Từ Tốt Đến Vĩ Đại -...

GIỚITHIỆU

Chúngtathườngquennghĩrằng,cáitốtnhấtlàkẻthùcủađiềutốt.Tuynhiên,trongsuốtnămnămtrờinghiêncứuhàngloạtcôngtyhàngđầutrênthếgiới,JimCollins-chuyêngianghiêncứuđồngthờilàgiáosưgiảngdạymônquảntrịkinhdoanhđãchứngminhđượcrằng,“tốtlàkẻthùcủasựvĩđại”.Ôngđãchứngminhchomọingườithấyvìsaonhiềucôngtytrongsuốtbềdàylịchsửcủamìnhchỉđạtvàdừnglạiởmứctốt,trongkhicáccôngtykháclạiđạtđượcnhữngchỉsố“vĩđại”,nghĩalàtrởthànhnhữngcôngty“vĩđại”.

Vídụ,cáccôngtynhưBoeing,Coca-Cola,GeneralElectric,Hewlett-Packard,Intel,Motorola,Wal-MarthayProcter&Gamble,theophânloạicủaJimCollinsthìchỉđượcxếpvàovịtrí“tốt”.Mứctổngdoanhthutrungbìnhcủacáccôngtynàytrongvòng15nămcaohơnchỉsốtrênthịtrườnglà2,5lần.Còncáccôngtynằmtrongsố“vĩđại”nhưWalgreensvớibềdàylịchsửtrên40nămthìchẳngcóđiềugìđặcbiệtlắm,nhưngkểtừnăm1975,cổphiếucủacôngtynàyđãbấtngờtăngvọtchođếnthờiđiểmnày.Từnăm1975chođếnnăm2000,nguồnvốnđầutưvàoWalgreensđãmanglạimứcdoanhthucaohơn2lầnsovớinguồnvốnđổvàoIntel,caohơn5lầnsovớinguồnvốnđổvàoGeneralElectric,vàcaohơn8lầnsovớinguồnvốnđầutưvàoCoca-Cola.

VậylàmthếnàomàcáccôngtynhưWalgreens–hầunhưkhôngcóđiểmgìđặcbiệtsovớicácđốithủtrênthươngtrường,lạicóthểtrởthànhmộtđơnvịvượttrộibằngđộingũchuyêngiaquảntrịcùnghệthốngquảnlýtốtnhấttrênthếgiới?ViệctìmkiếmcâutrảlờichonhữngcâuhỏinàyđãthôithúcJimCollinsbắttayvàotìmtòi,nghiêncứu.Ôngđãđúcrútramộtcôngthứcbaogồmnhiềunguyêntắcmànếubiếtthựchiệntheonhữngnguyêntắcđó,doanhnghiệpbạnsẽcókhảnăngtrởthànhmộttrongnhữngcôngtyvĩđại.

Collinscùngcáccộngsựcủamìnhđãđưarahaidanhsáchbaogồm11côngtyvĩđạivà11côngtytốtđểsosánh.Họcũngđãnghiêncứukhoảng6.000bàibáovềcáccôngtynàyvàphântíchkhoảnghơn2.000trangphỏngvấn.

KếtluậnmàCollinsvàcáccộngsựđưaracólẽđãgâyngạcnhiên

chochínhhọcũngnhưnhiềungườikhác.Đólà,kếtquảvĩđạikhôngcógìliênquanđếnviệctuyểnchọnhaysăntìmnhữngsiêusaoquảntrịnổitiếng.Cứ10trong11côngtyvĩđạithìcáctổnggiámđốccủahọchínhlànhữngngườiđượcchọnratừđộingũnhânviênbìnhthường.Hệthốngkhenthưởngchocáccấplãnhđạotrongcáccôngtynàycũngkhônghềcósựkhácbiệtgìsovớicáccôngtykháctrênthươngtrường.

Nhữngđiềunàycũngkhôngphânbiệtđượccáccôngtytốtvớicôngtyvĩđại.Điềugâyngạcnhiênchínhlàởchỗ,cáccôngtyđangthựchiệncuộchànhtrìnhtừtốtđếnvĩđạithườngdànhítsựquantâmđốivớisựthayđổitrongquảnlýhaysựđộngviênkhuyếnkhíchnhânviên.

Tạicáccôngtyvĩđại,ngườitakhôngnghĩracácchứcvụtotát,khôngtổchứcmừngkỷniệmngàythànhlậpcôngtyvàcũngkhônglậpkếhoạchtáitổchứccơcấu.Nhữngvịquảnlýhàngđầucủacáccôngtynàykhôngđinghỉmátởnhữngresortnổitiếngxahoamàthườngthưgiãnởnhữngngôinhànghỉngoạiôkhiêmtốn.Họítngồitrongvănphòngđầyđủtiệnnghimàthíchđượcxuốngcôngxưởngvớicôngnhântrongtiếngmáy,tiếngđộngcơồnàovớimùidầumỡ.

JimCollinsđãchỉrarằng,nguyênnhânthànhcôngcủacáccôngtyvĩđạithườnglànhữngđiềumàmọingườiítđểýđếnngaytừbanđầu.

Sựkhiêmtốncộngvớiýchí

Khácvớicácvịlãnhđạocủacáccôngty“tốt”-nhữngngườithườngcótínhcáchmạnhvàítkhirờimắtkhỏitờbáohaytạpchí,nhữngngườilãnhđạotạorasựcảitổvĩđạilạithườnglànhữngngườikhiêmtốn.Họlànhữngngườibìnhtĩnh,điềmđạm,vàtrongconngườihọcósựtổnghòagiữatínhkhiêmtốnvàýchíkiênđịnh.Họbắttayvàoviệckhôngphảibằngthànhtíchcánhânmàbằngmụctiêuchungchodoanhnghiệp–tạodựngmộtcôngtyvĩđại.Điềunàykhôngcónghĩalàhọđánhmấtsựháothắng.Họháothắng,nhưngsựháothắngđóhướngđếncôngtymàhọđangquảnlýchứkhôngphảivìmụctiêucủacánhânhọ.

Collinsxếpnhữngngườilãnhđạonàyởcấpđộ5,vídụnhưDarwinSmitt–GiámđốchãngKimberly-Clark.Đólàmộtngười

đànôngcótínhcáchkhámềm,ngườiluônchorằng,Bangiámđốccôngtyđãcóchútnhầmlẫnkhichọnlựaôngvàovịtrígiámđốc.Tuynhiên,ôngđãtrụvữngởvịtrínàysuốt20năm,đãtạoranhiềuthayđổingọanmụcchocôngtynàyvàbiếnKimberly-Clarkthànhmộttêntuổihàngđầuthếgiớivềsảnxuấthàngtiêudùng,vượtquacảProcter&Gamblevềchủngloạisảnphẩm.

Smittthíchđứngcạnhcácnhânviênthợsửachữa,thợđiệncủamìnhvàcùnghọtraođổicôngviệc,traođổiquanđiểm,đôikhicònbắttayvàocùnglàmviệcvớihọ.Ôngthíchnghỉngơicùnggiađìnhtạitrangtrạicủamìnhởnôngthônthayvìđếnnhữngkhubiệtthựtiệnnghixaxỉtheotiêuchuẩncủacôngtycungcấp.Tuynhiên,sựkhiêmtốncủaôngluônđikèmvớichíhướngvạchsẵnvàsựcươngquyết.Mộtlần,ôngbịđứtlìamộtngóntaytạinơilàmviệc.Vậynhưng,sánghômsau,ôngđãcómặtđúnggiờtạivănphòngmình.SaukhinhậmchứcGiámđốccôngty,SmittđãphảitiếpnhậnmộtquyếtđịnhmangtínhsốngcòntronglịchsửcủaKimberly-Clark:bánlạinhàmáyliênhợpsảnxuấtgiấyxelulođangtrongtìnhtrạnglaylắt,cầmcự.Sốtiềnthuđược,ôngđầutưvàocácnhãnhàngđangcótiềmnănglúcbấygiờlàHuggiesvàKleenex.

Nhữngngườilãnhđạocủacáccôngty“tốt”thườnghaybậnbịuvớinhữngvinhquangcánhânvàthườngkhôngthểtạodựngnềntảngchosựthànhcôngcủadoanhnghiệpsaukhimãnnhiệm.Họthườngchọnlựanhữngngườikếthừayếukémhoặcgópphầnđẩynhanhtiếnđộsuyyếuchocôngty.

Vídụ,vịlãnhđạotàinăngvàquảcảmcủahãngRubbermaid–StanleyGoldđãđạtđượcnhiềuthànhtíchvĩđạitrêncươngvịcủamình.Ônglàngườikhắtkhe,nghiêmkhắcvàvịkỷ.Trongmộtbàiphátbiểucủamình,danhtừ“tôi”đượcôngsửdụngtới44lần.Dướisựlãnhđạocủaông,côngtyđãnhanhchóngănnênlàmravớimứclợinhuậnluôntrongchiềuhướngtăngtrưởng.Tuynhiên,saukhiStanleyGoldmãnnhiệm,Rubbermaidtụtdốcmộtcáchnhanhchóng.MặcdùStanleyđãlựachọnđượcngườikếnhiệmnhưngvịtânlãnhđạonàycũngchỉtrụđượcmộtnămrồilạikhăngóirađi,đểlạisaulưngcảmộtcôngtytrongtìnhtrạngleolắtnhưngọnđèntrướcgióvàmộtđộingũnhânviênyếukém.

Chọnđúngngườiđúngviệc

Nghethìcóvẻlànghịchlý,nhưngnhữngvịlãnhđạocủacáccôngtyvĩđạithườngbắtđầucôngviệc“cảitổ”củamìnhkhôngphảibằngviệclậpchiếnlượccôngtyhaycácchươngtrìnhhànhđộngtrongtươnglaimàbằngviệctuyểnchọnđúngngườiđúngviệc.

Vídụ,DikCuli,giámđốccôngtyWells-Fargothậpniên1970,thayvìlậpchiếnlượccôngtythìlạibắttayvàochươngtrình“thaymáu”trongcôngty.Ôngtuyểnchọnnhữngsiêusaovĩđạimàđôikhicònkhônghiểusẽbổnhiệmnhữngsiêusaonàyvàovịtrínào.VàkếtquảmàDikthuđượclàmứcdoanhthucủacôngtyđãtăngbalầnsovớichỉsốthịtrường.

BankofAmericacũngđãápdụngchiếnlược“Tướngyếu,quânmạnh”.Ýnghĩacủaviệcnàylà:tốthơnhết,côngtyhãytuyểnchọncáctopmanageryếu,vìnhưvậythìcácnhânviêntiềmnăngtrongcôngtymớicómụctiêuđểmàphấnđấunhằmthaythếcácvịtướngyếukia.Cácvịtướng“bấttài”củaBankofAmericachờđợinhữnganh“línhtrơn”đếnthếchỗmình,cứnhưthế,Ngânhàngnàytạoramộtsựganhđuatrongđộingũnhânsựcủamìnhvàgặtháiđượcnhiềuthànhcôngtrongkinhdoanh.

Lòngdũngcảmvàniềmtin

AdmiralJimđãtừngbịbắtlàmtùbinhtrongchiếntranhViệtNam.Saukhiđượctrảtựdo,ôngtừngnóirằnglúcnàoôngcũngtinvàokhảnăngmìnhđượcthả.Trongkhiđó,nhữngngườilạcquannhất-nhữngngườitừngnghĩrằnghọđượctrảtựdongaysaulễNôen,lạikhôngchịuđựngnổicúsốckhibiếtrằngđiềunàykhôngxảyra,vàcuốicùngđãchếtvìtuyệtvọng.

PitneyBowesvàAddressographlàhaicôngtycạnhtranhnhautrênthịtrườngcungcấpmáymócdànhchovănphòng.Trướcnăm1973,cảhaihãngđềucócùngmứcdoanhthu,mứclợinhuận,sốlượngnhânviêncũngnhưgiátrịcổphiếu.Nhưngsauđóthìcảhaicôngtyđềuđitheonhữnghướngkhácnhau.GiámđốcđiềuhànhAddressograph–RoyAshmuốnbiếncôngtynàythànhmộthãnghàngđầuthếgiớinhưkiểunhưXerox,IBMhayKodak.NhưngAshđãkhôngngờtớimộtđiềurằng,kếhoạchnàyđãnhanhchóngbịsụpđổ.Trongthờigiannày,ởPitneyBowes,vàođầumỗicuộchọp,banGiámđốcthườngdànhra15phútđểthảoluậnvềcácthànhtíchđãđạtđược,sauđóhọdànhcảhaigiờđồnghồliềnđểthảoluậnvề

nhữngvấnđề“gâykhóchịu”chomọingườivàcóthểcòngâycảntrởsựpháttriểncủacôngty.Kếtquảlà,năm2000,PitneyBowescó30nghìnnhânviênvớidoanhthu4tỷđôlaMỹ,cònAddressographchỉcó670nhânviênvớidoanhthuchỉvỏnvẹn100triệuđôla.

Lãnhđạolàngườiphảicótầmnhìn,nhưnghọcũngphảibiếttạoramôitrườnglàmviệcthânthiện,cởimởchomọingười,nơitấtcảnhânviêncóthểtraođổicôngviệcmộtcáchthẳngthắnvàtíchcực.Cósựkhácnhaurấtlớngiữakhảnăngđưaraýkiếnvàkhảnănglắngnghe.Lãnhđạocủacáccôngtyvĩđạihiểurấtrõsựkhácbiệtnàyvàbiếttạoramôitrườnglàmviệcthânthiệnđểcácnhânviêncủahọcóthểlắngnghenhau.Collinschorằng,mộtcôngtyvĩđạilànơimàmọingườikhôngchămchăm“bớilôngtìmvết”đểtìmrakẻnàogâylỗimỗikhiphảigiảiquyếtmộtvấnđềnàođómàtấtcảhọnêuravấnđề,cùnglắngnghenhauđểtìmracáchgiảiquyếttốtnhất.

Nhímvàcáo

TheoquanđiểmcủaJimCollins,mọingườiđượcchiathành2nhóm“nhím”và“cáo”.Cáothì“thamlam”vàmuốnđạtđượcnhiềumụctiêucùngmộtlúcđồngthờinhìnthếgiớixungquanhtheocáchphứctạpvàkhôngthốngnhất.Nhữngngườithuộcnhóm“Nhím”thìngượclại,nhìnthếgiớixungquanhtheocáchđơngiảnhơn.Vớihọ,nhữnggìkhôngnằmtrongkháiniệmcủahọ,sẽchẳngcóýnghĩagì.Họnhìnthấybảnchấtcủavấnđềvàkhôngquantâmđếnnhữngthứcònlại.Trongcáccôngtyvĩđạiđềucónhữngconngườithuộcnhóm“Nhím”.Họbiếtcâutrảlờichobacâuhỏichính.Thứnhất,côngtycóthểtrởnêntốtnhấtthếgiớiởđiểmnào?Thứhai,làmthếnàođểxácđịnhđượcviệckinhdoanhcủacôngtylàcólợinhuậnhaykhông?Vàcuốicùnglànhữngconngườithuộcnhóm“Nhím”trongcáccôngtyvĩđạithườngcốgắnghếtsứcmìnhchonhữnghọatđộng/lĩnhvựcmàhọđammê.Đươngnhiênlàhọcũngbiếtcách“truyềnlửa”sangchocáccộngsựcủamìnhđểcùngđạtđượcmụctiêuchung.

Năm1974,lãnhđạoAbbottLaboratorieshiểurarằng,côngtynàykhôngtrởthànhcôngtyhàngđầutrongngànhcôngnghiệpdượcphẩmđược,vàhọtìmcáchđểđạtđượcmụctiêunày.Họbắtđầunghiêncứusảnphẩmbảovệsứckhỏe(thựcphẩmchobệnhviệnvàcácthiếtbịchẩnđoánbệnh).VàAbbottLaboratoriesđãthựcsựtrởthànhđơnvịdẫnđầutrênthịtrườngvềlĩnhvựcnày.

Nóitómlại,Collinsđãđưara7nguyêntắcxâydựngmộtcôngtyvĩđại.

1.Hãycốgắngđểtrởthànhmộtvịlãnhđạocấpđộ5

Ngườilãnhđạoởcấpđộnàybắttayvàocôngcuộckinhdoanhkhôngphảibằngthànhtíchcánhânmàbằngviệcđạtđượcmụctiêuchungchocôngty–tạodựngmộtcôngtyvĩđại.

2.Hànhđộngtheonguyêntắc:đầutiênlà“ai”…sauđólà“cáigì”

Nghĩalàbấtcứmộtcuộccảitổnàocũngnênđượcbắtđầubằngviệctuyểnchọnnhânsựđểtìmrađúngngườiđúngviệcvàloạibỏnhữngcánhânkhôngcầnthiết.

3.Hãybiếtnhìnthẳngvàosựthậttrầntrụi,nhưngđừngđánhmấtniềmtinvàosựthànhcông

4.Hãyluônduytrìkháiniệmconnhím

Nhữngngườithuộcnhóm“Nhím”nhìnthếgiớixungquanhtheocáchđơngiản,theomộtkháiniệmđơngiảnvàthốngnhất,xuyênsuốtmọihoạtđộngcủamình.

5.Tạodựngmôitrườngvănhóacôngtyvớikỷluậtcao

Quantrọnglàphảibiếttuyểnchọnđúngngườiđúngviệcvớitráchnhiệmvàkỷluậtcao.Bạnkhôngcầnphảimấtthìgiờkiểmsoátnhữngngườinhưvậy.Điềunàygiúpbạntiếtkiệmthờigianvàcôngsứcđểlàmnhữngcôngviệcquantrọnghơn.

6.Hãyxemcáccôngnghệmớinhưlàbànđạpđểpháttriểnkinhdoanhchứkhôngnêntrôngchờvàonó

Cáccôngtyvĩđạithườnglànhữngđơnvịtiênphongtrongviệcápdụngcáccôngnghệmớivàtiêntiến.Tuynhiên,họbiếtcáchchọnlựacôngnghệphùhợpvàkhôngquáphụthuộchaykỳvọngvàonhữngcôngnghệmớiđó.

7.Hãychiasẻvớicáccộngsựcủamìnhkểcảnhữngkếtquả

khiêmtốnnhất

Quátrìnhchuyểnđổitừ“tốt”đến“vĩđại”làmộtconđườngdàivàcamgo.Nógiốngvớiviệcbạnđangcầmláimộtcontàunặngnề.Banđầu,contàuìạchchuyểnđộng,nhưngrồicũngđếnlúccontàurẽsóngđibăngbăng.Đólàkhitấtcảmọicốgắngvànănglượngbạnbỏrasẽmanglạikếtquảtốtđẹp.Vàhãyđểchocộngsựcủabạnnhìnthấynhữngnỗlựcnhỏấyđãđơmhoakếttráithếnào.

LỜINÓIĐẦU

Khitôiđanggầnkếtthúcbảnthảonày,tôithựchiệnmộtcuộcchạybộtheoconđườngdốcđứngvàđầysỏiđádẫnđếnVựcEldoradoSprings,gầnnhàtôitạiBoulder,Colorado.Tôidừnglạitạimộtđiểmnghỉchânquenthuộc,nhìnphongcảnhtrêncaovẫncònchìmtrongmàntuyếtmùađông,lúcđómộtcâuhỏikhônggiốngaibỗngxuấthiệntrongđầutôi:NgườitaphảitrảtôibaonhiêutiềnthìtôimớichịukhôngxuấtbảnquyểnsáchTừtốtđếnvĩđại.

Đâylàmộtýnghĩthúvị,nhấtlàsaukhitôiđãdành5nămđểnghiêncứuvàviếtnênquyểnsáchnày.Khôngphảilàkhôngcómộtconsốđủlớnđểthuyếtphụctôibỏquaquyểnsáchnày,nhưngkhitôibắtđầucânnhắcnhữngconsốhàngtrămtriệuđô-la,tôithấyđãđếnlúcphảiquayvề.Consốnàycũngkhôngthểbuộctôiphảitừbỏdựán.Tôilàmộtgiáoviênthậtsự.Vìvậy,tôikhôngthểtưởngtượngmìnhcóthểkhôngchiasẻnhữnggìmìnhđãkhámphávớinhữnglớpsinhviêntrênkhắpthếgiới.Vàchínhtrongtinhthầnhọchỏivàchiasẻnàymàtôimuốngiớithiệuvớicácbạnquyểnsách.

Saunhiềuthángẩnmìnhnhưmộttusĩ,tôirấtmuốnđượcnghemọingườikểvềnhữnggìcóthểápdụngđượcchobảnthânhọ,vànhữnggìkhôngphùhợp.Tôihyvọngbạnsẽthấynhữngtrangsáchnàycógiátrị,vàbạnsẽquyếttâmápdụngnhữnggìđãhọcvàobấtcứđiềugìbạnlàm,nếukhôngphảitrongcôngty,thìcũnglàtrongnhữngcôngtácxãhội,vànếucũngkhôngphảiởđó,thìítnhấtcũnglàtrongcuộcsốngcánhâncủamình.

CHƯƠNGMỘT:TỐTLÀKẺTHÙCỦAVĨĐẠI

Điềulàmchocáichếtkhókhănlàsựtòmòkhônglờigiảiđáp

–BERYLMARKHAM,WestwiththeNight[1]

TốtlàkẻthùcủaVĩĐại.

Vàđólàmộttrongnhữnglýdochínhgiảithíchvìsaocórấtítđiềuvĩđại.

Chúngtakhôngcónhữngtrườnghọcvĩđại,chínhvìchúngtađãcótrườnghọctốt.Chúngtakhôngcónhữngchínhquyềnvĩđại,chínhvìchúngtađãcónhữngchínhquyềntốt.Rấtítngườisốngmộtcuộcđờivĩđại,chủyếuvìngườitachấpnhậnmộtcuộcsốngtốt.Đasốcáccôngtykhôngbaogiờtrởthànhvĩđạichínhlàvìđasốđãtrởnênkhátốt.Vàđâychínhlàmộtvấnđềlớncủacáccôngty.

Tôiđãrútranhậnxétnàyvàonăm1996,trongmộtbữatiệctốivớicácnhàtưtưởngtiênphongđượcmờiđếnbànluậnvềhiệusuấtcủatổchức.BillMeehan,giámđốcđiềuhànhvănphòngSanFranciscocủacôngtyMcKinsey,nhoàingườivềphíatôivànóinhẹnhàng,“Anhbiếtkhông,Jim,chúngtôiởđâyaicũngthíchquyểnXâydựngđểtrườngtồn”(BuildtoLast)củaanh.Anhvàngườiđồngtácgiảđãnghiêncứuvàviếtrấttốt.Đángtiếclàquyểnsáchấy…vôdụng”.

Vìtòmò,tôiyêucầuônggiảithích.

“Nhữngcôngtyanhdẫnchứngđasốđềuvĩđại,”ôngnói.“Họchưabaogiờphảilàmcáiviệcđưacôngtymìnhtừtốtđilênvĩđại.HọcónhữngnhàsánglậpcỡDavidPackardvàGeorgeMerck,nhữngngườiđãtạođượctầmmứcvĩđạingaytừthưởđầuthànhlập.Nhưngcòntuyệtđạiđasốnhữngcôngtykhác,saumộtthờigianphấnđấu,nhậnrarằnghọchỉlànhữngcôngtytốt,màkhôngthểlàvĩđại,thìsao?”

TôibiếtôngMeehandùngtừ“vôdụng”mộtcáchthậmxưng,nhưngquảthậtsựquansátcủaôngrấtchínhxác,rằngnhữngcôngtyvĩđại,đasốvĩđạitừthưởmớihìnhthành,vàrằngrấtnhiềucôngtykhácchỉđạtđượcđếnmứctốt,màkhôngthểđạtmứcvĩđại.NhậnxétcủaMeehanbỗngtrởthànhmộtmónquàvôgiáđốivớitôi,vìnóđãđặtracâuhỏitạonềnchosựhìnhthànhquyểnsáchnày.Câuhỏiđólà:Liệumộtcôngtycóthểpháttriểnthànhvĩđạikhông?Nếuđược,thìbằngcáchnào?Haybảnthânviệclàmộtcôngtytốtlàmộtcănbệnhvôphươngcứuchữa?

Nămnămsaubữaăntốiđó,chúngtôigiờđâyđãcóthểkhẳngđịnhrằngquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạicóxảyra,vàchúngtôiđãtìmhiểuđượcnhữngbiếnsốgópphầnvàoquátrìnhnày.Từ

lờinhậnxétcủaBillMeehan,nhómchúngtôiđãtiếnhànhmộtcuộcnghiêncứusuốtnămnămđểkhámphácơcấuchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại.

Đểnắmđượcsơlượckháiniệmvềdựánnày,hãynhìnvàosơđồTỉlệlợinhuậncổphiếutíchlũysovớithịtrườngchung.Nóingắngọn,chúngtôixácđịnhnhữngcôngtyđãtạobướcnhảyvọttừkếtquảtốtđếnvĩđạivàgiữvữngthànhquảnàytrongvòngítnhấtlà15năm.Chúngtôisosánhnhữngcôngtynàyvớimộtnhómbaogồmnhữngcôngtykhôngthểvươnlênvịtrívĩđại,hoặcnếuđãđạtđượcvịtrínày,lạikhônggiữđượclâu.Sauđóchúngtôisosánhhainhómcôngtynàyđểpháthiệnranhữngyếutốcănbảntạonênsựkhácbiệt.

Ghichú:

1. 1USDđượcchiađềuchocácnhómcôngty,vào01/01/19952. Mỗicôngtyđượcgiữởmứcbằngvớithịtrường,chođếnthờiđiểm

chuyểnđổi.3. Giátrịtíchlũyvào01/01/2000.4. Cổtứcđượctáiđầutư,cóđiềuchỉnhsựchiatáchcổphiếucổphiếu.

Nhữngcôngtyđượcđưavàoquyểnsáchnàyđềuđãđạtđược

nhữngkếtquảphithường;trongvòng15nămsaukhihọcóbướcnhảyvọt,lợinhuậncổphiếutíchlũytrungbìnhluôncaohơnthịtrường6.9lần[2].Thửsosánh,GeneralElectric(mộtcôngtyđượcđánhgiálàđượcđiềuhànhtốtnhấttạiMỹvàonhữngnămcuốithếkỷ20)cótỷlệlợinhuậncaohơnthịtrường2.8lầntrongkhoảngthờigian15nămtừ1985-2000[3].Nóicáchkhác,nếunăm1965bạnđầutư1đôlavàoquỹhỗtươngcủanhữngcôngtynhảyvọt,đồngthờiđầutư1đôlavàochứngkhoántrênthịtrườngchung,giảsửnhữngcôngtynhảyvọtcócùngtỷlệlợinhuậnnhưthịtrườngchungtrướcthờiđiểmnhảyvọt,thìđếnnăm2000,bạnđãcó471đôlatừnhómnhảyvọt,sovới56đôlatừthịtrườngchung.

Nhữngconsốnàythậtấntượng,vàcàngấntượnghơnkhibạnđểýrằngchúngđượcđầutưvàonhữngcôngtytrướcđóhếtsứctầmtường.HãylấyvídụcủaWalgreens.Suốt40nămtrời,Walgreenscónhữngbướcthăngtrầm,nhưngcũngchỉgiaođộngquanhmứccủathịtrườngchung.Độtnhiênvàonăm1975,khôngcómộtđiềmbáonào,Walgreensbắtđầuleolên,ngàycàngcao,vàcứtiếptụclêncaomãi.Trongkhoảngtừ31-12-1975đến1-1-2000,đầutư1đôlavàoWalgreensbằngđầutư2đôlavàoôngkhổnglồcôngnghệIntel,gầnbằng5đôlavàoGeneralElectric,8đôlavàoCoca-cola,vàhơn15đôlavàothịtrườngcổphiếuchung(tínhluôncảviệclêngiácủathịtrườngNASDAQvàocuốinăm1999).

Bằngcáchnàomàmộtcôngtyvớimộtlịchsửvôdanhđãlộtxácvàvượtquamặtcảnhữngcôngtyđượcxemlàđượcđiềuhànhtốtnhấttrênthếgiới?VàtạisaoWalgreenscóthểtạobướcđộtphátrongkhinhữngcôngtykháchoạtđộngtrongcùnglĩnhvựcvớicùngnhữngcơhội,sởhữunhữngnguồntàinguyêntươngtự,lạikhôngthểlàmđược(vídụnhưEckerd)?Chỉmộtvídụnàythôiđãnóilênđượccốtlõicủacuộctìmkiếm.

QuyểnsáchnàykhôngphảiviếtvềbảnthânWalgreens,haybấtcứmộtcôngtycụthểnàomàchúngtôiđãnghiêncứu.Quyểnsáchnàytậptrungvàocâuhỏi“Mộtcôngtytốtcóthểtrởthànhmộtcôngtyvĩđạikhông?Bằngcáchnào?”,vàquátrìnhtìmkiếmmộtcâutrảlờivượtkhônggianvàthờigianđểcóthểápdụngchobấtcứloạitổchứcnào.

Quátrìnhtìmkiếmsuốt5nămcủachúngtôiđãmởranhữnghiểubiếtmới.Trongsốnàycónhữngđiềukhálýthúvàđingượclại

nhữngsuyxétthôngthường.Nhưngtrênhếtchúngtôiđúckếtđượcmộtđiều:Bấtcứtổchứcnàocũngcóthểcảithiệnvịthếvàhiệusuất,hoặcthậmchívượtlênthànhvĩđãi,nếuhọchủđíchápdụngkhungýtưởngmàchúngtôiđãpháthiện.

Quyểnsáchnàynhằmmụcđíchchiasẻnhữnggìchúngtôiđãtìmhiểuđược.Chương1sẽgiớithiệuvớicácbạnvềcuộchànhtrìnhcủachúngtôi,sơlượcvềphươngphápnghiêncứu,vàtrìnhbàytómtắtkếtquả.Từchương2,chúngtôisẽđithẳngvàokếtquảnghiêncứu,bắtđầubằngmộttháchthức:Khảnănglãnhđạocấpđộ5.

SỰTÒMÒKIÊNTRÌMọingườithườnghỏitôi:“Điềugìđãthúcđẩyanhthựchiện

nhữngdựánnghiêncứulớnnhưvậy?”Đólàmộtcâuhỏihay.Câutrảlờicủatôilà“Sựtòmò.”Khônggìkhiếntôihứngthúhơnviệcchọnđượcmộtcâuhỏimàtôichưabiếtcâutrảlờivàbắtđầumộthànhtrìnhđitìmcâutrảlờichonó.Điềunàymanglạisựthỏamãn,giốngnhưLewisvàClarkkhiđặtchânlêncontàuđivềvùngđấtphíaTây,đãphátbiểu:“Chúngtôikhôngbiếtmìnhsẽtìmthấygìkhiđếnđó,nhưngchúngtôichắcchắnsẽkểlạichobạnnghekhiquayvề.”

Sauđâylàcâuchuyệnrútgọncủachuyếnhànhtrìnhvìtòmòcủatôi.

Saukhiđãđặtracâuhỏi,tôibắtđầutậphợpmộtđộinghiêncứu.(Từ“chúngtôi”đượcdùngtrongquyểnsáchlàmuốnámchỉđộinghiêncứunày.Tổngcộngcó21ngườithamgiavàodựántạinhữngthờiđiểmquantrọng,mỗinhómthườngcó406ngườicùnglàmviệc).

Nhiệmvụđầutiêncủachúngtôilàtìmranhữngcôngtycómôhìnhpháttriểntươngtựnhưsơđồtrang16.Chúngtôiđềracuộctìmhiểuphântíchtàichínhtrong6tháng,mụcđíchlàđểtìmranhữngcôngtycómôhìnhcănbảnnhưsau:trong15năm,lợinhuậncổphiếutíchlũybằnghoặcthấphơnthịtrườngchung,chấmdứtbằng

mộtbướcnhảyvọt,vàtrong15nămtiếptheo,lợinhuậntíchlũycaohơnthịtrườngchungítnhất3lần.Chúngtôiấnđịnhthờigianlà15nămvìnhưvậysẽloạibỏđượcnhữngsựkiệnhyhữuvànhữngkhoảngthờigianmaymắn(bạnkhôngthểcứmaymắnsuốt15năm),vàkhoảngthờigiannàydàihơnthâmniêntrungbìnhcủađasốtổnggiámđốc.(Điềunàygiúpchúngtôitáchbiệtnhữngcôngtyvĩđạivớinhữngcôngtycómộtgiámđốcvĩđại).Chúngtôiấnđịnhtỷlệ3lầncaohơnthịtrườngchungvìtỷlệnàycaohơnhiệusuấtcủahầuhếtcáccôngtyvĩđạiđãđượccôngnhậnkhác.Thậtvậy,quỹhỗtươngcủacáccôngty“quýtộc”sauđâycũngchỉđạttỷlệ2.5lầncaohơnthịtrườngtrongvòng15nămtừ1985đến2000:3M,Boeing,Coca-cola,GE,Hewlett-Parkard,Intel,Johnson&Johnson,Merck,Motorola,Pepsi,Procter&Gambler,Wal-Mart,vàWaltDisney.Vượtquađượcnhữngcôngtynàycũngkhôngđếnnỗinào!!!

TrongtổngsốnhữngcôngtycótêntrongdanhsáchFortune500từnăm1965đến1995,chúngtôiđãlọcrađược11côngtyđápứngcácyêucầuđềra.(Phụlục1.Amiêutảchitiếtquátrìnhtìmkiếmcủachúngtôi).Tuynhiên,cóvàiđiềucầnlưuýởđây.Thứnhất,côngtyđượcchọnphảithểhiệnmôhìnhpháttriểnđộclậpvớingànhmànóđanghoạtđộng;nếucảmộtngànhcôngnghiệpcócùngmôhìnhpháttriểnnhưnhau,thìchúngtôiloạicôngtynày.Thứhai,chúngtôiđãtranhluậnliệucócầnphảithêmvàocáctiêuchuẩnchọnlựanàokhácngoàilợinhuậncổphiếutíchlũy,vídụnhưtầmảnhhưởngxãhộihaychươngtrìnhchămsócnhânviên.Cuốicùngchúngtôiquyếtđịnhchỉgiớihạnvàokếtquảcổphiếu,vìchúngtôikhôngthểđưaramộtphươngpháplựachọnhợplývànhấtquánđốivớinhữngyếutốkhácmàkhôngbịthiênvịbởiýkiếncánhân.Ởchươngcuối,tôisẽđisâuvàomốiquanhệgiữagiátrịcổtứcvàviệcgiữvữnggiátrịvĩđại,nhưngtrọngtâmcủacuộcnghiêncứunàyvẫnlàlàmthếnàođưamộtcôngtytốtthànhmộtcôngtyvĩđạivàbềnvững.

Thoạttiên,chúngtôirấtngạcnhiênbởidanhsáchcôngtyđượcchọn.AidámnghĩmộtcôngtynhưFannieMaecóthểvượtquaGEhayCoca-cola?AidámnghĩWalgreensvượtquaIntel?Thậtkhócóthểtìmđượcmộtdanhsáchnàođángchánhơn.Ngaydanhsáchnàyđãchochúngtôimộtbàihọcđầutiên.Đưamộtcôngtytừtốtđếnvĩđạilàhoàntoàncóthể,ngaycảtrongnhữngtrườnghợpítngờnhất.Nhữngđiềungạcnhiênnhưthếnàyđãkhiếnchúngtôiphảiđánhgiálạicáchsuynghĩcủamìnhvềmộtcôngtyvĩđại.

Têncôngty

Kếtquảtrongvòng15nămsaubướcnhảyvọt(*)

NămTđếnnămnT+15(**)

Abbott Gấp3.98lầnthịtrường 1974-1989

CircuitCity 18.50lần 1982-1997

FannieMae 7.56lần 1984-1999

Gillette 7.39lần 1980-1995

Kimberly-Clark 3.42lần 1972-1987

Kroger 4.17lần 1973-1988

Nucor 5.16lần 1975-1990

PhilipMorris 7.06lần 1964-1979

PitneyBowes 7.16lần 1973-1988

Walgreens 7.34lần 1975-1990

WellsFargo 3.99lần 1983-1998

(*)Tỉlệlợinhuậncổphiếutíchlũysosánhvớithịtrườngcổphiếuchung.

(**)NămTtínhtừthờiđiểmnhảyvọt.

Giaiđoạnnàychúngtôiđưaraquyếtđịnhcóthểnóilàquantrọngnhấttrongtoànbộtiếntrìnhnghiêncứu:sosánhnhữngcôngtynhảyvọtvớimộtdanhsáchđượcchọnlọcnhữngcôngtyđốichứng.Câuhỏiđặtrakhôngphảilà“Nhữngcôngtynhảyvọtcóđiểmgìchung?”màlà“Nhữngcôngtynhảyvọtcóđiểmgìchunggiúphọvượtlênđượcnhữngcôngtyđốichứng?”Hãylấymộtvídụ,giảsửbạnmuốnnghiêncứunhờđâumộtvậnđộngviênđoạthuychươngvàngtạiThếvậnhộiOlympics.Nếubạnchỉquansátnhữngvậnđộngviênđoạthuychươngvàng,bạnsẽnhậnhọđềucóhuấnluyệnviên.NhưngnếubạnnhìnvàonhữngngườicũngthamdựThếvậnhộinhưngchưabaogiờđoạthuychương,thìhọcũngcóhuấnluyệnviên!Câuhỏiđặtralà,“Điềugìtạonênsựkhácbiệtgiữangườiđoạthuychươngvàngườichưabaogiờđoạthuychương?”

Côngtynhảyvọt

Côngtycạnhtranhtrựctiếp

Lĩnhvựchoạtđộngkinhdoanh

Abbott Upjohn Sảnphẩmytế

CircuitCity Silo Bảnlẻchuyêndụng

FannieMae GreatWestern Dịchvụtàichính

Gillette Warner-Lambert Mỹphẩm

Kimberly-Clark ScottPaper Hàngtiêudùng

Kroger A&P Chuỗicửahàngthựcphẩm

Nucor BethlehemSteel Thép

PhilipMorris R.J.Reynolds Thuốclá

PitneyBowes Addressograph Hệthốngmáytính

Walgreens Eckerd Tiệmthuốctây

WellsFargo BankofAmerica Ngânhàngvùng

Côngtyngắnngày

Burroughs

Chrysler

Harris

Hasbro

Rubbermaid

Teledyne

Chúngtôichọnrahainhómcôngtyđốichứng.Nhómđầutiênbaogồmnhữngcôngtycạnhtranhtrựctiếp,tứclànhữngcôngtyhoạtđộngtrongcùngmộtngành,cócùngcơhội,cùngnguồntàinguyên,nhưngkhôngtạorađượcbướcnhảyvọt.(Phụlục1.Bmiêutảchitiếtquátrìnhchọnlựa).Nhómthứhaibaogồmnhữngcôngtyngắnngày,tứclànhữngcôngtycũngtạorađượcbướcnhảyvọtnhưngkhôngthểgiữđượcquỹđạonày,mụcđíchlàđểtrảlờichocâuhỏivềtínhbềnvững.(Xemthêmphụlục1.C)Tổngcộng,chúngtôichọnrađược28côngty:11côngtynhảyvọt,11côngtycạnhtranhtrựctiếp,và6côngtyngắnngày.

Giaiđoạnnàychúngtôitậptrungnghiêncứuchitiếttừngtrườnghợp.Chúngtôithuthậptấtcảnhữngbàiviếtđãđăngliênquanđến28côngtynày;cónhữngbàiđượcđăngcáchđâyhơn50năm.Chúngtôimãhóatấtcảnhữngdữliệunàyvàocácđềmụckhácnhau,vídụnhưchiếnlược,côngnghệ,lãnhđạov.v…Sauđóchúngtôiphỏngvấncấpđiềuhànhcủacáccôngtynhảyvọt,nhữngngườiđãnắmgiữcácvịtrítrọngyếutronggiaiđoạnchuyểnđổi.Chúngtôicũngthựchiệnnhữngphântíchđịnhtínhvàđịnhlượngvềnhữngvấnđềtừsátnhập,đếnmứclươngthưởngcủalãnhđạo,từchiếnlượchoạtđộngđếnvănhóadoanhnghiệp.Từvấnđềcắtgiảmnhânviênđếnphongcáchlãnhđạo,từcácchỉsốtàichínhđếntỉlệthôiviệccủacấpđiềuhành.Tấtcảnhữngcôngviệcnàytínhrabằng10,5nămlaođộngmiệtmài.Chúngtôiđãđọcvàmãhóa6.000bàibáo,thuthậphơn2.000trangphỏngvấn,vàtạora384triệubytedữliệuvitính.(Xemphụlục1.Dvềchitiếtnhữngphântíchvàhoạtđộngcủachúngtôi).

Chúngtôisosánhnỗlựcnghiêncứucủamìnhcũnggiốngnhưtìmhiểucáihộpđen.Mỗibướcđilạimởthêmánhsángvềcơcấuhoạtđộngcủatiếntrìnhnhảyvọttừtốtđếnvĩđại.

Saukhicódữliệu,chúngtôithựchiệnmộtloạtnhữngbuổithảoluậnđịnhkỳhàngtuầngiữacácnhóm.Đốivớimỗimộtcôngtytrongsố28côngtyđãchọn,chúngtôilầnlượtđọccácbàibáo,bàiphântích,bàiphỏngvấn,vàcácđềmụcmãhóa.Tôisẽtrìnhbàyvớicác

đồngnghiệptrongnhómvềmộtcôngtynàođó,đưaranhữngkếtluậtsơkhởi,vàđặtranhữngcâuhỏi.Sauđóchúngtôisẽtranhluận,tranhcãi,đậpbàn,lêngiọngvớinhau,rồilạihạnhiệtngồingẫmnghĩ,rồilạitranhluận,rồilạingẫmnghĩ,thảoluận,đặtcâuhỏi,giảiquyếtvấnđề,vàilạitranhluậnđểxem“thếnàylàthếnào”.

Cácbạncầnphảibiếtrằngnhữngkháiniệmchúngtôiđưaratrongquyểnsáchnàyđềudựatrênnhữngđúckếtthựctếtừkhốithôngtinchúngtôithuthập.Chúngtôikhôngđưaramộtgiảthuyếttrướcrồisauđóđitìmthôngtinđểminhchứngchonó.Chúngtôichọnđưaralýthuyếttheocáchsuydiễntừmộtcáinềnvữngchắc,dựatrêncơsởnhữngbằngchứngthựctế.

Xétchocùngphươngphápcủachúngtôilàmộtquátrìnhsosánhcóhệthốngnhữngcôngtynhảyvọtvớinhữngcôngtykhác,vàluôntìmhiểuxemđâulàđiểmkhácbiệt.

Chúngtôicũngnhấnmạnhđến“nhữngconchókhôngsủa”.NếubạnđãđọcquatruyệnvềSherlockHolmesCuộcphiêulưucủaNgọnlửabạc,trongđóHolmesđãxácđịnhhànhđộngkỳlạcủaconchótrongđêmchínhlàđầumối.Conchókhôngsủa,theoHomes,làmộthànhđộngkỳlạ,vànhưvậycónghĩalànghiphạmchínhphảilàmộtngườiquen.

Tươngtự,trongcuộcnghiêncứucủachúngtôi,nhữnggìchúngtôikhôngtìmra,tứclànhữngconchóchúngtôitưởngsẽsủanhưnglạikhông,đưađếnnhữngđầumốirấtquantrọng.Khichúngtôibắtđầubướcchânvàochiếchộpđenvàlầnlượtbậttừngcôngtắcđèn,nhữnggìchúngtôikhôngtìmthấycũnghếtsứcthúvịnhưnhữnggìđãtìmthấy.Vídụnhư:

•Nhữngnhàlãnhđạotầmcỡđượcthuêtừbênngoàivàocómốiquanhệngượcchiềuvớiviệcđưacôngtytừtốtlênvĩđại.Mườitrongsốmườimộtvịtổnggiámđốccáccôngtynhảyvọtđượcđềbạtlêntừbêntrongcôngty,trongkhiđónhữngcôngtyđốichứngthuêtổnggiámđốctừbênngoàisáulầnnhiềuhơn.

•Chúngtôikhôngtìmthấymốiliênhệgiữachếđộlươngthưởngcủacấplãnhđạovớiquátrìnhnhảyvọttừtốtlênvĩđại.Giảthiếtrằngchếđộlươngthưởngcủacấplãnhđạolàmộtyếutốquantrọngđốivớihiệusuấtcôngtykhôngđượcthểhiệnquacácdữliệu

thuthập.

•Chiếnlượckhôngthôichưađủtạonênsựkhácbiệtgiữacôngtynhảyvọtvớicôngtyđốichứng.Cảhainhómcôngtyđềucónhữngchiếnlượchợplý,vàchúngtôikhôngtìmthấybằngchứngnàochothấycôngtynhảyvọtdànhnhiềuthờigianđểthựchiệnviệchoạchđịnhchiếnlượclâudàihơnnhữngcôngtyđốichứng.

•Nhữngcôngtynhảyvọtkhôngchỉđặtmụctiêuphảilàmgìđểtrởthànhcôngtyvĩđại,họcònchútrọngvàocảnhữnggìkhôngđượclầmlẫnnhữnggìphảingừnglàm.

•Côngnghệvànhữngthayđổidocôngnghệmanglạikhônggiúpgìchoviệckíchhoạtquátrìnhchuyểnđổitừtốtlênvĩđại.Côngnghệcóthểgiúpquátrìnhchuyểnđổidiễnranhanhhơn,nhưngcôngnghệkhôngphảilànguyênnhândẫnđếnviệcchuyểnđổi.

•Việcsátnhậphaymualạicôngtycũngkhôngcóvaitrògìtrongviệckíchhoạtquátrìnhchuyểnđổi.Haicôngtytầmthườngkếthợpvớinhaukhôngthểtựnhiêntrởthànhmộtcôngtyvĩđại.

•Côngtynhảyvọtkhôngquáchútrọngviệcquảntrịthayđổi,độngviênnhânviên,haytạorasựđồngbộ.Nhữngvấnđềnàysẽtựđộngđượcgiảiquyếtkhiđượcđặttrongtìnhthếthíchhợp.

•Côngtynhảyvọtkhôngtạoranhữngsựkiện,chươngtrình,đặttêntuổi,khẩuhiệu..đểđánhdấusựchuyểnđổi.Thựctếlànhiềucôngtycònkhôngnhậnthứchếtđượcquymôtạithờiđiểmchuyểnđổi,họchỉnhậnrasaunàykhinhìnnhậnlại.Nhưvậy,họtạoramộtbướcnhảyvọttolớnđốivớikếtquảkinhdoanh,nhưnghọlạikhôngtuântheomộtquytrìnhcảicáchnào.

•Côngtynhảyvọtđasốkhônghoạtđộngtrongnhữngngànhcôngnghiệplớn,thựctếmộtsốcònhoạtđộngtrongnhữngngànhcôngnghiệprấttệ.Chúngtôicũngkhôngtìmthấymộtvídụnàovềmộtcôngtyđượcmaymắnđặttrênđỉnhcủahỏatiễnkhinóđượcphónglên.Vĩđạikhôngphảilàkếtquảcủamaymắn.Vĩđạilàkếtquảcủasựchọnlựacónhậnthức.

Tôiđãcốgắngtìmcáchđơngiảnnhấtđểmôtảquátrìnhđitừdữliệu,phântích,tranhluận,nhữngsuyđoánvề“chókhôngsủa”đếnnhữngđúckếtcuốicùngtrongquyểnsáchnày.Câutrảlờihaynhấtmàtôicóthểnghĩrađượclà,đấylàmộtquátrìnhtươngtácxoayvòng,từviệcpháttriểnýtưởngvàthửlạivớidữliệu,sauđólạithayđổiýtưởng,xâydựngmộtbộkhung,chứngkiếnnóbịđổsụptrướccácdữliệu,vàrồilạitiếptụcxâydựngbộkhungkhác.Quátrìnhnàyđượclặpđilặplai,chođếnkhimọithứcóvẻnhưđãliềnlạivớinhauthànhmộtbộkhungnhữngkháiniệm.Chúngtaaicũngcónhữngđiểmmạnh,vàtôichorằngthếmạnhcủamìnhlànhữngthôngtinrờirạc,tôitìmrakhuônmẫu,rồiđưamọithứvàotrậttựcủanó.

Tuynhiêntôimuốnnhấnmạnhrằngnhữngkháiniệmtrìnhbàytrongbộkhungcuốicùngkhôngphảilàýkiếncủacánhântôi.Mặcdùrõrànglàtôikhôngthểhoàntoànvôtưtrongsuốtquátrìnhnghiêncứu,nhưngmọikếtluậntrướckhiđượctoànbộnhómnghiêncứuchấpnhậnphảithỏacáctiêuchuẩnkhắtkhe.Mỗikháiniệmcơbảntrongbộkhungcuốicùngphảilàyếutốtạonênsựthayđổitrong100%cáccôngtynhảyvọtvàkhôngđượcxuấthiệntronghơn30%cáccôngtyđốichứngtrongsuốtkhoảngthờigianmấuchốt.Bấtcứkháiniệmnàokhôngthỏađiềukiệnnàythìkhôngthểđượctrìnhbàynhưmộtkháiniệmchính.

Sauđâylàtổngquanvềbộkhungcáckháiniệmcũngnhưsơlượcvềnộidungcònlạicủaquyểnsách.

Sựchuyểnđổiđượcxemlàbaogồmquátrìnhxâydựngnềntảngvàtheosaulàquátrìnhđộtphá.Toànbộquátrìnhnàyđượcphânthànhbagiaiđoạnchính:conngườikỷluật,tưtưởngkỷluật,hànhđộngkỷluật.Trongmỗigiaiđoạncóhaikháiniệmchính.Baotrùmlêntoànbộbộkhunglàkháiniệmchúngtôiđặttênlà“Bánhđà”,thểhiệnhìnhdạngtoànbộquátrìnhđilêntừtốtđếnvĩđại.

Chúngtôithậtsựngạcnhiên,nóiđúnghơnlà“choáng”,khipháthiệnranănglựclãnhđạocầnthiếtđểchuyểnđổimộtcôngtytừtốtđếnvĩđại.Nếusosánhvớinhữngvịlãnhđạovớinhâncáchlớnthườngđượcđềcaotrênbáođàivàtrởnênnổitiếng,thìnhữngvịlãnhđạocáccôngtynhảyvọtnhưđếntừmộtthếgiớikhác.Khiêmtốn,ônhòa,điểmđạm,thậmchícònhơiedè,nhữngvịlãnhđạonàylàsựtổnghợpđầynghịchlýgiữasựquyếtđoántrongcôngviệcvàbảnchấtnhúnnhường.HìnhmẫucủahọlàLincoln,Socrates,chứkhôngphảilàPattonhayCaesar.

Chúngtôicứtưởngcácvịlãnhđạocôngtynhảyvọtphảibắtđầu

bằngviệcđềrađịnhhướngvàchiếnlượcmới.Nhưngtrênthựctế,việcđầutiênhọlàmlàtìmranhữngconngườiphùhợp,loạibỏnhữngconngườikhôngphùhợp,đặtđúngngườivàođúngviệc,sauđómớicùngnghĩrahọmuốnđivềđâu.Câucáchngônthườngdùng“Conngườilàtàisảnquýgiánhấtcủabạn”cóvẻkhôngcònđúngnữa.Khôngphảiconngười(people),màphảilàngườiphùhợp(rightpeople)mớilàtàisảnquýgiánhất!

Chúngtôihọcđượcrằngmộtcựutùbinhchiếntranhcóthểdạyranhiềubàihọctìmđườngđiđếnvinhquangnhiềuhơnhầuhếtnhữngquyểnsáchvềchiếnlượccôngty(corporatestrategy).MọicôngtynhảyvọtđềutrảiquađiềumàchúngtôigọilàNghịchlýStockdale[4]:Bạnphảiluôngiữvữngniềmtinrằngmìnhsẽchiếnthắngchodùkhókhănđếnmấy,nhưngđồngthờicũngphảidámđốimặtvớisựthậtphũphàngvềtìnhhìnhthựctếcủabạn,chodùlàtìnhhìnhcótồitệđếnmứcnào.

Đểvượtlêntừtốtđếnvĩđạiđòihỏiphảivượtquađượcsựlệthuộcvàonănglực.Chỉvìbạnđãchọnmộtlĩnhvựclàmtrọngtâm,chỉvìbạnđãtheođuổinóliêntụctrongnhiềunăm,khôngcónghĩalàbạnsẽtrởthànhgiỏinhấtthếgiớitronglĩnhvựcnày.Vànếunhưbạnkhôngphảilàngườigiỏinhấtngaytronglĩnhvựchoạtđộngchínhcủacôngty,thìlĩnhvựcnàykhôngthểlànềntảngcủamộtcôngtyvĩđại.Nềntảngcủacôngtyphảiđượcxácđịnhbằngmộtkháiniệmđơngiản,dựatrêncơsởthấuhiểuđiểmgiaonhaucủabavòngtròn.

Mọicôngtyđềucóvănhóariêng,mộtsốcôngtycókỷluật,nhưngítcôngtycóđượcvănhóakỷluật,bạnkhôngcầnphảicótrongtaynhữngconngườikỷluật,bạnkhôngcầnphảicóhệthốngcấpbậc.

Khibạncótưtưởngkỷluật,bạnkhôngcầncóhệthốngthủtục.Khibạncóđượchànhđộngkỷluật,bạnkhôngcầnphảigiámsátchặtchẽ.Khibạnkếthợpđượcvănhóakỷluậtvớitinhthầndámnghĩdámlàm,bạnđãcótrongcôngthứcđạthiệusuấtvĩđại.

Cáccôngtynhảyvọtcócáchnhìnhoàntoànkhácvềcôngnghệ.Họkhôngdùngcôngnghệnhưcôngcụcơbảnđểkíchhoạtsựthayđổi.Nhưngđồngthờicómộtnghịchlý:họchínhlàngườiđitiênphongtrongviệcsửdụngnhữngcôngnghệđãđượchọchọnlọc.Chúngtôipháthiệnrarằngbảnthâncôngnghệkhôngphảilànguyênnhâncơbảnđưađếnviệcnhảyvọthaysuythoái.

Nhữngcôngtymuốnthựchiệncảicách,đềranhữngchươngtrìnhthayđổitậngốc,haysiếtchặtviệctáicơcấuđềugầnnhưchắcchắnkhôngthểtạorabướcnhảyvọt.Quátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạikhôngdiễnratrongmộtđộngtác.Khôngcóchuyệnchỉcầnmộthànhđộngđơngiản,chỉcầnmộtchươngtrìnhhoànhtráng,chỉcầnmộtcuộccáchtânchếtngười,chỉcầnmộtcơhộimaymắn,cũngkhôngcóchuyệnchỉcầnmộtkhoảnhkhắcdiệukỳ.Quátrìnhchuyểnđổibaogồmviệccậtlựcđẩymộtcáibánhđàvừatovừanặngtheomộthướngnhấtđịnh,từngbước,từngbướcmột,tạođàdẫnđếnbướcnhảyvọt,vàtiếptụcpháttriển.

TôinhậnthấyđánglẽraquyểnsáchnàyphảiđượcxuấtbảntrướcquyểnXâydựngđểTrườngtồn(BuilttoLast).Quyểnsáchnàychỉracáchđểlàmthếnàođưamộtcôngtytốtpháttriểnthànhmộtcôngtyvĩđạivàbềnvững.QuyểnXâydựngđểTrườngtồnchỉchobạncáchđưamộtcôngtycókếtquảvĩđạithànhmộtcôngtyvĩđạitrườngtồn,thànhmộthìnhảnhbiểutượngcủadoanhnghiệp.Đểlàmđượcviệcnày,bạncầncónhữnggiátrịchủđạovàmộtmụcđíchvượtlêntrênviệcchỉđơnthuầnkiếmtiền,cộngvớikhảnăngbảotồncáicốtlõiđồngthờithúcđẩysựpháttriển.

Khái Kếtquả

Khái

Công

niệmTốtđếnvĩđại

là kinhdoanhvĩđạibềnvững

+ niệmXâydựngđể

Trườngtồn

= tyvĩđạitrườngtồn

NếubạnđãđọcquaquyểnXâydựngđểTrườngtồn,tôikhuyênbạnnênbỏquacâuhỏiđâulàmốiliênhệgiữahaicuộcnghiêncứunàyđểtậptrungvàonhữngkếtquảtrìnhbàytrongquyểnTừtốtđếnVĩđại(GoodtoGreat)màthôi.Trongchươngcuốicùng,tôisẽquaylạivàtrìnhbàymốiliênhệgiữahaicuộcnghiêncứu.

SaukhitôitrìnhbàycuộcnghiêncứunàychomộtsốcácnhàđiềuhànhlàmviệctronglĩnhvựcInternettạimộtcuộchộithảo,mộtcánhtayđưalênđặtcâuhỏi:“Liệukếtquảnghiêncứunàycóthểápdựngchonềnkinhtếmớikhông?Liệuchúngtôicóphảitừbỏhếtnhữngýtưởngcũvàbắtđầulạitừđầukhông?”Đâylàmộtcâuhỏihoàntoànhợplývìchúngtađangsốngtrongmộtgiaiđoạnvớinhiềubiếnchuyểnlớn.Câuhỏinàyrấtthườngđượcđặtrachotôi,vìvậytôimuốntrảlờingaytừđầu,trướckhiđivàophầnnộidungchínhcủaquyểnsách.

Thếgiớiđangthayđổi,vàsẽcòntiếptụcthayđổi.Nhưngđiềunàykhôngcónghĩalàchúngtadừngmọinỗlựctìmkiếmnhữngquyluậtvượtthờigian.Hãythửnghĩxem,trongkhicácứngdụngcơkhívẫnliêntụcthayđổivàpháttriển,thìcácđịnhluậtvậtlývẫnkhôngthayđổi.Tôimuốncácbạnnhìnnhậncôngviệccủachúngtôinhưmộtquátrìnhtìmkiếmnhữngnguyênlývượtthờigian,nhữngđịnhluậtvềmộtcôngtyvĩđạivẫnluônđúngđắnvàcầnthiếtchodùthếgiớiquanhtacóthayđổithếnàođinữa.Dĩnhiên,cáchápdụngchotừngtrườnghợpcụthểsẽthayđổi,nhưngnhữngđịnhluậtbấtbiếnvềhiệusuấttổchứcsẽvẫnkhôngthayđổi.

Sựthậtthìsốngtrongnềnkinhtếmớikhôngphảilàđiềugìmớilạcả.Thếhệtrước,khihọphảiđốimặtvớiviệcphátminhrađiện,điệnthoại,ô-tô,radio,bóngđènbándẫn,phảichănghọcũngcảmgiácnhưchúngtahiệnnaytrướcnềnkinhtếmới?Vàtrongmỗi

thànhquảcủanềnkinhtếmới,cácnhàđiềuhànhxuấtsắccũngphảituântheomộtsốnguyêntắccơbản,mộtcáchcứngnhắcvàcókỷluật.

Nhiềungườichorằngsựthayđổihiệnnayđangdiễnravớimộttầmvócvớitốcđộlớnhơntrongquákhứ.Ngaycảnếuđúngnhưvậy,thìtrongsốnhữngcôngtynhảyvọtmàchúngtôigiớithiệuởđây,cũngcónhữngcôngtyđãphảitrảiquaquátrìnhthayđổichóngmặt,khôngthuakémgìnhữnggìdiễnratrongnềnkinhtếmới.Vídụnhư,trongthậpniên1980,ngànhngânhànghoàntoànbiếnđổichỉtrongvòng3năm,khihọphảiđốimặtvớiviệcthayđổigiảmbớtnhữngquyđịnh,luậtlệtừChínhphủ.Đóthậtsựlàmột“nềnkinhtếmới”đốivớingànhngânhàng.VàchínhWellsFargođãápdụngmọikếtquảtrìnhbàytrongquyểnsáchnàyđểmanglạikếtquảvĩđại,nhưmộtlờigiảiđáptrảthíchđángvàongaynhữngthayđổidoviệcgiảmbớtcácluậtlệ,quyđịnhgâyra.

Khibạntìmhiểukỹnhữngchươngsau,hãyghinhớmộtđiều.Quyểnsáchnàykhôngnóiđếnnềnkinhtếkiểucũ.Nócũngkhôngnhắcđếnnềnkinhtếmới.Quyểnsáchnàycũngkhôngnóivềcáccôngty,hayhoạtđộngkinhdoanhcủahọ.Quyểnsáchnàytậptrungvàomộtđiềuduynhất:nhữngquyluậtvượtthờigianđưacôngtytừtốtđếnvĩđại.Quyểnsáchnàychỉchobạnlàmthếnàođưamộttổchứctốtthànhmộttổchứcđạtkếtquảvĩđạivàlâubền,cònđịnhnghĩathếnàolà“kếtquả”thìtùybạnđưarasaochophùhợpvớitổchứccủamình.

Điềunàycóthểlàmbạnngạcnhiên,nhưngtôikhôngnghĩrằngcôngviệccủatôilànghiêncứuvềkinhdoanh,cũngnhưtôikhôngchorằngvềcơbảnđâylàmộtquyểnsáchkinhdoanh.Tôinhìnnhậncôngviệccủamìnhlàkhámpháđiềugìtạonênnhữngtổchứcxuấtsắctrongbấtcứlĩnhvựcnào.Tôitòmòmuốntìmhiểusựkhácnhaucơbảngiữatốtvàvĩđại,giữaxuấtsắcvàtầmthường.Tôichỉvôtìnhdùngcáccôngtynhưmộtphươngtiệnđểtìmhiểuhộpđen.Tôichọncôngtyvìhaiưuđiểmlớnmàcáccôngtycổphầncôngkhaimanglạichoviệcnghiêncứu:kếtquảkinhdoanhđượcmọingườicôngnhận(từđóchúngtôimạnhdạnchọnramộtdanhsách);vàsựđadạngcủacácloạidữliệucôngkhaivềchúng.

KháiniệmTốtlàkẻthùcủaVĩđạikhôngchỉgiớihạntronglĩnhvựckinhdoanh.Đâylàmộtvấnđềmangtínhnhânvăn,phổquát.

Nếuchúngtôigiảimãđượccâuhỏitừtốtđếnvĩđại,chúngtôichắcchắnsẽmanglạiđiềugìđóhữuíchchobấtcứloạihìnhtổchứcnào.Nhữngtrườnghọctốtcóthểtrởthànhtrườnghọcvĩđại.Nhữngtòabáotốtcóthểtrờthànhtòabáovĩđại.Nhữngnhàthờtốtcũngcóthểtrởthànhvĩđại.Nhữngcơquanchínhphủtốtcũngcóthểtrờthànhvịđại.Vàlẽdĩnhiênnhữngcôngtytốtcóthểtrởthànhvĩđại.

Vìvậy,mờibạncùngtôiđivàocuộchànhtrìnhkhámphánhữnggìđưatốtđếnvĩđại.Tôikhuyếnkhíchbạnhãyđặtcâuhỏivàthẩmđịnhlạinhữnggìbạnhọcđược.Mộttrongnhữngvịgiáosưtôiyêuquýđãcólầnnói:“Ngườihọctròxuấtsắclàngườikhôngbaogiờtintuyệtđốigiáosưcủahọ.”Hoàntoànđúng.Nhưngchínhôngcũngtừngnhắcnhở:“Takhôngnêngạtbỏdữliệuchỉvìtakhôngthíchnhữnggìdữliệunói”.Tôitrìnhbàytấtcảởđâychobạnnhậnxétđánhgiá,chứkhôngphảiđểbạnchấpnhậnmộtcáchmùquáng.Bạnchínhlàquantoàvàcũnglàbồithẩmđoàn.Hãyđểcácchứngcứlêntiếng.

CHƯƠNGHAI:KHẢNĂNGLÃNHĐẠOCẤPĐỘ5

Bạncóthểlàmđượcbấtcứđiềugìtrongcuộcsốngvớiđiềukiện

bạnđừngđểýailàngườihưởngcông.–HARRYS.TRUMAN

Năm1971,mộtngườiđànôngcóvẻrấtbìnhthườngtênlàDarwinE.SmithlênnắmchứcTổnggiámđốccôngtyKemberly-Clark,mộtcôngtygiấygiànuavànặngnề.Giácổphiếucủacôngtylúcnàyđãtụtxuống36%dướimứcthịtrườngchungtrongvòng20năm.[5]

Smithlàmộtluậtsư,tínhtìnhđiềmđạm,đanglàmviệctrongcôngty.BảnthânôngcũngkhôngchắcviệcHộiđồngquảntrịchọnmìnhlàmộtquyếtđịnhđúngđắn.Cảmgiácnàycàngtănglênkhimộtvịgiámđốctrongcôngtykéoôngrangoàivànóinhỏrằngôngkhôngcótrìnhđộchuyênmôncầnthiếtđểđảmnhiệmchứcvụnày[6].NhưngôngvẫnnhậnchứcTổnggiámđốc,vàgiữvữngcươngvịnàytrongsuốt20nămsauđó.

Vàđólà20nămtuyệtvời.Tronggiaiđoạnnày,Smithđãtạoramộtbướcchuyểnbiếnđángkinhngạc,đưacôngtyKimberly-Clarkthànhcôngtygiấytiêudùnghàngđầutrênthếgiới.Dướiquyềnlãnhđạocủaông,lợinhuậncổphiếutíchlũycủaKimberly-Clarkđãđạtgấp4.1lầnthịtrườngchung,vượtquacảnhữngđốithủtrựctiếpnhưcôngtygiấyScotthayProcter&Gamble,haynhững“đạigia”nhưCoca-Cola,Hewlett-Packard,3M,GeneralElectric.

Đâylàmộtthànhquảấntượng,mộtvídụtiêubiểutrongthếkỷhaimươivềviệcđưamộtcôngtytừtốtđếnvĩđại.VậymàcórấtítngườibiếtvềDarwinSmith,ngaycảnhữngsinhviênchuyênngànhquảntrịhaylịchsửkinhdoanh.CólẽSmithcũngmuốnthế.Làmộtngườikhônglúcnàocũngtỏraquantrọng,Smiththíchlàmbạnvớinhữngngườithợđiện,thợốngnướcvàmỗikỳnghỉhèônglạiđếntrangtrạicủamìnhởWinconsin,chạylòngvòngtrênchiếcxechuyêndụng,trồngcây,dọnđá[7].Ôngkhôngbaogiờcốtạodựnghìnhảnhngườianhhùnghaymộtngườiđiềuhànhnổitiếng[8].Mộtlần,một

nhàbáoyêucầuônghãymiêutảphongcáchlãnhđạocủamình,Smith,lúcđóđangănmặchếtsứclỗimốtnhưmộtcậubénhàquêlầnđầumuađượcbộcánhởsiêuthị,khôngnóigìmàchỉnhìnchằmchặpquacặpmắtkínhcógọngđenlỗithời.Phảisaumộtlúclâu,ôngmớitrảlờiđơngiản:“Kỳquặc,lậpdị!”[9]TayphóngviênWallStreetJournalhômđóchịuthuakhôngthểviếtđượcmộtbàibáođìnhđámnàovềDarwinSmith!

NhưngnếubạnnghĩDarwinSmithlàmộtngườinhumì,dịudàng,thìbạnlầmto.Đằngsausựnhútnhátvàkhiêmnhườngấylàmộtquyếttâmmãnhliệt,sẵnsàngchịuđựngmọigiankhổtrongcuộcsống.SmithsinhratrongmộtgiađìnhnhànôngdânnghèoởIndiana,phảiđilàmthêmvàobanngàytạiInternationalHarvesterđểcótiềntheohọcvàobanđêmtạiĐạihọcIndiana.Mộtngàynọ,ôngbịđứtmấtmộtphầnngóntaykhiđanglàmviệc.Theonhưmọingườikểlạithìôngvẫncứđihọctốihômđó,vàđilàmlạivàosánghômsau.Câuchuyệncóvẻhơiphóngđại,nhưngrõràngôngkhôngđểchuyệnmấtmộtngóntayngăncảconđườnghọcvấncủamình.Ôngvẫnđilàmbanngày,đihọcbanđêm,vàcuốicùngđãđượcnhậnvàotrườngluậtHarvard(HarvardLawSchool)[10].Saunày,khoảnghaithángsaukhinhậnchứcTổnggiámđốc,cácbácsĩchẩnđoánôngbịbệnhungthumũivàhọng,vàdựđoánôngchỉsốngđượctốiđathêmmộtnăm.ÔngbáotinnàyvớiHộiđồngquảntrị,nhưngđồngthờicũngnóithêmlàôngchưachết,cũngnhưkhôngđịnhchếtngay.Ôngvẫntiếptụcgiữđúnglịchtrìnhlàmviệccăngthẳng,mỗituầnlạiđitừWinconsinđếnHoustonđểxạtrị,vàtiếptụcsốngthêmhaimươilămnăm,vàgiữchứcTổnggiámđốctrongphầnlớnthờigiannày[11]

SmithđãthựchiệnviệccảitổKimberly-Clarkcũngvớimộtquyếttâmsắtđánhưvậy,nhấtlàkhiôngđưaraquyếtđịnhđặcbiệtquantrọngtronglịchsửcôngty:Bántấtcảcácnhàmáysảnxuấtbộtgiấy[12].ChỉtrongthờigianngắnsaukhinhậnchứcTổnggiámđốc,SmithvànhữngcộngsựcủaôngđãđiđếnkếtluậnrằngngànhkinhdoanhtrọngđiểmtrướcnaycủaKimberly-Clark–giấyláng-chỉcóthểđạtmứctầmthường.Thựctrạngkinhtếngànhnàyrấtyếuvàkhảnăngcạnhtranhthấp[13].Ngoàira,họlýluậnrằng,nếuKimberly-Clarkbắtđầubướcchânvàongànhgiấytiêudùng,thìviệccạnhtranhvớinhữngcôngtyđẳngcấpquốctếnhưProcter&Gamblesẽbuộchọphảichiếnđấuhaylàchết.

Vậylà,nhưmộtnhàcầmquânralệnhquasôngphácầu,chỉchừa

mộtconđường(thànhcônghaylàchết),Smithđãtuyênbốquyếtđịnhbánnhữngnhàmáysảnxuấtbộtgiấy.MộtthànhviênHộiđồngquảntrịchobiếtđâylàmộtquyếtđịnhliềulĩnhnhấtmàôngtừngthấyởmộtvịTổnggiámđốc.NgaycảnhàmáytạiKimberly,Winconsin,ôngcũngkhônggiữlại.Toànbộsốtiềnthuđượcđưavàokinhdoanhhàngtiêudùng,đầutưchonhữngnhãnhiệunhưHuggiesvàKleenex[14].

GiớitruyềnthôngtrongngànhkinhdoanhgọiđâylàmộtquyếtđịnhnguxuẩnvànhữngnhàphântíchtrênthịtrườngchứngkhoánWallStreetđãhạgiácổphiếucủacôngty[15].NhưngSmithkhônghềlaychuyển.Haimươilămnămsau,Kimberly-ClarkđãmualạitoànbộcôngtygiấyScott,quamặtProcter&Gambletrongsáutrêntổngsốtámmặthàng[16].Khiđãvềhưu,Smithnhắclạigiaiđoạnthànhcônglẫylừngcủamìnhmộtcáchđơngiản:“Tôiđãkhôngngừngcốgắngđểcóđủkhảnănglàmviệc”.[17]

KHÔNGNHƯMONGĐỢIDarwinSmithlàmộtthídụđiểnhìnhvềđiềumàchúngtôigọilà

Khảnănglãnhđạocấpđộ5-mộtcánhânkếthợpđượctínhkhiêmnhườngtuyệtđốivàquyếttâmcaotrongcôngviệc.Chúngtôiluôn

tìmthấynhữngngườilãnhđạokiểunàyđứngmũichịusàotạimọicôngtynhảyvọttronggiaiđoạnchuyểnđổi.CũngnhưSmith,họđềulànhữngngườikhiêmnhườngnhưngthểhiệnquyếttâmmãnhliệt;quyếtlàmnhữnggìcầnlàmđểđưacôngtylênvĩđại.

Nhữngnhàlãnhđạocấpđộ5hướngcáitôicánhânhọ,đivàomụcđíchlớnhơnlàxâydựngcôngtyvĩđại.Khôngphảinhữngngườilãnhđạonàykhôngcócáitôi,haykhôngbiếtquantâmđếnbảnthânmình.Thựctế,họcựckỳquantrọng–nhưngthamvọngcủahọtrướchếtlàvìcôngty,chứkhôngvìbảnthân

Thuậtngữ“cấpđộ5”ámchỉcấpđộcaonhấttrongthangkhảnănglãnhđạomàchúngtôiđãxácđịnhtrongquátrìnhnghiêncứu.XemsơđồBậcthang5cấpđộ).Mặcdùbạnkhôngnhấtthiếtphảiđiquatừngbướctừcấpđộ1đếncấpđộ5,bạncóthểhoànthiệnnhữngcấpđộdướisaunày,nhưngnhàlãnhđạocấpđộ5làtổnghợptínhchấtcủacảnămcấpđộcủakimtựtháp.Tôisẽkhôngđisâuvàotừngcấpđộởđây,vìtừcấpđộ1đếncấpđộ4cóvẻnhưtựnóđãnóilêntấtcả,vàđãcórấtnhiềunhữngđặcđiểmkhácbiệtcủanhữngnhàlãnhđạocôngtynhảyvọt-tứclàcókhảnănglãnhđạocấpđộ5-vớinhữnglãnhđạocôngtyđốitrọng.

Trướchết,chophéptôiđượcbànrangoàilềđểtạomộtbốicảnhquantrọng.Chúngtôikhôngđitìmnhữngngườilãnhđạocấpđộ5.Thựctếlàtôiđãhướngdẫnđôịngũnghiêncứurấtrõrànglàphảihạthấpvaitròcủangườilãnhđạođểtránhlốisuynghĩđơngiảnkháphổbiếnhiệnnayhoặclàđềcaongườilãnhđạo,hoặclàđổmọilỗichongườilãnhđạo.

Nếuphảisosánhthìcáchnhìnnhận“Ngườilãnhđạolàcâutrảlờichotấtcảmọiviệc”cũnggiốngnhưcáchnhìn“Chúalàcâutrảlờichotấtcảmọiviệc”trongthờiTrungcổđãngăncảnsựhiểubiếtmộtcáchkhoahọcvềthếgiớitựnhiên.Trongthếkỷ16,ngườitagánmọihiệntượnghọkhônghiểuchoChúa.Tạisaomùamàngthấtbát?ẤylàChúamuốnthế.Tạisaochúngtacóđộngđất?Chúalàmthế.Cáigìgiữtráiđấtkhôngrơi?LàChúa.Nhưngkhichúngtabướcvàokỷnguyênkhaisáng,chúngtabắtđầutìmkiếmsựhiểubiếtkhoahọc–vàchúngtacóvậtlýhọc,hóahọc,sinhhọcv.v…Khôngphảivìthếmàchúngtatrởthànhngườivôthần,chúngtachỉlàhiểubiếtrõrànghơnvềcấutạovũtrụmàthôi.

Tươngtựnhưvậy,nếuchúngtagánmọithứcho“Khảnănglãnhđạo”,chúngtacũngsẽđivàoconđườngcủangườixưatrongthếkỷ16.Chúngtachỉđơngiảnlàthừanhậnmìnhngudốt.Khôngphảichúngtachốibỏkhảnănglãnhđạo(sựthậtlàkhảnănglãnhđạorấtquantrọng),nhưngcứmỗilầnchúngtagiơtayđầuhàngvàchọncáchgiảithích“Câutrảlờichắcphảilàdokhảnănglãnhđạo”làchúngtađãngăncảnmìnhđisâuvàotìmhiểumộtcáchkhoahọcđiềugìđãlàmnênnhữngcôngtyvĩđại.

Vìvậy,ngaytừđầudựántôiđãphảiliêntụcnhắcnhở:“Đừngquantâmđếnnhữngngườiđiềuhành.“Nhữngnhómnghiêncứuvẫnliêntụcphảnđối:“Khôngđược,chúngtakhôngthểbỏquahọ.Cómộtđiểmchunggìđórấtkhácthườngvềhọ.”Tôibẻlại:“Nhữngcôngtyđốichứngcũngcólãnhđạo,thậmchílãnhđạivĩđạinữalàđằngkhác.Vậythìđiểmkhácbiệtnằmởđâu?”Cứthếcuộctranhluậntiếpdiễn.

Cuốicùng,nhưthônglệ,dữliệuluônthắng.

Nhữngnhàlãnhđạocôngtynhảyvọtnhưđượcđúccùngmộtkhuôn.Khôngquantrọngcôngtyhọlãnhđạohoạtđộngtrongngànhcôngnghiệphayhàngtiêudùng,đanggặpkhủnghoảnghayhoạtđộngbìnhthường,cungcấpsảnphẩmhaydịchvụ.Khôngquantrọngbướcchuyểnđổidiễnralúcnào,côngtylớnhaynhỏ.Tấtcảnhữngcôngtynhảyvọtđềucókhảnănglãnhđạocấpđộ5tạithờiđiểmchuyểnđổi.Ngoàira,nhữngcôngtyđốichứnglạichothấyhọthiếukhảnăngnàymộtcáchnhấtquán.Khảnănglãnhđạocấpđộ5làmộtkháiniệmđingượchiểubiếtthôngthường,nhấtlàkhisovớiviệctrướcnaychúngtatinrằngmuốnchuyểnđổicôngtycầnphảicónhữngngườilãnhđạotiếngtăm,cónhâncáchlớn.Vìvậy,cầnnhấnmạnhrằngCấpđộ5làmộtkếtluậntừthựctế,chứkhôngphảiđượcýtưởnghóa.

KHIÊMNHƯỜNG+ÝCHÍ=CẤPĐỘ5Nhữngnhàlãnhđạocấpđộ5luônthểhiệnhaimặtsongsong,

khiêmnhườngvàýchí,khiêmtốnvàngoancường.Đểchodễhiểu,hãynghĩvềtổngthốngMỹAbrahamLincoln(mộttrongsốítvịtổngthốngMỹcókhảnănglãnhđạocấpđộ5),ngườikhôngbaogiờđểcáitôicủamìnhxenvàothamvọnglớncủaôngvìmộtsựnghiệpxây

dựngđấtnướchùngmạnhbềnvững.NhữngainhìnthấytínhcáchcủaLincolnkhiêmtốn,nhútnhát,cửchỉvụngvềmàchorằngnóthểhiệnconngườiyếuđuốiđềulầmto,tođếnmứcnhưnhữngconsốsinhhãisauđây:250.000sinhmạngpheLiênbangvà360.000sinhmạngcủapheLiênđoàn(trongcuộcNộichiếnMỹ1861-1865),trongđócócảtínhmạngcủaLincoln[18].

MặcdùsosánhnhữngvịtổnggiámđốccôngtynhảyvọtvớiAbrahamLincolncũngcóhơiquá,nhưngrõrànghọđềucóchungmộttrạngtháihaimặtsongsong.VídụnhưColmanMocker,TổnggiámđốcGellettetừ1975đến1991.DướithờiMockler,Gillettephảiđốimặtvớibacuộctấncônglúcnàocũngđedọapháhủycơhộiđiđếnvĩđạicủacôngty.HaicuộctấncôngdiễnradướihìnhthứcđềnghịmualạicôngtytừRevlon,khởixướngbởiRonaldPerelman,mộtkẻđộtkíchthíchnhaixìgà,nổitiếngchuyêncắtnhỏcôngtymàbánđểlấytiềnchitrảchotráiphiếucấpthấpvàtiếptụcđầutưvàonhữngvụmuabánthùnghịchkhác[19].CuộctấncôngthứbađếntừConistonPartners,mộtnhómđầutưđãnắmtrongtay5.9%cổphầnGillette.Nhómnàyđãkhởixướngmộtcuộcchiếntráchnhiệmđểnắmquyềnđiềuhànhtronghộiđồngquảntrị,vớihyvọngsauđósẽbáncôngtychongườinàotrảtiềncaonhấtvàthulợinhuậnnhanhchóngtừsốcổphầnhọđangnắmgiữ[20].NếuGilletteđượcsangtaychoPerelmanvớimứcgiáôngnàyđềnghị,cáccổđôngsẽđượchưởngsốlợingaylậptứcbằng44%giátrịcổphiếu[21].Nếunhìnvàoconsố2.3tỉđôlalợinhuậncổphiếungắnhạnđượcchiađềucho116triệucổphiếu.Đasốnhàlãnhđạocólẽđãđầuhàng,bỏtúihàngtriệuđôlatừviệcbáncổphiếucủahọvàsốtiềnbồithườngnghỉviệc[22].

ConlmanMicklerđãkhôngđầuhàng,ôngchọnconđườngđấutranhvìtươnglaivĩđạicủaGillette,mặcdùôngđãcóthểbỏtúimộtkhoảntiềnlớntừnhữngcổphiếucủamình.Mocklerlàmộtngườilặnglẽvàkínđáo,luônluônlịchsự,nổitiếnglàngườilịchthiệp,gầnnhưlàmộtquýôngdòngdõi.NhữngainhìnvàobảnchấtkínđáocủaMocklervàchođâylàđiểmyếusẽthấymìnhlầmto.Trong“cuộcchiếnủynhiệm”,cácnhàđiềuhànhcấpcaocủaGilletteđãgọiđiệnđếnhàngngànnhàđầutư,từngngườimột,vàcuốicùngđãthắng.

Đếnđây,cácbạncóthểnghĩ:“Nhữngđiềunàycóvẻnhưbộphậnlãnhđạocũđangđấutranhvìquyềnlợicủachínhmìnhthayvìlợiíchcủacổđông.”Nhìnbềngoài,mọiviệccóvẻđúngnhưvậy,nhưnghãyxemxéthaisựkiệnsau.

Thứnhất,Mocklervàđồngsựcủaôngđãđặccượctươnglaicôngtyvàonhữngkhoảnđầutưkếchsùchonhữnghệthốngtiêntiếnvềmặtcôngnghệvàhoàntoànmới(saunàyđượcbiếtđếnnhưSensormàMach3).Nếuviệcmualạithànhcông,nhữngdựánnàychắcchắnđãtừngbịdừnglạihoặchủybỏ,vàngàynaychúngtakhôngaiđượcsửdụngdaocạoSensor,SensorforWomen,hayMach3,vàhàngtrămtriệungườimỗingàyphảivấtvảvớilôngtóc.[23]

Sơđồgiảđịnhlợinhuậnnhàđầutưtheobatìnhhuống:

Đầutư1USDvàoGellitte,giữlạitừ31-12-1976đến31-12-1996.

Đầutư1USDvàoGillette,giữlạitừ3-2-1976,sauđóbánchoRonaldPerelmanđểnhận44%tiềnthưởngvàongày31-12-1986,vàđemtoànbộđầutưvàothịtrườngchung.

Đầutư1USDvàothịtrườngchung,giữlạitừ31-12-1976đến31-12-1996.

Thứhai,vàothờiđiểmdiễnracuộcchiếnthôntính,Sensorđãchothấysẽlànguồnlợiquantrọngtrongtươnglainhưngchưathểhiệnquagiácổphiếuvìquátrìnhnghiêncứuvẫncòntrongbímật.

NhờvàoSensor,HộiđồngquảntrịvàMocklertintưởngrằnggiátrịtươnglaicủacổphiếusẽvượtxagiáthờiđiểmhiệntại,ngaycảkhiđãcộngcảtiềnthưởngmànhữngkẻmuốnthôntínhđưara.Việcbáncôngtylúcđósẽgiúpnhữngngườikinhdoanhcổphiếungắnhạnvuisướng,nhưnglạithểhiệnsựthiếutráchnhiệmtrầmtrọngvớinhữngngườinắmgiữcổphiếudàihạn.

Saucùng,MocklervàHộiđồngquảntrịđãchứngminhrằnghọđúngmộtcáchấntượng.Nếumộtngườikinhdoanhcổphiếuchấpnhậnbánvớigiáthưởng44%nhưđềnghịcủaRonaldPerelmanvàongà31-10-1986,sauđódùngtoànbộsốtiềnđầutưvàothịtrườngchungtrongvòng10năm,đếncuốinăm1996,họsẽnghèohơnmộtngườivẫntiếptụcởlạivớiMocklervàGillettelà3lần[24].Thậtvậy,toànbộcôngty,kháchhàngvàcổđôngđềukhôngđượcphụcvụtốtnếunhưMocklerđầuhàngnhữngkẻthôntính,thuvàotúihàngtriệuđô,vàvềhưutrongannhàn.

ĐiềuđángbuồnlàMocklerđãkhôngđượctậnhưởngthànhquảcủaông.Vàongày25-1-1991,độingũlãnhđạoGillettenhậnđượcbảnthảotrangbìatạpchíForbes,trênđólàmộttácphẩmcủamộthọasĩthểhiệnMocklerđứngtrênđỉnhnúi,giơcaoquađầumộtlưỡidaocạovĩđãimộtcáchđắcthắng,trongkhinhữngkẻbạitrậnnằmlaliệttrênsườnnúi.NhữngvịlãnhđãokhácđãtrêuchọckhithấyMocklerđượcmiêutảnhưmộtphiênbảndoanhnhâncủanhânvậttruyệntranhnổitiếngConanVôĐịch.Mocklerlàngườirấtngạixuấthiệntrướccôngchúngnêncólẽđãtừchốinhữnglờiyêucầuđượcchụphìnhchotrangbìa.Chỉvàiphútsaukhichứngkiếnsựcôngnhậncôngkhaicuộcđấutranhsuốt16nămdài,Mocklerquayvềvănphòngvàsụpxuốngsàn,vàmộtcơnđautimnặngđãlấyđicuộcsốngcủaông[25].

TôikhôngbiếtphảichăngMocklermuốnchọncáichếtkhiđanglàmviệc,nhưngtôitinchắcôngkhôngbaogiờmuốnthayđổicáchtiếpcậntrêncươngvịTổnggiámđốc.Cátínhđiềmtĩnhcủaôngchegiấumộtquyếttâmcaođộ,sựcốnghiếnhếtmìnhnhằmlàmmọithứthànhtuyệtvờiđếnmứccaonhất,khôngphảivìnghĩđếnnhữnggìmìnhđượcnhậnlại,màđơngiảnchỉvìôngkhôngthểnghĩracáchlàmnàokháchơn.TronghệgiátrịcủaColmanMocklerchắcchắnkhôngcóviệcchọnconđườngđểđivàbáncôngtychonhữngkẻchỉmuốnvắthếtnguồnlợi,pháhủynhữngtiềmnăngtrởnênvĩđại;cũngnhưđốivớiLincolnkhôngcóchuyệnnộpđơnkiệnđòihòabình

vàmãimãimấtđicơhộixâydựngmộtđấtnướcvĩđạivàbềnvững.

Thamvọngchocôngty:Truyềnchongườikếnhiệmcơhộithànhcông

KhiDavidMaxwelltrởthànhTổnggiámđốcFannieMaenăm1981,côngtyđangtrongtìnhtrạngthualỗ1triệuđôlamỗingàylàmviệc.Trongvòngchínnămsauđó,MaxwellđãđưaFannieMaethànhmộtcôngtycóhiệusuấtcaosánhngangvớinhữngcôngtygiỏinhấtởWallStreet,doanhthu4triệuđôlamỗingàyvàcólợinhuậncổphiếucaohơnthịtrườngchung3.8lần.Maxwellvềhưungaykhiđangtrênđỉnhcaovìchorằngcôngtysẽkhôngcólợinếumìnhởlạiquálâu,vàchuyểngiaocôngtylạichongườikếnhiệmJimJohnsoncũnggiỏikhôngkém.Khônglâusauquyếtđịnhnghỉhưu,góitiềnhưucủaMaxwell,lúcđóđãcógiátrịlênđến20triệuđôlanhờvàokếtquảkinhdoanhtuyệtvờicủaFannieMae,trởthànhmộtđềtàigâytranhcãitạiQuốchội(doFannieMaehoạtđộngdướiBảnđiềulệ-charter–củaChínhphủ).Maxwelltrảlờibằngcáchviếtthuchongườikếnhiệm,trongđóôngnêurõsựengạimộtcuộctranhcãisẽdẫnđếnnhữngphảnứngbấtlợitạiQuốchộivàcóthểảnhhưởngxấuđếntươnglaicủacôngty.DođóôngtayêucầuJohnsonkhôngcầnphảitrảôngphầntiềncònthiếu,khoảng5.5triệuđôla,màđónggóptoànbộsốtiềnchoquỹFannieMaexâynhàởchongườinghèo.[26]

DavidMaxwell,cũngnhưDarwinSmithhayColmanMockler,thểhiệnrõmộttínhcáchchínhcủanhữngngườiCấpđộ5:thamvọngtrướcvàtrênhếtlàvìcôngtyvàlolắngchosựthànhcôngcủacôngtyhơnlàchosựgiàucócủacánhânhaydanhtiếngbảnthân.Nhàlãnhđạocấpđộ5mongmuốncôngtysẽcònthànhcônghơnnữatrongtaynhữngngườikếnhiệm,vàhàilòngvớiýnghĩrằnghầuhếtmọingườikhôngbiếtrằngnguồngốccủamọisựthànhcônghômnaylàdonỗlựccủahọ.MộtnhàlãnhđạoCấpđộ5đãtừngnói,“Tôimuốnmộtngàynàođó,ngồitrướchiênnhànhìnvàomộttrongnhữngcôngtyvĩđạitrênthếgiớivàcóthểnóirằng,“Tôiđãtừnglàmviệcởđó””.

Ngượclại,nhữngnhàlãnhđạocôngtyđốitrọng,vìquálolắngchotiếngtămcủariênghọ,thườngkhôngchuẩnbịnhữngđiềukiệnthànhcôngchothếhệsau.Còngìcóthểtỏrõsựvĩđạicủacánhânbạnnếunhưmọithứkhôngthểhoạtđộngsaukhibạnrađi?

Tronghơnbaphầntưcáccôngtyđốitrọng,chúngtôinhậnthấycácnhàlãnhđạochỉđểlạichongườikếnhiệmnhữngđiềukiệnđểthấtbạihaychọnnhữngngườikếnhiệmyếukém,haycảhai.

“Mộtsốngườicònmắchộichứng“chólớnnhất”,nghĩalàhọkhôngquantâmđếnnhữngconchókháctrongcũi,miễnhọvẫnlàconlớnnhất.MộtTổnggiámđốccôngtyđốitrọngđượcchobiếtđãđốixửvớnhữngứngcửviênkếnhiệmnhư“cáchvuaHenrryWIIIđốixửvớivợ.””[27]

HãythửxemxéttrườnghợpcôngtyRubbermaid,mộtcôngtyngắnngàyđilêntừvôdanhtrởthànhsố1trêndanhsáchNhữngcôngtyDanhgiánhấtnướcMỹ(American’sMostAdmiredCompanies)hàngnămcủatạpchíFortune,vàsauđó,cũngnhanhchóngnhưvậy,tanvỡthànhmộtđốnglộnxộnphảinhờNewellmualạiđểtiếptụchoạtđộng.VịkiếntrúcsưtrongcâuchuyệnđángnhớnàylàmộtnhàlãnhđạotàigiỏivàlịchthiệptênlàStanleyGault,trongthậpniên1980đãtrởthànhđồngnghĩavớithànhcôngcủacôngty.Trongsố312bàibáochúngtôithuthậpđượcviếtvềcôngtyRubbermaid,Gaulthiệnranhưmộtnhàlãnhđạocứngrắnvàđềcaocáitôi.Trongmộtbàibáo,ôngđáptrảlờikếttộirằngmìnhlàmộtnhàđộctàibằngcâunói:“Đúngthế,nhưngtôilàmộtnhàđộctàitrungthực”[28].Trongmộtvàibáokhác,chỉtínhriêngđoạnôngnóivềdẫndắtthayđổi,chữ“Tôi”đãxuấthiện44lần(Tôicóthểlãnhđạoviệcthayđổi;Tôiviếtra12mụctiêu;Tôitrìnhbàyvàgiảithíchcácmụctiêuv.v…vàv.v…),trongkhichữ“chúngtôi”chỉxuấthiện16lần[29].Gaulthoàntoàncóquyềntựhàovềsựlãnhđạothànhcôngcủamình.Dướithờicủaông,Rubbermaidliêntiếpđạtsựtăngtrưởngdoanhthutrongsuốt40quýliêntục,mộtkếtquảrấtấntượng,vàrấtđángtrântrọng.

Nhưng,điềunàymớilàđiểmchính,Gaultkhôngđểlạimộtcôngtycóthểvẫnvĩđạimà…khôngcóông.Ngườikếnhiệmđượcôngchọnchỉcầmcựđượcmộtnămởchứcvụnàyvàngườikếtiếpnữacótrongtaymộtđộingũquảnlýkémđếnmứcôngtaphảicùnglúckiêmnhiệmbốncôngviệckhácnhau,vàthêmviệctìmrangườikếnhiệm[30].NhữngngườikếnhiệmcủaGaultkhôngchỉphảiđốimặtvớimộthệthốngquảnlýtrốngrỗngmàcảmộtchiếnlượctrốngrỗng,nhữngđiềunàycuốicùngđãlàmsụpđổcôngty[31].

Dĩnhiên,bạncóthểnói,“Vâng,RubbermaidsụpđổsaukhiGault

rađi,nhưngđiềunàycàngthểhiệntínhcáchvĩđạicủaôngnhưmộtlãnhđạo”.Chínhxác!Gaultđúnglàmộtvịlãnhđạocấpđộ4hếtsứcxuấtsắc,cóthểlàmộttrongnhữngngườixuấtsắctrongvòng50nămqua.Nhưngôngkhôngphảilàmộtnhàlãnhđạocấpđộ5,vàđólàmộtlýdochínhđưaRubbermaidtừtốtđếnvĩđạitrongmộtthoángchốcrồinhanhchóngtừvĩđạiđếnquênlãng.

Sựkhiêmtốnthuyếtphục

Tươngphảnvớiphongcáchhướngvềcáitôicủanhữngnhàlãnhđạocôngtyđốitrọng,chúngtôirấtngạcnhiêntrướcviệcnhữngnhàlãnhđạocôngtynhảyvọtkhôngchịunóivềhọ.Trongnhữngcuộcphỏngvấncácnhàlãnhđạocôngtynhảyvọt,họluônnóivềcôngtyvàđónggópcủanhữngvịđiềuhànhkhác,và…đánhtrốnglảngkhichúngtôibànđếnđónggópcủachínhhọ.Khichúngtôiéphọphảinóivềchínhmình,họsẽdùngnhữngcâunhư:“Tôihyvọngmìnhkhôngcóvẻquáquantrọng.”Hoặc:“NếuHộiđồngquảntrịkhôngchọnrađượcnhữngngườitiềnnhiệmtuyệtvời,cólẽbạnđãkhôngngồiđâynóichuyệnvớitôi.”Hoặc:“Tôicóđónggópgìđâu.Nóithếlàđềcaobảnthânquá.Tôikhôngnghĩmìnhcóquyềndànhcôngtrạnggìnhiều.Chúngtôimaymắncóđượcnhữngconngườivĩđại.”Hoặc:“Trongcôngtycórấtnhiềungườicóthểlàmtốthơntôimà.”

Đókhôngphảilàsựkhiêmtốngiảdối.Nhữngngườiđãtừnglàmviệcvớihọhoặcviếtvềhọthườngdùngnhữngtừnhưlặnglẽ,khiêmtốn,nhúnnhường,nhútnhát,ítnói,rộnglượng,cửchỉnhẹnhàng,khôngtinvàonhữnggìbáochíviếtvềhọ,v.v.MộtthànhviênHộiđồngquảntrịJimHlavacekđãmiêutảKenIverson,vịTổnggiámđốcđứngsausựbiếnchuyểncủaNucortừgầnphásảnthànhmộttrongnhữngcôngtythépthànhcôngnhấttrênthếgiớinhưsau:

Kenlàmộtngườirấtkhiêmtốnvànhúnnhường.Tôichưabaogiờgặpngườinàođạtđượcnhữngthànhcôngnhưôngmàlạikhiêmnhườngđếnvậy.MàtôicũngđanglàmviệcvớirấtnhiềuTổnggiámđốcởnhữngcôngtylớn.Trongcuộcsốngriêngtưcủaôngcũngvậy,ôngsốngrấtđơngiản.Ýtôimuốnnóiđếnnhữngđiềunhỏnhặtnhưviệcôngthườngđếnchỗgiữchólạcđểđemchóvềnuôi.Ôngcómộtcănnhàđơngiảnmàôngđãsốngtừrấtlâu.Nhàôngchỉcómộtchỗđểxe,cólầnôngthanphiềnvớitôilàôngphảidùngthẻtíndụngđểcàobớtlớptuyếtđóngtrêncửasổvàđãlàmgãycáithẻ.Tôinói:“Kenà,anhphảibiếtlàcómộtcáchgiảiquyết,gắnthêmcáicửachochỗđể

xe.”Ôngtrảlờitôi:“Thôikệ,chuyệnchẳngcógìnghiêmtrọngcả….”Ôngđơngiảnvàkhiêmnhườngthếđấy.[32]

MườimộtvịTổnggiámđốcđượcchọnlànhữngvịTổnggiámđốcvĩđạinhấtthếkỷ,vìrằngchỉcómườimộtcôngtytrongdanhsáchFortune500thoảmãnnhữngđiềukiệnđặtratrongcuộcnghiêncứunày.Tuyvậy,chodùhọđãđạtnhữngthànhtựuđángnhớ,hầunhưchưacóainhậnxétgìvềhọ.GeorgeCain,AlanWurtzel,DavidMaxwell,ColmanMockler,DarwinSmith,JimHerring,LyleEveringham,JoeCullman,FredAllen,CorkWalgreen,CarlReichardt,bạnđãtừngnghenóitớiđượcmấyngườitrongsốnhữngvịđiềuhànhphithườngnày?

Khichúngtôihệthốnghoá5.979bàibáochocuộcnghiêncứu,chúngtôinhậnthấysốbàibáoviếtvềthờiđiểmchuyểnđổicủacáccôngtynhảyvọtíthơnphânnửasovớisốbàiviếtvềcôngtyđốitrọng.[33]Ngoàira,chúngtôiítkhitìmđượcbàibáonàotậptrungvàonhữngvịTổnggiámđốccôngtynhảyvọt.

NhữngvịTổnggiámđốccôngtynhảyvọtkhôngmuốntrởthànhnhữngvịanhhùngbấttử.Họkhôngbaogiờaoướcđượcđặtlêncaovàtrởthànhnhữnghìnhtượngkhóvớitới.Họchỉmuốnlànhữngngườibìnhthường,lặnglẽmanglạinhữngkếtquảphithường.

Mộtsốvịlãnhđạocôngtyđốitrọnglạilàsựtươngphảnrõràng.CôngtygiấyScott,côngtysosánhtrựctiếpvớiKimberly-Clark,thuêmộtTổnggiámđốctênlàAlDunlap,mộtngườihoàntoànkhácxavớiDarwinSmith.Dunlapồnàovỗngựcxưngtên,sẵnsàngkểchobấtcứaimuốnnghe(thậmchícảnhữngngườikhôngmuốnnghe)vềnhữngthànhtựuôngđãđạtđược.TrongmộtbàibáotrêntạpchíBusinessWeekkhoảng19thángsaukhiônggiữvịtrícaonhấttạicôngtyScott,ôngđãhuênhhoang:“CâuchuyệnvềcôngtyScottsẽđivàolịchsửkinhdoanhnướcMỹnhưlàmộttrongnhữngcuộcxoaychuyểntìnhthếthànhcôngnhất,nhanhnhất,khiếnchonhữngcuộcxoaychuyểnkháctrởnênquátầmthường.”[34]

CũngtheoBusinessWeek,bảnthânDunlapđãbỏtúikhoảng100triệuUSDtrong603ngàylàmviệctạicôngtyScott(tươngđương165.000USDmỗingày),đasốnhờvàosathảihàngloạtnhânviên,cắtgiảmchiphínghiêncứubớtphânnửa,vàbơmhoocmôntăngtrưởngchocôngtyđểchuẩnbịbán.[35]Saukhibánđứtcôngtyvà

bỏtúihàngtriệuUSD,Dunlapđãviếtmộtquyểnsáchvềbảnthân,trongđóôngtựcôngbốtênhiệu(nickname)củamìnhlàRamboÁoSọc.Ôngviết:“TôithíchxemphimRambo.Đólàmộtchàngtraikhôngcómộttícơhộithànhcôngnàonhưngluônthắng.Rambobướcvàotrậnchiếnvớithếtrậnhoàntoànchênhlệch,aicũngtưởnganhsẽbịnátnhưtương.Nhưngkhônghề.Cuốicùnganhvẫnthắngvàloạibỏnhữngkẻxấu.Anhtạorahoàbìnhtừchiếntranh.Đócũnglànhữnggìtôilàm.”[36]DarwinSmithcóthểcũngthíchxemphimvềanhchàngRambokhôngcóđầuóc,nhưngtôikhôngnghĩkhibướcrakhỏirạpôngsẽnóivớivợmình:“Embiếtkhông,anhthấymìnhgiốngnhânvậtRambonày;anhấylàmanhnhớtớimình.”

RõràngcâuchuyệnvềcôngtyScottdiễnracóvẻhơitháiquátrongcuộcnghiêncứucủachúngtôi,nhưngnókhôngphảilàtrườnghợpđơnlẻ.Tronghơn2/3sốcôngtyđốitrọng,chúngtôiđãtìmthấymộtcáitôivôcùnglớngópphầnvàosựtanrãhaytiếptụcđờisốngtầmthườngcủacôngty.[37]

Chúngtôinhậnthấyrằngkhuônmẫunàyđặcbiệtnổibậtởnhữngcôngtyngắnngày–nhữngcôngtyđạtbướcnhảyvọtdướitàicủamộtvịlãnhđạotheochủnghĩacánhân,nhưngđixuốngchỉvàinămsauđó.LeeIacoccalàmộtvídụ;ôngđãcứuChryslertừbênbờvựcphásản,thựchiệnmộtcuộcxoaychuyểntìnhthếnổitiếngnhất(vàhoàntoànxứngđáng)tronglịchsửkinhdoanhnướcMỹ.LợinhuậncổphiếuChryslerđạtmứckỷlục2,9lầncaohơnthịtrườngchungvàokhoảnggiữathờigiannắmquyềncủaông.Tuynhiên,sauđó,ônglạichuyểnhướngdồnsứcđểtrởthànhmộttrongnhữngTổnggiámđốcnổitiếngnhấtlịchsửkinhdoanhnướcMỹ.TờnhậtbáoInvestor’sBusinessDailyvàtờWallStreetJournalđãghinhậnrằngIacoccaxuấthiệnkháđềuđặntrêncácbuổinóichuyệntruyềnhìnhnhưTodayhayLarryKingLive,tựmìnhđộcdiễntronghơn80đoạnquảngcáo,thậmchícònnghĩđếnviệcchạyđuachochứctổngthốngMỹ(cólầnôngđãphátbiểu:“ĐiềuhànhChryslercònkhóhơnđiềuhànhđấtnước….Tôicóthểđiềuhànhnềnkinhtếđấtnướctrongvòng6tháng”,vàgiớithiệurộngrãiquyểntựtruyệncủamình.QuyểnsáchtựađềIacoccađãbánđược7triệubảnvàđưaônglênvịtrímộtngôisao,đượchàngngànngườihâmmộchàođónkhiôngđặtchânđếnNhậtBản.[38]CổphiếucánhânIacoccathìcàngtăng,nhưngtrongnửasauthờigianđiềuhànhcủaông,cổphiếuChryslerđãgiảm31%sovớithịtrườngchung.

ĐángbuồnlàIacoccalạikhôngthểtừbỏ“sânkhấulớn”vànhữngbổnglộccóđượctừcươngvịlãnhđạo.ÔngđãtrìhoãnviệcvềhưunhiềulầnđếnmứcnhữngngườitrongcôngtygiễunhaulàIacoccalàtừviếttắtcủa“IAmChairmanofChryslerCorporationAlways”(TôimãimãilàChủtịchcủaChrysler).[39]

Đếnkhicuốicùngphảiquyếtđịnhvềhưu,ôngyêucầuHộiđồngquảntrịtiếptụcđểôngsửdụngchiếcphicơriêng,vàđượchưởngquyềnchọnmuacổphiếuvớigiáưuđãi(stockoption).[40]SauđóônglạikếthợpvớimộtkẻnổitiếngchuyênmuabáncôngtylàKirkKerkorianvàđềnghịmualạiChryslerdùkhôngđượccôngtynàyđồngý.[41]

Chryslervẫnhưởngthêmchútvinhquangngắnngủitrongvòng5nămsaukhiIacoccavềhưu,nhưngnhữngđiểmyếucơbảncủacôngtycuốicùngđãkhiếnnóbịnhàsảnxuấtDaimler-BenzcủaĐứcmualại.[42]DĩnhiênviệcsụpđổkhôngcònvịthếmộtcôngtyđộclậpcủaChryslerkhônghoàntoàndolỗiIacocca(chínhthếhệlãnhđạosauđóđãđưaraquyếtđịnhchếtngườilàbáncôngtychongườiĐức),nhưngsựthậtvẫncònđó:cuộcxoaychuyểntìnhthếvĩđạicủaIacoccatrongnhữngnămđầuthậpniên80khôngbềnvữngvàChryslerkhôngthểtrởthànhmộtcôngtyvĩđạitrườngtồn.

Quyếttâmkhônglaychuyển…đểlàmviệcphảilàm

CầnphảinhấnmạnhrằngkhảnănglãnhđạoCấpđộ5khôngchỉbaogồmkhiêmtốnvànhúnnhường.Mộtđứctínhkháccũngkhôngkémphầnquantrọnglàquyếttâmcaođộ,đếnmứcgầnnhưkhắckhổđểthựchiệnbấtcứđiềugìcầnthiếtđưacôngtylênvĩđại.

Sựthậtlàchúngtôiđãmấtrấtnhiềuthờigiantranhluậnvềcáchmiêutảnhữngvịlãnhđạonhảyvọt.Banđầuchúngtôithửđưaranhữngthuậtngữnhư“nhàlãnhđạoquênmình”,haynhà“lãnhđạophụcvụ”.Nhưngcácthànhviênđãcậtlựcphảnđốinhữngtừmôtảtínhcáchnày.

AnthonyChirikosnói:“Nhữngtừngữnàynghekhôngthật.Nólàmchonhữngvịlãnhđạoyếuđuốivàhènnhát,màđókhôngphảilàđiềutôibiếtvềDarwinSmithhayColmanMockler.Họchắcchắnsẽlàmbấtcứđiềugìđểxâydựngmộtcôngtyvĩđại.”

SauđóEveLiđưaralờiđềnghị:“SaochúngtakhôngcứgọihọlànhàlãnhđạoCấpđộ5?Nếuchúngtađưaramộttínhtừmiêutảnhư‘quênmình’,hay‘phụcvụ’,mọingườisẽnghĩvềhọtheomộthướnghoàntoànkhác.Chúngtacầnlàmchomọingườihiểurõtoànbộkháiniệm,nhìnthấyhaimặtcủavấnđề.Nếubạnchỉthấymặtkhiêmnhường,xemnhưbạnđãkhônghiểukháiniệmnày.”

NhữngnhàlãnhđạoCấpđộ5nhưluônbịámảnhđiêncuồngbởimộtkhátvọngcháybỏngtrongtâmtrí,đólàkhátvọngphảimanglạikếtquảchocôngty.Họcóthểbántoànbộcácnhàmáy,haysathảicảanhemmình,nếuđiềuđólàcầnthiếtđểtạoramộtcôngtyvĩđại.

KhiGeorgeCaintrởthànhTổnggiámđốccôngtyAbbottLaboratories,nóđangđứngởtốpcuốitrongngànhcôngnghiệpdượcphẩm,mộtdoanhnghiệprệurã,đãnhiềunămchỉtrôngchờvàoconbòsữaduynhấtlàchấtkhángsinherythromycin.Cainkhôngcóđượcmộtcátínhlôicuốnđểlàmcảcôngtyphấnkhích,nhưngônglạicómộtđiềucònmạnhmẽhơn:nhữngtiêuchuẩnlàmviệchiệuquả.Ôngkhôngthểchịuđựngđượcsựtầmthườngdướibấtcứhìnhthứcnàovàhoàntoànkhôngdungthứchonhữngcánhânchấpnhậnkháiniệmchỉcầntốtlàđược.CainbắtđầukếhoạchphábỏmộttrongnhữngnguyênnhânchínhđưađếnsựtầmthườngcủaAbbott:conôngcháucha.VớinhữngnỗlựcdầndầnxâydựnglạimộtcáchcóhệthốngcảHộiđồngquảntrịlẫnnhómđiềuhànhbằngnhữngconngườigiỏinhấtmàôngcóthểtìmthấy,Cainđãtuyênbốthẳngthắnrằngquanhệgiađìnhhaythâmniênkhôngcómộttígiátrịnàotrongviệcquyếtđịnhbạncóđượcnắmgiữvịtrítrọngyếuhaykhông.Nếubạnkhôngcónănglựcđểtrởthànhnhàlãnhđạogiỏinhấtngànhtronglĩnhvựcbạnchịutráchnhiệm,thìbạnsẽkhôngcònđượcnhậnlươngnữa.[43]

NhữngnỗlựctáixâydựngcôngtymộtcáchsắtđánhưvậycóthểđượcchờđợiởmộtTổnggiámđốcđượcthuêtừbênngoàivàođểxoaychuyểntìnhthếchocôngty,đằngnàyCainlàmộtngườicó18nămthâmniênlàmviệctạicôngtyvàlàmộtthànhviêntronggiađình,concủamộtvịchủtịchtrướcđâycủaAbbott.NhữngbuổitiệcgiađìnhcólẽlàthờigiankhókhănđốivớigiađìnhCaintrongvàinămđầu.(“Tôixinlỗivìđãphảiđuổianh.Màanhcómuốndùngthêmmộtítthịtgàtâynữakhông?”)Saucùngthìcácthànhviêngiađìnhcũngcảmthấyhàilòngvềgiátrịcổphiếucủahọ,nhờCainđãchokhởiđộngbộmáytạotăngtrưởnglợinhuận,vàtừthờiđiểm

chuyểnđổivàonăm1974đếnnăm2000đãđemlạilợinhuậnchocổđônggấp4,5lầnthịtrường,quamặtdễdàngnhững“đạigia”nhưMerckhayPfizer.

Upjohn,côngtysosánhtrựctiếpcủaAbbott,cũngcónhàlãnhđạotronggiađìnhtrongcùngthờigianGeorgeCainnắmquyền.NhưngkhônggiốngnhưGeorgeCain,TổnggiámđốccủaUpjohnkhônghềthểhiệnquyếttâmvượtquasựtầmthườngcủachếđộconôngcháucha.ChođếnthờiđiểmAbbottđãtìmrađượcnhữngngườigiỏinhấtnắmgiữnhữngvịtrítrọngyếu,khôngkểhọcómốiquanhệgiađìnhhaykhông,thìUpjohnvẫncòngiaochonhữngngườihạngBtronggiađìnhgiữnhữngvịtríquantrọng.[44]MặcdùUpjohnvàAbbottlàhaicôngtyrấtgiốngnhauvớisơđồlợinhuậncổphiếutươngtựchođếntrướcthờiđiểmchuyểnđổi,Upjohntừđóđãgiảm98%sovớiAbbotttrongvòng21năm,trướckhiđầuhàngvàsátnhậpvớiPharmaciavàonăm1995.Cómộtchuyệnngoàilềkháthúvị,DarwinSmith,ColmanMockler,GeorgeCainđềuđượcđềbạttừbêntrongcôngty.StanleyGault,AlDunlap,vàLeeIacoccađềuđượcđưavàocôngtytừbênngoàinhưmộtvịcứutinh.Điềunàythểhiệnmộtkếtluậncótínhhệthốnghơntừcuộcnghiêncứucủachúngtôi.Nhữngchứngcứcủachúngtôikhôngbổsungchoýkiếnrằngbạncầnđưamộtngườitừbênngoàivàođểlàmđảolộntìnhthếcôngtyvàđưanótừtốtđếnvĩđại.Thậtsựthìviệcchọnmộtnhânvậtnổitiếngtừbênngoàivàolàmchủthểthayđổicómốiquanhệngượcchiềuvớiviệcchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạimộtcáchbềnvững.(XemPhụlục2.A.)

MườitrongsốmườimộtTổnggiámđốcnhảyvọtđềuđượcđềbạttừbêntrongcôngty,batrongsốđólàdothừakếtronggiađình.Nhữngcôngtyđốitrọngchọnngườingoàisáulầnnhiềuhơn,nhưnghọlạikhôngthểmanglạikếtquảvĩđạivàbềnvững.[45]

MộtvídụtuyệtvờivềnhữngthayđổitừbêntronglàCharlesR“Cork”WalgreenIII,ngườiđãđưamộtcôngtyWalgreensđangrệurãthànhmộtcôngtycókếtquảvượttrênthịtrườngcổphiếu15lầntrongkhoảngthờigiantừcuốinăm1975đến01/01/2000.[46]Saunhiềunămđốithoạivàtranhluậntrongnộibộnhómlãnhđạovềkinhdoanhtrongngànhdịchvụănuống,Corkcảmgiáccuốicùngnhómđãđạtbướcngoặtrõràngvàdễhiểu(pointofclarityandunderstanding):tươnglaitươisángcủaWalgreensnằmởnhữngtiệmthuốctâytiệndụng,khôngphảilàdịchvụănuống.DanJorndt,

ngườikếnhiệmWalgreensgiữchứcTổnggiámđốcvàonăm1998,đãkểlạinhữnggìdiễnratiếpsauđó:

Corkphátbiểutạimộttrongnhữngbuổihọplênkếhoạch:“Okay,bâygiờtôisẽvạchramộtmụctiêu.Chúngtasẽrútrakhỏingànhkinhdoanhnhàhàngtrongvòng5năm.”Vàothờiđiểmđó,chúngtôicóhơn500nhàhàng.Cảphònghọpimlặng,tưởngnhưbạncóthểngheđượcnhịpthởcủamọingười!Ôngnóitiếp:“Tôimuốnmọingườibiếtrằngkimđồnghồđangchuyểnđộng.Thờigiankhôngchờchúngtađâu….”Sáuthángsau,chúngtôilạigặpnhautrongcuộchọpkếhoạchvàcóaiđóvôtìnhnóirằngchúngtachỉcòn5nămđểrútrakhỏingànhkinhdoanhnhàhàng.Corkkhôngphảimộtngườithuộcdạnghayomsòm.Ôngchỉnhịpngóntaylênbànvànói:“Nghenày,cácbạnchỉcòn4nămrưỡinữathôi.Tôinóilàmọingườicó5nămcáchđâyđã6tháng.Bâygiờchỉcòn4nămrưỡimàthôi.”Vâng,từngàyđó,mọiviệcthậtsựchuyểnđộngđểloạidầnngànhkinhdoanhnhàhàng.Ôngấykhôngbaogiờnaonúng.Ôngấykhôngbaogiờnghingờ,cũngkhôngbaogiờchỉtrích.[47]

CũnggiốngnhưkhiDarwinSmithbáncácnhàmáygiấycủaKimberly-Clark,quyếtđịnhcủaCorkWalgreenđòihỏitínhcươngquyếtcao.Khôngphảivìdịchvụănuốnglàmộtphầnkinhdoanhlớn(mặcdùnócómanglạinguồnlợinhuậnđángkể).Vấnđềthậtsựliênquanđếntìnhcảmnhiềuhơn.SựthậtlàWalgreenđãsángchếramónsinhtốmạchnhavàkinhdoanhdịchvụănuốnglàmộttruyềnthốnggiađìnhlâuđờicótừthờiôngcốcủaCork.Mộtsốđiểmbánthứcăncònđượcđặttêntheochínhông–mộtchuỗinhàhàngcótênlàCorky’s.Nhưngbấtkểđiềugì,nếunhưWalgreenscóphảiphávỡtruyềnthốnglâuđờicủagiađìnhđểtậptrungnguồnlựccholĩnhvựchọcóthểtrởthànhgiỏinhấttrênthếgiới(lànhàthuốctâytiệndụng),Corkchắcchắnsẽlàmthế.Mộtcáchlặnglẽ,mộtcáchbềnbỉ,mộtcáchđơngiản.[48]

Cátínhlặnglẽvàquyếttâmcủanhàlãnhđạocấpđộ5khôngchỉthểhiệntrongnhữngquyếtđịnhlớn,nhưbánđidịchvụkinhdoanhănuống,hayđấutranhchốnglạinhữngkẻcóýđịnhthâutómcôngty,màcònthểhiệnquaphongcáchcánhânchuyêncầnnhưmộtngườithợ.AlanWurtzel,mộtthànhviênthuộcthếhệthứhaiđãthừahưởngcôngtynhỏcủagiađìnhvàbiếnnóthànhCircuitCity,làngườithểhiệnrõràngnhấtphongcáchnày.KhiđượchỏivềsựkhácnhaugiữaôngvàvịTổnggiámđốcởcôngtysosánhtrựctiếp,

Wurtzelđãtómlại:“Conngựabiểudiễnvàconngựacày–ôngấygiốngnhưmộtconngựabiểudiễn,còntôigiốngmộtconngựacàyhơn.”[49]

CửasổvàtấmgươngLờinhậnxétcủaAlanWurtzelvềconngựacàyrấtthúvịnếuta

xéthaiyếutốsau.Thứnhất,ôngđãcóbằngtiếnsĩvềkhoaluậthọctạiđạihọcYale,rõràng,tínhcáchcầncùnhưngựacàycủaôngkhôngphảilàdothiếuthôngminh.Thứhai,phươngpháplàmviệccầncùđãtạonềntảngchonhữngkếtquảbiểudiễnthậtsựvĩđại.Đểtôinóirõhơnthếnày:Nếubạnphảichọngiữaviệcđầutư1USDvàoCircuitCityhoặc1USDvàoGeneralElectricvàongàymàhuyềnthoạiJackWelchbắtđầunắmquyềnởđâyvàonăm1981vàgiữsốtiềnchođếnngày01/01/2000,thìbạnsẽgiàuhơnnhờCircuitCity,gấp6lần.[50]Khôngphảilàmộtkếtquảtồiđốivớimộtconngựacày.

BạncóthểhyvọngnhữngkếtquảphithườngnàysẽkhiếnAlanWurtzelcóthểthảoluậnvềnhữngquyếtđịnhthôngminhôngđãđưara.Nhưngkhichúngtôiyêucầuônghãyliệtkê5yếutốchínhtrongviệcchuyểnđổicôngty,sắpxếptheothứtựquantrọng,Wurtzelđưaramộtcâutrảlờiđángngạcnhiên:Yếutốđầutiênlàmaymắn.“Chúngtôimaymắnhoạtđộngtrongmộtngànhcôngnghiệptuyệtvời,vàđượcgióthổithuậnchiềusaulưng.”

Chúngtôiphảnbiệnlại,vàchỉrarằngchúngtôichọnnhữngcôngtynhảyvọtdựatrênkếtquảkinhdoanhcủahọcaohơnmứctrungbìnhcủangành.Ngoàira,côngtysosánhtrựctiếp(Silo)cũnghoạtđộngtrongcùngmộtngành,đượccùngmộtluồnggióhỗtrợ,thậmchíhọcòncónhữngcánhbuồmlớnhơn.Chúngtôitranhcãivớinhauvềđiểmnàytrongmộtlúc,vàWurtzelvẫntiếptụcgánchosựthànhcôngcủamìnhlàdomaymắnđúngnơiđúnglúc.Sauđó,khiđượchỏivềnhữngyếutốđónggópvàosựbềnvữngcủaquátrìnhchuyểnđổi,ôngnói:“Điềuđầutiêntôinghĩđếnlàmaymắn…Tôimaymắntìmđượcđúngngườithaythế.”[51]

Maymắn.Quảlàmộtyếutốkỳquặcđểbànluận.Vậymàcácnhàlãnhđạonhảyvọtnóivềmaymắnrấtnhiềutrongnhữngcuộcphỏngvấnvớichúngtôi.TrongmộtcuộcphỏngvấnvớinhàlãnhđạocôngtyNucor,chúngtôihỏiôngnhờđâucôngtyđãliêntụcđưarađược

nhữngquyếtđịnhđúngđắn;ôngtrảlời:“Tôinghĩchúngtôichẳngquachỉmaymắn.”[52]JosephF.CullmanIII,vịTổnggiámđốcCấpđộ5tronggiaiđoạnchuyểnđổicủaPhilipMorris,thẳngthừngtừchốinhậncôngvềmìnhtrongsựthànhcôngcủacôngty,màchorằngmìnhmaymắncóđượcnhữngđồngnghiệptuyệtvời,ngườikếnhiệmtuyệtvời,vàngườitiềnnhiệmtuyệtvời.[53]Ngaycảquyểnsáchôngviết,ôngviếtvìmọingườiquáthathiếtnhưngôngcũngkhôngcóýđịnhbánrộngrãirangoài,cũngmangmộtcáitựarấtlạ“Tôilàmộtngườimaymắn”.Đoạnmởđầunhưsau:“Tôilàmộtngườirấtmaymắntừnhữngnămthángđầutiêntrongcuộcđời:bốmẹtuyệtvời,ditruyềntốt,maymắntrongtìnhyêu,maymắntrongkinhdoanh,vàmaymắnkhimộtngườibạnhọctạiYaleđãquyếtđịnhtriệutậptôivềWashington,D.C.vàođầunăm1941thayvìtậptrungtrênmộtcontàumàsauđóđãbịchìmvàmangtheotoànbộmọingườitrênđótrongvùngbiểnBắcĐạiTâyDương,maymắnđượcvàoHảiquân,vàmaymắnvẫncònsốngởtuổi85.”[54]

Thoạtđầuchúngtôirấtbốirốitrướcsựnhấnmạnhvàomaymắn.Sựthậtlàchúngtôikhôngtìmthấybằngchứngrằngcôngtynhảyvọtđượctrờibanchonhiềumaymắnhơn(haynhiềuvậnxuihơn)sovớinhữngcôngtyđốitrọng.Sauđóchúngtôibắtđầunhậnramộtkhuônmẫuhoàntoàntráingượcởnhữngvịlãnhđạocôngtyđốitrọng:Họthườngxuyênđổlỗichovậnxui,vàthườngxuyênthanphiềnvềnhữngkhókhănhọphảiđốimặttrongmôitrường.

HãysosánhBethlehemSteelvàNucor.Cảhaicôngtyđềuhoạtđộngtrongngànhthépvàsảnxuấtnhữngsảnphẩmrấtkhótạosựkhácbiệt.Cảhaicôngtyđềuphảiđốimặtvớisựcạnhtranhcủacácloạithépnhậpkhẩurẻtiền.Vậymàlãnhđạoởhaicôngtycócáinhìnhoàntoànkhácnhauvềcùngmộthoàncảnh.TổnggiámđốccôngtyBethlehemtổngkếtnhữngkhókhăncôngtyphảiđốimặttrongnăm1983bằngcáchđổtộichohàngnhậpkhẩu:“Mọivấnđềcủachúngtalàhàngnhậpkhẩu.”[55]KenIversonvàđộingũnhânviêncủaôngtạiNucorxemcùngmộttháchthứchàngnhậpkhẩulàmộtđiềumaymắn.(Chúngtachẳngphảimaymắnsao;thépthìnặng,màhọphảichuyênchởthépxuyênđạidương,vìvậytacólợithếhơnhọrấtnhiều.)Iversonnhậnthấycácvấnđềsố1,số2,số3củangànhcôngnghiệpthépnướcMỹkhôngphảilàhàngnhậpkhẩu,màlàsựquảnlý.[56]Ôngcònđẩylêncaotràokhituyênbốcôngkhaichốnglạiviệcchínhphủbảohộkhỏihàngnhậpkhẩu,ôngnóitrướcmộtkhánphòngnhữngnhàlãnhđạocáccôngtythépkhácnăm1977rằngvấn

đềthựcsựmàngànhcôngnghiệpthépnướcMỹđangđốimặtlàviệcquảnlýkhôngtheokịpsựđổimới.[57]

Sựnhấnmạnhvàomaymắnlàmộtphầncủamộtkhuônmẫumàchúngtôiđặttênlàcửasổvàtấmgương.

NhàlãnhđạoCấpđộ5nhìnrangoàicửasổvàgáncônglaochonhữngyếutốnằmngoàibảnthânhọkhimọithứtiếntriểntốtđẹp(vànếuhọkhôngtìmđượcaihaysựkiệngìđểgắncôngthìhọchorằngnhờmaymắn).Trongkhiđó,nếumọisựkhôngsuônsẻthìhọkhôngđổlỗichovậnxuimànhìnvàotấmgươngđểnhìnnhậntráchnhiệm.

Nhữngvịlãnhđạocôngtyđốitrọngthìlàmhoàntoànngượclại.Họsẽnhìnrangoàicửasổđểđổlỗichođiềugìđóhoặcaiđóngoàihọnếukếtquảxấu,nhưnglạitựkhenmìnhtrướcgươngvàgiànhcônglaokhimọiviệctiếntriểntốt.Điềungạcnhiênlàcửasổvàtấmgươngkhôngphảnánhsựvậtmộtcáchkháchquan.MọingườiđứngbênngoàicửasổchỉvàocácvịlãnhđạoCấpđộ5bêntrongvànói:“Ôngấylàngườichínhyếu,khôngcósựhướngdẫnvàlãnhđạocủaôngấy,chúngtađãkhôngcómộtcôngtyvĩđại.”CònnhàlãnhđạoCấpđộ5thìchỉvàonhữngconngườibênngoàicửasổvànói:“Hãynhìnvàonhữngconngườivĩđạikiavàvậnmayđãgiúpmọithứcóđượcnhưhômnay.Tôilàmộtngườimaymắn.”Cảhaiđềuđúngcả,dĩnhiênrồi.NhưngnhữngngườiCấpđộ5sẽkhôngbaogiờnhìnnhậnsựthậtnày.

NUÔIDƯỠNGKHẢNĂNGLÃNHĐẠOCẤPĐỘ5

Cáchđâykhônglâu,tôichiasẻkếtquảvềCấpđộ5vớimộtnhómcácnhàlãnhđạocấpcao.MộtphụnữvừamớiđượcbổnhiệmTổnggiámđốcgiơtayvànói:“Tôitinvàonhữnggìôngnóivềcácnhàlãnhđạonhảyvọt.Nhưngtôicómộtnỗilolàkhitôinhìnvàogương,tôibiếtmìnhkhôngphảilàCấpđộ5,ítnhấtlàchưaphải.Mộtphầnlýdotôiđượcđềbạtvàocôngviệcnàylàvìcáitôicủamìnhthúcđẩy.PhảichăngôngmuốnnóirằngtôikhôngthểđưacôngtycủamìnhlênvĩđạinếutôikhôngphảilàCấpđộ5?”

Tôiđáp:“TôikhôngchắcliệubạncónhấtthiếtphảilànhàlãnhđạoCấpđộ5đểđưacôngtymìnhlênvĩđại.Tôichỉđơngiảnlàđưaradẫnchứng.Trongsố1.435côngtytừngxuấthiệntrêndanhsáchFortune500màchúngtôixemxétbanđầu,chỉcó11côngtyđượcchọnvàocuộcnghiêncứucủachúngtôi.Trongsố11côngtynày,tấtcảnhữngngườiởvịtrítrọngyếucủahọđềucókhảnănglãnhđạoCấpđộ5,kểcảTổnggiámđốc,tạithờiđiểmnhảyvọtcủahọ.”

Côấyngồiyênmộtlúclâu,vàbạncóthểtưởngtượngmọingườitrongphòngđềuđangâmthầmthúcgiụccôhỏiđiềucầnphảihỏi.Cuốicùng,côlêntiếng:“VậychúngtacóthểhọcđểđạtCấpđộ5không?”

Giảthiếtcủatôilàcóhailoạingười:nhữngngườikhôngcóhạtgiốngCấpđộ5vànhữngngườimangtrongmìnhhạtgiốngnày.Nhómthứnhấtbaogồmnhữngngườimàtrongmộttriệunămnữacũngkhôngthểchiếnthắngđượcnhucầucáitôivìthamvọnglớnlàxâydựngmộtđiềugìđótolớnvàlâudàihơnbảnthânhọ.Đốivớinhữngngườinày,côngviệctrướctiênlàvìnhữnggìhọđượcnhận–danhtiếng,củacải,sựnịnhnọt,quyềnlực,v.v-chứkhôngvìnhữnggìhọsẽxâydựng,sángtạo,đónggóp.

Bảngtổngkết:HaimặtcủakhảnănglãnhđạoCấpđộ5

Ýchíchuyênnghiệp Bảntínhkhiêmnhường

Tạorakếtquảvĩđại,tạođộnglựcchoquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại

Thểhiệnsựkhiêmtốnthuyếtphục,tránhsựhâmmộcủacôngchúng;khôngbaogiờkhoekhoang.

Thểhiệnmộtquyếttâmsắtđáphảilàmnhữnggìcầnlàmđểmanglạihiệuquảlâudàitốtnhất,chodùviệcđókhókhănđếnthếnào

Hànhđộngvớisựkiênquyếtlặnglẽvàbìnhthản;dựachủyếuvàocáctiêuchuẩnhiệuquảchứkhôngphảicátínhtruyềncảmhứngđểthúcđẩymọingười.

Đềracáctiêuchuẩnđểxâydựngmộtcôngtyvĩđạivàbềnvững;nhấtquyếtkhôngbằnglòngvớimộtkếtquảthấphơn.

Hướngthamvọngvìcôngty,khôngvìbảnthân;tạođiềukiệnchongườikếnhiệmđạtnhữngkếtquảcòncaohơntrongthếhệtiếptheo.

Nhìnvàogương,chứkhôngnhìnquacửasổ,đểnhậntráchnhiệmnếukếtquảkhôngtốt,khôngbaogiờđổlỗichongườikhác,haynhữngyếutốkháchquanbênngoài,hayvậnxui.

Nhìnrangoàicửasổ,chứkhôngnhìnvàogương,đểghicôngchothànhcôngcủacôngty–chongườikhác,chocácyếutốkháchquan,chomaymắn.

ĐiềutrớtrêulàsựcămhậnvàthamvọngcánhângiúpconngườiđạtđượcquyềnlựclạimâuthuẫnvớitínhkhiêmnhườngcầnthiếtởkhảnănglãnhđạoCấpđộ5.Khibạnkếthợpsựtrớtrêunàyvớiviệcđộingũgiámđốcthườnghoạtđộngdướimộtniềmtinsailạclàhọcầnthuêmộtlãnhđạonổitiếng,đềcaocáitôiđểđưacôngtylênvĩđại,bạncóthểhiểuđượctạisaocácnhàlãnhđạoCấpđộ5ítkhixuấthiệntrênvịtrícaonhấtcủacáctổchức.

Nhómngườithứhai,tôitinrằngnhómnàyđônghơnnhóm1rấtnhiều,baogồmnhữngngườicótiềmnăngtiếntớiCấpđộ5;nănglựcđãnằmsẵntrongngườihọ,cóthểbịchekhuấthoặcchưađượckhơidậy,nhưngđãsẵncó.Nếuđượcđặtdướihoàncảnhthíchhợp–tựxemxétlạibảnthân,tựpháttriểnbảnthânmộtcáchcóýthức,mộtngườicốvấnthôngthái,mộtthầygiáotuyệtvời,chamẹthươngyêu,mộtkinhnghiệmsốngquantrọng,mộtngườisếpđạtCấpđộ5,haybấtcứyếutốnàokhác–họsẽcóthểpháttriển.

Nhìnvàodữliệu,chúngtôinhậnthấymộtsốvịlãnhđạotrongcuộcnghiêncứuđãtrảiquanhữngkinhnghiệmsốngquantrọngcóthểđãkhơimàohaypháttriểnsựtrưởngthànhcủahọ.DarwinSmithđãtoảsángsaukhiôngmắcbệnhungthư.JoeCullmanchịuảnhhưởngnặngcủaThếchiếnII,đặcbiệtlàquyếtđịnhtriệutậpbịthayđổivàophútchótgiúpôngthoátkhỏichuyếntàuđịnhmệnhmànếukhôngôngđãchếttheonó.[58]MộtniềmtintôngiáovữngchắchaytìmđượcniềmtintrongtôngiáocũngcóthểgiúpnuôidưỡngpháttriểnnhữngtínhcáchcủangườiCấpđộ5.ColmanMocklerchẳnghạn,đãchuyểnsangtheođạoThiênChúaphúcâmkhiđanghọcMBAtạiHarvard,vàsauđó,theolờiquyểnCuttingEdge,trởthànhngườikhởixướngchomộtnhómcácnhàlãnhđạodoanh

nghiệptạiBostongặpgỡthườngxuyênvàobuổisángđểthảoluậnviệcđưacácgiátrịtôngiáovàomôitrườngkinhdoanh.[59]Tuynhiêncũngcónhữngnhàlãnhđạokháctrongcuộcnghiêncứukhôngcómộtsựkiệnnàolàmchấtxúctác;họchỉsốngcuộcđờibìnhthườngvàbằngcáchnàođóđạtđếnCấpđộ5.

Tôitin,mặcdùtôikhôngchứngminhđược,rằngnhữngngườicótiềmnăngtrởthànhnhàlãnhđạoCấpđộ5córấtnhiềutrongxãhộichúngta.Theosựướcđoáncủatôi,vấnđềkhôngphảilàviệckhanhiếmnhữngngườitiềmnăng.Họđangtồntạixungquanhchúngta,nếuchúngtabiếtmìnhphảikiếmcáigì.Vậycáiđólàcáigì?Hãytìmkiếmnhữngtrườnghợpkhôngaiđứngranhậncôngkhinhữngkếtquảphithườngxuấthiện.RấtcóthểbạnsẽtìmthấymộtnhàlãnhđạoCấpđộ5tiềmnăngđanglàmviệc.

TôirấtmuốnđưaramộtdanhsáchcácbướccầnlàmđểbạntựpháttriểnlênthànhCấpđộ5,nhưngtôikhôngcóđượcnhữngthôngtinnghiêncứuvữngchắcđểđưaramộtdanhsáchđángtincậy.CuộcnghiêncứucủachúngtôichothấyCấpđộ5làmộtyếutốchínhtrongchiếchộpđenchứađựngnhữnggìcầnthiếtđểchuyểnđổicôngtytừtốtđếnvĩđại.Tuynhiênbêntrongchiếchộpđenđólạichứađựngmộtchiếchộpđenkhác,đólàsựpháttriểnbêntrongconngườiđểđạtCấpđộ5.Chúngtôicóthểđoánđiềugìnằmbêntrongchiếchộpđenđó,nhưngcũngchỉthếthôi,nhữnglờiđoán.Vìvậy,nóingắngọn,Cấpđộ5làmộtýtưởnghay,mộtýtưởngmạnhmẽ,vàđểtạorađượcnhữngsựnhảyvọttừtốtđếnvĩđại,cólẽnócònlàmộtýtưởngthiếtyếu.Mộtdanhsáchkiểunhư“MườibướcđếnCấpđộ5”sẽlàmýtưởngtrởnênvặtvãnh.

Lờikhuyêncủatôi,dựatrênkếtquảcuộcnghiêncứu,làhãybắtđầuluyệntậpnhữngkỷluậttốtđếnvĩđạikhácmàchúngtôiđãpháthiệnra.ChúngtôitìmthấymốiquanhệcộngsinhgiữaCấpđộ5vànhữngkếtluậnkhác.Mộtmặt,Cấpđộ5giúpbạnthựchiệnnhữngkếtluậnkhác;mặtkhác,thựchiệnnhữngkếtluậnnàygiúpbạnđạtđượcCấpđộ5.Hãythửnghĩnhưthếnày:ChươngnàynóivềnhữngnhàlãnhđạoCấpđộ5làai;nhữngchươngcònlạisẽmiêutảnhữnggìhọlàm.Lãnhđạotheocáckỷluậtkhácsẽgiúpbạnđiđúnghướng.KhôngcógìbảođảmbạnsẽđạtđếnCấpđộ5hoàntoàn,nhưngítranócũngchobạnmộtđiểmcụthểđểbắtđầu.

Chúngtôikhôngthểnóichắccóbaonhiêuphầntrămngườicótố

chấtbêntrongmình,vàcóbaonhiêutrongsốđócóthểnuôidưỡngnólớnlên.NgaycảnhữngngườitrongnhómnghiêncứucủachúngtôiđãpháthiệnraCấpđộ5cũngkhôngtựbiếtđượcliệuchúngtôicópháttriểnlênthànhCấpđộ5haykhông.Tuynhiên,tấtcảchúngtôiđềubịảnhhưởngvàtruyềncảmhứngsâusắcbởiýtưởngnày.DarwinSmith,ColmanMockler,AlanWurtzel,vàtấtcảnhữngnhàlãnhđạoCấpđộ5khácđãtrởthànhthầntượngcủachúngtôi,mộtđiềuchúngtôimuốnhướngđến.LiệuchúngtôicólênđượcđếnđỉnhCấpđộ5haykhôngthìcôngsứcbỏracũngđáng.Bởivìcũnggiốngnhưnhữngsựthậtcơbảnkhácvềnhữnggìtốtnhấtchoconngười,khichúngtanhìnrađượcsựthật,chúngtabiếtrằngcuộcsốngcủamìnhvànhữnggìmìnhchạmvàosẽtốthơnvớinỗlựccủabảnthân.

Tómtắtchương

KHẢNĂNGLÃNHĐẠOCẤPĐỘ5

NHỮNGĐIỂMCHÍNH-MọicôngtynhảyvọtđềucókhảnănglãnhđạoCấpđộ5

trongnhữngnămchuyểnđổiquantrọng.

-Cấpđộ5muốnnóiđếnmộthìnhthápnămcấpbậcthểhiệnnănglựcđiềuhành,trongđóCấpđộ5làcaonhất.NhữngnhàlãnhđạoCấpđộ5làsựkếthợpđầynghịchlýgiữasựkhiêmtốncánhânvànghịlựclàmviệc.Họlànhữngngườithamvọng,dĩnhiên,nhưngthamvọngtrướchếtlàvìcôngty,chứkhôngphảivìbảnthânhọ.

-NhàlãnhđạoCấpđộ5tạođiềukiệnchongườikếnhiệmđạtđượcnhữngthànhcônglớnhơntrongthếhệkếtiếp,trongkhinhữngnhàlãnhđạoCấpđộ4chútrọngcáitôichỉtạođiềukiệnthấtbạichongườikếnhiệm.

-NhàlãnhđạoCấpđộ5thểhiệnsựkhiêmtốnthuyếtphục,nhúnnhườngvàdèdặt(understated).Ngượclại,haiphầnbacôngtyđốitrọngcónhữngnhàlãnhđạocócáitôicựclớnđãgópphầnvàosựtanvỡhaytiếptụcởmứctầmthườngcủacôngty.

-NhàlãnhđạoCấpđộ5bịthôithúcbởimộtkhátvọngcháybỏngphảimanglạikếtquảbềnvững.Họquyếttâmlàmbấtcứđiềugìcầnthiếtđểxâynênmộtcôngtyvĩđại,chodùquyếtđịnhđưaracókhókhănhaytolớnđếnmứcnào.

-NhàlãnhđạoCấpđộ5thểhiệnmộtsựcầncùnhưngườilaođộngthậtsự,nhưhìnhảnhmộtchúngựacàythayvìngựabiểudiễn.

-NhàlãnhđạoCấpđộ5nhìnracửasổvàchorằngsựthànhcônglàdocácyếutốkhôngthuộcbảnthânhọ.Nhưngkhimọiviệckhôngđượcnhưý,họlạinhìnvàogươngvàtựtráchmình,nhậnlãnhmọitráchnhiệm.NhữngvịTổnggiámđốcđốitrọngthườnglàmđiềungượclại–họnhìnvàogươngđểghinhậncônglaocủamìnhđónggópvàosựthànhcông,nhưnglạinhìnracửasổkhicầnđổlỗichonhữngkếtquảkhôngnhưý.

-Mộttrongnhữngkhuynhhướngđánglongạitrongthờigiangầnđâylàviệcchọnlựa(nhấtlàtừcácthànhviênHộiđồngquảntrị)nhữngnhânvậtđiềuhànhnổitiếng,chóisáng,vàloạibỏcácnhàlãnhđạoCấpđộ5tiềmnăng.

-TôitinrằngcónhiềunhàlãnhđạoCấpđộ5tiềmnăngđangsốngquanhchúngta,chỉcầnchúngtabiếtmìnhđangtìmcáigì,vànhiềungườitrongsốnàycótiềmnăngpháttriểnlênCấpđộ5.

NHỮNGKHÁMPHÁBẤTNGỜ-Nhữngnhàlãnhđạonổitiếngđượcthuêtừbênngoàitỉlệ

nghịchvớiquátrìnhđitừtốtđếnvĩđại.MườitrongsốmườimộtvịTổnggiámđốccôngtynhảyvọtđilêntừbêntrongcôngty,cònnhữngcôngtyđốitrọngthìthuêngoài6lầnnhiềuhơn.

-NhàlãnhđạoCấpđộ5thườngchorằngthànhcônglàdomaymắnhơnlàsựvĩđạicủabảnthân.

-ChúngtôikhôngcốgắngđitìmnhàlãnhđạoCấpđộ5(haybấtcứđiềugìtươngtự)trongcuộcnghiêncứunày,nhưngdữliệuthậtthuyếtphục.Đâylànhữngkếtluậntừthựctế,chứkhôngphảidolýthuyếttạora.

CHƯƠNGBA:CONNGƯỜIĐITRƯỚC–CÔNGVIỆCTHEOSAU

Sẽcónhữnglúcchúngtôikhôngthểđợiaiđược.

Nào,bâygiờbạnphảiquyếtđịnhởyêntrênxehayxuốngxe.

KENKESEY

TrongtácphẩmTheElectricKoolAcidTestcủaTomWolfe[60]

Khichúngtôibắtđầucuộcnghiêncứu,chúngtôinhữngtưởngmìnhsẽpháthiệnrabướcđầutiênđểđưamộtcôngtytừtốtđếnvĩđạilàphảiđềrahướngđimới,tầmnhìnmới,chiếnlượcmới,rồisauđólàtìmranhữngngườiđồngđiệuvàđặthọvàohướngđimớinày.

Điềuchúngtôitìmrahòantoànngượclại.

Việcđầutiênnhữngnhàlãnhđạokhởixướngquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạilàmkhôngphảilàđịnhhướngxemsẽláichuyểnxebuýtđiđâurồikêugọimọingườilênxe.Không,đầutiênhọtìmchođúngngườiđểmờilênxe(vàmờinhữngngườikhôngphùhợpxuốngxe),rồimớinghĩxemsẽláichiếcxeđiđâu.Họsẽnóiđạiloạinhư:“Nghenày,tôithậtsựkhôngbiếtsẽláichiếcxeđiđâu.Nhưngtôibiếtchắcthếnày:Nếuchúngtôimờiđượcđúngngườilêntrênxe,mỗingườiphảingồiđúngchỗcủamình,vàđưanhữngngườikhôngphùhợpxuốngxe,lúcđóchúngtôisẽbiếtcáchđưanóđếnmộtnơituyệtvời.”

Nhữngnhàlãnhđạonhảyvọthiểurấtrõbađiềuđơngiản.Thứnhất,nếubạnbắtđầuvới“ai”,rồimớitới“cáigì”,bạnsẽdễdàngthíchnghivớimôitrườngthayđổi.Nếungườitathamgiavàochuyếnxechỉvìchuyệnnóđangđiđiđếnđâu,thìchuyệngìsẽxảyranếubạnđiđược10câysốthìbạnlạimuốnđổihướng?Lúcđóbạngặprắcrốingay.Nhưngnếungườitalênxevìquantâmđếnnhữngngườicũngcómặttrênđó,thìsẽdễdàngđổihướng:“Nàynhé,tôileolênchuyếnxenàyvìnhữngngườicómặtởđây,nếuchúngtacầnphảiđổimớithànhcông,thìcũngđượcthôi.”Thứhai,nếubạnchọn

đúngngườitrênxe,sẽkhôngcóviệcphảithúcđẩyhayquảnlýconngười.Mộtngườiphùhợpkhôngcầnđượcquảnlýchặtchẽhaythúcđẩy,họsẽtựcảmthấythôithúcbởimộtđộnglựcbêntrongphảiđạtkếtquảtốtnhấtvàđónggópmộtphầntạonênsựvĩđại.Thứba,nếubạnchỉcótrongtaynhữngngườikhôngphùhợp,thìchodùbạncótìmđúnghướngđi,bạncũngkhôngcómộtcôngtyvĩđại.Tầmnhìnvĩđạimàkhôngcónhữngconngườivĩđạicũngtrởnênvônghĩa.

HãynhìnvàotrườnghợpcủaWellsFargo.WellsFargobắtđầugiaiđoạn15nămđạthiệusuấtphithườngtừnăm1983,nhưngnềntảngcủasựthayđổinàyphảitínhtừthậpniên1970,khiTổnggiámđốclúcbấygiờlàDickCooleykhởiđầuthiếtlậpmộttrongnhữngđộingũlãnhđạođầytàinăngtrongngành(nhàđầutưWarrenBuffettchorằnghọlàđộingũgiỏinhất)[61].Cooleytiênđoánngànhkinhdoanhngânhàngsẽđiđếnnhữngthayđổilớn,nhưngôngkhôngtỏravẻmìnhbiếtđượchìnhthứcthayđổilàgì.Vìvậythayvìngồisọanrachiếnlượcđốiđầuvớithayđổi,ôngvàChủtịchhộiđồngquảntrịErnieArbuckletậptrungvàoviệcđưa“mộtdòngchảytàinăngkhôngngừng”vàotronghuyếtmạchcủacôngty.Họthuênhữngngườixuấtchúngbấtcứlúcnào,bấtcứởđâuhọtìmthấymàkhôngcầnbiếtsẽđặtnhữngngườinàyvàolàmcôngviệccụthểnào.Ôngnói:“Đólàcáchbạnxâydựngtươnglai.Nếutôikhôngđủthôngminhđểnhìnthấynhữngthayđổisắpđến,họsẽgiúpchúngtôi.Vàhọsẽđủlinhđộngđểgiảiquyết.”[62]

PhươngphápcủaCooleythểhiệnđâylàmộtlờitiêntri.Khôngaicóthểdựđoánđượcnhữngbiếnđổimanglạidoluậtlệthayđổi.Nhưngkhinhữngthayđổidiễnra,khôngmộtngânhàngnàogiảiquyếthaybằngWellsFargo.Vàothờiđiểmnày,ngànhkinhdoanhngânhàngrớtxuốngdướithịtrườngchung59%,nhưngWellsFargolạicaohơnthịtrườnggấp3lần.[63]

CarlReichardt,ngườilênnhậnchứcTổnggiámđốcnăm1983,chorằngthànhcôngcủangânhàngphầnlớnlànhờvàođộingũnhânviênôngđượcthừahưởngtừCooley.[64]KhiCarlReichardtđưaradanhsáchnhữngngườiđãthamgiađộingũlãnhđạoWellsFargodướithờiông,chúngtôikhôngkhỏichoángváng.HầunhưtấtcảmọingườigiờđãtrởthànhTổnggiámđốcmộtcôngtylớn:BillAldingerlàTổnggiámđốcHouseholdFinance,JackGrundhoferlàtổnggiámđốcBankersTrust,RichardRosenberglàtổnggiámđốcBankofAmerica,BobJosslàtổnggiámđốcWestpacBanking(mộttrong

nhữngngânhànglớntạiÚc)vàsaunàylàTrưởngkhoaKinhtếSauĐạiHọc(GraduateSchoolofBussiness)tạiĐạihọcStanford–đâychắckhôngphảilàmộtđộilãnhđạobấtkỳ.ArjayMiller,mộtthànhviênHộiđồngquảntrịcủaWellsFargosuốt17năm,chochúngtôibiếtđộingũlãnhđạoởWellsFargolàmôngnhớđếnnhóm“WhizKids”danhtiếngđãđượctuyểnvàocôngtyFordtrongnhữngnămcuốithậpniên1940(màMillercũnglàmộtthànhviên,saunàytrởthànhchủtịchcủaFord).[65]PhươngphápcủaWellsFargorấtđơngiản:Bạnthuênhữngngườigiỏinhất,bạnhuấnluyệnhọthànhnhữngnhàlãnhđạogiỏinhấttrongngành,vàbạnchấpnhậnsẽcóngườirađiđểtrởthànhTổnggiámđốcnhữngcôngtykhác.[66]

BankofAmericalạichọnmộtphươngphápkhác.TrongkhiDickCooleyliêntụctuyểnnhữngngườigiỏinhấtmàôngcóthể,BankofAmerica,theolờiquyểnsáchBreakingtheBank,lạitheođuổimộtmôhình“tướngyếu,línhmạnh”.[67]Nếubạnchọnnhữngvịtướngmạnhvàonhữngvịtrítrọngyếu,thìnhữngngườicạnhtranhsẽbỏđihết.Nhưngnếubạnchonhữngvịtướngkém,nhữngngườigiữchỗnhiềuhơnlàngườilãnhđạocónănglực,thìcónhiềukhảnăngnhữngngườilínhsẽởlạilâuhơn.

WELLSFARGOVÀBANKOFAMERICA

Giátrịtíchlũycủa1USDđầutư

1-1-1973–1-1-1998

MôhìnhnàytạoramộtmôitrườngrấtkhácsovớiWellsFargo.TrongkhiđộingũtạiWellsFargohoạtđộngnhưmộtđộingũđồngđều,cácthànhviênnganghàngnhautranhluậnnảylửađểtìmracâutrảlờitốtnhất,thìnhữngvịtướngđikèmtạiBankofAmericalạingồiđợilịnhtrên.SamArmacost,người‘được’thừahưởngđộingũkémnày,đãmôtảmôitrườngquảnlýtạiđây:“Saumấycuộchọplãnhđạođầutiên,tôithườngcảmgiácrấtchánnản.Tôichẳngnhữngkhôngthấyaiphảnđối,màtôicũngchảthấyaicóýkiếnbìnhluậngì.Họngồinhưphỗngxemgióthổichiềunào.”[68]

MộtvịlãnhđạođãvềhưucủaBankofAmericađãgọinhữngvịlãnhđạocấpcaotrongnhữngnăm1970là“NgườiNhựa”,đãđượchuấnluyệncáchimlặngtuântheochỉthịcủavịTổnggiámđốcquyềnlực.[69]Saunày,khiđãthualỗhơn1tỷđôlatrongnhữngnămgiữathậpniên1980,BankofAmericamớituyểnmộtđoànnhữngtướnggiỏiđểvựcdậyngânhàng.Vàhọđiđâuđểtìmnhữngvịtướnggiỏinày?NgaychínhWellsFargo.SựthậtlàBankofAmericatuyểnquánhiềulãnhđạocủaWellsFargođếnnỗitronggiaiđoạnchuyểnđổinàynhânviêntựnhậnhọlàWellsofAmerica.[70]NhờvậymàBankofAmericađãbắtđầuleolêndầndần,nhưngcũngđãquámuộn.Từ1973đến1998,trongkhiWellsFargođiquagiaiđoạnchuẩnbịvàđạt

nhữngthànhtựuđángkể,lợinhuậncổphiếutíchlũycủaBankofAmericađãthậmchíkhôngbằngđượcthịtrườngchung.

Cóthểbạnđangnghĩ:“Đóchỉlàquảntrịgiỏi–việctuyểnđúngngườivàolàmviệc.Cólạgìđâu?”Ởmộtmứcđộnàođóchúngtôiphảiđồngývớibạn;đâychẳngqualàcáchquảntrịgiỏitheokiểucổđiển.Nhưngcóhaiđiềulàmchocáccôngtynhảyvọtnàykhácbiệt.

Rõràngmànói,trọngtâmcủachươngnàykhôngphảilàvềcáchtậphợpmộtnhómngườithíchhợp,điềunàykhôngcógìmớilạ.Trọngtâmđầutiênlàphảitìmđượcngườithíchhợp(vàloạibỏngườikhôngphùhợp)trướckhiđịnhhướngsẽđivềđâu.Điểmchínhthứhailàmứcđộcươngquyếtđưaracácquyếtđịnhnhânsựđểđưacôngtytừtốtđếnvĩđại.

Ýtưởng“conngườiđitrước”làmộtýtưởngđơngiảndễhiểu,nhưng…khóthựchiện,vàhầuhếtmọingườikhônglàmtốt.Nóithìdễ-chútrọngconngười,nhưngthửhỏicóbaonhiêungườicóđượckỷluậtnhưDavidMaxwell,quyếtđịnhkhôngpháttriểnchiếnlượcchođếnkhitìmđượcđủngườithíchhợp,mặcdùmỗingàyhoạtđộngcôngtythualỗ1triệuđôlacộngthêmsốnợ56tỷđôla?KhiMaxwelltrởthànhTổnggiámđốcFannieMaetrongnhữngngàyđentốinhất,Hộiđồngquảntrịrấtmongmuốnbiếtôngsẽcứucôngtybằngcáchnào.Mặcdùáplựcphảihànhđộnglàrấtlớn,phảilàmđiềugìđóthậttolớn,nắmlấybánhláivàbắtđầulái,nhưngMaxwellvẫnưutiênvàoviệctậptrungtìmngườiphùhợpchonhómlãnhđạocủaFannieMae.Hànhđộngđầutiêncủaônglàphỏngvấntấtcảcácnhàquảnlý.Ôngmờihọngồivànói:“Thửtháchnàysẽrấtkhókhăn.Tôimuốnnóichoanhbiếtrằngcôngviệcsắptớiđòihỏirấtkhắtkhe.Nếuanhnghĩmìnhsẽkhôngphùhợpvớiáplựcmớicủacôngviệcthìcũngchẳngsao.Khôngaitráchmócanhvìđiềunàycả.”[71]

MaxwellnóirõrằngchỉcóchỗchonhữngngườihạngAsẵnsàngbỏcôngsứcA+,vànếubạnkhôngsẵnlòngnhưthế,bạnnênxuốngxengay,ngaylúcnày.[72]MộtgiámđốcmớivừabỏcảcuộcđờivàsựnghiệpđểvàolàmởFannieMaeđãđếngặpMaxwellvànói:“Tôiđãngheôngnóirấtkỹ,vàtôikhôngmuốnsốngthếnày.”Thếlàôngnàybỏcôngtyvềlàmlạichỗcũ.[73]Cuốicùng,mườibốntrongsốhaimươisáugiámđốcđãrờibỏcôngty,vàđượcthaythếbằngnhữngvịgiámđốcgiỏinhất,nhạybénnhất,siêngnăngnhấttrongtoàngiớitàichính.[74]Cùngmộttiêuchuẩnnàyđãđượcápdụngtừtrênxuống

dướitrongtòanbộFannieMae,cácvịgiámđốccáccấpthaymáunhânviênvàtạoáplựcchonhau,khiếnchotỷlệnghỉviệcrấtcaodonhiềungườikhôngchịuđượcsựchỉtrích.[75]Mộtthànhviênlãnhđạocấpcaochobiết:“Chúngtôicómộtcâunóivớinhau‘AnhkhôngthểgiảtạođượcởFannieMae’.Hoặclàanhbiếtrấtrõcôngviệccủamìnhhoặckhông,vànếuanhkhôngbiếtthìanhsẽbịchorarìa.”[76]

CảhaicôngtyWellsFargovàFannieMaeđềuthểhiệnýtưởngđưavấnđềconngườiđitrướcvấnđềvềcôngviệc,trướctầmnhìn,trướcchiếnlược,trướcchiếnthuật,trướctổchứccôngty,trướccôngnghệ.DickCooleyvàDavidMaxwell,cảhaiđềulàvídụchokhảnănglãnhđạocấpđộ5khihọphátbiểu:“Tôikhôngbiếtchúngtôisẽđưacôngtyvềđâu,nhưngtôibiếtchắcchắnrằngnếutôibắtđầuvớinhữngconngườithíchhợp,đặtchohọnhữngcâuhỏithíchhợp,vàdẫndắthọvàonhữngcuộctranhluậnnảylửa,chúngtôisẽtìmđượccáchđưacôngtynàythànhvĩđại.”

Khácvớinhữngcôngtynhảyvọtxâydựngnhữngđộingũlãnhđạomạnhvàsâusắc,rấtnhiềucôngtyđốitrọngđitheomôhình“mộtthiêntài,vạnngườigiúpviệc”.Trongmôhìnhnày,côngtylàmộtbệphóngphôdiễntàinăngcánhânxuấtchúng.Trongnhữngtrườnghợpnày,mộtthiêntàitrêncao–độnglựcchínhthúcđẩythànhcôngcủacôngty–làmộttàisảnvĩđạivớiđiềukiện…thiêntàivẫnởlạivớicôngty.Nhữngthiêntàinàyítkhitạodựngmộtđộingũlãnhđạotuyệtvời,vìlýdođơngiảnlàhọkhôngcầnmàcũngkhôngmuốn.Nếubạnlàmộtthiêntài,bạnkhôngcầnđộingũlãnhđạogiỏinhưWellsFargo,cóthểtựtỏasángởnơikhác.Không,bạnchỉcầnmộtđoànquânlínhgiỏiđểthựchiệnnhữngýtưởngvĩđạicủabạn.Tuynhiên,khithiêntàirađi,nhữngngườigiúpviệctrởnênlạclõng.Hoặctệhơn,họcốgắngbắtchướcngườitiềnnhiệmbằngcácquyếtđịnhtotát,mạnhmẽ(cốgắnghànhđộngnhưmộtthiêntài,dùbảnthânkhôngphảilàthiêntài),vàmanglạinhữngkếtquảkhôngnhưý.

EckerdCorporationđãphảichịuhậuquảdomộtnhàlãnhđạocókhảnăngthiênphútìmraviệcphảilàmnhưnglạikhôngcókhảnăngtậphợpnhữngngườithíchhợpvàotrongnhómđiềuhành.Jack

Erkerdđượctrờiphúmộtsứcsốngcánhânmãnhliệt(ôngđãvậnđộngtranhcửthốngđốcbangFloridakhiđangđiềuhànhcôngty)vàmộttàinăngbẩmsinhnhìnthấythôngtinthịtrườngvàcáccơhộikinhdoanh,đãpháttriểntừhaicửatiệmnhỏởWilmington,Delaware,thànhmộtđểchếtiệmthuốctâyvớihơn1.000tiệmtrảikhắpvùngđôngnamnướcMỹ.Đếncuốithậpniên1970,doanhthucủaEckerdđãngangbằngWalgreens,vàcóvẻnhưEckerdđangtiếnđếngiànhvịtrícôngtyvĩđạinhấtngành.Nhưngđúnglúcđó,JackEckerdrờibỏcôngtyđểtheođuổiđammêchínhtrị,chạyđuachứcthượngnghịsĩvàthamgiavàochínhquyềntổngthốngFordởWashington.KhôngcònđượcdẫndắtbởitàinăngcủaEckerd,côngtybắtđầuxuốngdốc,vàcuốicùngbịJ.CPennymualại.[77]

SựkhácbiệtgiữaJackEckerdvàCorkWalgreenthậtquárõ.TrongkhiJackEckerdlàmộtthiêntàitrongviệcchọnmualạinhữngcửatiệmthuốctây,CorkWalgreenlạilàmộtthiêntàitrongviệcchọnđúngngườiđểtuyểndụng.[78]TrongkhiJackErkerdcótàinhìnratiệmnàonênnằmtrongkhuvựcnào,CorkWalgreenlạicótàinhìnthấyngườinàonêngiữchứcvụnào.TrongkhiJackErkerdđãsailầmtrongmộtquyếtđịnhquantrọngnhấtđốivớinhàlãnhđạo–tìmrangườikếnhiệm–thìCorkWalgreenđãpháttriểnđượcnhiềuứngcửviênsánggiávàchọnđượcngườikếnhiệmtuyệtvời,ngườicókhảnăngchứngminhmìnhcòngiỏihơncảCork.[79]TrongkhiJackEckerdkhôngcómộtnhómđiềuhànhnào,CorkWalgreenđãthiếtlậpmộtnhómđiềuhànhgiỏinhấttrongngành.TrongkhicơchếhướngdẫnhoạtđộngcủachiếnlượccủaEckerdCorporationnằmtrongđầuJackEckerd,thìcơchếhoạtđộngchiếnlượccủaWalgreensdựavàosựđốithoạitrongnhómvàchiasẻthôngtingiữacácthànhviêntrongnhómđiềuhành.

Môhình“mộtthiêntàivạnngườigiúpviệc”đặcbiệtphổbiếntrongcáccôngtyngắnngày.Mộttrườnghợpđiểnhìnhlàvềmộtngườiđượcbiếtđếnnhưmột“Nhânsư”trongkinhdoanh:HenrySingletoncủaTeledyne.SingletonlớnlêntrênmộttrangtrạiởTexas;tuổithơcủaôngluônmơướclớnlêntrởthànhmộtthươnggiavĩđạitheohìnhmẫuchủnghĩacánhânlỗithời.SaukhitốtnghiệpTiếnsĩtạiđạihọcMIT,ôngđãthànhlậpcôngtyTeledyne.[80]TeledynecógóctừtiếngHyLạpcónghĩalà“sứcmạnhtừxa”,mộtcáitênrấtphùhợp,cũngnhưsứcmạnhtrungtâmgắnkếtcảmộttậpđoàntrảirộngchínhlàHenrySingleton.

TELEDYNECORPORATION

Trườnghợpkinhđiển“Thiêntàivớivạnngườigiúpviệc”

Giátrịtíchlũysovớithịtrườngchung

1-1-1967–1-1-1996

Nhờvàoviệcsátnhập,Singletonxâydựngtừmộtxínghiệpnhỏthànhmộtcôngtyđứnghạng293trêndanhsáchFortune500trongvòngsáunăm.[81]Trongvòngmườinăm,ôngđãhoàntấthơn100vụsátnhập,cuốicùngthànhlậpmộttậpđoàndàntrảivớihơn130trungtâmsinhlợi,cungcấptừkimloạihiếmđếnbảohiểm.[82]Kỳlạthay,cảmộthệthốnglàmviệctrơntru,trongđóSingletonđóngvaitròchấtkeokếtdínhcácbộphậndichuyểnlạivớinhau.Cólầnôngphátbiểu:“Tôiđịnhnghĩacôngviệccủamìnhnhưlàcóquyềntựdolàmđiềugìmìnhchorằngtốtnhấtchocôngtybấtcứlúcnào.”[83]MộtbàibáotrêntạpchíForbesnăm1978đãviết:“Singletonsẽkhôngnhậnđượcbấtcứgiảikhiêmtốnnào,nhưngcóaikhôngnểphụcthànhtíchlẫylừngcủaông?”Singletontiếptụcđiềuhànhcôngtychođếnkhiôngbướcquatuổi70,khônghềnghiêmtúcnghĩtớiviệcnhườnglạichongườikếnhiệm.Tạisaophảilolắngđếnvấnđềkế

nhiệmkhitrọngtâmcủatấtcảmọiviệclàtạoramộtcáinềntônvinhtàinăngsiêuphàmcủabạn?Bàibáoviếttiếp:“Nếutrongtoànbộbứctranhnàycóđiểmkhiếmkhuyếtnào,thìđólàviệcTeledynekhôngphảilàmộthệthốngmàlàsựphảnchiếukỷluậtcủamộtngườiduynhất.”[84]

Vàđâychínhlàmộtkhuyếtđiểmchếtngười.MộtkhiSingletontừbỏviệcđiềuhànhhàngngàyvàogiữathậpniên1980,tòanbộtậpđoànrờirạcđãsụpđổ.Từcuốinăm1986chotớilúcsátnhậpvớiAlleghenyvàonăm1995,lợinhuậncổphiếutíchlũycủaTeledyneđãrớtxuống66%dướimứcthịtrường.Singletonđãđạtđượcgiấcmơtuổithơtrởthànhmộtthươnggiavĩđại,nhưngôngđãhoàntoànthấtbạitrongviệcxâydựngmộtcôngtyvĩđại.

Chúngtôicứtưởngsẽtìmthấydữliệuchothấyhệthốnglươngthưởng,nhấtlàđốivớicấpđiềuhành,cómốiquanhệmậtthiếtvớiviệcnhảyvọttừtốtđếnvĩđại.Chúngtôinghĩ,vớibaonhiêusựchúýdồnvàochếtđộlươngthưởngcholãnhđạo,từviệcchuyểnsangtrảlươngbằngcơhộimuacổphiếuđếncácgóitiềnthưởngkhổnglồnayđãtrởthànhthônglệ,chắcchắnsốtiềnhaycáchthứctrảlươngthưởngphảiđóngmộtvaitròchínhtrongviệcđưacôngtytừtốtđếnvĩđại.Dườngnhưđiềunàylàđươngnhiên,vìcóthểcòncócáchnàokhácsaikhiếnđượcngườikháclàmđúngviệcđểđạtkếtquảcao?

Rốtcuộcchúngtôiđãhòantòansailầmtrongvấnđềnày.

Chúngtôikhôngtìmthấymộtliênkếtnhấtquánnàogiữachếđộlươngthưởngcholãnhđạovàquátrìnhđitừtốtđếnvĩđại.Cácdữliệuthuthậpđượckhôngđủđểkếtluậnrằngcấutrúclươngthưởngcủalãnhđạolàmộtyếutốđònbẩytrongviệcđưacôngtytừtốtđếnvĩđại.

Chúngtôidànhnhiềutuầnđểnhậpdữliệuvềlươngthưởngtừcácbảnbáocáoủynhiệmvàthựchiện112cuộcphântíchriêngbiệtđểtìmramộtkhuônmẫuhaymốiliênhệ.Chúngtôixemxéttấtcảmọithứcóthểđịnhlượngdànhchonhómnămnhàlãnhđạocấpcao

nhất–tiềnmặthaycổphiếu,chếđộkhenthưởngngắnhạnhaydàihạn,lươngcănbảnhaytiềnthưởng,v.v…Mộtvàicôngtychủyếudùngcổphiếu;mộtsốlạikhông.Mộtsốcôngtytrảlươngrấtcao,mộtsốkháclạikhông.Mộtsốlạidùngđếnchếđộthưởng,mộtsốlạikhông.Quantrọnghơn,khichúngtôiphântíchcáchthứctrảlươngthưởngcholãnhđạotươngứngvớicáccôngtykhôngđốitrọng,chúngtôikhôngtìmthấymộtsựkhácnhaunhấtquángiữaviệcsửdụngcổphiếu,haylươngcao,haytiềnthưởng,haychếđộthưởngdàihạn.Điểmkhácbiệtquantrọngduynhấtchúngtôinhậnthấylàtổngcộngsốtiềnthưởngtrongvòng10nămsauthờiđiểmnhảyvọtmànhữngnhàlãnhđạocôngtynhảyvọtnhậnđượccóhơiíthơnsovớinhữngngườiđồngchứctạicáccôngtyđốitrọnglúcnàyvẫnchỉlànhữngcôngtytầmthường.[85]

Điềunàykhôngcónghĩalàchếđộlươngthưởngcholãnhđạokhôngliênquanlàkhôngliênquan.Bạnphảiđốixửhợptìnhhợplý(tôikhôngnghĩlàcácôngColmanMocker,DavidMaxwell,hayDarwinSmithlạichấpnhậnlàmviệckhôngcông),vàrõràngcáccôngtynhảyvọtcũngđãtínhđếnđiềunày.Nhưngmộtkhibạnđãthiếtlậpđượcmộthệthốnghợplýthìchếđộlươngthưởngcholãnhđạokhôngcònlàmộtbiếnsốquantrọngtrongviệcđưacôngtytừtốtđếnvĩđại.

Vìsaolạinhưthế?Đơngiảnvìđâylàmộtcáchnhìnkhácvềnguyênlý“conngườiđitrước”:Vấnđềkhôngphảilàbạntrảlươnglãnhđạonhưthếnào,màvấnđềtrướctiênlànhàlãnhđạonàođượctrảlương.Nếubạnchọnđúngngườilãnhđạotrên“chuyếnxekinhdoanh”củabạn,họsẽlàmtấtcảmọithứtrongquyềnhạnđểxâydựngmộtcôngtyvĩđại,khôngphảivìnhữnggìhọnhậnđược,màchỉđơngiảnlàvìhọkhôngthểnghĩmìnhchấpnhậnđiềugìkémhơn.Cácgiátrịsốngcủahọbuộchọphảixâydựngsựxuấtsắc,vàbạnkhôngthểthayđổiđiềunàybằngmộtchếđộlươngthưởng,cũngnhưbạnkhôngthểbuộchọphảithởhaynínthởvậy!Cáccôngtynhảyvọthiểumộtsựthậtđơngiản:Ngườiđượcchọnđúngsẽlàmnhữngviệccầnthiếtvàmanglạikếtquảtốtnhấthọcóthể,bấtkểchếđộlươngthưởng.

Vâng,chếđộđộngviênvàlươngthưởnglàquantrọng,nhưngvìnhữnglýdorấtkhácđốivớicáccôngtynhảyvọt.Mụcđíchcủachếđộlươngthưởngkhôngphảilàđểcóđượccáchànhvithíchhợptừnhữngngườikhôngphùhợp,màlàđểđưađượcnhữngngườithíchhợplênchuyếnxengaytừđầu,vàgiữhọlạitrênxe

sauđó.

Chúngtôikhôngthểxemxétkĩhơnchếđộlươngthưởngcủacáclãnhđạocấptrung,vìkhôngcódữliệuđượchệthốnghóanhưcácbảnbáocáoủyquyềndànhcholãnhđạocấpcao.Tuynhiên,cácdẫnchứngtừcácnguồnthôngtin,bàibáođềuchothấynguyênlýnàyđúngvớimọicấptrongcôngty.[86]

MộtdẫnchứngsinhđộnglàNucor.Nucorxâydựngtoànbộhệthốngdựatrênýtưởngrằngbạncóthểdạychongườinôngdâncáchsảnxuấtthép,nhưngbạnkhôngthểdạyphongcáchlàmviệckiểunôngdânchonhữngngườingaytừđầukhôngcóđứctínhnày.Vìvậy,thayvìthànhlậpcácnhàmáytạicáckhuvựcsảnxuấtthéptruyềnthốngnhưPittsburghhayGary,họxâydựngnhàmáytạinhữngnơinhưCrawfordsville,Indiana;Norfolk,Nebraska,Plymouth,Utah.Nhữngnơinàycónhiềunôngdân,nhữngngườiđingủsớm,dậytừtinhmơ,vàbắttayngayvàolàmviệc,khôngchútmàumè.Nhữngcâunóinhư“Phảivắtsữabòthôi”,“Phảicàyxongbốnmươimẫuởphíabắctrướcbuổitrưa”đãđượcchuyểnthành“Phảicuộnxongmấytấmthéplại”và“Phảiđúcxongbốnmươitấntrướcbữatrưa”.Nucorđãloạibỏnhữngaikhôngcóđượctháiđộlàmviệctươngtự,vàtrongnămđầutiên,tỉlệbỏviệclênđến50%,nhưngsauđótỉlệnàyxuốngrấtthấpchỉcònlạinhữngconngườithíchhợpcôngviệcvềlâudài.[87]

Đểtuyểnvàgiữchânnhữngngườithợgiỏinhất,Nucortrảlươngchocáccôngnhânthépcaohơnbấtcứcôngtythépnàotrênthếgiới.Nhưnghọthiếtlậphệthốngtrảlươngdựatrêncơchếthưởngtheonhómmangtínhchấtcạnhtranhcao,trongđó50%sốtiềncôngnhânlãnhđượctùythuộcvàonăngsuấtcủanhómgồmkhoảng20-40người.[88]Cácthànhviêntrongnhómthườngđếnsởlàmviệctrước30phútđểsắpxếpdụngcụvàsẵnsàngbắttayvàolàmngaykhitiếngchuôngbáogiaocabắtđầu.[89]MộtvịlãnhđạotrongNucorchobiết:“Chúngtôicómộtđộingũcôngnhânthépsiêngnăngnhấttrênthếgiới.Chúngtôithuê5người,bắthọlàmviệcbằng10người,vàtrảlươngbằng8người.”[90]

HệthốngnàyởNucorkhôngcóýđịnhbiếnnhữngconngườilườibiếngthànhsiêngnăng,màlàtạoramộtmôitrườngtrongđónhữngngườisiêngnăngsẽsốngkhỏecònnhữngngườilườibiếngthì

hoặctựđộngnghỉhoặcbịđuổikhỏichuyếnxe.Trongmộttrườnghợpquákhích,côngnhânđãcầmthanhsắtđuổimộtthànhviênchâylườichạyrakhỏinhàmáy!!![91]

Nucorđãthựchiệnngượclạicâungạnngữthôngthườngrằngconngườilàtàisảnquýnhấtcủabạn.Trongquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại,conngườikhôngphảilàtàisảnquantrọngnhất.Conngườiphùhợpmớilàquantrọng,mớichínhlàtàisảnquýnhất.

TrườnghợpcủaNucorgiảithíchrõmộtđiểmvôcùngquantrọng.Trongviệcđánhgiá“conngườiphùhợp”cáccôngtynhảyvọtđặttrọngtâmlêncáctínhcáchcánhânnhiềuhơnlàtrìnhđộhọcvấn,kỹnăngthựcdụng,kiếnthứcchuyênmônhaykinhnghiệmlàmviệc.Điềunàykhôngcónghĩalàkiếnthứcchuyênmônhaykỹnănglàkhôngquantrọng,nhưnghọxemnhữngđiềunàycóthểtíchlũyđược,trongkhiđónhữngyếutốnhưcátính,tinhthầnlàmviệc,khảnăngsuyluận,quyếttâmhòanthànhmụctiêu,vàcácgiátrịsốngkháclànhữngyếutốđãănsâuvàoconngười.DaveNassef,phóchủtịchphụtráchđốingoạictyPitneyBowesđãnói:

Tôitừnggianhậpthủyquânlụcchiến,nơirấtđượccangợitrongviệcbồidưỡnggiátrịconngười.Nhưngđókhôngphảilàcáchhọhoạtđộng.Thủyquânlụcchiếnchỉtuyểnnhữngngườichiasẻcùngnhữnggiátrị,sauđóhuấnluyệnhọđạtđượcsứmệnhcủatổchức.ChúngtôiápdụngcùngmộtnguyênlýtạiPitneyBowes.Côngtychúngtôicónhữngngườimuốnlàmđiềuđúnghơnbấtcứcôngtynàokhác.Chúngtôikhôngchỉquantâmđếnkinhnghiệmlàmviệc.Chúngtôimuốnbiết:Họlàai?Tạisaohọlạinhưthế?Chúngtôitìmhiểuhọlàaibằngcáchhỏihọvìsaohọcónhữngquyếtđịnhchoriênghọtrongcuộcsống.Câutrảlờicủahọsẽchochúngtôibiếtgiátrịđíchthựccủahọlàgì.[92]

Mộtvịlãnhđạonhảyvọtđãtừngnóinhữngquyếtđịnhtuyểnngườiđúngđắncủaôngthườngdànhchonhữngngườikhôngcókinhnghiệmgìtrongkinhdoanhhaytrongngành.CólầnôngđãthuêmộtngườitừngbịbắthailầntrongChiếntranhthếgiớithứIIvàđãtrốnthoátcảhailần.“Tôinghĩmộtngườicóthểlàmđiềunàythìsẽkhônggặprắcrốigìtrongkinhdoanhcả.”[93]

Nhữngcôngtynhảyvọtcóvẻnhưlànhữngchỗlàmkhó,vàsựthậtlàthế.Nếubạnkhôngcónhữnggìhọđòihỏi,bạnsẽkhôngtrụlạiđượclâu.Nhưngnềnvănhóacủahọkhôngphảilàtànnhẫn,đólàvănhóakhắcnghiệt.Sựphânbiệtnàyrấtquantrọng.

Nềnvănhóatànnhẫnnghĩalàchặtchémvôtộivạ,nhấtlàtrongnhữngthờiđiểmkhókhăn,haylàtựdođuổiviệcmọingườimàkhôngcầnsuyxétthấuđáo.Nềnvănhóakhắcnghiệtnghĩalàluônluônápdụngnhữngnguyêntắcđềramọilúcmọinơi,đặcbiệtlàđốivớicấplãnhđạo.Nềnvănhóakhắcnghiệt,nhưngkhôngtànnhẫngiúpchonhữngngườigiỏinhấtkhôngphảilolắngvềcôngănviệclàmcủahọvàcóthểtậptrunghòantòanchocôngviệc.

Năm1986,WellsFargomualạiCrockerBankvàdựđịnhcắtgiảmnhữngchiphíthừatrongquátrìnhhợpnhất.Chuyệnnàykhôngcógìlạ,mọivụsátnhậpngânhàngtronggiaiđoạnkhôngcònđượcbảohộluônđikèmvớiviệccắtgiảmchiphíthừathườngthấytrongmộtngànhcôngnghiệpbảohộ.Tuynhiên,chuyệnlạtrongquátrìnhhợpnhấtWellsCrokerlàcáchWellskếthợpđộingũlãnhđạo,haynóichođúnghơn,cáchWellskhôngtìmcáchkếthợpđộingũlãnhđạocủaCrockervàovănhóacủamình.

NhómđiềuhànhWellsFargođãkếtluậnngaytừđầurằngđasốcácgiámđốccủaCrockerkhôngphảilàngườithíchhợptrênchuyếnxe.NhữngngườilàmviệcchoCrockertừlâuđãngắmnhữngtruyềnthốngvàđặcquyềncủavănhóangânhàngkiểucũ,điểnhìnhlàhọcócảmộtnhàăndànhcholãnhđạobằngcẩmthạch,cóđầubếpriêng,vàbộchénđĩatrịgiá500.000đôla.[94]ĐiềunàyhòantòantráingượcvớivănhóakhổhạnhtạiWellsFargo,cấplãnhđạocũngphảiănthứcăndomộtdịchvụnhàănkýtúcxácungcấp.[95]WellsFargo,đãnóirõvớicácgiámđốccủaCrocker”“Nghenày,đâykhôngphảilàmộtvụsátnhậpcủahaicôngtynganghàng,đâylàmộtvụmualại.Chúngtôimualạichinhánhvàcáckháchhàng,chúngtôikhôngmualạicácbạn.”WellsFargođãchấmdứthợpđồngvớihầuhếtmọingườitrongnhómđiềuhành–1.600ngườiđãrađitrongngàyđầutiên–trongđócógầnhếtnhữngthànhviênđiềuhànhcấpcao.[96]

Nhàphêbìnhcóthểnhậnxét:“NhưvậylànhữngngườitrongWellschỉcốgắngbảovệhọmàthôi.”Nhưnghãyxemxétcảsựkiệnsau:WellsFargocũngsathảimộtsốgiámđốccủachínhhọkhimàgiámđốccủaCrockerđượcđánhgiácónănglựchơn.Đốivớinhữngngườilãnhđạo,cáctiêuchuẩncủaWellsFargorấttànbạovànhấtquán.Giốngnhưtrongmộtđộibóngchuyênnghiệp,chỉcónhữngngườixuấtsắcmớiđượcgọivàođộituyểnhàngnăm,bấtkểcấpbậchaythâmniên.MộtnhàlãnhđạoWellsFargotổngkếtlại:“Cáchduynhấtgiúpmọingườiđạtkếtquảcaolàđừnglàmbậntayhọvớinhữngconngườikhôngcókhảnănglàmviệc.”[97]

Nhìntrênbềmặt,cáchquảnlýnàyrấttànnhẫn.NhưngdữliệuchothấymộtnhàlãnhđạobìnhthườngtạiCrockerkhôngcócùngtínhchấtvớimộtnhàlãnhđạobìnhthườngtạiWellsvàchắcchắnkhôngphùhợpvớinềnvănhóahiệusuấtcủaWellsFargo.Nếuhọkhôngthểhòanhậpvềlâudài,tạisaobắthọphảichịuđựnglúcnày?MộtnhàlãnhđạocấpcaotạiWellsFargonóivớichúngtôi:“Chúngtôiđềucôngnhậnđâylàmộtvụmualại,khôngphảilàsátnhập,vàchẳngcólýdogìđểphảinóilòngvòng,vàkhôngthẳngthắnvớimọingười.Chúngtôinhậnthấytốtnhấtlànóitừngàyđầutiên.Chúngtôiphảihếtsứccốgắngđểnóithẳngtừđầu:‘Xinlỗi,nhưngchúngtôikhôngcóchỗchobạn’hoặc,‘Vâng,tôithấycómộtvịtríchoanh,anhvẫncóviệclàm,thôiđừnglonữa.’Chúngtôikhôngmuốnnềnvănhóacủamìnhbịchếtvìhàngngànvếtdaocắt.”[98]

Đểmọingườimònmỏitrongsựhòainghikéodàihàngnăm,hàngtháng,lấyđithờigianquýbáucủamọingười,thayvìhọcóthểbắtđầuởmộtnơikhác,trongkhicuốicùnghọcũngkhôngthểhòanhậpởđâyđược,nhưvậymớilàtànnhẫn.Giảiquyếtngaytừđầuvàđểmọingườitiếptụccuộcsốngmớicủahọ,đólàkhắcnghiệt.

NóinhưvậykhôngcónghĩalàviệcmualạiCrockerlàchuyệnđơngiản.Đuổiviệchàngngànngườikhônghềlàchuyệndễchịu,nhưngtronggiaiđoạnluậtlệmớihàngtrămngànngườiđãmấtviệc.Tuyvậy,cũngcầnlưuýhaiđiểm.Thứnhất,WellsFargosathảiíthơnngânhàngđốitrọngcủahọ,BankofAmerica.[99]Thứhai,nhómđiềuhànhcấpcaotrung,baogồmcảnhữngnhàđiềuhànhcấpcaotrungcủaWellsFargo,nếutínhtheotỉlệphầntrăm,chịuhậuquảnhiềuhơnnhómnhânviêncấpthấptrongquátrìnhsátnhập.[100]Sựkhắcnghiệttrongcáccôngtynhảyvọtđượcápdụngtrướchếttừcấpcao,tậptrungvàonhữngngườinắmtráchnhiệmnhiều.

Khắcnghiệttrongcácquyếtđịnhnhânsựnghĩalàtrướchếtphảikhắcnghiệttrongcácquyếtđịnhnhânsựcấpcaonhất.Thựctếtôingạilànhiềungườisẽdùngkháiniệm“khắcnghiệtvớiconngười”nhưmộtlýdođểthỏaimáisathảimọingườinhằmnângcaohiệusuất.Tôicóthểnghehọbiệnhộ:“Tôibiếtviệcnàyrấtkhó,nhưngchúngtôibuộcphảikhắcnghiệt.”Tôiphảicongườilại.Vìsựthậtkhôngchỉcónhữngngườitốt,siêngnăngsẽbịđauđớntrongquátrìnhnày,màthậtranhữngchiếnthuậtnàyhòantòanđingượclạiquátrìnhgiữkếtquảcaovàbềnvững.Cáccôngtynhảyvọtítkhisửdụngchiếnthuậtcắtgiảmnhânsự,vàkhôngbaogiờsửdụngbiệnphápnàynhưlàchiếnlượcchính.NgaycảtrongtrườnghợpcủaWellsFargo,sốnhânviênhọcắtgiảmtronggiaiđoạnchuyểnđổichỉbằngmộtnửacủaBankofAmerica.

Sáutrongsốmườimộtcôngtynhảyvọtkhônghềcắtgiảmnhânsựtrongvòng10nămtrướcthờiđiểmnhảyvọtđếnmãisaunăm1998,vàbốncôngtykhácchỉcắtgiảmmộtđếnhailần.

Ngượclại,chúngtôinhậnthấycáccôngtyđốitrọngcắtgiảmnhânsựnămlầnnhiềuhơncáccôngtynhảyvọt.Mộtsốcôngtyđốitrọngmắcphảicănbệnhkinhniênphảicắtgiảmnhânsựvàtáicấutrúccôngty.[101]

Nếubạnnghĩcáchkhởiđộngquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạilàphảitựdochặtchémtrênsốngườilàmviệcsiêngnăng,thìđólàmộtsailầm,mộtsailầmkhủngkhiếp.Táicấutrúccôngtyliêntụchaysathảivôtộivạkhôngbaogiờnằmtrongmôhìnhtừtốtđếnvĩđại.

Khắcnghiệtnhưthếnào?

Chúngtôiđãrútrađượcbanguyêntắckỷluậtthựchànhtrongquátrìnhnghiêncứukhắcnghiệtvànhẫntâm.

Mộttrongnhữngluậtbấtbiếncủakhoahọcquảntrịlà“Luật

Packard”(ChúngtôiđặttênnàyvìchúngtôipháthiệntrongcuộcnghiêncứutrướcvềDavidPackard,nhàđồngsánglậpHewlett-Packard).Luậtphátbiểunhưsau:Khôngcôngtynàocóthểliêntụctăngdoanhthunhanhhơnkhảnăngtuyểndụngđúngngườiđểthựchiệnsựtăngtrưởngnàymàvẫncóthểpháttriểnthànhmộtcôngtyvĩđại.Nếutỉlệtăngtrưởngdoanhthucứliêntụccaohơntỉlệtuyểndụngnhânsự,đơngiảnlàbạnsẽkhôngthểxâydựngđượcmộtcôngtyvĩđại.

Nhữngngườixâydựngcôngtyvĩđạihiểurõràngrằngnútthắtquantrọngtrongquátrìnhpháttriểncôngtykhôngphảilàthịtrường,haycôngnghệ,haysựcạnhtranh,haysảnphẩm.Cómộtthứvượtquatấtcả:khảnăngtuyểnngườivàgiữđượcđủsốngườithíchhợp.

ĐộingũlãnhđạotạiCircuitCitylàngườihiểurõluậtPackard.Cáchđâyvàinăm,mộtngàysaulễGiángsinh,khitôiđangláixequanhSantaBarbara,tôipháthiệnramộtđiềukhácbiệttạicáccửahàngCircuitCity.Cáccửahàngkhácđềugiăngcácbảnghiệuhaybiểungữchàođónkháchhàng:“Luôncógiátốtnhất”haylà“Salesaulễ”,haylà“CơhộimuahàngsauGiángsinhtốtnhất”,haytươngtựnhưthế.NhưngtạiCircuitCitythìkhông.Biểungữhọgiăngmangdòngchữ:“Luônluôntìmkiếmngườigiỏinhất.”

TấmbảngnàylàmtôinhớlạibuổiphỏngvấnWalterBruckart,phóTổnggiámđốctronggiaiđoạnchuyểnđổi.Khiđượchỏivềnămyếutốhàngđầuđónggópvàoquátrìnhchuyểnđổitừtầmthườngsangxuấtsắc,Bruckartđãphátbiểu:“Thứnhấtlànhânsự.Thứhailànhânsự.Thứbalànhânsự.Thứtưlànhânsự.Thứnămlànhânsự.Phầnlớnsựchuyểnđổithànhcônglàdochúngtôicókỷluậttrongviệctuyểnđúngngười.”BruckartkểlạimộtcuộcnóichuyệnvớiTổnggiámđốcAlanWurtzeltronggiaiđoạntăngtrưởngbùngnổtạiCircuitCity:“‘Alan,tôithậtquáchánngánviệcphảitìmchođúngngườiđểtrámvịtrínàyhayvịtríkia.Đếnlúcnàothìtôiphảithỏahiệpđây?’Alantrảlờikhôngchútdodự:‘Anhkhôngđượcthỏahiệp.Chúngtasẽtìmcáchkháctrongkhichờđợituyểnđượcđúngngười.’”[102]

MộttrongnhữngđiểmkhácbiệtgiữaAlanWurtzeltạiCircuitCityvàSydneycoopertạiSilolàWurtzeldànhnhiềuthờigiantrongnhữngnămđầuđểtìmchođúngngười,cònCooperdànhđến80%

quỹthờigiantìmđúngcửatiệmđểmualại.[103]MụctiêuđầutiêncủaWurtzellàxâydựngmộtđộingũlãnhđạogiỏinhất,chuyênnghiệpnhấttrongngành;mụctiêuđầutiêncủaCooperlàtăngtrưởngnhanhđếnmứccóthể.CircuitCityđặttrọngtâmvàoviệctuyểnđúngngườitừtrênxuốngdưới,từngườigiaohàngđếncácphóTổnggiámđốc;Silolạinổitiếngkhôngthểlàmđượcnhữngviệccănbảnnhưgiaohàngmàkhônglàmhỏngsảnphẩm.[104]TheolờiphátbiểucủaDanRexingertạiCircuitCity:“Chúngtôinóivớihọ:‘CácanhlàđiểmtiếpxúccuốicùnggiữakháchhàngvàCircuitCity.Chúngtôisẽtrangbịchocácanhđồngphục.Chúngtôiyêucầucácanhphảisạchsẽ,thơmtho.Cácanhphảilànhữngngườichuyênnghiệp.’Cáchchúngtôitiếpxúcvớikháchhàngkhigiaohàngđãthayđổiđếnmứcđángkinhngạc.Chúngtôithườngnhậnđượcnhữnglờicảmơnvìnhữngngườigiaohàngđãđốixửlịchsựvớihọ.[105]NămnămtừkhiAlanWurtzelnhậnchức,CircuitCityvàSilocùngápdụngmộtchiếnlược(tứclàcùngmộtcâutrảlờichocâuhỏi‘cáigì’),nhưngCircuitCitythìlênnhưdiềugặpgió,vượtquathịtrườngcổphiếuchung18,5lầntrongvòng15nămtừthờiđiểmchuyểnđổi,trongkhiđóSilolênxuốngthấtthườngvàcuốicùngbịmộtcôngtynướcngòaimualại.Cùngmộtchiếnlược,khácnhânsự,kếtquảhòantòankhácbiệt.[106]

Ngaylúcbạnnhậnthấymìnhcầnquảnlýchặthơnmộtngườinàođó,tứclàbạnđãphạmmộtsailầmtrongquátrìnhtuyểndụng.Hướngdẫn,chỉdạy,địnhhướnglànhữngđiềuphảilàm.Nhưngkhôngbaogiờcóchuyệnquảnlýchặtchẽ.Chúngtađãtừngtrảiquahaytậnmắtquansátnhữngtrườnghợpsau:Chúngtatuyểnlầmmộtngười,vàbiếtrõđiềunày.Nhưngchúngtachờđợi,chúngtachầnchừ,chúngtathửnhiềucách,tạocơhộithứbathứtư,chúngtahivọngtìnhhìnhsẽthayđổi,chúngtadànhthờigianđểquảnlýngườiđó,chúngtalậpranhữnghệthốngđểhỗtrợchonhữngđiểmyếucủangườiđó,vànhiềuhànhđộngtươngtự.Nhưngtìnhhìnhkhônghềcảithiện.Khichúngtavềnhà,chúngtanhậnthấysứclựccủamìnhbịdànhđểsuynghĩ(haychiasẻvớingườithân)vềngườiđó.Tệhạihơn,thờigianvàcôngsứcchúngtadànhchongườiđóđãlấyđisứclựccủatathayvìdànhchopháttriểnvàlàmviệcvớinhữngcon

ngườiphùhợp.Chúngtacứbịhànhhạnhưthếchođếnkhingườiđótựđộngnghỉviệc(thật…maymắnquá!),haycuốicùngchúngtacũngphảihànhđộng(tacũngthậtmừngchomình).Tronglúcđó,nhữngngườigiỏicủachúngtatựhỏi“Saolâuthếmà(sếp)khônghànhđộng?”

Dodựđểngườikhôngphùhợpvẫnlàmviệclàkhôngcôngbằngvớinhữngngườiphùhợp,vìrõrànghọphảibùđắpchonhữngthiếusótcủangườikia.Tệhơnlàđiềunàycóthểđẩynhữngngườiphùhợprađi.Nhữngngườilàmviệchiệuquảvềbảnchấtcảmthấyđượckhíchlệtừhiệusuấtcao,khihọthấynỗlựccủamìnhbịcảntrởvìphảigánhthêmphầncủangườikhác,dầndầnhọsẽcảmthấybấtmãn.

Nhưngdodựmàkhônghànhđộngcũnglàkhôngcôngbằngvớingườiphảirađi.Bởivìcứmỗiphútbạnchophépngườiđótiếptụcngồiởchiếcghếmàbạnbiếtchắclàkhôngphùhợp,bạnđãđánhcắpđimộtphầncuộcsốngcủahọ,thờigiannàyhọcóthểdànhđểtìmmộtnơithíchhợpmàhọcóthểpháthuyhếtmình.Thậtra,nếuchúngtathànhthậtvớibảnthân,chúngtasẽthấyviệcmìnhgiữngườikhôngphùhợplạikhôngphảivìchúngtaquantâmtớihọmàchỉvìsựthuậntiệncủachúngta.Họđanglàmviệccũngtạmđược,vànếuphảitìmngườithaythếhọthìsẽrấtnhiêukhê,nênchúngtalàmngơ.Hoặclàchúngtanhậnthấygiảiquyếtvấnđềnàyquáphứctạpvàkhôngdễchịuchútnào.Vàthếlàđểtránhchomìnhkhỏiáplực,thiếuthoảimái,chúngtacứchờđợi.Chờđợi.Vàchờđợi.Tronglúcđó,nhữngngườigiỏinhấtcủatavẫnđangtựhỏi:“Baogiờthìhọsẽgiảiquyếtvấnđềnàyđây?Chuyệnnàycònkéodàiđếnbaolâunữa?”

NhờnhữngdữliệutrongBảnbáocáothôngtindoanhnghiệpcủaMoody,chúngtôiđãcóthểxemxétquyluậtthayđổinhânsựởlãnhđạocấpcao.Chúngtôikhôngtìmthấysựkhácbiệtgiữasốngườirađigiữanhữngcôngtynhảyvọtvàcôngtyđốitrọng.Sựkhácbiệtnằmởquyluậtrađi.[107]

Nhữngcôngtynhảyvọtthểhiệnquyluậttráidấuởlãnhđạocấpcao:hoặclàởlạivớichuyếnxetrongsuốtthờigiandài,hoặclàrađitrongvộivã.Nóicáchkhác,cáccôngtynhảyvọtkhôngcónhiềungườirađihơn,màlàrađitốthơn.

Cácnhàlãnhđạocôngtynhảyvọtkhôngtheođuổimôhìnhquản

trị“thửnhiềungười,chọnmộtngười”.Thayvàođó,họápdụngphongcáchsau:“HãydànhthờigiankhắcnghiệttuyểnnhữngngườiA+ngaytừđầu.Nếuchúngtalàmđúng,chúngtasauđósẽlàmmọithứđểgiữhọởlại.Nếuchúngtachọnsai,chúngtaphảiđốidiệnthựctếđểcóthểtiếptụclàmviệcvàhọcũngcóthểtiếptụccuộcđờihọ.”

Tuyvậy,cácnhàlãnhđạonhảyvọtkhôngbaogiờvộivãđưaralờinhậnxét.Thườngthìhọdànhnhiềusứclựcđểquyếtđịnhliệuhọcótuyểnngườisaivịtríkhôngtrướckhikếtluậnrằngmìnhtuyểnnhầmngười.KhiColmanMocklertrởthànhTổnggiámđốccủaGillette,ôngkhônghềsathảingườivôtộivạkhỏichuyếnxe.Thayvàođó,ôngdànhtrọn55%thờigiancủamìnhtrongvònghainămđầutiênnhậmchứcthínghiệmvớinhómđiềuhành,chuyểnđổivịtrícủa38ngườitrongsố50ngườichứccaonhất.Mocklernhậnxét:“Mỗiphútdànhrađểđặtđúngngườiđúngviệcsẽtiếtkiệmđượchàngtuầnsaunày.”[108]Tươngtự,AlanWurtzelcủacôngtyCircuitCityđãgửichúngtôimộtláthưsaukhiđọcxongbảnthảochươngnày,trongđóôngnhậnxét:

Quanđiểmcủaanhvề“tuyểnđúngngườichochuyếnxe”khácvớinhữngcôngtyđốitrọnglàhoàntoànđúng.Cómộthệquảcũngrấtquantrọng.Tôiđãdànhrấtnhiềuthờigiansuynghĩvàtranhluậnvềaingồichỗnàotrênchuyếnxe.Tôigọiquátrìnhnàylà“đặtnhữngcáinútvuôngvàolỗvuông,vàđặtnúttrònvàolỗtròn”…Thayvìsathảinhữngngườitrungthựcvàcókhảnăngnhưngkhôngđạthiệusuấtcao,tốthơnnênluânchuyểnhọquanhữngvịtríkháctừhaiđếnbalầnđểhọcócơhộithểhiện.

Bạncầncóthờigianđểbiếtchắcmộtngườibịđặtsaichỗhayhòantoànkhôngthíchhợpvàphảirađi.Dùthếnàođinữa,khicácnhàlãnhđạonhảyvọtbiếthọphảilàmchomộtngườinàođóthayđổi,họsẽhànhđộngngay.

Nhưnglàmsaobạnbiếtkhinàobạnbiết?Haicâuhỏisausẽgiúpbạn.Thứnhất,nếuđâylàmộtquyếtđịnhtuyểnngười(chứkhôngphảilàquyếtđịnh‘liệungườinàycóphảirađihaykhông?’),liệubạncótuyểnngườinàykhông?Thứhai,nếungườinàyđếngặpbạnđểnóirằnghọmuốnrađiđểtheođuổimộtcơhộimớitốthơn,liệubạnsẽcảmthấyrấtthấtvọnghaytronglònglấylàmmừngrỡ?

Nguyêntắckỷluật3:Giaochongườigiỏinhấtcơhộitốtnhất,đừnggiaohọrắcrốilớnnhất.

Vàođầunhữngnăm1960,R.J.ReynoldsvàPhilipMorrisđềutrôngchờvàodoanhthutừthịtrườngnộiđịa.QuanđiểmcủaR.J.Reynoldsvềkinhdoanhquốctếnhưsau:“NếucóaiđótrênthếgiớimuốnmuaCamel,hãyđểhọliênlạcvớichúngta.”[109]JoeCullmancủaPhilipMorrislạicócáchnghĩkhác.Ôngxácđịnhthịtrườngquốctếlàcơhộitốtnhấtvàduynhấtđểpháttriểnlâudài,mặcdùthựctếlúcđócôngtychỉcóchưatới1%doanhthutừthịtrườngquốctế.

Cullmanđãsuynghĩvềmộtchiếnlượctốtnhấtđểpháttriểncáccôngtytrênthếgiớivàcuốicùngđãđiđếnmộtcâutrảlờituyệtvời:Vấnđềkhôngphảilàcáigì,màlàai.Ôngđưavịgiámđốcsố1củamình,GeorgeWeissman,lúcđóđangquảnlýthịtrườngnộiđịa,sangquảnlýthịtrườngquốctế.Vàothờiđiểmnày,thịtrườngquốctếcủaPhilipMorrisgầnnhưbằngkhông,tấtcảchỉbaogồmmộtbộphậnxuấtkhẩunhỏ,mộtcuộcđầutưkhôngthànhcôngtạiVenezuela,mộtđầutưkháctạiAustralia,vàmộtsốcơsởkinhdoanhnhỏtạiCanada.MộtđồngnghiệpcủaWeissmanchobiết:“KhiJoechuyểnGeorgesangphụtráchthịtrườngquốctế,rấtnhiềungườitựhỏikhôngbiếtGeorgeđãlàmgìsai.”[110]CònWeissmanthìnói:“Tôikhôngbiếtmìnhbịchorarìa,bịnémxuốngđất,haybịnémquacửasổnữa.Mớihômquatôiđangđiềuhành99%côngty,hômnaychỉcòn1%haythậmchííthơnnữa.”[111]

Vậymà,nhưtạpchíForbesnhậnxét20nămsau,quyếtđịnhcủaCullmanđưaWeissmansangphầncôngviệcnhỏnhấttrongcôngtylàmộtquyếtđịnhthiêntài.Tinhtếvàtaonhã,WeissmanlàngườihòantòanthíchhợpđểpháttriểnthịtrườngchâuÂu,vàôngđãđưathịtrườngquốctếthànhbộphậnlớnnhấtvàpháttriểnnhanhnhấttrongcôngty.Sựthậtlà,dướiquyềnđiềuhànhcủaWeissman,Marlborotrởthànhnhãnhiệuthuốclábánchạynhấttrênthếgiớibanămtrướckhinótrởthànhnhãnhiệusố1trênthịtrườngMỹ.[112]

TrườnghợpR.J.ReynoldsvàPhilipMorristhểhiệnmộtmôhìnhchung.Nhữngcôngtynhảyvọtthườngxuyênđặtnhữngngườigiỏinhấtvàocơhộitốtnhất,chứkhônggiaochohọrắcrốinghiêmtrọngnhất.Cáccôngtyđốitrọnglạithíchlàmđiềungượclại,màkhônghiểurằnggiảiquyếtrắcrốichỉgiúpbạntrởnêntốt,chỉcópháttriểncơhộimớigiúpbạntiếnđếnvĩđại.

Nguyênlýnàyđưađếnmộthệquảquantrọng:Khibạnquyếtđịnhbánđirắcrốicủamình,đừngbánluônnhữngconngườituyệtvờicủamình.Đâylàmộttrongnhữngbímậtcủasựthayđổi.Nếubạntạodựngmộtnơimàngườigiỏibaogiờcũngđượcđảmbảomộtvịtrítrênchuyếnxe,họsẽdễdàngủnghộviệcbạnthayđổihướngđi.

Vídụ,khiKimberly-Clarkbáncácnhàmáy,DarwinSmithđãnóirấtrõ:Côngtyđangloạibỏngànhkinhdoanhsảnxuấtgiấy,nhưngchúngtôivẫngiữnhữngngườigiỏinhấtởlại.DickAuchtergiảithích:“Rấtnhiềungườitrongsốchúngtôiđãlớnlêncùngvớingànhsảnxuấtgiấy.Rồibỗngdưngchiếc“vươngmiện”nàybịbánđi,vàchúngtôitựhỏi‘Tươnglạimìnhsẽrasao?’VàDarwinnói:‘Chúngtacầntấtcảcácgiámđốctàinăng.Chúngtasẽgiữhọlại.’[113]Mặcdùnhữngvịgiámđốcnàycórấtítkinhnghiệmtrongngànhhàngtiêudùng,Smithđãchuyểntấtcảnhữngngườigiỏitrongviệcsảnxuấtsanglàmviệctrongngànhhàngtiêudùng.

ChúngtôiđãphỏngvấnDickAppert,mộtnhàđiềuhànhcấpcaođãlàmviệchầuhếtthờigiantạibộphậnsảnxuấtgiấycủaKimberly-Clark,chínhlàbộphậnbịbánđiđểtăngvốnchocôngtybướcvàocạnhtranhngànhhàngtiêudùng.Ôngđãnóivềquátrìnhchuyểnđổimộtcáchđầytựhàovàhàohứng;làmsaohọdámbánđứtcácnhàmáygiấy;làmsaohọnhìnthấytrướcđểloạibỏngànhkinhdoanhgiấyvàchuyểnsangngànhhàngtiêudùng;làmthếnàohọquamặtđượcProcter&Gamble.Ôngchobiết:“Tôichưahềtranhluậnvềquyếtđịnhgiảithểbộphậnsảnxuấtgiấycủacôngty.Chúngtôiđãbánđicácnhàmáygiấyvàolúcđó,vàtôihòantoànủnghộđiềunày.”[114]Hãydừnglạivàsuynghĩvềđiềunay.Nhữngngườiphùhợpmuốnlàmộtphầncủaviệcxâydựngmộtcáigìđóvĩđại,vàDickAppertnhậnthấyKimberly-Clarkcóthểtrởnênvĩđạibằngcáchbánđimộtphầncủacôngtymàôngđãlàmviệcởđócảđời.

TrườnghợpcủaPhilipMorrisvàKimberly-Clarkcònminhhọachođiểmcuốicùngtrongviệctuyểnđúngngười.Chúngtôinhậnthấytrongcáccôngtynhảyvọt,đặcbiệtlàtronggiaiđoạnchuyểnđổi,luôncómộtkhôngkhíCấpđộ5giữacácnhàlãnhđạo.ĐiềunàykhôngcónghĩalàmọithànhviêntrongnhómđềuđạtđượcCấpđộ5nhưDarwinSmithhayColmanMockler,màlànhữngthànhviênchínhtrongnhómđềuchuyểnthamvọngcánhânthànhthamvọngcủacôngty.Điềunàychothấycácthànhviêncótiềmnănglãnhđạo

Cấpđộ5,hayítnhấthọcũngcónănglựcquảnlýtheomộtphongtháithốngnhấtvớiphongcáchcủanhàlãnhđạocấpđộ5.

Cóthểbạnsẽtựhỏi:“ĐâulàsựkhácbiệtgiữamộtthànhviênnhómlãnhđạoCấpđộ5vàmộtngườilínhgiỏi?”Thànhviênnhómlãnhđạocấpđộ5khôngmùquángtuântheomệnhlệnh,vàbảnthânhọđãlàmộtnhàlãnhđạouylực,cótàinăngvàquyếttâmđểđưalĩnhvựcmìnhquảnlýthànhtốtnhấttrênthếgiới.Tuynhiên,mỗithànhviêncònphảicókhảnăngkếthợpnhữngđiểmmạnhnàyvớinhauđểthựchiệnnhữnggìcầnthiếtđưacôngtyđếnvĩđại.

Thựctếlàmộttrongnhữngyếutốquantrọngđểđưacôngtytừtốtđếnvĩđạinàycóvẻrấtnghịchlý.Bạncầnnhữngnhàđiềuhành,mộtmặt,phảibiếttranhluậnvàđấutranh,nhiềukhiđếnmứcbạolựcđểtìmracâutrảlờitốtnhất,nhưngmặtkhácphảichấpnhậnđoànkếtvìmộtquyếtđịnhchung,bấtkểmốiquantâmriêng.

MộtbàibáođãviếtvềPhilipMorrisdướithờiCullman:“Nhữngngườinàykhôngbaogiờđồngývớinhauvềbấtcứđiềugì,họtranhcãivớinhauvềmọithứ,họsẵnsàng‘giết’nhau,lôikéotấtcảmọingườivào,nhữngngườitàibấtkểchứclớnhaynhỏ.Nhưngmộtkhihọphảiđưaraquyếtđịnh,chắcchắnsẽđạtmộtquyếtđịnhcuốicùng.PhilipMorrislànhưvậyđấy.”[115]MộtnhàđiềuhànhtạiPhilipMorrischobiết:“Mặcdùhọtranhluậnvớinhaurấtgaygắt,họđềuluôntìmkiếmcâutrảlờitốtnhất.Cuốicùng,mọingườiđềuủnghộquyếtđịnh.Nhữngcuộctranhcãilàvìlợiíchcôngty,khôngphảivìlợiíchcánhân.”[116]

Bấtcứlúcnàotôigiảngvềcáckếtluậntừtốtđếnvĩđại,thếnàocũngcóngườinêulênvấnđềcáigiáphảitrảđểchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại.Haynóicáchkhác,liệucóthểxâydựngđượcmộtcôngtyvĩđạivàtậnhưởngđờisốngvĩđạicùnglúckhông?

Có.

Bímậtnằmchínhtrongchươngnày.

TôiđãtừngthamdựmộtcuộchộithảotạiHồngKôngcùngvớimộtnhàlãnhđạocấpcaocủaGillettevàvợông.Tronglúcnóichuyện,tôihỏiliệuhọcónghĩColmanMockler,vịTổnggiámđốcchịutráchnhiệmchínhtrongquátrìnhchuyểnđổicủaGillettetừtốtđếnvĩđại,cómộtđờisốngvĩđạikhông.HọkểvớitôirằngcuộcsốngcủaColmanxoayquanhbatìnhyêulớncủaông:giađình,Harvard,vàGillette.Ngaycảtronggiaiđoạnkhókhănvàcăngthẳngnhấtgiữacácvụmuabántrongnhữngnăm1980,vàmặcdùGillettecàngngàycàngmởrộngkinhdoanhrathịtrườngquốctế,Mocklervẫngiữđượcsựcânbằngtrongcuộcsống.Ôngkhônghềgiảmđinhiềuthờigiandànhchogiađình,hiếmkhilàmviệcquátrễhayvàocuốituần.Ôngvẫngiữthóiquencầunguyệnmộtcáchkỷluật.ÔngvẫntiếptụcthamgiatíchcựccáchoạtđộngcủahộiđồngquảnlýtrườngHarvard.[117]

KhitôihỏilàmsaoMocklercóthểthựchiệnđượcnhữngđiềunày,vịđiềuhànhchobiết:“Ồ,mọichuyệnkhôngđếnmứcquákhóđốivớiôngấyđâu.Ôngấyrấtgiỏitrongviệctậphợpnhữngngườiphùhợpquanhmình,vàđặtđúngngườivàođúngviệc,vàthếlàôngấykhôngcầnphảicómặtsuốtngàyđêm.ĐólàbíquyếtcủaColmanđểthànhcôngvàcânbằng.”VịđiềuhànhnàytiếptụcgiảithíchthêmrằngôngcũnghaygặpMocklerởtiệmbánđồphụtùng.“Ôngấythíchlăngxăngquanhnhà,sửachữacáinàycáikia.Ôngấydườngnhưlúcnàocũngcóthểthưgiantheokiểunày.”Bàvợcủavịnàycònnóithêm:“KhiColmanmất,chúngtôiaicũngđiđámtang,tôinhìnquanhvànhậnracănphòngtrànngậptìnhthương.Hầuhếtthờigianôngđượcsốngvớinhữngngườithươngyêuông,nhữngngườiyêuthíchcôngviệchọđanglàm,nhữngngườiyêuthươnglẫnnhau,ởcôngty,ởnhà,ởcáccôngviệctừthiện,bấtcứnơiđâu.”

Câunóinàynghequenquen,vìcómộtđiềugìđórấtriêngvềcácnhàlãnhđạonhảyvọtmàtôikhôngthểdiễntảđược.TrướckhikếtthúcbuổiphỏngvấnGeorgeWeissmancủaPhilipMorris,tôinhậnxét:“Khiôngnóivềquãngthờigianvớicôngty,cứnhưôngđangkểvềchuyệntìnhcủamình.”Ôngấycườivuivàbảo:“Đúngvậy.Ngòaicuộchônnhâncủatôirathìđâylàmộtmốitìnhnồngthắmtrongcuộcđờitôi.Tôikhôngnghĩcónhiềungườihiểuđượcnhữnggìtôinói,nhưngchắclànhữngđồngnghiệpcủatôisẽhiểu.”Weissmanvàmộtsốđồngnghiệplãnhđạokhácvẫngiữvănphòngcủamìnhtại

PhilipMorris,vàvẫnthườngghéquamặcdùđãvềhưutừlâu.MộthànhlanhtạitổnghànhdinhcủaPhilipMorrisđượcđặttênlà“cănphòngcủaphùthủyquákhứ”.[118]ĐâylàhànhlangnơiWeissman,Cullman,Maxwellvànhiềungườikhácthườngđến,đơngiảnchỉvìhọmuốndànhthờigianvớinhau.Tươngtựnhưvậy,DickApperttạicôngtyKimberly-Clarkcũngđãnóitrongcuộcphỏngvấn:“Trongsuốt41nămlàmviệctạiKimberly-Clark,chưacóainóivớitôiđiềugìkhôngphải.TôicảmơnChúatrongngàytôiđượctuyểnvàovìtôiđượclàmviệcvớinhữngngườituyệtvời.Nhữngngườigiỏivàtôntrọnglẫnnhau.”[119]

Thànhviêntrongnhómlãnhđạocôngtynhảyvọtthườngtrởthànhbạncủanhaulúcđóvàcảvềsau.Nhiềungườivẫngiữliênlạcvớinhausaunhiềunăm,nhiềuthậpkỷlàmviệcvớinhau.Nghehọnóivềgiaiđoạnchuyểnđổithậtấntượng,vìchodùđólànhữngngàyđentôihaycôngviệccóquálớnthìhọcũngđãcóthờigianvuivẻ.Họthỏaimáiởbênnhauvàmongmuốnđượcgặpgỡnhau.Rấtnhiềunhàlãnhđạonhảyvọtđãkếtluậnquãngthờigiancùnglàmviệctrongnhómchuyểnđổilàgiaiđoạnđángnhớnhấttrongđời.Mốiliênhệgiữahọđãvượtlêntrênsựtôntrọngdànhchonhau,đạtđếntìnhđồngchí.

Tuânthủtheonguyêntắc“conngườiđitrước”cóthểlàchiếccầunốigiữamộtcôngtyvĩđạivàmộtđờisốngvĩđại.Bởivìchodùchúngtađạtđượcnhiềuđiềuvĩđại,nhưngchúngtakhôngcóthờigiandànhchonhữngngườichúngtayêuquývàtôntrọng,chúngtakhôngthểcómộtđờisốngvĩđại.Nhưngnếuthờigiancủachúngtalàởbênnhữngngườichúngtayêuquývàtôntrọng–nhữngngườimàchúngtamuốnhọđichungchuyếnxevàkhôngbaogiờlàmchúngtathấtvọng–nghĩalàchúngtađãcómộtđờisốngvĩđại,bấtkểchuyếnxeđangđivềhướngnào.Nhữngngườiđếntừcôngtynhảyvọtmàchúngtôicódịpphỏngvấnrõràngyêuthíchnhữnggìhọlàm,chủyếulàvìhọyêuthíchnhữngngườihọcùnglàmviệcvớinhau.

•Cácnhàlãnhđạonhảyvọtbắtđầuquátrìnhchuyểnđổibằngcáchtìmngườiphùhợpmờilênchuyếnxetrước(vàmờingườikhôngphùhợpxuốngxe)rồisauđómớixemxétsẽđivềhướngnào.

•Điểmchínhcủachươngnàykhôngchỉlàtìmýtưởngtìmđúngngườivàonhóm.Điểmchínhlàphảiđặtcâuhỏi‘ai’lêntrướccácquyếtđịnh‘cáigì’–trướctầmnhìn,trướcchiếnlược,trướccấutrúcdoanhnghiệp,trướcchiếnthuật.Conngườiđitrước,côngviệctheosautrởthànhmộtkỷluậtkhắcnghiệt,đượcápdụngnhấtquán.

•Nhữngcôngtyđốitrọngthườngtheomôhình“thiêntàivớihàngngànngườigiúpviệc”–mộtlãnhđạothiêntàilàngườiđềratầmnhìnvàtuyểnmộtnhómnhữngngườigiúpviệccónănglựcđểthựchiệntầmnhìnnày.Môhìnhnàysụpđổngaykhingườilãnhđạorờibỏcôngty.

•Cácnhàlãnhđạonhảyvọtkhắcnghiệt,nhưngkhôngnhẫntâmtrongcácquyếtđịnhnhânsự.Họkhônglệthuộcvàoviệccắtgiảmviệclàmvàtáicấutrúccôngtynhưlàchiếnlượcđầutiênđểcảithiệnhiệusuất.Cáccôngtyđốitrọngsửdụngchiếnlượccắtgiảmnhânviênthườngxuyênhơn.

•Chúngtôikhámphábanguyêntắckỷluậtthựchiệnsựkhắcnghiệttrongcácquyếtđịnhnhânsự:

1.Khidodự,đừngvộituyển.Hãytiếptụctìmkiếm.(Hệquả:Mộtcôngtynêngiớihạnsựtăngtrưởngdựatrênkhảnăngtuyểnđượcđúngngười).

2.Khibạnthấymìnhcầnphảilàmthayđổimộtngười,hãyhànhđộngngay.(Hệquả:Trướchếtphảichắcchắnrằngbạnkhôngđặtmộtngườinàođósaivịtrí).

3.Giaochongườigiỏinhấtcơhộitốtnhất.Đừnggiaochohọrắcrốilớnnhất.(Hệquả:Nếubạnbánđicácrắcrốicủamình,đừngbánluônngườigiỏi).

•Độingũlãnhđạocôngtynhảyvọtbaogồmnhữngngườiluôntranhluậnhăngháiđểtìmracâutrảlờitốtnhất,nhưngluônđồng

tâmủnghộquyếtđịnh,khôngkểđếnlợiíchcánhân.

•Chúngtôikhôngtìmthấymốiliênhệnhấtquángiữachếđộlươngthưởngcholãnhđạovàquátrìnhchuyểnđổitừtốtlênvĩđại.Mụcđíchcủalươngthưởngkhôngphảilàđểkhíchlệhànhviđúngtừnhữngngườikhôngphùhợp,màlàđểtuyểndụngvàgiữchânnhữngngườiphùhợpngaytừđầu.

•Câungạnngữ“Conngườilàtàisảnquýgiánhất”khôngđúng.Tàisảnquýnhấtkhôngphảilàconngườimàlàconngườiphùhợp.

•Mộtngườiđượcđánhgiálàphùhợpphụthuộcvàotínhcáchcánhânvàcáctiềmnăngnhiềuhơnlàvàokiếnthức,họcvấnhaykỹnăng.

CHƯƠNGBỐN:ĐỐIMẶTSỰTHẬTPHŨPHÀNG(NHƯNGĐỪNGMẤT

NIỀMTIN)

Sailầmlớnnhấttronglãnhđạocônglàđưaranhữngniềmtinảođểrồibịcuốnđi.

WinstonS.Churchill

TheHingerofFate[120]

Trongnhữngnămđầu1950,côngtyGreatAtlanticvàPacificTea,đượcnhiềungườibiếtđếnnhưA&P,làcôngtybánlẻlớnnhấttrênthếgiớivàlàmộttrongnhữngcôngtylớnnhấttạiMỹ,cólúcchỉđứngsauGeneralMotorsvềmặtdoanhthuhàngnăm.[121]Kroger,ngượclại,chỉlàmộtchuỗicửahàngtạphoákhôngcógìđặcbiệt,nhỏchỉbằngphânnửaA&P,vàkếtquảhoạtđộngcònlâumớiđuổikịpthịtrườngchung.

Thếrồivàothậpniên1960,A&PbắtđầusasúttrongkhiKrogerbắtđầuxâydựngnềntảngđểchuyểnđổithànhmộtcôngtyvĩđại.Từ1959đến1973,cảhaicôngtyđềuđisauthịtrường,tuyKrogercóhơnA&Pmộtchút.Sauđó,cảhaicôngtypháttriểntheohaihướng,vàtrongvòng25nămkếtiếp,Krogerđãtạolợinhuậntíchluỹgấp10lầnthịtrườngchungvà80lầncaohơnA&P.

Làmthếnàotìnhhìnhlạixoaychuyểnđángkinhngạcnhưthế?VàtạisaomộtcôngtyvĩđạinhưA&Plạisasútđếnthế?

A&Pcómộtmôhìnhhoạtđộnghoànhảotrongnửađầuthếkỷ20,khimàhaicuộcchiếntranhthếgiớivàcuộckhủnghoảngkinhtếđãtạomộtnướcMỹtiếtkiệm;cáccửahàngđồdùngbánđầynhữngmónhàngtạphoárẻtiền.Nhưngtrongnửasauthếkỷ20,ngườiMỹtrởnêngiàucóvàthayđổi.Họmuốnnhữngcửahàngđẹphơn,lớnhơn,bàynhiềumặthàngđểlựachọnhơn.Họmuốnbánhmìphảinóngmớiralò,hoaphảitươi,thứcănphảitốtchosứckhoẻ,nôngsảnphảitươingon,thuốccảm,45nhãnhiệungũcốckhácnhau.Họ

muốnnhữngsảnphẩmkhônggiốngai,nhưnămloạigiá(mầmđậu)mắctiềnkhácnhau,cácloạihỗnhợpprotein,haycácloạicâythuốcTrungHoa.Thậmchíhọcònmuốnthựchiệncácgiaodịchngânhàngvàđượctiêmchủngbệnhcúmtronglúcđimuasắm.Nóitómlại,họkhôngmuốnđếncửahàngtạphoánữa.Họmuốnđisiêuthị,mộtsiêuthịthậthoànhtráng,nơiphụcvụtấtcảmọithứ,cóchỗđậuxe,giárẻ,lốiđisạchsẽ,vàthậtnhiềuquầytínhtiền.

Ghichú:

1. ThờiđiểmchuyểnđổicủaKrogerxảyratrongnăm1973.2. Sơđồthểhiệngiátrị1USDđầutưvào1-1-1959.3. Lợinhuậntíchlũy,cổtứctáiđầutư,tínhđến1-1-1973.

Cóthểbạnsẽngaylậptứcnghĩrằng:"NhưvậyA&Plàmộtcôngtylâuđờivớimộtchiếnlượcchỉthíchhợptrongmộtthờikhắcnhất

định.Khithờithếthayđổivànhữngcôngtykhácmớithànhlậpnhanhnhẹnnắmbắtsởthíchkháchhàng,nókhôngtheokịpnữa.Vậythìcógìhay?

Điềuthúvịlàđây:CảhaicôngtyKrogervàA&Pđềucótruyềnthốnglâuđời(Krogerđã82tuổi,vàA&P111tuổi)khibướcvàothậpniên70;cảhaiđềucùngđầutưgầnnhưtoànbộvàocáccửahàngtạphoátruyềnthống;cảhaiđềucóthếmạnhngoàinhữngkhuvựcđangpháttriểntrênnướcMỹ;cảhaiđềubiếtrõthếgiớibênngoàiđangthayđổinhưthếnào.Nhưngchỉcómộtcôngtychấpnhậnđốiđầusựthậtphũphàngvàthayđổihoàntoànhệthốngcủahọđểthíchứng;côngtycònlạichọnphươngcáchgiảlơ,"rúcđầuvàocát"vàthấtbạisauđó.

Năm1958,tạpchíForbesgọiA&Plà"Vươngquốcẩnsĩ"đượcđiềuhànhbằngquyềnthốngtrịcủamộthoàngtửgiànua.[122]RalphBurger,ngườikếnhiệmanhemnhàHartford(nhàsánglậpvươngquốcA&P),tìmcáchbảovệtốiđahaiđiều:lợitứcbằngtiềnmặtchoquỹgiađình,vàlịchsửsángchóicủaanhemnhàHartford.TheolờimộtgiámđốctạiA&P,BurgertựchomìnhlàhiệnthâncủaôngJohnHartford,đếnmứccònmangtrênveáomộtbônghoađượcngắttừnhàtrồnghoacủaHartford.Ôngcốgắngthựchiện,bắtkểsựphảnđối,nhữnggìôngnghĩJohn(Hartford)sẽbằnglòng."[123]Burgerápdụngcáchsuynghĩ"ÔngHartfordsẽlàmgìtrongtrườnghợpnày"vàocácquyếtđịnh,sốngtheophươngchâm"Bạnkhôngthểtranhcãivớimộtlịchsửhàngtrămnămthànhcông."[124]Sựthậtlà,nhờvàoBurger,ôngHartfordvẫntiếptụclàmộtthếlựcnắmquyềntrongHộiđồngquảntrịtronggần20năm,nếukhôngkểđếnviệcôngđãmấttừlâu.[125]

Khicácsựthậtphũphàngvềsựbấthợplýgiữamôhìnhtrongquákhứvàthếgiớiđangthayđổingàycànghiệnrõ,A&Plạicàngcốchốnglạinhữngsựthậtnàyđếnmứcmùquáng.Mộtlần,côngtyquyếtđịnhmởmộtcửahàngmớimangtênTheGoldenKey,mộtthươnghiệuđộclập,nơihọcóthểthínghiệmcácphươngthức,môhìnhmớivànắmbắtýthíchcủangườitiêudùng.[126]CửahàngnàykhôngbáncácsảnphẩmmangnhãnhiệuA&P,nóchophépngườiquảnlýcửahàngnhiềuquyềnhànhhơn,thínghiệmđưaracácngànhhàngmớivàsángtạo,vàbắtđầupháttriểntheohướngcửahànghiệnđại.

NhữngcácnhàlãnhđạoA&PđãquyếtđịnhnhưthếnàovềTheGoldenKey?

Họkhôngthíchcâutrảlờimànóđưara,thếlàhọquyếtđịnhđóngcửahàng.[127]

A&Pbắtđầuđitheomôhìnhthayđổitừchiếnlượcnàyđếnchiếnlượckhác,lúcnàocũngmuốntìmmộtgiảiphápđơngiảnchocácvấnđềcủahọ.Họtổchứccácbuổinângcaotinhthần,tungracácchươngtrình,chạytheocácmốtnhấtthời,sathảiTổnggiámđốc,thuêmớiTổnggiámđốc,rồilạisathảiTổnggiámđốc.Họgiớithiệumộtchínhsáchmàmộtngườitrongngànhgọilà"chínhsáchđấtkhôcằn",mộtchiếnlượcgiảmgiátốiđađểgiànhthịphần,nhưngkhônghềquantâmđếnsựthậtcănbảnlàngườitiêudùngkhôngquantâmgiárẻ,họmuốnmộtloạicửahàngkhác.[128]Giảmgiákéotheocắtgiảmchiphí,dẫnđếncáccửahàngcàngxuốngcấpvàdịchvụcànggiảm,vàlạicàngđuổikháchhàngrakhỏicửa,từđólợinhuậncànggiảm,vàthếlàcáccửahàngcàngdơbẩnvàdịchvụcàngkém.MộtgiámđốccũcủaA&Pphátbiểu:"Saumộtthờigian,mọithứcàngchấtchồnglênnhau.Chúngtôikhôngchỉcóbụi,chúngtôicóbụibẩn."[129]

Trongkhiđó,Krogerápdụngmôhìnhhoàntoànkhác.Krogercũngthựchiệncáccuộcthínghiệmtrongnhữngnăm1960đểthửýtưởngvềmộtcửahàngthậtlớn.[130]Đếnnăm1970,nhómđiềuhànhKrogerđiđếnmộtquyếtđịnhkhôngthểtránhkhỏi:Cửahàngtạphoátheokiểucũ(lúcđómanglại100%doanhthuchoKroger)rồisẽđiđếntuyệtchủng.KhôngnhưA&P,Krogerchấpnhậnsựthậtnàyvàhànhđộng.

SựtăngtrưởngcủaKrogerthậtđơngiảnvàdễhiểu,đếnvớimứckhôngthểtinđược.Trongcáccuộcphỏngvấnvớichúngtôi,LyleEveringhamvàngườitiềnnhiệmJimHerring(nhữngvịTổnggiámđốctronggiaiđoạnchuyểnđổithenchốt)tỏrarấtlịchsựvàthiệnchí,nhưngcũnghơibựcmìnhvìcáccâuhỏicủachúngtôi.Đốivớihọ,mọithứquáđơngiản.KhichúngtôiyêucầuEveringhamlấy100điểmchiacho5yếutốhàngđầutrongquátrìnhchuyểnđổi,ôngnói:"Tốithấycâuhỏinàyhơikhóhiểu.Cănbảnlàchúngtôinghiêncứukỹlưỡng,vàdữliệuchothấyrấtrõ:Cáccửahàngkếthợplớnlà

đườngđếntươnglai.Chúngtôicũngnhậnthấyrằngmìnhphảiđạtvịtrísố1hoặcsố2trongmỗithịtrường,nếukhôngsẽphảiphásản*.Dĩnhiênbanđầuchúngtôicũngcảmthấynghingờ.Nhưngmộtkhiđãnhìnvàocácsốliệu,chúngtôikhôngcònnghingờgìvềchuyệnphảilàm.Vàthếlàchúngtôithựchiệnthôi."[131]

Krogerquyếtđịnhloạibỏ,thayđổi,hoặcthaythếmỗicửahàngvàrútluikhỏimọivùngkhôngphùhợpvớixuthếmới.Cảmộthệthốngsẽbịthayđổitừtrongrangoài,tấtcảmọicửahàng,mọikhuphố,mọithànhphố,mọitiểubang.Đếnnhữngnămđầu1990,Krogerđãxâydựnglạihoàntoànhệthốngtheomôhìnhmớivàthẳngtiếnđếnvịtrísố1vềchuỗicửahàngtạphoátrênnướcMỹ,vàhọđãđạtđếnvịtrínàyvàonăm1999.[132]TrongkhiđóA&Pvẫncòngiữhơnnửaphânsốcửahàngcủahọtheomôhìnhthậpniên1950vàngàycàngsasút,trởthànhtàndưcủamộtthểchếmộtthờivangbóngcủangườiMỹ.[133]

*Nênnhớđâylàvàođầuthậpniên1970,gầnmộtthậpniêntrướckhikháiniệm"số1,số2,hoặcrútlui"đượcchậpnhậnrộngrãi.Kroger,cũngnhưnhữngcôngtynhảyvọtkhác,đãpháttriểnýtưởngnàythôngquaviệcquansátnhữngcôngtynhảyvọtkhác,đãphátbiểuýtưởngnàythôngquaviệcquansátnhữngthôngtinngaytrướcmắt,chứkhôngchỉđisaucácxuhướng,vàhiệntượngđãđượcđượcnhữngngườikhácthiếtlập.Điềuthúvịlàhơnphânnửacáccôngtynhảyvọtđềucóhiểubiếtvềkháiniệm"số1,số2"trướckhinótrởthànhmộtphongtràotrongquảntrị.

SỰTHẬTTỐTHƠNGIẤCMƠ

Mộttrongnhữngchủđềquantrọngtrongcuộcnghiêncứucủachúngtôilàkếtquảnhảyvọtđếntừmộtloạtnhữngquyếtđịnhđúngđắn,đượcthựchiệnnghiêmtúcvàtạonềntảngchonhau.Dĩnhiên,khôngphảicôngtynhảyvọtlàluôncónhữngquyếtđịnhhoànhảo.Nhữngnhìnchung,họđưaranhiềuquyếtđịnhđúnghơnlàquyếtđịnhsau,vàhọđưaranhiềuquyếtđịnhđúnghơnsovớicôngtyđốitrọng.Vàđiềuquantrọngnhất,đốivớinhữnglựachọnmangtínhquyếtđịnh,vídụnhưquyếtđịnhcủaKrogerdànhtoànbộnguồnlựcchuyểncảmộthệthốngsanghướngcửahànglớn,họchínhxácđếnphithường.

Điềunàykhiếnchúngtôiphảiđặtcâuhỏi.Phảichăngchúngtôi

đangtậptrungnghiêncứumộtdanhsáchcáccôngtyđượcthầnmaymắnmỉmcườikhicầnđưaraquyếtđịnh?Haylàcómộtđiềugìđókhácthườngtrongquátrìnhhoạtđộnggiúphọtăngmộtcáchđángkểtỉlệquyếtđịnhđúng?Câutrảlờilàcómộtđiềugìđókhácthường.

Cáccôngtynhảyvọtthểhiệnhaidạngđặctrưngcủatưtrưởngkỷluật.Điềuthứnhất,cũnglàtiêuđềcủachươngchínhlàhọđưaranhữngsựthậtphũphàngvàotoànbộquátrình.(Điềuthứhaichúngtôisẽnóiđếntrongchươngsau,đólàhọthiệtlậpmộtcơcấuthamkhảođơngiảnnhưnghiệuquả,phụcvụviệcraquyếtđịnh).VídụnhưtrườnghợpcủaKroger,khibạnbắtđầuvớimộtquyếttâmđánhgiátrungthựctìnhhình,nhữngquyếtđịnhđúngsẽthểhiệnđiềunày.Dĩnhiênlàkhôngphảilúcnàocũngthếnhưngítnhấtcũnglàtrongnhiềutrườnghợp.Ngaycảkhiquyếtđịnhkhôngtựnóthểhiệnquyếttâmđánhgiátrungthựctìnhhình,thìcómộtđiềuchắcchắn:Bạnkhôngthểđềramộtloạtnhữngquyếtđịnhđúngđắnmàtrướctiênkhôngđốimặtthựctế.Cáccôngtynhảyvọthoạtđộngtheonguyêntắcnày,còncáccôngtyđốitrọngthườngkhông.

LấyvídụPitneyvàAddressograph.Thậtkhótìmđượchaicôngtycócùngtìnhcảnhtrongcùngthờiđiểmlịchsử,nhưngsauđólạiđihaihướngkhácbiệtnhauđếnthế.Đếntậnnăm1973,haicôngtycócùngdoanhthu,lợinhuận,sốnhậnviên,vàlợinhuậncổphiếu.Cảhaicùngđạtvíthếgầnnhưđộcquyềnvớicùngsốkháchhàngvàđềuphảiđốimặtvớithựctếrõrànglàsẽmấtđộcquyền.[134](PitneyBoweshoạtđộngtrongngànhsảnxuấtmáyingiátemthư,Addressographsảnxuấtmáydậpđịachỉtrênthư).Đếnnăm2000,PitneyBowesđãbànhtrướngvới30.000nhânviênvàdoanhthuvượtquá4.000tỉđôla,cònAddressographsuytànchỉcòn670nhânviênvớidoanhsốíthơn100triệuđô.[135]Đốivớinhàđầutư,PitneyBowesvượtquaAddressograph3.581lần(đúngvậy,gấpbangànnămtrămtámmươibốnlần).

Năm1976,mộtnhàlãnhđạouytín,cótầmnhìntênlàRoyAshlênlàmTổnggiámđốcAddressoreph.Tựnhậnmìnhlàmột"nhàtậpđoàn",AshđãtừngxâydựngLittonbằngcáchthựchiệnnhiềuvụsátnhập,nhưngthờigiansaunàyLittoncũngđangđixuống.TheolờitạpchíFortune,AshmuốncùngAddressographnhưmộtbànđạpđểkhôiphụclạiuytínlãnhđạocủamìnhtrongmắtmọingười.[136]

Ashđềramộttầmnhìnchiếnlượcsẽthốngtrịngànhthiếtbịvănphòngtựđộng,mộtngànhkinhdoanhđangpháttriển,giốngnhưIBM,Xerox,Kodak.Đâychỉlàmộtkếhoạchtáobạođốivớimộtcôngtytrướcđâychỉthốngtrịngànhkinhdoanhdậpđịachỉtrênbaothư.[137]Sẽkhôngcógìsaitráikhiđưaramộttầmnhìnquámạohiểm,nếunhưAshkhôngquátintưởngvàocuộcchinhphụcviểnvôngđếnmức,theonhưtạpchíBusinessWeekghinhận,khôngchịunhìnnhậnrằngđãcónhữngbằngchứngcụthểchothấykếhoạchnàysẽkhôngthểthựchiệnđược,vànócókhảnăngkéotheocảcôngtysụpđổ.[138]Ôngvẫntiếptụctậnthulợinhuậntừcáckhuvựcsinhlãi,bỏrơingànhkinhdoanhchính,vàvungtiềnvàocanhbạcmàcơhộithắngrấtít.[139]

Saunày,khiôngđãbịđuổiviệcvàAddressographphảinộpđơnxinphásản(nhờvậymànólạigượngdậy),ôngvẫnkhôngchấpnhậnsựthậtvàphátbiểu:"Chúngtôithuamộtsốtrận,nhưngchúngtôivẫnđangthắngcuộcchiến."[140]ThựctếthìAddressographcònlâumớithắngcuộcchiến,vànhữngngườitrongcôngtyaicũngbiếtđiềunày.Tuynhiênsựthậtđãkhôngđượcquantâmchođếnkhiquámuộn.[141]MộtsốnhânvậtchủchốttrongAddressographđãrađivì

cảmthấychánnảnkhikhôngthểlàmchođộingũlãnhđạocấpcaohiểuđượcsựthật.

CólẽchúngtacũngnênkhenngợiAshvìđãcốgắngđưacôngtyđếnmộttầmcaomới.(Và,cũngnêncôngbằng,vìhộiđồngquảntrịAddressographđãbuộcôngthôiviệckhiôngchưacócơhộithựchiệnhoàntoàncáckếhoạchcủamình).NhưngdữliệutừrấtnhiềubàibáouytínlúcbấygiờđãchorằngAshcốnhắmmắtlàmngơtrướcbấtkỳsựthậtnàokhôngphùhợpvớitầmnhìncủaôngvềthếgiới.

Theođuổimộttầmnhìnvĩđạikhôngcógìlàsaitrái.Thậtrathìcáccôngtynhảyvọtđềuđềramụctiêuphảiđạtsựvĩđại.Nhưngkhôngnhưcáccôngtyđốitrọng,cáccôngtynhảyvọtđưasựthậtphũphàngvàotrongtừngbướcđiđếnvĩđại.

“Khibạnlậtnhữngviênđálênvànhìnthấynhữngdòngchữnguệchngoạcbêndưới,bạncóthểhoặcđặtviênđátrởlại,hoặcnóivớimọingười:‘Nhiệmvụcủatôilàlậtviênđálênxemdòngchữviếtbêndưới,’mặcdùnhữngdòngchữnguệchngoạclàmbạnsợphátkhiếp.”CâunóidonhàlãnhđạoFredPurduecủaPitneyBowesphátbiểumàchúngtôiphỏngvấnđềucóthểnóiracâunày.TấtcảhọđềucóvẻkíchđộngvàkhôngthểkhôngnhắcđếnvịthếcủaPitneyBowestrênthếgiới.Mộtvịlãnhđạophátbiểu:“Nềnvănhoácủachúngtôikhôngchấpnhậnsựtựmãn”Mộtngườikháclạinói:“Chúngtôiluôncócảmgiáclànhữnggìchúngtôivừađạtđược,chodùlàrấtvĩđại,cũngkhôngthểgiúpchúngtôibềnvữngđược.”

Cuộchọpbanlãnhđạođầunămthườngbaogồm15phútthảoluậnvềkếtquảnămtrước(hầunhưlúcnàocũngtuyệtvời)và2giờbànvềnhữngdòngchữnguệchngoạccóthểảnhhưởngđếnkếtquảkinhdoanhtrongtươnglai.CáccuộchọpbộphậnkinhdoanhcủaPitneyBoweskhácxacáchộithảorarảkiểu“chúngtalàsố1”thườngthấyởnhiềucôngty.ỞPitneyBowes,banlãnhđạophảithẳngthắntrướcnhữngcâuhỏihayvấnđềhócbúamàđộingũnhânviênbánhàng,trựctiếpgiaodịchkháchhàngđặtra.Côngtycótruyềnthốnglâuđờitạoranhữngdiễnđànđểmọingườiđềucóthểđứnglênvànóithẳngvàocấplãnhđạonhữnggìhọcholàcôngtychưalàmđúng,hoặcđưachocấplãnhđạonhữngviênđácóchữnguệchngoạcvàbảothẳngvàomặthọ:“Này,cácôngnênđểýđếnđiềunày.”

TrườnghợpcủaAddressograph,hoàntoàntráingượcvớiPitneyBowes,chothấymộtđiểmrấtquantrọng.Nhữngnhàlãnhđạouytín,sắtđánhưRoyAshthườngdễtrởthànhđộnglựcchínhthúcđẩysựpháttriểncủacôngty.Trongsuốtcuộcnghiêncứu,chúngtôinhậnranhiềucôngtyđốitrọngcónhữngvịlãnhđạouylựcđếnmứcmọingườiesợvịlãnhđạonày–ôngấysẽnóigì,ôngấysẽnghĩgì,ôngấysẽlàmgì–cònhơnlàsợthựctếbênngoàivàtầmảnhhưởngcủanólêncôngty.HãynhớlạitrườnghợpcủaBankofAmerica,đượcđềcậpđếntrongchươngtrước;cácgiámđốcởđâykhôngdámlêntiếngbìnhluậngìchođếnkhihọbiếtchắcTổnggiámđốcđãrangoài.CungcáchnàykhônghềcóởWellsFargohayPitneyBowes,ngườiralolắngvềnhữngdòngchữnguệchngoạcnhiềuhơnlàtháiđộcủabangiámđốc.

Ngaylúcnhàlãnhđạođểbảnthânmình,thayvìlàđểthựctế,trởthànhđộnglựcchínhkhiếnmọingườiengại,bạnđãcómộtcôngthứctạorasựtầmthường,thậmchícòntệhơnthế.Đâylàmộttrongnhữnglýdochínhtạisaonhữngnhàlãnhđạoítsứchútthườngmanglạinhữngkếtquảtốthơnvềlâudài.

Thựcvậy,đốivớinhữngaicómộtcátínhmạnhmẽvàuylực,cầnphảixemnónhưlàmộttàisản,đồngthờicũnglàmộtmónnợ.Cátínhmạnhcóthểlànguồngốcnảysinhnhiềuvấnđề,nhấtlàkhimọingườicheđậysựthậtphũphàngquamặtbạn.Bạncóthểvượtquađượcđiểmyếucủauylực,nhưngđòihỏibạnphảiýthứcvàcảnhgiác.

WinstonChurchillhiểurõđiểmyếucủamộtcátínhmạnh,vìvậyôngđãbùđắpmộtcáchhoànhảotrongthếchiếnthứII.Nhưcácbạnbiết,ChurchillluôncótầmnhìnvữngvàngvàtáobạorằngnướcAnhkhôngchỉsốngsót,màcònpháttriểnthànhmộtcườngquốc,mặcdùlúcđócảthếgiớiđãbắtđầutựhỏikhinàothìnướcAnhsẽđầuhàngđểđổilấyhoàbình.Trongnhữngngàyđentốinhất,khimàgầnnhưtoànbộchâuÂuvàBắcPhiđãnằmtrongtayphátxít,nướcMỹthìkhôngmuốnnhúngtayvàocuộcchiến,vàHitlerchỉphảiđốimặtvớimộtmặttrậnduynhất(lúcđóchưaquyếtđấuvớiNga),Churchillđãnói:“ChúngtaquyếttâmnghiềnnátHitlervàmọivếttíchcủachếđộphátxít.Từđây,khônggìngăncảnđượcchúngta.Khônggìcả!Chúngtakhôngchấpnhậnhoàđàm.ChúngtakhôngbaogiờthươngthuyếtvớiHitlerhaynhữngngườitheopheđịch.Chúngtasẽchiếnđấuvớiđịchdướibiển.Chúngtasẽchiếnđấuvớiđịchtrênkhông.

Chođếnkhi,ơnChúa,chúngtaquétsạchbónghọkhỏitráiđấtnày.”

Vữngtinvớitầmnhìnnày,nhưngChurchillkhônghềquaylưnglạivớisựthậtphũphàng.Ônglosợrằngcátínhchỉhuyvàuylựccủamìnhsẽngăncảnmọingườibáocáotinxấuđúngnhưthựctế.Vìvậy,ngaytừkhibắtđầucuộcchiến,ôngđãthiếtlậpmộtđộingũđộclập,táchkhỏihệthốngbáocáothôngthường,gọilàVănphòngThốngkê(StatisticalOffice),vớimụcđíchchínhlàcungcấpchoôngnhữngsựthậtphũphàngnhất,liêntụccậpnhậtvàhoàntoàntrungthực.Ôngdựavàođộingũnàyrấtnhiềutrongsuốtcuộcchiến,liêntụcđòibáocáosựthật,vàchỉsựthật.KhiđộiquânthiếtgiápcủaphátxítquétquachâuÂu,Churchillvẫnđingủmộtcáchngonlành.Ôngđãviết:“Tôikhôngcầnnhữnggiấcmơtươisáng.Sựthậtvẫntốthơnnhữnggiấcmơ”.

MÔITRƯỜNGLẮNGNGHESỰTHẬT

Bạncóthểbắtđầutựhỏi:“Làmthếnàođểđộngviênmọingườibằngsựthậtphũphàng?Chẳngphảiđộnglựcđếntừmộttầmnhìnthuyếtphụcsao?”Câutrảlời,ngạcnhiênthay,là“Không”.Khôngphảivìtầmnhìnkhôngquantrọng,màlàvìdànhcôngsứcđểđộngviênmọingườilàmộtviệclàmvôích.Mộttrongnhữngchủđềxuyênsuốtcủaquyểnsáchnàylàmộtkhibạnápdụngthànhcôngcáckếtluậnđưara,thìbạnsẽkhôngmấtthờigianvàcôngsứcđểđộngviênmọingười.Nếubạncóđượcđúngngườitrênchuyếnxe,họsẽrấtnăngđộng.Câuhỏiđặtralà:“Bạnphảiquảnlýnhưthếnàođểmọingườikhôngchánnản?”Vàhànhđộnggâynảnnhấtlàcứđưaranhữngniềmhyvọngảo,đểrồisớmtantành.

Vâng,lãnhđạolàphảinóiđếntầmnhìn.Nhưnglãnhđạođồngthờicũngphảitạorađượcmôitrườngnơisựthậtđượclắngnghevàthựctếđượcnhìnnhận.Giữaviệctạocơhộichomọingườinghelêntiếngvàcơhộiđượclắngnghelàhoàntoànkhácxa.Nhữngnhàlãnhđạonhảyvọtthấuhiểusựkhácbiệtnày,nênhọtạoramộtvănhoáchomọingườiđượcquyềnlắngnghe,vànhấtlàsựthậtphảiđượclắngnghe.

Làmthếnàođểtạoramộtmôitrườnglắngnghesựthật?Chúngtôiđưarabốnhànhđộngcơbảnsau:

1.Lãnhđạobằngcâuhỏi,khôngphảibằngcâutrảlời:

Năm1973,mộtnămsaukhiAlanWurtzellênnắmchứcTổnggiámđốckếnhiệmngườicha,côngtyđãbướcđếnbờphásản,gầnnhưphảiviphạmcácthoãướcvaynợ.ThờiđiểmđócôngtycònmangtênWards,làmộttậphợpcáccửahàngbándụngcụvàthiếtbịhi-fivàkhôngcómộtýtưởngnhấtquánnào.Trongvòng10nămsauđó,AlanWurtzelvàđộingũcủaôngđãkhôngchỉđạongượctìnhthếmàcòntạodựngnênkháiniệmCircuitCityvàtạocơsởchonhữngkếtquảđángkinhngạcvềsaunày,đưacôngtyđánhbạithịtrường22lần,tínhtừthờiđiểmnhảyvọtnăm1982đến1-1-2000.

KhiAlanWurtzelbắtđầuquátrìnhđưacôngtytừgầnnhưphásảnđếnkếtquảxuấtsắc,ôngbắtđầubằngmộtcâutrảlờirấtđángghihớchocâuhỏiliệuphảiđưacôngtytheohướngnào:“Tôikhôngbiết”.KhácvớinhữngnhàlãnhđạonhưRoyAshcủaAddressograph,Wurtzelkiềmchếkhôngmuốnđưaracâutrảlời.Thayvàođó,saukhituyểnđượcnhữngngườithíchhợplênchuyếnxe,ôngbắtđầukhôngphảibằngcâutrảlời,màlàbằngcâuhỏi.MộtthànhviênHộiđồngquảntrịkểlại:“Alanlàmộtthiêntài.Ôngcókhảnăngđặtnhữngcâuhỏituyệtvời.Chúngtôiđãtừngtranhluậnrấthàohứngtrongphònghọp.Cáccuộchọpkhôngbaogiờnhàmchán,bạnkhôngchỉđếnđểngherồiăntrưa.”ThậtsựAlanWurtzellàmộttrongsốítcácTổnggiámđốccủamộttậpđoànlớndámđặtranhiềucâuhỏichoHộiđồngquảntrịhơnlàđợibịhỏi.

Ôngápdụngcùngmộtphươngphápvớiđộingũlãnhđạocủamình,liêntụcđốcthúc,tìmhiểu,khơigợibằngcâuhỏi.Saumỗicâutrảlời,AlanWurtzellạitiếptụcđặtcâuhỏichođếnkhiôngnhìnrõthựctếvàtầmảnhhưởngcủanó.AlanWurtzelnói:“Họgọitôilàcôngtốviên,vìtôicứnhắmvàomộtcâuhỏi.Bạnbiếtđấy,tôinhưmộtconchósăn,khôngbaogiờbuôngthakhichưahiểurõ.Tạisao,tạisao,tạisao?”

Cácnhàlãnhđạocôngtynhảyvọt,cũngnhưAlanWurtzel,thườngápdụngphongcáchcủaSocrate.Ngoàira,họdùngcâuhỏivàmộtvàchỉmộtlýdo:tìmhiểuthậtrõ.Họkhôngsửdụngcâuhỏiđểgợiý(“Anhcóđồngývớitôirằng?..”)hayđểđổlỗivàhạthấpngườikhác(“Saoanhlạilàmmọithứrốitungthếnày?...”).Khichúngtôihỏicácnhàlãnhđạovềcáccuộchọpbanlãnhđạotrongquátrìnhchuyểnđổi,họchobiếthầuhếtthờigian“chỉđểcốgắnghiểu”.

Cácnhàlãnhđạocôngtynhảyvọtcònbiếttậndụngcáccuộchọp

khôngchínhthứcvớigiámđốcvànhânviên,màkhôngcầncólịchtrình,kịchbản,haydanhsáchcácđiểmcầnthảoluận.Thayvàođó,họchỉcầnkhaimạcbuổihọpbằngnhữngcâuhỏinhư:“Lúcnàyanhnghĩgì?”“Cácanhcóthểkểchotôingheđượckhông?”“Anhhãylàmrõchotôihiểuđượckhông?”“Tạisaochúngtaphảilolắngvềđiềunày?”Nhữngcuộchọpkhôngđúngnghịtrìnhnàytrởthànhmộtdiễnđànchothựctếcơhộiđượctrìnhbày.

Lãnhđạomộtcôngtytừtốtđếnvĩđạikhôngcónghĩalàlúcnàocũngphảicócâutrảlời,rồilạikhuyếnkhíchnhânviênđitheotầmnhìn“cứuthế”củabạn.Lãnhđạocónghĩalàbạnphảikhiêmtốnthừanhậnrằngbạnchưahiểuđủrõđểcócâutrảlờivàsauđóbiếtđặtracâuhỏiđểđưađếnnhữngthôngtinquýgiá.

2.Thamgiavàocáccuộcđốithoạivàtranhluận,đừngépbuộc

Vàonăm1965,bạnkhôngthểtìmđâuramộtcôngtytệhơnNucor.Côngtychỉcómộtbộphậnmanglợinhuậnchocôngtymàthôi.Nhưngphòngbankhácchỉbiếtchitiền.Họkhôngcómộtvănhoáđểtựhào.Họcũngkhôngcómộthướngđinhấtđịnh.Họđangtiếnđềnbờvựcphásản.Vàothờiđiểmnày,NucorcótênchínhthứclàNuclearCorporationofAmerica(TậpđoànHạtnhânMỹ),phảnánhđúngđịnhhướngcủahọvàocácsảnphẩmnănglượnghạtnhân,trongđócómáyđomứcđộphóngxạ.Họđãmualạimộtloạtnhữngcôngtykhôngliênquangìnhautrongcácngànhnhưcungcấpchấtbándẫn,khaitháckimloại,sảnxuấtmáyphotocopy,vàrầmnhà.Vàothờiđiểmnhảyvọtnăm1965,Nucorkhônghềsảnxuấtmộtgamthépnào.Họcũngkhônglàmramộtđồnglợinhuậnnào.Bamươinămsau,Nocorlànhàsảnxuấtthéplớnthứtưtrênthếgiớivàđếnnăm1999lợinhuậnhàngnămcủahọcaohơnbấtcứcôngtythépnàocủaMỹ.

LàmthếnàoNucorchuyểnmìnhtừmộtTậpđoànHạtnhânMỹhếtsứctệhạithànhcôngtythépvĩđạinhấtnướcMỹ?Trướcnhất,Nucormaymắncóđượcmộtnhàlãnhđạocấpđộ5,KenIverson,đượcthăngchứcTổnggiámđốctừgiámđốcđiềuhànhbộphậnrầmnhà.Thứhai,Iversonđãtìmđượcđúngngườichochuyếnxe,thànhlậpmộtnhómxuấtsắcbaogồmnhữngngườinhưSamSiegel(đượccácđồngnghiệpmiêutảlà“giámđốctiềntệgiỏinhấttrênthếgiới,mộtnhàảothuật”)vàDavidAycock,mộtthiêntàitrongngànhsảnxuất.

Vàrồisauđóthìsao?

CũngnhưAlanWurtzel,Iversonmongmuốnxâydựngmộtcôngtyvĩđại,nhưngkhôngmuốnbắtđầubằngcâutrảlờilàmthếnàođểđạtđượcđiềunày.Thayvàođó,ôngđóngvaitròngườiđiềutiếtkiểuSocratetrongmộtloạtcáccuộctranhluậnnảylửa.Iversonbìnhluận:“Chúngtôixáclậpmộtloạtcáccuộchọpbangiámđốc,trongđóvaitròcủatôigiốngnhưmộtnhàđiềutiết.Mọingườiđềunáoloạn.Chúngtôithườnghọpsuất3giờ,đưaracácvấnđề,chođếnkhichúngtôiđạtđượcmộtđiềugìđó...Nhiềulúc,cuộchọptrởnênnóngbỏngđếnmứcmọingườilaovàonhau...Mọingườiđềulớntiếng,huơtaymúachân,đậpbàn,mặtđỏgayvàgâncổnổilên.

TrợlýcủaIversonvẫncònnhớmộtcảnhtượngdiễnranhiềulầntrongnhiềunămliền:cácđồngnghiệpkéonhauvàophòngIverson,lahétvàomặtnhau,nhưngrồilạiđiravớimộtkếtluậnthốngnhất.Saukhithảoluậnvàtranhcãi,họbánđibộphậnkinhdoanhhạtnhân;saukhithảoluậnvàtranhcãi,họtậptrungvàocácrầmthép;rồithảoluậnvàtranhcãi,họbắtđầutựsảnxuấtthép;thảoluậnvàtranhcãi,họđầutưvàonhàmáysảnxuấtcỡnhỏthứhai,vàcứthếtiếptục.HầuhếtcáclãnhđạoNucormàchúngtôitiếpchuyệnđềunhắcđếnxuhướngtranhluận,trongđóchiếnlượccôngty“dầndầnhìnhthànhsaunhữngcuộctranhluậnvàđấutranhnảylửa.”

GiốngnhưNucor,cáccôngtynhảyvọtcókhuynhhướngtraođổicăngthẳng.Nhữngcụmtừnhư“tranhluậnlớntiếng”,“traođổicăngthẳng”,“dấuhiệubấtđồngtốt”thườngxuyênxuấthiệntrongcácbàibáovàphỏngvấn.Họkhônglợidụngthảoluậnnhưmộtquátrìnhgiảtạođểmọingườicóquyềnphátbiểurồisauđóđồngývớimộtquyếtđịnhđãđượcđưaratrước.Quátrìnhthảoluậnđượcxemnhưmộtcuộctranhluậnkhoahọc,trongđómọingườithamgiađểtìmracâutrảlờitốtnhất.

3.Thựchiệncáccuộcphântích,khôngđổlỗi

Năm1978,PhilipMorrismualạicôngtySeven-Up,đểrồi8nămsauphảibánlỗ.SốtiềnthualỗtươngđốinhỏsovớitoànbộtàisảncủaPhilipMorris,nhưnglạilàmộtvếtnhơrõràng,vàđãtốnhàngngàngiờquýbáucủabanlãnhđạo.

TrongcácbuổiphỏngvấnvớicácnhàlãnhđạoPhilipMorris,

chúngtôirấtngạcnhiênkhithấyhọtưnêulênthấtbạinàyvàthảoluậnrấtcởimởvềnó.Thayvìphảigiấuđithấtbạitolớnvàđángxấuhổnày,cóvẻnhưlàhọcónhucầucầnphảinhắcđếnnó.TrongquyểnsáchTôiLàNgườiMayMắn,JoeCullmandànhnămtrangđểmổxẻthấtbại7-UP.Ôngkhônghềchegiấusựthậtđángxấuhổrằngđâylàmộtquyếtđịnhsailầm.Đólànămtrangphântíchmộtcáchchitiếtsailầmnày,cácảnhhưởngcủanó,vàbàihọcrútratừđây.

Hàngtrăm,nếukhôngmuốnnóilàhàngngàn,giờlàmviệcđãđượcdànhrađểmổxẻtrườnghợp7-UP.Tuyhọnóirấtnhiềuvềsựthấtbạirõràngnày,khôngaiđổlỗichoai.Trongsốnàychỉcómộtngoạilệ:JoeCullman,đứngtrướcgương,vàtựđổlỗichomình.Ôngviết:“RõràngđâylạilàmộtkếhoạchkhôngphùhợpkháccủaJoeCullman.”161Ôngtựtráchmìnhnếunhưnghetheonhữngngườiđãphảnđốiýtưởnglúcđó,thìtaihoạđãcóthểtránhkhỏi.Ôngcòncámơnnhữngngườiđãđưaraýkiếnđúng,nêurõtênnhữngngườiđãcókhảnăngtiênđoántốthơnông.

Trongmộtthờiđạimàcácnhàlãnhđạothườngcốgắngbảovệhìnhảnhcủamình–đứngratựnhậnmìnhcótầmnhìnhơncácđồngnghiệp,nhưnglạiđổlỗichongườikháckhiquyếtđịnhcủahọkhôngthànhcông–mộtngườinhưJoeCullmanthậtđángquý.Ôngkhẳngđịnh:“Tôixinnhậntráchnhiệmtrongquyếtđịnhtệhạinày.Nhưngtấtcảchúngtacótráchnhiệmphảihọctậptốiđatừsốtiềnhọcphíquáđắtchúngtaphảitrả.”

Khibạnquaylạiphântíchvấnđềmàkhôngđỗlỗi,bạnđãtiếnxatrongviệctạodựngmộtmôitrườngđểsựthậtđượcchúý.Nếubạncónhữngngườithíchhợptrênchuyếnxe,bạngầnnhưkhôngbaogiờphảiđổlỗimàchỉcầntìmkiếmsựthấuhiểuvàhọctậpkinhnghiệm.

4.Thiếtlậpchếđộ“cờđỏ”

Chúngtađangsốngtrongthờiđạithôngtin,ngườinàocónhiềuthôngtinchínhxácsẽcóđượclợithếhơn.Nếuchúngtanhìnlạiquátrìnhpháttriểnvàsuytàncủacáctổchức,chúngtaítgặptrườnghợpcôngtynàovấpngãvìthiếuthôngtin.

CácnhàlãnhđạoBethlehemSteelcũngđãbiếttừlâumốiđedạotừcácnhàmáythépcỡnhỏnhưNucor.Họđãkhôngchúýchođếnmộtngàythứcdậyvànhậnrarằngmộtthịphầnlớnđãbịchiếmmất.

Upjohmcórấtnhiềuthôngtinchothấymộtsốsảnphẩmsắpramắtcủahọsẽkhôngthểđemlạikếtquảnhưmongmuốn,haytệhơn,sẽgâyranhưngphảnứngphụ.Nhưnghọcứlàmngơtrướcnhữngvấnđềnày.Trườnghợpthuốcanthầnhalcionchẳnghạn,mộtngườitrongcôngtyđãphátbiểutrêntờNewsweeklà:“việcbỏquacáclongạivềantoàncủaHalcionđãtrởthànhchínhsáchcủacôngtymộtcáchkhôngchínhthức”.TrongmộtsốtrườnghợpkháchkhiUpjohnbịchỉtrích,họđãđóngkhungcácvấnđềnhưlà“thôngtinbấtlợi”,thayvìđốimặtsựthậtvềnhữngđiểmyếucủanó.

CácnhàlãnhđạocủaBankofAmericacórấtnhiềuthôngtinvềviệcxoábỏbảohộ,nhưnghọlạikhôngđốimặtvớiảnhhưởngcủaquátrìnhxoábảohộ:Trongmộtthếgiớikhôngđượcbảohộ,ngânhàngcũngchỉlàmộthànghoábìnhthường,vàcácđặcquyềnhaytruyềnthốngthượnglâusẽchỉcònlàquákhứ.Nhưngchỉđếnkhihọthualỗ1,8tỉđôlathìBankofAmericamớihiểurõsựthậtnày.Ngượclại,CarlReichardtcủaWellsFargo,ngườiđượcmệnhdanhlàtheochủnghĩaduythực,đốimặttrựctiếpvớisựthậtcủaviệcxoábảohộ.Thưacácbạn,chúngtôilấylàmtiếc,nhưngchúngtakhôngthểgiữlạicácđặcquyềnnữa.ChúngtacũnglànhữngdoanhnhânphảiquantâmđếnchiphívàhiệuquảnhưcácđồngnghiệpởMcDonald’s.

Thậtsựlàchúngtôikhôngtìmthấydữliệuchothấycáccôngtynhảyvọtcóthôngtinnhiềuhơnhaychínhxáchơncáccôngtyđốitrọng.Khônghề.Cảhainhómcôngtyđềugầnnhưcótrongtaynguồnthôngtinnhưnhau.Vấnđềkhôngnằmởchỗthôngtinchínhxáchơn,màlàởchỗđưathôngtinthànhthôngtinkhôngthểbỏqua.

Mộtphươngphápđặcbiệthiểuquảlàcơchế“cờđỏ”.Chophéptôidùngvídụcủacánhânđểminhhoạýtưởngnày.KhitôithamgiagiảngdạybằngphươngphápphântíchthựctếtạiKhoaKinhtếtrườngStanford,tôigiaochomỗihọcviênMBAmộtmảnhgiấyđỏtươikhổA4,kèmtheolờihướngdẫn:“Đâylàlácờđỏcủabạntrongkhoáhọcnày.Nếubạngiơlácờđỏnàylên,cảlớpsẽdừnglạichobạn.Khôngcómặtgiớihạnnàovềcácbạndùngcờđỏlúcnàovànhưthếnào.Bạncóthểdùngđểnêulênmộtnhậnxét,chiasẻmộtkinhnghiệmriêng,trìnhbàymộtphântích,phảnđốilạigiáosư,tranhluậnvớivịTổnggiámđốckháchmời,trảlờicâuhỏicủabạnmình,đặtcâuhỏi,đưaralờiđềnghị,haybấtcứlýdonàokhác.Bạnsẽkhôngbịphạtvìsửdụngcờđỏ.Cờđỏchỉđượcsửdụngmộtlầnduy

nhấttrongsuốtkhoáhọc.Cờđỏcủabạnkhôngthểđượcnhượnglạichongườikhác;bạnkhôngthểchohoặcbánlạichongườikháctronglớp.”

Vớilácờđỏ,tôikhôngbiếtchínhxácchuyệngìsẽdiễnratronglớpmỗingày.Cólần,mộtsinhviêndùngcờđỏđểnhậnxét:“GiáosưCollins,tôinghĩhômnaygiáosưdẫndắtlớpkhônghiệuquả.Thầyđãđịnhhướngquánhiềubằngcâuhỏi,chúngảnhhưởngđếnkhảnăngsuynghĩđộclậpcủachúngtôi.Hãyđểchúngtôitựnghĩra.”Lácờđỏđãgiúptôinhậnrasựthậtphũphànglàcácđặtcâuhỏicủatôiđãảnhhưởngđếnviệchọccủamọingười.Mộtcuộcthămdòýkiếnvàocuốikhoáhọccólẽcũngsẽchotôibiếtthôngtinnày.Nhưngmộtlácờđỏ,ngaylậptứcvàtrướcmặtmọingười,đãbiếnthôngtinvềđiểmyếucủatôithànhmộtthôngtintôikhôngthểbỏquađược.

TôihọcđượcýtưởngcờđỏtừBruceWoolpert,ngườiđãthiếtkếmộtcôngcụhếtsứcquyềnuygọilà“trảthiếu”trongcôngtyGraniterockcủamình.Trảthiếugiaochongườimuahàngtoànquyềnquyếtđịnhcóphảitrảtiềnvàtrảbaonhiêutrênhoáđơntuỳthuộcvàosựđánhgiácủabảnthânvềmứcđộthoãmãnđốivớisảnphẩmhaydịchvụ.Trảthiếukhôngphảilàmộthìnhthứchoàntiền.Kháchhàngkhôngphảigửitrảlạisảnphẩm,họcũngkhôngcầnsựchấpthuậncủaGraniterock.Họchỉcầnkhoanhtrònmụcnàotrênhoáđơn,trừtiềnlại,vàchỉgửitiềnchonhữngmụccònlại.KhitôihỏiWoolperttạisaoôngđưaracôngcụtrảthiếunày,ôngnói:“Anhcóthểthuthậpđượcrấtnhiềuthôngtintừcáccuộcthămdòkháchhàng,nhưnglúcnàocũngcócáchđểbàochữachocácdữliệutrongđó.Vớihìnhthứctrảthiếu,anhbuộclòngphảichúýđếndữliệu.Thườngthìanhkhôngbiếtkháchhàngđangbựcmình,chođếnkhianhkhôngcòngiữchânhọđượcnữa.Trảthiếuđóngvaitròmộthệthốngcảnhbáobuộcchúngtôiphảihànhđộngnhanhchóng,trướckhichúngtôilạiđểmấtkháchhàngđó.”

Thậtlòngmànói,chúngtôikhôngthườngthấymộtcơchếcờđỏvừasinhđộngvừaấntượngnhưtrảthiếutrongcáccôngtynhảyvọt.Tuyvậy,tôivẫnquyếtđịnhđưaýtưởngnàyvàođây,theonhưlờiyêucầucủatrợlýnghiêncứuLaneHornung.Hornunglàngườigiúptôithuthậpvàsắpxếpmộtcáchhệthốngcáccơchếtrongcáccôngtychomộtdựánnghiêncứukhác.HornungđưaramộtcáchthuyếtphụcrằngnếubạnlàmộtnhàlãnhđạoCấpđộ5hoàntoàn,cóthểbạnkhôngcầnmộtcơchếđènđỏ.Nhưngnếubạnchưađạtđếncấp

độ5,haynếubạncómộtcátínhuylực,cơchếcờđỏlàmộtcôngcụhữudụngvàthựctếđểđưathôngtinthànhthôngtinkhôngthểbỏquavàtạoramôitrườngđểsựthựcđượcchúý.*

______________________________

*Đểhiểurõhơnvềcơchếhoạtđộng,hãyxemthêmbàibáoTurningGoalsintoResults:ThePowerofCatalyticMechanismsđăngtrêntạpchíHavardBusinessReview,1999.

NIỀMTINSẮTĐÁGIỮANHỮNGSỰTHẬTPHŨPHÀNG

KhiProcter&Gambletấncôngvàongànhkinhdoanhgiấytiêudùngtrongcuốithậpniên1960,ScottPaper(lúcđóđangdẫnđầu)chấpnhậnbướcxuốnghàngthứhaimàkhônghềđấutranhvàbắtđầutìmhướngđểđadạnghoásảnphẩm.165Mộtnhàphântíchchobiết:“Côngtytổchứcmộtcuộchọpcácnhàphântíchnăm1971.Đâylàmộttrongnhữngcuộchọpchánnảnnhấtmàtôitừngthamdự.Banlãnhđạochỉviệcgiơtayđầuhàngvànói:‘Chúngtađãbịlừa.’”Côngtymộtthờiđầytựhàogiờnhìnvàođốithủvànói:“Tìnhhìnhcủachúngtalàthếnàyđây”,vàthởdài:“Nhưngmà...ítracũngcónhữngngườikháctrongngànhcòntệhơnchúngta.”Thayvìcốgắngtìmhiểucáchphảncôngvàgiànhchiếnthắng,Scottchỉcốgắngbảovệnhữnggìhọcó.SaukhigiaochoProcter&Gamblephânkhúccaocủathịtrường,ScotthyvọngrằngnếuhọchỉchuinhủitrongphânkhúcB,kẻtấncôngsẽđểchohọyên.

Kimberly-Clark,ngượclại,xemviệcđượccạnhtranhvớiProcter&Gamblelàmộttàisảnchứkhôngphảilàmộtmónnợ.DarwinSmithvàđộingũcủaôngvuimừngtrướcviễncảnhđượccạnhtranhvớingườidẫnđầu,xemđâylàmộtcơhộiđểKimberly-Clarkngàycàngmạnhhơnvàgiỏihơn.HọcũngxemđâylàcơhộigiúpmọinhânviêntrongKimberly-Clarkngàycàngcạnhtranhhơn.Trongmộtcuộchọpnộibộ,DarwinSmithđãđứnglênvàbắtđầubàinóicủamình:“Bâygiờtôimuốnmọingườihãyđứnglêntrongimlặng.”Mọingườinhìnquanh,tựhỏiDarwinSmithđangmuốngì.Phảichăngcóaiđómớivừamất?Vàthếlà,saumộtlúcbốirối,tấtcảđềuđứngdậyvàtrangnghiêmnhìnxuốngđấtvàimlặng.Saumộtlúc,Smithnhìnvàomọingườivànóibằngmộtgiọngbuồnbã:“ĐólàphútmặcniệmchoProcter&Gamble.”

Cảhộitrườngvỡoà.BlairWhite,mộtgiámđốcđãchứngkiếnsựkiệnnàychobiết:“Ônglàmchomọingườichiasẻcùngmộtsuynghĩ,mọingườitừtrênxuốngdướitrongcôngty,ngaycảnhữngcôngnhânđứngmáy.Chúngtôiđangchiếnđấuchốnglạingườikhổnglồ.”Saunày,WayneSanders(ngườikếnhiệmSmith)đãmiêutảchochúngtôilợiíchvôcùngtolớnkhicạnhtranhvớiđốithủgiỏinhất:“LiệuchúngtôicótìmđâuramộtđốithủgiỏihơnProcter&Gamble?Khôngthểnào.Tôinóithếvìchúngtôirấttôntrọnghọ.Họtolớnhơnchúngtôi.Họgiỏihơnchúngtôi.Họtiếpthịthậttuyệtvời.Họlàmchomọiđốithủcạnhtranhphảikhiếpsợ,ngoạitrừmộtngườiduynhấtlàKimberly-Clark.Điềunàylàmchúngtôivôcùngtựhào.”

HaitháiđộphảnứngcủaScottPapervàKimberly-ClarktrướcđốithủProcter&Gambleđưachúngtađếnmộtđiểmquantrọng.Khiđốimặtvớisựthậtphũphàng,cáccôngtynhảyvọtcảmthấyhọcàngmạnhmẽvàdẻodai,chứkhônghềyếuđivànảnlòng.Mọingườicòncảmthấyhảhêkhiđốiđầuvớithựctếkhókhănmàvẫncóthểtựhào.“Chúngtasẽkhôngbaogiờđầuhàng.Cóthểchúngtasẽmấtnhiềuthờigian,nhưngchắcchắnchúngtasẽtìmracáchđểđánhbạiđốithủ.”

RobertAderstạiKrogerđãtổngkếtđiềunàymộtcáchgọngànglúckếtthúccuộcphỏngvấn,khimiêutảtâmlýcủanhómlãnhđạotạiKrogerkhihọphảiđốimặtvớinhiệmvụsuốt20nămđầykhókhănlàthayđổitoànbộhệthốngKroger.“NhữnggìchúngtôilàmrấtgiốngtínhcáchcủaChurchill.Chúngtôicómộtýchímạnhmẽphảivươnlên,rằngchúngtôilàKroger,Krogerđãtừngcómặtởđâyvàsẽcònởlạisaukhichúngtôirađi,vàthềcóChúa,chúngtôisẽchiếnthắng.Nếuchúngtôiphảimấthàngtrămnăm,thìchúngtôicũngsẽkiêntrìtronghàngtrămnăm,nếucần.”

Trongsuốtquátrìnhphỏngvấn,chúngtôiliêntụcnhớđếncáccuộcnghiêncứu“dạndày”doUỷbanQuốctế(InternationalComittee)thựchiệnchoCuộcnghiêncứuvềnạnnhân(StudyofVictimization).Cáccuộcnghiêncứunàytheodõinhữngngườiđãtừnggặpnghịchcảnhđángthương–cácbệnhnhânungthư,tùbinhchiếntranh,nạnnhântainạn,v.v...–nhưngvẫnđứngvững.Họpháthiệnconngườithườngrơivàobanhóm:nhữngngườibịsuysụphoàntoànsausựcố,nhữngngườisốngbìnhthườngsausựcố,vànhữngngườixemsựcốnhưmộtcơhộigiúphọmạnhmẽhơn.Cáccôngtynhảyvọtcũngnhưnhữngngườitrongnhómthứba,họcó

‘yếutốdạndày’.

KhiFannieMaebắtđầuquátrìnhchuyểnđổitrongnhữngnămđầu1980,khôngaitinrằnghọsẽthànhcông,nóichiđếnviệctrởthànhvĩđại.FannieMaelúcđóđangcó56tỉđôlatiềnvayđangthualỗ.Họnhậnđược9%trênsốtàisảnthếchấp,nhưngphảitrả15%trênsốnợhọvay.Nhânconsốchênhlệchnàyvới56tỉđôla,bạnsẽđượcmộtconsốâmtotướng.Thêmvàođó,theocácđiềukhoảnuỷquyền,FannieMaekhôngthểmởrộngthêmngoàidịchvụkinhdoanhtàisảnthếchấp.MọingườiđềuchorằngFannieMaehoàntoànbịlệthuộcvàothayđổilãisuấtngânhàng,nếulãisuấttăngthìFannieMaethualỗ,nếulãisuấtgiảmthìFannieMaecólợi,vànhiềungườichorằngFannieMaechỉcóthểthànhcôngnếuchínhphủnhúngtayvàokiềmgiữlãisuất.Mộtnhàphântíchnhậnxét:“Đólàcơhộiduynhấtcủahọ.”

NhưngđâykhôngphảilàcáchDavidMaxwellvàbanlãnhđạomớithànhlậpcủaôngđánhgiátìnhhình.Họkhônghềmấtniềmtin,vẫnnhấtquánkhẳngđịnhtrongcáccuộcphỏngvấnvớichúngtôirằnghọkhôngchỉđặtmụctiêusốngsótmàphảichiếnthắngvớitưcáchmộtcôngtyvĩđại.Dĩnhiên,lãisuấtlênxuốnglàmộtsựthậtmàkhôngdễgìbiếnmấtđược.FannieMaekhôngcònchọnlựanàokháclàphảitrởthànhcôngtygiỏinhấttrongthịtrườngvốntrênthếgiớivềmặtquảnlýrủirolãisuấtthếchấp.Maxwellvàđộingũcủaôngđặtranhiệmvụphảithiếtkếmộtmôhìnhkinhdoanhítlệthuộchơnvàolãisuất,baogồmviệcphátminhracáccôngcụtàichínhthếchấptinhvi.Hầuhếtcácnhàphântíchđềuchếnhạoviệcnày.Mộtngườinói:“Khibạncó56tỉđôlakhắpmọinơivàkhôngthuhồiđược,nóiđếnnhữngchươngtrìnhkhácthậtlàbuồncười.ĐiềunàycũnggiốngnhưChrysler[lúcđóđangxinbảolãnhcủaliênbangđểtránhphásản]lạipháttriểnthêmngànhkinhdoanhmáybay.”

Saukhikếtthúcbuổiphỏngvấn,tôihỏiDavidMaxwelllàmthếnàoôngvànhữngngườicộngsựcủamìnhđốimặtvớinhữngkẻưachỉtríchtronggiaiđoạnđentốiđó.Ôngtrảlời:“Trongnộibộ,đókhôngphảilàmộtvấnđề.Dĩnhiên,chúngtôiphảithôikhônglàmmộtsốđiềungungốc,vàphảiphátminhramộtloạtcáccôngcụtàichínhhoàntoànmới.Nhưngchúngtôikhôngbaogiờnuôidưỡngkhảnăngthấtbại.ChúngtôisẽdùngtaihoạnhưmộtcơhộiđưaFannieMaethànhmộtcôngtyvĩđại.”

Trongmộtcuộchọpnhómnghiêncứu,mộtthànhviênnhậnxétrằngFannieMaelàmchocônhớlạimộtchươngtrìnhtruyềnhìnhngàyxưa,NgườiĐànÔngSáuTriệu(TheSixMillionDollarMan)vớiLeeMajors.Bốicảnhcủaloạtchươngtrìnhnàylàmộtphihànhgiabịnổtungkhiđangthửnghiệmhạcánhtrênmặttrăngtạimộtsamạcvùngtâynam.Thayvìchỉcốgắngcứusốngnạnnhân,cácbásĩđãtáithiếtkếôngthànhmộtngườimáysiêunhân,bằngcáchcâyvàongườicácthiếtbịtựđộngdùngbănglượngnguyêntử,vídụnhưmộtconmắttráicựctinhvàtứchibằngmáy.Tươngtựnhưvậy,DavidMaxwellvàcộngsựkhôngchỉtranhthủviệcFannieMaeđangchảymáuđếnhấphốinhưlàlýdođểtáicấutrúccôngty.Họtậndụngcơhộinàyđểtạoramộtcáigìđómạnhmẽvàuylựchơn.Từngbướctừngbướcmột,từngngàytừngngày,từngthángtừngtháng,độingũcủaFannieMaeđãthiếtkếlạitoànbộmôhìnhkinhdoanhxoayquanhviệcquảnlýrủirovàhướngvănhoácôngtythànhmộtcỗmáyhiệusuấtcaocóthểcạnhtranhvớibấtcứcôngtynàotrênWallStreet,vàcuốicùngđãđạtđượclợinhuậngấp8lầnthịtrườngtrongvòng15năm.

NGHỊCHLÝSTOCKDALE

Dĩnhiên,khôngphảicôngtynhảyvọtnàocũngphảiđốimặtvớimộtcuộckhủnghoảngsâusắcnhưFannieMae.Trênthựctế,chỉcóíthơnphânnửasốcôngtyrơivàotìnhcảnhkhủnghoảngnhưvậy.Nhưnghầunhưmọicôngtynhảyvọtđềuphảiđốimặtvớinhữngnghịchcảnhđángghinhậntrongquátrìnhtiếnđếnvĩđại,khôngkiểunàythìcũngkiểukia–Gillettephảichốnglạicáclờiđềnghịmualạicôngty,Nucorphảiđốimặtvớihàngnhậpkhẩu,WellsFargovàsựxoábỏbảohộ,PitneyBowesmấtcơhộiđộcquyền,AbbottLabsphảithulạimộtsốlớnsảnphẩm,Krogervàyêucầuphảithayđổi100%sốcửahàngcủamình,v.v...Trongmọitrườnghợp,độingũlãnhđạođềuphảnứnglạibằngmộttrạngtháitâmlýhaimặtmạnhmẽ.Mộtmặt,họmạnhdạnđốimặtvớithựctếphũphàng.Mặtkhác,họgiữniềmtinvàokếtquảcuốicùng,vàquyếttâmsẽchiếnthắngnhưmộtcôngtyvĩđạibấtkểsựthậthiệntại.ChúngtôiđặttênchosựhaimặtnàylànghịchlýStockdale.

StockdaleởđâychínhlàtướngJimStockdale.Tạitrạitùchiếntranh,mặcdùbịcầmtùsuốt8năm,Stockdalevẫnsốngsótkhôngcầnđếnquyềntùbinh,khôngbiếttrướcngàyđượctrảtựdo,khôngbiếtchắcmìnhcócònsốngđểgặplạigiađìnhhaykhông.Ôngnhận

tráchnhiệmchỉhuy,làmmọiviệccóthểđểtạoranhữngđiềukiệngiúpthêmnhiềutùbìnhkháccũngđượcsốngsót.

TrướckhiđếngặpStockdaletôicóđọcquyểnInLoveandWar,mộtquyểnsáchdoStockdalevàvợluânphiênnhauviếtcácchương,ghilạithứtựnhữngkinhnghiệmhọđãtrảiquatrongtámnămkhókhăn.Trongquátrìnhđọc,tôicảmthấyrấtbuồnnản.Cuộcđờiôngquáảmđạm,sựthayđổicủasốmệnh,sựtratấn,v.v...Vàrồi,tôichợtngộra:“Tôiđangngồiđâutrongcănphòngấmcúng,nhìnrasântrườngStanfordthậtđẹp,trongmộtbuổichiềuchủnhậtêmđềm.Tôicảmthấybuồnkhiđọcquyểnsáchmặcdùtôibiếtrõkếtthúccủanó.Tôibiếtôngsẽthoátrađược,sẽgặplạiđượcgiađình,trởthànhmộtanhhùngdântộc,vàsẽtrảiquanhữngnămcuốiđờinghiêncứutriếthọccũngtạingôitrườngxinhđẹpnày.Nếutôicảmthấybuồn,thìlàmsaoôngđốimặtvớithựctếkhiôngđangbịgiamvàkhôngbiếtđếnkếtcụcsẽrasao?”

Khitôiđemcâunàyhỏiông,ôngđãtrảlời:“Tôichưabaogiờmấtniềmtinvàokếtcụccâuchuyện.Tôichưabaogiờnghingờrằngmìnhkhôngchỉthoátđược,màtôicònchiếnthắngvàbiếnnhữngtrảinghiệmthànhmộtsựkiệnquantrọngtrongcuộcđời,mànếunhìnlại,tôikhôngmuốnđánhđổi.”

***

Chúngtôikhôngnóigìnữa,chỉtiếptụđibộđếncâulạcbộcủakhoa,Stockdalephảiđikhậpkhiễngvìmộtchâncủaôngđãcứnglạisaunhiềunămtù.Saucùng,đikhoảng100mtrongimlặng,tôilạihỏi:“Vậynhữngngườinàođãkhôngthoátđược?”

Ôngnói:“Ồ,dễbiếtlắm.Nhữngngườilạcquan.”

“Nhữngngườilạcquan?Tôithậtkhônghiểu.”Bâygiờtôihoàntoànbấtngờ,vìnótráingượclạivớinhữnggìôngnóitrướcđó100m.”

“Nhữngngườilạcquan.Họlànhữngngườisẽnói:‘ChúngtasẽđượcthảvàoGiángSinh.’Rồisángsinhđến,giángsinhđi.Họlạinói:‘ChúngtasẽđượcthảvàolễPhụcsinh.’RồiPhụsinhđến,Phụcsinhđi.VàrồisauđólàLễtạơn,rồilạiđếnGiángsinhnữa.Vàrồihọchếtvìtráitimtannát.”

Chúngtôilạitiếptụcđitrongimlặng.Rồiôngquaysangtôivànói:“Đâylàmộtbàihọcrấtquantrọng.Anhkhôngđượclẫnlộngiữaniềmtincuốicùngmìnhsẽchiếnthắng–điềunàyanhkhôngđượcđểmất–vàkỷluậtphảiđốidiệnsựthậthiệntại,bấtkểnónhưthếnào.”

Chođếnbâygiờ,tôivẫnmangtheomìnhhìnhảnhStockdalequởmắngnhữngngườilạcquan:“ChúngtasẽkhôngđượcthảvàoGiángsinh,phảichấpnhậnnhưthế!.”

***

CuộcnóichuyệnvớiStocdalecómộtảnhhưởngrấtlớnđếnsựhoànthiệncủabảnthântôi.Cuộcsốngluônđầynhữngbấtcông,cókhicólợichota,nhưngcũngcókhibấtlợichota.Chúngtaaicũngphảitrảinghiệmsựthấtvọnghaynhữngsựkiệnđớnđautrongcuộcđời,nhữngbướclùimàkhôngcómộtlýdohaymộtaiđóđểđổlỗi.Cóthểlàmộtcơnbệnh,mộttainạn,cóthểlàchúngtamấtmộtngườitayêuthương,haycóthểchúngtabịcuốnphăngtrongmộtcuộccảicáchchínhtrị,haycóthểchúngtabịbắntrongchiếntranhvàbịbắtlàmtùbinhsuốt8năm.Stockdaleđãdạychotôirằng,conngườikhácnhaukhôngphảivìhọgặphaykhônggặpnhữngđiềukhókhăn,màlàcáchọđốimặtvớinhữngkhókhănkhôngthểtránhkhỏitrongcuộcsống.Khiphảiđấutranhvớinhữngthửtháchtrongcuộcsống,nghịchlýStockdale(bạngiữvữngniềmtinrằngmìnhcuốicùngsẽchiếnthắng,vàđồngthờiphảiđốidiệnsựthậtphũphàngcủahiệntại)tỏrarấthữuhiệugiúpbạnvượtquakhókhănvàtrởnênmạnhmẽhơnchứkhônghềyếuđi–khôngchỉđốivớiriêngtôi,màchotấtcảnhữngaiđãhọcđượcbàihọcnàyvàcốgắngápdụngnó.

TôichưabaogiờnghĩmìnhsẽđemcâuchuyệnvớiStockdalevàothànhmộtphầncủacuộcnghiêncứucáccôngtynhảyvọt.Tôinhậnđịnhđâylàmộtcâuchuyệnriêngtưnhiềuhơnlàvềcôngty.Nhưng

khitôitìmhiểucácdữliệunghiêncứu,tôicứnhớđếncâuchuyệnnàymãi.Chođếnmộthômtôichiasẻcâuchuyệnnàyvớicáccộngsựtạimộtcuộchọpnhóm.Khitôikếtthúc,mộtkhôngkhíimlặngbaotrùm,vàtôinghĩ:“Chắcmọingườichorằngtôiđangđilạchướng.”

RồithìDuaneDuffy,mộtthànhviênítnóinghĩnhiềuđãthựchiệnphântíchA&PvàKroger,lêntiếng:“Đâychínhlànhữnggìtôiđangtìmkiếmtrongđầu.TôiđangcốgắngđưarasựkhácbiệtcănbảngiữaA&PvàKroger.Đâychínhlàcâutrảlời.KrogercũnggiốngnhưStockdale,vàA&PgiốngnhữngngườilạcquanluônnghĩmìnhsẽđượcthảvàokhoảngGiángsinh.”

Thếlànhữngthànhviênkhácbắtđầuthamgia,kểranhữngđiểmkhácbiệtgiữacáccặpcôngty–WellsFargovàBankofAmericacùngđốidiệnviệcxoábỏbảohộ,Kimberly–ClarkvàScottPapercùngphảiđốimặtvớisứcmạnhcủaProcter&Gamble,PitneyBowesvàAddressographcùngphảiđốimặtvớihàngnhậpkhẩu,v.v....Tấtcảhọđềuthểhiệncùngmộtmẫuhìnhnghịchtâmlýnày,vàchúngtôigọiđólàNghịchlýStockdale.

NghịchlýStockdalelàmộtdấuấnriêngcủanhữngaiđãđạtđếnđộvĩđại,chodùđólàtrongcuộcsốngriênghaytrongviệclãnhđạongườikhác.ChurchillcũngthểhiệnnótrongThếchiếnII.TướngStockdale,cũngnhưViktorFrankltrướcông,cũngđãsốngtrongtrạitù.Vànhữngvịlãnhđạocáccôngtynhảyvọtmặcdùkhôngthểtựhàomìnhđãtrảiquanhữngkinhnghiệmlớnlaonhưcứuthoátcảthếgiớihaysốngtrongmộttrạitùchiếntranh,họđềuthểhiệnnghịchlýStockdale.Chodùtìnhhuốngcóảmđạm,haysựtầmthườngcủahọcólốbịchđếnmứcnào,họđềugiữvữngniềmtinrằnghọsẽkhôngchỉsốngsót,màcònvượtlênthànhmộtcôngtyvĩđại.Và,đồngthời,họcũnggiữkỷluậtnghiêmkhắcvềviệcđốimặtvớithựctếphũphàngcủahiệntại.

Cũngnhưhầuhếtnhữnggìchúngtôikhámpháquaquátrìnhnghiêncứu,nhữngyếutốchínhđưađếnđiềuvĩđạithườngrấtđơngiảnvàdễthấy.Cácnhàlãnhđạovĩđạiđãcóthểlọcbỏđượcnhữngthứlàmphântánxungquanhmàchỉtậptrungvàomộtvàiđiềutạonênảnhhưởnglớnnhất.HọlàmđượcnhưvậylàvìhọđềucânbằnghaiphíacủanghịchlýStockdale,khôngđểbênnàolấnlướtbênnào.Nếubạncũngcóthểvậndụngnghịchlýnày,bạnsẽnângcaorấtnhiềucơhộiđưaranhữngquyếtđịnhđúngđắnvàchắcchắnsẽphát

hiệnmộtkháiniệmđơngiảnnhưngtườngtậnđểthựchiệnnhữngchọnlựamới.Vàmộtkhibạnđãcókháiniệmđơngiảnvàthốngnhất,bạnđãtiếnrấtgầnđếnquátrìnhchuyểntiếpsangbướcđộtphá.

Tómtắtchương

ĐỐIMẶTTHỰCTẾPHŨPHÀNG

(NHƯNGKHÔNGBAOGIỜMẤTNIỀMTIN)

NHỮNGĐIỂMCHÍNH•Tấtcảnhữngcôngtynhảyvọtđềubắtđầuquátrìnhđitìmcon

đườngđếnvĩđạibằngcáchđốidiệnsựthậtphũphàngcủahiệntại.

•Khibạnbắtđầumộtnỗlựctrungthựcvàcầnmẫnđểxácđịnhtìnhhìnhthựctếcủamình,quyếtđịnhđúngđắnsẽtựnóthểhiệnđiềunày.Khôngthểnàođưarađượcnhữngquyếtđịnhđúngmàkhôngnghiêncứutoànbộquátrìnhvớimộtsựđốimặttrungthựcvớithựctại.

•Mộtnhiệmvụchínhtrongviệcđưacôngtytừtốtđếnvĩđạilàtạoramộtvănhoátrongđómọingườicónhiềucơhộilắngnghe,vàđỉnhcaolàđểsựthậtđượclắngnghe.

•Tạoramộtmôitrườngđểsựthậtđượclắngnghebaogồmbốnhànhđộngcănbản:

1.Lãnhđạobằngcâuhỏi,khôngphảibằngcâutrảlời.

2.Thamgiavàocáccuộcđốithoạivàtranhluận,đừngépbuộc.

3.Thựchiệncáccuộcphântích,khôngđổlỗi.

4.Thiếtlậpchếđộcờđỏđểđưathôngtinlênthànhthôngtin

khôngthểbỏqua.

•Nhữngcôngtynhảyvọtcũngphảiđốimặtvớinhiềukhókhănnhưnhữngcôngtyđốitrọng,nhưnghọphảnứnglạirấtkhácnhau.Họđốimặttrựcdiệnvớitìnhhình.Kếtquảlàhọtrởnênmạnhmẽhơnsauđó.

•MộtkháiniệmtâmlýquantrọngđưacôngtytừtốtđếnvĩđạilàNghịchlýStockdale:Giữvừngniềmtinrằngcuốicùngbạnsẽchiếnthắng,bấtkểkhókhăn,vàđồngthờiđốidiệnsựthậtphũphàngcủahiệntại,bấtkểnólàgìđinữa.

NHỮNGKHÁMPHÁBẤTNGỜ

•Cátínhuylựccóthểvừalàmộttàisảnvừalàmộtmónnợ,bởivìsứcmạnhcủaphongcáchlãnhđạocóthểngăncảnmọingườichiasẻvớibạnnhữngsựthậtphũphàng.

•Lãnhđạokhôngchỉbắtđầuvớitầmnhìn.Nóbắtđầuvớiviệcđưamọingườiđốidiễnsựthậtvàhànhđộngtrênnhữngảnhhưởngcủanó.

•Dànhthờigianvàcôngsứcđểđộngviênmọingườilàphícông.Câuhỏithậtsựkhôngphảilà“Làmthếnàođểđộngviênmọingười?”Nếubạncótrongtaynhữngngườithíchhợp,họsẽtựnỗlực.Vấnđềlàlàmthếnàođểkhônglàmhọnảnlòng.Mộttrongnhữngcáchđểlàmmọingườinảnlònglàchốibỏsựthậthiệntại.

CHƯƠNGNĂM:KHÁINIỆMCONNHÍM(SỰĐƠNGIẢNTRONGBA

VÒNGTRÒN)

Hãytựbiếtmình.

-SCRIBESOFDELPHI,Plato

Bạnlàconnhímhayconcáo?

TrongbàiviếtnổitiếngConnhímvàconcáo,IsaiahBerlinchiathếgiớithànhhailoàinhímvàcáo,dựatheomộttruyểncổHyLạp:“Loàicáobiếtnhiềuthứ,nhưngloàinhímchỉbiếtmộtthứlớn.Cáolàmộtloàikhônngoancóthểnghĩrarấtnhiềuchiếnlượcphứctạpđểléntấncôngnhím.Ngàyquangày,

cáolẩnquẩnquanhhangnhím,chờđợithờicơthíchhợpđểtấncông.Nhanhnhẹn,đẹpđẽ,khéoléo,cóvẻnhưchắcchắnsẽthắng.Nhím,ngượclại,làmộtloàithấpkém.Nólạchbạchđilạitìmkiếmthứcănvàchămsócngôinhàcủamìnhmỗingày.

Cáolặnglẽchờđợitạimộtngãbađường.Nhímđangchămchúloviệccủamình,đingayvàoconđườngcáođangchờ.Cáonghĩ:“Tasẽbắtđượcmày”.Nónhảyphócra,nhanhnhưchop.Chúnhímbénhỏ,cảmthấynguyhiểm,nhìnlênvàtựnghĩ:“Lạinữarồi.Chẳnglẽhắnkhônghọcđượcbàihọcgìsao?”Nhímcuộntrònmìnhlại,trôngnhưmộtquảbanhgai,cácgainhọnđâmratứphía.Cáođangnhảytới,gặpsựtựvệcủanhím,phảingừngngaylại.Rútluivềchỗcũtrongkhurừng,cáolạinghĩcáchtấncôngkhác.Mỗingày,cáovànhímlạichiếnđấuvớinhauvàilần,nhưngmặcdùcáorấtkhônngoan,nhímluônlàngườithắngcuộc.

Berlindựatrêncâuchuyệncổnàyđểchialoàingườithànhhainhómcănbản:cáovànhím.Cáocốgắngtheođuổinhiềuthứcùnglúcvànhìnthếgiớimộtcáchphứctạp.Berlinviết:“Suynghĩcủahọtảnmạn,trênnhiềucấpđộ”,vàkhôngbaogiờgắnkếtsuynghĩvàomộtkháiniệmchunghaymộttầmnhìnthốngnhất.Nhím,ngượclại,đơn

giảnhóathếgiớiphứctạpthànhmộtýtưởngtổchứcduynhất,mộtnguyênlýc8anbảnhaymộtkháiniệmcóthểthốngnhấtvàdẫndắtmọiviệc.chodùthếgiớicóphứctạpđếnthếnào,nhímđềuđưatấtcảnhữngthửtháchvàtìnhhuốngkhóxửthànhnhữngýtưởngnhímđơngiản,cóthểđếnmứcgiảndịtháiquá.Đốivớinhím,bấtcứviệcgìkhôngliênquanđếnýtưởngnhímđềuvônghĩa.

GiáosưMarvinBresslerthuộcđạihọcPrincetonđãchỉrasứcmạnhcủanhímtrongmộtcuộcnóichuyệnvớichúngtôi:“Anhmuốnbiếtđiềugìtaonênsựkhácbiệtgiữanhữngngườicóảnhhưởnglớnvànhữngngườichỉlàlanhlợimàthôi?Họlànhữngocnnhím.”Freudvàthếgiớitiềmthức,Darwinvàsựchọnlọctựnhiên,Marxvàsựđấutranhgiaicấp,Einsteinvàthuyếttươngđối,AdamSmithvàsựphânchialaođộng–họđềulànhữngconnhím.Họnhìnthếgiớiphứctạpvàđơngiảnhóanó.Eresslernóitiếp:“Nhữngngườiđểlạidấuấntolớnnhấtlànhữngngườiđượchàngngànủnghộphíasaulưngluônnhắcnhở:“Ýtưởnghayđấy,nhưnganhđiquáxarồi.”

Đểchorõ,phảinóithẳnglànhímkhôngngungốc.Ngượclạinữalàđằngkhác.Họhiểurõrằngcốtlõicủaviệcthấuhiểulàsựđơngiản.Còngìđơngiảnhơncôngthứce=mc2?Còngìđơngiảnhơnýtưởngtiềmthứcđượcphânđịnhthànhnó,tôi,vàsiêungã?CòngìtaonhãhơnnhàmáypincủaAdamSmithvàbàntayvôhình?Không,nhímkhônghềngungốc,họđạtđượchiểubiếtthấuđáo,chophéphọnhìnxuyênquasựphứctạpvàthấyrõnhữngmôhìnhcănbản.Nhímchỉthấynhữnggìcầnthiết,vàbỏquanhữngthứkháckhôngliênquan.

Tấtcảnhữngbànluậnvềnhímvàcáonàycóliênquangìđếnquátrìnhtừtốtđếnvĩđại?Rấtliênquanđấy.

Nhữngngườiđãxâydựngnêncáccôngtynhảyvọtđềulànhím,ởmộtmứcđộnàođó.Họdùngbảnchấtnhímcủamìnhđểtiếnđếnmộtđiềuchúngtôiđặttênlà“Kháiniệmconnhím”(HedgehogConcept)chocôngtycủamình.Nhữngngườilãnhđạocôngtyđốitrọngthườnglàcáo,khôngnắmđượclợithếrõràngcủaKháiniệmconnhím,màlạitảnmạn,khôngnhấtquán.

HãyxemxéttrườnghợpWalgreensvàEckerd.HãynhớlạilàWalgreenscólợinhuậncổphiếutíchlũytừcuối1975đến2000caogấp15thịtrườngchung,vượtquadễdàngcáccôngtyvĩđạinhưGE,

Merck,Coca-cola,Intel.Đólàmộtkếtquảtuyệtvờiđốivớimộtcôngtyvôdanh,nhiềungườiconchođâylàcôngtyrấtchán.KhiphỏngvấnCorkWalgreen,tôicứliêntụcyêucầuônghãynóisâuhơn,hãygiúpchúngtôihiểuđượccáckếtquảphithườngnày.Cuốicùng,rấtbựcmình,ôngnói:“Nghenày,mọichuyệnchẳngcógìphứctạpcả!Mộtkhichúngtôihiểuđượckháiniệm,chúngtôicứthếmàlàmthôi.”

Vậykháiniệmđólàgì?Đơngiảnthếnày:nhữngtiềmthuốctâytốtnhất,tiệnlợinhất,thulạilợinhuậncaonhấttrênmỗilầnkháchhàngghéqua.Thếthôi.ĐólàchiếnlượcđộcđáomàWalgreensdùngđểđánhbạiGE,Coca-cola,vàMerck.Vớimộtphongcáchconnhímcổđiển,Walgreensđãtheođuổikháiniệmnàyvàápdụngnómộtcáchnhấtquán.Họbắtđầumộtchiếndịchthaythếtấtcảnhữngđịađiểmkhôngthuậntiệnbằngnhữngnơithíchhợphơn,ưutiênchocácgócđườngmàkháchhàng,cóthểravàotừnhiềuhướng.NếucómộtđịađiểmtuyệtvờingaygócđườngchỉcáchnơimộttiệmkháccủaWalgreenscũngcóvịtrítốtvàđangkinhdoanhcólãivàitrămmét,côngtysẽđóngcửatiệmnày(chodùcóphảiđềnbù1triệuđôlavìchấmdứthợpđồngthuêđịađiểmtrướcthờihạn)đểmởtiệmmớinơivịtrítuyệtvời.Walgreenslàngườiđầutiênmởracáctiệmthuốctâychophépngườiláixengồitrênxeđểmuathuốc,họnhậnthấykháchhàngthíchýtưởngnày,vàđãnhânrộngrahàngtrămđiểmnhưthế.Trongnhữngkhuvựcnộithành,côngtysắpxếpcáccửatiệmrấtgầnnhau,dựatrênýtưởnglàkhôngaiphảiđbộquanhiềuconđườngđểđếnđượcvớiWalgreens.ỞtrungtâmthànhphốSanFranciscochẳnghạn,Walgreenscó9tiệmtrongvòngbánkinh2km.9tiệm!.Nếuđểý,bạnsẽthấycáctiệmthuốctâyWalgreensdàyđặcởmộtsốthànhphốtươngtựnhưcáctiệmcàphê.StarbuckstạiquênhàSeattle.

Walgreenssauđógắnliềnkháiniệmtiệnlợivàmộtýtưởngkinhtếđơn:lợinhuậntrênmỗilầnkháchhàngghéqua.Việctậptrungnhiềucửatiệm(9tiệmtrongvòngbánkính2km)đemlạilợithếkinhtếvềquymô,nhờvậycóthêmtiềnđểđầutưvàocàngnhiềutiệm,vàlạithuhútthêmnhiềukháchhàng.Bằngcáchkinhdoanhthêmcácdịchvụlợinhuậncaonhưdịchvụrửahìnhtrongvòngmộtgiờ,Walgreenscóthểtănglợinhuậntrênmỗilầnkháchhàngghéqua.Càngthuậntiệnkháchhàngvàocàngđông,nhânvớisốlợinhuậnmỗilầnkháchhàngghétquacàngtăng,đemlạitiềnmặtchohệthốngđểxâydựngthêmcàngnhiềutiệmtiệnlợi.Từngcửatiệm,từngkhu

phố,từngthànhphố,từngkhuvực,cứthếWalgreenscàngngàycàngnhưmộtconnhímvớimộtýtưởngcựckỳđơngiản.

Trongmộtthếgiớiđầyrẫynhữngnhàlãnhđạodởhơi,nhữngýtưởnghãohuyền,nhữngnhàvịlaihuyênhoang,nhữngkẻgâyhoangmang,những

chuyênviêntinhthầnvànhữngngườiđạiloạinhưvậy,thậtlàdễchịukhithấymộtcôngtythànhcôngrựcrỡchỉbằngmộtkháiniệmđơngiảnvàthựcthinómộtcáchxuấtsắcvàđầysángtạo.Trởthànhtiệmthuốctâytiệnlợitốtnhấttrênthếgiớivàliêntụctănglợinhuậntrênmỗilầnkháchhàngghéqua–còngìrõràngvàđơngiảnhơn?

Vâng,nếunhưnórõràngvàđơngiản,tạisaoEckerdkhôngnhìnra?TrongkhiWalgreenschỉchămchúvàonhữngthànhphốnàomàhọcóthểápdụngđượckháiniệmtiệnlợivàtậptrungnày,chúngtôikhôngtìmthấybấtcứchứngcứnàochothấyEckerdcũngcómộtkháiniệmxuyênsuốttươngtựnhưvậy.Lànhữngngườihámlợi,cácnhàđiềuhànhcủaEckerdbắtbuộcphảinắmlấynhữngcơhộimualạicácchuỗicửahàng,42cửahàngnơinày,36cửahàngnơikia,mộtcáchhỗntạp,khôngtheomộtchủđềnhấtquánrõràngnàocả.

TrongkhicácnhàđiềuhànhWalgreenshiểurằngviệcgiatănglợinhuậnđồngnghĩavớiviệccắtbỏnhữnggìkhôngthíchhợpvớiKháiniệmconnhím,thìcácnhàđiềuhànhEckerdtheođuổităngtrưởngchỉvìphảităngtrưởngmàthôi.Trongnhữngnămđầuthậpniên198,khiWalgreensđangquyếttâmtheođuổikháiniệmtiệmthuốctâytiệnlợi,EckerdlạinhảyvàokinhdoanhdịchvụchothuêbăngđĩavớiviệcmualạiAmericanHomeVideoCorporation.TổnggiámđốcEckerdđãtrảlờitrêntạpchíForbesnăm1981nhưsau:“Mộtsốngườichorằngchúngtacàngchuyênsâucàngtốt.Nhưngtôimuốntăngtrưởng,vàdịchvụchothuêbăngđĩalàmộtngànhmới,khôngnhưcácchuỗicửatiệmthuốctây”.ViệcrẽsangkinhdoanhdịchvụchothuêbăngđĩađãlàmchoEckerdlỗ31triệuđôlatrướckhiEckerdphảibánlạichoTandy,côngtynàyđãdùngáplựcđểđạtmộtthỏathuậnthấphơngiátrịsổsách72triệuđôla.

CũngđúngtrongnămmàEckerdmualạiAmericanHomeVideoCorporation,WalgreensvàEckerdgầnnhưcócùngdoanhthu(khoảng1.7tỉđôla).Mườinămsau,doanhthucủaWalgreensđãgầngấpđôicủaEckerd,lãiròngtíchlũytrong10nămnàycaohơncủaErkerd1tỉđôla.Haimươinămsau,Walgreensvẫntiếptụcpháttriểnmạnhmẽ,vàlàmộttrongnhữngcuộcxoaychuyểnbềnvữngnhấttrongtoànbộcuộcnghiêncứucủachúngtôi.Trongkhiđó,Eckerdđãkhôngcònlàmộtcôngtyhoạtđộngđộclậpnữa.

KháiniệmconnhímxuấtpháttừnhữngcuộchọpnhómnghiêncứukhichúngtôicốgắnglýgiảilợinhuậntuyệtvờicủaWalgreens.

Tôihỏi:“Chẳngphảichúngtađangnóiđếnchiếnlượcsao?Tiệmthuốctâytiệnlợi,lợinhuậntrênmỗilầnkháchhàngghéqua–chẳngphảiđâylànhữngđiềucơbảnthuộcvềchiếnlượcsao?Vậycógìlạđâu?”

JenniCopper,ngườichịutráchnhiệmphântíchsựđổilậpgiữahaicôngtytrảlời:“NhưngEckerdcũngcóchiếnlược.Chúngtakhôngthểnóiđólànhờchiếnlược.Cảhaiđềucóchiếnlược.”Jenniđãđúngtrongnhậnxétnày.Chiếnlượcbảntâhnnókhôngtạonênsựkhácbiệtgiữacôngtynhảyvọtvàcôngtyđốitrọng.Cảhainhómcôngtyđềucókếhoạchchiếnlược,vàhoàntoànkhôngcódữliệuchothấycáccôngtynhảyvọtđầutưnhiềuthờigianvàcôngsứcvàoviệcxâydựngchiếnlượcvàkếhoạchpháttriểnlâudài.

“Nhưvậyphảichăngchúngtađangnóiđếnchiếnlượctốtvàchiếnlượctồi?”

Cảnhómngồiimlặngsuynghĩmộtlúclâu.SauđóLeighWilbankslêntiếng:“Nhưngđiềulàmtôingạcnhiênlàsựđơngiảnđếnkinhngạccủahọ.Ýtôilà,cứnhìnvàoKrogervớikháiniệmcửahànglớn,hayKimberlyvớiquyếtđịnhchuyểnsangsảnphẩmhàngtiêudùng,hayWalgreensvớicáctiệmthuốctâytiệnlợi.Đâylànhữngýtưởngđơngiản,vôcùngđơngiản.”

Tấtcảmọingườitrongnhómbắtđầucùnglêntiếng,dẫnchứngbằngcôngtyhọđangphântích.Mọiviệctrởnênrõràngrằngtấtcảcáccôngtynhảyvọtđềuđưaramộtkháiniệmrấtđơngiảnvàdùngnónhưlàmộtđiểmthamchiếuchomọiquyếtđịnh,vàsựthấuhiểunàyđãmanglạikếtquảxuấtsắc.Trongkhiđó,nhữngcôngtyđốitrọngnhưEckerdbịngángchânbởicácchiếnlượcpháttriểnchạytheothời.Tôiphảnbiện:“Nhưngliệusựđơngiảnkhôngthôiđãđủchưa?Chỉvìnóđơngiảnkhôngcónghĩalànóđúng.Thếgiớinàyđầyrẫynhữngcôngtythấtbạivìnhữngýtưởngđơngiảnnhưngkhôngđúng.”

Sauđóchúngtôiquyếtđịnhnhìnlạimộtcáchhệthốngcácýtưởngđưalốichocôngtynhảyvọtvàcôngtyđốitrọng.Saunhiềuthángchọnlọcvàphântích,xemxétcáckhảnăngcóthểxảyrarồilạiloạibỏchúng,chúngtôicuốicùngpháthiệnrarằngKháiniệmconnhímtrongcáccôngtynhảyvọtkhôngphảilàmộtýtưởngđơngiảnbấtkỳ.

Sựkhácbiệtcănbảngiữacáccôngtynhảyvọtvàcôngtyđốitrọngnằmởhaiđiểm.Thứnhất,cáccôngtynhảyvọtđưarachiếnlượcdựatrênsựhiểubiếttườngtậnbakhíacạnh–màchúngtôigọilàbavòngtròn.Thứhai,cáccôngnhảyvọtbiếnsựhiểubiếtnày

thànhmộtkháiniệmrõràngvàđơngiảnđểdẫnlốichomọinỗlựccủahọ-từđócókháiniệmconnhím.

Mộtcáchchínhxác,Kháiniệmconnhímlàmộtkháiniệmrõràngvàđơngiảnđượchìnhthànhtừsựhiểubiếttườngtậnvềsựgiaonhaucủabavòngtrònsauđây:

1.Bạncóthểtrởnêngiỏinhấtthếgiớitronglĩnhvựcnào(và,cũngquantrọngkhôngkém,bạnkhôngthểgiỏinhấttronglĩnhvựcnào).Tiêuchínhậnthứcnàyvượtxahơnthếmạnh.Chỉvìbạncóthếmạnhkhôngcónghĩalàbạncóthểgiỏinhấttrênthếgiớitronglĩnhvựcđó.Ngượclại,nhữnggìbạncóthểlàmtốtnhấtcóthểkhôngphảilàđiềuhiệnbạnđanglàm.

2.Điềugìthúcđẩycỗmáykinhtếcủabạn.Tấtcảcáccôngtynhảyvọtđềucóthểhiểubiếtsâusắclàmthếnàođểthulạidòngtiềnvàlợinhuậnbềnvữngvàhiệuquảnhất.Đặcbiệt,họpháthiệnmộtmẫusốchung–lợinhuậntrêntrênmỗix–cóảnhhưởnglớnlêntrạngtháikinhtếcủahọ.(Đốivớingànhcôngtácxãhộithìđólàdòngtiềntrênmỗix).

3.Banđammêđiềugìnhât.Cáccôngtynhảyvọttậptrungvàocáchoạtđộngkíchthíchsựđammêcủahọ.Ýtưởngởđâylàkhôngphảikhuyếnkhíchniềmđammêmàlàkhámphárađiềugìlàmbạnđammê.

BavòngtròncủaKháiniệmconnhím

Đểhiểurõbavòngtrònnày,hãytheodõisựtươngđồngsau.Giảsửbạncóthểthiếtkếmộtcôngviệcđápứngđượcbacuộctrắcnghiệmsau.Thứnhất,bạnđanglàmmộtcôngviệcmàbạncókhiếubẩmsinhtrờicho,vàbạncóthểlàmộttrongnhữngngườigiỏinhấttrênthếgiớinếubạnápdụngtàinăngnày.(“Tôicócảmgiácmìnhsinhralàđểlàmđiềunày”).Thứhai,bạnđượctrảlươngcaovìnhữnggìbạnlàm.(“Tôiđượctrảlươngđểlàmviệcnàyư?Tôicónằmmơkhôngđây?”)Thứba,bạnđanglàmcôngviệcbạnđammêvàhoàntoànyêuthích,tậnhưởngtoànbộquátrìnhlàmviệc.(“Tôimongmuốnđượcthứcdậyvàbắttayvàocôngviệchàngngày,vàtôitinvàonhữnggìmìnhđanglàm.”)Nếubạncóthểhướngtớiđiểmgiaonhaucủabavòngtrònnàyvàbiếnnóthànhmộtkháiniệmrõràngvàđơngiảndẫndắtmọilựachọncủabạntrongcuộcsống,vậylàbạnđãcómộtkháiniệmconnhímchobảnthân.

ĐểcómộtKháiniệmconnhímhoànchỉnh,bạncầnphảicóđủbavòngtròn.Nếubạnkiếmđượcrấtnhiềutiềnthôngquanhữngviệc

màbạnkhôngbaogiờcóthểgiỏinhất,bạnchỉcóthểxâydựngmộtcôngtythànhcôngmàkhôngphảilàmộtcôngtyvĩđại.Nếubạntrởnêngiỏinhấttrongmộtlĩnhvựcnàođó,thìcũngkhôngthểgiữđượcvịtríđỉnhcaonếubạnkhôngđammênhữnggìmìnhđanglàm.Cuốicùng,nếubạnđammêtấtcảnhữnggìbạnmuốn,nhưngbạnkhôngthểlàngườigiỏinhất,cũngnhưkhôngmanglạihiệuquảkinhtế,thìcóthểbạnsẽthấyrấtvuisướng,nhưngbạnkhôngmanglạikếtquảvĩđại.

WarrenBuffettđãviếtvềsốtiền290triệuđôlađầutưvàoWellsFargomặcdùôngrấtbảothủvềngànhngânhàngnhưsau:“Họchỉtậptrungvàonhữnggìhọhiểubiếtvàđểkhảnăng,chứkhôngphảicáitôi,quyếtđịnhnhữngnỗlựccủahọ.”TrướckhiđịnhrarõràngKháiniệmconnhímcủamình,WellsFargođãcốgắngtrởthànhmộtngânhàngtoàncầu,theokiểumộtCitigroupthunhỏ,vàhọchỉđạtmứctầmthường.Sauđó,đầutiênlàdướithờiDickCooleyvàrồidướithờiCarlReichardt,cácnàhlãnhđạoWellsFargobắtđầutựđặtranhữngcâuhỏisâusắc:Chúngtacótiềmnănglàmgìgiỏihơnngườikhác,vàcũngquantrọnkhôngkém,cóđiềugìchúngtakhôngthểlàmgiỏihơncáccôngtykhác?Vànếuchúngtakhôngthểgiỏinhất,thìtạisaotacònthựchiệnlàmchi?

Bỏquamộtbêncáitôicủamình,banlãnhđạoWellsFargođãchấmdứtđasốcáchoạtđộngquốctếcủamình,chấpnhậnsựthậtlàhọkhôngthểgiỏihơnCitigrouptrongviệckinhdoanhngânhàngtoàncầu.WellsFargosauđóchỉtậptrungvàolĩnhvựchọcóthểlàmtốtnhấttrênthếgiới:điềuhànhngânhàngnhưmộtdoanhnghiệp,tậptrungvàovùngphíatâynướcMỹ.Thếthôi.ĐólàtrọngtâmcủaKháiniệmconnhímđãđưaWellsFargotừmộtngânhàngtầmthường,theođuôiCiticorpthànhmộttrongnhữngngânhànghoạtđộnghiệuquảnhấttrênthếgiới.

CarlReichardt,TổnggiámđốcWellsFargovàothờiđiểmchuyểnđổi,chứngtỏmìnhlàmộtconnhímtàigiỏi.TrongkhicácđồngnghiệptạiBankofAmericavẫncòntronggiaiđoạnrốiloạncảitổđểphảnứnglạiviệcxóabỏbảohộ,vừathuêcácchuyêngiavềchuyển

đổiđểápdụngcácmôhìnhphứctạpvàthựchiệncácbuổithảoluậnnhómrấttốnkémthờigian,thìRichardđãphơibàymọithứđếnmứcđơngiảnnhất.Ôngnóivớichúngtôitrongbuổiphỏngvấn:“Điềunàychẳngcógìtotátnhưkhoahọckhônggian.Nhữnggìchúngtôilàmhếtsứcđơngiản,vàchúngtôigiữchonóđơngiản.Mọithứđềurõràngvàdễthấyđếnmứctôicảmthấybuồncườikhiphảithảoluậnvềnó.Mộtdoanhnhânbìnhthườnglàmviệctrongmộtngànhkinhdoanhhếtsứccạnhtranhvàkhôngcóluậtlệchắcsẽnhảylênvìngạcnhiênkhinghenóiđếnđiềunày.

Reichardtbuộcmọingườichỉđượcchútrọngýtưởngconnhímđơngiảnmàthôi,liêntụcnhắcnhởmọingườirằngkiếmtiềnởModestodễhơnởTokyorấtnhiều.NhữngngườilàmviệcchungvớiReichardtđềungưỡngmộtàiđơngiảnhóacủaông.Mộtđồngnghiệpcủaôngnhậnxét:“NếuCarllàmộtvậnđộngviênnhảycầutạiOlympic,ôngsẽkhôngthựchiệnđộngtáclộn5vòng.Ôngsẽthựchiệnđộngtácphóngngườivớihaitaydangrộngđẹpnhấtthếgiớivàchỉtậpđitậplạimộtđộngtácnàymàthôi.

WellsFargotậptrungvàoKháiniệmconnhímcăngthẳngđếnmứcchínhcácnhàđiềuhànhtạiđâygọiđólà“câuthầnchú”.Trongsuốtcuộcphỏngvấn,cácnhânviêncủaWellsFargođềulặpđilặplạimộtđiểmcănbản–“Chuyệnchẳngcógìlàphứctạp.Chúngtôichỉnhìnlạithậtkỹnhữnggìmìnhđanglàmvàquyếtđịnhchỉtậptrungvàomộtsốđiểmmàchúngtôibiếtmìnhcóthểlàmtốthơnbấtcứaikhác,vàkhôngbịphântánvàonhữnglãnhđịachỉđểthỏacáitôicủamìnhchứmìnhkhôngthểgiỏibằngngườikhác.”

Điềunàyđưatôiđếnmộttrongnhữngđiểmquantrọngnhấtcủachươngnày.Kháiniệmconnhímkhôngphảilàmụctiêuphảigiỏinhất,mộtchiếnlượcphảigiỏinhất,haymộtkếhoạchlàngườigiỏinhất.Ngượclại,kháiniệmconnhímlàsựthấuhiểubảnthâncóthểgiỏinhấttronglĩnhvựcnào.Sựkhácbiệtấyrấtquantrọng.

Mọicôngtyđềumuốnmìnhgiỏinhấttrongmộtlĩnhvựcnàođó,nhưngrấtítthấuthiểu–mộtcáchsâusắcvàrõràng,khôngbịcáitôichiphối–họcótiềmnănggiỏinhấttronglĩnhvựcnào,vàcũngkhôngkémphầnquantrọng,họkhôngcókhảnăngtronglĩnhvựcnào.Khảnăngphânbiệtnàylàđiểmđốilậpchínhgiữacôngtynhảyvọtvàcôngtyđốitrọng.

HãyxemxétsựđốilậpgiữaAbbottLaboratoriesvàUpjohn.Năm1964,cảhaicôngtygầnnhưtươngtựnhauvềdoanhthu,lợinhuậnvàdòngsảnphẩm.Cảhaicôngtyđềutậptrungphầnlớnvàongànhdược,chủyếulàthuốckhángsinh.Cảhaiđềuđượcđiềuhànhtheokiểugiađình.Cảhaiđềuđangbịtụtlạiphíasautrongngànhdược.Nhưngrồi,vàonăm1974,Abbottđãcóbướcnhảyvọt,đemlạilợnhuậncổphiếutíchlũycaohơnthịtrường4lầnvàcaohơnUpjohn5.5lầntrong15nămtiếptheo.MộtkhácbiệtcơbảngiữahaicôngtylàAbbottpháttriểnKháiniệmconnhímdựatrênnhữnggìhọcóthểlàmtốtnhất,cònUpjohnthìkhông.

Abbottkhởiđầubằngcáchđốidiệnthựctếphũphàng.Đếnnăm1964,Abbottđãmấtcơhộitrởthànhcôngtydượcphẩmgiỏinhấtthếgiới.TrongkhiAbbottđanglườibiếnglêlếtquanhữngnăm1950,1950,sốngnhờvàoconbòsữaerythromycin,nhữngcôngtynhưMerckđãxâydựngnhữngcỗmáynghiêncứucóthểcạnhtranhvớiĐạihọcHarvardvàBerkeley.Đến1964,GeorgeCainvàcộngsựcủaôngtạiAbbottnhậnrarằngMerckvàcáccôngtykhácđãvượtquáxatrongcôngcuộcnghiêncứunênviệccốgắngtrởthànhcôngtydượcgiỏinhấtthếgiớicũnggiốngnhưmộtđộibanhhọcsinhtrunghọcphảiđấuvớiđộibóngnhànghềDallasCowboys.

MặcdùtoànbộlịchsửacủaAbbotttrướcnaychỉgắnbóvớingànhdược,việccốgắngtrởthànhcôngtydượcgiỏinhấtkhôngcònlàmộtkhảnăngcóthểthựchiệnđược.Thếlà,dướisựdẫndắtcủamộtnhàlãnhđạoCấpđộ5vàdựavàoniềmtintrongNghịchlýStockdale(chắcchắnphảicómộtconđườngđưachúngtađếnvĩđại,vàchúngtasẽtìmra.),độingũlãnhđạotạiAbbottcũngtìmhiểuxemhọcóthểgiỏinhấttronglĩnhvựcnào.Đếnkhoảng1967,mộttiasánglóelên:Chúngtađãđánhmấtcơhộitrởthànhcôngtydượcgiỏinhất,nhưngchúngtacócơhộigiỏinhấttrongviệcđưaracácsảnphẩmđónggópchoviệcchămsócsứckhỏemộtcáchíttốnkémnhất.Abbottđãthínghiệmvớicácsảnphẩmdinhdưỡngtrongbệnhviện,đượcthiếtkếgiúpcácbệnhnhânnhanhchónglấylạisứckhỏesaucaphẫuthuật,vàcácthiếtbịchẩnđoán(mộttrongnhữngcáchchủyếuđểgiảmchiphíchămsócsứckhỏelànhờchẩnđoánkịpthời).Abbottcuốicùngtrởthànhcôngtyhàngđầutronghailĩnhvựcnày,đưahọtiếngầnđếncôngtygiỏinhấttrênthếgiớivềcungcấpsảnphẩmchămsócsứckhỏevớichiphíhợplýhơn.

Upjohnkhôngchịuđốidiệnvớisựthậtmàvẫnhãohuyềnrằng

mìnhsẽvượtquaMerck.Saunày,khihọcàngtụtlạiphíasausovớicáccôngtydượchàngđầu,họlạiphântánvàocáclĩnhvựcmàchắcchắnhọkhôngthểgiỏinhất,nhưchấtdẻovàchấthóahọc.KhiUpjohncàngngàycàngđixuống,họbắtđầuquaylạivớithuốcbántheotoa,nhưnghọkhôngchịunhìnnhậnrằnglĩnhvựcnàyquánhỏđểhọcóthểchiếnđấutrongcuộcchơidượcphẩmquálớn.MặcdùtỉlệđầutưnghiêncứutrêndoanhthucủaUpjohncaogấpđôisovớiAbbott,lợinhuậncủaUpjohnngàycànggiảmchỉcòndướiphânnửacủaAbbottchođếnkhihọbịmualạivàonăm1995.

TrườnghợpAbbottvàUpjohnchothấysựviệckhácbiệtgiữacôngviệckinhdoanhcốtlõi(corebusiness)vàKháiniệmconnhím.Chỉvìbạntừkinhdoanhlâuđờitrongmộtlĩnhvựcnàođókhôngcónghĩalàbạncóthểgiỏinhấtthếgiớitronglĩnhvựcnày.Vànếubạnkhôngthểlàgiỏinhấtthếgiớitrongchínhlĩnhvựclâuđờicủamình,cónghĩalàđósẽkhôngthểtrởthànhtrọngtâmcủaKháiniệmconnhím.

Rõràng,Kháiniệmconnhímkhôngphảilàcôngviệchaykhảnăngkinhdoanhcốtlõicủamộtdoanhnghiệp.Bạncóthểcónănglựctrongmộtlĩnhvựcnàođónhưgnkhôngnhấtthiếtbạnphảicótiềmnăngtrởnêngiỏinhấtthếgiớitronglĩnhvựcnày.LấyvịdụmộtthanhniênluônđạtđiểmAtrongmônsốhọcvàđạtđiểmcaotrongphầntoánhọccủakỳthiSAT(kỳthivàođạihọc),chothấyanhtacónănglựctrongtoánhọc.Nhưvậyphảichănganhtasẽtrởthànhmộtnhàtoánhọc?Khônghẳn.Giảdụanhthanhniênnàyvàođạihọc,đăngkýcácmôntoánhọc,vàvẫntiếptụcđạtđiểmA,nhưngtạiđâyanhgặpnhữngngườicótàinăngbẩmsinhvềtoán.Mộtsinhviênđãdiễntảkinhnghiệmcủamìnhnhưsau:“Đểrakếtquảtôimất3giờđồnghồ.Vậymàcóngườichỉcần30phútđãrakếtquảvàđượcA+.Bộóccủahọđượcthiếtkếrấtkhácbiệt.Tôicóthểtrởthànhmộtnhàtoánhọc,nhưngtôinhậnramìnhkhôngbaogiờcóthểtrởthànhngườigiỏinhấtđược.”Anhsinhviênnàyvẫncóthểvẫnbịáplựctừgiađìnhvàbạnbèphảitiếptụchọctoán,vìhọchorằng“Nhưngmàanhgiỏitoánlắmmà.”Giốngnhưanhthanhniênnày,rấtnhiềungườitrongchúngtađãbịlôikéohoặcbịépbuộcvàonhữngnghềnghệpmàchúngtakhôngbaogiờcóthểtrởthànhbậcthầyhaycảmthấythỏamãn.MặcdùcónănglựcnhưngkhôngcómộtKháiniệmconnhímrõràng,rấtítngườitrởnênvĩđạitronglĩnhvựccủahọ.

Kháiniệmconnhímđòihỏiphảicómộttiêuchuẩnkhắcnghiệt

vềsựtuyệthảo.Kháiniệmnàykhôngchỉđượcxâydựngdựatrênnănglựcvàthếmạnh,mànóđòihỏisựhiểubiếtthấuđáovềtiềmnăngcủacôngtycóthểgiỏinhấtởđâuvàchỉtậptrungvàolĩnhvựcđómàthôi.NhữngcôngtyđốitrọngnhưUpjohnkinhdoanhtrongnhữnglĩnhvựchọcóthểgiỏinhưngkhôngbaogiờlàgiỏinhất,haytệhơn,chỉchútâmvàotăngtrưởngvàlợinhuậnmộtcáchdễdàngtrongcácngànhmàhọkhôngcóchúthyvọngnàocóthểlàngườigiỏinhất.Họlàmratiền,nhưngkhôngbaogiờtrởnênvĩđại.

Đểđitừtốtđếnvĩđạiđòihỏiphảithoátrađượccáinhìnvềnănglực.Nóđòihỏikỷluậtđểcóthểnói:“Chỉvìchúngtagiỏitronglĩnhvựcnày,chỉvìchúngtađanglàmratiềnvàtạođượctăngtrưởng,khôngcónghĩalàchúngtacóthểtrởnêngiỏinhất.”Cáccôngtynhảyvọthiểurằngnếutiếptụclàmnhữnggìmìnhtốtthìmãibạnvẫnchỉđạtmứctốt;tậptrungvàođiềugìbạncótiềmnănglàmtốthơnbấtcứtổchứcnàokhácmớilàconđườngđưađếnvĩđại.

Mọicôngtynhảyvọtcuốicùngđềuhiểurấtrõnguyêntắcnàyvàtươnglaicủahọtrôngchờvàoviệcphânphốinguồnlựcvàonhữnglĩnhvựchọcótiềmnăngtrởnêngiỏinhất.Cáccôngtyđốitrọngítkhihiểurõđiềunày.

Bảngtómtắtsauđâychothấytầmhiểubiếtmàcáccôngtynhảyvọtđãđạtđượcđểlàmnềnchosựchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại.Lưuý:Danhsáchnàykhôngchothấynhữnglĩnhvựcmàcáccôngtynàyđãđứngđầutrênthếgiớikhihọbắtđầuquátrìnhchuyểnđổi(hầuhếtcáccôngtyđềuchưagiỏinhấttrênthếgiớitrongbấtcứlĩnhvựcnào);thayvàođó,danhsáchnàychỉranhữnggìcáccôngtyhiểulàhọcótiềmnăngtrởnêngiỏinhấttrênthếgiới.

AbbottLaboratories.Cóthểtrởnêngiỏinhất Lưuý:Abbottđốidiệnsựthậtrằnghọkhôngthểtrở

trongviệcxâydựngmộtdanhmụcsảnphẩmgiúpgiảmchiphíchămsócsứckhỏe.

thànhcôngtydượcphẩmhàngđầutrênthếgiớimặcdùcácsảnphẩmdượclúcđóchiếmđến99%doanhthucủahọ.

CircuitCity:Cóthểtrởnêngiỏinhấttrongviệcápdụngmôhình4-S(Service,selection,savings,satisfaction)-dịchvụ,chọnlựa,tiếtkiệm,hàilòng–ápdụngchocácđơnhàngcódoanhsốcao

Lưuý:CircuitCitythấyhọcóthểmởthành“McDonald’s”củangànhbánlẻdoanhsốcao,cóthểđiềuhànhmộthệthốngrảirácvềmặtđịalýthôngquaviệcđiềukhiểntừxa.Điểmkhácbiệtcủahọkhôngphảilàbảnthânmôhình4-Smàlàtrongcáchthứcápdụngmộtcáchnhấtquánvàhoànhảomôhìnhnày.

FannieMae:Cóthểtrởthànhngườichơigiỏinhấttrongthịtrườngvốncóliênquanđếnthếchấp

Lưuý:Thôngtinquantrọnglànhậnrarằng:1)họkhôngthểtrởthànhmộtngườichơigiỏitrongdịchvụtàichínhkhépkínnhưcáccôngtykhácởWallStreet,và2)họcóthểpháttriểnmộtkhảnăngđặcbiệtđểđánhgiáđộrủirotrongcácchứngkhoánliênquanđếnthếchấp.

Gillette:Cóthểtrởthànhgiỏinhấttrongviệcxâydựngcácnhãnhiệutoàncầu

Lưuý:Gillettenhậnthấyrằnghọcómộtsựkếthợpđộcđáocủahailoạikỹnăngkhácnhau:1)khảnăngsảnxuấthàngtỉsảnphẩmgiárẻ,độbềncao(vídụnhưlưỡidaocạo)và2)khảnăngxâydựngcácnhãnhiệutiêudùngtoàncầu–tươngtựnhưCoketrongmặthàngdaocạovàbànchảiđánhrăng.

Kimberly-Clark:Cóthểtrởthànhgiỏinhấttrênthếgiớitrongcácsảnphẩmgiấytiêudùng

Lưuý:Kimberly-Clarknhậnthấyrằnghọcómộtkỹnăngbịbỏquênlàtạoracácnhãnhiệuđạidiệnchongànhhàng–têncủamặthàngtrởthànhtêncủangànhhàng(vídụnhưKleenex)–trongcácsảnphẩmgiấy.

Kroger:Cóthểtrởthànhgiỏinhấttrongviệcxâydựccáccửatiệmlớnvàsángtạo

Lưuý:Krogertrướcgiờđãcóthếmạnhtrongviệccáchtâncáccửahàngtạphóa.Họđemkỹnăngnàyápdụngvàocâuhỏilàmthếnàođểtạoramộttổhợpcáccửatiệmbaogồmnhiềutiệmnhỏcótỉsuấtlợinhuậncaovàrấtsángtạodướicùngmộtmáinhà.

Nucor:Cóthểtrởthànhgiỏinhất Lưuý:Nucornhậnrahọcókỹnăngrấtcaotronghai

trongviệcthuphụcvănhóavàcôngnghệđểsảnxuấtthépvớigiáthànhthấp.

hoạtđộng:1)tạoramộtvănhóahiệusuấtvà2)đặtcượcvàocôngnghệsảnxuấtmới.Nhờkếthợphaikỹnăngnày,họđãtrởthànhnhàsảnxuấtthépgiáthànhthấpnhấttrênnướcMỹ.

PhillipMorris:Cóthểtrởthànhgiỏinhấttrênthếgiớitrongviệcxâydựngsựtrungthànhvớinhãnhiệuthuốclá,vàsaunàylàvớicácmặthàngtiêudùngkhác.

Lưuý:Ngaytừđầugiaiđoạnchuyểnđổi,PhillipMorrisđãnhậnthấyhọcóthểđơngiảnlàcôngtythuốclátốtnhấttrênthếgiới.Saunày,họbắtđầubướcchânvàonhữnglĩnhvựckhôngphảilàthuốclá(mộtbướcchuyểnmàmọicôngtythuốcláđềuphảilàm,nhưmộtbiệnpháptựvệ),nhưnghọvẫntrungthànhvớiviệctạorathếmạnhvềnhãnhiệutrongcácngành“tộilỗi”(bia,thuốclá,sôcôla,càphê)vàcácsảnphẩmthựcphẩm.

PitneyBowes:Cóthểtrởthànhgiỏinhấttrênthếgiớitrongviệctruyềnthôngtincầncónhữngthiếtbịphântíchphứctạp.

Lưuý:KhiPitneyBowesđánhvậtvớicâuhỏilàmthếnàođểvươnrangoàicácloạicânbưutín,họnhậnramìnhcóhaiđiểmmạnh:1)rằnghọkhôngchỉlàmộtcôngtyvềbưutín,màhọcóthểmởrộngraviệctruyềnthôngtin,và2)họđặcbiệtcóthếmạnhtrongviệccungcấpdịchvụphântíchbằngcácmáymócphứctạp.

Walgreens:Cóthểtrởthànhgiỏinhấttrongviệckinhdoanhcáctiệmthuốctâytiệnlợi.

Lưuý:Walgreensnhậnrarằnghọkhôngchỉlàmộttiệmthuốctâymàcònlàmộtcửahàngtiệnlợi.Họbắtđầutìmkiếmnhữngđịađiểmthuậntiệnmộtcáchcóhệthống–mởrấtnhiềucửatiệmtrongmộtbánkínhnhỏvàđitiênphongtrongviệcchophépngườiláixevẫnngồitrênxeđểmuahàng.Họcũngđầutưrấtnhiềuvàocôngnghệ(baogồmviệcpháttriểntrangWebgầnđây),liênkếtcáccửatiệmWelgreenstrêntoànthếgiớiđểhợpthànhmộttiệmthuốctâyngaygócđườngkhổnglồ.

WellsFargo:Cóthểtrởthànhgiỏinhấttrongviệcđiềuhànhmộtngânhàngnhưmộtdoanhnghiệp,vàtậptrungvàovùngphíatâynướcMỹ.

Lưuý:Wellsđãnhìnrahaithôngtinquantrọng.Thứnhất,đasốcácngânhàngchorằnghọlàngânhàng,cưxửnhưmộtngânhàng,vàbảovệvănhóangànhngânhàng.Wellstựxemmìnhlàmộtdoanhnghiệphoạtđộngtrongngànhngânhàng.Khẩuhiệucủahọlà“Điềuhànhnónhưthểbạnlàchủ”.Thứhai,Wellsnhậnrarằnghọkhôngthểtrởthànhgiỏinhấttrênthếgiớinhưlàmộtngânhàngsiêutoàncầu,nhưnghọcóthểtrởnêngiỏinhấtởvùng

phíatâynướcMỹ.

Cáccôngtynhảyvọtthườngxuyênmanglạilợinhuậntuyệtvờitừnhữngngànhcôngnghiệpkhôngcógìđặcbiệt.Ngànhngânhàngđứngtrongnhómcuối(vềmặttỉsuấtlợinhuận)trongcùnggiaiđoạnWellsFargoquamặtthịtrườngchunggấp4lần.CàngấntượnghơnnữalàPitneyBowesvàNucor,cảhaiđềuhoạtđộngtrongngànhthuộcvềnhóm5%thấpnhất,vậymàcảhaiđềuvượtquathịtrườngchunggấpnămlần.Chỉduynhấtmộtcôngtynhảyvọtcómaymắnhoạtđộngtrongmộtngànhcôngnghiệpvĩđại(đượcđịnhnghĩalàđứngnhóm10%hàngđầu);nămcôngtyhoạtđộngtrongcácngànhcôngnghiệptệhại.(Xemphụlục5.Atómtắtcácphântíchngành.

Cuộcnghiêncứucủachúngtôichothấymộtcôngtykhôngnhấtthiếtphảihoạtđộngtrongmộtngànhcôngnghiệpvĩđãithìmớicóthểtrởthànhmộtcôngtyvĩđại.Mỗicôngtynhảyvọtxâydựngmộtcỗmáykinhtếvĩđại,độclậpvớingành.Họlàmđượcviệcnàylànhờhọthấuhiểusâusắccấutrúckinhtếcủahọ.

Đâykhôngphảilàmộtquyểnsáchvềkinhtếvimô.Mỗicôngtyvàmỗingànhcónhữngđặcđiểmkinhtếriêng,vàtôikhôngđivàochitiếtởđây.Điểmđángnóilàmỗicôngtynhảyvọtđềuthấuhiểusâusắccácyếutốchiphốicỗmáykinhtếcủahọvàxâydựngmộthệthốnghoạtđộngtheođúngnhữnghiểubiếtnày.

Tuyvậy,chúngtôicũngnhậnthấycómộtnhậnthứckinhtếđặcbiệtmàmọicôngtynhảyvọtđềuhiểurõ,đólàkháiniệmmột“mẫusốkinhtế”chungduynhất.Hãynghĩvềđiềunàytrongcâuhỏisau:Nếubạnđượcchọnmộtvàchỉmộttỉlệ-lợinhuậntrênmỗix(haytrongtrườnghợpngànhxãhộilàdòngtiềntrênmỗix)–đểtăngtheothờigian,xnàosẽcóảnhhưởnglớnnhấtvàlâubềnnhấtlêncỗmáykinhtếcủabạn?Chúngtôikhámphárarằngchỉcầnduynhấtcâuhỏinàyđãmanglạinhữnghiểubiếtsâusắcvềcơchếhoạtđộngbêntrongcủatrạngtháikinhtếmộttổchức.

HãynhớlạiWalgreensđãchuyểntrọngtâmtừlợinhuậntrênmỗicửahàngsanglợinhuậntrênmỗilầnkháchghéqua.Cácđịađiểmtiệnlợirấtđắt,nhưngnhờtănglợinhuậntrênmỗilầnkháchghéqua,Walgreensđãcóthểtăngthêmtiệm(9tiệmtrongbánkính2km!)vàđồngthờitănglợinhuậnchotoànhệthống.Thướcđotiêuchuẩnlàlợinhuậntrênmỗicửahàngcólẽđãđingượclạikháiniệmtiệnlợi.(Cáchnhanhnhấtđểtănglợinhuậntrênmỗicửahànglàgiảmsốcửahàngvàđặtcáccửahàngtạicácđịađiểmíttốnkém.Nhưvậylàkháiniệmtiệnlợihoàntoànphásản).

HaythửxemxétWellsFargo.KhibanlãnhđạoWellsFargođốidiệnsựthậtlàviệcxóabỏbảohộsẽbiếngiaodịchngânhàngthànhmộthànghóabìnhthường,họnhậnrarằngcácthướcđotiêuchuẩncủangânhàng,vídụnhưlợinhuậntrênmỗihồsơchovayvàlợinhuậntrênmỗilầngửitiềnsẽkhôngphảilàyếutốchính.Thayvàođó,họtiếpnhậnmộtmẫusốchungmới:Lợinhuậntrênmỗinhânviên.Theocáchsuynghĩnày,WellsFargotrởthànhmộttrongnhữngngânhàngđầutiênthayđổihệthốngphânphốivàdựachủyếuvàocácchinhánhtồitànvàcácmáyATM.

Mẫusốchungcókhirấtkhónhậnra,nhưngcũngcókhirấtrõràng.Điểmthiếtyếulàdùngcâuhỏivềmẫusốchungđểthấuhiểumôhìnhkinhtếcủabạn.

Vídụ,FannieMaeđãnắmđượcmẫusốchungkhónhậnbiếtlàlợinhuậntrênmỗimứcđộrủirotrongthếchấp,chứkhôngphảilàtrênmỗithếchấp(mặcdùcáisaucóthểlàmộtlựachọndễthấy).Đólàmộthiểubiếttuyệtvời.YếutốquantrọngđốivớitrạngtháikinhtếcủaFannieMaelàkhảnăngnhậnbiếtmứcđộrủirotấtyếutrongmỗithếchấpgiỏihơnbấtcứaikhác.Sauđóhọkiếmtiềnbằngcáchbánbảohiểmvàquảnlýkhôngchorủirotănglên.Đơngiản,sâusắc,khôngdễthấy–vàđúng.

Vídụ,Nucorđãghidấutrongngànhthépcạnhtranhhếtsứcgaygắtbằngmẫusốchunglàlợinhuậntrênmỗitấnthépthànhphẩm.Thoạtnhìn,bạncóthểnghĩtrênmỗinhânviênhaytrêntrênmỗiyếutốchiphícốđịnhcóthểlàmộtmẫusốthíchhợp.NhưngnhữngngườilàmviệctạiNucorhiểurằngyếutốthúcđẩycỗmáykinhtếcủahọlàmộtsựkếthợpgiữavănhóalaođộngcậtlựcvàsựứngdụngcôngnghệsảnxuấttiêntiến.Lợinhuậntrênmỗinhânviênhaylợinhuậntrênmỗiyếutốchiphícốđịnhsẽkhôngbaoquátđượctính

haimặtnàybằnglợinhuậntrênmỗitấnthépthànhphẩm.

Liệubạncócầnduynhấtmộtmẫusốchungkhông?Không,nhưngnếubạncốgắngchỉcóduynhấtmộtmẫusốchungsẽmanglạisựhiểubiếttườngtậnhơnlàcùnglúccóbađếnbốnmẫusốchung.Câuhỏivềmẫusốchungđượcdùngnhưmộtcơchếmangđếnsựhiểubiếtthấuđáovềyếutốthúcđẩytrongcỗmáykinhtếcủabạn.Khicâuhỏivềmẫusốchungxuấthiệntrongquátrìnhnghiêncứu,chúngtôiđãthửnghiệmtrênmộtsốnhómlãnhđạo.Chúngtôinhậnthấycâuhỏinàybaogiờcũngmangđếnsựthảoluậnvàtranhcãirấtgaygắt.Ngoàira,ngaycảtrongnhữngtrườnghợpmàmàcónhomkhôngthể(hoặckhôngmuốn)chỉraduynhấtmộtmẫusốchung,thửtháchtừcâuhỏiđãdẫnhọđếnnhữnghiểubiếtsâuhơn.Vàdẫusao,đómớilàmụcđíchchính–tìmramẫusốkhôngchỉđểđó,màlàtìmkiếmsựhiểubiếtchắcchắnđưađếnmộttrạngtháikinhtếmạnhmẽvàbềnvữnghơn.

Bảngtómtắtsauđâychothấynhữnghiểubiếtvềmẫusốkinhtếmàcôngtynhảyvọtđãđạtđượctrongnhữngnămchuyểnđổithenchốt

Abbot:Trênmỗinhânviên

Hiểubiếtchính:Việcchuyểnđổitừlợinhuậntrênmỗidòngsảnphẩmsanglợinhuậntrênmỗinhânviênlàphùhợpvớiýtưởngđónggópvàoviệcchămsócsứckhỏevớichiphíhợplý.

CircuitCity:Trênmỗivùngđịalý

Hiểubiếtchính:Việcchuyểnđổitừlợinhuậntrênmỗicửahàngsanglợinhuậntrênmỗivùngphảnánhsựhưởnglợitừsốlượnglớn.Mặcdùhiệusuấttrênmỗicửahàngvẫnrấtquantrọng,việcnhómcáccửahànglạitrongmộtvùnglạilàmộthiểubiếtchínhđưakinhtếcủaCircuitvượtquaSilo.

FannieMae:trênmỗimứcđộrủirothếchấp

Hiểubiếtchính:Việcchuyểntừlợinhuậntrênmỗithếchấpsanglợinhuậntrênmỗimứcđộrủirothếchấpphảnánhhiểubiếtcơbảnrằngquảnlýrủirolãisuấtsẽlàmgiảmsựlệthuộcvàoxuhướnglãisuất

Hiểubiếtchính:Việcchuyểntừlợinhuậntrênmỗiphòng

Gillette:trênmỗikháchhàng

bansanglợinhuậntrênmỗikháchhàngphảnánhsứcmạnhkinhtếcủaviệcmuahàngnhiềulần(vídụnhưlưỡidaocạo)nhânvớilợinhuậncaotrênmỗilầnmua(vídụnhưMatch3khôngphảilàdaocạodùngmộtlần)

Kimberley-Clark:trênmỗinhãnhàng

Hiểubiếtchính:Chuyểntừlợinhuậntrênmỗiyếutốtàisảncốđịnh(cácnhàmáy)sanglợinhuậntrênmỗinhãnhàng,sẽítbịảnhhưởngbởichukỳvàsinhlợicaohơntrongmọilúc.

Kroger:trêndânsốđịaphương

Hiểubiếtchính:Việcchuyểntừlợinhuậntrênmỗicửahàngsanglợinhuậntrêndânsốđịaphươngphảnánhsựhiểubiếtthịphầnđịaphươnglàyếutốthúcđẩylợinhuậnchongànhtạphóa.Nếubạnkhôngthểnắmđượcvịtrísố1haysố2trênthịphần,bạnkhôngnênthamgia.

Nucor:trênmỗitấnthépthànhphẩm

Hiểubiếtchính:ViệcchuyểntừlợinhuậntrênmỗibộphậnsanglợinhuậntrênmốitấnthépthànhphẩmphảnánhsựkếthợpđộcđáocủaNucorgiữavănhóahiệusuấtcaovàcôngnghệsảnxuấtthép,thayvìchỉtậptrungvàosảnlượng.

PhillipMorris:trênmỗingànhhàng

Hiểubiếtchính:Việcchuyểntừlợinhuậntrênmỗikhuvựcbánhàngsanglợinhuậntrênmỗingànhhàngphảnánhsựhiểubiếtrằngchìakhóathậtsựđưađếnsựvĩđạilànhãnhiệuphảicótínhtoàncầu,nhưCoke

PitneyBowes:trênmỗikháchhàng

Hiểubiếtchính:ViệcchuyểnđổitừlợinhuậntrênmỗikháchhàngphảnánhýtưởngrằngPitneyBowescóthểdùngcânbưutíncủahọnhưmộtđiểmtựađểmanglạimộtloạtsảnphẩmphứctạpđểhỗtrợkháchhàng

Walgreens:trênmỗilầnkháchhàngghéqua

Hiểubiếtchính:Việcchuyểntừlợinhuậntrênmỗicửatiệmsanglợinhuậntrênmỗilầnkháchghéquaphảnánhmốiquanhệcộngsinhgiữađịađiểmtiệnlợi(vàđắtđỏ)vàtrạngtháikinhtếbềnvững.

WellsFargo:trênmỗinhânviên

Hiểubiếtchính:Việcchuyểntừlợinhuậntrênmỗihồsơchovaysanglợinhuậntrênmỗinhânviênphảnánhsựhiểubiếtvềviệcxóabỏbảohộ:Dịchvụngânhàngcũngchỉlàmộthànghóabìnhthường.

Tấtcảnhữngcôngtynhảyvọtđềupháthiệnramộtmẫusốchung,trongkhicáccôngtyđốitrọnglạithườngkhông.Thựctếlà

chúngtôichỉtìmthấymộttrườnghợptrongsốcáccôngtyđốitrọngthểhiệnsựhiểubiếtvềtrạngtháikinhtếcủahọ.HasbroxâydựngsựtăngtrưởngdựatrênhiểubiếtrằngmộtdanhmụcnhữngđồchơicổđiểnnhưG.I.JoehayMonopoly(cờtỉphú)manglạidòngtiềnbềnvữnghơnlànhữngmónđồchơitheomùa.Trênthựctế,HasbrolàcôngtyđốitrọngduynhấthiểuđượccảbavòngtròncủaKháiniệmconnhím.Họđãlàngườigiỏinhấttrongviệcmualạibảnquyềnvàlàmmớicácloạiđồchơiquenthuộc,táigiớithiệuvàtáisửdụngchúngđúnglúcđểtănglợinhuậntrênmỗinhãnhàngđồchơicổđiển.Vànhânviêncủahọcóniềmđammêchongànhkinhdoanhnày.Xâydựngmộtcáchcóhệthốngtừ3vòngtròn,Hasbrođãtrởthànhcôngtyđốitrọngcóhiệusuấttốtnhấttrongcuộcnghiêncứunày,vàcàngcủngcốthêmKháiniệmconnhím.

Hasbrotuynhiênkhôngthểgiữđượckếtquảnàybềnvữngmộtphầnlàvìhọkhônggiữđượckỷluậtchỉtậptrungtrongbavòngtrònnày,saucáichếtbấtngờcủaTổnggiámđốcStephenHassenfeld.TrườnghợpHasbrocủngcốmộtbàihọcđángnhớ,Nếubạnápdụngthànhcôngnhữngýtưởngnày,nhưngsauđólạithôikhôngápdụngnữa,bạnsẽthụtlùi,từvĩđạixuốngtốt,thậmchíxuốngđếntồitệ.Cáchduynhấtgiữđượcvịtrívĩđạilàphảitiếptụcápdụngcácnguyêntắccănbảnđãđưabạnđếnvĩđại.

KhiphỏngvấncácnhàđiềuhànhPhillipMorris,chúngtôibắtgặpsựcăngthẳngvàđammêđếnmứcngạcnhiên.Hãynhớlạitrongchương3,GeorgeWeissmanđãmiêutảcôngviệctạicôngtychínhlàmốitìnhvĩđạicủaông,chỉsaucuộchônnhâncủamình.Mặcdùhọcómộttậphợpsảnphẩmtiêudùngđầytộilỗi(thuốcláMarlboro,biaMiller,Velveetacó67%chấtbéo,càphêMaxwellHousedànhchongườinghiệncafein,Toberonedànhchongườinghiệnsôcôla,v.v…),chúngtôinhậnthấyhọrấtđammêcôngviệccủamình.HầuhếtcácnhàđiềuhànhcaocấpcủaPhillipMorrisđềulàngườitiêudùngtíchcựccácsảnphẩmcủachínhhọ.Năm1979,RossMillhiser,lúcđólàphóchủtịchPhillipMorrisvàlàmộtngườinghiệnthuốclá,đãphátbiểu:“Tôiyêuthuốclá.Đólàmộttrongnhữngđiềulàmchocuộcsốngnàyđángsống.”

NhữngngườitạiPhillipMorrisrõràngrấtyêuquýcôngtyhọvà

đammêcôngviệcđanglàm.CóvẻnhưhọthấymìnhlàchàngcaobồiđơnđộcvàđộclậpđượcvẽtrêncácbảngquảngcáoMarlboro.MộtthànhviênHộiđồngquảntrịđãnóivớitôitrongmộtcuộcnghiêncứukhác:“Chúngtacóquyềnhútthuốc,vàchúngtôisẽbảovệquyềnlợinày.TôirấtthíchđượcthamgiavàoHộiđồngquảntrịPhillipMorris.Điềunàygiốngnhưlàmộtphầncủacáigìđóthựcsựquantrọng.“Bàvừanóivừakiêuhãnhnhảkhói.

Cóthểbạnsẽnói:“Nhưngđâychỉlàđòntựvệcủangànhcôngnghiệpthuốclá.Dĩnhiệnhọphảicảmthấythế.Nếukhônglàmsaohọngủđượcmỗitối?”NhưnghãynhớrằngR.J.Reynoldscũnghoạtđộngtrongngànhthuốclávàcũngbịxãhộichỉtrích.NhưngkhôngkhônggiốngnhưPhillipMorris,cácnhàlãnhđạoR.J.Reynoldsbắtđầuphântánkhỏingànhthuốclásangbấtcứlãnhvựcnàohọcóthểtăngtrưởng,khôngcầnbiếtliệuhọcóđammênhữngcuộcsátnhậpđó,hayliệucôngtycóthểtrởthànhgiỏinhấtthếgiớitronglĩnhvựcnàyhaykhông.NhữngngườiởPhillipMorrisgắnbóvớingànhthuốclánhiềuhơn,mộtphầnlớncũngvìhọyêuthíchngànhkinhdoanhnày.Ngượclại,nhữngngườiởR.J.Reynoldschỉxemthuốclánhưmộtcáchkiếmtiền.NhưđượcmiêutảsinhđộngtrongcuốnsáchBarbariansattheGate(Nhữngkẻmanrợtrướccổng),cácnhàđiềuhànhR.J.Reynoldscuốicùngđãmấtđiniềmđammê,ngoạitrừviệclàmgiàunhờbánlạicôngty.

Việcnhắcđếnmộtđiềugìđóvừanhẹnhàngvàmờnhạtnhư“đammê”làmộtphầnkhôngthểthiếucủachiếnlượcnghethậtlạ.Nhưngtrongcáccôngtynhảyvọt,đammêlàmộtphầncủakháiniệmConNhím.Bạnkhôngthểsảnxuấtrađammêhay“tạođộnglực”chonhânviêncảmthấyđammê.Bạnchỉcóthểkhámphárađiềugìkhơidậyniềmđammêcủabạnvàcủanhữngngườixungquanhbạn.

Cáccôngtynhảyvọtkhôngnói:“Đượcrồicácbạn,chúngtahãyđammêcôngviệcmìnhlàm”.Mộtcáchhợplýhơn,họchọncáchhoàntoànngượclại:Chúngtachỉnênlàmnhữngviệcmàchúngtacảmthấyđammê.CácnhàlãnhđạoKimberly-Clarkchuyểnsangcácsảnphẩmgiấytiêudùngphầnlớncũngvìhọthấyđammêvềchúng.Mộtnhàlãnhđạođãnói,cácsảnphẩmgiấytruyềnthốngthìcũngtốt,“nhưngchúngkhôngcóđượcsứcthuhútcủamộtmộtchiếctã”

KhicácnhàlãnhđạoGillettequyếtđịnhchọnnhữngbộdaocạotươngđốiphứctạpvàđắttiềnthayvìcạnhtranhtrongmộtcuộc

chiếncácloạidaocạodùngmộtlầncótỉsuấtlợinhuậnthấp,họlàmthếđaphầnlàvìhọkhôngthểthấyhàohứngvớicácsảnphẩmdaocạodùngmộtlầngiárẻ.Năm1996,mộtnhàbáođãviếtvềTổnggiámđốccủaGillettenhưsau:“ZeiennóivềcôngnghệcủabộdaocạovớimộtsựthíchthúmàtatưởngchừngnhưchỉcóởmộtkỹsưcủaBoeinghayHughes”.GilletteđãluônởđỉnhcaotừkhihọchọnnhữngngànhkinhdoanhphùhợpvớikháiniệmConnhím.“NhữngngườikhôngđammêvềGillettethìđừngnộpđơn”,mộtphóngviêntờWallStreetJournalđãviếtnhưthế,thậchíanhnàycònmiêtảlýdomộtngườitốtnghiệptrườngkinhtếnổitiếngđãkhôngđượcnhậnvàovìcôkhôngthểhiệnsựđammêđốivớicácsảnphẩmkhửmùi.

Cóthểngaycảbạncũngkhôngcảmthấyđammêsảnphẩmkhửmùi.Cóthểbạncảmthấykhóhiểulàmsaocóthểđammêcáctiệmthuốctây,cáctiệmtạphóa,thuốclá,haymáyingiátemtựđộng.BạncóthểtựhỏiloạingườinàolạicóthểhứngthúvớiviệcxâydựngmộtngânhànghiệuquảnhưMcDonald’s,hayngườinàocóthểnhậnthấychiếctãlótcósứcthuhút.Thậtra,chẳngthànhvấnđề,điểmchínhởđâylàhọcảmthấyđammêcôngviệcmìnhđanglàmvàđammênàysâusắcvàchânthật.

Tuynhiên,điềunàykhôngcónghĩalàbạncũngphảiđammêvềcơchếdoanhnghiệp(mặcdùcũngcóthểlắm).Vòngtrònđammêcóthểtậptrungvàonhữnggiátrịmàcôngtyđạidiện.Vídụ,nhânviênFannieMaikhôngđammêquátrìnhkhôkhancủaviệcđưathếchấpvàothịtrườngcổphiếu.NhưnghọđặcbiệtđammêýtưởnglàmthếnàođểtấtcảmọingườiMỹkhôngphânbiệtgiaicấp,màuda,trìnhđộđềuthựchiệnđượcgiấcmơmuanhà.LindaKnight,ngườigianhậpFannieMaevào1983,ngaylúccôngtyđangđốimặtvớinhữngngàyđentốinhất,nóivớichúngtôi:“Đâykhôngphảilàmộtcôngtygiànuarơivàorắcrối;đâylàmộtcôngtyđóngvaitròchínhtrongviệcbiếngiấcmơmuanhàthànhhiệnthựcchohàngtrămngànngườiMỹ.Vaitrònàyquantrọnghơnrấtnhiềusovớiviệclàmratiền,vàvìvậychúngtôicảmthấygắnbóchặtchẽđểbảotồn,bảovệ,vànângcaocôngty.”MộtnhàlãnhđạocủaFannieMaeđãkếtluận:“TôinhậnthấychúngtôilàmộtcơchếchínhđểtăngcườngmạnhmẽsợidâyxãhộicủanướcMỹ.Bấtkìkhinàotôiđingangnhữngkhunhàtrướckiakhókhăngiờngàycàngđẹplênvìmọingườiđãmuađượcnhà,tôilạiquayvềvớicôngviệccủamìnhđầyhưngphấn”

Trongnhómnghiêncứu,chúngtôithườngthảoluậnvớinhauvềsựkhácbiệtgiữatìnhtrạng“tiềnconnhím”và“hậuconnhím”.Trongtìnhtrạngtiềnconnhím,mọiviệccũnggiốngnhưkhitasờsoạngtrongmànsươngdàyđặc.Bạnđangtiếnđirấtxa,nhưngbạnkhôngthểnhìnrõ.Tạimỗingãbađường,bạnchỉcóthểnhìnthấyphíatrướcmộtđoạnngắn,vàphảitiếnlênbằngnhữngbướcdòdẫmchậmchạpnhưngdứtkhoát.Rồithì,vớiKháiniệmconnhím,bạntiếnvàomộtkhuvựctrốngtrải,mànsươngmùkhôngcònnữavàbạncóthểnhìnxarahàngnhiềudặm.Kểtừđó,mỗingãrẽkhônyêucầubạnphảiquyếttâmcao,vàbạncóthểchuyểntừbòsangđibộ,vàtừđibộsangchạy.Trongtìnhtrạnghậuconnhím,từngdặmđườngtrôiquadướichânbạnthậtnhanh,nhữngngãbađườngcũngnhanhchóngbịvượtquakhibạnnhanhchóngđưaranhữngquyếtđịnh.

Điềuđángghinhậnvềcáccôngtyđốitrọnglàhọhiếmkhixuấthiệntừtrongmànsương–bấtkểnhữnggìhọcólàchươngtrìnhthayđổi,hoataymúachânloạnxạ,haynhàlãnhđạouylực.Họsẽcốgắngchạy,đưaranhữngquyếtđịnhsailầmtạicácngãbađường,rồisauđóphảiquaylạichỗcũ.Hoặclàhọđichệchhẳnkhỏiconđường,vavàocâyvàrơixuốngsuối.(Cộngthêmviệchọđangđivớitốcđộcaovàtháiđộhuênhhoang)

Đốivớinhữngcôngtyđốitrọng,cũngmộtthếgiớimàđốivớicôngtynhảyvọtthậtđơngiảnvàrõràngthìhọvẫnthấyphứctạpvàbịmộtmànsươngchephủ.Tạisao?Có2lýdo.Thứnhất,cáccôngtyđốitrọngkhôngbaogiờđặtracâuhỏi,nhữngcâuhỏixuấtpháttừ3vòngtròn.Thứhai,họđềramụctiêuvàchiếnlượcdựatrênsựcanđảmgiảtạochứkhôngphảilàsựthấuhiểutìnhhình.

Điềunàythểhiệnrõràngtrongviệctheođuổităngtrưởngthiếusuytínhcủacáccôngtyđốitrọng.Hơn2/3sốcôngtyđốitrọngthểhiệnmộtnỗiámảnhtăngtrưởngmàkhôngđượcsựhỗtrợcủakháiniệmconnhím.Nhữngcâuphátbiểunhư“Chúngtôilàmộtcôngtytăngtrưởngkhôngkểthủđoạn”,hay“Tôicálàquymôđồngnghĩavớithànhcông”nhannhảntrongcáctàiliệucủacôngtyđốitrọng.Ngượclại,khôngcócôngtynhảyvọtnàotậptrungquámứcvàotăngtrưởng.Vậymàhọlạitạorađượcsựtăngtrưởngđikèmlợinhuậnvà

bềnvững,vĩđạihơnnhữngcôngtyđốitrọngchọntăngtrưởnglàmchâmngônsốngcủahọ.

HãyxemxéttrườnghợpcủaGreatWesternvàFannieMae.TờWallStreetTranscriptđãviết:“GreatWesternhơibịkềnhcàng.Họmuốntăngtrưởngbằngbấtcứcáchthứcnào”Côngtynàyhoạtđộngtronglĩnhvựctàichính,chothuê,bảohiểm,nhàtiềnchế,vàliêntụcmualạinhữngcôngtykhácnhằmmởrộnglĩnhvựchoạtđộng.Tohơn,nhiềuhơn!Năm1985,TổnggiámđốcGreatWesternđãphátbiểutrướccácnhàphântích:“Đừnglolắngcácbạnphảigọichúngtôibằngtênnào–ngânhàng,dịchvụtiếtkiệmvàchovay,haymộtconngựavằn”.

ĐốilậphoàntoànlàFannieMaeHọthấuhiểumộtcáchrõràngvàđơngiảnrằnghọcóthểlàmộtnhânvậtgiỏinhấttrongthịtrườngvốnliênquanđếnthếchấp;họgiỏihơnngaycảGoldmanSachshaySolomonBrotherstrongviệcvởcửathịtrườngvốnchocácthủtụcthếchấp.Họxâydựngcỗmáykinhtếmạnhmẽbằngcáchđóngkhungmôhìnhkinhdoanhquanhviệcquảnlýrủiro,chứkhôngphảilàbánthếchấp.Vàhọláicỗmáynàyvớimộtniềmđammêlớn.NhânviênFannieMaecảmthấyhưngphấnvớivaitròchủđạotrongviệcdânchủhóaviệcsởhữunhà.

Ghichú:

1. ThờiđiểmnhảyvọtcủaFannieMaevào19842. Thểhiệngiátrịtíchlũycủamộtđồngđầutưtừ31-12-1984–1-1-2---3. Cổtứcđượctáiđầutư.

Chođếnnăm1984,sơđồgiátrịcổphiếucủahaicôngtygiốngnhaunhưhìnhảnhphảnchiếutronggương.Năm1984,mộtnămsaukhiđãđịnhrõKháiniệmconnhím,FannieMaebắtđầunhảyvọt,trongkhiGreatWesternvẫncứđềuđềunhưtrướcchođếntậnlúchọbịmualạivàonăm1997.Bằngcáchtậptrungvàomộtkháiniệmđơngiảnvàtaonhã–vàkhôngchỉtậptrungvàotăngtrưởng–FannieMaeđãtăngdoanhthugần3lầntrongnhữngnămtừ1984đến1996.GreatWestern,chodùđãthunhậnnhiềuhoocmôntăngtrưởng,cũngchỉtăngdoanhthuởmức25%trongcùngkhoảngthờigian,vàrồiđãmấtquyềnđộclậpvàonăm1997.

TrườnghợpFannieMaevàGreatWesternnêubậtmộtđiểmquantrọng:“Tăngtrưởng”khôngphảilàmộtKháiniệmconnhím.Ngượclại,nếubạncómộtKháiniệmconnhímđúngđắnvàđưaranhữngquyếtđịnhnhấtquánvớikháiniệmnày,bạnsẽtạođượcsứcđàvàlúcđóvấnđềchínhcủabạnkhôngphảilàlàmsaođểtăngtrưởngmàlàmsaođểđừngtăngtrưởngquánhanh.

Kháiniệmconnhímlàđiểmmấuchốttronghànhtrìnhtừtốtđếnvĩđại.Tronghầuhếtcáctrườnghợp,thờiđiểmchuyểnđổibắtđầutrongvòngvàinămtừkhixácđịnhđượckháiniệmconnhím.Hơnthếnữa,tấtcảnhữnggìđượctrìnhbàytiếptheotrongcuốnsáchnàyđềudựatrênkháiniệmconnhím.Nhữngchươngsausẽthểhiệnrõràng,hànhđộngkỷluật–giaiđoạnchínhthứbatheosauconngườikỷluậtvàtưtưởngkỷluật–chỉcóýnghĩatrongbốicảnhdựatrênkháiniệmconnhím.

MặcdùKháiniệmconnhímgiữvịtrírấtquantrọng(haycólẽvìvịtríquantrọngnày),bạnkhôngnêncốgắngnhảyngayvàoKháiniệmconnhímmộtcáchthiếusuynghĩa.Bạnkhôngthểchỉcầnđirangoàihaingày,đemtheomộtmớgiấyghichép,thựchiệncáccuộcthảoluậntheonhóm,thếlàcótrongtaysựthấuhiểutậntường.Đúnglàbạncóthểlàmnhưthế,nhưngcónhiềukhảnăngbạnsẽkhônglàmđúng.ĐiềunàycũnggiốngnhưEinsteinnói:“Tôinghĩđãđếnlúcphảitrởthànhmộtnhàkhoahọcvĩđại,vìvậytôisẽđiđếnkháchsạnFourSeasonscuốituầnnàymangtheomộtsốgiấyghichép,vàmởkhóanhữngbímậtcủavũtrụ.”Sựthấuhiểukhôngđếntheocáchnày.Einsteinđãmấtmườinămtìmkiếntrongmànsươngmùđểđiđếnthuyếttươngđối,màôngvốnlàmộtngườirấtthôngminh.

Trungbìnhcáccôngtynhảyvọtphảimất4nămđểlàmrõKháiniệmconnhímcủahọ.Giốngnhưnhữngkiếnthứckhoahọc,Kháiniệmconnhímđơngiảnhóamộtthếgiớiphứctạpvàgiúpviệcđưaraquyếtđịnhdễdànghơn.NếunhưkhibạnđãcómộtKháiniệmconnhímthìmọiviệcthậtđơngiảnvàrõràng,nhưngđểđếnđượckháiniệmnàyhếtsứckhókhănvấtvảvàmấtnhiềuthờigian.HãynhìnnhậnviệcđiđếnKháiniệmconnhímlàmộtquátrìnhlặpđilặplại,khôngphảilàmộtsựkiệnduynhất.

Trọngtâmcủaquátrìnhlàphảiđưađượcnhữngngườiphùhợpthamgiavàocáccuộcđốithoạithảoluậtsôinổi,trênbốicảnhnhữngsựthậtphũphàngvàhướngdẫnbởinhữngcâuhỏidựatrênbavòng

tròn.Liệuchúngtacóthậtsựhiểurõnhữnggìchúngtacóthểlàmtốtnhấttrênthếgiới,phânbiệtrõvớinhữnggìchúngtachỉcóthểthànhcôngmàthôi?Liệuchúngtacóthậtsựhiểurõđộnglựccủacỗmáykinhtế,baogồmcảmẫusốkinhtếcủamình?Liệuchúngtacóthậtsựhiểurõđiềugìsẽkíchhoạttốtnhấtniềmđammêcủamình?

MộtcơchếđặcbiệthựuhiệuđểgiúpquátrìnhnàylàmộtcôngcụchúngtôigọilàHộiđồng.Hộiđồngbaogồmmộtnhómnhữngngườiphùhợpthamgiavàocáccuộcđốithoạivàthảoluậntrongbavòngtròn,lặpđilặplạitheothờigian,vềnhữngvấnđềsốngcònvànhữngquyếtđịnhcôngtyphảiđốimặt.

Đểtrảlờichocâuhỏi“ChúngtôiphảilàmgìđểđiđếnKháiniệmconnhím?”,tôisẽchỉvàosơđồbêntrênvànói:“thiếtlậpHộiđồng,vàdùngmôhìnhnày.Đặtnhữngcâuhỏiđúng,thamgiavàocáccuộcthảoluậnsôinổi,đưaraquyếtđịnhkhảosátkếtquả,vàhọchỏi–tấtcảnhữnghoạtđộngnàyphảidựatrênbốicảnhbavòngtròn.Cứtiếptụcđitheochukỳtìmhiểunày.”

Khiđượchỏi:“LàmthếnàochúngtôithúcđẩynhanhtiếntrìnhđiđếnKháiniệmconnhím?”,tôisẽtrảlời:“Giatăngsốlầnbạnthựchiệntrọnmộtchukỳtrongmộtthờigiannhấtđịnh.”Nếubạnthựchiệnđủsốchukỳ,baogiờcũngtuântheobavòngtròn,nhấtđịnhbạn

sẽcóđượcsựthấuhiểusâusắcđểđưaraKháiniệmconnhím.Việcnàykhôngxảyratrongchớpmắt,nhưngchắcchắnsẽxảyra.

1.Hộiđồngtồntạinhưmộtcôngcụđểđạtđượcsựthấuhiểuvềcácvấnđềquantrọngmàtổchứcđangphảiđốimặt.

2.Hộiđồngđượctậphợpvàvậndụngbởinhàđiềuhànhcấpcaovàthườngbaogồmtừ5-12người.

3.Mỗithànhviênhộiđồngcókhảnăngtranhcãivàthảoluậnđểtìmhiểu,chứkhôngphảivìnhucầucáitôimuốnchiếnthắnghayđểbảovệmộtlợiíchthiểncận.

4.MỗithànhviênHộiđồngđượcsựtôntrọngcủacácthànhviênkhác,khôngcóngoạilệ.

5.CácthànhviênHộiđồngcónhiềucáchnhìnnhậnkhácnhau,mỗithànhviêncókiếnthứcsâusắcvềmộtvàikhíacạnhcủatổchứchaymôitrườngtổchứcđanghoạtđộng.

6.Hộiđồngbaogồmcácthànhviênchínhcủabanlãnhđạo,nhưngkhônggiớihạntrongnộibộbanlãnhđạo,cũngnhưkhôngphảinhàđiềuhànhnàocũngtựđộnglàthànhviêncủaHộiđồng.

7.Hộiđồnglàmộtbộphậndàihơi,khôngphảilàmộthộiđồngbấtkỳđượcthànhlậpvìmộtdựáncụthểnàođó.

8.Hộiđồnghọpthườngxuyên,nhiềukhimỗituầnmộtlần,ítthìmỗibathángmộtlần.

9.Hộiđồngkhôngcầnsựđồngthuận,bởivìcácquyếtđịnhđượcđồngthuậnthườngkhôngphảilànhữngquyếtđịnhkhônngoan.Tráchnhiệmđưaraquyếtđịnhcuốicùngvẫnlàdonhàđiềuhànhcấpcao.

10.Hộiđồnglàmộtbộphậnkhôngchínhthức,khôngđượcđềcậptrongcơcấutổchứcchínhthứchaytrongbấtkỳtàiliệuchínhthứcnào.

11.Hộiđồngcóthểcónhiềutên,thườnglàvôthưởngvôphạt.Trongcáccôngtynhảyvọt,họđặtnhữngcáitênbuồncườinhưHộiđồngGiatăngLợinhuậnDàihạn,HộiđồngSảnphẩmCôngty,NhómTưtưởngChiếnlược,Hộiđồngđiềuhành

PhảichăngmọitổchứcđềucómộtKháiniệmconnhímđểmàkhámphá?Điềugìsẽxảyranếubạnthứcdậy,nhìnquanhmộtcáchtrungthựcnhất,vàkếtluận:“Chúngtakhônggiỏinhấttronglĩnhvựcnàocả,vàchúngtacũngchưabaogiờgiỏinhất.”Đâychínhlàmộtkhíacạnhtuyệtvờicủatoànbộcuộcnghiêncứu.Trongđasốcáctrườnghợp,nhữngcôngtynhảyvọtcũngkhôngphảigiỏinhấttrongbấtcứlĩnhvựcnàovàkhônghềcótriểnvọngsẽđạtđượcđiềunày.ThấmnhuầnnghịchlýStockdale(“Phảicómộtđiềugìđómàchúngtagiỏinhất,vàtanhấtquyếtkhôngtựlừadốimình”),mọicôngtynhảyvọt,chodùlúcmớibắtđầuquátrìnhlàmộtcôngtytệhạiđếnthếnàođinữa,cuốicùngcũngchiếnthắngtronghànhtrìnhđitìmKháiniệmconnhím.

Khibạnđitìmkháiniệmchoriêngmình,hãynhớrằngkhicáccôngtynhảyvọtcuốicùngtìmraKháiniệmconnhím,họkhônghềmệtmỏihaybựcmìnhvàcamđảmgiảtạonhưthườngthấyởcáccôngtyđốitrọng.“Chúngtacóthểgiỏinhấttronglĩnhvựcđó”đượcnóiranhưthôngbáomộtsựthật,thìkhôngcógìđángngạcnhiên,cũngnhưbầutrờithìxanhvàcỏcũngxanh.KhibạncóđượcmộtKháiniệmconnhímđúngđắn,nócómộtâmsắclặnglẽcủasựthật,giốngnhưmộtnốtnhạcngânlênrõràng,trongtrẻo,hoànhảotrongkhônggianhoàntoànimắngcủamộtkhánphòngđầyắpngườivàocuốibuổihòatấunhạcMozartvớicâyđànpiano.Khôngcầnphảinóinhiều,sựthậtlặnglẽtựnóthểhiệntấtcả.

Tôichợtnhớtớimộtkinhnghiệmbảnthântronggiađìnhtôicóthểminhhọachosựkhácbiệtquantrọnggiữacanđảmgiảtạovàsựhiểubiết.Vợtôi,Joanne,bắtđầuthamgiathiđấumarathonvàbamônphốihợptừđầuthậpniên1980.Khicôấybắtđầucókinhnghiệm–chạybộbăngđồng,bơilội,vàđuađườngtrường–côấybắtđầucảmthấycóđàthànhcông.Mộtngày,côấythamdựcuộcđuavớinhữngvậnđộngviênhàngđầuvàcònphảiđẩychiếcxeđạpnặngnềlênmộtdốcđèo–côấyvẫnvềđíchtrongmườingườiđầutiên.

Sauđómộtvàituần,khiđangngồiănsáng,Joannechợtrờimắtkhỏitờbáovànóimộtcáchlặnglẽ,bìnhthản:“Emnghĩmìnhcóthể

thắngcuộcthiNgườiđànôngthép.”

Ngườiđànôngthéplàmộtgiảiđấubamônphốihợpđẳngcấpthếgiới,baogồmbơi3.86kmtrênbiển,đạpxe180km,vàkếtthúcbằngchạybộmarathon42.2kmtrênmặtđườngnongchảyởKona,bờbiểnHawaii.

“Dĩnhiên,emphảinghỉlàm,phảitừbỏviệchọccaohọc(côấyvừađượcnhậnvàokhoakinhtếcủamộtsốtrườngdanhtiếng),vàphảiluyệntậptoànthờigian.Nhưng…”

Nhữnglờicủacôấykhôngthểhiệnmộtsựcanđảmgiảtạo,khôngcườngđiệu,khôngloâu,khôngnănnỉ.Côấycũngkhônghềcốthuyếtphụctôi.Côấyđơngiảnchỉlànhìnnhậnđiềucôấyhiểunhưlàmộtsựthật,mộtsựthậtkhôngcógìđángngạcnhiêncũngnhưbứctườngthìđượcsơnmàutrắngvậy.Côấycóniềmđammê.Côấycótàinăng.Vànếucôấythắngcáccuộcthi,côấycókhảnăngkinhtế.Mụctiêuphảithắnggiải“Ngườiđànôngthép”đếntừsựhiểurõKháiniệmconnhímcủamình.

Vàthếlàcôấyquyếtđịnhthửsức.Côấynghỉlàm.Côấybỏhọc.Côấybánnhữngnhàmáy!(Nhưngvẫngiữtôitrênchuyếnxe).Vàbanămsau,vàomộtngàynắngnóngtháng10-1985,côgấyvượtquamứcđếnởvịtríđầutiên,trởthànhvôđịchthếgiới.KhiJoanneđềramụctiêuphảithắnggiảiNgườiđànôngthépởHawaii,côấykhônghềbiếtmìnhcóthểtrởthànhvậnđộngviênbamônphốihợpgiỏinhấtthếgiới.Nhưngcôấyhiểurằngmìnhcóthể,nằmtrongkhảnăngcủamình,vàcôấykhônghềtựhuyễnhoặcmình.Sựphânđịnhnàyđãtạonênsựkhácbiệt.Đâylàsựkhácbiệtmànhữngaimuốnđilêntừtốtđếnvĩđạiphảinắmvững,nhưngcũnglàmộtđiềumànhữngngườikhôngthểtrởthànhvĩđạithườngbỏqua.

-Đểđitừtốtlênvĩđạiđòihỏiphảicósựthấuhiểusâusắcbavòngtròngiaonhau,đượcdiễndịchthànhmộtkháiniệmrõràngvàđơngiản(Kháiniệmconnhím):

-Vấnđềquantrọnglàphảithấuhiểutổchứccủabạncóthểtrởthànhgiỏinhấtthếgiớitronglĩnhvựcgì,vàcũngkhôngkémquantrọnglàkhôngthểgiỏinhấttronglĩnhvựcgì–chứkhôngphảilàbạn“muốn”giỏinhấttronglĩnhvựcgì.Kháiniệmconnhímkhôngphảilàmộtmụctiêu,mộtchiếnlược,mộtdựđịnh;đólàmộtsựthấuhiểu.

-Nếubạnkhôngthểgiỏinhấtthếgiớitrongchínhthếmạnhcủabạn,thìthếmạnhnàykhôngthểlànềntảngcủaKháiniệmconnhím.

-Việcthấuhiểuvấnđề“giỏinhấtthếgiới”làmộttiêuchuẩnkhắtkhehơnthếmạnh.Bạncóthểcóthếmạnhnhưngkhôngnhấtthiếtbạnphảigiỏinhấtthếgiớitronglợithếđó.Ngượclại,cónhiềuhoạtđộngbạncóthểtrởthànhgiỏinhấttrênthếgiới,nhưnghiệntạibạnkhôngcóthếmạnh.

-Đểhiểurõđộnglựcthúcđẩycỗmáykinhtếcủabạn,hãytìmmộtmẫusốchung(lợinhuậntrênmỗix,haytrongcáchoạtđộngxãhội,dòngtiềntrênmỗix)cóảnhhưởnglớnnhất.

-Cáccôngtynhảyvọtđềramụctiêuvàchiếnlượcdựatrênsựthấuhiểu;cáccôngtyđốitrọngđềramụctiêuvàchiếnlượcdựatrênsựcanđảmgiảtạo.

-Điđếnkháiniệmconnhímlàmộtquátrìnhlặpđilặplại.Hộiđồngcóthểlàmộtcôngcụhữuích.

-Nhữngcôngtynhảyvọtcũnggiốngnhưnhữngconnhím–loàivậtđơngiảnvàbìnhdịchỉbiếtcómột“điềulớnlao”vàgắnbóvớinó.Nhữngcôngtyđốitrọngcũnggiốngnhưnhữngconcáo–loàivậtlanhlợi,khéoléobiếtnhiềuthứnhưngthiếunhấtquán.

-Cáccôngtynhảyvọtcầntrungbình4nămđểtìmraKháiniệmconnhím.

-Chiếnlượcbảnthânnókhôngphânđịnhcôngtynhảyvọtvàcôngtyđốitrọng.Cảhainhómđềucóchiếnlược,vàkhôngcódữliệuchothấycáccôngtynhảyvọtdànhnhiềuthờigianđểlậpkếhoạchchiếnlượchơnlàcáccôngtyđốitrọng.

-Bạnhoàntoànkhôngnhấtthiếtphảihoạtđộngtrongmộtngànhcôngnghiệpvĩđạithìmóitạodựngđượckếtquảvĩđạivàbềnvững.Chodùngànhcótệhạiđếnmấy,mộtcôngtynhảyvọtđềutìmrađượccáchmanglạilợinhuậnkinhtếthậtsựphithường.

CHƯƠNGSÁU:VĂNHOÁKỶLUẬT

Tựdochỉmớilàmộtphầncâuchuyệnvàmộtnửasựthật...ĐólàlýdotạisaotôiđềnghịtượngNữthầnTựdoởbờĐôngnướcMỹnênđượcthaythếbằngmộtbứctượngTráchnhiệmđặtởbờTây.

-VIKTORE.FRANKL,Man’sSearchforMeaning

Năm1980,GeogreRathmannbắttayđồngsánglậpcôngtysinhhọcAmgen.Trongvòng20năm,Amgenđilêntừmộtcôngtymớithànhlậpvớinhiềuvấtvảthànhmộtcôngtytrịgiá3,2tỉđôlavới6.400nhânviên,tạoranhữngsảnphẩmmáugiúpcảithiệnđờisốngcủanhữngngườiphảixạtrịhaythẩmtáchthận.215DướithờiRathmannn,Amgenlàmộttrongsốítnhữngcôngtysinhhọccólợinhuậnvàtăngtrưởngliêntục.Họliêntụccólợinhuận,đếnmứcgiácổphiếucủahọtăng150lầntừlúcmớibánrathịtrườngvàotháng6-1983đếntháng1-2000.Mộtnhàđầutưchỉcầnbỏra7.000đôlamuacổphiếuAmgensẽthulợihơn1triệuđôla,13lầntốthơncùngmộtkhoảnđầutưvàothịtrườngchung.

Ítcócôngtymớithànhlậpnàotrởthànhcôngtyvĩđại,đaphầnlàvìhọphảnứnglạivớităngtrưởngvàthànhcôngkhôngđúngcách.Thànhcôngcủacáccôngtymớithànhlậpthườnglàdosứcsángtạo,trítưởngtượng,nhữngquyếtđịnhliềulĩnhvàonhữngvùngđấtchưakhaiphácộngthêmmộtnhiệthuyếtcótầmnhìn.Khimộtcôngtytăngtrưởngvàtrởnênphứctạp,nóbắtđầuvấpngãbởichínhsựthànhcôngcủamình–quánhiềungườimới,quánhiềukháchhàngmới,quánhiềuđơnđặthàngmới,quánhiềusảnphẩmmới.Nhữnggìngàyxưamangniềmvuigiờđâytrởthànhmộtquảbóngcồngkềnhcàngchứamộtmớhỗnđộn.Mâuthuẫnnàysinhratừtìnhtrạngthiếukếhoạch,thiếukếtoán,thiếuhệthống,thiếungười...Nhiềuvấnđềnảysinh–vớikháchhàng,vớidòngtiềntệ,vớicáclịchtrình.

Đểgiảiquyết,mộtngườinàođó(thườnglàthànhviênHộiđồngquảntrị)sẽnói:“Đãđếnlúcphảitrưởngthànhhơn.Nơinàycầnđượcquảnlýchuyênnghiệp.”CôngtysẽbắtđầuthuênhữngngườicóbằngMBAhaynhữngnhàđiềuhànhcókinhnghiệmtừcáccôngtytăngtrưởngnhanh.Quátrình,quytrình,danhsáchnhữngviệccần

làm,vànhữngthứtươngtựbắtđầuxuấthiệnnhưnấm.Môitrườngbìnhđẳngngàyxưabịthaythếbằnghệthốngcấpbậc.Chuỗilệnhbắtđầuxuấthiệnlầnđầutiên.Mốiquanhệbáocáodầnhìnhthànhrõràng,vàmộtlớpđiềuhànhvớinhữngđặcquyểncũngbắtđầuxuấthiện.Sựphânbiệt“chúngta”và“chúngnó”xuấthiện–nhưtrongmộtcôngtythựcthụ.Nhữnggiámđốcchuyênnghiệpcuốicùngcũngđãgiảiquyếtđượcmớhỗnđộn.Họtạoratrậttựtừsựhỗnloạn,nhưngđồngthờihọcũnglấyđimấttinhthầndámnghĩdámlàm.Cácthànhviênsánglậpbắtđầulàubàu:“Thếnàythìchẳngcònthúvịgìcả.Trướcđâytôichỉcầnnóilàmọithứhoànthành.Bâygiờtôiphảingồiđâyđiềnvàomấycáibiểumẫunàyvàphảituântheonhữngthứluậtlệxuẩnngốc.Tệhơnnữalàtôiphảimấtthìgiờvàonhữngcuộchọpvôbổ.”Sứcsángtạodiệukỳgiảmdầmvìmộtsốngườicósángkiếnđãrờibỏcôngty,chánnảnvìtìnhtrạngquanliêuvàcấpbậc.Côngtymớithànhlậpđầyhấpdẫnđãthayđổithànhmộtcôngtybìnhthường,khôngcógìđặcbiệtđểnhắcđến.Cănbệnhungthưcủasựtầmthườngbắtđầupháttriểnmạnhmẽ.

GeogreRathmannđãtránhđượcquỹđạogiếtchếttinhthầndámnghĩdámlàmnày.Ônghiểurằngquanliêulàđểbùđắpchosựyếukémvàthiếukỷluật–mộtvấnđềthườngbiếnmấtnếubạntậphợpđượcnhữngngườiphùhợpngaytừđầu.Đasốcôngtyphảithiếtkếcácluậtlệquanliêuđểquảnlýmộtsốítngườikhôngphùhợptrênchuyếnxe,vàthếlàlàmmộtsốngườiphùhợprađi,thếlàlạităngthêmtỉlệngườikhôngphùhợp,vàlạicàngcầnnhiềuluậtlệquanliệuđểbùđắpchosựyếukémvàthiếukỷluật,vàlạicàngđẩynhữngngườiphùhợpxahơn,vàcứthếtiếptụcmộtcáivòngluẩnquẩn.Rathmanncũnghiểuđượcmộtconđườngkhác:Tránhquanliêuvàcấpbậcbằngcáchxâydựngmộtvănhoákỷluật.Khibạnđặthaithếlựcbổsungcạnhnhau–mộtvănhoákỷluậtvớimộttinhthầndámnghĩdámlàm–bạncóđượccôngtykỳdiệumanglạihiệusuấttốiưuvàkếtquảlâubền.

MatrậnTừTốtđếnVĩđạicủakỷluậtsángtạo

Tổchứccấpbậc Tổchứcvĩđại Cao

Tổchứcquan Vănhóakỷ

liêu Tổchứcmớithànhlập luật

Thấp Tinhthầndámnghĩdámlàm Cao Thấp

Tạisaotôilạibắtđầuchươngnàybằngmộtcôngtycôngnghệsinhhọcmớithànhlậpmàkhôngphảilàmộttrongnhữngcôngtyvĩđạicủachúngta?BởivìRathmannđãghinhậnsựthànhcôngcủaônglànhờvàonhữnggìônghọcđượckhicònlàmviệctạiAbbottLaboratoriestrướckhithànhlậpAmgen:

NhữnggìtôihọcđượctừAbbottlàýtưởngrằngkhibạnđặtramụctiêutrongnăm,bạnphảighilạichúngmộtcáchrõràng.Bạncóthểthayđổikếhoạchtrongnăm,nhưngbạnkhôngđượcthayđổicácmụctiêuđolườngkếtquảcủabạn.Bạnphảinghiêmkhắcvàothờiđiểmcuốinăm,tuânthủnhữnggìbạnđãnóisẽthựchiện.Bạnkhôngcócơhộitrìnhbàyýkiếncủamình.Bạnkhôngcócơhộiđiềuchỉnhvàlừaphỉnh,vàquyếtđịnhrằngbạnkhôngcóýđịnhthựchiệnđúngkếhoạch,vàđiềuchỉnhcácmụctiêulạiđểbạncảmthấytốthơn.bạnkhôngbaogiờchỉtậptrungvàonhữnggìđãđạtđượctrongnăm;bạnphảitậptrungvàonhữnggìbạnđãđạtđượcsovớichínhxácnhữnggìbạnhứasẽđạtđược–chodùthướcđonàycókhókhănđếnmấy.ĐólàtinhthầnkỷluậttôiđãhọcđượctừAbbott,vàchúngtôiápdụngchoAmgen.

RấtnhiềukỷluậtcủaAbbottcótừnăm1968,khihọthuêmộtgiámđốctàichínhđặcbiệttênlàBenardH.Semler.Semlerkhôngxemcôngviệccủamìnhchỉgóigọnlàmộtkiểmsoátviêntàichínhhaymộtkếtoántruyềnthống.Thayvàođó,ôngbắtđầuđềracáccơchếhướngđếnthayđổivănhoá.ÔngđãthiếtkếmộtmôkhungchokếtoánmàôngđặttênlàKếtoántráchnhiệm,trongđómọiđềmụcchiphí,thunhập,vàđầutưđềuđượcđịnhrõbằngmộtcánhânchịutráchnhiệmchođềmụcđó.Ýtưởngnày,rấtcấptiếnvàonhữngnăm1960,nhằmmụcđíchtạoramộthệthốngtrongđómọigiámđốccủaAbbotttrongmọibộphậnđềuphảichịutráchnhiệmchophầnhiệusuấtđầutưcủahọ,theocùngmộtthứkỷluậtmànhàđầutưbắtmộtchủdoanhnghiệpphảichịutráchnhiệm.Khôngcònchỗđểtrốnsau

cáckhoảnchỉđịnhtrongkếtoántruyềnthống,khôngcònchuyệnchuyểncácquỹqualạiđểchegiấusựquảnlýkémhiệuquả,khôngcòncơhộiđểđổlỗichonhau.

NhưngcáihaycủahệthốngcủaAbbottkhôngphảichỉởsựkhắtkhe,màlàcáchhọdùngsựkhắtkhevàkỷluậtđểtạođiềukiệnchosángtạovàdámnghĩdámlàm.GeogreRathmannchobiết:“Abbotttạoramộttổchứcrấtkỷluật,nhưngkhôngphảitheokiểusuynghĩcứngnhắc.Đâylàmẫuhìnhvừacókỷluậtvềtàichínhvừacócácsuynghĩbấtđồngtrongsángtạo.Chúngtôidùngkỷluậttàichínhnhưmộtbiệnphápđểcungcấpnguồntàinguyênchocôngviệcsángtạothậtsự.”Abbottđãcắtgiảmchiphíhànhchínhtínhtrêntỉlệphầntrămdoanhsốđếnmứcthấpnhấttrongngành(cáchxacácđốithủ)vàđồngthờitrởthànhmộtcỗmáysángtạotươngtựnhư3M,khithunhậptừsảnphẩmmớiđượctungrathịtrườngtrongvòngbốnnămgầnnhấtchiếmđến65%doanhthu.

SựsángtạohaimặtnàyxuyênsuốttrongmọiphươngdiệncủaAbbotttronggiaiđoạnchuyểnđổi,đượcđanxenvàotậnvănhoátổchức.Mộtmặt,Abbotttuyểnnhữngnhàlãnhđạocótinhthầndámnghĩdámlàmvàtraochohọquyềntựdoquyếtđịnhconđườngtốtnhấtđểđạtmụctiêu.Mặtkhác,mọicánhânphảituânthủtheohệthốngcủaAbbottvàphảichịutráchnhiệmvềmụctiêucủamình.Họcótựdo,nhưngtựdotrongkhuônkhổ.Abbottcôngnhậnnhàkinhdoanhluônmongmuốnđượclinhhoạttuỳthờicơ.(MộtnhàđiềuhànhởAbbottchobiết:“Chúngtôinhậnthứcrằngviệclậpkếhoạchlàrấtcầnthiết,nhưngbảnthânbảnkếhoạchchỉvôdụngmàthôi.”)NhưngAbbottvẫncókỷluậtvànóikhôngvớinhữngcơhộithoảđượcbàitrắcnghiệmbavòngtròn.Mặcdùkhuyếnkhíchsángtạotốiđatrongtừngbộphận,AbbottđồngthờicũnggắnchặtvớiKháiniệmconnhímlàđónggópchoviệcchămsócsứckhoẻvớichiphíhợplý.

AbbottLaboratoriesthểhiệnmộtkếtluậnchínhcủacuộcnghiêncứu:nềnvănhoákỷluật.Bảnchấtvănhoálàmộtchủđềkhónắmbắtđểthảoluận,ítcóđượcnhữngmôhìnhrõràngnhưbavòngtròn.Nhữngđiểmchínhcủachươngnày,thậtra,chỉtómlạitrongmộtýkiếntrungtâm:Xâydựngnềnvănhoábaogồmnhữngconngườithựchiệnnhữnghànhđộngkỷluậttrongbavòngtròn,hoàntoànnhấtquánvớiKháiniệmconnhím.

Nóichínhxáchơn,điềunàycónghĩanhưsau:

1.Xâydựngmộtnềnvănhoádựatrênýtưởngtựdovàtráchnhiệm,trongmộtkhuônkhổ.

2.Đặtvàotrongnềnvănhoánàynhữngconngườicókỷluật,sẵnsànglàmbấtcứđiềugìđểhoànthànhtráchnhiệmcủamình.Họsẽđẩytiêuchuẩnlêncaohơn.

3.Đừnglẫnlộngiữavănhoákỷluậtvàkỷluậtchuyênchế.

4.TôntrọngtriệtđểKháiniệmconnhím,thựchiệnmộtcáchsùngtínviệctậptrungvàonơigiaonhaucủabavòngtròn.Cũngkhôngkémphầnquantrọng,hãytạoramộtdanhsáchnhữngviệcphảingừnglàmvàchấmdứtmộtcáchcóhệthốngbấtcứthứgìkhôngliênquan.

TỰDO(VÀTRÁCHNHIỆM)TRONGKHUÔNKHỔHãytưởngtượngmộtviênphicông.Anhtabướcvàokhoanglái,

chungquanhlàhàngchụccôngtắcvàcầngạtphứctạp,ngồilêntrênmộtcáimáytrịgiá84triệuđôla.Khihànhkháchcốgắngnhồinhéthànhlývàocáckhoangtrênđầuvàcáccôtiếpviênhàngkhôngchạytớichạyluibảođảmaivàochỗngườiđó,anhtabắtđầuthựchiệntiếntrìnhkiểmtratrướckhibay.Từngbướctừngbướcmột,đúngtheophươngpháp,anhtakiểmsoáttấtcảcácđềmụccầnthiết.

Saukhimọithứđãsẵnsàngchoviệccấtcách,anhtaliênlạcvớihệthốngkiểmsoátthônglưu,tuântheochỉdẫnmộtcáchchínhxác–điracổngbằnghướngnào,lấyđàtheohướngnào,sửdụngđườngbăngnào,vàcấtcánhtheohướngnào.Anhtakhôngtăngtốcvàđưachiếcmáybaylênkhôngchođếnkhiđượcphépcấtcánh.Mộtkhiđãbaylên,anhtavẫngiữliênlạcliêntụcvớitrungtâmkiểmsoátkhônglưuvàgiữchomáybaynằmtronggiớihạnđườngbiêncủahệthốngkhônglưuthươngmại.

Tuynhiênkhiđếnnơi,anhtagặpphảimộtcơnbãolớnđầysấmsét.Nhữngcơngiómạnh,tạtquatạtlại,khôngđoántrướcđượchướng,làmchocánhmáybaykhinghiêngsangtrái,khinghiêngsangphải.Hànhkháchnhìnrangoàicũngkhôngthấymặtđất,màchỉthấynhữngcụmmâyđenkhidàykhimỏngvàtiếngmưađậpvàocửasổ.Côtiếpviênhàngkhôngthôngbáo:“Kínhthưaquýhànhkhách,yêu

cầuquývịngồiyêntạichỗtrongsuốtthờigiancònlạicủachuyếnbay.Hãydựngthẳnglưngghế,gàidâyantoànvàđặttấtcảhànhlýdướighếphíatrước.Chúngtasắpsửahạcánh.”

Nhữnghànhkháchthiếukinhnghiệmtựbảo“Tôihyvọnglàkhôngquálâu”,lolắngkhithấygiórítvànhữngtiachớploélên.Nhưngnhữnghànhkháchgiàukinhnghiệmthìvẫntiếptụcđọcsáchbáo,nóichuyệnvớingườibêncạnh,vàchuẩnbịchobuổihọpkhihọhạcánh.Họnghĩ:“Tôiđãtừnggặptrườnghợpnhưthếnàyrồi.Anhtachỉhạcánhnếuantoàn.”

Rõrànglànhưvậy,tronglầntiếpđấtsaucùng,bánhxeđãđượchạxuốngkhikhốithép120tấnlướtvớivậntốc210km/giờ-hànhkháchnghetiếngđộngcơgầmrừvàcảmthấybịnémmạnhvềphíasau.Chiếcmáybaylạităngtốcbaylêntrời.Nólạilượnmộtvòngvàquaylạisânbay.Viênphicôngmấtítphútmớimởhệthốngliênlạcnộibộ:“Xinlỗiquývị.Chúngtađanggặpgióchéo.Chúngtasẽcốmộtlầnnữa.”Tronglầntiếptheo,gióđãdịulạivừađủvàmáybayđápxuốngantoàn.

Nào,bâygiờhãylùilạimộtbướcnghĩavềvídụnày.Viênphicônghoạtđộngtrongmộthệthốngrấtnghiêm,vàanhtakhôngcóquyềntựdothoátrakhỏihệthốngnày.(Chắcbạnsẽkhôngthíchnghecácphicôngnói:“Này,tôivừađọctrongmộtquyểnsáchvềquảnlýnóivềgiátrịcủaviệcgiaoquyền–tựdothínghiệm,sángtạo,dámnghĩdámlàm,vàcứthửthậtnhiềuthứrồigiữlạinhữnggìthíchhợp!”)Nhưngđồngthời,nhữngquyếtđịnhquantrọng–khinàocấtcánh,khinàohạcánh,khinàophảibỏ,khinàophảihạcánhởmộtnơikhác–đềutuỳvàoviênphicông.Chodùhệthốngcónghiêmđếnđâuthìmộtyếutốtrungtâmvẫnvượtlêntrênhết:Phicônglàngườicótráchnhiệmtuyệtđốiđốivớichiếcmáybayvànhữnghànhkháchtrênđó.

Điểmcầnnóiởđâykhôngphảilàcôngtycầncómộthệthốngcũngnghiêmvàkémlinhhoạtnhưhệthốngkhônglưu.Dẫusaothìnếumộthệthốngtrongcôngtykhônghoạtđộng,thìcũngkhôngcóchuyệnhàngtrămngườichếtcháytrongđốngthépméomó.Dịchvụkháchhàngtạicáchãnghàngkhôngcóthểrấttệ,nhưngbạnbiếtchắcmìnhsẽđếnnơimìnhmuốnđếnmộtcáchnguyênvẹn.Sựsosánhnàylàđểchỉrarằngkhichúngtanhìnvàocáccôngtynhảyvọt,chúngtanhớđếnđiểmhaynhấtcủamôhìnhphicôngmáybay:tựdo

vàtráchnhiệmtrongkhuônkhổcủamộthệthốngpháttriểntoànvẹn.

Cáccôngtynhảyvọtthiếtkếmộthệthốngnhấtquánvớinhữnghạnchếcụthể,nhưnghọcũngchophépmọingườiquyềntựdovàtráchnhiệmtrongkhuônkhổcủahệthốngđó.Họtuyểndụngnhữngngườicókỷluậtvàkhôngcầnphảiđượcquảnlý,sauđóhọchỉquảnlýhệthống,chứkhôngquảnlýconngười.

BillRivastạiCircuitCitychobiết:“Đâychínhlàbímậtlàmthếnàochúngtôicóthểđiềuhànhcáccửahàngtừđằngxa,chỉbằngđiềukhiểntừxa.Đólàsựkếthợpgiữacácgiámđốccửahàngtuyệtvờichịutráchnhiệmhoàntoàncáccửahàngcủahọ,hoạtđộngtrongmộthệthốngtuyệtvời.Bạnphảicóđộingũquảnlývànhữngconngườitintưởngvàohệthốngvàsẵnsànglàmnhữnggìcầnthiếtđểhệthốnghoạtđộng.Nhưngtrongkhuônkhổcủahệthống,cácgiámđốccửahàngcórấtnhiềuchỗtrống,phùhợpvớitráchnhiệmcủahọ.”Ởmộtchừngmựcnàođó,CircuitCityhoạtđộngtrongngànhbánlẻhàngđiệnmáygiadụngcũngnhưMcDonald’shoạtđộngtrongngànhnhàhàng,họkhôngđemlạitrảinghiệmtinhtếnhất,màlàmộttrảinghiệmthốngnhất.HệthốngngàycànghoànthiệnkhiCircuitCitythửnghiệmbằngcáchcộngthêmnhiềumặthàngnhưmáytínhvàđầumáyvideo(cũngnhưMcDonald’sthínghiệmvớimóntrứngMcMuffinschobữasáng).Nhưngtạibấtcứthờiđiểmnào,mọingườiđềuhoạtđộngtrongkhuônkhổhệthống.BillZierdenchobiết:“Đólàmộttrongnhữngđiểmkhácbiệtgiữachúngtôivànhữngngườitrongcùngngànhkinhdoanhtrongnhữngnămđầu1980.Họkhôngthểmởrộnghơn,nhưngchúngtôithìcó.Chúngtôicóthểđặtcửatiệmtrênkhắpđấtnước,mộtcáchnhấtquán.”CâunóinàythểhiệnmộttrongnhữnglýdochínhđưaCircuitCityđilêntrongđầunhữngnăm1980vàvượtquathịtrườngcổphiếuchunghơn18lầntrongvòng15nămtiếptheo.

Ởmộtmứcđộnàođó,phầnlớnquyểnsáchnàyđềcậpđếnviệctạodựngmộtvănhoákỷluật.Tấtcảphảiđượcbắtđầubằngconngườikỷluật.Quátrìnhchuyểnđổikhôngbắtđầubằngápdụngkỷluậtchonhữngngườikhôngphùhợptrởthànhphùhợp,màlàtuyểnnhữngngườicókỷluậtlênchuyếnxengaytừđầu.Sauđóchúngtacótưtưởngkỷluật.Bạncầncókỷluậtđểđốidiệnvớisựthậtphũphàng,trongkhivẫngiữvữngniềmtinrằngbạncóthểtạoraconđườngđiđếnvĩđại.Quantrọngnhất,bạncầncókỷluậtđểtiếptục

tìmkiếmsựhiểubiếtchođếnkhiđạtđượcKháiniệmconnhím.Cuốicùng,chúngtacầnhànhđộngkỷluật,chủđềchínhcủachươngnày.Thứtựnàyrấtquantrọng.Cáccôngtyđốitrọngthườngcốgắngnhảyngayvàohànhđộngkỷluật.Nhưnghànhđộngkỷluậtmàkhôngcónhữngngườicókỷluậtthìkhôngthểbềnvững,vàhànhđộngkỷluậtmàkhôngcótưtưởngkỷluậtchắcchắnsẽmanglạitaihoạ.

Thậtra,kỷluậtbảnthânnókhôngmanglạikếtquảvĩđại.Chúngtôitìmthấyrấtnhiềucôngtytronglịchsửcókỷluậtchặtchẽvàtiếnthẳngđếntaihoạ,chínhxácvàtheođườngthẳngngayngắn.Không,vấnđềphảilàtrướchếttìmnhữngngườicókỷluật,suynghĩkhắtkhe,nhữngngườinàysauđósẽthựchiệnhànhđộngkỷluậttrongkhuônkhổmộthệthốngnhấtquánđượcthiếtkếdựatrênKháiniệmconnhím.

ĐƯACHUẨNMỰCLÊNTẦMCAOMỚIXuyênsuốtcuộcnghiêncứu,chúngtôirấtngạcnhiênkhithấy

mộtsốcứliêntụcđượclặpđilặplại:cókỷluật,nghiêmkhắc,kiêntrì,quyếttâm,cầnmẫn,chínhxác,khótính,cóhệthống,cóphươngpháp,thiếtthực,đòihỏi,nhấtquán,tậptrung,chịutráchnhiệm.Nhữngtừnàyliêntụcxuấthiệntrêncácbàibáo,cáccuộcphỏngvấn,vàcáctưliệunguồnvềcáccôngtynhảyvọt,vàđặcbiệtítxuấthiệntrongcáctàiliệuvềcôngtyđốitrọng.Nhữngngườilàmviệctrong

côngtynhảyvọtcóvẻnhưtrởnêntháiquátrongviệchoànthànhtráchnhiệmcủamình,mộtsốtrườnghợpđãbướcgầnđếnmứccuồngtín.

Chúngtôiđặtyếutốnàylà“đưatiêuchuẩnlêntầmcaomới”.SựsosánhnàydựatheomộtvậnđộngviênđẳngcấpthếgiớicókỷluậtcaotênlàDaveScott.DaveđãsáulầnthắngcuộcthibamônphốihợpNgườiđànôngthéptạiHawaii.Mỗingày,trungbìnhanhsẽluyệntậpchạyxeđạp75dặm,bơi20.000mét,vàchạybộ17dặm.DaveScottkhônghềbịdưcân!Nhưnganhtinrằngmộtchếđộănuốngítchấtbéo,giàuchấtbộtsẽđemlạichoanhlợithế.NhưvậylàDaveScott,mỗingàyđốtcháyítnhất5.000calorithôngqualuyệntập,vẫnđơngiảnmuốnđưatiêuchuẩncaohơnđểgiảmbớtchấtbéodưthừa.ThậtrakhôngcóbằngchứngnàochothấyanhphảitậpnặngnhưvậyđểthắnggiảiNgườiđànôngthép;đócũngkhôngphảilàdụngýcủacâuchuyện.Vấnđềởđâylàviệcđưatiêuchuẩnlêntầmcaomớichỉđơngiảnlàthêmmộtbướcnhỏmàanhnghĩsẽgiúpanhkhoẻhơn,mộtbướcnhỏcộngthêmvàonhữngbướcnhỏkhácđểtạothànhmộtsiêukỷluậtnhấtquán.TôiluônnghĩvềDaveScottđangchạybộtrongcuộcthimarathon42,2km–cốgắnghếtsứcdướicáinắng37,7oCtrênnhữngcánhđồngnóngbỏngdungnhamởbờbiểnKonasaukhiđãbơi3,86kmtrênbiểnvàđạpxe180kmngượcgió–vàtựnghĩ:“Nếusosánhvớiquátrìnhtậpluyệnhàngngày,thìthếnàylàkhôngcógìghêgớm.”

Tôibiếtđâylàmộtsựsosánhkỳquặc.Nhưngởmộtgócđộnàođó,cáccôngtynhảyvọtcũnggiốngDaveScott.Hầuhếtcáccâutrảlờichocâuhỏilàmsaotừtốtlênvĩđạiđềunằmtrongsựkỷluậtnhấtquyếtlàmbấtcứđiềugìcầnthiếtđểtrởthànhngườigiỏinhấttronglĩnhvựcđãđượcchọnlựakỹcàng,rồitừđóluôntìmcáchnângcao.Thậtsựđơngiảnthếthôi.Vàcũngthậtsựchỉkhóđếnthếthôi.

Mọingườiaicũngmuốnmìnhgiỏinhất,nhưnghầuhếtcáctổchứckhôngđủkỷluậtđểtìmhiểumộtcáchrõràng,khôngbịcáitôichekhuất,vềđiềugìhọcóthểgiỏinhất,vàquyếttâmlàmbấtcứđiềugìcầnthiếtđểbiếntiềmnăngthànhthựctế.Họthiếukỷluậtđểnângtiêuchuẩnlêntầmcaomới.

HãysosánhWellsFargovớiBankofAmerica.CarlReichardtchưabaogiờnghingờrằngWellsFargosẽvượtquaviệcxoábỏbảohộ,trởthànhmộtcôngtymạnhhơn,chứkhônghềyếuđi.Ôngnhận

thấychìakhoácủaviệcđilênthànhmộtcôngtyvĩđạikhôngphảiởcácchiếnlượchoànhảomàlàquyếttâmcaođộvứtbỏnhữngquanniệmtruyềnthốnghàngtrămnămvềngànhngânhàngrakhỏihệthống.Reichardtnói:“Trongngànhngânhàngcóquánhiềusựphíphạm.Loạibỏchúngđòihỏisựkiêntrì,khôngcầnsựlỗilạc.”

Reichardtđềramộttháiđộrõràngtrongbanlãnhđạo:Chúngtasẽkhôngbắtaikhácphảichịukhổtrongkhichúngtavẫnsungsướng.Chúngtasẽbắtđầubằngviệcchịuvấtvảngaytạiđâytrongphònghọpcủabanlãnhđạo.Ônggiữlạilươngcủacácnhàđiềuhànhtronghainăm(mặcdùWellsFargođangtrảiquanhữngnămlợinhuậncaonhấttronglịchsửhoạtđộngcủanó).Ôngchođóngcửaphòngăncủalãnhđạovàthayvàođóbằngmộtdịchvụnấuănchokýtúcxá.Ôngchođóngcửathangmáydànhriêngcholãnhđạo,bánđicácmáybayriêngcủacôngty,vàcấmtrồngcâyxanhtrongphònghợpbanlãnhđạovìnótốnquánhiềucôngchămsóc.Ôngcũngkhôngphụcvụcàphêmiễnphítrongphònghọp.ÔngloạibỏviệccungcấpcâyGiángsinhchocácgiámđốc.Ôngnémtrảbáocáolạichongườinộpnếunóđượcđónggáyđẹpđẽ,kèmtheolờikhiểntrách:“Tạisaoanhlạiphítiềnthếnày?Thêmmộtcáibìathìđượcgì?”Reichardtthamgiacuộchọpvớicácnhàđiềuhànhkháctrênmộtcáighếcũkỹ,cácphầnnệmbêntrongđãbongcảrangoài.Nhiềukhiôngcứngồiđórứtcácchỗnệmbịbongravàlắngnghecáclờiđềnghịchitiền;mộtbàibáođãviết:“vàthếlàrấtnhiềudựánphảilàmđãbịchoqua.”ĐốidiệnbênkiađườnglảBankofAmerica,nơicácnhàđiềuhànhcũngphảiđốimặtvớivấnđềxoábỏbảohộvànhậnthấynhucầuphảiloạibỏcácphíphạm.Tuynhiên,khôngnhưWellsFargo,cácnhàđiềuhànhBankofAmericakhôngcóđượckỷluậtđểnângcáctiêuchuẩn.HọvẫngiữlạivươngquốccaosangdànhcholãnhđạotrongtoàthápđồsộtạitrungtâmthànhphốSanFrancisco.PhòngtổnggiámđốcđượcquyểnsáchBreakingtheBankmiêutảlà:“mộtphònglớnngaygóchướngđôngbắcănthôngvớimộtphònghộinghị,trảithảmphươngđông,cáccửasổcaotừsànlêntrầnchophépnhìntoàncảnhvịnhSanFranciscotừcầuGoldenGateđếncầuBayBridge.(Chúngtôicũngkhôngthấydữliệunàonhắcđếnnhữngchiếcghếbịbongnệm).Thangmáychạythẳngđếntầnglầucủacácnhàđiềuhành,đixuốngnhẹnhàngđếntầngtrệt,khôngbịlàmphiềnbởisựxâmnhậpcủanhữngcáthểthấpkémhơn.Khônggianrộngthênhthangtrongphòngđiềuhànhlàmchocửasổtrôngcóvẻcaohơn,tạocảmgiácđangbaytrênđámmâytrongmộtthànhphốtrêncaodànhchonhữngkẻthượnglưuđangthốngtrịthếgiớibêndưới.Việcgì

phảitựhànhhạmìnhkhicuộcsốngquátốtnhưthế?

Saukhithualỗ1,8tỉđôtrongbanămliêntụcgiữathậpniên1980,BankofAmericabuộclòngphảithựchiệnnhữngthayđổicầnthiếtđểthíchứngvớiviệcxoábỏbảohộ(chủyếulànhờtuyểndụngnhữngnàolãnhđạobênWellsFargo).Nhưngngaycảtrongnhữngngàyđentốinhất,BankofAmericacũngkhôngthểbuộcmìnhtừbỏnhữngđặcquyềnđãngăncảncácnhàđiềuhànhcủahọrờikhỏithếgiớithực.TạimộtcuộchọpHộiđồngquảntrịgiữalúckhủnghoảngđangxảyrachoBankofAmerica,mộtthànhviênđãđưarađềnghịhợplýlà“Hãybánchiếcphicơriêngcủacôngty.”Nhữnggiámđốckháclắngnghelờiđềnghịnày,rồichoqualuôn.

MỘTNỀNVĂNHOÁ,KHÔNGPHẢIMỘTNHÀĐỘCTÀI

Chúngtôiđãđịnhkhôngđưachươngnàyvàotrongquyểnsách.Mộtmặt,cáccôngtynhảyvọtđềucókỷluậthơncáccôngtysosánhtrựctiếp,vídụnhưWellsFargođốingượcvớiBankofAmerica.Mặtkhác,cáccôngtyngắnngàycũngthểhiệnhọcókỷluậttốtnhưcôngtynhảyvọt.

EricHagen,saukhihoànthànhmộtchủđềphântíchđặcbiệtvềvănhoálãnhđạotrongcáccôngty,đãphátbiểu:“Theonhưphântíchcủatôi,tôikhôngnghĩchúngtacóthểđưakỷluậtvàonhưlàmộtkhámphá.KếtquảthấyrõràngcácTổnggiámđốccôngtyngắnngàyđãápdụngkỷluậtsắtvàocôngtycủahọnhờvậyhọcóđượcnhữngthànhcôngbướcđầuthậtvĩđại.Nhưvậy,kỷluậtkhôngxứngđángđượcxemlàmộtbiếnsốkhácbiệt.”

Vìtòmò,chúngtôiquyếtđịnhtìmhiểuthêmvềchủđềnày,vàEricnhậnlờithựchiệnmộtcuộcphântíchsâuhơn.Khixemxétkỹcácdữliệu,chúngtôicàngthấyrõ–mặcdùthoạtnhìnthìkhôngphảinhưvậy–làquảthậthainhómcôngtycócáchtiếpcậnkỷluậtkhácnhaurấtlớn.

TrongkhicáccôngtynhảyvọtvớicácnhàlãnhđạoCấpđộ5xâydựngmộtvănhoákỷluậtbềnvững,cáccôngtyngắnngàyvớinhàlãnhđạoCấpđộ4ápdụngkỷluậtlêncôngtybằngkỷluậtcủamình.

HãyxemxéttrườnghợpcủaRayMacDonald,ngườinắmquyềnBurroughsvàonăm1964.Làmộtngườigiỏinhưngthiếutinhtế,MacDonaldluônnắmápđảotrongcáccuộcnóichuyện,giànhkểchuyệncười,vàchỉtríchnhữngngườikémlanhlợihơnông(baogồmgầnnhưhầuhếtmọingườichungquanhông).Ôngralệnhchomọiviệchoàntất,sửdụngmộtdạngáplựcsaunàyđượcgọilà“TheMacDonaldVise.”MacDonaldđãtạoranhữngkếtquảvĩđạitronggiaiđoạnnắmquyền.Cứmỗiđôlađầutưtrongnăm1964,khiôngnắmquyềnchủtịch,vàrútravàonăm1977,khiôngvềhưu,manglạilợinhuậncaohơnthịtrườngchung6,6lần.Tuynhiêncôngtykhôngcóđượcvănhoákỷluậtđểtiếptụcpháttriểnkhikhôngcònông.Khiôngvềhưu,nhữngthuộchạcủaôngbịtêliệtvìkhôngthểquyếtđịnh,khiếnchocôngty,theonhưlờitờBusinessWeek,“khôngcókhảnănglàmđượcviệcgìcả.”Burroughsbắtđầutrượtdài,giátrịcổphiếutíchluỹrơixuốngchỉbằng93%thịtrườngchungtronggiaiđoạntừlúckếtthúctriềuđạicủaMacDonaldchođếnnăm2000.

ChúngtôinhậnthấymộttìnhtrạngtươngtựtạiRubbermaiddướiquyềncủaStanleyGault.Hãynhớlạitrongchương2vềcấpđộ5,Gaultđãđáptrảlờibuộctộirằngônglàmộtnhàđộctàirằng:“Vâng,nhưngtôilàmộtnhàđộctàitrungthực.”GaultápdụngkỷluậtsắttạiRubbermaid–lậpkếhoạchvàphântíchđốithủcạnh

tranhmộtcáchnghiêmchỉnh,nghiêncứuthịtrườngmộtcáchcóhệthống,phântíchlợinhuận,kiếmsoátchiphíchặtchẽ,v.v...Mộtnhàphântíchđãviết:“Đâylàmộttổchứccókỷluậtphiphường.QuanđiểmcủaRubbermaidđốivớicuộcsốngrấttỉmỉ.”Chínhxácvàquycủ,Gaultđếnvănphònglúc6:30vàđềuđặnlàmviệcmộttuần80tiếng,yêucầucácgiámđốcdướiquyềncũngphảinhưvậy.

Làngườituânthủkỷluậtcấpcao,bảnthânGaultđãlàcơchếquảnlýchấtlượngsố1trongcôngty.MộtlầnôngđibộdọcconđườngởMahattan,ôngbắtgặpmộtngườigáccửađanglẩmbẩmvàchửithềkhiquétrácvàomộtcáihốráccủaRubbermaid.RichardGates,ngườikểcâuchuyệnlạichotạpchíFortune,chobiết:“Stanquayngoắtlạivàbắtđầutratấnngườigáccửatạisaoôngnàykhôngvui.”Gaulttinchắcrằnglưỡicưacủacáihốtrácquádày,vànhanhchóngralệnhchokỹsưthiếtkếlạisảnphẩm.Gaultnói:“Nhắcđếnchấtlượng,tôilàmộtngườikhóchịu.”Tổnggiámđốcdướiquyềnôngđồngtình:“Ôngấycóthểnổiđiên.”

Rubbermaidđãvươnlênrấtấntượngdướisựđộctàicủanhàlãnhđạokỷluậtđộctônnàynhưngsauđócũngsụtgiảmrấtấntượngkhiôngrađi.DướithờiGault,Rubbermaidvượtquathịtrường3,6lần.SaukhiGaultrađi,Rubbermaidgiảm59%giátrịphầntrămsovớithịtrường,trướckhibịNewellmualại.

MộtvídụkháccũngrấthayvềhộichứngtuânthủkỷluậtlàChryslerdướiquyềnLeeIacocca,ngườiđượctạpchíBusinessweekmiêutảđơngiảnlà:“Ngườiđànông.Nhàđộctài.Lee.”IacoccatrởthànhchủtịchChryslernăm1979vàápđặtcátínhmạnhmẽcủamìnhđểđưacôngtyvàokỷluậtvàođiềuchỉnhhoạtđộngkinhdoanh.Iacoccađãviếtvềnhữngngàyđầutạicôngtycủamìnhnhưsau:“Ngaylậptứctôibiếtnơinàyđangtrongtìnhtrạnghỗnloạnvàcầnmộtliềuthuốckỷluậtvàquycủ,mộtcáchnhanhchóng.”242Trongnămđầutiên,ôngđãđạitucơcấulãnhđạo,đềracáctiêuchuẩnkiểmsoáttàichínhchặtchẽ,cảithiệnbiệnphápquảnlýchấtlượng,hợplýhoálịchtrìnhsảnxuất,vàthựchiệnnhữngcuộccắtgiảmnhânviênđểbảotoàntiềntệ.“Tôicảmthấymìnhgiốngmộtbácsĩquâny...Chúngtôiphảithựchiệnnhữngcuộcgiảiphẫutoàndiện,cốgắnggiữlạinhữnggìcóthể.”Khilàmcôngviệcvớicôngđoàn,ôngbảohọ:“Nếucácbạnkhônggiúptôi,tôisẽlàmchocácbạnchếthết.Ngaysángmáitôisẽtuyênbốphásản,vàtấtcảcácbạnsẽmấtviệc.”IacoccađãmanglạikếtquảphithườngvàChryslertrởthànhmột

trongnhữngtrườnghợpxoaychuyểntìnhthếnổitiếngnhấttronglịchsửngànhcôngnghiệp.

Tuynhiên,vàokhoảnggiữathờigiannắmquyềncủamình,Iacoccacóvẻmấttậptrungvàcôngtylạibắtđầuđixuốngmộtlầnnữa.TờbáoWallStreetJournalđãviết:“ÔngIacoccalãnhđạoviệcnângcấptượngNữthầnTựdo,thamgiauỷbanquốchộivềviệccắtgiảmngânsáchvàviếtquyểnsáchthứhai.Ôngthamgia,viếtbàithườngxuyênchobáo,muamộtbiệtthựởÝđểbắtđầusảnxuấtrượuvàdầuô-liu...Cácnhàphêbìnhđềuđồngýrằngnhữngviệcnàyđãlàmôngphântâm,vàlànguyênnhânsâuxachocácvấnđềcủaChrysler...Chodùôngcóbịphântâmhaykhông,thìrõrànglàmmộtngườianhhùngcủanhândânlàmộtnghềphụkhátốncông.”

Thậmchícòntệhơnnghềtaytráilàmộtanhhùngdântộc,sựthiếukỷluậtgiữchoChryslerchỉhoạtđộngtrongnhữnglĩnhvựchọcóthểlàmgiỏinhấttrênthếgiớiđãdẫnđếnmộtloạtcáchoạtđộngđầutưthiếukỷluật.Năm1985,ôngbịcuốnvàongànhhàngkhông.TrongkhihầuhếtcácTổnggiámđốckháccólẽđãhàilòngvớimộtchiếcphảnlựcGulfstream,IacoccaquyếtđịnhmualuôncảcôngtyGulfstram,IacoccaquyếtđịnhmualuôncảcôngtyGulfstream!Cũngtrongkhoảnggiữanhữngnăm1980,ôngthamgiavàomộtliêndoanh

đắttiềnvàhoàntoànthấtbạivớinhàsảnxuấtxehơithểthaoMaseraticủaÝ.MộtnhàđiềuhànhChryslerđãvềhưuchobiết:“IacoccarấtđammênhữnggìcủaÝ.”TờBusinessWeekđãviết:“IacoccađãcómộtbiệtthựkhiêmtốntạiTuscany.NhữngnguồntinbêntrongchorằngôngquyếttâmthamgialiênminhvớiđốitácngườiÝđếnmứcnhữngthựctếvềtìnhhìnhthươngmạiđãbịbỏqua.”MộtsốngườiướctínhsốtiềnthualỗtrongthươngvụvớiMaserativàokhoảng200triệuđô,màtheonhưtạpchíForbesthìđâylà“mộtkhoảntiềnkếchsùbỏrachomộtchiếcxekiểuthểthaocógiácaovàdunglượngthấp.Dẫusaothìcũngkhôngthểsảnxuấthơnvàingànchiếc.”

Trongnửađầuthờigiannắmquyền,Iacoccađãmanglạikếtquảphithường,đưacôngtytừbờvựcphásảnvượtlênthịtrườngchunggấp3lần.Trongnửasaugiaiđoạnnắmquyền,côngtytụtdốcxuốngthấphơnthịtrường39%vàđốimặtvớikhảnăngphásảnlầnnữa.MộtnhàđiềuhànhChryslerđãviết:“Giốngnhưnhữngbệnhnhântim,chúngtôivượtquađượccuộcphẫuthuậtcáchđâyvàinăm,đểrồiquaylạivớilốisốngthiếulànhmạnhtrướcđây.”

Nhữngtrườnghợptrênđâyminhhoạchomộtkiểumẫucóthểtìmthấyởmọicôngtyngắnngày:mộtsựvượttrộiđángkinhngạcdướiquyềnmộtngườicókỷluậtthép,sauđólàmộtsựtụtdốccũngkhôngkémphầnkinhngạckhinhàđộctàirađimàkhôngđểlạimộtvănhoákỷluậtthậtsự,hoặckhichínhbảnthânnhàđộctàikhônggiữđượckỷluậtvàlangthangvôđịnhngoàibavòngtròn.Vâng,kỷluậtlàcầnthiếtđểđưađếnkếtquảvĩđại,nhưnghànhđộngkỷluậtmàkhôngcósựhiểubiếtkỷluậtvềbavòngtròncũngkhôngmanglạikếtquảvĩđạivàbềnvững.

QUYẾTTÂMGIỮVỮNGKHÁINIỆMCONNHÍMTronggần40năm,PitneyBowessốngtrongchiếctổấmápvà

đượcbảovệbởiđộcquyền.NhờvàomốiquanhệchặtchẽvớiBộBưuchínhMỹvàbảnquyềnmáyingiátem,PitneyBowesnắmgiữ100%thịtrườngthưcógiáteminbằngmáy.Đếncuốinhữngnăm1950,gầnphânnửabưuphẩmtrênnướcMỹđiquamáyingiátemcủaPitneyBowes.Mứclợinhuậngộpđạttrên80%,khôngcóđốithủcạnhtranh,thịtrườngrộnglớn,mộtngànhkinhdoanhkhôngsợsuythoái,PitneyBoweskhôngcầnphảilàmộtcôngtyvĩđạimàchỉlà

mộtcôngtyđượchưởngcơchếđộcquyềnvĩđại.

Sauđó,nhưvẫnthườngxảyravớicáccôngtyđộcquyềnkhivỏbọcbảohộkhôngcònnữa,PitneyBowesbắtđầutrượtdài.ĐầutiênlàmộtsắclệnhđồngthuậnbuộcPitneyBowesphảinhượngquyềnchođốithủcạnhtranhmàkhôngtínhtiềnnhượngbảnquyền.Trongvòng6năm,PitneyBowesđãcóđến16đốithủcạnhtranh.PitneyBowesrơivàotìnhtrạngphântoánhỗnloạntheokiểu“Gàconơi,trờisắpsập”,vungtiềnvàocácvụmualạihayliêndoanhkémmaymắn,trongđócómộtvụđộtnhậpvàongànhbánlẻmáytínhtốnmấtmộtkhoảnkhổnglồ70triệuđô(bằng54%vốnròngcủacổđông).Năm1973,côngtythualỗlầnđầutiêntronglịchsửkinhdoanhcủahọ.Tìnhtrạngcủahọthểhiệnmộttrườnghợpđiểnhìnhcủamộtcôngtyđộcquyềndầndầnsuyyếukhiphảiđốimặtvớisựthậtcạnhtranhkhókhăn.

Maymắnthay,mộtnhàlãnhđạoCấpđộ5,FredAllen,đãbướcvàovàđặtranhữngcâuhỏihócbúađểhiểubiếtthấuđáovaitròcủaPitneyBowestrênthếgiới.Thayvìtựchomìnhcóthểtrởnêngiỏinhấtthếgiớitrongviệcphụcvụcôngviệchậutrườngcóliênquanđếnviệctruyềnthôngtincủacácdoanhnghiệp.Họcũngnhậnthấycácsảnphẩmhỗtrợphứctạp,vídụnhưmáyfaxvàmáyphotocopychuyêndụng,hoàntoànthíchhợpvớicỗmáykinhtếdựavàolợinhuậntrênmỗikháchhàng,nhờlợithếmạnglướikinhdoanhvàdịchvụdàyđặc.

Allenvàngườikếnhiệm,GeogreHarvey,đãápdụngmộtmôhìnhđadạnghoácókỷluật.PitneyBowescuốicùngđãđạtđược45%thịphầnmáyfaxcôngnghệcaodànhchocáccôngtylớn,mộcỗmáyintiềnkhổnglồ.Harveythựchiệnmộtquytrìnhđầutưcóhệthốngvàocôngnghệvàsảnphẩmmới,nhưmáyxửlýbưutínParagoncóthểdánkínvàgửithưđi,vàđếnnhữngnămcuối1980,PitneyBowesliêntụcđạttớimứchơn50%doanhthuđếntừcácsảnphẩmmớiđượcgiớithiệutrongvòngbanămtrởlại.SaunàyPitneyBowestrởthànhnhàtiênphongtrongviệckếtnốicáccổmáytrongphòngxửlýInternet,tạonênmộtcơhộinữađểđadạnghoácókỷluật.Điểmchínhyếuởđâylàmọibướcđitrongquátrìnhđadạnghoáhayđổimớiđềunằmtrongbavòngtròn.

Saukhitụtxuốngthấphơnthịtrường77%trongnhữngngàyđentốivàonăm1973dosắclệnhđồngthuận,PitneyBowesđãxoay

chuyểntìnhthế,vàcuốicùngvượtlêntrênthịtrường15lầnvàođầunăm1999.Từ1973đến2000,PitneyBowesđãvượtquaCoca-Cola,3M,Johnson&Johnson,Merck,Motorola,Procter&Gamble,Hewlett-Packard,WaltDisney,vàcảGeneralElectric.Bạncóthểkểtênbấtcứcôngtynàokháccũngtừvỏbọcđộcquyềnđilênvớikếtquảnhưthếnàykhông?AT&Tkhônglàmđược.Xeroxcũngkhông.NgaycảIBMcũngkhông.

PitneyBowesminhhoạchonhữnggìcóthểxảyrakhimộtcôngtythiếukỷluậtđểgiớihạntrongbavòngtròn,vàngượclại,điềugìcóthểxảyrakhihọlạiápdụngkỷluật.

Cáccôngtynhảyvọtđềuthựchiệntốtcâuthầnchúđơngiản:“BấtcứđiềugìkhôngphùhợpvớiKháiniệmconnhím,chúngtasẽkhônglàm.Chúngtasẽkhôngthamgiavàocáchoạtđộngkinhdoanhkhôngphùhợp.Chúngtasẽkhôngmualạinhữngcôngtykhôngphùhợp.Chúngtakhôngthamgiavàocácliêndoanhkhôngphùhợp.Nếunókhôngphùhợp,chúngtasẽkhônglàm.Chấmhết.”

Ngượclại,chúngtôinhậnthấyviệcthiếukỷluậtđểgiớihạntrongbavòngtrònlàmộtyếutốchínhdẫnđếnsựsuyyếucủahầuhếtcôngtyđốitượng.Mọicôngtyđốitrọnghoặc1)thiếukỷluậtđểhiểuđượcbavòngtròn,hoặc2)thiếukỷluậtđểgiớihạnbavòngtròn.

R.J.Reynoldslàmộttrườnghợpđiểnhình.Chođếnthậpniên1960,R.J.Reynoldscómộtkháiniệmđơngiảnvàrõràng,xoayquanhviệclàcôngtythuốclátốtnhấtnướcMỹ-vịtrínàyhọđãnắmgiữítnhấtlà25năm.Vàonăm1964,VănphòngGiảiphẫuTrungương(SurgeonGeneral’sOffice)đưaramộtbảnbáocáochothấythuốcláliênquanđếnungthư,vàR.J.Reynoldsbắtđầuđadạnghoákhỏingànhthuốclánhưmộtbiệnphápphòngthủ.Dĩnhiênlàtấtcảcáccôngtuthuốcláđềuđadạnghoácùngmộtlúcvìcùngmộtlýdo,kểcảPhilipMorris.NhưnghànhđộngđirangoàibavòngtròncủaR.J.Reynoldsvượtquamọisuyluậnlogic.

R.J.Reynoldsdànhgần1/3tàisảntậpđoàntrongnăm1970đểmuamộtcôngtyvậnchuyểncontainervàmộtcôngtykhaithácdầu.(Sea-LandvàAminoil),vớiýđịnhkiếmtiềntừviệcchuyênchởdầudohọkhaithác.Được,đâylàýtưởngkhôngđếnnỗitồi.NhưngýtưởngnàythìcóliênquangìđếnKháiniệmconnhímcủaR.J.Reynolds?Đâylàmộtvụmualạithiếukỷluậttrầmtrọngđược

tiếnhànhmộtphầnvìnhàsánglậpSea-LandlàbạnthâncủaChủtịchE.J.Reynolds.

Saukhiđổhơn2tỉđôvàoSea-Land,tổngsốtiềnđầutưđãgầnbằngtoànbộtàisảnròngcủacổđông.Cuốicùng,saunhiềunămvắtkiệtngànhkinhdoanhthuốcláđểđầutưvàongànhkinhdoanhtàucũngđangchìmdần,R.J.ReynoldsphảithừanhậnthấtbạivàbánSea-Land.MộtngườicháucủaReynoldsđãthanphiền:“Nhìnxem,đâylànhữngngườigiỏinhấttrênthếgiớivềsảnxuấtvàkinhdoanhsảnphẩmthuốclá,nhưnghọbiếtgìvềtàubiểnvàdầumỏ?Tôikhônglovìhọsẽphásản,nhưnghọtrônggiốngmấycậuthanhniêncaobồicóquánhiềutiềntrongtúi.

Côngbằngmànói,PhilipMorriscũngkhôngcóđượcmộtquákhứhoànhảovềđadạnghoá,bằngchứnglàhọsailầmtrongviệcmualại7UP.Tuynhiên,khácxavớiR.J.Reynolds,PhilipMorrischothấykỷluậtcaohơntrongviệcphảnứnglạitrướcbảnbáocáocủavănphònggiảiphẫu.ThayvìtừbỏhoàntoànKháiniệmconnhím,họđịnhnghĩalạiKháiniệmconnhímnàyliênquanđếnviệcxâydựngcácnhãnhiệutoàncầutrongcácngànhhàngtiêudùngkhôngtốtchosứckhoẻlàmấy(thuốclá,bia,nướcngọt,càphê,sôcôla,phômaiv.v...).KỷluậtcaocủaPhilipMorrisgiữgiớihạntrongbavòngtrònlàmộtyếutốchínhgiảithíchvìsaokếtquảhaicôngtyhoàntoànkhácbiệtsaubảnbáocáonăm1964,mặcdùcảhaiđềuđốimặtcùngnhữngcơhộivàđedoạnhưnhau.Từ1964đến1989(khiR.J.Reynoldsbiếnmấtkhỏithịtrườngchứngkhoánchínhthứcvìbịmualại),1đôđầutưvàoPhilipMorristhulợihơn4lần1đôđầutưvàoR.J.Reynolds.

RấtítcôngtycókỷluậtđểkhámpháKháiniệmconnhóm,càngítkỷluậtđểxâydựngnhấtquánquanhkháiniệmnày.Họkhônghiểuđượcmộtnghịchlýđơngiản:Côngtycàngcókỷluậtcaotrongviệcgiữgiớihạntrongbavòngtròn.họcàngcónhiềucơhộihấpdẫnđểtăngtrưởng.Thậtvậy,mộtcôngtyvĩđạidễchếtvìphảitiêuhoáquánhiềucơhộihơnlàchếtvìđóicơhội.Thửtháchkhôngcònlàviệctạoracơhội,màlàviệcchọnlọccơhội.

Cầnphảicókỷluậtmớitrảlời“Không,cảmơn”đốivớicáccơhộilớn.Mộtviệcdùlà“cơhộingànnămmớicómộtlần”cũngkhôngcóýnghĩagìnếunókhôngphùhợpvớibavòngtròn.

QuanniệmphảinhấtquántốiđavớiKháiniệmconnhímkhôngchỉliênquanđếncáchoạtđộngchiếnlượcsảnphẩm.Kháiniệmnàycònliênquanđếntoànthểcáchbạnđiềuhànhvàxâydựngtổchức.Nucorxâydựngthànhcôngxungquanhkháiniệmconnhímlàphảithuphụcđượcvănhoávàcôngnghệđểsảnxuấtthép.ĐặtởtrungtâmcủaNucorlàýtưởngphảihoàhợpmốiquantâmcủacôngnhânvớicấplãnhđạovàcáccổđôngthôngquamộtchếđộnhântàicôngbằngkhôngphânbiệtgiaicấp.KenIversonđãviếttrongquyểnPlainTalkvàonăm1998:

Sựbấtcôngvẫncònxuấthiệnrấtnhiềutrongcáctổchứckinhdoanh.Ýtôimuốnnóiđếnsựbấtcôngcủahệthốngcấpbậcđượchợpthứchoávàthểchếhoátheonguyêntắc“Chúngtôi”và“Họ”...Nhữngngườiđứngđầuhệthốngcấpbậctrongtổchứctựchophépmìnhhếtđặcquyềnnàyđếnđặcquyềnkhác,phôtrươngnhữngđặcquyềnnàytrướcmặtnhữngngườiphảilàmviệcthậtsự,rồisauđólạitựhỏitạisaonhânviênlạikhôngthôngcảmvớilờicẩukhẩncủacấpquảnlýphảigiảmchiphívàtănglợinhuận...Khitôinghĩđếnhàngtriệuđôdonhữngngườilãnhđạocấpcaochirađểđộngviênnhữngngườivẫnliêntụcbịchínhhệthốngcấpbậcnàylàmthấtvọng,tôichỉcònbiếtlắcđầu.

KhichúngtôiphỏngvấnKenIverson,ôngchobiếtgầnnhư100%thànhcôngtạiNucorlànhờvàokhảnăngđưakháiniệmđơngiảncủahọthànhnhữnghànhđộngkỷluậtnhấtquánvớikháiniệmđó.NucortrởthànhmộtcôngtytrongdanhsáchFortune500vớigiátrị3,5tỉđômàchỉcóbốncấpquảnlývàbộmáynhânviêntạivănphòngchínhcóíthơn25người–điềuhành,tàichính,thưký,toànbộbộmáy–chenchúcnhautrongmộtcănphòngthuêcódiệntíchbằngmộtphòngkhámrăngnhỏ.Bànghếrẻtiềnđượcbàyngoàihànhlang,bảnthânhànhlangcũngkhônglớnhơnmộtcáibuồngnhỏ.Thayvìphảicóphòngănriêng,cácnhàđiềuhànhtiếpđóncácchứcsắcviếngthămtạiquánănPhil’sDiner,mộttiệmbánbánhmìtạitrungtâmthươngmạiđốidiện.

Cácnhàđiềuhànhkhôngđượcnhậnracácquyềnlợicaohơncôngnhântrựctiếpđứngmáy.Thậtra,cácnhàđiềuhànhđượccòníthơnđặcquyềnhơn.Vídụ,mọinhânviên(ngoạitrừcấpđiềuhành)đềuđượcnhận2.000đômỗinămchomỗiđứaconđểchitrảcho4

nămsauhọctiếptheosaukhitốtnghiệpPTTH.Trongmộttrườnghợp,mộtngườiđànôngđếngặpMarvinPohlmanvànói:“Tôicó9đứacon.Cóphảiôngmuốnnóilàôngsẽtrảtoànbộchiphí4nămhọc–caođẳng,trườngnghề,haybấtcứloạitrườnghọcnào–chotấtcảcáccontôi?”Pohlmanthừanhậnđiềunày,vâng,đólàchuyệnchắcchắn.Pohlmanchobiết:“Ngườiđànôngnàycứngồiđóvàkhóc.Tôisẽkhôngbaogiờquênđược.Nóđãtómgọntrongkhoảnhkhắctấtcảnhữnggìchúngtôicốgắngthựchiện.”

KhiNucorcóđượcmộtnămlợinhuậncao,thìmọingườitrongcôngtyđềucóđượcmộtnămnhiềulợinhuận.CôngnhâncủaNucorđượctrảlươngcaođếnmứcmộtphụnữđãbảochồngbà:“NếuôngbịđuổikhỏiNucor,tôisẽlydịông.”NhưngkhiNucorgặpkhókhăn,mọingườitừtrênxuốngdướiđềuphảichịuđựng.Nhữngngườichứccaochịukhổnhiềuhơn.Vídụnhưtrongcuộcsuythoáinăm1982,lươngcôngnhângiảm25%,lươngquảnlýgiảm60%,lươngTổnggiámđốcgiảm75%.

Nucorthựchiệnnhiềubiệnpháp,vượtquámứcthôngthườngđểgiữchosựphânbiệtgiaicấpkhônglenvàođượcnhưcáctổchứckhác.Tấtcảtêncủa7000nhânviên,chứkhôngchỉcócấpquảnlývàđiềuhànhđượcxuấthiệntrongbáocáohàngnăm.271Mọingười,ngoạitrừgiámsátantoànvàkháchđếnthăm,đềumangnónbảohộcócùngmộtmàu.Câuchuyệnmàucủanónbảohộnghecóvẻlinhtính,nhưngsựthựcnólàmộtvấnđề.Mộtsốquảnđốcđãthanphiềnrằngchiếcnónbảohộcủahọcómàuđặcbiệtgiúphọđượcphânbiệtlàngườicấptrên,dấuhiệuđẳngcấpnàycóthểđượcđểtrênkệsauxehơihayxetải.Nucorđáplạibằngcáchtổchứccácdiễnđànđểgiảithíchchomọingườihiểurằngvịthếvàquyềnnănglàdonănglựclãnhđạo,khôngphảidochứcvụ.Nếubạncảmthấykhôngthích,nếubạncảmthấymìnhthậtsựcầnviệcphânbiệtgiaicấp,thìNucorkhôngphảilànơithíchhợpđốivớibạn.

NgượclạivớihìnhảnhvănphònglàmviệcnhỏnhưphòngkhámrăngcủaNucor,BethlehemSteelxâymộttoàvănphòngcao21tầngđểchođộingũđiềuhànhlàmviệc.Họbỏthêmchiphíđểthiếtkếvănphònghìnhkhốichữthậpchứkhôngphảichữnhật–kiểuthiếtkếnàygiúpđápứngnhucầucủacácnhàđiềuhànhđòihỏiphảicómộtvănphòngngaygóc.MộtnhàđiềuhànhcủaBethlehemchobiết:“Cácphóchủtịchphảicócửasổtừhaihướng,đểchiềutheođiềunày,

chúngtôiđãthiếtkếrakiểuchữthập.”273TrongquyểnsáchKhủnghoảngởBethlehem,JohnStrohmeyerđãmiêutảchitiếtmộtnềnvănhoákhácxavớiNucor.Ôngmiêutảmộtđộimáybayriêng,đượcdùngngaycảchoviệcđưaconcácsếpđihọcđạihọcvàđểcácsếpcuốituầnđinghỉ.Ôngmiêutảmộtsângolf18lỗđẳngcấpquốctế,mộtcâulạcbộởvùngquêđượcxâydựngbằngtiềncủaBethlehem,vàngaycảcấpbậctrongcôngtyquyếtđịnhthứtựưutiênnhàtắmởđây.

ChúngtôiđiđếnkếtluậnrằngcácnhàlãnhđạoởBethlehemxemmụcđíchcủacáchànhđộngnàysựduytrìmộthệthốngcấpbậcđãđưahọcđếncấpthượnglưu.Bethlehemđãkhôngsuythoáitrongthậpniên1970và1980vìhàngnhậpkhẩuhaycôngnghệlàchủyếu–Bethlehemsuythoáitrướchếtlàvìtrongnềnvănhoácủahọ,mọingườidànhcôngsứcđểthươnglượngcácsắctháicủahệthốngcấpbậcxãhội,thayvìdànhchokháchhàng,đốithủcạnhtranh,haycácthayđổitrongthếgiớibênngoài.

Từ1966(lúchọbắtđầukhởisắc)đếnnăm1999,khiNucorđạtliêntục34nămlợinhuận.Trongkhiđóncùngthờigian34nămnày,Bethlehemđãthualỗ12lầnvàlợinhuậntíchluỹcủahọcộnglạibằngkhông.Đếnthậpkỷ1990,lợinhuậncủaNucorhàngnămđềuquamặtBethlehem,vàđếncuốithếkỷ,NucorđãvượtquaBethlehemtrêntổngdoanhthu,mặcdùchỉmớimộtthậpkỷtrước,quymôcủaNucorchỉbằng1/3Bethlehem.Mộtđiềuđángkhâmphụchơn,lợinhuậntrungbìnhtrênmỗinhânviêncủaNucortrongvòng5nămđãvượtquaBethlehem10lần.276Đốivớinhàđầutư,1đôđầutưvàoNucorquamặt1đôđầutưvàoBethlehemhơn200lần.

Côngbằngmànói,BethlehemSteelphảiđốimặtvớimộtvấnđềlớnmàNucorkhônggặpphải:quanhệlaođộngkhôngthuậnlợivàcáccôngđoànthùnghịch.Nucorkhôngcócôngđoànvàhọcóquanhệrấttốtvớicôngnhân.Sựthậtlàkhicácnhàtổchứccôngđoànđếnthămmộtnhàmáy,cáccôngnhâncảmthấytrungthànhtuyệtđốivớicôngtyđếnmứccấpquảnlýphảibảovệcácnhàtổchứccôngđoànkhỏinhữngngườicôngnhânđanglahétvànémcátvàohọ.

Vấnđềcôngđoànđưađếnmộtcâuhỏi:TạisaoNucorlạicóđượcmốiquanhệtốtvớicôngnhân?BởivìKenIversonvàcộngsựcủaôngcómộtKháiniệmconnhímđơngiảnvàrõràngvềviệchoàhợp

lợiíchcủacôngnhânvớilợiíchcủacấpquảnlývà–quantrọnghơnlà–họsẵnsàngbỏcôngsứcđểxâydựngcôngtytheođúngkháiniệmnày.Bạncóthểgọihọlànhữngngườicuồngtín,nhưngđểtạođượckếtquảvĩđạiđòihỏibạnphảichấpnhậntínhnhấtquántrongKháiniệmconnhím.

BẮTĐẦUMỘTDANHSÁCH“NHỮNGVIỆCCẦNDỪNGNGAY”

Bạncódanhsáchnhữngviệc“cầnlàmngay”không?

Vậybạncódanhsáchnhữngviệc“cầnngừngngay”không?

Hầuhếtchúngtacócuộcsốngbậnrộnnhưngthiếukỷluật.Danhsáchcầnlàmngaycủachúngtangàycàngdàira;chúngtacốgắngtạoraquántínhbằngcáchlàmviệc,làmviệc,làmviệc–vàlàmviệcnhiềuhơn.Nhưngthậtsựkhônghiệuquả.Nhữngngườixâydựngcôngtynhảyvọtlạitậndụng“danhsáchcầnngừngngay”cũngnhiềunhư“danhsáchcầnngừngngay”.Họthểhiệnmộtkỷluậtđángkhenđểngừnglạitấtcảhoạtđộngkhôngliênquan.

KhiDarwinSmithtrởthànhTổnggiámđốcKimberly–Clark,ôngđãvậndụngrấtnhiều“danhsáchnhữngviệccầnngừngngay”.ÔngnhậnthấyviệcphảithựchiệncácdựbáohàngnămchoWallStreetlàmchomọingườitậptrungquánhiềutrongngắnhạn,vìvậyôngthôikhônglàmnữa.Smithchobiết:“Saukhicânnhắc,tôinhậnthấycổđôngkhôngđượclợigìtừviệchàngnămchúngtôidựbáodoanhthutrongtươnglai.Chúngtôisẽkhônglàmnữa.”Ôngnhậnthấy“sựsợhãichứcvụ”làdấuhiệucủaviệcýthứcđếngiaicấpvàcáctầnglớpquanliêu,vìvậyôngdẹphếtcácchứcvụ.Khôngaitrongcôngtycómộtchứcdanh,trừphiđólàmộtvịtrícầnchứcdanhđểgiaodịchvớibênngoài.Ôngnhậnthấycáccấpbậclàhệquảtựnhiêncủaviệcmưuđồquyềnlực.Vìvậyôngdẹpbỏrấtnhiềucấpbậctrunggianbằngmộtcơchếhếtsứctinhtếvàđơngiản:Nếubạnkhôngthểthuyếtphụcnhữngđồngnghiệpcủamìnhtạisaocầnđến15ngườibáocáođểgiúpmìnhhoànthànhtráchnhiệm,thìbạnsẽkhôngchoaibáocáochomìnhhết.(Hãynhớlàôngthựchiệnviệcnàyvàothậpniên1970,rấtlâutrướckhiviệcnàytrởthànhphongtrào.)ĐểcủngcốýtưởnglàKimberly–Clarkcầnphảisuynghĩnhưmộtcôngty

giấytiêudùng,chứkhôngphảilàmộtcôngtygiấy,ôngrútKimberly–Clarkkhỏitấtcảcáchiệphộithươngmạingànhgiấy.

Cáccôngtynhảyvọtthểchếhoákỷluật“ngưnglàm”thôngquamộtcơchếngânsáchđộcđáo.Hãydừnglạivàngẫmnghĩ:Mụcđíchcủaviệclênngânsáchlàgì?Câutrảlờithôngthườnglàlậpngânsáchđểquyếtđịnhmỗihoạtđộngsẽđượcphânchiangânsáchnhưthếnào,hoặcđểquảnlýchiphí,hoặccảhai.Nhìntừgócđộtốtđếnvĩđạicảhaicâutrảlờinàyđềusai.

Trongquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại,lậpngânsáchlàmộthoạtđộngkỷluậtđểquyếtđịnhlĩnhvựcnàosẽđượcđầutưthíchđángvàlĩnhvựcnàosẽkhôngđượcđầutư.Nóicáchkhác,quátrìnhlậpngânsáchkhôngphảiđểtínhtoánxemmỗihoạtđộngđượcnhậnbaonhiêutiền,màlàđểquyếtđịnhhoạtđộngnàothểhiệnrõnhấtKháiniệmconnhímvàcầnphảiđượcủnghộ,vàhoạtđộngnàocầnphảiloạibỏhoàntoàn.

Kimberly–Clarkkhôngchỉphânphốinguồnlựctừngànhcôngnghiệpgiấysangkinhdoanhhàngtiêudùng.Họloạibỏhoàntoànngànhkinhdoanhgiấy,báncácnhàmáyvàđầutưtoànbộsốtiềnvàongànhkinhdoanhhàngtiêudùngđangpháttriển.

Tôicómộtcuộcnóichuyệnthúvịvớimộtsốnhàđiềuhànhmộtcôngtygiấy.Đólàmộtcôngtytốt,chưaphảilàmộtcôngtyvĩđại,vàhọđãtừngcạnhtranhtrựctiếpvớiKimberly-ClarktrướckhiKimberly-Clarkchuyểnthànhmộtcôngtyvềhàngtiêudùng.TòmòtôihỏihọnghĩgìvềKimberly-Clark.Họtrảlời:“Kimberly-Clarklàmthếlàkhôngcôngbằng.”

“Khôngcôngbằng?”Tôikhônghiểu.

“Đúngvậy,họđãtrởthànhmộtcôngtythànhcônghơnrấtnhiều.Nhưng,anhbiếtđấy,nếuchúngtôibánngànhgiấyvàtrởthànhmộtcôngtyhàngtiêudùngthếlực,chúngtôicũngcóthểtrởnênvĩđại.Nhưngchúngtôiđãđầutưvàođâyquánhiều,chúngtôikhôngthểnàoépmìnhlàmthếđược.”

Nếubạnnhìnlạicáccôngtynhảyvọt,họđềuthểhiệnsựcanđảmđángnểchuyểnhướngcácnguồnlựcvàomộthaychỉvàilĩnhvực.Mộtkhihọhiểurõbavòngtròn,,họítkhibắtcáhaitay.Hãynhớlại

sựquyếttâmcủaKrogerchuyểnđổitoànbộhệthốngcủahọđểxâydựngnhữngcửahàngcựcđại,trongkhiA&Pvãntrungthànhvớicáccửahiệucũcho“antoàn”.HãynhớlạisựquyếttâmcủaAbbottdànhgầnnhưtoànbộthếlựcđểtrởthànhsố1trongviệcchẩnđoánvàdinhdưỡngtrongbệnhviện,trongkhiUpjohnvẫncốbámtheongànhdượcphẩm(màkhôngthểnàotrởnêngiỏinhấtthếgiới).HãynhớlàWalgreensđãtừbỏngànhkinhdoanhdịchvụthựcphẩmđangthulợiđểtậptrungtoànsứcmạnhvàomộtýtưởng:tiệmthuốctâytiệndụngnhấtvàtốtnhất.HãynhớlạiGillettevàSensor,Nucorvàcácnhàmáythépcỡnhỏ,Kimberly-Clarkvàviệcbáncácnhàmáyđểchuyểnnguồnlựcchongànhkinhdoanhhàngtiêudùng.Tấtcảhọđềucóganthựchiệnnhữngcuộcđầutưlớn,mộtkhihọđãhiểuKháiniệmconnhím.

Chiếnlượcđầutưhiệuquảnhấtbaogồmmộtdanhmụccácngànhhàngítphântán,nhấtlàkhibạnđiđúnghướng.Điềunàynghecóvẻkhôihài,nhưngđóchínhlàphươngphápcáccôngtynhảyvọtápdụng.“Đúnghướng”nghĩalàbạnđưarađượcKháiniệmconnhím;“ítphântán”nghĩlàđầutưtoànbộvàonhữnggìphùhợpvớibavòngtrònvàloạibỏhếtnhữngthứkhác.

Dĩnhiên,vấnđềnằmổmộtđiểmnhỏ:“Khibạnđúnghướng”.Nhưnglàmthếnàobạnbiếtmìnhđangđúnghướng?Khinghiêncứucáccôngty,chúngtôinhậnrarằngmìnhbiếtđượcmìnhđangđúnghướngkhôngphảilàđiềukhónếubạnđặtđượctấtcảvàođúngvịtrícủanó.NếubạncónhữngnhàlãnhđạoCấpđộ5cókhảnăngtìmngườithíchhợpchochuyếnxe,nếubạnđốidiệnvớithựctếphũphàng,nếubạntạođượcmộtmôitrườngchosựthậtđượclắngnghe,nếubạncómộtHộiđồngvàlàmviệccủamìnhdựatrênmộtKháiniệmconnhímrõràng,khiđóbạncónhiềukhảnăngđưaranhữngquyếtđịnhquantrọngđúngđắn.Vấnđềthậtsựlà,mộtkhibạnbiếtmìnhđúnghướngliệubạncókỷluậtđểthựchiệnnhữngđiềuđúngnàyvà,cũngrấtquantrọng,ngừnglàmnhữngđiềukhôngphùhợphaykhông?

Tómtắtchương

VĂNHOÁKỶLUẬT

NHỮNGĐIỂMCHÍNH-Kếtquảvĩđạivàbềnvữngtuỳthuộcvàoviệcxâydựngmột

nềnvănhoábaogồmnhữngconngườikỷluật,thựchiệnnhữnghànhđộngkỷluật,nhấtquáncaođộvớibavòngtròn.

-Vănhoáquanliêuxuấtpháttừviệcphảibùđắpchosựthiếunănglựcvàothiếukỷluật;điềunàylạixuấtpháttừviệcchọnsaingườitrênchuyếnxengaytừđầu.Nếubạncóđượcđúngngườitrênchuyếnxe,vànhữngngườikhôngphùhợpxuốngxe,bạnkhôngcầnsựquanliêuthiếuđoànkết.

-Mộtnềnvănhoákỷluậtbaogồmhaimặt.Mộtmặt,nóđòihỏimọingườiphảiđitheomộthệthốngnhấtquán;mặtkhác,nómanglạichomọingườisựtựdovàtráchnhiệmtrongkhuônkhổ.

-Mộtnềnvănhoákỷluậtkhôngchỉbaogồmhànhđộng.Nócònbaogồmcảviệctuyểnnhữngngườikỷluật,thamgiavàocáctưtưởngkỷluật,vàsauđóthựchiệncáchànhđộngkỷluật.

-Cáccôngtynhảyvọtcóvẻchánngắtvàkémthúvịkhinhìntừbênngoài;nhưngnếuquansátkỹ,bêntronghọlànhữngconngườihếtsứccầnmẫnvàmãnhliệtđếnkinhngạc(họ“đưachuẩnmựclêntầmcaomới”).

-Khôngnênlẫnlộngiữavănhoákỷluậtvàmộtnhàđộctàikỷluật–đâylàhaikháiniệmkhácnhau,mộtmangtínhhữudụngcao,mộtmangtínhpháhoạicao.NhữngvịTổnggiámđốccứutinhápdụngkỷluậtcánhânthôngquacátínhquyềnlựcthườngkhônggiữđượckếtquảlâubền.

-HìnhthứckỷluậtquantrọngnhấtđểđạtkếtquảbềnvữnglàsựgắnkếtcaođộvớiKháiniệmconnhímvàsẵnsàngtừbỏnhữngcơhộikhôngphùhợpvớbavòngtròn.

NHỮNGKHÁMPHÁBẤTNGỜ-Mộttổchứccàngcókỷluậtgiữchohoạtđộngcủamình

tronggiớihạnbavòngtròn,đếnmứcnhấtquáncuồngtín,họcàngcónhiềucơhộităngtrưởng.

-Nhữngsựkiệnnhư“cơhộingànnămcómột”thậtsựkhôngliênquan,trừphinóphùhợpvớibavòngtròn.Mộtcôngtyvĩđạicórấtnhiều“cơhộingànnămcómột”.

-Mụcđíchcủaviệclậpngânsáchtrongcôngtynhảyvọtkhôngphảilàđểquyếtđịnhmỗihoạtđộngnhậnđượcbaonhiều,màlàđểquyếtđịnhlĩnhvựcnàophùhợpnhấtvớiKháiniệmconnhímvàcầnđượcđầutưhoàntoànvàolĩnhvựcnàokhôngnênđượcđầutưnữa.

-Danhsách“nhữngviệccầnngừngngay”cũngquantrọngnhưdanhsách“nhữngviệccầnlàmngay”.

CHƯƠNGBẢY:BÀNĐẠPCÔNGNGHỆ

Đasốthàchếthơnsuynghĩ.Nhiềungườiđãlàmnhưthế.

-BERTRANDRUSELL

Vàongày28-7-1999,drugsrore.com–mộttrongnhữngtiệmthuốctâytrênmạngInternetđầutiên–báncổphiếurathịtrường.Chỉtrongvòngvàigiâykhitiếngchuôngmởmànvanglên,cổphiếuđãtănggiágấpbalần,đạtmức65đôla.Bốntuầnsau,cổphiếuđạt69đôla.Đâylàmộtsựkhởiđầukhôngtệchomộtcôngtychỉmớibánhàngchưađầy9tháng,cókhôngđến500nhânviên,khônghứahẹncổtứctrongnhiềunămliền(nếukhôngmuốnnóilànhiềuthậpkỷliền),vàchủđịnhsẽthualỗhàngtrămtriệuđôlatrướckhithuđượcmộtđôlalợinhuận.

Mọingườiđãdựavàođâuđểchấpnhậnnhữngconsốđángkinhngạckia?Theolýluậncủamọingườithì“Côngnghệmớisẽthayđổitấtcả”.Cácchuyêngianốitiếp:“Internetsẽcáchmạnghóahoàntoàntấtcảdoanhnghiệp.”Cácdoanhnghiệptrẻphụhóa:“ĐâylàthờiđạiInternet:Phảiđếntrước,đếnthậtnhanh,chiếmlấythịphần–bấtkểđắtrẻ-vàbạnsẽchiếnthắng.”

Chúngtabướcvàomộtthờiđiểmlịchsửmàýtưởngxâydựngmộtcôngtyvĩđạitrởnênkỳquặcvàlỗithời.“Xâydựngđểbiếnđổi”trởthànhcâucáchngônthườngngày.Chỉcầnthongbáovớimọingườirằngbạnđanglàmđiềugìđó–bấtcứđiềugì,cónốimạngInternet,vàthếlàbạntrởnêngiàucónhờbáncổphiếuchocôngchúng,mặcdùbạnkinhdoanhchưahềcólợinhuận(thậmchíbạnchưacómộtcôngtythậtsự).Vậythìtạisaophảicựcnhọcxâydựngtừnềntảngđếnnhảyvọt,tạoramộtmôhìnhthíchhợp,trongkhibạnchỉcầnlalớn“Côngnghệmới!”haylà“Kinhtếmới!”làđủthuyếtphụcmọingườiđổvàohàngtriệuđôla?

Mộtsốdoanhnghiệptrẻthậmchíchẳngbuồngợiýlàhọsẽxâydựngmộtcôngtythậtsự,đừngnóichiđếnmộtcôngtyvĩđại.Mộtcôngtyđãnộpđơnxinbáncổphiếuchocôngchúngvàotháng3-

2000chỉvớimộttrangwebvàmộtkếhoạchkinhdoanh,ngoàirakhôngcòngìnữa.NhàdoanhnghiệpnàythừanhậntrêntờIndustryStandardrằngbáncổphiếutrướckhithànhlậpcôngtylàmộtđiềukhôngbìnhthường,nhưnganhvẫncốgắngthuyếtphụccácnhàđầutưmua1,1triệucổphiếuvớigiátừ7-9đôlamỗicổphiếu,mặcdùanhchưacódoanhthu,chưacónhânviên,chưacókháchhàng,chưacócôngty.283VớicôngnghệmớitrênInternet,aicòncầnđếncáccổvậtcủanềnkinhtếcũ?Vàđólàcáchsuynghĩcủanhiềungười.

Tạithờiđiểmcaotràocủacuộcrốirennày,drugstore.comđãđưaramộttháchthứcchoWalgreens.Thoạtđầu,giácổphiếucủaWalgreensđãtụtgiảmtrướcsựtấncôngcủacáccôngtydot-com,rớt40%trongnhữngthángtrướckhidrugstore.combáncổphiếuracôngchúng.TạptríForbesđãviếtvàotháng10-1999:“CácnhàđầutưchorằngcuộcchiếnInternetsẽnghiêngphầnthắngvềnhữngđốithủcóthểthắnglớnngaytừđầu–nhữngcôngtynhưdrugstore.comhiệnđanggiaodịchởmức398lầncaohơndoanhthu,thayvìWalgreens,hiệnđangởmức1,4lầndoanhthu.”CácnhàphântíchhạthấpgiátrịcổphiếuWalgreens,vàáplựcbuộcWalgreensphảiphảnứnglạimốiđedọacủaInternetcàngtăngkhi15triệuđôlagiátrịthịtrườngđãbốchơi.

Walgreensđãphảnứngnhưthếnàotrướccuộchỗnloạnnày?

DanJorndtđãtrảlờitạpchíForbeskhimiêutảcáchtiếpcậncóphươngpháp,cóchủđíchđốivớiInternet:“Chúngtôilàmộtcôngtyđilêntừbò,đếnđibộ,rồimớichạy.”Thayvìphảnứngnhưlũgàconsợtrờisập,cácnhàđiềuhànhtạiWalgreensđãlàmmộtviệckhôngbìnhthườngđốivớithờiđại.Họquyếtđịnhngừnglạivàsuynghĩ.Họquyếtđịnhsửdụngbộóccủamình.Họquyếtđịnhsuynghĩ.

Banđầucònchậmchạp(đangbò),Walgreensbắtđầuthửnghiệmmộttrangwebtrongkhivẫnthamgiacáccuộcthảoluậnvàtranhcãinộibộcăngthẳngvềảnhhưởngcủanó,xéttrongmốitươngquanKháiniệmconnhímcủariênghọ.“LàmthếnàoInternetkếtnốiđượcvớikháiniệmtiệnlợicủachúngta?Làmthếnàochúngtagắnnóvớimẫusốchunglàdòngtiêntrênmỗilầnkháchhàngghéqua?Làmthếnàochúngtadùngtrangwebđểnângcaonhữnggìchúngtađãlàmtốthơncáccôngtykháctrênthếgiớivàtheomộtcáchkhiếnchúngtađammê?”Xuyênsuốtquátrìnhnày,cácnhàlãnhđạoWalgreensvẫnápdụngnghịchlýStocdale:“Chúngtôihoàntoàntintưởngrằng

mìnhsẽvượtlêntrongthếgiớiInternetnhưlàmộtcôngtyvĩđại;tuynhiên,chúngtôicũngphảiđốimặtvớithựctếphũphàngvềInternet.”MộtnhàlãnhđạoWalgreensđãkểchochúngtôinghemộtmẩuchuyệnvuivềthờiđiểmđángnhớtronglịchsửnày.MộtcôngtyhàngđầutrênInternetđãđưaramộtcâubìnhluậnvềWalgreens:“Ôi,Walgreens!HọquágiàvàùlìđốivớithếgiớiInternet.Họsẽbịbỏlạiđằngsau”.Walgreens,mặcdùrấtkhóchịutrướclờibìnhphẩmquákiêungạocủagiớithượnglưuInternet,vẫnkhôngcóýđịnhlêntiếngđínhchínhcôngkhai.Mộtnhàđiềuhànhnói:“Hãycứlẳnglặnglàmnhữnggìmìnhcầnlàm,rồimọithứsẽsángtỏvàhọsẽthấymìnhsai.”

Sauđónhanhhơnmộtchút(đangđibộ),WalgreensbắtdầutìmraphươngthứckếtnốiInternetvớimôhìnhlưutrữ-phânphốirấtphứctạpcủahọ,và–lẽdĩnhiên–vớikháiniệmtiệnlợi.Hãyđiềnvàođơnthuốctrênmạng,nhảylênxevàđiđếntiệmthuốctâyWalgreens(ởbấtkỳthànhphốnào),vẫnngồitrênxelướtquaôcửasổvàchỉngừnglạiítgiâyđểlấygóihàng.Hoặcbạncóthểyêucầuđượcchuyểnđếntậnnhà,nếunhưđiềunàythuậntiệnhơnchobạn.Khôngsợhãi,khôngkhoekhoang,khôngtỏracanđảm–chỉcósựtheođuổilặnglẽvàquyếttâm,theosaulànhữngbướctiếnlặnglẽvàquyếttâm.

Vàrồi,cuốicùng(đangchạy),Walgreensđặtcượclớngiớithiệutrangwebđượcthiếtkếkhôngthuakémvềmặtphứctạpvàthuậntiệnsovớibấtkỳcôngtychuyênkinhdoanhtrênmạngnào.Vàothờiđiểmchúngtôiviếtchươngnày,tháng10-2000,chúngtôiđãtruycậpthửvàotrangwebWalgreens.com.chúngtôinhậnthấytrangwebnàyrấtdễsửdụng,vàhệthốnggiaonhậnhàngcũngđángtincậyvàđầyđủkhôngkémAmazon.com(côngtyhàngđầuvềgiaodịchđiệntửtạithờiđiểmnày).ChínhxáclàmộtnămsaubàibáođăngtrêntạpchíForbes,WalgreensđãtìmrabíquyếttậndụngInternetđểthúcđẩytăngtrưởng.Họđăngthôngbáo(trêntrangwebcủamình)tuyểndụnghàngloạtnhânviêndểđápứngnhucầupháttriểnbềnvững.Từkhitụtxuốngmứcthấpnhấttrongnăm1999khibịlànsóngdot-comxâmchiếm,giácổphiếucủaWalgreensđãtăngtrởlạigấpđôichỉtrongvòngmộtnăm.

Vậydrugstore.comhiệnnayrasao?Saukhiliêntụcthualỗ,họđãphảicắtgiảmnhânviênđểbảotoàndòngtiền.Vàothờiđiểmcựcthịnhcủahọ,chỉcáchđâyhơnmộtnăm,drugstore.comgiaodịchvới

giácaogấp26lầnhiệntại.Giátrịbanđầuđãsụtgiảmgầnhết.286TrongkhiWalgreensđitừbòsangđibộrồimớichạy,drugstore.comđitừchạyđếnđibộvàcuốicùnglàbò.

Cóthểdrugstore.comsẽtìmrađượcmộtmôhìnhthíchhợpvàtrởthànhcôngtyvĩđại.Nhưngchắcchắnhọsẽkhôngtrởthànhvĩđạinhờvàocôngnghệ,sựđồnthổi,vàmộtthịtrườngchứngkhoánbấthợplý.Họchỉcóthểtrởthànhvĩđạinếuhọbiếtcáchápdụngcôngnghệvàomộtkháiniệmnhấtquánthểhiệnrõsựthấuhiểubavòngtròn.

Bạncóthểđangnghĩ:“NhưnggiaiđoạnhỗnloạnInternetchỉlàmộtquảbongbóngđầucơbịnổ.Vậythìsao?Aicũngbiếtquảbongbóngấylàkhôngbềnvững,rằngnókhôngthểtrườngtồn.Điềunàycóliênquangìđếnquátrìnhtừtốđếntuyệtvời?”

Đểchorõ:ChủđềcủachươngnàykhôngnóiđếnchitiếtcủaquảbongbóngInternet.Bongbónghìnhthànhvàbongbóngtan.Chuyệnnàycũngtừngxảyravớingànhđườngsắt.Chuyệnnàytừngxảyravớingànhđiện.Chuyệnnàytừngxảyravớingànhtruyềnthôngradio.Chuyệnnàycũngtừngxảyravớingànhsảnxuấtmáytínhcánhân.ChuyệnnàytừngxảyravớiInternet.Vànócònxảyravớinhữngcôngnghệmớichưađượcbiếtđến.

Tuynhiênquacácbiếnđổinày,cáccôngtyvĩđạiđãthíchứngvàtrườngtồn.Sựthậtlàhầuhếtcáccôngtyvĩđạitrong100nămtrởlạiđây–từWal-MartđếnWalgreens,từProcterandGambleđếnKemberly-Clark,từMerckđếnAbbott–đềuđãtrảiquarấtnheiefuthếhệthayđổicôngnghệnhưđiện,truyềnhình,hayInternet.Họđãtừngthíchứngvàtrởnênvĩđại.Nhữngcôngtygiỏinhấtsẽlạitiếptụcthíchứngvớithayđổi.

Thayđổidocôngnghệkhôngphảilàđiềugìmới.Câuhỏithậtsựkhôngphảilà“Vaitrờcủacôngnghệlàgì?”.Câuhỏithậtsựlà“Nhữngcôngtynhảyvọtnhìncôngnghệkhácmọingườinhưthếnào?”

ChúngtôiđãtiênđoánrồithìWalgreenscũngsẽbiếtphảilàmgìvớiInternet.Côngtynàyđãcótruyềnthốngđầutưrấtlớnvàocôngnghệrấtlâutrướcnhữngcôngtykháctrongngành.Trongđầuthậpniên1980,họđãđitiênphongtrongviệcthiếtlậpmộthệthốngnốimạngrộngkhắpnơigọilàIntercom.Ýtưởngthìrấtđơngiản:KhitấtcảcáccửatiệmWalgreensđượcliênkếtvớinhauvàthôngtinvềkháchhàngđượcgửivềmộttrungtâmdữliệu,hệthốngnàysẽbiếnmọicửatiệmWalgreensthànhmộttiệmthuốctâyquenthuộccủakháchhàng.BạnsốngởFlorida,nhưngbạnđangđidulịchởPhoenixvàcầnphảimuathêmthuốctheomộttoađangdùng.Khôngthànhvấnđề,tiệmthuốcởPhoenixđãđượcliênkeektsvớihệthốngtrungtâm,nênnóchẳngkhácgìtiệmthuốcWalgreensởgầnnhàbạn.Điềunàynghecóvẻbìnhthườngtheotieieuchuẩnhiệnthời.NhưngkhiWalgreensbắtđầuđầutưvàocuốithậpniên1970,chưacôngtynàotrongngànhcómộthệthốngtươngtự.Tổngcông,Walgreensđãđầutư400triệuđôlavàoIntercom,trongđócó100triệuđôlađầutưvàohệthốngvệtinhriêngcủahọ.MộttạpchíchuyênngànhđãmiêutảviệcđithamquantrụsởcủaIntercom–đượcmệnhdanhlàTrạmmặtđấtWalgreens–“cũnggiốngnhưđithamquantrungtâmkhônggianNASAvớiđầyrẫynhữngmáymócđiệntửphứctạpđếnkinhngạc.”NhânviênkỹthuậtcủaWalgreenstrởnênthuầnthụctrongviệcbảotrìtừngchitiếtmáymọc,thayvìphảidựavàochuyêngiabênngoài.Nhưnghọkhôngchỉdừnglạiởđó.Walgreenscũngđiđầutrongviệcápdụngmáyquét,ngườimáy,hệthốngquảnlýhàngtồnkhotrênmáytính,vàhệthốngtiêntiếntruytìmhàngtrongkho.Internetchỉlàmộtbướctiếptheotrongtoànbộtiếngtrình.

Walgreenskhôngápdụngtấtcảnhữngcôngnghệnàychỉvìcầnphảithếhayvìlợsẽtụtlạiphíasau.Không,họdùngcôngnghệnhưmọtcôngcụđểđạtđượctốcđộnhanhhơnkhiđãquagiaiđoạnnhảyvọt,vàgắnliềncôngnghệvớiKháiniệmconnhímvềtiệmthuốctâytiệnlợi,làmtănglợinhậntrênmỗilầnkháchhàngghéqua.Mộtchuyệnbênlềthúvị,khicôngnghệngàycàngtrởnênphứctạptrongcuốithậpniên1990,thìvịGiámđốcphụtráchthôngtincủaWalgreenslàmộtdượcsỹcóđăngký,chứkhôngphảilàmộtchuyêngiacôngnghệ.290Walgreensvẫngiữvữnglậptrường:Kháiniệmconnhímcủahọquyếtđịnhviệcápdụngcôngnghệ,chứcôngnghệkhôngquyếtđịnhkhániệmconnhímđược.

TrườnghợpcủaWalgreensthểhiệnmộthìnhmẫuchung.Trongmọicôngtynhảyvọt,chúngtôiđềunhậnthấycócôngnghệphứctạp.

Tuynhiên,đâykhôngphảilàcôngnghệtùytiện,màlàviệcđitiênphongápdụngcôngnghệcóchọnlọc.Mọicôngtynhảyvọtđềulànhàtiênphongvềcôngnghệ,nhưngbảnthâncôngnghệtrongmỗicôngtyrấtkhácnhau.

VídụnhưKrogerlàmộtnhàtiênphongtrongviệcápdụngmáyquétmãvạch,giúphọvượtquaA&Pnhờvàoviệcliênkếtgiaodịchtạiquầyvớihệthốngquảnlýhàngtồn.Điềunàyđượcxemchừngkhôngcógìhấpdẫn(quảnlýhàngtồnkhôngphảilàmộtđềtàithuhútđộcgiải),nhưnghãynhìntheohướngnày:Thủtưởngtượngbạnbướcchânvàomộtkhohàng,nhưngthayvìnhìnthấyhànglớplớpcácthùngbánhkẹohayhoaquả,bạnlạinhìnthấyhànghànglớplớptiềnmặt–hàngtrămngàn,hàngtriệutờđôlamớitinh,cònmớicứngđangchấtlớptrênkệ,xếpcaođếntậntrầnnhà.Đóchínhlàcáchbạncầnphảinhìnnhậnvềhàngtồn.Mỗimộtthùngcàrốtkhôngđơngiảnchỉlàmộtthùngcàrốt;đólàtiền.Vàtiềncứnằmđóvôích,chođếnkhibạnbánđượcthùngcàrốtnày.

HãynhớlạiKrogerđãlầnlượtdẹpbỏcáccửatiệmtạphóavừanhỏ,vừacũvàtồitàn,vàthaythếbằngnhữngcửatiệmthậtlớn,thậtđẹp,vàhàonhoáng.Đểhoànthànhcôngviệcnàyhọcầncóhơn9tỷđôlađầutư–sốtiềnphảiđượcrútratừngànhkinhdoanhtạphóacótỷsuấtlợinhuậnthấp.Đểdễhiểu,Krogertrungbìnhhàngnămbỏragấpđôisốlợinhuậnthuđượcvàochiphíđầutư,trongsuốt30năm.Càngấntượnghơn,mặcdùđãchịumộtkhoảnnợ5,5tỷđôlađểtrảcổtứcbằngtiềnmặtmộtlần40đôla/cổphiếu,cộngthem8đôlagiấynợcấpthấpđểđánhbạinhữngkẻrìnhrậpmualạicônttynăm1998,Krogervẫntiếptụccôngcuộccảitạorấttốnkémnàytrongsuốthaythậpniên1980và1990.Krogerhiệnđạihóavàcáchtântấtcảcáccửatiệm,nângcấpsựtrảinghiệmchokháchhàng,mởrộngdanhmụchànghóacungcấp,vàtrảdứthàngtrămtriệuđôlatiềnnợ.ViệcKrogersửdụngcôngnghệquétmãvạchđểđưahàngtrămtriệunhữngtờđôlamớitinhrakhỏinhàkhovàđưavàosửdụngcóhiệuquảđượcxemlàmộtyếutốchínhnằmtrongkhảnăngảothuậtcủahọ-biếnrakhôngchỉmột,khôngchỉhai,màlàbachúthỏtừchiếcmũ.

Gillettecũnglàmộtnhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệ.NhưngviệcápdụngcôngnghệcủaGillettechủyếulàtrongcôngnghệsảnxuất.Hãynghĩđếncôngnghệcầnthiếtđểsảnxuấthàngtriệu–cóthểđếnhàngtỷ-nhữnglưỡidaocạogiárẻmàlạibền.Khibạnhay

tôimuamộtlưỡidao,chúngtamongmuốnlưỡidaonàyphảivừahoànhảovừarẻnếutínhtrênsốlầnsửdụng.Vídụ,đểsảnxuấtraSensor,Gilletteđãđầutưhơn200triệuđôlavàoviệcthiếtkếvàpháttriển,trongđódànhphầnlớnchocáctiếnbộtrongsảnxuất,vàthulại29bằngsángchế.Họđitiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệhànbằngtialasermộtcáchrộngrãivàcácbộdaocạo–côngnghệnàythườngđượcápdụngchocácsảnphẩmđắttiềnvàphứctạpnhưmáyđiềuhóanhịptim.ToànbộchìakhóacủabộdaocạoGillettenằmtrongcôngnghệsảnxuấtđộcđáovàđượcđăngkýbảohộđộcquyền.GillettebảovệnónhưCoca-Colabảovệcôngthứcbímậtcủahọ,baogồmcảhệthốngbảovệchặtchẽcótrangbịvũkhí.

CôngtyCôngnghệgắnliềnvớiKháiniệmconnhím

tronggiaiđoạnnhảyvọt

Abbott

Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệmáytínhđểtăngmứclợinhuậntrênmỗinhânviên.Khôngphảilàngườidẫnđầutrongnghiêncứuvàpháttriển(R&D)–nhườnglạichoMerck,Pfizer,vànhữngcôngtykhácvớikháiniệmconnhímkhác.

CircuitCity

Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệphứctạptheodõihànghóatạiđiểmbánvàtrongkho–gắnliềnvớikháiniệm“McDonald’s”củahệthốngbánlẻhànggiátrịcao,cókhảnnăngđiềuhànhmộthệthốngnhấtquáncáccửahàngphântánvềmặtđịalý.

FannieMae

Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcácthuậttoánphứctạpvàphântíchbằngmáytínđểđánhgiárủirothếchấpchínhxáchơn,từđólàmtănglợinhuậntrênmỗimứcrủiro.Hệthốngphântíchrủiro“thôngminhhơn”giatăngkhảnăngthếchấpcủanhómngườicóthunhậpthấp,gắnliềnvớiđammêdânchủhóaviệcsởhữuhóa.

Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệsảnxuấtphứctạpđểsảnxuấtvớigiárẻvàđồngnhấthàngtỉsảnphẩmcó

Gillette độbềncao.BảovệbímậtcôngnghệsảnxuấttươngtựnhưCoca-Colabảovệcôngthứccủahọ.

Kemberly-Clark

Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệvềquytrìnhsảnxuất,đặcbiệtđốivớinguyênliệukhôngcầnđansợi,đểphụcvụchoviệctheođuổimụcđíchđưarasảnphẩmcaocấp.Cónhữngphòngthínghiệmnghiêncứuphứctạp:“embébòquanhvớihệthốngcảmứngđộẩmvànhiệtđộ”.

Kroger

Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệthôngtinđểliêntụchiệnđạihóacáccửahàng.Làngườiđầutiênnghiêmtúcthửnghiệmmáyquétmãvạch;họliênkếtcongnghệnàyvớicảchukỳdòngtiềntệ,từđócungcấpnguồnvốnchoquátrìnhcảitạocửahàngvớiquimôlớn.

Nucor

Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệsảnxuấtthéptiêntiếnnhấtdànhchonhàmáycỡnhỏ.“Đichợthếgiới”đểtìmcôngnghệtiêntiếnnhất.Sẵnsàngđánhcượcrấtlớn(đến50%giátrịròngcủacôngty)vàocôngnghệmớimànhữngcôngtykháccholàquárủiro,vídụnhưcôngnghệđổkhuôntấmlỏngliêntục.

PhilipMorris

Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệsảnxuấtvàđónggói.Đặtcượcvàocôngnghệsảnxuấthộpthuốcmởnắpphíatrên–sángkiếnbaobìđầutiêntrongngànhthuốclátrongsuốt20năm.Làngườiđầutiênsửdụnghệthốngsảnxuấtdựatrênmáytính.Đầutưkhổnglồvàotrungtâmsảnxuấtđểthínghiệm,thửnghiệm,hoànthiệncôngnghệsảnxuấtvàchấtlượngtiêntiến.

PitneyBowes

Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệvàothưtín.Đầutiên,côngnghệđượcthểhiệnquamáyingiátiềnbưutíntựđộng.Sauđó,Pitneyđầutưrấtlớnvàocôngnghệđiệntử,phầnmềm,thôngtinliênlạcvàInternetdùngtrongcácmáyxửlýphứctạp.Đầutưrấtlớnvàonghiêncứuvàpháttriển(R&D)đểtáiphátminhcôngnghệingiátemtrongthậpniên1980.

Walgreens

Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệmạngmáytínhvàthôngtinliênlạcquavệtinh,gắnliềnvớikháiniệmtiêmthuốctâytiệnlợi,đượcđiềuchỉnhchophùhợpnhucầuđặctrưngcủatừngđịađiểmvàdâncư.Đầutưrấtlớn“nghẹnmộtcục”vàohệthốngvệtinhđểliênkếtcáccửatiệmvớinhau,nhưmộtmạnglướirộnglớncủamộttiệmthuốctâyduynhất.“Như

mộtchuyếnthamquanvàotrungtâmvũtrụNASA.”Đitrướccáccôngtykháctrongngànhítnhấtlàmộtthậpniên.

WellsFargo

Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệđểlàmtănglợinhuậntrênmỗinhânviên.Nhàlãnhđạotrongviệcgiaodịchngânhàng24giờquađiệnthoại,sớmsửdụngmáyATM,ngườiđầutiênchophépmuabáncổphiếutrênATM,nhàtiênphongtronggiaodịchđiệntửquaInternet.Nhàtiênphongtrongviệcápdụngcácthuậttoánphứctạpđểđánhgiárủirochínhxáchơnkhichovay.

Côngnghệlàmộtchấtxúctác,khôngphảilànguyênnhâncủađàđitới.

KhiJimJohnsontrởthànhTổnggiámđốccủaFannieMae,kếnhiệmDavidMaxwell,ôngvàđộingũlãnhđạođãthuêmộtcôngtytưvấnđểđánhgiácôngnghệ.Nhàtưvấnchính,BillKelvie,dùngmộthệthốngxếphạnggồmbốnbậc,trongđó4điểmnghĩalàcôngnghệtiêntiếnvà1điểmnghĩalàcònởthờikỳđồđá.FannieMaechỉđược2điểm.Vìvậy,theođúngnguyêntắc“conngườiđitrước”,Kelvieđượcthuêđểđưacôngtytớitrước.296KhiKelvieđếnFannieMaevàonăm1990,côngtyđangđisaucáccôngtykháctrênWallStreettronglĩnhvựccôngnghệkhoảng10năm.

Trongvòng5nămkếtiếp,KelveđãlầnlượtđưaFannieMaetừ2điểmđến3,8điểmtrênthangđiểm4.297Ôngvàcộngsựđãtạorahơn300ứngdụngmáytính,baogồmcảnhữngchươngtrìnhphântíchphứctạpđểtheodõidanhmụcthếchấpkhoảng600triệuđôla,hệthốngdữliệuliênkếtbaogồm60triệutàisản,vàđơngiảnhóaquátrìnhlàmviệcgiảmtốiđagiấytờvàcôngviệchànhchính.Kelvechobiết:“Chúngtôiđưacôngnghệrakhỏivịtríâmthầmvàdùngcôngnghệđểthayđổimọibộphậnkinhdoanh.Chúngtôitạoramộthệthốngchuyêngiađểgiảmthiểuchiphímuanhà.Nhữngngườivaytiềnsửdụngcôngnghệcủachúngtônsẽcắtgiảmthờigianđượcxétduyệttừ30ngàyxuốngcòn30phút,từđócắtgiảmchiphíliênquanhơn1000đôlamỗilầnvay.”Tínhđếnnay,hệthốngnàyđãgiúpnhữngngườimuanhàtiếtkiệmđượcgần4tỉđôla.HãylưuýrằngFannieMaebắtđầuthờiđiểmchuyểnđổitừ1981,khiDavidMaxwelllênnắmquyền,nhưngcôngtyvẫnđisautrongviệcápdụngcôngnghệchođếnthậpniên1990.Vâng,côngnghệđãtrởnênrấtquan

trọngđốivớiFannieMae,nhưngchỉsaukhihọđãpháthiệnđượcKháiniệmconnhímvàsaukhiđãcóbướcnhảyvọt.CôngnghệlàmộtbộphậnchínhcủacáiđượccácnhàlãnhđạoFannieMaegọilà“làngióthứhai”củaquátrìnhchuyểnđổidốngvaitròmộtyếutốthúcđẩy.CáccôngtyKroger,Gillette,Walgreens,vàtoànbộnhữngcôngtynhảyvọtđềucócùngmộtquytrình–việctiênphongápdụngcôngnghệchỉdiễnraởgiaiđoạnsaucủaquátrìnhnhảyvọtchứkhôngbaogiờngaytừđầu.

Điềunàyđưachúngtađếnđiểmchínhcủachươngnày.Khiđượcápdụngđúng,côngnghệtrởthànhmộtchấtxúctácthúcđẩyđàđitới,nhưngkhôngtạorađà.Nhữngcôngtynhảyvọtkhôngbaogiờbắtđầuquátrìnhchuyểnđổibằngviệctiênphongtrongcôngnghệ,chỉvìlýdođơngiảnlàbạnkhôngthểtậndụngcôngnghệchođếnkhibạnbiếtcôngnghệnàohữuích.Vậythìcôngnghệnàolàhữuích?Đólànhữngcôngnghệgắnliênvớibavòngtròngiaonhaucủakháiniệmconnhím.

Đểđảmbảocôngnghệhữuíchtrongquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại,cầnphảiđặtnhữngcâuhỏisauđây.CôngnghệnàycóphùhợpvớiKháiniệmconnhímkhông?Nếucó,nghĩalàbạnphảilànhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệnày.Nếukhông,bạnlạihỏi,liệubạncócầnđếncôngnghệnàykhông?Nếucó,nghĩalàtấtcảnhữnggìbạncầnlàmlàtheokịpđốithủ.(Bạnkhôngnhấtthiếtphảicóhệthốngđiệnthoạitiêntiếnnhấttrênthếgiớiđểtrởthànhmộtcôngtyvĩđại).Nếukhông,nghĩalàcôngnghệnàykhôngcầnthiết,vàbạncóthểbỏqua,khôngquantâmtớinó.

ChúngtôinhậnthấyviệccáccôngtynhảyvọtđitiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệchỉlàmộtcáchnữađểhọgiữđượckỷluậtgiớihạntrongKháiniệmconnhím.Trênlýthuyết,mốiquanhệcủahọvớicôngnghệkhôngcógìkhácbiệtvớimốiquanhệcủahọvớicáclĩnhvựckhácliênquanđếnquyếtđịnh:conngườikỷluật,tưtưởngkỷluậtvàhànhđộngkỷluật.Nếumộtcôngnghệkhôngphùhợpvớibavòngtròn,họsẽbỏquatoànbộsựsợhãihayhuênhhoangmàtiếptụckinhdoanhvớimộttháiđộbìnhthảnđánnể.Tuynhiên,mộtkhihọnhậnthấycôngnghệlàcầnthiết,họtrởnênrấtquyếttâmvàsángtạotrongviệcápdụngnhữngcôngnghệnày.

Trongnhữngcôngtyđốitrọng,ngượclại,chúngtôithấychỉcóbatrườnghợplàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệ.Batrường

hợpnày–Chrysler(thiếtkếtrênmáytính),Harris(ápdụngđiệntửvàocôngnghệin),vàRubbermaid(côngnghệsảnxuấttiêntiến)–đềulànhữngcôngtyngắnngày.Điềunàycàngchứngtỏrằngcôngnghệkhôngthôikhôngthểtạorađượckếtquảvĩđạivàbềnvững.VídụnhưChrysler,họápdụngmộtcáchtuyệtvờicôngnghệthiếtkếtrênmáytiêntiếncùngcáccôngnghệliênquanđếnthiếtkếtkhác,nhưnglạikhôngliênquanđếnnhữngcôngnghệnàyvớimộtKháiniệmconnhímnhấtquán.KhiChryslerbắtđầuphântánrakhỏibavòngtrònvàogiữathậpniên1980,từmáybayFulfstreamđếnxethểthaoMaserati,khôngmộtcôngnghệnàocóthểgiúpcôngtythoátkhỏiquỹđạođixuống.Côngnghệmàkhôngcómộtkháiniệmconnhímrõrang,vàkhôngcókỷluậtđểgiớihạnbavòngtròn,thìcũngkhôngđưacôngtyđếnvĩđạiđược.

Cóhaisựkiệnxuấthiệntrongđầukhitôiđangviếtchươngnày.SựkiệnđầutiênlàviệctạpchíTimenăm1999đãbìnhchọnAlbertEinsteinlà“Nhânvậtcủathếkỷ20”.Nếubạnđóngkhungviệcchọnlựanhânvậtcủathếkỷquanhcâuhỏi:Thégiớinàysẽrasaonếukhôngcóngườinàytồntại?thìsựlựachọnEinsteinlàđángngạcnhiên,nếusosánhvớinhữngnhàlãnhđạonhưChurchill,Hitler,Stalin,vàGandhi–nhữngngườithậtsựthaydổilịchsửnhânloại,dùtheohướngtốthayxấu.CácnhàvậtlýhọcđãchỉrarằngnếunhưkhôngcóEinsteinthìcộngđồngkhoahọccũngsẽpháthiệnrathuyếttươngđối,cóthểlàchậmhơnnămnăm,mườinăm,chứkhôngđếnmứcnămmươinăm.Bọnphátxítsẽđãkhôngphảinhậnbomnguyêntử,vàkhốiĐồngminhcóthểđãchiếnthắngtrongchiếntranhThếgiớiIImàkhôngcầnđếnquảbom(mặcdùcóthểkhốiĐồngminhphảimấtnhiềusinhmạnghơn).

VậytạisaotạpchíTimelạichọnEintein?

Đểgiảithíchchosựchọnlựacủamình,cácnhàbiêntậptạpchíTimeđãviết:“Rấtkhóđểsosánhảnhhưởngcủacácchínhtrịgiavànhàkhoahọc.Tuynhiên,chúngtacóthểnhậnthấymộtsốlĩnhvựcđượcđịnhnghĩathôngquachínhtrị,mộtsốthôngquavănhóa,mộtsốkháclạithôngquatiếnbộkhoahọc…Vậythì,ngườitanhớgìvềthếkỷ20?Vâng,sẽnhớđếndânchủ.Vâng,cócảnhânquyển.Nhưngthếkỷ20đượcnhắcđếnnhiềunhấtvìnhữngtiếnbộvượtbậctrong

khoahọcvàcôngnghệ,cómộtnhânvậtnổibậtnhưlàmộthìnhtượngcủathờiđại,đólàAlbertEinstein.

Nóitómlại,tạpchíTimekhôngchútrọngviệcchọnnhânvậtcủathếkỷmàthậtralàchọnchủđềcủathếkỷ-khoahọcvàcôngnghệ-rồitừđógánchonómộtnhânvậtnổitiếngnhất.Điềuthúvịlà,chỉvàingàytrướckhitạpchíTimecôngbốlựachọnEinstein,họcũngcôngbốnhânvậtcủanăm1999.Aiđãđượcchọn?Khôngaikháclàđứaconnuôicủangànhthươngmạiđiệntử,JeffBezoscủaAmazon.com.Điềunàymộtlầnnữathểhiệnsựámảnhmangtínhvănhóacủachúngtađốivớinhữngthayđổidocôngnghệmanglại.Hãyđểtôinóirõhơn.TôikhôngtánthànhcũngkhôngphảnđốisựlựachọncủatạpchíTime.Tôiđơngiảnchrithấyđiềunàythậtthúvịvàkhaisáng,vìnómởchotamộtcáinhìnvàolinhhồnhiệnđạicủata.Rõrang,mộtyếutốchínhtrongcáchsuynghĩchungcủachúngtalàcôngnghệ,vànhữngứngdụngcủanó.

Điềunàydẫnđếnsựkiệnthứhaimàtôimuốnnhắcđến.

Vớimongmuốnnghỉngơivàthưgiãntrongquátrìnhviếtquyểnsáchnày,tôiđãđếnMinnesotađểgiảngdạytạiMastersForum.MasterForumlànơichuyêntổchứccáckhóahọcMBAdànhchongườiđangđilàmtừhơn19nămqua,vàtốilấylàmtòmòmuốnbiếtchủđềgìđãđượclặpđilặplạitrongsuốtnhữngnămnày.JimEricsonvàPattyGriffin,giámđốcchươngtrìnhchobiết:“Mộttrongnhữngchủđềnhấtquánlàcôngnghệ,thayđổi,vàmốiliênhệgiữahaiyếutốnày.”

“Tạisaocácbạnlạithiếtkếnhưvậy?”Tôihỏi.

Họtrảlời:“Ngườitakhôngbiếtnhữnggìtakhôngbiết.Vàmọingườiluônlosợlàmộtloạicôngnghệmớinàođósẽlẻnvàotừphíasauvàlàmmọingườigụcngã.Họkhônghiểuvềcôngnghệ,vànhiềungườicònengạicôngnghệ.Tấtcảnhữnggìhọbiếtlàcôngnghệlàmộtnhanatốthayđổiquantrọng,vàtốthơnhếthọnênđểýđếncôngnghệ.”

Bởivìvănhóacủachúngtabịámảnhbởicôngnghệ,vàbởivìcáccôngtynhảyvọtthườnglànhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệ,cóthểbạnnghĩlàcôngnghệsẽchiếmmộtphầnlớntrongcáccuộcthảoluậngiữachúngtôivớicácnhàlãnhđạocôngtynhảvọt.

Chúngtôiđãrấtngạcnhiênthấyrănghơn80%cácnhàlãnhđạocôngtynhảyvọtmàchúngtôiphỏngvấnkhôngđềcậpđếncôngnghệnhưlàmộttrongnămyếutốhàngđầutrongquátrìnhchuyểnđổi.Hơnnữa,trongnhữngtrườnghợphọcónhắcđếncôngnghệ,thìtrungbìnhnóchỉxếphạng4,vàchỉcóhaitrongsố82ngườiđượcphỏngvấnxếpcôngnghệởvịtrísố1.

Nếucôngnghệlàđặcbiệtquantrọng,tạisaocácnhàđiềuhànhcôngtynhảyvọtlạiítnhắcđếnnónhưvậy?Rõrangkhôngphảivìhọbỏquacôngnghệ.Cáccôngtynàyđềupháttriểnphứctạpvềmặtcôngnghệvàvượtxacáccôngtyđốitrọng.Ngoàira,khánhiềucôngtynhảyvọtđãđượcđềcaorấtnhiềutrênbáochívàđượctraothưởngvìđãtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệ.Vậymàcácnhàđiềuhànhrấtítkhinhắcđếncôngnghệ.Làmnhưthểcácbàibáovàcácnhàđiềuhànhđangnóivềhainhómcôngtykhácnhauvậy!

VídụnhưNucorđượcnhiềungườibiếtđếnnhưlàmộttrongnhữngnhàtiênphongsốtsắngápdụngcôngnghệsảnxuấtthépbằngnhàmáycỡnhỏ,đượchàngchụcbàibáovàhaiquyểnsáchcangợisựđầutưtáobạocủahọvàocôngnghệđổkhuôntấmmỏngliêntụcvàcáclònấubằngđiện.Nucortrởthànhmộttrườnghợpđiểnhìnhđượcgiớithiệutrongcácchươngtrìnhhọcvềkinhdoanhnhưlàmộtvídụvềviệcthayđổitrậttựngànhthôngquaviệcápdụngcôngnghệmới.

NhưngkhichúngtôihỏiKenIverson,TổnggiámđốcNucortronggiaiđoạnchuyểnđổi,nếuxéttrongnămyếutốhàngđầutrongviệcchuyểntừtốđếnvĩđại,thìôngđặtcôngnghệởvịtrínào.Thứnhất?Không.Thứhai?Không.Thứba?Không.Thứtư?Cũngkhông.Thứnăm?Xinlỗi,nhưngcũngkhông.KenInversonchobiết:“Nhữngyếutốtchínhbaogồmsựnhấtquáncủacôngty,vàkhảnăngcủachúngtôitruyềnđạtcáctriếtlýcủacôngtyxuốngtoànthểbộnhânviên,dochúngtôikhôngcónhiềutầnglớpvàhệthốngquanlieu.”3

Hãyngừnglạivàsuynghĩvềđiềunàymộtchút.Ởđâychúngtacómộttrườnghợptuyệtvờivềsựthaydổitrậttựthôngquaứngdụngcôngnghệ,vàvịTổnggiámđốcđãdẫndắtđiềunàylạikhôngđưacôngnghệvàonămyếutốhàngđầutrongquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại.

Cùngmộtcáchnhìnnàyđượcthểhiệnquacáccuộcphỏngvấn

khácvớiNucor.TrongsốbảynhàđiềuhànhquantrọngvàthànhviênHộiđồngquảntrịmàchúngtôitròchuyện,chỉcómộtngườiduynhấtchọncôngnghệlàyếutốquantrọnghàngđầu,nhữngngườicònlạiđềutậptrungvàonhữngyếttốkhác.MộtvàinhàđiềuhànhcónhắcđénviệcNucorđặtcượcrấtlớnvàocôngnghệtrongcuộcnóichuyện,nhưngđasốhọnhắcđếnnhữnyếttốkhácnhiềuhơn–tuyểndụngcôngnhânmangtháiđộlàmviệccủamộtnhànôngthựcthụ,tuyểnđúngngườivàocácvịtríquảnlý,cấutrúctổchứcthậtđơngiảnvàkhôngquanlieu,nềnvănhóahiệusuấtgiúptănglợinhuậntrênmỗitấnthépthànhphẩm.CôngnghệlàmộtphầntrongphươngtrìnhcủaNucor,nhưngchỉlàthứyếu.MộtnhàđiềuhànhNucorkếtluận:“20%thànhcôngcủachúngtôilàtừcôngnghệmớimàchúngtôitheođuổi…nhưng80%làdovănhóacôngty.”

Thậtra,nếubạntraochomộtcôngtynàokháccùngmộtcôngnghệtạicùngmộtthờiđiểm,cộngvớicùngmộtnguồntàinguyênnhưNucor,thìhọcũngkhôngthểlàmđượcnhưNucor.GiốngnhưucuộcthiDaytona500,ẩnsốchínhđểchiếnthắngkhôngphảilàchiếcxe,màlàngườitàixếvàđộingũphụcvụ.Khôngphảilàchiếcxekhôngquantrọng,nhưngnóchỉxếpthứhai.

Sựtầmthườngtrướchếtlàhệquảcủaquảnlýyếukém,khôngphảilàdocôngnghệyếukém.NhữngkhókhăncủaBethlehemSteelkhôngliênquannhiềuđếncôngnghệsảnxuấtthéptrongnhàmáycỡnhỏ,màlàdolịchsửquanhệlaođộngđốinghịchcủahọ,đãmọcrễtừsựquảnlýkémhiệuquảvàthiếukhuyếnkhích.BethlehemđãbắtđầutrượtdàingaycảtrướckhiNucorvàcácnhàmáycỡnhỏkhácgiànhlấythịphần.305Thậtvậy,khiNucorbắtđầuvượtlênvớicôngnghệđổkhuôntấmmỏngliêntụcvàonăm1986,giátrịBethlehemđãgiảm80%sovớithịtrường.ĐiềunàykhôngcónghĩalàcôngnghệkhôngcóvaitrògìtrongsựsuytàncủaBethlehem;côngnghệrõràngđóngmộtvaitrò,nhưngkhôngphảilàvaitròquantrọng.VaitròcủacôngnghệchỉlàchấtxúctácthúcđẩynhanhhơnsựsụpđổcủaBethlehem,chứcôngnghệkhôngphảilànguyênnhân.Mộtlầnnữa,nguyênlýchorằngcôngnghệchỉlàchấtxúctácchứkhôngphảilànguyênnhânlạiđúng,mặcdùtrườnghợpnàylàmộttrườnghợpđingược.

Thậtvậy,khichúngtôinghiêncứucáccôngtyđốitrọng,chúngtôikhôngtìmramộttrườnghợpnàomàmộttrái“thủylôi”côngnghệnổtungkhiếncôngtychìmnghỉm.R.J.Reynoldsđánhmấtvịtrí

côngtythuốclásó1khôngphảivìcôngnghệ,màlàdobanlãnhđạoR.J.Reynoldsđãtànphácôngtybằngcáchđadạnghóathiếukỷluật,vàsaunàyđitheoconđường“hãydùngcôngtyđểlàmgiàuchobanlãnhđạo”.A&PrớtkhỏivịtrícôngtylớnthứhacủaMỹbiếnthànhvôdanhkhôngphảivìhọđisauKrogertronkỹthuậtquétmãvạch,màvìhọthiếukỷluậtđểđốidiệnthựctếphũphàngvềbảnchấtthayđổicủacửahàngtạphóa.

Cácdữliệutừcuộcnghiêncứucủachúngtôikhôngchứngminhđượcrằngcôngnghệđóngvaitròquantrọngtrongsựsuytàncủanhữngcôngtymộtthờivĩđại(haysựtầmthườngkinhniêncủamộtsốkhác).Dĩnhiêncôngnghệrấtquantrọng,bạnkhôngthểlàkẻtụthậuvềcôngnghệvàhyvọngnócóthểtrởnênvĩđại.Nhưngcôngnghệbảnthânnókhôngphảilànguyênnhânchínhcủasựvĩđạihaysuytàn.

Trongsuốtlịchsửquátrìnhkinhdoanh,nhữngnhàtiênphongtrongcôngnghệítkhithắnglợivềsau.Vídụnhư,VisiCalclàchươngtrìnhtínhtoánchủyếuđầutiêntrênmạngmáytínhcánhân.NgàynayVisiCalcđangởđâu?Bạncóbiếtsửdụngchươngtrìnhnàykhông?Còncôngtyđãđiđầusángtạoranóthìsao?Tiêurồi;họchẳngcòntồntạinữa.VisiCalcđãchịuthuaLotus1-2-3,vàđếnlượtchươngtrìnhnàyphảithuaExcel.Lotussauđóđãtrượtdài,vàchỉvớtvátkhiđượcbánchoIBM.Tươngtựnhưvậy,nhữngchiếcmáytínhcánhânđầutiênlàdonhữngcôngtyhiệnnayđãtanrãsảnxuất,vídụnhưOsborne.309Ngàynay,chúngtasửdụngmáytínhchủyếulàcủaDellhaySony.

Hiệntượngcáccôngtythếhệthứhai(hoặcbahoặcbốn)sẽchiếnthắngsovớinhữngnhàtiênhongxuấthiệnxuyênsuốttoànbộlịchsửthayđổikinhtếvàcôngnghệ.IBMkhôngphảilàcôngtytiênphongtrongngànhmáytính.HọtụtlạiphíasaukháxasovớiRemingtonRand(chủnhâncủaUNIVAC,chiếcmáytínhcỡlớnđầutiênthànhcôngvềmặtthươngmại)đếnmứcchiếcmáytínhđầutiêncủaIBMđượcgọilà“UNIVACcủaIBM”.310Boeingkhôngphảilànhàtiênphongtrongngànhsảnxuấtmáybaydândụng.DeHavillandmớichínhlàtiênphongvớiComet,nhưngđãsụpđổikhimộttrongnhữngchiếcmáybayđầutiêncủahọbịnổtungtrênkhông,quảthậtkhôngphảilàmộtsựkiệntốtchothươnghiệu.Boeinggianhậpthịtrườngchậmhơn,đầutưnhiềuhơnđểsảnxuấtranhữngchiếcmáybayantoànhơn,đángtincậyhơn,vàtừđóthốngtrịbầutrờitrongsuốtbathâpkỷ.311Tôicóthểkểthêmnhiềuvídụnữa.GEkhôngphảilàtiênphongvềhệthốngđiềuhòa,màlàWestinghouse.PalmComputingkhôngphảilànhàtiênphongvềthiếtbịhỗtrợcánhânkỹthuậtsố,màlàApple,vớisảnphẩmNewtonđượcnhiềungườibiếtđến.AOLkhôngphảilànhàtiênphongvềcộngđồngngườitiêudùngtrênInternet,màlàCompuServevàProdigy.

Chúngtôicóthểliệtkêmộtdanhsáchdàinhữngcôngtyhàng

đầuvềcôngnghệnhưnglạikhôngvượtlênthànhnhữngcôngtyvĩđại.Đâycóthểlàmộtdanhsáchrấtthúvị,nhưngrốtcuộcnhữngvídụnàycũngchỉphảnánhmộtsựthậtcănbản:Côngnghệkhôngthểđưamộtdoanhnghiệptốtthànhvĩđại,haycứucôngtykhỏithảmhọa.

Thậtra,việclệthuộcvàocôngnghệmộtcáchthiếusuynghĩlàmộtmónnợ,khôngphảilàmộttàisản.Đúngvậy,khisửdụngđúng–khigắnliềncôngnghệvớimộtkháiniệmđơngiản,rõràng,nhấtquándựatrênsựthấuhiểu–côngnghệlàmộtyếutốthúcđẩycầnthiếtđểtạođà.Nhưngkhidùngsai–khichọnlấymộtgiảiphápdễdàng,khôngthấuhiểunógắnliềnvớikháiniệmrõràngvànhấtquánnhưthếnào–côngnghệsẽđẩynhanhquátrìnhtarãdochínhbạngâynên.

Nhómnghiêncứuchúngtôiđãtranhcãirấtnhiềuliệuchủđềnàynênđượcthảoluậntrongmộtchươngtrìnhriênghaykhông.

ScottJonesnói:“Phảicómộtchươngvềcôngnghệ.Chúngtasuốtngàybịnhồinhétvềtầmquantrọngcủacôngnghệtừcáctrườngkinhdoanh.Nếuchúngtakhôngđềcậpđếnvấnđềnày,chúngtađãđểlạimộtlỗhổnglớntrongquyểnsách.”

NhưngBrianLarsenphảnbáclại:“Nhưngtheotôinhậnthấy,nhữngkếtluậnvềcôngnghệmàchúngtatìmrachỉlàmộttrườnghợpđặcbiệtcủahànhđộngkỷluật,vàphảiđặtnótrongchươngtrước.Hànhđộngkỷluậtnghĩalàgiữmứcgiớihạntrongbavòngtròn,vàđólàcốtlõicủanhữngkhámphávềcôngnghệ.”

ScottCederbergnóingay:“Đúngvậy,nhưngđâylàmộttrườnghợprấtđặcbiệt.Mọicôngtynhảyvọtđềulànhữngnhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệrấtlâutrướckhicảthếgiớibịmêhoặcbởicôngnghệ.”

AmberYoungphảiđối:“NhưngnếusosánhvớinhữngkếtluậnkhácnhưCấpđộ5,Kháiniệmconnhím,vàvấnđề“conngườiđitrước”,thìcôngnghệchỉlàmộtvấnđềrấtnhỏ.TôiđồngývớiBrian:Côngnghệlàquantrọng,nhưngchỉlàmộtphầncủakỷluật,haychỉ

làchiếcbánhđàmàthôi.”

Chúngtôiđãtranhluậnsuốtcảmùahè.RồithìChrisJones,vẫnvớiphongcáchlặnglẽvàsuytư,đãhỏimộtcâuquantrọng:“Tôiạisaonhữngcôngtynhảyvọtcóthểgiữđượcquanđiểmcânbằngđốivớicôngnghệ,trongkhihầuhếtnhữngcôngtykhácthườngtrởnênquávồnvã,hoặcquálosợ,vàchạyquanhnhưnhữngchúgàconlotrờisập,giốngnhưnhữnggìđangdiễnravớiInternet?”

Đúngvậy,tạisaochứ?

CâuhỏichủaChrisđãđưachúngtôiđếnmộtđiềukhácbiệtcốtlõigiữacôngtyvĩđạivàcôngtytốt,đưalợithếnghiêngvềphíaýkiếnủnghộviệcđưarachươngnàyvàoquyểnsách.

Nếubạncócơhộingồilạivàđọchếthơn2000trangghichépcáccuộcphỏngvấnvớicôngtynhảyvọt,bạnsẽrấtngạcnhiênkhithấythiếuvắngsựthảoluậnvề“chiếnlượccạnhtranh”.Đúngvậy,họcónhắcđếnchiếnlược,họcónhắcđếnhiệusuất,vàhọcóthảoluậnviệclàmthếnàođểtrởnêngiỏinhất,vàhọcũngcónhắctớiviệcphảichiếnthắng.Nhưnghọkhôngnóibằngnhữngtừngữmangtínhđốiphóvàkhôngbaogiờđịnhnghĩachiếnlượccủamìnhlàđểphảnứnglạitrướcnhữnggìngườikhácđanglàm.Họcũngnóivềnhữnggìhọmuốntạora,vàcáchhọcốgắngđểcảithiệnsovớimộtchuẩnmựchoànhảotuyệtđối.

KhichúngtôiyêucầuGeorgeHarveyhãynóivềđộnglựctạonênsựthayđổiởPitneyBowestrongthậpniên1980,ôngnói:“TôiluônmongđượcnhìnthấyPitneyBoweslàmộtcôngtyvĩđạinhất.Hãybắtđầutừđây,đượcchứ?Hãybắtđầutừđây.Đólàmọtđiềuhiểnnhiênkhôngcầnphảibiệnminhhaygiảithíchgìcả.HÔmnaychúngtôichưađạtđếnmứcđó.Ngàymaichúngtôicũngchưađạtđếnmứcđó.Cóquánhiềuthứphảilàmđểđạtđượcsựvĩđạitrongmộtthếgiớiluônthayđổi.”315HaynhưWayneSandersđãtổngkếtđặctínhtiêubiểucủacơchếhoạtđộngbêntrongtạiKimberly-Clark:“chúngtôikhôngbaogiờcảmthấythỏamãn.Chúngtôicóthểvuisướng,nhưngkhôngbaogiờthỏamãn.”

Nhữngngườitạonêncáccoogntynhảyvọtkhônghềbịthúcđẩybằngsựlosợ.Họkhôngbịthúcđẩybởsựlosợvềnhữngđiềuhọkhôngthấuhiểu.Họkhôngbịthúcđẩybởinỗisợmọingườinhìn

mìnhnhưkẻngốc.Họkhongbịthúcđẩybởinỗisợkhithấymọingườithànhcoognquálớnmàmìnhthìkhông.Họkhôngbịthúcđẩybởinỗisợsẽbịnghiềnnáttrongsựcạnhtranh.

Nhữngngườiđãđưacôngtylênvĩđạcóđộnglựclàmộtsựthúcgiụcsángtạovàsựsôisụcbêntrongphảivươnlênvịtríxuấtsắctheođúngnghĩacủanó.Ngượclại,nhữngngườichỉbiếtxâydựngvàỏmãivịtrítầmthườnglạicóđộnglựclàsợbịrớtlạiphíasau.

Mộtvídụtuyệtvờithểhiệnsựkhácbiệtnàylàgiaiđoạnbùngnỏcôngnghệcuoosithậpniên1960,vôtìnhđúngngayvàogiữagiaiđoạnnghiêncứuvềtốtđếnvĩđại.Nótrởthànhmộtsânkhấuhoànhảođểtheodõisựkhácnhaumàcôngtytốtvàcôngtyvĩđạithểhiện.CáccôngtyvĩđạiphảnứngtươngtựnhưWalgreens–bìnhthảnthựchiệnnhữngbướcvữngchắctớiphíatrước–trongkhinhómcôngtytầmthườnglạidaođộngtrongsợhãivàđiêncuồng.

Thậtrađiểmchínhcủachươngnàykhôngphảilàvềcôngnghệđơnthuần.Khôngcócôngnghệnào,chodùđộcđáođếnmấy–máytính,giaothôngliênlạc,robot,Internet–cóthểtựnókíchhoạtquátrìnhtốtđếnvĩđại.KhôngcócôngnghệnàođưabạnđếnđượcCấpđộ5.Khôngcócôngnghệnàocóthểchuyểnđổingườikhôngphùhợpthànhraphùhợp.Khôngcócôngnghệnàotạorađượckỷluậtđốidiệnthựctếphũphàng,cũngnhưkhôngthểbuộcbạngiữvữngniềmtin.KhôngcócôngnghệnàothaythếđượcnhucầnphảithấuhiểuvềbavòngtrònvàchuyểnđổikiếnthứcnàythànhmộtKháiniệmconnhímđơngiản.Khôngcócôngnghệnàocóthểxâydựngmộtvănhóakỷluật.Khôngcócôngnghệnàolàmmọingườihiểumộtđiềuđơngiảnrằngnếubạnđểchotiềmnămmãikhôngđượckhaiphá–cứđểmộtđiềumãiởmứcđộtốttrongkhinócótiềmnămđạtmứcvĩđại–làmộttộilỗimuônthuở.

Nhữngaivẫngiữđúngnhữngđiềucănbảnnàyvàgiữuđượcsựcânbằng,ngaycảtrongnhữnggiaiđoạnthayđổivàđổvỡ,sẽtạorađượcđàđểlàmnênnhữngbướcnhảyvọt.Nhữngngườikhôngthểlàmđượcđiềunày,vàrơivàosựdaođộngsẽtheođườngxoắnốcđixuốngvàmãivẫnởmứctầmthường.Đâylàbứctranhtoàncảnhvềsựkhácbiệtgiữatốtvàvĩđại,cấutrúccủatoànbộcuộcnghiêncứuđượcthểhiệnquaphépẩndụvềchiếcbánhđàvàvòngluẩnquẩn.Vàbâygiờchúngtasẽchuyểnhướngvềsựkhácbiệtbaoquátnày.

-Cáccôngtynhảyvọtnhìnnhậncôngnghệvàcácthayđổidocôngnghệkhácvớicáchnhìncủanhữngcôngtytầmthường.

-Cáccôngtynhảyvọttránhcácmốtthờithượnghayhùatheosốđôngđốivớicôngnghệ,tuynhiênhọchínhlànhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệcóchọnlọc.

-Câuhỏichínhđặtravềcôngnghệlà“CôngnghệnàycóphùhowpjvớiKháiniệmconnhímcủabạnkhông?”Nếucó,vậybạnphảitrởthànhnhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệnày.Nếukhông,bạncóthểgiữmứcnganhbằngđốithủhoặclờđihoàntoàn.

-Côngtynhảyvọtdùngcôngnghệnhưmộtchấtxúctáctạođà,chứkhôngphảilàchấtphátsinhrasứcđà.Khôngcócôngtynhảyvọtnàobắtđầuquátrìnhchuyểnđổibằngviệctrởthànhtiênphongtrongcôngnghệ,tuynhiênhọđềulànhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệmộtkhihọhiểuđượccôngnghệnàyphùhợpnhưthếnàotrongbavòngtrònvàsaukhihọđãtạođượcbướcchuyểnđổi.

-Bạncóthểđemcùngmộtcôngnghệhàngđầuđượcápdụngtiênphongtạicáccôngtynhảyvọtvàđưamiễnphíchocáccôngtysosánhtrựctiếp,thìcáccôngtyđốitrọngvẫnkhôngthểtạorađượcmộtkếtquảdùchỉgầnnhưtrươngtự.

-Cáchmộtcôngtyphảnứnglạitrướcsựthayđổicôngnghệlàmộtchỉdẫnkháchínhxácvềđộnglựcbêntronghướngđếnvĩđạihaytầmthường.Nhữngcôngtyvĩđạiphảnứngmộtcáchsâusắcvàsángtạo,thúcđẩybởimộtđộnglựcphảichuyểnnhữngtiềmnăngchưapháthuythànhkếtquả;cáccôngtytầmthườngphảnứnglạimộtcáchdaođộng,vớiđộnglựclànỗilosợbịbỏrơiphíasau.

-Ýkiếnchorằngsựthayđổicôngnghệlànguyênnhânchínhdẫnđếnsựsuytàncủanhữngcôngtymộtthờivĩđại(hoặcgiữcôngtymãiởmứctầmthường)khôngđượcchứngminhbằngdữliệu.Dĩnhiên,mộtcôngtykhôngthểmãilàngườitheođuôivàhivọngtrởthànhvĩđại,nhưngbảnthâncôngnghệkhôngphảilànguyênnhânsâuxacủaviệcsuytànhayvĩđại.

-Trongsố84cuộcphỏngvấncácnhàlãnhđạocôngtynhảyvọt,hơn80%khônghềnhắcđếncôngnghệnhưlàmộttrongnămyếutốhàngđầutronggiaiđoạnchuyểnđổi.Điềunàycũngđúngngaycảtrongnhữngcôngtynổitiếnglànhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệ,vídụnhưNucor.

-“Bò,đibộ,chạy”cóthểlàmộtphươngpháphữuhiệu,ngaycảtronggiaiđoạncôngnghệthayđổinhanhchóngvàtoàndiện.

-Huythànhkếtquả;cáccôngtytầmthườngphảnứngmộtcáchgiaođộng,vớiđộnglựclànỗisợbịbỏrơiphíasau.

CHƯƠNGTÁM:BÁNHĐÀVÀVÒNGLẨNQUẨN

Hãytưởngtượngmộtchiếcbánhđàtolớnvànặngnề-mộtchiếcđĩabằngkimloạiđượcdựngđứngtrênmộttrục,đườngkínhdàikhoảng10m,dày0,5mvànặngkhoảng2.500kg.Bâygiờhãytưởngtượngnhiệmvụcủabạnlàlàmchochiếcbánhđànàyquayquanhtrụcthậtnhanhvàthậtlâu.

Dùnghếtsứcđểđẩy,bạnbuộcchiếcbánhđàphảitiếnlên,banđầucònchưacảmnhậnđược.Bạntiếptụcđẩy,vàsauhaihaybagiờliêntụcgắngsức,bạnbuộcchiếcbánhđàphảiđixongmộtvòng.

Bạncứtiếptụcđẩy,vàchiếcbánhđàbắtđầuđinhanhhơn,vàvớinỗlựcbềnbỉ,chiếcbánhđàđiđượcmộtvòngnữa.Bạncứtiếptụcđẩytheomộthướngnhấtđịnh.Bavòng…rồibốn..năm…..sáuchiếcbánhđàđãtrớnnhanhhơn..bảy….tám…bạncứtiếptụcđẩy…chín…mười…nóbắtđầucóđà…mườimột…mườihai…mỗilầnquanhnhanhhơnrồi….haimươi…….bamươi….nămmươi….mộttrăm.

Vàrồi,vàomộtthờiđiểm,độtphá!Chiếcbánhđàbắtđầuhoạtđộngtheohướngcólợichobạn,đưachiếcbánhđàđitới,từngvòngtừngvòngmột..vù!Chínhsứcnặngcủanóđangtựvậnhànhgiúpbạn.Bạnkhôngcầnphảiđẩyquánhanhnữa,nhưngchiếcbánhđàvẫnđingàycàngnhanhhơn.Mỗivòngquaycủachiếcbánhđàđãdựavàophầnlựcđãcótừvòngtrước,sựđầutưsứclựccộnghưởng.Nhanhhơnmộtngànlần,rồimườingànlần,rồimộttrămngànlân.Chiếcđĩanặngnềbayvềphíatrước,vớimộtsứcđàkhônggìcảnnổi.

Bâygiờgiảdụcóaiđếnvàhỏi:“Nhờvàolầnđẩymạnhnàomàchiếcbánhđàđãđinhanhthế?”

Bạnsẽkhôngthểtrảlờicâuhỏinày,đâylàmộtcâuhỏihếtsứcvôlý.Phảichănglàlầnđẩyđầutiên?Haythứhai?Haythứnăm?Haythứmộttrăm?Khôngphải.Đâylàkếtquảcủatấtcảcáclầnđẩycộnglạitrongmộtnỗlựctíchluỹtheomộthướngnhấtđịnh.Mộtsốlầnđẩycóthểlàmạnhhơn,nhưngbấtcứmộtcúđẩyduynhấtnào–cho

dùmạnhđếnmấy-cũngchỉthểhiệnmộtphầnnhỏtrongtoànbộsứclựctíchluỹdồnlênchiếcbánhđà.

XÂYDỰNGNỀNTẢNGVÀNHẢYVỌTHìnhảnhchiếcbánhđàthểhiệncảmgiáctổngquancơchếbên

trongcáccôngtykhihọđilêntừtốtđếnvĩđại.Chodùkếtquảsaucùngcóphithườngđếnmấy,thìviệcchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạichưabaogiờdiễnratrongmộtcúhíchduynhất.Khôngthểtồntạichỉmộthànhđộngđơngiản,khôngcómộtchươngtrìnhhoànhtrángnào,khôngcómộtcuộccáchtânchếtngườinào,khôngcómộtcơhộimaymắnnào,khôngcócuộccáchmạngđẫmmáunào.Quátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạiđếntừmộtqúatrìnhtíchluỹ-từngbướcmột,từnghànhđộngmột,từngquyếtđịnhmột,từngvòngxoaymộtcủachiếcbánhđà-tấtcảcộngdồnlạiđưađếnkếtquảtuyệtvờivàbềnvững.

Tuynhiênnếubạnđọccácbàibáoviếtvềcáccôngty,cóthểbạnsẽnhìnvấnđềkháchẳn.Thôngthường,báochíkhôngviếtvềmộtcôngtychođếnkhichiếcbánhđàđãbắtđầuquayvớitốcđộ1000vòng/phút.Điềunàyđãlàmsailệchnhậnthứccủachúngtavềsựchuyểnđổi,khiếnchotacứnghĩhọthựchiệnsựnhảyvọtnhưmộtcuộcchuyểnmìnhquađêm.

Vídụ,ngày27-8-1984,tạpchíForbesđăngmộtbàivềCircuitCity.ĐâylàlầnđầutiênmộtbàibáoviếtvềCircuitCityởbìnhdiệnquốcgia.Bàibáocũngkhôngdài,chỉhaitrang,vàđặtcâuhỏiliệusựtăngtrưởnggầnđâycủaCircuitCitycótiếptụckhông.Dẫusao,đâycũnglàlầnđầutiênCircuitCityđượccôngnhậncôngkhailàđãnhảyvọt.Vìnhàbáođãtìmrađượcmộtcôngtymớiđầytriểnvọng,giốngnhưmộtcâuchuyệnthànhcôngtứcthời.

Câuchuyệnthànhcôngtứcthờinày,thậtra,đãđượcthainghéntronghơnmộtthậpniên.AlanWurtzelđãkếtụcsựnghiệpTổnggiámđốctừchamìnhvàonăm1973,lúcđócôngtyđanggầnnhưphásản.Đầutiên,ôngtổchứclạinhómđìêuhànhvàđềramụctiêuphảinhìnthẳngvàosựthật,cảbêntrongvàbênngoàicôngty.Năm1974,mặcdùvẫnđangphảigánhmộtkhoảnnợkhổnglồ,Wurtzelvàcộngsựđãbắtđầuthínghiệmvớimộtmôhìnhbánlẻkiểunhàkho(trữmộtlượnglớncácthươnghiệu,giáđượckhấutrừ,vàgiaohàng

ngay)vàxâydựngmôhìnhkiểumẫutạiRichmond,Virginia,đểbáncácmặthàngthiếtbịdụngcụ.Năm1976,côngtybắtđầuthửnghiệmmôhìnhnàyvớicácmặthàngđiệntửgiadụng,vàđếnnăm1977,họchuyểnkháiniệmnàythànhcửahàngCircuitCityđầutiên.

ÝtưởngnàyđãthànhcôngvàcôngtybắtđầulênkếhoạchchuyểnđổicáccửatiệmbánthiếtbịnghenhìnthànhcửahàngCircuitCity.Năm1982-chínnămliêntụctíchluỹvòngquaycủabánhđà-WurtzelvànhómcộngsựhoàntoàngắnbóvớikháiniệmcửahànglớnCircuitCity.Trongvòngnămnămtiếptheo,khihọbắtđầuchuyểnđổitoànbộtheohướngnày.CircuitCityđãđemlạilợinhuậnlớnnhấtchocổđông,caohơnbấtcứcôngtynàocùnggiaodịchtrênthịtrườngchứngkhoánNewYork.Từnăm1982-1999,CircuitCityđemlạilợinhuậncổphiếutíchluỹcaogấp22lầnsovớithịtrường,vàdễdàngvượtquanhững“ônglớn”nhưIntel,Wal-Mart,GE,Hewlett-Packard,vàCoca-Cola.

KhôngngạcnhiêngìkhiCircuitCitylúcđóđượcxemlàtâmđiểmcủagiớitruyềnthông.Mặcdùchúngtôikhôngtìmthấybàibáoquantrọngnàotronggiaiđoạn10nămtrướcbướcnhảyvọt,chúngtôiđọcđược97bàiđángxemxéttronggiaiđoạn10nămsaubướcnhảyvọt,trongđó22bàicựckỳquantrọng.Điềunàycứnhưthểcôngtykhônghềtồntạitrướcđó,mặcdùhọđãgiaodịchtrênmộtthịtrườngchứngkhoánlớntừnăm1968,vàmặcdùnhữngbướctiếnđángghinhậnAlanWurtzelvàcộngsựđãđạtđượctrongvòng10nămdẫnđếnđiểmnhảyvọt.

CâuchuyệnCircuitCitythểhiệnmộtmẫuhìnhquenthuộc.Trongtấtcảcáctrườnghợp,chúngtôiđềunhậnthấysốlượngbàibáotrongmộtthậpniêntrướcthờiđiểmnhảyvọtíthơnthậpniênsaunhảyvọt,trungbìnhtheotỉlệ1:3.

Vídụnhư,KenIversonvàSamSiegelđãbắtđầuđẩychiếcbánhđàcủaNucortừnăm1965.Trongsuốtmườinăm,khôngaiđểýđến,vàdĩnhiêncáctờbáovềtàichínhhaycáccôngtythépkháccũngkhông.NếubạnhỏicácnhàđiềuhànhtạiBethlehemSteelhayU.SSteelvề“HiểmhoạNucor”vàonăm1970,họsẽcườilớn,nếugiảsửnhưhọnhậnrađượctêncôngtynày(màđiềunàycàngđángnghingờ).Đếnnăm1975,làthờiđiểmchuyểnđổicủahọnhưthểhiệntrênbảnđồchứngkhoán,Nucorđãxâydựngđượcbanhàmáysảnxuấtthépcỡnhỏ,đãtừlâuthiếtlậpđượcnềnvănhoáhiệusuấtđộcđáocủariêngmìnhvàđãbướcchắcchắntrênconđườngtrởthànhcôngtythépcólợinhuậncaonhấttrênnướcMỹ.Vậymàbàibáolớnđầutiênvẫnchưaxuấthiệnchomãiđếnnăm1978đếntờBusinessWeek,tứclà13nămsaukhihọbắtđầuchuyểnđổivàđếntờFortunelàsau16năm.Tronggiaiđoạntừ1965đến1975,chúngtôichỉtìmđược11bàibáovềNucor,vàkhôngcóbàibáonàoquantrọngcả.Rồitừ1976đến1995,chúngtôithuthậpđược96bàibáovềNucor,trongsốđócó40bàiviêtchitiếtvềcôngtyhaynêulêncácđặcđiểmnổibậttrêncảnước.

Bâygiờ,cóthểbạnđangnghĩ:“Nhưngchúngtacũngđoánbiếttrướcrồi.Dĩnhiênlàcáccôngtynàyphảiđượcviếtvềnhiềuhơnkhihọthànhcôngquámức.Vậythìcógìquantrọngđâu?”

Điềuquantrọnglàđây.Chúngtađãchophépcáchnhìnvềchuyểnđổitừbênngoàichiphốiquanniệmcủachúngtavềcáchđánglẽchúngtaphảicảmnhậnđốivớinhữngngườiđãthamgiavàoquátrìnhnàytừbêntrong.Nhìntừbênngoài,chúngtathấyđâylànhữngbướcnhảyvọtphithường,tựanhưmộtcuộccáchmạng.Nhưngtừbêntrong,cảmgiáchoàntoànkháchẳn,giốngnhưmộtquátrìnhpháttriểntựnhiênhơn.

Hãythửtưởngtượngcómộtquảtrứngđặtnằmđây.Khôngaiđểtâmđếnnó,chođếnmộthôm,quảtrứngvỡvàmộtchúgàconnhảyra!Tấtcảcáctờbáovàtạpchílớnđềunhảyvào,viếtcácbàichuyênđề-“SựchuyểnđổitừTrứngthànhGàcon!”,“CuộccáchmạngvĩđạicủaquảTrứng!”-nhưthểquảtrứngđãtrảiquacuộclộtxáctứcthời,tựđộngchuyểnmìnhthànhgàcon.

Nhưngdướiquanđiểmcủagàconthìsựviệcnàyđượcnhìnnhậnnhưthếnào?Đâylàmộtcâutruyệnhoàntoànkhác.Trongkhithếgiớibỏquakhôngchúýđếnquảtrứngnhưđangngủkia,thìcongàđãtiếnhoá,lớnlên,pháttriển,đượcấplớn.Dướicáinhìncủagàcon,việcphávỡvỏtrứngchỉlàmộtbướctrongmộtchuỗicácbướcdẫnđếnthờiđiểmnày-rõràngđâylàmộtbướctolớn,nhưngkhôngthểlàmộtbướcduynhấtvàcơbảnnhưtheocáchnhìncủanhữngngườiđứngtừbênngoài.

Tôicôngnhậnđâylàmộtsựsosánhbuồncười.Tôichỉsửdụngnóđểlàmnổibậtmộtkỷluậtrấtquantrọngtừcuộcnghiêncứu.Chúngtôivẫncứnghĩmìnhtìmrađược“mộtđiềutolớn”,thờiđiểmkỳdiệuđịnhnghĩasựnhảyvọt.Chúngtôithậmchícònđưaýtưởngnàyvàocáccuộcphỏngvấn.Nhưngcácnhàđiềuhànhcôngtynhảyvọtkhôngthểnàochỉrađượcmộtsựkiệnhaythờiđiểmquantrọngduynhấtđểminhhoạchosựchuyểnđổi.Thôngthường,họnổicáutrướcviệcphảichiađiểmvàđịnhrayếutốnàoquantrọnghơn.Trongmọicôngtynhảyvọt,thếnàocũngcómộtnhàlãnhđạotựdưngquởmắng,nóinhữngcâutheokiểu:“Nghenàyanhkhôngthểtáchrờichuyệnnàythànhmộtloạtnhữngchiếchộpnhỏnhỏxinhxinhvàcácyếutố,hayxácđịnhthờiđiểm‘Anh!’hay‘mộtđiềutolớn’.Đâylàmộtkhốilớncácmảnhghépchặtchẽ,liênkếtlẫnnhau.”

Ngaycảtrongtrườnghợpphithườngnhấtcủacuộcnghiêncứu-Kimberly-Clarkbáncácnhàmáygiấy-thìcácnhàđiềuhànhcũng

miêutảđiềunàynhưmộtquátrìnhtíchluỹ,rấttựnhiên.MộtnhàđiềuhànhKimberly-Clackchobiết:Darwinthayđổiđườnghướngcôngtytrongmộtđêm.Ôngấycũngphảitrảiquaquátrìnhtiếnhoá.Mộtngườikhácnói:Việcchuyểnđổikhôngđơngiảnlàchuyểnngàythànhđêm.Đólàmộtquátrìnhdầndần,vàtôinghĩmọingườivẫnchưathôngsaunhiềunămthựchiện.Dĩnhiên,việcbánmộtnhàmáylàmộtlựcđẩymạnhchobánhđà,nhưngđócũngchỉlàmộtlầnđẩy.Saukhibáncácnhàmáy,việcchuyểnđổihoàntoànthànhcôngtygiấytiêudùngsố1đòihỏihàngngàncúđẩynhưvậylênbánhđà,nhẹcómạnhcó,đợtnàyđèlênđợtkia.PhảimấtnhiềunămthìbánhđàmớicóđủsứcđàđểgiớibáochícóthểtruyềntinvềsựchuyểnmìnhcủaKimberly-Clacktừtốtđếnvĩđại.TạpchíForbesđãviết:“KhiKimberly-ClackquyếtđịnhđốiđầutrựctiếpvớiProcter&Gamble..”thìtạpchínàyđãtiênđoánmộtthảmhọa.Thậtlàmộtýkiếnngungốc.Nhưngcuốicùnghọchothấy,ýtưởngnàykhôngngungốcchútnào.Đólàmộtýtưởngthôngminh.KhoảngthờigiangiữahaibàibáocủaForbeslàbaolâu?Câutrảlờilà21năm!

Cáccôngtynhảyvọtkhôngđặtramộtcáitênnàochosựchuyểnđổicủahọ.Khôngcómộtsựkhaitrươngnào,khôngmộtslogannào,khôngcómộtcảmgiáclậptrìnhsẵnnàocả.Mộtsốnhàđiềuhànhchobiếthọkhônghềcảmnhậnđượcmộtquátrìnhchuyểnđổiđangdiễnrachođếnkhihọđãcẩnthậnquásâu.Thườngthìhọchỉnhậnrasaukhimọiviệcđãdiễnrachứkhôngphảitạithờiđiểmđó.

Vàrồichúngtôichợtnhậnra:Khôngcómộtthờikhắcdiệukỳ.Mặcdùđổivớinhữngngườiđứngnhìntừbênngoài,mọiviệccóvẻnhưchỉlàmộtbướcnhảyvọtnhanhgọn,nhưngđốivớinhữngngườiđãtrảiquatừbêntrong,mọiviệchoàntoànkhác.Thậtsự,đólàmộtquátrìnhlặnglẽ,quyếttâmxácđịnhnhữnggìcầnlàmđểmanglạikếtquảtốtnhấttrongtươnglaivàrồicứđơngiảnthựchiệnđúngnhưthế,từngbướctừngbướcmột,từngvòngquaymộtcủachiếcbánhđà.Saukhiđẩychiếcbánhđàvềmộthướngnhấtđịnhtrongmộtkhoảngthờigiandài,họchắcchắnsẽđạtđiểmnhảyvọt.

“KHÔNGCÓTHỜIKHẮCDIỆUKỲ”TRONGHÀNHTRÌNHTỪTỐTĐẾNVĨĐẠI

(Tríchdẫntừcáccuộcphỏngvấn)

“Đókhôngphảilàtiachớpchóilòahaymộtsựsoirạngtừ

Abbott

Chúatrời”.“Sựthayđổicủachúngtôilàmộtsựthayđổilớn,nhưngxétdướinhiềukhíacạnhthìchỉlàmộtloạtnhữngthayđổinhỏ-vàđâychínhlàđiềulàmnênthànhcông.Chúngtôithựchiệntheophươngpháptừngbướcmột,vàluôncómộtmẫusốchunggiữanhữnggìchúngtôiđãđạtđượcvànhữnggìchúngtôisắpthựchiện.”

CircuitCity

“Sựchuyểnhướngtậptrungvàocáccửahàngcỡlớnkhôngdiễnrachỉtrongmộtđêm.Đầutiênchúngtôiđãnghĩđếnkháiniệmnàyvàonăm1974,nhưngchúngtôiđãkhôngchuyểnđổihoàntoànthànhcửahàngCircuitCitymãiđến10nămsau,saukhichúngtôiđãhoànthiệnkháiniệmnàyvàtạoramộtlựcđàđủmạnhđểđặtcượccảtươnglaimìnhvàođó.”

FannieMae

“Khôngcómộtsựkiệnkỳdiệunào,khôngcómộtbướcngoặtduynhất.Đólàsựkếthợpcủanhiềuthứ.Đúnghơnlàmộtquátrìnhtiếnhóa,mặcdùcuốicùngkếtquảkháphithường.”

Gillette

“Chúngtôithậtsựđãkhôngđưaranhữngquyếtđịnhlớnmộtcáchcóýthứchaykhaitrươngmộtchươngtrìnhvĩđạiđểkíchhoạtmộtsựthayđổilớn.Từngcánhânvàcùngvớitậpthểchúngtôiđiđếnkếtluậnvềnhữnggìmìnhcóthểlàmđểcảithiệnđángkểhiệusuấthoạtđộng.”

Kimberly-Clark

“Tôikhôngnghĩnóđượcthựchiệnđơngiảnnhưcáchchúngtanói.Nhữngchuyệnnhưvậykhôngdiễnratrongmộtđêm.Chúngpháttriển.Nhữngýtưởngpháttriểnvàbùngnổvàtrởthànhhiệnthực.”

Kroger

“Đókhôngphảilàmộttiachớptrongbóngđêm!Chúngtôiđãđangtheodõicáccửahànglớnđượcthínghiệmpháttriển,vìchúngtôiđãkhátựtinrằngngànhsẽpháttriểntheohướngđó.ĐiềutolớnmàLylelàmlànóirằngchúngtôisẽbắtđầuthayđổingaytừbâygiờ,mộtcáchrấtdứtkhoát.”

Nucor

“Chúngtôikhôngđưaraquyếtđịnhrằngđâylàđiềuchúngtôiphảithểhiệntạimộtthờiđiểmxácđịnhnào.Nótiếnhóathôngquacáccuộctranhcãivàđánhnhaunảylửa,tôicũngkhôngchắcchúngtôibiếtchínhxácchúngtôiđangđánhnhauvìcáigìchođếnkhichúngtôinhìnlạivànóirằngchúngtôiđãđánhnhauđểthiếtlậpnhữnggìmìnhmuốntrởthànhtrongtươnglai.”

PhillipMorris

“Thậtkhôngthểnàonghĩramộtđiềutolớnnàocóthểminhhọachosựchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạibởivìsựthànhcôngcủachúngtôilàmộtquátrìnhtiếnhóachứkhôngphảilàmộtcuộccáchmạng,thànhcôngnốitiếpthànhcông.Tôikhôngnghĩđólàmộtsựkiệnđơnlẻnào.”

PitneyBowes

“Chúngtôiđãkhôngnóinhiềuđếnthayđổi.Chúngtôisớmnhậnrarằngkhôngphảichúngtôicầnthayđổi,màlàchúngtôicầntiếnhóa.Điềunàygiúpchúngtôinhậnramìnhphảihànhđộngkhácđi.Chúngtôinhậnrarằngtiếnhóalàmộtkháiniệmhoàntoànkhácvớithayđổi.”

Walgreens“Khôngcómộtcuộchọpchủchốtnàohaymộtkhoảnh

khắchiểnlinhnào,cũngkhôngcómộttiasánglóelênnhưmộtchiếcbóngđèn.Mọithứcóvẻgiốngsựtiếnhóahơn.”

WellsFargo

“Đókhôngphảilàmộtsựthayđổihoàntoàncũngmộtlúc.Từngchúttừngchútmột,cácchủđềbắtđầuhiệnrõvàchắcchắnhơn.KhiCarltrởthànhTổnggiámđốc,cũngkhôngcósựthayđổilớn.Dickđãđiđầutrongmộtgiaiđoạntiếnhóa,Carlđiđầutronggiaiđoạntiếptheovàcứthếtiếntớimộtcáchsuônsẻ,chứkhônghềcómộtsựthayđổiđộtngột.”

Khigiảngvềchủđềnày,tôithườngđưaramộtvídụbênngoàicuộcnghiêncứunhưngminhhọatuyệtvờichoýtưởngnày:độibóngrổBruinscủaĐạihọcUCLAtronghaithậpniên1960và1970.HầuhếtnhưngngườimêbóngrổđềubiếtBruinsđãgiành10chứcvôđịchNCAAtrongvòng12năm,cóthờiđiểmhọcònsởhữukỷlục61trậnthắngliêntụcdướiquyềncủahuấnluyệnviênhuyềnthoạiJohnWooden.

NhưngbạncóbiếtWoodenđãlàmhuấnluyệnviênchođộiBruinsđượcbaonhiêunămtrướckhihọđoạtchứcvôđịchNCAAđầutiên?Từ1948đến1963,Woodenđãlàmviệctrongvôdanhtrướckhithắnggiảivôđịchnăm1964.HuấnluyệnviênWoodenđãtạonềntảng,pháttriểnmộthệthốngtuyểnchọn,thựchiệnthốngnhấtmộttriếtlý,vàhoànthiệnlốichơiépsân.Khôngaiđểýđếnvịhuấnluyệnviênnhỏnhẹ,lặnglẽvàđộibóngnàycủaôngchođếnkhi–Whoa!–họđạtbướcnhảyvọtvàliêntụcđèbẹptấtcảđốithủtronghơnmộtthậpniên.

CũngnhưtriềuđạicủaWooden,cáccuộcchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạiđềutuântheomộtmôhìnhđitừxâydựngnềntảngđếnnhảyvọt.Cónhữngtrườnghợpquátrìnhxâydựngnềntảngđếnnhảyvọt.Cónhữngtrườnghợpquátrìnhxâydựngnềntảngmấtnhiềuthờigian,cónhữngtrườnghợpmấtítthờigianhơn.TạiCircuitCity,giaiđoạnnềntảngmất9năm,tạiNucorlà10năm,trongkhitạiCillettechỉcần5năm,vàFannieMaechỉcần3năm,vàtạiPitneyBoweschỉkhoảng2năm.Nhưng,chodùdàihayngắn,mọicuộcchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạiđềuquaytheocùngmộtmôhìnhcănbản-tíchlũytheođà,từngvòngquaycủachiếcbánhđà-chođếnkhinềntảngbiếnđổithànhnhảyvọt.

KHÔNGCHỈLÀCƠHỘITHUẬNLỢIMộtđiềuquantrọngcầnhiểulàtuântheomôhìnhbánhđàtừ

nềntảngđếnnhảyvọtkhôngphảilàvìcócơhộithuậnlợi.Nhiềungườihaynói:“Nhưngchúngtôigặpnhữnggiớihạnkhôngchophépđitheophươngphápdàihạnnày”nênnhớrằngcáccôngtynhảyvọtđãtuântheomôhìnhnàychodùtìnhhìnhtrướcmắtcókhốcliệtđếnmấy-việcxóabỏbảohộđốivớiWellsFargo,khảnăngphásảncủaNucorvàCircuitCity,nguycơbịmualạiđốivớiGillettevàKrogervàthualỗhàngtriệuđôlamỗingàyđốivớiFannieMae.

ĐiềunàycũngđượcápdụngđểhóagiảinhữngáplựcngắnhạntừWallStreet.DavidMaxwellcủaFannieMaeđãnói:“TôikhôngđồngývớinhữngaichorằngbạnkhôngthểxâydựngmộtcôngtyvĩđạibềnvữngnếuWallStreetkhôngchophépbạnlàmđiềuđó.Chúngtôiliênhệvớicácnhàphântích,thôngbáochohọbiếtnhữnggìmìnhđanglàmvàmụctiêusắptới.Thoạtđầu,nhiềungườikhôngtinvàonhữnggìchúngtôinói-bạnphảichấpnhậnnhưvậythôi.Nhưngmộtkhichúngtôiđãthoátrakhỏinhữngngàyđentối,chúngtôiđáptrảbằngcáchmỗinămcànglàmtốthơn.Saunhiềunăm,nhờvàokếtquảthựctế,chúngtôitrởthànhmộtchứngkhoáncógiávàcứtiếptụcthànhcôngnhưthế.Vàquảthậthọlàmộtchứngkhoáncógiá.TronghainămđầudướithờiDavidMaxwell,cổphiếuluônđisauthịtrường,nhưngrồinóbắtđầuchuyểnhướngđilên.Từcuốinăm1984đến2000,1đôlađầutưvàoFannieMaeđãnhânlêngấp64lần,vượtquathìtrườngchungtínhluôncảviệclêngiácủathịtrườngNASDAQtrongcuốithậpniên1990làgấp6lần.”

NhữngcôngtynhảyvọtcũngphảichịuáplựcngắnhạntừWallStreettươngtựnhưcáccôngtyđốitrọng.Tuynhiên,khônggiốngnhưcôngtyđốitrọng,họkiênnhẫnvàcókỷluậttheođuổimôhìnhbánhđàtừnềntảngđếnnhảyvọt,mặckệnhữngáplựcnày.Vàcuốicùng,họđạtđượckếtquảphithườngtheochínhcáchđođếmcủaWallStreet.

Vấnđềchính,theochúngtôighinhậnlàphảiđiềukhiểnđượcchiếcbánhđàđểhóagiảinhữngáplựcngắnhạnnày.MộtphươngphápđặcbiệthayđểlàmđượcđiềunàylàcủaAbbottLaboratories,họsửdụngmộtcơchếđượcđặttênlà“Kếhoạchmàuxanh”.Mỗinăm,AbbottsẽthôngbáochocácnhàphântíchWallStreethọsẽhyvọngtăngtrưởngdoanhthulàmộtconsốnàođó,vídụnhư15%.Songsongđó,họsẽđặtramụctiêunộibộđạtmứctăngtrưởngcaohơnnhiểu,vídụnhư25%haythậmchílà30%.Đồngthời,họcómộtdanhsáchtheothứtựưutiêncácdựánkhaipháchưađượcđầutư-Kếhoạchmàuxanh.Đếngầncuốinăm,Abbottsẽchọnmộtconsốcaohơnconsốcácnhàphântíchchờđợinhưngthấphơnsốtăngtrưởngthựctế.Sauđóhọsẽdùngphầnkhácbiệtgiữaconsốlàmcácnhàphântíchchờđợinhữngthấphơnsốtăngtrưởngthựctế.SauđóhọsẽdùngphầnkhácbiệtgiữaconsốlàmcácnhàphântíchvuivẻvàconsốtăngtrưởngthựctếđểđầutưvàocácKếhoạchmàuxanh.Đâylàmộtcơchếrấtthôngminhđểquảnlýáplựcngắnhạntrongkhivẫnliêntụcđầutưchotươnglai.

ChúngtôikhôngtìmthấymộtkếhoạchtươngtựtạiđốithủtrựctiếpcủaAbbott.Thayvàođó,cácnhàđiềuhànhUpjohnthườngđẩygiácổphiếubằngcáchmuavào(“Đầutưchotươnglai”),phátbiểumộtcáchcungkínhcụmtừ“đầutưdàihạn”,nhấtlàkhicôngtykhôngthểđạtđượcmụctiêuhiệntại.UpjohntiếptụcnémtiềnvàocácdựánliềulĩnhnhưthuốctrịhóiRogaine,cốgắngbỏquabướcnềntảngvàtiếnngayvàonhảyvọtvớimộtsảnphẩmsiêulợinhuận.Thậtra,Upjohnlàmchúngtaliêntưởngđếnmộttaycờbạc,đặtrấtnhiềuthẻđỏtạiLasVegasvànói:“Thấychưa,chúngtôiđangđầutưchotươnglai.”Dĩnhiên,khitươnglaiđến,kếtquảnhưhứahẹnítkhixảyra.

KhôngcógìngạcnhiênkhiAbbotttrởthànhmộtcôngtycóhiệusuấtcaoliêntụcvàlàmộtcổphiếuđượcưachuộngtạiWallStreet,trongkhiđóUpjohnliêntụcgâythấtvọng.Từnăm1959đếnthờiđiểmnhảyvọtcủaAbbottvàonăm1974,cảhaicôngtyđềucóđồthị

cổphiếugầnnhưtươngtựnhau.Sauđócảhaiđihaihướngkhácnhau,vớiUpjohnrớtlạithấphơnAbbott6lầntrướckhibịmualạivàonăm1995.

CũngnhưFannieMaehayAbbott,cáccôngtynhảyvọtđềuquảnlýWallStreetmộtcáchhiệuquảtronggiaiđoạntừnềntảngđếnnhảyvọt,vàhọkhôngthấysựđốilậpnàogiữahaiphía.Họchỉđơngiảntậptrungvàoviệctíchlũykếtquả,thườngthểhiệnkỷluậthứaít,làmnhiềuluônđượctrântrọng.Vàkhikếtquảđãbắtđầutíchlũy-nhưmộtchiếcbánhđàđãcósứcđà-cộngđồngđầutưsẽthamgiamộtcáchnhiệttình.

“HIỆUỨNGBÁNHĐÀ”Cáccôngtynhảyvọthiểumộtsựthậtđơngiản:Cómộtsứcmạnh

vĩđạitồntạitrongviệcliêntụccảitiếnvàđemlạikếtquảcao.Hãynhìnvàokếtquảđạtđược-chodùbanđầuvẫncònkhiêmtốn-vàchỉchothấynhữngbướcbanđầunàyphùhợpvớikháiniệmchungnhưthếnào.Khibạnlàmchomọingườinhìnthấyvàcảmnhậnđược

guồngmáyđanghoạtđộngcóđà,họsẽthamgiamộtcáchhàohứng.Chúngtôigọiđâylàhiệuứngbánhđà,vànókhôngchỉápdụngđượcchocácnhàđầutưbênngoàimàcảnhữngthànhphầnbêntrong.

Đểtôikểcácbạnmộtcâuchuyệntrongnhómnghiêncứu.Vàomộtthờiđiểmquantrọnggiữacáccuộcnghiêncứu,cácthànhviêntrongnhómgầnnhưnổiloạn.Họnémcáctậpghichépphỏngvấnlênbànvàhỏi:“Saochúngtacứphảihỏimãicâuhỏingungốcnày?”

“Câunàolàngungốc?”Tôihỏi.

“Cáicâuvềsựgắnbó,sựhòahợp,vàlàmthếnàođểquảntrịthayđổi.”

Tôitrảlời:“Đókhôngphảilàmộtcâungungốc.Đólàmộttrongnhữngcâuquantrọngnhất.”

Mộtthànhviêntrảlời:“Thếà,rấtnhiềunhàđiềuhànhthamgia

vàoquátrìnhchuyểnđổi,chínhhọchorằngđâylàmộtcâungungốc.Đólàmộtcâungungốc.Nhiềungườicònkhônghiểucâuhỏimuốnnóigì.”

Tôiđáp:“Đúngvậy,nhưngchúngtavẫnphảitiếptụchỏi.Chúngtaphảinhấtquántrongcáccuộcphỏngvấn.Ngoàira,cácbạnphảithấycànghấpdẫnkhihọkhônghiểucâuhỏi.Vìvậy,cứtiếptụchỏichora.Chúngtaphảihiểuđượcnhờđâuhọvượtquađượcnhữngcảntrởthayđổivàlôikéođượcnhiềungườithamgia.”

Tôihoàntoàntintưởngrằngviệclôikéomọingườithamgia,“tạođượcsựhòahợp”,nhưcáchdùngthuậtngữ,làmộttrongnhữngtháchthứchàngđầuđốivớinhàđiềuhànhđangcốgắngđưacôngtytừtốtđếnvĩđại.Dẫusaothìgầnnhưmọinhàđiềuhànhkhiđếnphòngnghiêncứucủachúngtôiđềucócùngmộtcâuhỏi,tuyđượcthểhiệntheonhiềucáchkhácnhau.“Làmthếnàochúngtôiđổihướngconthuyền?”“Làmthếnàotôibuộcmọingườiphảigắnbóvớitầmnhìnmới?”“Làmthếnàođểtôiđộngviênmọingườithamgia?”“Làmthếnàochúngtôikhiếnmọingườithíchthúvớisựthayđổi?”

Tuynhiên,tôingạcnhiênnhậnrarằngvấnđềhòahợpkhôngphảilàmộttháchthứchàngđầuđốivớinhàđiềuhành.

Rõràng,cáccôngtynhảyvọtcóđượcsựđồngthuậnvàhòahợpcao–vìhọquảnlýthayđổirấthiệuquả-nhưnghọthậtsựkhônghềphảimấtnhiềuthờigiansuynghĩvềđiềunày.Mọithứđềuquáhiểnnhiên.Chúngtôibiếtrằngtrongđiềukiệnthíchhợp,cácvấnđềnhưđồngthuận,hòahợp,độnglựcvàthayđổisẽtựđộngtanbiếnđi.Mọithứsẽtựnóđâuvàođấy.

VídụnhưtrườnghợpKroger.Làmthếnàobạnbuộcmộtcôngtyhơn50.000người–baogồmthungân,ngườiđónggói,ngườichấthànglênkệ,ngườithudọn,v.v.–đónnhậnmộtchiếnlượchoàntoànmớisẽthayđổigầnnhưtoànbộcáchthứccôngtyxâydựngvàđiềuhànhcáccửahàngtạphóa?Câutrảlờilàbạnkhôngbắtbuộchọ.Ítnhấtlàkhôngphảichỉthôngquamộtchươngtrìnhhoànhtráng.

JimHerring,nhàlãnhđạoCấpđộ5khởixướngsựthayđổinàytạiKroger,đãchochúngtôibiếtôngtránhtấtcảnhữngcốgắngtạotinhthầnvàđộngviênnhânviên.Thayvàođó,ôngvàcáccộngsựbắtđầukhởiđộngchiếcbánhđà,tạoranhữngbằngchứngcụthểrằngkế

hoạchcủamìnhlàhợplý.Herringnói:“Chúngtôitrìnhbàynhữnggìmìnhđanglàmtheomộtcáchmàmọingườicóthểnhìnthấyđượcthànhquả.Chúngtôicốgắngđưakếhoạchcủamìnhđếnkếtluậnthànhcôngtheotừngbước,đểtừđómọingườicảmthấytựtintừnhữngthànhcôngnày,chứkhôngphảichỉtừnhữnglờinóisuông.”[142]Herringhiểurằngnếumuốnmọingườicùngxếphàngtheosaumộttầmnhìnmớiđầytáobạothìbạnphảiđẩychiếcbánhđàvềhướngđó–từhaivònglênbốnvòng,từbốnlêntám,từtámlênmườisáu–vàrồinói:“Cácanhthấyviệcchúngtôiđanglàmkhông,vàcảhiệuquảcủanónữa?Nếuphóngtolên,cácanhsẽthấychúngtacóthểđiđếnđâu.”

Cáccôngtynhảyvọtthườngkhôngcôngkhaituyênbốcácmụctiêulớnngaytừđầu.Thayvàođó,họbắtđầuquaychiếcbánhđà–biếnkiếnthứcthànhhànhđộng,từngbướctừngbướcmột,từngvòngquaymột.Saukhichiếcbánhđàđãtạođượcsứcđà,họmớinhìnlênvànói:“Nàynhé,nếuchúngtôitiếptụcđẩychiếcbánhđànày,khôngcólýdogìchúngtôikhôngđạtđượcX.”

VídụnhưNucor.Họbắtđầuđẩychiếcbánhđàtừ1965,đầutiênlàchỉđểcốtránhkhỏiphásản,sauđólàxâydựngnhàmáythépđầutiênvìhọkhôngthểtìmđượcmộtnhàcungcấpđángtincậy.Nucornhậnthấyhọcónănglựcsảnxuấtthéptốthơnvàrẻhơnbấtcứai,thếlàhọxâythêmhai,banhàmáythépnữa.Họtìmđượckháchhàng,ngàycàngnhiều,vàrồi–vút!–chiếcbánhđàquanhnhanhhơn,vòngnàyquavòngkhác,thángnàyquathángkhác,nămnàyquanămkhác.Sauđó,vàokhoảngnăm1975,nhữngngườiđiềuhànhNucornhậnrarằngnếuhọcứtiếptụcđẩychiếcbánhđà,họsẽcóthểtrởthànhsố1,thànhcôngtythépcólợinhuậncaonhấttrênnướcMỹ.MarvinPohlmangiảithích:“TôicònnhớmìnhnóichuyệnvớiKenIversonvàonăm1975,vàôngấynói:“Mary,tôinghĩchúngtacóthểtrởthànhcôngtythépsố1tạiMỹ”.Lúcđólànăm1975.Tôinóivớiông:“Ken,thếôngđịnhkhinàothìđạtđượcvịtrísố1?”Ôngtrảlời:“Tôicũngkhôngbiết.Nhưngnếuchúngtatiếptụcnhữnggìmìnhđanglàm,chẳngcólýdogìmàmìnhkhôngtrởthànhsố1.”Họphảimấthaithậpniên,nhưngNucorđãđãtiếptụcđẩychiếcbánhđà,vàcuốicùngmanglạilợinhuậncaonhấttrongsốcáccôngtythépcómặttrongdanhsáchFortunre1000.

Khichúngtađểchochiếcbánhđàtựthểhiện,chúngtakhôngcầnphảithôngbáomộtcáchnhiệttìnhvềmụctiêucủamình.Mọi

ngườisẽtựđộngdựđoántừsứcđàcủachiếcbánhđà:“Này,nếuchúngtatiếptụclàmnhưthếnày,nhìnxemchúngtacóthểđiđếnđâu!”Khimọingườitựhọquyếtđịnhđưatiềmnăngthànhkếtquảthựctế,thìmụctiêuxemnhưđãđượcđềrarõràng.

Hãytạmngừngvàsuynghĩmộtchút.Nhữngngườiphùhợpmuốngìnhất?Họmuốnlàmộtphầntrongđộingũchiếnthắng.Họmuốnđónggópvàoviệcmanglạinhữngkếtquảcụthểrõràng.Họmuốncảmgiáchàohứngđượcthamgiavàomộtcôngviệcthựcsựlàcôngviệc.Khinhữngconngườinhìnvàomộtkếhoạchthoátthaitừviệcđốidiệnsựthật–mộtkếhoạchthoátthaitừsựthấuhiểu,chứkhôngphảicanđảmgiảtạo–họthườngsẽnói:“Kếhoạchnàysẽthànhcông.Hãychotôithamgiavới.”KhihọnhìnthấysựđồngtâmhợplựccủacácnhàđiềuhànhủnghọkếhoạchnàycùngvớinhữngđứctínhnhiệttìnhvìmọingườicủacácnhàlãnhđạoCấpđộ5,họsẽgỡbỏsựhoàinghivàchỉtrích.Khimọingườinhậnthấysứcđàđanghìnhthành-khihọnhìnthấynhữngkếtquảcụthể,khihọcảmnhậnđượcchiếcbánhđàđangcótrớnngàycàngnhanh–đólàkhiđasốmọingườisẽxếphàngcùngthamgiaghévaiđẩychiếcbánhđàđitiếp.

VÒNGLẨNQUẨN

Chúngtôinhậnthấymộtmôhìnhrấtkhácởcáccôngtyđốitrọng.Thayvìlàmộtquátrìnhlặnglẽnhưngđầyquyếttâmđitìmnhữnggìcầnlàmvàthựchiệnnó,cáccôngtyđốitrọngthườngxuyênđưaracácchươngtrìnhmới–thườnglàcùngvớisựphôtrươngầmĩđể“độngviêntinhthầnđộingũ”–đểrồisauđónhìnthấycácchươngtrìnhnàykhônggiúpmanglạikếtquảbềnvững.Họcốgắngđitìmmộthànhđộngđơngiản,mộtchươngtrìnhvĩđạinàođó,mộtphátkiếnchếtngười,mộtkhoảnhkhắcdiệukỳchopháphọbỏquagiaiđoạnxâydựngnềntảngrấtvấtvảvàđingayvàobướcnhảyvọt.Họthườngđẩychiếcbánhđàtheohướngnày,rồidừnglại,chuyểnsanghướngkhác,rồilạidừnglại,chuyểnsanghướngkhácnữa.Saunhiềunămdaođộngqualại,cáccôngtyđốitrọngthườngkhônggiữđượcsứcđàbềnvữngvàrơivàođiềuchúngtôigọilàvònglẩnquẩn.

HãylấyvídụWarner-Lambert,côngtysosánhtrựctiếpvớiGillette.

Năm1979,họthôngbáotrêntờBusinessWeekrằnghọchủtrươngtrởthànhcôngtyhàngtiêudùnghàngđầu.

Nămsau,1980,họquay1800vàhướngsangngànhhàngchămsócsứckhỏe.“MụcđíchrõràngcủachúngtôilàvượtquaMerck,Lilly,SmithKline.”

Năm1981,côngtylạiđổihướnglầnnữavàquaylạivớiđadạnghóangànhkinhdoanh,trongđócóhàngtiêudùng.

Sáunămsau,năm1987,Warner-Lambertlạiquay1800,khôngthamgiavàohàngtiêudùngnữa,quayngượclạitheoMerck.(Đồngthời,vàothờiđiểmnày,ngânsáchcôngtydànhchoquảngcáohàngtiêudùngcaogấp3lầnsovớiR&D–thậtlàmộtchiếnlượclạthườngđốivớimộtcôngtymuốnquamặtMerck).

Đếnđầuthậpniên1990,phảnứngtrướccáccảicáchchínhsáchytếcủatổngthốngClinton,côngtylạiđổihướngvàquayvềvớinhãnhàngtiêudùng.MỗikhiWarner-LambertcóTổnggiámđốcmớithìngườinàylạiđưaramộtchươngtrìnhthựchiệnmớivàdẹpbỏnhữngcôngsứccủangườitiềnnhiệm.WardHagencốgắngtạorabướcnhảyvọtbằngcáchmualạivớigiácaomộtcôngtycungcấpthiếtbịytếvàonăm1982.Banămsau,ngườikếnhiệmông,JoeWilliams,rútWarner-Lambertrakhỏingànhkinhdoanhthiếtbịytếvàchấpnhậnlỗ550triệuđôla.ÔngcốgắngtậptrungvàođánhbạiMerck,nhưngngườikếnhiệmônglạiđưacôngtyquaylạivớiviệcđadạnghóacácsảnphẩmtiêudùng.Vàcứthếhọquayquaquaylại,tiếnrồilùi,mỗiTổnggiámđốccốgắngtạoradấuấnbằngchươngtrìnhriêngcủamình.

Từ1979-1998,Warner-Lamberttrảiquabacuộccảicáchcơcấu–mỗiTổnggiámđốcđưaramộtcuộccảicách–loạibỏkhoảng20.000nhânviênvớihyvọngtìmđượckếtquảvượtbậcnhanhchóng.Cứthỉnhthoảngcôngtylạiđạtkếtquảcaovượtbậc,sauđólạitụtgiảm,vàkhôngbaogiờgiữđượcsứcđàbềnvữngđưachiếcbánhđàđitừnềntảngđếnnhảyvọtcả.LợinhuậncổphiếutrượtdàisovớithịtrườngvàWarner-Lambertkhôngcònlàmộtcôngtyđộclậpnữa,màđãbịPfizernuốtmất.

TrườnghợpcủaWarner-Lamberthơiquánghiêngvềmộttháicực,nhưngtrongmọicôngtyđốitrọngchúngtôiđềutìmthấybằngchứngvềmộtcáivònglẩnquẩn.(Xemthêmphụlục8.A).Mặcdùhìnhdạngcáivònglẩnquẩnnàykhônggiốngnhaugiữacáccôngty,

cómộtsốmôhìnhkháphổbiến,trongsốđócóhaimôhìnhcầnđượcquantâmđặcbiệt:sửdụngviệcmualạicôngtytykhôngđúnghướng,vàlựachọnnhàlãnhđạocóxuhướngđảongượchoạtđộngtrướcđó.

Sửdụngviệcmualạicôngtykhôngđúnghướng

PeterDruckerđãtừngnhậnxétrằngđộnglựccủacáccuộcsátnhậphaymualạicôngtythườngkhôngphảilàdolậpluậnhợplýmàlàdocôngviệcgiaothươngnàyhấpdẫnhơncôngviệchàngngày.Thậtsựcáccôngtyđốitrọngcólẽlàngườihiểurõnhấtmộtkhẩuhiệndántrênxehơirấtđượcưachuộngtrongnhữngnăm1980:“Khimọiviệctrởnêntồitệ,chúngtađimuasắm!”

Đểhiệuđượcvaitròcủaviệcmuabáncôngtytrongquátrìnhtừtốtđếnvĩđại,chúngtôiđãthựchiệnmộtcuộcphântíchđịnhtínhvàđịnhlượngmộtcáchcóhệthốngtấtcảcáccuộcmuabándiễnratrongcáccôngtycótêntrongcuộcnghiêncứu,trongkhoảngthờigiantừ10nămtrướcthờiđiểmnhảyvọtđến1998.Chúngtôikhôngtìmthấymộtkhuônmẫunàovềsốlượnghaytầmvóccáccuộcmuabán,tuynhiênchúngtôinhậnthấymộtsựkhácbiệtlớnvềtỉlệthànhcônggiữacôngtynhảyvọtvàcôngtyđốitrọng(Xemthêmphụlục8.B).

Làmthếnàocáccôngtynhảyvọtcóđượctỉlệthànhcôngđặcbiệtcaotrongcácvụmualại,nhấtlàcácvụmuabánlớn?ChìakhóacủasựthànhcôngchínhlàcácvụmuabánlớnthườngđượcthựchiệnsaukhihọđãhoànthiệnKháiniệmconnhímvàsaukhichiếcbánhđàđãcómộtsứcđànhấtđịnh.Họdùngviệcmualạicôngtykhácnhưlàmộtbànđạpgiúpsứcchobánhđà,chứkhôngxemđâylànguồngốccủasứcđà.

Ngượclại,cáccôngtyđốitrọngthườngcốgắngđạtmứcnhảyvọtngaybằngmộtvụmualạihaysátnhậpvớicôngtykhác.Kếhoạchnàykhôngbaogiờthànhcông.Thôngthườngkhiđanggặpvấnđềtrongkinhdoanh,cáccôngtyđốitrọngthựchiệnmộtvụmualạicôngtylớnđểtăngtrưởngnhanh,tránhmũidùikhỏicácrắcrối,hayđểvìTổnggiámđốcgiữđượchìnhảnh.Tuynhiênhọkhôngbaogiờtrảlờimộtcâuhỏicănbản:“Chúngtacóthểlàmgìgiỏinhấtsovớicáccôngtykháctrênthếgiới,điềucũngphùhợpvớimẫusốkinhtếvàsựđammêcủachúngta?”Họkhôngbaogiờhọcđượcmộtsựthật

đơngiảnrằng,mặcdùbạncóthểmuađượcsựtăngtrưởng,bạnkhôngthểmuađượcconđườngđếnvớivĩđại.Haicôngtytầmthườngkếthợpvớinhaukhôngbaogiờtrởthànhvĩđạiđươc.

Nhữngnhàlãnhđạongăncảnbánhđàhoạtđộng

Mộtkhuônmẫukhácthườngthấycủacáivònglẩnquẩnlàcácnhàlãnhđạomớilênthay,chấmdứthoạtđộngđangquaycủachiếcbánhđà,vàđẩynótheomộthướnghoàntoànkhác.LấyvídụnhưcôngtyHarris.Họđãápdụngnhiềukháiniệmtừtốtđếnvĩđạitrongđầuthậpniên1960vàđãtạođượcnềntảngđúngđểđiđếnkếtquảnhảyvọt.GeorgeDivelyvàngườikếnhiệm,RichardTullis,đãtìmrađượcmộtKháiniệmconnhím,dựavàosựthấuhiểurằngHarisscóthểgiỏinhấtthếgiớivềviệcápdụngcôngnghệvàoinấnvàthôngtin.Mặcdùhọkhônggắnkếtvớikháiniệmnàyvớimứcđộkỷluậthoànhảo(Tulliscóthiênhướngđihơixarakhỏibavòngtròn),nhưngcôngtycũngđãđạtđượctiếntriểnnhấtđịnhđủđểmanglạikếtquảquantrọng.Họđượcxemnhưlàmộtứngcửviênsánggiáchomộtsựxoaychuyểntừtốtđếnvĩđại,đạtbướcnhảyvọtvàonăm1975.

Nhưngrồi…chiếcbánhđàbỗngngừnglạihoàntoàn.

Năm1987,JosephBoydlênnắmchứcTổnggiámđốc.BoydlúctrướclàmviệcchoRadiation,Inc.,mộttậpđoànbịHarrismualạitrướcđóvàinăm.QuyếtđịnhquantrọngđầutiêncủaTổnggiámđốclàchuyểnvănphòngchínhtừClevelandvềMelbourne,Florida–quênhàcủaRadiation,vàcũnglànơiôngtacómộtcănnhàvàmộtchiếcthuyềnđuadài14mtênlàLazyRascal.

Năm1983,Boydđãpháhoạichiếcbánhđàbằngcáchrútrakhỏingànhinấn.Vàothờiđiểmđó,Harrislànhàsảnxuấtthiếtbịinsố1thếgiới.Ngànhkinhdoanhinấnlàmộttrongnhữngbộphậnkinhdoanhcólãinhấttrongcôngty,manglạigần1/3tổnglợinhuậnhoạtđộng.VậyBoydđãlàmgìvớisốtiềnkiếmđượctừviệcbánviênngọcquýnày?Ôngđưacôngtyđivàongànhkinhdoanhthiếtbịvănphòngtựđộng.

LiệuHarriscóthểgiỏinhấttronglĩnhvựcnàykhông?Khôngchắc.RấtnhiềuvấnđềtrongviệcpháttriểnphầnmềmđãlàmchậmviệcgiớithiệuchiếcmáychủđầutiêncủaHarriskhicôngtyngập

ngừngbướcvàocuộcchiếnvớiIBM,DEC,vàWang.Vàrồi,trongmộtcốgắngđạtbướcnhảyvọtngaylậptức,Harrisdành1/3toànbộgiátrịròngcủacôngtyđểmuaLanierBusinessProducst,mộtcôngtyvềxửlývănbảnhạngxoàng.TạpchíComputerworldđãbìnhluận:“Boydmuốntậptrungvàothiếtbịvănphòngtựđộng…NhưngthiếumaymắnchoHarris,côngtynàykhônghềcómộtsảnphẩmvănphòngnào.Cốgắngthiếtkếvàgiớithiệumộthệthốngxửlývănbảnđãgặpthấtbạinặngnề…hoàntoànkhôngbắtnhịpđượcvớithịtrường,vàđãphảidẹpbỏtrướckhigiớithiệu.

Chiếcbánhđà,đangxoayvớimộtsứcđàrấtlớnsaucôngsứccủaDivelyvàTullis,đãbịkéorakhỏitrục,vứtlênkhôngtrung,rớtxuốngvàngừnghẳn.Từcuối1973đếncuối1978,Harriscaogấpnămlầnthịtrường.Nhưngtừcuối1978đếncuối1983,Harrisđãtụtgiảm39%dướimứcthịtrường,vàđếnnăm1988họđãrớtxuống70%dướithịtrường.Cáivònglẩnquảnđãgiànhchỗchiếcbánhđà.

CHIẾCBÁNHĐÀLÝTƯỞNGBAOQUÁTKhitôinhìnvàocáctiếntrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại,cómột

từcứgợilêntrongtôilà“nhấtquán”.MộttừkhácdogiáosưvậtlýR.J.Petersongợiýlà“chặtchẽ”.“Mộtcộngmộtbằngmấy?”Ônghỏi,vàdừnglạimộtchútđểtạocăngthẳng.“Bằngbốn,trongvậtlý,chúngtôiđangthảoluậnvềsựchặtchẽ,khảnăngphóngđạicủamộtyếutốnàyảnhhưởnglênyếutốkia.Khiđọcvềchiếcbánhđà,tôikhôngthểkhôngnghĩđếnnguyênlýchặtchẽ.”Chodùbạndùngtừgìđinữathìýtưởngcănbảnvẫnthế:Mỗimộtmảnhtronghệthốngsẽcủngcốthêmnhữngbộphậnkhácđểtạothànhmộtkhốithốngnhất,cósứcmạnhlớnhơnrấtnhiềusovớitổngsứcmạnhtừngbộphận.Bạnchỉcóthểđạtđượckếtquảtốiđathôngquasựvậndụngnhấtquántheothờigian,quanhiềuthếhệ.

Ởmộtgócđộnàođó,mọithứtrìnhbàytrongquyểnsáchnàylàmộtcuộckhámphávàmiêutảnhữngmảnhnhỏtrongmôhìnhbánhđàtừxâydựngnềntảngđếnnhảyvọt.Khinhìnlạitoànbộkhung,chúngtôinhậnthấymọiyếutốhoạtđộngtrongmốitươngquavớinhauđểtạoramôhìnhnày,vàmỗithànhphầncùnggópmộtphầnvàotạolựcđẩychochiếcbánhđà.

LÀMTHẾNÀOBIẾTĐƯỢCBẠNĐANGQUAYTHEOBÁNHĐÀHAYVÒNGLẨNQUẨN?

Dấuhiệuchothấybạnđangquaytheobánhđà(cáccôngtynhảyvọt)

Dấuhiệuchothấybạnđangquaytheovònglẩnquẩn(côngtyđốitrọng)

Tuântheomôhìnhtừxâydựngnềntảngđếnnhảyvọt

Bỏquabướcxâydựngnềntảngvàtiếnthẳngvàobướcnhảyvọt

Đạtnhảyvọtnhờtíchlũynhiềubước,từngbướctừngbướcmột,từngvòngtừngvòngmộtcủachiếcbánhđà;cảmgiácnhưmộtquytrìnhtiếnhóatựnhiên

Thựchiệnnhữngchươngtrìnhvĩđại,nhữngcốgắngthayđổitoàndiện,cáccuộccáchmạng;liêntụcthayđổicấutrức–lúcnàocũngtìmkiếmmộtkhoảnhkhắckỳdiệuhaymộtcứutinhmới

Đốidiệnsựthậtđểnhìnrõcầnphảithựchiệnnhữngbướcnàođểtạođà.

Theođuổinhữngxuhướngthờithượngvàthamgiavàonhữngcuộchuyênnáovớvẩn,thayvìđốidiệnsựthật.

ĐạtđượctínhnhấtquánnhờKháiniệmconnhímrõràng,quyếttâmgiữgiớihạntrongbavòngtròn

Thểhiệntínhthiếunhấtquánliêntục–daođộngqualạivàđixakhỏibavòngtròn.

Theođuổimôhìnhconngườikỷluật(“Conngườiđitrước”),tưtưởngkỷluật,hànhđộngkỷluật.

Nhảyngayvàohànhđộng,màkhôngcótưtưởngkỷluậtvàkhôngtìmngườiphùhợptrước.

ÁpdụngcôngnghệthíchhợpchoKháiniệmconnhímđểđẩynhanhsứcđà.

Hànhđộngnhưnhữngchúgàsợtrườisậptrướccácthayđổicủacôngnghệ,losợbịbỏrơilạiphíasau.

Thựchiệncácvụmuabánlạicôngty(nếucó)saukhiđãquabướcnhảyvọtđểđẩynhanhsứcđà.

Thựchiệncácvụmualạicôngtytrướckhicóbướcnhảyvọt,trongmộtnỗlựcsaitráilàtạorasứcđà.

Khôngdùngnhiềucôngsứcđểđộngviênvàhòahợpmọingười;sứcđàcủachiếcbánhđácósứclantỏarộng.Đểkếtquảtựlêntiếng

Tốnnhiềucôngsứcđểđộngviên,thuphụcconngười,kêugọihọủnghộnhữngtầmnhìnmới.Hứahẹntươnglaiđểbùđắtchokếtquảkémhômnay.

Giữđượctínhnhấtquántheothờigian;mỗithếhệlạitiếptụcxâydựngtrênnềntảngnhữnggìđãđạtđượctrướcđó,chiếcbánhđàtiếptụctíchlũysứcđà

Thểhiệntínhthiếunhấtquátheothờigian,mỗinhàlãnhđạomớilạiđưaramộtconđườngmớihoàntoàn,chiếcbánhđàbịngừnglại,vàvònglẩnquẩnbắtđầu.

TấtcảbắtđầuvớinhữngnhàlãnhđạoCấpđộ5,bịhútmộtcáchtựnhiênvềphíamôhìnhbánhđà.HọkhôngquantâmđếnnhữngchươngtrìnhlòeloẹttạochongườitacảmgiácđangLãnhđạo!vớichữLviếthoa.HọquantâmnhiềuhơnđếnquátrìnhlặnglẽđầyquyếttâmđẩychiếcbánhđàđểmanglạiKếtquả,vớichữKviếthoa.

Tuyểnnhữngngườiphùhợplênchuyếnxe,đưanhữngngườikhôngphùhợpxuốngxe,vàđưađúngngườivàođúngghếcủahọ-đâylànhữngbướcvôcùngquantrọngtronggiaiđoạnđầuxâydữngnềntảng,nhữngcúđẩyquantrọngchochiếcbánhđà.ĐiềucũngquantrọngkhôngkémlàhãynhớđếnnghịchlýStockdale:“ChúngtasẽkhôngđạtbướcnhảyvọtvàothờiđiểmGiángsinh,nhưngnếutacứtiếptụcđẩyđúnghướng,chúngtacuốicùngchắcchắnsẽnhảyvọt.”Quátrìnhnhìnnhậnsựthậtnàygiúpbạnnhìnranhữngbướcrõràng,tuykhôngkémkhókhăn,màbạnphảithựchiệnđểđẩychiếcbánhđà.Niềmtinvàokếtquảcuốicùnggiúpbạnsốngsótquanhiềuthángnămxâydựngnềntảng.

Tiếptheo,khibạnđãhiểurõbavòngtròncủaKháiniệmconnhímvàđãbắtđầuđẩytheohướngnhấtquánvớisựhiểubiếtcủamình,bạnđạtsứcđàđủđểnhảyvọtvàtăngtốcvớinhữngbànđạpchính,quantrọngnhấttrongsốnàylàđitiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệcóliênquantrựctiếpđếnbavòngtròn.Cuốicùng,đểđạtđượcbướcnhảyvọtnghĩalàbạnphảicókỷluậtđưarahàngloạtnhữngquyếtđịnhnhấtquánvớiKháiniệmconnhím–hànhđộngkỷluật,theosauconngườikỷluậtcótưtưởngkỷluật.Thếthôi.Đólàtâmđiểmcủaquátrìnhnhảyvọt.

Nóingắngọn,nếubạnsiêngnăngvàápdụngthànhcôngmọi

kháiniệmtrongbộkhung,vàbạntiếptụcđẩybánhđàtheomộthướngnhấtquán,tíchlũysứcđàsautừngvòngquay,bạnsẽđạtđếnbướcnhảyvọt.Cóthểkhôngphảihômnay,khôngphảingàymai,khôngphảituầnsau.Cóthểcũngchưaxảyranămsau.Nhưngchắcchắnsẽxảyra.

Vàkhiđạtbướcnhảyvọt,bạnsẽđốidiệnnhữngtháchthứcmới:làmthếnàođểtăngtốcđểđápứngnhữngkỳvọngngàycàngcao,vàlàmthếnàođểchắcchắnchiếcbánhđàvẫntiếptụcquayvềlâuvềdài.Tómlại,tháchthứckhôngphảilàlàmthếnàođểđitừtốtđếnvĩđại,màlàđitừvĩđạiđếnvĩđạibềnvững.Vàđósẽlànộidungcủachươngcuối.

Tómtắtchương

CHIẾCBÁNHĐÀVÀVÒNGLẨNQUẨN

NHỮNGĐIỂMCHÍNH-Sựchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạithườngcóvẻnhưlànhữngsự

kiệnrấtkịchtính,cáchmạngđốivớinhữngaiquansáttừbênngoài,nhưngđốivớingườibêntrongđólànhữngquátrìnhtíchlũytựnhiên.Sựlẫnlộngiữakếtquảcuốicùng(kếtquảphithường)vớiquátrình(tíchlũytựnhiên)thườnglàmlệchnhậnthứccủachúngtavềnhữnggìthậtsựcóhiệuquảvềlâudài.

-Dùkếtquảcuốicùngcóphithườngđếnmấy,việcchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạikhôngbaogiờdiễnramộtcáivụt.Khôngcómộthànhđộngđơngiản,chươngtrìnhhoànhtráng,khôngmộtphátkiếnchếtngười,mộtsựmaymắn,mộtkhoảnhkhắcdiệukỳ.

-Sựchuyểnđổibềnvữngtuântheomôhìnhxâydựngnềntảngvànhảyvọt.Giốngnhưviệcđẩymộtchiếcbánhđàtolớnvànặngnề,đểlàmchomọithứchuyểnđộngcầnrấtnhiềucôngsức,nhưngnếucứtiếptụcđẩytheomộthướngnhấtquántheothờigian,chiếcbánhđàsẽtíchlũysứcđà,vàcuốicùngđạtđiểmnhảyvọt.

-Cáccôngtyđốitrọngtuântheomộtmôhìnhkhác,vònglẩnquẩn.Thayvìtíchlũysứcđà–theotừngvòngquaycủachiếcbánhđà–họcốgắngbỏquaquátrìnhxâydựngnềntảngvàtiếnngayđếnbướcnhảyvọt.Vàrồi,khikếtquảđángthấtvọng–họdaođộngqualại,khônggiữđượcmộthướngthốngnhất.

-Cáccôngtyđốitrọngthườngcốgắngtạobướcnhảyvọtbằngcáchthựchiệnnhữngvụmualạicôngtylớn,thiếuđịnhhướng.Ngượclại,cáccôngtynhảyvọtchủyếudùngcácvụmualạicôngtysaukhiđãđạtbướcnhảyvọt,đểtăngtốcchomộtchiếcbánhđàvốnđãquaynhanh

NHỮNGKHÁMPHÁBẤTNGỜ-Nhữngngườibêntrongcáccôngtynhảyvọtthườngkhông

nhậnraquymôcủasựchuyểnđổitạithờiđiểmđó;chỉsaunày,khinhìnlại,mọithứcmớitrởnênrõràng.Họkhôngđặttên,khôngđặtkhẩuhiệu,thựchiệnchươngtrìnhkhởiđộng,haylậptrìnhđểbiểuthịnhữnggìmìnhđanglàmlúcđó.

-Nhữngnhàlãnhđạocôngtynhảyvọtkhôngdànhcôngsứcđểtạora“sựhòahợp”,“độngviênnhânviên”,hay“quảntrịthayđổi”.Dướinhữngđiềukiệnphùhợp,nhữngvấnđềnàytựnóđãđượcgiảiquyết.Sựhòahợpchủyếuđếnsaukhicókếtquảvàsứcđà,chứkhôngphảihướngngượclại.

-ÁplựcngắnhạntừWallStreetkhônghềtạorasựthiếunhấtquánkhitheomôhìnhnày.Hiệuứngbánhđàkhônghềmâuthuẫnvớiáplựctrên.Thậtra,chiếcbánhđàchínhlàbiệnpháphóagiảinhữngáplực.

CHƯƠNGCHÍN:TỪTỐTĐẾNVĨĐẠIĐẾNXÂYDỰNGĐỂTRƯỜNGTỒN

Côngviệctrongcuộcsốngchínhlàsựquyếnrũtốithượng.

KhichúngtôibắtđầudựánnghiêncứuTừTốtđếnVĩđại,chúngtôiphảiđốimặtvớimộttìnhtrạngtiếnthoáilưỡngnan:ChúngtôiphảinhìnnhậnnhưthếnàovềnhữngýtưởngđưaratrongXâydựngđểtrườngtồnkhiđangthựchiệnnghiêncứuchoTừtốtđếnVĩđại?

Nóingắngọn,Xâydựngđểtrườngtồn,dựatrênmộtcuộcnghiêncứutạiKhoaKinhtếĐạihọcStanfordtrongđầuthậpniên1990,trảlờichocâuhỏi:Cầnphảilàmgìđểbắtđầuvàxâydựngmộtcôngtyvĩđạibềnvữngtừsốkhông?NgườihướngdẫnnghiêncứucủatôivàcũnglàđồngtácgiảJerryI.Porrasvàtôinghiêncứu18côngtyvĩđạibềnvững–nhữngtổchứcđãvượtquathửtháchthờigian,cónhữngtổchứcđãđượcthànhlậptừnhữngnăm1800,vàđượcxemlàbiểutượngvĩđạitrongthếkỷXXvừaqua.ChúngtôiđãphântíchnhữngcôngtynhưProcter&Gamble(thànhlập1837),AmericanExpress(thànhlậpnăm1850),Johnson&Johnson(thànhlậpnăm1886),vàGE(thànhlậpnăm1892).Mộttrongsốđó,Citicorp(nayđổitênthànhCitigroup),đượcthànhlậpvàonăm1812,cùngnămNapoleonđãtiếnquânvàoMoscow!Haicôngty“trẻnhất”làWal-MartvàSony,cólịchsửtừ1945.Cũngnhưquyểnsáchnày,chúngtôidùngphươngphápsosánhtrựctiếp–3MvàNorton,WaltDisneyvàColumbiaPictures,MarriotvàHowardJohnson,v.v–thành18cặpcôngtysosánh.Nóitómlại,chúngtôicốgắngtìmrasựkhácbiệtcănbảngiữacôngtyvĩđạivàcôngtytốttrongquátrìnhhọtrườngtồnquanhiềuthậpniên,thậmchílànhiềuthếkỷ.

KhitôitậphợpnhómnghiêncứuTừTốtđếnVĩđạilầnđầutiên,tôihỏi:“VaitròcủaXâydựngđểtrườngtồnlàgìtrongcuộcnghiêncứunày?”

BrianBagleytrảlời:“Tôikhôngnghĩnócóvaitrògìởđây.Tôikhôngthamgianhómnàychỉđểthựchiệnmộtphầntiếptheo.”

AlysonSinclairlêntiếng:“Tôicũngvậy.Tôicảmthấyrấthào

hứngvớidựánmớivàvấnđềmới.Côngviệcsẽkhôngcònthúvịnếuchỉlàđểbổsungchoquyểnsáchkiacủaanh.”

“Khoanđãnào,”tôitrảlời.“Chúngtađãbỏra6nămđểthựchiệncuộcnghiêncứutrước.Cólẽsẽíchlợihơnnếuchúngtalấyđólàmnền.”

PaulWeissmannhắcnhở:“TôinhớlàanhcóýtưởngchocuộcnghiêncứunàytừmộtngườiởMcKinseynóirằngquyểnsáchXâydựngđểtrườngtồnkhôngtrảlờiđượccâuhỏilàmthếnàođểđưacôngtytốtđếnvĩđại.Nhưngbiếtđâuhaicâutrảlờiđihaihướngkhácbiệtthìsao?”

Cuộctranhcãidiễnraqualạitrongnhiềutuầnlễ.CuốicùngStefaneJuddđưaralờinhậnxétlàmtôilaychuyển:“TôirấtthíchýtưởngXâydựngđểtrườngtồn,nhưngđóchínhlàđiềulàmtôilolắng.TôierằngnếuchúngtabắtđầutrêncáinềncủaXâydựngđểtrườngtồn,chúngtôisẽchỉđilòngvòngđểchứngminhchochínhnhữngthànhkiếncủamình.”Nhưthếđãrõrằngchúngtôinênbắtđầutừconsố0,khởiđầukhámphánhữnggìcóthể,bấtkểkếtquảnàycóbổsungchokếtquảtrướchaykhông.

Ngaytừđầucuộcnghiêncứu,chúngtôiđãđưaramộtquyếtđịnhquantrọng.ChúngtôiquyếtđịnhthựchiệncuộcnghiêncứuchoquyểnsáchTừTốtđếnVĩđạinhưthểquyểnsáchXâydựngđểtrườngtồnchưahềtồntại.Đâylàcáchduynhấtđểchúngtôicóthểnhậnthấyrõràngnhữngyếutốchínhtrongviệcchuyểnđổicôngtytốtthànhcôngtyvĩđạimàkhôngbịthiênlệchvìcuộcnghiêncứutrước.Sauđóchúngtôisẽquaylạivàhỏi:“Haicuộcnghiêncứunàyliệucóliênquangìđếnnhau,vànhưthếnào?”

Giờđây,saunămnăm,khiquyểnsáchđãhoàntất,chúngtôiđãcóthểnhìnlạihaicuộcnghiêncứutrênmốiquanhệtươngquanlẫnnhau.Saukhixemcảhai,tôirútrađượcbốnkếtluậnsau:

1.KhitôiđánhgiánhữngcôngtyvĩđạitrườngtồntrongquyểnsáchXâydựngđểtrườngtồn,tôinhậnthấycóđủchứngcứđểkếtluậnrằngcácnhàlãnhđạongaytừbanđầuđãthựchiệntheokhuônkhổnhữngpháthiệncủaTừTốtđếnVĩđại.Điểmthựcsựkhácbiệtduynhấtlàhọthựchiệndướivaitròmộtdoanhnhântrẻtrongmộtdoanhnghiệpnhỏ,đangtronggiaiđoạnđầucốgắngcấtcánhkhỏi

mặtđất,chứkhôngphảilànhữngvịTổnggiámđốcđangcốgắngchuyểnđổinhữngcôngtyđãcólịchsửlâuđờitừtốtđếnvĩđại.

2.MộtđiềuoáiămlàtôinhậnthấyTừTốtđếnVĩđạikhôngphảilàphầntiếptheocủaXâydựngđểtrườngtồn,màphảilàphầndẫnnhập.Mộtcôngtymớithànhlậphaycólịchsửlâuđờicầnphảiápdụngnhữngpháthiệntrongquyểnsáchnàyđểtạorakếtquảvĩđạibềnvững,sauđóápdụngnhữngpháthiệntrongquyểnsáchXâydựngđểtrườngtồnvàgiữnhữngkếtquảvĩđạiđógiúpcôngtyvĩđạitrườngtồn.

Côngtymớithànhlậphaylâuđời

+

KháiniệmTốtđếnVĩđại

→

Kếtquảkinhdoanhvĩđạibềnvững

+

KháiniệmXâydựngđểtrườngtồn

→

3.Đểtạonênbướcchuyểnđổitừmộtcôngtycókếtquảvĩđạibềnvữngthànhmộtcôngtyvĩđạitrườngtồnđượcxemlàbiểutượngcủangành,hãyápdụngkháiniệmtrọngtâmcủaXâydựngđểtrườngtồn:Khámphágiátrịcốtlõivàmụcđíchcaohơnlàchỉkiếmtiền(hệtưtưởngcốtlõi)vàkếthợpđiềunàyvớiviệcbảovệcốtlõitrongkhivẫnthúcđẩytiếntriển.

4.Giữahaicuộcnghiêncứucómộtsựcộnghưởngrấtlớn;nhữngýtưởngcủacuộcnghiêncứunàybổsungvàlàmrõýtưởngcuộcnghiêncứukia.Cụthểhơn,TừTốtđếnVĩđạitrảlờimộtcâuhỏicănbảnđãđượcnêulên,nhưngchưađượctrảlờitrongXâydựngđểtrườngtồn:Đâulàđiểmkhácbiệtgiữamộtmụctiêuliềulĩnh“tốt”vàmộtmụctiêuliềulĩnh“tệhại”?

KhinhìnlạicuộcnghiêncứuXâydựngđểtrườngtồn,rõràngcáccôngtyvĩđạitrườngtồnđãphảitrảiquamộtgiaiđoạnxâydựngnềntảngdẫnđếnnhảyvọt,theođúngmôhìnhTừTốtđếnVĩđạitrong

nhữngnămmớitạodựng.

Vídụ,hãyxemxétmôhìnhbánhđàxâydựngnềntảng–nhảyvọtquátrìnhtiếnhóacủaWal-Mart.HầuhếtmọingườiđềunghĩSamWaltonđộtnhiênxuấthiệnvớimộttầmnhìnvềviệcbánlẻvớigiáthấpởcácvùngnôngthôn,đạtngaybướcnhảyvọtkhicôngtyvừamớithànhlập.Thậtrađiềunàyhoàntoànkhôngđúngsựthật.

SamWaltonbắtđầunăm1945vớimộtcửahàng10xuduynhất.Ôngkhôngthểmởthêmcửahàngthứhaitrongsuốt7nămsauđó.Waltonđãtừngbướctừngbướcđẩychiếcbánhđà,chođếnkhiKháiniệmconnhímvềcácsiêuthịgiárẻcỡlớnđộtnhiênxuấthiệnnhưlàmộtquátrìnhtiếnhóatựnhiênvàogiữathậpniên1960.Waltonđãmất25nămđểtăngtrưởngtừmộtcửahàng10xuduynhấtthànhmộtchuỗi38cửahàngWal-Mart.Vàrồi,vàothậpniên1970đến2000,Wal-Martđạtbướcnhảyvọtvàbùngnổvớihơn3000cửatiệmvớidoanhthuhơn150tỉđôla.358Giốngnhưcâuchuyệnchúgàchuirakhỏiquảtrứngmàchúngtôiđãđềcậptrongchươngvềchiếcbánhđà,Wal-Martđãấpủhàngthậpniêntrướckhiquảtrứngnứtra.ChínhSamWaltoncũngđãviết:

KhôngbiếtvìsaoquanhiềunămmọingườicóấntượngrằngWal-Mart…chỉlàmộtýtưởngvĩđạichuyểnthànhmộtsựthànhcôngnhanhchống.Nhưng…nólàkếtquảcủanhữnggìchúngtôiđãlàmtừnăm1945…Vàcũnggiốngnhưnhữngtrườnghợpthànhcôngnhanhchóngkhác,chúngtôiđãấpủnótronghơn20năm.

NếucómộttrườnghợpkinhđiểnnàovềxâydựngnềntảngđưađếnmộtKháiniệmconnhím,vàtheosaulàsứcđànhảyvọtcủachiếcbánhđà,thìđóchínhlàWal-Mart.ĐiểmkhácbiệtduynhấtlàSamWaltonđãápdụngmôhìnhnàykhicònlàmộtdoanhnghiệptrẻ,xâydựngmộtcôngtyvĩđạitừlúcmớithànhlập,chứkhôngphảilàmộtTổnggiámđốcchuyểnđổimộtcôngtyđãcótruyềnthốnglâuđờitừtốtđếnvĩđại.Nhưngýtưởngcănbảnvẫnthế.

Sốlượngcửahàngvàonăm1945,1970,1990,2000

Hewlett-PackardlàmộtvídụtuyệtvờikhácchothấynhữngýtưởngtừtốtđếnvĩđạiđượcápdụngtronggiaiđoạnmớithànhlậpcủamộtcôngtyXâydựngđểtrườngtồn.Vídụ,kháiniệmnềntảngcủaBillHewleetvàDavidPackardvềHPkhôngphảilàcáigì,màlàai–bắtđầuvớichínhbảnthânhọ.Họđãtừnglàbạnthântạitrườngđạihọcvàchỉđơngiảnlàmuốnthànhlậpmộtcôngtyvĩđạiđểthuhútnhữngngườichiasẻcùngmộtgiátrịvàchuẩnmực.Biênbảncuộchọpthànhlậpđầutiêncủahọvào23-8-1937bắtđầubằngcáchghirõhọsẽthiếtkế,sảnxuất,vàbánsảnphẩmtrongngànhcơkhíđiệntử,rấtkháiquát.Nhưngsauđócũngchínhbiênbảnnàyghirõ:“Vấnđềphảisảnxuấtcáigìđượchoãnlại…”

HewlettvàPackardđãloayhoaynhiềuthángđểnghĩramộtcáigìđó,bấtcứcáigì,giúpđưacôngtyvàohoạtđộng.Họđãnghĩtớibộtruyềnsóngtrênduthuyền,thiếtbịđiềukhiểnđiềuhòakhôngkhí,thiếtbịytế,máykhuếchđạiâmthanh,vàcònnhiềunữa.Họđãthựchiệnbộcảmbiếnđiệntửchohànhlangbowling,hệthốngtựđộngchỉnhvịtríchokínhviễnvọng,máytạoxungđiệndànhchongườibéophìmuốngiảmcân.Đốivớihọ,khôngquantrọngcôngtysảnxuấtcáigìtrongnhữngngàyđầu,miễnlàhọđónggópvàngànhcôngnghệvàchophépHewlettvàPackardcơhộicùngnhauxâydựng

côngty,vàkêugọinhữngngườicùngchíhướngthamgia.Đóchínhlàmộtcôngtymớithànhlậptheođuổirõràngchínhsách“conngườiđitrước,côngviệctheosau.”

Saunày,khiHewlettvàPackardđãbắtđầupháttriển,họvẫntuânthủnghiêmngặtquytắc“conngườiđitrước”.SauThếchiếnII,mặcdùdoanhthusụtgiảmdocáchợpđồngthờichiếnđãkếtthúc,họvẫnthuêmộtloạtnhữngnhânviêntuyệtvờibịsathảikhỏicácphòngthínghiệmcủachínhphủ,tuychưacókháiniệmtrongđầusẽsắpxếpchonhữngngườinàylàmviệcgì.HãynhớlạiluậtPackardmàchúngtôiđãgiớithiệutrongchươngba:“Khôngcôngtynàocóthểliêntụctăngdoanhthunhanhhơnkhảnăngtuyểndụngđúngngườiđểthựchiệnsựtăngtrưởngnàymàvẫncóthểpháttriểnthànhmộtcôngtyvĩđại.”HewlettvàPackardđãsốngđúngvớiquyluậtnàyvàthudụngrấtnhiềungườivĩđạikhicơhộiđến.

BảnthânHewlettvàPackardđềulànhữngnhàlãnhđạoCậpđộ5tuyệtđỉnh,banđầudướitưcáchlànhàdoanhnghiệptrẻvàsaunàylànhữngnhàxâydựngcôngty.NhiềunămsaukhiHPđãthànhdanhnhưlàmộttrongnhữngcôngtycôngnghệquantrọngnhấttrênthếgiới,Hewlettvẫngiữmộtđứctínhkhiêmtốnđángquý.Năm1972,PhóchủtịchHPBarneyOliverviếttrongmộtbứcthưgiớithiệuchoHộiđồngxétduyệtIEEEchogiảithưoởngNgườisánglập:

Mặcdùthànhcôngcủachúngtôirấtđángphấnkhởi,nhữngnhàsánglậpkhôngvìthếmàhuyênhoang.Mớigầnđây,trongmộtcuộchọphộiđồngđiềuhành,Hewlettđãnhậnxét:“Nghenày,chúngtatăngtrưởnglàbởivìngànhcôngnghiệpnàycũngđangpháttriển.Chúngtamaymắnngồingaytrênđỉnhkhihỏatiễnđượcphónglên.Chúngtakhôngđángđượchưởngmộttícôngnào.”Saumộtphútimlặng,trongkhimọingườicònđangsuynghĩvềnhậnxétkhiêmtốnnày,Packardlêntiếng:“Ừthì,Billạ,ítnhấtchúngtacũngkhônglàmhỏngnóhoàntoàn.”

TôiđãcódịptiếpchuyệnDavePackardkhônglâutrướckhiôngmất.MặcdùônglànhàtỉphútựthânđầutiêncủathunglũngSilicon,ôngvẫnsốngtrongngôinhànhỏmàôngvàvợđãtựxâydựngvàonăm1957,nhìnramộtvườncâyăntráinhỏ.Nhàbếpgọnnhỏ,đượclótgiấyđãcũ,phòngkháchkêmộtítđồđạcđơnsơchothấyôngkhôngphảilàngườidùngvậtchấtđểkhoekhoangkiểunhưmuốnnói“Tôilàmộttỉphú.Tôilàngườiquantrọng.Tôilàngườithành

đạt.”BillTerry,ngườiđãlàmviệcvớiôngtrong36năm,chobiết:“Kháiniệmthờigianvuivẻcủaônglàgọivàingườibạnđếnvàcùngnhaucănghàngràokẽmgai.”Packardđểlạigiasảntrịgiá5.6tỉđôlachomộttổchứctừthiện,vàkhiôngmất,giađìnhthựchiệnmộttậpsáchcangợiông,vớibứchìnhôngngồitrênchiếcmáycàytrongbộquầnáonôngdân.Phầnchúthíchkhôngnhắcgìđếnvịthếcủaônglàmộttrongnhữngnhàtưbảncủathếkỷhaimươi.Đơngiảnchỉlàdòngchữ:“DavidPackard,1912-1996,chủtrangtrại,v.v”ThậtlàmộtngườiCấpđộ5.

TrongcuộcphỏngvấnvớiBillHewlett,chúngtôihỏiôngđiềugìlàmôngtựhàonhấttrongsựnghiệpdàilâucủamình.Ôngtrảlời:“Khitôinhìnlạicôngviệccủađờimình,cólẽtôitựhàonhấtlàmìnhđãgópphầnxâydựngmộtcôngtymàcácgiátrị,nguyêntắc,vàthànhcôngcủanócóảnhhưởngrấtlớnđếnsựquảnlýcáccôngtykháctrêntoànthếgiới."366"PhongcáchHP",nhưmọingườivẫnthườnggọi,thểhiệnmộthệthốnggiátrịcốtlõitạonênsựkhácbiệtchocôngtynhiềuhơnbấtcứsảnphẩmnàocủahọ.Nhữnggiátrịnàybaogồmđónggópvàocôngnghệ,tôntrọngcánhân,tráchnhiệmvớicộngđồngnơicôngtyhoạtđộng,vàmộtniềmtinvữngchắcrằnglợinhuậnkhôngphảilàmụctiêucănbảncủamộtcôngty.Nhữngnguyêntắcnày,hiệnnayđãquáquenthuộc,nhưngthậtsựcấptiếnvàcảitổtoàndiệntrongthậpniên1950.DavidPackardnhậnxétvềdoanhnhântronggiaiđoạnnàynhưsau:"Mắcdùhọrấtlịchsựkhôngđồngývớitôi,nhưngrõràngkhôngđủtiêuchuẩnđiềuhànhmộtdoanhnghiệpquantrọng."

HewlettvàPackardminhhọachomột"khíacạnhbổsung"giúpđưacôngtyđếnvịthếmộtcôngtyvĩđạitrườngtồn,mộtkhíacạnhquantrọnggiúpchuyểnđổitừ"tốtđếnvĩđại"đếnXâydựngđểtrườngtồn.Khíacạnhbổsungnàychínhlàmộttriếtlýhướngdẫnhaymột"hệtưtưởngcốtlõi",baogồmnhữnggiátrịcốtlõivàmộtmụcđíchcốtlõi(lýdocaohơnviệcchỉđơnthuầnkiếmtiền).NhữnggiátrịnàytươngtựnhưbảnTuyênngônđộclập("Chúngtôicoiđâylànhữngsựthậthiểnnhiên..."-câuđầutiêntrongtuyênngônđộclậpcủaHoaKỳ)-khôngbaogiờđượctuantheohoàntoàn,nhưng

luônluôntồntạinhưmộttiêuchuẩnmạnhmẽvàlàcâutrảlờichocâuhỏitạisaoviệcchúngtatồntạilạiquantrọng.

Nhữngcôngtyvĩđạitrườngtồnkhôngtồntạichỉđểmanglạilợinhuậnchocổđông.Thậtvậy,trongmộtcôngtythậtsựvĩđại,lợinhuậnvàdòngtiềntrởthànhmáuvànướcđốivớimộtcơthểkhỏemạnh:Chúngrấtcầnthiếtchosựsống,nhưngchúngkhôngphảilàmụctiêucủasựsống.

ChúngtôiđãđềcậpđếnMercktrongquyểnsáchXâydựngđểtrườngtồnvềquyếtđịnhpháttriểnvàphânphốimộtloạithuốcchữabệnhmùdokýsinhtrùng.Cănbệnhnàygâyđauđớnchohàngtriệungườidocácloạitrùnkýsinhbơingangquamắtgâymùlòa.Bởivìnhữngngườimắcbệnh-nhữngbộlạcsốngtrongnhữngvùnghẻolánhnhưAmazon-thườngkhôngcótiền,Merckđãkhởixướngmộthệthốngphânphốiđộclậpđểđưathuốcđếncáclàngquêhẻolánhvàphátkhôngchohàngtriệungườitrênthếgiới.

Cũngcầnnóirõ,Merckkhôngphảilàmộttổchứctừthiện,vàhọkhôngtựxemmìnhlàmộttổchứctừthiện.Sựthậtlàhọliêntụcvượtlêntrênthịtrườngnhưlàmộtcôngtycólợinhuậncao,lợinhuậnđạtgần6tỉđôlavàvượtquathịtrườnggấp10lầntrongkhoảngthờigiantừ1946-2000.Tuynhiên,bấtkểkếtquảkinhdoanhphithường,Merckkhôngxemmụctiêutồntạitrênhếtlàđểlàmratiền.Năm1950,GeorgeMerckII,contrainhàsánglập,đãđềratriếtlýchocôngtynhưsau:

Chúngtacốgắngnhớrằngthuốclàđểdànhchobệnhnhân...Thuốckhôngphảiđểlàmralợinhuận.Lợinhuậnsẽđến,vànếuchúngtanhớnhưvậy,lợinhuậnchắcchắnsẽđến.Chúngtacàngnhớrõ,lợinhuậncànglớn.

Mộtlưuýquantrọngđốivớikháiniệmgiátrịcốtlõilàkhôngcónhữnggiátrịcốtlõinàođượcxemlà"phùhợp"đểtrởthànhmộtcôngtyvĩđạitrườngtồn.Bấtcứgiátrịcốtlõinàomàbạnđưara,chúngtôicũngcóthểtìmthấymộtcôngtyvĩđạitrườngtồnkhôngcógiátrịcốtlõiđó.Mộtcôngtykhôngcầnphảiquantâmđếnkháchhàng(nhưSony),haytôntrọngcánhân(nhưDisney),haychấtlượng(nhưWal-Mart),haytráchnhiệmxãhội(nhưFord)mớicóthểtrởthànhvĩđạivàtrườngtồn.ĐâylàmộttrongnhữngkhámpháđầynghịchlýcủaXâydựngđểtrườngtồn-giátrịcốtlõiđặcbiệtcầnthiết

đểtrởthànhvĩđạitrườngtồn,nhưngcốtlõiđólàgìthìkhôngquantrọng.Vấnđềkhôngnằmởchỗbạncógiátrịcốtlõigì,màlàliệubạncógiátrịcốtlõihaykhông,vàbạnbiếtrõnóhaykhông,vàbạncógắnkếtnóvớitổchứchaykhông,vàbạncóbảovệnótheothờigianhaykhông.

Kháiniệmbảotồnhệtưtưởngcốtlõilàmộtyếutốtrungtâmcủacáccôngtyvĩđạitrườngtồn.Câuhỏirõràngđặtralà"Làmthếnàobạnbảotồnđượccốtlõimàvẫnthíchnghivớithếgiớiđangthayđổi?"Câutrảlời:Hãytuântheokháiniệmbảotồncáicốtlõiđồngthờiluônthúcđẩysựtiếntriển.

Cáccôngtyvĩđạitrườngtồnbảotồngiátrịvàmụcđíchcốtlõicủahọtrongkhicácchiếnlượckinhdoanhvànguyêntắchoạtđộngvẫnliêntụcthayđổiđểthíchnghivớimộtthếgiớithayđổi.Đâylàsựkếthợptuyệtvờigiữa"bảotồncốtlõivàthúcđẩytiếntriển".

CâuchuyệnvềWaltDisneysẽminhhọatínhhaimặtnày.Năm1923,mộtnhàlàmphimhoạthình21tuổiđầynhiệthuyếtchuyểntừKansasCityđếnLosAngelesvàcốgắngtìmmộtcôngviệctrong

ngànhđiệnảnh.Khôngcôngtynàochịuthuêanhta,thếlàanhdùngsốtiềndànhdụmítỏicủamìnhthuêmộtchiếcmáyquayphim,mơmộtphòngthutrongnhàđểxecủaôngchú,vàbắtđầulàmphimhoạthìnhđộng.Năm1934,ôngDisneyđãthựchiệnmộtbướctáobạo,trướcđóchưaailàm,làhoànthànhnhữngbộphimdàihơitheochủđềrấtthànhcông,baogồmSnowWhite,Pinocchio,Fantasia,vàBambi.Vàothậpniên1950,DisneynhảyvàongànhtruyềnhìnhvớiMickeyMouseClub.Cũngtrongthậpniên50,WaltDisneythựchiệnchuyếnđiđịnhmệnhđếnmộtsốcôngviêngiảitrívàravẻđầythấtvọng.Ônggọiđâylànhữngnơi"dơbẩn,giảtạo,đượcđiềuhànhbởinhữngngườimặtlạnh".370ÔngquyếtđịnhlàDisneycóthểxâydựngmộtcáigìđótốthơn,cóthểlàtốtnhấtthếgiới,vàthếlàcôngtynhảyvàomộtngànhkinhdoanhmớilàcôngviêngiảitrí,đầutiênlàDisneyland,sauđólàWaltDisneyWorldvàtrungtâmEPCOT.Theothờigian,cáccôngviênDisneyđãtrởthànhmộtkỷniệmđángnhớđốivớinhiềugiađìnhtrênthếgiới.

Xuyênsuốtcácthayđổilớnnày-từphimhoạthìnhsangcácbộphimđộngdàihơitheochủđề,từMickeyMouseClubđếnDisneyWorld-côngtytheođuổimộthệthốnggiátrịcốtlõibaogồmniềm

tincháybỏngvàosựtưởngtượngphongphú,sựchútâmđếntừngchitiết,khinhghéttínhyếmthế,vàbảotồn"PhépmàuDisney".ÔngDisneycònkiênđịnhtheođuổimộtmụcđích,thểhiệnquatấtcảcácdoanhnghiệpDisneymớithànhlập-đóchínhlàmanglạihạnhphúcchohàngtriệungười,nhấtlàtrẻem.Mụcđíchnàyđượcthểhiệnxuyênbiêngiớivàtrườngtồntheothờigian.KhitôivàvợđếnthămIsraelnăm1995,chúngtôigặpđượcngườiđãmangcácsảnphẩmDisneyvềvùngTrungĐông.Ôngtanóivớichúngtôiđầytựhào:"Toànbộýtưởnglàmangnụcườiđếnchogươngmặttrẻthơ.Điềunàyởđâyrấtquantrọng,vìtrêngươngmặtcácemnơiđâyrấtítnụcười."WaltDisneylàmộtvídụkinhđiểnvềbảotồncốtlõivàthúcđẩytiếntriển,giữhệtưtưởngcốtlõikhôngthayđổinhưngchiếnlượcvànguyêntắchoạtđộngthìthayđổitheothờigian,vànhờtheođuổinguyênlýnàymàhọgiữvữngmìnhlàmộtcôngtyvĩđạitrườngtồn.

Trongbảngởtrangben,tôiđãnêukháiquátmốiliênhệvềmặtkháiniệmgiữahaicuộcnghiêncứu.Nhìnchung,cácýtưởngTừTốtđếnVĩđạitạonềntảngvữngchắcchosựthànhcôngcủacácýtưởngXâydựngđểtrườngtồn.TôicholàTừTốtđếnVĩđạiđưaracácýtưởngcốtlõiđểlàmchiếcbánhđàquaytừnềntảngđếnnhảyvọt,trongkhiXâydựngđểtrườngtồngiớithiệucácýtưởngcốtlõigiữchochiếcbánhđàngàycàngtăngtốcvàotươnglaivàđưacôngtylênvịtríbiểutượng,huyềnthoại.BạnsẽthấykhixemquabảngtómtắtrằngmọikhámphácủaTừTốtđếnVĩđạichophéppháttriểncảbốnýtưởngcủaXâydựngđểtrườngtồn.Bốnýtưởngnàyđượctómtắtnhưsau:

1.Thiếtkếđồnghồ,khôngphảichỉlàbáogiờ.Xâydựngmộttổchứccóthểtrườngtồnvàthíchnghivớinhiềuthếhệlãnhđạovànhiềuvòngđờisảnphẩm;làsựđốilậphoàntoàncủaviệcchỉthiếtkếxoayquanhmộtnhàlãnhđạovĩđạihaymộtýtưởngvĩđại.

2.Khảnăngtuyệtdiệucủachữ"VÀ":Cùnglúchòahợpcảhaitháicựccủanhiềukhíacạnh.ThayvìphảichọnAhayB,nghĩracáchvừ

đạtđượcAvừađạtđượcB-mụcđíchvàlợinhuận,liêntụcvàthayđổi,tựdovàtráchnhiệmv.v...

3.Hệtưtưởngcótlõi.Trảinghiệmcácgiátrịcốtlõi(nhữngnguyênlýcầnthiếtvàtrườngtồn)vàmụcđíchcốtlõi(lýdocănbảncủasựtồntạibêntrênviệckiếmtiền)nhưlànhữngnguyêntắchướngdẫnquyếtđịnhvàthúcđẩymọingườitrongtổchứctrongmộtthờigiandài.

4.Bảotồncốtlõi/Thúcđẩytiếntriển.Bảotồnhệtưtưởngcốtlõinhưmộtđiểmcốđịnhtrongkhithúcđẩythayđổi,hoànthiện,đổimới,phụchồimọithứkhác.Thayđổinguyêntắchoạtđộngvàchiếnlượctrongkhivẫngiữvữngcácgiátrịvàmụcđíchcốtlõi.Đềravàđạtđượccácmụctiêulớnnhấtquánvớihệtưtưởngcốtlõi.

Kháiniệmtrong

TừTốtđếnVĩđại

KháiniệmtrongXâydựngđểtrườngtồn

KhảnănglãnhđạoCấpđộ5

Thiếtkếđồnghồ,khôngphảichỉlàbáogiờ.NhàlãnhđạoCấpđộ5xâydựngmộtcôngtycóthểtiếptụcsốngcònmàkhôngcầnhọ,thayvìđềcaocáitôibằngcáchtrởnênkhôngthểthiếutrongcôngty.

KhảnăngkỳdiệucủachữVÀ:KhiêmnhườngVÀnghịlực.

Hệtưtưởngcốtlõi:NhàlãnhđạoCấpđộ5cóthamvọngchocôngtycùngnhữnggìhọđạidiện;họthểhiệnmộtmụcđíchvượtlêntrênthànhcôngcủabảnthân.

Bảotồncốtlõi/Thúcđẩytiếntriển:NhàlãnhđạoCấpđộ5khôngkhoannhượngtrongviệcthúcđẩytiếntriểnhướngđếnkếtquảvàthànhtựucụthể,chodùđiềunàyđồngnghĩavớiviệcphảisathảichínhanhemmình.

Thiếtkếđồnghồ,khôngphảichỉlàbáogiờ.Thựchiệnviệc

Conngườiđitrước–côngviệctheosau

“conngườiđitrước”làthiếtkếđồnghồ;thựchiệnviệc“côngviệcđitrước”(đềrachiếnlượctrước)làchỉbáogiờ.

KhảnăngkỳdiệucủachữVÀ:TuyểnngườiphùhợplênchuyếnxeVÀmờingườikhôngphùhợpxuốngxe.

Hệtưtưởngcốtlõi:Thựchiện“conngườiđitrước”nghĩalàtuyểnngườiphùhợpvớigiátrịvàmụcđíchcốtlõihơnlàvìkỹnăngvàkiếnthứccủahọ.

Bảotồncốtlõi/Thúcđẩytiếntriển:Thựchiện“conngườiđitrước”nghĩalàcóchiềuhướngthiênvềđềbạttừbêntrong,vàlạicàngcủngcốthêmgiátrịcốtlõi.

Đốimặtsựthậtphũphàng(NghịchlýStockdale)

Thiếtkếđồnghồ,khôngphảichỉlàbáogiờ.Tạoramộtmôitrườngđểsựthậtđượclắngnghechínhlàthiếtkếđồnghồ,nhấtlàkhibạnápdụngcơchếcờđỏ.

KhảnăngkỳdiệucủachữVÀ:ĐốidiệnvớisựthậtcủathựctạiphũphàngVÀgiữvữngniềmtinrằngcuốicùngbạnsẽchiếnthắng–NghịchlýStockdale.

Hệtưtưởngcốtlõi:Đốidiệnsựthậtphũphànglàmrõnhữnggiátrịthậtsựcốtlõiđốivớitổchứcvàcảnhữnggiátrịhọmongmuốngiữởvịtrícốtlõi.

Bảotồncốtlõi/Thúcđẩytiếntriển:Nhữngsựthậtphũphàngchỉrõnhữnggìcầnphảilàmđểthúcđẩytiếntriển.

Kháiniệmconnhím(Bavòngtròn)

Thiếtkếđồnghồ,khôngphảichỉlàbáogiờ.CơchếHộiđồngchínhlàsựthiếtkếđồnghồhoànhảo.

KhảnăngkỳdiệucủachữVÀ:ThấuhiểuVÀđơngiảnđếnkhótin.

Hệtưtưởngcốtlõi:Vòngtròn“nhữnggìbạnđammê”trùnglặptuyệtvờivớicácgiátrịvàmụcđíchcốtlõi.Chỉnhữnggiátrịbạnđammêđếnmứcbạnkhôngbaogiờchốibỏ,dướibấtkỳđiềukiệnnào,mớiđúngthậtsựlàcốtlõi.

Bảotồncốtlõi/Thúcđẩytiếntriển:Mụctiêuthamvọngtốtxuấtpháttừsựthấuhiểu;mụctiêuthamvọngxấuxuấtpháttừsựcamđảmgiảtạo.Mụctiêuthamvọngvĩđạilàsựgiaonhaucủabavòngtròn.

VănhóaKỷluật

Thiếtkếđồnghồ,khôngphảichỉlàbáogiờ.Hoạtđộngnhờvàotínhcáchuylựccủamộtnhàđộctàichỉlàbáogiờ;xâydựngmộtvănhóakỷluậtchínhlàthiếtkếđồnghồ.

KhảnăngkỳdiệucủachữVÀ:TựdoVÀtráchnhiệm

Hệtưtưởngcốtlõi:Vănhóakỷluậtkhôngchấpnhậnnhữngaikhôngcùngchiasẻgiátrịvàtiêuchuẩncủatổchức.

Bảotồncốtlõi/Thúcđẩytiếntriển:Khibạncóvănhóakỷluật,bạncóthểđểmọingườitựdothínghiệmvàtìmraconđườngtốtnhấtdẫnđếnkếtquả.

Bànđạpcôngnghệ

Thiếtkếđồnghồ,khôngphảichỉlàbáogiờ.Bànđạpcôngnghệlàmộtphầnquantrọngtrongchiếcđồnghồ.

KhảnăngkỳdiệucủachữVÀ:TránhchạytheocôngnghệnhưthờithượngVÀnhàtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệ.

Hệtưtưởngcốtlõi:Trongmộtcôngtyvĩđại,côngnghệphảiphụcvụgiátrịcốtlõi,chứkhôngphảitheohướngngượclại.

Bảotồncốtlõi/Thúcđẩytiếntriển:Côngnghệđúngsẽđẩynhanhsứcđàcủachiếcbánhđà,hướngđếnđạtđượcnhữngmụctiêuthamvọng.

Bánhđà,khôngphảivòngluẩnquẩn

Thiếtkếđồnghồ,khôngphảichỉlàbáogiờ.Hiệuứngcủachiếcbánhđàtạoramộtsứcđàbềnvững,vàkhôngphảilệthuộcvàosựhiệndiệncủamộttầmnhìnuylựcđểthúcđẩymọingười.

KhảnăngkỳdiệucủachữVÀ:QuátrìnhtiếnhóatừngbướcVÀkếtquảphithườngmangtínhcáchmạng.

Hệtưtưởngcốtlõi:Vòngluẩnquẩnkhiếnchogiátrịvàmụcđíchcốtlõikhôngthểănsâuvàomỗingười,vìmọingườilúcnàocũngtựhỏi:“Chúngtalàai?Chúngtađạidiệnchođiềugì?”

Bảotồncốtlõi/Thúcđẩytiếntriển:Sựnhấtquáncủachiếcbánhđàvàliêntụctíchlũysứcđàchođếnkhiđạtđượcbướcnhảyvọttạođiềukiệnhoànhảođểtrảinghiệmcácgiátrịcốtlõitrongkhivẫnthúcđẩythayđổivàtiếntriển.

(*)XemthêmXâydựngđểtrườngtồn:Nhữngthóiquenthànhcôngcủacáccôngtycótầmnhìnchiếnlược,CollinsvàPorras,NXB

HarperBusiness,1994.

Tôisẽkhôngđivàochitiếttừngmốiliênhệtrongbảngtrên,nhưngtôimuốnnhấnmạnhđếnmộtmốiliênhệđặcbiệtmạnhmẽ:mốiliênhệgiữacácmụctiêuthamvọngvàbavòngtròntrongKháiniệmconnhím.TrongquyểnsáchXâydựngđểtrườngtồn,chúngtôixácđịnhMụctiêuthamvọnglàmộtphươngphápchínhđểthúcđẩytiếntriểntrongkhivẫngiữvữngnhữnggiátrịcốtlõi.Mụctiêuthamvọnglàmụctiêutotátvàđángngại–giốngnhưmộtngọnnúiphảileo.Mụctiêunàyrõràng,thuhútchúývàđượcmọingườihiểungay.Mụctiêuthamvọnggiốngnhưmộtđiểmtậptrungmọisứclực,kíchđộngmọingười,tạoratinhthầnlàmviệctậpthểkhimọingườicốgắnghướngtớiđích.GiốngnhưđiệpvụmặttrăngcủaNASAtrongnhữngnăm1960,mộtmụctiêuthamvọngthuhútmọisựchúýcủamọingười.

Mặcdùmụctiêuthamvọngngherấthàohứng,chúngtôiđãđểngỏmộtcâuhỏimàkhôngtrảlời.Đâulàsựkhácbiệtgiữamộtmụctiêuthamvọngtốtvàmộtmụctiêuthamvọngxấu?BơitừÚctớiNewZealandcóthểlàmộtmụctiêuthamvọngđốivớitôi,nhưngnócũngsẽgiếtchếttôi.Đếnbâygiờchúngtôiđãcóthểđưaracâutrảlời,dựatrêncuộcnghiêncứucáccôngtynhảyvọt.

Mụctiêuthamvọngxấu,nhưtađãthấy,đượcđềravớisựcanđảmgiảtạo;mụctiêuthamvọngtốtđượcđềratừsựthấuhiểu.Thậtvậy,khibạnkếthợpsựhiểubiếtlặnglẽbavòngtrònvớisựliềulĩnhcủamộtmụctiêuthamvọng,bạncóđượcsựkếthợpmạnhmẽ,gầnnhưphithường.

MộtvídụtuyệtvờilàtrườnghợpcủaBoeingtrongthậpniên1950.Mãichođếnđầuthậpniên1950,Boeingchỉtậptrungxâydựngnhữngcỗmáybiếtbaykhổnglồchoquânđội–B-17,B-29,vàmáybaynémbomxuyênlụcđịaB-52.Tuynhiên,Boeinggầnnhưkhôngcómặttrongthịtrườngmáybaythươngmại,vàcáchãnghàngkhôngkhônghềcóýđịnhmuamáybaycủaBoeing.(HọtrảlờicácbứcthưchàohàngcủaBoeingnhưsau:“CácanhchếtạonhữngchiếcmáybaynémbomvĩđạitạiSeatle.Saocácanhkhôngcứtiếptụcnhưthế?”)Ngàynay,chúngtachấpnhậnsựthậtrằnghầuhếtcácchuyếnbaysửdụngmáybayBoeing,nhưngnăm1952,hầunhưkhôngcóaingoàiquânđộibaytrênchiếcBoeingcả.

Mộtcáchkhônngoan,trongsuốtthậpniên1940,Boeingđãtránhxalãnhđịathươngmại,nơiMcDonnelDoughlascónănglựcvượttrộitrongviệcsảnxuấtcácchiếcmáybayphảnlựccỡnhỏđangrấtthịnhhànhtrongđộibaythươngmại.373Tuynhiên,trongđầuthậpniên1950,BoeingnhìnthấycơhộivượtquaMcDonnelDoughlasbằngcáchkếthợpkinhnghiệmvềmáybaycỡlớnvàsựthấuhiểuvềđộngcơphảnlực.DướiquyềncủamộtnhàlãnhđạoCấpđộ5tênlàBillAllen,cácnhàđiềuhànhBoeingcânnhắcviệcthamgiavàolĩnhvựcthươngmại.Họnhậnrarằng,cáchđâymộtthậpniênBoeingkhôngthểlànhàsảnxuấtmáybaythươngmạigiỏinhất,nhưnggiờđâynhữngkinhnghiệmhọđãtíchlũyđượcvềmáybayphảnlựcvàmáybaycỡlớntừnhữnghợpđồngquânsựsẽgiúpướcmơthànhhiệnthực.Họcũngnhậnthấylợiíchkinhtếcủamáybaydândụngcaohơnthịtrườngquânsựrấtnhiềuvàquantrọnghơn,họcảmthấyrấtthíchthúvớiýtưởngsảnxuấtmộtchiếcmáybaydândụng.

Vậylà,vàonăm1952,BillAllenvàcộngsựđưaraquyếtđịnhdùngmộtphầntưgiátrịtoànbộcôngtyđểsảnxuấtmộtchiếcphảnlựcđầutiêndùngtrongkinhdoanhhàngkhôngdândụng.họchếtạochiếc707vàđưaBoeingvàomộtcuộcđuatrởthànhcôngtychếtạohàngkhôngdândụnghàngđầutrênthếgiới.Bathậpniênsau,saukhisảnxuấtranămmẫumáybayphảnlựcthànhcôngnhấttronglịchsử(707,727,737,747,757),Boeingtrởthànhcôngtyvĩđạinhất,khôngthểchốicãi,trongngànhhàngkhôngdândụngtrêntoànthếgiới.Mãiđếnthậpniên1990,vịtrísốmộtcủaBoeingmớithậtsựbịlunglay,vàphảicầnmộttậpđoàncủachínhphủdướicáitênAirbusmớilàmđượcviệcnày.

Điểmchínhcủavấnđềlàđây:mụctiêuthamvọngcủaBoeing,mặcdùtotátvàotáobạo,khôngphảilàmộtmụctiêubấtkỳ.Đólàmộtmụctiêuhợplýtrongbốicảnhbavòngtròn.CácnhàđiềuhànhBoeinghiểurấtrõrằng(1)Côngtycókhảnănggiỏinhấtthếgiớitrongviệcsảnxuátmáybayphảnlựcdândụngmặcdùhọchưathamgiathịtrường,(2)sựchuyểnđổisẽgiatănglợiíchkinhtếcủaBoeingrấtnhiềuthôngquaviệcgiatănglợinhuậntrênmỗimẫumáybay,và(3)mọingườitạiBoeingrấtđammêcôngviệcnày.Boeingđãhànhđộngvớisựthấuhiểu,chứkhôngphảibằngsựcanđảmgiảtạo,vàothờiđiểmquantrọngnàytronglịchsửcủamình,vàđâylàmộttrongnhữnglýdochínhgiúphọgiữđượcvịtrívĩđạitrườngtồn.

TrườnghợpBoeingnhấnmạnhmộtđiểm:Đểgiữvữngsựvĩđại

theothờigianđòihỏi,mộtmặt,phảigiữgiớihạntrongbavòngtròn,mặtkhác,phảisẵnsàngthayđổisựcụthểhóacủabavòngtrònbấtcứlúcnào.Boeingvàonăm1952chưahềtừbỏbavòngtrònhaybỏquahệtưtưởngcốtlõi,nhưnghọđãtạoramộtmụctiêumớiđầyhấpdẫnvàđiềuchỉnhkháiniệmconnhímđểbướcvàongànhhàngkhôngdândụng.

Môhìnhbavòngtròn/mụctiêulớnthểhiệnmộtvídụmạnhmẽvềmốiliênhệgiữahaicuộcnghiêncứu,vàtôimuốngiớithiệuởđâynhưlàmộtcôngcụthựctiễnđểbạntạoramốiliênhệngaytrongchínhtổchứccủamình.Tuynhiênmốiliênhệnàykhônggiúpcôngtybạnvĩđạivàtrườngtồn.Đểtạoramộtcôngtyvĩđạitrườngtồn,tấtcảtoànbộkháiniệmchínhcủacảhaicuộcnghiêncứuphảiđượcliênkếtvàápdụngnhấtquántheothờigian.Ngoàira,nếubạnngừngápdụngbấtcứýtưởngchínhnào,tổchứccủabạnchắcchắnsẽtụtlạivềmứctầmthường.Phảinhớlàquátrìnhđiđếnvĩđạidễdànghơnnhiềusovớiquátrìnhgiữvữngsựvĩđạinày.Rõràngsựápdụngnhấtquáncảhaicuộcnghiêncứu,vớikếtquảnàyxâydựngtrênnềntảngkếtquảkia,đemlạicơhộilớnnhấtđểtrạorasựvĩđạitrườngtồn.

TrongmộtbuổigiảilaotạimộtcuộcthảoluậnvớimộtnhómcựusinhviênStanfordcủatôi,mộtngườiđãtiếnđến,vàtỏvẻsuynghĩrấtlung.Anhtanói:"Cóthểtôikhôngđủthamvọng,nhưngtôikhôngmuốnxâydựngmộtcôngtythậtlớn.Nhưvậycógìsaikhông?"

Tôitrảlời:"Khônghề.Sựvĩđạikhôngtùythuộcvàoquymô."VàtôikểchoanhtanghevềSinaSimantob,ngườiđiềuhànhtòanhànơitôiđặtphòngnghiêncứu.Sinađãxâydựngmộttòanhàthậtsựvĩđại.Đólàmộttrườnghọcbằnggạchcótừnăm1892,đượccảitạothànhmộtkhoảngkhônggiantuyệtvời,đượctrangtrívàchămchútđếntừngchitiếtnhỏ,vớimongmuốnmọithứđượchoànhảo.Theođịnhnghĩa"kếtquả"củaSina-thuhútđượcnhữngconngườithúvịnhấttạiBoulder,đềratiêuchuẩnbuộccáctòanhàkhsctrongkhuvựcphảinoitheo,vàthulạilợinhuậntrênmỗimétvuôngcaonhất-doanhnghiệpnhỏcủaSinathậtsựlàmộtdoanhnghiệpvĩđạitạithànhphốquênhàcủatôi.Simantobchưabaogiờđịnhnghĩasựvĩđạitheoquymô,vàcũngkhôngcólýdogìôngphảilàmnhưvậycả.

Ngườisinhviênsuynghĩmộtlát,rồinói:"Đượcrồi,tôichấpnhậnrằngmìnhkhôngphảixâydựngmộtcôngtylớnmớitrởthàngvĩđạiđược.Nhưngngaycảnhưvậyđinữa,thìtạisaotôiphảicốxâydựngmộtcôngtyvĩđại?Giảsửtôichỉmuốnthànhcôngthôithìsao?"

Câuhỏinàylàmtôiphảigiậtmình.Đâykhôngphảilàmộtngườilườibiếng:anhđãtựmìnhkinhdoanhkhicòntrẻ,tựtrangtrảiđểtốtnghiệpngànhluật,vàsaukhihọcxongcaohọckinhdoanhđãtrởthànhmộtnhàdoanhnghiệphàngđầu.Anhtacónguồnnănglượngđángnể,mộtsựđammêcháybỏngvàlantỏa.Trongsốnhữngsinhviênmàtôiđãtừngbiếtqua,anhtachínhlàngườitôikhôngnghingờgìsẽtrởnênthànhcôngtộtbậc.Vậymàchínhanhtalàngườinghingờýtưởngcốgắngxâydựngmộtcáigìđóvĩđạivàtrườngtồn.

Tôicóthểđưarahaicâutrảlời.

Thứnhất,tôitinrằngxâydựngmộtđiềuvĩđạicũngkhôngkhókhănhơnxâydựngmộtđiềutốt.Cóthểvềmặtthốngkê,hiếmcó

trườnghợpđạtđượcsựvĩđại,nhưngđểđạtvĩđạiđạicũngkhôngđòihỏiphảihysinhnhiềuhơnsựtầmthường.Thậtra,nếucóthểlấytrườnghợpcáccôngtyđốitrọnglàmvídụ,thìđểđạtvĩđạicònđòihỏiíthysinh,ítcôngviệchơn.Điềukỳdiệuvàmạnhmẽvềcáckếtquảnghiêncứulàchúnggiúpđơngiảnhóacuộcsống,đồngthờigiatăngtínhhiệuquảcủachúngta.Chỉcầnyếutốrõràng-chobiết

Thậtvậy,quanđiểmcủaquyểnsáchnàykhôngphảilàchúngtaphải"cộngthêm"nhữngkếtquảnàyvàonhữnggìchúngtađanglàmvàtạothêmnhiềuáplựcnữa.Khôngphảithế.Điềuchínhyếulàpháthiệnrarằngnhữnggìchúngtađanglàmthậtsựchỉlàphungphínănglượngmàthôi.Nếuchúngtathiếtkếphầnlớnkhốilượngcôngviệccủachúngtatheonhữngnguyênlýnày,bỏquahoặcthôikhônglàmnhữnggìkhác,cuộcsốngchúngtasẽđơngiảnhơnvàkếtquảsẽđượctănglênđángkể.

Tôisẽminhhoađiềunàybằngmộtvídụkhôngliênquanđếnkinhdoanh,mộtcâuchuyệncuốicùngchoquyểnsách.Cáchuấnluyệnviênđộiđiềnkinhbăngđồngcủamộttrườngtrunghọctậphợplạiđểănmừngchiếnthắnggiảivôđịchcủabanghainămliêntiếp.Chươngtrìnhhuấnluyệnđãchuyểnđổitừnămnămvớikếtquảtốt(nằmtrong20độihàngđầucủabang)sangvĩđại(liêntụctranhchứcvôđịchbang,chocảhaiđộinamvànữ).

Mộthuấnluyệnviênnói:"Tôikhôngthểhiểunổi.Nhờđâuchúngtathànhcôngđếnthế?Chúngtakhônglàmviệccậtlựchơncácđộikhác.Vànhữnggìchúngtalàmthậtđơngiản.Vậytạisaochúngtathắng?"

ÔngnàyđangcóýnóiđếnKháiniệmconnhímcủachươngtrìnhhuấnluyện,đượccôđọngtrongcâunói:Chúngtachạynhanhnhấtvàophútcuối.Chúngtachạynhanhnhấtkhiđếnphútcuốibuổitập.Chúngtachạynhanhnhấtkhiđếnphútcuốicuộcđua.Vàchúngtachạynhanhnhấtđếnphútcuốimùagiải,thờiđiểmquantrọngnhất.Mọithứđượcthiếtkếxoayquanhýtưởngđơngiảnnày,vàđộingũhuấnluyệnviênbiếtcáchthựchiệnchiếnlượcnàytốthơnnhữngđộikháctrongcùngbang.Vídụ,họchomộthuấnluyệnviênđứngởcộtmốc2dặm(củacuộcđua3,1dặm)đểthuthậpthôngtinvềcácvậnđộngviênchạyngangqua.Nhưngkhôngnhưnhữngđộikhácchỉchú

trọngđếnthờigian(vậntốccủavậnđộngviên),độinàythuthậpthôngtinvềthứhạng(vịtríxếphạngcủacácvậnđộngviênchạyngangqua).Khiđó,cáchuấnluyệnviênkhôngtínhtoánxemcácvậnđộngviênchạynhanhđếmmứcnào,màlàbaonhiêuđốithủphảivượtquatínhtừcộtmốc2dặmđếnlúccuốichặngđua.Họdùngthôngtinnàyđểchođiểmcácvậnđộngviênsaumỗicuộcđua.(Điểmđượcquyđổithànhcácchuỗihạthìnhđầulâu,màbọntrẻdùngđểđeotayhayđeocổ,thểhiệncácđốithủđãbịchúngđánhbại).Bọntrẻbiếtcáchgiữnhịp,vàđuatrongtựtin:"Chúngtachạynhanhnhấtvàophútcuối",chúngsẽnghĩnhưvậysaumộtcuộcđuakhókhăn."Vìvậy,nếuchúngtacảmthấymệt,đốithủcủatacònmệthơnnhiều."

Mộtđiểmcũngkhôngkémquantrọnglàbiếtkhôngphísứcvàonhữngviệcgì.Vídụ,khivịhuấnluyệnviêntrưởngmớinhậnnhiệmvụtheochươngtrình,cônhậnthấymìnhphảichịutráchnhiệmthựchiệnnhững"chươngtrìnhvuinhộn"đểthúcđẩytinhthầnbọntrẻvàgiúpchúngcảmthấyhứngthú-tiệctùng,cácchuyếnđichơiđặcbiệt,dẫnchúngđimuasắmtạicáccửahiệuNike,haycácbàigiảngtruyềncảmhứng.Côngaylậptứcchấmdứttấtcảnhữnghoạtđộngngoàilề(vàtốnthờigian)này.Cônói:"Nghenày,chươngtrìnhnàyđãđượcthiếtkếdựatrênýtưởngrằngchạylàniềmvui,đualàniềmvui,tiếnbộlàniềmvui,vàchiếnthắnglàniềmvui.Nếubạncảmthấykhôngđammêvớinhữnggìdiễnraởđây,xinmởiđichỗkhác."Kếtquả:sốlượnghọcsinhthamgiachươngtrìnhđãtănggấpbalầntrongvòngnămnăm,từ30tănglên82.

Trướckhiđộinamđoạtchứcvôđịchtoànbanglầnđầutiêntronglịchsửngôitrường,côkhônghềchủtâmđặtramụctiêunàyhaycốgắng"độngviên"bọntrẻhướngđếnmụctiêunày.Thayvàođó,côđểbọntrẻtựtạođà,vàtựnhìnthấykhảnăngcủachínhmình-quatừngcuộcđua,quatừngtuầntậpluyện-rằngchúngcóthểvượtquađượcbấtcứaitrongbangnày.Rồi,mộtngàynọtronglúcđangtậpluyện,mộtemnamnóivớibạn"Tớnghĩbọnmìnhcóthểthắnggiảicủabang.""Ừ,tớcũngnghĩthế."Mọingườivẫntiếptụcchạy,nhưngxemnhưmụctiêucuốicùngđãlặnglẽngấmvàongười.Cáchuấnluyệnviênkhônghềnhắcđếnýtưởngvôđịchbangchođếnkhibọntrẻtựnhìnnhậnchúnglàmđược.

Điềunàytạoramộtnềnvănhóakỷluậtcaođộ,khicảbảythànhviêntrongđộicảmthấymìnhcótráchnhiệmphảithắnggiải-mộtlời

hứakhôngphảivớicáchuấnluyệnviên,màvớinhau.Mộtthànhviêntrongđộicòngọiđiệnchotấtcảcácbạntrongnhómvàođêmtrướcbuổithiđấutoànbang,đểchắcrằngcảbọnđingủsớm,cósứcchongàyhômsau.(Cáchuấnluyệnviênkhôngcònphảiđóngvaitròngườithiếtlậpkỷluật).Khinệngótgiàytrongnhữngmétcuốicùng,quamặtcácđốithủ("Chúngtachạynhanhvàophútcuối!"),mọithànhviênđềumệt,nhưngchúngbiếtrằngchúngsẽcảmthấyđaukhổthếnàonếuphảinhìnvàomắtcácbạntrongđộivớitưcáchlàngườichịutráchnhiệmchothấtbạicủađội.Khôngaitrongđộibỏcuộc,vàtoànđộichiếnthắngvớimộtkhoảngcáchkháxa.

Huấnluyệnviêntrưởngbắtđầuthiếtkếlạichươngtrìnhquanhýtưởng"conngườiđitrước".Mộttrongcáctrợlýhuấnluyệnviênlàmộtcựuvậnđộngviênnémtạnặngítnhất150ký(chắcchắnkhônggiốnghìnhảnhmộtvậnđộngviênđườngtrườnggọngàng),nhưnganhấyđúnglàngườicầntìm:Anhcónhữnggiátrịvàtínhcáchcầnthiếtđểxâydựngmộtđộingũvĩđại.Khichươngtrìnhbắtđầucótiếngtăm,họlạithuhútthêmđượcnhiềuvậnđộngviênvàhuấnluyệnviêngiỏi.Mọingườiaicũngmuốnđượclàmộtphầntrongchiếcbánhđàđangquaynày;họmuốnlàmộtphầntrongđộivôđịch;họmuốnthamgiavàomộtnềnvănhóahạngnhất.Khiđộiđiềnkinhbăngđồngđemvềthêmmộtchứcvôđịchnữa,thêmnhiềuhọcsinhđếnđăngký,sựchọnlựangàycàngnhiều,vàđộingàycàngchạynhanh,mangvềthêmnhiềuchứcvôđịch,vàlạithuhútthêmnhiềungườiđăngký,tạomộtđộikhácnhanhhơn,vàcứthếtiếptục,nhưmộthiệuứnglantỏacủachiếcbánhđà.

Phảichăngnhữnghuấnluyệnviênnàyphảichịucựcchịukhổnhiềuhơncácđộikhácđểthựchiệnchươngtrìnhnày?Họcólàmviệccậtlựchơntrước?Khônghề.Sựthậtlàcáctrợlýhuấnluyệnviênđềucómộtnghềchínhthứcbêncạnhviệchuấnluyện-kỹsư,kỹthuậtviênmáytính,giáoviên-vàhọthamgiagầnnhưkhôngcông,cốgắngtranhthủthờigianquýbáutrongmộtngàybậnrộnđểdựphầnvàoviệcxâydựngmộtchươngtrìnhvĩđại.Họtậptrungvàolàmđúngviệc,bỏquanhữngviệckháckhôngcầnthiết.Họgầnnhưthựchiệnđúngnhữnggìtôiđãviếtratrongquyểnsáchnày,trongtìnhhìnhthựctếcủahọ,vàkhôngmấtthờigianchonhữnggìkhôngphùhợp.Đơngiản,gọngàng,cụthể,vàtaonhã-vànhấtlàđầyniềmvui.

Câuchuyệnnàychotathấynhữngýtưởngnàythậtsựcótác

dụng.Khibạnápdụngchúngvàobấtcứtìnhhuốngnào,chúngđềugiúpchocuộcsốngvàcáctrảinghiệmcủabạntốthơn,đồngthờimanglạikếtquảcaohơn.Vàtrongquátrìnhsống,bạncóthểđanglàmđúngnhữnggìđểđưamìnhđếnvĩđại.Vìvậy,chotôihỏilại:Nếumọiviệckhôngkhónhọchơn(vớinhữngýtưởngnày),kếtquảtốthơn,vàquátrìnhlàmviệchứngthúhơn-vậy,tạisaobạnkhôngcốgắngđểđạtmứcvĩđại?

Phảinóichorõ,tôikhônghềchorằngquátrìnhđitừtốtđếnvĩđạilàchuyệndễ,vàkhôngphảimọitổchứcđềuthànhcông.Trênlýthuyết,khôngthểcóchuyệnmọingườiđềuđạtmứctrêntrungbình.Nhưngtôikhẳngđịnhrằngđốivớinhữngngườicốgắngđilêntừtốtđếnvĩđạisẽthấyrằngquátrìnhphấnđấucũngkhônghềquágiannanhaykiệtlựchơnnhữngngườichấpnhậnđểmọiviệctựnóbơiởmứctầmthường.Đúngvậy,đểđilêntừtốtđếnvĩđạicầncónănglượng,nhưngkhisứcđàbắtđầutíchlũy,nósẽtỏaranhiềunănglượnghơnlàlấyđi.Ngượclại,giữmãiởmứctầmthườnglàmộtquátrìnhgâynhàmchán,vàtiêuhaonhiềunănglượnghơn.

Ngoàiracònmộtcâutrảlờinữachocâuhỏitạisaophảivĩđại,mộtcâutrảlờiđúngvàonguyênnhânthúcđẩychúngtôithựchiệncuộcnghiêncứunày:quátrìnhtìmkiếmýnghĩa,haynóiđúnghơn,quátrìnhtìmkiếmnhữngcôngviệccóýnghĩa.

Tôiđãhỏicôhuấnluyệnviêntrưởngcủađộiđiềnkinhbăngđồngtạisaocôcảmthấycầnphảiđưađộiđếnvĩđại.Côấyngừnglạimộtchúttrướckhitrảlời:"Đâylàmộtcâuhỏihay."Ngừnglạilâuhơn."Nhưngthậtkhótrảlời."Lạingậpngừng."Tôinghĩ...đólàvìtôiquantâmđếnnhữnggìmìnhđanglàm.Tôitinvàoviệcchạybộvàảnhhưởngcủanólênđờisốngbọntrẻ.Tôimuốnchúngcónhữngtrảinghiệmtuyệtvời,đượclàmộtphầncủamộtcáigìđóhạngnhất."

Đâylàmộtgútthắtrấtthúvị:CôhuấnluyệnviêntrưởngđãhoàntấtMBAtạimộttrườngkinhdoanhhàngđầu,vàtốtnghiệphạngưuvềkinhtế,đãtừngđoạtgiảiluậnvăntốtnghiệpđạihọcxuấtsắcnhấttạimộttrongnhữngtrườngđạihọcdanhgiá.Tuynhiên,cônhậnthấynhữnggìcácbạnhọcđanglàm-ngânhàngđầutưtạiWallStreet,khởinghiệpcôngtytrênInternet,tưvấnquảntrị,làmviệcchoIBM,vànhữngviệctươngtự-khôngcóýnghĩađốivớibảnthân.Côcảmthấymìnhkhôngquantâmđếnnhữngcôngviệcnàyđủđếnmứcđểmuốnbiếnnóthànhvĩđại.Đốivớicô,nhữngcôngviệcnhưvậy

khôngcómộtmụcđíchýnghĩa.Vìvậycôquyếtđịnhđitìmmộtcôngviệcýnghĩa-mộtcôngviệcmàcôđammêkhiếnchocâuhỏi"Tạisaophảivĩđại"trởnênkhôngcầnthiết.Nếubạnlàmmộtviệcgìmàbạnthựcsựđammê,vàbạntinvàomụcđíchcaocảcủanó,lúcđóbạnsẽthấymìnhthậtkhómàtưởngtượngtạisaolạikhônglàmchonótrởnênvĩđại.Đólàđiềuhiểnnhiên.

TôiđãthửcốgắngtưởngtượngcácnhàlãnhđạoCấpđộ5củanhữngcôngtymàchúngtôiđãnghiêncứusẽtrảlờinhưthếnàođốivớicâuhỏi:"Tạisaophảivĩđại?"Dĩnhiên,đasốsẽnóirằng:"Chúngtôichưavĩđại-chúngtôicòncóthểđixahơn."Nhưngnếubịépbuộcphảitrảlời"Tạisaophảicốgắngđạtvĩđại?"tôitinrằnghọsẽtrảlờiítnhiềugiốngnhưcôhuấnluyệnviênởtrên.Họđanglàmmộtviệchọthậtsựquantâm,thậtsựđammê.GiốngnhưBillHewlett,cóthểhọquantâmđếnviệcthànhlậpmộtcôngtymànhữnggiátrịvàthànhcôngcủanóảnhhưởngtolớnđếncáchquảnlýcủacáccôngtykháctrênthếgiới.HaynhưKenIverson,họcóthểcảmthấycầnphảiđẩylùihệthốngcấpbậctheogiaicấpđãlàmgiảmnănglựccủacảgiaicấpcôngnhânvàlãnhđạo.HaynhưDarwinSmithtạiKimberly-Clark,họcóthểcảmnhậnđượcmụcđíchcaocảtrongchínhquátrìnhtìmkiếmsựtuyệthảo,từướcvọngmongmuốnbiếnmọithứthànhtốtnhấtcóthể.HaycóthểnhưLyleEveringhamtạiKrogerhayCorkWalgreentạiWalgreens,họmongmuốnđượclớnlêntrongcôngviệcvàyêuthíchnó.Bạnkhôngcầnphảicómộtlýdothậtvĩđạiđểyêuthíchnhữnggìmìnhđanglàmvàquantâmthậtsựđếncôngviệccủamình(mặcdùcóthểbạnđãcó).Tấtcảnhữnggìcầnthiếtlàbạnphảiyêuthíchvàquantâmđếnnó.

Vìvậycâuhỏi"Tạisaophảivĩđại"thậtsựlàmộtcâuhỏivôlý.Nếubạnđangthựchiệnmộtcôngviệcbạnyêuthíchvàquantâmthậtsự,bấtkểvìlýdogì,thìcâuhỏinàykhôngcầnphảiđượctrảlời.Câuhỏikhôngphảilàtạisao,màlànhưthếnào.

Thậtvậy,câuhỏithậtsựkhôngphảilà"Tạisaophảivĩđại?"màlà"Côngviệcnàosẽgiúpbạncảmthấythôithúcphảitạorasựvĩđại?"Nếubạnphảihỏicâuhỏi"Tạisaochúngtaphảicốgắngtạonênsựvĩđại?Phảichăngthànhcôngkhôngchưađủ?"thìcóthểbạnđanglàmkhôngđúngngànhmìnhthích.

Cóthểquátrìnhtìmkiếmđểđượcxâydựngmộtđiềugìđóvĩđạikhôngxảyratrogcôngviệc.Nhưnghãytìmkiếmởmộtlĩnhvựckhác.

Nếukhôngphảitrongcôngty,cóthểtrongviệcgiúpnhàthờtrởthànhvĩđại.Nếucũngkhôngphảiởđây,cóthểlàmộttổchứcphilợinhuận,tổchứcvìcộngđồng,haymộtlớphọctìnhthươngmàbạndạy.Hãythamgiavàomộtđiềugìđómàbạnthậtsựquantâmđếnmứcbạnmuốnnóphảiđạtđếnmứcvĩđạicaonhấtcóthể,khôngphảivìbạnmongmuốnnhậnđượcgìtừđó,màđơngiảnvìđiềunàylàcóthể.

Khibạnlàmđượcđiềunày,bạnsẽtựhoànthiện,mộtcáchtựnhiên,trởthànhmộtnhàlãnhđạoCấpđộ5.Ngaytừđầuquyểnsách,chúngtađãlolắngthếnàođểtrởthànhmộtnhàlãnhđạoCấpđộ5,vàchúngtôiđãđềnghịbạnhãythựchànhnhữngkhámphágiớithiệutrongquyểnsách.Nhưngphảitrongđiềukiệnnàothìbạnmớicóđượcsựthôithúcvàkỷluậtđểthựchànhmộtcáchđầyđủcáckhámpháigiớithiệuởđây?Cóthểchínhlàlúcbạnthậtsựquantâmvềnhữngcôngviệcmìnhđanglàm,vàkhinhữngtráchnhiệmcủabạntrùnglặpvớibavòngtròncủabảnthân.

Khitấtcảnhữngmảnhghépnàykhítlạivớinhau,khôngchỉcôngviệccủabạnđạtmứcvĩđại,màchínhcuộcsốngcủabạncũngthế.Bởivì,cuốicùng,bạnkhôngthểcómộtcuộcsốngvĩđạitrừphibạncómộtcuộcsốngđầyýnghĩa.Vàbạnkhôngthểcómộtcuộcsốngýnghĩanếukhôngcómộtcôngviệcýnghĩa.Cóthểlúcđó,bạnsẽđạtsựthanhthảnhiếmcókhibiếtrằngmìnhđãthamgiacốnghiếnbằngmộtđiềutuyệtvời.Thậtra,bạncòncóthểnhậnđượcsựhàilòngsâusắc:biếtrằngthờigianngắnngủibạncómặttrênthếgiớinàyđãđượcsửdụngxứngđáng,vàcuộcsốngmìnhcógiátrị.

Hỏi:Cóphảibanđầuanhđãxácđịnhnhiềuhơnmườimộtcôngtycókhảnănglàcôngtynhảyvọt,vànếuđúng,thìnhữngcôngtynàođãkhôngđượcđưavàocuộcnghiêncứunày?

MườimộtcôngtynhảyvọtlàtoànbộcáctrườnghợptríchtừtrongdanhsáchFortune500đãthỏamãncácđiềukiệnđặtrachocuộcnghiêncứu;mườimộtcôngtynàykhôngphảilàđạidiệnchomộttậphợpnàokhác.Việcchúngtôichọnnghiêncứutấtcảnhữngcôngtythỏađiềukiệngiúpchúngtôitựtinhơnvàonhữngkếtluậncủamình.Chúngtôikhôngphảilolắngrằngcómộttậphợpnhững

côngtykháctrongdanhsáchFortune500cũngđilêntừtốtđếnvĩđại,tuylàkhôngtheocáctiêuchuẩncủachúngtôi,theonhữngphươngphápkhác.

Hỏi:Tạisaochỉcómườimộtcôngtyđượcchọn?

Cóbanguyênnhânchính.Thứnhất,chúngtôiđưaramộttiêuchuẩnrấtkhắtkhe(đạtmứccaohơnthịtrườngbalầntrongvòng15nămqua)đểđánhgiákếtquảvĩđại.Thứhai,thờigiantrườngtồnlà15nămrấtkhóđạtđược.Nhiềucôngtychothấyhọtăngtrưởngmạnhtrongvòng5hay10nămnhờvàomộtsảnphẩmđượcưachuộnghaymộtnhàlãnhđạocóuylực,nhưngrấtítcôngtycóthểgiữđượcđến15năm.Thứba,chúngtôitìmkiếmmộtmẫuhìnhrấtcụthể:kếtquảvĩđạivàbềnvữngđếnsaumộtgiaiđoạnkếtquảtrungbình(hoặctệhại).Côngtyvĩđạikhôngkhótìm,nhưngcôngtynhảyvọtthìhiếmthấyhơnrấtnhiều.Khibạnkếthợptấtcảnhữngyếutốnàylại,bạnsẽkhôngngạcnhiênkhithấychúngtôichỉđưarađượcmườimộtvídụ.

Tuynhiên,tôicũngmuốnnóithêmlàbạnkhôngnênnhụtchívì“chỉcómườimột”vídụ.Chúngtôiphảiđềratiêuchuẩnvàchúngtôiđãchọnmộttiêuchuẩnrấtkhắtkhe.Nếuchúngtôihạthấpmứcsàomộtchút–vídụnhưchỉcần2,5lầnthịtrườnghaychỉcần10nămliêntụcđạtkếtquảvĩđại–thìsẽcórấtnhiềucôngtykhácđủđiềukiện.Saukhihoànthànhcuộcnghiêncứu,tôitinrằngsẽcónhiềutổchứchoàntấtđượccuộchànhtrìnhtừtốtđếnvĩđạinếuhọápdụngnhữngbàihọcđưaratrongquyểnsáchnày.Vấnđềởđâykhôngphảilàlàmsaovượtquađượcnhữngconsốvôhồn;vấnđềlàmọingườiđangphíphạmthờigianvànguồnlựcvàonhữngvấnđềkhôngđúnghướng.

Hỏi:Làmthếnàođảmbảođượcđộsaisố,khichỉcómườimộtcôngtyđượcchọnlàmvídụvàtoànbộcuộcnghiêncứuchỉcó28côngty(kểcảnhữngcôngtyđốitrọng)?

Chúngtôiđãmờihaigiáosưhàngđầuđểgiúpgiảiquyếtvấnđềnày,mộtlànhàthốngkêhọcvàmộtvềtoánhọcứngdụng.NhàthốngkêhọcJeffreyT.LuftigtạiĐạihọcColoradođãnghiêncứutìnhthếcủachúngtôivàkếtluậnrằngchúngtôikhônggặprắcrốivềmặtthốngkê,vìrằngkháiniệm“độsaisốchophép”chỉápdụngkhinhữngvídụnghiêncứulàđạidiệncủamộttậphợplớnhơn.Ông

nói:“Nghenày,cácanhkhôngchọnmẫucáccôngty.CácanhđãchọnlựacóchủđíchvàđịnhrađượcmườimộtcôngtytrongdanhsáchFortune500thỏacácđiềukiệncủamình.Khianhđặtmườimộtcôngtynàysosánhvớimườibảycôngtyđốitrọng,khảnăngcáckếtluậncácanhđưaradotìnhcờlàhoàntoànbằngkhông.”KhichúngtôithỉnhcầugiáosưWilliamP.BriggsvềtoánhọcứngdụngtạiĐạihọcColoradoxemxétphươngphápnghiêncứu,ôngđãđưaracâuhỏisau:“Khảnăngtìnhcờtìmđượcmộtnhómmườimộtcôngty,tấtcảtrongsốnàyđềuthểhiệnnhữngđặctrưngcácanhđãtìmratrongkhicáccôngtysosánhtrựctiếpkhongcólàbaonhiêu?Ôngkếtluậnrằngkhảnănglàthấphơn1:17triệu.Gầnnhưkhôngthểnàochúngtôitìmđượcmộtcáchtìnhcờmườimộtsựkiệnvôtìnhthểhiệnmẫuhìnhmàchúngtôiđangtìmkiếm.Từđóchúngtôicóthểtựtinkếtluậnrằngnhữngđặctínhmàchúngtôitìmracóliênquanchặtchẽđếnquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại.

Hỏi:Tạisaoônglạichỉgiớihạntrongnhữngcôngtycổphần?

Côngtycổphầncóhailợithếgiúpchocuộcnghiêncứu:địnhnghĩavềkếtquảcủahọđãđượcmọingườicôngnhận(từđóchúngtôidễdàngchọnramộtnhóm)vànhữngthôngtinvềhọcũngdễdàngtìmthấy.Nhữngcôngtytưnhâncungcấprấtítthôngtin,điềunàyđặcbiệtkhókhănkhiphảisosánh.Điểmhaycủacáccôngtycổphầnlàchúngtôikhôngcầnsựđồngýcủahọđểlấythôngtin.Chodùhọcómuốnhaykhông,thìmộtlượnglớnthôngtinvềhọđãthuộcvềcôngchúng.

Hỏi:TạisaoôngchỉgiớihạntrongcáccôngtycủaMỹ?

Chúngtôikếtluậnrằngviệclựachọnchặtchẽsẽtốthơnlàtheođuổimộtdanhsáchcôngtytoàncầu.ViệcthiếuvắngthôngtinvềlợinhuậncổphiếutươngđồngđốivớinhữngcôngtybênngoàinướcMỹsẽgâykhókhănchoquátrìnhchọnlựamộtcáchnhấtquán.Phươngphápnghiêncứusosánhgiúploạibỏnhữngyếutốgâynhiễutừmôitrường(tươngtựvềmặtcôngty,ngànhnghề,kíchcỡ,độtuổi…)vàgiúpchúngtôitintưởngvàobảnchấtcănbảncủanhữngkếtluậncủamìnhhơnlàcótrongtaymộtdanhsáchnghiêncứuquárộng.Tuyvậy,tôitinlàkếtquảnghiêncứucủachúngtôicũngsẽhữudụngởnhữngnơikhác.Mộtsốlớncáccôngtyđượcnghiêncứulàcôngtytoàncầuvàhọcùngápdụngchungmộtkháiniệmbấtcứnơinàohọhoạtđộng.Ngoàira,tôitinrằnghầuhếtnhữnggìchúngtôi

kếtluận–vídụnhưkhảnănglãnhđạoCấpđộ5haybánhđà–sẽkhóthuyếtphụcđốivớingườiMỹhơnlàcácdântộckhác.

Hỏi:Tạisaokhôngcócôngtycôngnghệcaonàotrongdanhsáchđượcnghiêncứu?

Hầuhếtcáccôngtyvềcôngnghệkhôngđượcđưavàodanhsáchvìhọchưađủđộtuổiđểchothấymôhìnhtừtốtđếnvĩđại.Chúngtôiyêucầucôngtyítnhấtphảihoạtđộngđược30năm(15nămkếtquảtốtvà15nămkếtquảvĩđại).Trongsốnhữngcôngtyvềcôngnghệcótuổiđờihơn30năm,khôngcócôngtynàođápứngđượcmôhìnhnhảyvọtmàchúngtôiđềra.VídụnhưIntel,họkhôngcóđược15nămkếtquảtốt;Inteltừthuởkhaisinhđãlàmộtcôngtyvĩđại.Nếucuộcnghiêncứunàyđượclặplạitrong10hay20nămnữa,tôitinchắclàsẽcócôngtycôngnghệcaođượcđưavàodanhsáchnghiêncứu.

Hỏi:TừTốtđếnVĩđạisẽgiúpđượcgìchonhữngcôngtyvốnđãvĩđại?

TôiđềnghịhọđọccảhaiquyểnTừTốtđếnVĩđạivàXâydựngđểtrườngtồnđểgiúphọhiểuthêmvìsaohọvĩđại,từđótiếptụcthựchiệnđúnghướng.RobertBurgelman,mộttrongnhữnggiáosưtôiyêuthíchtạitrườngKinhdoanhvàtrongcuộcsống,nếukhôngkểđếnviệcthấtbạingaytừđầu,chínhlàthànhcôngmàkhônghiểurõngaytừđầutạisaobạnlạithànhcông.”

Hỏi:Ôngsẽgiảithíchnhưthếnàovềnhữngkhókhănmàcáccôngtynhảyvọtđanggặpphải?

Mọicôngty,dùchocóvĩđạiđếnđâu,cũngphảitrảiquanhữnggiaiđoạnkhókhăn.Khôngcómộtcôngtyvĩđạivàtrườngtồnnàocómộtquákhưhoànhảo,khôngmộtvếtnhơ.Tấtcảhọđềucólúclênlúcxuống.Yếutốđángchúýởđâykhôngphảilàviệchọcóhaykhôngcókhókhănmàlàkhảnăngcủahọvựcdậyvàcàngmạnhmẽhơn.

Ngoàira,nếumộtcôngtykhôngápdụngnhữngkếtluậnđưaraởđây,họsẽtụtlùi.Khôngcómộtbiếnsốđộclậpnàogiúpcôngtytrởnênvĩđại;sựkếthợpcủanhữngmảnhghépcùnghợpsứcmộtcáchnhấtquánvàliêntụctheothờigiangiúptạonênsựvĩđại.Chúngta

cóhaitrườnghợphiệntạiđểminhhọachođiềunày.

MộttrườnghợpđánglưuýlàGillette,mộtcôngtyđãcó18nămkếtquảtuyệtvời–vượtlêngấpchínlầnthịtrườngchungtừ1980đến1998–nhưnglạivấpngãtrongnăm1999.ChúngtôitinrằngnguyênnhânchínhcủagiaiđoạnkhókhănnàylàGillettecầnphảicókỷluậthơnnữatrongviệcgiữgiớihạnkinhdoanhtrongbavòngtròncủaKháiniệmconnhím.MộtđiềuđánglongạilàđãcónhữngýkiếntừphíacácnhàphântíchchorằngGillettecầnphảithuêmộtTổnggiámđốcvàođểtạosựthayđổi.NếuGillettecóthểchứngminhmìnhlàmộttrườnghợpcôngtyvĩđạivàtrườngtồnsẽsútgiảmđángkể.

MộttrườnghợpđanggặpkhókhănkháclàNicor,tronggiaiđoạncựcthịnhvàonăm1994đãđạtgấp14lầnthịtrường,vàsauđótụtgiảmđángkểkhihọphảitrảiquanhữngsónggiólãnhđạosaukhiKenIversonvềhưu.NgườiđượcIversonchọnđểkếnhiệmchỉtrụlạiđượcmộtthờigianngắn,trướckhibịlậtđổbởicácâmmưutrongphònghọp.MộttrongnhữngngườithamgiathiếtkếvụlậtđổnàyđãphátbiểutrêntờCharlotteNewsandObserver(1999)rằngIversonđãkhôngcònlàmộtnhàlãnhđạoCấpđộ5khiôngvềgiàvàcónhững

biểuhiệncủaCấpđộ4làchỉchútrọngvàobảnthân.Ôngchobiết:“Trongthờihoàngkimcủamình,Kenlàmộtngườivĩđại,nhưngôngmuốnlôicôngtytheomìnhxuốngmồ.”Iversonthìlạiđưaramộtthựctrạngkhác,chorằngvấnđềchínhlàdobanlãnhđạohiệntạimuốnNucorđadạnghóakhỏiKháiniệmconnhím.TờNewsandObservernhậnxét:“Iversonchỉlắcđầu,chorằngchínhnhờkhôngđadạnghóamàNucortrởthànhmộtcôngtysảnxuấtthéptậptrungngaytừđầu.”Chodùtìnhhìnhthựcsựcólàgìđinữa–mấtkháiniệmlãnhđạoCấpđộ5haylàtáchkhỏiKháiniệmconnhím,haycảhai–thìliệuNucorcócònlàcôngtyvĩđạitrongtươnglaikhông,hiệnnayrấtkhónói.

Dẫusao,cũngphảicôngnhậnrằngđasốcáccôngtynhảyvọtvẫnđanghoạtđộngmạnhmẽtạithờiđiểmquyểnsáchnàyrađời.Bảytrongsốmườimộtcôngtyđếnnayđãcóhơn20nămkếtquảphithườngkểtừthờiđiểmchuyểnđổi,vàconsốtrungbìnhchotấtcảcáccôngtytrongnhómnàylà24nămkếtquảxuấtsắc–mộtkỷlụcđángghinhận.

Hỏi:TạisaoôngthừanhậnPhilipMorrislàmộtcôngtyvĩđạitrongkhihọbánthuốclá?

CólẽkhôngcócôngtynàokhiếnnhiềungườighétnhưPhilipMorris.Ngaycảkhimộtcôngtythuốcláđượccôngnhậnlàvĩđạithậtsự(vànhiềungườichắcchắnsẽphảnđốingay),thìvẫncónghingờrằngliệumộtcôngtythuốclácótrườngtồn,trướcthựctrạngngàycàngcónhiềuvụkiệnvàbịxãhộicấmđoán.Trớtruethay,PhilipMorrislàcôngtycóquátrìnhhoạtđộnghiệuquảvượtbậcdàinhấttínhtừthờiđiểmnhảyvọt–34năm–vàlàcôngtyduynhấtđượcđưavàodanhsáchtrongcảhaicuộcnghiêncứu(TừTốtđếnVĩđạivàXâydựngđểtrườngtồn).Kếtquảnàykhôngphảilàvìhoạtđộngtrongmộtngànhcôngnghiệpcótỉsuấtlợinhuậncaonhờbánsảnphẩmchongườitiêudùngbịnghiện.PhilipMorrisđãvượtquatấtcảnhữngcôngtythuốclákhác,ngaycảcôngtysosánhtrựctiếplàR.J.Reynolds.NhưngđểPhilipMorrisvẫncómộttươnglaikhảdĩđòihỏiphảiđốidiệntrựctiếpvớisựthậtphũphàngvềmốiquanhệgiữaxãhộivàthuốclácũngnhưquanniệmxãhộivềngànhthuốclà.Phầnlớnmọingườitrongxãhộitinrằngmọithànhviêntrongngànhthuốcláđềuđóngvaitrònhưnhauđểthốngnhấtlừađảo.Mọingười,đặcbiệtlàngườiMỹ,cóthểthathứrấtnhiềutộilỗi,nhưngkhôngbaogiờquênhaythathứchonhữngngườilừadốihọ,chodùđiều

nàylàcôngbằnghaykhông.

Nếukhôngkểđếntháiđộriêngcủamỗingườivềngànhcôngnghiệpthuốclá(ngaychínhtrongnhómnghiêncứucũngcónhiềuýkiếnkhácnhauvàphátsinhnhiềucuộctranhluậnnảylửa),thìviệcđưaPhilipMorrisvàocảhaicuộcnghiêncứurấtcóích.Tôinhậnrarằngvấnđềliênquanchặtchẽđếnhiệusuấtkhôngphảilànộidunggiátrịcôngty,màchínhlàniềmtinvàonhữnggiátrịnàymớiquantrọng.Đâylàmộttrongnhữngkếtluậnmàtôicảmthấyrấtkhótiếpnhận,nhưngdữliệulạihoàntoànthểhiệnđiềunày.(XemthêmchươngbatrongquyểnXâydựngđểtrườngtồn).

Hỏi:LiệucókhảnăngmộtcôngtycóKháiniệmconnhímvàmộtdanhmụckinhdoanhđadạng?

Cuộcnghiêncứucủachúngtôiđãchỉrarằngnhữngcôngtyhaytậpđoànkinhdoanhquáđadạnghiếmkhitạorađượckếtquảtuyệtvờivàbềnvững.MộtngoạilệrõrànglàGE,nhưngchúngtôicóthểgiảithíchtrườnghợpnàyvìhọcómộtKháiniệmconnhímkhácthườngvàtàitìnhcóthểthốngnhấtcácdoanhnghiệpcủahọ.ĐiềugìGEcóthểlàmtốtnhấtsovớibấtcứcôngtynàotrênthếgiới?Pháttriểncácgiámđốcđiềuhànhthượnghạng.Theochúngtôi,đâychínhlàKháiniệmconnhímcủaGE.VậythìmẫusốkinhtếcủaGElàgì?Lợinhuậntrênmỗinhàlãnhđạotàinăng.Hãythửnghĩtheohướngnày:Bạncóhaicơhộikinhdoanh,cảhaiđềucóthểmanglạiXtriệuđôlalợinhuận.Nhưnggiảsửmộtcơhộiđòhỏibạnphảidùngđếntàinănglãnhđạogấpbalầncơhộikiađểđạtcùngmộtsốlợinhuận.CơhộinàoíttiêutốntàinănglãnhđạonhấtsẽphùhợpvớiKháiniệmconnhím,cơhộicònlạithìkhông.Cuốicùng,điềugìkhiếnGEtựhàonhất?Cómộtđộingũlãnhđạogiỏinhấttrênthếgiới.Đâymớichínhlàniềmđammêthậtsựcủahọ-hơncảbóngđèn,độngcơmáybay,haychươngtrìnhtruyềnhình.KháiniệmconnhímcủaGE,hìnhthànhmộtcáchhợplý,chophépcáccôngtythànhviênhoạtđộngtrongcácngànhkinhdoanhđadạngnhưngvẫngiữđượcmứcđộtậptrungvàođiểmgiaonhaucủabavòngtròn.

Hỏi:VaitròcủaHộiđồngquảntrịlàgìtrongquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại?

Thứnhất,HộiđồngquảntrịđóngvaitròquantrọngtrongveiecjchọnngườilãnhđạoCấpđộ5.SựbùngnổtìnhtrạngHộiđồngquản

trịbịthuyếtphụcbởinhữngvịTổnggiámđốcuylực,nhấtlànhữngngườithuộcdạng“ngôisaonhạcrock”,làmộttrongnhữngxuhướngđánglongạiđốivớisựbềnvữnglâudàicủadoanhnghiệp.HộiđồngquảntrịcầnphảihiểurõvềcáctínhcáchcủanhàlãnhđạoCấpđộ5vàđưanhữngnhàlãnhđạonàyvàovịtrítráchnhiệm.Thứhai,Hộiđồngquảntrịcầnphảiphânbiệtgiữagiátrịcổphiếuvàgiácổphiếu.Hộiđồngquảntrịkhôngcótráchnhiệmvớiđasốnhữngngườiđangnắmgiữcổphiếucôngtytạimộtthờiđiểm,đólànhữngngườimuabáncổphiếutheothời;họnêntậptrungsứclựcvàoviệcxâydựngcôngtyvĩđạiđểtạonêngiátrịcổphiếuchonhữngcổđôngthậtsự.Quảnlýcổphiếuvớitầmnhìnngắnhạndướinămhaymườinămtạorasựlẫnlộngiữagiávàgiátrịvàthểhiệnsựthiếutráchnhiệmvớicổđông.ĐểcócáinhìntốiưuvềvaitròcủaHộiđồngquảntrịtrongviệcđưacôngtytừtốtđếnvĩđại,tôikhuyênbạnnênđọcquyểnResistingHostileTakeoverscủaRitaRicardo-Campbell(NXBPraeger,1997).BàRicardo-CampbelllàmộtthànhviênHộiđồngquảntrịcủaGillettevàothờiđiểmColmanMocklerlàmTổnggiámđốc;quyểnsáchkểlạichitiếtmộtHộiđồngquảntrịcótráchnhiệmđãđấutranhnhưthếnàovớivấnđềphứctạpvàkhókhăngiữagiávàgiátrị.

Hỏi:LiệunhữngcôngtycôngnghệmớithànhlậpđanglêntrongmộtthếgiớithayđổicóthểthuêmộtnhàlãnhđạoCấpđộ5?

Câutrảlờicủatôilàhaichữ:JohnMorgridge.ÔngMorgridgelàmộtTổnggiámđốcchuyểnđổiđãđưamộtcôngtynhỏđanggặpkhókhăntạiBayAreathànhmộttrongnhữngcôngtyvềcôngnghệvĩđạinhấttrongthậpniênqua.Trongkhibánhđàđangquay,ngườiđànôngkhiêmtốnvàgầnnhưvôdanhnàyđãbướcvàosaucánhgà,nhườngcôngtylạichomộtthếhệlãnhđạokhác.TôikhôngnghĩlàbạnđãtừngnghenóiđếnJohnMorgridge,nhưngtôichắcbạnđãnghenóiđếncôngtynày.ĐólàcôngtyCiscoSystems.

Hỏi:Làmsaoôngthựchiệnđượckỷluậtvề“conngườiđitrước”khithịtrườngkhanhiếmngườitài?

Đầutiên,ởnhữngvịtrícấpcaotrongcôngty,bạnphảigiữkỷluậtkhôngtuyểnchođếnkhitìmđượcngườiphùhợp.Mộtbướcgâyhạinhiềunhấttrongsuốtquátrìnhtừtốtđếnvĩđạilàđặtsaingườivàocácvịtríchủchốt.Thứhai,hãynghĩrộngvềkháiniệm"ngườiphùhợp"vàtậptrungnhiềuhơnvàocácyếutốtínhcáchhơnlàkiếnthứcchuyênmôn.Conngườicóthểhọchỏikỹnăngvàthuthậpkiến

thức,nhưnghọkhôngthểhọcđượcnhữngyếutốtínhcáchcănbảngiúphọtrởnênphùhợpchotổchức.Thứba,vàđiềunàyrấtquantrọng-hãytranhthủgiaiđoạnkinhtếkhókhănđểtuyểnnhữngngườituyệtvời,ngaycảkhibạnchưacómộtcôngviệccụthểchohọtrongđầu.Mộtnămtrướckhitôiviếtranhữngđiềunày,hầunhưaicũngthanphiềnlàkhôngthểthuhútnhântàitừcáccôngtycôngnghệđanglênvàcáccôngtyvềInternet.Giờđâybongbóngđãvỡ,vàhàngchụcngànnhântàiđãbịmấtviệc.CácnhàlãnhđạoCấpđộ5sẽthấyđâylàmộtcơhộituyệtvờinhấttronghaithậpniênqua-khôngphảilàmộtcơhộikinhdoanh,màlàmộtcơhộiconngười.Họsẽtậndụnggiaiđoạnnàyvàtuyểnthậtnhiềunhântàiđếnmứccóthểrồisauđómớinghĩrasẽlàmgìvớinhữngnhântàinày.

Hỏi:Làmthếnàoôngápdụngkỷluật"chỉnhữngngườiphùhợptrênchuyếnxevàđưangườikhôngphùhợpxuốngxe"khicónhữngtrườnghợprấtkhóđưangườikhôngphùhợpxuốngxe-vídụnhưtrongcáctổchứcgiáodụchaycơquancôngquyền?

Cùngmộtýtưởngsẽđượcápdụng,nhưngthờigianthànhcôngsẽlâuhơn.Khoaymộttrườngnổitiếngđãtrảiquagiaiđoạnchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạitronghaithậpniên1960,1970.Vịgiámđốckhoađãthayđổitoànbộđộingũgiảngviên,vàmấtgầnhaithậpkỷ.Ôngkhôngthểđuổiviệcnhữnggiáosưthâmniên,nhưngôngcóthểtuyểnngườiphùhợpmỗikhicóvịtrítrống,dầndầntạoramộtmôitrườngkhiếnnhữngngườikhôngphùhợpthấyrấtkhóchịuvàphảivềhưuhoặcchuyểnđinơikhác.Ngoàira,bạncũngcóthểápdụngcơchếHộiđồngđểphụcvụviệcnày.(Xemchương5).Đặtnhữngngườiphùhợpvàonhữngchiếcghếhộiđồng,vàchỉviệcbỏquanhữngngườikhác.Đúnglàbạnvẫnphảimangtheonhữngngườikhôngphùhợp,nhưngbạnđãhạnchếhọvàonhữngchiếcghếsautrênchuyếnxebằngcáchkhôngđểhọthamgiavàoHộiđồng.

Hỏi:Tôilàmộtdoanhnhântrẻđangđiềuhànhmộtcôngtynhỏ,nhữngýtưởngnàysẽápdụngvàotrườnghợpcủatôinhưthếnào?

Mộtcáchtrựctiếp,Xemchương9,tôiđãthảoluậnvềviệcápdụngcácýtưởngnhảyvọttrongbốicảnhcôngtynhỏvàmớithànhlập.

Hỏi:TôikhôngphảilàTổnggiámđốc.Tôicóthểlàmgìvớinhữngkếtluậnnày?

Nhiềuthứlắm.Câutrảlờitốtnhấttôicóthểđưaralàhãyđọclạitoànbộcâuchuyệnởcuốichương9vềmộthuấnluyệnviênđộichạybăngđồngởtrườngtrunghọc.

Hỏi:Tôinênbắtđầutừđâuvànhưthếnào?

Trướchết,hãylàmquenvớinhữngkếtluận.Hãynhớlàkhôngcómộtkếtluậnđộclậpnàotạonênđượcmộttổchứcvĩđại;bạncầnphảiápdụngtấtcảcáckếtluậnmộtcáchnhấtquán.Sauđóbạnbắtđầutheothứtựtrongmôhình,từ"conngườiđitrước"vàpháttriểndầnquacácphầnchínhkhác.Đồngthời,hãyliêntụctựpháttriểnmìnhđểđạtkhảnănglãnhđạoCấpđộ5.Trongquyểnsáchnàytôiđãtrìnhbàytheothứtựđúngvớinhữnggìchúngtôiquansátđượcởcáccôngty;cấutrúcquyểnsáchchínhlàthểhiệncácbướcđi.Tôichúcbạnmaymắntrênchuyếnhànhtrìnhtừtốtđếnvĩđại.

PHỤLỤC1.A.:QUÁTRÌNHTUYỂNCHỌNCÔNGTYNHẢYVỌT

ThànhviênPeterVanGenderencủanhómnghiêncứuđóngvaitròrấtquantrọngtrongviệcđềracáctiêuchuẩntuyểnchọnvànhữngphântíchtàichínhcầnthiếtđểcóthểápdụngcáctiêuchuẩnvàchọnlọccáccôngtynhảyvọt.

Tiêuchuẩntuyểnchọncôngtynhảyvọt1.Côngtychothấymộtmôhìnhbaogồmmộtgiaiđoạnkếtquả

tốt,chấmdứtbằngmộtđiểmchuyểnđổi,vàsauđóchuyểnsanggiaiđoạnkếtquảvĩđại.Chúngtôiđịnhnghĩakếtquảtốtlàlợinhuậncổphiếutíchlũykhôngcaohơn1.25lầnsovớithịtrườngchungtrongkhoảngthờigian15nămtrướcthờiđiểmchuyểnđổiphảicaogấpítnhất3lầnsovớithờigian15nămtrướcthờiđiểmchuyểnđổi.

2.Môhìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạiphảilàcủariêngcôngty,khôngphảilàđặctrưngcủatoànbộngành.Nóicáchkhác,côngtyphảithểhiệnmôhìnhchuyểnđổitrongtươngquanvớithịtrườngvàcảngànhmàhọđangkinhdoanh.

3.Vàothờiđiểmchuyểnđổi,côngtyphảilàmộttổchứcđãcóbềdàyhoạtđộng,khôngphảilàcôngtymớithànhlập.Điềunàyđượcđịnhnghĩalàphảicóítnhất25nămhoạtđộngtrướcthờiđiểmchuyểnđổi.Ngoàira,côngtyphảiđượccổphầnhóavàthôngtinvềlợinhuậncổphiếuphảiđượccôngbốítnhất10nămtrướcthờiđiểmchuyểnđổi.

4.Thờiđiểmchuyểnđổiphảidiễnratrước1985đểchúngtôicóđủdữliệuđánhgiátínhbềnvữngcủaviệcchuyểnđổi.Nhữngcuộcchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạidiễnrasauthờiđiểm1985cóthểthậtsựlànhữngcuộcchuyểnđổivĩđại;tuynhiên,chúngtôisẽkhôngcóđủdữliệuđểtínhtoántỉlệcủalợinhuậncổphiếutíchlũycủahọsovớithịtrườngchung.

5.Khônglệthuộcvàothờiđiểmchuyểnđổi,côngtyvẫnphảigiữ

vữngvịtrímộtcôngtyđộclập,đanghoạtđộng,cóđónggóplớntạithờiđiểmtuyểnchọnvàodanhsáchnghiêncứu.Đểthỏađiềukiệnnày,côngtyphảicómặttrongdanhsáchFortune500năm1995đượccôngbốvàonăm1996.

6.Cuốicùng,tạithờiđiểmtuyểnchọn,côngtyphảithểhiệnmộtxuhướngđilên.ĐốivớinhữngcôngtymàT+15kếtthúctrướcnăm1996,đồthịlợinhuậncổphiếutíchlũysovớithịtrườngtínhtừthờiđiểmchuyểnđổiđếnnăm1996phảibằnghoặccaohơntỉlệ3.15đểthỏađiềukiện1chogiaiđoạnT+15.

Quátrìnhtuyểnchọntốtđếnvĩđại.Chúngtôiápdụngmộtquytrìnhsànglọcvớinhữngtiêuchuẩn

ngàycàngkhắtkhehơnđểtuyểnchọncáccôngty.Quytrìnhsànglọccó4cấpphântích:

Cấp1:Từthếgiớikinhdoanhđến1,435côngty

ChúngtôichọnbắtđầuquátrìnhtuyểnchọnvớimộtdanhsáchnhữngcôngtyxuấthiệntrongbảngxếphạngFortunenhữngcôngty

cổphầnlớnnhấtnướcMỹ,tínhtừ1965,khibảngdanhsáchnàymớitrìnhlàng.Danhsáchbanđầucủachúngtôibaogồmtấtcảnhữngcôngtynàoxuấthiệntrongnăm1965,1975,1985,1995.Tổngcộngcó1.435côngty.NhiềungườibiếtđếnbảngxếphạngcủaFortunenhưlàFortune500,mặcdùsốlượngcôngtyliệtkêtrongđâycókhilênđếnhàngngànvìthỉnhthoảngFortunecũngthayđổisốlượngvàcấutrúcbảngdanhsách.Vớivaitròtạonềnchocuộcnghiêncứu,bảngxếphạngcáccôngtycóbềdàyhoạtđộngtínhđếnthờiđiểmchuyểnđổi.Thứhai,tấtcảnhữngcôngtytrongdanhsáchnàyđềulàcôngtycổphần,điềunàychophépchúngtôisửdụngdữliệulợinhuậncổphiếutíchlũylàmnềntảngchoviệcphânloạivàphântích.Nhữngcôngtytưnhânkhôngcầnphảithỏacáctiêuchuẩnvềkếtoánvàcungcấpthôngtin,vìvậykhôngthểsosánhnganghàngvàtrựctiếpvềkếtquảhoạtđộng.ViệcchỉgiớihạntrongsốnhữngcôngtycómặttrongdanhsáchFortune500cómộtđiểmbấtlợikhárõ:CuộcnghiêncứucủachúngtôibịgiớihạntrongsốnhữngcôngtytrênđấtMỹmàthôi.Tuynhiên,chúngtôinhậnthấymộtquytrìnhtuyểnchọnnghiêncứukhác–đượchỗtrợbởiviệccáccôngtycổphầncủaMỹphảicùngtuânthủmộtnguyêntắckếtoán–hoàntoànvượtxanhữngưuthếmàmộtdanhsáchdữliệuquốctếmanglại.

Cấp2:Từ1.435côngtycòn126côngtyBướctiếptheolàsửdụngdữliệutừTrungtâmNghiêncứuGiá

chứngkhoántạiĐạihọcChicago(CRSP)đểtuyểnchọnlầncuốicáccôngtynhảyvọt.Tuynhiên,chúngtôicầnmộtphươngphápđểgiảmthiểusốlượngcôngtyđếnmộtmứcchấpnhậnđược.ChúngtôisửdụngdữliệutỉlệlợinhuậncổphiếuđượcFortunecôngbốđểcắtgiảmdanhsáchứngviên.Fortuneđãtínhtoántỉlệlợinhuậntrongvòng10nămchomỗicôngtycótêntrongdanhsáchtínhtừ1965.Vớidữliệunày,chúngtôiđãcắtgiảmtừ1.435côngtyxuốngcòn126.Chúngtôituyểnchọnnhữngcôngtycótỉlệlợinhuậnkhácaosovớimứctrungbìnhtrongnhữngkhoảngthờigian1985-1996.1975-1995,và1965-1995.Chúngtôicũngtìmkiếmnhữngcôngtythểhiệnmộtmôhìnhlợinhuậncaohơntrungbìnhđếnsaumộtgiaiđoạnlợinhuậnbằnghoặcthấphơntrungbình.Cụthểhơn,126côngtyđượctuyểnchọnđãphảivượtquaítnhất1bàikiểmtratrongsố4bàisau:

Bàikiểmtra1:Lợinhuậnhàngnămtíchlũytrongkhoảngthờigian1985-1995vượtquálợinhuậngộphàngnămtrungbìnhcủacác

côngtytrongdanhsáchCôngnghiệpvàDịchvụFortunetrongcùngthờigianlà30%(nghĩalà,tổnglợinhuậnvượtvượtquálợinhuậntrungbình1.3lần),vàcôngtythểhiệnmứchiệusuấtbằnghoặcdướitrungbìnhtronghaithậpniêntrướcđó(1965-1985).

Bàikiểmtra2:Lợinhuậnhàngnămtíchlũytrongkhoảngthờigian1975-1995vượtquálợinhuậngộphàngnămtrungbìnhcủacáccôngtytrongdanhsáchCôngnghiệpvàDịchvụFortunetrongcùngthờigianlà30%(nghĩalà,tổnglợinhuậnvượtvượtquálợinhuậntrungbình1.3lần),vàcôngtythểhiệnmứchiệusuấtbằnghoặcdướitrongbìnhtrongmộtthậpniêntrướcđó(1965-1975).

Bàikiểmtra3:Lợinhuậnhàngnămtíchlũytrongkhoảngthờigian1965-1995vượtquálợinhuậngộphàngnămtrungbìnhcủacáccôngtytrongdanhsáchCôngnghiệpvàDịchvụFortunetrongcùngthờigianlà30%(nghĩalà,tổnglợinhuậnvượtvượtquálợinhuậntrungbình1.3lần).DanhsáchcủaFortunekhôngthểhiệnlợinhuậntrongvòng10nămtrước1965,dođóchúngtôiquyếtđịnhgiữlạitoànbộnhữngcôngtycóhiệusuấthoạtđộngcaotrongsuốtbathậpniênởdanhsáchbanđầunày.

Bàikiểmtra4:Nhữngcôngtythànhlậpsau1970vàcótổnglợinhuậntronggiaiđoạn1985-1995và1975-1995vượtquálợinhuậntrungbìnhcủacáccôngtytrongdanhsáchCôngnghiệpvàdịchvụFortunetrongcùngthờigianlà30%(nghĩalà,tổnglợinhuậnvượtvượtquálợinhuậntrungbình1.3lần)nhưngkhôngthỏađiềukiệntrêndoFortunekhôngthểhiệnthôngtintrongnhữngthậpniêntrướcđó.ĐiềunàychophépchúngtôixemxétcẩnthậnbấtcứcôngtynàohoạtđộnghiệuquảtrongnhữngthậpniênsaunhưngkhôngxuấthiệntrongcácdanhsáchtrướcđócủaFortune.Giớihạn1970cũngchophépchúngtôixácđịnhvàloạibỏbấtcứcôngtynàocólịchsửquángắnkhôngthểlàmộtcôngtychuyểnđổihợplý.

Cấp3:Từ126côngtycòn19côngtyDựavàodữliệucủaTrungtâmNghiêncứuGiáchứngkhoántại

ĐạihọcChicago(CRSP),chúngtôiphântíchlợinhuậncổphiếutíchlũycủatừngứngviênsovớithịtrườngchung,đểtìmmôhìnhtừtốtđếnvĩđại.Bấtcứcôngtynàothỏamộttrongcáctiêuchíloạibỏsẽbịloạikhỏidanhsách.

Tiêuchíloạibỏcấp3Bấtcứcôngtynàothỏamộttrongnhữngtiêuchíloạibỏsauđều

bịloạicả

Cácthuậtngữdùngtrongtiêuchíloạibỏcấp3

NămT:Lànămchúngtôixácđịnhthờiđiểmkếtquảhoạtđộngbắtđầuxuhướngđilên–nămchuyểnđổi,dựatrênlúclợinhuậncổphiếuthậtsựchothấymộtbướcchuyểnđổitheohướngđilên.

GiaiđoạnX:KhoảngthờigiankếtquảtốtcóthểnhìnthấyđượcsovớithịtrườngngaytrướcthờiđiểmT.

GiaiđoạnY:KhoảngthờigianvượtbậcsovớithịtrườngchungngaysaunămT.

Tiêuchí1:CôngtythểhiệnmộtxuhướngđilênsovớithịtrườngtrongsuốtthờigiandữliệuCRSP–khôngcógiaiđoạnX.

Tiêuchí2:Côngtythểhiệnmộtquátrìnhtiếntriểntừngangbằngvàdầndầnvượtlênsovớithịtrường.Khôngcómộtsựchuyểnđổirõràngsanggiaiđoạnkếtquảphithường.

Tiêuchí3:Côngtythểhiệnmộtbướcchuyểnđổi,nhưnggiaiđoạnXngắnhơn10năm.Nóicáchkhác,dữliệuhoạtđộngtrướcthờiđiểmchuyểnđổikhôngđủdàiđểxácđịnhđâylàm6ọtbướcchuyểnđổicănbản.Trongmộtsốtrườnghợp,cóthểcôngtycónhiềunămhoạtđộnghơngiaiđoạnXtrướcnămT,nhưngdocổphiếuchỉmớiđượcgiaodịchtrênNASDAQ,NYSE,hayAMEXtronggiaiđoạnXmàthôi;vìvậydữliệukhôngcóđủđểtínhtoánchogiaiđoạnX.

Tiêuchí4:Côngtythểhiệnmộtbướcchuyểnđổitừkếtquảtồitệsangkếtquảtrungbìnhsovớithịtrường.Nóicáchkhác,chúngtôicũngloạibỏnhữngtrườnghợpxoaychuyểntìnhthếkiểucổđiển,nghĩalàcôngtythoátrakhỏixuhướngđixuốngvàcóquỹđạosongsongvớithịtrườngchung.

Tiêuchí5:Côngtythểhiệnbướcchuyểnđổi,nhưngsaunăm1985.Nhữngtrườnghợpchuyểnđổisaunăm1985cóthểlànhững

trườnghợpđủtiêuchuẩn.Tuynhiên,đếnthờiđiểmchúngtôikếtthúccuộcnghiêncứu,chúngtôikhôngthểxácđịnhliệutỉlệlợinhuậncổphiếutíchlũycủahọtrong15nămsovớithịtrườngcóđápứngtiêuchuẩn3:1haykhông.

Tiêuchí6:Côngtythểhiệnbướcchuyểnđổisanggiaiđoạnkếtquảtăngcao,nhưngsựtăngtrưởngnàykhôngbềnvững.Saugiaiđoạntăngcaodần,họquaylạimứctrungbìnhhaysụtgiảmsovớithịtrườngvàothờiđiểmchúngtôithựchiệncuộctuyểnchọn.

Tiêuchí7:Côngtythểhiệnmộtmôhìnhlợinhuậnquábấpbênh–vớinhữngđườnglênxuốngbiênđộcao–vàkhôngthểhiệnrõgiaiđoạnX,giaiđoạnY,haynămT.

Tiêuchí8:DữliệuCRSPkhôngthểhiệntrướcnăm1975,dođókhôngthểxácđịnhđượcgiaiđoạnX.

Tiêuchí9:Côngtythểhiệnmộtmôhìnhchuyểnđổi,nhưngđồithờitrướcgiaiđoạnX,côngtycũngđãcómộtgiaiđoạnhiệusuấtphithường,chứngtỏrằngđâylàmộtcôngtyvĩđạitạmthờigặpkhókhăn,chứkhôngphảilàmộtcôngtytốthaytầmthườngđilênvĩđại.MộtvídụkinhđiểnlàWaltDisney.

Tiêuchí10:Côngtybịmualại,hoặcsátnhập,hoặckhôngđượcxemlàmộtcôngtyđộclậpvàothờiđiểmthựchiệnbướcphântíchcấp3.

Tiêuchí11:Côngtythểhiệnbướcchuyểnđổivừaphải,vàkhôngđạtđượcmứcgấp3lầnthịtrường.

KẾTQUẢPHÂNTÍCHCẤP3

Côngtycònlạisaucấp2 Kếtquảsaucấp3

1.AFLAC,Inc. Loại,tiêuchí3

2.AMP,Inc. Loại,tiêuchí6

3.AbbottLab Chấpnhậnquacấp4

4.Albertson’s,Inc. Loại,tiêuchí1

5.AlcoStandard,Corp. Loại,tiêuchí3

6.AlleghenyTeledyne,Inc. Loại,tiêuchí6

7.ALLTELCorp. Loại,tiêuchí2

8.AmericanExpressCo. Loại,tiêuchí6,7

9.AmericanStoresCo. Loại,tiêuchí6

10.Anheuse-BuschCompanies,Inc. Loại,tiêuchí2

11.AppliedMaterials,Inc. Loại,tiêuchí5

12.ArcherDanielsMidlandCo. Loại,tiêuchí6

13.AutomaticDataProcessing Loại,tiêuchí1

14.BANCONECorp. Loại,tiêuchí6

15.BankofNewYork,Inc. Loại,tiêuchí2

16.BarnettBanks Loại,tiêuchí3,6

17.BerkshireHathaway,Inc. Loại,tiêuchí1

18.BoeingCo. Loại,tiêuchí1

19.Browning-FerrisIndustries Loại,tiêuchí3

20.CampbellSoupCo. Loại,tiêuchí2

21.CardinalHealth Loại,tiêuchí8

22.Chrysler Loại,tiêuchí6

23.CircuitCityStores,Inc. Chấpnhậnquacấp4

24.Coca-colaCo. Chấpnhậnquacấp4

25.Colgate-PalmoliveCo. Loại,tiêuchí11

26.Comerica,Inc. Loại,tiêuchí3

27.ComputerAssociates Loại,tiêuchí8

28.ComputerSciencesCorp. Loại,tiêuchí6,7

29.ConAgra,Inc. Loại,tiêuchí3

30.Conseco Loại,tiêuchí8

31.CPCInternational(saunàylàBestfoods) Chấpnhậnquacấp4

32.CSX Loại,tiêuchí8

33.DeanFoodsCo. Loại,tiêuchí7

34.Dillard’s Loại,tiêuchí6

35.DoverCorp. Loại,tiêuchí3,6

36.DuPont Loại,tiêuchí11

37.EngelhardCorp. Loại,tiêuchí2

38.FMCCorp. Loại,tiêuchí7

39.FederalNationalMortgateAssn. Chấpnhậnquacấp4

40.firstInterstateBancorp Loại,tiêuchí2

41.FirstUnionCorp. Loại,tiêuchí3,6

42.FleetFinancialGroup,Inc. Loại,tiêuchí6

43.FleetwoodEnterprise,Inc. Loại,tiêuchí7

44.FosterWheelerCorp. Loại,tiêuchí6

45.GPU,Inc. Loại,tiêuchí2

46.TheGap,Inc. Loại,tiêuchí8

47.GEICO Loại,tiêuchí10

48.GeneralDynamicsCorp. Loại,tiêuchí7

49.GeneralElectricCo. Loại,tiêuchí5,11

50.GeneralMills,Inc. Chấpnhậnquacấp4

51.GeneralReCorp. Loại,tiêuchí2

52.GiantFoods,Inc. Loại,tiêuchí6

53.GelletteCo. Chấpnhậnquacấp4

54.GoldenWestFinancialCorp. Loại,tiêuchí3

55.Hasbro,Inc. Loại,tiêuchí6

56.Heinz,J.J.Co. Chấpnhậnquacấp4

57.HershleyFoodsCorp. Chấpnhậnquacấp4

58.Hewlett-PackardCo. Loại,tiêuchí7

59.Humana,Inc. Loại,tiêuchí3,6

60.IllinoisToolWorks,Inc. Loại,tiêuchí2

61.IntelCorp. Loại,tiêuchí1

62.Johnson&Johnson Loại,tiêuchí6,7

63.JohnsonControls,Inc. Loại,tiêuchí6

64.KelloggCo. Chấpnhậnquacấp4

65.KellyServices,Inc. Loại,tiêuchí3,6

66.KeyCorp Loại,tiêuchí3

67.Kimberly-ClarkCorp. Chấpnhậnquacấp4

68.KrogerCo. Chấpnhậnquacấp4

69.EliLillyandCo. Loại,tiêuchí2

70.LoewsCorp. Loại,tiêuchí3,6

71.LoralCorp. Loại,tiêuchí7

72.Lowe’sCompanies,Inc. Loại,tiêuchí2

73.MCICommunicationsCorp. Loại,tiêuchí7

74.Mapco,Inc. Loại,tiêuchí3,6

75.MascoCorp. Loại,tiêuchí3.6

76.Mattel Loại,tiêuchí3.6

77.McDonald’sCorp. Loại,tiêuchí7

78.Melville Loại,tiêuchí10

79.Merck&Co.,Inc. Loại,tiêuchí1

80.MobilCorp. Loại,tiêuchí2

81.MonsantoCo. Loại,tiêuchí4,5

82.Motorola,Inc. Loại,tiêuchí1

83.NewellCo. Loại,tiêuchí3,6

84.Nike,Inc. Loại,tiêuchí1,7

85.NorwestCorp. Loại,tiêuchí5

86.NucorCorp. Chấpnhậnquacấp4

87.OlsenCorp. Loại,tiêuchí1,7

88.Owens-Corning Loại,tiêuchí2

89.PACCAR,Inc. Loại,tiêuchí2

90.PacifiCareHealthSystems Loại,tiêuchí8

91.Pepsico,Inc. Chấpnhậnquacấp4

92.Pfizer,Inc. Loại,tiêuchí1

93.PhelpsDodgeCorp. Loại,tiêuchí2

94.PhilipMorrisCompanies,Inc. Chấpnhậnquacấp4

95.PitneyBowers,Inc. Chấpnhậnquacấp4

96.Procter&GambleCo. Loại,tiêuchí2,5

97.ProgressiveCo. Loại,tiêuchí1,3

98.RaytheonCo. Loại,tiêuchí6

99.Reebok Loại,tiêuchí8

100.RepublicNewYork Loại,tiêuchí3,6

101.RockwellInternationalCorp. Loại,tiêuchí3,6

102.SCISystems,Inc. Loại,tiêuchí7

103.SAFECOCorp. Loại,tiêuchí2

104.SaraLeeCorp. Chấpnhậnquacấp4

105.Schering-PloughCorp. Loại,tiêuchí7

106.ServiceMasterCo. Loại,tiêuchí7

107.ShawIndustries,Inc. Loại,tiêuchí3,6

108.SonocoProductsCo. Loại,tiêuchí3,6

109.SouthwestAirlinesCo. Loại,tiêuchí1

110.StateStreetBostonCorp. Loại,tiêuchí3

111.SunTrustBanks Loại,tiêuchí8

112.SYSCOCorp. Loại,tiêuchí3,6

113.TandyCorp. Loại,tiêuchí3

114.Tele-Communications,Inc. Loại,tiêuchí3,6

115.TurnerBroadcasting Loại,tiêuchí8

116.TycoInternations,Ltd. Loại,tiêuchí2,6

117.TysonGoods,Inc. Loại,tiêuchí1,3

118.UnionCarbideCorp. Loại,tiêuchí6

119.U.S.Bancorp Loại,tiêuchí2

120.VFCorp. Loại,tiêuchí6

121.Wal-MarkStores,Inc. Loại,tiêuchí1

122.WalgreensCo. Chấpnhậnquacấp4

123.WaltDisney Loại,tiêuchí9

124.Warner-LambertCo. Loại,tiêuchí6,7

125.WellsFargo&co. Chấpnhậnquacấp4

126.Winn-DixieStores,Inc. Loại,tiêuchí7

Cấp4:Từ19côngtycònlại11côngtynhảyvọtChúngtôimuốntìmkiếmnhữngcôngtythựchiệnviệcchuyển

đổi,chứkhôngphảilàngànhchuyểnđổi;nếuchỉđơngiảnlàrơivàođúngngành,đúngthờiđiểmthìchưađủđiềukiệnchocuộcnghiêncứunày.Đểtáchrờibướcchuyểnđổicủangànhkhỏibướcchuyển

đổicủacôngty,chúngtôiquyếtđịnhlặplạiquátrìnhphântíchCRSPcho19côngtyđãđượcchọn,nhưnglầnnàylàsosánhvớichỉsốtổnghợpngànhthayvìchỉsốchứngkhoánthịtrườngchung.Nhữngcôngtynàothểhiệnbướcchuyểnđổitrongtươngquanvớingànhsẽđượctuyểnchọnvàodanhsáchcuốicùng.

Đốivớimỗicôngtytrongsố19côngty,chúngtôixemlạichỉsốtổnghợpngànhS&Pvàtạonênmộtdanhsáchcáccôngtyvàothờiđiểmchuyểnđổi(trongvòng5năm).SauđóchúngtôixemxétdữliệuvềlợinhuậncổphiếuCRSPcủatấtcảcáccôngtytrongdanhsáchtổnghợpngày.Nếumộtcôngtykinhdoanhtrongnhiềungànhkhácnhau,chúngtôisẽxemxétriêngbiệthaingànhchính.Sauđóchúngtôitínhrađượcchỉsốlợinhuậncổphiếutíchlũychongànhvàđặtcôngtychuyểnđổivàotrongđồthịnày.Điềunàychophépchúngtôixácđịnhvàloạibỏkhỏicuộcnghiêncứunhữngcôngtykhôngthểhiệnđượcmôhìnhchuyểnđổitươngquanvớingành.

Saugiaiđoạnphântíchngành,chúngtôiđãloạibỏ8côngty.SaraLee,Heinz,Hershley,Kellogg,CPC,vàGeneralMillsthểhiệnmộtbướcchuyểnđổiđilênrấtcaosovớithịtrườngchungtrongnăm1980,nhưngkhôngcôngtynàotrongsốnàythểhiệnbướcchuyểnđổisovớingànhcôngnghiệpthựcphẩm.Coca-colavàPepsicothểhiệnbướcchuyểnđổiđilênngoạnmụcsovớithịtrườngchungvào1960và1980,nhưngcảhaikhôngthểhiệnbướcchuyểnđổisovớingànhcôngnghiệpgiảikhát.Vìvậy,chúngtôicótrongtay11côngtyđãvượtqua4bướcphântích.(Ghichú:tạithờiđiểmtuyểnchọnbanđầuchocuộcnghiêncứu,bacôngtykhôngthỏađiềukiệndữliệu15năm–CircuitCity,FannieMae,WellsFargo.ChúngtôitiếptụctheodõidữliệuchođếnkhihọđạtđủT+15năm,đểbảođảmhọthỏađiềukiện“caohơnthịtrường3lầntrongvòng15năm”.Cảbađềuđạt,vàvẫnđượcgiữtrongdanhsách).

PHỤLỤC1.B:TUYỂNCHỌNCÔNGTYSOSÁNHTRỰCTIẾPQuytrìnhtuyểnchọncôngtysosánhtrựctiếp

Mụcđíchcủaviệcphântíchcáccôngtysosánhtrựctiếplànhằmtạoramột“thínghiệmcóchủđíchvềmặtlịchsửgầnvớithựctếnhất”.Ýtưởngkháđơngiản:Bằngcáchtìmranhữngcôngtycócùngthâmniên,cùngcóchungnhữngcơhội,chungngànhkinhdoanh,chungmộtquátrìnhthànhcôngnhưcáccôngtynhảyvọtvàothờiđiểmchuyểnđổi,chúngtôicóthểphântíchsosánhtrựctiếpđểtìmranhữngbiếnsốkhácbiệtthúcđẩyquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại.Mụctiêucủachúngtôilàtìmranhữngcôngtyđánglẽđãcóthểđạtđượcnhữnggìtươngtựnhưcôngtynhảyvọt,nhưngcuốicùnglạikhông,rồitừđóchúngtôiđặtcâuhỏi:“Điểmkhácbiệtlàgì?”Chúngtôicũngthựchiệnmộtquytrìnhtuyểnchọncóhệthốngvàchođiểmtấtcảcáccôngtysosánhtươngứngvớimỗicôngtynhảyvọt.Quytrìnhnàycó6tiêuchuẩnsau:

Tươngtựvềkinhdoanh:Tạithờiđiểmchuyểnđổi,côngtysosánhcócùngsảnphẩmhaydịchvụnhưcôngtynhảyvọt.

Tươngtựvềtầmcỡ.Tạithờiđiểmchuyểnđổi,côngtysosánhcócùngtầmcỡnhưcôngtynhảyvọt.Chúngtôiápdụngnhấtquánmộtmatrậnđiểmdựatrêntỉlệdoanhthucủacôngtysosánhvàcôngtynhảyvọtvàothờiđiểmchuyểnđổi.

Tươngtựvềthâmniên:Côngtysosánhcũnghoạtđộngtrongcùngkhoảngthờigianvớicôngtynhảyvọt.Chúngtôicũngápdụngnhấtquánmộtsốmatrậnđiểmdựatrêntỉlệthâmniêngiữacôngtysosánhvàcôngtynhảyvọt.

Tươngtựvềgiátrịcổphiếu:Lợinhuậncổphiếutíchlũysovớithịtrườngchungcủacôngtysosánhgầnnhưtươngtựvớicôngtynhảyvọttínhđếnthờiđiểmchuyểnđổi.Tạithờiđiểmnày,đồthịcủa2côngtybắtđầutáchra,vớicôngtynhảyvọtvượtlênsovớicôngtysosánhtừđây.

ThànhcônghơnTạithờiđiểmchuyểnđổi,côngtysosánhphải

đượcđánhgiálàthànhcônghơncôngtynhảyvọt–lớnhơnvàcólợinhuậncaohơn,cóvịthếvữngchắchơntrênthịtrường,vàcódanhtiếnghơn.Đâylàmộtbàitrắcnghiệmkhókhăn,vớilợithếkhôngnghiêngvềchocáccôngtynhảyvọt.

Giátrịbềngoài:Điềunàybaogồm2yếutố:(1)Côngtysosánhphảitươngtựvềngànhkinhdoanhvàothờiđiểmđượcchọnvàocuộcnghiêncứu,và(2)côngtysosánhphảikémhơncôngtynhảyvọtvềmặtthànhcôngtạithờiđiểmđượcchọnvàocuộcnghiêncứu.

Nhưvậyhaitiêuchuẩnthànhcônghơnvàgiátrịbềngoàigắnliềnvớinhau:Thànhcônghơnbảođảmrằngcôngtysosánhmạnhhơncôngtynhảyvọttạithờiđiểmchuyểnđổi,nhưnglạiyếuhơncôngtynhảyvọttạithờiđiểmđượcchọnlàmmốcsosánh.

Chúngtôichođiểmcáccôngtysosánhdựatrênmỗiyếutốtrêntheothangđiểm4:

4=Côngtysosánhthểhiệnhoàntoànđúngnhưtiêuchuẩn–khôngcóvấnđềgì.

3=Côngtysosánhthểhiệnđúngnhưtiêuchuẩn–cómộtsốvấnđềtuykhôngđángkểnhưngcũngđủđểngănnókhôngđượcđiểm4.

2=Côngtysosánhthểhiệnkhôngđúngnhưtiêuchuẩn–cónhữngvấnđềkhálớn.

1=Côngtysosánhhoàntoànkhôngthểhiệnnhưtiêuchuẩn.

Bảngsauđâyliệtkêtấtcảcáccôngtysosánhtươngứngvớimỗicôngtynhảyvọtvàđiểmtrungbìnhcủahọdựatrênsáutiêuchuẩn.Côngtyđượcchọnlàcôngtysosánhtrựctiếplàcôngtycósốđiểmcaonhất.

Upjohn 4.00

Richardson-Merrill 3.25

G.D.Searle&Co. 3.00

SterlingDrugs 2.83

Schering-Plough 2.70

Bristol-Meyers 2.67

USX 2.92

NationalSteelCorporation 2.60

FloridaSteel 2.50

NorthwesternStellandWireCo. 2.40

TheInterlakeCorporation 2.00

AlleghenyTeledyne 1.83

RepublicStellCorporation 1.75

LykesCorporation 1.60

Wheeling 1.50

Inlandđượcđiểmcaohơntrongtiêuchuẩnvềthâmniên.Bethlehemđượcđiểmcaohơntrongtiêuchuẩnthànhcônghơnvàgiátrịbềngoài;vìvậychúngtôichọnBethlehemkhicảhaicótổngđiểmbằngnhau.

PhilipMorris

R.J.ReynoldsTobacco 3.50

AmericanTobaco 3.40

LiggettGroup,Inc. 3.25

LorillardIndustries 3.20

PitneyBowes

Addressograph-Multigraph 3.42

Burroughs(nowUnisys) 2.83

Smith-Corona 2.58

Xerox 2.33

NCR 2.25

IBM 2.00

CotrolData 1.33

Eckerd 3.42

RevcoD.S.,Inc. 2.67

RiteAidCorporation 2.17

WellsFargo

BankofAmerica 3.33

FirstChicago 3.17

NationsBank 3.17

Mellon 3.00

ContinentalIllinois 3.00

BankofBoston 2.83

FirstInterstate 2.25

Norwest 2.17

FirstPennsylvania 2.00

Interfirst 1.75

PHỤLỤC1.C

CÁCCÔNGTYNGẮNNGÀY

Côngtyngắnngày

Sốnămđạtkếtquảcao

Tỉlệlợinhuậncổphiếutíchlũysovớithịtrườngtrong10nămtiếptheo*

Tỉlệlợinhuậncổphiếutíchlũysovớithịtrườngtrong10nămtiếptheo**

Burroughs 10.08 13.76 0.21

Chrysler 5.67 10.54 0.69

Harris 6.42 6.63 0.16

Hasbro 6.33 35.00 0.63

Rubbermaid 10.83 6.97 0.31(i)

Teledyne 9.42 17.95 0.22

Sốtrungvị***

7.92 12.15 0.26

Trungbình 8.125 15.14 0.37

TBcáccôngtynhảyvọttrongcùnggiaiđoạn

4.91(ii) 2.02(iii)

(*)Đâylàsốnămtínhtừthờiđiểmchuyểnđổiđilênđếnlúcđạtđỉnh,tứclàlúccáccôngtyngắnngàybắtđầutụtgiảmsovớithịtrường.

(**)Khitỉlệnàydưới1.0,điềunàycónghĩalàgiátrịbịgiảmsovớithịtrường.Vídụ,nếutỉlệlà0.02,thìvớimỗiđôbanđầutưvàocôngtynày,bạnlỗmất80%sovớinhữnggìbạnthuđượcnếubạnđemđồngđônàyđầutưvàothịtrườngchungtrongcùngkhoảngthờigian.

(***)Sốtrungvịlàtrịsốlượngbiếncủađơnvịđứngởvịtrígiữatrongdãysố.

(i)DữliệucủaRubbermaidchỉcó7.17nămsaukhiđạtđỉnh,docôngtybịmualại.

(ii)Sốnàyđượctínhnhưsau:Đốivớimỗicôngtynhảyvọt,tínhtỉlệlợinhuậncổphiếutíchlũysovớithịtrườngtừthờiđiểmchuyểnđổiđếnlúcđạt8.125năm(8.125làchukỳtăngtrườngtrungbìnhcủacáccôngtyngắnngày),sauđótínhgiátrịtrungbìnhcủacáccôngtyngắnngày),sauđótínhgiátrịtrungbìnhcủacả11côngtynhảyvọttạithờiđiểmT+8.125.(Đầutư1đồngvàothịtrườngvàvàocôngtytạithờiđiểmchuyểnđổivàthulạivàothờiđiểmT+8.125).

(iii)Đốivớimỗicôngtynhảyvọt,tínhtỉlệlợinhuậncổphiếutíchlũysovớithịtrườngtrongkhoảngthờigiantừT+8.125đếnT+18.125,vàlấysốtrungbìnhchocả11côngtytạithờiđiểmT+18.125.(Đầutư1đồngvàothịtrườngvàvàocôngtytạithờiđiểmT+8.125vàthulạivàothờiđiểmT+18.125).NếudữliệuvềcôngtykếtthúctrướcT+18.125,chúngtôidùngconsốcuốicùnglàmsốtrungbình.ĐốivớiWellsFargo,chúngtôidùngconsốcuốicùngtrướckhisátnhậpvớiNorwestvàonăm1998(30-10-1998).

Sơđồsauthểhiệnmôhìnhkinhđiểncủacáccôngtyngắnngày

PHỤLỤC1.D:TỔNGQUANVỀCÁCBƯỚCNGHIÊNCỨU

Mộtkhi28côngtyđãđượctuyểnchọn(11côngtynhảyvọt,11côngtysosánhtrựctiếp,6côngtyngắnngày),cácbướcphântíchsauđãđượcnhómnghiêncứuthựchiện.

Đốivớimỗicôngty,mộtthànhviêntrongnhómsẽđitìmvàthuthậptấtcảcácbàibáohaytàiliệuđãđượcxuấtbảnvềcôngtynày,baogồm:

1.Tấtcảcácbàibáolớnviếtvềcôngtytrongsuốtquátrìnhhoạtđộngcủanó,từcácnguồnđadạngnhưForbes,Fortune,BusinessWeek,WallstreetJournal,Nation’sBusiness,NewYorkTimes,USNews,NewRepublic,HarvardBusinessReview,Economistvàmộtsốbàibáochọnlọctừcácnguồnkháctrongngànhkinhdoanhhaytheochủđề.

2.Cáctàiliệuthuthậptrựctiếptừcôngty,đặcbiệtlàcácquyểnsách,bàibáo,bàiphátbiểucủacácnhàđiềuhành,cácấnphẩmlưuhànhnộibộ,báocáohoạtđộnghàngnăm,vànhữngtàiliệukhác.

3.Nhữngquyểnsáchviếtvềngànhkinhdoanh,vềcôngty,hayvềnhàlãnhđạocủacôngtyđượcxuấtbảnbởichínhcôngtyhaycủamộtnhàquansátbênngoài.

4.Cáctìnhhuốngkinhdoanhhaybảnphântíchngànhđượcthảoluậntrongchươngtrìnhhọc.

5.CáctàiliệuthamkhảotrongngànhnhưTừđiểnTiểuSửcácnhàlãnhđạodoanhnghiệpMỹ,Từđiểnthếgiớivềlịchsửhoạtđộngcôngty,CẩmnangcáccôngtycủaHoover,SựpháttriểncácngànhkinhdoanhtrênnướcMỹ,vàcácnguồntươngtự.

6.Cácbáocáothườngniên,cácbảnbáocáolãnhđạo,báocáocủacácnhàphântích,haybấtcứtàiliệunàoliênquanđếncôngty,đặcbiệtlàtronggiaiđoạnchuyểnđổi.Sauđóđốivớimỗicôngty,cácnhànghiêncứusẽmãhóatấtcảcácthôngtinthànhmột“tàiliệumã”,đượcsắpxếptheocácdanhmụcsau,vàđượcbắtđầutừlúccôngtythànhlậpđếnngàynay:

Danhmụcmãhóa1:Quátrìnhthànhlập:nhữngmụcthuộcvề“phầncứng”nhưcấutrúctổchứcdoanhnghiệp,cácchínhsáchvàđườnglối,cáchệthống,cơchếkhenthưởng,cơcấusởhữu.

Danhmụcmãhóa2:Cácyếutốxãhội:nhữngmụcthuộcvề“phầnmềm”nhưthóiquenvănhóadoanhnghiệp,cácchínhsáchvềconngười,cácquytắc,lễnghi,huyềnthoạihaynhữngcâuchuyệntruyềnmiệng,sựtươngtácgiữacácnhóm,phongcáchquảnlý,vànhữngđềmụcliênquan.

Danhmụcmãhóa3:Chiếnlượckinhdoanh,quytrìnhchiếnlược:nhữngyếutốcănbảncủachiếnlượcdoanhnghiệp,quytrìnhhìnhthànhchiếnlược,baogồmnhữngvụsátnhậpvàmuacáccôngtykháccóquymôlớn.

Danhmụcmãhóa4:Thịtrường,đốithủcạnhtranh,môitrường:nhữngyếutốquantrọngtrongmôitrườngcạnhtranhvàmôitrườngbênngoàicủacôngty-đốithủcạnhtranhchính,nhữnghoạtđộngchínhcủađốithủcạnhtranh,sựthayđổilớn,sựthayđổilớntrongthịtrường,nhữngsựkiệntrongnướchaytrênthếgiớicóảnhhưởnglớnđếncôngty,cácđiềuluậtcủachínhphủ,cácvấnđềvềtổchứcngành,cácthayđổilớnvềcôngnghệ,vànhữngđềmụcliênquan.BaogồmcảnhữngdữliệuvềmốiquanhệcủacôngtyvớiWallstreet.

Danhmụcmãhóa5:Lãnhđạo:cácyếutốliênquanđếnlãnhđạo,cánhàđiềuhànhchính,tổnggiámđốc,chủtịchhộiđồngquảntrị,thànhviênhộiđồngquảntrị,cácdữliệuthúvịvềngườitiềnnhiệm,phongcáchlãnhđạo,vv…

Danhmụcmãhóa6:Sảnphẩmvàdịchvụ:cácsảnphẩmvàdịchvụquantrọngtrongquátrìnhhoạtđộngcủadoanhnghiệp

Danhmụcmãhóa7:Cơsởvậtchấtvàđịađiểm:cácyếutốquantrọngtrongcáchcôngtyquảnlýcơsởvậtchất,sắpxếpcácnhàmáy

hayvănphòng,cáctiệnnghimớiv.v…,baogồmnhữngquyếtđịnhquantrọngvềđịađiểmđặttrụsởcácbộphậnchínhtrongcôngty.

Danhmụcmãhóa8:Ứngdụngcôngnghệ:cácdoanhnghiệpứngdụngcôngnghệ:côngnghệthôngtin,cácquytrìnhvàthiếtbịtốitân,hệthốngtổchứccôngviệcvàcácđềmụctươngtự.

Danhmụcmãhóa9:Tầmnhìn:giátrịcốtlõi,mụcđíchvànhữngthamvọng:nhữngyếutốnàyliệucótồntạikhông?Nếucó,chúngđượcđưaranhưthếnào?Cóphảinhữngyếutốnàychỉtồntạivàonhữngthờiđiểmnhấtđịnhmàthôi?Vaitròcủachúnglàgì?Nếudoanhnghiệpcónhữnggiátrịvàmụcđíchcaocả,liệuchúngcóđượcbảovềhayđãbịbiếnđổi?

Danhmụcmãhóa10A(đốivớiriêngcáccôngtysosánhtrựctiếp):Thayđổi/Hànhđộngchuyểnđổitronggiaiđoạncáccôngtynhảyvọttươngứngđangchuyểnđổi:Nhữngcốgắnglớnđểthayđổicôngty,đểkíchhoạt,đểkíchhoạtmộtsựchuyểnđổi,trongkhoảngthờigian10nămtrướcvà10nămsauthờiđiểmchuyểnđổicủacôngtynhảyvọttươngứng

Danhmụcmãhóa10B(đốivớiriêngnhữngcôngtyngắnngày):Cácgiaiđoạncốgắngchuyểnđổi:Trongvòng10nămtrướcvàtronggiaiđoạncốgắngchuyểnđổi,nhữngđềxuấtthayđổiquantrọngvànhữnghoạtđộngcủngcốđềxuấtnàydodoanhnghiệpthựchiện.

Danhmụcmãhóa11(đốivớiriêngnhữngcôngtyngắnngày):Quátrìnhtụtlạisaukhichuyểnđổi:trongvòng10nămsaugiaiđoạncốgắngchuyểnđổi,nhữngyếutốlớncóvẻnhưđãđónggópvàoviệcdoanhnghiệpkhônggiữvữngđượckếtquảchuyểnđổi.

Chúngtôithựchiệnphântíchtàichínhrấtchitiếtchomỗicôngty,xemxéttoànbộcácbiếnsốtàichínhtrong980nămdữliệutổngcộng(trungbìnhmỗicôngtylà35năm*28côngty).Điềunàybaogồmviệcthuthậpcácdữliệuthôvềthunhậpvàcânđốithuchi,xemxétcácbiếnsốsautrongcảhaithậpniêntrướcvàsaugiaiđoạnchuyểnđổi.

-Tổngdoanhthutínhbằngđồngđôdanhnghĩavàđồngđôthựctế(đãđiềuchỉnhtheolạmphát)

-Tăngtrưởngdoanhthu

-Tăngtrưởnglợinhuận

-Tỉsuấtlợinhuận

-Tỉsốhoànvốntrêndoanhthu

-Doanhthutrênmỗinhânviêntínhtrênđồngđôdanhnghĩavàthựctế

-Lợinhuậntrênmỗinhânviêntínhtrênđồngđôdanhnghĩavàthựctế

-Tàisản,nhàmáyvàthiếtbị

-Tỉsốchitrảcổtức

-Chiphíbánhàng,quảnlýchungtínhtheophầntrămdoanhthu

-Chiphínghiêncứuvàpháttriểntínhtheophầntrămdoanhthu

-Kỳthutiền(tínhtheongày)

-Tỉsốluânchuyểnhàngtồnkho

-Tỉsốhoànvốncổphần

-Tỉsốnợ

-Tỉsốnợdàihạn

-Chiphílãisuấttínhtheophầntrămdoanhthu

-Giácổphiếucaotrênthunhậpmộtcổphiếu

-Giácổphiếuthấptrênthunhậpmộtcổphiếu

-Giácổphiếutrungbìnhtrênthunhậpmộtcổphiếu

ChúngtôithựchiệncácbuổiphỏngvấnđốivớilãnhđạocấpcaovàthànhviênHộiđồngquảntrị,tậptrungvàonhữngngườiđươngnhiệmtronggiaiđoạnchuyểnđổi.Chúngtôitiếnhànhghichéplạitấtcảcáccuộcphỏngvấnvàphânloạithôngtintheocácdanhmụcmãhóaởtrên.

-Abbott:8

-CircuitCity:8

-FannieMae:10

-Gillette:6

-Kimberly-Clark:7

-Kroger:6

-Nucor:7

-PhilipMorris:6

-PitneyBowes:9

-Walgreens:8

-WellsFargo:9

Tổngcộng:84

Cáccâuhỏiđặtratrongcuộcphỏngvấn

-Ông/bàvuilòngmiêutảngắngọnvềmốiquanhệvớicôngty-sốnămthamgiavàcáctráchnhiệmchính?

-Ông/bàđánhgiáđâulà5yếutốhàngđầuđónggópvàohaygâyrasựchuyểnhướngđilêncủahiệusuấttrongnhữngnămtừ(10nămtrướcthờiđiểmchuyểnđổi?)đến(10nămsauthờiđiểmchuyểnđổi?)

-Bâygiờhãynhìnnhậntừngyếutố,tôicó100điểmvàmuốnôngbàchođiểmcácyếutốnàydựatrêntầmquantrọngcủanóđốivớiquátrìnhchuyểnđổi(tổngsốđiểmcủa5yếutốlà100)

-Xinôngbàvuilòngnóirõthêmvề(haihayba)yếutốhàngđầu?Ông/bàcóthểđưaranhữngvídụcụthểđểminhhọachoyếutốnàykhông?

-(Nếucó)Ông/bàhãynhớlại,côngtyđãbắtđầuđưaraquyếtđịnhchínhdẫnđếnquátrìnhchuyểnđổikhinào(vàokhoảngnămnào?)

-(Nếucó)Điềugìđãkíchhoạtquyếtđịnhphảithựchiệnmộtcuộcchuyểnđổilớn?

-Vuilòngmiêutảquytrìnhđưaraquyếtđịnhchínhvàpháttriểnchiếnlượcchínhtronggiaiđoạnchuyểnđổi-khôngphảinhữngquyếtđịnhcôngtyđãđưara,màlàmthếnàođểđiđếnnhữngquyếtđịnhnày?

-Vaitrò(nếucó)củacácnhàtưvấnvàcốvấnbênngoàitrongviệcđưaracácquyếtđịnhquantrọng?

-Trênthangđiểmtừ1đến10,ông/bàhãychobiếtmứcđộtựtincủamìnhvàonhữngquyếtđịnhvàothờiđiểmxáclập,trướckhibiếtđượckếtquảcủachúng?(Mườinghĩalàông/bàhoàntoàntựtinrằngđâylànhữngquyếtđịnhđúngđắncókhảnăngthànhcôngcao.Mộtnghĩalàông/bàkhôngtựtinlắmvàoquyếtđịnh;chúngquáliềulĩnh-nhưmộtlầnthảysúcsắc).

-(Nếuđiểmtựtinbằng6hoặccaohơn)Điềugìgiúpông/bàtựtinvàonhữngquyếtđịnhnày?

-Làmthếnàocôngtykêugọiđượcsựtậntâmvàđồnglòngvớinhữngquyếtđịnhcủamình?

-Côngtycóýthứcđượcquyếtđịnhcủamìnhphảikíchhoạtmộtcuộcthayđổihaychuyểnđổilớntrongkhoảngthờigiannàykhông?

-Ông/Bàcóthểđưaramộtdẫnchứngcụthểminhhọađiềunày?

-Cóđiềugìông/bàcốgắngthựchiệntrongquátrìnhchuyểnđổinhưngkhôngthànhcông?

-CôngtyđãđốiphónhưthếnàotrướcáplựcngắnhạncủaWallStreettrongkhivẫnđưaranhữngthayđổivàđầutưdàihạnchotươnglai?

-Nhiềucôngtyđãthựchiệnnhữngchươngtrìnhvàkếhoạchthayđổi,nhưngnỗlựccủahọkhôngmanglạikếtquảlâudài.Mộttrongnhữngkhíacạnhđángghinhậncủaquátrìnhchuyểnđổitạicôngtynhảyvọtlàsựbềnvững–khôngchỉlàmộtbướcnhảyvọtngắnhạn.Chúngtôinhậnthấyđiềunàylàphithường.Điềugìđãđemlạisựkhácbiệt[chocôngtynhảyvọt]?Đâylànhữngyếutốchínhtrongviệcgiữvữngkếtquảchuyểnđổikhôngchỉtrongvòngvàinămđầu?

-Chúngtôisẽsosánhcôngtynhảyvọtvớicáccôngtyđốitrọng,làcôngtycũnghoạtđộngtrongcùngmộtngànhnhưngkhônggiốngnhưcôngtynhảyvọt,họkhôngthểhiệnmộtsựchuyểnđổiquantrọngvàbềnvữngvềmặthiệusuấtlaođộng.Đâulàsựkhácbiệtcủacôngtynhảyvọtđãgiúphọthựchiệnchuyểnđổi?nhữngcôngtykhácđánglẽcũngcóthểlàmnhưông/bàđãlàm,nhưnghọlạikhông;cóđiềugìông/bàcómàhọlạikhôngcó?

-Ông/bàcóthểđưaramộtvídụđặcbiệtmạnhmẽtừsựtrảinghiệmhayquansátcủamìnhmàtheoông,minhhọarõnétđiềucốtlõitrongquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđạitại[côngtynhảyvọt]?

-Ông/bàcóđềnghịchúngtôinênphỏngvấnainữakhông?

oNhómquảnlýtrongvàsauthờiđiểmchuyểnđổi.

oThànhviênHộiđồngquảntrịhaynhữngngườiquantrọngbênngoài.

-Ông/bàcónhậnthấycócâuhỏinàochúngtôinênhỏi,nhưngvẫnchưađưara?

Chúngtôithựchiệnmộtloạtđơnvịphântíchđặcbiệt.Nhữngđơnvịnàyđượcthiếtkếđểlàmsángtỏcâuhỏitừtốtđếnvĩđạibằngcáchsosánhtheohệthốngvà(nếucóthể)lươnghóacácbiếnsốchínhgiữacôngtynhảyvọtvàcôngtyđốitrọng.

Mualạidoanhnghiệpvàđadạnghóangànhkinhdoanh.

Đơnvịphântíchnàynhằmtìmhiểuvaitròcủaviệcmualạidoanhnghiệpvàđadạnghóangànhkinhdoanhtrongquátrìnhchuyểnđổitừtốtđếnvĩđại.

Mụctiêu:

1.Đâulàsựkhácbiệtvềlượngtrongviệcmualạidoanhnghiệpvàđadạnghóangànhkinhdoanh,nếucó,giữagiaiđoạntrướcvàsauthờiđiểmchuyểnđổivớicáccôngtynhảyvọt?

2.Sựkhácbiệttrongviệcmualạidoanhnghiệpvàđadạnghóangànhkinhdoanhgiữacôngtynhảyvọtvàcôngtysosánhtrựctiếp?

3.Sựkhácbiệttrongviệcmualạidoanhnghiệpvàđadạnghóangànhkinhdoanhgiữacôngtynhảyvọtvàcôngtyngắnngày?

Đểthựchiệncuộcphântíchnày,chúngtôiđãthiếtlậpmộthệthốngdữliệuchocáccôngtytheotừngnăm:

1.Danhsáchcácvụmualạicôngtytrongnămvàgiátrịtàichínhcủachúng.

2.Tổngsốvụmualạicôngtytrongnăm.

3.Tổngcộngquymôtấtcảcácvụmualạicôngtytrongnăm.

4.Danhsáchcácvụđãbánđicôngtytrongnămvàgiátrịtàichínhcủachúng.

5.Tổngsốvụbánđicôngtytrongnăm.

6.Tổngcộngquymôtấtcảcácvụbánđicôngtytrongnăm.

Từnhữngdữliệunày,chúngtôiđãthựchiệntámcuộcphântíchchủyếu:

1.Cáccôngtynhảyvọt:trướcvàsauthờiđiểmchuyểnđổi.

2.Cáccôngtynhảyvọtsovớicáccôngtyđốitrọng:trướcvàsauthờiđiểmchuyểnđổi.

3.Cáccôngtyngắnngày:mộtthậpniêntrướcvàsauthờiđiểmchuyểnđổi.

4.Tổngkếtphântíchmộtthậpniêntrướcvàsauthờiđiểmchuyểnđổi:côngtynhảyvọtsovớicôngtysosánhtrựctiếpvàcôngtyngắnngày.

5.Côngtynhảyvọt:thờiđiểmchuyểnđổiđếnnay.

6.Côngtynhảyvọtsovớicôngtyđốitrọng:thờiđiểmchuyểnđổiđến1998.

7.Côngtyngắnngày:thờiđiểmchuyểnđổiđến1998.Thựchiệnphântíchtươngtựchocôngtynhảyvọttừthờiđiểmchuyểnđổiđến1998.

8.Tổngkết,từthờiđiểmchuyểnđổiđến1998:côngtynhảyvọtsovớicôngtysosánhtrựctiếpvàcôngtyngắnngày.

Ngoàira,cuộcphântíchnàycònxemxétvềchấtcácvụmualạidoanhnghiệpvàbánđicôngty,thôngquacáccâuhỏinhư:

1.Chiếnlượctổngquátvềmualạidoanhnghiệp.

2.Chiếnlượctổngquátvềsátnhậpdoanhnghiệpđượcmualại.

3.Thànhcôngcuốicùngnhữngvụsátnhậpchính.

4.Thànhcôngcuốicùngcủachiếnlượcmualạidoanhnghiệpnóichung.

Phântíchhiệusuấtngành

Trongcuộcphântíchnày,chúngtôixemxéthiệusuấthoạtđộngcủacôngtysovớingànhkinhdoanh.Mụcđíchcủacuộcphântíchlàquyếtđịnhxemliệucôngtycóđangởtrongmộtngànhkinhdoanhthuậnlợitạithờiđiểmchuyểnđổikhông.Chúngtôithiếtlậpnhữngbảngtínhđểđịnhlượngmỗingànhkinhdoanhsovớicôngty,nhằmquyếtđịnhmốiliênhệgiữahaichủthể.

ChúngtôisosánhngànhkinhdoanhmàcôngtynhảyvọtđanghoạtđộngtrongmốitươngquanvớitấtcảcácngànhkhácđượcđềcậptrongquyểnSổtaynhàphântíchStandard&Poortrongkhoảngthờigiantừlúcchuyểnđổiđến1995.Chúngtôiápdụngquytrìnhsau:

1.Đốivớimỗicôngtynhảyvọt,xácđịnhtấtcảcácngànhkinhdoanhđượcđềcậptrongquyểnSổtaynhàphântíchStandard&Poortừthờiđiểmchuyểnđổiđến1995.

2.Đốivớimỗingànhkinhdoanh,dungtổnglợinhuậntạithờiđiểmchuyểnđổicủacôngtynhảyvọttươngứngđến1995đểxácđịnhtỉlệphầntrămthayđổitrongtổnglợinhuậntrongkhoảngthờigiantừnămchuyểnđổiđến1995.

3.Xếphạngcácngànhkinhdoanhtheotỉlệphầntrămnày.

Phântíchtỉlệthaythếlãnhđạo

Đơnvịphântíchnàyxemxétmứcđộthayđổiđộingũđiềuhànhtrongcôngtyvàocácthờiđiểmquantrọngtrongquátrìnhkinhdoanh.

VớinhữngthôngtintừbảnBáocáoThôngtinDoanhnghiệpMoody,chúngtôitínhtoántỉlệthayđổitrongcáccôngtynhảyvọtsovớicôngtyđốitrọng.

-Tỉlệnghỉviệctrungbìnhtrongthậpniêntrướcchuyểnđổi.

-Tỉlệnghỉviệctrungbìnhtrongthậpniênsauchuyểnđổi.

-Tỉlệtuyểnthêmtrungbìnhtrongthậpniêntrướcchuyểnđổi.

-Tỉlệtuyểnthêmtrungbìnhtrongthậpniênsauchuyểnđổi.

-Tỉlệtổngthayđổiđổitrungbìnhtrongthậpniêntrướcchuyểnđổi.

-Tỉlệtổngthayđổiđổitrungbìnhtrongthậpniênsauchuyểnđổi.

-Phântíchtươngtựchođến1998.

Mụctiêu:

1.Đâulàsựkhácbiệtvềlượngtrongtỉlệthayđổicấpđiềuhành,nếucó,giữagiaiđoạntrướcvàsauchuyểnđổiđốivớicôngtynhảyvọt?

2.Đâulàsựkhácbiệttrongtỉlệthayđổicấpđiềuhànhgiữacôngtynhảyvọtvàcôngtyđốitrọng?

3.Đâulàsựkhácbiệttrongtỉlệthayđổicấpđiềuhànhgiữacôngtynhảyvọtvàcôngtyngắnngày?

PhântíchTổnggiámđốc

Chúngtôixemxéttổngcộng56Tổnggiámđốc.ChomỗinhómTổnggiámđốctronggiaiđoạnchuyểnđổitạibanhómcôngty(côngtynhảyvọt,côngtysosánhtrựctiếp,côngtyngắnngày),chúngtôithựchiệnmộtcuộcphântíchvềchấtdựatrên:

1.Phongcáchlãnhđạo

2.Cátínhđiềuhành

3.Cuộcsốngriêng

4.Nhữnggìhọđánhgiálà5ưutiênhàngđầuđốivớimộtTổnggiámđốc.

Cũngchomỗinhómcôngty,chúngtôixemxétlýlịchvàthâmniêncủacácTổnggiámđốc.BắtđầuvớinhữngTổnggiámđốcđươngnhiệmtronggiaiđoạnmườinămtrướcthờiđiểmchuyểnđổichođến1997,chúngtôixácđịnh:

1.LiệucóphảivịTổnggiámđốcnàyđượcthuêngoàivàogiữngaychứcTổnggiámđốc.

2.SốnămlàmviệctrongcôngtytrướckhitrởthànhTổnggiámđốc.

3.SốtuổivàothờiđiểmlàmTổnggiámđốc.

4.NămbắtđầuvànămkếtthúcvaitròTổnggiámđốc.

5.SốnămnắmquyềnTổnggiámđốc.

6.TráchnhiệmnắmgiữvàothờiđiểmngaytrướckhilàmTổnggiámđốc.

7.CácyếutốđểđượcchọnlàmTổnggiámđốc(tạisaođượcchọnlàmTổnggiámđốc).

8.Quátrìnhhọcvấn(đặcbiệtlàlĩnhvựcnghiêncứu–vídụnhưluật,kinhtế-vàbằngcấpđạtđược).

9.Kinhnghiệmlàmviệcvànhữngkinhnghiệmkhác(vídụnhưquânngũ)trướckhithamgiacôngty.

Chếđộlươngthưởngchocấpđiềuhành

Đơnvịnàyxemxétchếđộlươngthưởngchocấpđiềuhànhtrongcáccôngtyđượcnghiêncứu.Đốivới28côngty,trongkhoảngthờigianmườinămtrướcthờiđiểmchuyểnđổichođến1998,chúngtôi

thunhậpdữliệuvàthựchiệnrấtnhiềucuộcphântích.

1.Tổngsốlươngthưởngcủacácgiámđốcvàlãnhđạotínhtheophầntrămgiátrịròngcủacôngtyvàonămchuyểnđổi.

2.SốlươngthưởngbằngtiềnmặtcủaTổnggiámđốctínhtheophầntrămgiátrịròngcủacôngtyvàonămchuyểnđổi.

3.SốlươngthưởngcủaTổnggiámđốctínhtheophầntrămgiátrịròngcủacôngtyvàonămchuyểnđổi.

4.SựkhácbiệtgiữatổnglươngthưởngcủaTổnggiámđốcvàtrungbìnhbốnnhàđiềuhànhcấpcaonhấttínhtheophầntrămgiátrịròngcủacôngtyvàonămchuyểnđổisovớithờiđiểm10nămsauchuyểnđổi.

5.Trungbìnhtổnglươngthưởngcủacácgiámđốcvàlãnhđạotínhtheophầntrămgiátrịròngcủacôngtyvàonămchuyểnđổi.

6.Tổngsốlươngthưởngcủacácgiámđốcvàlãnhđạovàonămchuyểnđổi.

7.Tổngsốlươngthưởngcủacácgiámđốcvàlãnhđạotínhtheophầntrămdoanhsốvàonămchuyểnđổi.

8.Tổngsốlươngthưởngcủacácgiámđốcvàlãnhđạotínhtheophầntrămgiátrịtàisảnvàonămchuyểnđổi.

9.Tổngsốlươngthưởngbằngtiềnmặtcủabốnvịlãnhđạocaonhấttínhtheophầntrămgiátrịròngcủacôngtyvàonămchuyểnđổi.

10.Tổngsốlươngthưởngcủabốnđơnvịlãnhđạocaonhấttínhtheophầntrămgiátrịròngcủacôngtyvàonămchuyểnđổi.

11.Trungbìnhtổnglươngthưởngcủacácgiámđốcvàlãnhđạovàonămchuyểnđổi.

12.TổngsốlươngthưởngcủaTổnggiámđốctínhtheophầntrămthunhậpròng.

13.SựkhácbiệtvềlươngthưởngcủaTổnggiámđốcsovớitrungbìnhbốnvịlãnhđạocaonhấttrongcôngty.

14.SựkhácbiệtvềlươngthưởngcủaTổnggiámđốcsovớitrungbìnhbốnvịlãnhđạocaonhấttrongcôngtytínhtheophầntrămdoanhthu.

15.SựkhácbiệtvềlươngthưởngcủaTổnggiámđốcsovớitrungbìnhbốnvịlãnhđạocaonhấttrongcôngtytínhtheophầntrămthunhậpròng.

16.Trungbìnhtổnglươngthưởngcủacácgiámđốcvàlãnhđạotínhtheophầntrămdoanhsốvàonămchuyểnđổi.

17.Trungbìnhtổnglươngthưởngcủacácgiámđốcvàlãnhđạotínhtheophầntrămthunhậpròngvàonămchuyểnđổi.

18.Tổnglươngthưởngcủacácgiámđốcvàlãnhđạotínhtheophầntrămthunhậpròngvàonămchuyểnđổi.

19.SốlươngthưởngbằngtiềnmặtcủaTổnggiámđốctínhtheophầntrămthunhậpròngcủacôngtyvàonămchuyểnđổi.

20.GiátrịcổphiếuTổnggiámđốcđượcnhậnmỗinămtínhtheophầntrămgiátrịròngcủacôngtyvàonămchuyểnđổi.

21.Giátrịcổphiếubốnvịlãnhđạocaonhấtđượcnhậnmỗinămtínhtheophầntrămdoanhsốcủacôngtyvàonămchuyểnđổi.

22.Giátrịcổphiếubốnvịlãnhđạocaonhấtđượcnhậnmỗinămtínhtheophầntrămtàisảncủacôngtyvàonămchuyểnđổi.

23.Giátrịcổphiếubốnvịlãnhđạocaonhấtđượcnhậnmỗinămtínhtheophầntrămgiátrịròngcủamỗicôngtyvàonămchuyểnđổi.

24.SốlươngthưởngcủaTổnggiámđốctínhtheophầntrămdoanhsốcủacôngtyvàothờiđiểm10nămsauchuyểnđổi.

25.Sốlươngthưởngcủabốnvịlãnhđạocaocấpnhấttính

theophầntrămdoanhsốcủacôngtyvàothờiđiểm10nămsauchuyểnđổi.

Mụctiêu:

1.Đâulàsựkhácbiệtvềlượngnếucógiữasốlươngthưởngcholãnhđạogiữagiaiđoạntrướcvàsauchuyểnđổiđốivớicáccôngtynhảyvọt?

2.Sựkhácbiệtgiữacáccôngtynhảyvọtvàcôngtyđốitrọngtronggiátrịlươngthưởng?

3.Sựkhácbiệtgiữacáccôngtynhảyvọtvàcôngtyngắnngàytronggiátrịlươngthưởng?

Vaitròcủasathảihàngloạt

Trongđơnvịnày,chúngtôicốgắngxemxétcácbằngchứngsathảihàngloạtđượcxemnhưmộtchiếnthuậtcốtìnhđểcảithiệntìnhhìnhhoạtđộngtrongcáccôngtynhảyvọt,côngtyđốitrọng,côngtyngắnngày.Chúngtôixemxét:

1.Tổngsốnhânviêntheotừngnăm,tínhtừ10nămtrướcthờiđiểmchuyểnđổiđếnnăm1998.

2.Bằngchứngchothấysathảihàngloạtlàmộtchiếnthuậtquantrọngđểcảithiệntìnhhìnhhoạtđộngtrongvòng10nămtrướcvàsauthờiđiểmchuyểnđổi.

3.Nếusathảihàngloạtdiệnra,đếmsốngườibịsathải,tínhtheođầungườivàphầntrămtổngsốnhânviên.

Phântíchvaitròchủsởhữudoanhnghiệp

Đơnvịnàyxemxétmứcđộtruyềnthôngphảnánhcáccôngtynhảyvọt,côngtyđốitrọng,côngtyngắnngày.Trongkhoảngthờigian10nămtrướcvàsauthờiđiểmnhảyvọt,chúngtôixemxét:

1.Tổngsốbàiviếttrongthậpniêntrướcvàsauthờiđiểmnhảyvọt.

2.Tổngsốbàiviếtriêngvềcôngtytrongthậpniêntrướcvàsauthờiđiểmnhảyvọt.

3.Tổngsốbàiviếtvềquátrình“chuyểnđổi”,“xoaychuyểntìnhthế”đangdiễnratrongcôngtytrongthậpniêntrướcvàsauthờiđiểmchuyểnđổi.

4.Tổngsốbàiviết“đặcbiệttíchcực”,tổngsốbàiviết“trungtính”vàtổngsốbàiviết“đặcbiệttiêucực”trongthậpniêntrướcvàsauthờiđiểmnhảyvọt.

Phântíchcôngnghệ

Đơnvịnàyxemxétvaitròcủacôngnghệ,chủyếudựavàocáccuộcphỏngvấnvớicấplãnhđạovàcáctàiliệuviết:

1.Sựtiênphongtrongviệcápdụngcôngnghệ.

2.Thờiđiểmthựchiệncôngnghệ.

3.Tiêuchuẩnchọnlựacôngnghệ

4.Vaitròcủacôngnghệtrongsựsuytàncủacáccôngtyđốitrọng.

Cuốicùng,ngoàicáccuộcphântíchtrên,chúngtôicònthựchiệnmộtsốbộkhungphântíchsosánhkhichúngtôitiếnhành.Đâylànhữngbàiphântíchkhôngchitiếtnhưphầntrên,mặcdùcũngrútratừcácdữliệuthuthậpđượcchocuộcnghiêncứu.Cácbàiphântíchnàybaogồm:

-Cáchànhđộngtáobạocủadoanhnghiệp.

-Quátrìnhtiếnhóahaycáchmạngtrongdoanhnghiệp.

-Giaicấpđiềuhànhvàchủnghĩaquânbình.

-Nguyênnhânsútgiảmcủanhữngcôngtymộtthờivĩđại.

Phântíchbavòngtrònvàsựphùhợpvớigiátrịvàmụcđíchcốtlõi.

Thờigianxâydựngnềntảngtrướckhinhảyvọt.

Thờiđiểmđưarakháiniệmconnhímsovớithờiđiểmconnhím.

Phântíchsựkếnhiệmvàtỉlệthànhcôngcủangườikếnhiệm.

Vaitròcủalãnhđạotrongsựsútgiảmcủanhữngcôngtymộtthờivĩđại.

PHỤLỤC2.A:PHÂNTÍCHNGUỒIGỐCTỔNGGIÁMĐỐC

BảngtómtắtsauchothấytổngsốTổnggiámđốcđượcđềbạttừbêntronghaymờitừbênngoàivào.Đốivớimỗicôngtynhảyvọt,chúngtôixemxéttoànbộTổnggiámđốctronggiaiđoạn10nămtrướcthờiđiểmnhảyvọtđến1998.Đốivớicôngtyđốitrọng,chúngtôicũngthựchiệnphântíchtươngtự,tươngứngvớithờiđiểmchuyểnđổicủacôngtynhảyvọtđượcsosánhtrựctiếp.Đốivớicôngtyngắnngày,chúngtôixemxétgiaiđoạn10nămtrướckhihọcốgắngchuyểnđổiđến1998.ChúngtôitínhsốTổnggiámđốcchỉmớilàmviệctrongcôngty1nămhoặcíthơnlàngườiđượcmờitừngoàivào.

Côngtynhảyvọt

SốTổnggiámđốc

Sốngườitừbênngoài

Phầntrămngườitừbênngoài

Abbott 6 0 0%

CircuitCity 3 0 0%

FannieMae 4 2 50%

Gillette 3 0 0%

Kimberly-Clark 4 0 0%

Kroger 4 0 0%

Nucor 2 0 0%

PhilipMorris

6 0 0%

PitneyBowes 4 0 0%

Walgreens 3 0 0%

WellsFargo 3 0 0%

Tổngcộng 42 2 4.76%

Côngtysosánhtrựctiếp

SốTổnggiámđốc

Sốngườitừbênngoài

Phầntrămngườitừbênngoài

Upjohn 6 2 33%

Silo 6 4 67%

GreatWestern 3 0 0%

Warner-Lambert 5 1 20%

ScottPaper 5 1 20%

A&P 7 2 29%

BethlehemStell 6 0 0%

R.J.Reynolds 9 3 33%

Addressograph 10 7 70%

Eckerd 4 0 0%

BankofAmerica 5 0 0%

Tổngcộng 65 20 30.77%

CôngtyngắnngàySố

Tổnggiámđốc

Sốngườitừbênngoài

Phầntrămngườitừbênngoài

Burroughs 6 2 33%

Chrysler 4 3 75%

Harries 5 0 0%

Hasbro 3 0 0%

Rubbermaid 4 1 25%

Teledyne 3 0 0%

Tổngcộng 25 6 24%

Tổngcộngcủanhómcôngtyđốitrọng 90 26 28.89%

Tổng

sốtổnggiámđốc

Sốngườitừbênngoài

Phầntrămngườitừbênngoài

Tỉlệcôngtyđốitrọngvàcôngtynhảyvọt

Côngtynhảyvọt 42 2 4.76%

Côngtysosánhtrựctiếp 65 20 30.77% 6.46%

Côngtyngắnngày 25 6 24% 5.04

Tổngcộngnhómcôngtyđốitrọng

90 26 28.89% 6.07

Sốcôngty

SốcôngtythuêTổnggiámđốcbênngoài

PhầntrămsốcôngtythuêTổnggiámđốcbênngoài

Tỉlệcôngtyđốitrọngvàcôngtynhảyvọt

Côngtynhảyvọt 11 1 9.09%

Côngtysosánhtrựctiếp

11 7 63.64% 7.0

Côngtyngắnngày 6 3 50% 5.5

Tổngcôngtynhómcôngtyđốitrọng

17 10 58.82% 6.47

PHỤLỤC5.A:XẾPHẠNGPHÂNTÍCHNGÀNH

ChúngtôisosánhngànhhoạtđộngcủacôngtynhảyvọttrêntươngquanvớitấtcảcácngànhkinhdoanhđượcliệtkêtrongSổtaycácNhàphântíchStandard&Poortrongkhoảngthờigiantừthờiđiểmchuyểnđổiđến1995.Chúngtôithựchiệntheoquytrìnhsau:

1.Đốivớimỗicôngtynhảyvọt,xácđịnhtấtcảcácngànhkinhdoanhđượcliệtkêtrongSổtayNhàphântíchStandard&Poortừthờiđiểmchuyểnđốiđến1995.

2.Đốivớimỗingànhkinhdoanhnày,sửdụngtổnglợinhuậntừnămchuyểnđổicủacôngtytươngứngđến1995,đểxácđịnhtỉlệthayđổivềtổnglợinhuậntronggiaiđoạntừthờiđiểmchuyểnđổiđếnnăm1995.

3.Xếphạngcácngànhkinhdoanhtheotỉlệlợinhuậntronggiaiđoạnnày.

Bảngdướiđâychothấycôngtykhôngnhấtthiếtphảihoạtđộngtrongmộtngànhkinhdoanhvĩđạithìmớitạorađượckếtquảvĩđại.

HIỆUSUẤTNGÀNHTỪTHỜIĐIỂMCHUYỂNĐỔIĐẾN1995TƯƠNGỨNGVỚIMỖICÔNGTY

Côngty Sốnăm

Sốngànhđượcxếphạng

Ngànhtiêubiểu

Xếphạngngành

Phầntrămtrongngành

Abbott 1974-1995 70 Sản

phẩmytế 28 40%

CircuitCity

1982-1995

80Bảnlề

chuyên 17 21%

dụng

FannieMae

1984-1995 90 Dịch

vụtàichính 69 77%

Gillette 1980-1995 76 Mỹ

phẩm 19 25%

Kimberly-Clark

1972-1995 64 Hàng

tiêudùng 18 28%

Kroger 1973-1995 66

Chuỗicửahàngthựcphẩm

12 19%

Nucor 1975-1995 71 Thép 70 99%

PhilipMorris

1972-1995 57 Thuốc

lá 2 4%

PitneyBowes

1974-1995 70

Hệthốngmáytính

68 97%

Walgreens 1975-1995 71 Tiêm

thuốctây 13 18%

WellsFargo

1983-1995 84 Ngân

hàngvùng 64 76%

(*)PhilipMorrisđượctínhtừ1972vìdữliệuS&Ptrướcđókhôngcó.

PHỤLỤC8.A:HÀNHVILẨNQUẨNCỦACÁCCÔNGTYSOSÁNHTRỰC

TIẾP

A&Pdaođộng,chuyểnđổitừchiếnlượcnàysangchiếnlượckhác,luôncốtìmkiếmmộthànhđộngđơngiảnđểnhanhchónggiảiquyếtvấnđề.Tổchứccácbuổilêntinhthần,giớithiệucácchươngtrình,tómlấycácmốtthờithượng,đuổiviệcTổnggiámđốc,lạithuêmớiTổnggiámđốc,vàlạiđuổiviệchọ.CáctựabàibáoviếtA&Ptrongnhữngnămsuythoái:“Kèmtrốngbáotrướcthayđổi”,“Ngườikhổnglồthứcdậy”,“CảitiếnA&P”.“Nhữngkỳvọnglớn”.Nhữngkỳvọngnàychưatừngđượcthỏamãn.

Laovàosựkhủnghoảng“Gàconơi,trờisắpsập”khingànhkinhdoanhchínhcủahọbịtụtdốc.Cốgắngviểnvông“làmmớitoànbộtổchức”,thamgiavàolĩnhvựctựđộnghóavănphòng,cạnhtranhvớiIBM,Xerox,vàKodak.Khikếhoạchnàythấtbại,vịTổnggiámđốckếtiếpđã“lậtngửachiếnlược”thoátrakhỏingànhtựđộnghóavănphòng.Sauđó,“giốngnhưmộtvịbácsĩgiảiphẫubiếnrakhỏiphòngmổkhicamổvẫnđangtiếptục”,vịTổnggiámđốckếnhiệmquay180độvàtiếnvàongànhinấnoffset.Kếthoạchlạithấtbại;côngtyphảichấmdứt,chịuthualỗ.BốnTổnggiámđốctrongvòng6năm,tínhđến1984.Sauđó,khôngchỉmột,màlàhai,vụphásản.

Rơivàotrạngtháilẩnquẩnphảnứngtrướcsựxóabỏbảohộ.

ChậmchântronglĩnhvựcATMvàcôngnghệ,sauđóđưaramộtchươngtrìnhtốnkémđểđuổitheođốithủ.ChậmchântạiCalifonia,sauđóthựchiệnmộtchươngtrìnhrútgọnđểbắtkịp.Cốgắng“vượtquakhỏimộtphiênbảncảicáchvănhóacủaMaoTrạchđôngdochínhmìnhtạora”bằngcáchthuêcácchuyêngiavềcảicáchtổchứcthựchiệnnhững“nhómthảoluậntrongtổchức”vàcốgắngápđặtmộtphươngphápquảnlýồnào.MuaCharlesSchwab;khácbiệtvănhóaxuấthiện,vàsauđóphảibántrảlại.MuaSecurityPacific,cốgắngtranhđuavớivụmualạiCrockercủaWellsFargo;vụmualạibấtthành,phảichịulỗnhiềutỉđô.

Daođộngqualại;đadạnghóa,rồilạitậptrungvàosảnphẩmthép,rồilạiđadạnghóa,rồilạiquaylạivớithép.Chậmchântrongviệcápdụngcôngnghệvàhiệnđạihóa,sauđóđưaramộtchươngtrìnhrútgọnđểđuổitheo.Cấplãnhđạophảnứngtrướccôngđoàn,côngđoànphảnứnglạivớicấplãnhđạo,cấplãnhđạophảnứngtrướccôngđoàn,côngđoànphảnứnglạivớicấplãnhđạo,vàtìnhhìnhcứthếtiếptục.Đồngthời,cácđốithủnướcngoàivàNucorđãâmthầmtấncôngvàchiếmmấtthịphần.

Rơivàovòngluẩnquẩndothựchiệnnhữngvụmualạicôngtykhôngliênquan,chỉnhằmmụcđíchtăngtrưởng,màkhôngtuântheomộtKháiniệmconnhím.Mualạimộtcôngtysảnxuấtkẹo,mộtchuỗicửahàngbáchhóa,mộtdịchvụbảovệ,mộtnhàcungcấpdịchvụănuống.SailầmlớnnhấtkhimualạidịchvụchothuêvideoAmericanHomeVideo;thualỗ31triệuđô,sauđóbánlạichoTandydướimứcgiátrịsổsáchlà72triệuđô.Eckerdkhôngbaogiờphụchồihoàntoàn,bịmualạitrongmộtchiếndịchcổphiếu,vàsauđóbịbánchoJ.C.Penny.

Cácchươngtrìnhthiếunhấtquán.Khithìđihướngnày(cốgắngtỏramìnhlàmộtngânhàng),khiđihướngkhác(cốgắngtrởthành

mộtcôngtyđadạnghóasảnphẩm).Thamgialĩnhvựcbảohiểm,sauđórútrakhỏingànhbảohiểm.Thamgialĩnhvựcchothuêvàcungcấpnhàtiềnchế,sauđórútrađểtậptrungvàodịchvụtàichínhvàngânhàng.“Đừnglonghĩcácbạnphảigọichúngtôibằnggì–mộtngânhàng,mộtdịchvụtiếtkiệmvàchovay,haymộtconngựavằn.”CácmảnhđượcrápnốibằngtầmnhìncánhâncủaTổnggiámđốc,nhưngkhiôngvềhưu,GreatWesternvấpngãvớichínhmôhìnhkềnhcàngvàthiếukếtdính,rơivàotìnhtrạngtáicấutrúcmangtínhđốiphó,vàbịbánlạichoWashingtonMutual.

KhiR.J.Reynoldsbắtđầutuộtdốcvàbịcácthếlựcchốngthuốclátấncông,họphảnứnglạibằngcáchthựchiệncácvụmualạithiếusuynghĩ,nhưtrườnghợpvớiSea-Land.HọmuaSea-Landvàđổvàohơn2tỉđôđểgiúpnóhoạtđộnghiệuquả(trongkhiđó,cácnhàmáythuốcláthìcàngngàycàngđixuốngvìkhôngđượcđầutưđúngmức),sauđónămnămphảibánđivàchịulỗ.MỗilầncóTổnggiámđốcmớilàmỗilầncóchiếnlượcmới.Saunày,khiđãchịumấtvịtrísốmộtvàotayPhilipMorries,R.J.Reynoldsthựchiệnchiếndịchmualạicổphiếu,chủyếulàđểlàmgiàuchocấplãnhđạochứkhôngphảiđểxâydựngcôngty.

RơivàotrạngtháiđadạnghóađểphảnứnglạitrướcsựtấncôngcủaProctoer&GamblevàKimberly-Clarkvàongànhkinhdoanhcốtlõicủahọ.VớimỗiTổnggiámđốcmới,Scottlạiđitheomộtconđườngmới,mộtđịnhhướngmới,mộttầmnhìnmới.Scottthựchiệnnhữngnỗlựccảicáchtriệtđểvớikèntrốngầmĩvàocuốithậpniên1980,tuynhiênlạikhôngbaogiờtrảlờiđượccâuhỏi“Chúngtacóthểlàmđiềugìgiỏinhấtthếgiới?”Rơivàotìnhtrạngtáicấutrúc.ThuêAlDunlap,cóbiệtdanhlàAlLưỡicưa,ngườiđãcắtgiảm40%sốnhânviênchỉtrongmộtcúvàrồibánluôncôngty.

MộtkhoảngtrốngđểlạisaucáichếtcủaSidneyCooper.Thếhệkế

nhiệmchỉchútrọngtăngtrưởngđơnthuần.TrongkhiCircuitCitythâmnhậpvàomộtthànhphố,xâydựngmộttrungtâmphânphối,vàmởcáccửahàngởnhữngthànhphốlâncận,Silolạichọnnhảycóctừthànhphốnàysangthànhphốkhác,xâydựngmộtcửahàngởđây,mộtcửahàngởkia,tạoramộttậphợpnhữngcửahàngkhôngtheomộtnguyêntắcnàocả,vàkhôngtạođượcưuthếsốlượng.Khôngtheođuổimộtkháiniệmhaykiểutrưngbàynhấtquán.SilocuốicùngbịCyclopsmualại,vàrồiCyclopscũngbịDixonsmualại.Banlãnhđạođãbịnhữngngườichủmớichothôiviệc.

Rơivàotìnhtrạnghứahẹntươnglai(“Tươnglaichưabaogiờsángsủathếnày”)vàthổiphồngtiềmnăngnhữngsảnphẩmmới.Nhưngkếtquảthườngkhôngthỏamãnđượcnhữnglờitiênđoán.CổphiếuUpjohntrởnênbấtthường–lênxuống,xuốnglên–khihọchỉđưarađượcnhữnglờihứahãomàkhôngbaogiờthựchiệnđược.Saunày,giốngnhưmộtconbạctạiLasVeges,họđặtcượcvàocác“sảnphẩmcứutinh”,vídụnhưthuốcchữatrịchứnghóiđầuRogaine.Nhữngvấnđềvớisảnphẩm,đầutiênlàvớiHalcionvànhữngsảnphẩmkhác,cànglàmtrầmtrọngsựdaođộngcủacổphiếu.CuốicùngmắcphảicănbệnhtáicấutrúcvàphảisátnhậpvớiPharmacia.

Daođộngqualại,từsảnphẩmtiêudùngsangdượcphẩmvàsảnphẩmchămsócsứckhỏe,rồiquaylại,rồicùnglúckinhdoanhcảhai,rồichỉchọnmột,rồichuyểnsangcáikia.MỗiTổnggiámđốcmớilạiđưaramộttầmnhìnmới,mộtcấutrúcmới,chấmdứtsứcđàmàngườitiềnnhiệmđãtạodựng,đưachiếcbánhđàđitheomộthướngkhác.Cốgắngtạorabướcnhảyvọtbằngcáchthựchiệnnhữngvumualạicôngtytáobạo,nhưngthấtbạivàphảichịulỗhàngtrămtriệuđô.Cuốicùng,saunhiềunămvớinhiềuchươngtrìnhnhấtquán,họrơivàotayPfizer,chấmdứtcuộcsốngbấpbênhcủamộtcôngtyđộclập.

Tronggiaiđoạnđilên,TổnggiámđốccủaBurroughs,“mộtngườixuấtsắcnhưnghơilạmdụng”đãtáicấutrúctoànbộcôngty.Cắtgiảmngânsáchkéotheocácvấnđềvềtinhthần,dẫnđếnviệcnhữngngườigiỏirờibỏcôngty.Chọnmộtngườikếnhiệmquákém.Ngườinàythấtbại,vàbịthaythếbởimộtTổnggiámđốc“xuấtsắc,phôtrương,hunghăngquámức”lạiđưaramộthướngđimới,đổlỗichothếhệtrước.Mộtcuộccảicáchtoàndiệnkhác,400nhàlãnhđạođồngloạirờicôngty.Bíchchươngdánkhắpnơitrênđường,cangợichươngtrìnhmới.Côngtylạitáicấutrúc.MộtTổnggiámđốckháclênthaylạitiếptụctáicấutrúc,đưacôngtytheomộthướngmới.Càngsụtgiảm,lạithuêmộtTổnggiámđốckhác.

Nămnămhoạtđộnghiệusuấtcao,sauđótụtgiảmtrởvềgiaiđoạnkhủnghoảng.Mộtnhânvậtbêntrongcôngtyđãphátbiểu”Chúngtôigiốngnhưnhữngbệnhnhânmắcbệnhtimmạch,vượtquađượccuộcgiảiphẫukhẩncấptrongnhiềunămvàrồilạiquayvềvớilốisốngthiếulànhmạnh.”PhântánlựclượngvàolĩnhvựcxethểthaoÝ,ngànhkinhdoanhmáybayriêng,vàngànhquốcphòng.Mộtlầnnữaxoaychuyểntìnhthếvàonhữngnăm1990,nhưngcuốicùngvẫnbịbánchoDaimler.

ĐilêncùngvớimộtTổnggiámđốccómộtKháiniệmconnhímtrongđầu,đồngthờiđãtạorađượchiệuứngbánhđàbanđầu.Nhưngônglạikhôngđưakháiniệmnàyvàonhómlãnhđạo.Saunày,khiôngvềhưu,cácnhàđiềuhànhđãthaythếKháiniệmconnhímbằngcâuthầnchútăngtrưởng.Harrischaođảotronglĩnhvựctựđộnghóavănphòng,mộtsailầmlớn,vàsauđólàmộtloạtvụmualạicôngtykhôngliênquangìnhau.Rơivàotrạngthái“bánmùithơm,nhưngkhôngchếbiếnđượcmónngon”.Chiếcbánhđàngừnglại

hoàntoàn.

Hasbrolàmộtcôngtysosánhgầnnhưđãcóthểtrởthànhcôngtynhảyvọt.Họmangkếtquảphithườngbằngcáchtheođuổinhấtquánmộtkháiniệmconnhímvềlàmmớicácnhãnđồchơicổđiển,vídụnhưG.J.Joe.Đángtiếclànhàkiếntrúcsưcủanhữngchuyểnđổiđãmấtđộtngộtkhicòntrẻ.NgườikếnhiệmchỉđạtđượcmứcCấpđộ3(nhàquảnlýhiệuquả)chứkhôngphảicấpđộ5.Chiếcbánhđàquaychậmlại.VịTổnggiámđốcphảnứngbằngcáchtáicấutrúcvàcuốicùngthuêmộtngườibênngoàiđểgiúptạosứcđà.

Nếucócôngtybỏquabướcxâydựngnềntảng,đóchínhlàrubbermaid.VịTổnggiámđốctronggiaiđoạnchuyểnđổiđãđềxuấttáicấutrúccôngtyhoàntoàn,mộtviệcgâynhiềuxônxao.Tăngtrưởngtrởthànhcâuthầnchú,tăngtrưởngbấtchấpảnhhưởngđếnsứcđàvềlâuvềdài.KhivịTổnggiámđốcvềhưu,tìnhhìnhchothấyrõôngchínhlàsứcđẩychínhchochiếcbánhđà,khôngphảidomộtnhómmạnhmẽđượcdẫndắtbởimộtKháiniệmconnhímthốngnhất.Chiếcbánhđàchậmlại;côngtymắcphảicănbệnhtáicấutrúcvàthổiphồngtươnglaimặcdùkhôngbaogiờthựchiệnđượclờihứa.RubbermaidtừvịtríđứngđầutrongdanhsáchnhữngcôngtyđượcngưỡngmộnhấtcủaFortune,đếnmứcbịmualạibởiNewellchỉtrongvòng5năm.

Teledyneđilênvatụtgiảmcùngvớimộtthiêntài,HenrySingleton,đượcbiếtđếndướibiệtdanhNhânsư.Kháiniệmconnhímcủacôngtyđượctómtắtnhưsau:TuântheobộnãocủaHenry.Singletonthựchiệnhàngtrămvụmualạicôngty,trongcáclĩnhvựctừhàngđiệntửđếnkimloạihiếm.CácvấnđềbắtđầuxuấthiệnkhiHenryvềhưuvàđemtheobộnãocủamình.Teledynebắtđầutrượtdàitheođườngxoắnốc,cuốicùngsátnhậpvớiAllegheny.

PHỤLỤC8.B:TÓMTẮTPHÂNTÍCHCÁCVỤMUALẠICÔNGTY

CÔNGTYNHẢYVỌTVÀCÔNGTYĐỐITRỌNGĐểxâydựngbảngnày,chúngtôixâydựngtổngsốvụmualại

côngtyđượcthựchiệntrongthậpniêntrướcthờiđiểmchuyểnđổichođến1998.Sauđóchúngtôiđánhgiátừngvụmualạitrênthangđiểmtừ-3đến+3,dựatrênxếphạngphântíchcủachúngtôivềtàich1nhvàđịnhtính.TrongtrườnghợpUpjohn,chúngtôikhôngthểthuthậpđủthôngtinđểthựchiệnmộtcuộcphântíchcặnkẽvàvìvậykhôngthểchođiểmcôngty.

TêncôngtyTổngsốvụ

mualạicôngtytrongquátrìnhđượcnghiêncứu

Tổngsốvụbánlạicôngtytrongquátrìnhđượcnghiêncứu

Tỉlệthànhcôngchuncủachiếnlượcmualạicôngty

Abbott 21 5 +2

Upjoh 25 7 NA

CircuitCity 1 0 +3

Silo 4 0 -1

FannieMae 0 0 +3

GreatWestern 21 3 -1

Gillette 39 20 +3

Warner-Lambert 32 14 -1

Kimberly-Clark

22 18 +2

ScottPaper 18 24 -2

Kroger 11 9 +2

A&P 14 4 -3

Nucor 2 3 +3

BethlehemSteel 10 23 -3

PhilipMorris 55 19 +1

R.J.Reynolds 36 29 -3

PitneyBowes 17 8 +1

Addressograph 19 9 -3

Walgreens 11 8 +3

Eckerd 22 9 -1

WellsFargo 17 6 +3

BankofAmerica 22 13 +1

Burroughs 22 7 -2

Chrysler 14 15 -1

Harris 42 7 -1

Hasbro 14 0 +1

Rubbermaid 20 5 +3

Teledyne 85 3 -2

[1]BerylMarkham,WestwiththeNight(NXBNorthPoint,1993)

[2]CáctínhtoánlợinhuậncổphiếutrongquyểnsáchnàyđượcdựavàodữliệutừTrungtâmNghiêncứuGiácổphiếucủaĐạihọcChicago(CRSP)

[3]DùngdữliệucủaCRSP,lợinhuậntíchlũyđượctínhtừ31-12-1984đến21-12-1999,choGEvàthịtrườngchung,tấtcảcổtứcđượctáiđầutư,cóđiềuchỉnhsựchiatáchcổphiếu.

[4]NghịchlýStocdaleđượcđặttêntheotướngJamesStockdale,ngườisốngsótqua7nămlàtùbinhchiếntranhvàđặtniềmtimvàohaihướngtráingượcnhau.

[5]RobertSpector,dựatrênnghiêncứuvàbảnthảocủaWilliamW.Wicks,SharedValues,AHistoryofKimberly-Clark(NXBGreenwich,1997)

[6]RobertSpector,dựatrênnghiêncứuvàbảnthảocủaWilliamW.Wicks,SharedValues,AHistoryofKimberly-Clark(NXBGreenwich,1997)

[7]ÐarwinSmithMayHaveDonetooGoodajob”,BusinessWeek,1988“Kimberly-ClarkBets,WinsonInnovation,”WallStreetJournal,1991;“DarwinE.Smith,69,ExecutiveWhoRemadaPaperCompany,”NewYorkTimes,1995;RobertSpector,dựatrênnghiêncứuvàbảnthảocủaWilliamW.Wicks,SharedValues,AHistoryof

Kimberly-Clark(NXBGreenwich,1997)

[8]Bảnghichépcuộcphỏngvấn

[9]Bảnghichépcuộcphỏngvấn

[10]“DarwinSmithMayHaveDoneTooGoodaJob”,BusinessWeek,1988

[11]“DarwinSmithMayHaveDoneTooGoodaJob”,BusinessWeek,1988;“Kimberly-ClarkBets,WinsonInnovation,”WallStreetJournal,1991;“DarwinE.Smith,69,ExecutiveWhoRemadeaPaperCompany,”NewYorkTimes,1995;

[12]RobertSpector,dưạtrênnghiêncứuvàbảnthảocủaWilliamW.Wicks,SharedValues,AHistoryofKimberly-Clark(NXBGreenwich,1997)

[13]InternationDirectoryofCompanyHistories,vol.3(NXBSt.James,1991);“Kimberly-Clark-AimingfortheConsumer,”FinancialWordl,1970)

[14]RobertSpector,dưạtrênnghiêncứuvàbảnthảocủaWilliamW.Wicks,SharedValues,AHistoryofKimberly-Clark(NXBGreenwich,1997);ÐarwinE.Smith,69,ExecutiveWhoRemadeaPaperCompany,”NewYorkTimes,1995;“FormerCEOofK-C-Dies,”DallasMorningNews,1995;Bảnghichépcuộcphỏngvấn;“PaperTiger.HowKimberly-ClarkWrapsItsBottomLineinDisposableHuggies,”WallStreetJournal,1987

[15]“TheBattleoftheBottoms,”Forbes,1997

[16]“TheBattleoftheBottoms,”Forbes,1997

[17]RobertSpector,dưạtrênnghiêncứuvàbảnthảocủaWilliamW.Wicks,SharedValues,AHistoryofKimberly-Clark(NXBGreenwich,1997)

[18]ShelbyFoote,TheCivilWar:ANarrative:RedRiverto

Appomattox(NXBRandomHouse,1975);JamesM.McPherson,BattleCryofFreedom:TheCivilWarEra(NXBBallantineBooks,1989)

[19]GordonMcKibben,CuttingEdge:Gillette’sJourneytoGlobalLeadership(NXBHarvard,1998)

[20]TàiliệuđánhmáycủaGillette,1995;GordonMcKibben,CuttingEdge:Gillette’sJourneytoGlobalLeadership(NXBHarvard,1998);RitaRicardo-Campell,ResistingHostileTakeovers:TheCaseofGillette(NXBPraeger,1997)

[21]GordonMcKibben,CuttingEdge:Gillette’sJourneytoGlobalLeadership(NXBHarvard,1998)

[22]RitaRicardo-Campell,ResistingHostileTakeovers:TheCaseofGillette(NXBPraeger,1997)

[23]TácgiảtraođổivớiTổnggiámđốcGillette,2000

[24]GordonMcKibben,CuttingEdge:Gillette’sJourneytoGlobalLeadership(NXBHarvard,1998).CáctínhtoánsửdụngdữliệucủaCRSP.

[25]GordonMcKibben,CuttingEdge:Gillette’sJourneytoGlobalLeadership(NXBHarvard,1998)

[26]“MaxwellRelinquishesRightsto$5.5MillionFinalRetirementPayment”,PRNewswire,1992;“$5.5MillionDeclinedbyEx-Official”,WashingtonPost,1992

[27]“Iacocca’sLastStand”,Fortune,1992

[28]“SincereTyranny”,Forbes,1992

[29]“Managing:LeadersofCorporateChange”,Fortune,1992

[30]“ChairmanQuitsPost”,NewYorkTimes,1992;“Rubbermaid’sSadSuccessionTale”,NewYorkTimes,1987

[31]“IsRubbermaidReactingTooLate?”NewYorkTimes,1996

[32]Bảnghichépphỏngvấn

[33]ChrisJonesandDuaneDuffy,“MediaHypeAnalysis,nghiêncứuthựchiệnchoquyểnsách“Xâydựngđểtrườngtồn”,1998,1999

[34]“DidCEODunlapSaveScottPaper–orJustPrettyItUp?TheShredder”,BusinessWeek,1996

[35]“DidCEODunlapSaveScottPaper–orJustPrettyItUp?TheShredder”,BusinessWeek,1996;“ChainSawAltotheRescue?,Forbes,1996;“AftertheFall”,AcrosstheBoard,1996;“OnlytheParanoid

[36]MeanBusiness:HowISaveBadCompaniesandMakeGoodCompaniesGreat(NXBFireside,1997)

[37]“PresidentIacocca”,WallStreetJournal,1982;“IacoccaHandsOvertheKeystoChrysler”,Investor’sBusinessDaily,1993

[39]“IacoccaHandsOvertheKeystoChrysler”,Investor’sBusinessDaily,1993

[40]“HowChryslerFilledDetroit’sBiggestShoes”,WallStreetJournal,1994

[41]“WhyCertainStocks”,WallStreetJournal,1995;“Chrysler’sNewPlan:SellCars”,Fortune,1995

[42]“WillSuccessSpoilChrysler?”Fortune,1994;“CompanyoftheYear:ChryslerHastheHotCar.MoreImportant,ItHasaSmart,DisciplinedManagementTeam”,Forbes,1997;“Daimler-BenzWillAcquierChryslerin$3ôBillionDealThatWillReshapeIndustry”,NewYorkTimes,1998

[43]Bảnghichépphỏngvấn;“ADrugmaker’sReturntoHealth”,BusinessWeek,1976;HermanKogan,TheLongWhiteLines:TheStoryofAbbottLaboratories(NXBRandomHouse,1963)

[44]TheUpjohnCompany,InternationalDirectoryofCompanyHistories;“TheMedicineMenofKalamazoo”,Fortune,1959

[45]LeighWilbanks,“CEOAnalysisUnit”,dựánnghiêncứuGoodtoGreat,1998

[46]DữliệutừUniversityofChicagoCenterforResearchinSecuritiesPrices,tấtcảcổtứcđượctáiđầutưvàcóđiềuchỉnhsựchiatáchcổphiếu

[47]Bảnghichépphỏngvấn

[48]HermanKoganandRickKogan,PharmacisttotheNation,(WalgreensCompany,1989);Bảnghichépphỏngvấn

[49]Bảnghichépphỏngvấn

[50]DữliệutừUniversityofChicagoCenterforResearchinSecuritiesPrices,tấtcảcổtứcđượctáiđầutưvàcóđiêuchỉnhsựchiatáchcổphiếu

[51]Bảnghichépphỏngvấn

[52]Bảnghichépphỏngvấn

[53]Bảnghichépphỏngvấn

[54]JosephF.Cullman3d,I’maLuckyGuy,1998

[55]“SearchingforProfitsatBethlehem”,NewYorkTimes,1983

[56]SteelManKenIverson”,Inc.,1986

[57]JeffreyL.Rodengen,TheLegendoftheNucorCorporation,(NXBWriteStuffEnterprises,1997)

[58]JosephF.Cullman3d,I’maLuckyGuy,1998

[59]GordonMcKibben,CuttingEdge:Gillette’sJourneytoGlobalLeadership(NXBHarvard,1998)

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]“BibQuarterlyDeficitStunsBankAmerica”.WallStreetJournal,1985

[69]GaryHector,BreakingtheBankTheDeclineofBankAmerica(NXBBrown&Company,1988).“BigQuarterlyDeficitStunsBankAmerica”,WallStreetJournal,1985;“AutocratTomClausen”,WallStreetJournal,1986,Bảnghichépphỏngvấn.

[70]CombatBanking”,WallStreetJournal,1989

[71]Bảnghichépphỏngvấn

[72]Bảnghichépphỏngvấn

[73]Bảnghichépphỏngvấn

[74]Bảnghichépphỏngvấn

[75]Bảnghichépphỏngvấn

[76]Bảnghichépphỏngvấn

[77]“EckerdAdMessage:TailoredtoFit”,ChainstoreAgeExecutive,1988;“HeardontheStreet”,WallStreetJournal,1974;“J.C.PenneyGetsEckerdShares”,WallStreetjournal,1996;

J.C.PennyHasSeentheFuture”,Kiplinger’sPersonalFinanceMagazine,1997

[78]Bảnghichépphỏngvấn

[79]“TuningIn”,Forbes,1981;“VideoFollies”,Forbes,1984;Bảnghichépphỏngvấn.

[80]“TheForbesFourHundred”,Forbes,1994

[81]InternationalDirectoryofCompanyHistories(NXBSt.James,1995)

[82]InternationalDirectoryofCompnayHistories(NXBSt.James,1995);“MakingBigWaveswithSmallFish”,BusinesWeek,1967

[83]“TheSphinxSpeaks”,Forbes,1987

[84]“TheSingularHenrySingleton”,Forbes,1979

[85]ScottJones,ExecutiveCompensationAnalysisUnit,dựánnghiêncứTừtốtđếnvĩđại,1999

[86]JimCollins,“SummaryChangesinCompenstionAnalysisSummaryNotes5”,dựánnghiêncứuGoodtoGreat,1999

[87]“NucorGetsLoan”,WallStreetJournal,1972

[88]“ANewPhilosophy”,WinstonSalemJournal,1993”;“ChangingtheRulesoftheGame”,PlanningReview,1993.

[89]“HowNucorCrawfordsvilleWorks”,IronAgeNewSteel,Í995

[90]“ANewPhilosophy”,Winston-SalemJounal,1993

[91]“NucorGetsLoan”,WallStreetJournal,1972

[92]Bảnghichépphỏngvấn

[93]JosephF.Cullman3d,I’maLuckyGuy,1998

[94]“BoldBankerWellsFargoTakeoverofCrokerIsYieldingProfitbutSomePain”,WallStreetJournal,1986

[95]“BoldBankerWellsFargoTakeoverofCrokerIsYieldingProfitbutSomePain”,WallStreetJournal,1986

[96]Bảnghichépphỏngvấn:“BoldBankerWellsFargoTakeoverofCrokerIsYieldingProfitbutSomePain”,WallStreetJournal,1986

[97]“BootCampforBankers”,Forbes,1990

[98]Bảnghichépphỏngvấn

[99]ChrisJonesandDuaneDuffy,“LayoffsAnalysis”,dựánnghiêncứuTừtốtđếnvĩđại,1998-1999

[100]“WellBuyCrockersinBiggestU.S.BankMerger”,AmericanBanker,1986;WellsFargoTakeoverofCrokerIsYieldingProfitbutSomePain”,WallStreetJournal,1986;“ACalifornialBankThatIsAnythingbutLaidBack”,BusinessWeek,1990

[101]ChrisJonesandDuaneDuffy,ayoffsAnalysiis”,dựánnghiêncứuTừtốtđếnVĩđại,1998-1999

[102]Bảnghichépphỏngvấn

[103]“IndustryFragmentationSpellsOpportunityforApplianceRetailer”,InvestmentDealers’Digest,1971

[104]“CircuitCity;PayingCloseAttentiontoItsPeople”,ConsumerElectonics,1988

[105]Bảnghichépphỏngvấn

[106]Makers$384MillionU.S.Bid”,FinacialTimes,1987,“UK…ChainMapsUSStrategy;DixonsMovingtoAcquireSiko”,…HFD–theWeeklyHomeFunishingNespaper,1992

[107]EricHagen,“ExecutiveChurnAnalysis”,Dựánnghiêncứu

Từtốtđếnvĩđại,1999

[108]“Gillette:ThePatientHoningofGellette”,Forbes,1981

[109]“WhenMarketingTakesOveratF.J.Reynolds”,BusinessWeek,1978;“TarWars”,Forbes,1980,BryanBurroughandJohnHelyar,BarbariansattheGate(NXBHarper-Collins,1991)

[110]Bảnghichépphỏngvấn

[111]“theGeorgeWeissmanRoadShow”,Forbes,1980

[112]JosephF.Cullman3d,I’maLuckyGuy,1998

[113]Bảnghichépphỏngvấn

[114]Bảnghichépphỏngvấn

[115]“HowDoTobaccoExecutivesLivewithThemselves?”NewYorkTimesMagazine,1994

[116]Bảnghichépphỏngvấn

[117]GordenMcKebben,CuttingEdge:Gillette’sJourneytoGlobalLeadership(NXBHarvard,1998)

[118]JosephF.Cullman3d,I’maLuckyGuy,1998

[119]Bảnghichépphỏngvấn

[120]WisntonS.Churchill,TheHingeofFate(NXBHoughtonMifflin,1950)

[121]“HermitKingdom”,WallStreetJournal,1958;WilliamI.Walsh,theRiseandDeclineoftheFreatAtlanticandPacificTeaCompany(NXBLyleStuart,1986

[122]“HermitKingdom”,WallStreetJournal,1958

[123]“WeshouldhaveMovedaLotSooner”,Forbes,197?

[124]WilliamI.Walsh,TheRiseandDeclineoftheGreatAtlanticandPacificTeaCompany(NXBLyleStuart,1986);Fortune,1963

[125]“WeShouldHaveMovedaLotSooner”,Forbes,1976;“A&P’sPloy;CuttingPricestoTurnaProfit”,BusinessWeek,1972;Fortune,1963

[126]“AilingA&P”,WallStreetJournal,1964

[127]WilliamI.Walsh,TheRiseandDeclineoftheGreatAtlanticandPacificTeaCompany(NXBLyleStuart,1986)

[128]“A&P’sPloy;cuttingPricestoTurnaProfit”,BusinessWeek,1972;“A&P’s“PriceWar”BitesBroadlyandDeceply”,BusinessWeek,1972;“BankingAgainstA&P”,Times1973;“A&PCountstheCostofItsPyrrhicVictory”,BusinessWeek,1973

[129]StumblingGiant”,WallStreetJournal,1978

[130]“ShiftingGear:A&PPrice-CuttingDidn’tCreateKroger’sProblems…”,Forbes,1972;“superstoresMaySuitCustomerstoaT-ShirtorAT-bone”,WallStreetJournal,1973;“PlainandFancy:SupermarketBoutiquesSpurKroger’sGains”,Barron’s.1981;“250.000UnpaidConsultants”,Forbes,1981

[131]Bảnghichépphỏngvấn

[132]“KrogerandFredMeyerMergetoCreatNo.1U.S.GroceryBiz”,DiscoutStoreNews,1999

[133]“TroubleStalkstheAsilesatA&P,BusinessWeek,1991

[134]“PitneyBowes”Pep”,FinancialWorld,1962;“NoMiddleGround”,Forbes,1961

[135]Moddy’sIndustrialManual2000

[136]“RoyAshIsHavingFunatAddressogriefMultigriel”,Fortune,1978;“HowRoyAshGotBurned”,Fortune,1981

[137]“UpfromtheAshes”,Forbes,1979;“AMInternational:The

CashBindthatThreatensaTurnaroud”,BusinessWeek,1980;“AshForcedoutofTwoAMPosts”,NewYorkTimes,1981

[138]“WhyAshWasOustedatAMInternational”,BusinessWeek,1981;“RoyAshResignsunderFire”,Fortune,1981;“HowRoyAshGotBurned”,Fortune,1981;“UpfromtheAshes”,Forbes,1979;“AMFilesChaper11”,NewYorkTimes,1982

[139]“WhenTechnologyWasNotEnough”,BusinessWeek,1982;“HowRoyAshGotBurned”,Fortunre,1981;“AMInternational:TheCashBindthatThreatensaTurnaround”,BusinessWeek,1982

[140]“WhenTechnologyWasNotEnough”,BusinessWeek,1982;“AM’sBrightestYearsNowDimMemories”,NewYorkTimes,1982

[141]HowRoyAshGotBurned”,Fortune,1981;“High-TechnologyDreamTurnsIntoaNightmare”,FinancialTimes,1982

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com