Tangon Do Rungus A4

91
Tangon do Rungus sid Daerah Kudat inanu sid saralom di toun 1956 sampai toun 198O

Transcript of Tangon Do Rungus A4

Page 1: Tangon Do Rungus A4

Tangon do Rungus sid Daerah Kudat inanu sid saralom

di toun 1956 sampai toun 198O

Page 2: Tangon Do Rungus A4

3

Pogihiman dit ongotangon nalad

I tambang om i kambing om it orimau 4 I Tangon dit Usan-usan om i Sarip 6 I tangon di palanuk om i kogiu 7 I tangon di minirumpak do gobuk om i kolibambang 14 I kara om i sonit 16 I Sonit om i Mondou 17 I Yuruk-kuruk mogihim do lias 18 I Gulabatu 19 I Borot Lovong 21 I Kurudong 23 I Nunuk Aragang 37 I Ligun 39 I tangon di vogok 43 I minagasu it anak vagu 46 It ombolog puhu 48 I palanuk om i raja om i Obunavas 49 I tangon di Mongkig di minodiuk 51 I raja Molimbonog om i Kamuliang Banog 53 I kavazao do parai 58 I Sorinit 59 I Sunsulit om i Kidod 60 I Pirizok om i Purakok 61 I turu it ongoondu 62 I Montoburui 63 It inuvung 65 I langa om it anak vagu 65 I minirogop i gipa om i kokou 66 I monggis binilai 67 It ongohinatus 69 I hatus it angaanak 70 I Kolobituko 72 I Luvang Tungkia 73 It anak vagu om it inuvung 74 I Igot-liou 75 I turu it angaanak vagu 76 I Utut-utut 77 I Gungguripa 78 It anak vagu di mogihim do balang 80 I dato om i buazo 82 Tangon dit anak vagu do minozo di sarip minonikaji 84 Tuturan kodori 87 I Linusuvon it Pomogunan 88 It asu 91 Biano kasaap di kodori 92

Page 3: Tangon Do Rungus A4

4

I tambang om i kambing om it orimau Varo-po i tambang dino manau-panau sid isan do tagad. Manja inot orimau dino nga manau-panaui sinod isan do tagad. Manjadi miringuvab inot orimau. Iti tambang nga miringuvabi. O-hai, ka dit orimau, O-hai, ka di tambang. Korongou-nopo dit orimau do miring uvab iti tambang, banalko asana sampai boros dit orimau, Nokokuro ka Adambang, tu monusui-ko dohon miringuvab? ka dit orimau om kinamai-no mongogusa iti tambang, om i tambang, nga kinam-no, tumangkus, tu mogidu-no. Alaid-no tumangkus iti tambang, nokorikot-no sid natad do sulap, dot ino sulap dino, varo kambing sino, tu azam dit Anak Vagu. Manjadi kemot-nopo di kambing do mangkus-tangkus i tambang, duatoi do nokokuro, tu tumangkus. Boros di tambang, Tumangkus-oku diti, tu gusaon-oku dot orimau, ka di tambang. Boros di kambing, Kada ikorosi, gamko siti-ko dohon, tu tabangan-kui ikau, ka di kambing. Manjadi minintoron-no i tambang dino sampai nokorikot it orimau. Manjadi nokorikot-po it orimau dino, pomoros-no dot, Nokokuro-ka, Adambing, tu onuvon-nu ino tambang-ku, ka dit orimau. Boros di kambing, Nokokuro, tu retan ko dikau do tambang, dot dohon do tambang iti, azam-ku ong iti tambang diti, ka di kambing. Boros dit orimau, Amu, dohon dino, alaid-ku-no pigugusa ino, ka dit orimau. Boros di kambing, Banalko dohon, ka. Alaid-ku-no piaazam iti, ka di kambing. Bang amu-ko kasip, nga ikau dino nga azamon-kui, tu ipongoduvo-ku dit azam-ku dot orimau, ka di kambing. Boros dit orimau, Nokokuro, tu baiko ikau om kapangazam dot orimau, ka dit orimau. Boros di kambing, bang amu-ko kasip do kiazam-oku dot orimau, nga imatai tokou silod pinosuvangan-ku, ka di kambing. Om pigagazad-no kumaa sid talaga dot aralom-po om oliou-po. Nokorikot-po siri, boros di kambing, Ba, Orimau, bang amu-ko kasip nga imatai-no sinod rinuvang do kandang-ku inot orimau-ku. Bang kosuvang-ko-no dara, ikau dino nga koduvo-no, ka di kambing om molungungo-no it orimau dino sid rinuvang do talaga, nga banal-banal-ko varot emot dau dot orimau sid rinuvang, tu it ondig-ondig dau.

Page 4: Tangon Do Rungus A4

5

Kemot-imot-po dit orimau, Atok, azam-oku-no diti, ka dit orimau om kinam-kinam-no tumangkus, nga suvai-ko minintoron ong nokemot do kara. Manjadi kemot-po di kara, Nokokuro-ko Orimau, tu tumangkus-ko? ka di kara. Boros dit orimau, Azamon-oku di kambing, tu ipongoduvo dit azam dau dot orimau sid rinuvang do talaga, ka dit orimau. Boros di kara, Okonko orimau iri, baiko it ondig-ondig-nu iri, ka di kara. Ino-pogi miguli kito sori om patazo-to i kambing, ka di kara. Manjadi miniguli-no it orimau dino om i kara dino nga kinumogos-no sid iku dot orimau, tu Malan-oku mamanau, ka di kara. Manjadi minsosomok-ogi it orimau dino om emot-no di kambing, nemot-po di kambing it orimau om kinam-no momunsangal i kambing dino, nga tongirad do lingkut i tana dot osukab di tondukon dau. Kemot-imot-po di orimau i iadino, nga kinam tumangkus mogidu, tu Amu atangkaan ong iadino o kahakang, ka dit orimau. Nga ino-po kara sinod iku dau dino, nga minatai-no, tu kazai mahid-ahid sid govuton. Manjadi it Anak Vagu dino mangaladtak do parai it imot dit orimau i tondukon di kambing, baiko kurulu do parai it iada dit Anak Vagu sid panahambai do sulap. Manjadi olungung it Anak Vagu sid panahambai do sulap do varo tambang siri onuvo-no dit Anak Vagu it bilok dau om tokono-no it tambang, nga minatai banal. Manjadi iadno dino ong i tangon do tambang, minataii-minatai i sondot do tambang.

Page 5: Tangon Do Rungus A4

6

I Tangon dit Usan-usan om i Sarip Manjadi i hiza dot adau badi dino, minamadtalob-no kavi it ongoulun. Nemot-po di Usan-usan do mamanau it ongoulun, mad kumivozooi mamanau. Nokorikot-po sid tuhunan, minidagang-no it ongoulun. Topot ong i Usan-usan dino rinumikot sid valai di Sarip. Manjadi rumikoto i Usan-usan dino do monguus-nguus i Sarip dot tobu. Kemot-nopo di Usan-usan do monguus i Sarip do tobu, ponginsuguti iosido dit inuusan di Sarip. Kemot-nopo di Sarip do iadino, duatoi i Usan-usan dot omis om amu, Ba Usan-usan omis? ka di Sarip. ponimpa-nopo i Usan-usan, Au, amu-noka omisoi, nga kiavaui ma gima do tobu, ka di Usan-usan. Manjadi nopongo-po i Usan-usan monginsugut dino, mulio-no iosido dot ongokoturuan-ogi antad diri, varo-no nokorikot dot uripon di Sarip, tu sinuhu di Sarip mongohukum di Usan-usan dot ino-no ot indomoon di Sarip, Sampasu ot utok do sonit om sampasu ot utok do pirit. Bang amu manahak i Usan-usan, nga patazon-ku, ka di Sarip. Manjadi korongou-nopo di Usan-usan i iadino, Ade, ka di Usan-usan aso-bo karaatan dino ong kotibang-oku-ogi. Kasalaan-ka-nopo tu banalko amu-oku kotibang; kagi-po pakakas-ku nga aso. Tu dangol-ku nga aso, vasoi-ku nga aso, tavus-ku nga aso. Manjadi bang iadino, uli-kou-no om ovito dikou iti jarum-ku, iti diti iposupu-ku di Sarip dot iso o vasoi om iso o dangol om iso o tavus. Manjadi ong osupu-no iti, sumori-oku-ogi, tu mangatod-oku dinot utok do sonit om utok do pirit, ka di Usan-usan. Manjadi kahabarai-nopo i Sarip dino, Ade, ka di Sarip, sumaap i Usan-usan dohon diti. Nga kaho-kou muripon, habarai dikou i Usan-usan ipokogos di Usan-usan iti ruvab, tu orikot do ruvab iti podsupuan-ku, kokogos-no iti ruvab om supuon-ku-ogi iti dangol dau, ka di Sarip. Manjadi korongou-po di Usan-usan ino iadino dino, pomoros-no iosido dot, Ade, osusa-no iti iaditi diti, tu banal-noko amu-oku kotibang. Topot ilo ruvab dilo ong kosori-oku-no, tantu ikogos-ku ilo. Manjadi pogulu-kou-no muli, sakali ovito-no dikou iti bubuk do dalai sid Sarip ipatali di Sarip iti; atali-no iti bubuk diti om sumori-oku-ogi, tu pokogos-oku dilo ruvab, ka di Usan-usan. Manjadi norongou-po di Sarip i boros di Usan-usan i iadino, banal-noko nokohungot. Bang iaditi, ka di Sarip, osusa-okoi-no di Usan-usan mihukum diti, ka di Sarip. Tu okon-okonko manahak i Usan-usan dino hukumon-ku, gamko sumaap-ogi dohon, ka di Sarip. Manjadi bang iaditi, osuhul-no ong mamanggil-oku dit ongosarip vokon om ongotumpu om ongosulutan, ka di Sarip. Manjadi pongoligou-no i Sarip dino. Nongokorikot-po i linigou dino, pomoros-no i Sarip, boros di Sarip, Ioku diti ino-no o kinapataranangan-ku dikou diti, Mihukum-okoi di Usan-usan, tu pengkaa om pengkaa i gama di Usan-usan sid dohon, ka di Sarip. Manjadi bang otori-oku di Usan-usan, nga itahak-ku iti valai-ku sampai iti sokoviai it ongobarang om ongouripon-ku. Bang i Usan-usan ot otori, tantu patazon-ku i Usan-usan dino, tu banalko mangamalu dohon, ka di Sarip. Manjadi nipongoi-no dit ongouripon i Usan-usan dino. Topot boros di Usan-usan. Amu-oku sumori diti, tu banat-ku nga aso, soval-ku nga aso. sigal-ku nga aso, ka di Usan-usan. Manjadi norongou-po di Sarip i iadino, patadai-no do soval om banal om sigal.

Page 6: Tangon Do Rungus A4

7

Baharu-ogi om minamanau i Usan-usan. Manjadi nokorikot-po i Usan-usan dino, pomoros-no i Sarip dot, Pakanon-po laid i Usan-usan dino om mihukum tokou-ogi, ka di Sarip. Manjadi tinahakan-no do vaig i Usan-usan dot ino-ogi valai dino om antad-no sid natad do vinaladan do poriaman ( permaidani) sampai sid rinantai, tu poginakanan dot agazo di Sarip, tu kapamatazan di Usan-usan, Manjadi boros di Usan-usan, O Sarip, siombo-ka o pomougan-ku ditioi? ka di Usan-usan. Ponimpa-nopo i Sarip, Pogihimo-boto dot araatan-ko, ombo ot araatan-ko, sino-no o pomougai, ka di Sarip, Manjadi minikovili-vili-no i Usan-usan dot nemot-no it idi di Sarip dot modop-odop sid somok do rinding. Manjadi kemot-nopo di Usan-usan, banal-noko araatan iosido, tu urun-urunon-po do togonok i mato dit idi di Sarip, na onuvo-no di Usan-usan i vaig om tumoronongo-no iosido siri om pomoug-no sid mato diti idi di Sarip, dot inonong banal i mato dit idi di Sarip. Dot nokotigog-ogi it idi di Sarip dot, Atok di Usan-usan, tu ombo ioku nga pomougan dau. Ginazo diti sirang kopomougan, ioku-ogi iti pomougan, ka dit idi. Manjadi kemot-nopo di Sarip iadino, Nokokuro-ka Usan-usan, tu iadino ino gama-nu; ginazo diti sirang kopomougan-nu, ombo i indi nga pomougan-nu? ka di Sarip. Ponimpa-nopo i Usan-usan, Amu-bo elaan Sarip tu ino-no ot araatan-oku, tu iti sokoviai nga banalko ongovavantang, baiko i indi-nu ot araat, ka di Usan-usan. Manjadi korongou-nopo dit ongosarip vokon om it ongotumpu om ongosolutan do iadino, pomoros-no dot, Ikau-bo Sarip banalko araat-ko. Elaan-nu-no dot lovong ot ulun, nga kakali dot iadino ino gama-nu, ino gama di Usan-usan dino antad om antad sid dikau. Manjadi bang iokoi o mongitung, tantu ikau ot araat, tu kumihi-ko dot ulun do lovong. Manjadi amu osusa mihukum iti. Pogidu-no sitid valai-nu. I Usan-usan-no o sanganu diti, ka dit ongosarip om ongotumpu om ongosulutan, Manjadi minogidu-no i Sarip dino dot iso-po o lanjang om iso o kava om sanggantang o vagas o novit. Om i savo om it angaanak sampai it idi dau o nokovozo. Topot ong it onguripon dino nokopung-no kavi sid di Usan-usan. Manjadi iadno dino o kinompuso ong i tangon di Usan-usan om i Sarip. I tangon di palanuk om i kogiu. Varo-po i tongonon-ku dino i palanuk om i kogiu. Manjadi i hiza diri tumutud do tagad sampai otuvong-ogi i pomogunan natakapan di lisun it adau. Manjadi iti palanuk manau-panau sid somok di tinutudan i tagad. Amu songkuro nosomungan di palanuk i kogiu. Manjadi boros di palanuk, Ade Odogiu, iti biano banal-ko osusa, tu a-nu emot iti bogizuvon iti pomogunan. Imatai-pogi sinod kotonobon nga otuvong-ogi, ka di palanuk. Manjadi boros di kogiu, Kuran-no ong ino iadino? tu otilib kito diti, ong kotongus ino barat dot ologod, ka di kogiu. Boros di palanuk, Bang iadino, osuhul-no ong tulungai-oku dot pomunduk dino ongosogo pambalado-oku sinod puun do monggis, ka di palanuk. Boros di kogiu, Bang ikau dino, tu opodok, amu-ko otilib. Bang ioku, tu agazo, tantu otilib-oku. Osuhul-no ong ioku ot pambalado sinod puun do monggis, ka di kogiu. Boros di palanuk, Amu, tu ikau-nopo dino ahakang. Kumavid-ko sid ongokazu, nga amu koviliu-ko, tu ahakang-ko. Ioku-nopo, tu okugui, tantu otilib-oku, ka di palanuk. Boros do kogiu, Amu iadino, inoi nga ioku o pambalado, tu agazo, tu obintilib, ong agazo, ka di kogiu. Na kinam-no miboros di palanuk om i kogiu dino, notori i palanuk, ong alaid-no. Boros di palanuk, Bang ino iadino-bo, kuozon-po. Mogihim-okui dot ulun vokon dot pokitulungan-ku mangambalad dohon, Ino-pogi pomunduk-no dinot ongosogo dino om okuto-no sid puun do monggis, ka dino palanuk. Manjadi pomunduk-no i kogiu dot

Page 7: Tangon Do Rungus A4

8

ongosogo om okuto-no sid puun do monggis om sumirio-no iosido. Boros di palanuk, Bang iadino, sino-ko-nod puun do monggis, tu iambalud-to-no ikau, ka di palanuk. Na rumikoto-no i kogiu sid puun do monggis om gumobuo-no om pambalado-no di palanuk sampai navi inuntunan di sogo i novonduk di kogiu. Navi-po, notopuan ino kogiu dino dot insanko pompod dot unturu nga aso-no kotulai, notopuan-no kavi dot ongosogo gama di palanuk mangambalad.

Page 8: Tangon Do Rungus A4

9

Manjadi nopongo-po i palanuk pambalad di kogiu sid puun do monggis, pogidu-no iosido sampai minong-irak-no dot, Oruvan. ko-no, Odogiu, ka, tu okonko bogizuvon iti, baiko lisun dot tumutud do tagad i riniba, ka. Nga baiko titiim-oku dikau, tu ahakang-ko banal, ka dino palanuk. Bang ikau dino, tu iadino kahakang, okuro ong iadino ogumu ot sogo dino, nga oputut-nu kavi, ka. Manjadi tipongimot-oku di kahakang-nu, ka dino palanuk. Boros di kogiu, Ikau-no Adalanuk o banalko araat. Elo-ko mangakal dohon. Nga kada-po, ka dino kogiu om kinam-kinam moguhod i kogiu nga nongo-putut i sogo. Na ino palanuk dino tiumang-kus-no, tu rumosi dot patazon dino kogiu iosido. Na kinam midu ino palanuk dino om i kogiu, nga naka-labus-no, kinamai-no mogihim ino palanuk. Na okonko milod ahajangan dau, tu banal-ko siumusut ino palanuk. Alaid-no manau-panau i palanuk dino, nokemot-no iosido dot povudukut o lobpung. Kemot-po di palanuk, doromozo om tumimpak-ogi sid inuntunan di lopung om modopo-no iosido. Manjadi ino kogiu dino okonko engkod mogihim ong okonko emot dau, tu banalko nakasana di nakambalad iosido sid puun do monggis. Manjadi alaid-no diri mogihim i kogiu di palanuk, nahajangan-no dot osodu-po otimpan-no dau dot mimpak-timpak sid purun di timpak do lopung. Boros di kogiu, Hodi-ko Adalanuk. Nga kada-po. Asabak-ko ong korikot-oku-no, ka di kogiu. Nga ong it osodu-po i kogiu minsanko humangog i palanuk nga amu, posimozooni i kogiu. Bang it osomok-no i kogiu, boros di palanuk, Odogiu, monguro-ko dino? tu ino boroson-nu dino amu-ku ohorotizan. Tu ioku diti okonko nokedu-idu siti. Tu antad-po dit opodok sampai-no biano amu-no laid insan-oku dot kopirimpanau do siombo-siombo, inoi nga sisiti-oku, tu mananggom-oku di hogkos di aki. Tu humungot i aki, ong kedu-idu-oku-no, tu,

Page 9: Tangon Do Rungus A4

10

Takahon dot ulun, ka di aki, dot ino-ogi ikau nga retan-nu ko ioku o minangambalad dikau sid puun dot monggis, asot andaman-ku dino, ka dino palanuk. Boros di kogiu, Iadko-no dino, Tu ima sori nga retan-nu dot bogizuvon. Ino-po dino nga a-ku elaan nunu o boroson-nu dino, ka di kogiu. Na boros di palanuk, A-ku-no elaan momoros ong iadino, tu isot elaan-ku ong ioku, banalko sisiti-oku laid antad dit opodok-oku-po. Ong ino boroson-nu dino a-ku ohorotizan, a-ku elaan, ka di palanuk. Amu, ka di kogiu, okonko a-ku otutunan ikau, ka. Tu, buris-ko, ka. Boros di palanuk, Aso pogintutunan ong buris, tu ong dahai do bansa enizo palanuk dot buris kavi, ka dino palanuk. Na boros di kogiu, Banal-no om buris, topot ikau-no iri, tu otutunan-ku banal, ka di kogiu. Odogiu, ka di palanuk, bang iadino boros-ku amu-koi mangasip nga ombo-no kekau ong manahaja-ko-no dot ulun, ka di palanuk om kinam-no midahava-midahava, nga notori i kogiu ong alaid-no. Na boros di kogiu, Bang ino iadino, tu amu nakapanau-panau-ko, ka di kogiu, om sukul ong banalko okonko ikau, ka, sampai-no inot ong tomodon-nu pentoron-ko siti nga mananggom dinot hogkos di aki-nu, okon-poko nunu boroson-ku, ka di kogiu. Engin-oku dara mimot dinot hogkos di aki-nu, ka. Ai, atok, ka di palanuk, Banal dara-bo ino, Odogiu, ka. Nga kasalaan-ka-nopo, a-ku atamaan dot varot ulun do kovoli, ka. Tu ino ong ohizaan dot mimot-ko om korikot i aki, ka, siombo ot okonko ioku ot oduhon, ka di palanuk. Na kinam gumorot-gumorot i kogiu, tu banalko engin mimot di hogkos, na boros di palanuk, Ong iadino, sukul om kedu-oku-po, ong banal-noko ogorot-ko, nga atagi, ka. Topot peduo-oku-po, tu banal-noko oruol i ginavo-ku dino, ong mad ungkozuton-nu ino hogkos dot okonko kedu-oku-po, ka di palanuk, tu amu-oku engin dot imata-imatan-ku dot ungkozuton i hogkos di aki dino, dot ioku-ogi kondiri nga a-insan-ku ungkozuto, bai ulun vokon, ka di palanuk. Na boros di kogiu, Bang iadino, pogidu-no, ong sukul om koho-ko, ong kedu-ko-no, ka di kogiu. Na boros di palanuk, Bang iadino, iduan-ku dot ongoiso ot ulun mongumo, na tavahanan-to-no ikau om ungkozuton-nu-no, ka. Ai, iadnobo dino, ka di kogiu. Na pogidu-no i palanuk dot nokedu-po ongoiso-not ulun mongumo diri, na tavahanai-no di palanuk i kogiu dot, ngkozuto-no, tu osodu-oku-no, ka di palanuk. Na ingkakat-no i kogiu dino om rikoto-no i lobpung om mad ungkozutoi dot iadko it kopong-ungkozutan dot hogkos banal. Kopuriman-rimanai-po do lobpung dot varot kinumavid dau, kinam-kinamai-po tuminduk ino kogiu om kinam tumabid. Nga notopuan-no vagu i kogiu, tu it inan, it avak, liou, nga notobidan kavi dit lopung. Atok, ka di kogiu, i Adalanuk-no ot araat, ka, Lopung bala iti, ka, retan di Adalanuk ko hokos di aki dau, ka. Om kinam-kinam moguhod i kogiu, kinamai momutut i lopung dino, nga nopututi dau, tu banalko ahakang i kogiu. Na orukung-no iosido, tu it ongotikagang nga varo notipu, kopihot di lobpung tumabid. na nakalabus-po i kogiu dino om i lobpung, nga minatai-no, pamanau-no vagu do modihim di palanuk, tu ka di kogiu, Bang biano om emot-ku i Adalanuk, asabak-no, tu patazon-ku, ka di kogiu. Na ino palanuk dino minodihim-no vagu dot susuton dau. Alaid-no manau-panau diri, nakahajang-no dot vinalai do surun dot mirad do panding kagazo, dot bai a-kosondot sid tana minit-ginit it vinalai do surun. Na i kogiu manau-panau modihim di palanuk, alaid-no nemot-no dau i palanuk di moub-loub. Boros di kogiu, Hodi-ko-no vagu, Adalanuk, ka, Ikau-no vagu iri, ka. Na ino palanuk dino olungui-no, tu banalko sumamba dinot kogiu. Boros di palanuk, Nunu-no ino boroson-nu dino? ka, tu a-ku ohorotizan, ka. Boros di kogiu, Iadko-no dino. ka, Retan-nu-ko a-ohorotizan-nu, ka, dot it insani, nga

Page 10: Tangon Do Rungus A4

11

iadino i boros-nu, ka. Na patazon tekau ong biano ka, Tu banal-ma-ko nasansara-oku di lobpung, ka. Boros di palanuk, Pongining-po, Odogiu, ka, tu ioku-ma diti, ka, antad dit opodok-po, sampai biano, ka, siti-oku-no siti, ka. Tu sinuhu-oku di aki manganggom dino java dau, ka. Ino-ogi om korikot-ko siti, Na patazon-oku dikau, ka, Amu atag ino iadino, ka di palanuk. Boros di kogiu, Iadno dino it akal-nu, ka, tu it insani, nga retan-nu ko hokos di aki-nu, ka; Ino-no dino retan-nu ko java, ka. Boroson-ku-bo, Odogiu, ka di palanuk, tu java ong iti diti, ka. Inot ong lobpung kanu dino, a-ku elaan ino, ka. Ikau-nobo iri, ka di kogiu, tu buris-ko, ka. Topot boros dino palanuk, Asot boros-nu ong buris, tu sokoviai ong palanuk enizo buris. Manjadi buris-nopo nga ioku-no, aso-no patut ong ino dino, ka di palanuk. Boros di kogiu, Bang ino-bo iadino, tu okonko elaan-kekau, nga engin-oku monuntung dinot java di aki-nu, ka. Boros di palanuk, Ong inot iadino, Odogiu, ka, mokimahap-oku dikau, ka, tu bang orongou-ku inot uni dino java dino, ka, i aki-ogi nga okonko sino-po, ka, siombo dot a-oruol i ginavo-ku? ka. Manjadi nga korikot-ko siti, nga tuntungon-nu ka, na amu-oku, ka di palanuk. Boros di kogiu, Bang iadino, tu a-ku potuntung, ka, Pisoson tekau, ka, irason tekau ino, ka di kogiu. Na ong ino iadino, ka di palanuk, Tu banalko engin-ko, ka, na pedu-oku-po, ka. Tu banalnoko oruol i ginavo-ku dino, ka. Boros di kogiu, Bang ino-bo iadino, ka, na pogidu-no, ka. Na pogidu-no i palanuk dot ongoisot ulun mongumo it pinogiduan om tavahanai-no inot kogiu dot, Tuntungo-no, nokedu-oku-no, ka dino palanuk. Panganu-no i kogiu do kazu om bambang-bambango-po inot vinalai do surun om kohuzas-no sampai kinam-kinamai sumingot i kogiu, nahadan ino kogiu. Ingkod-ingkadai-no dit ongosurun moningot ong nahadan ino kogiu dino. Na nogulian-po i kogiu, Ai, adok, ka di kogiu, i Adalanuk-no ot araat, ka, Intolu-no it sansara-ku diti, ka, Akalan-oku-nopo, ka. Nga ihimo-ku-po vagu i Adalanuk, ka di kogiu, banal-ma-ko araat, ka di kogiu. Om pamanau-no ino kogiu modihim. Na ino palanuk dino kinumaa-no sid timbang dot olungan. Na nokorikot-no sid olungan, nemot ino buhazo do modop-odop do banalko agazo. Nemot-po di palanuk, doromozo om tumimpak-no sid ulu di buhazo. Na i buhazo okonko noposik. Na ino kogiu dino okonko engkod-ingkod modihim di palanuk, dot alaid-no diri notimpan-no dau dot mimpak-timpak i palanuk sid ulu di buhazo. Boros di kogiu, Ikau-no iri i Adalanuk, ka. Nga asabak-ko-no ong biano, ka. Na inot palanuk dino olungui-no, tu banalko rumosi di kogiu sampai boros di palanuk, Kada-no kirad dino, Odogiu, ka, tu ioku ma diti, ka, a-insan do kedu siti, ka. Antad dot opodok-ku, nga siti-oku-no siti, tu mananggom-oku di sundatang di aki-ku, ka. Boros di kogiu, Ino-no ong ikau dino, ka. Varot tatanggaman-nu, ka. Tu baiko ipanansara dohon, ka. Otutunan-ku kagi banal ikau, tu ino buris-ko, ka di kogiu. Boros di palanuk, Aso iado-nu dino, ka. Tu sokoviai ong palanuk nga enizo do buris, ka. Manjadi nga buris-nopo nga ioku-no, ka, Amu apatut ong ino dino, ka. Tu banal-banal ong ioku diti-ko, a-insan kedu, tu humungot i aki, ong iduan-ku iti sundatang dau, ka om kinam-no miboros di palanuk om i kogiu. Boros di kogiu, Bang ino iadino, tu okon bala kekau, ka, engin-oku dara monundatang dino sundatang-nu, ka, i sundatang di aki-nu, ka di kogiu. Boros di palanuk, Mokimahap-oku dikau, ka, tu a-insan kosundatang iti, ka. Na boros di kogiu, Banal-no om a-insan kosundatang, nga ioku ot engin monundatang, ka di kogiu. Boros di palanuk, Amu-oku, ka, tu ong orongou-ku it uni di sundatang diti, tantu oruol i ginavo-ku,

Page 11: Tangon Do Rungus A4

12

tu okonko emot-imot-ku i aki, ka. Boros di kogiu, Bang ino iadino, tu okonko povoli-ko do sundatang-nu, ka, osuhul-no ong irason tekau, ka di kogiu. Na korongou-nopo di palanuk i iadino, Bang ino-bo iadino, na sumino-oku-po, ka di palanuk, sid timbang do bavang, ka. Siti-ko-bo-to-, ka di kogiu. Na nokosiri-pod timbang do bavang i palanuk, Tuhunai-no ino sundatang di aki dino, ka di palanuk, om tuhunai-no di kogiu om obilo-no ino buhazo. Koguzu-guzu-po ino buhazo dino om kopurimanai dot varot kiumavid dau, kinam-kinamai sumimpad ino kogiu, nga misoribau misaralom sinod vaig. Na kinam-kinam miuhod, amu-ogi songkuro om tilantung-po dino buhazo, tu nouvak-no inot roo. Om ino kogiu nga minatai-no, tu nogop di buhazo it ulu di kogiu. Na i buhazo, nga minatai-no, i kogiu o minatai-no. Minikuvaluni sinod bavang. Na ino buhazo dino mantung-lantung-no, tu minatai-no om i kogiu nga minatai-no. Na kemot-nopo dit ongobuhazo vokon, boros di buhazo, Ino-ma koruhang tokou dinoi elaan-ku i kinapatazan, I gama di palanuk sinod kogiu, tu retan di palanuk ko sundatang di aki dau. Manjadi ino buhazo dino miumbal di kogiu, nga aso om aso notori, sompi minatai. Na osuhul-no ong surungo tokou i palanuk, ka. Bang iadino, ka di buhazo, Okonko bai i Odogiu minatai, nga mulongko bansa tokou nga varo minatai. Osuhul-no ong pimpatazan ino palanuk dino, ka. Mogoti ot akanon tokou, ka di buhazo. Na ino palanuk kakali sid timbang do bavang. Boros di palanuk, Ino-mai banal dikou, ka, ioku o nakapatai dino buhazo dino. Na kadan-no ong miakal, osuhul-no ong mirumpak tokou tantu. Mijanji tokou, ka di palanuk. Boros di buhazo, Sino-koi bala Adalanuk, ka. Na atag-neno, ka. Iokoi nga engin do mirumpak, ka.

Page 12: Tangon Do Rungus A4

13

O, nga, boros dino palanuk, Songira kopirumpakan tokou? ka. Boros di buhazo. Ombo-no-ko ikau, ka, Ikau mangajanji, ka di buhazo. Na bang iadino, ka di palanuk, mangajanji-oku-no, ka, Kotoluvan antad biano, ka. Om misamung tokou siti, tu mirumpak tokou-no, ka. Ino-pogi, ka, ong kouli-kouno, ka, mongindongou-kou-no dot ongoulun dot sokoviai it ongobuhazo tumimung kavi sumamung, tu iokoi ma diti, ka, nga otimung-okoi sumamung dikou, ka di palanuk, tu ino-nopo miakal amu atag, ka. Na pengkaa-no, ka di buhazo, ino-pogi, ka, sumarap tokou banal sid kotolu't adau, ka. Ai sumarap, ka di palanuk, ikou nga sumarap, iokoi nga sumarap, ka. Na mulio-no ino buhazo om kinam-no minghabal sokoviai i buhazo pinosulok-no kavi sinod pirumpakan dot janji di pisomungan. Na inot palanuk dino sosodop-ogi dit koduvo it adau rumikot-no iosido sid pantai om kinam-no mingandak-ngandak, nga sampai notongkop-no it pantai dot orutik-ogi ot ihud. Dot ino palanuk dino okonko kikoruhang, iseso iosido miningandak-ngandak minonongkop di pantai dit ihud. Na sid kotolu-pot adau ongotopian manggas-ogi it adau, nokorikot-no i buhazo, tu sumarap i janji. Na ino palanuk nga kakal-no sisino, nga baiko iseso ma ong i palanuk. Boros dit ongobuhazo, Siombo-no i koruhang-nu? ka. Boros di palanuk, Ikou-no bala buhazo ot amu monuluk do janji, ka, tu i janji tokou sumarap, ka. Ikou ogi om asavat-no it adau om korikot-kou-ogi, ka. Ioku diti, ka, ogumu o koruhang, ka. Topot nokouli-no, tu nabasan mong-inud dikou, ka. Imatai-pogi dikou inot ihud, ka. Boros di buhazo, Banal-no ino, ka. Nga iokoi diti amu adau banal, ka. Ino koruhang dikou amu nokenud dahai, ka di buhazo. Nga rumpakon om iso-ko-no dino, nga aso guna, ka di buhazo. Osuhul-no ong mijanji tokou vagu, ka, tu misamung tokou vagu siti, ka. Ai, iadino, ka di palanuk, nga a-ku el-elaan dot piro o posomungon-ku dikou, ong okonko ezap-po, ka. Ino pogi ong kavasa, nga izapon-ku ikou, supaya elaan-ku dot songkuro-kou kogumu, ka. Ai, kavasa, ka di buhazo, izapo-koi-no, ka. Bang iadino, ka di palanuk, todung-kou-no sinod tindal, ka. Potodung-todungo-no inot ongoulu dikou, ka, tu izapon-ku, ka. Na piahatu-no i buhazo om sokoviai it ongoulu, nga nitodung-no sinod tindal, timbang do bavang. Na timpuun-no di palanuk i sid pompod sampai mininsarazo dot ino-no i gama mongizap, Iso, duvo tiuk, ka, baiko monizuk di mato do buhazo, nga lumosodi sampai navi i buhazo. Nokensarazo-po navi i buhazo, tu sampai sid sarazo i buhazo. Na boros di palanuk, Takal-akakal, ka, tu okonko kiko-ruhang-oku diti, ka, nongobolou-ku-po ikou, ka di palanuk. Na ino buhazo dino nenizo dot obolou, om ino palanuk dino nga minogidu-no dot a-nosulian iosido. Iadino i tangon di palanuk om i kogiu.

Page 13: Tangon Do Rungus A4

14

I tangon di minirumpak do gobuk om i kolibambang. Varo-po ka i kolimbambang dino om i gobuk minirumpak, tu ino-no it ikasana dit ongogobuk dit ongokolibambang dino it mongurun dot ongovusak it ongokolibambang. Manjadi boros dit ongogobuk, Osuhul-no patazon tokou it ongokolibambang dino, tu mongorungoi dot ongovusak do kazu, ka dit ongogobuk dino om kinam-no mimpatai dot ongokolibambang it ongogobuk dino. Manjadi boros dit ongokolibambang, Bang iaditi, tu mamatai-kou dahai, osuhul-no ong mirumpak tokou-ogi, tu olumbatos dot avi -okoi, ka dit on ongokolibambang. Boros di gobuk, Atag-no beno, mijanji tokou dot songira o kopirumpakan tokou, ka dit gobuk. Boros di kolibambang, Osuhul-no ong kotoluvan antad biano misamung tokou sid timbang do bavang do tuhunan, ka dit ongokolibambang. Manjadi nakun-no dot ongogobuk do iadino. Manjadi amu-po norikot i kotoluvan dino minonodia dot ongobabambang it ongogobuk dot varo-no ong rukom do pinili dot anaru o rugi.

Page 14: Tangon Do Rungus A4

15

Varo-no ong orukakang it piningonuvan dit ongogobuk dino. Manjadi norikot-po i kotoluvan dino, sinumamung-no it ongogobuk sid pinijonjizan dot rikot siri dot nosodia-no laid it ongokolibambang. Manjadi boros dit ongogobuk, Kuran tokou mirum-pak, tu opodok-kou, ka dit ongogobuk dino. Manjadi boros dit ongokolibambang, Sumokot-okoi sid ongoulu dikou om bambango-okoi dikou, ka di kolibambang dino. Boros di gobuk, Atag-no-beno, ka di gobuk om piboros-boros-no dot, Ong varo kosokot sid dohon, nga bambango-no dikou, tu amu dati emot koduruk, ka dit ongogobuk dino. Om timpuun-no mirumpak ino. Manjadi boros dit ongokolibambang, Pagavi-kou banal, Pinglapakai tokou banal inot ongoulu dot ongogobuk, ka dit ongokolibambang dino. Manjadi kodungko kosokot it ongokolibambang dino sid ongoulu dit ongogobuk, bambangon-no dit ongogobuk dit ongorugi dot rukum om it ongo-marampalavan dit nopingonuvan laid dau, nga kodungko abambang, nga opihuzas it ulu dot ongogobuk. Topot it kolibambang dino amu onong, tu tumulud di bambangon dit ongogobuk. Nga kinam-kinam-po mirumpak, ka ino, nga navi it ongogobuk, tu minibambang-no songkoruhang. Ong i kolibambang dino, ka, nga minsanko iso aso nohino dino, tu okonko onong dit ongogobuk mamambang. Manjadi iadno dino o kinangaranan dot kolibambang, tu pinibambang dit ongogobuk. Manjadi iadno dino ong i tangon do gobuk dino om i kolibambang di minirumpak.

Page 15: Tangon Do Rungus A4

16

I kara om i sonit. Varo iso o tangon kodori: Varo-po i Kara dino manau-panau iosido sid govuton. Majadi alaid-no diri, nahajangan-no di Kara it Sonit dot mindakod sid puun do punti, tu mangakan dit punti. I punti dino nensanan-no do mansak it sangkazu. Manjadi nemot-po di Kara it Sonit, pomoros-no iosido. Boros di Kara, O Odonit, kada-no kiindakod, tu aratu-ko dati. Ioku-ogi ot mindakod, tu opinit. Manjadi ong ikau, sisino-koid tana. Ombo ot iada-ku om mungkapis, ino-no ot dikau. Ombo-nopo ot munglatung, dohon, ka di Kara. Manjadi sinuhut-no kavi dit Sonit i boros di Kara dino, tu inta- man-ko otopot i boros di Kara. Manjadi ombo it mungkapis dino sopulan dit Sonit, nga varo-varo nga asot onsi, tu nakan-no laid di Kara. Ginapa nga navii it sangkazu dino, nga malingko sangkaram nga amu nokotiim it Sonit sampai i Kara dino, nga banal-ko otomon, tu mangagauk dit Sonit. Rontob-no iadino i tangon do Kara om Sonit.

Page 16: Tangon Do Rungus A4

17

I Sonit om i Mondou. Varo-po i sonit om i mondou. Boros di mondou, O Odonit, ka di mondou, mintavun-tavun kito-kai, ka di mondou. Boros di sonit, Ba, isai ot gulu, ka di sonit. Boros di mondou, Ikau, ka di mondou. Manjadi minoub-no i sonit sid somok do vaig om untunai-no dit mondou it sonit dino. Nopongo-po, tutudai-no dau. Novuvu-po om imatai-no di mondou, nga azangi-zangis i sonit, tu minukad sid tana sampai nokorikot sid vaig. Amu nolonuk dot apui i sonit, tu kiakal. Manjadi minodop-odop-no i mondou dino om untunai-no di sonit. Nopongo-po, tutudai-no dau. Novuvu-po, kakazo-no di sonit, nga iso-po i tulang ot amu nosorob. Boros di sonit, Uruvan-ko-no dino, tu agauk-ko dohon, ka di sonit om gamao-no dau dot uruding i tulang dino. Nopongo-po om unizo-no di sonit, nga banal-ko avantang. Manjadi nokodop-po i sonit, tinakau-no di kara it uruding dino. Manjadi noposik-po it sonit, monguruding-nguruding-no i kara dino sid raan dot monggis. Manjadi minogihim-no it sonit dino do kabou. Na minindakod-no i kabou dino. Nemot-po dit anak do kara i kabou mindakod, pomoros-no iosido sid ama dau, i boros dau, Nunu-ka inot mamangkamang dino, Ama? ka dit anak do kara. Boros dit ama, Gungguung di onggison beno, Ahat, ka dit ama, dot nokorikot-po i kabou dino om onggipai-no it ontoluv di kara dino, nga liumiadi sampai minatai-no. Manjadi minatai-po, sinopulan-no di sonit it uruding dau sampai banal-ko otomon it sonit dino. Iadno dino i tangon di sonit om i mondou.

Page 17: Tangon Do Rungus A4

18

I Yuruk-kuruk mogihim do lias Manjadi varo-po Yuruk-Kuruk dino minodihim do lias, tu gamaon dau do bubu. Topot insan-po kemot do lias om duato-no dau do songkuro-no ot sulung ong agama-no do bubu? ponimpa-nopo i lias dino, i boros dau, Ino-no o sulung-ku diti ong agama-oku-no do bubu, sangmangkok-no ot urongou, ka di lias. Manjadi boros di Yuruk-kuruk, Amu-oku manganu dikau dino, ka di Yuruk-kuruk. Manjadi liumombus-no vagu iosido mamanau. Manjadi amu songkuro diri nokemot-no vagu iosido do lias. Manjadi dinuat-no vagu dau i lias dot songkuro-no ot sulung ong gamaon do bubu. Topot boros di lias, Bang ioku diti sompinggan-no ot urongou do sulung-ku, ka di lias. Ponimpa-nopo i Yuruk-kuruk, Moku manganu dikau dino, ka di Yuruk-kuruk. Manjadi linumombus-no vagu iosido mamanau. Manjadi amu songkuro diri varo-no vagu nemot dau do lias sampai dinuat-no dau i lias, i boros dau, Songkuro-no osulung-nu ong gamaon tekau do bubu, ka di Yuruk-kuruk. Manjadi ponimpa-nopo i lias, i boros dau, Bang ioku diti, oponu do sulung dot urongou, ka di lias. Manjadi noining-po di Yuruk-kuruk i iadino, inanu-no dau i lias dino sampai minuli-no iosido sid valai. Manjadi nokouli-po, ginama-no dau do bubu. Manjadi nopongo-po mangagama, ovito-no dau sid bavang sampai nitaan-no dau i bubu dino. Manjadi tumindal-ogi iosido, mokiahas-no i bubu dino, tu noponu-no do sulung. Manjadi inahas-no di Yuruk-kuruk i bubu dino, tu noponu-no do sulung, do noginisan ot sada do nokosulung. Manjadi nanu-po dau i sulung dino, pataano-no dau i bubu dino. Topot tumindali-ogi iosido, minongodim-no i bubu dino, tu noponu-no vagu do sulung. Manjadi inahas-no vagu di Yuruk-kuruk i bubu dino. Nanu-po dau isulung dino, nitaan-no vagu dau sid bavang i bubu dino. Topot tumindal-ogi iosido. minongodim-no vagu i bubu, boros di bubu. O Yuruk-kuruk, ahaso-oku-no, ka di bubu dino. Manjadi boros di Yuruk-kuruk, Osuhul-neno ong amu-ku-no itaan ikau diti, ka di Yuruk-kuruk. Manjadi nisapai no dau i bubu sid govuton. Topot tumolikud-ogi iosido mamanau, minongodim-no vagu i bubu dino, tu noponu-no dot ombolog. Manjadi inovit-no dau i bubu dino muli sid valai sampai nivantai-no dau sid angkat. Topot minahu-ogi iosido sid abai antad sid angkat, minongodim-no i bubu, tu noponu-no dot ikus. Manjadi napangazan-po i Yuruk-kuruk dino, inanu-no dau i bubu dino om ovito-no sid natad do valai om tovunai-no do kazu om tutudai-ogi, nga navu i bubu dino. Manjadi sodop-po diri, ponginipi-no i Yuruk-kuruk dot varo kabarasan dot ulun tumoronong sid hatod dau. Nokorikot-po it ulun sid hatod dau, pomoros-no dot, O Yuruk-kuruk, bang amu-nu tinutudan i bubu-nu diri, ong alaid-no, kumanis-no o sumulung antava ringgit om nunu-nopo sambarang antava kakanan, nga sumulung-no kavi, sampai kolundu dikau, ka dit inipi di Yuruk-kuruk dino. Manjadi noposik-po iosido dino, amu-no nokodop-po vagu iosido, tu banal-ko opus di bubu dau. Manjadi kinam-kinam-nopo mongopus i Yuruk-kuruk dino sampai minatai iosido.

Page 18: Tangon Do Rungus A4

19

I Gulabatu I Gulabatu dino varot hopod om duvo toun ot umul. Topot nikit-ikit ong makan nga onom gantang ot akan dau. Manjadi alaid-alaid it idi di Gulabatu om it ama vukokoon-no. Na iri-ogi mongitung it ama di Gulabatu dot patazon i Gulabatu dino. Manjadi varo tolut adau noketung-no it ama di Gulabatu om it idi do managad do kazu dot olombon om netung-po i iadino, minamanau-no it idi di Gulabatu sid govuton om iningutan-no i Gulabatu dino. Manjadi noko-rikot-po, nokemot-no do kazu dot banal-ko olombon mirad di lingkut. Om i Gulabatu dino om it idi minogom-no sid sodu-sodu di kazu di tagadon dit ama di Gulabatu. Topot varot sangadau managad it ama di Gulabatu di kazu dino om notutuk-ogi mongigot. Notutuk-po mongigot, inongoi-no it idi di Gulabatu om i Gulabatu dino nga pinovozo-no. Nokorikot-po sid kazu dit negatan, pinogom-no dit ama i Gulabatu sid sahau di kazu dot olombom om tagado-ogi banal. Amu songkuro diri, nahaba-no i kazu dit olombon om i Gulabatu dino nga nodzitan-no. Nemot-po di ama om it idi di Gulabatu dot amu-no emot tu nodzitan-no, minamanau-no ioti muli om i pongitungan dioti miduvo dino banal-noko otomon, tu i pongitungan dioti, minatai i Gulabatu. Manjadi nokorikot-po sid valai om varo-not ulun do mongoduat dot, Siombo i Gulabatu, ka, nga mino-nimpa-no it idi om it ama dot, Bai amu-po noko-rikot, topot sid tohudi, ka dioti. Minsosodop-po diri minongumpug-no ioti dit ongoulun, tu lumu-vas-no. Susuvab-po diri, varo-no vagu mongoduat dot, Siombo i Gulabatu, tu iadko ovongo it ongo-ulun. Iri-ogi om minonimpa-no it idi di Gulabatu dot, Minatai-no i Gulabatu, sabap-pogi dot minongumpug-okoi dot ongoulun sitid valai, ka dit idi di Gulabatu. Iri-ogi om nelaan-no dit ongoulun di songbinatang dot minatai-no i Gulabatu. Om i hiza di momoginakan it ongovalai dino, varo-not ondu dot kemot di Gulabatu dit sinumagou iosido om nemot-po dit ondu dot buatan dot Gulabatu, minuli-no sid valai, tu mangahabal dit ongomolohing. Topot it ongomolohing dino banal-ko amu kasip. Manjadi nokedu-po it ondu di minangahabal dino, nokorikot-no i Gulabatu sid natad do valai dot pisasaan-no di Gulabatu i kazu dit nipongohotung dit ama om minomoros-no i Gulabatu sid ama dot, O Ama, siomboon-nu ka pogili iti kazu diti, ka. Topot it ama dino iadko rumosi dit anak dau tu olombon i kazu, nga noviti i manaan. Na pomoros-no it idi dit anak dino dot, Pogilizoi-boto sino om indakod-no, ka dit idi. Manjadi nokendakod-po it anak dino, banal-noko avangaan iosido, tu ogumu it ulun sampai minomoros-no sid idi dot monguro. Topot tinu-mimpa-no it idi dit anak dino, boros dit idi, Lumuvas-okoi-nobo dikau diti, ka dit idi. Topot ponimpa-nopo it anak dino, Lumuvas-kou-nobo dohon, nga pakano-oku-po laid, ka dau. Ponimpa-nopo it ama, Ong engin-ko makan, nga ikau magasau kondiri, ka dit ama. Noboros-po iadino, amu-no minagasau it anak dino om nokemot do linopot om panganu-no iosido diri-nopo sid bakul sampai ngavi i sid bakul do linopot. Nopongo-po it anak makan om nemot-no dit idi do ngavi i linopot sid bakul dino, miboboros-no it ongoulun sid valai dino dot, Avantang-no-beno dot piupakatai tokou-no mamatai dialo. Om it anak di kening di momoros ioti do iadino amu rumosi, gamko minomoros-no

Page 19: Tangon Do Rungus A4

20

iosido dot, Ombo kekou, ka dit anak. Om it adau diri minamanau-no it ongoulun mogihim dot vatu do banal-ko agazo om nokemot-po it ongoulun dino, ukadon-no dau sid puun do vatu sampai i korolomo nga duvo nopod kaki om i kosongoho nga 12 kaki. Nopongo-po ioti mongukad, minanganu-no it anak dau antad sid valai om posuvang-no sid luvang dino, dot kosu-vang-po, sinuvil-no dioti i vatu dot agazo posuvang sid luvang tu ipongohotung dit anak di nokosuvang-no sid luvang. Nokosuvang-po i vatu dino, nga noponu-no i luvang sampai asot erou. It anak nga asot emot. Manjadi minomonguli-no it ongoulun dit minomong-ukad di pinosuvangan dit anak sampai sokoviai ioti otomon, om korikot sid valai, nga moginakan banal ioti. Manjadi amu alaid di kinorikatan dioti sid valai dino, otimpan-no dit idi i Gulabatu do pisasaan i vatu di nipongohotung dau sampai nokorikot sid valai mongoduat-no vagu dit idi dot, Siombo o pogilizan di vatu dit agazo dino, ka di Gulabatu. Tinumimpa-no it idi dot, Pogilizon sino, ka. Nokogili-po di Gulabatu, banal-noko ovongo it idi sampai minongoduat no dit anak dau dot, Kuran-no kinasaanan, tu i vatu dino banal-ko agazo, ka. Topot i Gulabatu dino di tinumimpa di duatan dit idi dau, Ioku kondiri ot minogidu antad sid luvang om tinindal-ku-ogi i vatu, ka di Gulabatu. Manjadi nokendakod-po, minomoros-no sid idi dau dot mokidzupu iosido do gazang tu nening-no di Gulabatu it idi dau momoros dot, Ong amu elaan mamatai i Gulabatu dino, osuhul-ogi dot tobokon om padaon sid rahat i buntung di Gulabatu, ka dit idi di nening di Gulabatu. Manjadi varot turut adau kinabarasan, tinahakan-no dit ama i Gulabatu dino dot gazang om sinuhu-no dau pokozohon sampai pininglapasan dau i Gulabatu dino, om it idi dino, nga iadinoi. Topot i anak dino minomoros-no sid ongoulun sampai sid ama om it idi dot, Ong ioku diti amu osusa o koposizon, topot ong ikou dino osusa, ka di Gulabatu om minamanau-no iosido kumozou. Manjadi alaid-po manau-panau iosido, nokening-no dot habal antad sid raja dot ino-no i habal Isai-nopo o kolungkib di vatu dot agazo, ino-no o kasavo dit anak-ku, ka di raja. Manjadi rinumikot-no i Gulabatu dino. Nokorikot-po, nemot-no dau it ongosulutan dot mongolungkib di vatu dino, topot amu olungkib dioti. Pomoros-no i Gulabatu dot, Ioku-po o mongolungkib, ka di Gulabatu om lungkibo-no dau nga nolungkib. Manjadi nolungkib-no, pomoros-no i raja dot ipasavo di Gulabatu it anak dau. Nga amu i Gulabatu, tu bai monulung iosido. Amu alaid diri nokening-no do habal dot varo songbinatang do rinikot do Naga i valai. Nening-po di Gulabatu minamanau-no iosido sid pomogunan diri dot nokorikot-po, nemot-no dau i binatang dot iso nga asot ulun, tu navi di Naga. Kodungko nemot di Gulabatu dot asot ulun, minindakod-no iosido om minamanau-no sid valai dino. Amu songkuro kalaid manau-panau varo-not ening dau sid valai dot ondu. Topot it ondu dino minintoron sid abai, osomok sid tontog. Nokorikot-po i Gulabatu sino, minomoros-no it ondu dot, Bang tuntungon inot tontog dino, tantu korikot i turu o Naga, ka dit ondu. Boros di Gulabatu sid ondu dino, Kadan-no rumosi, tu ioku-po mamatai dit ongonaga, ka di Gulabatu om momoros-no iosido dot, Tuntungo-no koduruk ino tontog, ka di Gulabatu. Manjadi tinuntug-no dit ondu i tontog dino. Amu alaid kinotuntungan, nemot-no di

Page 20: Tangon Do Rungus A4

21

Gulabatu dot rumikot i turu o Naga, om it ondu dino sid likud di Gulabatu. Nokorikot-po i Naga, nisiling-no i gayang di duvo-no ropo i gayang di Gulabatu, nga insani kapatai i turu o Naga dino. Napatai-po i turu o Naga dino, it ondu dino om i Gulabatu nga minisavo-no ioti sampai najadi i Gulabatu dot raja dot sokoviai i pomogunan, ka di tangon. Nompus. I Borot Lovong. Varo-po i retan dot i Govuton dino minuvalai sid tanga do govuton, i gamaon dino muranau, sampai iosido dino asot anak, tu minsanko minanansavo nga amu. Topot varo i koruhang dau, tu varo tolu angaanak dot tinaud dau, anak dot ulun vokon, sampai ioti tolu dino tumabang di Govuton mongu-saha di ranau. Manjadi ioti tolu dino, varot iso retan dot i Borot. Topot i Borot dino banal-ko lovong, sabap ino retan dioti dot i Borot Lovong, sabap banal-ko lovong ong i Borot. Manjadi i hiza diri dit lumo-hing-no i Govuton dino, inumpug-no dau it anga-anak dit tinaud dau, tu patahak dit raranahon dau. Manjadi noumpug-po i tolu dino, pomoros-no i Govuton dino sid dioti dot, Ioku diti lumohing-no sampai amu-ku elaan ong songira om matai-oku, ka. Sabap ino umpugon-ku ikou, tu patahak-oku sid dikou diti tana do raranahon-ku diti, ka. Topot amu-ku elaan ong isai ot patahakan-ku, tu ikou tolu dino enizo samadan-ku. Topot tahakan-ku ikou dot hoturan dot ipat-ipat-kou mogihim do karabau dot banal-ko avantang ot kobuatano. Tu isai-nopo ot kemot, ino-no ot kasanganu dit raranahon-ku diti, ka di Govuton. Manjadi ioti tolu dino miniupakat-no dot kuran ot kematan dot karabau, sampai miniupakat-no dot mamanau sid pomogunan vokon, topot ong i Borot dino amu povozoon dioti, tu banal-ko lovong, sabap boros dioti, Bang kovozo ialo dino sampai ialo ot kemot do karabau, tantu ialo-no ot kanu dit tana do ranau di Govuton dino, ka dioti Sampai bang ialo ot kanu dot tana di Govuton dino, tantu-ko kekum-ikum di kito ino, tu ialo-ogi ot kanu dot lovong ong ialo, ka dioti. Manjadi pamanau-po ioti dino hiniza dot modopi i Borot. Topot i Borot dino noposikan di minamanau ioti sampai nemot-po dau ioti dino, ginu-musa-no mamanau. Manjadi asana-no ioti dino di nokovozo i Borot. Manjadi ioti dino minamanau sampai nasadapan, nga amu nokorikot dot valai dot ulun, dot tumuvong-po diri nokorikot-no ioti sid puun do pampang sampai i pampang dino kiluvang dot banal-ko osongou. Manjadi nokorikot-po ioti sino dino, minintoron-no sampai minakan-no om minodop-no sinod luvang do pampang. Na ong i Borot dino, kodungko nokodop, nga banal-noko otodong sampai nosuvaban nga amu noposik. Dot nokodop-ogi i Borot dino, piupakat-no ioti do mamanau-no, tu iduan-no i Borot sid luvang dot vatu dino, sampai minamanau-no ioti dino. Manjadi i Borot dino suvaiko noposik ong nokosilau-no it adau, dot noposik-po om ihimo-no it koruhang dau, nga aso-no, tu alaid-no kapanau, sabap amu-no minodop dit sodop diri. Dot i Borot-ogi diti, nga asot elaan dau dot sionggo o polombusan om siombo it ulion. Manjadi pongitung-no i Borot, mamanaui iosido dot aso rikoton, sakali ombo-nopo it otoguvangan dau, iri-no it pamanahan. Manjadi sumakai-po it adau, nokemot-no iosido dot asavat ot pampang, noko-rikot-po siri, modopo-no, tu banal-ko ohuzan. Dot nokodopi noposikan iosido, tu tinoronong dot kara, dot ino kara dino banal-ko opurak.

Page 21: Tangon Do Rungus A4

22

Manjadi boros di kara dot opurak, Ikau iti Borot, ka di kara. O, ioku, ka di Borot. Nunu ot tomodon-nu siti? ka di kara. Boros d Borot, Ioku diti mogihim-oku do karabau, ka sampai tinuturan-no sokoviai it naha-jangan dau om it kogunaan do karabau. Manjadi boros di kara, Bang sukul mangakun-ko dot ajadi- ko dot osukod dahai sid saralom do turu toun, tahakan-za ikau dot karabau, ka dit ongokara. Manjadi nakun-no di Borot ino iadino dino sampai minozo-no iosido dit ongokara muli sid valai dit ongokara. Manjadi nokorikot-po iosido sid pomogunan dot ongokara dino, noimot-no dau it kobuatano dino dot indarama om kara o sanganu do pomogunan, nga iri-ogi kobuatano om iadko valai dot raja do riniba, sampai ino kara dino nga kirajai. Manjadi nokorikot-po i Borot sino dino, sinu-mamung-no it raja do kara ino raja dino ondu sampai minangahatul iosido dot ramai-ramai, tu tumomon dit nokorikot i Borot. Manjadi it ongokara dino minoginakan dot ahatul sampai varo-no miagung varo-no ong miigol om sumundai om sokoviai it unizon, nga varo kavi tu aso-no bida dit raja do riniba, it kosukupo dit raja do kara. Manjadi boros di raja do kara, Iti diti nopongo tokou-no humigak, ka. Manjadi i Borot dino monulung-no di tokou dot turu toun, ino-no o gamaon tokou mongingkakat do valai do raja ipangaganti diti valai laid, ka, sampai ansaron ot mintutuk diti valai diti, tu ino-no ot valai do raja, ka di raja do kara, Sampai-no bang orikot o turu toun, poulion tokou-no i Borot dino sampai taha-kan-no do karabau, tu ino o janji dau gima mindamo do karabau, ka di raja do kara. Manjadi it ongokara dino minonulung-no sokoviai do mangagama do valai. Topot ong i Borot dino baiko mangahatul, tu najadi iosido do panakai do raja. Manjadi nopongo-po it valai dino sampai it ongokuta di raja dino nosingkop-no dot turu toun. Manjadi boros di raja do kara, Iti diti nopongo-no iti valai, sampai nosingkop-no do turu toun. Manjadi manga-gama tokou-no do poginakanan sampai inot adau dino adau do kendakadan tokou sid valai vagu om kopongisuhaton tokou do Borot, ka. Manjadi gazado-no dikou i Borot silod kandang, tu pomi-lion-no iosido do karabau, ombo i kenginan dau, ka di raja do kara. Manjadi minomili-no i Borot dino dot banal-ko avantang i kobuatano do karabau. Nokopomili-po i Borot di karabau dino, mino-ginakan-no it ongokara sampai kotoluvan dot aramai sampai mongigol om sumundai it ongokara. Manjadi nokorikot-po it kotolu't adau dino, pomoros-no i raja do kara dot, Ikau dino Borot muli-ko-no, sakali ong ino karabau dino, tolu't adau antad biano sumori-oku, tu patod dino karabau-nu, ka di raja do kara dino. Manjadi minonuhu i raja dino dit ongosojal do kara, tu patod di Borot sid pomogunan di Borot. Manjadi it ongosojal dino minangatod-no di Borot, sampai it huntad di Borot muli dino, nga banalko ogumu it ongokara monginsuhat om mogihad-po, tu opus di Borot, sampai boros dit ongokara, Aharap-okoi dot koguli-ko vagu siti dahai, ka dit ongokara dino. Manjadi i kinoulian di Borot dino, nohizaan-no dot sid natad it duvo i koruhang dau laid sid di Govuton. Manjadi banal-noko ongovangaan ioti dino, tu pongitungan dioti ong minatai-no i Borot. Manjadi minonuturan-no i Borot di kobuatano di nabambaran dau sampai it karabau, nga, Tolu-po't adau om korikot-ogi, tu iatod di raja do kara, ka di Borot. Manjadi banal-noko nongokerak it ongo-koruhang dau dino, tu amu kasip di tuturan di Borot, sampai tinuturan dioti sid di Govuton. Norongou-po di Govuton ino iadino, banal-noko asana, tu, Ikau dino, ka di Govuton, Baiko povongo dahai, sabap asot otopot dino tuturan-nu dino, ka di Govuton.

Page 22: Tangon Do Rungus A4

23

Manjadi i Borot dino pinodop-no di Govuton sid kandang do manuk i susuvab, nga pinilang mang-akan dit upan dot manuk. Topot i Borot minodopi om minilangi di manuk. Manjadi sid kotolu-po't adau varo-no nokorikot dot raja dot ondu antad sid pomogunan dot osodu. Nokorikot-po sid valai di Govuton, dumuat-no dot kavasa antava amu do mindakod. Topot boros di Govuton, Kavasai, sam-pai dinuat-no di Govuton ong nunu-no ot tomodon. Manjadi boros di raja, Engin-oku sumamung di Borot, ka dau. Topot boros di Govuton, Osuhul-no ong ioti ot posomungon-nu dikau, tu ioti duvo dino osuhul-ko i Borot. Tu i Borot-nopo om banal-noko lovong, ka di Govuton. Topot boros di raja dino, Tantu i Borot ot ihimon-ku, tu kitomodon-oku sid di Borot, ka di raja dino. Manjadi ginazad-no di Govuton i raja dino sampai it ongosojal kumaa sid kandang do manuk, tu kakali i Borot sid kandang do manuk. Manjadi nokosiri-pod kandang do manuk it raja, posoliho-no i Borot, sampai duato-no di Borot ong nunu-no ot tomodon di raja. Manjadi boros di raja, Ino-no ot tomodon-ku, patod-oku dit karabau-nu, sabap i janji-ku diri tolu-no't adau. Biano-no it kotolu't adau diri, ka di raja sampai inugal-no it ongoponulung om tahakai-no i Borot dot ponulung sampai minamampakai-no i Borot dino. Manjadi nakapanampakai-po i Borot dino pirompok-no di raja, nga madko pinopitimbang ot garau dot adau. Manjadi boros di raja dino Bang sukul engin-ko dohon, tantu engin-oku dara dikau, ka di raja dino. Manjadi boros di Borot, Banal-ko engin-oku dikau diti, ka om pomoros-no dot, Avantang-oku bala diti, ong avantang-ogi ot pakazan, ka. Manjadi ginazat-no di Borot it karabau dino sampai nitahak-no sid di Govuton. Na boros di Govuton, Iti-no it karabau dit ihimon-ku, ka, sampai, Avantangan-oku-no, ong iti diti, ka di Govuton. Manjadi, bang ino iadino, onuvo-no iti tana-ku dot raranahon, tu ikau-no it nokemot dit karabau dot avantang, ka di Govuton. Manjadi boros di raja, Amu-okoi manganu dino, onuvo-no dikou ino karabau dino, sampai it tana do ranau dino, nga dikou-no, ka di raja do kara. Sakali ong iokoi diti muli-okoi-no sid pomogunan dahai, tu nosodia-no laid di Borot it valai dahai diri ka di raja dino. Manjadi minuli-no it raja dot ondu dino sit pomogunan dau, sampai i Borot dino, nga nokovozo-no, om it ongosojal dino minongontupat di panahon dioti. Manjadi nokorikot-po ioti sid pomogunan dot ongokara, otutunan-no di Borot i sokoviai i ginama dau di kakalpo siri iosido . Manjadi nokouli-po ioti sinod pomogunan do raja dino, minogontong-no ioti, sampai sokoviai it ongoulun dino, nga banal-ko ohigak dit mino-gontong-no ioti dino, sabap ioti dino minisavo sompi raja-no. Manjadi sino-no ot kinompuso ong it tangon di Borot Lovong dino. I Kurudong. Manangon tokou di Kurudong. Manjadi i Kurudong dino opodok-po iosido sinamadan-no laid dit ama, tu iosido dino o komulakan do kusai. Ioti dino turu songobpinai, limo it ongokusai om duvo it ongondu. Manjadi i binatang sino dino banalko anaru, tu okonko nehas i valai ong kodori gima, oulud banal ong kodori. Na antad dit opodok-po iosido aso kerad do kavantang di Kurudong om aso kerad do kohijau om i buatan nga asot kerad dot ulun, tu kiansamung-no laid dit opodok-po.

Page 23: Tangon Do Rungus A4

24

Na koduung nagazo-gazo-no, boros dit ama, Ikau-nobo dino ot Ahat, ot onuvon-ku dot samadan-ku sampai poguruvon tokau dino, tu harapan diti valai tokou, ka dit ama. Na i Kurudong dino koduung nagazo-gazo. no a-mikuli sid valai, tu a-koho it ama, vinalazan dau sid tagad dot odopon dot iseso nopo iosido. Ino gamaon di Kurudong mangaji-nopo do kokobol. Na kodung nagazo-gazo-no iosido om kikobol-no, nga nosompungan-no do rogon dot okonko rogon dot araat, inonsomungan. Na nokouli-no sid valai, tu a-nokoho it ama do mingodop sid tagad ong it agazo-gazo-no, rumosi dot. . . Kodori gima kodung varo-no koronu dot ulun-no, varot sumaap. Na rumosi it ama do keseso i Kurudong sid tagad om varo korikot do mamatai, na pinouli-no dit ama. Nokouli-po i Kurudong, nga boros dit ama, Ikau-bo dino Ahat, a-koho-oku dot tumanid-ko do panansavaan-nu. Osuhul-no sumu-hut-ko dilo dohon do kengingan. Manjadi osuhul-no om mangandu i tokou-no. Ino-no ot onduzon tokou, inot anak dinot osukod tokou siti, ka dit ama. Na nakakun-no i Kurudong. Na ioti dino okonko ulun do monombitil, lumundu ioti dino. Mazad-po dit anak vagu-no banal i Kurudong, - ong kodori gima, tu varo ponukungan di kogozoo dot ulun, Tumintin-no om kavantai - sinuhu-no dinot ama i Kurudong mogihim do bangku dot tuntudun tu boros dit ama, alaku banal ot bangku dot tuntudun, tu dagangon banal do Sarip, ka dit ama. Na tumiim-no i Kurudong mamanau. Nga pamanau-nopo iosido, insan-ogi nakadapat-no, tu ohijau. Nokokuro ong sid savat it tuntudun nga anui. Na kemot-nopo dit ama om iadino i buatan di Kurudong, na sinuhu-no dau dot ino ot ponso-horian dioti, it ongobpinai vokon mongumo, ong i Kurudong-no manganu dot bangku dot tuntudun. Na toun-po diri boros dit ama, Adeh Ahat mihukum tokou-no, tu a-ku atamaan ong

Page 24: Tangon Do Rungus A4

25

kalasu-ko, ka dit ama. Na nakakun-nopo i Kurudong, tu agazo-no banal iosido. Okonko dapu ot inindamo dit panansavaan, inindamo dit osukod di valai, bangku dot tuntudun ot indomoon, tu i dapu kurang alaku banal. Ong bangku dot tuntudun banalko alaku kodori. Na boros dit panansavaan, Nokuro ong isurung o sulap dot oponu dot dapu, amu-oku mangakun. Ong bangku-ogi dot tuntudun dot inturu kopinturu nga pasavo-oku, ka dit osukod dino. Na boros dit ama di Kurudong, Tau di Ahat. Bang kemot-ko do iadino, na kasavo tokou. Bang a-ko kemot, kuozon, ka dit ama. Boros di Kurudong, Na tiiman-nobo. Kali, tumutu-kou-no do tolu gantang o vagas, tu okorui-ku sid govuton, ka di Kurudong. Na nening-po dit osukod i iadino, nopongo-no i hukum dioti, tu kopitorima. Na susuvab-po diri, asarap-po, pamanau i Kurudong sid govuton, tu i janji dino turu-not adau o kotinangan. Nakapanau i Kurudong nga norikot i badi. I badi dino okonko osodu sinod valai. Nening dit ongo-sarip dot varot kabalan sino om varo ohijau, tu varot ulun do minonuturan, duato-no banal di Sarip dot isai. Na tumimpuun-po amu-po valangon dit angaanak. Alaid-no valangon dot i Kurudong, ka. Kening-nopo di Sarip, tuturanai sid kinoruhangan dau. Na nongokouli-po i Sarip, pangahabal-no sid pomogunan dau dot varot akansang sitid pomo-gunan do Rungus, ka, kinabalan-po, ka, kian-samung-po, ka. Nening dit ongoulun do Bakaka dot okon osomok-somok i pomogunan dino. Na boros dit ongoulun sori sid Bakaka, tiimai tokou i Kurudong, ka, tu sokoviai iti pomogunan norikot tokou-no ngavi. Nga aso kerad di tokou siti ponong, ka. Na tiiman-po ong i Kurudong, tu mad koronu, okuro ong ino Sarip nga momoros ka di Bakaka.

Page 25: Tangon Do Rungus A4

26

Na susuvab-po di badi i Kurudong nokoling-no sid govuton, tu ino manganu di bangku dot tuntudun, pamanau-no it ongoulun do Bakaka rumikot sid pomogunan dino, tu mongorumpak. Na ioti dino inturu-kopiinturu, tu i pongitungan dit ongoulun do Bakaka, ong okudik nga aso tinganan, ka, tu okonko odibak ino binatang dino. Na kotoluvan diri om nokorikot-ogi it ongoulun do Bakaka tu lumazag gima om sid rahat-po ot vina-zaan, okonko otimburusu o panau miapit-apit mongoduat do sionggo o pomogunan-no banal di Kurudong. Na sid kotolu-pot adau antad di badi nokorikot-no i Bakaka. Na i Kurudong kakali sid tanga do govuton, amu-po nokouli-uli. Korikot-nopo it ongoulun do Bakaka, duato-no sid Sarip sid somok sid valai dino. Boros di Bakaka, Sionggo i binatang di Kurudong, ka. Ei amu osodu, siti, ioku-not pangkalan dioti om siti-not badi dot agazo, ka di Sarip. Na apakai-neno, ka di Bakaka, iokoi diti okonko nunu o tomod, ka, tumiim-nobo dizau, ka, tu ohijau om nokoronu-no banal dot kabalan, ka dit ongoulun do Bakaka. Au, aso tiiman dikou, ka di Sarip, ong i Kurudong, ka. Andang-andang sinamadan dilot ama antad dit opodok-po, ka. A-kou gumuna dino ong otoron i Kurudong, ka di Sarip. Ai, tiiman, ka dit ongoulun do Bakaka - tu it ongoulun do Bakaka dino, ka, toturu-turu narangau i kangkab, banal-ko ongogazo-. Na boros di Sarip, Atag-no-beno, ong tumiim-koui. Rontob-nopo, insuhat-kou banal. Ralan ma, siti-no. Tumakad diti. Nga katakad-takad-koui dino, kiralan-no vagu dot sid gibang. Nga kadan-kou maza-no silo, tu okon ilo o diolo do valai. Sid vanan o diolo do valai. Na antad diti duvo o burul dot alapazan, na iri-ogi dioti, ka di Sarip. Pamanau-no i Bakaka. Na i Kurudong dino amu-po nokouli-uli kakali sid tanga do govuton. Korikot-po it ongoulun do Bakaka sid koduvo i burul na olungungan-no i binatang di Kurudong dot molu-olu-no i binatang ka. Nitukodi di sompi burul, nokotutup sompi sid burul, ka, kinotutupon do valai, tu anaru i binatang. I binatang dino, ka, ong i pongoretan-no dot gama manangon tokou kodori, Tipuan Barambang, ka, i binatang. (Ino kabarasan dot, Tipuan Barambang dino, ka, Varot lumohing-no ot ulun dot minduzu sinod binatang di Kurudong. Otipu i tungkat om kompus-ogi di valai, tu banalko anaru, ka, i binatang). Na pongitungan dit ongoulun do Bakaka, Ong okonko intodonon sid ongososogohon mongimpa dot ulun, mad nga rikoton i valai, amu otinganan mamatai, tu ogumu it ulun. Na intodonon dit Ongobakaka sid ongososogohon mongimpa dit ulun. Varo, varo sumagou dit oimot patazon antava it ulun uli antad sid ginamaan nga patazon-no. Na nengkudikan-no om rikoto-ogi i valai. Na antad di kinorikatan dau nasadapan iri, ka, sampai nosu-vaban mongimpa dit ulun talib-no, ka, nentanga i suvang do valai. Susuvab-po diri soruvango-no di Bakaka i binatang di Kurudong. Na siumarap ioti, nasadapan-po ioti mamatai om navi-no ka dit ulun, tu sumaap-no it ulun sino. Nga aso-not ohijau, aso kerad di Kurudong kohijau-kagi om okonko nengat dot varo mangazou do rumikot. Na i Kurudong dino okonko nokouli-uli, kakali sid govuton. Na mazad-po di mavi-no it ongoulun, nemot-no di Bakaka it Inuvung di valai sino, it anak dot osukod modop-odop, ka. Na kodung nemot, tabpaai-no om lopoto-no do karong om poginito sid tiningusan, tu i pongitungan dau oviton ong muli-no. Na a-nopo iginit osoluvan dau monibas, dot navi-no i suvang do valai, nolingan ong i niginit. I-pot duvo it obpinai di Kurudong ot nandaman mongovit. Na inot Ongobakaka-maoi nga nohinaani, tu tolu-po

Page 26: Tangon Do Rungus A4

27

o nokouli. I-pot nosimpipi-po, it ohijau banal. Na adau di kinoulian di Bakaka nga kinoulian di Kurudong sid govuton. Na i Kurudong kotoluvan sid himbaan. Na kouli-nopo i Kurodong ovongo, tu sori-ogit tagad dau orongou-no laid it ngantod dinot agung dino valai tu okonko oingkod-ingkod ot agung, tu ohigak. Ino-ogi om agung-po om varo, mulongko abaralangau dau o boros dot ulun nga aso-no. Adeh, ovongo i Kurudong. Manjadi pivo-zoon di Kurudong tumangkus om misasadang-po dino bangku dot tuntudun, nga okuro ong uhus-ogi ino govuton, tu humago, vokon-no ong kemumui do ralan, vokon-no ong amu dot rikoto di Kurudong ino valai dot bai manuk-po o sampakok, tu aso-not ulun-ulun om inot ongovogok sanggari. Na nemot-po di Kurudong ino iadino, banal-noko oruol i ginavo dau, tu nohizaan nokoling iosido. Kodung-no nokorikot, lungkibo-no it onsung dau om vozoon moros-boros dot, Adeh dou ra, banal o mangazou iti, tu a-otoron-oku. Pogi ong otoron-oku, a-pot elaan dot opunso ot ongomolohing om ongobpinai diti. Pengkuro, ong otoron-oku-ogi, nga peng-kuro-po. Kali, itit inindamo dioti diti, tu gumu-gumu dino dapu dahai, nga okonko inot inindamo, ombo ot ongobangku nga indomoom kobungahan do valai iti, ka di Kurudong, poibako-no i bangku tinutu sid onsung sampai noromut ngavi, tu asanda iosido do bai bangku ot inihim om ino valai o navi mamatai. Na nokebak-po dau, ihimo-no dau it ongomolohing dau om it obpinai dau. Na it ama sid abai o kinapatazon, tu minindakod it ama sid abai manganu di rabpo dau, nga a-po nanu notuhak-no, na minatai sid abai. Na it idi dau sumoliu-ogi, tu okonko nengat do varo mangazou. Siri-ogid navaon na notibas-no minatai-no siri. Na it obpinai dau do kusai sid natad o kinapatazon, tu mongogusa-no dit muli-no i Bakaka, nga amu nakasaap. Na i kotuaan dau osodu-sodu sid valai, tu iri-no gima ot

Page 27: Tangon Do Rungus A4

28

ohijau-hijau. Nokuro ong notopuan dot damat nga amui matai koduruk. Na pongitungan dau, I tolu-po i Bakaka apataii, gusao, nga amui otopot-ko napatai dau, tu okugui-no laid ong iosido. Na kodung napatai-no i kotuaan, pudungo-no di Bakaka it ulu, tu iti-no it Kurudong diti, ka. Kodung iadino, tu mad ialo-no ot ohijau, ei, ialo-no beti ot i Kurudong, ka di Bakaka om pudungo-no i liou om suluho-no om korovingai-no om sandango-no muli. Na kemot-nopo di Kurudong dot osodu sid valai it pinatazon dit kotuaan dau, pogihad iosido om mulio-no sid valai vagu pengkokodim-no, ino-no boros di Kurudong, Isai-po o nobi diti valai diti? Manjadi kada-kou-no kekum mangambat. Okonko mangazou-oku diti. Ioku-no diti ot i Kurudong-no i harapan diti valai siti. Ambato-oku dikou, ka di Kurudong. Adeh, titimpa-no dit ondu sid tiningusan do valai, Adeh Aka, ioku-no-beti o nobi, nga atag-ogi ino nokouli-ko-no dino, ka dit ondu. O ai, atag-no-beno, ka di Kurudong, dot ikaui-no ot napasi siti. Bang iadino, tuturanai-oku, ka. Ai, aso-bo tuturanon dino, ka dit ondu, tu it adau di kinapanahan-nu diri, susuvab-po diri kinorikatan di mangazou. Manjadi kotoluvon-ko gima sid govuton. Biano kouli i Bakaka. Koduvo-not adau siti-iti. Nga nakalan-okoi, ka dit ondu, tu iti-no nakakal dahai okonko nengat dot varo mangazou. Gulu-po i sid ongososogohon ot aso kouli sid valai. Bai ino mibo sid tagad aso kouli sid valai. Nohinaan-no itit ulun do valai om suvango-ogi iti valai. Nga okonko nakasaap-po. Nokuro ong ei i aka, i obpinai-nu i kotuaan, nga amu nakasaap. Na kuran-po, ka di Kurudong, pengkaa dino. Rontob-nopo, kito-po diti aso-no kopisavaan-to diti, ka di Kurudong. Ioku diti amu-oku mintoron mogihim diti ong a-po emot i Bakaka diri. Ino-nopo, pongo-hondom-no i molohing-nu. Iatod-ku ikau, tu song-pongitungan-ku ong a-ku iatod-ku ikau, oviton-ku ikau mirimpanau, okonko kogoos-ko-no dino, tu bai ondu-ko, ka. Adeh, boros dit ondu, kada-no iadino. Kadapo, it ama-nu om it ongobpinai-nu om it

Page 28: Tangon Do Rungus A4

29

ongomolohing-to minatai-no ngavi om ikau-po mogihim-po do kapatazan, ka dit ondu. Ei amu ka di Kurudong, pogihim-no do varis-nu, pongohondom-no dot siombo i varis-nu dot osomok, om varis dit molohing-nu, ka. Ei varo-no, ka dit ondu baik osodu siti Ino varis dinot ama-ku, pinsan kenduvo dit ama-ku. Antad siti ong sumarap-no mamanau sangadau mamanau, ka dit ondu, om korikot-ogi. Na ino kabarasan-ku dot a-koho-ku dot mamanau-ko-no, ka dit ondu. Au kito-ma diti napangaan do hukum. Manjadi nga ong iadno-ko avantang o vangun-to, okonko iadko pinotondtolo o mogontong kito-no ong kouli-ko sid govuton, ka dit ondu. Ioku-ma, ka di Kurudong, asot andaman-ku diti do kuran ong didino, tu osusa i ginavo-ku. Ino-pogi pongodompihot, ka di Kurudong, potodon tekau. Na mongodompihot it ondu, tu okonko nohinaan ino barang do valai, nga ombo-nopo mad ovit-ovit dau mongodompihot do kosulungan, tu kakali ong it akanon, nga amu osusa, iri-no ong kakan-no laid. Nga ino kosulung ot pingovitan ioti. I Kurudong dino navagatan-nopo sulung, tu pinompon ino sulung do valai. Rontob it ovit, novit-no mamanau. Nga siumarap ioti dino mamanau, sumakai-po it adau amu-no kogoos it ondu mamanau, tu bai osodu ino panahon. Nga panganu ino Kurudong do kazu om tongkonon-no dau it piningbabaan dot ondu om posokoon it ondu sid kazap dau om pamanau-no i Kurudong. Na rumuhuk-po it adau, korikot-no. Tu it vatu dot avazaan di Kurudong , osukab om asadu, banalko magavi mamanau. Na sid natod-ogi-ma ovongoo it molohing dot ondu. Nokokuro-kou, ka, tu iadino-kou? ka di molohing dit ondu. Ei okonko nokokuro-keti, ka di Kurudong, iokoi diti nonong dot osusa. Susa dot monombitil okon. Susa dot sumakit okon. Nga norikatan do mangazou-no valai dahai. Tu nokoling-okoi. Duvo-okoi-no ot napasi, ka di Kurudong, hizaan dot sid tanga do govuton. Manjadi uli-oku do bai manuk sampakok dit binatang-za. Na iatod-ku siti i ade,

Page 29: Tangon Do Rungus A4

30

tu ei ioku diti o mirimpanau-beti monusul di Bakaka, ka di Kurudong, tu osusa i ginavo-ku ong a-emot, ka. Adeh, boros di molohing dit ondu, Atag-neno. Nga ino mamanau-ko-no sori ong i dikau do ginavo, ka di molohing dit ondu, a-milo-milo nga mamanau-ko, ka. Ong dohon do pongitungan amu koho. Kali atag ong kositi-kou-no. Mintoron-kou siti dahai do pomogunan, tu ino mad okonko avantang inoi kosungguvo dino hukum dikou dino. Kiavantang-no om uli-kou. Nga aso nunu-nunu i valai dikou. Sionggo dot a-kou mogontong dino, ka di molohing dit ondu, tu nening dau i kinapangaan do hukum. Manjadi iti-ogi om duvo-kou-po, nga rumundun-koui, ka di molohing dit ondu, amu atamaan ong iadino, ka. Ei amu, ka di Kurudong osusa ino ginavo-ku. Ei amu, ka di molohing dit ondu, kadan-no mamanau. Mazad dit ogorot banal i Kurudong do mamanau, boros di molohing dit ondu, Kuozon-poko. Rontob-nopo, nga mitutun-kou-no dino turu sodop. Kiro-kiro, ka di molohing dit ondu, Adat, tu kopisavo-kou-no ma gima diti. Nga ino kinotuntulo dino iadino ino valai dikou. Manjadi kadan-nopo ong oikum. Pitutun-kou-no turu sodop. Manjadi osukup dot turu sodop, ombo kekau, ka. Na amu-ko guvailan, ka. Na nakun-no di Kurudong ino gima dino. Manjadi nosukup-no ino turu sodop-kogi gima, boros di Kurudong, Iti diti, mintoron-ko siti dioti. Ioku diti ong amu penduvo i janji diti. Mamanau-oku biano ino suvab, ka. Ei kadan-no, ka dit ondu, tu ioku diti opurimanan-ku mad kitizan-oku, ka. Ei amu, ka di Kurudong, fasal ong ino tizan-nu ali-alii, ioku diti mamanaui biano. Ei amu, ka dit ondu, kadan-no mamanau. A-ko kouli siti ong kapanau, ka dit ondu, ka di savo di Kurudong, tu nasavo-no-beno. Ei kouli, ka di Kurudong. Nokokuro dot a-kouli? Nga alaid miguvail na nokoturut it ondu, tu ei ogorot i Kurudong kagi om okonko milo it ondu hovudan nga mamanau i Kurudong. Na ino kinovidan di Kurudong-nobo dino, turu ino rabpo dau do nopili ngavi ino rabpo dino om tandanai-po di Kurudong do karabai ino rabpo, tu ei mad dumazou dot mongohigak di ginavo. Ino karabau dino burambon do banal-ko kiuni, nga pinopiampaping it avak do karabau om pamanau-no. Nga okuro ong atanod-no sinod valai, nga oining-no ino karabau di Kurudong. Na sumodop-po iri nokorikot-no i Kurudong i tuhunan sid dau. Na ino Sarip sid natad dau, Ba Kurudong, ka di Sarip, siombo-ko-ka? Ei Sarip, ka di Kurudong, aso siombo-no diti. Mamanau-oku diti monusul-oku dot inantadon dit ongoulun do Bakaka. Manjadi ohuro Sarip, sionggo o vinazaan di Bakaka di minuli? Siti-no-ka? ka di Kurudong. Siti, ka di Sarip. Ba, piro-po i Bakaka o nokouli? ka. Tolu-po, ka di Sarip. Na mionong-no i tuturan di savo-ku, ka. Nga nokokuro, tu navi i binatang dikou, ka di Sarip? A-otoron-oku, hiza di nokoling_oku, ka. Ong na kiboros di Bakaka dot i minanandang dot ulu, itit ulu diti di Kurudong dot ulu, ka. Ei okon-beri, ka di Kurudong. Bai kotutunan-ku iri. Otutunan-nu Sarip ong dohon dot ulu, ka di Kurudong, tu koturuan sasandangon, nga kakali mungarit it nipon-ku, ong dohon dot ulu sandangon. Ba okuro, ka di Sarip, siombo-ko-ka? ka di Sarip. Mamanau iti biano, ka di Kurudong, mogihim di pomogunan do Bakaka, ka. Ino-pogi Sarip, pintolu do mongohondom nga siombo i pomogunan di Baka-ka? Ai adok, Kurudong, ka di Sarip, aso suhuon i pomogunan do Bakaka. Osodu. Tu i nokorikot sinod pomogunan do Bakaka dino, ka di Sarip, i-pot aki-ku. Ioku-po i-pot ama-ku om ioku diti amu-po nokorikot sori, rontob habal-habal it ening-ku. Kagi-ma Sarip, ka di Kurudong, songkuro kosodu? Pirot adau mamanau antad siti, ka di Kurudong. Ong lazagon, ka di Sarip, koturuan lumazag om korikot-ko sori. Ai ong ioku kelo, ka di Kurudong, kotoluvan korikot -oku. Ino-po Sarip,

Page 30: Tangon Do Rungus A4

31

tahakai-oku dot alud dot agazo, tolu-no ropo kosongou ot izan dot alud om turu-no ropo kanaru ot alud tahak dohon. Ei amu, ka di Sarip, kadan-no iadino Kurudong. Osusa-ko-no dino nga mamanau-ko sori, ka di Sarip. Kali, ka di Sarip, pengkaa dino. Mintoron-ko sid valai-ku. Onuvon tekau do mangahatul do pomogunan-ku, ka di Sarip. Ei amu, ka di Kurudong, okonko ino ot tomodon-ku diti. Kali, tahakai-oku dot alud, Sarip, ka di Kurudong. Ei amu, ka di Sarip. Om amu mangasip dohon, na patazon tekau, ka di Kurudong. Bang iadino, ka di Sarip, pengkuro-po. Onuvo-no inot alud-ku. Tolu-no ropo inot izan dilo kosongoho. Turu-no ropo kanaru. Nga kigagau-ko-ka? ka di Kurudong. Aso, ka di Sarip. Ei amu, ka di Kurudong, kigagau-ko dino. Na varo-no gagau dino, ka di Sarip, tinung-kusan. Ino gagau dino iadko rongobon kalaab om tolu-no rangau kolombon ino kokovidan. Tu i-pot angaki dau sanganu dino gagau, nga tinungkusan ino Sarip. Nga a-nakagau-gau, tu asot kaganti dit aki do kahakang. Nga, ka di Kurudong, iti o pakazon-ku kagau. Na koho i Sarip, onuvon di Kurudong ino gagau om udanon, nga nokoudan-po i Kurudong dino nososod inot alud, tu banalko avagat om gumovo i Kurudong dino. Nga sakajab-no titimpanon di Sarip mad mulud-tulud noimot sid tanga do rahat do merad do valai, sumukab i rahat do gouvon, banalko ahakang. Na mongogorung-no ino vaig di gouvon di Kurudong. Na antad di sasarap tanga hari-po it adau om nokorikot-no do valai. Ino valai dino anaru, nga okonko dang Silam, dang Momogun. Bai osomok sid rahat o pinavalazan, nga tumudu i Kurudong. Ba, siombo-ko-ka? ka dit ulun sino. Siombo diti Kurudong, ka. Ai monusul di pomo-gunan do Bakaka ka di Kurudong. Ino-ogi, tanganai-oku dikou siombo i pomogunan do Bakaka. Adeh, boros dit ulun sino, Kurudong, osodu ino pomogunan do Bakaka. Tu ino-no kiroo. Ino-pot mad angaki-za mangon do varo korikot sori. Nga sionggo o polombusan, ka di Kurudong. Ei sinoi, ka dit ulun sino. Nga amu kentoron, ka di Kurudong, mitalib-oku.

Page 31: Tangon Do Rungus A4

32

Nga ogulou-no i valai mangahavud di Kurudong, kadan-no kilombus Kurudong, mintoron-ko siti, nga milombus-no i Kurudong. Rumato-po sid burul it adau, nga nokorikot-no i Kurudong do valai. Ino dino nga anarui. Nga ino dino ong korikot i Kurudong, nga mongoduat dot siombo-ko i kolom-busan di Kurudong. Boros di Kurudong, Au, asot duaton diti, monusul-oku do pomogunan do Baka-ka, ino-pogi tanganai-oku dikou dot siombo o pomogunan do Bakaka. Ai, adeh, Kurudong, ka dinot ulun sino. Osodu-po Bakaka. Tu i-pot aki-za nokorikot. Manjadi boros di Kurudong, Atag-no beno. Tudukai-oku dikou do vazaan-ku. Na boros dit ongoulun sino, Ei sino-no tanga do rahat o vazaan-nu, ka. Na pilombus-no i Kurudong. Na okonko intoron i Kurudong dino, sodop adau mamanau. Mazad-po di mongingkukuuk i manuk di minsusuvab, na nokorikot-no do valai, kotolu o valai. Na ino dino ogulou-ogi it ulun paapit, tu sodopi. Na oimoti i Kurudong sind tanga rahat, tu ododos i rahat do koduung mitalib i Kurudong, tu banalko magavi gumau, boros dit ulun sino, Adeh Kurudong apit-po, ka. Siombo-ko iti, ka. Au, monusul-oku di pomogunan do Bakaka, ka di Kurudong. Ei ino monusul-bo, nga mapit-po, ka dit ulun sino. Ei, amu-nobo iti, ka di Kurudong. Ino-pogi bang andaman-po dikou i pomogunan do Bakaka, tuturanai-oku dikou songkuro-po om korikot-oku, ka. Na boros dit ulun sino, A-no osodu banal, Kurudong, ilo-pot valai di Tumpu. Banal ong ino pomogunan do Bakaka osodu-po. Ong ilot valai di Tumpu ilo tuhunan dit ongoulun do Bakaka sori, ka dit ulun sino. Au apat-po pomogunan otoliban om orikot, ka. Bai aso-po nokorikot dahai, nga atarang-no habal, ka. Ei na milombus-oku, ka di Kurudong, atarang-no ino om pilombus-no. Na talangan palad do sasarap nokorikot it valai do kaapat. Ino valai dino nga dinuat-no di Kurudong dot elaani i Bakaka om amu. Nga elaan, ka dioti. Rontob-no, kumapit-po Kurudong ka.

Page 32: Tangon Do Rungus A4

33

Na ino sid kaapat dino kiumapit i Kurudong dot koduruk. Na kodung nakapit, Pogi-ma turunai-no it ulun om umpugai-no it ulun tuminong mongoduat-no humabal-no. Pogi-ma nga amu tantu mambat i Kurudong, tu oruol i ginavo dau dit a-po korikot iosido sid pomogunan do Bakaka. Na boros dit ongoulun sino, Adeh Kurudong, kada kilombus, intorono-no sid valai-za. Nga it toriso-iso ogi it angaanak dit ongoondu sino dino, iduan it anganak. Kadan dot a-kemot i Kurudong nga ogulou om kehad dino binatang, tu mogihad inot angaanak, tu kovihi memot it ongoulun do valai. Na pilombus-no i Kurudong, di nokinggat iosido om nokinum. Antad di nokosilau-no it adau mangahab sid sasakazan it adau vagu di koduvo-no it adau dino, nokorikot-no do valai. Na ino valai di kolimo-no. Na dinuat-no di Kurudong, Na ino dino pinapit di Kurudong, tu alambatan i Kurudong nokorikot sino dino. Na minapit-no i Kurudong. Mantad di tanga sumakai, muli-pulid-po it adau pilombus-no i Kurudong. Na rumato-po sid burul inot adau om nokorikot-no do valai, koonom. Na ino dino okon-noko baiko it angaanak ot gumulou, giumulou kavi i valai. Adeh Kurudong, kadan kilombus, intoron-ko sid dahai, ka. Ei amu, ka di Kurudong, amu mapit iti diti, ka di Kurudong ong biano. Ei amu, ka dit ulun, sinapit-po, ka. Ei amu minapit i Kurudong ino-pogi, ioku diti amu kapit diti, tu tudukai-oku dikou do tuhunan sori, ka. Na boros dit ulun sino, Osomok-nobo. Iokoi diti sinod Tumpu ot pangkalan dahai dit nunu-nopo it ijuval dahai, antava kumut, basi, nunu-nopo i dagangon dahai, sinod ilo Tumpu dilo pangadagangon dahai, tu ilo Tumpu banal-ko lumundu siti, ka. Adeh, kodungko kemot-ko do valai dot otimpan sid rahat, nga kisokup dot amas silot tiningusan om vatu-nopo om nengkakat-no do valai om kitiningulun do raja silod navaon do valai. Na valai dilot Tumpu. Ilot valai dot Tumpu dilo, ka dit ulun dino, inturu nokosukabai na aso-po nobubus do sahat, tu banalko avantang. Na atag-nobeno, ka di Kurudong. Elaan-ku ino, ioku-no om milombus-no om pamanau-no, na tanga sodop-no om tilobu-no sid pangkalan do Tumpu. Na nokinengatan di Kurudong i pangkalan do Tumpu, na miantan dot tiningulun do banalko avantang. Dot siri-ogit pangkalan i Kurudong dino pokogos dit alud dau. Na kasamung dit uripon di Tumpu, tu inot uripon dit Tumpu dino banalko ogumu, Adeh, isai-ko diti, ka dit ongouripon. Ai ioku diti, ka di Kurudong. Bai isai o ngaran-nu, ka. I Kurudong, ka di Kurudong. Ba nunu o tomod-nu, ka dit uripon di Tumpu. Agazo o tomod-ku, ka di Kurudong, Monusul-oku di pomogunan do Bakaka. Okura-ka, siti-no-ka pangkalan di Bakaka? ka. Siti-no, ka dit ongouripon. Ba, antad siti, ka di Kurudong, songkuro-ko-po kosodu? ka. A-ku elaan ikau manalahas, ka dit uripon. Suvai korikot-ko silot umpu dino. Na bang ino i Kurudong-ko bala, ka, tumindal-ko-bo dino, tu bang okonko ikau korikot siti, ka dit uripon, osusa, tu kisukoi sitid pangkalan do Tumpu diti. Izapo-no i linaangan diti, ka dit uripon, iso laang katahak dot hopod sen. Manjadi inot pangkalan dino, antad-no sid rahat pengrikot sid valai do Tumpu pantaran dot banalko avantang do pantaran. Na i kagama do sukoi, isot ihud dot ulun tiihidon dot uripon do monuo isot ihud tiihidon, tu rumosi asakau, na hopod sen. Insan laang. Na korikot-po sid valai dot Tumpu, tanid-no it uripon di minogulu di mongintahan. Nga kotolu-no i Tumpu. Noimot-po di Tumpu i Kurudong, Ba, isai i ngaran-nu? ka di Tumpu. Kurudong, ka di Kurudong. Adeh, ka di Tumpu, kadan-ko kilombus, ong i Kurudong-ko-no mala. Nokuro, ka di Kurudong. Osian-ko, ka di Tumpu. Ba, nunu it kosian-ko, ka. Ai, atok, ong i pomogunan do Bakaka, ka di Tumpu, ogumu o kabalan. Tu ino pomogunan do Bakaka dino, aso-no pinoomit-omitan do kobol sid dohon. Antad-po didiri-po, ka di

Page 33: Tangon Do Rungus A4

34

Tumpu sid dohon nga o pinoomitan di kokobol. Manjadi, ka di Kurudong, songkuro-no o kokobol-nu, ka. Ai ong biano, tu lumohing-oku-no, ka di Tumpu okurang o kobol. Korudong, na inema, imatai do bibidon ilo pasok. Kovilizon di Kurudong i pasok, onom mirilit dot napasagi dot sandangau-dangau ino pinosogizan do basi, na atali di Tumpu, totolizan. Ikau dino amu nakatali, ka di Tumpu. Tau-no, ka do Kurudong. Na okuro-ka, oboli-no rumikot silo. Au kavasa, ka di Tumpu. Na imatan-no Tumpu ong ioku, ka di Kurudong, om rikoto-no om pitiko-no dot unturu i basi, nga nogutas, tu banalko osukup do pirobuk do basi. Adeh, banal-no, ka di Tumpu, kabalan-no Kurudong, ka di Tumpu. Nga pengkaa dino, iginit kilo basi-ku ko ikau gutaso-no ino rabpo-nu, ka, Ombo kogutas dilo basi kotogu-ko dot Bakaka Tu ilo basi dilo ong dangol dot okonko nopili, kumapit silo, barani, basi barani Na tumoronong i Kurudong siri om vutuso-no i rabpo dau, turu, om potibaso-no, nga sampai koonom i rabpo dino riumiliti dot a-milod langkabon nakakapit. I koturu i rabpo di Kurudong, nga narangab a-kotogu. Nga, ka di Tumpu, kadan-no rumikot sid Bakaka. Bakaka, ka di Tumpu, kazu dot olombon ong gagau, siniliu rinobuk. Basi dot iadino kokodou ino, pisoson, silihon dot pohobuk. A-ko guna sorid dino, ka di Tumpu. Ai amu, ka di Kurudong, Tumpu, amu-po elaan ong i Kurudong. Ong pitiko-no di Kurudong dot unturu, it tinibas dau dot rabpo dau nga a-kotogu ong i rabpo, ong kopitik dot unturu, nga nitalib, ka. Ei adeh, ka di Tumpu, Kurudong banal-noko kabalan-ko ong iadino. Ong iadino Kurudong, kadan-no lumombus. Tahakan tekau i kovosihan, ka di Tumpu. Amu-oku, ka di Kurudong, lumombus-oku diti, ka. Ei amu, ka di Tumpu, pongining-no di boros-ku. Ong mongining-ko-ogi dohon, ka di Tumpu, tahakan tekau do kovosihan. Iti-no it itahak-ku dikau. Ino pomogunan do Bakaka dino banalko koubasan-ku. Manjadi ong ponggilon-ku ilot ulun sori dilo dot ino-no boros-ku dino dot, Moginakan-oku dot ahatul o gama moginakan, tu huntadon-ku mogidu siti, maliu-oku do pomogunan, kangku. Manjadi ondu kusai angaanak ongosukod, okuro ong lumohing-no banal, gam mitompuzungon, kadan-no dot amu mamanau siti, tu humuntad-oku, kangku dilo, amu milod dot a-mamanau ngavi it ongoulun do Bakaka, ka di Tumpu. Ei, ioku-ma, ka di Kuru-dong, okonko a-aharap-oku dikau Tumpu, nga tirikot-oku di pomogunan do Bakaka. Ei adeh, ka di Tumpu, kadan-nobo, tu ino kovo-sihan-ku sid dikau, ka di Tumpu, mangagama-oku do guakap dot banal-ko ongogagazo o gunakap-ku, iadko valai dot avantang, tu rumosi-oku-ko elaan dino Bakaka do mamatai dau. Manjadi silihon-ku dot valai dot avantang, na mad okonko dulung tipamatai o buatan, ka di Tumpu, supaya amu rumosi it ongoulun do Bakaka. Na opongo-po o valai dino, monginomol-oku, tu inot kinomol dino bahagi dit ulun sid Bakaka. Ombo-nopo it ulun di noligou it tanid i pomogunan, ka di Tumpu, na okonko penumon. Bai it ulun Bakaka. Ei amu, ka di Kurudong, lumombus-oku diti, Tudukai-oku o ralan. Ei amu, ka di Tumpu. Kurudong, tanganan tekau, ka di Tumpu. Pomogunan do Bakaka sitid dondtol tolu mitumpuk o binatang, nga tolu-no kabalan. Ilo sid lombus, ka di Tumpu, turu mitumpuk o binatang nga turu-no banalko harapan diolo. Ilo pintindakan diolo ilo kabalan, ka di Tumpu, mirantai do tiningusan do valai aso lopoi. Manjadi iso-po-ma ot okosog-ko tumindak, ka di Tumpu, koturunan sid savat dino kakali dot sasahavan-po, tu turu ilo sori. Tolu it sitid dondtol, hopod o kabalan banal. Nga sumondot-ko iad sino, nga varoi i manahau, ka di Tumpu. Siombo-siombo sondoton-nu, varoi manahau dikau. Manjadi kadan-ko kilombus, ka di Tumpu, apatai-ko dino, ka. Kali pengkaa dino, ka di Tumpu. Bang mangasip-ko dohon, ipasavo-ku dikau dilot anak-ku do komulakan. Ei amu-oku, ka di Kurudong. Kisavo-ku-no diti, Ei ioku-ma, ka di Tumpu, savo-ko-po-ma, sovooi ilot anak-

Page 34: Tangon Do Rungus A4

35

ku do komulakan. Kali valai nga tahakan tekau barang nga tahakan tekau. Pangazan nga tahakan tekau. Uripon nga tahakan tekau, ka di Tumpu. Nga kopongitung i Kurudong, hangog-po. Nga kuozon-po, Tumpu, ka, sukul om okonko monipu-ko dohon. Ei amu, ka di Tumpu, amu-oku monipu dikau. Na nakun-no di Kurudong i iadino dot a-nokolombus i Kurudong sid valai do Bakaka. Na osinang i ginavo di Tumpu, tu ei banalko kenginan dau i Kurudong. Ponuhu-no i Tumpu dit ongouri-pon dau. Muripon, ka di Tumpu, pangagama-kou do valai dot banalko ongovavantang o valai gamaon dikou. Manjadi tanid-no monginomol, tanid-no mangagama do valai, tu kenginan-ku, ka di Tumpu, koturuan-no opongo. Na mihas-no it ongouripon mogihim do kazu, mogihim do taap, nga banal banal koturuan-no nokopongo-no ino ongokavavalazan dino. Na inot ongokavavalazan dino, turu mitumpuki iadko it binatang do Bakaka, tu a-oruson ulun do Bakaka ong okonko iadino. Na binaris i minangagama do valai, tu it uogon dot Tumpu, Ong okon a-abaris i valai, ohigong-no it obik-obik-no mamatai dot ulun, ong avuk-no. Manjadi ong abaris bantaranai-no sid ongopialatan, nga kodung avi-no it iso i binatang, nga tumompik-no sid koduvo. Na iadino i gama di Tumpu mangahatul di valai. Nopongo-po i valai, mangagama_no i Tumpu do kinomol, nga i sid koturu i binatang, na pongino_mol-nopo bahagi dit ongokabalan ginovulan do razun dot jaham-no dot akanon jaham do kapatazan, banalko pisarazun. Kazu ong tirian i mizaui o kazu lumonot. Na nopongo-po mangagama inot Tumpu dinot kenuman dot ulun, ponuhu-no i Tumpu dit uripon dau mamanau mongoi dinot ulun do Ba_kaka. Na nunu o boroson-ku, ka dit uripon. Na ino-no o boroson-nu, ka di Tumpu. Sinuhu-oku di Tumpu diti mongoi dikou, tu iosido biano maliu-no do pomogunan. Manjadi engin humuntad dot aramai-ramai sitid pomogunan tokou, humuntad izau dot ongokoubasan dau sitid somok antava ikou-no-beti. Nga kadan-no dot a-kou mamanau-no ngavi, tu, ka-ma di Tumpu, ondu kusai anak osukod okuro ong lumohing-no, gam tompuzungon, kadan-no dot amu mamanau, ka di Tumpu. Ino-pogi mongodom-pihot-kou mamanau tokou-no, ka dit uripon. Na mongodompihot-no it ulun sino dino do mamamanau. Na banal-banal nokotoluvan antad di kinapanahan dit uripon om nga korikot-ogi, tu antad sinot valai-no, kotoluvan-po mamanau om orikot-ogi kenot tuhunan. Nga gulu-po korikot it ongolumohing om iri-ogi it angaanak-nopo om iri-ogi it ongoondu-nopo om iri-ogi it ongokusai-nopo om nga iri-ogi it ongokabalan. Na nokorikot-po ioti, boros di Tumpu, Adeh Kurudong, kadan-ko luman-dak, tu lumandak-nopo dino, otutunan-ko dot ulun do Bakaka. Manjadi sumusut-ko, ka di Tumpu. Sumusut sid ongkob dikou, tu sinod valai-ku siti indakod kavi it ulun. Nga sumusut sinod ongkob. Lumopot-po do kumut. Bang boroson-ku-no dot, Zazaha i tokou-no, kangku, nga mimbulai-ko-no, ka di Tumpu. Na sumusut-po i Kurudong. Na nokorikot-no ngavi it ulun do Bakaka sino, panganu-no i Tumpu dit ongokakanan, macam ginis o kakanan, tu i kenginan di Tumpu dot aso rumosi-rosi it ongoulun do Bakaka. Ong i kakanan nga pilion inot ongovavantang ombo kovizahan mangakan dot ongokinulat. Na nopongo-po makan om noduat-no dot ongovizau, pongogom-no dit Tumpu it inumon, nga inot uripon dau monuki turu i binatang, kinam-kinam-po monuki, nga sumuva sumoliu inot ongouripon dino ka, mananggal dinot ulun sino om i songbak-po

Page 35: Tangon Do Rungus A4

36

amu mangkis. It a-po avuk banal megol-nopo. Nga ogos-ogos ong sumoliu i Kurudong, tu oining dau it ogulou, nga a-koho i Tumpu Kadan-no sumoliu ong okonko kodimon-ku, ka. Na mangavuk-po it onom binatang, tompikai-no di Tumpu penum do razun it ongokabalan. Na ngavi it inumon dot Tumpu dino, i ginovulan do razun, rontob a-kovogui mingkakat inot ongokabalan, nga matai. Rontob lulumahan om a-milo mingavoi-gavoi tu lumohon om kengkakat-no amu, nga okonko mavuk. Adeh ka di Tumpu, bang iadino it ongo-kabalan, soliu-no Kurudong, ka, otibas tokou-keno, ka. Zazahai tokou it ongoulun di minatai om it ahadan dino, ka di Tumpu. Na sumoliu i Kuru-dong, na a-nemot di Tumpu it ondu di Bakaka. Turu, tu nokosuvang sid ongkob dau, nga a-nemot dau, a-nemot penum. Kemot-imot-po it ondu do Bakaka pindolongoi, Adeh, Kurudong, kada-koi patazo, ka, gam sovoo-okoi ka. Ei, ka di Kurudong, kadan-kobo iadino. Tu okonko aso savo-ku diti. Ei amu, ka dit ongondu, nga i longoi dioti iadko manangdayang-ko-pogi-ma, tu ohiniza. Iso monimpuun, Kurudong, Kurodong, kada-kou patayo, gam sovoo-okoi, ka dit ongondu. Nga ogulou-no, nga amu mongining i Kurudong dino. Rikoto-no pogulu dit Kurudong dinot ongokabalan om ginamai-no di Kurudong tinibas, nga nabasan i Sarip mogihim di rabpo do kotogu it panakasan di Tumpu. Adeh, boros di Sarip, Tumpu, varo-pot dohon dot rabpo do banalko otogu. Na pangazai-no di Tumpu i Sarip, tu tumabang ngavi it ongosarip. Sid natad di Tumpu monodok dit ongoliou di Bakaka, tu iti-no i hukum di Tumpu sino, kongoi-po di Sarip dino, zazahai-no di Kurudong inot ongoulun dino. Ei iadko marabok ukukon ino i liou mitimpalabok-nopo. Na antad di minsosodop nasarapan-po do susuvab om ba navi-ogi it ulun mamatai dot okuro ong anak-po nga patazon. Nga inot ongondu di minindolongoi dino, ngavi-po mamatai it nongoavuk dino, rikoto-no di Kurudong it ongoondu om patazo-no. I na mindolongoi-no banal it ongoondu , Adeh, Kuru-dong, kadan-ko patazo, gam sovoo-okoi, ka. Na amu mangasip i Kurudong dino, pinatai dau. Nga it ongoobpinai di Kurudong i duvo, boros di Kurudong, Kadan-kou-po muli. Sumiti-kou-no, tu ioku-kagi-ma siti-oku-no, ka di Kurudong. Na mintoron-nobo, sumuvang-no sid ongkob dit obpinai dau. Na it ongouripon do Tumpu mangakut dit ongobuntung dot ulun pada-ada sid rahat. Na ino Bakaka dino, ombo-nopo i kousu-po, na amu-no nakapanau. No ino o nakaranzat sid pomogunan do Bakaka, tu nopunso, nopunso katahan. Na it ongoondu dino nasavo-no dit angaanak do kusai di Tumpu, anak do komulakan, tu nakata-tanid-no ong inot gulu-no it anak do kusai. Nga i komulakan ot apid, apid i komulakan, anak di Tumpu-no ino o monikid minanansavo dit obpinai di Kurudong. Na i Kurudong dino, atatap sino o pomogunan sampai it anganak dau, nga sino-no. Na duvo toun, sineno i Kurudong om nokotibang-ogi magandaha sid pomogunan do Rungus. Magandaha-po i Kuru-dong, aso-no nemumui dau dit savo dau, tu naka-rangkat-no ivaliu sid pomogunan do Kirangavan. Na siumulok-no i Kurudong sinot lubok om nemot-ogi. Na inot anak di Kurudong sinod Rungus dino naranzat-no. Sinod Kirangavan o kinaranzatan. Na boros di Kurudong, ikau-no o mongitung dino, sid savo dau. Bang

Page 36: Tangon Do Rungus A4

37

engin-ko mozo dohon, mozo-ko-no dohon. Amu-nobo, tuminggal-ko-po siti. Ioku diti om tatap sid pomogunan do Tumpu. Kagi inot anak-to dino, amu-oku koho do maliu sid Tumpu, tu asot dohon do ranzat siti ponong dino, ka di Kurudong. Ei maliu-ma sid Tumpu. A-koho do mozo dau. Manjadi nakun-nopo dino savo di Kurudong sitid Rungus, inopung-no iosido dot a-ma minozo sid Tumpu. Na sid ranzati di Kurudong, siti nga ranzati ino-no sid Kirangavan-no ino ranzat di Kurudong. Kasalaan-nopo, mulio-po i Kurudong, pomoros-no, Sagana ong ondu avasih, ka di Kurudong, tu dohon do ranzat. Sagana ong kusai araat Inono i boros di Kurudong. Na sagana ong ondu, ei avasih-not ongondu ong sino ponongoi. Ong ongokusai aso tantu Nompus-no ino. I Nunuk Aragang Varo-po it ongomomogun dino songbinatang-no dot amu anaru o binatang, tu amu ogumu ot ulun. Manjadi onibak o binatang dino, om okudik ot ulun nga banalko osusa, tu toun-toun-no do muvalai, tu opongo-nopo i valai dino om kezon-no, nga ogumu-no o matai di suvang do valai. Ino-no i kasarakan muvalai. Mazad-po di alaid-no muvalai, nakabam-bol-no mamabat dot sid somok do nunuk i pinama-batan dit ongoulun sampai ino nunuk dino sinumuni sid timbang do bavang. Manjadi i hiza dot mina-mabat ino kikopizo dot mangkahak om koniu, sinu-mangkad sid tonduk di babat ino. Manjadi kemot-nopo dit osukod do iadino, pomoros-no it osukod dot, Bang biano iti valai tokou diti papagon-no o gama muvalai, tu avantang o kopizo tokou do minamabat, sabap ino mangkahak dino om ino koniu, iadino o harati, Misosondiu ot angaanak om miaahak o lumohing, ka di harati dino kopizo tokou dino, ka dit osukod. Manjadi minangasip-no kavi it ongoulun dino sampai apapag i gama ongomuvalai ong ino valai dino amu iduan koduruk. Manjadi nopongo-po ino valai dino om mizon-no inot ongoulun dino, nga songtoun duvo toun nga minsanko sumakit nga aso. Sampai alaid sino inot ongoulun dino dot okon-noko impiro-po kosukadai do sisino inot ongoulun dino nga aso matai. Manjadi momodpodsu-nopo it angaanak dino sid bavang om tumimpak-no sid ongogamut dot ongonunuk ino nga aragang-nopo it ongogamut do nunuk. Manjadi kemot-nopo dit osukod do iadino i kogumuo dot angaanak pungaranai dot, Iti-no pomogunan tokou diti ot retan dot Nunuk Aragang, ka dit osukod. Manjadi ino pomogunan dino retan-no dot Nunuk Aragang. Manjadi ino valai dino banal-noko ogumu ot ongoulun, sampai misosondiu-no it angaanak om miaahak-no ot lumohing dino suvang do valai. Sampai banal-noko ohigak inot ongoulun do valai dino. Manjadi alaid-no ino, varo-not ulun tanid do nokorikot sid valai dino dot amu elaan ong nunu sambansa ino nokorikot sino dino. Kemot-nopo di iadino o kogumu dot ongoulun sino dino, pomorosi it ulun di nokorikot dino dot, Adeh ong iti valai dikou diti banal-noko avantang o kinogomo, kematan-ku iti alaid-no dot amu-kou nokosimban-simban, sisiti-kou-nopo diti sampai ginumumu-kou. Kiroon-ku iti varo kopizo dikou dot avantang di minamabat-koui siti, ka dit ulun dino sampai minongoduat-no ong nunu o kopizo di minamabati. Topot it ongoulun dino asot iso do minomoros sid ulun di nokorikot di tumimpuuni. Alaid-nopo dumuat-duat it ulun do nokorikot, varo-no minomoros dot, Iti-bo kopizo dahai ditioi di minamabati, iadino, Nokemot-okoi di mangkahak om koniu. Manjadi boros dit ongosukod dahai, Ino koniu dino om mangkahak iadino o harati, Misosondiu ot angaanak om miaahak o lumohing,

Page 37: Tangon Do Rungus A4

38

ka dit ongosukod, dau, ka dit ulun di minonuturan sid ulun di nokorikot. Manjadi korongou-nopo dit ulun di nokorikot ino, pomoros-no dot, Banal-noko avantang bala iti kopizo dikou di minamabat, tu banal ino ko koniu om i mangkahak dino iadino o harati, Misosondiu ot anganak om miaahak o lumohing. Topot ong biano-no okon-noko iadino o harati, inoi nga miaahak o mongoruol om misosondiu o matai, ka dit ulun di nokorikot dino. Noboros-po iadino dino om mulio-no it ulun dino. Manjadi ino-no dino ino om timpuun-no i momong-oruol it ongoulun sampai i mamadpatai sinod valai dino, nga banal-banal ino ko miaahak-no i mongo-ruol om misosondiu-no matai sid valai dino. Manjadi it osukod do valai dino, i hiza dino duvo do mini-obpinai, ino-no i Runsud om i Longguvai. Manjadi boros di Longguvai, Bang iaditi, tu ogumu o matai, osuhul-ogi ong mogidu tokou siti, tu mavi tokou dati matai, ka di Longguvai. Boros di Runsud, Iadno-bo dino ino, tu osuhul-po do kedu tokou diti siti ko avi tokou do matai, ka di Runsud. Rontob-nopo amu-po kovozo ong iokoi diti, tu amu-po otibang do mamanau, inopogi pogulu-gulu-kou-no, ka di Runsud. Manjadi boros di Longguvai, Osuhul-no-beno, mogulu-okoi-no diti. Topot bang kogulu-okoi dit amu-nu elaan ong okonko varo tanda do dahai do vinazaan. Manjadi tandaan dahai i vinazaan dahai. Ombo o ralan dot varot emot-nu do kukurungan do misiit, ino-no o vazaai. Iokoi diti ombo o pisisimpangan sid ponong vinazaan dahai. Ombo it asot emot dikou do kukurungan, kadan-no dikou vazaan, tu okon sino o vinazaan dahai dino, ka di Longguvai. Boros di Runsud, Iad-no dino ino, pamanau-kou, sumuhut-okoi i kapanau-kou-no, ka di Runsud. Manjadi minamanau-no i Longguvai dino sampai nentanga i suvang do valai do nokovozo di Longguvai mogidu antad sid Nunuk Aragang. Manjadi it ulun dot araat dino nga rinumikot-no vagu sampai nemot-no it ongokukurungan do songsiit-siit sid ongopisisimpangan do ralan. Manjadi kemot-nopo dit ongoulun dot araat it ongokukurungan, pomoros-no dot, Inot ongoku-kurungan dino kiroon-ku tanda dot ongoulun do minirangkat sampai okonko insan-insan pirangkat ino, inoi nga varo-po sid tohudi dino dot amu-po nakapanau. Manjadi tokou-no posimbano tokou iti sokoviai, ombo o ponong sid vanan isimban ponong sid gibang. Ombo ponong sid gibang isimban ponong sid vanan, supaya apalid i sid tohudi om amu-ogi kopimumui ioti do rikoton, ka dit ulun dot araat dino. Manjadi nipinsimban-no kavi it ongokukurungan di nisiit di Longguvai dino sid ongopisisimpangan. Manjadi ongokoturuan iri om minamanau-ogi i Runsud sumusuhut di Longguvai sampai it ongo-ulun di nongokopung nga minozo-no kavi di Runsud sumusuhut di Longguvai di rinumangkat. Manjadi ombo it emot do varo kukurungan do songsiit-siit do ponong sid gibang ko ponong sid vanan it emot, ino-no i vazaan dioti Runsud, tu ino-no laid gama mijanji di Longguvai Kodung sid pisimpangan imatan-no. Ombo i kikukurungan, ino-no i vazaan, tu, Sino-no i Longguvai minaza diri, ka di pong-itungan di Runsud. Manjadi minamanau-no i Runsud dino sampai noko-rikot dot aso-no kukurungan do misiit-siit sid ongopisisimpangan dot ongoralan. Manjadi alaid-no sampanau-panau ioti dino, boros di Runsud sid kinoruhangan dau, Amu tokou-no nokopimumui dioti Longguvai diti. Kiroon-ku varot ulun do pinosimban di kukurungan di tanda di Longguvai diri, sampai amu-no nokopimumui tokou-pogi dioti do vinazaan sampai rikoton, ka di Runsud. Manjadi osuhul-ogi iti ong mamanau tokou-no banal, sionggo-nopo it orikot

Page 38: Tangon Do Rungus A4

39

tokou do pomogunan sampai kenginan tokou mintoron, sino-no ot intoron tokou, ka di osukod dino. Manjadi minananau-no ioti dino sampai nokemot dot intoron om minintoron-ogi it ongoulun dino. I Ligun Varo kodori inot anak vagu, ka, Na minongumo. Insan ot adau rumilik om susuvab om iboon dau, nga iulit vagu i kazu, najadi dot a-orilik. Na rilikon vagu dau, susuvab om iboon, noulit vagu i rilik. Adeh, boros dit anak vagu, Nokokuro iti, ka, tu iti-po orilik-rilik-ku, nga oulit vagu, ka, Orilik-rilik-ku nga oulit vagu, ka. Iti-po tiiman-po magavang, ka, Manjadi-no norikot-no i ginavo dit anak vagu, nga avangai-no. Avangai-nopo it anak vagu, nga rumuhai sumuvab na nokorongou dot nandak dot lungkaki dot ongoondu. Na kodung nokorikot sinod vaig, nga minomodpodsu-nobo, minolumabas-no om tinumuhop-no sinod vaig, nga insani podsu om miri- tiri timpuun i sid vaig. Ombo itizas di vaig, ka, tumungag vagu i kazu mulit ino rilik. Na adeh, ka di ginavo dinot anak vagu, Hodi-po balai do korungoi inot rilik-ku, ka. Adeh, Ombik, ka dinot onom inot ongoondu, Tumindal tokou, ka, a-karait it onsi-ku, ka, Kiriniba dati iti diti, ka. Ei, pogulu-gulu-kou-no, ka di koturu inot ongo-ondu, Ioku a-po nokopongo humugus-oku, ka. Pamantapi inot onom inot ongoondu dino, ka dino, om hago mamanau vagu. Na iso-po it ondu dot a-po nakapanau, tu mongohugus-ogi, tongkuso-no inot anak vagu inot tapi om ino sukolob om ino banat om ino tazangai-no. Ikau-ma ilot iti mongorungoi diti rilik-ku, ka, om natazangan-no-peno. Na tumindal-no inot ondu. Paka tinumindal-no om ihimo-no, na a-sino i tapi, a-sino i suko_lob a-sino i banat, na impus-impus diri om lopot inot ondu it obuk minobul-obul-no sinod vaig. Nemot-nopo dit anak vagu om aso-no koruhang, iseso inot ondu, na tuhunai-no dit anak vagu om tabpaai-no it ondu om zazako-no it hogkos dau om lopoto-no inot inan dot ondu ovito-no muli sid valai. Na inot ponulung dinot ondu, inot tapi om sukolob om banat nisuvang dinot anak vagu sid karaban, na inovit inot ondu muli, sinavo-no inot anak vagu. Pasal dino karaban, inukad sinod saralom do ropuhan. Na nasavo-no it anak vagu, tu okonko varot ulian dau, alaid-alaid kianak, isot anak. Na iso ot anak, nga adau-adau koling-no it anak vagu magapi-no, gumama-no. Na alaid-no el-elo-no it anak mama-nau, nga mokitahak do dangol, Dangol dot opodok-po, dazap, ka di tokou. Na mimomoi-no it anak sinod ropuhan, alaid-nopo mongukat-ukat sinod ropuhan. Atuk idi, ka dinot anak, Nunu iti sid ropuhan tokou, ka. Ei ombo-no-ka ahat iti, ka. Iri-ogi i dit idi do karaban ukabo. Atuk-atuk ahat, ka dinot idi, I-bala't ongoponulung diti. Na ong i diri-po mahi o ahat, ong kodung modsulung-ku-no kavi iti, kotulud-oku-mahi, ka. Ei idi, ka, posulungo, memot-oku banal-noko kotulud-ko, ka. Na posu-lungooi it ondu om kinam-no miangkayang tumulud sirid rinuvang do valai. Oduruk mogom-no, nga posusuvo-no inot anak. Tulud vagu idi, ka. Tumulud-tulud-no inot idi dot alaid-nopo, naka-lava-no sid okonko valai dau. Na adeh ahat, ka dit idi, omogot-no, tu ong nakalava-ku-no, natanid-ko o ginavo-ku. Tilangad-oku dit idi om it ama. Pogi, ka, mogot-ku-po. Nokosusu-po it anak, Tulud-no vagu, ka dit anak. Adeh, ka dit idi, ikau ot anak banalko ogorot. Ino-nopo, ioku-ma diti ahat, kodung kalandu-oku vagu tumulud, amu-

Page 39: Tangon Do Rungus A4

40

oku kouli vagu. Na kada-po. Onuvo-no ino turu tilo-ku? om asadai ino do gatas, tu likapan-ko iti ong oiduan-to ikau, ka dit idi. Manjadi nopongo-no, mongosod dino gatas, Na ahat, pengkuran-ka? Potuludon-oku vagu dikau-ka? ka dit idi. Ei, potuludon dikau, ka dit anak. A-kouli-oku vagu, milombus-oku silod ama, ka dit idi. O, ka dit anak, tulud-no inot idi dino. Kodung tinumulud, tu inot anak dino o pongoling kogung sid savat, sid avan dino, nga tinumanus-no sid sodu do tumulud, na ihad-po dinot anak. Mazad dino minsosodop nokouli-no it ama, mihad-ihad it anak. Nokuro-ka ahat, sionggo it indi, ka. Ei ama, ka dinot anak, sinuhu-ku it indi tumulud, tu varot nemot dahai diti sitid ropuhan tokou, ka dit anak. Boros dit idi, I-ma dohon do ponulung iti ahat. Bang osulung-ku-mahi iti kotulud-oku, ka dit idi. Nga pinotiim-ku, na nabasan-nopo dit idi monumbozo dohon, gam kakal kosuhuon, tinumu-lud-no minsavat nga tinumanus sino, ka dit anak. Adok-adok, ahat, ka dit ama, ikau-no ot obungou-no. Iri-no i ponulung di kuvo, dit inot indohuan sitid riniba di minodsu, ka dit ama. Aso-no koulian dit indi-nu diri, ka. Mazad-no osukup-no i turu it adau om turu sodop, Ama, ka dit anak, Siti-ko, tu tuliohon-oku. Navi inot gatas diti idi, ka dit anak. Ahat, nunu nunu poboroson-nu, elaan-ku-no monumbozo. Bang sumuhut kito dit idi-nu, kuozon-po monumbozo dikau. A-ku elaan do siombo rinumikot iti idi, ka dit ama. Na sumuhut kito dit idi, ka dit anak. Alaid-nopo tuduko dinot anak, Hodi ilot limpupu ot indokodo. Amu milo a-tokou kosuhut dit idi ong mindakod silo dilo, ka dit anak. Na kinam-no mindakod-mindakod it anak vagu mibabo-babo dinot anak. Mazad inot alaid mindakod ino, baiko mad iponinsusui-susuzon dino, Adeh ahat, ka dit ama, Amu-oku lumombus, ka. Adeh zama, ka dit anak, nokokuro, tu bai iaditi om a-ko kolombus. Mamanau ino, ka. Na nokorikot sinod pomogunan. Ahat, ka dinot anak vagu, korikot kito-nobo dara diti, okon-ko elaan do kuran o vazaan-to, ka dit ama. Ai, ioku mogulu, ka dit anak. Pogulu inot anak, nga inot ama sid tohudi muhut-suhut dinot anak. Alaid diri, na nokorikot-no do binatang. Binatang dot okonko alang-alang anaru. Na nokorikot-no-keno, Na ama, ka dit anak, Siti-iti-po, ihimo-ku-po iti idi. Siti-no i pomogunan diolo idi ka dit anak. Na loub-no it anak vagu sinod tamparon do tukad, induzu-no it anak dino dot rikoto-no dit anak it idi dau dot mavol-avol do badu, nososod do turu ot lazu ot enggaton dot nipomogong, tu sovoon-no. Kodung nokorikot-no it anak, kasu do sukolob om tabid-no sumusu. Adeh, mulau itit anak diti, ka dit ondu dino, tu asot andaman dot anak-ku om iaditi mongirad diti dohon. Na posobozon-nopo it ondu om iduan it tabid dot mangavol do badu om lunduno ino badu om suvang sid ongkob, mozo-vozo it anak. Suvai-no engkod movizau do susu. Na boros dinot anak, Idi, ka, nokovozo it ama iti. Kadapo, ongozo-po it ama, sid bombong iri ongozo-no. Nongoi-nopo, Ama, ka dit anak, diti-no mogom. Na ogomi it anak vagu. Boros dino vozoon, Ama dinot ondu, Aki, isai-keno koruhang-nu, ka. Ei, i ama, ka dit anak. Ei, ka dinot vozoon, kianak-po bala i mozo-vozo, ka. Varo, ka dit anak. Adavasih, ka. Ahat, ka, banal-ka-ko nasavo-ko dilo riniba dilo? ka. Adeh, ka dinot ondu, banal-nopo. Olimon-po om ilo-pot olim dot iti dialo okositi, no- kosuhut dohon. Anak-ku-no sid riniba, ka. Ai, avasih, ka di vozo- on. Na, i ama-nu-nopo dino, aki, a-po kosuvang sid ongkob. Sakali, mokiburu-oku-ogi, tu vangai-no inot iokupan dot agazo, dot suvang dot hopod gantang do jarum. Opongo-no momuru di ahat dino, kuku- rang-no dot iso, amu-ku kopirurut di ahat di savo, ka. Ai mogihad- no it anak vagu.

Page 40: Tangon Do Rungus A4

41

Adeh, ama, ka dinot anak, nokuro, tu bai iadino, mogihad-ko. Mulongko kotolu jaham diti do monguvo nga amu om avi-no i jarum momuka, ka dit anak. Aki ka, pouzaon-no, ka dit anak. Uzao-no om patansago-no. Boros dit anak, Ama, ka, min-dahu kito-no. Nokotuhun-po sid tana om kururui, kavi-avi dot dupot kavi-avi ditit pomogunan, lipos, ontirik, kilau, hontok, nunu-nunu sondupot, tabangai-oku mulit di jarum, ka dit anak. Nga sid otud akapal lipos-no, ongoontirik-no, nunu-nopo nunu-nopeti kilau, hontok, nunu, tinumabang-no kavi. Mulong-noko duvo jaham, nga amu om noli-kudahai vagu ino inokutan dino jarum irungod dinot anak vagu om kogomo. Na boros dinot vozoon, Banal-no bala mitimbang i ahat, nga iti-keti nopongo-no. Iti-no i puru-nu diti, aso kurang bala diti. Na nokopisavo. . Nokopisavo-kou-no om nokosuhut-kou-no siti, na mamagahau tokou-no. Laidai-po ong osundu, Kino-ringan o momoros, nikid it origi diti do panding dot olombon do songkogos-kogos, na turu ot adau lumigou tokou ditit ulun dot tuntukon do som-pomogunan diti. Ondozo-no ino sinsing om potong-kop-no ino pomogunan. Nunu songrogon, nunu sambansa, Kinoringan-no, tambagon-neri, aso dot a-nokorikot i sinsing mongoligou. Na mongoligou-oku-pogi, ikau iti antad sid riniba, aki, aso o ngaran-nu. Nga momungaranan-oku dikau, tu a-ko-nopo pungaranan ikau. Olihui o riniba ikau, sabap ikau sandapak ot anak do Kinoringan, sandapak ot anak do riniba, ka dit ama dit ondu. O, ka dit anak, nga jonjizai-no turu it adau vagu. Norikot-no i turu adau, na inumpug-no it ulun. Varo varo ong korikot, Adeh, aman, nokokuro-keti, tu ovongi? Kiriniba dati iti siti? ka. Ai sabal-kou, aman, aso tantu do riniba siti. Varo-no ong varo-not riniba diti, sompiding ot avau do riniba om avau do Kinoringan diti, ka dit ama dit ondu. Na amu minintoron it ongorogon antava nunu-nunu songulun, nga inumpug-no ino pemot inot ulun dino. Pomoroso-no it vozoon, it ama dit ondu, Iti diti mumpug tokou-no. Iti pomogunan diti pomogunan tokou. A-po norotuan-kui dot adat. Andang ong biano, rotuan-ku-no ino pomogunan dot adat, ka di vozoon. Avasih, ka dit anak. Topot okonko ioku o mangaratu, aki, Ikau mangaratu, tu ikau saparu do riniba, ka dit ama dinot ondu dino. Mingkakat inot anak, Mining-ining-kou kavi-avi, ondu, kusai. Mokinongou-kou ino boros-ku, ka dinot anak. Iti, ka, rotuan-ku dot adat sid Kinoringan, ka. Ei apakai, ka dinot ulun sid savat, tambavon-neri, kinoringan-neri, nunu o lumaag-no, rogon dot araat, limiis (ka di tinongon). Boros dinot aki, Kada-po momoros aki, pungaranai-ku-po laid ikau. Ikau diti, ikau-po retan di Ligun. Retan-ko-pogi di Ligun. Iti pomogunan dahai diti, a-no norotuan dot adat. Dikou do pomogunan, na a-po norotuan dot adat. Ikau-no porotuvon dot adat, ka di aki. Apakai, ka dit anak. Ba, ka di Ligun, ikou kavi-avi, ondu kusai, anak osukod, nunu otori-maon dikou dot adat biano? Ei, boros dinot kavi-avi inot ulun, Aso dot a-otorimaon. I miraat tokou torimaon-za, i mivasih torimaon-za, Miraat tokou, iokoi lobi-okoi avantangan dino, tu adau-adau-okoi mindahu sid pomogunan dikou. Nunu dahai o kosu-pan dit adau adau mindahu sid pomogunan dikou, ka dioti. Amu, ka di Ligun, okonko iadino. Bang kigazad-okoi sid riniba, ogumu ikou mangaratu do karaatan sid riniba. Ong aso kasaap sid riniba, a-kou oboli aratu dot oruol do riniba antava karaatan dot nunu-nopo sid riniba, ka. Mokinongou-kou kavi-avi, Tungkus-monungkus sampai avi ot umul diti pomogunan, bang varo karaatan dikou sid riniba, musiti mangalavan-okoi. Mangada-okoi do karaatan diti pomogunan dikou, ka. Apakai, ka dit aki Ligun. Na nopongo-no, nehas-no, navi-no it akanon.

Page 41: Tangon Do Rungus A4

42

Na boros dinot aki, ama dinot ondu, Ligun, ka, bang adau do suvab dino na muli-kou-no sid riniba, kovozo ino-pot ahat dino. Adeh adaki, ka dinot Ligun, amu elaan dahai vazaan diri, ka. Li amu osodu iri, ka dit aki. Ong antad sid dohon amu osodu. Ino-no it ipovit-ku dit ahat dino, Iso guzi dino, horogo dinot aki turu panakavan. Apakai, ka dit aki Ligun. Orikot-po i janji diri, Na aki, ka dinot vozoon, vozoon do kinoringan, osukod, Na kakan-kou-nobo. Diti vazaai dikou. Ponginakan-po, ka. Nokoponginakan-nopo, dompihot-no om pamanau-no dit pinuduk dit aki dau, it ama dit ondu. Mulong nosimban dot adau, na posisot sid valai dau, nokouli. Adok, boros di aki Ligun, Banal-noko posundu i aki, iri-ogi koledo-oku di mantadi-okui, om okonko oduruk-duruk. Iti om mantadi di aki, nga mulongko nakavi ot adau nga amu. Na iti diti dikau dot anak, ka di Ligun. Tokou-po magahau, ka. Pangagama-no i Ligun dot aso rinantai, tinaapan-nopo dot natad om mangagama do valai. (Nelaan-po-kagi ong osun-du ot ulun. Na ong i Ligun kukupo itit ulun do pomogunan diti, ulun-no, dupot-no nunu-nunu sondupot, tu iti tokou diti kodori, kadan-po dot olingo-olingo dot tanid-po dot osundu. Asot adat iti pomogunan diti i mula-mula. Miobpinai mikuro om misavo-nopo. Aso hoturan kodori. Vagu-vagu-po kourugi diti pomogunan nga dupot, nunu-nunu sondupot, pinanggil kavi di Ligun kemot di monginakan iosido, amu-no ong i bansa dot ulun). Na mumpug-no it ulun. Noumpug-nopo it ulun, keso-no om tangao do varo-varo, ka di Ligun. Koduvo om mangaratu-oku-no dot adati diti pomogunan, tu iti pomogunan tokou diti bang a-orotuan dot adat, siombo-no ot umpug dot iaditi, miobpinai, nga ogumui misavo, mipinsan haring nga oboli misavo, tu a-norotuan dot adat. Iti-no kodup diti guvas dot ulun, tu noponu-no do kalasu iti pomogunan. Na rotuan-ku biano. Takalai, kavi-avi inot ulun mokinongou-no kavi-avi, dolu-po om idi amu oboli misavo, antava miobpinai amu oboli misavo antava mikominanan, nokuro ong mipinsan haring, antadko biano sampai penrobuk iti pomogunan, a-oboli misavo. Ino-no rontob pongokunan-ku dot oboli misavo, mipinsan kentolu om mipinsan kenduvo oboli misavo. nga otopot suvaiko kopikid do boli do sompi monginan om oboli misavo. O, ka dinot ulun, insani kahangog dot ulun inot otorimaon, (tu banal-no ko bang iti ralan diti a-alaid ot umul diti pomogunan om sumorob. Sampai pinokunan antad sid savat ahali o karaatan, kalasu tokou iti pomogunan monunsui dinot ulun sid savat. Manjadi oruol tokou nga oholian antava parai, gandum, nunu-nopo sontonomon aso mopud. Avantang-neno do norotuan dot adat do iadino). Na nopongo-nopo i riniba, indohuo-no di Ligun i tambang kalasiu, pavus, palanuk, nunu-nopo, bakas, soguluvo-no mongoduat, Ikau adakas, nunu i dikau do poruru dot indomoon-nu dot aso kolumaag-nu, ka. Aso, ka di bakas, ioku, ka, sera-nu koimot-ku do ginamaan dikou nga mangakan-ku, ka di bakas. Avasih, ka di Ligun, gosuvon-ko, nga aso kolumaag do riniba. Kosulung-ko valatik, nga aso kolumaag dahai, tu kisala-ko. Tu siombo kematan dot totonomon antava ginamaan dot ulun aso mitimpa sumuvang mangakan, ka. O, ka dinot bakas, sera-ku katambi dot ulun dot ikou riniba, mongogogol- oku, ka di bakas. Apakai, ka di Ligun. Siombo-ko kotombian dahai, ka di Ligun, tokonon-ko, ka. Apakai, ka di bakas ino, otorimaan-no vagu.

Page 42: Tangon Do Rungus A4

43

Ba ikau adambang, nunu o dikau dot okunon diti pomogunan, ka di Ligun. Asot okunon-ku, ka di tambang, ino-no ot okunon-ku, sera kosuvang sid ginamaan dikou, gandum, ka, parai, ka, manga-kun-oku, ka di tambang. Ong aso kolumaag, sung-kolihan-ko, nga aso kolumaag dahai ong ikau, antava gosuvon-ko, usikan dot asu aso kolumaag-po dino, ong ino-no i dikau dot ohoon, ka. O, ka di tambang, na nopongo-no. Na kavi-no-peno iadino orikatan-no i pavus. Ikau adavus, nunu ot okunon-nu, ka di Ligun. Adok, ka dinot pavus, Ligun, asot okunon ong ioku, ino-no ot okunon-ku dot akanon-ku, palavan, lasan kazu, sera-nopo om mangakan-oku do gandum, sampug, Ligun, sogitan-ogi dikou diti pomogunan, tu mangakan-oku-po do gandum om sampug dino. Kisumbang dot agazo iti pomogunan diti. Tungkus-monungkus ingaton-nu, ka di pavus, (Sabap i pavus o antad-po kodori sampai biano kodung mongotip do gandum i pavus, mongotip do parai i pavus, atok, ka dit ongomolohing, kopizo tokou iti pomogunan, bai a-nelaan iti kisumbang siti pomogunan diti a-kou-no dati nokorongou ong ikou, tu tohudi-kou-no nokorungod. Topot ong ioku nopungan-no di ama kodori do tuturan do iadino---) Na norikatan-no i vulanut. Ulanut, ka, nunu i dikau ot okunon, ka di Ligun. Asot okunon-ku, ka di vulanut. Sera i katambi-oku dikou do riniba, mongiit-oku, moninduk-oku, ka. Ai, apakai, ka di Ligun. Topot sera osomungon-zekau turus tokon tekau, na aso kolumaag dahai, ino-ma ino, ka di Ligun. Aso, ka di vulanut. Ikau angkalamai, nunu i dikau dot okunon-ka? ka di Ligun. Ioku, nga inoi-na, ka di angkalamai, sera pemot do riniba, mongiit-oku. Adau sodop-okoi mamatai dikou, ka di Ligun. O, ka dit angkalamai, sukul kiit-oku, ka. Na nopongo. Antad-no diti i tokou riniba sampai itit ongodupot sitid pomogunan diti norotuan-ogi do buatan, kadat-to. Sabap-pogi i tokou gosuvon tokou ino tambang, gosuvon tokou ino bakas, nga alambat i tokou dot osulian tokou, tu nokopioho-ogi laid dot aso kolumaag. Na sabap iti pomogunan tokou diti (iningon dikou banal, ioku antad dikou korungod dati, amu pengkaa pentuturan, tu tuturanon-ku ino biano, tu ikou songagazo-gazo-kou-no kavi-avi, hatus-no kohondom-kou). Iti di tokou dot ugama it okonko ugama do pinudali, ugama dot hukum laid antad sid savat sid kinoringan, Mipinsan haring amu oboli misavo, mikominanan amui oboli misavo, mipinsan kenduvo oboli misavo ong oboli misavo, suvaiko kopikid do sogit do vogok do sompi monginan o vangal, baharu aso karaatan, tu amu sunsuli sid savat, tu nensogitan. Manjadi a-dara monuturan-oku, nga ikou son-sukod-sukod om ioku lumohing-no. A-ku elaan do piro-po toun ot umul-ku. Iti om sikul tokou om surat nga aso. Sikul om ugama ino-no. Sabap ioku sisiti misavo om osogil-pogi, nga ma a-matag-atag na mindamo indamaan sid sogit. Moku mangada di kiadat-po. (Antad i amai Lagan sid Barambangun, otuturanan i hiza di vulan kotolu di toun 1963). I tangon di vogok Manjadi varo tongonon-ku dit ulun kodori dit ontok di kinelaan di kiadat om i kipasi i riniba di kinotimpuunan di kinapanahakan di rogon di rinait om it adat. Varo-pot ondu do sumuni, turu't adau om turu sodop modop dot aso koposikan. Koposik-nopo di sid koturu-not adau, minonuturan-no iosido dot upizan. Ino-noi gama dau monuturan, Varo-pot ondu do iadko ioku tu baiko sumunii do momurinait do nituduk sid dohon dot nunu song-oruol nga kengkod. Oruol om nukoon nga keng-kodi, oruol om gumazo i tizan nga

Page 43: Tangon Do Rungus A4

44

engkodi, oruol om enggolou dot ulu, nga engkodi, nunu-nopo songoruol ong osunsui iti nga engkodi, ka dit upizan dit ondu di minonuduk di hatod dau. Na ogos-no iri ong duvo't adau iosido mongohondom om nunu-nopo i gama monuduk di hatod dau, nga aso-not a-nelaan. It papasi dit aralom nga nelaani dau, papasi dot oribau nga nelaani dau. It adat dit aralom nga nelaan-no dau, it adat dot oribau nga nelaan- no dau, tu gama do rogon monuduk. Manjadi nopongo-no iri monuduk, na ino-no i boros, Ino-nopo ondig, ka di monuduk dau, hondomon-nu banal, tu ino ma ong amu sunsuzon-nu i boros dino, matai-kou, ka. Na nakasaap-nopo mongitung it ondu. Vogok dau nga aso, manuk dau nga aso. Manjadi amu nosunsui it upizan dau. Ino-po i gama dau minintuduk dot ulun dot, Hodi om hodi o pamasi, ka. Inoi ong kondiri dau nga amu nokoponuluk. Rontob-nopo naparanzat dit rinait om it adat dit nepi dau sampai pentongkop dot pomogunan, misasakag-sakag di rinait om it adat dino. Sogonop it nokosusul dit adat di rogon dino, siri kavi mongining sampai humarap-no kavi it ongoulun. Na nunu-po inot ongkob dinot ondu dino, gulu-po patai it ama, patai vagu it idi, matazo-no it anak dau di kotuaan, sumusuhuto i koduvo, patai-no vagu i kotolu, patai-no i kapat, patai kolimo it anak dau. Om matazo-ogi i minonginipi-no, ino-no it anak do konom. Na varo-po ot anak dot opodok-po, do monungkamang-ogi. Na aso-no minanaud, tu onom it ongobpinai nga minatai kavi. Ino-po monungkamang-ogi ot amu minatai. Na boros dit osukod di valai, Bang ino iadino, tu nopunso-no ioti songongkob, osuhul-no ong koputan-no i rongobon dino. Inot anak dino mozooni, ombo kapatazan ong inot anak dino, ka dit osukod di valai. Dot a-nokosongkuro, ongoduvo-ogi vulan koledo antad dit ongokinapatazan, tu ino gama dino mamadpatai ino songongkob dino nogirunsun-neno suvab-suvab. Iad biano it ama kapatai, susuvab ino it idi o minatai sampai suvab-suvab matai misusuhut-suhut sampai navi it onom ongoobpinai. Koturu-no i monungkamang-ogi ot amu-no minatai ong iri. Na inot aso-no bida, tu okonko milo mongitung. Kuran do koposizan? tu opodok-po? Na pongitung-nopo inot osukod, na ino-no kinoputan-no ino rongobon. Na duvo-ogi vulan antad kapatai dit nopunso songongkob, na varo-no rogon nokorikot vagu dot ininan it ulun do binatang. Minsosodop-ogi nokorongou-no do kuvaja. Adeh, ka dit osukod, Kuvaja dati iri, ka. Tu hondom-ku o tuturan, ong kuvaja do monguni do minsosodop, kirogon do rumikot, ka dit osukod di valai. Na boros dit angaanak vagu di turu dino it banalko ongokakansang, angaanak dit osukod, enizo dot akansang, Kadan mogidu, ama, posimo-zooni ino, ka. Porikotoni ino rogon dino. Poniiman-ogi, ka. Na aso-no pirasaon, banal-banalko ki-rogon. Iri-no i turu it angaanak vagu tinumohol sid binatang. Topot ong it ongoulun do valai dino sionggo-po-ma sinod valai dino, tu minomogidu-no kavi. Ino vogok ino manuk om ino asu ot nongo-kopung sid valai. Dot rontob-no ong okonko sovoli-todok, tu minsosodop di kinopongunizan dino kuvaja, minsosodop di susuvab nokorikot-no i rogon. Ongomimbabaro korikot i rogon. Na boros dit ama, Ikou-nopo dino, ikou-no mong-itung. Bang asaap dikou i rogon, ikou-no. Bang amu asaap dikou, kuozon-po, tu a-kou minangasip diti boros-ku. Tu aso-ma tiiman ong ino dino. Tu norongou-ku-mai ong unizan do kuvaja do minso-sodop, a-madlakad atantu ko rogon o rumikot. Retan do Gugumorung. Topot boros dit angaanak

Page 44: Tangon Do Rungus A4

45

vagu dino, Ama, ka. Kotiiman-ogi do anak do kusai dot okuro-kuro o Gugumorung, ka dit angaanak vagu dit ongokakansang. O, nga ka di ama, Aso-ma kansangan ong rogon. Mikuro-kuro dit diri-oku-po om ikou dino nga aso-ma tenganan. O-bo, tiiman-po, ka dit angaanak. Ba, ka dit ama, sumodop-neti, amu-no songkuro, tiiman-pogi iri. Ogos-no-mahi ong kopikit do sodop, amu-no mahi dot sid kotolu-po sodop o korikatan do rogon. Kodung okonko sovolitodok susuvab-mahi, ka, amu song-kuro iri. Pogi bang amu-kou mangasip, ingatan banal dikou. Aso-ma pinduvaan ong koduhung rogon-no o korikot. Emot-ku ikou dino, ogos migimbang-oku kodori, ka. Topot boros dit anga-anak, Taui, ka, amu kasip-asip-okoi dikau, ong toturu-okoi diti, piro-piro o rogon dino-kai? Asabak-neno i rogon, ka dinot anganak vagu dino. Na bang ino iadino, ingatan-no banal dikou dino, ka dinot ama. Na mad maro-ogi om orongou-neti iadko i sungkad-sungkad ot sangit it orongou antad sid tana. Dot insan-ogi korongou it turu songobpinai, nokotigog ino turu songobpinai, tu ino-po mirimpanau sid valai om it anak dino dot monungkamang-ogi sisirid ongkob. Topot pinosimozoi inot anak dino. Dot a-ogi songkuro ino nokorikot-no i Gugumorung, nikabang-no sid tukad. I kabang dau nga malingko it ongoonsung om ongopalampag nga sumuvang kavi sid kabang di Gugumorung, osingkuk di Gugu-morung. Iri-po-ka turu it angaanak vagu om okon-po ko nokovozo-no kavi dit ongoonsung. Na sionggo-po-ka i turu it angaanak vagu, tu nokotibas-po nga amu-no, tu nonong-onong dit ama. Tu iadko baraton i sumuvang sid kabang di Gugumorung kologod i gama monimpus di Gugu-morung. Na a-impiro ponolon i Gugumorung om tiboros-no dot, Aso-no naku suvang ditit binatang diti? tu mad okonko riniba iti sid rinuvang di tizan-ku diti. Mad somumut. Sinumiombo meti? Sabap pogi bala om asot orongou-rongou-ku do dolou do rini-ba, aso-no bala. A-ko piro itit riniba-no sitid tizan-ku ditit opurimanan-ku, ka dino Gugu-morung. Na tiimai-ku, ka, mindakod-oku, sorisi-don-ku-po it ongoinangkaban dino. Sinumiombo meti? ka di Gugumorung. Na it anak di monung-kamang-ogi dino sid tanga do binatang. Na inot anak dino, varot vogok dot banalko agazo sid tolutug, dot a-insan kalabus ino vogok dino antad-po dit ama nga a-insan kalabus. Mazad-po dit ongoduvo-po sirang antad di sirang di kianak do monungkamang-ogi, tiboros-no di vogok, Anak, ka dino vogok, Hodi-no i Gugumorung, ka. Pogi, ka, ginsango-no ino palampak om rumatu-ko-no sid dohon, tu sumahau-oku, ka. Hodi-no i Gugu-morung. Hago-no tu osomok-no ino, ka. Ba, anak-no naku osobot-no mongitung. Ginsango-no i palampag om tipuon-no i tontom om poumao-no i hakod dau. Na boros di vogok, Doromozo-no anak, amu-po ino, osodu-sodu-po ino. Kakal-po mintila dino ongotontom, monginid dit ongoavau, amu-po korikot ino. Doromozo, ka. Poguluvo i hakod-nu, popitohudizo-ko-ma songihing, pokuvoo-no i hakod-nu koduvo, ka. Na i vogok nga nisikul-no it oruntud, manahau dit anak. Mad tiam amu-po naratu it anak, tu i rogon nga sino-no, tu sumuvang-no i rogon sid ongkob. Anak, ka di vogok, kavid-no sinod vulu-ku sid ipus, tu hodi-no i rogon, emot-ko, ka. Na kakapit-kapit-po inot anak dino. Kinam-kinam-po tumindak ino vogok dino, nga aso-ogi lopoi dino tolutug. Atok, ka di Gugumorung, varo-pot anak di riniba sino, ka. Palad-palad ong nelaan-ku ong akan-ku-neno, ka di Gugumorung, nga amu-no nelaan, tu sori-no, om kuozon-po, ka. Om kinam-kinam tumangkus ino boli dino nga kakali ginusa di Gugumorung. Kali-nopo nga iso-pot ulun mongumo i pialatan do vogok om ino Gugumorung dino. Alaid-laid sang-rantai-po komuan otivol it anak dino Gugumorung. Atok, boli, ka dit anak, hago-no, tu hodi-no i Gugumorung, ka. O, ka di boli, pihot-no banal, anak, kada-

Page 45: Tangon Do Rungus A4

46

po, ka di boli. Kinam-kinam tumangkus i boli. Au, iso ot ulun mongumo i pialatan vagu. Om alaid-laid duvo-no ot ulun mongumo. Alaid-nopo sid napu ino Gugumorung sid timpak-no i vogok. Na ingkad-ingkadai-no dino Gugumorung gumusa-gusa, ong turu o burul om turu o napu i nalapazan dino vogok. Ba, ka di vogok, anak, nalalau-no ino Gugumorung. Na boros dino Gugumorung, Tiiman-po mongogusa dit anak do riniba diri, kuozon-po, nga ingkadai-no gumusa dino. Nengkadan-peno, Anak, ka dino vogok, mintoron-kito-po, anak, tu ioku diti nga lupuhon-oku manangkus, ka di vogok. O-no, ka dinot anak. Na nokentoron-po ino vogok dino, tinumuhun-no it anak. Adeh, ka dino vogok, inot anak, aso-no koruhang-nu diti. Aso-no koruhang ong iaditi. Ioku diti nga mongitung-oku-po do pengkuran diti. Mongitung kito-po do kuran katagan-nu om kuran katagan-ku, ka. Na kasaap-nopo mongitung i vogok, mad borosoi dot, Iti-bo anak, garaso-oku-po, ka. Adeh, ka dit anak, makin-bo dot agaras-ku ikau dino, makin-akin-po dot aso koruhang-ku, ka dinot anak. Ombo-no, ka di boli, garaso-oku-no, ka. Au, ka dit anak, a-ku atamaan tekau manga-garas, ka dinot anak. Ngaran okonko idi nga tim-bangon-ku-no dot idi-ku ikau dino, ka dit anak. Ai, amu, ka dino vogok, garaso-oku-no, ka. Nunu-ka i pangagaras? ka dit anak, tu dangol nga aso, pais nga aso, nunu-nunu nga aso, ka dit anak. Na boros dino vogok, Ponipu do gangou-bo-to, anak, garaso i tatalanan-ku, ka di vogok, kadan-oku tobokon, tu tobokon-nopo ino nga tizan-ku. Suhul-po ino liou tu garason, ka dino vogok. Bang ino-bo iadino, ka dit anak, garason-to-no ikau, ka, tu ogorot-ko-no banal, ka. Panganu-no inot anak do gangou, luminggatao-no ino vogok om garaso-no dinot anak i vogok. Okon-no kokuro i raha di vogok mumbilad-no ino gama sumomput i raha dino vogok. Na i-po anak, nga mongo-vongo-no, tu insan-no pagaraso, iadino gama muraha. Na a-ogi songkuro mimot-imot inot anak kasaap muraha ino, gulu-po it orongou, otutunan dau i dolou dit ama dau, inongon i kenduvo, dolou dit idi dau, alaid-nopo ino dolou dit ongobpinai dau ening dit anak. Ba, amu songkuro om nemot-no i songingkakat it idi om it ama om it ongobpinai dau it onom. Sokoviai ino sino nga nongosukod-no. Dot kinam-kinam-po muraha vaguino vogok dino, valai dino nga turu mitumpuk-no ino valai. Ba nolon-no vagu i binatang. Inot ulun nga ogumu it ulun. I gulu nokosomput i raha dit ama dau om it idi dau sumuhut-ogi it ongobpinai dau. Sumusuhut-ogi turu mitumpuk i binatang, kentolu dapu do sumi-rou-no ino dapu nemot dit anak. Om vagas nga ogumu-no nemot, nunu-nunu-nopo noginisan nemot siri om it idi om it ama nga sino-no, it ongobpinai dau nga sino-no, valai nga turu-no mitumpuk i binatang, dapu nga osirou-ogi it emot dit anak, ulun-po nga ogumu-no. Na nengkod-no muraha. Na ino vogok aso-no ku-ran-kuran nga asot nemot, sakali napatatanus i vogok. Na sino-no kinompusan ino tangon dino. I minagasu it anak vagu. Manjadi varo-pot anak vagu do minagasu. Noko-rikot-po sid keso i burul, ening-no dau it asu do mongusig. Manjadi it anak vagu dino hinumago-no mamanau. Nokorikot-po sid usigon dit asu, nemot-no dau it inusig do baiko langa. Manjadi kodungko nemot dau, tokono-no sampai it asu dino nga amu-no mongusig. Minomoros it anak vagu dino dot, Tokono-ku-po i anga, ka dit anak vagu. Manjadi kodungko noboros-po i iadino,

Page 46: Tangon Do Rungus A4

47

minumbongut-no i langa dot, Tokono-ku-po i anga, ka. Manjadi it anak vagu dino nga banalko ovongo, tu nunu-nopo i boroson dau, nga mambat i langa. Manjadi i langa dino minatai-no om it anak vagu nga minomoros dot, Napatai-no i anga, ka. Na boros di langa dot minambat dit anak vagu, nga minatai-no i anga, ka. Manjadi norongou-po dit anak vagu do iadino, tu minatai-no nga kakali mambat, onuvo-no dau i bilok om tokono-no vagu. Topot mulongko asarok-no tokono, nga kakali do mambat. Manjadi pongitung-nopo it anak vagu, boros dau, Avantang-no beti ong muli-oku-no, ka dit anak vagu. Manjadi amu songkuro nokotigog it anak vagu, tu minomoros i langa do iadko i binoros dau. Nga boros dit anak vagu dino, Ai, ka dit anak vagu, rumosi-oku ong iti, tu asarok-oku-no pagasu nga a-insan-oku kabambol do iaditi, ka. Manjadi kodungko nening dau do koviliu dau momoros, nga momoros i langa, minuli-no iosido sampai inovit-no i langa. Om it asu dino nga nokovozo-no dau. Manjadi amu songkuro iosido manau-panau lupu-hon-no, tu vitilon iosido. Sabap tumonob-no it adau. Om minongohomu dot ologod. Manjadi neng-kod-no iosido mongohomu, pinalamag-no iosido di kampil sampai minonginggat. Manjadi nanu-ogi dau it enggaton antad sid kampil, minongohomu-no langa dot iadko it anak vagu kologod. Manjadi kodungko nening dit anak vagu, topot iosido amu-po nopongo menggat, nga niatag-no dau i kampil sid hogkos om kovidai-no dau i langa, tu muli-no iosido lumombus, tu banalko rumosi dit nunu-nopo i boroson dau nga mambat. Manjadi minsosomok-ogi sid sosogohon, boros dit anak vagu, Adeh, tuliohon-oku ong iti, ka dit anak vagu, sampai minomoros dot, Osuhul-ogi iti ong mintoron-oku-po siti om minum-oku, ka dit anak vagu. Manjadi nokoviliu i boros dau di iadino, i langa nga minomorosi dot iadko i boros dit anak vagu. Manjadi kodungko nening-no dau dot i langa nga sinumusui, hinumago-no iosido minum sampai kodungko nokenum, minamanau-no lumombus rumi-kot sid valai om i langa dino nga inoviti dau. Manjadi amu songkuro osomok-no iosido sid valai om notimpan dit angaanak it anak vagu do misasaan di langa. Manjadi boros dit angaanak minomoros sid idi dit anak vagu dot, Hodi-no it anak-nu sampai varot ovit dot a-za elaan do nunu i sinaan dau. Manjadi it idi dino, nga sinumoliu-no sid apad sampai tinu-mimpan-no dot nemot-no dau it anak vagu do banal-ko kisinaan. Manjadi amu songkuro rumikot-no sid tukad it anak vagu om it idi dino, nga sirii, tu monginud dit anak vagu, tu banalko otomon iosido. Om kodungko nokorikot sid tukad it anak vagu, sinumamung-no it idi sampai minongoduat dot ino-no i boros dau, O ahat, nunu-keti, tu a-insan-oku kopemot antad opodok do iaditi, ka dit idi. Manjadi amu-po notimpa dit anak vagu i duatan dino, tinumimpa-no i langa, dot ino-no i boros dau, Langa-beti, idi, ka di langa di tinumimpa. Manjadi kodungko nening dit idi dot it anak vagu, nga amu tumimpa, topot i langa o tinumimpa, banal-noko rumosi it idi sampai minomoros sid anak dau dot, Nokokuro-keti, ahat, tu ombo iaditi nabambaran-nu magasu? ka dit idi. Boros dit anak vagu, Aso gima nemot-ku do vokon, baiko iti, ka dit anak vagu dino om i langa dino nga iadino i boros. Manjadi kodungko nokorikot-no it anak vagu sid sirang dau, it idi dino, nga modzudu-no dot apui, tu ponunuvan di langa, om it anak vagu dino, nga momuvul di vulu di langa. Kodungko nopongo-no momuvul it anak vagu dino, ahakang-no it apui. Manjadi boros

Page 47: Tangon Do Rungus A4

48

dit anak vagu, Tunuvai-ku-po koduruk i anga, tu kalu ong apatai-no banal ong otunuvan-no, ka di boros dit anak vagu dino. Manjadi nokotunu-po i langa, minomoros-no do iadko i binoros dit anak vagu. Nga, ka dit anak vagu, Nansak neti, avantang-ogi ong pigison-ku-no, ong agazau-ogi koduruk, om makan-oku-ogi ong ansak-no, ka dit anak vagu. Manjadi kodungko nopigis, ginazau-no om kodung-ko nansak, makan-no it anak vagu dino sampai i boros dau do minongoduat dit idi, O idi, ioku diti mogulu dikau makan, topot amu akanon-ku om itit ulu, tu iobi-ku dit ama, ka dit anak vagu. Manjadi nokoviliu-ogi momoros i iadino, i langa nga mino-morosi di iadko i boros dit anak vagu. Manjadi kodungko nopongo-no it anak vagu makan, tinom-bol-no dau i kava, tu it idi om it ama nga amu-po nakakan. Manjadi sasarap-po diri, hinumago-no it idi mamaig, tu andaman dau varo niobi dit anak dau do langa sampai kodungko nansak i vinaig, pinosikan-no dau it ama dit anak, tu makan-no gima ioti. Topot ong i anak dau amu-po hinumiza. Manjadi tinumungag-no it savo dau om inanu-no i kava sampai sinukaban do nosukab-ogi banal-noko ovongo it idi, tu baiko aragang do noponu i kava do iadko kabang. Manjadi hinumago-no it idi momosik dit anak vagu, tu rumosi iosido. Topot amu-no noposik it anak vagu, i langa dino minomoros dot, Ong biano, ka di langa, monuli-oku-no diti dot sampai avi iti sombinatang, ka di langa. Manjadi it idi dino sampai i sid sampaping dit ongkob dau nga migugusa-no minduzu, tu it anak vagu om it idi sampai it ama nga nakan-no di langa. Sampai kodungko nakan i songongkob, mininduzu-no i langa mangakan di sokoviai it ongoulun sid binatang om it ongomanuk om it ongovogok nga navi. Manjadi iadno dino i kinompuso di tangon di langa om i minagasu it anak vagu. It ombolog puhu. Varo-po it anak vagu, banalko elo iosido magasu. Manjadi monikid-nikid ong magasu nga minsobu sid roun do mulung-kulung. Na varot ombolob puhu dot kedu-po it anak agu, rikoton-no it ininsobuvon dit anak vagu om inumon-no i sobu. Manjadi alaid-no, mogontizan-no it ombolog dino. Norikot-po i vulan di kousuvan dau, nousu-no nga kusai it anak dau. Manjadi it anak vagu dino kakali sino i pogosuvan sampai kiro-kiro hopod om tolu toun it umul dit anak do puhu dino. Manjadi i hiza diri nikid-nikid ong orongou dit anak do puhu i dolou dit anak vagu dino, nga tumoronong-no iosido, tu mokitahak dot bakas, sampai tiagon-no di puhu it anak dau dino, nga amu mangasip it anak dino. Manjadi alaid-no dinuat-no dit anak vagu it anak dino do siombo o valai om isai ot molohing. Topot ong i tumimpuuni amu-po boroson dit anak. Banal ong it alaid-no binoros-no dit anak do baiko dalid do kazu i valai om it idi nga baiko puhu om aso ama. Manjadi nening-po dit anak vagu i boros dit anak dino, sinusul-no dau it inintoronon di puhu, nga imatai do modop-odop it anak sid sahau dot alad dit ombolog. Na nemot-po dit anak vagu, ginamit-no dit anak vagu i puhu dino om it anak nga iningutan muli sid valai dau, tu sinavo-no dau it ombolog dino. Manjadi mazad dit alaid-no tinunuvan-no dit

Page 48: Tangon Do Rungus A4

49

idi dit anak vagu i puhu dino, nga nosorob-po i vulu, nokosiliu-no dot ulun i ombolog dino. Nokosiliu-po dot ulun it ombolog dino, osukod-no it anak di puhu dino. Nosukod-po it anak dino, minogosun-no iosido, nga kinam-kinam mogosun ino, nga suvai intoron ong noponu ot alud. Manjadi amu songkuro koledo linumazag-no it anak dino rinumikot sid tumpu do Burunai. Nemot-po di Solutan it montorik dit anak do puhu dino, banal-noko ovongo iosido sampai amu kobongut. Mazad di turu-not adau siri-siri it anak do puhu, pomoros-no iosido dot, Ino montorik-nu dino onuvon-ku-no. Ino-no ot idagang-ku, papa-son-ku iti pomogunan-ku, ino-no ot itahak-ku sid dikau ponong sid kosilahon dot adau, ka di Solutan. Manjadi inakun-no dit anak do puhu i boros di Solutan dino sampai minamanau-no it anak do puhu sid ponong sid kosilahon dot adau, tu manaud-no iosido di nunu-nopo sambarang i suvang di pomogunan di notobus dau. I palanuk om i raja om i Obunavas. Varo-po ong ino raja dino minutanom do runti. Manjadi sumuni-ogi ino runti dino, amu-no engkadan di raja mogkodimot, tu banalko engin iosido dino runti dau dino. Topot sumuni-ogi amu-no engkadan do palanuk mangakan, suvab-suvab ong imatan dau nga akan do palanuk. Manjadi sinuhu-no di raja it ongouripon dau do magazup, tu tazonko anu ino palanuk di mangakan dit runti dau dino. Do susuvab-po diri, sakali-ko amu nantakan dit ongouripon i raja magahas, tu banalko engin ong iosido-no o kemot do nokosulung-no i palanuk dino. Dot amu-po nokorikot ino raja dino sid azup, emot-no dau do nokosulung-no i palanuk dino, sampai i palanuk nga minatai-no, Na, ka di raja, osubak-ko-no bala ong ozupan-ko-no. Ikau-no ma ot banalko mangavi ditit ongorunti-ku, ka di raja om iduo-no dau sid azup i palanuk diri om pogilizo-no sid ponong likud dau om undao-no dau it azup. Dot mongunda-ogi, titangkus-no diti palanuk, tu okonko minatai-no, baiko nemot-po dau iti raja do rumikot, pisingpatai-no, tu rumosi di raja, sampai boros di palanuk, Nia-nia, ka di palanuk, indoson-nu raja ong minatai-oku-no do baiko misingpatai-oku diti, tu rumosi-oku-ko patazon-oku dikau ong amu-po minatai ot emot-nu, ka. Amu-oku sumulung vagu sinod azup-nu dino, tu kapatai bala ino, ka di palanuk om panangkus-no nga okon-noko nemot-po vagu di raja, gina-po iti raja diti nga banal-noko humungot, tu nokosulung-no dara iti palanuk, nakalabus-ogi. Manjadi minuli-no ino raja dino do banalko olungui. Manjadi suvab-suvab-no ino raja do mogkodimot ditit azup dau, tu mangalu-kalu ong kosulung-po i palanuk. Mazad-po di sid koturu-not adau nokosulung-no vagu ino palanuk sid azup dino raja, gam-ogi ong iri notopuan-no dot ongogizuk, i kabang, i busul, nga nongotopuan do gizuk. Na, ka di raja dino, asabak-ko-no adalanuk, nokosulung-koi vagu ong alaid-no. Amu-oku sumulung vagu, kanu, nga nokosulung-koi vagu, nga oruvan-ko-no dino, ka di raja, om rikoto-no iri. Kodung norikot, mad tontobo i sungkoliu om panganu-no do kazu om kiriho-no pensodu-sodu, tu amu-no tuduon dino raja ino palanuk, tu asakahan-no iosido dino palanuk, notopuan-no dot ongogizuk it ongoinan, dot nokensodu-sodu-po iri om titangkus-no dino palanuk tu amui minatai, baiko kosulung-nopo di minsusuvab, pingkodim-no dit ongokilau, tu mokiakut dit ongogizuk, tu ong korikot i raja diti nga emot do notopuan-oku-no dot ongogizuk, tantu amu-oku-no kovidan diti, tu asakahan-no dohon, ka di pongitungan di palanuk dino. Nga korikot-no i raja nga banal-banal-ko

Page 49: Tangon Do Rungus A4

50

amu-no kinovidan, tu asakahan-no di palanuk. Na, na, ka di palanuk, raja, indoson-nu-ko minatai-oku-no, nga amui minatai-oku diti, baiko minokiurun-oku dit ongokilau om minokiakut-oku dot ongogizuk, tu rumosi-oku ong emot-oku dikau om rontob minatai, bambangon-nu, tu oubasan-nu-no ong baiko misingpatai. Topot ong kigizuk-no bala ot emot-nu, aharapan-ko-no do minatai-no. Kagi amu sumulung-oku vagu sinod azup-nu dino, otutunan-ku-no banal. Kagi ong biano, tu induvo-oku-no kosulung, ka di palanuk dino om kinam-no tumangkus nga minsanko nemot-po di raja nga amu. Na minuli-no i raja dino do banalko olungui iosido, tu asana-po di boros di palanuk om asana-po dit mangakan i palanuk dit ongorunti dau. Nokouli-po iri, inumpug-no dau it ongoulun dit elo mongitung om duato-no dau do kuran-po o konuvan di palanuk di mogkovulai sid runti dau. Topot boros dit ongoulun, Pogi-no ong iokoi-po om varot elaan do konuvan dino, minsanko ikau-no, tu raja-no o pongoretan nga amu i kelo do kuran o konuvan dino palanuk tu banalko kiakal ong palanuk, ka dit ongoulun. Na kakali dot amu mingkod ino raja dino mongoduat dot isai-po ot elo mongitung, tu ong varo kelo om varo konuvan dino palanuk dino, tahakan-ku do soribu o ringgit, ka di raja. Topot asot ulun dot elo. Manjadi alaid-no diri, nokorikot-no i Obunavas sid raja om korongou di raja do banalko elo i Obunavas dot ongoakal, dinuat-no dau do kuran o konuvan di palanuk di mangakan di runti dau dino, tu ong anu ilo palanuk dilo, ka di raja, tantu tahakan-ku ikau do soribu o ringgit, ka di raja. Na, boros di Obunavas, Ioku-no nga asot elaan do konuvan dino, nga ong ogorot-ko-no banal, pongo-nuvo inot ongouripon do pulut dot ongomirad do poo kolombono, ka di Obunavas. Norongou-po di raja iri, suhuo-no it ongouripon dau dino nga okonko alaid-alaid-po, tu banalko ogumu it ongouripon dau. Nanu-po iri i pinokianu di Obunavas, gamao-no di Obunavas dot anak-anak i pulut diri om sovarai-ogi om banatai om sigarai, om pokovido-no dot dango-dangol om pasaano-no do bilo-bilok. Nopongo-po iri, ovito-no di Obunavas sid pinutanaman di raja do runti om pehimo-no do solug om impao-no dau. Na nosuvaban i Obunavas diri nga aso nemot di Obunavas do mulai i palanuk sid runti di raja. Mazad-po di moruhai-no sumuvab, kiro-kiro ta-langan palad, emot-no di Obunavas do mulai-no i palanuk, gam-ogi mibokut-bokut-no iti palanuk. Mazad-po dit osomok-no sid anak-anak do mun-danda monibas om monokon, Ai, anak-anak, Monguro-ko sino. Iva sino, tu mulai-oku sid tanom di raja diti. Kagi sumuvab-no iti, amu-oku dati kakan om korikot i raja. Ino-pogi pogidu sino, ka di palanuk dino, Topot itit anak-anak diti okonko mogidu, tu baiko pulut o ginama di Obunavas. Ai, anak-anak, pangasip-bo-to, tu amu-no-ma song-kuro iti om sumuvab, amu-oku dati kakan om osuvab, korikot-no dino i raja diri, ka di palanuk, nga okonko mumbongut itit anak-anak diti. Ai, ikau-no anak-anak ot amu mangasip do tiagon, nga ong amu-ko mangasip, asabak-ko, ka di palanuk, Ino-pogi, tahan-no sino, tu sandangon-ku ikau, ka di palanuk, om pingunda-unda-no iri om rikoto-no itit anak-anak om sompi pototsoko-no iti longon dau sid kangkab dit anak-anak dino, nga monguro, tu amu, sompi nasapak iti duvo iti longon di palanuk dino sid kangkab dit anak-anak. Na, ka di palanuk, ikau-bo gima amu-ko mangasip do tiagon, nga ino-pogi kada kovidai ino hakod-ku, vilihai ino, tu iti mibobog suvai amu mikavid ong

Page 50: Tangon Do Rungus A4

51

sompi kusai, ka di palanuk. Topot inot anak-anak dino okonko mumbongut, tu baiko pulut. Ai, ikau-no anak-anak ot amu banal mangasip, tu iva sino, kangku, nga amu-ko mangasip, amu-ko iva, totsokon-ku-po ikau, kovidan-nu-no ino longon-ku, nga vilihai ino, tu ong amu-nu vilihan ino, lobi-po asadan-ko, tu pasadan-ku-po ikau, ka di palanuk. Topot inot anak-anak dino, asot nunu, tu baiko pulut o ginama. Ai, ikau-no anak-anak ot amu mangasip, nga engat sino, tu pasagan-ku ikau, ka di palanuk, om ingkongo-no miduvo it hakod dau om pasagai it tizan dit anak-anak, nga monguro, tu amu, sompi nasapak iti duvo i hakod dau, Na, ka di palanuk, Vilihai, kangku, nga banalko amu banal mangasip do barasan, nga osubak-ko ong ioku-no, ka di palanuk. Ino-pogi vilihai-no hakod-nu dino, ino longon-ku, amam, do mibobog do mikavid-po, ka di palanuk, tu ong vilihan-nu-po dino ino, amu-po asadan-ko banal. Tu bang oringilon-ku-no ikau dino, lobi-po dot asadan-ko, ka di palanuk. Topot inot anak-anak dino okonko mumbongut, tu baiko pulut o ginama di Obunavas. Ai, ikau-no ot banalko amu mangasip do tiagon, nga asabak-ko-no ong oringilon-ku-no ikau, ka di palanuk dino om oringilo-no itit anak-anak dino, nga monguro tu amu, nababong itit ulu dau sid pulut, om kinam moguhod iri, tu amu-no kemot itit palanuk monguro tu amu, notopuan-nopo do pulut it inan dau, tu iti longon om iti hakod, nga gulu-no kototsok sid pulut, poringilo-no itit oringil dau, nga nababong it ulu sid pulut nga notopuan-no kavi it inan dau do pulut. Om kemot di Obunavas iri, rikoto-no om pogungo-no di Obunavas di dangol dau it ulu nga minatai banal i palanuk. Na, ka di Obunavas, osubak-ko bala ong osuputan-ogi inot akal-nu, amu-ko-no bala kapangakal, ka di Obunavas om onuvo-no dau i palanuk diri ovito-no sid raja om kemot di raja diri, banalko otomon, tu ounsopot banal i raja di napatai di Obunavas i palanuk, tu asana banal iosido di boros di palanuk, dot, Raja-oku, kanu, om osusa-koi gumama. Ong raja-no ioku, tu ikau o mananom, ioku o mangakan, ka di palanuk diri. Iri-no om minatai-po i palanuk, tu i Obunavas-no nakapatai, banalnoko otomon i raja sampai tinahakan-no i Obunavas do soribu o ringgit, iadko i janji laid di piniupakatan di Obunavas. Sampai tinahakan-po di raja i Obunavas dot ongo-kosulungan om kakanan tu banal-noko ounsopot diti napatai di Obunavas i palanuk. Manjadi iadno dino ong ino tangon di palanuk dino om i raja om i Obunavas, suvaiko napatai i palanuk ong i Obuna-vas. Manjadi iadno dino o kinompuso ong ino dino. I tangon di Mongkig di minodiuk Manjadi i Mongkig banalko elo modiuk. Om it ulun ong elo banal modiuk, nunu-nopo sompuru, oumo kavi dau, tu modiuk sid tanga do pigimpuruan, mogidu it ongorogon, tu rumosi ong korongou do modiuk, tu ong Liliukon, banalko ikorosi dot ongorogon, tu banalko randavi ong Liliukon, aso kotori nunu-nunu songrogon sitid ongopomogunan. Manjadi ong modiuk manangon di kavazao di Liliukon di banalko ongorandavi, om ongorampus-no, mangazou-nopo o kenginan dit Ongoliliukon. Manjadi i Mongkig dino minodiuk sid ongopuru, tu engin iosido mongumo dit ongopigimpuruan. Na sokoviai it ongopuru dino nga aso-no dot amu noumo dau, nga

Page 51: Tangon Do Rungus A4

52

aso i karaatan dau, tu i Liliukon o monulung dau dino. Manjadi varo-po puru do retan, Sid Kobu tovorok. Ino puru dino banalko agazo-ko puru. Manjadi minodiuk-no i Mongkig sinod puru dino tu ong ino puru dino, dahai do puru, ka di Liliukon. Manjadi minangasip-no i Mongkig. Manjadi i Mongkig dino di mongumo-no di puru dino, suvab-suvab nga modiuk iosido sino, tu norongou-no dau ino puru dino puru di Liliukon, tu iadko tumanggai iosido di Liliukon. Manjadi ong i tumimpuuni, aso-pot orongou di Mongkig do mangambat dau, ong it alaid-no, varo-no tumimpa di Mongkig, dot ino-no it orongou di Mongkig, Sundarai Mongkig, ka dit orongou di Mongkig. Manjadi i Mongkig dino, amu-no mingkod modiuk sino, tu nelaan-no dau dot banalko puru di Liliukon i puru sino. Manjadi monikid_nikid ong modiuk i Mongkig dino, nga varot orongou dau do mangambat dot, Sundurai Mongkig, ka dit orongou. Alaid-no iadino do suvab-suvab nga siri i Mongkig, tu modiuk iosido, minodop-no i Mongkig dino do hiza di minsusuvab, nokodop-po i Mongkig diri, ponginipi-no do varo kabarasan tinumoronong silod hatod dau dot ondu, do nokorikot-po silod hatod di Mongkig it ondu, pomoros-no dot, O Mongkig, ong suvab pamanau-no sid rahat om zuzu-no sid tim-bang do rahat, bang varot emot-nu do nunu-nopo, kadan-nu-no dot amu ombirion, ka dit inipi di Mongkig. Noposik-po i Mongkig diri, pongitung-no iosido do kuran it inipi dau dino. Manjadi pongitung-nopo i Mongkig, kuran-kuran nga suhu-ton it inipi dau. Netung-po dau iadino, pamanau-no iosido sid rahat do nokorikot-po sid rahat, zumuzuho-no sid timbang do rahat dot amu-ogi songkuro diri, nokemot-no iosido do sanglangod-no o vulu do banalko olombon. Nemot-po di Mongkig diri, ombirio-no dau, tu ovongo di iadino i kolombon di vulu. Alaid-no mongombiri i Mongkig diri, mad kipongitungan iosido dot okuro-kuro ong sumuvang sid kinalapakan di vulu, tu imatan-no dau mad oruzon iosido. Netung-po dau iadino, nga sumuvango-no sid vulu diri, do nokodop-odop-ogi iosido om lontop-no ino vulu, nga monguro amu, nokosuvang-no i Mongkig dino, elaan-po di Mongkig mogidu nga amu-no, om ino vulu dino nga rinumulun-no sid rahat. Na mulun-rulun-no i Mongkig dino, alaid-no diri, nokodompil-no i Mongkig sid timbang do rahat vagu, do nokodompil iri, lapak-no ino vulu, om sirot-no i Mongkig diri, nga mad amu otutunan dau i timbang di norikot dau, tu pomogunani do vokon. Manjadi minimpanau-no i Mongkig diri, sampai minamanau-no dot amu elaan dau do sionggo o rikoton dau, tu amu elaan ino pomogunan dino. Topot amu songkuro manau-panau i Mongkig diri, nokorikot-no do valai dot ino valai dino, banalko ogumu, tu kavalazan dot agazo. Na mivongo-vongo-ogi i Mongkig diri, tu momili do sionggo ot indokodon dau, tikodim-no dit iso it ondu do pendakod di Mongkig. Boros dit ondu, O aka, indakod-no, nokokuro-ko, tu alaid om nokorikot-ko-ogi siti. Alaid-oku-no monginud dikau, ka dinot ondu. Na mindokodoi i Mongkig siri. Nokendakod-po i Mongkig, uhuso-no dit ondu dino i sinsing dau om posulungo-no sid di Mongkig, na inot valai dino nendakod di Mongkig dino, tolu-no o sinumuvang, nga natandas dot ongoondu, nga banalko ongo-tomon di nokorikot i Mongkig sino om inot ongoondu dino enizo do sumuni. Manjadi amu-po nakakan i Mongkig diri, varo-not isot ot anak vagu tinumoning di Mongkig, noko-toning-po iri, potunuzo-no sid di Mongkig i kampil dau, tu penggat di Mongkig om i Mongkig dino nga nitunui-no i kampil dau om sompi penggat-no iri, I mongkig nga momintorung-no it umos sid odung, iti tinumoning diti nga momintorungi it umos sid odung.

Page 52: Tangon Do Rungus A4

53

Manjadi nopongo-po iri minggat, minuli-no it ulun di tinumoning di Mongkig. Manjadi nokouli-po i tinumoning di Mongkig diri, uhuso-no dit ondu koduvo i sinsing dau om posulungo-no sid di Mong-kig, dot amu songkuro iri antad kinosulungan, varo-no vagu tinumoning di Mongkig, dot mahi ko anak vagu. Kodung nokotoronong iri, nga nitunui-no i kampil dau patahak sid di Mongkig om i Mong-kig dino nga iadiko ino, om pinggat-no iri miradi, tu sompi momintorung-no it umos sid odung, tu sompi sadaoni. Nopongo-po iri minggat om mulio no i tinumoning di Mongkig, Manjadi nokouli-po i tinumoning di Mongkig diri, uhuso-no di kotolu it ondu i sinsing dau om posulungo-no sid di Mongkig dot noko-sulung-ogi, varo-no vagu tinumoning di Mongkig dot anak vagui. Manjadi ino tinumoning dino nga iadiko ino, tu kodung nokorikot sino nga nitahak-no i kampil dau sid di Mongkig om i Mongkig-no dino nga iadinoi, om sompi penggat-no iri, miradi tu sompi norurusan dot umos, i Mongkig dino nga nojuhus it inan dot umos. Ino-no tinumoning dino nga nojuhusi it inan dot umos. Manjadi nopongo-po iri, minuli-no it tinumoning di Mongkig. Nokouli-po i tinumoning diri, pomoros-no i kotolu dot. Mong-kig, osuhul-no ong muli-ko-no, tu amu-no dahai asakapan, minsanko iri, amu-okoi-no kosungkob, ka dit ondu dino om tahakai-no i Mongkig do butiza om kurabai-no dino sapu tangan dau, nga tigogi, nokouli-no i Mongkig sid dau do pomogunan om i Mongkig dino minsanko nakakan sid pomogunan do Liliukon nga amu. Iri-no rontob ong i Mongkig dino, minsanko obinsakit, nga amu, tu nokorikot sid pomogunan do Liliukon, sampai i suvang do valai nga amu sumakit. Manjadi iadno dino ong ino tangon di Mongkig dino. I raja Molimbonog om i Kamuliang Banog Manjadi ong ino tangon di raja Molimbonog dino om i Kamuliang Banog iadino, Varo-po i Solutan, duvo-ogi it anak dau nga sompi kusai. I ngaran di kotuaan, raja Molimbonog, om i ngaran di komu-lakan Kamuliang Banog. Manjadi inot anak dino sompi el-elo-ogi mindahu-dahu sid tana. Manjadi inot idi dit angaanak dino di mongutatang dit angaanak dau, suvab-suvab nga mogom-ogom sid tamparon do tukad om potingaha sid ruzou dit osomok sid natad dau, tu mongimpa di mirumun it ombolog sid indai, Ong i tumimpuuni otibangan-po it anak dau mizazo, ong it alaid iri, amu-no otibangan it angaanak dau, tu okovihi-no potingaha sid indai. Duaton di Solutan iri, nga okonko tumimpa, potingaha-nopo sid indai dit osomok sid valai dau, dot antad-no do sasarap sampai sumodop, nga potingaha-no potingaha sid indai. Manjadi nosingkop-po i tolu vulan diri, nokotigogi i Solutan do mongingkokodim i savo dau, tu pemot dit ombolog. Boros dit ondu dino sid solutan, Imatai-po ino ombolog, ilo dilo antad-po di tumimpuun-ogi mirumun ot imp-empaon-ku-no, tu avantangan-oku dino mirumun-ogi, nga it aso-pot ontolu, tu tumimpuun-ogi mirumun, duvo-duvo inot obingrikot, sampai i kiontolu-no om kianak-no, tu nadsa-no it ongoontolu, nga duvo-no duvo inot dot obingrikot, sampai inot anak dino nga duvo-no laid, tu duvo inot ontolu dino. Manjadi ongo-koturuan diri antad kinadsaan dino, emot-ku-no dot iso-po inot obingrikot dino monumad dit angaanak dau, tu amu-ku-no elaan do kinumuro-no i koduvo diri, dot ongokoturuan diri, varo-no vagu koruhang dinot ombolog. Topot okonko

Page 53: Tangon Do Rungus A4

54

i-po koru-hang dau laid, inoi tanid-noko ombolog i koko-koruhang dino, sampai ino koruhang dau vagu dino, tu mabang-no monumad dinot angaanak dino. Manjadi ong i tumimpuuni, avantang ino gama, tu miradi o gama dino monumad, do iadko i koruhang dau laid, Topot ongoturu-not adau iri, emot-ku-no dot rumikot i kamung do misasaab dot uva do kazu dot duvo nenan do sompi kirugi. Manjadi nokorikot-po sinod rumun dino patahako-no sid anak, nga tinduko di keso, nga rinumatui, tu notodok dino rugi. Potindu-kai-no di koduvo i koduvo nenan, nga madi ko rinumatui, tu minatai-no. Manjadi solutan, itungo-no banal ino kobuatano dino, tu ong ioku banalko humongkob-oku, tu kiroon-ku kakal-oku-po mizau, osinang-po ioti ongoanak dino, tu ioku-po gima o manaud. Topot ong matai-oku-no diti, om baiko nokosingkapu-po o manaud dioti dino, amu-ku-no elaan-po o kuran-po o gama sid dioti angaanak dino, Kiroon-ku iadnoko ino gama dinot ombolog dino, tu okon-noko anak banal-po gima dau om baiko nokosingkapu-po iosido, ka dinot savo dino solutan dino om kinam-no mogihad iri, dot iri-no i piboboros di mogihad, sinian diotit angaanak diti ong matai-oku-no, asansara-no ioti diti, tu okon-noko ioku-po o manaud, iadnoko ino gama dinot ombolog ino gama ong baiko nokosingkapu-po, ka dinot savo dino solutan. Manjadi ino solutan dino, banalko ovongo di buatan di savo dau sampai nitahu-no di solutan i hal dino sid ginavo dau, tu mongitung iosido do kuran kosondoto, tu iadino ino buatan di savo dau. Manjadi ongoturu-ogi vulan iri antad di kina-barasan dit ondu do iadino, minatai-no iosido. Minatai-po it ondu diri, panansavo-no i solutan, tu ong ulun dot ongosasaat, okonko ongolalaid om kisavo. Manjadi panansavo-nopo iri, dajang. Na ino dajang dino banalko asamod ditit angaanak di solutan, tu silihon-no dau dot anak banal dau, tu okonko kianak-no ong iosido. Topot ong i son-toun-po, aso-po kuran-kuran do barang, ongoamu ataud i nokosingkapu dit angaanak dino. Topot ong it alaid-no, iri mad amu-no avantang i gama dit inazon manaud di anganak dino, tu suvab-suvab-no dot mangahabal sid solutan do retanko araat it angaanak dino. Na it ama dit angaanak dino, i Solutan okonko mikotoron, somul koling iosido, (onu-po) ong ulun do banalko midagang, suvab-suvab-no koling, ino-no om suvab-suvab-no do mangahabal it ondu sid solutan dot retanko araat it angaanak, Nga varo-no oduhon di solutan it anga-anak, varo-no bo ong amu, tu kakali dot andaman di solutan i boros di savo dau om i gama mogihad. Na alaid-no diri, banal-noko rinumaat-no i gama dit ondu sid angaanak. Hiza do sasarap do mamanau-ogi i solutan sid tuhunan, do nakatanob-ogi iri om tikodim-no di savo dot, Imatai-po dinot anak-nu mongingut ioti dohon kumiagai, amu itungon dioti dot idi-oku dau, ka dit ondu. Nopiguli i solutan dino om dompihatai-no i naganak dau om suhuo-no kumozou, tu, ka di solutan, amu-ku elaan dot isai dikau dino do banalko araat, osuhul-no ong popi-tongkizadon-ku ikou, tu ino savo-ku dino banalko araat, tu mongingvusung dikou. Osuhul-po do kokozou, ka di solutan. Na, ka dit angaanak dino, iokoi diti kumozou-no, tu suhuon-okoi-no dikau, banal-banal i boros dit indi, sinumondot-no iti, ka dit angaanak dino, om sompi pangagamit-no do kuda do sakaan om pikid-no do pana om sumokoo-no inot duvo inot anak dino om pamanau. Na inot ama dino di minamanau it anak dau, mamarabag-no do romou i mato dau, tu opus dit anak dau, om andaman-po i boros di savo dau laid. Manjadi ino duvo inot anak dino nokoudan-po sid kuda, loposo-no ino kuda dino om kinam-no tumangkus ino kuda, nga iadko tumud-tulud, tu banalko sompi nopili ino kuda

Page 54: Tangon Do Rungus A4

55

dioti, suvai-suvai mintoron-no iri ong sumodop. Sodop-po diri, modopo-no ioti sid tanga do ralan, nga sompi nokodop-po iri, nga suvaiko noposik i kotuaan ong talangan palad, do mosik i kotuaan, orongou dau itit ombolog do monguni do miboro-boros. Boros di sid ponong kosilahon, Ong ioku diti ot akan, banalko agazo o guna, tu rumaja-no do sasarap, ka di ponong sid kosilahon. Om duato-no i ponong sid kotonobon ong nunu o guna ong akan do riniba iosido. Nga, Ong ioku diti ot akan, tanid-no, tu aso-no kapatazan, ka di ponong sid kotonobon. Manjadi korongou-nopo di kotuaan iri do iadino, onuvo-no i pana dau om sompi panao-no nga sompi rumotuo-i sid tana, naratu-po it ombolog diri, posikai-no it obpinai dau, tu kakali do modop ong it obpinai. Boros di kotuaan, Posik-no, tu sumuvab-no iti, ka om pematai-no it ombolog dino, tuturano-no i hal dino sampai boros di kotuaan, Ombo ot suhulon-no ong ikau mangakan, ka di kotuaan. Topot boros do komulakan, Ombo-ko ikau, tu ino dino dikau do barang, ka di komulakan. Na, ka di kotuaan, osuhul-no ong ino rumaja do sasarap o dohon dot akanon, tu osuhul-po dot ikau ot amu matai, ka. Na pinikidan-no dioti ino mangakan ino. Dot amu-po kansakan menggat antad kinakan di dioti miduvo dino, minatai-no i komulakan, i minangakan dit amu matai, ong ioku diti ot akan, ka dit ombolog. Gina-po itit obpinai baiko mogihad-po, tu minatai-no inot obpinai dau do komulakan. Manjadi nabasan-po mogihad iri, sakaai-no i kuda dau om pamanau, tu mogihim dot ulun dot elo minguru dot oruol. Na amu nokosongkuro iri, nokorikot-no iosido dot kavalazan dot novokou do turu vatu kogozoo o kinogomon. Dot nokorikot-ogi i Raja Molimbonog dino, gara-garaon-no dot, Atag-po-ma ka dit ongo-ulun sino, tu kiraja tokou-no, ka. Manjadi dinuat-no di Raja Molimbonog do nokokuro tu iadino, nga boros dit ongoulun, Iokoi diti amu mikatantu o raja dahai, tu amu kogoos diti dahai do pomogunan, tu iti dahai do pomogunan diti, Varot obingrikot do naga do monikid toun nga rumikot siti. Manjadi ong korikot-no i naga, suvaiko sinumadon om amu-ogi mangakan dot ongoulun, ino-no ot isumad, iso ot ulun, om varo-po kakanan vokon. Manjadi ino ot amu kogoos di raja dahai diti, ka dit ongoulun sino. Manjadi i Raja Molimbonog dino najadi-no do raja sino, ma it obpinai dau dino amu-no nandaman, tu noutatang-no dit inanu dit ongoulun do raja. Manjadi inot obpinai dau dino kakali sid tanga do ralan do minatai-no, dot amu elaan ong nunu o nakapatai. Manjadi varo sid pomogunan vokon dot ulun dot elo mangalamat, iosido dino suvab-suvab nga mogom sid tukad, tu mangalamat di kobuatano do pomo-gunan. Manjadi varo nemot dau sid alamat dau dot varot ulun do minatai sid tanga do ralan dot nemot-po sid alamat dau, pamanau-no iosido, tu mongo-rikot dit emot dau sid alamat. Manjadi sangadau manau-panau iri om norikot-ogi it ulun do modop-odop sid tanga do ralan. Nokorikot-po iri, mogomo-no ponong sid ulu, om pongutu-no do tolu nenan ot uva do kazu, nga sumilau-po it adau diri om popilazo-no dau, nga sumakai-po it adau, emot-no di mangalamat dot rumikot ino vulanut dot iadno noko kasau kolom-bon, do banalko noginisan o votik om emot-no di mangalamat it uva do kazu dino dot songsokot-sokot sid ulu di vulanut, duvo i sid poriling iso i sid timpak dot ulu di vulanut, no tumingaha i vulanut nga mumpok i sid ulu, kumaa ponong gibang nga mumpok i ponong gibang, kumaa ponong vanan nga mumpok i ponong vanan, suvaiko amu mumpok ong otulid i panau do vulanut, rumikot sid buntung dit ulun do modop-odop sid tanga do ralan di

Page 55: Tangon Do Rungus A4

56

minatai. Nokorikot-po i vulanut diri, mad dulaai, nga nogulian it ulun do minatai, tu it a-nakapatai, iniitan do vulanut, nga napasi tu iri om iri vulanut o minonguru. Na nogulian-po i Kamuliang Banog dino, minozo-no dit ulun do mangalamat sampai minizon sid valai dit ulun do mangalamat. Manjadi i Kamuliang Banog dino di pentoron-no sid ulun do mangalamat, iadnoko anak dit ulun do mangalamat, na sinuhu-no it ulun do mangalamat o povozoon dit ulun do monginsada, Na ino-no i gagamaon dau dino, monikid suvab iosido do mozo dit ongoulun do monginsada. Manjadi insan-po i sokovozo iosido dit ongoulun do nokosiit it apon dau sid vatu, nokosiit-po iri, kinamai-no mongidu nga amu milod nedu dau, bozo-bozoo-nopo iri om tuhop-no, nga ino tinumuhop ot nemot dit ongokoruhang, tu ino tinumuhop ot inimpa di hizu. Nokosondot-po sid vaig iri om tolono-no di hizu, minsanko nokogura-po nga amu-no, tu sid tizan-no do hizu iosido. Manjadi ino hizu dino minamanau-no sid pomogunan dot osodu dot nokorikot-ogi sid pomogunan vokon iri, pongoduk-no do ravai, tu varot ulun sino dino banal-ko magapon do sada do banalko agazo ot ongosada, to ongoirad do lingkut antava ongoirad do valai ot oponon dau dino. Manjadi ino minonolon di Kamuliang Banog dino, nokoduk dit ulun do monginsada, om kanu iri om tobukai, siri i Kamu-liang Banog, amui minatai, gam-ogi kodung notobu-kan i sada, labus-no i Kamuliang Banog, nga mad aso nunu-nunu di guvas dau. Manjadi ino Kamuliang Banog dino minintoron-no sid valai dit ulun do monginsada, tu siri-no ot elaan dau dot intoronon. Manjadi inot ulun do monginsada dino, varo manuk dau do banalko osiou, kemot-nopo di Kamuliang Banog, indomoo it banalko engin iosido di manuk dino, tu engin iosido kumikurub. Na nitahak-no-bo dit ulun do monginsada ino, tu banalko samadan i Kamuliang Banog, tu okonko ki-anak iosido dino, ino-no napon dau dino o pina-kanak dau. Manjadi i Kamuliang Banog dino minodi-him-no dot isai-nopo it ulun di kimanuk dot osiou, antad-no sinod pomogunan di monginsada dino sam-pai tinumongkop iosido do pomogunan, iseso o kumikurub do manuk o gamaon dau. Na mulongko iso o nokotori dino manuk dau nga aso, tu banalko osiou ino dau do manuk dino. Manjadi iso-po ot pomogunan dot amu dau norikot, i-po pomogunan dit obpinai dau. Topot amu nelaan dau do varo antava aso kiosiou o manuk sino. Topot, ka di pongitungan di Kamuliang Banog, Tiiman rumikot, ka. Manjadi rinumikot-no iosido sino dino. Manjadi nokorikot-ogi iosido om korongou-no di raja dot varot ulun do nokorikot, hinumungot-no i raja dino. Boros di Raja Molimbonog. Nokokuro, tu rumikot inot ulun siti, osuhul-no ong sunsubon tokou pouli iosido, tu iti di tokou do pomogunan diti amu atag ong varot ulun sumiti, ka di raja sino dino. Na korongou-po di Kamuliang Banog, duatoi ong nunu o komuan koho dot orikot ino pomogunan dino. Na boros di raja dino, Amu-pogi atag ong dahai diti dot orikot dot ulun, okonko iadko i dang ulun vokon do pomogunan, tu varo rogon dot obingrikot, kagi suvab, om okonko baiko rogon ngaran-po, inoi nga sakali-ko naga ot obingrikot siti. Manjadi ong kiulun vokon do kositi, a-elaan ong osoluvan posumad, na amu atag, tu baiko mirumpak-po o gamaon dino, ka di raja dino. Na, ka di Kamuliang Banog, Atag-no ong ioku nga sisiti, Osuhul-no ong ioku o posumado dikou dino ilo naga, tu ioku diti usan-usan. Amu orubat do matai, ka di Kamuliang Banog. Topot amu engin i raja dino. Nga kinam-kinam midahava iri, notori i

Page 56: Tangon Do Rungus A4

57

raja ong it alaid-no. Manjadi ino naga dino rumikot-no do susuvab, kiro-kiro minsusuvab do talangan palad. Na minonodia-no it ongoulun dot ong kinulat, tu iadino i koubasan dioti ong kodung korikot i naga, iso ot ulun dot ipakan om ogumu-po ong kinulat, tu ong amu ogumuo kinulat, amu ovizau i naga. Manjadi ong amu ovizau, mangakan dit ongoulun, ino-no om vizahon do kinulat. Topot boros di Kamuliang Banog, Kada-kou-no pangagama do kinulat, inoi pongumpug-kou dot ongovatu, isuvang sid mun-dam, ipangaganti di kinulat, ka di Kamuliang Banog. Om pongoduat-no iosido do varot ongorapo sino do nopili antava aso. Nga boros dit ongoulun, Varo, rontob amu elaan do kenginan-nu om amu, ka dit ongoulun. Na inumpug-no di Kamuliang Banog inot ongorapo dino om pintiimai-no dau dot ino-no i gama dau moniim, varo basi do tolu narangau kolombon, dot ino basi dino basi abarani. Iri-no it nitonduk om tiiman-ogi monibas dot ombo-po i rapo do kotogu. Topot minsan iso nga aso do kotogu dinot ongorapo dino, Na varot iso o baiko guluk, do sandangau-no konoruvo, om potiimo di Kamuliang Banog iri, sakali-ko minitalib i basi di tolu narangau kolombon i nitonduk. Na, ka di Kamuliang Banog, Iti-no o kovidan-ku, tu iti-no diti ot nopili, ka. Manjadi i koubasan dit ongoulun dino ong kodung varot isumad sid naga, boludan, tu rumosi-ko tumangkus, Na, ka di Kamuliang Banog, ong ioku ot isumad dikou, kada-oku-no dikou boludai, ino-no o gama dikou dohon, Iti hakod-ku ot pokogoson, ka. Na nasip-no dit ongoulun ino do iadino. Manjadi minsusuvab-po diri, pokogoso i hakod di Kamuliang Banog sid ponumadan, om it ongovatu di niasu sid ongomundam, nga nisodia-no kavi do minsusuvab-po diri om emot-no dit ongoulun do rumikot i naga do mirad do valai kolombon do nokorikot-po sid ongovatu di nipingsuvang sid ongotalam, kinamai-no ingakan it ongovatu, tu it ubasan dau, ongo-kinulat sid ongotalam, om kinamai-no mingakan i naga diri, ingkadai-no ong navi it ongovatu. Navi-po it ongovatu iri, toronong sid di Kamuliang Banog do tumoronong-po iri dot kiro-kiro tanga-po rantai kosoduo om kovidai-no di Kamuliang Banog i guluk dino do nokensomok-po sid dau om pila-pilazo-no di guluk dino konong it ulu do naga, nga minilombusi sid ulu di naga om kinam-kinam moguhod i guluk sid utok di naga, nga mingkod-ingkodo-no i guluk dino moguhod ong nohuzas it ulu do naga. Na minatai-no i naga dit obingrikot sid valai di raja Molimbonog. Manjadi nemot-po di raja Molimbonog ino do minatai-no i naga, tu ino Kamuliang Banog dino o mina-matai, banalnoko otomon iosido, tu aso-not obing-rikot sid dau. Manjadi inot Kamuliang Banog dino, pinangkat-no di raja Molimbonog do panakavan dau, tu ino-no o nakapatai di naga, tu ong okonko i Kamuliang Banog o nokorikot sino, aso kapatazan di naga. Manjadi ino raja Molimbonog dino amu-po nelaan dau dot it obpinai i minamatai di naga sampai amu nokotibang iosido mogihim dit obpinai dau di kakal-po i naga dot amu minatai. Manjadi minatai-po i naga dino, andaman-no di raja Molimbonog it obpinai dau. Manjadi mongitung-nopo iosido, moginakan do banalko ahatul o gama moginakan dot okonko kuran o gama moginakan, insan poginakan iso o pomogunan ot ligohon, tu bang i hiza di moginakan, aso gamaon dau vokon, ino-no i gamaon, mokituturan iosido dit ongoulun tu momili iosido dot isai i banalko elo monuturan, dot okonko tangon, inoi nga i dau do nabambaran di sinu-mukod. Nga notingkos do hopod toun do iadino o gama dau dino nga asot iso o tuturan dot avan-tangan iosido, tu it

Page 57: Tangon Do Rungus A4

58

iningon dau i tuturan dino, i kalu ong varot ulun do nakahajang dit obpinai dau. Manjadi noligou-po i sokoviai i pomogunan, om asot norongou dau do tuturan ontok-ko it obpinai dau, topik-no sid dau do pomogunan, nga navi it ulun sino dino, aso norongou dau do iadko i kenginan dau mongining. Manjadi iso-po it amu dau nopo-kituturanan, it panakai dau di nakapatai di naga. Manjadi iningutan-no dau i Kamuliang Banog dino sid valai dau om poginakan-no ioti. Manjadi minokituturan-no iosido di nahajangan di Kamuliang Banog do kuran o kavazao di sinumukod. Manjadi minonuturan-no i Kamuliang Banog dino dau do nabambaran, ino-no antad dit opodok-po iosido, i kavazao dit idi dau om it ama dau om nokosingkapu dau dit amu avantang i gama manaud dau om it obpinai dau sampai i nokokozou-no iosido om i sid tanga do ralan sid valai di mangalamat sid tizan do hizu, i minikurub do manuk iosido sampai ino minamatai di naga om najadi-no iosido do panakai di raja dino. Om kompus di Kamuliang Banog iri, mad tabpo i kotuaan, tu iti-no it ihimon, sid tuturan it obpinai-ku, nga atag-po ma, tu ikau bala, ka di raja Molimbonog. Manjadi nokopimumui-po ioti dino om poginakan-no vagu, tu tumomon di nemot it obpinai dau sampai inihim-no it ama dau nga iti ama diti, sinumikim-no, tu antad di kineduan dit angaanak dau amu minan-sahari-po iosido, tu banalko opus dit angaanak dau sampai andaman i boros dit savo dau laid. Manjadi inot ondu di nokosingkapu dioti dino nga minatai-no, tu i hiza diri di mongopus banal o solutan dit angaanak dau, mad binolungkangon (mulau do mongopus do minatai antava nokokozou ot anak ko idi ko obpinai ko ama). Manjadi tinibas i savo dau, tu banalko asana iosido. Manjadi inovit-no dau sid pomogunan dau ino, sampai ioti banalko osinang, tu i raja Molimbonog dino nga raja-no, i Kamuliang Banog dino nga raja-no. Manjadi sino-no o kinom-puso ong ino tangon di raja Molimbonog dino om i Kamuliang Banog. Iadino ong ino dino. I kavazao do parai I Parai ong kodungko kasok-no, suvaiko kolimaan antad kinasakan om emot-ogi do gumiras-no. Orikot-po o koturuan, otoliban-no i gumiras, tu lumavus-no. Otoliban-po lumavus dino, mongiku pirit-no. Otoliban-po i mongiku pirit, sumisiit-no. Om iri-ogi runduk ngasok-no. Om iri-ogi tavun sunsulit-no om iri-ogi pasong tapi-no om ori-ogi tavun vatang-no om iri-ogi kipundu-no, tu givad-no do pogontizanan om tumimpuun-no mogontizan i parai. Kodungko baiko amu-po kosilau i ravo do parai, retan do moningkaran-no om iri-ogi monilau i parai. Kodungko okudik-po i ravo do parai, retan do tuntudukon-ogi om iri-ogi kumutad-no iri-ogi sumalut-no om iri-ogi rumantai-no. Om iri-ogi varo-no monilou pompod om iri-ogi manggat-no do minsosodop om iri-ogi tumimpangadau-no, om iri-ogi mongoropuhan-no om iri-ogi mansak-no banal sampai miuma-no dot omoton. Bang amu omot koduruk, rumudtu i parai dino. Ombo-nopo it ulun dot ogumu o parai nga ino-no it orudtuan dot omoton, tu kotohudi mongo.

Page 58: Tangon Do Rungus A4

59

I Sorinit Varo-po, ka, isot ondu kodori. Manjadi iso-not anak dau dot ondu, i ngaran dau i Sorinit. Asot obpinai di Sorinit, kusai ko ondu, iso-no banal iosido. Osukod-po sampai miuma-no do sovoon, aso manansavo dau do Momogun antawa nunu nunu sangbansa. Topot i Sorinit dino nga banalko avasih. Iri-po diri o sinumagou, topot it idi dino amu koho; ong emot dau, tantu ihadan dau ong kendahu-no, tu banalko sinamadan. Manjadi isot adau do nokoling it idi, tu minokitotodukon iosido sid tagad dau, minindahu-no it anak dino antad sid valai do kisinaan do tangga, tu sumagou-no it anak dino. Nokorikot-po sid vaig, sinagahan-no dau i tangga. A-po noponu i tangga dau, tiimbulai-po di buhazo. Manjadi it ondu dino sinimpad-no sampai inovit-no sid saralom do vaig om minomunsud-no sid rahat. Nokovunsud-po sid rahat, dot a-po sangadau, ka, om nokorikot-no i buhazo sid valai dau dot it ondu dino nga pisasaab dau. Om ino valai di buhazo dino nga banalko avantang. Nokorikot-po sid valai di buhazo, amu-no osusa it ondu do kakanan do nunu-nopo o kakanan nga varoi. Om it intoronon di buhazo dino tinolutug do turu milapis o tolutug, tu ipadsanganu-no do buhazo vokon di varo rumikot siri. Somvulan-po, amu-po insan iduai di buhazo it ondu, gamko pinapag-ogi dau i tolutug dot ogumu-pogi milalapis. Mazad-po do tolu-no vulan, iniduan-no di buhazo it ondu dino dot oduruk. Manjadi neduan-po, sakali-ko nepat do buhazo i luvang di tolutug. I buhazo di minanaud dit ondu dino nga osodu-po ogumu-no ot ening dau tumingarak i tolutug, tu mongugal it ongobuhazo dit ondu sid tolutug. A-po nougal banal, nokorikot-no i buhazo i minongovit dit ondu siri sampai nakasavo-no dit ondu, om pempatazai-no it ongobuhazo sid mintutuk di tolutug, onggo-nopo it amu-po nokedu. Nokosuvang-po i buhazu dino, minomoros-no iosido sid savo dau dot, Ong koturuan-po antad biano, muli-ko-no sid ama-nu om it idi-nu. Tu ikau kagi diti nga mogontizan-no, ka di boros di buhazo. Om pomoros-no vagu iosido, Ong amu-ko kouli, abam-baran dati dot ougal-ko do buhazo vokon, ka. Manjadi nening-po dit ondu i iadino, minogihad-no iosido, tu amu-no kotongkizad di buhazo, tu i buhazo dino nga banalko asamod dit ondu, sampai nunu-nopo o kakanan nga amu osusa. Om it ondu dino pentoron-no sino dino varo-no turu vulan, sampai inot ondu dino nga mogontizan-no. Amu-pogi muli iosido sid idi dau, tu rumosi ko it idi om it ama nga minatai, ka. Manjadi it idi sid valai dino minangagama-no do poginakanan, tu lumuvas-no dit anak dau dot ondu, tu retan-no ko minatai-no i Sorinit. Varot ongokoturuan diri om nengkod-ogi lumuvas. Nakatalib-po i koturuan, pomoros-no i buhazo dino sid savo dau dot, Biano norikot-no i kopouli-ku dikau sid molohing-nu, ka, sampai minomoros-no i buhazo sid ondu dino dot ino-no i boros dau, Ikau dino ong suvab, muli-ko-no, tu it idi-nu om it ama-nu nga intaman dati ong minatai-ko-no, ka. Manjadi nening-po dit ondu dot poulion-no banal iosido, sodop adau nga mogihad sampai amu-no makan, tu oupus di buhazo. Manjadi minomoros-no i buhazo sid ondu dino dot ino-no i boros dau, Ikau dino mogontizan-no do turu vulan. Manjadi ong ousu-ko-no, kadan-nu-no pungaranan do tanid-po, ino-no ot ipomungaranan-nu, i Gundari, ka di buhazo. Noboros-po di buhazo i iadino om nosuvab-no, dompihatai-no dit ondu it ongobarang di norogizan, tu ipamalanja dit anak ong ousu-no i Sorinit. Nopongo-po mongodompihot, posokoo-no di

Page 59: Tangon Do Rungus A4

60

buhazo i savo dau sid likud dau, tu mamanau-no, om i barang nga sinaab-no dau, tu minunsud-no ioti sid rahat. Amu songkuro manau-panau i buhazo, nokorikot-no sid sinogohon dit ondu. Nokorikot-po siri it ondu, tinumindal-no iosido, om i buhazo dino nga linumusu-no vagu. Manjadi it ondu dino mina-manau-no muli sid valai dit idi dau. Osodu-po sid valai, varo-not angaanak do kotimpan dit ondu dino. Nemot-po dit angaanak dot i Sorinit, binoros-no sid idi di Sorinit. Topot it idi dino banalko amu kasip do nemot dit angaanak it anak dau. Amu songkuro diri, minindakod-no i Sorinit. Nokendakod-po, nemot-no dau it idi om it ama modop-odop do mogihad, tu retan ko bai momudut it angaanak dino. Amu songkuro om nokorikot-no it ondu sid sirang dit idi dau. Boros dit ondu dino, O indi, nokouli-oku-no, ka dit ondu dino. Na amui tumungag it idi om it ama dino. Alaid-po, sinumuva-no it ondu, tu patag-no di barang dau, om sumoliu-ogi vagu. Nokosoliu-po, it idi dino nga nokotungag-no. Nokotungag-po it idi, nemot-no dau it anak dau dino. Om iri-ogi banalko avangaan it idi dit ondu dino, tu kitizan-no i Sorinit. Manjadi amu alaid diri, nousu-no it ondu dino. Nousu-po iosido, amu-no pinungaranan do tanid ko i noboros-no laid di buhazo, dot i Gundari, ka diri. Manjadi it anak dino, kodungko nokosino, iadnoko totonomon, tu banalko alangkas sumurut, om amu alaid diri nga agazo-no iosido. Nagazo-gazo-po, minomoros-no i Gundari sid idi dau dot, Ioku diti ong matai-oku-po, tumolong-oku sid vaig, ka di Gundari. Sampai i Gundari dino, kodungko nagaza-gazo-no, banalko asarok sid olungan iosido. Manjadi i Gundari dino, anak dot ondu iosido, iadnoko it idi dau, tu aso manansavo dau sampai lumohing-no i Gundari dino. Lumohing-po om minongoruol-no sampai ahali banal iosido nga minamanau-no sid vaig. Nokosiri-po sid vaig dino, tinumolong-no iosido. Varot ongokoturuan diri om sinumiliu-no i Gundari do buhazo. Topot ong it idi di Gundari nga amu sinumiliu. Manjadi iti tangon diti tangon di bansa do Momogun. Bang inturu nokosukadai dot angaanak nga varo-no vagu sumiliu do buhazo, ka. Kodungko sumiliu do buhazo, nga otutunan-no laid. Tu iso-no ot anak, asot obpinai dau, om aso manansavo dau, sampai kisisi-no sinod otud dau, ka. Manjadi, Inongkian, kada-noboto kihongkob, tu keso, kisavo-ko-no dino, om koduvo, kiongo-obpinai-ko dot ogumu, nga okonko ikau o sumiliu do buhazo, ong lumohing-ko-no, minsanko kisisi-ko-po sinod otud-nu, bo. Nompus-no iti tangon-ku diti, aso-no. I Sunsulit om i Kidod Manjadi i Sunsulit om i Kidod dino sompi harapan do valai. I Sunsulit dino ponong sid kosilahon o valai dau, om i Kidod dino nga ponong sid kotonobon o valai dau. I Sunsulit nga banalko ologod o ngaran dau dot ahakang om kabalan, om i Kidod nga noko-ronuwi dot ahakang om kabalan. Manjadi norongou-po di Kidod, banalko titiim kumirumpak, sampai i Sunsulit dino nga norongou-no ingat di Kidod, om iosido dino nga engini kumirumpak. Manjadi

Page 60: Tangon Do Rungus A4

61

minamanau-no i Kidod dino, om i Sunsulit nga minamanaui. Topot amu-po noko-piilo ioti dino. Manjadi alaid-no ioti dino manau-panau, nokopisamung-no. Topot kakali dot amu nokopiilo ioti dino. Na nokopirikot-po ioti dino, piboros-no ong isai o ngaran. Isai-ka o ngaran-nu? ka di Sunsulit. Ponimpa-nopo i Kidod, Ioku-nobo diti i Kidod, ka di Kidod. Manjadi dinuat-no di Kidod i Sunsulit dot, Isai o ngaran-nu? ka. Manjadi boros di Sunsulit, Ioku-nobo diti i Sunsulit, ka di Sunsulit. Manjadi nokopiboros-no ioti dino. Pomoros-no i Kidod, Ioku-ma diti minonusul-oku dikau, ka di Kidod. Boros di sunsulit, Ioku-ma diri nga minonusul-okui dikau, ka di Sunsulit. Manjadi nokopiboros-po ioti dino, minogom-mo, tu sompi mininggat-no. Nopongo-po minggat, pomoros-no i Kidod, Nopongo-ko-no, ambaza, antawa amu-po? ka di Kidod. Manjadi boros di Sunsulit, Ai, nopongo-no iti, ka di Sunsulit. Manjadi boros di Kidod, Bang nopongo-ko-no, mitiim kito-no, ka di Kidod. Boros di Sunsulit, Mitiim-ka-bo nga mitiim, ka di Sunsulit. Na pitiim-no ioti dino. Nga okonko okuro, ka, ino nga iad-po-ko linimbung, ka, iti pomogunan om tiim, tiim-po ioti; nga okuro ong turu't adau, ka dino, i Sunsulit nga amu kumugui, om i Kidod nga amui kumugui, ka dino. Na alaid-no ioti dino mipatai-patai, mad notori-no i Kidod. Topot ong i Sunsulit dino kakali dot ohijau, ka dino. Boros di Sunsulit, Pagavi-no banal, ambaza, ka di Sunsu lit. Boros di Kidod, Ai, pudungo-no ino liou-ku, ambaza, ka di Kidod, tu amu-oku-no kotori dikau, ka di Kidod. Manjadi minatai-no i Kidod, om i Sunsulit dino minuli-no sid valai dau. Rontob-no iadino o tangon di Sunsulit om i Kidod. Nompus-no i tangon-ku. I Pirizok om i Purakok Varo-po, ka iti tangon-ku, i Pirizok om i Purakok. Manjadi i Pirizok dino varo binatang dau do banalko anaru, tipuan barambang. Na i Purakok dino nga tipuan barambangi. Na i duvo o binatang dino, ka iso nga aso matai, tu avantang o kinogomon di valai dino. Alaid-po diri varo-no rumikot do mangazau, ka. Ino mangazau dino okonko bansa do riniba, inoi nga bansa do rogon i mangazau dino. Na kodungko nokorikot sid valai i mangazau dino, amu emot, tu bansa do rogon gima. Manjadi inot binatang di Pirizok dino amu minatai. Topot bang i di Purakok dino iso nga aso nobi, sokoviai nga napatai, ka. Manjadi ino-po di Pirizok dino ot amu-po norikot do mangazau. Mazad-po di sumodop-no, notimpan-no dioti sid burul iadko sinaraban it ulu do mangazau. Nemot-po di Pirizok, mininduzu-no iosido sid binatang, tu mangahatul dit ongoulun, tu pogo-zuvon. It ongomomodsuni mamagazau, it angaanak vagu dino momonunu-no do vogok, dot it ongomo-modsuni dino tanid-no o mominongo om tanid-no o magazau om tanid-no o mongolopot. Nopongo-po magazau ioti dino, pamanau-no ioti sid burul. It ongoondu dino vokon-no ong kiongo-sinaan do tangga, vokon-no ong kiongokiniit do sumbul, tu pinizanan dot enggaton. Nokorikot-po siri, pinakan-no dioti it ongomangazau dino. Nopongo-po makan it ongomangazau dino, mino-moros-no i vozoon do rogon dot, Amu-beti, aman, tu ong iokoi o kendakod araat, tu bansa do rogon. Ino-nopo turu't dau antad biano mapit-okoi-ogi. Malingko kiongongaran-no ilot ongovogok dikou dilo, nga patazoni dikou

Page 61: Tangon Do Rungus A4

62

sid koturu-not adau, tu ovion-no mangakan ilot ongopangazam dikou dilo, ka dit osukod do rogon. Na, ka di Pirizok. Iadnobo dino, amam, ka di Pirizok. Nosingkop-po it turu't adau, tiindakod-no dit ongomangazau dot nolimputan i binatang do mang-azau. Nokondakod-po it ongomangazau dino nga malingko it abai nga noogom kavi do rogon mamang-akan dot ongovogok om linopot. Mazad-po dit ongo-vizau-no it ongorogon, om i vozoon nga ovizaui, pasagai-no di vozoon do rogon i rinding. Imatai-po di Pirizok dino nga okon-no-ko sid pomogunan dau i valai dau dino, inoi nga sid pomogunan do rogon. Iadno dino i tangon di Pirizok om i Purakok, om nompus-nobeno. I turu it ongoondu Varo-po turu inot ongoondu dino nga kiongosavo-no kavi it turu it ongoondu dino. It onom kianak-no, iso-po i koturu ot aso-pot anak. Na banalko olungui inot ondu, tu osolon dit kianak it anggai-anggai dau om iosido-ogi nga asot anak dau. Manjadi momoros-no it ondu dot, Osolon-oku-no ong ioti ondig, tu kianak-no. Ombo-ma ong ioku nga asot anak-ku, ka dit ondu dino. Sampai ino savo dau dino nga banal-noko olungui. Siombo-siombo o pamanahan dit ongoondu dit onom nga mozo it ondu, om nunu-nopo ot onuvon dit ongo-ondu do zaza-zaza dot angaanak dino nga manganui it ondu dino, om kodungko kouli-no, isuvang-no dau sid pati. Manjadi kodungko noponu-no ino pati du dino, amu-no minozo-vozo inot ondu, tu rumosi ko onuvon dot ulun i zaza-zaza dau. Manjadi inot anak vagu dino amu-no nokouli-uli sid valai dau, tu oruol-no i ginavo dau dit asot anak, sampai inot ondu dino nga agahui-no, tu amu-no makan-akan iosido, tu mongitung di kuran o kaa-nakan dau. Om ino pati dau dino nga amu insan kosukabai dau. Mazad-po di koturuan-no sid valai it ondu dino, tu okonko mibo-ibo-po it ondu dino. Na sodop-po diri minonginipi-no it ondu dino dot ino-no it inipi dau, Varo-no tinumoronong sid hatod dau dot ulun. Manjadi minomoros-no it ulun dino sid hatod dit ondu dot, Nokokuro-ko-ka, tu olungui-ko? ka dit ulun dino. Ponimpa-nopo it ondu, Okon-bo-ko nunu ot ilungui-ku diti, ka di hatod dit ondu, pasal ong iokoi, asot anak dahai, ka di hatod dit ondu dino. Na minomoros-no vagu it ulun dot ino-no i boros, Bo, ong suvab, kadan-ko-no moling, ka dit ulun dino sid hatod dit ondu dino. Manjadi nosuvab-po om noposik-no it ondu dino, ka di ginavo dit ondu dino dot, Inipi-ku mala diri, ka di ginavo dau, om imatai-no i pati dau dino. Manjadi sinukaban-no dau i pati dino, nga nunu-ka o kinosukaban dit ondu dino? : Minara-sara-ogi mongirak it anak sid suvang di pati dino, om kibito-no dit ondu it anak dino. Manjadi inot anak dino nga banalko avantang ino om nokopisopilang-po do lalata it anak dino om noloputan kavi i pompod dot unturu, ka dino, o gama kavantang dit anak sid pati dino. Manjadi inot ondu dino nga banalko otomon, tu kianak-no iosido. Na kianak-po inot ondu dino, nompus-no, bo. Iadino i tangon-ku.

Page 62: Tangon Do Rungus A4

63

I Montoburui Manjadi manangon-oku-po di Montoburui. Varo-po ong inot ondu dino, kianak-no do kusai dot iso-no. i ngaran dau dino i Montoburui, ka. Manjadi boros dit idi di Montoburui dino, Soluvani mabo di ahat om ponudung-no, kama, tu ovion-ko do rumandavi, ka dit idi di Montoburui. Ponimpa-nopo i Monto-burui dino, Amu-oku. Tu ino-no o kenginan-ku, ka, lampakangon do sava om lumpis do panarazo, ka di Montoburui dino. Manjadi ponimpa-nopo it idi dino, O-bo, kuozon-po ong ino-no i kenginan-nu, ka dit idi di Montoburui. Na boros di Montoburui dino, Soluvani-ma-bo, idi, om gamaai-oku do sisizud, tu mogihim-oku do lumpis do panarazo om lampakangon do sava, ka di Montoburui dino. Manjadi tiamu-amu norongou dit idi om pamanau-no iosido. Amu songkuro manau-panau om nokemot-no do lias. Manjadi tinatas-no dau om minuli-no it idi di Montoburui. Nokouli-po, ginama-no dau ino, dot nopongo-po, Na, ahat, ka dit idi. Manjadi mina-manau-no i Montoburui dino, dot siri-ogi-d soso-gohon dau, nemot-no di ongkuzu i Montoburui di manau-panau dino. Ba, Ontoburui, ka di ongkuzu, siombo-ko-ka diti?, ka di ongkuzu. Ai, ka di Montoburui, aso-bo siomboon diti, monudung-oku do lumpis do panarazo om lampakangon do sava, ka di Montoburui. Ai, ka di ongkuzu, ioku-no o sovoo, ka di ongkuzu dino. Ai atok, ka di Montoburui, amu-oku, ka. Na lumombus-no mamanau i Montoburui dino sampai it ongkuzu dino nga lumosod-no vagu. Manjadi amu songkuro manau-panau, nokemot-no iosido do lampakangon do sava om lumpis do pana-razo. Na, kemot-emot-po di Montoburui ino, intod ko minokikip-ogi iosido monizud, nga nanu-no dau ino. Manjadi tumindal-no i Montoburui dino om posuvango-no sid bakul. Na minuli-no i Montoburui dot siri-ogi-d tukad nemot-no dit idi dau. Odoi-odoi di ahat, ka dit idi di Montoburui, varo-no-ka nemot-nu? ka dau. Ponimpa-nopo i Montoburui, Varo, ka, om ugaro-no dau ino. Nougal-po, posuvango-no dau sid gunsapou. Nokosuvang-po, imatan-no dit idi di Montoburui ino. Nunu-ka o kinematan? Midoi-bidoi-no sid gunsapou i lampakangon do sava om lumpis do panarazo. Na nemot-po dit idi di Montoburui, Ahat, ka, akanon-ku dati, ka dit iti dino. Topot i ginavo dit idi di Montoburui dino, ong koling-no i Montoburui, tunuvan dau i savo dit anak dau. Manjadi mazad-po dit alaid-laid-no, Suluvani-ma-bo di idi, ong biano diti koling-oku, nga toudo-nu-no banal i kuvoon, ka di Montoburui dino. Ponimpa-nopo it idi, O-bo, ahat, ka. Manjadi minamanau-no i Montoburui dino sid tagad dau. Manjadi sid tagad dino varo subol, nga bai minduruk i Montoburui, tu ahandaman dau i savo dau dino sid valai. Manjadi minuli-no i Montoburui dino, dot siri-ogi-d tukad, O idi, ka, sinoi-ka i savo-ku? ka di Montoburui. Ai atok, ahat, ginavo-no, ka dit idi. Manjadi minin-dakod-no banal i Montoburui dino om toronongo-no i gunsapou. Na nunu o kinematan dau? Mozog-tozog i lampakangon do sava om lumpis do panarazo. Ai, atag-po di idi, tu amu-nu inidu-iduan, ka di Montourui. Ponimpa-nopo it idi dino, O-bo, nunu-ka gima ot iduan ong savo dot anak, ka dit idi dino. Mazad-po dit nosuvab-no vagu, minibo-no vagu i Montoburui, dot siri-ogi-d natad i Montoburui dino, toronongo-no dit idi dau om sizudo-no dau sid gunsapou om tunuvai-no dau. Nansak-po, minakan-no nga banalko ovizau i galanut dino. Na mazad-po diri sumodop, minuli-no i Montoburui dino. Na siri-ogi-d tukad, O idi, o idi, ka. Nga asot tumimpa, tu rumosi it idi di Montoburui dino, tu ahandaman dau it tinunuvan dau i savo dit anak dau. Manjadi ginuling-no banal di Montoburui inot idi dau dino, O idi, valango-

Page 63: Tangon Do Rungus A4

64

no-boto, elaan-ku-no dot tinunuvan-nu i savo-ku diri, ka. Na tumimpa-no it idi dau dino, Tau-bo, ahat, tu ioku-ma diti nga nokoling-okui, ka. Manjadi ponimpa-no vagu i Montoburui dino dot, O-bo, kuozon-po-bo di idi, ka, om ioku diti kumozou-oku-no, ka di Monto-burui, om pamanau-no. Na nokorikot-po sid tagad, sulung-no sid subol, nga minatai-no i Montoburui dino. Na mazad-po dit ongokoduvaan-no, Ade, ka dit idi di Montoburui, imatai-ku-po i ahat, minatai-no dati iri, ka, om pamanau-no, dot nunu-ka o kinematan? Dot humobu-po ko minatai-no, Ai atok, ka dit idi di Montoburui, di ahat-oi, tu minatai-no, ka. Okonko tinunuvan-ku-nopo i savo dau om posusuzon-ku iosido, ka, om pogihad-no iosido dino. Na alaid-laid mingkod-no iosido om pongitung-no banal do povongusai-po di ginavo dau om mogihim do bobo-lizan, tu posizon dau it anak dau dino. Manjadi minamanau-no iosido dino dot amu songkuro manau-panau iosido, emot-no dau i bubut. Nemot-po dau, O ondig, ka, posizo-po-ka dohon i ahat-ku, ka. Ai, ka di bubut, aso-bo karaatan dino, ka, om pivozo-no kumaa sid di Montoburui. Na noko-rikot-po, Ba ondig, ka, pomurinait-no banal, ka dit idi di Montoburui dino. Manjadi minomurinait-no i bubut dino, i rinait dau, ka, bubut-bubut-bubut, Na okonko mingkod, gamko humali-no banal, tu kumubut-no i gizuk di Montoburui dino. Manjadi ponimpa-nopo i bubut, Amu-ma elaan ong ino-no ot dohon do rinait, ka, om minogidu-no. Na nokedu-po i bubut dino, pamanau-no vagu it ondu dino, tu mogihim-no vagu do bobolizan do pomosizon dau di ahat dau. Amu songkuro mama-nau, nemot-no dau i solinampok. Manjadi nemot-po dau, O ondig, ka, posizo-po-kai it anak-ku, ka dit idi. Na ponimpa-nopo i solinampok, O-bo, ka, om pivozo-no mamanau. Manjadi nokorikot-po pomu-rinait-no i solinampok dot ino-no i rinait dau, ka, Solinampok, solinampok, solinampok, ka. Na okon-okonko mingkod, gamko humali-no banal, tu tumompok-no i gizuk di Montoburui. Ai, ondig, ka dit ondu dino, okon-okonko mingkod-bogi-ma, humali-no banal inot oruol di ahat, ka. Ponimpa-nopo i solinampok dino, A-bo elaan ong ino-no i dohon do rinait, ka, om tulud-no vagu iosido mogidu. Na boros dit idi di Montoburui dino, Aso-no koposizan di ahat, ka, nga kada-po, ka gima, ongozo-ku-po i ondig kokou, ka, om pamanau-no it ondu dino, dot imatai dau it kokou dino mako-sako sid kazu. Manjadi nemot-po dau, O ondig, ka, mongoi-oku-am dikau diti, ka, tu ipapasi-ku dikau i ahat, ka, tu banal-ko ahali sumakit, tu ogumu-gumu-no o nosuhu-ku nga aso kamamagatan, ka, tu ino-ogi o kiroon-nu, keso-no di ondig bubut, koduvo di ondig solinampok, ka, nga aso kama-magatan, ka dit ondu dino. Manjadi ponimpa-nopo i kokou dino, O-bo, ka. Topot elaan-tobo di ondig ko apasi-ku, tu elo-no iolo ondig diri ko ioku, ka di kokou. Noboros-po dau, pivozo-no iosido mamanau dot nokorikot-po, pomurinait-no i kokou dino. Ino-no i rinait dau, ka, Minsan ponguva di kutad mazo-po ong olud di paka ong inangangga-ku, ka, nga songkotilibai, bajarai, songkoihisai banakai, ka. Na minsan pongpuuk ruolon di Montoburui, ka, nga engkod-no, ka. Manjadi nopongo-po momurinait i kokou dino, ti-parak-no di Montoburui mamangkis, ka, tu nogu-lian-no, ka, om, Sovoon-ku i minan, ka. Atok, ahat, ka dit idi di Montoburui, kada-kada, ka, tu kovusung-kovusung, ka. Na ino-no i nisuul dit ondu dino di kokou, songburulan o gosing om songkonopuan o gapas ot nisuul dit ondu dino di kokou. Sabap pogi om mirumun ilot kokou dilo ong varo gapas, tu ino-no o nisuul dit ondu diri. Manjadi rontob-no ino i tangon di Montoburui om nompus-no.

Page 64: Tangon Do Rungus A4

65

It inuvung Varo-po, ka, ong ino tangon-ku dino, it inuvung. Manjadi opodok-po iosido, ogumu-no o rumait, tu banalko avasih sampai aso kerad dau kavasih. Turu ot angaanak vagu di manansavo dau nga aso kenginan dau. Iso-no o kenginan dau, isot anak vagu sid tanid do pomogunan do banalko osodu. Manjadi boros dit idi dit ondu dino, Atag-ogi-bo ino, ong ino-no o kenginan-nu, ka dit idi dit ondu. Ino-pogi koturuan-no antad biano om tuminong-ko-no, ka dit idi dit ondu. Ponimpa-nopo it anak vagu, O-bo, ka, om mulio-no sid valai dau. Nokouli-po, pomoros-no it anak vagu sid molohing dau dot, Ong orikot-no i koonom't adau, dompihoto-no dikou inot ongodapu, ka dau. Ponimpa-nopo it idi dit anak vagu, O-bo, ka dau. Manjadi norikot-po i koonom't adau, dompihoto-no dit ongomolohing. Susuvab-po, pongodompihot-no it anak vagu mamanau sid ondu, tu tuminong-no biano, ka. Manjadi siri-ogi-d natad it anak vagu, iningutan-no dit ongohinatus it inuvung sumagou, dot tiamu-amu. Nokorikot-po sid sosogohon, pomoros-no it ondu dot, Panagou-kou-no banal, ka, tu banalko sogiton-oku, ka dit ondu. Ponimpa-nopo it ongohinatus, O-bo, ka dioti. Manjadi amu songkuro diri, nopongo-no ioti sampai minuli-no dot tiamu-amu. Nakasampai it ondu sid tukad, minatai-no iosido, tu minsanko i sid tanga do ralan, okodou-no laid i roo dau. Topot amu-po minatai ong i kakali sid ralan, suvaiko i nokouli-po om minatai-no. Nemot-po dit angaanak do minatai-no it anak do vozoon, habarai-no it idi dit ondu di minatai. Nemot-po, kakato-no pouli sid dau. Nokouli-po, habarai-no dit idi di minatai i manansavo dit anak dau dino dot, Minatai-no i ahat, o aman, ka. Tiamu-amu norongou, miningkakat-no iosido do tumangkus iosido. Asu ong asandang nga oputut-putut; onsung ong asandang nga opudung gama humago. I sulung dau nga pinututi dau di naha-baran. Nokorikot-po iosido, tumunguboi mogihad sid somok di sovoon dau di minatai. Kinam-kinam mongopus nga sampai amu nokopongoluvang do po-suvangan dit ondu. Ka dit ongomolohing, Papana-hon-nobo ahat dino, ka dit idi dit ondu dino. Ponimpa-nopo i manansavo dit ondu di minatai dino, O-bo, ka. Topot ong ioku diti rumudson-oku di adi sinod lobong dau, ka di kusai dino. Kadan-nobo rumudson, tu ikau-ma dino amu minatai, ka dit idi di minatai dino. Ponimpa-nopo i kusai, Amu-oku mangasip diti, ka dau, om pamanau-no sid lobong dit ondu dino. Nokorikot-po, inugal-no i lobong dit ondu dino. Nougal-po sinumuvang-no i kusai dino. Mazad-po do kotoruan-no antad diri, minatai-no i kusai sid lobong dit ondu dino. Na napatai-po om mad nompus-no. Rontob iadino i tangon-ku dino. I langa om it anak vagu. Varo-po, ka, ong inot anak vagu dino minagasu. Manjadi nokemot-no do langa sid tanga do govuton. Nemot-po dit anak vagu, pomoros-no iosido dot, Sopuko-ku-po i anga, ka dit anak vagu. Na, Sopu-ko-ku-po i anga, ka di langa. Manjadi pomoros-no vagu it anak vagu dot, Onuvo-ku-po i anga, ka. Na, Onuvo-ku-po i anga, ka di langa. Pomoros-no vagu it anak vagu dot, Bambango-ku-po i anga, tu amu minatai do bai sopukon, ka. Na, Bambango-ku-po i anga, tu amu minatai do bai sopukon, ka di langa. Manjadi pomoros-no vagu it anak vagu dot, Saano-ku-po i anga, ka. Saano-ku-po i

Page 65: Tangon Do Rungus A4

66

anga, ka di langa. Nokorikot-po sid valai dau, ugaro-no dau i langa dot ino-no i boros dau, Ugaro-ku-po i anga, ka dit anak vagu. Na, Ugaro_ku-po i anga, ka di langa. Manjadi nougal-po, momoros-no vagu it anak vagu dot, Tunuvai-ku-po i anga, ka dau. Tunuvai-ku-po i anga, ka di langa. Nopongo-po monunu, pomoros-no vagu it anak vagu dot, Pigiso-ku-po i anga, ka. Na, Pigiso-ku-po i anga, ka di langa. Nopongo-po momigis, pomoros-no vagu it anak vagu dot, Gozuvo-ku-po i anga, ka dit anak vagu. Na, Gozuvo-ku-po i anga, ka di langa. Manjadi nansak-po, momoros-no vagu it anak vagu dot, Okudo-ku-po i anga, tu nansak-no, ka dau. Na, okudo-ku-po i anga, ka di langa. Manjadi nakud-po, pomoros-no vagu it anak vagu dot, Akano-ku-po i anga, ka dit anak vagu. Akano-ku-po i anga, ka di langa. Amu alaid diri, pomoros-no it anak vagu dot. Insimatai-ku-po itit ulu di anga, ka. Na, Insimatai-ku-po itit ulu di anga, ka di langa. Manjadi nopongo-po mangakan iosido, pomoros-no vagu it anak vagu dot, Taizo-ku-po i anga, ka dit anak vagu. Na, Taizo-ku-po i anga, ka di langa. Natai-po i langa, Akano-ku-po, ka dit asu. Akano-ku-po, ka di langa. Nakan-po dit asu, Taizo-ku-po i anga, ka dit asu. Na, Taizo-ku-po i anga, ka di langa. Natai-po dit asu, akano-no di vogok i tai dit asu dino. Nakan-po, Taizo, taizo-no, ka di langa. Na titai-no di vogok dot natai-po di vogok. inakan-no di manuk, Nakan-po di manuk, Taizo-taizo, ka di langa. Na taizo-no di manuk. Natai-po, akano-no di udtul. Nakan-po di udtul, Taizo-taizo, ka di langa. Na taizo-no di udtul. Natai-po, pomoros-no i langa dot nouruvan-no, ka di langa, Baiko minimot-oku do guvang dot ulun om dupot, ka di langa om tumuludo-no iosido. Nokotulud-po iosido dino, mad nompus-no, bo. I minirogop i gipa om i kokou Varo-po, ka bo, ong i gipa om i kokou dino. Manjadi minomoros-no i gipa dot, O ondig kokou, mirogop kito, ka di gipa. Na boros di kokou, Ai, aso-bo karaatan dino, ka di kokou. Manjadi susuvab-po diri minamanau-no ioti. Manjadi nokorikot-po sid dundung, minangas-no ioti di dangol dau, om minamanau-no monginsakot. Dot tumimpuun-ogi monginsakot, minomoros-no i kokou dot, Pinahu dot adau iti ong lumasu banal, ka om, Sampai kalata inot kazu dot kalasu-lasu dot adau, ka di kokou. Manjadi kinam-no lumasu it adau dino, nga intod ko mapit-kapit-no it ongokazu, tu banalko alasu it adau dino. Manjadi boros di gipa, Ade, ondig kokou, ka di gipa, mintoron kito-po, tu losuon-oku, ka di gipa. Na boros di kokou, Amu-po losuon-oku ong ioku, ka di kokou. Manjadi mazad-po dit sumakai it adau, tilingkodoi-no i gipa, tu minatai-no. Manjadi sumodop-po, minuli-no i kokou sid valai dot osodu-po sid valai, Hodi-no, hodi-no ioti idi, ka dit anak di gipa om it anak di kokou. Manjadi noko-rikot-po i kokou sid valai, dinuat-no dit idi di gipa i kokou dot, Siombo-no-ka i ahat? ka dit idi di gipa. Na tinimpa-no di kokou dot, Sinod-po tohudi-ku, minodsu-po ong i ondig, Ioku-nopo om mino-gulu-oku-no, ka di kokou. Manjadi mazad-po dit ololong-no sampai sumuvab-no nga asoi kouli. Sinumarap-no i savo di gipa dot imatai dot modop-odop i gipa sid tana. Manjadi inovit-no sid valai sampai nezon-no sid tokuvan om izanai-no do vaig i tokuvan om nitahu-no sid paha. Manjadi mazad-po dino suvab-no, imatai-no dit idi di gipa dot imatai-no dot nogulian-no i gipa. Manjadi boros di gipa, Nokotodong-todong-oku modop, ka di gipa.

Page 66: Tangon Do Rungus A4

67

Manjadi pomoros-no vagu i gipa, Sionggo-no-ka i ondig kokou? ka di gipa, tu amu-po nosulian-ku i ondig kokou diri, tu banalko linosuon-oku, ka di gipa. Manjadi suvab iti sumuli-oku-ogi di ondig kokou, ka di gipa. Manjadi susuvab-po diri mina-manau-no vagu mibo i gipa om i kokou. Na noko-rikot-po sid dundung dino, inasa-no vagu i dangol dau om minamanau-no vagu monginsakot, dot tu-mimpuun-ogi vagu monginsakot, tinumimpuun-no momoros dot, Pinahu do darun do banalko asapou. Inudan dot orikot-okoi do lizud, ka di gipa. Manjadi mazad-po dit alaid-no, kemot-no i kokou do darun do banalko asapou. Amu-po songkuro om sinumondot-no i darun dino dot amu-po songkuro marun-darun, kolizud-no i bavang sampai nori-kot-no i dundung. Manjadi sinumodop-po, minatai-no i kokou, tu sinogiton. Manjadi minuli-no i gipa. Nokouli-po i gipa, dinuat-no dit idi di kokou dot, Siombo-no-ka i ahat? ka dit idi di kokou. Ponimpa-nopo i gipa, Sinod-po tohu-di-ku, minodsu-po ong i ondig, ka di gipa. Manjadi mazad-po di sasarap-no nga asoi kouli, imatai-no di savo di kokou dot imatai-no dot modop-odop sid tana do minatai-no i kokou. Na inovit-no di savo dau sid valai i kokou om nisalau-no sid paha. Mazad-po di nosuvab-no, imatai-no di savo di kokou sid paha dino nga marab-karab-no tumulud i kokou, tu nogulian-no iosido. Manjadi banal-noko otomon it ama om it idi di kokou sampai i savo angaanak dau, tu aso om aso minatai. Manjadi iadno dino i kokou om i gipa di minirogop. Nompus-no iti tangon diti. I monggis binilai Varo-po, ka, ong i monggis binilai dino. Turu songhiza o minogontong nga kiangaanak-no koviai it ongokoruhang dau. Ioti-po ot asot anak. Manjadi pongitung-nopo dioti dino dot, Osuhul-no ong mogidu kito siti. Tu banalko oruol i ginavo-to ong emot-to inot angaanak dioti ambaza, tu nohiza tokou-no mogontong nga asot anak ong i kito, ka. Noboros-po i iadino, minogidu-no ioti sid valai dino. Manjadi i tumimpuun-po mamanau, aso nemot dioti do monggis, dot mazad-po dit alaid-no mamanau, kemot-no do monggis. Manjadi tinumo-ronong-no ioti dino sid puun do monggis dot nokorikot-po, minomoros-no i kusai dot, Osuhul-no ong muvalai kito siti, ka di kusai dino. Manjadi minuvalai-no i kusai dino. Nopongo-po i valai dino, minizon-no ioti sid valai dino. Manjadi amu-po alaid diri antad di kinizanan om minonginipi-no it ondu. Ino-no it inipi dau, Varo tinumoronong dot ulun sid hatod dit ondu dot ino-no i boros, Nokokuro-ka, ondig, tu olungui-ko? ka dit ulun. Ai, okonko nunu ot ilungui-lungui-ku diti, ka di hatod dit ondu dino, O-bo, tomod-bo duaton-ku ikau nga elaan-ku-no, ka dit ulun dino. Na posik-no om pangasip-no di monggis binilai, om gamao-no do tiningulun. Agama-nu-po, manga-gama-ko-no do dazung om idazung-nu-no. Kadazung-po, kadan-nu-no imat-imatan, ka dit ulun dino. Suvaiko imatan-nu ong osingkop o koturuan, ka dit ulun di nokotoronong sid hatod-ku, ka di savo di kusai dino. Manjadi nosingkop-po i koturuan dino, inematan-no dit ondu inot tiningulun di nagama dau dino, nga munga-unga-no it anak dino. Nemot-po dit ondu it anak, tinungag-no sampai binabo-no dau.

Page 67: Tangon Do Rungus A4

68

Manjadi iadiko kikizipan sinumurut it anak dino, tu suvab-suvab kosurut it anak dino. Manjadi amu songkuro om osukod-no iosido. Nosukod-po, ka dit ama dau dino, O ahat, ponudung-no, tu ovian-ko do rumandavi, ka dit ama. Na ponimpa-nopo it anak vagu dino, Amu-bo ovian-oku diti, ka dit anak vagu. Na sopung-sopung-bo-to magazau ong suvab, tu koling-oku diti, ka dit anak vagu. Dot susukon-susukon-ogi i busul dit andaha, pagazau-no it idi dit anak vagu dino. Nansak-po, pinosikan-no dit idi dau it anak vagu dino, tu nakansak-no it idi dau. Tanid-no-bo ong idi, tu dati, ka om osopung kito, osopung om osopung banal, ka. Om makan-no it anak vagu. Manjadi inturu penggat om ponigup om nosuvab-ogi. Nosuvab-po, minamanau-no it anak vagu dino. Tumimpuun-no mamanau ino, sid tana-po o panahon. Bang alaid-no ino mamanau, okon-no-ko sid tana-po o pamanahan, sid govuton-no. Bang it alaid-no ino mamanau, baiko bulun-tung-po o susuzan dit anak vagu dino. Manjadi minamanaui it anak vagu dino dot nopupusan-po i buluntung, nokosondot vagu sid tana it anak vagu dino. Nokosondot-po sid tana it anak vagu dino, minamanau-no banal iosido. Na amu songkuro diri om nokorikot-no it anak vagu dino sid valai, dot ino valai dino valai di vozoon. Manjadi ino-no o pinansavaan dit anak vagu dino. Manjadi noko-pisavo-po, amu-no minuli-uli inot anak vagu dino sampai minatai inot ongomolohing dau; amu inimat-imatan dau inot idi dau om it ama dau dino. Manjadi amu songkuro misavo-savo om kitizan-no it ondu dino. Kitizan-po it ondu dino, minomoros-no it anak vagu dino dot, Ioku diti muli-oku-no vagu sid valai-ku diti, tu baiko osianan-oku ditit idi-ku, ka. Na korongou-rongou di savo dau dino, banalko amu koho, tu amu kotongkizad di savo dau dino. Boros dit anak vagu dino, Amu-no beti mamanau, ino-pogi odop-no, ka dit anak vagu dino. Nokodop-po it ondu dino, pamanau-no it anak vagu. Iso-ogi burul do nalapazan dit anak vagu dino, noposik-no it ondu. Noposik-po ino, tiim-tiim humazad-no. Na amu songkuro om nokosupan-no dit ondu inot anak vagu dino. Nokosupan-po dit ondu, amu-no kolom-bus it anak vagu dino, tu banalko humavud it ondu dino. Nokodop-po, tirikot-po di palanuk sid anak vagu dino. Atag-no-beno, tu sumiti-ko dohon, ka dit anak vagu dino, tu ipoulun-ku ikau di savo-ku, ka. Om gumikol-no i palanuk om pouluno-no dit anak vagu ino savo dau dino, om pamanau-no inot anak vagu dino. Dot iso-ogi o burul do nalapazan dit anak vagu dino, noposik-no vagu it ondu dino. Noposik-po ino, humazad-no vagu it ondu dino, dot nokosupan-po, amu-no vagu nakapanau it anak vagu dino. Na niodop-no vagu dit anak vagu it ondu dino. Nokodop-po, tirikot-no di pavus. Ino pavus dino nga iadko i palanuk, tu niulun dit anak vagu it ondu dino. Sid pavus, om pamanau-no vagu it anak vagu dino. Na banalko alaid modop it ondu dino, nenudan dot nokorikot it anak vagu sid puun do monggis. Manjadi kodungko nokorikot ino, rinumpok-no di monggis binilai dino. Dot rontob-ogi it otud dino, noposik-no it ondu dino. Manjadi humazad-no vagu it ondu dino do banalko magavi dot rontob-ogi it avak di kusai dino om nokorikot-no it ondu dino. Na magandak-no it ondu dino mogihad nga sionggo-po sumiliu vagu dot ulun i kusai dino, gam norontob-no i liou dau dino. Ino-pogi, Uli-no, ka, tu aso-no koruhang-nu dino. Ensanan-oku-no sumiliu do kazu diti, ka dit anak vagu dino. Dot noboros-po dau i iadino, amu-no nemot dit ondu i savo dau dino, tu nokosiliu-no do kazu inot anak dino. Iri-ogi om minuli-no it ondu dino. Manjadi nokouli-po it ondu dino, nompus-no.

Page 68: Tangon Do Rungus A4

69

It ongohinatus Varo-po, ka-bo, ong inot ondu dino om ino kusai, ka, kopisavo, ka. Manjadi amu alaid, ka-bo gima, om kianak-no dot inot anak dino ondu. Opodok-po, ka, inot anak dino nga randavi-no laid. Mazad dit agazo-gazo-no inot anak dino, ka, ginamaan-no dit ama om it idi do rorizan it anak dino, ka, tu banalko sinamadan, ka, inot anak dino. Nopongo-po, ka, i rorizan dino mangagama, boboo-no it anak pendakod sid rorizan dino. Manjadi minomoros-no it idi dit inuvung dino, ino-no i boros dau, ka, Ong ikau dino, ahat, dulu-po-ma ong gumama-po o koho-okoi, minsanko mindahu nga amu-okoi koho, ka di boros dit idi sid anak dau. Sampai ino rorizan, ka dino, nga amu mikiduan do gonit, ka. Inot inuvung, ka dino, rontob ataranan-ogi do sukolob. Manjadi alaid-no diri, ka, varo-no magahau sid pomogunan dot osodu, ka. Om varo-no turu sang-anggai-anggai, ka, ot ongoondu do hinatus. Man-jadi inot ongohinatus dino, ka, banalko engin sumombol sid valai dit inuvung dino, ka, tu mongingut dit inuvung mongivas. Manjadi noko-rikot-nopo, ka, it ongohinatus sid valai dit inuvung, intod songgizak-no, ka, om sid tukad-ogi, ka, vokon-no ong katahub it ongohinatus, vokon-no ong aratu sid tukad, ka, tu banalko misosogil-no, tu inot ongohinatus, ka, dino, iadko modturopit ot ongobosing, ka. Manjadi noken-dakod-po sokoviai it ongohinatus dino, ka, minomoros-no ioti dot, Soluvani-ma-bo di ondig om kavasa-okoii sumuva sinod ongkob-nu? ka. Tu varo tomodon-za, ka dit ongohinatus. Ponimpa-nopo it inuvung, Kavasai, ba, do sumuvang-kou sitid ongkob-ku, tu bai-ma-ko a-ku nening-ining ikou dino, tu tanid ong ioku, tu banal-ko obul. Minsanko sumoliu nga amu kogoos ong ioku diti, ka, ong mirimpanau-po ot kogoos, ka dit inuvung. Boros dit ongohinatus, Iti-ma diti, ondig, o tomodon dahai, mongingut-okoi dikau mimot do magahau, ka dit ongohinatus. Ponimpa-nopo it inuvung dino, Amu-oku-bo kovozo dikou ditioi, tu humungot i indi, ka di boros dit inuvung. Manjadi it ongohinatus dino, ka, minomonguli-no sokoviai sid valai dau. Manjadi sumodop-po diri, nokouli-no it ama om it idi dit inuvung sid valai, ka. Ioti dino, ka suvab-su-vab nga mibo-nopo antad di sasarap sampai sodop. Manjadi susuvab-po om sumakai-no it adau, ka, no-korikot-no vagu it ongohinatus sid valai dit inu-vung. Boros dioti, ka, Mamanau tokou-no. ondig, mongivas, tu amu-no alaid, duvo-pot adau antad biano om orikot-no i magahau, ka. Na banal-noko ogulou it ongohinatus, ka, tu otomon-no di mong-ivas, ka dioti, Langkasai-no mongodompihot, ondig, tu eduanan tokou sumundai, ka dit ongo-hinatus. Na inot inuvung dino, ka, minongovit-no dot ongotinggol dot avantang, ka, om nunu-nopo o kosulungan nga novit kavi dit inuvung, ka. Om inot ongohinatus, ka dino, nga banalko ogumu ot ongotinggol do baiko ongoulang do pazas, om it ongogiring dino nga baiko ongouva dot ongo-binturung, om iri-not orot nga baiko valahan it ongoorot dit ongohinatus dino, ka. Manjadi it inuvung dino nga nokovozo-no, tu banalko ginaratan dit ongohinatus mongingut mimot do magahau, ka. Manjadi amu alaid manau-panau, ka, inot ongohinatus sampai it inuvung di noko-vozo-no om nokorikot-no sid sosogohon, ka dino. Kinam-no miaalis inot ongohinatus, ka dino, dot vokon-no ong baiko sid timpak-po dot ulu ot varot obuk. Boros dit ongohinatus, Kadani olisan ong i ondig dino, tu avasih, om inot ongotinggol dit ondig dino om inot ongosulung dot ongovavantang, ka, nga i tokou-no o mononsulung, ka dit ongo-hinatus. Manjadi nopongo-po manampakai, ka,

Page 69: Tangon Do Rungus A4

70

linumombus-no kavi rumikot sid valai dit varo karamazan. Manjadi inot inuvung, ka dino, dulu-po-ma ong tinggol-po om varo, minsanko i sulung dau dino nga kiongokinis-kinisi, ka, tu kininaman dit ongohinatus mangaganti. Manjadi osodu-sodu-po, ka, sid binatang dino, ka, notimpan-no dit angaanak it ongohinatus dino, ka. Om mindakod-ogi, ka, it ongohinatus, ka dino, nga banal-noko ogumu ot ongoasu di mongusig, ka, sampai navi-no minatai i turu it ongohinatus, ka dino. Topot ong i inuvung, ka dino, amu inusig dot ongoasu, gamko ong mitalib-no it inuvung dino, ka, intod ko kodop-odop it ongoasu dino, ka, ko mongusig-po dit ondu dino, ka. Sabap inot ondu, ka, banal-noko randavi iosido, sampai inot inuvung dino, ka, nga nasavo-no dit ulun sid valai dino di kiongo-ramai-ramai. Om rontob-no iadino i tangon di turu sanganggai-anggai it ongohinatus, om iso-no i retan dot inuvung. Na nompus-no iti tangon-ku diti. I hatus it angaanak Varo-po, ka-bo, ong inot ondu dino; kopisavo dit anak vagu om it ondu dino. Manjadi alaid-po, ka ino, mogontizan-no it ondu, dot amu alaid dino, nousu-no it ondu, dot kousu, ka dino, dot banalko ogumu ot angaanak. Tu i minusu, ka dino, sinahau do gantang nga noponu i gantang dot angaanak dot ongopopodok, tongirad-irad dot ikus, ka dino, inot angaanak dino. Manjadi inot angaanak dino, ka, limo-nopod ot ongoondu om limo-nopod ot ongo-kusai, sokoviai nga hatus ot angaanak dot ongopodok, ka. Manjadi inot angaanak dino suvab-suvab kosurut gumazo, ka dino, tu ong sasarap ino, ka, om imatan-no dit ama nga kalabai-no i gantang, tu sumurut it angaanak. Na nisuvang-no dit ama sid bakul, tu kalabai-no sid gantang. Manjadi it osukod di valai, ka dino, banalko riumosi. Tu ino-no i boros dit osukod sino dino, ka, Ong osukod-no inot angaanak dino, mangakan dot ulun, ka dit osukod di valai, ka. Alaid-no ino, minogidu-no i suvang do valai tu minomodvozo-no dit osukod sino. Topot ong i minaganak di hatus ot anak nga amu nokovozo, tu, Imatan-po ong mang-akan-no, ka, tu mangakan ino nga onggo-no, sukul anak, ka dit ondu om it ama dino. Na ong ioti miduvo dino amu nokovozo mogidu, tu anak gima dau. Mazad-po dit ongogazo-gazo-no it angaanak dino, tu intod ko sangkamang-no sid palampag, ka dino, tu varo-no mamanau. Manjadi i molohing dino noketung-no dot amu kobulun, tu retan-no ko mangakan it angaanak dino. Na miniupakat-no ioti miduvo dino mogidu, sumuhut dit osukod dino. Na minamanau-no ioti mogidu sumuhut dit ongoulun di kinoruhangan dau. Manjadi it angaanak dit hatus dino aso-no koru-hang, tu i molohing dau nga minogidui, tu amu kobulun, tu retan ko mangakan dot ulun it anga-anak dino, ka. Manjadi alaid-no inot angaanak dino, ka, varo-not agazo-gazo-no, tu i gulu nokosino, om i vokon ka nga sinumuhut mamadgazo inot angaanak dino. Na inot angaanak dino, bang kapanganu dit ongkouvaan nga kakan, ka, tu ino pogun dino banalko ogumu o kouvaan sino dino. Ino-no i kouvaan sino dino, ongopazas, ongobatad, ongosangup, om iadko ginis-ginisan o kouvaan sino dino, tu pogun gima. Manjadi alaid-no diri antad di kineduan dit ongoulun antad sid angaanak dino, banalko

Page 70: Tangon Do Rungus A4

71

nonong do vitil inot ongoulun dino, ka, nga kinam-no dumungu-dungu inot ongoulun dino, dot i dudunguan dino, ka, avazaan-no i pogun dino. Manjadi kodungko koontok sid pogun dino, ka, minamadtangkus-no it ongoulun, tu andaman it angaanak sid pogun i retan dot mangakan dot ulun, ka. Manjadi it angaanak dino ogumu-no ongogazo-gazo-no dino, sampai ombo it ongogazo-gazo-no dino, kodungko momonguli-no it ulun di dumungu do dalai, sumusut-no sid lisang do ralan, tu mongimpa dit ongoulun di mitalib. Na it ongoulun dino kodungko mitalib siri, minamadtangkus-no kavi nga vokon-no ong katahub sampai ouza it ongodalai di dinungu dau sid ongoulun tanid. Nakatalib-po it ulun dino, ombo i naratu it ongodalai dino nga puruton dit angaanak om itahu-no, dot suvab-suvab nga iadinoi. Manjadi alaid-no diri, boros dit angaanak, Osuhul-no iti, ambaza, ong mogidu tokou siti om muvalai tokou-no silod sodu-sodu siti, tu osian ioti, tu ikid-ikid ong mitalib ioti nga tumangkus, ka dit angaanak dino. Manjadi inot angaanak dino, ombo it ongokusai, vokon-no ong mongoluvas do puvalazan, vokon-no ong mokibabaal, vokon-no ong mangakut dit ongobabaal. Na iri-no ot sid valai, it ongoondu, nga mitamong dit ongobpinai dau, tu vokon-no ong mongirak-ogi it ongobpinai. Manjadi inot valai dino, ka, oduruk om nopongo, tu ogumu o mangagama, tu asapou gima. Nopongo-po inot valai dino, rinu-mangkat-no it angaanak. Nakarangkat-po, riumi--lik-no it ongokusai dino dot sangadau-no rumilik ino, turu o burul om turu o napu ot norilik dit sangadau-no, tu banalko asapou rumilik. Nopongo-po rumilik om nolonot-no it ongokazu, tinumutud-no inot angaanak dino dot turu't adau om turu sodop uhod it apui. Na boros dit ongoulun, Isai-ka iti? Isai iti tumutud diti? Tu mad ahali banal ot hakang dot apui dino, ka dit ongoulun sid sodu dino. Manjadi nopisok-po it apui dino, inot ongokusai ot sid valai, tu mitamong, om inot ongoondu ot sid tagad, tu mananom do dalai om banalko ogumu o kouvaan, ka dino. Om i mangasok dino nga sangadau, om i monginsakot ino nga sangadaui. Manjadi noula-po it ongokouvaan dino om it ongodalai om it ongoparai om nunu-nopo nga noula-no kavi. Topot it akanon dit angaanak dino baiko ongokouvaan dot akanon, ong it ongodalai om it ongoparai dino nga amu akanon, ka, tu toun-toun iadino ino. Manjadi i valai dit ongoulun di minongiduan dit angaanak, ka dino, nga nonongi do vitil. Topot it ama dit angaanak dino nga varo tanom dau dot ondut sid pogun dau dino. Na it ondut dino banalko ahakang sid pogun dau. Manjadi siri-no ot onuvon dara dit ama dit angaanak, nga banalko amu kobu-lun it ama dit angaanak di hatus, tu retan-no ioti ko mangakan. Manjadi minongingut-no it ama dit angaanak dino dot ongoulun, tu mongukad dit on-dut, tu nonong do vitil. Manjadi nokorikot-po ioti sino, korongou-no dot ogulou, om ioti dino turu o sombozo. Topot baiko i koturu ot amu atalou. Man-jadi nokorongou-po dot ogulou, minigugusa-no tumangkus, tu retan ko rogon. Na i koturu ot amu tumangkus, anak vaguiosido, om lumombus iosido. Nokorikot-po it anak vagu dino, minamad-samung-no kavi it angaanak di banalko ogumu, tu pakan dit anak vagu dino. Na it anak vagu dino riumosi, tu intaman ko patazon iosido. Manjadi iningutan-no dit angaanak it anak vagu dino om pinakan-no do banalko ogumu o kakanan dino dot iadko orogizan o kakanan o niogom sino, tu pemot dit anak vagu dit ongokakanan dau. Manjadi boros dit ongondu, ka, Ai aka, pangakan-no banal, tu nunu-ma ot amu-nui katama dino? ka dit ongoondu dino. Ponimpa-nopo it anak vagu, Oh, ginavo-no, nunu-ma ot ikekum? ka dit anak vagu. Manjadi nopongo-po mangakan, ingutai-no dit ongokusai it anak vagu. ka, sid tagad, tu pemot di kakanan dau. Manjadi it ongoulun sid valai dino minongitung-no dot, Aso-no di ambaza diri, nakan-no

Page 71: Tangon Do Rungus A4

72

do rogon iri, ka dit ongoulun, dot inot anak vagu dino okonko nakan, gamko olomu-no iosido, tu osukup ot akanon sino. Manjadi olomu-lomu-po, minuli-no it anak vagu dino. Na momogihad-no it ongopodok, tu humavud dit anak vagu, ka. Manjadi it anak vagu di minuli dino, banalko navagatan, tu ogumu it nipovit dit angaanak dino dot iadko oginisan ot ongotanom, ongodalai, parai, ka dino, tu boros dit angaanak, Pongilaan-po di ama om it idi, ka. Na minuli-no it anak vagu dino sid valai. Na osodu-po ino, otimpan-no dit angaanak it anak vagu. Boros dit angaanak, ka, Hodi-no ambaza, banalko ogumu inot ongobarang, ka dit angaanak dino. Na it ongo-ulun sid valai dino banalko amu kasip, tu retan ko nakan do rogon. Na boros dit angaanak, Banalko i ambaza ilo, ka. Manjadi tinumimpan-no i vozoon, ka-bo gima, nga bana-banal ko it anak dau. Na nokouli-po it anak vagu dino minomoros-no it osu-kod dot, Osuhul-no iti ong rumangkat tokou sori, ka dit osukod, tu it ongoulun sino dino baiko piningtunguhan dit anak vagu, tu ong iri-not idi om it ama dit hatus it anak mad tilikapan-no, tu okonko kianak-po vagu- Na boros dit anak vagu, Banalko avantang ong sori, tu banalko ogumu ot akanon, ka. Na it idi om it ama dit angaanak dino banalko amu kasip, tu retan-no ko minatai. Na boros dit anak vagu, Banal beno, okonko momudut-oku dino, ka-bo gima dit anak vagu. Manjadi boros dit osukod, Osuhul-ogi iti ong rumangkat tokou sori, tu likapan tokou ong alaid-no, ka dit osukod. Boros dit anak vagu, Rumangkat, bo, ama, nga kamalu, ka dit anak vagu. Manjadi riumangkat-no ioti dino sampai it ama om it idi dit hatus it anak nga nokovozoi. Topot it ama om it idi dino nga kakali do rumosi, tu retan ko mang-akan. Topot minamanau-no ioti rumangkat, tu banalko ogorot it osukod. Na sid natad-ogi, otim-pan-no dit angaanak it ongoulun, na banalko oto-mon ioti, tu kikoruhang-no ka, om minomong-insamung-no inot angaanak dino, ka, dot vokon-no ong, Siombo-ka i ama om i idi, ka. Manjadi it ama om it idi dino banalko riumosi ioti, tu banalko ogumu it angaanak dino. Manjadi inot ama om idi dino, ka, amu-no kosondot sid tana, tu intod-no tinompuzung pendakod sid valai. Nokendakod-po, ka, songihad-ihad-no it angaanak, tu misosolod dumudun dit idi dau, tu langadon. Manjadi it ongoulun dino banalko ogumu, tu nokopiamung-no vagu ioti dino. Topot ioti dino banalko amu monombitil, tu toun-toun mongopud do ginamaan, tu banalko ongoparu. Manjadi rontob iaditi i tangon dit hatus it angaanak dino. Nompus-no ino. I Kolobituko Varo-po, ka, i Kolobituko dino nga aso hakod om aso longon dau. Manjadi iseso iosido sid valai dau dino nga mad-nopo pogontizani do modop-odop sid valai dau dot asot ulun do nokorikot-rikot sino dino. Manjadi amu songkuro, ka, minusuw-no i Kolobituko dino. Ino-no it anak dau dino, keso-no do mondou, koduvo-no dot inanansad, kotolu-no do buhazo, kaapat do vulanut, kolimo dit angka-lamaai, konom di kilau, koturu-no dit ondu dino. Manjadi ong it ongodupot dino minogidu-no sid valai. Ino-pot ondu o sineno, duduvo-po dit idi dau. Na mazad-po dit agazo-gazo-no it ondu dino, mimomoi-no iosido sid natad di valai dau dino nga netan do kilau, ka, it ondu dino. Na, Idi, idi, ka dit ondu, netan-oku do kilau, ka. Na tavahan-no dit idi, Kada, ahat, obpinai-nu ino, ka dit idi. Na nengkadan-no di kilau mongiit dit ondu dino. Na amu songkuro kalaid tininduk-no do vulanut it ondu dino. Na mongintatavau-no it ondu dot, Idi, idi, ka dit ondu, tininduk-oku do vulanut, ka dit ondu

Page 72: Tangon Do Rungus A4

73

dino. Na tavahan-no dit idi dot, Kada, ahat, obpinai-nu ino, ka. Na nengkadan-no di vulanut moninduk, tu, Obpinai-ku bala ino, ka di vulanut. Na modsu-no it ondu sid vaig, nga simpadon-no do buhazo it ondu dino. Manjadi minongogizak-no it ondu dino dot, Idi, idi, ka dit ondu, simpadon-oku do buhazo, ka dit ondu dino. Na tavahan-no di Kolobituko dot, Kada, ahat, obpinai-nu ino, ka dit idi dit ondu. Na ivilis-no i buhazo dit ondudino. Manjadi amu songkuro diri mimomoi-no it ondu dino. Na pososokuk-no di mondou, tu momontol-no dit ondu di mimomoi do kasab. Na kodimon-no dit ondu it idi dau dino, Idi, idi, ka, bontolon-oku do mondou, ka dit ondu. Na tavahan-nopo gima dit idi dot, Kada, ahat, obpinai-nu ino, ka dit idi. Na nengkadan-no di mondou momontol, tu, Miobpinai kito bala diti, ka di mondou. Manjadi minuli-no it ondu sid valai dau dino. Na amu songkuro o kinen-dakadan, ka, netan-no it ondu dot angkalamaai. Na, Idi, idi, ka dit ondu. Na tavahan-no di Kolobituko dot, Kada, ahat, obpinai-nu ino, ka dit idi dit ondu dino. Na inengkadan-no mongiit, ka-bo gima, tu natavahan-no di Kolobituko. Topot ong i Kolobituki dino aso-no kotungagan, iseso-no o modop-odop iosido sid valai dino. Topot ong it anak dau dino aso kengkadan manau-panau suvab-suvab ong it ondu dino. Banal ong it alaid-no manau-panau iosido dino, ulio-po, it idi dau dino nga aso-not ulu, tu sinangod do minangazou. Nemot-po dit ondu dot aso-not ulu inot idi dau, kinam-no mogihad iosido, tu, Aso-not idi-ku, ka dit ondu dino. Manjadi a-nokosongkuro diri tisokuk-no i mondou. Ade, nokokuro-ko-ka, tu mogihad-ko? ka di mondou. Ai, ka dit ondu, aso-not idi tokou, ka dit ondu. Na amu songkuro tivantai-no do inanansad. Ade, nokokuro-ko-ka, tu mogihad-ko? ka dit inanansad. Ai, aso-not idi tokou, ka dit ondu, sinangod do minangazou, ka dit ondu. Na a-nokosongkuro diri tirikot-no di buhazo, dot, Ade, nokokuro-ko-ka, tu mogihad-ko? Ka di buhazo. Ai, ka dit ondu, aso-not idi tokou, tu sinangod-no di minangazou, ka dit ondu. Manjadi amu songkuro diri nokorikot-no i vulanut, nokorikot-po i angkalamaai om nokorikot-no i kilau. Manjadi i sokoviai ioti dino minongoguling kavi dit ondu. Na ka dit ondu, Aso-not idi tokou, tu minatai-no, sinangod-no di minangazou, ka dit ondu. Na, ka di mondou, gusao tokou i minangazou, ka di mondou. Na minamanau-no ioti, tu monusul di minangazou, ka-bo gima. Na naba-san-po monusul, minomonguli-no ioti sid valai dit ondu. Nokorikot-po sid valai, pomoros-no i mondou dot, O adi, ka di mondou, amu-no nemot dahai i minangazou dino, ka di mondou. Ino-pogi, aso-no koruhang-nu dino, tu minatai-no i idi. Topot ong varo tigagang-nu, kodimo-okoi-no, ka di mondou. Iokoi-nopo diti om mihas-no vagu, ka di mondou. O-bo, ka dit ondu. Manjadi minihas-no vagu it ongodupot dino, om inot ondu dino nga aso-no koruhang dau, iseso-po iosido. Manjadi nompus-no iti tangon-ku diti. I Luvang Tungkia Varo-po, ka dino, isot ondu kodori. Manjadi it umul dau dino nga varo-no dati hopod om duvo toun, dot nokotigog-ogi iosido dot mad varo purimanan dau do iadko banalko ovongo iosido. Tu okonko nunu, mogontizan-no iosido dot aso savo dau. Manjadi banalko humongkob iosido dino, gima aso savo dau dino. Manjadi mazad-po dit agazo-no banal i tizan dau, amu-no nokokodos iosido rumikot sid osukod dino, tu nelaan-no dau do mad mogontizan iosido dot aso savo dau. Manjadi kemot-nopo dit osukod do valai dioti dino, imatan-no om porisao-no it ondu dino. Na

Page 73: Tangon Do Rungus A4

74

boros dit osukod do valai, Ade, ka, mad otu-tunan-ku, mad barat, ka dit osukod do valai dino. Na norongou-po dit ondu, banalko humongkob iosi-do sampai minuli no vagu iosido sid valai dau. Manjadi nokouli-po iosido, ongokoturuan antad di kinulian dau nousu-no iosido dot inot anak dau anak do kusai. Ino-no i ngaran dit anak, retan-ogi dot i Luvang do Tungkia, ka-bo dino. Manjadi mazad-po dit umul dot onom toun it anak dit ondu, boros dit idi dau, Ade, ahat, ka dit idi dit anak, o ahat, ombo-no ong osusa-ko, suhuon-to-po ikau do mokitahak do lakang sid di ondig, ka dit idi dit anak. Manjadi boros dit anak, Ade, ka, amu-oku-bo diti, indi, ka, avagat ilo ginavo-ku do sumombol. Mogot kagi ong okonko i Luvang Tung-kia o ngaran-ku, ka dit anak. Na boros dit idi dit anak, Nokokuro-ka gima, ahat, kuran dino pong-itungan-nu? Tu ombo iadino nga boroson-nu, ka dit idi. Nga kaho pamanau-no, amu-oku banal keng-gat, ka dit idi. Na, nunu-po ong it anak dino? Minamanau-no iosido. Manjadi minsomok-ogi sid valai dit ondu, nokotigog-ogi it anak dot nokovunsut do luvang do tungkiak. Na, nunu-po ka dino? Banalnoko sinod saralom do tana sampai minatai-no, ka dino. Na amu kouli iosido, tu minatai-no. Manjadi inot idi dit anak dino alaid-no minud do kouli it anak, tu banalko tiinggat iosido. Mazad-po di duvo-not adau nga kakali dot amu nokouli it anak, humongkob-no it idi dit anak sampai sumu-hut-no iosido. Nunu-ka i kinematan dau dino? nga minatai-no sid saralom do luvang tungkiak. Manjadi ino-po, ka, ot ihad dit idi dit anak dino, nga pongitung-nopo it ondu dot, Iaditi bala dot retan do Luvang Tungkiak, ka dit ondu. Om rontob-no iadino o kinompusan dino. It anak vagu om it inuvung Varo-po, ka, ong it anak vagu dino om it inuvung. Umul dot hopod om duvo toun it inuvung dino nga nemot-no dit anak vagu dot banalko avasih. Nemot-po nga kenginan-no dau. Manjadi boros dit osukod, it ama dit inuvung dino sid anak vagu, Antad-ko siombo? ka dit ama, Ai, ioku-bo diti antad sid dahai, ka dit anak vagu. Na boros dit osukod, Ba, nunu-no-ka o tomodon-nu? ka dit osukod. Ai, ka dit anak vagu, asoi-bo tomodon-ku diti dot nunu, baiko engin-oku dara dilot anak-nu dot ondu, ka dit anak vagu. Manjadi boros dit ama dit ondu, Ai, tau-bo di ahat. Ong ioku o mongitung, avantang dati ong sukupon-po laid inot umul-nu, ka dit ama sid anak dau dot ondu. Ponimpa-nopo it ondu, Ade, ama, otomon o ginavo-ku, tu mirad o ginavo-to, ka dit anak dit osukod. Manjadi inot anak vagu dino banalko ekum iosido, tu mad amu kasavo iosido. Manjadi kemot-nopo dit ondu do mad ekum-no it anak vagu dino, pomoros-no iosido, O aka, kada-noboto kohongkob. Sakali atag dati ong inudan-oku-po dikau dot osukup-po laid it umul-ku. Ino-no o timpu-ku dikau, hopod om valu toun ot umul-ku. Baharu-ogi om misavo kito, ka dit anak dit osukod. Manjadi korongou-po dit anak vagu, O-bo, adi, avantang-no-beno, ka dit anak vagu. Manjadi minuli-no it anak vagu dino sid valai dau, dot nunu-ka o kinulian dau dino? Varot ondu vokon do monusul dit anak vagu, tu i sinavo laid dit anak vagu dino. Manjadi boros dit ondu do nemot-no dau it anak vagu, Salamat sasarap, ka dit ondu. Ponim-pa-nopo it anak vagu, Salamat mitongkizad, ka dit anak vagu. Manjadi ponimpa-no vagu it

Page 74: Tangon Do Rungus A4

75

ondu dot, Ai, kuran-ka dino, tu iadino-ogi ot ipangamu-nu dohon? ka dit ondu. Ai, ka dit anak vagu, aso-bo duaton-nu dohon diti, varo-no. Nemot-ku-no dot ondu vokon, ka dit anak vagu. Manjadi korongou-nopo dit ondu, Ade, ka, araat inot elaan-nu dino, tu banalko mangamalu-ko dohon, ka dit ondu. Manjadi banalko ekum it ondu sampai minuli-no sid valai dau. Manjadi tantu-no ko aso-no rait dit anak vagu dino sampai norikot-no i toun di janji dit ondu dot hopod-no om valu toun it umul dau. Manjadi riumi-kot-no it anak vagu dino sid osukod dino, tu mana-hak-no iosido dit ipanamong dit ondu sampai rinait-no dit ondu. Manjadi boros dit osukod sampai it ondu, Ba, vulan nunu o janji-to mogontong? ka dit ondu. Ai, ka dit anak vagu, avi iti hopod om valu toun om kotopik sid vulan kohopod, ka dit anak vagu. Manjadi norikot-po i janji dioti dino, minogontong-no ioti sampai nokopisavo-no beno. Manjadi rontob iadino i tangon dit anak vagu om it inuvung dino. I Igot-liou Varo-po, ka-bo, ong i Igot-liou dino. Manjadi minuvalai-no iosido sid tanga do govutan sampai iseso iosido, tu anak vagu iosido om aso-no molohing. Manjadi varo tanom di Igot-liou sid natad dau do tavaru di banalko ahakang sampai asapou it uva. Manjadi varo binatang sinod somok di valai di Igot-liou dino sampai varot isot anak vagu sino dot anggai-anggai di Igot-liou dino, it anak di vozoon. Manjadi mazad-po dit alaid-no monombitil-no it ongoulun, sampai minsanko i vozoon nga aso-not akanon. Manjadi korongou-nopo di Igot-liou dot aso-not akanon dioti, pinosombol-no dau it anak di vozoon sid valai dau. Nokosombol-po it anak vagu dino, minomoros-no i Igot-liou dot, Panganu-no dinot uva di tavaru-ku, ka di Igot-liou dino. Manjadi minanganu-no it anak di vozoon dino om minuli-no iosido. Nokouli-po it anak di vozoon dino, linapak-no i tavaru dau nga noponu do vagas i tavaru dino. Manjadi kemot-nopo dit ongoulun, minongoduat-no dot, Siombo-ka o pinongonuvan dikou dinot tavaru dino? ka dit ongoulun. Boros dit anak vagu, Nitahak dohon di Igot-liou beti, ka dit anak vagu. Manjadi kening-nopo dit anak vagu dot ongkol-ong-kol, dinuat-no dau it anak vagu dot, Siombo-ka i valai di Igot-liou? ka dit anak vagu dit ongkol-ongkol. Na tumimpuun-po amu-po boroson dit anak di vozoon, tu rumosi ko patazon dit anak vagu dot ongkol-ongkol i Igot-liou dino. Mazad-po dit alaid-no mongoduat it anak vagu dot ongkol-ongkol dino, binoros-no dit anak di vozoon dot, Sukul om amu patazon-nu i ambaza, ka dit anak di vozoon, itudukan-ku ikau di valai di Igot-liou, ka dit anak di vozoon. Ponimpa-nopo it anak vagu dot ongkol-ongkol, Amui-bo patazon-ku, ong sukul ituduk-nu dohon i valai di Igot-liou, ka. Manjadi boros dit anak di vozoon, Kadan-nu-no boroson dot ioku o kinelaan-nu, ka dit anak di vozoon. Manjadi pamanau-no it anak vagu dot ongkol-ongkol sumombol sid valai di Igot-liou om pomoros-no dot, Tahakai-oku dinot uva do tavaru-nu, ka dit anak vagu dot ongkol-ongkol. Bang amu manahak-ko dohon, tantu patazon-ku ikau, ka dit anak vagu dot ongkol-ongkol dino. Manjadi ponimpa-nopo i Igot-liou, Panganu-no-boto dinot uva do tavaru-ku, topot kadan-nu-no onuvon ong ilo pinotuo di ambaza, ka di Igot-liou. Boros dit anak vagu dot ongkol-ongkol, Nokokuro, tu amu-nu ipavi dohon? ka dit

Page 75: Tangon Do Rungus A4

76

anak vagu dot ongkol-ongkol, om kinamai-no mamalud i Igot-liou dino sampai tinami sid butak. Manjadi minatai-po i Igot-liou, minuli-no it anak vagu dot ongkol-ongkol sampai inovit-no it uva do tavaru. Nokouli-po iosido, tiimai-no mangalapak it uva do tavaru nga okon-okon-po-ko vagas o linumabus, gamko minungizas-no i potizukan di nalapak-no i tavaru. Na okon-no-ko okuro, it ama dau dino nga banal-noko apadasan sampai minamadpatai-no ioti songongkob. Manjadi iadno dino ong i tangon di Igot-liou dino. Nompus-neno. I turu it angaanak vagu Varo-po, ka, ong ino dino turu songobpinai, ka, ongokusai-nopo. Na aso-not ama dioti, baiko idi ot varo. Manjadi ioti dino turu songobpinai antad dit ongopodok-po sampai nosukod-no ino turu ot ongokusai dino nga amu nakaharati gumama, noku-ro ong opompon momongibo, ka, it ongoulun sid valai dino, nga amui mibo ong ino turu ot angaanak vagu dino, sid valai-nopo ong ioti. Manjadi iri-no o gagamaon di turu it angaanak vagu dino, ka, antad dit ongopodok-po sampai nongo-sukod-no ino turu songobpinai dino nga aso gagamaon vokon ong okonko mibilad-nopo, ka, sodop adau ino, ka. Manjadi mazad-po dit nosukod-no ioti dot amu insan koling do siombo-siombo, tu iri-no mibilad o gagamaon, nabambaran-no dot nosusa i valai, tu varo minatai dot ulun. Ino minatai dino, ka, ondu nga nohizaan dot tanga't adau di matazo, nga asot otoron sid valai dino dot ongokusai vokon, bai ongoondu di kiangaanak dot opodok-po om ino turu it angaanak vagu dit amu insan koling. Manjadi kinam-no mihahatul it otoron sid valai dino do kuran o kalabangan di minatai dino. Manjadi laid-no, ka-bogi-ma, varo-no mininduzuw dot iso ot ulun sid somputul do valai, tu sid somputul i sirang dit angaanak vagu dino. Om pomoros-ogi it ulun dino dot, Soluvani-bo dioti akon om suhuon-ku ikou mongolobong ong kuran-po dara dikou, tu aso-ma't elaan-ku do suhuon-ku vokon diti ong okonko ikou-no, ka dit ulun dino. Manjadi timpuun-po, ka dino, amu-po minangakun it angaanak vagu dino, tu, Amu-okoi kotibang, ka, tu atandas-no do mibilad o gagamaon dioti gima. Manjadi laid-no, ka dino, nagaratan-no inot turu it angaanak vagu om pamanau-no ioti rumikot sid sirang di varo minatai dino. Nokorikot-po i turu it angaanak vagu dino, tompuzungo-no i minatai om pamanau-no ioti, tu polobong-no. Nokorikot-po sid pangalabangan, pogilizo-no dioti i minatai dino om pongoluvang-no ioti di tana do pangalabangan, do tumimpuun-ogi mongukad dino, nemot-no di keso i minatai dino dot nunu o kinematan? Dot kogura, ka, i minatai dino, sampai anaru it iso i longon om iso o hakod om kosirot-po i songihing i mato do banalko agazo. Manjadi kemot-nopo dit ongovokon i iadino, Atok, ambaza, ka, mogidu tokou. Tu bang a-kedu tokou diti, tantu avi tokou mangakan diti, ong kotungag ino. Tu okonko otopot ko oguoian ino, inoi nga baiko sinorungan do rogon, ka dit ongopinai vokon. Topot boros di koturu, Kadan tokou-no mogidu, gamko bilado tokou, tu minsanko minatai-no ino nga engin-po iosido kumibilad di tokou, ka di koturu. Na minangasip-no it ongoobpinai dau dino di boros di koturu, tu ino-no gima o harapan dioti, tu ino-no ot randavi dino. Topot amu song-kuro om nokogom-no i sinorungan sampai agazo-no banal, om mangagavoi-no dioti, tu tipangakan-no. Manjadi boros di koturu sid keso, Atok, ambaza, ka, bilado-no, tu ahakang-no ino, ka di koturu. Na pasabpango-no di keso i palad dau sid palad di sinorungan om kinam-kinam-

Page 76: Tangon Do Rungus A4

77

po miumbal, ka dino, nga ong it anak vagu banalko kumibilad, topot ong i sinorungan, ka dino, nga okonko posudzul do kuitori dit anak vagu, inoi nga manganu iosido, tu mangakan dit anak vagu. Manjadi amu songkuro om mad humuzan-no i keso, na movolizo-no i koduvo sampai avi-no it onom nga aso kotori, gamko ogos-ogos-nopo ong varot akan dino, tu nakapanau-no i sinorungan dino. Mazad-po dit iri-no koturu o kumibilad, pomoros-no iosido dot, Siombo-siombo ot avazaan-ku, ambaza, nga kadan-kou-no tumatak dohon, ka di koturu. Om bilado_no dau ino sino-rungan dino, nga kinam-kinam miumbal ino nga kazu ong avazaan nga arabut, tu banal-ko aha-kang, dot laid-nopo miumbal dinot anak vagu om ino sinorungan, ka dino, nokorikot-no sid rahat. Nokorikot-po om nemot-no di sinorungan it ondig-ondig dau, na minatai-no vagu, tu minogidu-no gima i rogon di sinumarung sid guvas di minatai. Manjadi inot onom it angaanak vagu dino nga kakali mozo-vozo di koturu. Na minatai-po vagu i sino-rungan dino, miniuupakat-no ioti do kuran o koulian vagu sid valai. Tu a-ogi-po ong mad nga sid rahat o kopirikot ioti, minsanko mibo nga amu insan. Manjadi laid-no miboboro-boros, ka dino, nga asot elaan do koulian dioti dino. Manjadi pomoros-no i koturu dot, Ade, ambaza, ka, bang iaditi, tu amu-no elaan tokou dot siombo ot ulion tokou, osuhul-no ong mitongkizad tokou. Ikou dino apat-kou mamanau ponong sid kosilahon, iokoi tolu mamanau ponong sid kotonobon, ka di koturu. Na nokopitongkizad-po ioti dino, sompi sinumiliu-no do barat. Na ologod-pogi iti sid kotonobon o barat ong tumongus, tu randavi o nokosiliu, ka dino. Rontob-no iadino i tangon di turu ot angaanak vagu om nompus-no. I Utut-utut Varo-po ong it anak vagu dino, i ngaran dau dino retan-no dot i utut-utut, ka-bo. Manjadi banalko sinamadan dit idi dau, tu iso-no ot anak dau dino. Manjadi ong it nagazo-gazo. no, ka-bo dino, pomoros-no i Utut-utut dot, Soluvan-ku-po di idi om kohondom-oku-no-mai rumilik, ka-bogi-ma di Utut-utut dino. Manjadi ponimpa-nopo-bogi-ma it idi di Utut-utut dino, O-bo, ahat, pogihim-no do rilikon-nu, ka-bogi-ma dit idi di Utut-utut. Manjadi pamanau-no i Utut-utut dot mazad-po dit alaid-no manau-panau-bogi-ma, mintoron-no i Utut-utut om iri-ogi pomoros-no, ka-bogi-ma di boros dau, Ade, siti-no ot avantangan-oku banal. Na rumilik-oku-no-beti, ka-bogi-ma, om kinam-kinam-po rumilik, ka-bogi-ma, nga mad mulau-no i Utut-utut dino, ka-bogi-ma. Dot mazad-po di sumodop-no, ka-bogi-ma, kurab-kurab-ogi ot sungguvon. Dot ongokoturuan-ogi't adau, tutudan-no dau nga banal-ko osorob, ka-bogi-ma ino. Manjadi notutudan-po, tanamai-no dau do labuk, ka, aso vokon do nitanom, iseso o labuk o nitanom, ka. Kinam-kinam-po humakang, ka, i labuk dino, nga otopuan-no it ulun. Mazad-po dit alaid-no, ka, ibo it Utut-utut, dot varo nohino, ka dit uva do labuk dino. Manjadi minuli-no beno dot nokorikot-po, ponuturan-no sid idi dau dot. Ade, idi, varo-mai nanu dit uva do labuk. Na, sung-kolihon-ku ilo, ka di Utut-utut. Isai-kagi-ma, ahat ka dit idi di Utut-utut. Tau-boi di idi, ka di Utut-utut, nga isai-isai-bo ilo nga elaan-nobo ilo ong kosulung-no, ka di Utut-utut, om ibo-no iosido, dot nokorikot-po sid tagad, pangagama-no do sungkoliu. Nopongo-po mangagama, minuli-no i Utut-utut sid valai dot nokorikot-po, pomoros-no dot, O idi, nopongo-ku-no-ma i sungkoliu-ku, ka di Utut-utut. Ai di ahat, isai-no-ma o kosulung? ka dit idi di Utut-utut. Manjadi suvab-po diri, ibo-no i Utut-utut sid tagad dot osodu-po, otimpan-no dau dot varo miniginit. Ai, ka di Utut-utut, ginazo-nobo do bakas dino nokosulung sid sungkoliu-

Page 77: Tangon Do Rungus A4

78

ku, ka di Utut-utut, nga rikoto-ku-po, ka di Utut-utut, om rikoto-no dot nunu-ka o kinematan? Dot miniginit i Monzu-rugading, ka dino, tu nokosulung-no sid sungkoliu di Utut-utut. Nokorikot-po i Utut-utut dino, pomoros-no iosido dot, Asabakan-ko-no ong biano, ka di Utut-utut. Patazon-ku ikau, tu banal-ko aso bahazan-nu, kelo-ko manakau do labuk dahai, ka di Utut-utut. Manjadi boros di Monzurugading, O-bo, patazo-oku-no, nga kada-po, boroso-po laid i ngaran-nu, ka di Monzurugading. Manjadi boros di Utut-utut, Ade, ka, nolingan-ku-po i ngaran-ku, ka di Utut-utut, nga kada-po duato-ku-po sid di idi dot isai o ngaran-ku diri, ka om kinam-kinam-po tumangkus i Utut-utut dino, tu banalko ohigak. Nokorikot-po sid valai dau, pongodim-no i Utut-utut dot, O idi, ka di Utut-utut, Isai-ka i ngaran-ku diri? ka di Utut-utut. Manjadi boros dit idi dau, i Utut-utut-bo iri, ahat, ka dit idi di Utut-utut. O-bo, ka di Utut-utut, nga miguli-oku-nobo diti, tu nelaan-ku-no vagu i ngaran-ku. ka, ino-no bala, i Utut-utut-oku bala, i Utut-utut-oku-bala, ka. Hok, ka di Utut-utut, tu nakasandang-no do valahan iosido. Manjadi boros di Utut-utut, Nolingan-ku-no vagu i ngaran-ku, nga miguli-oku vagu sid idi, ka. dot osodu-po iosido, O idi, ka di Utut-utut, Isai-ko-ka vagu iti ngaran-ku diri? Nolingan-ku-no vagu, ka di Utut-utut. Boros dit idi, I Utut-utut-bo iri, ahat, ka dit idi dau. Ai, ka di Utut-utut, I Utut-utut-oku diti, i Utut-utut-oku bala, ka di Utut-utut. Manjadi ong i Monzurugading dino nga nakalabus-no sid sungkoliu. Mazad-po dit alaid-no, nahan-daman-no di Utut-utut i ngaran dau om pamanau-no iosido, tu mogkodimot-no di Monzurugading. Man-jadi dot rikot-no iosido, nakalabus-no i Monzu-rugading. Boros di Utut-utut, O Monzurugading, I Utut-utut-oku dino, i Utut-utut-oku dino, ka di Utut-utut. Nga sionggo-po o tumimpa, tu noko-rikot-no sid valai dau i Monzurugading dino. Manjadi sinusul-nobo di Utut-utut i vinazaan di Monzurugading dino dot amu songkuro manau-panau om norikot-no dau i valai di Monzurugading. Boros di Utut-utut, Sionggo-no-ka i Monzuru-gading dino, tu patazon-ku-no ong biano i Monzu-rugading dino, ka di Utut-utut, tu aso banal-ma bahazan dau. Navi-no manakau iti labuk dahai diti, ka di Utut-utut. Na boros dit idi di Monzuru-gading, Kadai-bot patazo i ahat, gamko sovoo, ka dit idi di Monzurugading. Na amu-oku manansavo dino, ka di Utut-utut om minuli-no. Manjadi rontob-no iadino o tangon di Utut-utut dino om nompus-no. I Gungguripa Varo-po ka ong i Gungguripa dino, banalko omurung. Ingutan dit idi dau gumopu, ka, banalko amu, tu malan iosido. Ipat-ipat ong osuvab, ka, nga miuumpug it ongo hinatus dino sid sirang dioti Gungguripa, ka, tu momongirak om mangagauk dit obul banal iosido. Manjadi mazad dit alaid-no, ka, minomoros-no it idi di Gungguripa dino dot, Ahat, mibo kito-no, ka, ong biano-oi, tu ioti't ongoanggai-anggai-nu, nga banalko mamangagauk dikau, ka dit idi dit ondu dino. Topot minsan-poma-ko iadino ot gama koluhud ot pomoros dit idi dau dino, nga kakali dot amu minozo mibo. Banalko oruol it ginavo dit idi dino, tu it savo dau, ama dinot ondu, nga minatai-no. Manjadi mad ohoro-tizan-no dau dot, tantu-ko amu-no mangasip inot ondu dino ong baiko iosido ot momoros, tu baiko ondu. Minsan-poma ko iadino ot gama pangamu di Gungguripa dino, nga kakali dot amu abasan inot idi dau mongingut, tu antakan-no dau mongikum-ikum inot anak dau dinot banalko obul. Onom't adau, ka, inot idi dinot ondu dino mongingut di Gungguripa, nga kakali dot amu minozo mibo. Iri-po't koturu-no't adau keno, minozo-no i Gung-guripa. Topot ngarani-ma om minozo, nga noko-rikot-po sid tagad om nokendakod-no sid sulap keno, modop-odopo-no sampai nokodopi iosido, ka. Posikan-

Page 78: Tangon Do Rungus A4

79

no dit idi dau, ka, tu mokitabang-no gumama, nga mingguzu-po, nga amu i Gungguripa dino. Manjadi sid saralom dit todong dinot odop di Gungguripa dino, minonginipi iosido dot mad varot iso ot ondu dot rinumikot sid hatod dau, sampai minomoros dot, "O ondig, posik-no, tu nokedu-no it ingobul- obul-nu dino. Ino-ma ong amu-ko-no mosik koruhai, tantu miguli vagu sid dikau ino, tu ikau-no notinganan dau mizon, sabap ikau-no ot inizonon antad dit opodok-ko-po. Posik-no, tu hodi-no tumoronong-no vagu sid dikau", ka dinot ondu dinot nepi di Gungguripa dino. Manjadi banal-banal keno, ko nopongo-po inot ondu moros-boros, noposik-no i Gungguripa, sampai imatai-no dau it mintutuk dau keno, nga nemot-no dau dot mitaam-taam ot iadko gansing sid somok dau, sampai inot gansing dino, mad rumikot sid di Gungguripa iadko it noboros-no laid dit sid inipi dau. (Inot mad gansing dino, ino-no ot retan dot ulun ko ingobul-obul o kosipan dot ongoulun kodori) Manjadi nemot-po di Gungguripa ino, panganu-no iosido dot dangol om tibaso-no inot iadko gansing dino. Mad kiginavo inot gansing dino, tu notibas-po di Gungguripa keno, miningkod-no mitaam-taam. Manjadi kovidai-no di Gungguripa keno om min-dohuvo-no, tu tovunan dau. Novuvuvan-po inot tavun dino, mad tanid-no it opurimanan dau, sampai mad engin-no iosido dino monulung dit idi dau monginsakot sinod gopu dinot idi dau. Manjadi tumangao-no i Gungguripa dino sinod gopu dinot idi dau om pogihim-no i sakot dot banal-ko nopili it anaru antawa it randavi keno om robuto-no dau. Narabut-po dau keno, sokoviai it ongosakot sinod gopu, nga minomodrabut kavi. Manjadi nongora-but-po di Gungguripa inot ongosakot dino, mulio-no iosido om it idi dau, tu aso-no't gamaon dau. Manjadi it ongohinatus dino, nga nongokeboi sampai minsosodop-po keno, mazao-no inot ongohinatus dino sinod gopuon dioti Gungguripa, tu mimot ioti dot songkuro-no ot nensakot dit nokebo i Gung-guripa dit adau dino. Migugusa-no inot ongohi-natus dino. Nokotimpak-po sinod liumongon inot ongohinatus dino, momodtimpano-no ponong sinod gopu dioti Gungguripa, dot nunu ot kinotimpanan, tu mad purutan kutu koluvas dinot gopu dino. Minsanko sompuun ot sakot, nga amu kemot inot ongohinatus dot mili-gili sinod tanga dot gopu dino, ka. Pingpisasan-no dit ongohinatus inot ongomato dau dino, tu intaman ko bai amu emot banal dau. Pogi ong momodsirot ioti dino, nga nunu-po ma ot emot, nga iri-no iri, tu purutan kutu koluvas dinot gopu ko kisakot-po. Manjadi iri-po ka't songvongo-vongo it ongohinatus dino, tu ahandaman dioti it obul di Gungguripa, sampai mad amu kasip ioti dot i Gungguripa-no ot minonginsakot dinot gopu dino. Manjadi norikot-nopo it hiza dot mangasok, banal-noko inimpa dit ongohinatus i Gungguripa dino dot, banalko iosido ot mangagama dinot gopu dit idi dau ko pengkuro. Noimot-po dit ongohinatus dot mini-bo-no i Gungguripa dino, minomodsuhut-no sampai minomodsusut-no ioti sokoviai sid isan dit gopu dioti Gungguripa dino. Manjadi nokorikot-po i Gungguripa dino sinod gopu, pangavid-no iosido dot turu-no naparang ot linsou dot dalai om potongkopo-no poukad sinod mintutuk dot gopu ino. Minangavid-no vagu iosido do turu naparang ot linsou dot parai dino om poukado-no mintutuk dinot gopu. It ongokouvaan dino, nga iadinoi ot gama di Gungguripa, sampai nopongo-no kavi inot gamaon sinod gopu dioti dino. Iri-pot ongohinatus dit monomodsusut dino, nga banal-noko ongo-vangaan, tu mad-mad nga iadino ot kobuatano di Gungguripa.

Page 79: Tangon Do Rungus A4

80

Manjadi kouli-po ka ioti Gungguripa dino, om it ongohinatus, nga nongokouli-no sid valai, minomodtoronong-no it ongohinatus dino sid di Gungguripa om pokituturan-no ioti dot kuran ot kinoporu-poruan di Gungguripa, sampai ong inot biano-no mad randavi-randavi-no i Gungguripa. Manjadi sokoviai it nongojadi sid dau dino, nga asot a-tinuturan di Gungguripa sinod ongohinatus dino. Antad-no dino ot banalko aparu i Gungguripa om banal-ko monulung iosido dot ongoulun vokon, ka. Amu-no kelo-po dot retan dot monombitil ioti miduvo dino. Nikid-nopo ong orikot-no it toun dit koponombitilan dot ongoulun dino, nga pogi ong ioti Gungguripa dino, nga kakali dot songponu-ponu ot lingkut kogumu dot parai. Topot ioti ka, i dino, banal-ko amu odoot sid kinoruhangan. Isai-isai it ongoulun it rumikot sid dioti dino, nga asot a-tahakan dioti dot kakanan om nunu-nopo it varo sid dioti dino. Alaid-nopo, nasavo-no dot anak vagu dot mamaa i banalko aparu i Gungguripa dino. Manjadi nokopiantu-po inot koporuo dioti dino, banal nokolinumundu-keno sampai nanu ioti dot ulion sinod binatang dino. Manjadi iadnokeno ot tuturan ong i Gungguripa om it idi dau. It anak vagu di mogihim do balang Varo-no it anak vagu di nokorikot-no sid valai dot ulun. I tomod dau, mogihim do balang. Na boros-nopo dit ulun di norikot, Adeh, aso balang sitid dahai diti, ka dinot ulun sid valai sino. Na boros dit anak vagu, Bang ino iadino, tu aso kibalang, lumombus-oku-no om iadino. Om ioku diti, tantu-bo iti-no ot ihimon-ku, kibalang, ka dinot anak vagu. Na boros dinot ulun sino, Ikau-no o mongitung, Ong nakakan-ko-po, ikau-no mongitung. Ino-po om ihimon nu om balang aso sitid dahai, ka dit ulun di norikot dino. Na lumombusoi it anak vagu. Na boros dit anak vagu, varo-po o binatang siti dot amu osodu, ka dit anak vagu. Na boros dit ulun sinod nendakod, varo-po binatang siti dot a-osodu, rontob kalapai-ko ino burul, ka dinot ulun sinod norikot. Na ino, aso-ka pisimpangan dot ralan, tu tanid nga ong okonko elaan iti ralan, ka dinot anak vagu. Na boros dinot ulun sinod norikot, Aso-po simpangan diri, iseso o ralan, kalapai-po dino burul, ino binatang dino kotimpa ko sid burul otolunungan, ka dinot ulun sino. Na pamanau-no it anak vagu dot a-ko songkuro nakapanau inot anak vagu dino om nokotimpak-no sinod burul, nga otolunungan ino binatang, nga tolu i mitumpuk i binatang do sompi anaru. Na alaid-no vagu manau-panau it anak vagu, tu mininsiba-no. Na nokorikot-no it anak vagu i sid binatang. Gulu-po o norikot it anak vagu i binatang dit osukod do valai. Na nokorikot-nopo it anak vagu sid binatang, minongoduat-no do amu-no minindakod it anak vagu, ino-no i boros dau, Ioku diti, amu-oku mindakod. Rontob-nopo boroson-ku sid dikou, kaluto itit osukod do valai, Mongoduat-oku, Isai o kibalang sitid binatang dikou? Tu ino-no o tomodon-ku, Mogihim- oku do kibalang, okonko rontob dot sampaladon-no ot kogozoo, ino-no o kenginan-ku, sampai novuvu-no i tulang, malingko tulang nga engkod-no, ka dinot anak vagu. Ai, boros dit osukod, Alambat inot ihimon-nu, tu iadino ihimon-nu. Tu antad diri sampai biano a-po insan do varo korikot dot ulun sid dahai dot turu sandangau ot pisasandang

Page 80: Tangon Do Rungus A4

81

om balang ot ihimon. Gam bang amu-po, ka dit osukod, bang balang, gam okonko dagangon, gam ikorosi. Ikau-po nokorikot, gam balang ot ihimon-nu. Ei boros dinot anak vagu, Asot eradon-nu ino dino, tantu balang ot tomodon-ku iti. It sandangau dit ama idagang-ku, ka dit anak vagu. Na adeh nga aso, topot sinod lombus, ka dit osukod, isot binatang sid kotolu kendakod silo varo, ka dilot osukod, nga boros dit osukod, Mindakod, ka boi. Osusa ino do rontob kotingaha-ko ong a-ko mapit. Apagon-no ong kakan-ko om kenum-no om kosigup-po om kenggat-no, ka dit osukod. Ei amu-no, ka. humago-oku diti, ka, om pamanau-no it anak vagu lumombuso-no sid binatang om mokinggazad dit angaanak minokituduk. Na nokorikot-ogi sid binatang dino di kibalang, boros dinot anak vagu, Siombo-ka it sirang dit ulun di kibalang, Ei, sid tanga dinot binatang, ka dit ulun di minindakod sino. Na, norongou-nopo iadino om linumombus-no it anak vagu dino, nga rinumikot sid ulun di kibalang. Nokorikot-po siri, lumombus-no it anak vagu sid ongkob. Nunu-po-ka i kinematan dit anak vagu, it ondu dino nga aso-no votiz, tu nogutas-no do balang. Bai otud o kemod, ampangil, nga aso-no. Na boros dinot anak vagu, Iti-no sandangau-ku diti idagang-ku do balang, ka. Adeh, boros dinot ondu dino kibalang, Gumauk-ko-no dohon dino, ka dit ondu. Ei okonko, ka dit anak vagu. Okonko gumauk-oku, tantu-ko babalang dagangon-ku iti. Banalko balang o tomodon-ku iti, ka. Om kinam-no moguhang i kizas sid munung, ikizas no sid ongoinan sid likud-no, sampai siombo-nopo, songkizas-no kavi sid anak vagu sid balang dit ondu dino. Kasaap-no dot anak vagu kumizas-kumizas humigil humigil nga olingos-no ino balang dit ondu. Na boros dit anak vagu dino, Mulio-oku-neno, nunu-nopo, balang-no it anak vagu dino. Ong it ondu, humijau-no, tu nakaraliu i balang sid anak vagu, Na i-pot sandangau inopung-no dau sinot ulun dino. Na boros dit anak vagu, Ba ino sandangau dino amu-no sandangon vagu. Muli-oku-no diti, Ha o, minuli-no it anak vagu dino aso-no boros. Momintahan nga aso, kuran-kuran nga aso-no, nemot-no i balang dit ondu om nakaraliu-no sid dau nga alangkas-no muli. Na alaid-nopo di nokouli-no milombusoi it anak vagu linundun di ginovutanan dit ama dau. Ginovutanan-no dit ama dau dit samvalahan di songobpinai, nga kivaro-po vatu turu misungkad do vatu nga banalko osou dot a-masak i vaig, tu undang kirogon. Nga modoug-no ino modop-no inot anak vagu sino dino, rontob nopo alagang do kazu dot tozung do kazu it inodopon dit anak vagu. sangadau sonsodop-modop-odop it ondu onokuro ong langau dino ng pogom i nga langau dinot anak vagu dino, tu ovutong-boi. kibalang it anak vagu, nga iadko sid kotolu it adau di modop-no it anak vagu, nga kiboros-no it osukod do rogon. Boros dit osukod do rogon, Nunu-ka disai dot ovutong, tu amu-okoi kodop. Bang i-po sangadau duvo-po ot adau agazan-ku po, ka dit osukod dot rogon. Banal-ko ong sid kotolu-no amu agazan, ka dit osukod do rogon. Hai, boros dit anak vagu, Aso tiagon-nu dohon, ka. tu ikau-no o minangakan di ama, minangakan dit indi, dit ongobpinai-ku, ka, Amu-oku mogidu, ka. Ong gulianan-no mogihim dikau, gulianan-no i ama, ka, gulianan-no it ongobpinai-ku, ka, nga mogidu-oku, ka. Bang amu gulianan-nu, amu-oku mogidu, ka dit anak vagu. Na bang iadino, boros dit osukod do rogon, gulianan-ku-nobo, ka, tu ioku-no o minangakan, ka, Miguliani-oku, ka dit anak vagu, amu mogidu-oku, ka, Aso pogulianan-ku, ku, ko, ka, okonko kogoos dot ovutong, ka, Banalko ovutong-ko, ka di rogon. Gulianai-no dinot rogon, do gulu-po gulianai it ama, gulianai-po kenduvo it idi, posusuhut o it ongobpinai, nga insani it ongobpinai dot

Page 81: Tangon Do Rungus A4

82

nogulianan. Na noosozon-no dot turu song-obpinai dot idi nga varo-no, i-po ma balang nga nolingos-no. Na sino pinompusan it anak vagu diumagang do balang. I dato om i buazo Varo-po i Dato, kodung agazo-gazo-no iosido, minangagama-no do totezon sid tanga do govuton, Ino Dato dino, okonko osukod-no iosido hopod-no om valu toun it umul, Manjadi kodung dumai-no i Dato, manganu dot untu do runti, tu iponumad dau do palanuk. Na kodung nopongo-no iosido tumai, ipotodok dit untu do runti siri. Koidu-po i Dato, rumikot-no i palanuk, tu mangakan di runti siri. Sontoun-no i Dato do iadino, aso-no nahajangan dau do kosusaan. Bang i duvo-no i toun, sumon-dot-no i Dato sid rahat. Na nokemot-no i Dato sid timbang dot olungan dot agazo o buazo, nodsitan do vatang. Na boros di buazo, O Dato, siti-ko, pudungo-no ino vatang di nokodsit sid dohon, ka di buazo. Na, boros di Dato, Amu-oku, elaan-ku-no ong ikau dino, kiakal, ka di Dato. Ei amu, ka di buazo, amu-oku mangakal diti, tu bang amu opudung-no iti, tantu matai-oku, ka di buazo. Na mulio i Dato om panganu-no do kapak om pudungo-no i nokodsit sid buazo. Nopudung-po dau, toriko-no di Dato i buazo sid vaig, posiri sid aralom. Na sid otud-po di Dato i vaig, boros di buazo, Ai, patatanga-oku-po Dato, a-po kovogui mamanau, ka di buazo. Torikon-no di Dato patanga. Alaid-nopo sid liou-no do Dato i vaig. Toriko-okui, ka di buazo. Toriko-no di Dato. Notopuan-po i Dato, sahavo-no di buazo i Dato, tu akananon-no dau, tu okon-ko otopot ko okugui iosido. Manjadi boros di Dato, Adeh buazo, kada-ko kanu, aso sala-ku diti. Tu ong okonko tinipu-oku dikau, amu-oku nakalandu mangagazat dikau, tu elaan-ku laid do mangakan-ko ong ikau dot ulun. Na kadan-oku akan-no, minsarazo kito-po sinod sarazo, tu mihukum kito-po, ka di Dato. Boros di buazo, Na apakai-no beno, mamanau kito-no, ka du buazo om pamanau-no ioti minsarazo. Nakapapanau i buazo, nokemot-no ioti do gansing do pazong. Na ino pazong dino gansing do pazong di Dato nga niada sid olungan. Na boros di buazo, Adeh Dato pazong, nunu i sala diti Dato sid dikau, ka di buazo. Boros di pazong, Agazo i sala dau ino, buazo, tu bang i vagu-oku-po, a-po niada-oku dau. Bang it orobuk-oku-no, niada-oku-no, ka di pazong. Akano-no, ka di pazong. Boros di Dato, kadan-po akano-oku-no buazo. Varo-po pihukuman-ku sid sarazo, ka di Dato. Na milombus-no ioti. Sompikol-ogi ino kinapanahan, nakasamung-no dot pakol dot on-sung. Boros di buazo, Ba, Dato onsung, nunu o sala di Dato iti, ka di buazo. Boros dit onsung, agazo i sala dau dino, buazo. Ino-no i sala dau dino, ong i kagama-oku, a-po niada-oku dau. Ong nobubus-oku-no, nga niada-oku dau sid olungan, ka dit onsung. Akano-neno Dato dino, ka dit onsung. Na boros dinot Dato, Buazo, kadan-po pakano, aso-no sala-ku diti, sampai minsarazo-sarazo kito-po, ka di Dato. Na kinam-kinam mamanau-manau-no, alaid dot asot nemot di buazo ong antad di sasarap sumakai it adau, nga nokemot-no i buazo do palanuk do miuzu-uzu sid timbang do vaig. Na kodung nemot di buazo, pomoros i Dato, na buazo, ka, dino-no kihukuman-to, ino-no o Dato-ku, ino Dato kalanuk dino koruhang-ku, ka di Dato. Na tinumindalo-no ioti. Na boros di palanuk, Dato, nunu o sala-nu? ka. Aso-no, ka di Dato, tu nemot-ku-no ino buazo sid pantai, inodsitan-no do vatang, nga iduo-no i vatang, om gazato-ku iosido sid vaig, tu minokigazat, nga nakapangabo sid aralom, saabo-oku, tu akano-oku, ka di Dato. Na buazo, ka di palanuk, a-apakai keno. Bang iadino, elaan-ku-no mihukum ikou.

Page 82: Tangon Do Rungus A4

83

Ino-no i gama-ku, panganu-kou do vatang dot olombon, Dato, sung-kodon-nu, om tanid-no sid sibak om sid savat do vatang, om palapazan-nogi ino norongus do buazo, tu mongimot-oku do kuran i gama do koondsitan ka di palanuk. Na nelaan-no di Dato dot kodung iadino, okonko bai mongimot i palanuk, nga mamatai di buazo. Na boros di palanuk ino Dato, ong kodung-ko todung dinot ulu dino buazo, nga takazo-no ino sid savat nga odsitan-no ino buazo, ka di palanuk. Na sinuhut-no di Dato, nga nopongo-po ino ginama dau, ka, di palanuk di buazo, om papanaho-no siri, tu mongimot iosido do kuran i koodzip ditit insani. Na mangamu-no i buazo, tu elaan-no dau do kapa-tai. Na boros di palanuk, kadan mangamu, tu ikau dino, minokipasi-no di Dato. Manjadi napasoko-no mangaraat-ko di Dato. Manjadi a-ku elaan mongo-hukum dikau, ong a-osusuzan-nu i koodsit-nu, ka di palanuk. Na mamanau-no i buazo tumindal om potodungo-no inot ulu sid vatang. Na nokotodung-po, takaso-no di Dato, nga nababak it ulu di buazo, nga minatai-no iosido. Na a-songkuro nokorikot-no i ropu do buazo kinogumuan, mogihim dino koruhang dau. Na boros di palanuk, Ei aso siti, i koruhang dikou diri norulun sid rahat, ka di palanuk. Na boros dot ongobuazo, Apakai-no keno, palanuk, bang iadino, mijanji tokou do kotoluvan, osuhul-no i tokou o mirumpak, ka di buazo. Na apakai-no, ka di palanuk, topot ontupato-no banal dikou tinadahan, tu om ioku-ma diti, tu sid soribau dot tana, engat kenot adau. Topot ong ikou dino, tu sid saralom do vaig, gam amu engat dikou inot adau, do sumodop om osuvab, ka di palanuk, Ei, ontupat, ka di buazo. Na orikot i kotolu adau, na korikot ino palanuk sino, minongihud sid pantai pinongkop itit palanuk di pantai. Na i buazo a-nakasarap dit adau do kotolu, tanga adau-no om nokorikot-no ino buazo sino. Korikot-po nokedu-no i palanuk, bai ihud-po i kemot. Na, boros di buazo, o Dato palanuk, sionggo ikou dino? ka di buazo. Tumimpa-no i palanuk, Ei, diti-oku, rontob-nopo, na nakatalib-no i janji tokou. It ongokoruhang-ku nokouli-no konihab-no i janji tokou. ka di adalanuk. Ai, amu, ka di buazo, biano i janji diri, kotolu-ogi biano, ka. Ei amu, ka di palanuk, konihab-po, ka. Imatai-no inot ihud dinot koruhang-ku, ka. Na kasip ino buazo, tu notopuan i pantai dot ihud do palanuk. Dot iso-no o palanuk o minongihud, baiko keloo dau, bai iakal. Na kuran ong iadino, ka di buazo? Ai varoi kovosihan-ku, ka di palanuk. Mitatalad-kou dumudul, sitid timbang, tu izapon-ku ikau, ka, tu a-ku el-elaan pahabal ong a-ko izap-po ikou, ka di palanuk. Na pitatalad-no i buazo dumudul sid timbang. Nokodudul-po, kodom-kou, ka di palanuk. Na momodkodom i buazo, om tumindako-no i palanuk, ino-no i boros dau, Iso, duvo, tiuk, todsok, ka di palanuk, tu monobok di mato do buazo. Na notikid-no i palanuk i buazo, kinam moguhod i buazo, tu nokotindal i mato. Na i Palanuk nokotupak, tu noponu inot olungan do buazo, nga nelaan-po siti tumupak i palanuk. Na iri-ogi om nokouli-no i palanuk sid inantadon dau Na it ongobuazo dino, nongobolou-no ngavi. Na iti-no o kinompuso dinot tangon dino.

Page 83: Tangon Do Rungus A4

84

Tangon dit anak vagu do minozo di sarip minonikaji. Varo-po o tongonon-ku it minonikaji i sarip. Na ino sarip sino turu ot bangku noponu di barang dau it oviton om tolu karong o siin om tolu lingkut o vagas ot oviton dau dot kokorui dau do monekaji. Varo-po isot ulun do banalko mosikim. Na inot ulun dino, iso-ogi it anak. Na ino kusai dino aso soval, i savo dau dino nga aso tapi, it iso it anak dau nga asoi soval. I valai dino nga araat, ino taap dau baiko roun dot kulumbu, Na bang ino kulumbu kanu, nga banal-ko ogumu minuroun sid tiningusan di valai dau dino sampai minurak ot uva, sampai ino-no ot piaakan-no dau dino it uva do kulumbu. Na ino valai dino, palampag nga asoi, sumiat sid ongotontom it odop-odopon dinot ondu sampai inot anak dau. Miikidi do palampag, tu banal-ko araat ino valai dino. Rinding nga aso. Ba norongou-po dinot anak vagu dot monikaji di sarip. "Adeh, sarip", boros dinot anak vagu, "mozo-oku dikau", ka. "Kadan-no mozo", ka dino sarip, "tu osusa mai ong monikaji", ka dino sarip, "tu kiroon-nu-no, ong dohon do balanja tolu ka-rong o siin om tolu lingkut o vagas", ka di sarip dino. "Ai, sarip", boros dinot anak vagu, "mozo-oku dikau, tu engin-oku mozo", ka. "Na nunu-no kokorui-nu ong mozo-ko?" ka di sarip, "tu iti ma monikaji!" ka dino sarip, "Ino-no kiroon-nu, isot olungan iadaan do siin, koduvo ot olungan, iadaan do siin", boros dino sarip. "Isot olungan tasang-gantang-gantang ot siin dot iada. "O", boros dinot anak vagu, "iad-po ma dino, nga mozo-okui", ka, "gamko ong ino kulumbu ot oviton-ku do kokorui-ku", ka. "Ikau-nopo tasanggantang-gantang o siin ot iada dot isot olungan", ka, "ioku-nopo to-songinan-inan o kulumbu ot iada-ku", ka. "Na isot olungan dino iadaan-ku songinan", ka, "isot olungan iadaan-ku dot iso o kulumbu", boros dinot anak vagu, "nga movozo-oku diti" ka. "Na bang ino-bo iadino", ka dinot sarip, "vozo-nobo-to", ka. "Tu ino ma ingatan-nu-no banal", ka. "O-bo", ka dinot anak vagu, "mozo-oku", ka. Minozo inot anak vagu dino dot talangan palad-ogi-ino, i sarip dino liumabus-no sampai minudan-no sid kapal. Na ne-mot-po dit anak vagu i sarip dino do mudan-no, nga kumimamaa inot anak vagu, poudan i sarip dino tolu karong do siin om tolu lingkut o vagas om turu bangku noponu do sulung dau. Na mongotu inot anak vagu dot uva do kulumbu sampai mangakut-no it anak vagu dinot uva do kulumbu poudan sid kapal, tu ino-no kulumbu ot balanja dau. Na tanga mindakod-ogi it adau diri, nopongo-no i sarip do poudan i tolu karong i siin om i tolu lingkut i vagas, na it anak vagu nga navi-no dau mongotu it uva do kulumbu, tu ino kulumbu dau ot onuvon dot kokorui dot mozo di monikaji i sarip. Na boros dinot anak vagu sid savo dau, "Ino kuoon", boros dau, "ioku diti kovozo-oku dino sarip! Ikou-pogi kadan siombo-siombi, sisiti-kou-id valai. Ino-no o tiumpai-ku dot akanon dikou sitid valai", boros dinot anak vagu, "ino-no kulumbu", ka. "Pi-nintanga-ku ot ovit-ku monikaji om niumpai-ku dikou", boros dinot anak vagu dino. Na boros dinot ondu "Iadnobo dino", ka. Na koho-no mamanau inot anak vagu dino sampai minozo-no di sarip. Na kinam-no lumazag ino sarip dino, dot isot olungan it orikot manganu do siin dot okon-no-ko izapon-po! Sakali kumiit do gantang i sarip dino om itizas sid olungan it tasanggantang-gantang, na kodu-hung mangada i sarip, mangada it anak vagu dot songinan o kulumbu. Na ponginizas i siin di sarip, tumipurak-no i tiada i kulumbu dit anak vagu, tu ino kulumbu i kokorui dau. Na isot olungan sang- gantang ot iada, na inot anak vagu iso ot olungan songinan i kulumbu. Kotolu ot olungan tolu-no gantang iuza om it anak vagu nga tolu nenan i kulumbu ot iada. Na alaid-no diri lumazag ino sarip, na nokorikot-no sid pomogunan di rikoton dau. Na

Page 84: Tangon Do Rungus A4

85

boros dino sarip "Ikau-no dino, ombo-no kekau. Tu ioku ma diti a-elaan dot siombo it rikoton". Na boros dinot anak vagu "Ioku-bo diti nga manau-panau-oku diti", ka. Na alaid-no manau-panau inot anak vagu, varo-no norikot do valai dot mirad-nopo dit valai dau. I valai da palampag nga aso, taap nga aso ino kulumbu ot pinokotaap, akanon nga pengkaa dino. Na ino norikot dau nga miradi: palampag nga aso, rinding nga aso, baiko kulumbu o pinokotaap, akanon nga pengkaa dino. It ondu nga iso-no, it anak nga iso-no. Na muog-uog inot anak vagu. Nokendakod-po sid rinantai, nga muog-uog it anak vagu mongitung. Sampai sangadau amu kobongut iosido, duvo't adau amu munggalak. Pakanon nga amui makan, tu okovihi muog-uog. Topot kematan dau mad ino savo dau. Mad ino-no it ekekum dau, mad kuozon-kuozon mad ino savo dau. "Adeh", boros dinot ondu di norikot, "ino nosukup-ko-no it kotoluvan-ko-no muog-uog", ka. Tu mumbongut nga amu it anak vagu dot piboro-boros dit ondu. Na boros dit ondu "Adeh", ka, "ingkod-no muog-uog", ka dinot ondu, "tu elaan-ku ikau ot tiuog-uog-nu", ka. "Dolu-po ong boroson-nu sid dohon, maling-ko amu-nu boroson, nga elaan-kui sid ginavo-ku", ka. "Manjadi ingkod-no muog-uog, sakali tahakan tekau dot domburan. Onuvo-no ino domburan-za om muli-ko-no, kadan-no inudan i sarip dino", ka, "muli-ko-no"! ka. "Okon-ko nunu", boros dinot ondu dino norikot dinot anak vagu, "mosikim-ko-pogi", ka, "imatan-nu neti. Rodiki-no dikou iti", ka dit ondu. "Mosikim-kou-pogi, nemot-nu neti. Norikot-nu-no i rodiki dikou. Manjadi nunu-po it uogon-nu, asot uogon-nu. "Sabap" ka, "iokoi-no o rodiki dikou. Pogi", ka, "muli-ko-no", ka, "muli-ko-no biano" ka, "tu iokoi-no o rodiki dikou. Sabap mosikim-kou-pogi, imatan-nu neti", ka. "Mirad banal"! ka. "Pogi ingkod-no muog-uog, muli-ko-no", ka. - Na laid-no iri tibongut-no dit anak vagu. "Au, bang ino-bo iadino ong poulion-oku-no dikau, muli-oku-nobo diti", ka dinot anak vagu dino. "Sitio-nobo-to i domburan dit itahak-nu dohon, bang ino iadino", ka, "ioku diti amu-oku-no monginud di sarip dino, mogulu-oku-no muli", ka. "Na, ino-no", ka dit ondu, "muli-ko-no", ka, "maling-ko biano. Onuvo-no ino domburan dino", ka. Na oviton-no ino domburan dit anak vagu. Manjadi boros dinot ondu, kouli-ko-nopo, bang varo matai ot ulun, uhubon-nu, opodok, ka o matai, osukod-ka o matai, uhubon-nu dino domburan-nu, ong kouli sid pomogunan dikou. Mokitahak-ko dot dapu, mokitahak-ko dot parai, nunu-nopo mindamo-ko. Sabap koduhung-ko varot ulun matai dot i pouhub om ogulian, na mindamo-ko", boros dinot norikot. "Obisa, ino. Dolupo ong baiko mongoruol ot a-engkod, maling napatai-no laid, bang ouhub-no, oguliani", boros dinot ondu dit norikot dino. Na inot anak vagu dino, aso boros dau dot "Momudut-ko dino!" ka, nga aso iadino. Sakali onuvon-nopo. Koduhung nanu, koho-no inot anak vagu muli, aso tipangambat. Na alaid-nopo mazag-lazag it anak vagu dino, na nokorikot-no vagu sid dau do pomogunan, i dau-no dot sirang. Varot ongotopong korumanggalang-ogi iri kosoduo, otimpan i savo dau. "Hodi-no kuvoon", ka dino savo dau, "nokouli-ko-no", ka. "Nunu-no it ovit-nu? ka. "Na kuvoon", boros dinot anak vagu, "sionggo ma it ovit-ku diti", ka, "minulii dot aso nunu-nunu", ka. "Varo-nobo ot notomod-ku diti", ka, "topot a-ku elaan do nunu o gama, tu baiko pinompod dot domburan", ka. "Ino-no i boros; 'Ong varot ulun dot matai, uhubo-no dit pinompod dot domburan', ka, 'om ogulian', ka", ka dinot anak vagu. "Ai, adeh", boros dinot ondu, "atok, kuvoon, bang orongou it ulun do binatang, tu it osukod di binatang kapatai konihab"! boros dino savo. "Kiparai-po, kivogok-po, kidapu-po, nunu-nunu-nopo, nga ogumu bang ogulian! Sino-no avantang, bang ogulian ino. Tiiman"! boros dinot ondu. "Ba", boros dau vagu, "migazad kito"! ka, "kaluto ong otopot, ong kouhub it domburan dot kogulian", ka.

Page 85: Tangon Do Rungus A4

86

Minigazad-no sid binatang dino. Tu konihab, kiro-kiro iadko biano i kinapatazan it osukod di valai, iad susuvab i kinulian dit anak vagu dit monikaji. Na bang sumakai-ogi it adau, nokorikot-no i savo om i kusai sid binatang it varot ulun kapatai. Na boros dinot anak vagu "Kendakod-kai?" ka. "O, kendakod iboi. Sukul ong aso dapu dot pisa-sandang, kendakodi", ka dinot ulun sid binatang. "Iti valai-za diti kiadat, tu kapatai dit osukod-za konihab". "O", ka dit anak vagu, "aso dapu diti sinandang-ku diti. Kendakod-oku. - Adeh, tulio-hon-okoi", boros dit anak vagu, "tuliohon-okoi"! "O, minum-nobo do vaig, mindakod-no", boros dinot ulun dot nendakod. Na nokenum-nopo do vaig diri, na pongoduat-no it anak vagu do nokendakod, i boros dau "Banal-no-kai-ko napatai it osukod dikou siti, kanto-po, nga nunu-po ma i binoros-nu diri norongou-ku diri nga kapatai kanu diri om duaton-ku vagu. Tu adati iti boros". "Ai, ai, banal mai", ka dinot ulun, "kapatai konihab", ka. "Na okon-ko nunu", boros dit anak vagu di nokouli di monikaji, "okon-ko nunu koduatan-ku, a-ku-po elaan do banal om pengkuro iti hojimat-ku, varot-po ovit-ku di monikaji, bai domburan. Manjadi boros dino norikot-ku, nga dolu-po ong hopod-no toun kapatai, maling-ko duvo nopod toun kapatai oguliani, iri-po-ka it osukod dikou siti om a-oguliani. Tu konihab-ogi kapatai"! Korongou-rongou-po dit ulun dot varot iadino, "Avantang-neno", boros dinot ulun, "songkuro panahak", ka, "bang sukul om ogulian?" ka. "Monginud-oku dot avi i dapu di ama", ka, "inturu kopinturu sandangau dilo", ka. "Na okon-ko iadino", boros dinot anak vagu, "nga varo i panahak", ka. "Ai, amu", ka dinot anak dit osukod, "bang banal-ko ogulian i ama", ka, "nunu-nunu nga varoi, parai nga varoi", ka, "vogok nga varoi, manuk nga varo", ka. Manjadi boros dit anak vagu "Tohudi-po miboros", ka, "sakali tiiman-po monguhub; bang ogulian", ka, "om baharu-ogi miupakat tokou", ka, "tu ino-nopo migigili laid do boros", ka, "osusa ong ino iadino", ka, "tu ino-nopo mindamo kito laid dot panahak, kovudut-no ong ino, sakali porisaon-po laid", boros dinot anak vagu. "O, iadnobo dino", ka dit anak dit osukod. Boros dinot anak dit osukod "Silo", a, "a-osodu i lobong di ama", ka, "varot ongo sangrantai o kosoduo sid sibak-sibak", ka, "antad sid valai dino", ka dit anak dit osukod dino. Na pigazad sid lobong. Na korikot-nopo it anak vagu sid lobong, tutudai-no it domburan dino om popiuhub-uhubo-no mintutuk-tutuk sid lobong. Na intolu-ogi mintutuk korongou-no dot "Hala"! ka dit orongou. Kengapat-po mintutuk "Atok"! ka dit orongou. It kenglimo mitutuk sid lobong dit osukod "Ba, avantang"! ka dit orongou. I nengana- man-no mintutuk "Mingkazut-oku-po"! ka dit orongou. Nointuruan-po mintutuk nokosulak-no . Kemot-imot-po it nokosulak-no "Atok"! ka dinot anak dit osukod, "nogulian-no i ama"! ka. Banal-banal-ko nogulian inot ama dino. Na koho-no migagazad muli sid valai, mozo-vozo-no it ama. Koduhung noken-dakod it ama, insani tutukai dit ulun di binatang, tu avangaan-no it ulun dot napatai om pad nga nogulian. Na aso bongut dit anak vagu dit sanganu di domburan, aso boros, muog-uog-no vagu. Na iri-no it anak dit osukod it koturu, it kisavo-no, boros dit anak dit osukod it kotuaan "Ikau dino, ama, sabap nogulian-ko di kuvo! Manjadi bang ialo", ka, "tu iosido kondiri ot nokogulian dikau, aso boros dau, inoi nga i tokou mongitung om ikau o momoros dot pengkuran ot adat do panahak do toriso ot ulun dot nogulian", boros dinot kotuaan. "Ai", boros dit ama, "nunu o tikapagon do baiko iadino? Ino-no ot panahak-ku dino: tahakan-ku-po gulu iso ot sulap dot noponu do vagas. Om tahakan-ku ialo dino dot turu noropo o valai. Om okon-ko kiroon-ku dot sinandangahan, sakali suvangan-ku it ongkob silo sid sinundul dot inturu liput, ino sid abai ponuon-ku do dapu. A-ku kiroon piro nenan", boros dit osukod,

Page 86: Tangon Do Rungus A4

87

"topot a-ku reton do barang dot kihorogo. Sakali suvangan-ku-nopo i turu noropo o sirang dot itahak-ku dialo", boros dit osukod. Na nunu-po it anak vagu dino? Tu i valai dau nga amu-no hinondom dau, tu baiko kulumbu i panaap, akanon nga pengkaa dino. Om mad nga iadino it panahak dinot osukod! Otomon i ginavo dau, sorou-ma dot iso-po sulap dot noponu dot vagas-no laid, turu-po noropo o valai i sinuvangan do dapu, kumut nga sino-no, dapu nga sino-no, nunu-nopo nga sino-no koviai. Pangakanan, mangkuk, lanjang nga sino-no ngavi. Na boros dinot anak vagu i sanganu dit ponguhub di kapasi do kogulian dit ulun minatai, "Na amu-okoi-no muli diti, mizon-okoi-no diti siti", ka. "Na izon-kou-no", boros dit osukod, Nunu-po tihimon dikou? Tu vagas dikou nga varo-no, valai nga varo dikou", ka, "kadan-kou-no muli", ka, "nunu-po susaon ikou"? ka. "O, iadnobo dino", boros dinot anak vagu. Na sino-no kinompusan ino tangon-ku dino pasal dino minozo di monikaji di sarip. Tuturan kodori Varot iso ot adat do Rungus ontok-ko i parai. Ino-no ong kensan- ogi mongomot, kipongoretan dot orintod, ka. Harati dinot orintol dino, amu kavasa manahak antawa pakan dot ulun vokon di vagas di kensan-ogi omoto antad sid tagad. Suvai-ko edu ot korintadan ong kogulupo mangakan it sanganu dot parai. Isai-ka o sanganu do parai?. . . Iadno dino ot duaton dit anganak dot Rungus dit ongopodok-po banal. Inot anganak dino amu-po nakaharati do tuturan bahagi dit inantadon do parai. Kikosipan it ulun do Rungus dit kodori-po, dot inot parai dino om i sokoviai it ongototonomon dit varo sitid pomogunan, antad kavi sid asu. . Nokokuro-ka, tu antad- ogi sid asu? Isai-nopo ot anganak nga kopipongoduat dinot duatan dot iadino sid ongomolohing dau. Banal-ko avangaan ioti (angaanak) ong kodungko orongou dioti dot okonko antad sid riniba, lumaag, ansa-mung antawa rogon inot ongokoposizon, inoi nga antad sid asu. Inot asu dino opodok om banalpoko orusuk, om aso-po bahazan. Kagi-po, amu orongod dot antad sid asu itit ongototonomon antawa koposizon tokou, tu inot ongolumaag om ansamung antawa ongorogon banalko osundu, Topot ong inot asu banalko asot kosunduan dau. Ino-no ot elaan dinot ongoasu, moningap do kakanan dit pikakandai do angaanak, ka dot gama dot angaanak, inoi-nga dumahava. Mad amu mangakun ioti dot antad-ogi sid asu i sokoviai it ongokoposizon. Ioku kondiri nga banalko ogolivong-oku manga-harati dit korongou-rongou-ku-po dot antad sid asu itit sokoviai ot totonomon sitid pomogunan. Ka dit ginavo-ku, tantu varot inantadon do tanid, tanid ko inot asu. Topot minsan-poma ko abanal inot boros dot ongomolohing dot antad sid asu it ongokoposizon, tantu it asu dit minongovit sitid pomogunan dit ongolinsou ditit sokoviai o gingis antawa bansa do totonoman diti, okonko pinoko-asui, inoi nga asu dot banalko lumundu iri om kikuasa-po. Kasip-oku sid kondiri-ku dot it asu diri baiko minisingasu, ong otopot-no, iosido-no diri retan dot "barakat do kapasi" ka dit ginavo-ku. . . Minsan-po ma ko nokopongitung-oku-no dot iadino, nga kakali dot amu-oku nokokodos mongo-duat antawa mokitarang dit idi-ku, do kuran ot otopot-no antawa kuran ot usul dinot parai om it sokoviai it ongokoposizon dit varo sitid pomogunan biano.

Page 87: Tangon Do Rungus A4

88

I Linusuvon it Pomogunan Kituturan ot Rungus ontok-ko it linusuvon ditit pomogunan. It tuturan diti najadi-no dot tangon, tu banalko alaid-no ot kinojodian. Ong mongoduat tokou dit ongogulu do Rungus dit kakal-po mizau biano, iso nga aso katama manantu dot piro-no ribu toun antad dit kinolusuvangan dit pomogunan. Ino-no ot gama dioti manarang sid di tokou, momoros ioti dot, "Antad dit linusuvon sampai biano, varo not kiro-kiro ongo inghatus puohizai, sabap itit tuturan diti, nanu-no-pogi dot totongonon dot banal-noko alaid. Itit tuturan diti piningogomit-gomitan-no antad sid angaki tokou dit kodiri-po", ka dioti. Banalko ahanud om ohodtol ot gama dioti momoros dinot "kodori", sampai kemot tokou dot kumuvudut-no o piutukan do mato dioti ong kodung-ko orikatan momoros dot "kodori". Ino dino manarang sid di tokou dot banal-noko alaid-no o kinojodian dit linusuvon. Manjadi biano diti miguli tokou-no mongining dit hoturan do linusuvon. It kodori-po, kiro-kiro inghatus-no puohizai dit gulu, it ongoriniba sitid pomogunan, banal-ko ogumu. Siombo-siombo nga emot ot binatang dot toturu-turu mitumbuk ot binatang konoruvo, ka dot tuturan. Manjadi sokoviai it ongoulun dot binatang dit pentongkop do pomogunan, ka dino, nga amu engkod magahau. Banalko engin ioti humigak, ka, tu ogumu ot koposizon dioti dit hiza dino. Siombo-siombo, ka, nga varot orongou ot uni dot miagung. Ogonsok-ogi ot uni do miagung, ka, sid ipat-ipat o binatang dit hiza diri. It ongonatad dit ongobinatang, ka dino, nga banalko ongoluvas - purutan kutu koluvas, ka dot pongoretan. Ipat-ipat it ongkob dot binatang, ka dino, nga bai a-nosikid dot kipinapakan. Sabap ino, it ongo-tunggul dit nipingtonduk sid ipat-ipat ot pina-pakan, ka dino, nga banal-noko avantang. Bong-gingis-gingisan ot votik om umpakai dit ongo-tunggul, ka dino. Sampai it ongotinampaku dit nipongumpakai dit ongopinapakan om it ongo-mana-hambai om navaon dot valai sinod binatang, ka dino, nga banal-noko ongovavantang. It sid ongo-origi om sid ongorinding sampai sid ongo-rongobon dit sid rinuvang dot binatang, ka dino, nga sino kavi-no ot gama mongumpakai dit ongo-ulun. It sid ongorongobon, ka, migol-no ot tining-ulun, it sid ongorinding, ka dino, miandak-no ot koligasai, sampai ongokolinipan om it sid ongoorigi, ka dino, nga misusulat antawa mivavantai-no ot ongovu-lanut, ka. Banal-ko elo om avantang it ongogama dit ongoulun manadi dit sokoviai inot ongoumpakai dino, ka, sabap ong amu sonsobon banal, tantu-ko osoluvan dot banalko ulun it ongotiningulun, antawa it ongopinokovulanut dit nipingsadi sit ongorigi, ka dino, nga vulanut-no banal ot kematan dioti. Hiza-nopo dot sodop, ka, ong engkod-engkod-pot oduruk it ongomiagung, ka dino, sumovoli-no it momonundatang om monongurali. Siombo-siombo ka, nga osizong-ogi ot uni dot urali om olotung-ogi ot uni dot sundatang, ka. Banal-ko ongohigak ioti. Mad aso-no kosusaan-po dioti. Mad sampai penlaid it gama dioti moginakan om humigak. Iad-no kagi dino it sid ipat ipat it pongitungan dit ongoulun sinod ongobinatang. Iadno keno it harapan dioti; iadnokeno it kosipan dioti, iad-no keno o kenginan dioti; iponumbozo dit kenginan do guvas; ipongo-golivong dot ginavo, supaya amu kopongitung dot atantu; ipongulau dot utok, supaya it araat retan ko avantang, it avantang retan ko araat. (It kou-basan dot Rungus kodori, tantu ogumu ot kinomol ong kodungko ontok magahau.

Page 88: Tangon Do Rungus A4

89

Antad-no sinod ki-nomol ot kopisisilihan dit sino kavi it koduatan-no dioti ong kodungko avuk-no.) Manjadi alaid-nopo diri, mad vulingoon-no i rom-puvan do pomogunan. It gama dit ongoulun, humi-gak mad nokolivan-no dit rontob dot apatut iadko it koubasan. Manjadi amu songkuro diri inasabon-no it ongoulun dit songpomogunan, ka dino. Ina-sabon ioti, tu sino kavi-no it gagamaon dioti, iadko pangazam antawa dupot. Manjadi miguli tokou-po vagu sid ongoulun vokon. It kobuatano antawa vangun dot riniba amu mia-abal. Varot lumundu, varot mosikim, varot lovong, varo-no ong kihukum. Iadno keno it ongoulun dit hiza diri. Okon-ko sokoviai dot kadapat humigak sid saralom dit pagahavan iadko it ongoulun vokon. Sabap ino, varot iso ot usan-usan dit hiza diri. Inot usan-usan dino sid tanga dot govuton it valai dau. It ngaran dau i Manangadau. Asot koruhang dau, sampai it valai dau, ka dino, nga tihaba-haba om it ongoponulung di Manangadau, ka dino, nga tosongkinis-kinis-po. Amu katama iosido minin-somok sid kavavalazan dit ongoulun sokoviai, ka, tu ekum iosido dit mad araat-po om asakau-po it kobuatano dau. Kagi-po ong emot dit ongoulun vokon, ka, i Manangadau dino, sino kavi-no ot gama dioti mangagauk. Sabap ino, pinosuhul-po di Manangadau, ka, dot ozizingi iosido, tu asot koruhang dau, ko it amu ozizingo, tu ogumu ot koruhang, topot agauk-nopo iosido siombo-siombo. Iadno dino it kobuatano di Manangadau. Manjadi varot iso o sodop minonginipi-no i Manangadau, ka, Ponginipi-nopo iosido, mad varot ulun dot lumo-hing-no dot rinumikot silod hatod dau. It ulun, ka dino, notundus dot opurak o sulung om kisusukod dot bulavan, ka. It bongit dit ulun, ka dino, iadko sinogoloi om it obuk, ka dino, nga opurak-nopo. It mato dit ulun, ka dino, kibinahang-ogi iadko adau. Manjadi nemot-po dit hatod di Manangadau keno dot rumikot sid dau, banal-noko riumosi iosido, ka. Topot minomoros-no, ka, it ulun dino, i boros dau: "O Manangadau, kada-no boto korosi, gamko toronong-no sid dohon", ka dit ulun dino. Nening-po di Manangadau it kodim dit ulun dino, mad amu-no rumosi banal iosido, ka, sampai tiumoronong-no iosido sid ulun. Nokotoronong-po iosido, mino-moros-no it ulun, it boros dau, "Nokorikot-oku siti, tu varot isulion-ku dikau. Ong oposik-ko-no dino, kemot-ko dot iso o kapak om iso o dangol. Kovidai-no miduvo ilo om pamanau-no sid himbaan. Tumimpuun-ko-no dot suvab mangagama dot bang-kal. Papagon-nu-no banal, supaya amu humuzas koruhai. Opongo-nu-nopo, pongudan-no dot osu-kup ot kakanan dot bahagi duvo ot ulun dot kiro-kiro induvo kopinturu ot adau om sodop. Opongo-nu-nopo ino, pamanau-ko-no sid iso o binatang, ombo-ombo ot gulu-nu kemot-ko-no korikot ponong sid kosilahon. Kadan-ko-no rumikot sid binatang, inoi nga ponginud-no sid sosogohon. Amu-ko alaid sisilo dilo, kemot-ko-no do iso ot sumuni dot rumikot sid sosogohon, tu sumagou. Korikot-nopo iosido, toronong-no sampai pomoros-no dot, "Vozo-no dohon muli sid valai-ku, tu ikau-no dino ot timbang-ku": kanto. Amu mongitung dot tanid ilot ondu dilo, inoi nga movozoi dikau. Korikot-kou-nopo sid valai-nu, sako-kou-no sid bangkal, tu iti

Page 89: Tangon Do Rungus A4

90

pomogunan diti, lusuvon-no. Sokoviai iti riniba, nga mangagama dot kaasab. Topot ong ikau, tu mosikim, gogoukon om osibak-po ot ginavo, tantu amu-ko anangan dinot kaasab dino. Ong asak-no ot vaig, tantu baiko ikau-po om inot ondu dino ot apasi, "ka dit boros dit ulun dino sid di Manangadau. I Manangadau-po dino, ka, nga i-pot mabang-kabang, ka, tu mad ogolivong iosido mangambat. amu-po momibat di Manangadau it ulun dino, ka, tinumanus-no sampai iosido dino nga noposik-no. Noposik-po iosido dino, nemot-no dau it kapak om dangol mili-gili sid somok dau. Manjadi mongiting i Manangadau om amu osipon it suhu dot ulun, rumosi iosido, tu kalu-kalu ong abanal, ka dit pongitungan dau. Ino-no om osipon, bai dati ko vudut dit ulun iri, ka dit ginavo dau. Topot iso ot kapapag dit kosipan dot abanal ko rumikot it nongoipi dau, it nemot dau it kapak om dangol. Manjadi amu ginumumu di Manangadau it pong-itungan dau, gamko minamanau-no iosido sid him-baan, tu tumimpuun-no mangagama dot bangkal. Koturuan om nopongo-ogi di Manangadau it bangkal dino. Nopongo-po, minamanau-no i Manangadau ponong sid kosilahon, sumuhut dit boros dit ulun dit sid inipi dau. Turu o burul om turu napu dot notoliban di Ma-nangadau, ka dino, om nokotimpan-ogi dot bina-tang. Manjadi minonginud-no iosido sid sosogohon, tu mangasip-no iosido dit kuran-nopo it boros dit ulun di sid inipi dau. Amu songkuno diri kotimpan-no i Manangadau, ka, dot ondu dot rumikot sid sosogohon. Inot ondu dino banal-ko avasi. Insan ngantak dit lungkaki dau dino, ka, nga pokikilap dot gonit laba kavasi dit ondu, ka dino. Mad ekum i Manangadau mokimot dit ondu dino. Topot agaratan it ginavo dau, tu ahan-daman dau it inipi dau. Manjadi rinikot-no di Manangadau it ondu dino, sampai minomoros-no iosido dot: "Vozo-no dohon muli sid valai-ku, tu ikau-no dino ot timbang-ku", ka di Manangadau dino. Noboros-po di Manangadau inot iadino dino, ka, om tumindalo-no it ondu sampai movozoo-no di Manang-adau sampai nokorikot ioti sid valai dau. Iadno dino it gama dit Manangadau sumuhut dit sokoviai it suhu dit ulun di sid inipi dau. Manjadi sodop-po diti, monginipi-no vagu i Manangadau dot mad ri-numikot vagu sid dau. It ulun minomoros dot, "Ong oposik-kou-no dino, sumako-kou-no sid bangkal dit nagama-nu, tu suvab-no ot kotimpuunan dot darun", ka dit ulun dino. Susuvab-po diri, tinumimpuun-no it barat, mi-tuvong, korud om darun. Turu ot adau om turu o sodop-keno om miningkod-ogi it darun. Sokoviai it sompomogunan, ka dino, nga vaig-nopo. Topot ong i Manangadau om i korimbutuon, ka dino, mulun-rulun-no sinod soribau dot vaig. Nosingkop-po ot turu ot adau om turu o sodop tinumimpuun-no masak inot vaig ka dino. Amu-no elaan dioti Manangadau dot siombo-no ot ontok o kodompiro dioti dino. Turu ot adau om turu o sodop vagu, antad dit kinotimpuunan masak keno, om nasak-ogi banal i vaig. Manjadi iadno keno ot vaza om koledo linusuvon it pomogunan. Iso ot ulun nga asot

Page 90: Tangon Do Rungus A4

91

nobi tanid ko ioti Manangadau. Topot varot iso o kosusaan dioti. Nunu nunu? Vaig varo om odopon nga varoi, tu it bangkal dioti. Savo nga varoi, gamko avasi, sabap ino, naasak-po it vaig, ka dino, mogontizan-no i Korimbutuon. Osorou tokoui dot osogit it hiza sid bangkal ioti diri. Nunu-no ot kosusaan? Ino-no, Novian-no ioti dot kakanan, tu it umpai dioti diri bai bahagi dot hopod om apat ot adau om hopod om apat o sodop. Manjadi nasak-po banal it vaig, navi-no it kakanan dioti. Sionggo-no ot kadapatan dioti dot koposizon? Sionggo ot pangazan? Tantu varo. Amui pinolingan ioti dit "Barakat do Kapakasi". Isai Keno? It asu! It asu Itit tuturan antawa tangon diti manarang sid di tokou dot siombo ot inantadon do koposizon - (Parai). Sabap ino, osusa tokou-no vagu sumususi dot a-kopiro laang, supaya amu tokou apalid dit tinimpuun do ralan. Manjadi naasak-po banal it vaig, ka dino, sampai it putanaon nga kovit-no banal dot ulun, linumabus-no ioti sinod bangkal dino om tinumiim-no, ka, ioti dino mogihim dot kakanan. Topot sampai i ma ong sumodopi, ka, ko kemot-inot ioti dot nunu-nopo o bansa dot kakanan. Ong i Korimbutuon-no, ka dino, banal-noko ohuzan mamanau, sampai amu-no kadapat dau palaang it hakod dau, ka dino. Mazad-po dit sumodop-no banal keno, nokemot-no ioti dot iso ot asu sid ponong tinoguvangon dioti. Amu nemot dioti dot antad siombo inot asu dino. Suvai-ko nemot dioti ong bai rumikot-po. Morivos-kori-vos-no it iku dot asu, ka dino, sampai kodung-ko nokorikot sid dioti it asu dino, ka, nga sompi dilaai-no dit asu miduvo-duvo ioti, ka dino, om moubo-no sid pialatan dioti. It amu-po nolusuvon it pomogunan, ka dino, banal-ko ogumu o bansa dot asu dot opimot dioti. Topot iso nga aso't habal kavantang dinot asu sinod tinoguvangon dioti dino, sampai mad amu atamaan dioti monudu dinot asu, ka, dino. Manjadi amu alaid diri, miningkakat-no vagu inot asu dino, sampai minomoros-no sid dioti dot "Ot anganak-ku, kada-kou-no korosi dot lumikop-kou. Kada-kou-no kipongitung dot aso-not koposizon dikou, tu emot dikou dot nongorungoi-no kavi it ongokoposizon sitid putanaon. It minonuhu dikou papangagama dot bangkal diri, ioku-neri. Sabap ino, biano diti manahak-oku-no sid dikou dot ogingisan ot toto-nomon dot akan, sampai ogingisan ot bansa dot kazu. Kada-kou-no kohongkob". Noboros-po dit asu it iadino, ponigugul-no iosido sampai nongo-sangratu-no it ongolinsou dot ogingisan, ka, sampai minomoros-no vagu ist asu dot, "Ong tonomon dikou biano inot parai dino, suvab-po mansak-no. Inot ongokouvaan dino, ong tonomon dikou biano, mamangansak-no ot uva ong suvab-no", ka dit asu dino. "Topot", ka dit asu, "lumaid" sumoduruk ong kodungko sumuni-no inot parai sid ongotagad dikou, amu milo nga ioku ot mogulu mongotip dinot ongopompod dot roun. Ino-no ot tanda dot kakal-kui ahandaman ikou. Sampai-no ong insan-kou-ogi kopongomot (mangahatang) dot akanon antad sid tagad dikou, tantu iso nga asot kavasa mangakan ong a-kogulu-oku-po, tu orintod gima ong inot kensan-ogi dino", ka dit asu dino.

Page 91: Tangon Do Rungus A4

92

Biano kasaap di kodori Ong kodori iadno-ko ino ot kosipan dit ongoulun Rungus. Sampai abanaran ioti, ko antad sid asu itit parai, tu nikid-nopo ong sumolivatang-no ot parai, nga sikidon-no dot asu mongotip o roun it ipat-ipat it pinuunan dot ongoparai sid tagad dino. Om ko-dungko kapamahatong-no ioti dino, tantu sumuhut ioti dit boros dot asu diri, dot suvai-ko kogulu-po iosido om kavasa-ogi mangakan ot riniba. Manjadi it ulun biano it kakal-po sid labus, nga kakali sumuhut dit undang undang kodorii, motud dit angaaki.