Tattva Samgraha 1972_L104
description
Transcript of Tattva Samgraha 1972_L104
初 会 金 剛 頂経 梵 本 ローマ字 本 (三) (つづき)
堀 内 寛 仁
-104-
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本 (三)
*7)
(4) hum mano-vajra thah//
註 *1) Tib. 訳 はskt. 原本 に同 じ、 急 怒 秘 密 印 智
「疏 」は 急 怒 秘 密 金 剛 印智
Ch. は 葱 怒 金 剛 印智
*2) Skt.: vajran grhya の所。Tib. は デ ル ゲ ・北 京 両 版共 rdo-rje
gsah-bahi(=vajra-guhya) と あ るが、 漢 訳 に は、 ち ゃん と 「執 彼
金 剛 杵 」 と あ り、 疏 も 「rdo-rje gzun-bahi」 と あ るの で、Tib. 訳
「gsah-ba」 は、 原 本 grhya を guhya と見 誤 っ たか、gzun, gsan
とよく 似 た音 か ら来 た 誤 写 か、 い ずれ に して も誤 ま りで あ る。
*3)写 本 の adhostham は辞 書 に見 えな い。 お そ ら く adhas+ostham
=adha-ostham を、 更 に salpdhi して、adhostham と した もの
で あ ろ う。Tib.: ma-mchu (下 唇)。
*4) caksusi: caksus (n.) du.
*5) 四 真 言共、Tib., Ch. は 例 の如 く長 のhum で あ る。
*6) Tib. は す べ てthahで な く、thah に見 え る。
*7)「mano-vajra」 の mano は、 第4偶(§1047)の 「tasya cittam」 の
citta を 指 す こと に ま ちが い な い が、
Tib. 訳、 デルゲ版: vajra-mane thah
〃 北京版: vajra-mani tha
疏 manu vajra tha
釈: manasa vajra che-ge-mo citta sphotaya
tha
とまちまちである。真言の託略している例として列挙した。
1049第 四、 大 三 法翔 ・四種 印 智
(1)大 金剛部秘密印智中、大印智
蔵(65a4ぺ72a6)漢(383A14)
tato maha-vajra-kula-guhya-mudra-jriana[M] (3) siksayet/
tatah prathamam(T.:n) tavan maha-mudra-bandho bhavati//:
1050 1) kanistha'nkusa-bandhena
vajra-krodhan nivesayet/
va(4)ma-tri-sula-prsthe to金剛噂迦羅
tri-loka-vijaya smrta-//
宝畔迦羅1051 2) su-prasarita-vamagrya (T. :gpra)
金剛軍tathaivottana-vari-ja/
parivartya(T.:rttya) tatha (5) cava
-103-
密
教
文
化
金剛遍入vama-valra-praisthite. 'ti//.
1052 3) vajra-bandhalp tale krtva*1)
Ghadayet kruddha-manasah/(T.:/ナ シ)
gadham an(T.:am)gustha-vajrena
金 剛 薩錘
krodha-teri(6)ttirih smrta//
金 剛 王
1053 4)kun(T.:kun)citagryah(T.: gpram)kusi caiva
金 剛 愛tarjani-mukha-vajrini/
喜sadhu-kara tatha 'gryabhyam(T.:gprabhyam)
宝agra-vajra-mukha-sthi(7)ta//
光1054 5) hrdaye surya-sam(T.:san)darsa
瞳samagrya(T.:.gpra) murdhni(T.:rddhni) samsthita/
(T.:ta.)
笑
parivartya(T.:rttya) smita-stha tu
法samagrya(T.:gpra) kut〔=kud〕mala tatha//
利1055 6)khadga(8)-musti-graha-dvabhyam(T.:bhyani)
因agrya(T.:agpra) cakra nibandha-tah/(T.:/ナ シ)
語 *2)samagrya(T.:gpra) mukha-to 'dvanta
業tarjani samprasarita//
護1056 7) tarjani-gala-ba(9)ndha tu
牙tabhyam damstra-mukha-sthita/
拳
gaddha-musti-nibandhac ca
maha-mudrah prakalpitah iti//
註 *1) chadayet の Tib. 訳本 文、 デル ゲ ・北 京 版 共 dgah-bya-shih は 誤 ま
りで、 釈 に は ち ゃん とdgab-pa; 疏 に はbkab-paと あ る。
*2) mukha-tah+udvanta を更 に い ま一 度sarpdhi して mukhatodvanta
と した も. の と解 し、 「mukha」to' dvanta」 と 表 示 した。Tib.: kha
nas byuh; Ch.:「 向 口散 」 は 「従 口 散 」と あ りた き と ころ。 釈
に は 「上 方 に 言葉 を発 す る如 く置 く」(291b7 ぺ342a5) とあ り、
疏 には 「口の方 か ら上 に 引上 げ る」(228b7ぺ 270b3) とあ る。
-102-
1057 (2) 金剛部秘密 ・三マヤ印縛
蔵 (65h1 ぺ72b3) 漢 (383B2)
atha vajra-kula-guhya- sama (p. 171 196a) (1) ya-mudra-bandho
bhavati//:
1) guhya-musti-samudbhutah
samayagryah(T. :gprah) prakirti(T. :rtti)tah/
1058 (コ ノ頁(p.171 196a) ハ、 以 上 ノ如 ク、第一 行 半 バ デ 終 リ、 ア トハ 空 白
デ ア ル ガ、 欠 文 ハ ナ ク、 直 チ ニ、(p. 172 99b) ニ ツ ヅ ク。 但 シ写 本 写
真 版 ノ頁 ノ上 デ ハ (196a) ヨ リ (99b) ト、大 幅 ニ トビ、 以 下 逆 番 デ揃 ッテ
イ ル。)
(p. 172 99b)(1) tasam bandham pravaksyami*1)
vajra-bandham(T.:-satvam) anuttaram(T.:m)//
薩 王
1059 2) hrdi stha valita parsve
愛van'akarsa tu(T. :nu)vama-tah(T. :-nah)/
喜 *2)hrdayac ca (T.:yasca)samudvanta(T.:vattaニ 見 エ ル ガ)
宝bhr(2)ku, tih parivartya vai//
光
1060 3)surya-mandala-samdarsa
瞳murdhni bahya-prasarita/
笑
Pariva(T.:va字、 上 ノ横 線 ヲ欠 ク) rtya smita-stha tu
法mukha-madhya-susalpsthita//(3)
*3) 利
1061 4) kosa (T.:kosa)gra-prakar, akara
因 *4)cakra-nikSepa(T.: miksepa)-darsika/(T.:ka・)
*5)語
mu(T.:su)kha-tas ca samudvanta
業murdhni kayagra-mandalaJ/
*6) 護
1062 5)skandhayor(T.:rナ シ) hrdi parsvabhyam
(T.: bhyam ハ bhノ 部 分 ノ ミ残 リ、他ハ ヌ リヅ ブサ レ テ イル)
(4) vajra-raksa-krtis tatha/
牙damstra-samsthana-yogae ca
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本(三)
-101-
密
教
文
化
拳
gadha-musti-nipidita//
八 供 ・四 摂
1063 6)bahya-mapdala-mudras tu
bandhec(T.:.dhes; t+c=ccヲscト 誤 ッ タ カ) cihnanusa(5)=
ra-tah/
samayo vajra-bandhena
tatha 'nya vajra-mustine 'ti//
註*1) Tib.:rdo-rje bcih-ba; Ch.: 金 剛 結 に 依 って、 sattvaをbandhaに
改 めた。 疏 もbcih-baで あ る。 釈 は 関説 な し。
*2)Tib. :siih-ga nas ni;Ch. 従 心 に よ って、 hrdayasをoyac(abl.)
に 改 め た。
*3)Tib.: ral-gri; Ch.: 利 剣 に よ って、 kosaをkosa に改 めた。
*4) Tib.: hkhor-lo bskor-ba; Ch.: 下 撰 其 輪 に依 ってmiksepa を
niksepaに 改 め た。
*5) Tib.: kha-nas; Ch.: 向 口散 に 依 って sukha を mukha に 改 め た。
*6) Ch.:「 二 肩 」に よ ってskandhaの 双 数 と解 し 〔r〕を 補 った。 Tib.
か らはdpu血 一paと あ るの み で 単 数か 双 数 か は明 か で な い。
1064 (3)金 剛 部 秘 密 ・法 印
蔵(65b4ぺ72b7)漢(383B15) *1)
atha vajra-kula-guhya-dharma. mudrah bhavanti(T.: vatti)//:
*2) *3)
(1)phattah/(2)sattah(T.:sattah)/(3)ma(6)tta/(4)sattah(T.:sattah)/
(5)rattah/(6)tattah/(7)dhrttah/(8)hattah/*4) *5)
(9)pattah/(10)trattah(T.:bhutah)/(11)kattah/(12)dhatah/
(13)kutah/(14)rittah/(15)khattab/(16)vattah/iti//
註 *1) 法 印 の場 合 は-bandha の 語 が な い こ と に注 意。 な お16種 子 につ い
て は §1118と 対 照 せ よ。
*2)Tib.:sattah; Ch.: 設 呪 及 び §1118の(2)satに 準 じ、saはsaの
誤 ま りと解 し、 改 め た。(4)のsaatth と 交 換 す れ ば丁 度 よ くな る
の で あ る。
*3) Tib.: sattah; Ch.: 薩 咤 及 び §1118の(4)sat に依 って、saは
saの 誤 ま りと解 し、 改 め た。 註2)で 言 った よ うに、(2)と(4)を
交 換 す れ ば済 む の で あ る。
*4) Tib.: trattah; Ch.: 恒 羅 (二 合) 呪、 及 び §1118の(10)trat に依 っ
て、bhu は traの 誤 ま りと解 し、 改 め た。
*5) Ch.: 羅 旺; §1118(21)bhatか らは、 ここ もbhattahと い う事 に な
るが、Tib. に は デ ルゲ、 北 京共、Skt. (写 本)同 様、 dhattah と あ
るの で、 そ の ま ま と し、 改 め る こと を しなか った。
-100-
1065 (4) 金 剛部秘密 ・カツマ印縛
*1)
atha (7) vajra-kula-guhya-karma-lnudra-bandho bhavati//:
karma(T.:karmma)-mudrah samasena
vajra-lnustir dvidhi(T.:dvihdha)-krta/
yatha sthanesu samstheya*2)
krodha-drstya(T.: drstvaノ 如 ク見 エ ル) (8) su-rosa-van
iti// (§) //
註 ・1) karmaは 行上 に追 記 され て い る。
*2)vanの 「n」はtに も見 え るが、 どち らか と言 えば、 nに 見 え る。
1066 「 品 名 ・章 名 (降 三世 品 中、 急 怒 秘 密 印 マ ン ダ ラ広 大 儀 軌 分)
蔵(65b5 ぺ73a1)
sarva-tathagata-vajra-samayan maha-kalpa-raja〔t〕(T.: tナ シ)
漢(381A3)
krodha-guhya-mudra-mapdala-vidhi-vistarah pari(9)samaptab//
懸//
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本 (三)
-99-
密
教
文
化
1067 第八章 金剛部・法智三昧耶曼茶羅
(vajra-kula-dhama-jnana-samaya-mapdala-vidhi-vistara)
〔宋 〕 傘 剛 部 法 智 三 昧 ・曼 學 羅 ・広 大 儀 軌 分 ・第 八
第 一、 最 勝 マ ン ダ ラ王 の 三 摩 地
(1) 五 佛
蔵(65b6ぺ73a2)漢(383C終10)
1068 atha Bhagavan(T.:m) punar api sarva-tathagata-vajra-
kula-samadhi-jnana-mudradhisthanam(T.:n) nama sama(p. 173
98a)(1)dhim samapadyemam sva-vidyottamam abhasat//:
(1)om sarva-tathagata-sukma-vajra-krodha! hilp phat
'//(T.://)
*1)
1069 atha Vajra-papi-maha(T.:-aha; 訂正 ス ル積 リダ ッタ ト見 エ「a」 字 ノ上
*2)
ニ 消 点 「=」 ガ ア ル ガ、 訂 正 字 ハ 忘 レ タ ト見 エ テ見 当 ラナ イ)-krodha-(2)raja
tri-lola-vijaya-suksma-vajra-vidyottamam abhasat//:
(2) 'om suksma-vajra-krodh'! akrama hum phat'//
*3)
1070 atha Vajra-garbho(T.:bha) (3)satvah ima tri-
bodhi-〕*4)
loka-vijaya-suksma-vajra-vidyottamam abhasat//:
(3) 'om suksma-vajra-ratna-krodh'! akrama hum phat'//
1071 atha Va(4)jra-netro bodhi-satva imam tri-loka-vijaya-
suksma-vajra-vidyottamam abhasat//:
(4)'om suksma-vajra-padma-krodh'! akrama him
pha(5)t'//
*5)
1072 atha Vajra-visvo(T.vajradhistho) bodhi-satvah imam
tri-loka-vijaya-stlkSma-vajra-vidy6ttamam abhasat//:
(5)'om suksma-vajra-karma-kro(6)dh'! akrama hum
phat'//
註 *1) Vajra-papi は 原本 の ま ま、comp. に した が、 Vajra-panirと Nom.
sg. の形 に した 方 が よ い と思 わ れ る。
-98-
*2)-rajaはrajanのNom. sg. で あ るが、-rajaのNom. sg.:rajas に
改 め た方 が よ い と思 われ る。
*3)garbha は bho の誤 ま りと解 し、 改 め た。
*4) Tib.:Ch. に依 って 〔bodhi-〕 を補 った。
*5) 金 剛 加 持 で は 具合 が わ るい の で、Tib.: rdo-rje sna-tshogs; Ch.:
金 剛 巧 業 に よ って、adhisthaをvisvaに 改 めた。
1073 (2) 諸 尊
蔵 (66a2ぺ73a7) 漢 (384A11)
atha Vajra-panir maha-bodhi-satvah punar api sva-
kulam utpadya, vajra-dhatu-maha-mandala-yogena sa(7)m(T.:
san)nivesyaitani (T.: 始 メvedhpeト 書 キ、 上 ニ 消点 「ニ」 ヲ打 チ、 左 欄外 ニ
「syai 3」 ト訂 正 ス。 「3」ハ3字 目 ノ意 ナ ラ ン) sva-hrdayany abhasat//:
*1)
1074 (1)'om vajra-satva-sukma-jnana-krodha! hum phat'//
(2)'om suksma-vajran(T.: vajpranikus'! akarsaya (8)*2)
maha-krodha! hum phat'//*3)
1075 (3)'om vajra-suksma-raga-krodha! 'nuragaya tivram
htm phat //
(4) 'om suksma-vajra-tusti-krodha! hum Phat//〔 以下 括 弧
内 重 複、 不 要 〕(om su(9)ksma-vajra-tusti-krodha hum
phat//)
1076 (5)'om suksma-vajra-bhrkuti-krodha!hara hara hum
phat'//
(6) 'om vajra-suksma-jvala(T.: jvaのa点 ッ ケ 忘 レ追 記 ア リ)
-mandala-krodha-(p. 174 98b)(1)-surya! jvalaya(T.:a点 ツ ケ
忘 レ上 ニ チ ョ ッ ト追 記 サ レ テ イ ル)hum phat'//*4)
1077 (7)'om suksma-vajra-dhvaja(T.:-dhvajra)gra-krodha! sarvar=
tha〔n〕(T.: nナ シ)me prayaccha Sighram him phat //
*5)
(8)'om vajra-suksma-hasa-kro(2)dha! ha ha ha ha
hum phat'//*6) *7)
1078 (9)'om suksma-vajra-dharma(T.:rmma)-krodha! sadhaya
hum phat'//
初
会金剛頂経梵本
ロー
マ字
本 (三)
-97-
密
教
文
化
*8)
(10) om suksma-vajra-ccheda(T. :-cheda)-krodha! chinda
bhinda hum phat' //
1079ii (3) om suksma-vajra-krodha-maha-cakra! chinda patay
sirah pravisya hrdayam bhinda hum phat'//
(12) om suksma-vajra-hum-kara-krodha! h. a(4)na pataya
van-matrena (或 ハvap-matrepa) (T.:始 メvadbhadrepa ト書 キ、db=
hadreノ 上 二 消 点 「一」 ヲ附 シ、 左 欄外 二hma雌reト 訂 正 ス、 即 チva血 一
mantrepa(vac+mantra)ト 解 セ シ ガ如 シ。 サ レ ドTib. D版: vak-
matrenna、 北 京 版matrenam ヨ リ、 mantra ハ matraノ 誤 リ ト解 シ テ
改 メタ。 ナ オ語=菩薩 ノ真 言 デ ア ル カ ラ、vac+matra デ モ ヨ イ ヨウ ダ ガ、
Ch. ニハ 嬉(引)旺 摩(二 合 引)帝 哩(二 合 引)學vat-matrepa2)ト ア ル ノ
デ辞 書 ヲ調 べ テ見 タ ラ、v就 ハ 「不 変 化 詞 デ'モ タ ラ セ ヨ'、'取 レ'等 ヲ
意 味 ス ル、 供 養 ノ時 ノ叫 ビ声」(M. W.)ト アル ノデvat+matraデ ア ッ
タ カモ 知 レナ イ ト思、イ、tハmaト 会 シ テsa即dhiノ 規 則 デvapト 鼻 音 化
スル コ トニ ナ ッテ イル ノデ 「或 ハvap-matrepa」 トイ フ ヨウ ニ 表 示 ジ タ
ノデ ア ル。 ナ オ 「 ロ コ van一 」 ナ ラ 「唯、 言 葉 ノ ミデ 」 「言 フバ カ リデ 」 或 ハ
「言 フヤ 否 ヤ」 ノ意 トナ リ 「vap一. 」 ナ ラ 「vatト 言 フ ノ ミデ」 「vatト 唱
フル ヤ否 ヤ 」 ノ意 トナ ル。 結 論 的 ニ ハ ドチ ラデ モ意 味 ハ 通 ズル シ大 シ タ
差 異 モ ナ イ訳 デ ア ル。) h貢1ロ. phat'〃
1080 (13)'orm sukma-vajra-karma-krodha!sarva-karma-karo bh=
ava!(T.:/ア リ) sarva-karyani sadhaya! htln phat'//
(14)'om(5)vajra-suksma-kavaga-krodha! raksa raksa
hum phat'//
*9)
1081 is'om suksma-vajra-yaksa-krodha!hana bhaksaya sarva
-dustan, cintita-matrepa vajra-darumtra!(6)him phat//
(16) 'om suksma-vajra-mush-krodha!bandha bandha hum
phat'//
註 *1) Tib. デ ル ゲ 版 の み、-krodhaの 次 にkrama の語 が あ る。 北 京
版 及 び漢 訳 に はな い。
*2)北 京 版 の み krodhaya とyaが あ る。 もち ろん 誤 ま りで あ ろ う。
*3)デ ・ぺ 共、Tib. 訳、 誼 略 あ り、 ま ち ま ち で あ る。
*4)田ib. agraの 語 な し。 漢 訳 に は あ る。
-96-
*5) Tib.: デ ・ぺ共 に この 次 にattatta-hasa乃 至 hasaの 語 あ り。 Ch.
は もち ろん 無 い。
*6) 漢 訳: 葛 哩 摩 (=karma) は誤 ま りで あ ろ う。
*7) Tib.: krodha の前 に vajra あ り、 後 に ya あ りて sadhaya な し。
sadha の 脱 欠 か。 漢 訳 は sadhaya の所、sodhaya と あ る。 尊 の性
格 か ら は sodhaya の 方が よ い。
*8) samdhi の 規 則 に依 ってcheをccheに 訂正 した。
*9) Tib. に bhaya と あ る は ksa が 脱 欠 した もの で あ ろ う。
*こ の 外、Tib. には い ろ い ろ誤 ま りが あ るが、 一 々列 挙 せ ず。
1082 第 二、 阿 闇 梨 の 所 作 と 入 壇 作 法
(1)図 絵 マ ンダ ラ葱 怒智 ・法 マンダラ 或ハ金 剛部微妙智三 マヤ・マンダ ラ
蔵 (66a6ぺ73b4)漢(384B終1)
atha Vajra-panih punar apidam vajra-kula-suksma-jna=
na-sama(7)ya-mandalam udajahara//:
1083 1)athatah sampravaksyami
dharma-mandalam uttamam(T.:m)/
vajra-dhatu-pratikasarp
krodha-jnanam iti smr(8)tam(T. :m)//
1084 2)maha-mandala-yogena
sutrayet sarva-mapdalam(T.:m)/
*1)tasya madhye likhed buddham
jnana-vajrasya madhya-gam(T.:m)//
1085 3) buddhasya sarva-pa(9)rsvesu
mudras tai, eva samlikhet/
vajra-vegena niskramya
mandalanam catustaye//*2)
1086 4) tri-loka-vijay, adyams(T. :yabhyams) tu
yatha-vat to (p. 175 97& 96a)(1)nivesayet/(T. ://)
tesam to sarva-parsvebhyo*3)
vajra-krodhan yatha-vidhi 'ti(T. :vidhir iti)//
註 *1)原 本、likhed の と こ ろ、lidhakhed とあ るが 「dha」 字 の上 に 消点
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本 (三)
-95-
密
教
文
化
が あ る。
*2) Tib. に sogs の語 が あ り、 漢 訳 に 「等 」 の語 が あ るの で、adya の
Aec. pl.: adyan+tuで、-adyalps tu と表 示 した。
*3) §1042註5)同 様 の理 由で 改 め た。
1087 (2) 入 壇 作 法
蔵(66b1ぺ73b7)漢(384C10)
athatra vajra-kula. sikma. jfiana。mapdale yatha(2)-vad
vidhi-vistaro bhavati//:
tatr, adi-tah eva tavat pravesya bryad:〔bruyat/:
ト改 メ テ モ ヨ イ 〕
1088 "adya tvam sarva-tathagata-vajra-krodha-tayar Va=
jra-papina bha(3)gavata nisi..... tat sadhu
〔cyase/.〕 *1)
pratipadyasva(T.:始 メsvaト シ、 上 ニsvaト 訂 正 セ リ) 'ses=
anavasesa-satva-dhatu-paritrapam yavat sarva-tathagat=
a-hita-sukhottama-si(4)ddhy-avapti-phala-hetor vajra-kro=
dha......satvan api samsodhana-nimittam mar=
〔h sarva-〕*2)
ayitum! kah punar vadah sarva-duStan" iti// (5)
1089 idam uktva(T. :uttka) mukha-bandhalp muh(T. :murp)cet//
tatah sarva-mandalam darsayitva, vi
〔Tib. カ ラ ハvajram; Ch. カ ラ
...yatha-vat panau dattva(T. :datva),
ハtad vajram〕*3)
註 *1) Tib.: dban-bskur-gyisl Ch.: 漢 頂 已 層に依 って 〔cyase〕 を 補 っ た。
*2) Tib.: rdo-rje khro-bosに 依 って、 一 応 後 接 字sはSkt. のNom.
を 訳 した もの と考 え、vajra-krodha〔h〕 と した。 但 し 「釈 」 の釈
文 に は 「rdo-rje khro-boと い うの は 金 剛 忽 怒 の 三 摩地 に依 って 畔
迦 羅 の 喩 伽 に よ りて 一 切 衆 生 を 云 々」 と あ るか ら、vajra-krodha-
samadhi-yogena、 略 してvajra-krodha-samadhina、 更 に略 して
vajra-krodhenaと す べ きな の か、 充 分 判 らな い。 欠 文 の空 白 は三
字 分程 で あ る。
な お、 漢 訳 は 「汝今 当 知 此 金 剛 急 怒 尚 能 催伏 一 切 有 情 悉 令 清
浄 」 と あ る。
*3) Tib. :rdo-rje ci-lta-ba bshin-du lag-pa gfiis su byin-no/
Ch.: 観 已依 法 授其 金 剛杵。
-94-
1090 第 三、 悉 地 智
(一) 金 剛 念 悪微 妙 智
(1)
蔵(66b1ぺ74a3)漢(384C終11)*1)tato vajra〔-krodha〕-susma-jfianani si(T.:si)ksa(6)yet//:
1) suksma-vajram drdhi-krtya
vajra-hum-kara-yoga-tah/
hum-karam yojayed yasya
*2)
tasya nasyati(T.: tasyani) jivitam(T.:.m)//
1091 2)suksma-vajram drdhi-(7)krtya*3)
spharayeta yatha-vidhi(T.:-vidhih)/
yavantam spharate tam tu*4)
tavan nasyaty(T. :naspaty) asau ripuh//
1092 3)stlksma-vajra-vidhim yojya
vajra-hum-kara-yo(8)ga-tah/
spharayet krodha-van yavat
tavat(T. :yavannavat) sarvan vinasayet//
1093 4) tathaiva samharet talp(T.:tan) tu
yavad iccheta yoga-van/
sarvam va 'pi (9) hi nihsesam
punar dadyat to jivitam iti//
1094. tatraisam hrdayani bhavanti(T.:ttiニ モ 見 エ ル)//:
(1) 'hum'//
(2)'hum(T.:hun) nasaya vajra'//
(3)'hum vinasaya sarvan(T.:m) (p.17697 & 96b) (1)
*5)
vajra'//*6)
(4)'om suksma-vajra! pratyanaya (T.: pradyanaya; Tib.: pratya
nasaya: Ch.: 鉢 羅 (二 合) 参(引)野 那(=pratyanaya?)) sighram
hum//
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本 (三)
-93-
密
教
文
化
註*1)Tih: khro-bo; Ch.: 葱 怒 に 依 って 補 った。
*2) Tib.: hjig-par-hgyur; Ch.: 壊 に依 って、 nasyati に改 め た。
*3) §1042、1086と 同 様 の 理 由 で、-vidhih を-vidhi と改 め た。
*4) Tib.:hjrg; Ch.: 皆 調伏 に依 って nasyati に 改 め た。
*5) Tib.: vajra な し。 即 ち hum vinasaya sarva の み。
*6) 一 応、Ch. の 音 写か ら還 原 して pratyanaya と した。praty-a√
ni→pratyanaya(imp. II. sg.)。(Tib.:(デ)pratya nasaya, (ぺ)
prad tyanaya.) な お、 漢 訳 の 「野那 」は「那 野 」の 誤 伝 と解 した。
1095 (2)
蔵 (66b7 ぺ74a7) 漢 (385A5)
1) vairam tu yasya sarvasya (Tib., Ch. カ ラ ハ satvasya)
*1)
saka bhutva maha-drdham(T.:m)/21
maitri-spharapa-ta(T.:-spharatana)-yogat(T.: yoga)*2)
spha(2)ran(T:rat)vairepai T.: 願 字、a点 ニ「1」 ア リ。a点
ヲ消 シ タモ ノ ト解 シpaト シ タ
nasayet//
1096 2) vaira-spharapa-ta-yogat
karunyam yasya kasya cit/
tena karunya-yogena
sarva-dustan(T.:m) sa. na(3)sayet//
1097 3)adharmah yadi va dharmah
prakrtya tu prabhasvarah/(T.://)
evam tu bhavayan(T.:.m) satvan(T.:m)
hum-karena to nasayet//
1098 4)durdur(4)tah hi ye satvah*3)
buddha-bodhav a-bha(T.:-bodhacabha)janah/
tesam to sodhanarthaya
hum-karepa tu nasayet//
1099 tataisam hrdayani hhavanti(T.: ttiニ モ 見 エ ル ガ)//:
(1)'vaira-vajra-krodha! hum phat'//
*4)… …*4)
(2) 'karuna-vajra-krodha! hum phat'//*5)
(2)'hurp visuddha-krodha-vajra!〔hum〕phat'//(T.:/)
(4) 'hum visodhana(T.:dhamaニ 見 エ ル ガ)-vajra-kro(6)dha!
-92-
phat'//
註 *1)saka bhutva は よ く判 らない が、Tib. に lhan-cig gyur-pa cher-
bstan-pa とあ り、Ch. に 「一 切 同成 大 堅 固」 とあ るの で、saha-
bhutva、 或 は sacca-bhutva と 同 義 と解 して お く。Tib. 訳 本 文 の
bstan は も ち ろん brtan の誤 ま りで 釈 に は hrtan と あ る。
*2) Tib. : rdo-rje spros-bas と あ り、vajrepa の如 くで あ るが、 疏 に
は dgra-bo hphro-ba hi rnal-sbyor-gyis、 釈 は dgra-bo spros-bas
と あ り、vairepa が 正 しい か。 Ch. もvairaの よ うで あ る。 「広
大 冤 対 悉 破 壊 」 と あ る。
*3)caはvaの 誤 ま りと解 し改 め た。
*4)Tib. 訳、 デ ル ゲ 版、 この真 言 ・全 文 欠 で あ るが、 北 京 版 には あ る。
も ち ろんCh. に も あ る。
*5)Tib. , Ch. に よ って、 〔hurの を補 った。
1100 (3)
蔵(67a2ぺ74b2)漢(385A終9)
1)vajra-bimbam samalikhya
manasa yasya kasya cit/
patayed grha-madhye to
tasya tan nasyate kulamT. : 始 メjalamト 書 キ、 消
点、 右 欄 二 「ku6」 ト改
ム、 但 シ96bデ ハ 消点 ノ ミ附
シ、 「ku6」 の訂 正 ハ 見 エ ズ) //
1101 2)tathaiva (7) suksma-vidhanena
hrd-vajral paribhavayet/(T. ://)
bodhi-satva-maha-bimbam
Patayan naayet kulam (T. :m)//
1102 3)vajra-papi-mah. a-bimbalp (8)
sadhayet(T. :. n) yatra patayet/
tad rajyam vlvldhalr dosar
*1)
rajnalva saha nasyati//
1103 4) sarv'akdra-varopetam
buddha-bimbam to bhavayet(9)/(T. ://)
patayed yatra rajye to
tad rdjyam(T.:n) nasyate dhruvam iti//
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本 (三)
-91-
密
教
文
化
1104 tatraitani hrdayani bhavan ti//:
(1)'hum vajra-prapata!'/(T.:/)
(2)'him bodhisatva-(p.177 95a)(1)prapata!'/(T.:/)*2)
(3)'hum vajra-dhara-prapata!'//(T.:/)
(4) 'hum Buddha-prapata!'//
註 *1) rajiaivaは 、rajia(m. Ins. sg.)+evaで 「王 も ろ と も 、 王 国
(rajyam) が 滅 ぶ 」 と い う文 章 と思、う。
但 しTib. は 第3句 のrajyarmをsnah-sridと 訳 しrajnaivaを
btsun-mor bcas-pa (王 妃 もろ と も)と し、 漢 訳 は 「彼 過 失 者 皆 破
壊 」 と あ ってrajjyam も rajiaiva も訳 され て い な い 。
*2) 四真 言 中 、これ の み 「短 の咋 」で あ る。Tib., Ch、は す べ て 「長 の 咋 」。
1105 (4)
蔵(67a5ぺ74b5)漢(385B5)
1) suksma-vajra-prayogepa
candra-bimbam svam atmana/
bhavayan(T.:m) svayam at T.:以 下 モ全 テan二 見 エルガ
manam
(2)gated yatra patet(T. :n) sa to/i
1106 2)candre vajram svam atmanam
bhavayan(T. :m) svayam atmana/
paced yatra su-samkruddhas
tat kulam patati ksanat//
1107 3)va(3)jra-panim svam atmanam
bhavayan(T. :m) svayam atmana/
paced yatra hi tam desam*1)
acirad viprapan(T.: nam)ksyate//
1108 4) buddha-bimbam svam atma(4)nam
bhavayan(T.:m) svayam atmana/
paced yatra to tad rajyam
acirepaiva nasyati ti//
1109 tatraitani hrdayani bhavanti//:(T.:/)
(1)'bodhy-a(5)gra! prapataya……
〔hurm//〕*2)
-90-
*3)
(2)'satva-vajra! prapataya hum'//
(3) 'vajra-satva! prapataya hum'//(T.:/)
(4)'buddha! prapataya hum'//
註*1)始 め、vi は dhiの 誤 ま りで、 「acirat+hi+prananksyate」 と
思 い、 「acirad dhi(T. :vi)pranahksyate」 と改 め たが、M. W. に
はvi-pra√/nasと い う語 が あ りTib., Ch. に もhiに 当 る語 が ない
の で、 原 文 の ま まviは 前 接 と考 え 元 に 戻 した。
*2)Tib., ch. に依 って 〔hulp〕 を 補 った。Tib., ch. はhum で あ るが、
Skt. はhum が 多 い の で、 あえ てhum と した。
*3)Ch. にsarva-vajra (薩 哩 嬉(二 合)嬉 日羅(二 合))と す るの は 不 可。
1110 (二) 金 剛 部 法 秘 密 印 智
蔵(67a7ぺ75a1)漢(385B終11)
tato vajra-kula-dharma(T.:mrna)-rahasya(6)-mudra-jnnan
siksayet//:
1) vajra-yo…… ndya
〔vajra-krodham samapadya?〕*1)
sva-kayam parivestayet/
yasya namna sa mri(一 見 判 リ ニ ク イ 字 ダ ガ mri
ナ リ)yate
samvestan vajra T.:jraト ア リ、a点 ノ上 二「1
」 ア リ、a点 ヲ消 シ タ カ
-hum-kr(7)
tah//
1111 2) suksma-vajrar samapadya
suksma-nasikaya sakrt/
svasa-hulp-kara-yogena
tri-lokyam api patayet//
1112 3)stlksma-vajra(8)-vidhim yojya*2)
kruddah san(T.:sad) vajra「drsti-tah/
niriksann andha-tam yati
*3)
marapam va(T.: caニ 見 エ ル ガ) nigacchati//
1113 4) bhagena to pravisto vai
manasa yasya(9)kasya cit/
hrday'akarsanad yeti
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本 (三)
-89-
密
教
文
化
*4)
vasam(T.:sam)svam va yam asya Ch. 及 ビ疏カ
フハ yamasya*5)
ve 'ti(T.: ceti)//
1114 tatraism hrdayani bhavanti!//:
(1)'olp vajra-valita-krodha! ma(p. 178 95b) (1) raya hum
phat'//*6)
(2) 'om vajra-stlksma-vajra-svasa! visam(Ch. カ ラハavisa)
pataya! hum phat'//
*7)
(3)'vajra-drsti! visarp nasaya (Ch. :vinasaya)! hum Phat'//
*8)
(4)'hum hrday'aka (2)rsapa-krodha! pravisa kayam!
*9)
hrdayam chinda bhind' akhand' akhanda (T.: bhind=
akapdhakapdha; Tib.: kata kata; Ch.: (葛茶 葛 茶) phat//
註 *1)Tib.: rdo-rje khro-bor sioms-shugs-la; Ch.: 金 剛 忽 怒 相合 故 に
依 って、 〔valra-krodham samapadya〕 を 補 った。
*2)sadで は(n.) とな るの で(m.) に改 めた。 次 句 niriksan も(m.) で
あ るか ら。
*3) Tib.: yam-na; Ch.:「 或 」に依 っ て、vaを 採 る。
*4)こ の と こ ろ原 文 vayamasya と あ り、「va+yamasya」 「va+ayam
+asya」,「va+yam+asya」 と三 様 に 考 え られ る。
漢訳 は焔 魔 王 尚 生 敬愛 と あ り、yamasyaと み た もの で あ る。
Tib. は ran nam hdi-yi dbah-du hgyur と あ るか らasyaと 見
た もの で あ る。
疏 の釈 文 で はyamasyaと 見 た もの と思 わ れ る。sin-rjehi dbah-
du hgyur-du hoh-ho//と あ る。
*5) va……vaと 考 え、 cetiをvetiに 改 め た。 va+iti-ve tiで
あ る。
*6)原 本 はvisam であ るが、 Ch.:「 説(引)娑(引)尾 設 」に依 れ ば、
avisa と な る。 この方 が よい よ うに 思 う。Tib. 訳 は
(デ ル ゲ 版) svasa visra pataya
(北 京 版)svasa visvasa visa pataya で あ る。
*7)こ のvisamも お か しい よ うで あ る。 Tib.: visa visa vinasaya;
Ch. は尾 那(引)設 野 で、visa単 もvisa visaも ない。
*8)Ch.:も 「葛 哩沙(二 合)肇 」と あ って、akarsapaに ま ちが い な い と
思 われ る。
Tib. は(デ 版)-kama; (ぺ 版)-ksamaで、 共 に誼 略 で あ る。
*9)akhapdaに 改 め た事 につ い て は、 §722の 註*10)参 照。
-88-
1115 第 四、 大 三 法 翔 ・四 種 印 智 (金 剛 部 法 印 智)
蔵(67b3ぺ75a5)漢(385C9)
tato vajra-kula-dharma-mudra-janam siksayet(3)//:
*1)
tatra tavan maha-mudra-bandho(T.:-baddho) bhavati//:
1116 大 印 智 1) vajra-jaana-Prayogepa
jvala-malakula-prabhan/
vajra-krodhan svam atmanarp
(4) bhavayan(T.:m) sidhya(T.:siddhya)ti ksanad
iti//
1117 tato vajra-kula-dharma. samaya-mudra-jnanalp siksayet//:
三 マ ヤ 印 智 2)samadhi-liana-samayad
*2)
dvi(T. :dhi)-(5)hulp-kara-samanvita/
yatha sthanesu samstheya*3)
sarva-siddhi-prada vare, ti(T. :varam iti)//*4)
1118 tato vajra-kula-dharma-samaya-〔dharma-〕lnudra-jaana si(6)
ksayet//:
*5)
法 印 智 3)(1)phat (2)sat (3)mat (4)sat(T.: bhat)*6) *7)
(5)rat (6)tat (7)dhrt(T.: vrt) (8)tat*8) *9) *10)
(9)vat(pat2) 〔(10)trat (11)kat〕 (12)bhat
(13)krt (14)rit (15)khat (16)vat cc'ti/
proktah(T.:(16) vagiti ca// //prokta)
dharma-mudrah samasa-tai i(7)ti//
1119 tato vajra-kula-dharma-salnaya-karma. mudra-jnanam siksayet//:
カ ツ マ 印 智 4)dharma-mustirp dvidhi-krtya
yatha-sthana-prayoga-tah/(T.:/ナ シ)
karma-mu(3)drah samasena
*11).
siddhim yanti yatha-vidhi ti(T.:yatha vidhir
iti)// ◎ //
註*1)baddhoは、p. p. な の で、(m.) 名 詞 に改 め た。
*2) Tib.: gnis; ch.; 二 に よ って、dhi を dvi に 改 め た。
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本
目
-87-
密
教
文
化
*3) prada(f.) に 合 わせ、varam(n.)をvara(f.) に改 めた。
*4)〔dharma-〕 はSkt.(写 本)欠。Tib., Ch. に依 って 補 った。
*5) Tib.: sat; Ch.: 娑 旺 及 び §1064の(4)に よ って、bhat を sat に
改 め た。
*6) Tib.: hrt; ch.: 特 哩 吃; §1064(7)dhrttah に よ って、 原 本 (写 本)
の vrt を dhrt の 誤 写 と考 え、 改 め た。
*7) 原 本 は tat; Tib.: tat; Ch.:喝 陀(-hat) で、 三 本 互 に相 違 す
るの で、 その まま と したが、 §1064の(8)は hattah で あ るか ら hat
が 適 当 か も知 れ な い。
*8) Tib.: prat; Ch.:「 波 旺 」 及 び1064の(9) pattah か ら考 え ると
pat か も知れ ない が、 三者 互 に相 違 す るの で 改 め なか った。
*9) Tib.: trat Ch.:「 但 羅 託 」 に依 って、 〔(10)trat〕を 挿 入、 補 っ た。
原 本 は(9)よ り、 す ぐ(12)bhat ま で飛 ん で い る。
*10) Ch.:「 葛 旺 」、並 び に §1064(11)のkattah に よ っ て、〔(11)kat〕を 補
った。
*11)§1042、1086、1091、 同様、vidhirを-vidhi に改 めた。
1120 品 名 ・章 名(降 三 世 品 中、 金 剛 族 法 智 サ ン マヤ ・マ ン ダ ラ広 大 儀 軌 分)
蔵(67b6ぺ75b2)
sarva-tathagata-vajra-samayan(T.:oyat) nlaha-kalpa-rajad
漢(383C14; 巻 十 三 始) *1)
vajra-k'ula(T.: vajrarmku(9)la)-dharma-jiana-samaya-mapdala-
*2) *3)
〔vidhi〕(T.: vidhiナ シ)-vistarah salnaptah//○//(T.://○//)
註 *1)Tib.: dharma の語 な し。
*2) Tib.: cho-ga rgyas-pa; Ch. 広 大 儀 軌 分 に よ って vidhi を 補 っ
た。
*3) 章 の区 切 りと して は 少 し小 さい の で他 に準 じて改 めた。
-86-
1121 第 九 章 金 剛 部 カ ツマ曼 茶 羅
(vajra-kula- karma-mandala- vidhi-vistara)
〔宋 〕 金 剛 部 掲 磨 曼 學 羅 ・広 大 儀 軌 分 ・第 九
第 一、 最 勝 マ ン ダ ラ 王 の 三 摩 地 (五尊真言)
蔵(67b7 ぺ75b3) 漢 (385C終2)
1122 atha bhagavan(T.m) sarva-tathagata-vajra-karma(T.:rm=
ma)-samaya-salpbhavadhi (P. 179 94a) (1)stha(nam(T.:n) nama sam=
adhim samapadyemam sva-vidyotta(T.nna二 見 エ ル。以 下 同 ジ)
mam abhasat//:
(1)'om sarva-tathagata-karmesvari! hurm'//
1123 atha Vajra-papir ma(2)ha. bodhi-satvah prnar apunam*1)
sva-vidyttamam abhasat(T.-vidyonnamanpabhaaal)//:
(2) 'om sarva-tathagata-〔dharma-dhatu-spharapa-maha-〕(括 孤 内
Skt. 欠; Tib., ニ ヨ ッ テ 補 フ)-puja-karma-vidhi-vistara-samaye
(*2)T.:ya)! tri. (3)loka-vijayam-kari! sarva-dustan dam=
*3)
aya vajripi! hium//(T.:/)*4)
1124 atha Vajra-ga, r'bho(T.:bha) bodhisatvah punar apimam
svavidysttamam abha(4)sat//:*5)
(3) 'om sarva-tathagat'akasa (T.:takama)-dhtu-sarnavasara=
pa-maha-puja-karma(T.: karma-pujaト 書 キ、karmaノ 上 ニ2, puja
*6)
ノ 上 ニ1ト 表 示 ス)-vidhi(T.:-vidhe)-vistara-samaye! hum'//
1125 atha Vajra-netro (5) bodhi-satvah punar apimam
sva-vidyottamam abhasat//:
(4) 'om sarva-tathagata-dharma-dhatu-spharapa-maha-puja*7) *8)
〔-karma〕-vidhi(6)-vistara-samaye! hum//
1126 atha Vajra-visvo bodhi. satvah punar apimalp sva-
vidysttamam abhasat//:
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本 (三)
-85-
密
教
文
化
(5)'om sarva-tathagata-sa(7)rva-loka-dhatu-vividha-maha-pi=*9)
ja-〔karma-〕-vidhi-vistara-samaye! htmp//
蔵(68a4ぺ75b8) 漢(386A終4)
1127 atha Vajra-papir maha. bodhisatvah pun. ar apl sva-
kula(8)-puja-vidhi-vistara-devatah sva-hrdayad utpsdya,
sarva-loka-dhatusu sarva-tathagat, akarsapa-, vasi-karapanuraga(9)
pa-, sarva-karma-siddhi-karya-karapa-ta-salp(T.:-sam)niyolan, adini
1128 sarva-tathagatarddhi-vikurvitani krtva, punar api bhaga
(P. 180 94b)(1)vato Vairocanasya vajra-dhatu-maha-mapdala-yo=
gena candra-mapdalany asrityavasthitah iti//
註 *1)前 後 に 準 じて 改 めた。
*2) Tib.:-samaye; Ch.:「 三 摩 曳(引)」 に よ って-samaye (f.yaのVoc.
Sg.) に改 めた。
*3) Tib.:「samaya」 は 誤 ま りか。Ch.:「 捺(引)摩 野 」。
*4) bhaはbhoの 誤 ま りと考 え、 「e点 の付 け忘 れ 」 と解 し、bho に 改
め た。
*5) Ch.: 阿 寄(引) 舎 に 依 って、 原 本 の kama の ma は sa の 誤 写 と
考 え、akasa に改 め た。
Tib. は この 真 言 のみ な らず、五 真 言共 に Skt 文 と相 違 す る所 多
く、 この と ころ も kayasadusamaya 等 とあ る。
*6) vidhe と、 こ こで 切 る必 要 は な く、vidhi-vistara と comp. にす べ
き語 で あ るか ら vidhi-に 改 めた。 前 後 の真 言 文 を 参 照。
*7) karma の語、 原 本 に脱 欠。Tib., Ch. に依 って 補 った。
*8) こ の真 言、 §1123の(2)の 真 言 の 前 半 に同 じ。
*9) 註*7) と同 様、 この真 言 も、karma の 語、 原 本 に脱 欠。Tib., Ch.
に依 って 補 った。
1129 第 二、 阿 閣 梨 の 所 作 と 入 壇 作 法
(1) 図 絵 マ ン ダ ラ(掲 磨 金 剛 ・掲 磨 マ ン ダ ラ)
蔵(68a6ぺ76a3)漢(386B2)
atha Valra-papir nlaha-bo(2)dhisatvah idam vajra-karma
-samaya-vidhi-vistara-karma(Tl.:rmma)-mapdalam abhasat//:
1130 1)athata〔h〕(T.:h欠) sarppravaksya(T.:ksa)mi
karma-mandalam uttamam(T.:m)/
vajra(3)-dhatu-pratikasam
-84-
karma (T. :ormma)-vajram iti smrtam(T. :. m)//
1131 2) maha-mapdala-yogen-a
sutrayet sarva-mapdalam(T. :om)/
madhya-mandala-samsthesu
buddha-bimbam (4) nivesayet//
1132 3) buddhasya sarva-parsvesu
samayagryo(T. :gpro) nivesayet/
vajra-vegaih samakralnya
mapdalanam catustaye(T. :steノ 如 ク ウ ス イ ガe点 ガ ア ル)//
*1)
1133 4)catvaro〔 正 シクハ caturah m. pl. acc.〕(5)vajra-nathadyah
yatha-vat tu nivesayet/
tesalp sarvesu parsvesu
maha. satvah〔 正 シクハvan pl. acc. 〕nivesayed iti//
(T.:yet// iti//)
註 *1) catvaroは 「m. Nom. pl.」で あ るが、お そ ら く 「ace. 代 用 のNom.」
で あ ろ う。valra-nathadyah も同 様 で あ る。acc. 代 用 のNom. pl.
に つ いて は、Edg. 文 法 §8・93を 参 照。
*2)maha-sattvan(acc. pl.) に校 訂 して も良 か った が、 第 一 句 の cat=
varo(m. Nom. pl.) に準 じ、Nom. pl.:-satvah の形 を と った。
な お、Skt.: maha-satvah; Ch.: 大 薩 唾 で あ るが、Tib.は
mchod-pa chen-po rnams と あ り、 註 釈 も疏 ・釈 共 に 同様 大 供 養
者 た ち と あ る。 但 し、 梵 本 は十 六 尊 まで を 指 す か、 真 言 も16尊
の真 言を 列 挙 す るの み で あ る。
1134 (2) 入 壇 作 法 (十 六 尊真 言)
蔵(68b2ぺ76a6) 漢 (386B12) *1)
athatra karma-mapdale (6) vajra-karma(T.:rmma)-mudrah
bhavanti//:*2) *3)
(1)'om vajra-satva(T.:-sarva)-siddhi-jnana-samaye! hum
(Tib., Ch.: hup; 以 下 同 じ) jjah'//*4)
(2)'om vajr'akarsapa(T. :vajra-karmapa)-karlna-jnana-samaye!
hum jjah'//
(3)'om va(7)jra-rati-raga-karma-jnana-samaye! hum
jjah'//
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本 (三)
-83-
密
教
文
化
(4)'om vajra-sadhu-karma(T.:-karmma)-jnana-samaye! hum
jjah'//
註 *1)註 釈 に依 れ ば、 こ こでmudraと は、vidyaの 事 で あ り、Ch. で は
印 明 と訳 され て い る。
*2)Tih., Ch. に依 って-sarvaを-satvaに 改 め た。
*3)以 下、 三 真 言 はす べ て 「-karma-jiana-samaye」 とな って い るか ら、
この 真 言 もkarmaの 語 が 必 要 か。Tib. に はjianaの 次 にkarma
の 語 が あ る。 但 しCh. もskt. 同様、karmaの 語 は な い。
*4)Tib., Ch. に依 ってkarmapaをakarsapaに 改 め た。
*5)
1135 (5) 'om vajra-bhrkuti! vasi-kuru (8) hum'//
(6) 'om vajra-surya〔-madale〕(Tib., Ch. ニ 依 ッ テ 補 フ)! vasi-
kuru hum'//
(7)'om vajra-dhvajagra-keyure! vasi-kuru hurp'//
(8)'om vajratta-hase! vasi-kuru hulp'//
*5)bhrkutiはvoc. で あ る か ら、teが 正 し い が、mustiのvoc.: muste
が、 屡 々mustiと 現 わ れ る の で、 こ こ もteの 弱 い 形 と 解 し、 そ
の ま ま と し た。 も ち ろ んvoc. sg. で あ ろ う。
1136 (9)'om vajra-pa(9)dma-rage! ragaya hum'//
(10)'om vajra-tiksna-rage! ragaya hum'//
(11)'om vajra-mandala-rage! ragaya hum'//
(12)'om vajra-vag-rage! ragaya hum (p. 18193a)(1)'//
1137 (13)'om vajra-karma(T.:-karmma)-samaye! pujaya hum'//
(14)'om vajra-kavaca-bandhe! raksaya hum'//
(15) 'om vajra-yaksini! maraya vajra-damstraya!
bhinda hr(2)dayam amukasyai hum phat'//
*6)
(16) 'om vajra-karma(T.:-karmma)-musti! sidhya sidhya
(T.: siddhya siddhya) hum phat'//
*6)§1135の 註*5)と 同 様、voc. で あ るか ら、muste が 正 しい 形 で あ
るが、 そ の まま と した。
-82-
1138 第 三、 悉 地 智
蔵(68b4ぺ76b2)漢(386C終4)
athatra karma(T.:ormma)-mapdale yatha-vad vidhi-vista=
ra(3)m(T.:om) krtva, vajra-kula-karma-jnanany utpadayet//:
*1)
1139 (一) 息 災 カ ツ マ 等 智(ゴ マ 法)
蔵(68b4ぺ76b2)漢(387A7; 巻 十 四始、 第 九 之余 始)*1)
tatr, adi-tah eva santi-karm'adi-jnanam siksayet//:
1140 (1)息 災 ・増 益
(滅 罪) 1) samidbhir madhurair agnim
(4) prajvalya su-samahitah/*2)
vajra-krodha-samapattya?(T.:padyo)*3)
tilam hutva aghan dahet//
1141 (増 益) 2) tair eva tu samidbhis tu
*4)
prajvalya tu huta(5)sanam/(T.:osanam//)
tandulams to juhvan nityam
grha-pustir bhaved dhruvam//(T. :bruvarpノ ヨ ウ ニ
見 エ ル)
1142 (増 寿) 3)samidbhir madhurais capi
*5)
vahnim(T.:ahnim) prajvalya panditah/(T.://)*6)
durvan(T.:m)(6)pravalan(T.:m) sa-ghrtan
juhvann ayuh pravardha(T.:varddha)te//
1143 (護 身) 4)tair eva tu samidbhis tu
*7)
prajvalya tu hutasanam(T.:hutasanam)/
kusa-pravalalps tailena
juhva(7)n raksa tu sasvatam iti//
1144 athaiam hrdaya-man(T.:-mam)trapi bhavanti//:
(1) 'om sarva-papa-dahana-vajraya (T.:jra/a点、 上 ニ 追 記)
svaha'//
初会金剛頂経梵本
ローマ字本 (三)
-81-
密
教
文
化
(2) 'om vajra-pustaye (8) svaha'//
(3) 'om vajm'ayuse svaha'//
(4) 'om apratihata-vajraya svaha'//
註 *1) こ こで カ ツマ (karma) とは 修 法 と い うか、 ゴ マ法 の 事 で あ ろ う。
な お 釈 ・疏 は §1139以 後 を 悉 地 智 の文 段 と して い るが、1138も 悉
地 智 の文 段 に含 めて 出 した。
*2) Tib.: snoms-hjug-pa; Ch.: 金 剛 忽怒 法 相応 に依 って、 「sam=
apadyo」 を、samapattiのins. sg.:「°pwttya」 に 改 め た。
*3) hutvaのaと、aghanのaと、 何 故samdhiし な い の か、 お そ ら
く5短 とす るた めaが 欲 しか った の で あ ろ うが、 それ な ら hutva
dahet aghanで も事 足 る と思 わ れ るが。
*4) Tib.: me ni mab-tu sbar-nas kyanのme(火); Ch.: 依 法 挙 火 大
熾 焔 の 「火 」に 依 つて、hutasanamをhuta+asana (供 物 を 食 う
者、 即 ち'火') に改 め た。
*5) Tib.: me; Ch.: 火 によ って、ahnimをvahnimに 改 め た。
*6) pravala に は 珊 瑚 の意、 若 芽 の意、 若 枝 の意 あ り、 漢 訳 は 珊 瑚 枝
と し、Tib. 本 文 並 び に 「釈 」は枝(yal-ga)と し、 「疏 」は若 芽(myu-
gu)と 訳 してい る。
*7) 註*4)に 同 じ。
1145 (2) 鉤 召 ・敬 愛 ・調伏
蔵(69a1ぺ76b6)漢(387A終3)
(鉤 召) 1) samidbhih katukaih purvam
vajra-krodha-samadhina/(T.:/ナ シ)
(9) agnim......kun(T.: kum)jais to
〔prajvalya〕*1)
*2) *3)
kantakair eti karsinah//(T.: kandakairetikascitah//)
1146 (敬 愛) 2) tair eva tu samidbhis tu
*4)prajvalyagnim su (T.: mu)-rosa-van/
*5)rakta-pu (p. 182 93b)(1) span phalan va 'pi
juhvan ragayate jagati/
1147 (調 伏) 3)sa kupito
〔midbhis taih sam〕*6)
by agnim prajvalya yoga-van/
*7)
ayo-rajamsi (2) juhvan 〔hit〕
*8)
vajra-bandho (T.:-vanto) bhavisyati//
-80-
1148 (〃) 4) taim eva tu samidbhis tu
prajvalyagnim samahitah/(T.://)*9) *10)
juhvet(T.: juhen) ti kta(T.: tiku)-phala krodhan〔m〕*11)
ma(3)rim utpadayet ksanat//
*12)
1149 tatralsam(T.: tatmesam) hrdayani -bhavanti//:
*13)
(1) 'hum vajr'! akarsaya svaha'//〔vajm'akamsayaニ 改 ム ベ
キ カ〕*14)
(2) 'hum vajra! magaya svaha'//〔vajra-ragayaニ 改 ム ベ キ カ〕
(3) 'hum vajra-ba(4)ndhaya svaha'//
(4) 'hum vajra-maranaya svaha'//
註 *1) Tib.: me sbar-nas; Ch.: 火 熾 燃 に 依 って、 〔prajvalya〕 を補 っ
た。
*2) Tib.: tshem-ma-can gyis; Ch.: 棘 刺 に依 って、 kantakairに 改
めた。
*3) Tib.: hgugs-par hgyur; Ch.: 能 鈎 召 に依 って、 kascitahを
karsinahに 改 め た。
*4) Tib.: khro dan-ldan-pas; Ch.: 忽 怒 心 に依 って(直 接suに 相 当
す る語 は ない が)、muをsuに 改 めた。
*5) phalaは 普 通(n.)で あ るが、 こ こで は(m.)acc.pl.で あ る。
*6) Tib.: yam-sin des ni; Ch.: 復 用 前 柴 に よ って、 samidbhis taih
を 補 った。
ま た、Tib.: khros-nas kyan; Ch.: 忽 怒 心 に よ って 〔sam〕
を 補 つてsamkupitoと した。
*7) Tib.にniの 語 が あ るの で、 〔hi〕を 補 って8字 一 句 と した。
*8) Ch.: は 「得 金 剛 尊 常 営衛 」と あ って、 梵 蔵 並 に註 釈 と相 違 す る様 で
あ る。
Tib.: rdo-rje bcins-pa-nid du hgyurに 依 って、vantoをbandho
に改 めた。 「釈 」文 に も あ る通 り、 これ は調 伏 法 で あ り、 鉄 粉 を 用
い る所 か ら も、 それ が 判 る。
な お、 原 本 の まま な らばvajma-vatの 「Nom. pl.」 しか 考 え ら
れ な い が、 そ れ で はbhavisyati (III. sg.)と 一 致 しな い。
*9) Tib.: bsreg; Ch.: 挙 火 に よ って、juhenをjuhvetに 改 めた。
*10) Tib.: kha-ba; Ch.: 苦 味 に依 って、tikuをtiktaに 改 め た。
*11) 文 形 か ら 〔m〕 を 補 ってacc.と した。
*12) 前 後 に 準 じ改 め た。Tib.: de-dag-gi; Ch.:「 此 等 」と あ る。
*13) 原 文 の ま ま な らば 「vajra! akarsaya (imp. II. Sg.) で あ るが、(3)
(4) の真 言 に準 ぜ ば、vajra-akarsaのdat.:「vajrakarsaya」 と改 む
べ き で あ ろ う。
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本(三)
-79-
密
教
文
化
但 しTib.もCh.も、skt.写 本 と 同様、akarsaya(imp.)に な っ
て い るの で 改 め なか った。
*14) これ も、(1)の 真 言 同 様ragaya(imp. II. sg.)で あ るが、 これ は
Tib.はmagaya(ragaのdat.)と あ ってdat.の 形 に な っ て い る。
但 しTib.がdat.の 形 にな って い る の は、 デ ル ゲ 版 の み で、 北 京
版 はskt原 本 同 様imp.の 形 で あ り、Ch.もskt同 様、imp.の 形
で あ るか ら、 改 め なか った。
但 し(1)(2)(3)(4)を同 型 文 とす るな ら、(1)同 様、 これ もragayaを
-magayaと 改 む べ きで あ ろ う。 §1144、1154、1159と 前 後 の 文 段
の 真 言 はdat.の 形 で あ るか ら、 な お更 で あ る。
1150 (3) 敬 愛 ・息 災
蔵(69a3 77a1) 漢(387B11) *1)
(敬 愛) 1) samidbhir amlaih (T.: andhnaih) pmajvalya
kruddho huta-bhujam budhah/
*2)
kosam(T.: komam) amla-phalaih puspai(5)r
vasi-karanam uttamam(T.: °m)//
1151 (息 災) 2) tair eva tu samidbhis tu
prajvalyagnim samahitah/
juhuyat kama-phalan (T.: °m) kruddhah
kama-rupi-tvam a(6)pnuyat//
1152 (〃) 3) samidbhis tadrsair eva
prajvalya tu hutasanam/
kandany adrsya-puspanam
juhvan(T.: °m) rueya na drsyate//
1153 (〃) 4) talr eva tu (7) samidbhis tu
prajvalyagnim samahitah/
akasa-valli-puspani
juhvann akasa-go bhaved iti//(T.://ナ シ)
1154 tatral(T.:tatre) sam hrdayani (8) bhavanti//:
(1) 'om vajra-vasam (T.: °san)-karaya svaha'//
(2) 'om kama-rupa-vajraya svaha'//
(3) 'om adrsya-vajraya svaha'//
(4) 'om vajra-kha-ca(9)rine svaha'//
-78-
註 *1) Tib.: skyur-po; Ch.:「 酸 木 」 に よ って、andhnaをamlaに 改 あ
た。
*2) komamで は 意 味が とれ ない の で、Tib.にhbras-bu(phala) lo-ma
(葉) skyum-ba (amla)と あ るの で、kosaに は 直 接 「葉 」の 意 は な
い が 「芽 」の 意 が あ る ので、 一 応kosamと 改 め た。 釈 ・疏 も、kosa
に は ふ れ て い ない の で、 よ く判 らない。komalaに は 「柔 か い 」
の意 が あ るか ら、 或 は 「柔 か い、 酸 味 の 果 物 」 「komala+amla+
phalaih」=「komalamla-° 」か も知 れ な い。
1155 (4) 敬 愛
蔵(69a6ぺ77a5)漢(387B終5)
1) samidbhis tikta-vi (T.:-voニ 見 エ ル)ryais tu
prajvalyagnim samahitah/(T.://)
*1)
vajri-puspan(T.:°m) juhvet(T.:juhet) kruddho
vajram ajna-karam bhavet(p.18392a)(1)//
1156 2) tair eva to samidbhis to
*2)
prajvalyagnim su(T.:sa)-mosa-van/
*3)
yasya sau(T.:sau)re juhven(T.:juhen) masam*4)
(Tib., Ch.: malam)
so 'py ajna-kara-tam vrajet//
1157 3) samidbhis tais to sam(2)kruddhah
prajvalyagnim samahitah/
vajma-panim(T.;-pangハpaninamノ 略 力) juhven(T.:juhen)
*5)
malyam(T.:sajyam)
so 'py ajna-kara-tam vrajet//
1158 4) tair eva to samidbhis to
prajva(3)lyagnim su-rositah/
civarani juhved(T.:juhed) buddho
yaty ajna-kama-tam ksanat//(T.:yanyト 解 シ タ カyin=
pajnaト 書 カ レ テ イ ル)
1159 tatmaisam hrdayani bhavanti//:
(1) 'hum vajra-vasam(4)-karaya svaha'//
(2) 'hum sauri-vasam-kara-vajmaya svaha'//
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本(三)
-77-
密
教
文
化
(3) 'hum vajra-pani-vasam(T.: on)-karaya svaha'//
(4) 'hum Buddha-vasam (T.: on)-kara-vajraya sva(5)ha'//
註 *1) puspaは 普 通、辞 書 で は(n.)で あ るが、 §1146に(m.)の 例 が あ るの
で、(m)pl. acc.に 改 め た。 な おjuhvetで は5長 に な るが、 あ えて
改 め た。 以下 の 偶文 にお い て も同 じ。
*2) §1146、1158に 準 じ、suに 改 めた。
*3) Tib.:「dpah-po」 及 び §1159(2)の 真 言 に よ って、saureをSaureに
改 め た。
*4) Tib.: phmen-ba; Ch.: 華 婁。
*5) Tib.: phmen-ba; Ch.: 華 婁 に よ って 写 本 原 文 「majyam」 を
malyamに 改 め た。
始 めmaとsaは この写 本 で はよ く誤 写 され るの で、sajyamと
考 え た が、 前語 はjuhenとnで 終 って い るの で、(sajyaな らtで
終 る筈)、 再 考 の 上、malyaを と っ た。
1160 (二) 秘 密 カ ツ マ 印 智
蔵(69b2ぺ77b1)漢(387C11)
taco rahasya-karma (T.:°rmma)一mudra-jnanam siksayet//:
1) priyaya to striya sardham
*1)
samvasams to bhage 'njanam(T.:jjanam)/
*2) *3)
praksipya vartayet(T.:mvartrayen) tatra
*4) *5)
te(6)nanjyaksi(T.:tesamjyaksi) vasam(T.:vasan)
nayet//
*6)
1161 2) manah-silam(T.:jnanahsilam) bhage viddhva
(T.:vidhva)
vajra-bandhena tam pidhet/
*7)
T.:pivet//; ナ オtamトpivetノ 間 ニ「vi」字 ア レ ド上 ニ 削 除 ノ記 号 …ア リ)
catur-vidhair ni(T.:nni)mittais to
siddhas eapi ca(7)tur-vidha//
1162 3) rocana〔m〕(T.:mナ シ) tu bhage sthapya
*8)
guhya-mustya(T.:-musts) nipidayet//
sthapitam jvalate tetra
bhaved vajra-dharopamah//
1163 4) kunkumam to (8) bhage viddhva(T.:vidhva)
tad bhagam satva-vajraya/(T.://)
-76-
*9)chaditam jvalate tat(T.:tan) tu
bhaved vajma-dhamopamah. iti//*10)
1164 tatraisam hr(T.:dr)dayani bhavanti//:*11) *12)
(1) 'om vajra(9)-guhya-rati! vasam(T.:on)-kara sidhya
hum'//
(2) 'om vajra-guhya! sidhya hum'//
(3) 'om guhya-vajra! sidhya hum'//
(4) 'om vajra-dhara-guhya! sidhya hum'//
こ れ ら の 四 真 言 は、skt., Tib., Ch.の 三 本 を 対 比 す る と、 語
順 等 が 一 致 せ ず、 特 にCh.は(1)(3)(4)(2)の 順 で 列 挙 さ れ て い る。
註 *1) Tib.: anjana; Ch.: 安 膳 那 に よ ってbhage+a五janam=「bhage'njanam
」をbhage jjanamと 誤 ま った もの と解 し、 そ の 様 に 改 め
た。
*2) Tib.: bcug-nasに よ ってgemundと 解 し、pmaksipyamの 「m」を
捨 て て、pmaksipyaと した。 未 来 分 詞 な らばpraksepyaで あ る。
*3) 原 本 は、vartrayenに 見 え るが、varttayenで あ ろ う。 依 ってtを
一 つ 省 い てvamtayenと した。 Tib.: bskul-bar byas-nas kyan。
*4) Tib.:「de-yis mig bskus」 に依 って、 tesaをtenaに 改 め、 ま た
「bskus」に依 って、amjyaをanjyaと 表示 した。
*5) Tib.: dban-du hgyur; Ch.:「 生 敬 愛 」に 依 って、vasanをvasam
に改 めた。
*6) Tib.: ldon-ros; Ch.:「 雌 黄 」に よ って、 jnanah-をmanah-に 改
め た。
*7) Tib.: gYogs-te (隠 く して) に よ って、pivetをpidhetに 改 め た。
pi dha (か くす)の 変 則 で、 「opt. III. sg.」 と考 えた。 正 し くは3
類 動 詞 で あ るか らpidadhyatで あ ろ うが。
Ch.は 「作 金 剛縛 而打 擁 」とあ る。
*8) 始 め、Tib.: khu-tshum gyis; Ch.: 以 秘 密 拳 に よ っ て、mustani
をmustinaに 改 め た が、 そ れ で は 五 長 と な るの で、 「mustya(f.
ins.) nipldayet」 に 改 め た。
*9) chaditam(n.nom.)と 解 し、tanを、tat(n.nom.)に 改 め た。
*10) drは お か>しい の で、hrと 改 め た。Tib.: shin-po; Ch.: 大 明。
*11)「vajma-guhya-mati」 は、Tib., Ch. は 共 にguhya-mati-vajra に な
っ て い る。(2)(4)等 と一 致 す る。
*12) Tib. は 四真 言 す べ て、siddhyaと 書 か>れて居 る。 またhumはTib.,
Ch.は 例 の 如 く、 四 真 言共 「hum」 で あ る。
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本(三)
-75-
密
教
文
化
1165 第 四、 大三 法 翔 ・四種印 智 (金剛部掲磨 ・印智)
蔵(69b5ぺ77b4)漢(387C終3)
tato vajra(p.184 92b)(1)-kula-karma(T.:°rmma)-maha-mudra-jn=
anam siksayet//:
1) vajra-karya-prayogena
大 印
maha-mudrah samasa-tah/
*1)
vajra-krodha-samapattya(T.: padyo)
vajra-mu(2)sti-prayoga-tah//
三 マ ヤ 印 *2)
1166 2) samayagrya〔s〕 tathaiveha (T.: sacaiveha)
hum-karanguli-yoga-tah/
法 印dharma(T.:rmma)-mudras tathalveha
om(T.:on)kam'adyai〔r〕(T.:rナ シ) a-aksaraih//
カ ツマ 印
1167 3) karma-mudrah (3) samasena*3)
karma-musti-dvidhi-krta/(T.://)
samva-siddhi-kara Suddha(T.: ddhyaニ 見 エ ル ガ)
vajra-karma(T.: rmma)-prayoga-tah//
註* 1) Tib.: mnam-par bshag; Ch.: 法 に 依 っ てsamapattiの(ins. sg.)
「samapattya」 に 改 め た。 普 通 「mnam-pam bshag」 はsamahita
の 訳 に用 い られ 「snoms-pam hjug」 はsamapattiに 用 い られ て い
るか>ら、Tib. 訳か>らす れ ばsamapadya(gemund)が よ いか>も知 れ
な い。 しか しそ れ な らvajma-krodhamとacc.に せ ね ば な らぬの
で、comp.と してsamapattiの 方 を と った。
な お本 経 で はsamapattyaは 「mnam-par bshag」 と 訳 され、 そ
の 例 は §905~908、1047、1140、1165、 等 い くら も あ り、
samapadyaは 「snoms-par hjug」 と訳 され、 そ の 例 は §655、1110、
1111、1458等 い く らも あ る。
*2) 原 本:「sacaiveha」 で はsa+ca+eva+ihaで あ るが、 Tib.に 「hdir
de-bshin」 とあ り、 第3句 のtathaivehaの と ころが 同 じ くTib.で
「hdir de-bshin」 とな って い るの で、 こ こ もtathaiveha (tatha+
eva+iha)に 改 め た。
Ch.で は 第一 句 は 「亦 如 是 」、 第3句 は 「亦 然 」 とあ る。
*3) 原本写本 は始 めsthaと 書 き、上 にkrと 改 めてい る。
-74-
1168 品 名 ・章 名 (降 三 世 品 中、 金 剛 部 力ツ マ ・マ ン ダ ラ広 大 儀 軌分)
蔵(69b6ぺ77b7)
sarva-tathagata-vajra-samayan(T.:yat) ma(4)ha-kalpa-rajad
漢(385C終3)
vajra-kula-karma(T.: rmma)-mandala-vidhi-vistarah samaptah//
〔 鐘//〕
1169 第 十 章 〔四 印 ・一 印曼 茶 羅 〕
(maha-kalpa-vidhi-vistara)〔Tib.: rdo-rje chen-pohi rtog-pahi
cho-ga-rgyas-pa(=maha-vajra-kalpa-vidhi-vlstara2)〕
〔宋 〕 大 金 剛 部 ・広 大 儀 軌 分 ・第 十
〔A〕 四 印 マ ン ダ ラ
第 一、 最 勝 マ ン ダ ラ 王 の 三 摩 地(五 尊 真 言)
蔵(69b7ぺ77b7)漢(388-A6)
1170 atha Bhagavan punar api sarva-tathagata-vajra(5)-
samaya-mudradhisthanam(T.:n) nama samadhim samapadyemam
sva-vidyottamam abhasat//:
(1) 'om larva-tathagata-vajra-samaye hum'//(6)
1171 atha vajra-panlr maha-bodhisatvah imam sva-vajma-
samaya-mudram abbasat//:
*1)
(2) 'hum vajri mat'//
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本(三)
-73-
密
教
文
化
1172 atha vajra-garbho bodhisa(7)tvah imam sva-ratna-samaya-
mudram abhasat//:
(3) 'hum bhrkuti-vajri(T.:°jro) rat'//
1173 atha vajra-netro bodhisatvo maha-satvah imam sva-
dha(8)rma(T.: rmma)-samaya-mudram abhasat//:
*2)
4 'hum(T.:om)padma-vajri trit'//
1174 atha vajra-visvo bodhi-sattvo maha-satvah imam sva-
karma(T.: rmma)-samaya(9)-mudram abhasat//:
*3)
(6) 'hum vajra-karma(T.: rmma)gri krt(T.: krt)'//
註 *1) Ch.は 庵であるがTib.もhumで あるので、 humの ままとした.
なお(1)の真言は三本す べてomで あ るが、(2)(3)(4)(5)については
skt.(4)の みom
Tib.す べてhum
Ch.(3)の みom
であ るので、humに 統一 した。
*2) Tib., Ch. 共 にhumで あ る の で、humに 改 め た.
*3) (2)(3)(4)の 真 言 に準 じ、krtをkrtに 改 め た.
1175 第 二、 阿 閣 梨 の 所 作 と 入 壇 作 法
(1) 図 絵 マ ン ダ ラ(降 三 世 四 印 マ ン ダ ラ、 念 怒 金 剛,)
蔵(70a3ぺ78a3)漢(388A終8)
atha Vajra-panir maha-bodhi-satvah punar apidam
tri-loka-yijaya-catur-mu(p. 18591a)(1)dra-mandalam abhasat//:
1176 1) athatah sampravaksya(T.: ksa)mi
mudra-mandalam uttamam(T.: m)/
vajra-dhatu-pratikasam
krodha-vajram iti smr(2)tam(T.: m)//
1177 2) maha-mandala-yogena
sutrayet sarva-mandalam(T.: m)//
tri-loka-vijay'adyas to
likhed buddhasya sarva-talk iti//
-72-
1178 (2) 入 壇 作 法
蔵(70a4ぺ78a5)漢(388A終2)
atha(3)tma catur-mudra-mandale(T.:la-) maha-mandala-yogen,
akarsan'adi-vidhi-vistaram krtva pravesya,
註 *1) Tib.: dkyil-hkhor hdir; Ch.: 曼 肇 羅 虫 に 依 っ て、mandalaを°leに 改 め た。
第三、悉 地 智
(1) 秘 密 印 智 (清浄法性印真言)
蔵(70a5ぺ78a6)漢(388B1) *1)
eatur-mudra-mandala-guhya-mudra(T.:-mandalam guhya-ma(4)pra)
-jnanam siksayet//:
1179 1) svayam likhya(正 シ クハlikhitvaナ レ ド) catur(T.:
*2)
candra)-mudra-
-mandalam Buddha-dharma-tam/(T.:-tam・)
*3) *4)
uccarayan(T.: yam) striya(T.: spriya2) sardham
samvasan(T.: m) siddhir apyate//
1180 2)(5) svayam likiiya catur-mudra-
-mandalam Suddha-dharma-tam/(T.:-dharmma-tam・)
*5)
uccarayan ragena〔uccarayams tu ra 或 ハ uccarayan
stmim ragena〕
niriksan(T.: m) siddhir apyate//
1181 3) svayam likhya catur-mudra-
-ma(6)ndalam Buddha-dharma-tam/(T.:-dharmma-tam)
pravartayan(T.: rttayam) striyam kantam
paricumbams(T.: cumvams) to sidhyati//
1182 4)svayam Iikhya catur-mudra-
-mandalam Buddha-dharma-tam(T.:-dharmma-tam)/
u(7)ccarayan(T.: m) samalinget
sarva-siddhir avapyate//
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本(三)
-71-
密
教
文
化
1183 tatraitah suddha-dharma(T.: rmma)-ta-mudrah bhavanti//:
(1) 'om sarva-tathagata-visuddha-dharma-te(8)hoh'//
(2) 'om vajra-visuddha-drsti jjah'//
3' om svabhava-vlsuddha-mukhe hum'//*6)
(4) 'om sarva-visuddha-kaya-van-manah-karma-vajri phat'//
註 *1) phyag-rgya bshi-pahi dkyil-hkhor-gyi gsan-bahi phyag-rgyahi
ye-sesに よ ってmandalamをcomp.に 改 め、mapraをmudraに
改 め た。
*2) Tib.: phyag-rgya bshi; Ch.: 四印 に よ って、 candraをcatur
に 改 め た。
*3) 現 在 分 詞m. Nom, sg.と 解 しmをnに 改 めた。 以 下 同 じ。
*4) Tib.: bud-med than-cig; Ch.: 与 相 応 者 に よ ってsprlyaを
striyaに 改 めた。striのins. sg.で あ る。
*5) uccarayan ragenaで は、 この 句7字 で一 字 不 足 す るの で、 〔 〕
内 の よ うにす れ ば5短 の 一句 と な る。 即 ちtuを 補 うか、 或 は、
Tib.に はbud-medの 語 が あ り、Ch.に は 「彼妙 愛 」 の 語 が あ るの
で、striのacc.「striyam」 を補 うと9字 とな るの で、nadiに 準 じ
て 「strim」 とす れ ば8字 とな る。
更 に5字 目が 長 に な る ので 「strim」 と短 にす る 事 も考 え られ
る。Edg.文 法 §10・44に はdeviのacc. sg.:「devim」 の 例 もあ る
の で。
*1) vajriのva.リ コ ピー で はdaに 見 え るが、 印画 紙 で はvaで あ る こ
とが は っき り して い る。
1184 (2)秘 密 中 秘 密 印
蔵(70a7ぺ78b2)漢(388B17)
ta(9)tas eatur-mudra-mandala-guhya-rahasya-mudram siksayet//:
pravisya mandalam idam
pancabhih kama-sad-gunaih/
ramayan para(p,18691b)(1)-darani
su-taram siddhim apnute/f
1185 athasyah hrdayam bhavati//:(T.:/)
'ho vajra-kama'//
-70-
1186 第 四、 四 種 印 智
(1) 四 の三 昧 耶 印
蔵(70b1ぺ78b3)漢(388B終7)*1)
tato yatha-vad vajra-kanti-tri-sula-mudradyah (2) catasrah
samaya-rnudrah sa-vidhi-vistarah siksayitva 'nena(T.: tva
tenaニ 見 エ ル ガ) catur-mudra-prayogena vajra(T.: vajra-vajra)-
vadya-turya-taian ni(T.:「nni」 字、 リコ ピー デ ハsniノ ヨ ウニ見 エル ガ写 真
デ ハ 明 カニnniナ リ)ryatya vajra-(3)satva-samgraha-hrdaya-gitim
gayata mudra-pratimudropamudra-jnana-mudrabhir nrtyopa=
hara-puja karyeti〔.karya+iti)//
註 *1)vajra-kantiの と ころ、Tib.はrdo-rjes mnan-pahiと あ り、 釈 ・疏
の牒 文 もそ うな っ て い る ので、krantiか>も 知 れ な い。Ch.は 金
剛 宝 蓮 花 三 叉 印等 と あ る。(krantiと 断 定す る一 追 記)
1187 (2) 舞 供 養
蔵(70b3ぺ78b5)漢(388B終3)
tatreyam nrtyo(4)pahara-puja bhavatif/:
1) vajra-nrtya-prayogena
§1026ニ同ジ
舞 ノ第一偶vajra-krodhan.guli-dvayam(T.:m)/
vajra-hum-kara-mudram tu
hrdaye to nibandhayet//
1188 2) tathai(5)va nrtyan(T.: yat) vamam to
§1031ニ同 ジ対舞第一偶 grhya daksina-mustina/(T.:/ナ シ)
parivartya(T.: rttya)lalate to
nivesyagrya(T.: gpro)-mukhena to//
1189 3) tathalva nrtyam(T.: n) muktva(T.: muttka) tu
§1035ニ同 じ近舞 ノ第一偶
*1)
(6) samaya-kudma(T.: -kudma)la-samdhite(T.:sanvite)/
a......lim hrdi sthapya
〔grangu〕*2)
named asaya-kampitaih//
1190 4)vajra-krodhanguli samyag
§1039ニ同ジ智舞 ノ第一偶
*3)uttana-mukha(7)-samdhite(T.:sanvite)/
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本(三)
-69-
密
教
文
化
*4)
parivartya(T.:rttya) tathosnise (T.:tuア リ、 削 除)
*5)
tarjani(T.:tarjjani)-mukha-sa〔m〕sthite 'ti//
〔Ch.ノ ミ、 コ コ ニ 「此 名 四 印 曼 學 羅 」 ノ 語 ア リ〕
註 *1) §1035に 依 って 改 め た。
*2) §1035に 依 って、 〔grangu〕 を 補 った。 な お1035で は。li
*3) §1039に 依 って 改 め た。
*4) T.:usniseの 次 にtuが あ った が、 一 句9字 とな り一 字 多 い し、
§1039に も ない の で削 除 した。
*5) §1039同 様、 〔m〕 を補 っ た。
1191〔B〕 一 印 マ ン ダ ラ
第 一、 最 勝 マ ン ダ ラ 王 の 三 摩 地
蔵(70b5ぺ78b8)漢(388Cg)
atha Vajra-panir maha-bodhi-satvah punar apimam
*1)
sva-vajra(8)-samaya-krodham abhasat//:
'hum'//
註 *1)原 本samayam abhasatと あ っ て、krodhamの 「kro dha」 の二
字 は 行 上 に追 記 され て い る。
1192 第 二、 阿 閣 梨 の 所 作 と 入 壇 作 法
(1) 図 絵 マ ン ダ ラ (金 剛畔 迦 羅 と名付 く)
athasya mandalam bhavati//:
1) athatah sampravaksya (T.:vaksa)mi
guhya-mandalam uttamam(T.:m)/
vajra-dhatu-prati(9)kasam
vajra-hum-kara-samjnitam(T.:m)//
1193 2) maha-mandala-yogena
bahya-mandalam alikhet/
tasya madhye likhet samyag
vajrinam (p.18790a)(1) candra-mandalam//
-68-
1194 3) sa-vajra-vajra-hum-kara-
-maha-mudma-kama-gmaham/(T.: -kama-dvayam-gmaham・;
dvayamニ 消 点 ア リ)
pmatyalidha-su-samsthanam
yatha rna-mtlpinam i(2)ti//
〔-vad va〕*1)
註 *1) Tib.: kha-dog gzugs ni ji-bshin bya
Ch.: 色 相 随 応 如 教 説 に 依 っ て、 〔vad va〕 を 補 っ た。
1195 (2) 入 壇 作 法
蔵(70b7ぺ79a2)漢(388C終11) *1)
athatra guhya-mandale sarva-siddhi-vidhi-vistaram mkrtva,
註 *1) siddhiの 語、 Tib.に な し、 ま たTib.は 「秘 密 の 印 の マ ン ダ ラ の
広 大 儀 軌 一 切 を な して 」(guhya-mudra-mandala-samva-vidhi-
vistamam krtva) の 如 し。 Ch.は 所 有 外 曼 撃 羅 中、 一 切 所 用 儀
軌 広 大 作 已 と あ っ て、skt.同 様、-mapdaleの 如 し。
1196 第 三、 悉 地 智
(1) 金 剛 畔 迦 羅 ・秘 密 印 智
vajra-hum-kara-guhya-mudra-jfianam udirayet//:
pravisya ma(3)ndalam idam
tri-loka-vijayangulim/(T.:m・)
sadhayet tu(T.:sadhayetu) bhage viddhva(T.:
vidhva)
sarva-mkarma(T.: rmma)su sidhyati (Tib., Ch.共 ニ、-karma
*1)
su-sidhyatiト 解 シ テ ヰ ル)//
1197 athasyah sadhana-hrdayam bhavati(4)//:(T.:/)
'hum vajra -Samaya krt'//
註 *1) Tib.: las kun rab-tu hgrub-par hgyum/
Ch.: 一 切 事 業 善 成 就。
或 はsamva-kamma pmasidhyatiと あ った の か も知れ な い。
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本(三)
-67-
密
教
文
化
1198 (2) 金 剛 畔 迦 羅 ・秘 密 成 就 法 ・印 智
蔵(71a2ぺ79a4)漢(388C終5) *1)
tato vajra-hum-kara-rahasya-sadhana-mudra-jnanam siksayet//:
*2) *3)
pravistva(T.:sta) mandalam samyan(T.:saspag)
maha-mudra(5)ara-samsthitah/
samvasan(T.:samvasat) vajra-hum-karah
sarva-karma-kayo bhaved iti//
1199 tatrasyah sadhana-hrdayam bhavati//:
'hum vajra -samaya (6) hum'//
註 *1) Tib.に は 「rahasya-sadhana」 に 当 る語 な し。
*2) Tib.: legs-pam shugs-nas ni; Ch.: 善 入 已 に 依 っ て、pravista
をvistvaに 改 あ た。 正 し くはpmaが あ る か ら、pra/vis+ya
で あ ろ う が。
*3) T.: saspagはsamyagの 誤 写 と解 し、g+m-nmと な る の で、
samyanと した。
1200 第 四、 四 種 印 智
蔵(71a3ぺ79a5)漢(389A1)
tato yatha-van mudra-bandha-catustayam siksayetii
tathalva siddhayah sam(T.:sam)bhavantiti//
*1)
1201 yatha mandala evam(T.: le evam) pat'adi(7)su likhitanam
*2)
sa-rupa-〔pra〕timasv api(T.:sarupatimastapi) samanya siddhir
iti//
(Tib.ノ ミ 「(以 上)一 印 マ ン ダ ラ な り」 ノ 語 ア リ)〔D版71a3北 京 版79a6〕
註 *1) e+e=aeと な る の で、mandaleをmandalaに 改 め た。
*2) Tib.: lugs-ma la-sogs-pahi gzugs thams-cad la yanに 依 っ て、
pmaを 補 い、pmatimastapiをpmatimasvapiの 誤 ま り と 解 し、 そ
の よ う に 改 め た。Ch.:「 作 形 像、 応 悉 通 用 云 々 」 と あ る。
1202 結 び (第六章 よ り第十章 までの) (釈ではふれず疏は釈文あり)
蔵(71a4ぺ79a7)漢(389A4)
atha Vajra-panih sarva-tathagatan ahuyalvam aha/f
*1)"a(8)dhitisthata, bhagavantah sarva -tathagatah, mamedam
-66-
kulam, yena sarva-satvah yatha-kama-karaniya-taya sarva-
siddhih prapnuyur" iti(9)//
1203 atha bhagavantah sarva-tathagatah punah samajam
a sya (T.: samajama/ナ レ ド、「/」ハa点 ノ誤 写 ニ シテmaナ ラン)
〔agamya〕*2)
tri-loka-vijaya-kalpasyadhisthanayedam ucuh//: (p.188 90b)(1)
〔以 下 ノ偶文、 §613,614ニ 全 同〕
1204 1) "sadhu to vajra-satvaya!
vajra-ratnaya sadhu te!/(T.://)
vajra-dharmaya to sadhu!
sadhu to vajra-karmane!//
2) su-bhasitam idam sutram
vajra-yanam a(2)nuttaram(T.: m)/
sarva-tathagatam guhyam
maha-yanabhisamgraham" iti//
註 *1) T.: adhitisthataのstha字 は行 上 に追 記 され て い る。
*2) Tib.: gcig-tu hdus-te; Ch.: 雲 集 に よ って、 agamyaを 補 い、
次 語 のasyaと 一緒 に な る ので 〔gamya〕 を 補 った。
或 は 「agatya」 で もよい し、 §1206で はsamajam apadyaと 成 っ
て い る。
カルパ
1205 品 名 ・章 名(降 三世 品中、大金剛儀軌 ・広大儀軌分)
蔵(71a7ぺ79b2)
sarva-tathagata-vajra-samayan maha-kalpa-rajah
漢(388A5) *1)
maha-〔vajra〕-kalpa(T.:maha-kalpa)(3)-vidhi-vistarah samaptah
//飽/7
註 *1) Tib.:「rdo-rje chen-pohi rtogs-pahi cho-ga rgyas-pa」 に 依 っ て、
T.: maha-kalpaに 〔-vajra〕を 補 っ一てmaha〔-vajra〕-kalpaと 改 めた。
「疏 」で は、 「maha-vajraは 金 剛 畔 迦羅 の こ と で あ る」 と釈 して
い る(245a6ぺ289a5)。
但 し 「釈 」 は更 にkula(rigs)を 加 え、maha-vajra-kula-kalpa
(大 金 剛 族 の儀 軌)と 釈 して い る(釈324a6ぺ384b1)。
Ch.は 「大金剛部」とあって、kalpaに 当る言葉 はない、 広大 儀
軌 分 はvidhi-vistaraの 訳 で あ る。
初会金剛頂経梵本
ロー
マ字本(三)
-65-