmedebis sxvadasxva tipia mosalodneli am

TvalsazrisiT:

o xmauri da vibraciis zemoqmedebebi;

o sacobebi (diskomforti);

o haeris dabinZureba (mtveri, emisiebi);

o talaxi gzebze;

sawvaviT gamarTva, movla da satransporto saSualebis gawmenda da

niadagisa da wylis dabinZurebis Sesabamisi riskebi.

189

7.3.9 moZraobis Seferxeba

mZime satvirTo manqanjebis intensiuri moZraoba saWiroa aucilebeli odenobis

inertuli masalis gadasazidad samSeneblo derefnis farglebSi. samSeneblo

ubnebi warmoadgens usafrTxoebis garkveul risks mosaxleobisaTvis da amitom

aucilebeli usafrTxoebis wesebis dacvla. adgilobrivi moZraoba SeiZleba

moeqces saproeqto satransporto saqmianobis zemoqmedebis qveS. aRniSnuli

zemoqmedeba droebiTi, umniSvnelo da marTvadia. adgilobriv moZraobaze

grZelvadiani zemoqmedeba dadebiTi unda iyos.

7.3.10 samSeneblo banakTan dakavSirebuli zemoqmedebani

E-60 trasis sxva monakveTebze samSeneblo saqmianobis mowyobis gamocdilebiT

vvaraudobT, rom aSendeba damxmare samSeneblo obieqtebis kompleqsi, maT Soris

– samSeneblo banaki 200 muSis dasabinaveblad (daaxl. 1.5 ha farTobis),

transportisa da aRWurvilobis ezo 100 satransporto saSualebisa da mZime

samSeneblo teqnikis 150 erTeulisTvis (daaxl. 2 ha) (buldozerebi,

eqskavatorebi, amweebi da sxv.) da betonis qarxana (daaxl. 3 ha).

zusti mdebareoba SerCeuli iqneba mSeneblobis kontraqtoris mier. banakis

mSeneblobasa da eqsploataciasTan dakavSirebuli potenciuri zemoqmedebebi

Sejamebulia qvemoT:

• niadagis humusovani fenis potenciuri dazianeba;

• sawvavis Senaxvasa da sawvaviT gamarTvis Sedegad warmoSobili

dabinZureba;

• narCenebisa da Camdinare wylis marTva.

Serbilebis zomebTa dakavSirebul gzS-s TavSi 8.1.1.13 Cven aRvwereT

zemoxsenebuli damxmare samSeneblo obieqtebis daproeqtebisa da eqsploataciis

dros gamosayenebli procedurebi da pirobebi da aseve optimaluri

adgilmdebareobis variantebi.

banakis eqspluataciis procesSi warmoqmnili sayofacxovrebo narCenebis

raodenoba damokidebulia personalis raodenobaze. winaswari monacemebiT,

dasaqmdeba 200-mde piri. misaRebi normiT, weliwadSi erT TanamSromelze

grovdeba 0,70 m3 sayofacxovrebo narCeni. aqedan gamomdinare, weliwadSi

sayofacxovrebo narCenebis raodenoba Seadgens: 0.70 X 200 = 140m3.

7.3.11 mSeneblobasTan dakavSirebuli zemoqmedeba asfaltis qarxnisa da RorRis samsxrevis axlos

gza mopirkeTebuli iqneba asfalto-betoniT. asfaltis qarxnebisa da xreSis

samsxvrevelebis monakveTebis pirdapiri zemoqmedeba moicavs landSaftis

degradacias, emisiebs, mtvers, xmaursa da sxv. xreSi da sxva damxmare masalebi

SeZenili iqneba licenzirebuli operatorebisagan. 537. samsxvrev da

damaqucmacebel danadgarebs, rogorc wesi, axasiaTebs mtveris emisiisa da

xmauris zemoqmedeba.

dagegmilia asfaltissafariani gzis mowyoba. mSenebeli kontraqtors SeuZlia, gamoiyenos specializebuli mimwodeblis mier mowodebuli asfalti, an

190

SeiZleba, Tavad aagos asfaltSemrevi qarxana. Tu kontraqtori gadawyvets sakuTari qarxnis agebas, unda momzaddes calke gzS da saWiroa ekologiuri eqspertizis dadebiTi daskvnis miReba. gzS-Si ganxiluli unda iqnas asfaltis qarxanasTan dakavSirebuli yvela zemoqmedeba. aqcenti unda gakeTdes atmosferul haerSi gamonabolqvze (mtveri, aromatuli naxSirwyalbadebi da sxv.) da niadagis/wylis dabinZurebis sakiTxebze (bitumiT dabinZureba). asfalto-betonis qarxnis gzS-s farglebSi momzadebul iqneba zdC da zdg normatiuli dokumentebi.

mtvris gamoyofa da xmauris warmoqmna samsxvrevi danadgaris tipiur

zemoqmedebas warmoadgens.

191

8. Serbileba

8.1. mSeneblobasTan dakavSirebuli zemoqmedebis Serbileba

8.1.1. geo-saSiSi procesebis prevencia da Serbileba

proeqtis dizaini momzadebulia ise, rom iTvaliswinebs 8-balian seismur zonas

da relevanturia arsebuli seismuri riskebis mimarT.

RoW–is sazRvrebis farglebSi ar arsebobs mewyerisaken midrekili ubnebi an

maRali riskis sxva ganviTarebuli geologiuri procesebi.

rogorc adre ganvixileT, ar arsebobs zemowelze damcavi safaris mSeneblobiT

gamowveuli an damcavi safardan qvemowelze an sawinaaRmdego napirze

ganviTarebuli lateraluri eroziis riski. damcavi safaris dizaini eyrdnoba

generaluri gamorecxvisunarianobis e.w. frTxil Sefasebas (Sefasebis dros

ganxilulia 1000 weliwadSi ganmeorebiTi wyaldidobis doneebi) da damcavi

safaris mdgradoba garantirebuli unda iqnas.

8.1.2. dabinZurebis prevenciis RonisZiebebi

wylis/niadagis dabinZureba. samSeneblo ubanze wylisa da niadagis dabinZurebis

Tavidan acilebis mizniT aucilebelia gansakuTrebuli Semarbilebeli zomebis

gatareba:

satransporto saSualebebis moZraobis aRkveTa mdinareSi, xolo Tu aRniSnulis

srulad ganxorcieleba SeuZlebelia, saWiroa satransporto saSualebebis

regularuli Semowmeba sawvavisa da sazeT-sapoxi masalebis gaJonvaze.

kontraqtorebi valdebulni arian, uzrunvelyon sazeT-sapoxi masalebis,

sawvavisa da gamxsnelebis swori gamoyeneba. dauSvebelia sawvavisa da sapoxi

masalebis cisternebis wyalsatevebidan, Widan da mdinaris kalapotidan an

xevebidan 50 metr manZilze axlos ganTavseba. stacionaruli cisternebis

arsebobis SemTxvevaSi, yvela cisterna unda moTavsdes betonis saZirkvelze

(betoniT naSen an SemozRudul rezervuarSi) romlis moculoba (tevadoba)

cisternis maqsimaluri tevadobis minimum 110%-ia. Tu damcav rezervuarSi

moTavsebulia erT cisternaze meti, sistemis tevadoba unda iyos yvelaze didi

cisternis tevadobis 110% an maTi sruli tevadobis 25% imis mixedviT, romelic

meti iqneba. damcavi rezervuari unda iyos wyalgaumtari da ar unda hqondes

sadrenaJo milebi an defeqtebi, romlebic mis hermetulobas arRvevs. aseT

SemozRudul areSi (rezervuarSi) dagrovili wvimis wyali amoitumbeba da

Caedineba an gare sadrenaJo sistemaSi an miwaze, Tu es ukanaskneli

dabinZurebuli ar aris. navTobis daRvris SemTxvevaSi daRvrili sawvavi unda

Segrovdes, xolo dabinZurebuli are unda damuSavdes sorbentebiT: naxerxiT,

siliT an CaliT.

sawvavis dozirebis (Camosasxmeli) mowyobilobis yvela sacmi unda mowmdebodes

gaJonvaze da mudmivad kontrolqveS unda iyos; maTi dizaini unda

iTvaliswinebdes Caketvis SesaZlebloba, rodesac maT ar viyenebT.

dauSvebelia wyalsatevidan, mdinaridan, arxidan, Widan, xeobidan 50 metrze

nakleb radiusSi da daWaobebul an Warbtenian teritoriaze sawvavis Senaxva an

satransporto saSualebisa Tu aRWurvilobis sawvaviT Sevseba. sawvaviT

192

Sevsebisas dauSvebelia satransporto saSualebis uyuradRebod datoveba.

samSeneblo ubanze satransporto saSualebisa Tu aRWurvilobis sawvaviT

Sevsebisas aucilebelia absorbciuli (Semwovi) safenebis da/an Calis

gamoyeneba, raTa minimumamde Semcirdes miwaze navTobis daRvra. aseTi safenebi

da/an Cala daefineba miwaze satransporto saSualebisa Tu aRWurvilobis

sawvaviT Sevsebamde. dabinZurebuli miwis fenis dauyovnebliv mocileba

Seamcirebs an Tavidan agvacilebs gruntis wylebisa da zedapiruli wylebis

dabinZurebis risks. saWiroa dabinZurebuli miwis fenisa da sorbentebis,

rogorc saSiSi narCenebis gatana, Senaxva da damuSaveba. mniSvnelovani

masStabis daRvris (gaJonvis) SemTxvevaSi aucilebeli xdeba uflebamosili da

pasuxismgebeli piris informireba momxdaris Sesaxeb da samuSaoebis Sewyveta

dabinZurebis riskis aRmofxvramde. satransporto saSualebebisa da

aRWurvilobis sawvaviT Sevsebisas savaldebuloa saTanado, am miznisaTvis

gaTvaliswinebuli mowyobilobis gamoyeneba (mag., Sesaferisi zomis sacmebi) da

aRniSnuli samuSao mxolod gamocdili da Sesabamisad gawvrTnili personalis

(operatorebis) mier unda Sesruldes. aucilebelia sawvavis miwodebis

aRWurvilobis sistematuri Semowmeba, raTa Tavidan iqnas acilebuli sawvavis

Sevsebis aRWurvilobis gaumarTaobiT gamowveuli gaJonva. aRWurviloba da

saTavsoebi unda iyos izolirebuli da daculi, raTa Tavidan iqnas acilebuli

qurdobis da vandaluri aqtebi. yvela moZravi aRWurviloba, raSic igulisxmeba,

mag. amweebi, kompresorebi, generatorebi, buldozerebi, eqskavatorebi da sxv. da

Sesanaxi cisternebi, unda gamoyenebul iqnas muSaobisas da garemontdes

saWiroebis SemTxvevaSi imgvarad, rom masalebis daRvra-gaJonvis albaToba

minimumamde iqnas dayvanili. aRWurvilobis yoveldRiuri Semowmeba

(satransporto saSualebebis teqnikuri momsxaxureobis procedura)

aucilebelia, raTa Tavidan iqnas acilebuli daRvra-gaJonvis safrTxe.

satransporto saSualebebis remonti, wmenda, sazeT-sapoxi masalis mocileba da

teqnikuri momsaxureobis sxva samuSaoebi unda tardebodes myar (mdgrad)

gruntze da ara miwayrilze. dauSvebelia satransporto saSualebebisa Tu

aRWurvilobis saremonto punqtis mowyoba wyalsatevidan, Widan an xevidan 50

metris radiusSi. dauSvebelia wyalsatevidan, mdinaridan, arxidan, Widan,

xeobidan, mdinaris amomSrali kalapotidan 50 metrze nakleb radiusSi da

daWaobebul an Warbtenian teritoriaze potenciurad saSiSi masalebis Senaxva

an moZravi aRWurvilobis sawvaviT Sevseba da saremonto samuSaoebis Catareba.

samSeneblo samuSaoebis msvlelobisas aucilebelia eroziis kontrolis

zomebis miReba, raTa Tavidan iqnas acilebuli myari natanis gazrdili

raodenobiT wyalsatevebSi moxvedra.

aseve, kontraqtori valdebulia uzrunvelhyos amoTxrili miwis, niadagis

humusuri fenisa da niadagis qveda fenis Senaxva imgvarad, rac minimumamde

Semcirdes zedapiruli wylebSi myari natanis Cadineba; kontraqtorebs

moeTxovebaT miiRon saTanado zomebi da gadaxuron niadagis dasawyobebis

teritoria saTanado safari masalebiT da ecadon gamoiyenon niadagis

dasawyobebisaTvis is teritoriebi, saidanac wyali Tavisufali dinebiT ar

Caedineba wyalsatevebSi.

im SemTxvevaSi, Tu arsebobs samSeneblo ubanidan Carecxili naleqiT

zedapiruli wylis obieqtis (md. mtkvari) dabinZurebis riski, mosalodneli

193

dabinZurebis Tavidan asacileblad aucilebeli xdeba efeqturi zomebis miReba,

raSic Sedis:

• naleqebis gavrcelebis barierebis gamoyeneba;

• Calis bardanebis gamoyeneba wylis gadasagdebad (mimarTulebis

Sesacvlelad) da gasafiltrad;

• zvinulebisa (miwayrilebisa) da arxebis sistemis gamoyeneba, raTa

dabinZurebuli wyali ar Caedinos mdinareSi/wyalsatevSi;

• Semakavebeli/saleqari lagunebis gamoyeneba. rekomendebulia bunebrivi

daleqvis procesiT sargebloba da ara flokuliantis gamoyeneba daleqvis

dasaCqareblad, ris Semdegac SesaZlebelia sufTa wylis gaSveba.

xsenebuli gansakuTrebiT mniSvnelovania Txrilebidan amotumbuli wylis

mdinareSi CaSvebisas.

dauSvebelia biTumis, sveli cementis da/an betonis mdinareSi, wyalsatevSi,

gubeSi da TxrilSi moxvedra.

mniSvnelovani zemoqmedebani gruntis wylebze ar aris gaTvaliswinebili,

radganac aranairi asafeTqebeli samuSaoebi da Rrma gaTxrebi ar igegmeba.

sawvavis gaJonvasTan dakavSirebuli gruntis wylebis dabinZurebis riski

minimaluria da aRmoifxvreba im SemTxvevaSi, Tu dauyovnebliv moixsneba

dabinZurebuli miwa.

dagegmilia eroziis kontrolis da dabinZurebis Tavidan acilebis zomebis

ganxorcieleba mSrali xevis adgilas sezonuri wylis nakadiT, sadac xidis

aSenebaa gaTvaliswinebuli. dagegmilia ferdebze Sesabamisi landSaftis

mowyoba da gamwvaneba da, Tu mSeneblobisas gaZlierda erozikuli procesebi,

SeiZleba saWiro gaxdes droebiTi bermebis da saleqarebis mowyoba. mSral

xevTan dauSvebelia avtomobilebSi sawvavis Casxma.

8.1.3 samSeneblo narCenebis marTva

marTvis gegma moyvanilia danarTSi X:

inertuli samSeneblo narCenebis marTva

zogadad saukeTeso variantad aris miCneuli narCenebis warmoqmnis Tavidan

acileba maTi moculobisa da saSiSroebis Semcirebis xarjze. Semdegi kargi

varianti gaxlavT narCenebis xelaxali gamoyeneba, gauvnebelyofa da

ganmeorebiT gamoyeneba, rac umjobesia narCenebis gadamuSavebaze, xolo

saboloo ganTavseba ukanaskneli variantia.

inertuli samSeneblo narCenebis saerTo raodenoba, romelic warmoiqmneba

gzis saproeqto monakveTis mSeneblobisas, mcirea gzis sxva monakveTebTan

SedarebiT.

arsebuli gzis safaris nafrezis moculoba Seadgens – 11,880 m3 nafrezis

meoradi gamoyeneba SesaZlebeli da sasurvelia. nafrezi ganTavsebul unda

iqnas rezervSi da Semdgom gamoyenebul iqnas asfaltis safaris mowyobisas an

gzis sxvadasxva monakveTis SekeTebisas.

194

WrilSi miRebuli grunti da naSali kldovani masala mTlianad (95,330 m3)

ganTavsebul unda iqnas nayarSi. am mxriv, unda aRiniSnos, saproeqto gza

mdebareobs amJamad umoqmedo da dasaxurad gamwesebuli iaRlujas

nagavsayrelis siaxloveSi. Cveni rekomendaciaa, rom inertuli samSeneblo

narCenebi (nayari grunti) gatanil iqnas iaRlujas municipalur nagavsayrelze

da gamoyenebul iqnas misi gadaxurvis da konservaciis mizniT.

saSiSi samSeneblo narCenebi

saSiSi narCenebis ganTavseba moxdeba narCenebis marTvis kodeqsis da am

kodeqsis Sesabamisad SemuSavebuli narCenebis marTvis gegmis Sesabamisad (ix.

danarTi x azbesti). samSeneblo kontraqtori Seagrovebs sawvavis da sapoxi

masalebis narCenebs da ganaTavsebs maT saTanadod mowyobil droebiTi Senaxvis

adgilebze. am narCenebis saboloo ganTavseba moxeba garemos dacvis

saministrosTan SeTanxmebuli wesiT da SeTanxmebul obieqtebze an, saTanado

kontraqtis safuZvelze, gansaTavseblad gadaecema licenzirebuli operators

(mag. Sps “sanitari”), romelsacaqvs saSiSi narCenebis operirebis garemosdacviTi

nebarTva.

8.1.4 niadagis humusovani fenis dacvisa da eroziis kontrolis RonisZiebebi


mSeneblobisas niadagis safaris dacva da moxsnili niadagis

konservacia/dasawyobeba unda ganxorcieldes saqarTveloSi moqmedi Semdegi

garemosdacviTi kanonmdeblobis da reglamentis dacviT, kerZod:

1. saqarTvelos kanoni ,,niadagis dacvis Sesaxeb’’ (12.05.1996)

2. ,,niadagis nayofieri fenis moxsnis, Senaxvis, gamoyenebisa da

rekultivaciis Sesaxeb“ (teqnikuri reglamenti, saqarTvelos mTavrobis

dadgenileba N 424, 31.12.2013 )

,,garemosaTvis miyenebuli zianis gansazRvris (gamoangariSebis) meTodika

(teqnikuri reglamenti, saqarTvelos mTavrobis dadgenileba N 54; 14.01.2014 )

saproeqto gzis mSeneblobisas niadagis moxsna da dasawyobeba.

savele kvlevis da daTvalierebis Sedegad gamovlinda, rom Tbilisi -rusTavis

saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis (monakveTi 2 -is) saproeqto gzis

derefnis gaswvriv da mimdebared gavrcelebuli niadagis zeda nayofieri

(humusiani) fenis simZlavre saSualod ar aRemateba 5-10 santimetrs. gzis

proeqtis mSeneblobis sawyis etapze unda moixsnas niadagis zeda humusiani fena

10 sm. siRrmemde da dasawyobdes. aucileblad gasaTvaliswinebelia is faqti,

rom, radgan niadagis qveda fena damlaSebulia, niadagis zeda nayofieri fenis

moxsnisas ar unda moxdes qveda agresiul fenasTan aRreva. qveda horizontis

moxsnis saWiroebis SemTxvevaSi, moxsnili qveda fena unda dasawyobdes

gancalkavebiT.

kontraqtoris mier miwis saeqskavacio samuSaoebi unda ganxorcieldes

garemosdacviTi kanonmdeblobis dacviT. kerZod, moxsnili niadagis nayofieri

fena unda dasawyobdes gzis samSeneblo derefnis farglebSi. agreTve,

195

SesaZlebelia moxsnil niadagi droebiT dasawyobdes derefnis mimdebared

an/da winaswar SerCeul adgilze, romelic SeTanxmebuli unda iqnes miwis

mesakuTresTan. dasawyobebuli niadagi daculi unda iqnes gadarecxvisagan da

yovelgvari zemoqmedebisagan. moxsnili niadagi unda dasawyobdes kavalierebad,

simaRle ar unda aRematebodes 2-2.5 metrs, xolo dasawyobebis ferdis

daxriloba 450-s.

moqmedi garemosdacviTi kanonmdeblobis da saerTaSoriso praqtikaSi miRebuli

standartebis mixedviT, mSenebelma kompaniam (kontraqtorma/qvekontraqtorma)

niadagis dacvis mizniT unda Seasrulos Semdegi ZiriTadi moTxovnebi:

niadagis danakargis Tavidan acilebis mizniT moxsnili zeda nayofieri

fena dasawobebuli unda iqnes winaswar SerCeul adgilas.

niadagis moxsnis, gadatanis da dasawyobebis dros SenarCunebuli unda

iqnes niadagis struqtura, nayofiereba da saTesle baza.

dasawyobebul niadags unda gaaCndes Tavisufali drenaJi, raTa ar

ganviTardes anaerobuli procesebi (niadagis organikis lpoba).

niadagis zeda fena ar unda iyros aRreuli qveSfenil unayofo (abiotur

da galebebul) nafenebTan da ar SeiZleba gamoyenebul iqnes

aramiznobrivad.

niadagis moxsnis da dasawyobebis samuSaoebi ar unda Catardes wvimian

amindSi. kontraqtorma unda Sewyvitos miwis eqskavacii samuSaoebi,

rodesac niadagis zeda fena wyliTaa gajerebuli.

samSeneblo banakebis, sameurneo ezos da asfaltobetonis qarxnis

mSeneblobis ubanSi, romelTa adgilmdebareobas, saWiro farobs, da

saproeqto detalebs gansazRvravs mSenebeli kontraqtori. aRniSnulTan

dakavSirebiT daculi unda iqnes saqarTveloSi moqmedi garemosdacviTi

kanonebi da maT Soris, moqmedi teqnikuri reglamentis moTxovnebi.

miwis savargulis kategoriis da sakuTrebis formis miuxedavad mSenebeli

kontraqtori valdebulia niadagis da niadagis nayofieri fenis

moxsna/dasawyobeba ganaxorcielos saqarTvelos kanoni ,,niadagis dacvis

Sesaxeb’’ da saqarTvelos mTavrobis dadgenileba ,,niadagis nayofieri fenis

moxsnis, Senaxvis, gamoyenebisa da rekultivaciis Sesaxeb“ teqnikuri

reglamentis dadgenileba N 424 -is moTxovnaTa dacviT.

8.1.5 niadagis qveda fenis dasawyobeba (Senaxva)

niadagis qveda fenis Senaxva xdeba ara umetes 3 m simaRlis grovebad, romelTa

gverdebis daxrilobis kuTxe ar aRemateba 60 0 °-s. amasTan, mxedvelobaSi unda

iqnas miRebuli Semdegi:

• niadagis qveda fenis dasawyobebis adgilebi imgvarad unda iqnas

SerCeuli, rom ar xdebodes maTi datkepna satransporto saSualebebis

moZraobisas da maTi dabinZureba sxva masalebiT;

• niadagis qved fenis grovebi gamoyofili unda iyos niadagis humusovani

fenis grovebisagan;

196

im SemTxvevaSi, Tu niadagis qveda fenis grovebi ganicdis mniSvnelovan erozias,

kontraqtori valdebulia mimarTos gamasworebel qmedebebs (mag., safaris

gamoyeneba grovebze).

8.1.6 droebiTi eroziis kontrolis RonisZiebebi

zomebi, romelTa gamoyenebiTac kontraqtori uzrunvelyofs gzis derefnisa da

sxva obieqtebis mimdebare “ferdobebis” dacvas eroziisgan maT saboloo

aRdgenamde, aRwerilia mocemul nawilSi. eroziasTan brZolis droebiTi zomebi

gamoiyeneba saWiroebis SemTxvevaSi; amasTan, gansakuTrebuli yuradReba eqceva

Semdegs:

• samSeneblo samuSaoebs, romlebic zrdis ferdobebis eroziis intensiobas

da Sedegad mdinareebSi/arxebSi naleqis Cadinebis zrdas.

• Calis Sekvrisgan mowyobili barierebi, romelic saWiroebs mcire

raodenobiT natanis Sekavebas.

eroziasTan brZolis droebiTi zomebi gamoiyeneba im momentamde, sanam ar

moxdeba ferdobebis sagzao departamentis mier stabiluri mdgomareobis

miRwevis damtkiceba. eroziasTan brZolis droebiTi zomebis mizania:

• zedapiruli wylebis modinebis Semcireba;

• wylis modinebis siCqaris Semcireba dasaSveb maCveneblamde;

• wylis gadagdeba damcavi dambebis gamoyenebiT;

• samSeneblo ubnebidan naleqis wyalsatevebisaken Carecxvis Tavidan

acileba/Semcireba;

8.1.7 teritoriis saboloo aRdgena da grZelvadiani eroziis sawinaaRmdego

RonisZiebebi

samuSao ubnis yvela monakveTi (garda monakveTebisaa, romlebic mudmivad

dakavebuli iqneba xelovnuri nagebobebiT) unda aRdgenil iqnas Tavis sawyis

mdgomareobamde (reliefi, niadagis da mcenareuli safari).

gzatkecilis modernizaciisTvis ar aris aucilebeli xeebis moWra da buCqnaris

gakafva Zalze mcire moculobiT aris saWiro. bunebrivi mcenareuli safaris

SesanarCuneblad sakmarisia niadagis zeda fenis aRdgena. buCqebis da xeebis

xelaxla dargva ganxilulia qvemoT “landSaftis mowyobis da gamwvanebis”

TavSi.

8.1.8 landSaftis aRdgena da floris dacva

samSeneblo derefnis didi nawili mniSvnelovnad saxecvlili urbanuli

landSaftiTaa warmodgenili da mas ekologiuri Rirebuleba ar gaaCnia.

proeqti zemoqmedebas ar axdens satyeo fondze. saerTo jamSi, proeqti 7,758 xis

moWras iTvaliswinebs, saidanac 401 xe krwanisis tye-parkis teritoriaze

izrdeba, 851 xe municipalitetis sakuTrebaSi arsebul teritoriaze, xolo 6506

xe - kerZo nakveTebze gaSenebuli xe-xilia.

197

sensitiuri habitatebisa da safrTxis winaSi myofi mcenareTa saxeobebis

dasacavad Semdegi RonisZiebebia saWiro:

samSeneblo samuSaoebis dawyebamde saWiroa sensitiuri zonebis winasamSeneblo kvleva, raTa moxdes zemoqmedebis zonaSi moxvedrili wiTeli nusxis saxeobebisa da sazogadod, mosaWreli xe-mcenareebis raodenobrivi Sefaseba.

mosaWreli xeebi zustad unda moiniSnos (raTa sxva xeebi ar moiWras).

unda moxdes mosaWreli xeebis zusti taqsacia, ris safuZvelzec momzaddeba Tbilisis meriis ekologiur samsaxurSi warsadgeni Wris gegma.

„municipaluri ganviTarebis fondi“ uzrunvelyofs, rom samSeneblo derefnis saboloo demarkaciis Semdgom mSenebelma kontraqtorma ganaxorcielos mosaWreli xeebis winasamSeneblo kvleva da sakadastro aRwera. Wras daqvemdebarebuli yvela xe moiniSneba, gaizomeba da aRiwereba. Wris gegma SeTanxmdeba Tbilisis meriasTan (mis ekologiur samsaxurTan). Tbilisis meriasTan aseve SeTanxmdeba municipalitetis sakuTrebaSi arsebuli teritoriidan wiTeli nusxis saxeobebis amoReba. xe-mcenareTa farTod gavrcelebuli saxeobebi, romlebic wiTel nusxaSi araa Setanili, moiWreba „qalaq Tbilisis sazRvrebSi da mimdebare teritoriaze arsebuli mwvane nargavebisa da saxelmwifo tyis fondis gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis Sesabamisad (2000 w, 2015 w-is Sesworeba). aRniSnuli kanoni gansazRvravs Tbilisis meriisaTvis xeebis WriT miyenebuli zianis kompensaciis odenobas.

wiTeli nusxis saxeobebis garemodan amoReba mxolod im SemTxvevaSi saWiroebs specialuri proceduris dacvas da garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministrosTan SeTanxmebas, rodesac velurad mzardi xe-mcenareebis amoReba xdeba bunebrivi garemodan. „saqarTvelos "wiTeli nusxisa" da "wiTeli wignis" Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis muxli 24-is "gadaSenebis safrTxis winaSe myofi veluri mcenareebis an maTi nawilebis mopoveba (bunebrivi garemodan amoReba)" v) qvepunqtis Sesabamisad, wiTeli nusxis saxeobebis bunebrivi garemodan amoReba dasaSvebia saxelmwifoebrivi da sazogadoebrivi mniSvnelobis obieqtebis mSeneblobisTvis, Tu saqarTvelos garemos dacvis saministro miiRebs bunebrivi garemodan wiTeli nusxiT daculi saxeobebis amoRebis gadawyvetilebas. zemoaRniSnuli gadawyvetilebis miRebis Taobaze garemos dacvis saministros unda mimarTos „saqarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenilma saministrom.

Tbilisis municipalitetis teritoriis sazRvrebSi xe-mcenareebis Wra regulirdeba „qalaq Tbilisis sazRvrebSi da mimdebare teritoriaze arsebuli mwvane nargavebisa da saxelmwifo tyis fondis gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT, romelic moiTxovs, rom Wris mTeli procedura, maT Soris wiTel nusxaSi Setanili xeebis Wra Tbilisis municipalitetTan iqnas SeTanxmebuli da ara garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministrosTan.

proeqtis farglebSi xe-mcenareebi bunebriv habitatebSi ar moiWreba. mosaWreli xeebi xelovnuradaa darguli gzis gaswvriv (gamwvanebis zoli), xeivnebsa da krwanisis parkSi; es ukanaskneli ki xelovnuri parkia, romelic urbanul zonaSi arsebul Warbtenian teritoriaze moewyo da aq faqtiurad yvela xe dargulia. krwanisis parks ufro rekreaciuli funqcia gaaCnia, vidre ekologiuri. kaklis xe wiTeli nusxaSia Setanili, raTa daculi iqnas veluri kaklis tyeebi (mag, ajameTis dacul teritoriaze). meores mxriv, kakals xSirad rgaven kerZo nakveTebze, municipalur parkebsa da gzispira xeivnebSi. aseTi

198

xeebi velurad ver iqneba klasificirebuli da maTi moWra ar niSnavs amoRebas bunebrivi garemodan.

Tumca, proeqtis ganxorcielebisas garTulebebis Tavidan asacileblad gaTvaliswinebulia orTave moxseniebuli proceduris ganxorcieleba, kerZod ki, wiTeli nusxis saxeobebis Wris gegma SeTanxmeba rogorc Tbilisis municipalitetTan, aseve garemos da bunebrivi resursebis dacvis saministrosTan, raTa proeqtis saqmianoba ganxorcieldes „saqarTvelos "wiTeli nusxisa" da "wiTeli wignis" Sesaxeb“ da „qalaq Tbilisis sazRvrebSi da mimdebare teritoriaze arsebuli mwvane nargavebisa da saxelmwifo tyis fondis gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonebis dacviT. amgvarad, zemoqmedebis qveS moyolili wiTeli nusxis saxeobebTan (39 Ziri Teladuma da 46 Ziri kakali) mimarTebaSi mSenebeli kontraqtori Semdeg RonisZiebebs ganaxorcielebs:

- ganaxorcielebs winasamSeneblo kvlevas da daazustebs samSeneblo derefans, raTa minimumamde Semcirdes zemoqmedeba wiTeli nusxis saxeobebze

- moamzadebs zemoqmedebis qveS moyolili wiTeli nusxis saxeobebis detalur sakadastro aRweras

- xeebis Wris nebarTvis mosapoveblad mimarTavs garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministros da q. Tbilisis merias, da maTTan SeaTanxmebs Wris pirobebsa da procedurebs. pirobebi SesaZloa iTvaliswinebdes zemoqmedebis qveS moyolili wiTeli nusxis saxeobebis gadargvas. garemosdacviTi SefasebiT SemoTavazebuli rekomendaciebi iTvaliswinebs 460 Ziri kaklis xisa da 390 Ziri Teladumas dargvas, rac Seesabameba 1:10-Tan Tanafardobas (anu, 1 moWrili xis sanacvlod dairgveba 10 xe).

- kompensacias gadauxdis q. Tbilisis merias, „qalaq Tbilisis sazRvrebSi da mimdebare teritoriaze arsebuli mwvane nargavebisa da saxelmwifo tyis fondis gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT.

moWrili merqani gadaecema municipalur xelisuflebas da krwanisis parkis administracias. iuridiuli pasuxismgeblobis kuTxiT mniSvnelovania, rom xeebis winasamSeneblo kvleva da sakadastro aRwera samSeneblo derefnis moniSvnisTanave da samSeneblo samuSaoebis dawyebamde ganxorcieldes. ganxorcieldes. „municipaluri ganviTarebis fondi“ da mSenebeli kontraqtori pasuxismgeblobas ver aiReben tyis ukontrolo Cexvaze, rasac SesaZloa adgili hqondes garemosdacviTi Sefasebis/gzS-s momzadebasa da samSeneblo samuSaoebis dawyebamde drois SualedSi. swored amis gamoa, rom garemosdacviTi Sefasebis/gzS-s farglebSi ganxorcielebul kvlevebSi aqcenti gakeTebulia habitatebisa da biomravalferovnebis aRweraze, rac aucilebelia zemoqmedebis analizisaTvis; xolo zemoqmedebis qveS moyolili tyisa da mosaWreli xeebis raodenobrivi Sefaseba da sakadastro aRwera uSualod samSeneblo samuSaoebis dawyebamde unda moxdes. Wras daqvemdebarebuli xeebis (maT Soris wiTeli nusxis saxeobebis) sakadastro aRweris, Wris procesis momzadeba-ganxorcielebis da sakompensacio gegmis momzadebis xarjebs mSenebeli kontraqtori gaiRebs. „municipaluri ganviTarebis fondi“ mSenebeli kontraqtoris am valdebulebas samSeneblo xelSekrulebaSi Seitans.

miuxedavad zemoaRniSnulisa, garemosdacviT SefasebaSi mocemulia winaswari monacemebi zemoqmedebis qveS moqceuli xeebis raodenobisa da kompensaciis odenobis Sesaxeb. monacemebi Seesabameba gzis amJamindel ganlagebas da unda aisaxos mSenebeli kontraqtoris mier warmodgenil xarjTaRricxvaSi. aq ar Sedis kerZo nakveTebSi darguli xeebi. kerZo nakveTebSi arsebuli xeebis

199

kompensacias zemoqmedebis qveS moqceuli pirebi miiReben, „gansaxlebis samoqmedo gegmiT“ dadgenili wesiT. qvemoT mocemulia municipalitetis teritoriaze - krwanisis parkis sazRvrebsa da mis gareT - Wras daqvemdebarebuli xeebis raodenoba da maTi kompensaciis Tanxa. am xe-mcenareebis detaluri saxeobrivi aRwera, zomebi, raodenoba da Sesabamisi sakompensacio Tanxebi moyvanilia danarT 4A-sa (krwanisis parkisTvis) da danarT 4B-Si (krwanisis parkis gareT municipaluri teritoriisaTvis), xolo Sejamebuli informacia mocemulia qvemoT.

krwanisis parkis zonaSi saerTo jamSi 401 Ziri xe moiWreba (dawvrilebiTi informaciisTvis ix. gv. 473). maT Soris moiWreba wiTeli nusxis saxeobebi: 39 Ziri Teladuma (Ulmus minor Mill) da 29 Ziri kakali (Juglans regia L). sxva xe-mcenareebis Wris msgavsad, wiTeli nusxis saxeobebis Wrac q. Tbilisis meriasTan (mis ekologiur samsaxurTan) SeTanxmdeba. parkis sazRvrebSi mosaWreli xeebis sakompensacio Tanxa 330,172 lars Seadgens. saerTo jamSi, krwanisis parkis teritoriis gareT sazogadoebrivi sargeblobis teritoriebidan 851 Ziri xe moiWreba (ix. gv. 573). parkis teritoriis gareT mosaWreli xeebis sakompensacio Tanxa 498,025 laria. xe-mcenareebis Wris jamuri sakompensacio Tanxa ki 828,197 lars Seadgens.

winasamSeneblo kvlevebis Sedegebis gaTvaliswinebiT, mSenebelma kontraqtorma da „municipaluri ganviTarebis fondma“ wiTeli nusxis saxeobebze zemoqmedebis Semamcirebeli RonisZiebebi unda gaataron. es SesaZlebelia gzis marSrutis daxvewiT. marSrutis dazustebis Semdeg unda aRiricxos wiTel nusxaSi Setanili xe-mcenareebis yvela is egzempliari, romelic proeqtis zemoqmedebis qveS moyveba. wiTeli nusxiT daculi xe-mcenareebis garemodan amoReba unda moxdes „saqarTvelos "wiTeli nusxisa" da "wiTeli wignis" Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis Sesabamisad. Tumca, Tbilisis municipalitetis teritoriaze ganlagebuli xeebis SemTxvevaSi garemos da bunebrivi resursebis dacvis saministrosTan SeTanxmeba ar moiTxoveba.

xe-mcenareebis WrisTvis gadaxdil kompensacias q. Tbilisis meriis ekologiuri samsaxuri xeebis dargvas da rekreaciuli zonebis mowyobas moaxmars, rac amJamad ganxilvis procesSi myofi saerTo ganviTarebis gegmis Sesabamisad moxdeba; Tanxebi qalaqSi garemos dacvasTan dakavSirebuli sxva sakiTxebis mosagvarebladac SeiZleba daixarjos. sakompensacio Tanxis gadaxdis garda saqarTvelos kanonmdebloba damatebiTi Semarbilebeli RonisZiebebis ganxorcielebas ar moTxovs. Tumca, Cven CavTvaleT, rom fuladi kompensaciis garda, proeqtis farglebSi dairgveba xeebi da ganxorcieldeba landSafturi samuSaoebi, rac proeqtis teritoriaze, lokalurad gaaumjobesebs ekologiur mdgomareobas. kerZod, „urbanuli gzis rekreaciuli zonis mowyobis“ programis farglebSi 303 xe dairgveba gzis pira xeivnebSi. mTeli programis Rirebuleba, xeebis rgvis CaTvliT, 1,015,549 lars Seadgens. amas garda, Cven CavTvaleT, rom proeqtiT miyenebuli zianis asanazRaureblad damatebiT 2500 xe unda dairgos, rac am teritorias esTetiur da rekreaciul Rirebulebas SesZens. xeebi SeiZleba dairgos krwanisis parkis teritoriaze da mis mimdebared arsebul moSiSvlebul adgilas, romelic municipaluri sakuTrebaa. xeebis rgvis SemoTavazebuli programa proeqtis miznebisTvis moWrili, wiTel nusxaSi Setanili yoveli 1 xis sanacvlod 10 xis dargvas iTvaliswinebs; farTod gavrcelebuli saxeobebis SemTxvevaSi ki 1 moWrili xis sanacvlod 1.5 xis dargvaa dagegmili. farTod gavrcelebuli saxeobis xeebis SerCeva Tbilisis meriis ekologiur samsaxurTan konsultaciis moxdeba. aRniSnuli programis farglebSi dairgveba:

• 390 Ziri Teladuma

• 460 Ziri kakali

200

• 2050 Ziri farTod gavrcelebuli saxeobebisa

am mizniT daqiravebuli iqneba specializebuli kompania. aseve, sasurvelia konsultaciebi adgilobriv mosaxleobasTan. „municipaluri ganviTarebis fondma“ landSafturi samuSaoebis gegmis momzadeba SesaZloa samSeneblo kontraqtSi Seitanos, an am mizniT pirdapir daiqiravos specializebuli kompania. xeebis moWrisas daculi unda iqnas „qalaq Tbilisis sazRvrebSi da mimdebare teritoriaze arsebuli mwvane nargavebisa da saxelmwifo tyis fondis gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesebi, romlebic moyvanilia qvemoT:

8.1.9 faunis dacva

mSeneblobis etapi

proeqti ar iqoniebs mniSvnelovan gavlenas faunaze. erTaderTi saxeoba,

romelzec samSeneblo samuSaoebma SeiZleba mniSvnelovani gavlena moaxdinos,

aris Ramurebi. aRniSnuli zemoqmedebis mniSvnelovnad Semcireba SesaZlebelia

dasangrevi Zveli Senobebisa da mosaWreli fuRuroiani xeebis Semowmebis gziT.

Ramurebis koloniebis dasafrTxobad SeiZleba “rbili SeSfoTebis” meTodis

gamoyeneba (akustikuri).

ormoebi, Txrilebi da msgavsi elementebi SemoRobili unda iqnes barierebiT,

raTa Tavidan iqnes acilebuli maTSi cxovelebis Cavardna – mag. saxeobisaTvis

garCevadi feris mqoni didi lenti da nebismieri brtyeli masala mcire zomis

cxovelebisaTvis: Tunuqi, polieTileni da sxv. grZeli dafebi an morebi unda

Cawyobili iqnes ormoebsa da TxrilebSi RamiT, raTa mcire zomis cxovelebma

SeZlon gamosvla. ormoebi da Txrilebi unda gadamowmdes miwiT Sevsebamde.

xmauris, emisiebisa da mtvris Semcirebis zomebi, aseve muSebis mxridan

brakonierobis prevenciis zomebi unda Sevides gmg-Si, rogorc Serbilebis

RonisZiebebi.

mcenareebi daifareba mtvriT, rac zemoqmedebas moaxdens sakveb bazasa da

xerxemliani da uxerxemlo saxeobebis gamravlebaze (Яблоков, Остроумов 1985); es zemoqmedeba Semofarglulia gzis uSualo mimdebare teritoriebiT.

mSeneblobisas, gamoyenebul unda iqnas mtveris Semcirebis aukve aRwerli

teqnologiebi (morwyva; masalebis gadaxurva; da a.S.).

winasamSeneblo samuSaoebis etapze:

kvleva, romelic daadgens samSeneblo derefanSi xom ar aris frinvelTa

daculi saxeobebis budeebi (ganxorcieldeba gazafxulze, Tu samSeneblo

samuSaoebi martamde gastans)

kvleva, romelic daadgens mosaWreli xeebis fuRuroebSi xom ar aris

Ramuras koloniebi

am saqmianobis ganxorcieleba mSenebeli kontraqtoris valdebuleba iqneba.

„municipaluri ganviTarebis fondi“ uzrunvelyofs, rom aRniSnuli moTxovnebi

Setanili iqnas samSeneblo kontraqtsa da fasTa kvotirebaSi. am mizniT

miaxloebiT 2000 lari gamoiyofa.

samSeneblo samuSaoebis etapze:

201

muSaxels unda aekrZalos samuSao ubanze arsebuli cxovelebis (kerZod,

gvelis, xvlikisa da kus) mokvla. amas garda, maT unda gaacnon, Tu ra

sanqciebi dauwesdebaT wiTel wignSi Setanili kus, gvelis, Ramuras an

frinvelis mokvlisaTvis.

samuSao ubnebsa da gzis pirebze wylis obieqtebis (maT Soris gubeebis)

da balaxis sawvaviTa da sapox-sacxebi masalebiT dabinZurebis Tavidan

asacileblad unda gatardes saTanado RonisZiebebi, maT Soris mkacrad

unda gakontroldes samSeneblo teqnikis sawvaviT gamarTvis procesi.

dauSvebelia teqnikis sawvaviT gamarTva wylis napirebTan, radganac

SeiZleba wyali sawvaviTa da zeTebiT dabinZurdes.

cxovelTa daculi saxeobebis dafiqsirebis SemTxvevaSi saWiroa gatardes

RonisZiebebi, raTa minimumamde iqnas dayvanili maTze zemoqmedeba

gamravlebisa da axali Taobis gamozrdis periodebSi.

samSeneblo samuSaoebisas amoRebuli Txrilebi da ormoebi unda

SemoiRobos, raTa cxovelebi ar Cavardnen maTSi: mag, es ubnebi SeiZleba

moiniSnos cxovelebisaTvis TvalSisacemi farTo lentiT, mcire

ZuZumwovrebis SemTxvevaSi unda SemoiRobos nebismieri brtyeli masaliT,

mag, TunuqiT, polieTileniT da sxva. RamiT ormoebsa da TxrilebSi unda

Caidos grZeli ficrebi an morebi, raTa ormoSi Cavardnis SemTxvevaSi

mcire ZuZumwovrebs SeeZloT iqidan amosvla. amovsebis win Txrilebi da

ormoebi unda Semowmdes.

samSeneblo ubnebis maxloblad arsebuli xeebi, romlebic moWras ar

eqvemdebareba, samuSaoebis warmoebisas ar unda daziandes;

xeebi, romlebSic Ramuras koloniaa dabudebuli, xeluxlebeli unda

darCes, an dakarguli TavSesafris sakompensaciod RamurebisTvis

xelovnuri TavSesafari (Ramuras yuTebi) unda moewyos.

garemoze zemoqmedebis marTvis gegmaSi gaTvaliswinebuli unda iyos

xmaurisa da mtvris Semamcirebeli RonisZiebebi, aseve muSaxelisaTvis

brakonierobis akrZalva.

am saqmianobis ganxorcieleba mSenebeli kontraqtoris valdebuleba

iqneba. „municipaluri ganviTarebis fondi“ uzrunvelyofs, rom aRniSnuli

moTxovnebi Setanili iqnas samSeneblo kontraqtsa da fasTa kvotirebaSi,

risTvisac aRniSnul dokumentebs danarTad daerTveba garemoze

zemoqmedebis marTvis gegma.

mSeneblobis Semdgomi samuSaoebisas:

samSeneblo samuSaoebebisas dazianebuli mdinareTa da nakadulebis

kalapotebis aRdgena; dazianebuli sairigacio arxebis aRdgena krwanisis

tye-parkSi, raTa uaxloes momavalSi tye ar gaqres.

gzis gaswvriv xeebis damcavi zolis mowyoba - xeebis 4-5 mwkrivis dargva

da maT qveS xSiri mayvlis buCqnaris gaSeneba mTels sigrZeze.

par ki s Ro bi s aRd gena

krwanisis tye-parkSi pirutyvis Zovebis Sewyveta

202

krwanisis tye-parkSi tyis safaris aRdgena, risTvisac adgilobrivi

Walispira tyeebis saxeobebi, pirvel rigSi ki xvalo (Populus hybrida),

ofi da tirifi unda dairgos.

Ramuras yuTebis Camokideba Ramurebis im sabudari adgilebis

sakompensaciod, romlebic gzis mSeneblobisaTvis moWril xeebTan erTad

ganadgurdeba.

am saqmianobis ganxorcielebaze ZiriTadi pasuxismgebloba krwanisis parkis

mesakuTres ekisreba. „municipaluri ganviTarebis fondi“ mas eko-kompensaciis

programisaTvis finansebs gamouyofs, aseve daxmarebas aRmouCens organizaciul

sakiTxebSi da nergebis SeZenisas.

8.1.10 kulturuli memkvidreobis dacva

pirveli etapis arqeologiuri kvlevebis safuZvelze gacemuli aris daskvna,

romlis Tanaxmadac mxolod or lokalur ubanze samSeneblo samuSaoebis

dawyebamde Casatarebeli aris me-2 etapis arqeologiuri kvlevis samuSaoebi.

samSeneblo teritoriis danarCeni nawili Tavisufali aris kulturuli

memkvidreobis naSTebisagan da aq SesaZlebeli aris samSeneblo samuSaoebis

dawyeba damatebiTi kvlevis gareSe (ix. p. 5.5.2). pirveli etapis kvlevebis da

Sesaisi daskvnis safuZvelze, Catarda meore etapis arqeologiuri

samuSaoebi qvemo foniWalis teritoriaze samSeneblo teritoriis mexuTe

zonaSi (tab 1) 50 X 35 metr farTobze da samSeneblo teritoriis meeqvse

zonaSi (tab 2) 150 X 35 metr farTobze. saqarTvelos kulturuli

memkvidreobis dacvis erovnuli saagentos mier 2016 wlis 29 marts gaica

daskvna, romlis Tanaxmadac: saproeqto miwis nakveTis me-6 zonaSi

kulturuli fenebi ar registrirdeba da saqmianobis ganmaxorcielebel

organizacias (municipaluri ganviTarebis fonds) eZleva dadebiTi daskvna

miwis nakveTis me-6 zonaSi (GPS koordinatebi X0492800 Y4610600) samuSaoebis

Catarebaze. rac Seexeba me-5 zonas, aq, samSeneblo samuSaoebis dawyebamde,

Casatarebeli aris me-3 etapis kvlevebi. mesame etapis Sesaswavli teritoriis

farTobi mocemulia GPS koordinatebiT X 0492581 Y 4611078. 25 metri

dasavleTiT. X 0492571 Y 4611065 20 metri aRmosavleTiT. X 0492588 Y 461153 20 metri Crdilo aRmosavleTiT. X 0492594 Y 461166.

mSeneblobis procesSi arqeologiuri artefaqtebis dazianebis riskis Tavidan

asacileblad saWiroa arqeologiuri zedamxedveloba miwis samuSaoebis dros.

zedamxedvelobis procedurebi da sxva saWiro zomebi SeTanxmebuli unda iqnes

kulturis saministrosTan mSeneblobis nebarTvis miRebis dros, nebarTvis

gacemis wesebis Sesabamisad. saqarTvelos kanonis “kulturuli memkvidreobis

Sesaxeb” me-14 muxlis mixedviT, karierebTan dakavSirebul saqmianobaze, aseve

gansakuTrebuli mniSvnelobis mqone obieqtebis mSeneblobaze nebarTvis gacemas

saqarTveloSi axorcielebs uflebamosili organo saqarTvelos kulturis,

ZeglTa dacvisa da sportis saministros dadebiTi gadawyvetlebis safuZvelze.

am daskvnis safuZvelia Sesabamisi teritoriis arqeologiur kvelva, rasac

axorcielebis is organizacia, visac surs miwis samuSaoebis warmoeba. miwis

203

samuSaoebis ganmaxorcielebeli organizacia warudgens saminsitros

daokumentacias teritoriis arqeologiuri kvlevis Sesaxeb. es winaswaruli

kvleva unda moicavdes savvele kvlevebsa da laboratoriul samuSaoebs.

arqeologiuri obieqtis aRmoCenis SemTxvevaSi sakvlev teritoriaze

arqeologiuri Seswavlis daskvna unda moicavdes Semdeg informacias:

a) arqeologiuri Sreebis detaluri savele Seswavla da obieqtebis

CamonaTvali, romlebic aRmoCnda Tanamedrove meTodologiis gamoyenebiT;

b) identificirebuli obieqtebis konservaciis problemaze rekomendaciebi

da samSeneblo saqmianobis dagegmva saproeqto teritoriaze

arqeologiuri Seswavlis safuZvelze. arsebuli praqtikiT, arqeologiuri

kvelva warmoebs detaluri daproeqtebis kontraqtis farglebSi

samSeneblo nebarTvis miRebis stadiaze.

mSeneblobis stadiaze uzrunvelyofili unda iyos arqeologiuri monitoringi

samSeneblo kontraqtoris mier kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis

saministros zedamxedvelobiT. arqeologiuri zedamxedvelobisa da sxva

SeTanxmebuli samuSaoebisaTvis aucilebeli biujeti unda dafiqsirdes

samSeneblo samuSaoebis SefasebaSi.

arqeologiuri artefaqtebis gamovlenis SemTxvevaSi gamosayenebeli

procedura:

mSeneblobis kontraqtori moizidavs Tavisi saqmis zedmiwevniT mcodne 1

specializirebul arqeologs (arqeologiur zedamxedvels) yoveldRiuri

zedamxedvelobis Casatareblad miwis samuSaoebis Sesrulebis dros. saukeTeso

praqtikas warmoadgens am amocanisaTvis SerCeuli piris kandidaturis

SeTanxmeba kulturisa da ZeglTa dacvis saministrosTan.

kulturisa da ZeglTa dacvis saministrom SeiZleba aseve daniSnos piri an

kompania samSeneblo samuSaoebis perioduli zedamxedvelobis

gansaxorcieleblad, Tumca es praqtika gamoiyeneba mxolod sensitiuri

proeqtebis eqskluziur SemTxvevebSi.

arqeologiuri zedamxedveli atarebs yoveldRiur monitorings yvela

samSeneblo ubanze, sadac miwis samuSaoebia (miwis mosufTaveba, gruntis

profilireba, gaTxrebi da sxva) dagegmili, Tanxmad grafikisa.

amas garda, arqeologiuri zedamxedveli gankargulebas aZlevs muSebs

dauyovnebliv Seatyobinon mas potenciuri arqeologiuri reliqviebis

SemTxveviTi aRmoCenis Sesaxeb.

potenciuri arqeologiuri Rirebulebis materialuri kulturis obieqtebis –

artefaqtebis aRmoCenis SemTxvevaSi, Semdegi nabijebi unda gadaidgas:

1. mSeneblobaze dasaqmebuli muSebi valdebulni arian Sewyviton muSaoba da

dauyovnebliv Seatyobinon aRmoCenis Sesaxeb arqeologiur zedamxedvels.

2. arqeologiuri zedamxedveli atyobinebs amis Sesaxeb ubnis mTavar inJiners da moiTxovs aRmoCenis ubanze yvela samuSaos Sewyvetas. arqeologiuri

zedamxedveli asrulebs aRmoCenisa da im ubnis pirvel Semowmebas, sadac es

aRmoCena moxda

204

3. im SemTxvevaSi, Tuki am aRmoCenas ara aqvs potenciuri arqeologiuri

Rirebuleba, arqeologiuri zedamxedveli atyobinebs amis Sesaxeb mTavar

inJiners da samuSaoebi grZeldeba. Canawerebis wignSi ki keTdeba Sesabamisi

Canaweri am SemTxvevis Sesaxeb.

4. im SemTxvevaSi, Tuki es aRmoCena Sefasda rogorc potenciuri

arqeologiuri reliqvia, arqeologiuri zedamxedveli atyobinebs mis Sesaxeb

mSeneblobis kontraqtoris mTavar inJiners da MDF–is garemos dacvis

specialists (da supervaizor kompanias / inJiners), moiTxovs samSeneblo

saqminobis Sewyvetas da atyobinebs kulturisa da ZeglTa dacvis saministros

momxdaris Sesaxeb.

5. mSeneblobis kontraqtoris mTavari inJineri aseve atyobinebs MDF–s samuSaoebis Sewyvetis Sesaxeb da moiTxovs kulturisa da ZeglTa dacvis

saministros dauyovnebliv CarTvas.

6. kulturisa da ZeglTa dacvis saministro niSnavs eqsperts an eqspertTa

jgufs da atarebs aucilebel arqeologiur samuSaoebs ubanze problemis

identificirebis mizniT.

7. ufro martiv SemTxvevebSi, moZravi artefaqtebis, dasafiqsirebeli masalis

amoRebisa da sxva saxis aucilebeli samuSaoebis Sesrulebis Semdeg,

kulturisa da ZeglTa dacvis saministros eqspertebi iReben gadawyvetilebas

SeCerebuli samseneblo saqmianobis aRdgenis Sesaxeb.

8. Rirebuli da sivrculad ganbneuli aRmoCenebis gansakuTrebul sagangebo

SemTxvevebSi kulturisa da ZeglTa dacvis saministros SeuZlia moiTxovos

ganTvisebis zolis relokacia, misi gadanacvlebiT arqeologiuri ubnidan

usafrTxo distanciaze.

8.1.11 infrastruqturuli elementebis dacva

mobilizaciisa da mSeneblobis wina etapis periodSi igegmeba aucilebeli

RonisZiebebi imisaTvis, rom gadamcemi xazebi, wyalmomaragebisa da adgilobrivi

gazis milebi gadatanil iqnas usafrTxo adgilebSi. yvela es

infrastruqturuli sistemebi Seuwyvetlad funqcionaluri unda iyos rogorc

mSeneblobis periodSi, aseve misi dasrulebis Semdeg. saWiroa mudmivi

monitoringi im infrastruqturuli sistemebis dazianebis Tavidan asacileblad,

romlebic ar iqneba amoRebuli da gadatanili. yvela dazianebuli sistema

aRdgenil unda iqnas. gadasatani an gansakuTrebuli zemoqmedebis qveS myofi

komunaluri samsaxurebisa da infrastruqturis sruli CamonaTvali mocemulia

2.9 ganyofilebaSi _ “komunaluri samsaxurebis relokacia”.

proeqtis farglebSi ganlagebuli yvela komunaluri samsaxurebis relokacia,

Canacvleba da mimarTulebis Secvla:

- kontraqtori pasuxismgebelia mWidro TanamSromlobaze nebismieri

komunaluri momsaxurebis kompaniasTan, romlis infrastruqtura

ganTavsebulia sazogadoebriv adgilebSi.

- nebismieri mSeneblobis dawyebamde kontraqtorma unda Seatyobinos

komunalur kompaniebs SemoTavazebuli samuSao ubnis Sesaxeb da

205

mosTxovos maT nebismieri tipis maTi aRWurvilobis ubanze ganlagebis

adgilis moniSvna.

- kontraqtorma unda daadginos arsebuli komunikaciebis, kerZod, milebis

gayvanilobis, sakanalizacio sistemebis, zedapiruli wylebis drenaJebis,

denisa da telefonis kabelebis, haerSi gatarebuli kabel-gadamcemi

xazebisa da wyalgayvanilobis magistralebis pozicia manam, sanam

daiwyebs nebismier gaTxriT samuSaoebs an sxva saxis saqmianobas,

romelmac SeiZleba daazianos arsebuli komunkaciebi.

- kontraqtori, Sesabamis Tanamdebobis pirebTan erTad, pasuxismgebelia

samSeneblo samuSaoebis zemoqmedebis qveS moxvedrili iseTi servisebis

gadatana-Secvlis organizebaze, rogoricaa milebis, denisa da

satelefono xazebis gayvaniloba, wyalgayvanilobis, sakanalizacio

milebisa da zedapiruli wylebis sadrenaJo sistemebi. amgvari gadatana–

Secvlis organizeba daeqvemdebareba inJinrisa da Sesabamisi

pasuxismgebeli piris SeTanxmebas.

- kontraqtori pasuxismgebelia nebismieri saxis da yvela im dazianebaze,

romelic miadgeba nebismier komunalur samsaxurs mSeneblobis periodSi;

manve unda SeakeTos dazianebuli sistemebi sakuTari aRWurvilobiT an,

komunaluri momsaxurebis mimwodebeli kompaniis survilis SemTxvevaSi,

kontraqtors SeuZlia kompaniis aRWurvilobisa da TanamSromlebis

Tavisuflad gamoyeneba saWiroebisda mixedviT, SemkeTebluri samuSaoebis

Casatareblad.

- Tuki komunalurma kompaniam airCia dazianebuli komunaluri sistemebis

TviTon SekeTeba, SekeTebis xarjebi kontraqtoris pasuxismgebloba xdeba.

- Tuki SemoTavazebul samuSao ubanze kontraqtors daxvda komunaluri

aRWurviloba, kontraqtori werilobiTi formiT mimarTavs inJiners

TanxmobisaTvis komunaluri sistemis relokaciis Sesaxeb Seneblobis

ubnis farglebs gareT. es winadadeba unda moicavdes, magram ar

zRudavdes samuSaos SemoTavazebul xangrZlivobas, komunikaciuri

sistemis axali marSrutebis gegmebsa da detalebs, gamosayenebel

masalebs, nebismier aucilebel sertifikacias imis Taobaze, rom masala

akmayofilebs komunaluri kompaniis specifikacias, da adgilze darCenili

nebismieri sakomunikacio masalis dacvis meTodebis gamoyenebis detalebs.

komunikaciuri sistemebis mimarTulebis Seicvlis Semdeg, dainteresebul

komunalur kompanias atyobineben, rom moaxdinos Sesrulebuli samuSaos

inspeqtireba amovsebiTi samuSaoebis dawyebamde.

zemoqmedebis qveS myofi infrastruqtura da misi mflobelebis CamonaTvali

mocemulia paragr. 2.9 .

ZiriTad infrastruqturas, romelic mocemul SemTxvevaSi unda gadaikveTos,

warmoadgens navTobisa da gazis saerTaSoriso magistrali, romlis

eqspluatacias awarmoebs BP. BP –isa da detaluri dizainis kontraqtoris

mWidro TanamSromlobis Sedegad, maT mier SemuSavda specialuri proeqti

zemoTxsenebuli strategiuli mniSvnelobis magistraluri RoW xazis

gadakveTisaTvis. es specifiuri dizaini akmayofilebs saerTaSoriso

206

usafrTxoebisa da sainJinro-teqnikuri standartebis moTxovnebs da BP–ma moiwona mocemuli teqnikuri gadawyvetileba.

sxva zemoqmedebis qveS myofi infrastruqturuli elementebi lokaluri

mniSvnelobisaa da nalebad kompleqsur xasiaTs atareben. qvemoT CamoTvlil

mflobelebTan konsultaciebis Sedegad, detaluri dizainis (DD)kontraqtorma SeimuSava specifiuri relokaciisa da dizainis gegma TiToeuli

gansakuTrebuli infrastruqturuli sistemisaTvis. miRweul iqna SeTanxmeba

yvela dainteresebul mxaresTan. imsjeles usafrTxoebisa da garemos dacvis

sakiTxebis Sesaxebac, ramdenadac yvela axali lokacia ramdenime metrSia

ganlagebuli, igive garemos teritoriul farglebSi. yvela es

infrastruqturuli elementi ganTavsebulia dabali sensitiurobis zonaSi.

8.1.12 jandacva da usafrTxoeba

aucilebelia usafrTxoebis normebis, sawarmoo sanitariisa da

xanZarsawinaaRmdego zomebisa da instruqciebis dacva samuSaoebis Sesrulebis

dros, aseve kadrebis treiningisas. kontraqtori valdebulia, Cautaros

personals usafrTxoebis instruqtaJi samuSaoebis dawyebamde.

satransporto saSualebebs unda hqondes motrialebis mcire radiusi,

aRWurvili iyos xmovani da ganaTebis niSnebiT, romlebic muSa mdgomareobaSi

unda iyos. parkirebis adgili unda SemoiRobos da aRiWurvos avariuli

gaCerebis wiTeli niSnebiT dRisiT, xolo RamiT – wiTeli ganaTebis niSniT.

gzaze momuSave pirebi aRWurvili iqnebian specialuri formebiTa da

fexsacmliT. aucilebelia zogadi usafrTxoebis normebis dacvla, rogoricaa

samuSao ubnis SemoRobva, usafrTxoebis sxvadasxva RonisZieba. kontraqtori

uzrunvelyofs specialur TavSesafars muSebisaTvis amindis araxelsayreli

pirobebis dros.

transportisa da qveiTebisaTvis uzrunvelyofili iqneba alternatiuli

gasasvlelebi. gamoyenebuli iqneba saTanado ganaTeba da niSnebi.

kontraqtori pasuxismgebelia samuSaoebis Catarebaze Sromis kanonmdeblobisa

da usafrTxoebis moTxovnebis dacviT, agreTve sawarmoo sanitaruli

moTxovnebis gaTvaliswinebaze.

8.1.13 damxmare samSeneblo nagebobebis kompleqsi (betonis qarxana, banaki,

avtomeurneoba).

samuSaoTa eferqturi organizebisaTvis aucilebelia damxmare obieqtebisa da

Senoba–nagebobebis mowyoba, romelTa proeqtirebas da mSeneblobas

uzrunvelyofs kontraqtori. proeqti ar iTvaliswinebs am infrastruqturas. am

infrastruqturis proeqti da ganlageba kontraqtoris kompetenciis sferos

miekuTvneba. aqedan gamomdinare winamdebare garemoze zemoqmedebis SefasebaSi

ar Sedis zemoqmedebis Semcirebis konkretuli RonisZiebebi, aramed mocemulia

zogadi rekomendaciebis iuridiul sakiTxebaTan da zemoqmedebis Semcirebis

RonisZiebebTan dakavSirebiT, aseve am proeqtisTvis gamosayenebeli standartebi.

207

asfalto-betonis qarxanasTan dakavSirebiT gadawyvetilebas kontraqtori Rebulobs. man SeiZleba aarCios regionSi moqmedi asfaltis romelime mimwodebeli. am SemTxvevaSi moTxovna imaSi mdgomareobs, rom mimwodebels unda hqondes Sesabamisi licenzia da yvela saWiro nebarTva. kontraqtorma SeiZleba moawyos sakuTari asfalto-betonies saamqro. Tu kontraqtori gadawyvets sakuTari qarxnis agebas, unda momzaddes calke gzS da saWiroa ekologiuri eqspertizis dadebiTi daskvnis miReba. gzS-Si ganxiluli unda iqnas asfaltis qarxanasTan dakavSirebuli yvela zemoqmedeba. aqcenti unda gakeTdes atmosferul haerSi gamonabolqvze (mtveri, aromatuli naxSirwyalbadebi da sxv.) da niadagis/wylis dabinZurebis sakiTxebze (bitumiT dabinZureba). asfalto-betonis qarxnis gzS-s farglebSi momzadebul iqneba zdC da zdg normatiuli dokumentebi.

saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad sxva samSeneblo nagebobebi (betonis

qarxana, banaki, avtomeurneoba) ar eqvemdebareba garemos dacvis nebarTvas. Tumca, samSeneblo kontraqtorma bolomde unda Seasrulos garkveuli

standartebi da wesebi. teritoriis daproeqteba da SerCeva unda moxdes

saqarTveloSi moqmedi Semdegi normatiuli dokumentebis mixedviT:

• saqarTvelos mTavrobis 2009 wlis 24 martis N57 dadgenileba

„mSeneblobis nebarTvis gacemis wesisa da sanebarTvo pirobebis

Sesaxeb“

• saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministris 2009 wlis 8 ivlisis

N1–1/1254 brZaneba „dasaxlebaTa teritoriebis gamoyenebisa da

ganaSenianebis regulirebis ZiriTadi debulebebis damtkicebis

Taobaze“.

• saqarTvelos ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis ministris 2010 wlis

18 Tebervlis N1–1/251 brZaneba „saqarTvelos teritoriaze teqnikuri

zedamxedvelobisa da saamSeneblo sferoSi 1992 wlamde moqmedi

normebis, wesebis da teqnikuri reglamentirebis sxva dokumentebis

gamoyenebis Sesaxeb“.

• СНиП2.07.01.–89 „qalaqTmSenebloba“;

• СНиП2.08.02.–89 „sazogadoebrivi Senobebi da nagebobebi“;

• СНиП2.09.03.–85 „sawarmoo dawesebulebebis nagebobebi“;

• СНиП2.09.04.–87 „administraciuli da sayofacxovrebo Senobebi“

• saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministris 2008

wlis 13 noembris N745 brZaneba „garemosdacviTi teqnikuri

reglamentis Sesaxeb“;

damxmare obieqtebis kompleqsi moicavs sacxovrebel banaks, avtomeurneobas da

betonis qarxanas.

sayofacxovrebo banaki

sacxovrebeli banaki moicavs saofise, sacxovrebel, sayofacxovrebo da kvebis

blokebs.

sacxovrebeli banakis mowyobisas aucilebelia sasmel–sameurneo wyliT

uzrunvelyofa. SerCeuli teritoriaze SesaZlebelia milisebri an Saxturi Wis

208

mowyoba da miwisqveSa mtknari wyliT banakis wyalmomarageba, risTvisac

saWiroa miwisqveSa wylis aRebis licenzia moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.

teritoriaze moewyoba samarago rezervuari, romlidanac banakis obieqtebs

wyali miewodeba TviTdinebiT.

Camdinare wylebi banakis teritoriaze mowyobili sakanalizacio sistemiT

Seikribeba da teritoriidan gayvana moxdeba saerTo koleqtoriT.

Camdinare wylebi dabinZurebuli iqneba organuli nivTierebebiT, amitom

saWiroebs biologiur gawmendas. C.w–ebis gawmendisTvis unda moewyos

teqnikurad SedarebiT martivi nageboba – septiki.

septiki warmoadgens nagebobas, romelSic erTdroulad xdeba Camdinare wylebis

meqanikuri, biologiuri gawmenda da lamis mineralizacia. septikis gavlis

Semdeg moxdeba Camdinare wylis dezinfeqcia da zedapiruli wylis obieqtSi

an bunebaSi (mSrali xeobebi da a.S.) CaSveba.

banakis teritoriaze daidgmeba narCenebis konteinerebi sayofacxorebo

narCenebis Sesagroveblad. narCenebis gatana moxdeba adgilobriv samsaxurebTan

gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze.

obieqtis mowyobisas gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi normatiuli

dokumentebis moTxovnebi:

• saqarTvelos kanoni „wylis Sesaxeb“;

• saqarTvelos kanoni „wiaRis Sesaxeb“;

• saqarTvelos kanoni „nebarTvebisa da licenzirebis Sesaxeb“;

• saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministris 2008

wlis 13 noembris N745 brZaneba „garemosdacviTi teqnikuri reglamentis

Sesaxeb“;

• saamSeneblo normebis da wesebi (mw 07.01–09) – „wyalmomaragebisa da

kanalizaciis gare qselebi da nagebobebi“

• sanwdan 2.1.4. 000 – 00 „sasmeli wyali da dasaxlebuli adgilebis

wyalmomarageba“;

• sn da w 2.04.01–85 „Siga wyalsadeni da kanaklizaciis normebi“;

• sn da w 3.0.01–85 „Siga sanitarul–teqnikuri sistemebi“

• sn 496–77 „droebiTi instruqcia zedapiruli Camdinare wylebis gamwmendi

nagebobebis proeqtirebisaTvis“

avtomeurneoba

igi moicavs gzis mSeneblobaSi gamoyenebuli teqnikisaTvis avtosadgomsa da

SesakeTebel boqsebs.

SesakeTebeli boqsebis teritoriaze ganTavsdeba mwyobridan gamosuli

avtonawilebis Sesagrovebeli bunkerebi: zeTiT dabinZurebuli nawilebisaTvis

liTonis yuTebi, amortizebuli saburavebis da sxva polieTilenisa da rezinis

nawilebisaTvis sacavebi, aRniSnuli narCenebi teritoriiodan gaitaneba

adgilobriv samsaxurebTan xelSekrulebis safuZvelze. Secvlili zeTebisa da

209

sxva narCeni navTobproduqtebisaTvis daididgmeba plastmasis rezervuarebi,

romlis teritoriidan gatanasa da gauvneblobaze pasuxismgebeli iqneba

kontraqtori.

navTobproduqtebiT niadagis da wyalsatevebis dabinZurebis mosalodneli

riskis Tavidan acilebis mizniT avtosadgomis teritoria moSandakdeba da

moewyoba saniarvre wylebis Semkrebi sistema.

arsebobs saniaRvre wlebis Sewonili nivTierebebiT da navTobproduqtebiT

dabinZurebis riski, amitom Sekrebili saniarvre wylebisaTvis moewyoba

navTobproduqtebis damWeri.

saniRvre wylis raodenobis gaangariSeba moxdeba Semdegi formuliT.

Q=10 ×F×H × K sadac: Q - saniaRvre wylis moculobaa m3/dR. (m3/wel).

F - teritoriis farTobi ha–Si.

H – naleqebis raodenobaa mm–Si, miRebulia arsebuli literaturuli

wyaroebis mixedviT.

K - koeficienti, romelic damokidebulia safaris tipze.

saniaRvre wylebis moculobis Sesabamisad moxdeba gamwmendi nagebobis

gaangariSeba.

obieqtis mowyobisas gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi normatiuli

dokumentebis moTxovnebi:

– saqarTvelos kanoni „wylis Sesaxeb“;

– sn 496–77 „droebiTi instruqcia zedapiruli Camdinare wylebis gamwmendi

nagebobebis proeqtirebisaTvis“

– СНиП2.11.04.–85 – „navTobis, navTobproduqtebisa da Txevadi airis

miwisqveSa sacavebi“;

– ekonomikuri ganviTarebis ministris 2008 wlis 8 dekembris N1–1/2935 brZaneba „avtogasamarTi sadgurebisa da avtogasamarTi kompleqsebis

usafrTxoebis wesebis damtkicebis Sesaxeb“

teritoriebis SerCeva

samuSaoTa organizebis efeqturi warmarTvisaTvis aucilebelia saamSeneblo

banakebis adgilebis sworad SerCeva.

banakis adgilmdebareobisa da zomis SerCeva warmoadgens kontraqtoris

prerogativas da pasuxismgeblobas, magram gaTvaliswinebuli unda iqnes

saamSeneblo personalis urTierTqmedeba garemosTan da adgilobriv

mosaxleobasTan.

210

sur. 8.1 SemoTavazebuli droebiTi banaki muSebisaTvis

211

samSeneblo banakis narCenebis marTvis gegma mocemulia danarTSi 7-Si qvemore gadmogvaqvs mokle Sejameba.

obieqtis eqsploataciisas mosalodnelia Semdegi kategoriis narCenebis

warmoqmna:

• sayofacxovrebo nagavi;

• saofise narCenebi (qaRaldi, kartrijebi, naTurebi da sxv.);

• SefuTva (xe, qaRaldi da sxv.);

• navTobiT dabinZurebuli naWrebi, filtrebi, Semwovi baliSebi;

• navTobiT dabinZurebuli niadagi;

• polimeruli narCenebi;

• samedicino narCenebi.

asfalto-betonis qarxnis funqcionirebis dros warmoSobili sayofacxovrebo

nagvis odenoba damokidebulia personalis raodenobaze. winaswari monacemebiT,

dasaqmebuli iqneba 200-mde adamiani. miRebuli normebis gaTvaliswinebiT,

yovelwliurad TiToeuli muSaki warmoqmnis 0.70 m3 sayofacxovrebo nagavs.

zemoT aRniSnulidan gamomdinare, sayofacxovrebo narCenebis wliuri odenoba

iqneba: 0.70 * 200 = 140 m3. sayofacxovrebo nagvisTvis obieqtze

gaTvaliswinebulia daxuruli konteinerebis daontaJeba. am narCenebis amoReba

da gadayra ganxorcieldeba municipaluri dasufTavebis samsaxurTan dadebuli

kontraqtis safuZvelze.

navTobiT dabinZurebuli narCenebi da sxva saSiSi narCenebi droebiT

ganTavsdeba qarxnis teritoriaze garemosdacviTi da higienuri moTxovnebis

gaTvaliswinebiT, Semdeg ki Segroveba gadaecema organizacias, romelsac gaaCnia

saTanado garemosdacviTi nebarTva amgvari narCenebis

damuSavebis/ganTavsebis/gauvnebelyofisaTvis.

xis SefuTva gadaecema adgilobriv mosaxleobas Semdgomi gamoyenebis mizniT.

obieqtze warmoebuli narCenebis marTva (klasifikacia, inventarizacia,

segregacia, Segroveba, Senaxva, gadacema da transportireba) da monitoringi

ganxorcieldeba danarTSi 7 aRwerili principebis, procedurebisa da wesebis

Sesabamisad.

8.1.14 daskvna

samSeneblo kontraqtoris valdebuleba, daicvas garemosdacviTi marTvis

moTxovnebi, romlebic aRwerilia winamdebare gzS-Si, unda Seyvanili iqnes

kontraqtis pirobebSi (mag. gzS an mxolod gmg SeiZleba daerTos

xelSekrulebas da gaxdes misi ganuyofeli nawili).

samSeneblo kontraqtori valdebulia, gamoyos garemosdacviTi specialisti

garemosdacviTi sakiTxebis samarTavad da kontraqtoris ganxorcielebis gegmis

SesamuSaveblad (winamdebare gmg safuZvelze) saqmianobis ufro detaluri

aRweriT (grafili, CarTuli personali, aucilebeli resursebi da sxv.).

212

xeebis Canacvlebis (Tu saWiroa da Tu es moiTxova garemos dacvis

saministrom) proeqti unda moamzados kontraqtorma da Sesabamisi xarjebi

Setanili unda iqnes mSeneblobis saerTo biujetSi. xeebis Canacvlebis gegma

Setanli unda iqnes garemosdacviTi marTvis gegmaSi (EMP)..

gamoyenebuli unda iqnes mxolod kanonierad registrirebuli mimwodeblebi

saTanado nebarTvebiTa da licenziebiT. es exeba karierebis operatorebs da

sxva samSeneblo masalebis mimwodeblebs. nebarTvasa da licenziis pirobebTan

Sesabamisobis gadamowmeba warmoadgens erTaderT saSualebas, romelic eqneba

proeqts da romliTac SesaZlebelia mimwodeblis saqmianobasTan dakavSirebuli

zemoqmedebebis Serbileba. Tuki samSeneblo kompania gadawyvets sakuTari

karierebis gamoyenebas, saWiroa Sesabamisi licenziis miReba energetikis

saministrosgan. samSeneblo kontraqtorma SeiZleba miiRos gadawyvetileba,

TviTon daamontaJos betonis Semrevi qarxana proeqtisaTvis aucilebeli

betonis sawarmoeblad. betonisqarxanas ar sWirdeba calke gzS-s momzadeba,

magram sawarmos proeqti da betonis warmoebasTan dakavSirebuli saqmianoba

unda akmayofilebdes teqnikuri reglamentis moTxovnebs.

8.1.2 xangrZlivadiani da eqsploataciasTan dakavSirebuli zemoqmedebebis

Serbileba

aq gvinda, ganvixiloT saoperacio stadiaze gansaxorcielebeli Serbilebis

zomebi. am zomebis umravlesoba (ZiriTadad, SekeTeba-saremonto samuSaoebi)

unda ganaxorcielos sagzao demartamentma saxelmwifo biujetidan gamoyofili

saxrebiT, sesxebiT, grantebiTa da sxva finansuri wyaroebidan mopovebuli

saxsrebiT.

erozia da miwis stabilurobis kontroli da gamwvaneba. sagzao departamentma

unda uzrunvelyofs eroziisa da miwis stabilurobis mudmivi kontroli da

landSaftis aRdgenis monitoringi samSeneblo samuSaoebis dasrulebis Semdeg,

aseve Semarbilebeli qmedebebis drouli gatareba. Semarbilebeli RonisZiebebi

moicavs, magram ar Semoifargleba sadrenaJo sistemebis movliTa da eroziis

sawinaaRdmego zomebis (bermebi, mcenareuli safari da sxv.) gamoyenebiT

saWiroebis mixedviT.

gzispira nagavi da sawvaviT dabinZureba. sagzao departamentma koordinireba

unda gauwyios adgilobrivi samTavrobo uwyebebisa da kerZo kompaniebis

saqmianobas da uzrunvelyofs damxmare infrastruqturisa da momsaxurebis

saTanado mowyoba da funqcionireba (sawvavgasamarTi sadgurebi, narCenebis

marTvis samsaxurebi).

emisiebi haerSi, xmauri da dabinZureba saremonto samuSaoebis dros. sagzao

demartamentma unda uzrunvelyofs garemosdacviTi poziciis gaTvaliswineba

SekeTebis kontraqtebSi da ganaxorcielos maTi Sesrulebis monitoringi.

lanSaftis mowyoba da gamwvaneba. grZelvadian perspeqtivaSi saavtomobilo gzis

mTel sigrZeze gzebis departamentma unda moamzados gzispira zonis

ganviTarebis gegma lanSaftis mowyobis da gamwvanebis Sesabamisi strategiis

gamoyenebiT. gaTvaliswinebuli unda iqnes vizualuri, esTeturi da

gamonabolqvi airebis aspeqtebi.

213

sagzao moZraobasa da transportTan dakavSirebuli sagangebo situaciebis

Tavidan acileba da Serbileba, romlebmac SeiZleba gamoiwvios toqsikuri

masalebis daRvra, janmrTelobis dazianeba an sikvdili. sagangebo

situaciebisaTvis mzaoba. sagzao departamenti Sinagan saqmeTa saministrosTan

TanamSromlobiT (sagangebo situaciebis marTvis departamenti) uzrunvelyofs

Sesabamisi sakanonmdeblo bazis Seqmnasa da sagangebo situaciebze reagirebis

gegmebis SemuSavebas saSiSi masalebis gadazidvebis regulirebis mizniT.

zomebis sistema SeiZleba moicavdes, magram ar aris Semofargluli SemdegiT:

- SemTxveviT daRvrebiT gamowveuli zianis momcveli usafrTxoebis zomebisa

da sagangebo situaciebze reagirebis gegmis Seqmna da ganxorcieleba;

- saSiSi masalebis gadamtani transportisaTvis calke marSrutebis daweseba;

- safrTxis Semcirebis mizniT Sxamiani masalebis gadazidvis regulireba;

- saSiSi narCenebis transportirebis akrZalva ekologiurad sensitiuri

teritoriis gavliT.

zemoT moyvanili zomebi da gegmebi unda SemuSavdes saqarTvelos kanonis

“saSiSi nivTierebebis Sesaxeb” da garemos dacvis saministros normebis

mixedviT “qimiuri nivTierebebis gamoyenebis, transportirebis, Senaxvisa da

gamoyenebis Sesaxeb”. damxmare masalad aseve SeiZleba gamoyenebuli iqnes sxva

qveynebis normativebi (mag. ruseTi transportis ministris brZaneba #73,

gamocemuli 08.08.1995, Seicvala 1999 w).

adamianis, cxovelebisa da mcenareebis daavadebebis gavrcelebis Tavidan

acileba. sabaJo samsaxuri, daavadebaTa kontrolisa da samedicino statistikis

erovnuli centri da sakvebis usafrTxoebis, soflis meurneobis saministros

veterinaruli da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuri pasuxismgebeli arian

adamianis, cxovelTa da mcenareTa daavadebebis gavrcelebis Tavidan acilebaze,

rac SeiZleba gamoiwvios adamianTa gadaadgilebam da saqonlis

transportirebam.

214

9. garemos dacvis menejmentis gegma

Sesavali

garemos dacvis menejmentis gegma (EMP) axdens გზშ–s angariSSi

identificirebuli zemoqmedebebis, saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnebis

Sesabamisad am zemoqmedebis misaReb donemde SerbilebisaTvis saWiro qmedebebis,

ADB usafrTxoebis politikis, da bolos, monitoringis im RonisZiebebis

dokumentirebas, romlebic unda ganxorcieldes, rogorc mocemuli proeqtis

nawili, rom dadasturdes Semarbilebeli qmedebebis efeqturoba dasaxuli

miznebis miRwevis TvalsazrisiT an daiwyos aucilebeli makoreqtirebeli

qmedebebi. EMP aseve detalurad agviwers instituciur RonisZiebebs da SesaZleblobebs,

romlebic amJamad arsebobs an amoqmeddeba rogorc proeqtis ganxorcielebis

nawili, rom uzrunvelyofil iqnas garemos dacvis (da TviT EMP-is) keTilsaimedoobis yovelmxrivi ganxilva garemos dacvis rogorc erovnuli,

aseve ADB moTxovnebis gaTvaliswinebiT; EMP –m aseve moaxdina garemoze yvela

savaraudo zemoqmedebis identificireba da SemogvTavaza Sesabamisi

Semarbilebeli RonisZiebebi; mas mzadyofnaSi aqvs yvela sistema imis

sagarantiod, rom proeqtis mavne zemoqmedebis monitoringisa da kontrolis

garemodacviTi efeqturi procedurebi da Semarbilebeli RonisZiebebi

xorcieldeba proeqtis mimdinareobis mTeli procesis ganmavlobaSi.

proeqtTan asocirebuli garemoze zemoqmedeba detaluradaa aRwerili mocemul

EIA dokumentis 7 TavSi. EIA–Si identificirebuli zemoqmedebis

aRmosafxvrelad saWiro Semarbilebeli RonisZiebebi dajamebulia TiToeul

relevantur ganyofilebaSi, romelic aRwers mocemuli proeqtis zemoqmedebis

qveS moxvedril fizikur, biologiur da socialur-ekonomikur garemos (Tavi 8). identificirebuli zemoqmedeba da mis aRmosafxvrelad SemoTavazebuli

Semarbilebeli RonisZiebebi gaerTianda garemos dacvis Semarbilebel gegmaSi

da matricis formiTaa warmodgenili paragr. 9.3, romelic moicavs droiT

CarCoebs, pasuxismgeblobebs da, sadac es SesaZlebelia, Sefasebul xarjebs

TiToeuli RonisZiebisaTvis.

garemos dacvis Semarbilebeli gegma detalurad aRwers samSeneblo

samuSaoebis kontraqtoris aucileblobas da warmogvidgens detalur, mSenebare

ubanze orientirebul, ubnis specifiur garemos dacvis menejmentis gegmas

(SEMP), romelic eyrdnoba arsebul EMP–s, magram Sevsebulia dagegmili

aqtivobebisa da maTi Sesrulebis grafikebis aRweriT, EMP-s ganxorcielebasa da

mis monitoringze pasuxismgebeli pirebis CamonaTvaliT, aseve sawvavis daRvris

kontrolisa da samSeneblo narCenebis marTvis meToduri gancxadebiT. garemodacviTi monitoringis gegma warmodgenilia paragr. 9.4, romelic moxazavs

SemoTavazebuli Semarbilebeli gegmis efeqtur monitoringTan asocirebul

aqtivobebsa da pasuxismgeblobebs da uzrunvelyofs maT Sesabamisobas GZS–s rekomendaciebTan.

215

9.1. ganxorcielebis RonisZiebebi da pasuxismgeblobebi

mTavar instituciebs, romlebic CarTulni iqnebian SEMP–is ganxorcielebisa da

monitoringis procesebSi, warmoadgenen aRmasrulebeli saagento (EA), zedamxedvelobis konsultanti (SC), kontraqtori da SedarebiT naklebad

CarTuli – garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministro da

municipaluri organoebi. EA da SC pasuxismgebelni arian mSeneblobis etapze

proeqtis ganxorcielebis uzrunvelyofasa, xolo RDMRDI –monitoringze gzis operirebis etapze. garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministros

ufleba aqvs perioduli auditi Caataros, magram is ar unda CaiTvalos

nawilobriv pasuxismgeblad monitoringis procesze, winamdebare GZS-sa da EMP–s Tanaxmad. MDF, rogorc aRmasrulebeli organo, pasuxs agebs proeqtis yoveldRiur

marTvaze, da maT Soris SEMP-is ganxorcielebazec. EA-s amJamad hyavs garemos

dacvisa da socialuri sakiTxebis erTi specialisti da gansaxlebis erTi

specialisti, romlebic pasuxismgebelni arian im garemodacviTi da socialuri

aspeqtebis marTvaze, romlebic asocirdeba donorebis mier dafinansebul yvela

proeqtis ganviTarebasTan da romlis pasuxismgebel aRmasrulebel saagentosac

(EA-s) MDF warmoadgens. მგფ-ი-s garemos dacvisa da socialur sakiTxTa specialistebis

pasuxismgeblobebi SEMP–is ganxorcielebasTan dakavSirebiT, Semdegia: (i) garantireba imisa, rom SEMP–is yvela relevanturi moTxovnebi

(garemos dacvis dizainisa da Semarbilebeli RonisZiebebis CaTvliT)

saTanado wesiT iqnas Setanili proeqtis sakontraqto dokumentSi.

(ii) aucilebeli nebarTvisa da / an uflebis mopoveba MoEPNR-gan da sxva relevanturi samTavrobo saagentoebisagan, rac uzrunvelyofs

yvela aucilebeli regulatoruli nebarTva-uflebebis miRebas

proeqtis samSeneblo samuSaoebis dawyebamde.

(iii) garantireba imisa, rom kontraqtorebs xeli miuwvdebaT EMP-sa da GZS-s angariSebze.

(iv) garantireba imisa, rom kontraqtorebs esmiT sakuTari

pasuxismgeblobebi imisaTvis, rom Searbilon samSeneblo

RonisZiebebTan asocirebuli garemos dacvis problemebi, da xeli

Seuwyon TanamSromlebis EMP–is ganxorcielebis treningebSi

CarTvas.

(v) kontraqtoris mier momzadebuli ubanze orientirebuli specifiuri

garemos dacvis menejmentis gegmis (SEMP) mowoneba-damtkiceba manam, sanam is Caibarebs mSenebare ubans.

(vi) kontraqtoris mier SEMP–is ganxorcielebis minotoringi garemos

dacvis monitoringis gegmis Sesabamisad.

(vii) naxevari wlis garemodacviTi monitoringis angariSebis momzadeba da

ADB–Tvis gansaxilvelad maTi wardgena.

(viii) proeqtis ganxorcielebis periodSi garemoze gauTvaliswinebeli

zemoqmedebis SemTxvevaSi, garemos dacvis sagangebo programis

216

momzadeba da ganxorcieleba MoEP–Tan an nebismier sxva relevantur

samTavrobo saagentosTan da ADB-Tan konsultirebis safuZvelze.

(ix) specializirebuli kompaniebis daqiraveba azbestis narCenebis

ganTavsebis menejmentisa da gazis gasamarTi sadgurebis navTobiT

dabinZurebuli aRWurvilobis usafrTxo demontaJis,

transportirebisa da SenaxvisaTvis. meore alternatovaa, mosTxovon

mSeneblobis kontraqtors zemoT aRniSnuli narCenebisa da

dabinZurebis marTvis kompaniis daqiraveba da Seitanon es moTxovna

samSebenlo samuSaoebis kontraqtSi.

MDF–is mier uflebamosili samuSaoebis zedamxedvelobis kompania (SC), pasuxismgebelia daamkvidros da mkacrad moiTxovos savelze samuSaoebis

saproeqto teritoriaze qveSevrdomebis yofna da yuradRebiT adevnos Tvali

samuSaoebis mimdinareobas. dizainTan Sesatyvisobisa da samuSaos xarisxis

uzrunvelyofasTan erTad, supervaizori uflebamosilia Tvalyuri adevnos

EMP–is Sesrulebas kontraqtoris mier, gamoaaSkaravos damtkicebuli

RonisZiebebidan nebismieri gadaxrebi.

SC proeqtSi CarTavs arasruli ganakveTiT momuSave garemos dacvis

saerTaSoriso specialists (6 kvira weliwadSi 3 wlis ganmavlobaSi) da srul

ganakveTze ubanze momuSave garemos dacvis adgilobriv specialists EA-saTvis

daxmarebis gasawevad mSeneblobis periodSi EMP–is ganxorcielebis

supervizirebisa da monitoringisaTvis.

kontraqtorze gaicema Seusabamobis Setyobineba, Tu SC moiTxovs garkveuli

zomebis miRebas. kontraqtors moeTxoveba, moamzados makoreqtirebeli

moqmedebis gegma, romelic unda ganxorcieldes SC–Tan SeTanxmebul vadaSi.

Seusabamobis Setyobineba gaicema Semdegi kriteriumebis mixedviT: • Seusabamobis done l: situacia, romelic SeuTavsebelia EMP–is

moTxovnebTan, magram ar warmoadgens uSualo an seriozul socialur

da garemodacviT risks. ganmeorebiTi 1 donis problema SeiZleba

gadaizardos 2 donis SeusabamobaSi, Tuki is uyuradRebod darCa.

• Seusabamobis done 2: situacia, romelsac jer ar gamouwvevia mkveTrad

gamoxatuli identificirebuli ziani an Seuqcevadi zemoqmedeba, magram

romelic axdens potenciuri mniSvnelovnebis demonstrirebas. II done

moiTxovs swraf makoreqtirebel qmedebebs da ubanze orientirebul

gansakuTrebul yuradRebas mZime zemoqmedebis prevenciis mizniT.

ganmeorebiTi II donis problema SeiZleba gadaizardos III donis

SeusabamobaSi, Tuki is uyuradRebod darCa.

• Seusabamobis done III: kritikuli situacia, romelsac Sedegad mohyveba

mniSvnelovani socialuri an garemodacviTi ziani; an Zalian mZime,

gardauvali zianis logikuri, dasabuTebuli molodini. Seusabamobis

gamiznuli ignorireba da ugulvebelyofa an specifiuri akrZalvebi

aseve klasificirdeba rogorc III donis problema.

makoreqtirebeli moqmedebis gegmis ar momzadeba an misi ver ganxorcieleba

mocemuli droiTi CarCos farglebSi, gamoiwvevs situacias, romlis drosac

damqiravebeli asrulebs samuSaos kontraqtoris xarjze (rogorc es

217

gansazRvrulia kontraqtSi). mSeneblobis kontraqtori valdebulia mihyves EMP–s da mSeneblobis jerovan

praqtikas. am movaleobis Sesasruleblad, kontraqtori qmnis garemos dacvis

menejmentis gunds da procedurebs.

kontraqtori niSnavs srul ganakveTze momuSave garemos dacvis menejers (EM), romelic warmoadgens kontraqtis moqmedebis periiodSi ubanze mSeneblobis

marTvis gundis ufross. EM–s unda hqondes universitetis xarisxi (umjobesia

magistris) garemos dacvis mecnierebaSi an masTan dakavSirebul disciplinaSi

da unda hqondes garemos dacvis infrastruqturuli proeqtebis menejmentSi

muSaobis 10 welze ara naklebi gamocdileba. im SemTxvevaSi, Tu, CW kontraqtis

Tanaxmad, specializirebuli narCenebisa da dabinZurebis menejmentis kompaniis

CarTva kontraqtoris pasuxismgeblobas warmoadgens, isini uzrunvelyofen

dafinansebasa da Sesabamisi kontraqtebis organizebas, da zedamxedveloben

narCenebis operatoris qmedebebs. kontraqtoris (EM-is meSveobiT) sakvanZo pasuxismgeblobebia:

(i) ubanze orientirebuli specifiuri garemosdacviTi menejmentis

gegmis (SEMP) momzadeba da damqiraveblisaTvis (EA) misi wardgena

mowonebisa da miRebisaTvis manam, sanam kontraqtors samSeneblo

ubani Cabardeba (ix, qvemoT)

(ii) garantireba imisa, rom SEMP efeqturad xorcieldeba mSeneblobis

periodis mTel manZilze.

(iii) sazogadoebrivi urTierToebebis sakiTxebis koordinireba,

kontraqtoris sazogadoebrivi urTierTobebze fokusirebuli

moqmedebiT (proaqtiuri sazogadoebrivi konsultacia, saCivrebis

kvleva-Seswavla da ukmayofilebis gadaWra)

(iv) qvemoT CamoTvlil sakiTxebTan dakavSirebuli Canawerebisa da

dokumentebis Seqmna da Senaxva:

• ubnis yovelkvireuli inspeqtireba SEMP–ze dafuZnebuli

CamonaTvalis gamoyenebiT

• garemos dacvasTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebi/

movlenebi, gadawyvetilebis miRebasTan dakavSirebuli

qmedebebis CaTvliT

• garemos dacvis monitoringis monacemebi

• SC-is mier miRebuli Seusabamobis Setyobinebebi

• Seusabamobis Setyobinebebis pasuxad SC-Tvis wardgenili

makoreqtirebeli moqmedebis gegmebi.

• sazogadoebrivi urTierTobebis aqtivobebi, saCivarTa

registraciis CaTvliT

• monitoringis angariSebi

• Cveulebrivi rigis rutinuli angariSebi SEMP–is Sesabamisobisa da sazogadoebrivi kontaqtebis damyarebisaken mimarTuli

RonisZiebebis Sesaxeb (ix. qvemoT).

218

• SemTxveviTi, aragegmiuri angariSgeba damqiraveblis inJinris

mimarT garemosdacviTi movlenebis / sawvavis daRvris Sesaxeb,

sakiTxebis gadaWrisaken mimarTuli qmedebebis CaTvliT

ubanze orientirebuli specifiuri garemos dacvis menejmentis gegma (SEMP) kontraqtori, mihyveba ra kontraqtis gadawyvetilebas, mSeneblobis dawyebamde

mimoixilavs EMP–s da aqcevs mas detalur, ubanze orientirebul, specifiur

garemos dacvis menejmentis gegmad (SEMP), romelic axdens EMP–Si warmodgenili, mocemuli proeqtisaTvis specifiuri pirobebis, masSi aRwerili

amocanebisa da samSeneblo samuSaoebis CamonaTvalis detalizacias. SEMP axdens im pirebis identifikacias, romlebic pasuxismgebelni iqnebian kontraqtoris

gundis mier Catarebuli samuSaoebis zedamxedvelobaze. SEMP moicavs

Semarbilebeli RonisZiebebis matricas, romelic Seesabameba specifiuri

aqtivobebs. rogorc damoukidebeli dokumenti, SEMP Sevsebuli iqneba meToduri

gancxadebebiT daRvrili sawvavis kontrolisa da samSeneblo narCenebis marTvis

Sesaxeb. daRvrili sawvavis kontrolis meToduri gancxadeba moicavs sawvavis

Senaxvis Sesabamis adgilmdebareobisa da organizebis sakiTxebs, da gasamarTi

sadgurebisa da satransporto saSualebebis sarecx zonebsac. SEMP aseve moicavs monitoringis gegmasa da angariSgebis programas, romelic

Seesabameba EMP–is moTxovnebs. SEMP waredgineba misaRebad EA-s ara nakleb 10

dRiT adre kontraqtorisaTvis mSenebare ubnis gadabarebamde.

unbis gacnoba

SEMP–is EA-s mier mowonebis Semdeg, kontraqtors moeTxoveba daeswros ubnis gacnobasTan dakavSirebul Sexvedras SC–is garemos dacvis saerTaSoriso

specialistTan erTad, romlis daxmarebiTac moxdeba SEMP-is damtkiceba

kontraqtorTan erTad, imis sagarantiod, rom yvela Sesatyvisi pirobebi naTlad

gasagebia. kontraqtorTan erTad SEMP –is damtkicebis Semdeg, SC–is garemos dacvis saerTaSoriso specialisti atyobinebs SC-is gundis xelmZRvanels, rom

kontraqtori axla mzadaa Caibaros ubani da mas SeuZlia daiwyos ubanze

aRWurvilobis gadmotana. kontraqtori pasuxismgebelia uzrunvelyos yvela qvekontraqtoris mier SEMP–is pirobebis Sesruleba.

angariSgeba

garemos dacvis monitringis angariSebi (EMR) weliwadSi orjer sruldeba da

waredgineba gansaxilvelad erTi Tvis farglebSi angariSgebis periodis

bolosaTvis. proeqtis kvartaluri momdinareobis angariSebi aseve unda

Seicavdnen garemos dacvis usafrTxoebis Sesabamisobis ganyofilebas. EMR–is angariSi, romelic weliwadSi orjer mzaddeba, unda iyos lakonuri moxseneba

da Seesatyvisebodes EMP/SEMP moTxovnebs; orive angariSi gansaixilvelad

miiReba EA-s mier da mtkicdeba SC–s daxmarebiT. angariSi unda moicavdes

Semdeg ganyofilebebs:

219

(i) nebismieri garemosdacviTi movlenebis detalebs

(ii) auditisa da inspeqtirebis periodSi gamovlenil da Seusabamobis

Setyobinebis CanawerebSi identificirebul yvela Seusabamobis

statuss.

(iii) sazogadoebriobis saCivrebsa da proaqtiuri sazogadoebrivi

urTierToebebis RonisZiebebs

(iv) yovelTviuri saavario SemTxvevebis angariSebs

(v) narCenebis moculobas, tipebsa da ganTavsebis angariSebs

(vi) nebismieri identificirebuli da reabilitirebuli dabinZurebuli

ubnis detalebs

(vii) nebismieri arqeologiuri aRmoCenebis detalebs

(viii) nebismieri ekologiuri sakiTxis detalebs

(ix) sxva relevantur garemosdacviT sakiTxebs

(x) makoreqtirebeli zomebis moqmedebis gegmas

kontraqtori movale iqneba dauyovnebliv Seatyobinos SC–s mSeneblobis

periodSi momxdari, garemos dacvis TvalsazrisiT nebismieri seriozuli zianis

SemTxvevis Sesaxeb, mag, sensitiuri ubnis gaCexva-gasufTavebis, sawvavis

seriozuli daRvrisa da sxv.

SC uzrunvelyofs EA–s yovelTviuri angariSebiT, rogorc kontraqtoris

saqmianobis garemosdacviTi da socialuri aspeqtebis mimoxilvebis Sesaxeb,

aseve janmrTelobisa da usafrTxoebis (HSE) sakiTxebTan dakavSirebiT. nebismieri im seriozuli avariis an ganmeorebadi darRvevebis SemTxvevaSi,

romlebic moiTxoven EA–s da oficialuri Tanamdebobis pirebis dauyovnebel

reagirebas, SC dauyovnebliv ugzavnis EA–s Sesabamis Setyobinebas.

MDF, rogorc aRmasrulebeli saagento, gansaxilvelad warudgens yovelTviur

angariSebs ADB-s, asaxvas ra proeqtis mimdinareobasa da usafrTxoebis

moTxovnebTan Sesabamisobas. yovelTviuri angariSebi unda Seicavdes SC-is yovelTviur angariSebs da mokle axsna-ganmartebiT baraTs specialistisagan,

romelic ar warmoadgens MDF–s gundis wevrs.

ADB-is pasuxismgeblobebi proeqtis garemos dacvis usafrTxoebis moTxovnebis

ganxorcielebasTan dakavSirebiT unda moicavdes: SEMP–is mier proeqtis

ganxrcielebisa da finansuri saimedoobis drodadro Catarebul auditorul

Semowmebebs, rac ganixileba mTeli proeqtis meTvalyureobis misiis nawilad; da

Tuki amis aucilebloba dadgeba, MDF -saTvis rekomendirebul rCevas misi

pasuxismgeblobebis ganxorcielebis Sesaxeb SEMP–is proeqtis SesrulebasTan

dakavSirebiT.

220

unarebis gaZlierebis instituciuri moTxovnebi MDF -saTvis

MDF gundSi TanamSromlebad CarTulni arian garemos dacvisa da socialuri

sakiTxebis specialisti da monitoringis ramdenime oficeri. MDF –s amJamimdeli

garemosdacviTi unari gaZlierebas saWiroebs, raTa uzrunvelyofil iqnas

proeqtis garemosdacviTi Sesabamisoba. sainJinro-teqnikuri samuSaoebis

zedamxedvelobis Casatareblad yoveldRiuri xarisxobrivi kontrolis

gansaxorcieleblad garedan moziduli wyaroebis garda, MDF-s unda hyavdes

sakuTari, Sida adamianuri resursi imisaTvis, rom meTvalyureoba gauwios

mowveuli teqnikuri supervaizoris saqmianobas da SeimuSavos gadawyvetilebebi

zemoTxsenebuli supervaizoris mier MDF–s winaSe dasmul sakiTxebze

reagirebasTan dakavSirebiT. am unarebis gaZliereba iTvaliswinebs MDF–s garemos dacvis specialistisa da monitoringis gundisaTvis treningebis

Catarebas ADB-s usafrTxoebis sakiTxebisa da garemos dacvis monitoringis

irgvliv. amgvari treningebi axlaxans Catarda MDF–is garemos dacvis

specialistisaTvis. Semdgomi treningebi aucilebelia MDF–s garemos dacvis

gundSi unarebis gaZlierebis uzrunvelsayofad. garemos dacvis specialistis

(konsultantis) momzadeba SeiZleba gaTvaliswinebuli da dafinansebul iqnas

SUTIP–is pirveli proeqtis mier MDF–is gundis mxardaWerisa da samuSao

treningis Catarebis mizniT.

9.2 proeqtis ganxorcielebis xarjebi

samSeneblo samuSaoebTan dakavSirebuli garemosdacviTi RonisZiebebis

Rirebuleba (5,364,877) Setanili iqneba mSenebeli kontraqtoris xelSekrulebaSi,

xolo 208,600 lari gaTvaliswinebuli iqneba zedamxedveli kompaniis (inJineris)

xelSekrulebaSi. 103000 lari saWiro iqneba „municipaluri ganviTarebis

fondis“ instituciuri gaZlierebisTvis (damatebiTi personalis daqiraveba da

treningebi). dagegmili garemosdacviTi RonisZiebebis saerTo Rirebuleba 5 676

477 lars Seadgens.

narCenebis marTva. narCenebis marTvis xarjebidan didi nawili azbestSemcveli

narCenebis marTvas moxmardeba. 9000 m2 azbestis Semcveli gadasaxuri masalis

ganTavsebis mosamzadeblad saWiroa am samuSaoebze specializebuli da

sertificirebuli kompaniis daqiraveba. specializebuli (sertificirebuli)

kompaniis momsaxureba, romelic moamzadebs azbestis narCenebis ganTavsebis

gegmas da uzrunvelyofs am tipis narCenebis saTanadod ganTavsebas, uxeSi

SefasebiT 75000 lari eRireba (es moicavs narCenebis SefuTvas, transportirebas

da Camarxvas). „municipaluri ganviTarebis fondi“, rogorc proeqtis

ganmaxorcielebeli, samSeneblo kontraqtSi Cadebs moTxovnas, rom mSenebelma

kontraqtorma azbestis narCenebis usafrTxod da saerTaSorisod miRebuli

wesebiT ganTavsebis uzrunvelsayofad saTanado sertifikatis mqone narCenebis

marTvis kompania daiqiravos. azbestis narCenebis ganTavsebis xarjebi

gaTvaliswinebuli unda iyos fasTa kvotirebisas. aRniSnul samuSaoebs

Seasrulebs mSenebeli kontraqtori, mobilizaciisa da mosamzadebel

periodebSi, sacxovrebeli saxlebis ngrevis dawyebamde. narCeni gruntis

ganTavsebis xarjebi didi araa, radganac moWrili gruntis didi nawili

gamoyenebuli iqneba yrilebis mosawyobad. narCeni gruntis transportirebis

xarjebi Setanilia mSenebeli kontraqtoris samuSaoTa xarjTaRricxvaSi.

221

dabinZurebis Tavidan acileba: didi kompaniebi, rogoricaa "galfi" da "sokari"

Tavad arian pasuxismgebelni maT kuTvnili Senoba-nagebobebis axal adgilebSi,

an sacavebSi gadatanaze. mcire benzingasamarTi sadgurebi, romlebsac

Sewyvetili aqvT saqmianoba, miiReben Senoba-nagebobis kompensaciis Tanxas,

xolo kuTvnili Senoba-nagebobebis, maT Soris sawvavis avzebis demontaJi maTi

pasuxismgebloba ar iqneba. im sawvavis avzebis demontaJs, romlebsac

mesakuTreebi sxva teritoriaze an sacavSi ar gadaitanen, mSenebeli

kontraqtori ganaxorcielebs. kontraqtors unda gaaCndes daRvris

sawinaaRmdego aRWurviloba (skimeri, avtocisterna, absorbentebi da sxva).

kontraqtorma unda warmoadginos daRvraze reagirebis gegma. yvelaze misaRebi

gadawyvetilebaa, rom 4 benzingasamarTi sadguris navTobproduqtebiT

dabinZurebuli avzebis da sxva aRWurvilobis demontaJis, transportirebisa da

Senaxvis procesebis, aseve daRvris sawinaaRmdego da saWiroebis SemTxvevaSi

daRvraze reagirebis RonisZiebebis zedamxedvelobisaTvis specializebuli

kompania iqnas daqiravebuli. aseTi kompaniis momsaxurebis Rirebuleba

daaxloebiT 50000 laria. absorbentebis 2 nakrebis Rirebuleba 720 laria.

manqana-danadgarebis sadgomebze sawvavis Semakavebeli lokaluri sistemebisa da

navTobproduqtebis separatorebis mowyoba - 5000 lari. dabinZurebis Tavidan

acilebis RonisZiebebis mTliani Rirebuleba - 55,720 lari.

xmaurisa da vibraciis Semcireba. transportis xmauriT gamowveuli

zemoqmedebis Sesamcireblad saWiroa, rom sacxovrebeli saxlebis maxloblad

saproeqto gzis gaswvriv xmaurCamxSobi zRudeebi moewyos (saerTo sigrZe 682 m,

xolo simaRle sxvadasxva ubnebze 3 m-idan 8 m-de) (nawili B). xmaurCamxSobi

mudmivi konstruqciebis mowyobis mTliani Rirebuleba 2,426,186 laria. am xarjis

optimizireba SesaZlebelia, Tu xmaurCamxSobi zRudeebis saZirkveli betoniT

moewyoba, xolo zeda nawilisaTvis gamoyenebuli iqneba gamWvirvale

polimeruli ekrani. xmaurCamxSobi mudmivi zRude (256 m sigrZis) aseve unda

moewyos GMP-s farmacevtuli qarxnis dasacavadac. xmaurCamxSobi zRudis am

monakveTis Rirebuleba 369,802 laria. samSeneblo samuSaoebis warmoqmnili

xmauris zemoqmedebis Sesarbileblad saWiro iqneba daaxloebiT 120m sigrZis

droebiTi xmaurCamxSobi zRudeebi (120m x 2m), rac daaxl. 168,000 lari dajdeba.

Senoba-nagebobebze TviTnebaTi miSenebebis gamagreba daaxl. 28,030 lari dajdeba.

xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis Semarbilebeli RonisZiebebis saerTo

Rirebuleba 2,992,018 laria.

ekologia: xe-mcenareebis Wris kompensacia. saerTo jamSi, proeqti 7,758 xis

moWras iTvaliswinebs. aqedan 401 xe krwanisis tye-parkis teritoriaze izrdeba,

851 xe municipalitetis sakuTrebaSi arsebul teritoriaze, xolo 6506 xe -

kerZo nakveTebze. moWrili xeebis sakompensaciod q. Tbilisis merias gadaexdeba

828,197 lari (330,172 lari krwanisis parkSi moWril xeebze, xolo 498,025 lari -

parkis gareT municipalur sakuTrebaSi arsebuli miwis nakveTebidan moWril

xeebze). xe-mcenareebis WrisTvis gadaxdil kompensacias q. Tbilisis meriis

ekologiuri samsaxuri xeebis dargvas da rekreaciuli zonebis mowyobas

moaxmars, rac amJamad ganxilvis procesSi myofi saerTo ganviTarebis gegmis

Sesabamisad moxdeba; Tanxebi qalaqSi garemos dacvasTan dakavSirebuli sxva

sakiTxebis mosagvarebladac SeiZleba daixarjos. Tu konkretulad romel

adgilebSi dairgveba xeebi, an sad ramdeni xe dairgveba, qalaqis meria

gadawyvets. sakompensacio Tanxis gaReba da saTanado nebarTvebis mopoveba

222

mSenebeli kontraqtoris valdebuleba iqneba. es sakiTxebi gaTvaliswinebuli

iqneba samSeneblo kontraqtSi da aisaxeba xarjTaRricxvaSi. xeebis Wris

programis gansaxorcieleblad mSenebelma kontraqtorma specializebuli

kompania (qve-kontraqtori) unda daiqiravos. proeqtis teritoriis da

samSeneblo derefnis demarkaciis Semdeg, qve-kontraqtorma unda ganaxorcielos

mosaWreli xeebis sakadastro aRwera (inventarizacia), qalaqis meriasTan unda

SeaTanxmos Wris gegma, inventarizaciis Sedegebis safuZvelze unda gadaixados

sakompensacio Tanxebi da xeebi unda moWras. saerTo jamSi, xeebis WrisTvis

saWiro biujetia:

sakompensacio Tanxa - 828,197 lari

xeebis sakadastro aRwera, Wris gegmis momzadeba da ganxorcieleba – 20,000

lari

ekologia da landSafturi samuSaoebi: xeebis gadargva. xeebis moWris Sedegad

garemosTvis miyenebuli ziani fulad anazRaurdeba da qalaqis meriis

ganviTarebis gegmebis mixedviT, am Tanxis nawili xeebis dargvas moxmardeba.

fulad kompensaciasTan erTad proeqti xeebis rgvas da landSaftur samuSaoebs

iTvaliswinebs, rac proeqtis teritoriaze, lokalurad gaaumjobesebs

ekologiur mdgomareobas. „urbanuli gzis rekreaciuli zonis mowyobis“

programis farglebSi 303 xe dairgveba gzispira xeivnebSi. mTeli programis

Rirebuleba, xeebis rgvis gaTvaliswinebiT 1,015,549 lars Seadgens. amas garda,

Cven vTvliT, rom proeqtiT miyenebuli zianis asanazRaureblad damatebiT 2500

xe unda dairgos, rac am teritorias esTetiur da rekreaciul Rirebulebas

SesZens. xeebi SeiZleba dairgos krwanisis parkis teritoriaze da mis

mimdebared arsebul moSiSvlebul teritoriaze, romelic municipaluri

sakuTrebaa. xeebis rgvis SemoTavazebuli programa proeqtis miznebisTvis

moWrili, wiTel nusxaSi Setanili yoveli 1 xis sanacvlod 10 xis dargvas

iTvaliswinebs; farTod gavrcelebuli saxeobebis SemTxvevaSi ki 1 moWrili xis

sanacvlod 1.5 xis dargvaa dagegmili. farTod gavrcelebuli saxeobis xeebis

SerCeva Tbilisis meriis ekologiur samsaxurTan konsultaciis moxdeba.

aRniSnuli programis farglebSi dairgveba:

390 Ziri Teladuma

460 Ziri kakali

2050 Ziri farTod gavrcelebuli saxeobebisa

xeivanSi 303 xis, xolo parksa da mis mimdebared 2500 xis dargvaze

pasuxismgebeli mxare mSenebeli kontraqtori iqneba. es sakiTxebi

gaTvaliswinebuli iqneba samSeneblo kontraqtSi da aisaxeba xarjTaRricxvaSi.

aRniSnuli ekologiuri programis gansaxorcieleblad daqiravebuli iqneba

specializebuli qve-kontraqtori, romelsac daekisreba axaldarguli xeebis

movla Semdgomi 2 wlis ganmavlobaSi.

xeebis rgvis programas „municipaluri ganviTarebis fondi“ da mSenebeli

kontraqtori erToblivad SeimuSaveben, Tbilisis meriis ekologiur

samsaxurTan TanamSromlobiT. saqmianobis gansaxorcieleblad daqiravebuli

unda iqnas specializebuli kompania (qve-kontraqtori). am mizniT SesaZloa

gamoyenebuli iyos xeebis inventarizaciisa da Wris programis

gansaxorcieleblad daqiravebuli qvekontraqtori (ix. gv. 719). qve-kontraqtoris

223

teqnikur davalebaSi gawerili unda iyos xeebis dargva da movla. 2500 nergis

Rirebuleba daaxl. 12500 laria. landSafturi samuSaoebis momwodebeli

kompaniis momsaxurebis savaraudo Rirebuleba, xeebis dargvisa da Semdgomi

movla-patronobis CaTvliT, damatebiT 30000 lars Seadgens. amgvarad, xeebis

dargvisa da landSafturi samuSaoebisaTvis daaxl. 42,500 lari iqneba saWiro.

winasamSeneblo zoologiuri kvleva damatebiT daaxl. 4 000 lars moiTxovs.

niadagis zedapiruli fenis Senaxva. moixsneba da Seinaxeba 13,000 m3 niadagis

zedapiruli fena. am saqmianobis Rirebulebaa 13,000 m3 x 4 lari = 51,000 lari

mmarTvelobiTi xarjebi. garemosdacviTi Sefasebisa da garemoze zemoqmedebis

marTvis gegmasTan dakavSirebiT mowyobili sajaro konsultaciebisaTvis

umniSvnelo Tanxa iqneba saWiro da mas sagzao departamenti gaiRebs. ZiriTadi

xarjebi saWiroa garemos dacvis, janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvisa da

kulturuli memkvidreobis dacvis specialistebis dasaqiraveblad. mSenebel

kontraqtors aseTi adgilobrivi specialistebis dasaqiraveblad wliurad

daaxl. 100,000 lari dasWirdeba, aseve 100,000 lari dasWirdeba inJiners -

mSeneblobis zedamxedvel kompanias. mSeneblobis zedamxedvels saerTaSoriso

donis garemos dacvis specialistic dasWirdeba da am mizniT miaxloebiT

200,000 lari iqneba saWiro. xmauris, vibraciis, mtvris, atmosferuli emisiebisa

da wylis simkvrivis monitoringisTvis saWiro xelsawyoebis saerTo Rirebuleba

daaxl. 8,100 laria.

„municipaluri ganviTarebis fondis“ garemos dacvis gundis unar-Cvevebis

ganviTarebisaTvis, kerZod ki treningebisaTvis daaxl. 3,000 lari iqneba saWiro.

cxrili 9.1.

punqti Rirebuleba (lari)

biujetis muxli

Semarbilebeli RonisZieba azbestis narCenebis ganTavseba 75 000 mSenebeli

kontraqtori dabinZurebis Tavidan acilebis RonisZiebebi: navTobproduqtebiT dabinZurebuli avzebis demontaJis, transportirebisa da Senaxvis samuSaoebis zedamxedveloba; absorbentebis nakrebebi da daRvris Semakavebeli sistemebi teqnikis ganTavsebis ubnebisaTvis.

56 000 mSenebeli kontraqtori

xmauris zemoqmedebis Semarbilebeli RonisZiebebis gegmis ganxorcieleba (mudmivi xmaurCamxSobi zRudeebis mowyoba).

2,426,186 sacxovrebel korpusebTan 369,802 GMP-s sawarmosTan

mSenebeli kontraqtori

samSeneblo ubnebze droebiTi xmaurCamxSobi zRudeebis mowyoba (120 m x 2 m)

168,000

mSenebeli kontraqtori

vibraciis zemoqmedebis Semarbilebeli RonisZiebebis ganxorcieleba (#2, 3; 4 da 6 Senobebis TviTneburi minaSenebis gamagreba)

28,030 mSenebeli kontraqtori

siCqaris makontrolebeli saSualebebi 456 mSenebeli

224


biujetis muxli

(sagzao niSnebi) kontraqtori dasaxlebaze gamaval xeivnis nawilSi mocimcime SuqniSnis mowyoba

28,657

krwanisis parkSi moWrili xeebis kompensacia


krwanisis parkis gareT municipaluri miwebidan moWrili xeebis kompensacia


Wras daqvemdebarebuli xeebis sakadastro aRwera da Wris programis ganxorcieleba


urbanuli gzisTvis rekreaciuli zonis mowyoba (xeivanSi 303 Ziri xis dargva)

1,014,549

xe-mcenareebis rgvis programis momzadeba da ganxorcieleba (dairgveba 2500 xe)


winasamSeneblo zoologiuri kvleva 4000 mSenebeli kontraqtori

niadagis zedapiruli fenis Senaxva 51,000 mSenebeli kontraqtori

monitoringi garemos, janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis personali da arqeologi


mtvris donis gamzomi mowyobiloba 2500 mSenebeli kontraqtori

seismuri aqselometrebi vibraciis uwyveti monitoringisaTvis


personali 100 000 "municipaluri ganviTarebis fondi"

garemos, janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvis personali (adgilobrivi da saerTaSoriso)

200,000 mSeneblobis zedamxedveli kontraqtori

vibro-metri 1200 mSeneblobis zedamxedveli kontraqtori

xmaurmzomi 700 mSeneblobis zedamxedveli kontraqtori

mtvris donis gamzomi mowyobiloba 2500 mSeneblobis zedamxedveli kontraqtori

portatiuli xelsawyo CO2, NO2 da SO2-is gasazomad

1700 mSeneblobis zedamxedveli kontraqtori

simRvrivis gamzomi 2500

mSeneblobis zedamxedveli kontraqtori

treningi da unar-Cvevebis gaZliereba "municipaluri ganviTarebis fondis" personalis treningi 3 000

"municipaluri ganviTarebis fondis"

225


biujetis muxli

menejmenti sul 5 ,676, 477 biujetis muxli

226

9.3 garemoze zemoqmedebis marTvis gegma cxrili 9.2. winasamSeneblo fazaze gansaxorcielebeli Semarbilebeli RonisZiebebi

ზემოქმედება უბანი შემარბილებელი

ღონისძიებები/ღირებულება ვადები

განხორციელებაზე პასუხისმგებელი

მხარე ღირებულება

მონიტორინგზე პასუხისმგებელი

მხარე არსებული შენობა-ნაგებობების ნგრევისას წარმოიქმნება 9000 მ2 აზბესტის გადასახური მასალის ნარჩენები.

საცხოვრებელი ზონები დაგეგმილი გზის გასწვრივ

აზბესტის ნარჩენების განთავსებისათვის საჭიროა აზბესტის ნარჩენების მართვის გეგმის მომზადება.

ამ სამუშაოებს შეასრულებს მშენებელი კონტრაქტორი, რაც მოხდება მობილიზაციისა და მოსამზადებელ პერიოდებში, საცხოვრებელი სახლების ნგრევის დაწყებამდე.

მშენებელი კონტრაქტორი.

შეტანილია გარემოს, ჯანმრთელობისა და უსაფრთოხების დაცვის სპეციალისტების დაქირავების ხარჯში

მუნიციპალური განვითარების ფონდი

ბუნებრივი ლანდშაფტის (რელიეფის, ნიადაგის საფარის, მცენარეულობის, ეკოსისტემების, ჰაბიტატებისა და ცხოველების) განადგურება გზატკეცილის დერეფანში. საქმიანობა: ტერიტორიის გაწმენდა, ნიადაგის მოხსნა და გრუნტის მოჭრა

გზის მთელი გასაფართოვებელი მონაკვეთი

ფაუნაზე ზემოქმედების თავიდან ასაცილებლად გაწმენდითი სამუშაოების დაწყებამდე განხორციელდება წინასამშენებლო კვლევა (ღამურების თავშესაფრების შესწავლა; ფრინველთა ბუდეების შესწავლა) მოსაჭრელი ხეების საკომპენსაციო თანხის გადახდა. ჭრას დაქვემდებარებული ხეების საკადასტრო აღწერა, ჭრის პირობებისა და პროგრამის შეთანხმება ქალაქის მერიასთან, ჭრის პროგრამის განხორციელება.

გაწმენდითი სამუშაოების და ჭრის დაწყებამდე;

მშენებელი კონტრაქტორი.

4000 ლარი 828,197 ლარი 20,000 ლარი

მუნიციპალური განვითარების ფონდი ზედამხედველი კომპანია გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს ინსპექტორატი (გააჩნია პერიოდული აუდიტის უფლებამოსილება)

227

cxrili 9.3. samSeneblo fazaze gansaxorcielebeli Semarbilebeli RonisZiebebi






მხარე დაგეგმილი გზის დერეფნის მახლობლად არსებული ზოგიერთ ძველი კორპუსის ექსპლუატაციის ვადა იწურება და ეს შენობები ავარიულად ითვლება. სამშენებლო სამუშაოების წარმოებისას და ტრანსპორტის აქტიური მოძრაობის გამო არსებობს ამ შენობების ვიბრაციით და "სეისმური ტიპის" დარტყმითი ტალღებით დაზიანების რისკი.

კმ 5+200 – 6+800 საცხოვრებელი კორპუსების მახლობლად გამავალი გზის მონაკვეთი

ვიბრაციის კვლევის განხორციელება. შენობებზე თვითნებათი მიშენებების გამაგრება ვიბრაციის უწყვეტი მონიტორინგი სეისმური აქსელომეტრების მეშვეობით

სამშენებლო სამუშაოების დაწყებამდე

მუნიციპალური განვითარების ფონდი ამ მოთხოვნას მშენებელი კონტრაქტორის ხელშეკრულებაში შეიტანს. გამაგრებით სამუშაოებს მშენებელი კონტრაქტორი განახორციელებს.

28,030 ლარი 150,000 ლარი

მუნიციპალური განვითარების ფონდი ზედამხედველი კომპანია

ტრანსპორტის ხმაური (ეს ექსპლუატაციის ფაზის ზემოქმედებაა, თუმცა შემარბილებელი ღონისძიებები სამშენებლო სამუშაოებისას უნდა განხორციელდეს)

კმ 5+200 - კმ 6+800

ხმაურისა და ვიბრაციის შემცირება. ტრანსპორტის ხმაურით გამოწვეული ზემოქმედების შესამცირებლად საპროექტო გზის გასწვრივ ხმაურჩამხშობი ზღუდეები უნდა მოეწყოს (სიმაღლე სხვადასხვა უბნებზე 3მ-იდან 8მ-დე). მშენებლობისას წარმოქმნილი ხმაურის ზემოქმედების შესამცირებლად მოეწყობა დროებითი ხმაურჩამხშობი ზღუდეები.

სატრანსპორტო ოპერაციების დაწყების წინ

მშენებელი კონტრაქტორი

2,795,988 ლარი 168,000 ლარი


ბუნებრივი ლანდშაფტის (რელიეფის, ნიადაგის საფარის, მცენარეულობის, ეკოსისტემების, ჰაბიტატებისა და ცხოველების) განადგურება საპროექტო დერეფანში და

გზის დერეფანი სამშენებლო ბანაკი; კარიერები (მაგ, მტკვრის ჭალა).

ფლორასა და ფაუნაზე ზემოქმედების შესამცირებლად განხორციელებული იქნება წინასამშენებლო კვლევა; ურბანული გზისთვის რეკრეაციული ზონის მოწყობა

გაწმენდითი სამუშაოების დაწყებამდე; გრუნტის მოჭრის სამუშაოებისას ტერიტორიის

სამშენებლო კომპანია.


228






მხარე დამხმარე უბნებზე (ინერტული მასალის კარიერები, ნარჩენი გრუნტის განთავსების უბნები, სამშენებლო ბანაკები და მანქანა-დანადგარების განთავსების უბნები).

ნარჩენების განთავსების უბნები, სამშენებლო ბანაკები და მანქანა-დანადგარების განთავსების უბნები.

(ხეივანში 303 ძირი ხის დარგვა): ხეების რგვის პროგრამის მომზადება და განხორციელება 390 ძირი თელადუმა 460 ძირი კაკალი 2050 ძირი ფართოდ გავრცელებული სახეობებისა. ორმოებსა და თხრილებში ჩადებული იქნება ჯოხები, რაც მცირე ძუძუმწოვრებს ამოძრომის საშუალებას მისცემს; ნიადაგის ნაყოფიერი ფენა სათანადოდ დასაწყობდება (აღწერილია ქვემოთ), დასაწყობებული ნიადაგი გამოყენებული იქნება რეკულტივაციისა და ლანდშაფტური სამუშაოების შესასრულებლად; მომზადდება და განხორციელდება ლანდშაფტური სამუშაოების გეგმა.

გასუფთავებიდან რეკულტივაციის სამუშაოებამდე გეგმა მომზადდება გაწმენდითი სამუშაოების დაწყებამდე და განხორციელდება სამშენებლო სამუშაოებისას

1,014,549 ლარი 42,500 ლარი

გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს ინსპექტორატი (გააჩნია პერიოდული აუდიტის უფლებამოსილება)

წითელ ნუსხაში შეტანილი ხე-მცენარეების ჭრა

მუნიციპალური მიწები; კრწანისის პარკი;

ზემოქმედების ქვეშ მოყოლილი წითელი ნუსხის სახეობებთან დაკავშირებით (39 ძირი თელადუმა და 46 ძირი კაკალი) მშენებელი კონტრაქტორი შემდეგ ღონისძიებებს განახორციელებს: განახორციელებს წინასამშენებლო კვლევას და დააზუსტებს სამშენებლო დერეფანს, რათა მინიმუმამდე შემცირდეს ზემოქმედება წითელი ნუსხის სახეობებზე; მოამზადებს ზემოქმედების ქვეშ მოყოლილი წითელი ნუსხის

გაწმენდითი სამუშაოების დაწყებამდე; გეგმა მომზადდება გაწმენდითი სამუშაოების


(გათვალისწინებულია ზემოთ, 828,197 ლარისა და 42,500 ლარის ოდენობის საკომპენსაციო თანხებში)

ზედამხედველი კომპანია მუნიციპალური განვითარების ფონდი

229






მხარე სახეობების დეტალურ საკადასტრო აღწერას; ხეების ჭრის ნებართვის მოსაპოვებლად მიმართავს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს და ქ. თბილისის მერიას, და მათთან შეათანხმებს ჭრის პირობებსა და პროცედურებს. პირობები შესაძლოა ითვალისწინებდეს ზემოქმედების ქვეშ მოყოლილი წითელი ნუსხის სახეობების გადარგვას. გარემოსდაცვითი შეფასებით შემოთავაზებული რეკომენდაციები ითვალისწინებს 460 ძირი კაკლის ხისა და 390 ძირი თელადუმას დარგვას, რაც შეესაბამება 1:10-თან თანაფარდობას (ანუ, 1 მოჭრილი ხის სანაცვლოდ დაირგვება 10 ხე); კომპენსაციას გადაუხდის ქ. თბილისის მერიას, „ქალაქ თბილისის საზღვრებში და მიმდებარე ტერიტორიაზე არსებული მწვანე ნარგავებისა და სახელმწიფო ტყის ფონდის განსაკუთრებული დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით.

დაწყებამდე და განხორციელდება სამშენებლო სამუშაოებისას

გზის ახლადგაჭრილი უბნების და მოწყობილი ყრილების ეროზია, შედეგად კი ბუნებრივი სადრენაჟე გზების დროებითი სედიმენტაცია. გზის ყრილების ქვემოთ მოქცეული ტერიტორიების

გზის მთელს სიგრძეზე

საინჟინრო პროექტის მიხედვით, გატარდება ეროზიის საწინააღმდეგო მუდმივი და დროებითი ღონისძიებები (მოეწყობა დროებითი არხები, ბიო-ჭილოფის ან გეოტექსტილის საფარი, ბერმები და სხვა)

სამშენებლო პერიოდი


მუნიციპალური განვითარების ფონდი ზედამხედველი კომპანია გარემოსა და

230






მხარე ეროზია დახურული ან ღია სადრენაჟე არხებიდან წამოსული კონცენტრირებული ზედაპირული ჩამონადენით.

დალამვის შესამცირებლად გატარდება შემდეგი შემარბილებელი ღონისძიებები: მიწის სამუშაოები მშრალ პერიოდებში განხორციელდება. ეროზიისადმი მიდრეკილი უბნები მულჩით დაიფარება. სადრენაჟე არხები დაცული იქნება ბერმებით, ჩალის ან ქსოვილის ზღუდეებით. მოეწყობა სალექარები. პროექტით გამოწვეული ეროზიის შესამცირებლად გატარდება შემდეგი შემარბილებელი ღონისძიებები: მოეწყობა სათანადო ზომის წვიმის წყლის სადრენაჟე არხები. სადრენაჟე არხების გამოსასვლელები ისე დაპროექტდება, რომ ადგილი არ ჰქონდეს კასკადის ეფექტს. გათვალისწინებული იქნება გადამკვეთი ნაგებობების მოწყობა. წყალმიმღები ზედაპირები დაიფარება ქვით, ბეტონით.

ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს ინსპექტორატი (გააჩნია პერიოდული აუდიტის უფლებამოსილება)

შეტივნარებული ნაწილაკების მაღალი კონცენტრაცია მდინარეებში, რომლებიც სამშენებლო უბნების, გზის ახლადგაჭრილი მონაკვეთების, ყრილების და გრუნტის სანაყროების ზემოქმედების ზონაში ხვდება. წყლის ხარისხის დაქვეითება და სედიმენტაციის გაზრდა

მდ. მტკვრის მახლობლად გამავალი გზის მონაკვეთები

ზემოქმედების შერბილების სტრატეგია: ეროზიის საწინააღმდეგო დროებითი ღონისძიებების გატარება - დროებით დრენაჟები, დროებითი ლამდამჭერები და სხვა. მოწყვლადი ზედაპირების ქსოვილით დაფარვა. სალექარების მოწყობა, რათა მდინარეში ჩაშვებამდე ზედაპირულ



მუნიციპალური განვითარების ფონდი ზედამხედველი კომპანია გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის

231






მხარე ჩამონადენში ნატანის რაოდენობა

შემცირდეს. სამინისტროს ინსპექტორატი (გააჩნია პერიოდული აუდიტის უფლებამოსილება)

ნიადაგის ნაყოფიერი ფენის დაკარგვა არასწორი დასაწყობების და მოპყრობის გამო მიწის სამუშაოები ზემოქმედება იქონიებს ნიადაგის ნაყოფიერ ფენაზე, რომელიც მდიდარია მცენარეთა ზრდა-განვითარებისათვის საჭირო საკვები ნივთიერებებით

მთელი დერეფნის გასწვრივ, გარკვეულ მონაკვეთებზე

ნიადაგის ზედაპირული ფენის შენახვა. მოიხსნება და შეინახება 13,000მ3 ნიადაგის ზედაპირული ფენა. კონტრაქტორმა უნდა: მოჭრას ნიადაგის ნაყოფიერი ფენა, 15 სმ სიღრმემდე და დაასაწყობოს არა უმეტეს 2 მ სიმაღლის და 1:2 დახრილობის სანაყროებად. მოშალოს ნიადაგის ნაყოფიერი ფენა, რათა შენარჩუნებული იქნას ნიადაგის ფიზიკურ-ქიმიური თვისებები და ბიოლოგიური აქტივობა. ნიადაგის დასაწყობებული ფენა გამოყენებული იქნება დაზიანებული უბნების რეკულტივაციისთვის და ხეების დასარგავად შერჩეული უბნების გასანაყოფიერებლად. განხორციელდება ნიადაგის სანაყროების მონიტორინგი და არასათანადო პირობების დაფიქსირების შემთხვევაში გატარდება მაკორექტირებელი ღონისძიებები, კერძოდ კი: ანაერობული პირობების შემთხვევაში - მოხდება ნიადაგის

მშენებლობის პერიოდი: დაწყებული ნიადაგის ნაყოფიერი ფენის მოჭრიდან რეკულტივაციის სამუშაოების განხორციელებამდე;


ამ საქმიანობის ღირებულებაა 13,000მ3 x 4 ლარი = 51,000 ლარი


232






მხარე გადასაწყობება, ან სანაყაროში მოეწყობა სავენტილაციო ხვრელები; ეროზიის შემთხვევაში - მოეწყობა დასილვის საწინააღმდეგო დამატებითი ღობეები;

საპროექტო დერეფანში, ხიდებთან და მანქანა-დანადგარების სადგომ უბნებზე ნიადაგისა და ზედაპირული წყლების დაბინძურება ზეთებით, საპოხ-საცხები მასალებით, საწვავითა და საღებავით, რაც დაკავშირებული იქნება სამშენებლო სამუშაოებთან და სამშენებლო ტექნიკის მუშაობასთან; სამშენებლო სამუშაოებისთვის გამოყენებული ტექნიკა შესაძლოა დაბინძურების წყარო გახდეს. საწვავის, საპოხ-საცხები მასალების, ქიმიკატების და სახიფათო მასალების არასწორი შენახვა-მოხმარებამ ან დაღვრამ შესაძლოა ზიანი მიაყენოს გარემოს, ან საფრთხე შეუქმნას მუშახელის ჯანმრთელობას.

ნიადაგი - მთელს დერეფანში; მდინარე - მტკვარი

სპეციალიზებული კომპანიის დაქირავება 4 ბენზინგასამართი სადგურის ნავთობპროდუქტებით დაბინძურებული ავზების და სხვა აღჭურვილობის დემონტაჟის, ტრანსპორტირებისა და შენახვის პროცესების, ასევე დაღვრის საწინააღმდეგო და დაღვრაზე რეაგირების ღონისძიებების ზედამხედველობისათვის. აბსორბენტების 2 ნაკრების შეძენა, ღირებულება 720 ლარი. მანქანა-დანადგარების სადგომებისთვის საწვავის შემაკავებელი ლოკალური სისტემებისა და ნავთობპროდუქტების სეპარატორების მოწყობა. კონტრაქტორმა უნდა უზრუნველყოს: დაღვრაზე რეაგირების გეგმის შემუშავება და საგზაო დეპარტამენტში დასამტკიცებლად წარდგენა. სამშენებლო კომპანიის სათანადო მუშახელისთვის საწვავით გამართვის და დაღვრაზე რეაგირების პროცედურების სწავლება. სახიფათო მასალების შენახვა წყლის



კომპანიის მომსახურების ღირებულება დაახლოებით 50000 ლარია. აბსორბენტების 2 ნაკრების ღირებულება 720 ლარია 5000 ლარი


233






მხარე ობიექტებიდან მინიმუმ 100 მ-ის დაცილებით მოწყობილ შემორაგულ ადგილებში, სადაც ზედაპირი დაფარულია პოლიეთილენის ჰერმეტული საფარით. დაუშვებელია სახიფათო ნარჩენების დასაწყობება შემდეგ ადგილებში: მდ. მტკვრის ან სხვა მდინარეების ნაპირებიდან 100 მ-ის რადიუსში; დასახლებული ზონიდან, კულტურული ან არქეოლოგიური მემკვიდრეობის უბნებიდან 500 მ-ის რადიუსში. სამუშაო უბნებზე საწვავით გამართვის შემთხვევაში გამოყენებული იქნება აბსორბენტის საგებები და/ან ნამჯა, რაც შეამცირებს დაღვრას; ეს მასალა ადგილზე განთავსდება საწვავით გამართვის ოპერაციის დაწყებამდე. მიწისქვეშა და ზედაპირული წყლების დაბინძურების რისკის შესამცირებლად ან თავიდან ასარიდებლად დაბინძურებული გრუნტი მაშინათვე მოიჭრება. დაბინძურებული გრუნტის და აბსორბენტების გატანა, შენახვა და განთავსება მოხდება სახიფათო ნარჩენებისთვის დადგენილი წესით. მნიშნველოვანი დაღვრის შემთხვევები ეცნობება დაღვრაზე პასუხისმგებელ პირს, ხოლო სამუშაოები დაბინძურების რისკის აღმოფხვრამდე შეჩერდება. ტექნიკის საწვავით გასამართავად

234






მხარე ყოველთვის სათანადო აღჭურვილობა (მაგ, სათანადო ზომის პისტოლეტები) იქნება გამოყენებული, ხოლო საწვავით გამართვას სათანადოდ მომზადებული და გამოცდილი ოპერატორები უზრუნველყოფენ.

სამშენებლო ნარჩენების წარმოქმნა საპროექტო დერეფანში: ნარჩენი გრუნტი, დემონტაჟისას წარმოქმნილი ნარჩენები, შესაფუთი მასალა ბეტონისა და ლითონის კონსტრუქციები

სამშენებლო უბნები

9000 მ2 აზბესტის შემცველი გადასახური მასალის განთავსება და ამ სამუშაოსთვის სპეციალიზებული კომპანიის დაქირავება. იაღლუჯას ნაგავსაყრელის ადმინისტრაციასთან და მუნიციპალურ ხელისუფლებასთან შეთანხმება ნარჩენი გრუნტის ნაგავსაყრელზე გატანასთან დაკავშირებით, სადაც გრუნტის გამოყენება საფარ მასალადაა შესაძლებელი. ეს პროექტისთვის შემოთავაზებული ღონისძიება. სხვა შესაძლო ღონისძიებები შემდეგია: ნარჩენი გრუნტის მოცულობის შეფასება და საჭიროების შემთხვევაში მისი განთავსების გეგმის შემუშავება; ნარჩენი გრუნტის გამოყენება ქვანაყარით დაფარული მიწაყრილების მოსაწყობად; სანაყროების მოწყობა ადგილობრივ მუნიციპალიტეტებთან შეთანხმებით; ადგილობრივი მოსახლეობისათვის ნარჩენი გრუნტის გამოყენების ნებართვის მიცემა;

მობილიზაციის ეტაპი სამშენებლო პერიოდი სამშენებლო პერიოდი მობილიზაციის

მშენებელი კონტრაქტორი მშენებელი კონტრაქტორი

75000 ლარი (დაზუსტდება გარემოზე ზემოქმედების შეფასების ანგარიშში)


235






მხარე ნარჩენი გრუნტის გატანა უახლოეს სანაყროებზე, რომლებიც მუნიციპალური სამსახურებთან შეთანხმებითაა მოწყობილი. ძირითადი მიზანია, რომ არ დაზიანდეს ღირებული ლანდშაფტები, ნიადაგები ან სხვა ეკოლოგიური ფასეულობა. დემონტაჟისას დაშლილი ლითონის კონსტრუქციები ჯართის სახით უნდა განთავსდეს. სახიფათო და არასახიფათო ნარჩენების მართვაში ჩართული პერსონალი გაივლის ტრენინგს შემდეგ თემატიკაზე: ნარჩენებთან მოპყრობა ნარჩენების დამუშავება ნარჩენების შენახვა. აკრძალული იქნება ნარჩენების დაწვა სამშენებლო უბნებზე, გარდა მოჭრილი ხეებისა და ბუჩქნარის მცირე ტოტებისა. ამ ნარჩენების დაწვა უპრიანია, რათა თავიდან იქნას აცილებული მწერების გავრცელება.

ფაზა და სამშენებლო პერიოდი

ატმოსფერული ემისიები სამშენებლო მანქანა-დანადგარებიდან, რაც აბინძურებს ატმოსფერულ ჰაერს

მთელს დერეფანში

სამშენებლო სამუშაოებისათვის გამოყენებული ყველა მანქანა-დანადგარის გაფრქვევების დონე შესაბამისობაში იქნება საქართველოში მოქმედ ნორმებთან. ქვის სამსხვრეველები და ბეტონის ქარხნები დასახლებული ადგილებიდან მოშორებით განთავსდება. უზრუნველყოფილი იქნება




236






მხარე ძრავების ტექ. მომსახურების გრაფიკისა და სტანდარტების დაცვა, მათი შეკეთება ყველა მანქანა-დანადგარი გამართული იქნება, რათა მათმა გამონაბოლქვმა არ შეაწუხოს პროექტის მუშახელი, ან ადგილობრივი მოსახლეობა. რეგულარულად განხორციელდება დიზელის ძრავების ტექ. მომსახურება (მაგ, საწვავის ინჟექტორების წმენდა), რათა მინიმუმამდე შემცირდეს მათი გამონაბოლქვი. გეგმიური ტექ. მომსახურება მაღალი სტანდარტით შესრულდება, რათა უზრუნველყოფილი იყოს ტექნიკის უსაფრთხოება და მინიმუმამდე შემცირდეს გამონაბოლქვი. ტექნიკის საწვავით გასამართავად გამოყენებული იქნება პისტოლეტები, ტუმბოები და დახურული ავზები, რათა თავიდან იქნეს აცილებული აქროლადი ორგანული ნაერთების არაორგანიზებული გაფრქვევები (საწვავის შესანახად არ გამოიყენებენ ღია კონტეინერებს).

სამინისტროს ინსპექტორატი (გააჩნია პერიოდული აუდიტის უფლებამოსილება)

მტვრის გავრცელება სამშენებლო უბნებიდან, მასალების სანაყროებიდან და მისასვლელი გზებიდან. მტვერის ზემოქმედება მუშახელისა და ადგილობრივი


ბეტონის ქარხნებიდან და გადასატანი სამსხვრეველებიდან მტვრის გაფრქვევების შესამცირებლად საჭიროა მორწყვა და მტვერდამჭერი ღონისძიებების გატარება. მშრალ ამინდებში მასალებით და




237






მხარე მოსახლეობის ჯანმრთელობაზე.

ქვიშა-ხრეშით დატვირთული მანქანები ბრეზენტით გადაიფარება. სამშენებლო უბნები და ადგილობრივი გზები საჭიროებისამებრ მოირწყვება. საჭიროების შემთხვევაში, მაგ, კარიერებზე და სამსხვრეველებზე მუშახელი აღიჭურვება პირადი დაცვის საშუალებებით. ტვირთების გადატანა წინასწარ დადგენილი მარშრუტებით მოხდება და სათანადო ადგილებში შეიზღუდება მანქანების მოძრაობის სიჩქარე, რაც ტრანსპორტის მართვის გეგმის შესაბამისად მოხდება. სამშენებლო მასალების სანაყროები გადაიხურება.


სამშენებლო სამუშაოებისას ტექნიკით გამოწვეული ხმაურის ზემოქმედება გზის გასწვრივ არსებულ დასახლებულ უბნებზე, კერძოდ კი ქალაქის მოსახლეობაზე ან სოფლის მჭიდრო დასახლებაზე. ხმაურის ლოკალური გავრცელება.


სამშენებლო უბნებზე დროებითი ხმაურჩამხშობი ზღუდეების გამოყენება (2-3 მ სიმაღლისა და საჭირო სიგრძის). მანქანა-დანადგარების აღჭურვა მაყუჩებით და მათი ტექ. მომსახურება. გეგმიური ტექ. მომსახურება მაღალი სტანდარტით შესრულდება, რათა უზრუნველყოფილი იყოს ტექნიკის უსაფრთხოება, ასევე მინიმუმამდე შემცირდეს მათი გამონაბოლქვი და ხმაურის დონე. რეგულარულად მოხდება სამშენებლო სამუშაოებისათვის გამოყენებული ყველა მანქანა-დანადგარის ტექ. მომსახურება, რათა



168 000 ლარი მუნიციპალური განვითარების ფონდი ზედამხედველი კომპანია გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს ინსპექტორატი (გააჩნია პერიოდული აუდიტის უფლებამოსილება)

238






მხარე უზრუნველყოფილი იყოს მათი გამართული მუშაობა და მინიმუმამდე შემცირდეს მათ მიერ წარმოქმნილი ხმაური. სამუშაოები ღამის საათებში არ განხორციელდება.

ინფრასტრუქტურა. ძირითადი ინფრასტრუქტურული ერთეულები, რომლებიც შესაძლოა ზემოქმედების ქვეშ მოყვეს შემდეგია: 1. ელექტროგადამცემი ხაზები 2. მაგისტრალური გაზსადენი და გამანაწილებელი ქსელი 3. ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელი

ინფრასტრუქტურის დაცვა. ცალკეული მონაკვეთების გადატანის/რეკონსტრუქციის გეგმისა და პროექტის მომზადება ინფრასტრუქტურის მესაკუთრეებთან შეთანხმებით, რაც გზის საინჟინრო პროექტის მომზადებისას უნდა მოხდეს. ზემოქმედების ქვეშ მოყოლილი ინფრასტრუქტურის გადატანა: სამშენებლო დერეფანში მოყოლილი საჰაერო ელექტროგადამცემი ხაზების გადატანა; გაზსადენის გადატანა. მუდმივი მონიტორინგის განხორციელება სამშენებლო სამუშაოებისას. სრულად აღდგენა დაზიანების შემთხვევაში.

მოსამზადებელი სამუშაოებისას, სამშენებლო სამუშაოების დაწყებამდე.



239






მხარე ინფექციების გადამტანი კოღოების გამრავლების ჰაბიტატების შექმნა, მაგ, მზის გულზე დროებითი გუბეების წარმოქმნა. გუბეების წარმოქმნა თხრილებსა და კარიერებზე, რაც ხელსაყრელ გარემოს შექმნის კოღოებისა და დაავადებების სხვა გადამტანების გასამრავლებლად.

მთელი დერეფანი

ყველა წარმოქმნილი გუბის მოცილება გაზაფხულამდე. რელიეფისა და ლანდშაფტის აღდგენა.




სამშენებლო სამუშაოებისათვის გამოყენებული ტექნიკით წარმოქმნილი ხმაურის, ნამწვი აირებისა და მტვრის ზემოქმედება ადამიანის ჯანმრთელობაზე.

დასახლებების მახლობლად

მტვრის შემცირება მორწყვის საშუალებით. Use as minimum as 2 browsers; დროებითი ხმაურჩამხშობი ზღუდეების გამოყენება, ხმაურის დონის შემცირება, მანქანა-დანადგარების აღჭურვა მაყუჩებით, სამუშაოების განხორციელება დღის საათებში; იხ. 11 - 13 პუნქტები




ზემოქმედება არქეოლოგიურ უბნებზე


ტერიტორიის გაწმენდისა და მიწის სამუშაოების მუდმივი მონიტორინგი

სამშენებლო სამუშაოების დაწყებამდე;

არქეოლოგი კულტურისა და ძეგლთა დაცვის

მუნიციპალური განვითარების ფონდი

240






მხარე სამშენებლო სამუშაოების შეჩერება არქეოლოგიური ობიექტის აღმოჩენის შემთხვევაში. არქეოლოგიური სამუშაოების განხორციელება სამშენებლო სამუშაოების განახლებამდე. ნაშთების კონსერვაცია.


სამინისტროდან მშენებელი კონტრაქტორი

ზედამხედველი კომპანია არქეოლოგი კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროდან

მეორადი ბიოლოგიური დაბინძურება ეპიდემიის (მაგ, ჯილეხის) კერებთან მიწის სამუშაოების შესრულებისას;


ტერიტორიის გაწმენდისა და მიწის სამუშაოების მუდმივი მონიტორინგი. სამშენებლო სამუშაოების შეჩერება სამარხების აღმოჩენის შემთხვევაში. ადგილობრივი ვეტერინარული სამსახურის ინფორმირება. ვეტერინარული ნებართვის მიღება სამუშაოების გაგრძელებამდე.




მართვის სახიფათო პირობების შექმნა სამშენებლო სამუშაოებისა და არსებული გზების გადაკვეთის უბნებზე


საინჟინრო პროექტში გათვალისწინებული უნდა იყოს გზებზე სათანადო მონიშვნები და უსაფრთხოების ნიშნების, მათ შორის შუქნიშნების განთავსება. მძღოლების ინსტრუქტაჟი




საბოლოო რეკულტივაცია და ხანგრძლივი ეფექტის მქონე ეროზიის საწინააღმდეგო ღონისძიებების განხორციელება


ყველა სამუშაო უბანს (გარდა გზით და დამხმარე ნაგებობებით დაკავებულისა) თავდაპირველი სახე (რელიეფი, ნიადაგი, მცენარეული საფარი) უნდა დაუბრუნდეს. გზატკეცილის მშენებლობისათვის მცირე რაოდენობის ბუჩქნარი გაკაფვა იქნება საჭირო, ბუნებრივი ბალახის საფარის აღსადგენად კი საკმარისი იქნება ნიადაგის ნაყოფიერი ფენის შენახვა.



241






მხარე ტოქსიკური ნივთიერებების დაღვრა, ფეთქებადი ტვირთების აფეთქება, ადამიანების დაზიანება ან დაღუპვა ავტოსაგზაო შემთხვევებისას (იხ. მსოფლიო ბანკის "გარემოსდაცვითი მასალების კრებული", ნაწილი "სახიფათო მასალების მართვა" და ნაწილი "საზოგადოებრივი ჯანდაცვა და უსაფრთხოება" (WB Environmental Sourcebook: 'Hazardous Materials Management', 'Public Health and Safety')). სამშენებლო ტექნიკასთან დაკავშირებული ავტოსაგზაო შემთხვევები, ან სამშენებლო სამუშაოების გამო მომხდარი ავტოავარიები.


საინჟინრო პროექტში გათვალისწინებული უნდა იყოს გზებზე სათანადო მონიშვნები და უსაფრთხოების ნიშნების, მათ შორის შუქნიშნების განთავსება. მძღოლების ინსტრუქტაჟი უსაფრთხოების ღონისძიებების და ავარიულ სიტუაციებზე რეაგირების გეგმის შემუშავება-განხორციელება ავარიული დაღვრების შემთხვევებისათვის. სპეციალური მარშრუტების შემუშავება სახიფათო მასალების გადასაზიდად. სამშენებლო ტექნიკის გადაადგილების რეგულირება, რათა მათ ხელი არ შეუშალონ გზებზე ავტომანქანების გადაადგილებას. ტოქსიკური ნარჩენების ტრანსპორტირების აკრძალვა ეკოლოგიურად სენსიტიური უბნებისა და დასახლებული ტერიტორიების გავლით.



საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების რისკები მძღოლებისა და ადგილობრივი მოსახლეობისათვის


სიჩქარის მაკონტროლებელი საშუალებები ხეივნის დასახლებაზე გამავალ ნაწილში მოციმციმე შუქნიშნის მოწყობა

456 28,658

კარიერები გზებისა და ხიდებთან მისასვლელი ყრილების მოსაწყობი ინერტული მასალის მოპოვება კარიერებიდან, რამაც შესაძლოა მიწის დაკარგვა და

სავარაუდოდ, მდ. მტკვრის ჭალა

გარემოსდაცვითი შეფასების ფარგლებში შემოთავაზებულია პროექტის ტერიტორიის მახლობლად არსებული ლიცენზირებული კარიერების გამოყენება (იხ. თავი 2). სხვა შესაძლო ღონისძიებები




242






მხარე დეგრადაცია გამოიწვიოს; ზემოქმედება იქთიოფაუნაზე, მიწისქვეშა წყალსა და ლანდშაფტზე ინერტული მასალის მოპოვების გაზრდის გამო

შემდეგია: ინერტული მასალების მოპოვება არსებული ლიცენზირებული კარიერებიდან. ლიცენზიების გადამოწმება (ლიცენზია გაიცემა მოპოვების ლიმიტის მითითებით და რეკულტივაციის მოთხოვნით). ახალი კარიერის გახსნის საჭიროების შემთხვევაში გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროდან მოპოვებული იქნება ყველა საჭირო ლიცენზია. ნიადაგის ზედაპირული ფენის კონსერვაციისთვის განხორციელდება სათანადო ღონისძიებები. კარიერის დახურვის შემდეგ მოხდება მისი რეკულტივაცია ლიცენზიის პირობების მიხედვით. გაკონტროლდება კარიერზე ტექნიკის მუშაობა. აიკრძალება მდინარის ტექნიკით გადაკვეთა. თავიდან იქნება აცილებული ზეთის ან საწვავის გაჟონვა. გაკონტროლდება მანქანების მდგომარეობა.


ასფალტის ქარხნები

ქარხნის ტერიტორია

ხელშეკრულება დაიდება მხოლოდ ლიცენზირებულ მომწოდებლებთან, რომელთაც გარემოზე ზემოქმედების ნებართვა გააჩნიათ. თუ მშენებელი კონტრაქტორი საკუთარი ასფალტის ქარხნის მოწყობას განიძრახავს, მან ამისათვის გზშ უნდა მოამზადოს და გარემოზე ზემოქმედების ნებართვა




243






მხარე უნდა მოიპოვოს. სამინისტროს

ინსპექტორატი (გააჩნია პერიოდული აუდიტის უფლებამოსილება)

სამშენებლო ბანაკი, ტექნიკის და ავტომანქანების სადგომი ბანაკის მოწყობამ და ფუნქციონირებამ შესაძლოა შემდეგი სახის ზემოქმედება გამოიწვიოს: მცენარეული საფარის გაწმენდა ბანაკის მოსაწყობად ნიადაგის ნაყოფიერი ფენის შესაძლო დაზიანება საწვავის შენახვასა და ტექნიკის საწვავით გამართვასთან დაკავშირებული დაბინძურების რისკები დაბინძურება საყოფაცხოვრებო ჩამდინარე წყლებით დაბინძურება ნარჩენებით

სამშენებლო ბანაკი

ნარჩენების სათანადოდ მართვა (იხ. დანართი 7 "ნარჩენების მართვის პროცედურა სამშენებლო ბანაკებისათვის") სამშენებლო ბანაკებთან დაკავშირებული რეგულაციების შესრულება, რომლებიც მითითებულია ნაწილში 8.1.1.13. პროექტის მუშახელის განთავსება სოფლებში. მუშახელის განსათავსებლად დიდი ზომის სამშენებლო ბანაკის მოწყობის შემთხვევაში საჭირო იქნება საკანალიზაციო სისტემის მოწყობა სტანდარტების შესაბამისად. დაბინძურების თავიდან აცილების ღონისძიებები: საწვავით გამართვის ოპერაციების სწორად ორგანიზება, ნარჩენების მართვა; ნიადაგის ნაყოფიერი ფენის სათანადოდ დასაწყობება; ნიადაგის ნაყოფიერი ფენისა და მცენარეული საფარის აღდგენა;




244

ცხრილი 9.4. ექსპლუატაციის ფაზა

ზემოქმედება უბანი შემარბილებელი ღონისძიება ვადები განხორციელებაზე

პასუხისმგებელი მხარე

მონიტორინგზე და აღსრულებაზე


გზის ახლადგაჭრილი უბნების და მოწყობილი ყრილების ეროზია, შედეგად კი ბუნებრივი სადრენაჟე გზების სედიმენტაცია. გზის საძირკველს ქვემოთ მოქცეული ტერიტორიების ეროზია დახურული ან ღია სადრენაჟე არხებიდან წამოსული კონცენტრირებული ზედაპირული ჩამონადენით. ზემოქმედების ხასიათი: ხანგრძლივი. რელიეფის ცვლილებამ, ზედაპირულმა ჩამონადენმა, ტერიტორიის გაწმენდამ შესაძლოა გამოიწვიოს ეროზიის მცირედი, თუმცა სტაბილური გააქტიურება.

მთელი დერეფანი შერბილების სტრატეგია: ხანგრძლივ ეფექტზე გათვლილი - რეკულტივაცია; რელიეფისა და ლანდშაფტის აღდგენა; სადრენაჟე სისტემისა და ეროზიის საწინააღმდეგო სხვა კონსტრუქციების მოწყობა. რელიეფის, ნიადაგის ნაყოფიერი ფენისა და მცენარეული საფარის აღდგენა. სადრენაჟე სისტემის მოწყობა და მუდმივი მონიტორინგი. სალექარების მოწყობა, მცენარეული საფარის სწრაფად აღდგენა ეროზიულ ზედაპირებზე. სადრენაჟე არხების გამოსასვლელების რაოდენობის გაზრდა. სადრენაჟე არხების გამოსასვლელების იმგვარად დაპროექტდება, რომ ადგილი არ ჰქონდეს კასკადის ეფექტს. წყალმიმღები ზედაპირების დაფარვა ქვით, ბეტონით. ხანგრძლივი მონიტორინგი და ტექ. მომსახურება.

სამშენებლო პერიოდი; ტექ. მომსახურება სამშენებლო სამუშაოების დასრულების შემდგომ

მშენებელი კონტრაქტორი (ეს მოთხოვნა მშენებლობის ფაზის ნაწილში უკვე მოყვანილია; კონტრაქტორი პასუხისმგებელია მშენებლობისას განხორციელებული საქმიანობის შედეგებზე, სამუშაოების მიღება-ჩაბარებამდე). RDMRDI (ხანგრძლივ პერსპექტივაში, ჩაბარების შემდგომ)

RDMRDI (მუდმივად) გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს ინსპექტორატი (პერიოდულად)

ლანდშაფტის დამახინჯება ყრილებით, ჭრილებით და კარიერებით. დამახინჯებული ლანდშაფტი (გზის ახლად გაჭრილი მონაკვეთების

გზის ახლად გაჭრილი უბნები

გზისპირა მცენარეული საფარის ზრდის ხელშეწყობა და/ან აღდგენა. ლანდშაფტთან შესარწყმელად არქიტექტურული პროექტის გამოყენება.

სამშენებლო პერიოდი; ტექ. მომსახურება სამშენებლო სამუშაოების

მშენებელი კონტრაქტორი RDMRDI ხანგრძლივ პერსპექტივაში

RDMRDI გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის

245

დაღარვა, დამეწყვრა, ჩამოშლა). დაზიანებულ უბნებზე ხეების დარგვა.

დასრულების შემდგომ

სამინისტროს ინსპექტორატი

შეტივნარებული ნაწილაკების მაღალი კონცენტრაცია მდინარეებში, რომლებიც სამშენებლო უბნების, გზის ახლად გაჭრილი მონაკვეთების, ყრილების და გრუნტის სანაყროების ზემოქმედების ზონაში ხვდება. წყლის ხარისხის დაქვეითება ნატანის მომატების გამო. ზემოქმედების ხასიათი: ხანგრძლივი. რელიეფის ცვლილებამ, ზედაპირულმა ჩამონადენმა, ტერიტორიის გაწმენდამ შესაძლოა გამოიწვიოს ეროზიის მცირედი, თუმცა სტაბილური გააქტიურება.

მდ. მტკვრის მახლობლად

შერბილების სტრატეგია: ხანგრძლივ ეფექტზე გათვლილი - რეკულტივაცია; რელიეფისა და ლანდშაფტის აღდგენა; მონიტორინგი განგრძლივი პერიოდის განმავლობაში; სადრენაჟე სისტემისა და ეროზიის საწინააღმდეგო სხვა კონსტრუქციების მოწყობა; მცენარეული საფარის აღდგენა; მცენარეული საფარის სწრაფად აღდგენა ეროზიულ ზედაპირებზე.

მშენებელი კონტრაქტორი RDMRDI ხანგრძლივ პერსპექტივაში

RDMRDI გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს ინსპექტორატი

გზატკეცილის გასწვრივ ნიადაგისა და წყლის დაბინძურება ზეთებით, საპოხი მასალებით, საწვავითა და საღებავით.

მთელი დერეფანი ხიდების მახლობლად ზეთდამჭერების დაყენება; გზატკეცილის გასწვრივ სტანდარტული ავტოგასამართი სადგურებისა და სახელოსნოების მოწყობის ხელშეწყობა

სამშენებლო სამუშაოების დასრულების შემდგომ

RDMRDI ხანგრძლივ პერსპექტივაში

RDMRDI

ჰაერის დაბინძურება ტექ. მომსახურების სამუშაოებისას მობილური ასფალტის ქარხნების გამოყენების გამო

მთელი დერეფანი მანქანა-დანადგარების აღჭურვა მოწყობილობებით, რომლებიც უზრუნველყოფს ჰაერის დაბინძურების შემცირებას

ტექ. მომსახურების სამუშაოებისას

RDMRDI განახორციელებს სამუშაოების და ტექ. მომსახურების შემსრულებელი კონტრაქტორის ზედამხედველობას

RDMRDI

გზის გასწვრივ არსებულ დასახლებულ უბნებში, კერძოდ კი ქალაქის უბნებში ან მჭიდროდ დასახლებულ სოფლებში ჰაერის დაბინძურება ტრანსპორტის გამონაბოლქვით. მტვრის ლოკალური გავრცელება.

მთელი დერეფანი ყველაზე კრიტიკული უბნებია გზის დასაწყისი გულუას ხიდთან

ჰაერის ხარისხისა და ტრანსპორტის ემისიების მონიტორინგი (ავტომანქანების გამონაბოლქვის შემოწმება) ავტოტრანსპორტის ემისიების მარეგულირებელი პოლიტიკისა და სტანდარტების შემუშავება (მაგ,

გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო მშენებელი კონტრაქტორი RDMRDI ხანგრძლივ

გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო

246

და ბოლო მონაკვეთი ფონიჭალის მახლობლად;

საწვავის ხარისხის სტანდარტი და სხვა). ჰაერის დაბინძურების შესამცირებლად ძრავების ტექ. მომსახურების გრაფიკისა და სტანდარტების დაცვის მოთხოვნა (ან ალტერნატიული საწვავის გამოყენება). ხეების დარგვა გზის პირებზე, რაც შეარბილებს ატმოსფერული ემისიების ზემოქმედებას მიმდებარე მოსახლეობაზე

პერსპექტივაში

ავტოტრანსპორტით გამოწვეული ხმაურის გავრცელება გზის გასწვრივ არსებულ დასახლებულ უბნებში, კერძოდ კი ქალაქის უბნებში ან მჭიდროდ დასახლებულ სოფლებში.

მთელი დერეფანი ყველაზე კრიტიკული უბნებია გზის დასაწყისი გულუას ხიდთან და ბოლო მონაკვეთი ფონიჭალის მახლობლად;

ხმაურისა და ვიბრაციის შემცირება. ტრანსპორტის ხმაურით გამოწვეული ზემოქმედების შესამცირებლად საპროექტო გზის გასწვრივ ხმაურჩამხშობი ზღუდეები უნდა მოეწყოს (სიმაღლე სხვადასხვა უბნებზე 3მ-იდან 8მ-დე). ძრავების ტექ. მომსახურების გრაფიკისა და სტანდარტების დაცვის მოთხოვნა ხეების დარგვა გზის პირებზე, რაც შეარბილებს ხმაურის ზემოქმედებას მიმდებარე მოსახლეობაზე საზოგადოებრივი ტრანსპორტისა და სატრანსპორტო ნაკადების მართვის მექანიზმების ინსტიტუციური გაძლიერება.

ტექ. მომსახურების კონტრაქტორი RDMRDI ხანგრძლივ პერსპექტივაში

გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო

გზისპირების დანაგვიანება.

მთელი დერეფანი ნაგვის ბუნკერების განთავსება. დანაგვიანების აკრძალვა კანონმდებლობით.

ნაგვის ბუნკერებს უზრუნველყოფს ადგილობრივი ხელისუფლება და RDMRDI, ხოლო გარემოს დაცვის სამინისტროს რეგიონალური სამსახური შეამოწმებს მოთხოვნებთან შესაბამისობას.

RDMRDI გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს ინსპექტორატი

ადამიანისა და ცხოველების მთელი დერეფანი მცენარეთა და ცხოველთა ექსპლუატაციის საბაჟო სამსახურები, RDMRDI

247

ინფექციების გავრცელების ახალი გზების შექმნა. დაავადებების, მწერების, სარეველებისა და სხვა არასასურველი ორგანიზმების გავრცელების დერეფნის შექმნა.

სანიტარული სამსახურისა და შესაბამისი შემოწმების პუნქტების ჩამოყალიბება (არა მხოლოდ მოცემული პროექტისათვის და ლოკალურად, არამედ საზოგადოდ, რათა შესაძლებელი იყოს მთელი გზატკეცილის გაკონტროლება)

პერიოდი ჯანდაცვის სამინისტროს სანიტარული ზედამხედველობის ინსპექცია და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სურსათის ეროვნული სააგენტო (სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარიისა და მცენარეთა დაცვის ეროვნული სამსახური)

ავტოსაგზაო მოძრაობისას წარმოქმნილი მტვრის ზემოქმედება ადამიანის ჯანმრთელობაზე.

მთელი დერეფანი ასფალტის საფარის მქონე გზების შემთხვევაში ზემოქმედება მინიმალურია. მტვრის შემცირება გზების მორწყვით.

ექსპლუატაციის პერიოდი

RDMRDI RDMRDI

მისასვლელი გზების ჩახერგვა ადგილობრივი გზების გადაკვეთასთან

ამ პოტენციური ზემოქმედების შესამცირებლად გზის გადაკვეთები სათანადოდ იქნა დაპროექტებული. იხ. განსახლების სამოქმედო გეგმა

დაპროექტების ეტაპი


RDMRDI

248

9.4 garemoze zemoqmedebis monitoringis gegma (matrica) cxrili 9.5. mSeneblobis faza

ფაზა რა?

(სამონიტორინგო პარამეტრი)

სად? (მონიტორინგის

ადგილი)

როგორ? (მონიტორინგის

მეთოდი)

როდის? (მონიტორინგის

სიხშირე)

რატომ? (მონიტორინგის

საჭიროება (ვალდებულო არაა))

ღირებულება (ლარი)


სამშენებლო მასალების მომარაგება

ოფიციალური შეთანხმების, ლიცენზიებისა და ნებართვების არსებობა

მასალების (ასფალტის, ცემენტისა და ხრეშის) მომწოდებლები

ინსპექტირება მასალების შესყიდვის ხელშეკრულების დადებამდე

გარემოს, ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების დაცვის მოთხოვნებთან შესაბამისობა

N/A მუნიციპალური განვითარების ფონდი (დროდადრო) ზედამხედველი კომპანია რეგულარულად

სამშენებლო მასალების ტრანსპორტირება გრაფიკის შესაბამისად და დაგეგმილი მარშრუტებით

სატვირთო ავტომანქანების გადახურვა/ნაყარი ტვირთების სისველე, ჰაერის დაბინძურება მასალების ტრანსპორტირებისას წარმოქმნილი მტვრითა და გამონაბოლქვით

სამშენებლო უბნები და მისასვლელი გზები

ზედამხედველობა გაუფრთხილებელი შემოწმება სამუშაო საათებში

გარემოს, ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების დაცვის მოთხოვნებთან შესაბამისობა უსაფრთხოების უზრუნველყოფა და მოძრაობის ნაკლებად შეფერხება.

მინიმალური გათვალისწინებულია ზედამხედველობის კონტრაქტებში

მუნიციპალური განვითარების ფონდი (დროდადრო) ზედამხედველი კომპანია რეგულარულად

ნიადაგის ზედაპირული ფენის მოჭრის ეტაპი. საბოლოო რეკულტივაცია.

ნიადაგის ზედაპირული ფენის შენახვა. რეკულტივაცია. ეროზიის მაკონტროლებელი ღონისძიებები. ლანდშაფტის დაზიანება; ვიზუალური ზემოქმედება;

სამშენებლო უბანი

ზედამხედველობა პერიოდულად (გაუფრთხილებელი შემოწმება სამუშაო საათებში); ნიადაგის ზედა ფენის მოჭრიდან სამუშაოების დასრულებამდე.

სამშენებლო და გარემოს დაცვის ნორმებთან და გარემოზე ზემოქმედების მართვის გეგმასთან შესაბამისობის უზრუნველყოფა.


მუნიციპალური განვითარების ფონდი (დროდადრო) ზედამხედველი კომპანია რეგულარულად

249




ადგილი)


მეთოდი)







სამშენებლო სამუშაოები

ხმაურისა და ვიბრაციის დონეები; ხმაურისა და ვიბრაციის ნორმებთან შესაბამისობა; შენობებზე ვიბრაციის ზემოქმედების შესაფასებლად და თავიდან ასაცილებლად ჩატარებული დამატებითი კვლევების საფუძველზე მომზადებულ რეკომენდაციებთან შესაბამისობა. ზღვრულად დასაშვები დონეები: ხმაური – 65 დბა ვიბრაცია 74 dBV (დღის საათებში)

სამშენებლო უბანი საცხოვრებელი შენობების მახლობლად

ინსპექტირება; შესაბამისობის მონიტორინგი (ძრავების ტექ. მომსახურება, მაყუჩების გამოყენება, ღამის საათებში სამუშაოების მინიმუმამდე შემცირება და გარემოზე ზემოქმედების მართვის გეგმით გათვალისწინებული სხვა ღონისძიებების განხორციელება); ხმაურის უწყვეტი მონიტორინგი რეპრეზენტატიულ საცხოვრებელ შენობასთან; სამშენებლო სამუშაოების წარმოებისას ხმაურისა და ვიბრაციის ინსტრუმენტალური გაზომვა

პერიოდულად (საშუალოდ თვეში ერთხელ); მხოლოდ საჩივრების არსებობის შემთხვევაში

გარემოს, ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების დაცვის მოთხოვნებთან შესაბამისობა სამშენებლო ტექნიკის გამართულობა და დასახლებულ ზონაში მხოლოდ ამ უბანზე განსახორციელებელი სამუშაოების შესრულება ხმაურის შემამცირებელი ერთადერთი ეფექტური საშუალებაა.

მინიმალური გათვალისწინებულია ზედამხედველობის კონტრაქტებში ხმაურისა და ვიბრაციის გამზომი ხელსაწყოების ღირებულება: ვიბრომეტრი 1200 ხმაურმზომი 700

მუნიციპალური განვითარების ფონდი (დროდადრო) ზედამხედველი კომპანია რეგულარულად გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო ზედამხედველი კომპანია


ვიბრაცია ზღვრულად დასაშვები დონეები: ვიბრაცია 74 dBV (დღის საათებში)

სამშენებლო უბანი საცხოვრებელი შენობების მახლობლად

ზედამხედველობა

გაუფრთხილებელი შემოწმებები საჩივრების შემოსვლის შემდეგ


ხმაურისა და ვიბრაციის გამზომი ხელსაწყოების ღირებულება: ვიბრომეტრები

მშენებელი კონტრაქტორი ზედამხედველი კომპანია

250




ადგილი)


მეთოდი)







1200 (უკვე გათვალისწინებულია)


მტვერი და ჰაერის დაბინძურება (მყარი ნაწილაკები, შეწონილი ნაწილაკები, მძიმე ლითონების შეწონილი ნაწილაკები) (მტვერი, CO) კრიტერიუმი: მტვრის ზდკ - 0.15მგ/მ3 ცემენტის მტვრის ზდკ - 0.15მგ/მ3 CO-ს ზდკ - 0.5მგ/მ3

საცხოვრებელი შენობების მახლობლად

ვიზუალური და ინსტრუმენტალური (მტვერი, CO)

სამშენებლო მასალების მიწოდებისას და პერიოდულად სამშენებლო სამუშაოებისას, მშრალ ამინდებში

გარემოს, ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების დაცვის მოთხოვნებთან შესაბამისობა, გარემოს დაცვის ნორმებთან და გარემოზე ზემოქმედების მართვის გეგმასთან შესაბამისობის უზრუნველყოფა.

მინიმალური გათვალისწინებულია ზედამხედველობის კონტრაქტებში მტვრის დონის პორტატული გამზომი ხელსაწყო 2500 პორტატული ხელსაწყო CO2, NO2 და SO2-ის გასაზომად 1700

მშენებელი კონტრაქტორი მუნიციპალური განვითარების ფონდი (დროდადრო) ზედამხედველი კომპანია რეგულარულად

მთელი სამშენებლო პერიოდი.

საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოება, ავტოტრანსპორტი, ფეხით მოსიარულეთა ბილიკები, ხილვადობა, გამაფრთხილებელი ნიშნები


დაკვირვება ერთხელ კვირაში, საღამოობით

შესაბამისობის უზრუნველყოფა


მშენებელი კონტრაქტორი; მუნიციპალური განვითარების ფონდი (დროდადრო) ზედამხედველი კომპანია რეგულარულად


მასალების და ნარჩენების შენახვა და მოხმარება, წყლისა და ნიადაგის ხარისხი

მასალებისა და ნარჩენების განთავსების უბნები;

დაკვირვება წყლის სიმღვრივის ინსტრუმენტალური გაზომვა უბნების

მასალების მოწოდებისას და პერიოდულად სამშენებლო

დაბინძურების შემცირების უზრუნველყოფა; სამშენებლო და გარემოს

მინიმალური გათვალისწინებულია ზედამხედველობ

მშენებელი კონტრაქტორი; მუნიციპალური განვითარების

251




ადგილი)


მეთოდი)







(შეტივნარებული ნაწილაკები, ზეთები და სხვა)

ზედაპირული ჩამონადენი სამშენებლო უბნებიდან, მასალების განთავსების უბნებიდან და ჩამორეცხილი ადგილებიდან

ზემოთ და ქვემოთ; სამუშაოებისას (საშ. კვირაში ერთხელ), განსაკუთრებით კი ატმოსფერული ნალევებისას (წვიმა/თოვლი).

დაცვის ნორმებთან და გარემოზე ზემოქმედების მართვის გეგმასთან შესაბამისობის უზრუნველყოფა.

ის კონტრაქტებში; სიმღვრივის გამზომი 2500

ფონდი (დროდადრო, ვიზუალური) ზედამხედველი კომპანია პერიოდულად, ინსტრუმენტული


ნარჩენების მართვა ყველა სამშენებლო უბანი; სამშენებლო ბანაკები;

დაკვირვება კვირაში ერთხელ დაბინძურების შემცირების უზრუნველყოფა; სამშენებლო და გარემოს დაცვის ნორმებთან და გარემოზე ზემოქმედების მართვის გეგმასთან შესაბამისობის უზრუნველყოფა.




მანქანა-დანადგარების ტექ. მომსახურება და საწვავით გამართვა წყლისა და ნიადაგის ხარისხი (შეტივნარებული ნაწილაკები, ზეთები და სხვა)

ბენზინგასამართი და ტექ. მომსახურების საშუალებები; ზედაპირული ჩამონადენი სამშენებლო უბნებიდან და მასალების განთავსების უბნებიდან

დაკვირვება მასალების მოწოდებისას და პერიოდულად სამშენებლო სამუშაოებისას (საშ. კვირაში ერთხელ), განსაკუთრებით კი ატმოსფერული ნალევებისას (წვიმა/თოვლი).

დაბინძურების შემცირების უზრუნველყოფა


მშენებელი კონტრაქტორი; მუნიციპალური განვითარების ფონდი ზედამხედველი კომპანია

მთელი სამშენებლო

ზემოქმედება არქეოლოგიურ

მიწის სამუშაოების

დაკვირვება რეგულარულად / ყოველდღიურად

კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის

მინიმალური არქეოლოგი კულტურისა და

252




ადგილი)


მეთოდი)







პერიოდი. უბნებზე ყველა უბანი; უზრუნველყოფა ძეგლთა დაცვის სამინისტროს კონსულტანტი კონტრაქტორის არქეოლოგი; ზედამხედველი კომპანია


მეორადი ბიოლოგიური დაბინძურება ეპიდემიის (მაგ, ჯილეხის) კერებთან მიწის სამუშაოების შესრულებისას;

მიწის სამუშაოების ყველა უბანი;

დაკვირვება რეგულარულად / ყოველდღიურად

ჯანმრთელობის დაცვის უზრუნველყოფა


მშენებლობის საველე ოფიცერი; მუნიციპალური განვითარების ფონდი (დროდადრო) ზედამხედველი კომპანია რეგულარულად სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარიისა და მცენარეთა დაცვის ეროვნული სამსახურის ვეტერინარული განყოფილება


ინფრასტრუქტურის დაცვის უზრუნველყოფა

ელექტროგადამცემი ხაზების და მილსადენების გადაკვეთები;

დაკვირვება შესაბამის უბანზე სამშენებლო სამუშაოების წარმოებისას

ინფრასტრუქტურის დაცვის უზრუნველყოფა


მშენებელი კონტრაქტორი მუნიციპალური განვითარების ფონდი (დროდადრო) ზედამხედველი კომპანია

253




ადგილი)


მეთოდი)







რეგულარულად

მთელი სამშენებლო პერიოდი

ხე-მცენარეების რგვის პროგრამა

დაკვირვება მთელი სამშენებლო პერიოდი

ფლორისა და ლანდშაფტისათვის მიყენებული ზიანის კომპენსაცია


მშენებელი კონტრაქტორი; მუნიციპალური განვითარების ფონდი (დროდადრო) ზედამხედველი კომპანია რეგულარულად გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო


სამუშაო უბნების რეკულტივაცია;

სამუშაო უბნები, გზის ნაპირები, გამოყენებული კარიერები, სამშენებლო ბანაკების უბნები

დაკვირვება სამშენებლო პერიოდი, ხოლო ცალკეულ უბნებზე სამუშაოების დასრულების შემდეგაც

პროექტის დერეფნის გარეთ დარჩენილი სამუშაო უბნების რეკულტივაცია



სამშენებლო ნარჩენების განთავსება

სამუშაო უბნები, გზის ნაპირები, გამოყენებული კარიერები,

დაკვირვება სამშენებლო პერიოდი, ხოლო ცალკეულ უბნებზე სამუშაოების

დაბინძურების თავიდან აცილება და ლანდშაფტის დაცვა;

მშენებელი კონტრაქტორი; მუნიციპალური განვითარების

254




ადგილი)


მეთოდი)







სამშენებლო ბანაკების უბნები

დასრულების შემდეგაც

ფონდი (დროდადრო) ზედამხედველი კომპანია რეგულარულად


პირადი დაცვის საშუალებები. ჯანმრთელობის, უსაფრთხოების და გარემოს დაცვის ასპექტები შემოვლითი გზის ორგანიზება ავტოტრანსპორტისათვის


ინსპექტირება გაუფრთხილებელი შემოწმება სამუშაოების მსვლელობისას




255

10. sazogadoebasTan konsultaciebi

10.1. Catarebuli sajaro konsultaciebi

erTi didi Sexvedra Catarda kerZo biznesis warmomadgenlebisaTvis (18 ivlisi), xolo meore – sacxovrebeli korpusebis mobinadreebisaTvis, romlebic kargaven Tavis garaJebs (12 ivlisi). Sexvedrebi ufro mcire jgufebTan (7 – 10 ojaxTan) moewyo 7-12 ivlisamde periodSi. kvlevis jgufi agrZelebs konsultaciebs individualur doneze TiToeul ojaxTan, romelsac mimdinare proeqti exeba.

Sexvedrebi Catarda fokus jgufebSi (mag, mobinadreebTan, romelTa sacxovrebeli binebi proeqtis potenciuri zemoqmedebis qveS xvdeba), xolo 18 ivlisis Sexvedra moewyo im adamianebTan, romelTa biznes-saqmianobasac Seexo mocemuli proeqti. am dromde wamoWril sakiTxTa umravlesoba exeboda gansaxlebas. Tumca, garemos dacvis ramdenime problemac daisva. adgilobrivma macxovreblebma, iseve rogorc farmacevtuli kompaniis warmomadgenlebma, Tavisi SeSfoTeba gamoxates emisiisa da xmauris mosalodnel gazrdasTan dakavSirebiT. mosaxleoba aseve Sewuxebulia mwvane nargavebis SemcirebiTac. qvemoT mogvyavs mxolod mokle amonawerebi oqmebidan, sadac wamoWrili iqna garemos dacvis problemebi.

7 -18 ivliss Catarebuli konsultaciebi

Sexvedras eswrebodnen:

qeTi dgebuaZe - Ltd. “WEG”-as eqsperti,

daviT bainduraSvili, MDF

revaz gigilaSvili

oTar nemsaZe, MDF

Sexvedrebs eswrebodnen: mosaxleobis warmomadgenlebi, romelTac mocemuli proqti exebaT, maTi mezoblebi da proeqtiT dazaralebuli biznesis warmomadgenlebi (ix. darTuli siebi).

prezentacias mohyva kiTxva-pasuxi. sxvadasxva monawile mxareebis kiTxvebs da komentarebs upasuxes proeqtis eqspertebma: garemos dacvis problemebTan dakavSirebuli kiTxvebi da pasuxebi mocemulia qvemoT moyvanil cxrilSi.

cxrili 10.1. 8 ivlisi, 2013; Sexvedra mosaxleobis warmomadgenlebTan, romelTac mocemuli proqti exebaT,

foniWala No. kiTxva/ komentari avtori eqspertis komentari

1. Cven vcxovrobT mSvid ubanSi, sadac bevri mwvane nargavia, miwasTan axlos. Cven ar gvinda gadasaxleba korpusebSi, gvinda analogiuri kerZo saxli. Tumca, axali gza Secvlis ubans da gazrdis mtversa da xmaurs.

Aaskerova Eelmira proeqtis farglebSi dagegmilia landSaftis aRdgena da xmaurisagan dacvis RonisZiebebi, axali mwvane nargavebis dargva. amJamad xmauris barierebisa da ormagi daminvis fanjrebis dadebiT da uaryofiT mxareebze mimdinareobs msjeloba. Tqveni saxlebisaTvis mocemuli kompensacia ki saSualebas mogcemT monaxoT saxlebi analogiur garemoSi.

6. xeebis kompensireba rogor moxdeba?

solnmas alievi

xexilis xeebis sakompensacio Rirebuleba ganisazRvreba naRdi fuliT, sabazro kursis Tanaxmad, xeebis tipis, asakisa da nayofierebis

256

8 ivlisi, 2013; Sexvedra mosaxleobis warmomadgenlebTan, romelTac mocemuli proqti exebaT, foniWala

No. kiTxva/ komentari avtori eqspertis komentari Rirebulebis Sefasebis safuZvelze. mwvane nargavebis (10000 xis) dargva igegmeba arsebuli gamwvanebis Semcirebis sakompensaciod.

sur. 10.1 8 ivlisi, 2013; Sexvedra potenciurad dazaralebul macxovreblebTan, foniWala

257

sur. 10.2. 8 ivlisi, 2013; Sexvedra potenciurad dazaralebul macxovreblebTan, xelmowerebi

258

cxrili 10.2. 12/07/2013 Sexvedra 5 sarTuliani sacxovrebeli korpusis mobinadreebTan - 6km+780

No. kiTxva/ komentari avtori eqspertis komentari mosaxleoba Zlier winaaRmdegobas uwevda axali gzis mSeneblobas, Tumca gza ganlagebulia 18 m 10 –ze ufro meti manZiliTaa daSorebuli dagegmili gzis piridan da proeqti ar iTvaliswinebs raime uSualo zemoqmedebas sacxovrebel korpusze. mxolod garaJebi ziandeba. Tumca, xalxs ori ZiriTadi gancxadeba aqvs: (i) satransporto moZraoba gaauaresebs haeris xarisxsa da xmauris, da (ii) SesaZlo zemoqmedeba sacxovrebeli korpusebis mTlianobze, ramdenadac Senobebi ar aris karg mdgomareobaSi. ramdenadac detaluri dizaini jer kidev dgindeba da Semarbilebeli RonisZiebebi muSavdeba, konsultantebma acnobes mosaxleobas ADB-s regulaciebisa da midgomebis Sesaxeb, magram kiTxva-pasuxis reJimSi gadasvla ar moxda. mobinadreebma aRniSnes, rom isini daafiqsireben Tavis SeSfoTebas da MDF–sa da merias gaugzavnian moTxovnas ganmartebisaTvis. MDF-m Seatyobina monawileebs, rom sakonsultacio Sexvedra Sedgeba rogorc ki detaluri dizainis pirveli samuSao versia gaxdeba xelmisawvdomi.

sur. 10.3. 12/07/2013 Sexvedra 5 sarTuliani sacxovrebeli korpusis mobinadreebTan - 6km+780

10 The closest apartment buildings (2 storey building, Km 5+480) will be located at a distance of 14m from the design road.

259

18 ivlisi, 2013; MDF ofisi; Sexvedra proeqtiT dazaralebuli biznesis warmomadgenlebTan

No. kiTxva/ komentari avtori eqspertis komentari Cven SeSfoTebulni

varT, rom haeris

xarisxi da xmauri

gadaaWarbebs

farmacevtuli

preparatebis

warmoebasTan

dakavSirebuli

teqnologiuri

procesis dasaSveb

standartebs

farmacevtuli

kompania – GMP-is warmomadgeneli

haeris emisiisa da xmauris modelirebam ar gviCvena aranairi cvlileba Tqveni farmacevtuli sawarmos teritoriis farglebSi. sabaziso pirobebi ar Seicvleba. sacxovebeli korpusebi mdebarebs gazrdili xmauris zonis zemoqmedebis sazRvrebSi da iq gamoiyeneba ormagi daminvis fanjrebi da xmauris barierebi.

Cveni sastumro ar

xvdeba zemoqmedebis

qveS, magram garemo

teritoria

dramatulad icvleba

da mSvenieri mwvane

landSafti

ganadgurdeba.

biznesis

warmomadgeneli landSaftis aRdgena, 10000 xis dargva moiazreba rogorc Semarbilebeli RonisZieba. landSaftis detaluri gegma SemuSavdeba.

260

sur.10.4. 18 ivlisi, 2013; MDF ofisi; Sexvedra proeqtiT dazaralebuli biznesis warmomadgenlebTan

261

sur. 10.5. 18 ivlisi, 2013; MDF ofisi; Sexvedra proeqtiT dazaralebuli

biznesis warmomadgenlebTan, xelmowerebi

262

sur.10.6. 18 ivlisi, 2013; MDF ofisi; Sexvedra proeqtiT dazaralebuli

biznesis warmomadgenlebTan , xelmowerebi

pirveli sajaro diskusiis Catareba GZS–s sa muSao versiis irgvliv da aRmasrulebeli reziumes miReba moxda MDF –is teritoriaze gamarTul sajaro

263

sakonsultacio Sexvedraze. Sexvedra moewyo 17 agvistos, SabaTs. sainformacio saSualebebSi gamoqveynda Setyobineba amis Sesaxeb. adgilobriv mosaxleobasa da dainteresebul mxareebs damatebiT ecnobaT Sexvedris Sesaxeb adgilobrivi pasuxismgebeli pirebis meSveobiT.

Sexvedris oqmis Canawerebi warmodgenilia qvemoT..

Tbilisi-wiTeli xidi saavtomobilo gzis Tbilisi-rusTvis monakveTis (me-2

seqcia, foniWala) modernizaciis proeqtis winaswari garemosdacviTi Seswavlis

angariSis sajaro ganxilva

oqmi

municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi

17 agvisto, 2013 weli

2013 wlis 17 agvistos saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis SenobaSi

Catarda Tbilisi-wiTeli xidi saavtomobilo gzis Tbilisi-rusTavis monakveTis

(me-2 seqcia, foniWala) modernizaciis proeqtis winaswari garemosdacviTi

Seswavlis angariSis sajaro ganxilva.

Sexvedras eswrebodnen:

1. irina asaTiani - binaTmesakuTreTa amxanagoba „madlis“ Tavmjdomare;

2. eTer cincaZe - kompania „Strabavi“, direqtoris warmomadgeneli;

3. anzor gviSiani - rusTavis gzatkecili, korpusi #12-v/g-s macxovrebeli;

4. Sorena maCitaZe - rusTavis gzatkecili, korpusi #12-v/g-s macxovrebeli;

5. aniko niJaraZe - amxanagoba „sinaTles“ Tavmjdomare;

6. feride nasyidaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #30-is

macxovrebeli;

7. elxan bagirovi - rusTavis gzatkecili, korpusi #28 a-s macxovrebeli;

8. ekaterine jabanaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #12-is

macxovrebeli;

9. asmaTi naniaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #12-v/g-s

macxovrebeli;

10. avTandil gogalaZe - rusTavis gzatkecili, korpusi #30-is macxovrebeli;

11. iana jariaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #28-is macxovrebeli;

12. zurab ZiZikaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #28-is macxovrebeli;

13. nikoloz gelaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #28a-s

macxovrebeli;

14. daviT geleniZe - rusTavis gzatkecili, korpusi #28-is macxovrebeli;

15. vaxtang abJandaZe - rusTavis gzatkecili # 1, miwis nakveTis mflobeli;

16. T. kikoleiSvili - samoqalaqo sazogadoeba „sociologia“;

17. m.dekanosiZe - rusTavis gzatkecili # 1, miwis nakveTis mflobeli;

264

18. paata WaraqaSvili - mgf, saerTaSoriso organizaciebTan urTierTobis

departamentis ufrosi;

19. giga gvelesiani - mgf, saerTaSoriso organizaciebTan urTierTobis

sammarTvelos ufrosi;

20. revaz gigilaSvili - mgf, saerTaSoriso organizaciebTan urTierTobis

sammarTvelos mTavaris specialisti;

21. aleqsandre dumbaZe - mgf, garemos dacvis analizisa da gansaxlebis

ganyofilebis ufrosi;

22. ana ruxaZe - mgf, garemos dacvis analizisa da gansaxlebis ganyofilebis

mTavari specialisti;

23. lela SaTiriSvili - mgf, konsultanti;

24. medgar WeliZe - DOHWA, garemos dacvis specialisti.

Sexvedra gaxsna municipaluri ganviTarebis fondis saerTaSoriso

organizaciebTan urTierTobis departamentis ufrosma p. WaraqaSvilma. man

Sexvedris monawileebs miawoda mokle informacia proeqtis Sesaxeb, aseve

isaubra Sexvedris miznebze. ganmarta, rom Sexvedris farglebSi moxdeba

proeqtis winaswari garemos dacviTi Sefasebis ganxilva, xolo proeqtis

garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSi momzaddeba da misi sajaro ganxilva

Catardeba damatebiT.

medgar WeliZem Sexvedris monawileebs warudgina informacia winaswari

garemosdacviTi Sefasebis Sedegebis Sesaxeb, isaubra proeqtis garemoze

zemoqmedebis TvalsazrisiT mniSvnelovan sakiTxebze da dagegmil Semarbilebel

RonisZiebebze.

aRniSnulis Semdgom gaimarTa diskusia proeqtis Sesaxeb, Sexvedris

monawileebma proeqtis iniciatorebs dausves SekiTxvebi da gamoTqves

SeniSvnebi.

ZiriTadad, SekiTxvebi da SeniSvnebi exeboda avariul korpusebze gzis

mSeneblobisa da funqcionirebis zegavlenas. Sexvedris monawileebis

gancxadebiT avariulia rusTavis gzatkecilis 12 v/g, me-8, me-10, me-12 da 28 a

korpusebi, xolo 28-e korpusi amortizirebulia. 28 a korpusi aSenebulia nayar

miwaze, jer kidev sabWoTa periodSi korpusi miCneuli iqna avariulad da

Cautarda gamagrebiTi samuSaoebi. mosaxleobis azriT gzis mSenebloba da

funqcionireba gamoiwvevs avariuli korpusebis mdgomareobis mniSvnelovan

gauaresebas. amitom, mosaxleobis azriT, Tavdapirvelad unda moxdes aRniSnul

korpusebze zemoqmedebis Sefaseba da gadawydes aRniSnuli korpusebidan

mosaxleobis gasaxlebis sakiTxi.

aRniSnulTan dakavSirebiT m. WeliZis mier ganmartebuli iqna, rom korpusebis

avariulobis sakiTxi Seswavlis procesSia, amasTan mimarTa TxovniT

mosaxleobas, rom mgf-Si warmoedginaT korpusebis avariulobis

damadasturebeli nebismieri dokumenti. im SemTxvevaSi, Tu dadasturdeba, rom

korpusi avariulia da misi mdgomareoba gauaresdeba gzis mSeneblobisa da

funqcionirebis gamo, maSin moxdeba an korpusis gamagreba, an mosaxleobis

gasaxleba.

265

Sexvedris monawileebis Semdeg dasmuli iqna, aseve, Semdegi SekiTxvebi da

gamoTqmuli iqna Semdegi SeniSvnebi:

ra manZiliTaa daSorebuli saavtomobilo gza foniWalaSi, rusTavis gzatkecilis 12 v/g, 28-e, 28 a korpusebidan?

m. WeliZem Sexvedris monawileebs warudgina saproeqto gzis sqema da miawoda informacia sacxovrebeli korpusebidan gzis daSorebis Sesaxeb, aseve gzasa da sacxovrebel korpusebs Soris gamwvanebis zonis gaSenebis Taobaze.

gzis mSeneblobis gamo aRebuli iqneba Tu ara avtofarexebi?

avtofarexebis nawili iqneba aRebuli, gacemuli iqneba Sesabamisi kompensaciebi

gzis mSeneblobisa da funqcionirebis gamo mniSvnelovnad moimatebs xmauri da mtveri. amasTan rusTavis gzatkecilze mdebare korpusebis nawili orive mxridan moeqceva magistralur gzebs Soris, ris gamoc mniSvnelovand moimatebs xmauri da mtveri.

Sexvedris monawileebs ganemartaT, rom Zvel gzaze dawesebuli iqneba siCqaris SezRudvebi, aikrZaleba satranzito manqanebis moZraoba, mSeneblobis periodSi mtvris Sesamcirelad moxdeba teritoriis danamva, aseve gakeTdeba specialuri damcavi „fardebi“, xmauris Semcirebis mizniT gaTvaliswinebulia xmis CamxSobi barieris mSenebloba, aseve ormagi fanjrebis Casma gzis uSualo siaxloves mdebare korpusebSi.

gzis modernizaciis gamo mniSvnelovnad Semcirda binebis Rirebuleba

moxdeba Tu ara saproeqti gzis gaswvriv afeTqebiTi samuSaoebi

afeTqebiTi samuSaoebi dadgegmili ar aris

28-e da 28 a korpusebze zemoqmedebis Semcirebis mizniT gza unda gagrZeldes mtkvris sanapiros gaswvriv da marjvniv mouxvios niadagmcodnebobis institutTan

rTuli reliefisa da sainJinro-geologiuri pirobebis gamo teqnikurad SeuZlebelia gzis daproeqteba miTiTebuli mimarTulebiT.

Sexvedris monawileebma CaTvales siCqaris SezRudva 80 km/sT-mde arasakmaris

Semarbilebel garemoebad. aRiniSna, rom unda ganixilebodes siCqaris ufro

meti SezRudva. aseve aRniSnes, rom arsebul gzaze (romelic ar aris

klasificirebuli rogorc magistrali), siCqaris SezRudva arc ki sruldeba da

transporti moZraobs Zalian swrafad TiTqmis ganuwyvetlad, dRisiTac da

RamiTac. daSvebul iqna, rom xmaurisa da mtvris Semarbilebeli RonisZiebebi ar

iqneba jerovnad Sesrulebuli mSebeblobis periodSi.

damswreT ganemartaT, rom yvela Semarbilebeli RonisZieba, romelic

identificirebulia proeqtSi, iseve rogorc siCqaris SezRudva mkacrad

Sesruldeba rogorc mSeneblobis, aseve eqspluataciis periodSi da mTavroba

iRebs Sesabamisi niSnebis dadgmisa da kanoniT gansazRvruli jarimebis

dawesebis pasuxismgeblobas darRvevebis SemTxvevaSi. garda siCqaris SezRudvis

iZulebiTi zomisa, proeqtis dizaini aregulirebs usafrTxoebasac (qveiTad

266

mosiaruleTaTvis - “usafrTxoebis kunZulebs”, siCqaris SemzRudavebs, quCebis

Sesabamisad aRWurvas, niSnulebs).

Sexvedris bolos MDF-is warmomadgenelma - p. WaraqaSvilma Seajama

SemoTavazebebi da komentarebi, romelic Sexvedris dros gakeTda. monawileebs

sTxoves, werilobiT miemarTaT MDF–Tvis saavario Senobebis Sesaxeb. amas

garda, maT SesaZleblobis farglebSi unda warmoadginon dokumentebi,

romlebic adastureben avariis risks, romlis safuZvelzec Seswavlil iqneba

Senobebis mdgradoba da Senobebis gamagrebisa an mosaxleobis gansaxlebis

gadawyvetileba miiReba.

xelmomwerebi:

268

\

sur. 10.7 municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 17 agvisto, 2013

270

sur. 10.8 . municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 17 agvisto, xelmowerebi

2014 wels Catarebuli konsultaciebi

krwanisis tye-parkTan dakavSirebiT Catarda specialuri sakonsultacio Sexvedra. Sexvedra Catarda 2014 wlis 26 dekembers mgf-s SenobaSi.

Sexvedras daeswrnen mgf-sa da Sps “krwanisis parkis” menejerebi, xuTi arasamTavrobo organizacia da parkis mimdebared, foniWalis zogierTi macxovrebeli. konsultantma Sexvedris monawileebs gaacno kvlevis Sedegebi, daaxasiaTa proeqtis komponentebi, romlebic zemoqmedebas moaxdens parkze da warmoadgina saproeqto zemoqmedebisa da dagegmili Semarbilebeli zomebis axsna-ganmarteba. SeTanxmdnen, rom ganxorcieldeba sakompensacio dargva Sps “krwanisis parkis” menejmentTan mkacri koordinaciis safuZvelze da ganviTarebisa da marTvis erTiani gegmis Sesabamisad, romelic momzadebis procesSia (Sps “krwanisis parkis” menejmentma daiqirava specializebuli kompania parkis ganviTarebis saerTo koncefciisa da Sesabamisi generaluri gegmis SesamuSaveblad).

arasamTavrobo organizaciebma da adgilobrivma macxovreblebma aRniSnes, rom parks TbilisisTvis maRali rekreaciuli da ekologiuri Rirebuleba gaaCnia da SeTanxmdnen, rom yvela sakompensacio dargva moxdeba mTliani generaluri gegmis Tanaxmad.

sur. 10.9. municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 2014 wlis 26 dekemberi

271

sur. 10.10. municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 2015 wlis 15 seqtemberi; xelmowerebi.

2015 wels Catarebuli konsultaciebi

sacxovrebel Senobebsa da Senobebis macxovreblebze xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis Sefasebis mizniT Catarebuli damatebiTi kvlevebis dasrulebis Semdeg gaimarTa sajaro sakonsultacio Sexvedra zemoqmedebis qveS myofi binebis mobinadreebTan. Sexvedra Catarda 2015 wlis 15 seqtembers mgf-s SenobaSi.

zemoqmedebis qveS myofi binebis mobinadreebi ZiriTadad warmoadgina amxanagobis arCeulma Tavmjdomarem (daswrebis registraciis furcelze yvela mobinadres xeli ar mouweria, magram zemoqmedebis qveS myofi cxrave saxli warmodgenili iyo uflebamosili pirebiT). moxseneba gaakeTa mgf-s menejmentma, inJinrebma da garemos dacvisa da socialuri dacvis specialistebma. damswreebs gaacnes problemis arsi, Catarebuli kvlevebis meTodologia da miRebuli Sedegebi.

kvlevebis Sedegebi cxadyofs, rom garda #1 Senobisa, romelic demontaJs eqvemdebareba masze pirdapiri zemoqmedebis gamo, danarCeni 8 sacxovrebeli saxlis konstruqciul mTlianobaze zemoqmedebas ar iqoniebs arc samSeneblo samuSaoebi da arc saavtomobili gzis easpluatacia. Senobebi Sefasda, rogorc mdgradi. vibraciis zemoqmedebis done Sefasda, rogorc misaRebi jandacvisa da usafrTxoebis TvalsazrisiT. erTaderTi saWiro zomaa saxlebze TviTneburi miSenebebis gamagreba, romlebic Sesrulebulia ukanonod mobinadreebis mier da ver akmayofilebs sainJinro normebs. TviTneburi miSenebebis riski samSeneblo samuSaoebTan pirdapir kavSirSi ar aris, aramed calke, damoukidebeli problemaa. Tumca, momavalSi mobinadreebis pretenziebis Tavidan acilebis mizniT mgf mzadaa, gzis mSeneblobis periodSi uzrunvelyos TviTneburi miSenebebis droebiTi gamagreba.

xmauris zemoqmedebis Sesarbileblad saWiroa specialurad daproeqtebuli akustikuri barieri. sacxovrebeli saxlebis macxovreblebi daeTanxmnen xmaursawinaaRmdego maRali barieris agebis gegmas im SemTxvevaSi, Tu esTetikuri aspeqti iqneba gaTvaliswinebuli da barieris proeqti SesabamisobaSi iqneba teritoriis saerTo gamwvanebis gegmasTan. mobinadreebma

272

aRniSnes, rom bolo 20 wlis manZilze maTi teritoriis landSafturi da vizualuri Rirebuleba Semcirda, rasac isini did danaklisad miiCneven.

sur. 10.11. municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 2015 wlis 15 seqtemberi; xelmowerebi.

sainformacio Sexvedra mosaxleobasTan

konstruqciuli mTlianobis kvlevis Sedegebis warmodgena

Tbilisi-rusTavis saavtomobili gzis mSeneblobis proeqtis farglebSi (monakveTi 2)

#

saxeli, gvari

organizacia

sakontaqto informacia

xelmowera

1. iana jariaSvili ZiZikaSvili

amxanagoba “imedis” Tavmjdomare, korpusi # 28

rusTavis gzatkecili #28 599 96-34-46- korpusi# 28

273

2. irina asaTiani amxanagoba

“madlis” Tavmjdomare, korpusi #8

rusTavis gzatkecili # 8 595 909-500 korpusi #8

3. ciala sigua amxanagoba “megobrobis” Tavmjdomare, korpusi #16 a/b

rusTavis gzatkecili 12 a, korpusi #16 a/b

4. tatiana bropatvina

macxovrebeli rusTavis gzatkecili 12a , 577-133-017, korpusi

#16 აბ

5. gulnara abulaZe

amxanagoba «naris» wevri, korpusi 3(v)

rusTavis gzatkecili, 557- 92-50-20 korpusi 3(v) (bina 64 )

6. Tina doliZe amxanagoba «naris» wevri

rusTavis gzatkecili, 599-35-44-30 korpusi 3 bina (74)

7. yifSiZe naTela

amxanagoba «naris» wevri

rusTavis gzatkecili 595 517-334 korpusi (5), bina 89

8. anaida tabataZe

amxanagoba “erTobis” Tavmjdomare, korpusi # 6

rusTavis gzatkecili 595 26-05-12,korpusi# 6

9. rita xmalaZe rusTavis gzatkecilis macxovrebeli

595 -55 07 35 korpusi 6b

10. marina alaverdaSvili

macxovrebeli 555 11 21 43 korpusi #6

11. svaniZe vladimeri

macxovrebeli korpusi 16 ab, bina 43

12. naTia biwkinaSvili

me-12 korpusis warmomadgeneli

korpusi 12 (3g)

13. manana fanculaia

me-12 korpusis warmomadgeneli

korpusi 12(3g)

14. bainduraSvili daviTi

mgf

15. arsenaSvili daviTi

mgf

16. paata iakobaSvili

mgf 599 15 01 60

17. elguja kvanWilaSvili

mgf 551851505

274

sur. 10.12. municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 2015 wlis 15 seqtemberi; monawileTa sia

10.2 dagegmili sajaro konsultaciebi

sajaro konsultaciebis ZiriTadi nawili gaimarTeba 2016 wlis april-maisSi.

mocemuli samuSao proeqtis () არატექნიკური reziume da teqstis qarTuli versia

gamoqveyndeba mgf–is veb-resursebis saSualebiT.

gzS-is sruli qarTuli versia gansaxilvelad waredgineba garemos da bunebrivi

resursebis dacvis saministros savaraudod 2016 wlis aprilis pirvel kviras.

warmodgenili dokumenti gamoqveyndeba saqarTvelos kanonmdeblobis

moTxovnebis Sesabamisad da sajaro ganxilvis mizniT Sexvedra daigegmeba 2016

wlis maisis bolosaTvis (gzS –s gamoqveynebidan 50 dReSi).

mgf Seagrovebs gzS–Tan dakavSirebul komentarebs, romelzec konsultantebi

gascemen pasuxs. komentarebi da pasuxebi aisaxeba gzS–s saboloo versiaSi da,

saWiroebis SemTxvevaSi, masSi Sesabamisi cvlilebebic Seva.

275

11. saCivrebis ganxilvisa da dakmayofilebis meqanizmi

proeqtis ganxorcielebis dros SeiZleba Tavis iCinos problemebma

garemosdacviTi safrTxis da daxmarebis miRebasTan dakavSirebuli davebis

saxiT. problemebis gamomwvevi mizezi SeiZleba gaxdes samSeneblo samusaoebis

intensiuri grafiki, samSeneblo teqnikis da avtomobilebis moZraoba

Seuferebel dros, nagavi, mSeneblobiT gamowveuli xmauri da haeris

dabinZureba, ekologiuri problemebi, konfliqti migrant muSebs Soris.

saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobis da administraciuli sistemis Sesabamisad

mosaxleobis da dainteresebuli mxareebis pretenziebs garemosdacviT sferoSi

ramdenime uwyeba ganixilavs. proeqtis farTobze garemos dacvaze

pasuxismgebloba ekisreba garemos dacvis saministro, raionis/municipalitetis

xelmZRvaneloba (gamgeoba) da Tbilisi meria. mosaxleoba SeuZlia gaagzavnos

garemos dacvasTan dakavSirebuli saCivrebi pirdapir zemoqRniSnul uwyebebSi.

Tu saCivrebi gaegzavneba mgf-s. is gadascems maT Sesabamis uwyebebs.

saqarTvelos administraciuli kodeqsis Sesabamisad administraciuli uwyebebi

movale arian moaxdinon reagireba mosaxleobis an daintersebuli mxareebis

saCivrebze. amis miuxedavad, aRniSnuli sistema ar aris sakmarisad moqnili da

mosaxerxebeli da ver uzrunvelyofs saCivrebis efeqtur ganxilva-

dakmayofilebas sasamarTlos Carevis gareSe.

aziis ganviTarebis bankis (agb) 2009 wels damtkicebuli usafrTxoebis

politikis Sesabamisad, unda Seiqmnas saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis

meqanizmi proeqtisTvis, romelic ganixilavs saCivrebs, rogorc socialur aseve

garemosdacviT sakiTxebze. mgf aris ganmaxorcielebeli uwyeba, romelsac

ekisreba saero pasuxismgebloba proeqtis ganxorcielebaze da garemosdacviTi

moTxovnebis dakmayofilebaze. mgf, rogorc ganmaxorcielebli uwyeba,

Camoayalibebs saCivrebis ganxilvis process proeqtisTvisa. amis garda, unda

dakmayofildes angariSvaldebulebis axali politikis moTxovnebis uaryofiTi

zemoqmedebis qveS moxvedrili pirebis saCivrebTan dakavSirebiT.

angariSvaldebuleba aris aziis ganviTarebis bankis mier 2012 wels miRebuli

meqanizmi, romelic saSualebas aZlevs uaryofiTi zemoqmedebis qveS moxvedril

pirebs warmoadginos saCivrebi, ganacxadon aziis ganviTarebis bankis (agb)

saoperacio politikis da procedurebis, maT Soris usafrTxoebis politikis,

darRvevis Sesaxeb. angariSvaldebulebis meqanizmma Secvala aziis ganviTarebis

bankis inspeqtirebis funqcia (2005). aziis ganviTarebis bankis

angariSvaldebulebis meqanizmi moicavs or calke, magram

urTierTdakavSirebul, funqcias: (i) konsultaciebi, romlebsac Caatarebs agb-s

specialuri proeqtis fasilitatori, rom daexmaros uaryofiTi zemoqmedebis

qveS moxvedril pirebs maTi problemebis mogvarebaSi da (ii) meqanizmi, romlis

saSualebiTac uaryofiTi zemoqmedebis qveS moxvedril pirebs SeuZliaT

moiTxovon moTxovnaTa Sesrulebis ganxilva agb-s moTxovnaTa Sesrulebis

ganxilvis komisiis mier.

mgf xels Seuwyobs saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis komisiebis da

saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis warmomadgenlebis arCevas manamde, sanam

mSenebeli daiwyebs mobilizacias samSeneblo moedanze. am komisiebis da

warmoamdgnlebis daniSnulebaa adgilobrivi mosaxleobis da zemoqmedebis qveS

moxvedrili pirebis saCivrebze reagireba.

276

saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis komisiebis SemadgenlobaSi Sevlen

adgilobrivi mmarTvelobis organoebis, mosaxleobis, avtoritetuli

arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebi da sxva pirebi, mmarTvelobis

organoebis da zemoqmedebis qveS moxvedrili mosaxleobis urTierTSeTanxmebis

safuZvelze. masSi Seva aseve kontraqtoris garemos dacvis specialisti,

zedamxedveli kompaniis garemos dacvis specialisti da ganmaxorcielebli

uwyebis saufrTxoebis/garemos dacvis specialisti. komisiis funqciaa

zemoqmedebis qveS moxvedrili mosaxleobis saCivrebis dakmayofileba, romlebic

ver dakmayofilda saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis meqanizmis sawyis

etapebze. ganmaxorcielebeli uwyeba daexmareba zemoqmedebis qveS moxvedrili

teritoriebis (Tbilisis da gardabnis municipalitetebi) mosaxleobas airCion

adgilobrivi macxovreblebi saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis

warmomadgenlebad.

saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis warmoamdgenlebi arian mosaxleobis

warmomadgenlebi, romlebic

1) warmoadgenen mosaxleobas proeqtis gundTan (kontraqtori, zedamxedveli

kompania, ganmaxorcielebli iwyeba) Sexvedrebze;

2) proeqtis ganxorcielbis dros kontraqtors gadascemen mosaxleobis

saCivrebs da pretenziebs.

Tbilis-rusTavi proeqtisTvis amgvari pirebis raodenobaa 4-5 adamiani.

ganmaxorcielebli uwyebis garemos dacvis specialisti moiwvevs

winasamobilizacio saajaro konsultaciebis Sexvedras, romelsac daeswrebian

saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis warmomadgenlebi, kontraqtori,

zedamxedveli kompania, ganmaxorcielebli uwyeba da sxva dainteresebuli

mxareebi (magaliTad, adgilobrivi arasamTavrobo organziaciebi). am Sexvedris

miznebia:

1) monawile mxareeebis ZiriTadi personalis, maTi funqciebis da

valdebulebebis wardgena;

2) kontraqtoris mier mosaxleobisTvis proeqtTan dakavSirebuli informaciis

gacnoba (samSeneblo samuSaoebis dro da adgili, proeqtis sakiTxebi,

mSeneblobasTan misasvleli gzebi da sxva). es informacia moicavs aseve

garemosdacviTi marTvis gegmis mokle aRweras, mis miznebs da ganxorcielabs;

3) saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis meqanizmis Camoyalibeba da ganmarteba,

maT Soris sazogadoebasTan urTierTobis RonisZiebebi (romelsac Caatareben

kontraqtori, zedamxedveli kompania, ganmaxorcielebli uwyeba) da romelTa

mizania sazogadoebis informireba proeqtis mimdinareobis da misi

damabrkolebeli faqtorebis Sesaxeb;

4) saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis komisiis wevrebis dadgena.

winasamobilizacio saajaro konsultaciebis Sexvedris Semdeg saCivrebis

ganxilva-dakmayofileba moxdeba saCivrebis ganxilva-dakmayofilebais meqanizmis

saSualebiT, rogorc qvemoT aris ganmartebuli da warmodgenilia sur.. 10.1-ze:

a) zemoqmedebis qveS moxvedrili piri warudgens saCivars saCivrebis ganxilva-

dakmayofilebis Sesabamis warmomadgenels;

277

2) saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis warmomadgeneli warudgens am saCivars

kontraqtors da zedamxedveli kompaniis garemos dacvis specialists;

3) kontraqtori da zedamxedveli kompania gaatareben saCivars garemosdacviTi

saCivrebis reestrSi warmoamdgenlis TandaswrebiT;

4) saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis warmomadgeneli ganxilavs saCivars

kontraqtorTan da zedamxedveli kompaniis garemos dacvis specialistTan

erTad da Seecdeba mis mogvarebas;

5) Tu sakiTxi ar mogvarda 2 kviris ganmavlobaSI warmomadgeneli saCivars

gadascems saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis komisias. komisia acnobebs am

saCivris Sesaxeb agb-s Tbilisis ofiss da gaugzavnis saCivris asls an zepiro

komunikaciis mokle reziumes/oqms. saWiroebis SemTxvevaSi (seriozuli

dabinZureba, ziani an arqeologiuri monapovari) komisia mimarTavs da proceSi

CarTavs sagremos dacvis da/an kulturis saministros;

6) komisiam unda daakmayofilos saCivari 2 kviris manZilze da pasuxi unda

ecnobos Sesabamis pirs,/Tems. Semdeg kontraqtori daaregistrirebs am saCivars,

rogorc dakmayofilebuls da daxuruls garemosdacviTi saCivrebis reestrSi;

7) Tu komisiam saCivari ar daakmayofila, es sakiTxi sasamarTlos gadaecema;

8) garemosdacviTi saCivrebis reestris garda TiToeulma warmomadgenelma

unda awarmoos saCivrebis sakuTari reestri da Tvalyuri adevnos maT

dakmayofilebas;

9) ganmaxorcielebeli uwyebac adevnebs Tvalyurs saCivrebis mdgomareobas

garemosdacviTi monitoringis yovelTviuri angariSis saSualebiT, romelic

waredgineba kontraqtors da zedamxedvel kompanias da uzrunvelyos maT

droul CarTvas procesSi.

saCivrebis ganxilva-

dakmayofilebis komisia

zemoqmedebis qveS moxvedrili piri warmomadgenlis saSualebiT

↓

kontraqtori d zedamxedveli kompaniis garemos dacvis

specialisti → dakmayofilebuli

↓ daukmayofilebeli

↓ mimarTva saCivrebis ganxilva-

dakmayofilebis komisias mimarTvis gadacema agb-s Tbilisis

ofisisTvis

→ dakmayofilebuli

↓

daukmayofilebeli

↓

dakmayofileba sasamarTlos saSualebiT

sur. 11.1 saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis meqanizmi

278

12. daskvnebi da rekomendaciebi

winamdebare gzS –Si naCvenebia, rom gzis monakveTis mSenebloba-eqspluatacia

gamoiwvevs mgarkveul uaryofiT da mniSvnelovan pozitiur zemoqmedebas.

SemuSavebulia rekomendaciebi savaraudo uaryofiTi zemoqmedebis

Sesamcireblad. winamdebare gzS da garemosdacviTi marTvis gegma moicavs

yvela garemosdacviT aspeqts. gansaxlebis sakiTxebi calkea warmodgenili miwis

SeZenis da gansaxlebis gegmaSi (LARP).

proeqtis mTavari pozitiuri zemoqmedeba aris saavtomobilo transportis

moZraobis da adgilobrivi mosaxleobis usafrTxoebis uzrunvelyofa,

gansakuTrebiT foniWala-rusTavis ubanze da gzis gamtarunarianobis amaRleba.

rodesac daproeqtdeba da aSemdeba danarCeni monakveTebi, saqarTvelos

dedaqalaqi daukavSirdeba baqos Tanamedrove avtomagistraliT, romelic yvela

saerTaSoriso standarts akmayofilebs. am gziT komfortulad moxdeba tvirTis

gadatana da mgzavrebis gadayvana Tbilisisken da Savi zRvis portebisken. es gza

aseve mniSvnelovania qvemo qarTlis, gansakuTrebiT rusTavis da gardabnis

mosaxleobis da sawarmoebis, socialur-ekonomikuri ganviTarebisTvis. rusTavis

120000 mosaxlidan bevri muSaobs an swavlobs TbilisSi.

moklevadian perspeqtivaSi proeqti aseve daasaqmebs adgilobriv mosaxleobas

(adgilobrivi macxovreblebisTvis Seiqmneba daaxloebiT 100 samuSao adgili).

uaryofiTi zemoqmedeba moicavs mSeneblobiT gamowveul darRvevebs, rogoricaa

mtveri, gamonabolqvi, xmauri. es droebiTi, umniSvnelo zemoqmedebaa, romelic

iolad SeiZleba Semcirdes saTanado samSeneblo meTodebis gamoyenebiT.

ZiriTadi garemosdacviTi problemebi, romlebic gaTvaliswinebuli unda iqnas proeqtis ganxorcielebisas, mocemulia qvemoT:

• asbestis Semcveli gadaxurvis filebis gatana (gadayra). unda momzaddes specialuri proeqti licenzirebuli kompaniis mier, sadac gaTvaliswinebuli iqneba Tbilisis an rusTavis nagavsayrelebTan saTanado xelSekrulebis momzadebis, azbestis narCenebis adgilze SefuTvis da nagavsayrelze transportirebis sakiTxebi.

• daRvriT gamowveuli dabinZurebis prevencia gazgasamarTi sadguris aRWurvilobis demontaJis, transportirebisa da Senaxvis dros (4 gazgasamarTi sadguri).

• unda momzaddes da ganxorcieldes xeebis dargvisa da gamwvanebis gegma.

• unda damontaJdes 682 metris sigrZisa da 3-8 metris simaRlis xmaursawinaaRmdego barierebi sacxovrebeli Senobebis win gzis B monakveTze, xolo GMP farmacevtuli sawarmos win unda moewyos 265 metris sigrZisa da 3 metris simaRlis xmaursawinaaRmdego barierebi.

saproeqto ubanze ekologiurad sensitiuri habitatebi ar fiqsirdeba. Tumca, saerTo jamSi, proeqti zemoqmedebas moaxdens 7,758 xeze, maT Soris krwanisis parkSi arsebul 401 xeze, municipalur miwaze arsebul 851 xeze da kerZo miwaze arsebul 6506 xexilis xeze. damatebiTi ekologiuri kvlevebia saWiro samSeneblo operaciebis dawyebamde, samSeneblo derefnis moniSvnisTanave. mosaWreli xeebis sakadastro aRwera unda Catardes moniSnul derefanSi; miRebuli unda iyos yvela SesaZlo zoma wiTel wignSi Setanili TiToeuli xis gadasarCenad. mosaWreli xeebi unda moiniSnos. gamwvanebisa da mwvane nargavebis dargvis programa unda iTvaliswinebdes minimum 2500 xis dargvas. xeebis dargvis programa iTvaliswinebs Semdegi jiSis xeebis dargvas:

279

• 390 Tela;

• 460 kakali;

• 2050 sxvadasxva gavrcelebuli jiSis xe.

narCenebis da saSiSi masalebis, mtvris da gamonabolqvis kontroli,

transportis moZraobis marTva, jandacvis da usafrTxoebis procedurebi da

mSeneblobasTan dakavSirebuli sxva sakiTxebi unda ganxorcieldes aRiarebuli

saerTaSoriso praqtikis Sesabamisad.

yvela samuSao ubani (garda gzis da gzis infrastruqturis mier dakavebuli

miwisa) aRdgenili unda iqnes pirvandel mdgomareobaSi (reliefi, niadagis zeda

fena, mcenareuli safari).

kontraqtori moamzadebs gruntis nayaris da narCenebis mocilebis gegmas

garemos dacvis saministrosTan da adgilobriv municipalitetTan erTad da

warudgens mas mgf-s dasamtkiceblad. Sesavsebi masala miwodebuli iqneba

licenzirebuli karierebidan.

garemosdacviTi marTvis gegmis moTxovnaTa dacva minimumamde Seamcirebs

proeqtis uaryofiT zemoqmedebas. am gegmebis da zemoqmedebis Semcirebis

RonisZiebebis gansaxorcieleblad da uaryofiTi zemoqmedebis Tavidan

asacileblad proeqtis dokumentaciaSi Setanili iqneba garemosdacviTi marTvis

gegma da samuSaoebis muclobebSi gamoyofili iqneba garemos dacvis calke

muxli.

zedamxedveli kompaniis garemos dacvis specialisti pasuxismgebeli iqneba

garemosdacviTi marTvis gegmis ganxorcielebis monitoringze da misi

moTxovnebis Sesrulebaze. zedamxedvel kompaniasTan erTad mgf-is garemos

dacvis sammarTvelo aseve pasuxismgebelia samSeneblo samuSaoebis

Sesabamisobaze garemosdacviTi marTvis gegmis moTxovnebTan da

gareSe/damoukidebeli monitoringis konsultantebis daqiravebaze.

proeqts eqneba mTlianobaSi sasargeblo zemoqmedeba da aseve mcire uaryofiTi

zemoqmedeba. ganxorcieldeba am uaryofiTi zemoqmedebis saguldagulo

monitoringi da gatardeba zemoqmedebis Semcirebis saTanado zomebi. aqedan

gamomdinare, garemoze zemoqmedebis Sefaseba srulad akmayofilebs garemos

dacvis saministros da agb-s moTxovnebs.

Tbilisi rusTavis saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis ...mdf.org.ge/storage/assets/file/documents...

Documents

Transcript of Tbilisi rusTavis saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis ...mdf.org.ge/storage/assets/file/documents...