TÁC HẠI CỦA HÚT THUỐC TÁC HẠI CỦA HÚT THUỐC

VÀVÀ

HÚT THUỐC THỤ ĐỘNGHÚT THUỐC THỤ ĐỘNG

PHẦN I

THÀNH PHẦN ĐỘC TÍNH THÀNH PHẦN ĐỘC TÍNH

CỦA KHÓI THUỐCCỦA KHÓI THUỐC

Tranh của Van Gogh (Hà Lan)

Khói thuôc lá chứa:

7.000 chất độc hoá học

70 chất gây ung thư

Chất phụ gia (Amoniắc)

Các-bon mô nô-xít

Nicotin: một điếu thuốc chứa 1-3mg

1.1. NicôtinNicôtin Cơ quan Kiểm soát Dược và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) xếp Nicôtin vào Cơ quan Kiểm soát Dược và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) xếp Nicôtin vào

nhóm các chất có tính chất dược lý gây nghiện chủ yếu, tương tự như các nhóm các chất có tính chất dược lý gây nghiện chủ yếu, tương tự như các

chất ma tuý Heroin và Cocain. chất ma tuý Heroin và Cocain. Nicotine được hấp thụ vào máu và ảnh

hưởng đến não bộ trong khoảng 10 giây sau khi hút vào.

Khi Nicotine trong khói thuốc gắn kết thụ thể Nicotine trên các tế bào

thần kinh tại “trung tâm thưởng” ở hệ viền não bộ, các hóa chất trung

gian dẫn truyền thần kinh được phóng thích gây ra một loạt các phản

ứng hóa học tạo ra nhiều tác động tâm thần kinh như cảm giác sảng

khoái, vui vẻ, tăng họat động nhận thức.

Tuy nhiên cảm giác đó sẽ mau qua sau vài phút. Khi nồng độ Nicotine

trong cơ thể giảm xuống, người hút thuốc sẽ cảm thấy bứt rứt, căng

thẳng; không tập trung được; buồn bã, lo lắng; rối lọan giấc ngủ

2. Monoxit carbon (khí CO)2. Monoxit carbon (khí CO)

Khí CO trong khói thuốc lá hấp thụ vào máu gắn

với hemoglobine làm giảm khả năng vận chuyển

oxy của hồng cầu vì vậy làm giảm lượng oxy

trong máu, góp phần hình thành các mảng xơ vữa

động mạch và ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và

điều chỉnh cơ thể, liên quan đến bệnh tim, đột quỵ

và các vấn đề tuần hoàn khác.

3. Các chất gây ung thư3. Các chất gây ung thưHắc ín (Tar)  Nhựa thuốc lá là sự tập hợp tên của hàng ngàn chất hoá học và phụ gia,

được tạo thành chất lắng lại của khói thuốc có đặc điểm dính và dầy. Nhựa thuốc lá là một trong những sản phẩm phụ nguy hiểm nhất của khói thuốc lá, chứa rất nhiều chất gây ung thư.

Benzene : Là một chất sinh ung thư được tìm thấy trong khói của dầu khí hay

trong thuốc trừ sâu bọ. Chất này có nồng độ rất cao trong khói thuốc lá, lượng benzene tác động đến con người từ khói thuốc lá chiếm một nửa lượng benzene xâm nhập vào con người từ tất cả các nguồn.

Nitrosamines: Là một chất gây ung thư rất mạnh có nhiều trong thuốc lá không khói,

snuff và khói thuốc lá.

PHẦN II

TỬ VONG DO SỬ DỤNG THUỐC LÁ TỬ VONG DO SỬ DỤNG THUỐC LÁ

TRÊN THẾ GIỚITRÊN THẾ GIỚI

Thế giới: mỗi năm 6 triệu người chết.

Thế kỷ 20: 100 triệu người chết

Thế kỷ 21: ước tính 1 tỷ người chết.(WHO)

Sử dụng thuốc lá gây tử vong cho 1/2 số

người hút. Tỷ lệ hút thuốc có xu hướng giảm

tại các nước phát triển và gia tăng ở các nước

đang phát triển

PHẦN III

CÁC NGUY CƠ GÂY BỆNH CỦA CÁC NGUY CƠ GÂY BỆNH CỦA

KHÓI THUỐC LÁKHÓI THUỐC LÁ

Khi chúng ta hít vào, không khí sẽ vào đường hô hấp trên qua mũi và miệng, Khi chúng ta hít vào, không khí sẽ vào đường hô hấp trên qua mũi và miệng,

nơi không khí được lọc, sưởi ấm và làm ẩm. Không khí hít vào sẽ đi qua khí nơi không khí được lọc, sưởi ấm và làm ẩm. Không khí hít vào sẽ đi qua khí

quản để vào phổi. quản để vào phổi.

Khi khói thuốc đi vào qua miệng thì người hút thuốc đã vô tình bỏ qua cơ Khi khói thuốc đi vào qua miệng thì người hút thuốc đã vô tình bỏ qua cơ

chế bảo vệ thứ nhất đó là quá trình lọc ở mũi. chế bảo vệ thứ nhất đó là quá trình lọc ở mũi.

◦ Những người hút thuốc thường bài tiết nhiều đờm hơn những người không hút Những người hút thuốc thường bài tiết nhiều đờm hơn những người không hút

thuốc mà khả năng đưa đờm ra khỏi đường hô hấp lại kém hơn. Điều này là do thuốc mà khả năng đưa đờm ra khỏi đường hô hấp lại kém hơn. Điều này là do

hệ thống lông chuyển ở người hút thuốc bị liệt thậm chí bị phá huỷ. hệ thống lông chuyển ở người hút thuốc bị liệt thậm chí bị phá huỷ.

◦ Khói thuốc cũng làm thay đổi cấu trúc các tuyến tiết nhầy và do vậy thành phần Khói thuốc cũng làm thay đổi cấu trúc các tuyến tiết nhầy và do vậy thành phần

của chất nhầy cũng bị thay đổi. Đôi khi các tuyến tiết nhầy bị tắc lại làm giảm của chất nhầy cũng bị thay đổi. Đôi khi các tuyến tiết nhầy bị tắc lại làm giảm

khả năng bài tiết đờm. Hậu quả cuối cùng là chất nhầy ở những người hút thuốc khả năng bài tiết đờm. Hậu quả cuối cùng là chất nhầy ở những người hút thuốc

bị nhiễm bởi các chất độc hại, và bị giữ lại nhiều trong tổ chức phổi cản trở sự bị nhiễm bởi các chất độc hại, và bị giữ lại nhiều trong tổ chức phổi cản trở sự

lưu thông trao đổi khí.lưu thông trao đổi khí.

Ung thư phổi: Ở hầu hết các nước, thuốc lá là nguyên nhân gây hơn 90 phần trăm ca tử vong vì

ung thư phổi. Ung thư phổi không phổ biến ở người không hút thuốc. Thực tế ung thư phổi là căn bệnh hiếm thấy trước khi sử dụng thuốc lá trở nên phổ

biến. Trong vòng 60 năm qua, tỷ lệ ung thư phổi tăng lên đáng kể cùng với số

lượng người hút thuốc gia tăng

Ung thư thanh quản (UTTQ) Hút thuốc lá là nguyên nhân gây UTTQ. Thanh quản tiếp xúc trực tiếp với chất

sinh ung thư (carcinogens) trong khói thuốc lá khi hơi thuốc được hít qua thanh

môn ở khoảng giữa hai dây thanh âm. Những người hút thuốc từ 30 đến 39 năm có

nguy cơ mắc UTTQ cao gấp 12 lần và những người hút từ 40 năm trở lên có nguy

cơ mắc UTTQ gấp 14,2 lần so với những người không hút thuốc

Ung thư hầu, miệng : Thuốc lá là nguyên nhân gây ung thư hầu, miệng Nguy cơ mắc ung thư khoang miệng ở nam giới có hút thuốc lá cao hơn nam giới

không hút thuốc lá từ 3,6 đến 11, 8 lần

Xơ vữa động mạch Một nghiên cứu do Fine-Edelstein và cs. 1994 tại Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng so với

nhóm không hút thuốc, nhóm đang hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh tim mạch

cao hơn gấp 2,8 lần (ở nam) và 3,1 lần (ở nữ)

Bệnh mạch vành và chết đột ngột So với người không hút thuốc, nguy cơ mắc bệnh mạch vành tăng lên 1,6 lần ở

người đã từng hút thuốc, lên 3 lần ở người hút từ 1-14 điếu/ngày và lên 5,5 lần

ở người hút trên 14 điếu thuốc/ngày Hút thuốc lá có thể tăng nguy cơ chết đột ngột do kết dính tiểu cầu, giải phóng

những chất catecholamines gây ra huyết khối cấp tính và loạn nhịp tim. Các

bằng chứng cho thấy nicotine ảnh hưởng đến khả năng dẫn chuyền của tế bào

cơ tim thể hiện luận cứ về mối quan hệ giữa hút thuốc lá và loạn nhịp tim và

chết đột ngột

Các bệnh hô hấp cấp tính Hút thuốc lá làm tăng số lần mắc bệnh và làm tình trạng

nhiễm khuẩn nặng hơn. Nguy cơ mắc các bệnh hô hấp cấp tính ở người khỏe mạnh hút thuốc cao hơn người khỏe mạnh không hút thuốc từ 1,5 đến 7 lần.

Các bệnh hô hấp mãn tính Hút thuốc lá đã được chứng minh là nguyên nhân của các vấn

đề hô hấp mãn tính bao gồm viêm phổi, làm hạn chế phát triển chức năng phổi ở trẻ em, làm tăng nguy cơ mắc bệnh và tử vong do bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, làm giảm chức năng phổi ở trẻ sơ sinh khi mẹ hút thuốc trong quá trình mang thai, v.v.

Giãn phế nang Giãn phế quản

Hút thuốc lá làm giảm khả năng sinh sản ở nam giới Giảm lượng tinh trùng; làm biến đổi hình dạng tinh trùng; giảm khả

năng di chuyển của tinh trùng; giảm khả năng phóng tính dịch. Nhiều năm hút thuốc có thể dẫn tới chứng liệt dương hoặc ảnh hưởng

khả năng cương cứng. Hút thuốc cũng là một trong những nguyên nhân cốt lõi của bệnh xơ vữa động mạch trong mạch máu của dương vật

Hút thuốc lá làm giảm khả năng sinh sản ở nữ giới Tỷ lệ sinh đẻ ở phụ nữ hút thuốc thấp hơn khoảng 30% so với phụ nữ

không hút thuốc Thuốc lá làm tăng nguy cơ bị sảy thai tự nhiên lên 20-30% so với người

không hút thuốc lá. Hút thuốc cũng làm tăng tỷ lệ rau bong non ở phụ nữ có thai làm đẻ non

hoặc thai chết lưu từ 1,4 đến 2,4 lần. Ngoài ra hút thuốc còn làm giảm 20-30% cân nặng của trẻ khi sinh hoặc gây đẻ non.

Hạn chế hiệu quả điều trị vô sinh.

PHẦN IV

TÁC HẠI CỦA HÚT THUỐC THỤ ĐỘNGTÁC HẠI CỦA HÚT THUỐC THỤ ĐỘNG

Hút thuốc thụ động:

Là hít phải khói thuốc

trong môi trường

không khí, trong đó

bao gồm khói thuốc

từ đầu điếu thuốc

đang cháy và khói

thuốc do người hút

thuốc thở ra.

Khói toả ra từ đầu điếu thuốc chứa nhiều chất độc cao gấp 21 lần so với khói thuốc thở ra.

Chính người hút thuốc cũng bị ảnh hưởng nhiều hơn khi hít vào khói thuốc từ đầu thuốc đang cháy tỏa ra

Người không hút thuốc nhưng làm việc thường xuyên với trong môi trường có khói thuốc có thể hít vào lượng khói thuốc tương đương với việc hút 5 điếu thuốc một ngày.

Làm tăng 20 -30% nguy cơ

ung thư phổi cho người hút thuốc

thụ động (Surgeon general report,

CDC, 06).

Ước tính hút thuốc thụ động

hàng năm gây ra 3.400 ca tử vong

vì ung thư phổi và từ 22.700 đến

69.700 ca tử vong vì bệnh tim ở Mỹ

(Cục Bảo vệ môi trường California).

Làm tăng 25-30%

nguy cơ bệnh tim mạch

cho người hút thuốc thụ

động.

ẢNH HƯỞNG CỦA HÚT THUỐC THỤ ĐỘNG VỚI BÀ MẸ VÀ TRẺ EM

Khói thuốc thụ động làm tăng 22% nguy cơ trẻ sinh nhẹ cân (dưới 2500g) (Leonardi-Bee JA et al, 2008).

Ở trẻ em, hút thuốc thụ động gây viêm đường hô hấp, viêm tai giữa, làm nặng thêm các triệu chứng hen và là một trong những nguyên nhân gây đột tử ở trẻ sơ sinh.

PHẦN VTÌNH HÌNH SỬ DỤNG THUỐC TÌNH HÌNH SỬ DỤNG THUỐC

LÁ TẠI VIỆT NAMLÁ TẠI VIỆT NAM

Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới

Tỷ lệ hút thuốc ở nam giới 47,4%; nữ giới 1,4% (GATS 2010) ~ 16 triệu người trưởng thành ở Việt Nam đang hút thuốc lá

2/3 phụ nữ và trẻ em thường xuyên hít phải khói thuốc lá tại nhà

33 triệu người không hút thuốc thường xuyên hít phải khói thuốc tại nhà

> 5 triệu người trưởng thành không hút thuốc thường xuyên hít phải khói thuốc tại nơi làm việc

So sánh tử vong do sử dụng thuốc lá, HIV/ AIDS và tai nạn giao thông

(Nguồn: WHO VTN 2008)

40,00038,648

13,200

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

Hút thuốc (năm 2003)

HIV/AIDS (cộng dồn đến31/3/2008)

Tai nạn GT (năm 2007)

Năm 2003: 40.000 người chết/năm ~ 110 người chết/ngàyNăm 2030: ước tính 70.000 người chết/năm ~ 192 người chết/ngày

55.559.2

37.63

24.94

42.6539

50.02

62.4

12.64

1.84 1.8

12.35

0

10

20

30

40

50

60

70

1976 1986 1996 2006

CD NCD Injury

Các ca mắc tại bệnh viện 1976-2006

Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong ở nam giới Việt Nam, với gần 11% tổng số ca tử vong ở nam là do các bệnh liên quan đến thuốc lá (Viện Chiến lược và Chính sách Y tế 2011)

14.000 tỷ VND/năm : mua thuốc lá

2.304 tỷ VND/năm: điều trị 3 trên tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra

Các chi phí chưa tính được gồm:

◦ chi phí điều trị 22 bệnh còn lại (Thái Lan: tổng > 414 triệu USD/năm)

◦ chi phí của năng suất lao động bị mất do mắc bệnh và tử vong sớm liên quan đến thuốc lá (Mỹ: 167 tỷ USD/năm; Úc: 23 tỷ USD/năm)

◦ chi phí nghỉ giữa giờ để hút thuốc

◦ Chi phí tổn thất do cháy nổ liên quan đến thuốc lá (Úc: 63 triệu AUD/năm; Canada: 81,5 triệu CAD/năm)

◦ Chi phí do phá rừng trên diện rộng để lấy gỗ sấy thuốc lá

◦ Chi phí vệ sinh tăng lên do sử dụng thuốc lá

Hủy hoại môi trường:

Phá rừng lấy gỗ sấy thuốc lá.

Dùng nhiều thuốc trừ sâu để trồng cây thuốc lá làm xói mòn và bạc mầu đất.

Hút thuốc gây nhiều vụ hỏa hoạn rất nghiêm trọng.

Bệnh tật, tử vong40.000 ca tử vong/năm

Môi trường:Làm mất 1,4% rừng

Tổn phí y tế và xã hội:

03 bệnh/25 bệnh cho tốn2.304 tỷ đồng/năm

Giảm năng suất lao động

Giảm ngân sách gia đình:

5-10% NS hộ nghèo

Thuốc láTăng nghèo

đóiHỏa hoạn:Gây 10% số vụ cháy

Giảm chi tiêu cho thực phẩm

giáo dục

Giảm Thu nhập

SuyDinh

Dưỡng

Thuốc lá là nguyên nhân gây ra gánh nặng tử vong và bệnh tất lớn

thứ 2 tại Việt Nam. Bệnh tật và tử vong liên quan đến thuốc lá chỉ xảy ra

nhiều năm sau khi hút thuốc lá

Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều

nhất thế giới. Việt Nam đã và đang chịu gánh nặng khổng lồ về sức

khỏe và kinh tế do thuốc lá gây ra

Thuốc lá là nguyên nhân tử vong hàng đầu, nhưng có thể phòng

tránh được.

Việc thực hiện môi trường không khói thuốc là một trong những biện Việc thực hiện môi trường không khói thuốc là một trong những biện

pháp hữu hiệu để giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do sử dụng thuốc lápháp hữu hiệu để giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do sử dụng thuốc lá