T±n Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Proje...
Transcript of T±n Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Proje...
T.C
GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
BİTKİ BESLEME VE TOPRAK YÖNETİMİ
ARAŞTIRMA GRUBU
2017 YILI
PROJE ÖZETLERİ
Projeler Oturum programına göre sıralanmıştır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P04/05
Proje Başlığı
Vejetatif ve Generatif Dönemlerde Yapraktan N, S ve Zn
Uygulamalarının Ekmeklik Buğday’ın Verim, Mineral Element ve
Kalite Parametreleri Üzerine Etkisinin Araştırılması.
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Adana
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ve
Çukurova Üniversitesi
Proje Yürütücüsü Dr. Hatun BARUT
Yardımcı Araştırmacılar Z.Y.M. Ali Alparslan EZİCİ, Dr. Yaşar KARADUMAN, Z. M.
Arzu AKIN, Safiye AŞIKLI, Prof. Dr. Selim EKER
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/10/2014 - 31/10/2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
73.000,00 TL (2014-2015: 30.000 TL; 2015-2016: 40.000 TL;
2016-2017:3000TL)
PROJE ÖZETİ: Projenin amacı; tarla koşullarında, vejetatif ve generatif dönemlerde, yapraktan N, S ve Zn
uygulamalarının ekmeklik buğday’ın verim, fiziksel özellikler, teknolojik kalite, hamur reolojik özellikleri
ve tanenin mikro element konsantrasyonları üzerine etkilerini araştırmaktır.
Bu amaçla yürütülen çalışmanın ikinci yılında, denemeler, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma
Enstitüsü arazilerinde, 2015-2016 yılı buğday ekim sezonunda, planlandığı şekilde yürütülmüştür. Proje
faaliyetleri birbirini tamamlayıcı nitelikte iki farklı iş paketinden oluşmaktadır.
Birinci iş paketinde; Yapraktan N, Zn ve S uygulama konuları;
% 0 üre, Zn, S (kontrol); % 0.5’lik üre; % 1’lik üre; % 0.5 ZnSO4; % 0.5’lik üre + % 0.5 ZnSO4; % 1’lik
üre + % 0.5 ZnSO4; % 0.5’lik K2SO4 ve % 1’lik K2SO4 solüsyon uygulamaları şeklinde yapılmıştır. Azot
kaynağı olarak Üre, Zn kaynağı olarak ZnSO4.7H2O, kükürt kaynağı olarak ise K2SO4 gübreleri
kullanılmıştır.
İkinci iş paketinde ise; Yapraktan N ve S uygulama konuları;
% 0 N+S (kontrol); % 0.5’lik Üre + % 0.5’lik K2SO4; % 0.5’lik Üre + % 1’lik K2SO4; % 1’lik Üre + %
0.5’lik K2SO4; % 1’lik Üre + % 1’lik K2SO4 uygulamaları şeklinde yapılmıştır. Azot kaynağı olarak Üre,
kükürt kaynağı olarak ise K2SO4 gübreleri kullanılmıştır.
İncelenen Özellikler;
Fiziksel Analizler: tane verimi (kg/da),1000 tane ağırlığı (gr), hektolitre ağırlığı (kg),
Renk (L Kırma, b Kırma, a Kırma), Sertlik- Kırma (%), 2.8+2.5mm Elek (%),
Tane Analizleri: tane N konsantrasyonu (%), tane S konsantrasyonu (%),tane N:S oranı
Mikro element Analizi: tane Zn konsantrasyonu (ppm), tane Fe konsantrasyonu (ppm)
Teknolojik Analizler: tane protein konsantrasyonu (%),Yaş Gluten (%),Kuru Gluten (%),
SDS SED Kırma (ml), Zeleny Sedimantasyon (%), STK-Su (%), STK- Laktik Asit (%),
STK- NaCO3 (%)
Hamur reolojik analizleri; Glutopik analizler: PMT (s), BM (BE), BEM (BE), PM (BE)
Farinograf Analizler: Su Abs. (%), Gelişme Süresi (dk), Stabilite (dk),
Yumuşama Derecesi (BU)
Projenin ikinci sonuçlarına göre, yürütülen her iki iş paketinde de uygulamaların; buğday tanesinin
fiziksel özelliklerini değiştirmediği belirlenmiştir. Uygulamaların buğdayın teknolojik özellikleri ve
hamur reolojik özelliklerini iyileştirici etki yaptığı ve dolayısıyla buğdayın ekmeklik kalitesi üzerinde
olumlu etki yaptığı belirlenmiştir. Projenin iki yıllık tarla denemeleri planlandığı şekilde tamamlanmıştır.
Her iki yılda da uygulamaların etkisi benzerlik göstermiştir. Seneye sonuç raporu sunulacaktır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI :Sürdürülebilir toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No TAGEM/TSKAD/15/A13/P04/06
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Ege Bölgesi Bağcılığında Verim ve Kalitenin
Geliştirilmesine Yönelik Fizyolojik Çalışmalar
Alt Proje: Sultani Çekirdeksiz Üzüm Çeşidinde Farklı Dozlarda Çinko
(Zn) Uygulamalarının Verim ve Kaliteye Etkisi
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve
Bitki Besleme Bölümü
Proje Yürütücüsü Özen MERKEN, Zir. Yük. Müh.
Yardımcı
Araştırmacılar
Prof. Dr. Mehmet AYDIN, Dr. Fadime ATEŞ, Zir. Yük. Müh. Fulya
KUŞTUTAN, Zir. Yük. Müh. M. Sacit İNAN, Zir. Yük. Müh. Akay
ÜNAL.
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 – 01/01/2018 (36 ay)
Projenin Toplam Bütçesi 2015: 14.300 TL. 2016: 16.000 TL. 2017: 18.700 TL.
Proje Özeti: Projede belirtildiği şekilde kontrol da dahil, çinkonun 5 toprak ve 2 seviye de yaprak
uygulamaları olmak üzere tesadüf bloklarında faktöriyel deneme desenine göre 4 tekerrürlü ve her
tekerrürde 6 asma olacak şekilde yapılmıştır.
2016 yılı gübreleme öncesi toprak örnekleri alınarak belirtilen analizleri yapılmıştır. Topraktan
çinko’lu gübreler bağların uyanmasından yaklaşık bir ay önce verilmiştir.
Çinko’lu gübrelerin yapraktan birincisi çiçeklenmeden iki hafta önce, ikinci uygulaması
çiçeklenmeden bir hafta sonra, üçüncü uygulama ise ikincisinden iki hafta sonra olmak üzere
yapılmıştır.
Yaprak örnekleri ben düşme döneminde alınarak gerekli analizleri yapılmıştır.
Hasat döneminde alınan yaş üzüm meyve örneklerinde besin madde analizleri yapılmıştır.
Verim (kg/omca), salkım sayısı (adet/omca), salkım ağırlığı (g), tane ağırlığı (g), S.Ç.K.M. (%)
(Suda Çözünebilir Kuru Madde), asit miktarı (g/l), salkım eni-boyu (cm), tane eni-boyu (mm)
değerleri belirlenmiştir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI :Sürdürülebilir toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM-BB-060201J01
Proje Başlığı
Harran Ovası Koşullarında Nar (Punica granatum L.) Yetiştirilen Alanlara
Uygulanan Farklı Gübre Kaynaklarının Verim ve Toprağın Bazı Özellikleri
Üzerine Etkileri.
Projeyi Yürüten
Kuruluş
GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Abdullah ŞAKAK
Yardımcı
Araştırmacılar
İsmail M.TURANOĞLU- -A.Suat NACAR- Müslüm COŞKUN –Murat
TARİNİ-Mahmut GAYBERİ- Ayşin BİLGİLİ- Dr. Sadık YETİM
- Doç. Dr. A. Kadir SÜRÜCÜ-Doç. Dr. Ali İKİNCİ
Başlama- Bitiş
Tarihleri
2009 – 2016
Proje Bütçesi: 2012-/2013-/2014-/2015/2016: 2737 TL.
Proje Özeti: Bu çalışmanın amacı Organik nar yetiştiriciliğinde kullanılması gerekli olan optimum organik
ve yeşil gübre miktarlarının saptanarak daha doğru bir yetiştiriciliğin yapılmasına katkı sağlamaktır. Organik
ve yeşil gübrelemenin mineral gübreleme ile karşılaştırılarak, Organik gübre ve yeşil gübrenin toprağa
kazandırdığı azot miktarına ve toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerine etkisinin araştırılarak
sürdürülebilir toprak verimliliğinin devamına katkıda bulunacaktır.
2016 yılında kullanılan organik gübresinin azot analizi yapılarak organik gübreleme yapılmış, kimyasal
ve yeşil gübreler uygulanmıştır. Nisan ayında bitkilerin fazla dallarlı seyreltilerek haziran ayında üst
gübrelemesi yapılmıştır. Bitkilere mart ve nisan ayında iki kez bordo bulamacı uygulaması, mayıs ve haziran
ayında ise harnup güvesi için üç kez ilaçlama yapılmıştır. Yaz sürecinde normal sulamaları yapılıp 14 Ekim
2016 tarihinde meyveler hasat edilip veriler kayıt edilmiştir. Bu yıl çalışmanın beşinci yılı olup; Azotlu gübre ve kompost ve yeşil gübre (Fiğ) uygulamasının bitki verimi üzerine
etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0,01). Organik amenajman yöntemlerinden olan kompost ve yeşil
gübre uygulaması toprakların organik madde içeriklerini artırmış ve bu da toprakların DTPA ile ekstrakte edilebilir
Zn içerikleri ve toplam azot içeriklerini önemli derecede artırmıştır. Artan bu yarayışlı Zn miktarı ve toplam azot
miktarı ise bitki verimlerini önemli derecede artırmıştır.
Azot Denemesi Organik Gübre Denemesi Yeşil Gübre Denemesi
1. Uygulama = 0 g N/ağaç 1. Uygulama = 0 g/ağaç 1. Uygulama = 0
2. Uygulama = 150 g N/ağaç 2. Uygulama = 15.000 g/ağaç 2. Uygulama = Fiğ
3. Uygulama = 300 g N/ağaç 3. Uygulama = 30.000 g/ağaç 3. Uygulama = Fiğ + 75 g N/ağaç
4. Uygulama = 450 g N/ağaç 4. Uygulama = 45.000 g/ağaç 4. Uygulama = Fiğ + 150 g N/ağaç
5. Uygulama = 600 g N/ağaç 5. Uygulama = 60.000 g/ağaç 5. Uygulama = Fiğ + 225 g N/ağaç
Organik gübre parsellere uygulanan Kompost materyalinde yapılan
analiz sonucunda; Azot oranı % 2 olarak bulunmuştur
6. Uygulama = Fiğ + 300 g N/ağaç
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI :Sürdürülebilir toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır.
Proje Başlığı
Alt Proje: İstanbul Kekiği (Origanum vulgare Subsp. Hirtum)’nde
azot, fosfor ve potasyumlu gübrelemenin verim ve bazı kalite
parametreleri üzerine etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, YALOVA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme
Bölümü
Proje Yürütücüsü Mustafa BIYIKLI
Yardımcı Araştırmacılar A. Bircan TINMAZ, Dr. DOĞAN ARSLAN, Barış ALBAYRAK,
Dr. Zekiye Göksel, Prof. Dr. A. Vahap KATKAT
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 -- 31/12/2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015: 30 000 TL 2016: 30 000 TL 2017: 30 000 TL
Toplam: 90 000 TL
Proje Özeti Bu çalışmada Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü kampüsünde
Origanum vulgare Subsp. Hirtum (istabul kekiği)’ne ait çeşit adayı 2 kemotip klonları (timol ve
karvakrol) ele alınacak ve bu çeşit adaylarının verim ve bazı kalite parametreleri üzerine azot ile
birlikte fosfor ve potasyumlu gübre uygulamaların etkisi incelenmektedir. Proje 2 iş paketini
kapsamaktadır; birinci iş paketinde timol kemotipli kekiklere 0, 4, 8, 12, 16 kg N da-1 ve 0, 3, 6, 9
kg P2O5 da-1 dozlarında uygulanan gübrelemenin verim ve kalite bazı parametrelerine olan etkileri
belirlenecektir (doktora tezi). İkinci iş paketinde ise karvakrol kemotipli kekiklere 0, 3, 6, 9, 12 kg
N da-1 ve 0, 6, 12, 18, 24 kg K da-1 dozlarında uygulanan gübrelemenin verim ve kalite bazı
parametrelerine olan etkileri belirlenecektir. Çalışmadan elde edilecek veriler ile azot, fosfor ve
potasyumlu gübrelemenin kekik üretiminde verim ve kalite parametrelerine olan etkileri ile
üreticilere tavsiye edilebilecek optimum besin elementi miktarlarının belirlenmesi
hedeflenmektedir.
2016 yılı içerisinde azot-fosfor denemesinin ikinci verim yılı ve azot-potasyum denemesinin ise
birinci verim yılı bakım işleri ve hasatları yapılmıştır. Toprak ve bitki analizleri devam etmektedir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P04/15
Proje Başlığı Demir ve Çinko Uygulamalarının Yerfıstığının Verim Ve Kalite
Özellikleri Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Çiğdem BOYDAK Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Ziraat Yük. Müh. Rasim ARSLAN
Ziraat Yük. Müh. Orhan KARA Ziraat Yük. Müh. Alper BAYDAR Dr. Abdullah ÇİL Zir.Yük. Müh. Ayşe Nuran ÇİL Dr. Hatun BARUT
Dr. Murat Reis AKKAYA
Ziraat Müh. Vakas ŞAHİN Doç. Dr. Seyyid IRMAK (Danışman)
Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2017
Projenin Toplam Bütçesi 38 000 TL
Proje Özeti
Yerfıstığı iklim ve toprak yönünden oldukça seçicidir. Türkiye’de Akdeniz ikliminin etkisinde
kalan bölgelerde hafif bünyeli tarım topraklarında sulanarak yetiştirilmektedir. Yerfıstığı drenajı ve
havalanması iyi, tınlı kum veya kumlu tın bünyede organik maddesi orta düzeyde, kireççe zengin, pH’sı
6.0-6.4 arasında olan topraklarda çok iyi yetişmektedir. Topraklarımızın ekserisi kireçli ve asitlik
değerleri düşüktür(pH değeri yüksektir). Bunun sonucunda bitkiler için en önemli mikro besin
maddeleri (bitki beslenmesinde gerekli ancak çok az miktarlarda alınırlar) olan demir, mangan, bakır
ve çinko (Fe, Mn, Cu ve Zn) gibi ağır metaller oksit ve hidroksit formlarına dönüşerek çözünürlükleri
azalmaktadır.
Toprağa artan miktarlarda uygulanan Zn, bitkilerde Fe alımını ve artan miktarlarda uygulanan
Fe’de, Zn alımını olumsuz yönde etkilemektedir. Fe ve Zn bitki kökünde iç yöreye aynı aktif taşıyıcılar
tarafından taşınmaları nedeniyle Fe ve Zn karşılıklı olarak birbirlerini engellemektedir.
Bu çalışma Çukurova yöresinde ana ürün koşullarında NC-7 yer fıstığı çeşidinde farklı dozlarda
demir ve çinko uygulamalarının yer fıstığının verim ve bazı tarımsal özelliklerine olan etkisini
belirlemek amacıyla 2015 Nisan ayında başlamış olup bu yıl ikinci yılıdır. Deneme iki faktörlü
faktöriyel deneme desenine göre 5 m x 2,80 m parsel büyüklüğünde, 4 sıralı ve 3 tekerrürlü olmak üzere
2 farklı lokasyon da yürütülmüştür. Topraktan ve yapraktan uygulamalar için ayrı denemeler
kurulmuştur. Sıra arası 70cm, sıra üzeri 15cm olacak şekilde ekimiş ve ekim öncesi topraktan demir ve
çinko uygulamaları, yapılmıştır. Yapraktan ise çiçeklenme öncesi 2 kez ve çiçeklenme sonrası 1 kez
olmak üzere toplam 3 uygulama yapılmıştır. Çalışmada toprak ve bitkiye ait parametre değerleri
belirlenmiş ve bu değerler varyans analizi ile çoklu karşılaştırma testine tabi tutulmuştur. Elde edilen
parametre değerlerinin analizleri yapılarak değerlendirmelerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Çinko, Demir, Yerfıstığı, Çukurova, Verim
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSK/12/A13/P4/7
Proje Başlığı
Afyonkarahisar / Sultandağı Yöresinde Farklı Seviyelerde Uygulanan
Kalsiyum ve Potasyum Uygulamalarının Kirazın Verim ve Meyve
Kalitesine Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enst. Müd.
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
-
Proje Yürütücüsü Özgür ATEŞ, (Volkan ALVEROĞLU)
Yardımcı Araştırmacılar Gülser YALÇIN, Fatih KIZILARSLAN, Kadriye TAŞPINAR,
Özgür ATEŞ, Prof.Dr. Ece TURHAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
2012: 13520 TL, 2013: 3520 TL, 2014: 3700 TL, 2015: 3700TL,
=TOPLAM 24.440,00 TL
Proje Özeti
Bu proje, Afyonkarahisar ili Sultandağı yöresinde farklı seviyelerde uygulanan kalsiyum ve
potasyumun kiraz ağaçlarının verim ve meyve kalitesine etkilerini belirlemek için yürütülmektedir.
Kalsiyum ve potasyum uygulamaları, tesadüf blokları deneme desenine göre dört (4) farklı konuda
uygulanmaktadır. Kalsiyum uygulamasının çiçeklenmeden önce dallara, çiçeklenmeden sonra da 3
kez birer hafta ara ile ağaç başına % 0,5-1-1,5 olacak şekilde kalsiyum nitrat olarak uygulandı.
Potasyum uygulamalarının 500-1000-1500 g/ağaç olacak şekilde potasyum sülfat kullanılarak
yapılmıştır.
Dönem Bulguları 2016 ;
Proje kapsamında uygulamalar yapılmış olup analizler yapılmıştır. Analizler sonucunda
kalsiyum nitrat ve potasyum sülfat uygulamalarının kiraz verimine istatistiki olarak etkili olmadığı
saptanmıştır. Kalsiyum nitrat uygulamalarının meyve Ca miktarı ve meyve sertliğine Potasyum
sülfat uygulamalarının meyve K kapsamına etkili olduğu saptanmıştır.
Dönem Bulguları Proje Sonucu;
Projenin son yılı olması nedeniyle toplu sonuç hazırlanmıştır. Proje sonucunda kalsiyum
nitrat ve potasyum sülfat uygulamalarının kiraz verimi üzerine etkili olmadığı, meyve setliğinde %
1 CaNO3 uygulamasının, meyve potasyum içeriği üzerine 1 kg/ağaç K2SO4 uygulamasının etkili
olduğu saptanmıştır.
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No:
Proje Başlığı Kronolojik Tescil Sıralı Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Azot Kullanım
Etkinliklerinin Karşılaştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Dr. Haydar POLAT
Yardımcı Araştırmacılar Bayram ÖZDEMİR, Murat PEKER, Selami YAZAR
Başlama- Bitiş Tarihleri 2018-2020
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 38000 TL 2019: 29000 TL 2020: 8000 TL Toplam: 75000TL
Proje Özeti: Bitkisel üretimde gübre, her zaman olduğu gibi günümüzde de en önemli tarımsal girdilerden
biri olma özelliğini hala korumaktadır. Bununla birlikte bitkisel üretimde verim ve kalite artışı sağlamak
ve toprak verimliliğini optimum düzeyde sürdürmek amacıyla kimyasal gübrelerden halen etkin
yararlanılabildiği söylenemez. Özellikle dünyada ve ülkemizde en çok kullanılan azotlu gübreler;
yıkanma, denitrifikasyon, buharlaşma, yüzey akışı gibi nedenlerle azotun topraktan uzaklaşması sonucu
kullanım etkinliği en düşük gübrelerdir.
Gübre kullanım etkinliği, tane ürünü ve biyokütle oluşturmak üzere bitkinin besin maddesi alım ve
kullanım kapasitesi olarak tanımlanmaktadır. Toprakta noksan olan besin elementlerini takviye için
uygulanan gübrelerden bitkilerin yeterince yararlanabilmesi ve kimyevi gübre kullanım etkinliği; toprak
faktörü, bitki faktörü, bitki besleme yönetim stratejisi, agronomik faktörler ve iklimsel faktörler olmak
üzere çok sayıda faktöre bağlıdır. Bu faktörlerin hepsi etkili olmakla birlikte, bitki faktörünün önemi daha
da öne çıkmaktadır. Nitekim bitki çeşidi ve hatta aynı çeşidin farklı genotipleri arasında dahi besin
maddesi alım ve kullanım etkinliklerinin değiştiği bilinmektedir. Aynı zamanda çeşitli çalışmalarda yeni
geliştirilen tahıl genotiplerinin eski genotiplere göre daha yüksek ürün verdikleri ortaya konulmuş olup,
bu sebeple yeni geliştirilmiş bitki varyetelerinin eskilere göre doğal olarak besin elementlerini alım ve
kullanım etkinlikleri bakımından da daha başarılı olduğu düşünülmektedir.
Bu çalışma ile tescil edilmiş eski ve yeni çeşitler kullanılarak ekmeklik buğday çeşitlerinin, kronolojik
tescil tarihine göre, azot kullanım etkinliklerinin karşılaştırmalı olarak belirlenmesi hedeflenmiştir.
Araştırma Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Haymana Araştırma ve Uygulama
Çiftliğinde yürütülecektir. Deneme, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme deseninde üç
tekerrürlü olarak kurulacak olup, ana parsellerde gübre dozları, alt parsellerde çeşitler yer alacaktır.
Araştırmada 10 adet ekmeklik buğday çeşidi (Sivas-111/33, Köse-220/39, Sürak-1593/51, Yayla-305,
Bezostaya-1, Gerek-79, Gün-91, Tosunbey, Kenanbey, Şanlı) kullanılacak ve 4 farklı (D0: 0 kg/da, D1:
4 kg/da, D2: 8 kg/da, D3: 12 kg/da,) azot düzeyi uygulanacaktır. Besin maddesi etkinliğinin araştırıldığı
çalışmalarda besin maddesinin tek düzeyi kullanılmakta olup, amaç optimum gelişmeyi sağlayan besin
maddesi düzeyinde farklı genotiplerin gösterecekleri tepkiyi belirlemektir. Ancak eski çeşitlerin daha az,
yeni çeşitlerin daha fazla azot ihtiyaçları olabileceği göz önüne alınarak denemede 4 ve 12 kg/da N dozuna
da yer verilmiştir. Azot uygulaması dışında diğer tüm uygulamalar ekmeklik buğday yetiştiriciliğine
uygun olarak gerçekleştirilecektir. Azot uygulamaları için belirlenen dozların yarısı ekimle birlikte, yarısı
ilkbaharda verilecektir. Belirli dönemlerde alınacak bitki numunelerinde yapılacak analizlerle bitki azot
içeriği izlenecek, bitki gelişimi ve verim ile ilgili ölçümlerin yanı sıra çeşitlerin azot kullanım etkinliği
hesaplanacaktır. Araştırmada elde edilen sonuçlar ilgili paydaşlar ile paylaşılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Gübre, azot, azot kullanım etkinliği, ekmeklik buğday
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No:
Proje Başlığı Fotosentetik Üretimin En Yüksek Olduğu Dönemde
Yapraktan Çok Sık Beslemeyle Soya ve Buğdayda Verim
ve Biyofortifikasyonun Artırılabilme Olanaklarının
Araştırılması ve Bu Amaçlara Uygun Gübre Çözeltilerinin
Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Uğur Sevilmiş Zir. Yük. Müh.
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hatun Barut, Dr. Ali Bolat, Dr. Şadiye Yaktubay, Zir.
Yük. Müh. Sait Aykanat, Zir. Müh. Hatice Yücel,
Zir. Yük. Müh. Ertan Yazgan
Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2020
Projenin Toplam Bütçesi: 82.000
Proje Özeti: Bitkiler kökten uygulanan besin elementlerini terleyerek topraktan çekmektedir.
Fakat bu besinler birçok biyozarı geçerek kökten yapraklara ulaştığından, gün içinde ivmeli
artan fotosentezle uyumlu şekilde gereken hızda alınıp ihtiyaç noktalarına taşınamamakta
ayrıca alınan besinler bu geçişler sırasında kofullarda ve diğer organellerde birikmekte ve
yeterli dokusal konsantrasyonlara ulaşamamaktadır. Bitkilerin kökeni sucul olduğundan
yapraktan uygulanan besin elementlerini çok hızlıca dolaşıma alabilecek metabolik ve dokusal
altyapıya sahiptirler. Yapraklar yoluyla sık besleme sayesinde doğrudan dokulardaki
çözeltilerin besin konsantrasyonu fotosentezin en yüksek olduğu dönemde artırılabilir. Bu
sayede mineral besinlerin organellerde birikmesinden ziyade sistemde serbest dolaşan besin
elementi miktarı artırılabilir. Ayrıca daneye asimilat sevki sırasında floemde dolaşan besin
element miktarının artırılması daneye mineral ve proteinlerin depolanmasını artırabilir.Bu
amaçla buğday ve soya bitkisinde, gebeleşme-çiçeklenme döneminde başlayacak şekilde,
yapraktan 3-4 gün arayla 12 kez ardışık besleme yapılacaktır. İlk yıl tek başına yapraktan
uygulanacak besin elementleri, N, P, K, Mg, Ca, S, Fe, Zn, Mn, B, Mo ve Cu'dur. Uygulamalar
iki farklı dozda yapılacaktır. Çalışma iki lokasyonda (Adana-Doğankent ve Adana-Hacıali)
tarla denemesi şeklinde yürütülecektir. Dinamik proje tekniği uygulanacak ve ilk yıl elde
edilecek sonuçlar incelenerek en yüksek verim artışı üreten 6 uygulama kimyasalı seçilecek
ve ikinci yıl ikili kombinasyonla (15 kombinasyon) test edilecektir. Üçüncü yıl ise çoklu
kombinasyonlar üretilecek ve yüksek uygulama sıklığına en uygun gübre çözeltisi elde
edilmeye çalışılacaktır. Amaç buğday ve soya türlerinde yapraktan çok sık besleme için
kullanılabilecek ideal besin çözeltisini tespit etmektir. Ayrıca biyofortifikasyon üretebilmek
de diğer önemli hedeftir. Projenin son yılında ortaya çıkacak çözelti ile yapılacak tarla
uygulamaların ekonomik analizi yapılacaktır. Olumlu sonuçlar özellikle center-pivot sulama
ve pülverizatör sistemlerine uygundur. Projeyle sonuçta verim ve biyofortifikasyon
sağlayacak bir gübreleme sistemi ve bu sistemin elemanı olarak gübre çözeltileri geliştirmek
amaçlanmaktadır.
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No:
Proje Başlığı
Farklı Azot Seviyelerinin Antepfıstığı Üretiminde Verim ve Bazı Kalite
Parametrelerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfistiği Araştirma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş Cumhuriyet Üniversitesi
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Tuğba ŞİMŞEK
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Nevzat ASLAN, Nilgün KALKANCI, H.İ.Cem BİLİM, Dr. Kamil
SARPKAYA, Mehmet UZUN, Burcu KARUSERCİ, Serkan
KÖSETÜRKMEN, Yard. Doç. Dr. Ahmet DEMİRBAŞ, Doç Dr. İzzet
ACAR.
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2018/31.12.2024
Projenin Toplam Bütçesi: 140.000
Proje Özeti
Dünya topraklarının büyük bölümünde azot noksanlığı görülmektedir. Özellikle organik madde miktarı
çok düşük olan ülkemiz toprakları da azot bakımından oldukça fakirdir. Bu nedenle tarımsal üretimde
azotlu gübrelemeye sürekli olarak ihtiyaç duyulmaktadır. Antepfıstığı besleme programı içerisinde azot,
oldukça önemli bir besin elementi durumunda olmasına rağmen, farklı azot seviyelerinin bitki üzerinde
etkilerine bakılmamıştır ve bu yönde eksiklikler bulunmaktadır.
Ülkemiz dünya antepfıstığı üretiminde ABD ve İran’dan sonra üçüncü sırada yer almaktadır. ABD ve
İran’da yetiştirilen antepfıstığı ile ülkemizde yetiştirilen antepfıstığı çeşitleri farklıdır. Ayrıca ülkemizde
antepfıstığı yetişriciliğinin %95’inden fazlası kuru şartlarda yapılmaktadır. Kuru şartlarda antepfıstığı
yetişriciliğinde ve ülkemiz şartlarında yaygın olarak yetiştirilen antepfıstığı çeşidinin ihtiyacınının
belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada; antepfıstığı bitkisinin sulu ve kuru şartlarda, farklı seviyelerde
uygulanan azotun bitkinin verimine ve bazı kalite parametrelerine olan etkilerinin belirlenmesi
amaçlanmaktadır. Ayrıca, antepfıstığı bitkisi için optimum azot seviyesinde belirlenecektir.
Araştırma, verim çağındaki 25-30 yaşında uzun çeşiti antepfıstığı bahçesinde, kuru ve sulu koşullarda
yapılacaktır. Denemede 2 yıl her iki koşulda yetişen bahçelerden ön verim alınacak daha sonar 4 yıl
uygulamalar yapılacaktır. Araştırma eş blok deneme desenine (tesadüf bloklarının değiştirilmiş şekli) göre
3 tekerrürlü ve her bir tekerrür 5 ağaçtan oluşacak şekilde kurulacaktır. Sulu ve kuru koşullarda deneme
ikişer bahçede yürütülecektir. Her bir uygulama konusu için kontrol olarak eş bloklarda birer parsel
oluşturulacaktır. Bahçede temel gübreleme yapılacaktır. Kuru koşullarda; metoda uygun N’un 5 farklı
dozu uygulanacaktır. Azotlu gübre uygulaması hariç diğer gübre uygulamaları Ocak ayı sonunda
antepfıstığına tek seferde, azot ise ikiye bölünerek kuru koşullarda Şubat ve Nisan ayında verilecektir. sulu
koşullarda ise, Sulama damla sulama sistemiyle yapılacaktır.Azot ,fosfor ve potasyum Nisan, Mayıs ve
Haziran,temmuz, eylül ayları aylarında olmak üzere farklı dönemde dozlara uygun olarak uygulanacaktır.
Azot uygulamalarının ağaçların vegetatif gelişimine etkilerini belirlemek üzere, ağaçlarda yıllık sürgün
gelişimi, oluşan karagöz (meyve gözü) sayısı, dökülen karagöz sayısı, yapraktaki klorofil indeksi ve
yaprak döküm tarihleri belirlenecektir. Ayrıca 1 yıllık dallarda karbonhidrat analizi yapılarak, azotlu
gübrelemenin periyodisitede etkili olan karbonhidrat birikimine etkileri belirlenecektir. Meyvede ise
verimin yanı sıra çıtlama oranı, iç meyve randımanı, 100 meyve ağırlığı ve yeşil içlilik gibi kalite
parametreleri incelenecektir. Araştırma sonunda elde edilen veriler, hedeflenen amaç ve yaklaşımlara
uygunluğu ve projenin başarısı için istatistiksel olarak değerlendirilip yorumlanacaktır. Elde edilen
sonuçlara varyans analizi uygulanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Antepfıstığı, Azot. Gelişme, Gübre, Kalite, Verim,
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No
Proje Başlığı Limon Yaprak ve Meyvelerindeki Bitki Besin Maddelerinin
Dönemsel Değişimleri Bölgesel Araştırma Projesi
Projeyi Yürüten
Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Ayhan AYDIN
Yardımcı
Araştırmacılar
Dr. Güçer KAFA
Rasim ARSLAN
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2018 - 30.04.2021
Projenin Toplam
Bütçesi 77400 TL
Proje Özeti:
Kaliteli ve bol ürün elde etmenin önemli faktörlerinden birisi yeterli seviyede bitki besin
elementinin doğru zamanda temin edilmesini sağlayan gübreleme programlarıdır. Gübreleme
programlarının oluşturulmasında bitki besin elementlerinin alınma zamanları ve miktarları
büyük öneme sahiptir. Yaprak analizleri bitkilerin besin elementi durumlarını belirlemek için
yaygın olarak kullanılmaktadır. Son zamanlarda meyve analizleri ile bitki kalitesini etkileyen
bitki besin elementi kritik düzeyleri hakkında bilgi vermesi, fizyolojik bozuklukların ve bitki
besin elementi eksikliklerinin önlenmesi nedeniyle önem kazanmaya başlamıştır.
Projede 15-20 yaşlarındaki Kütdiken limonlarından üretim sezonu boyunca alınacak yaprak
ve meyve örneklerinde makro ve mikro element miktarları belirlenerek bitki besin elementi
alım etkinliğini artıracak gübreleme programına veri sağlanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Bitki besin elementi, Kütdiken limonu, yaprak ve meyve analizi,
dönemsel değişim.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No TAGEM/TSKAD/15/A13/P04/09
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Kombine Biyogübre ve Kimyasal Gübre Uygulamalarının
Gemlik Zeytin Çeşidinin Gelişimi, Verim ve Toprak Özellikleri Üzerine
Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş -
Proje Yürütücüsü Dr. Hatice Sevim TURAN
Yardımcı Araştırmacılar
Doç. Dr. Hüsnü KAYIKÇIOĞLU
Dr. Tülin PEKCAN
Zir. Yük. Müh. Erol AYDOĞDU, Dr. Aişe DELİBORAN
Dr. Nurhan VAROL, Dr. Didar SEVİM,
Gıda Yük. Müh. Ferişte ÖZTÜRK GÜNGÖR
Zir. Yük. Müh. Mehmet HAKAN, Zir. Müh. İdris ÇILGIN
Prof. Dr. Nur OKUR (Proje Danışmanı)
Başlama - Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 31/12/2019
Projenin Toplam Bütçesi 2017: 40 000 TL 2018: 15 000 TL 2019: 5 000 TL TOPLAM: 60 000 TL
Proje Özeti
Gelişme Raporunun ait olduğu döneme ilişkin gerçekleştirilen proje faaliyetleri şu şekilde
sıralanabilir:
1. 2016 yılında, ön verim değerleri belirlenmiş olan denemede kullanılacak ağaçlar seçilerek etiketlerle
işaretlenmiştir.
2. Bu ağaçlara projede belirtildiği şekilde kontrol dahil toplam 8 adet uygulama konusunu içeren biyogübre
ve kimyasal gübre uygulamaları denemeye alınan ağaçların taç izdüşümü baz alınarak belirtilen tarihlerde
uygulanmıştır.
3. Yapılan uygulamaların bitki-toprak ekosistemi çerçevesinde etkinliğini ortaya koyabilmek amacıyla zeytin
ağaçlarında yaprak ve toprak örneklemesi Kasım ayı başında yapılmıştır.
4. Zeytin ağaçlarından alınan yaprak örneklerinin ve deneme alanı toprak örneklerinin fiziksel ve kimyasal
analizleri Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Bitki Besleme ve Toprak-Su Kaynakları Bölümü
Laboratuvarlarında, toprak örneklerinin mikrobiyolojik analizleri ise Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Toprak Mikrobiyolojisi ve Biyokimyası Laboratuvarında yapılmaktadır.
5. Ağaçların hasadı halen devam etmekte olup 2016 yılına ait verimleri ve kg’daki meyve adedi
belirlenecektir. Ayrıca hasadı yapılan deneme ağaçlarından alınan meyve örneklerinde % yağ tayini
Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Gıda Teknolojileri Bölümü Laboratuvarlarında yapılacaktır.
6. Farklı biyogübre ve kimyasal gübre ile bunların karışımlarından oluşan uygulamaların, analizi
gerçekleştirilen tüm bağımlı değişkenlerin üzerine etkilerini ortaya koyabilmek amacıyla varyans analizi
(ANOVA) yapılacaktır. Deneme alanından 2016 yılı içerisinde ve 3 tekerrürlü olarak alınan yaprak ve toprak
örneklerinin analiz sonuçlarının istatistiki analizi, JMP Versiyon: 11 (SAS Institute Inc.) programında
tesadüf blokları deneme desenine göre yapılacaktır. Varyans analizi sonucunda uygulamalar arasında fark
bulunan değerlerin karşılaştırılması ise Student-t çoklu karşılaştırma testiyle aynı program kullanılarak
yapılacaktır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P04/01
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Ankara Yöresinden Azot Fikse Eden Bakteri Türlerinin
İzolasyonu, Azot Fiksasyon Kapasitelerinin Belirlenmesi ve
Moleküler Karakterizasyonu
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü
Proje Yürütücüsü Dilek KAYA ÖZDOĞAN
Yardımcı Araştırmacılar Aynur DİLSİZ, Yrd. Doç. Dr. Nefise AKÇELİK
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 01/01/2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
68.000
Proje Özeti: Toprağın doğal yapısında bulunan faydalı mikroorganizmalar toprağın
sürdürülebilirliği ve verimliliği açısından önemlidir. Bu mikroorganizmaların tarıma mikrobiyal
gübre olarak kazandırılması için saf kültür olarak elde edilmelerine ihtiyaç vardır. bu nedenle
topraklarımızda doğal olarak bulunan azot fikse eden bakteri türlerinin izole edilerek mikrobiyal
gübre üretimine materyal oluşturması bu çalışmanın temel amacını teşkil etmektedir.
Çalışmanın ilk yılı olan 2015’te, proje için gerekli alet, ekipman ve malzemeler temin edilmiş olup
bakteri izolasyonu için Kazan, Kızılcahamam ve Ayaş ilçelerinden toprak numuneleri alınmıştır.
Toprakların kimyasal analizleri yapılmış; toplam bakteri ve azot fikse eden bakterilerin sayımı ve
izolasyon için gerekli işlemler tamamlanmıştır.
2016 yılında; Beypazarı, Gölbaşı, Haymana, Bala ve Çubuk ilçelerinden toprak örnekleri alınmış
ve toprakların kimyasal analizleri yapılmıştır. Alınan toprak örneklerinde toplam bakteri ve azot
fikse eden bakteri sayımları yapılmış olup 2015 yılında ve 2016 yılında elde edilen izolatların
morfolojik tanıları yapılmış ve kısmi karakterizasyon için biyokimyasal testleri yapılmıştır. Yeni
izolatlar için çalışmalar devam etmektedir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P04/02
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Mikoriza Aşılaması ve Fosfor Uygulamalarının Aspir’in
Verim Unsurları, Fosfor Alımı ve Karbon Tutulumu Üzerine
Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Suay BAYRAMİN
Yardımcı Araştırmacılar Songül Dalcı
Oğuz Başkan
Aynur Dilsiz
Mustafa Usul
Yasemin İleri
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.03.2015-29.02.2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
70.000TL
Proje Özeti: Mikoriza aşılaması ve fosfor uygulamalarının aspir verimine, bitkinin fosfor alımına,
mikorizanın karbon tutulumuna ve agregatlaşmaya etkisinin belirlenmesi amaçlanan çalışmada;
denemenin ekimi 02.04.2016 tarihinde Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma
Enstitüsü’nün Sarayköy Araştırma ve Uygulama İstasyonu’nda yapılmıştır. Deneme tesadüf
bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuş ve
materyal olarak Remzibey-05 aspir çeşidi kullanılmıştır. Ana parsellere toprak fumigasyonu
(fumige toprak, fumige olmayan toprak), alt parsellere fosforlu gübre dozları (P0, P1, P2, P3) ve en
alt parsellere de mikoriza uygulamaları (mikorizalı, mikorizasız) yerleştirilmiştir.
2016 yılı ekimlerinde, parsellerde yeknesak ve yeterli bitki çıkışı sağlanamamıştır. Bu durum
uygulamaların tekerrürleri arasında verim ve verim komponentleri bakımından sağlıklı olmayan
verilerin elde edilmesine neden olmuştur. Parsellerde yeknesak ve yeterli bitki olmayışı mikoriza
uygulamasının bitki ve toprak ile doğru bir şekilde ilişkilendirilmesini de engellemiştir. Bu yıl
gerçekleştirilen denemeden sağlıklı veriler alınamamıştır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI :Sürdürülebilir toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P03/03-02
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Kaya fosfat ve Triple süper fosfat gübresi ile beraber
uygulanan fosfor çözen bakterilerin toprağın inorganik fosfor
fraksiyonları ve buğday bitkisinin verimi üzerine etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz tarımsal Araştırma enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Betül BAYRAKLI
Yardımcı Araştırmacılar Emel KESİM, Aylin ERKOÇAK, Prof. Dr. Rıdvan KIZILKAYA
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.03.2015-31.12.2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015: 45.000 TL 2016: 20.000 TL 2017: 15.000
Toplam: 80.000TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
2016 yılında fosfor çözme özelliğine sahip micrococcus letus AR-72 suşu ile tekrar bir inkübasyon
denemesi daha kurulmuştur. Ayrıca inkübasyon denemesi kurulan Bacillus megaterium var.
phosphaticum ve yerli fosfor çözen bakteriler olan Bacillus megateriun K01 suşu ve micrococcus
letus AR-72 suşu ile sera denemesi kurulmuştur. İnkübasyon denemesi tamamlanmış olup sera
denemesinde kullanın buğday bitkisinin hasadı tamamlanmış ve analizleri devam etmektedir.
Bu yıl micrococcus letus AR-72 suşu ile kurulan inkübasyon denemesinde bu suş toprakların
biyolojik özelliklerini artırmış, toprakların pH değerinde düşme sağlamış ve yarayışlı P miktarını
artırmıştır. Kaya fosfat uygulana topraklarda micrococcus letus AR-72 suşu toprakların yarayışlı-P
içeriğinde kontrole göre % 6,34’luk, TSP uygulanan topraklarda ise %8,64’luk artış sağlamıştır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/ TSKAD / AR-GE /12/A13/PO4/1
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma
Enstitüsü Rhizobium Koleksiyonunun Geliştirilmesi ve Yeni
İzolasyonlarla Zenginleştirilerek Gen Bankası Oluşturulması
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
(TGSKMAE)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Nesime CEBEL
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Esin ERAYDIN ERDOĞAN, İlhan GÜNGÖR, M. Reşat SOBA
Başlama- Bitiş Tarihleri 2012-2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015 yılı 20 000 TL (iki tane buzdolabı), 2017 yılı 260 000 TL
(liyofilizasyon cihazı) Toplam:280 000 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Günümüzde toprak verimliliğini artıran ve bitki gelişimine katkıda bulunduğu belirtilen ancak
etkinlikleri ülke koşullarında belirlenmeyen çok çeşitli mikrobiyal kültürler ve aşılama materyalleri
piyasada yer almaktadır. Bu nedenle ülkemiz şartlarına uygun, yerel ve denenmiş ürünlerin tercih
edilmesiyle ülkemizin doğal mikrobiyal kaynaklarını korumak ve devamını sağlamak amacıyla
baklagillere ait etkili yerel izolatların seçilmesi ve TGSKMAE koleksiyonunda yer alan Rhizobium
bakterilerinin etkinliğinin kontrol edilmesi, etkinliğini kaybetmiş olanların koleksiyondan
çıkarılması ve yeni seçilecek suşlarla yenilenmesi ve gen bankası oluşturmak amacı ile bu çalışma
yürütülmektedir.
Baklagil ekili alanlardan sağlıklı görünümlü bitkilerin köklerinden çiçeklenme zamanı, iri ve pembe
renkli nodülleri olan bitki kökleri toplanmaktadır. Laboratuvarda izolatlar elde edilmekte ve bu
izolatlar serada nodül oluşturma ve azot bağlama yönünden değerlendirilmek üzere ilgili baklagil
bitkisine aşılanarak denenmektedir. Ankara ili Haymana, Çubuk, Polatlı ve Ayaş ilçelerinden,
Çankırı ili Merkez ve Yapraklı ilçelerinden, Konya ili Beyşehir ilçesinden, fiğ , yonca, nohut ve
mercimek köklerinden alınan nodüllerden izolasyon çalışmaları tamamlanmıştır. İzolatlarla sera
denemeleri devam etmektedir. Nohut ile 2, yonca ile 1 ve fiğ ile 1 deneme yürütülmüştür.
DEVAM EDEN PROJE ( GELİŞME RAPORU )
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No:
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Biyolojik Gübre Olarak Kullanılabilecek
Nitelikte Bitki Büyümesini Teşvik Eden Bakterilerin
Organik Buğday Yetiştiriciliğine Potansiyel Yararları
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri
Bölümü
Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma
Bölümü
Proje Yürütücüsü -Erdal DAŞCI
Yardımcı Araştırmacılar
-Dr. Talip TUNÇ
-Dr. Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR
-Prof. Dr. Ramazan ÇAKMAKCI
-Prof. Dr. Recep KOTAN
Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2017
Projenin Toplam Bütçesi 2014: 41.000TL 2015:13.000 TL 2016: 13.000 TL 2017 –
Toplam: 67.000TL
Proje Özeti: Bu çalışmada; üç farklı bakteri (1-Paenibacillus polymyxa RCK-540, 2-
Bacillus megaterium RCK-844+Bacillus subtilis RCK-561; 3- Paenibacillus polymyxa
RCK-540+Bacillus pumilus RCK-781) ve bir organik gübre uygulamasının organik buğdayın
verim ve kalitesine etkileri belirlenecektir.
Bakteri uygulaması iki farklı yöntemle yapılmıştır: birinci yöntemde buğday
tohumları 108 CFU/ml konsantrasyonda bakteri süspansiyonu içine daldırılarak, ikinci
yöntemde ise buğdaylar ekildikten sonra 108 CFU/ml konsantrasyondaki bakteri
süspansiyonundan 2 l/da dozda sulama suyu ile birlikte verilmiştir.
Buğday ekimi 16 Eylül 2015 tarihinde yapılmıştır. Parsellerinin tamamına eşit
miktarda (250 kg/da) organik çiftlik gübresi başlangıç gübresi olarak verilmiştir.
İlk sulama 17 Eylül 2015, ikinci sulama 02 Haziran 2016, üçüncü sulama 28 Haziran
2016 tarihinde yapılmıştır. İlk sulamada 52 mm, ikinci sulamada 100 mm, üçüncü sulamada
88 mm sulama suyu verilmiştir.
08 ağustos 2016 tarihinde hasat yapılmış ve planlanan ölçüm ve tartımlar yapılmıştır.
Tarla filiz çıkışı, başaklanma ve olgunlaşma süresi, başak sayısı, bitki boyu, tane verimi,
1000 tane ağırlığı ve hektolitre ağırlığı değerleri elde edilmiştir.
En yüksek verim 464 kg/da ile Bacillus megaterium RCK-844 + Bacillus substilis
RCK-561 bakterilerinin kullanıldığı konudan elde edilmiştir. Varyans analizi yapılmış ve
ortalamalar karşılaştırılmıştır. Buğday tane verimi üzerine bakteri uygulama yöntemlerinin
etkisi önemsiz, uygulamalarının etkisi önemli bulunmuştur (p<0,01).
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No
Proje Başlığı Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Fosfat Çözücü Bakterilerin Tespiti ve Veri Tabanının
Oluşturulması: Ankara İli Ayaş Örneği
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Desteklen Kurum TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Esin ERAYDIN ERDOĞAN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Zeynep DEMİR
Dr. Tülay TUNÇAY
Gamze DEPEL
İlhan GÜNGÖR, Murat PEKER
Prof Dr. Fikrettin ŞAHİN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2018 - 31.12.2022
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 544.748,00 TL 2019: 69.299,00 TL 2020: 57.834,00TL
2021: 39.900,00 TL 2022: 56.240,00 TL Toplam: 768.021,00 TL
Proje Özeti: Yoğun tarım uygulamaları, aşırı gübre kullanımını zorunlu kılmaktadır. Yüksek verim
için fazla girdi kullanan tarım sistemleri çevresel problemlere ve doğal kaynakların tükenmesine yol
açmaktadır. Yüksek verim artışı sağlamak adına yoğun kimyasal gübre ve pestisitlerin kullanımı hem
maliyeti arttırmakta, hem de yanlış ve aşırı kullanımdan doğan toprakların kirlenmesine,
verimliliklerini yitirmelerine ve sürdürülebilir kullanımlarını engelleyerek bozunumlar meydana
getirmektedir. Patojenik olmayan toprak kökenli mikroorganizmalar bitki gelişimini teşvik ederken
hastalıkları baskılamakta önemli rol oynarlar. Bu mikroorganizmaların tarıma mikrobiyal gübre
olarak kazandırılması için saf kültür olarak elde edilmeleri topraklarımızın sürdürülebilirliği
açısından önem arz etmektedir.
Topraklarımızda doğal olarak bulunan Fosfat Çözücü Rizosfer Bakterileri izole edildikten sonra
mikrobiyal gübre üretimi amaçlanan bu çalışmanın; ilk yılında Ankara ili Ayaş ilçesinden toprak
örnekleri alınacak tüm örnekleme noktalarından kesin koordinatlar toplanacaktır. Kaydedilen
koordinatlar ARCGIS (10.3.1) programı yardımıyla harita üzerine işlenecektir. Alınan bu topraklarda
izolasyonlar gerçekleştirilecek, alınan toprak örneklerinin bazı fiziksel, kimyasal ve biyolojik
özellikleri belirlenecektir. İkinci yılda elde edilen izolatların karakterizasyonları yapılarak, fosfat
çözme ve etkinlikleri belirlenecektir. Projenin üçüncü yılında ise izolatlarının moleküler yöntemler
kullanılarak tür/cins düzeyinde moleküler tanımlamaları yapılacaktır. 4. yılında bu izolatlar ile sera
denemesi, 5. yılında sera denemesinde en iyi sonuç aldığımız izolatlar ile tarla denemesi kurulacaktır.
Bu denemelerin sonunda biyolojik gübre üretiminde kullanılmak üzere enstitümüz mikroorganizma
kolleksiyonuna bazı tarımsal bitkilerde kullanabileceğimiz yeni bakteri türleri eklemek
hedeflenmektedir. Proje sonunda elde edilecek mikrobiyal gübre ile tarım ürünlerinde verim
arttırılarak ülke ekonomisine katma değer sağlanacaktır. Elde edilen veriler ile mikrobiyal gen
kaynaklarımızın varlığı hakkında veri tabanının oluşturulmasında ülkemizdeki mikrobiyoloji
çalışmalarına temel olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Fosfat Çözücü Rizosfer Bakterileri, PGPR, mikrobiyal gübre, coğrafi bilgi
sistemleri
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No:
Proje Başlığı Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Ege Bölgesi Rhizobium Bakteri Suşlarının
Toplanması, Değerlendirilmesi ve Seleksiyonu
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Menemen/İZMİR
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Vural KARAGÜL
Yardımcı Araştırmacılar Nuri CANDAN, Ali ETÜRK, Huriye BAYRAM, Kürşat
ÜNER
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2018 - 31/12/2021
Projenin Toplam
Bütçesi:
116.350 TL
Proje Özeti: Bu proje ile bölgede önemli bir paya sahip baklagil bitkilerinde bakteri aşılama ile
üretimi artırmak ve azotlu gübre kullanım oranını azaltarak tarımda sürdürülebilirliğe katkı
sağlamak amaçlanmaktadır. Proje bu bölgede yetiştirilen baklagil bitkileri ile simbiyotik ilişki
göstererek en etkin azot fiksasyonu yapan bakteri suşlarını tespit etmek için bakteri suşlarının
toplanması, izolasyonu ve seçimi amacıyla yürütülecektir. Azot fiksasyonunu etkileyen etmenlerin başında yerel bakteri suşları ile rekabet gelmektedir.
Doğada etkin olmayan yerel suşlar daha baskındır ve azot fiksasyonunu olumsuz etkilemektedir.
Rhizobium bakterileri hangi bölgede kullanılacak ise o bölgeden izole edilmelidir. Araştırma
kapsamında Ege Bölgesini temsil edecek şekilde farklı ekolojik bölgelerdeki baklagil
bitkilerinden nodüller toplanarak Rhizobium spp. suşları izole edilecektir. Bölgeden izole edilen
Rhizobium suşlarının sera ve tarla koşullarında etkinlik ve verimlilikleri araştırılacaktır.
Biyolojik azot fiksasyonu öncelikle ortamda etkin Rhizobium suşlarının varlığına bağlıdır.
Rhizobium suşlarının varlığı ve etkinliği çevresel ve iklim faktörlerinin bakteriler için optimum
olmasına bağlıdır. Biyolojik azot fiksasyonunu artırmak için yetiştirilecek baklagil bitkisine özgü
Rhizobium bakteri suşu ortama ilave edilmelidir. Bu projenin ana hedefi baklagil tohum
aşılamasında kullanılacak en etkin ve verimli Rhizobium bakteri suşlarının belirlenmesi ve
üretilmesidir. Biyolojik azot fiksasyonunu artırarak azotlu gübre kullanımından tasarruf sağlamak
ve tarımda sürdürülebilirliğe katkı sağlamak hedeflenmektedir.
Dünyada gelecekte ülkelerin sahip olacağı en önemli zenginlik toprak ve su kaynakları olacaktır.
Bitki besin maddelerinden azotun yeterli ve dengeli kullanımı her iki doğal kaynağında
korunmasında son derece önemlidir. Özellikle toprak kalitesini ve sağlığını korumak için bitki
besin maddelerinin doğal yollarla karşılanması gerekmektedir. En düşük maliyetle sürdürülebilir
ve kaliteli baklagil üretimi projenin ana hedefidir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No:
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Organik Artık ve Atık Yönetimi
Alt Proje: Orta Anadolu Bölgesinde Hayvansal Gübrelerin (Tavuk,
Sığır, Koyun) Potansiyeli, Besin maddesi İçerikleri ile Mineralizasyon
Durumlarının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Hesna ÖZCAN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Derya Sürek, Dr. Mehmet Keçeci, Tuba Beşen, Gamze Depel,
Murat Peker, Çağla Ateş, Emre Karmaz, Dr. Havva S. Şendemirci,
Prof. Dr. Sadık Usta
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
70 000 TL
Proje Özeti
Bu çalışma ile Ankara, Bolu, Tokat, Amasya, Konya, Çankırı, Çorum ve Samsun illerinde
hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı yerlerin belirlenerek, bölgesel olarak envanterlerinin
çıkartılması, bölgesel olarak belirlenen işletmelerden alınacak olan ham ve fermente olmuş
hayvansal gübrelerinin kimyasal özellikleri ve farklı tekstüre sahip topraklarda mineralize olma
durumlarına buna bağlı olarak oluşabilecek nitrat kirliliğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır.
Proje, ön etüt çalışması, inkübasyon denemesi ve tarla denemesi olmak üzere üç aşamada
oluşmaktadır. Materyal olarak büyükbaş hayvan gübresi, kanatlı gübresi ve küçükbaş hayvan
gübresi kullanılmaktadır.
Bu amaçla ön etüt çalışması içerisinde proje çalışma alanındaki illerde; Ankara (Kanatlı işletmesi
(K)-4, Büyükbaş hayvan işletmesi (BB)-7, Küçükbaş hayvan işletmesi (KB)-5), Bolu (K-15, BB-2,
KB-1), Tokat (BB-5, KB-2), Amasya (K-1, BB-2, KB-1), Konya (K-11, BB-11, KB-8), Çankırı (K-
2, BB-3, KB-1), Çorum (K-5, BB-3, KB-1) ve Samsun (K-2, BB-7, KB-1) olmak üzere toplam 105
işletmeden, işletmede bulunma durumuna göre fermente olmuş ve ham gübre numunelerinden
örnekler alınmış, laboratuvarda analizleri tamamlanmıştır.
Yine proje kapsamında çalışma illerindeki işletmelerde; işletmenin nüfus ve iş gücü durumunu,
arazi varlığını, hayvan varlığını, bina varlığını ve işletme ile ilgili bilgileri içeren anketler yapılmış
ve sonuçları değerlendirilmiştir.
Tarla denemesi, Ankara bölgesinde hafif (SCL), orta (CL) ve ağır bünyeli(C) toprakta tesadüf
blokları deneme deseninde, 3 tekerrürlü olarak, sulu ve kuru koşullarda, 3 farklı hayvansal gübre
(büyükbaş, küçükbaş, kanatlı) kullanılarak, buğday bitkisi (Tosunbey) ile kurulmuştur. Deneme
başlangıcında toprak örnekleri alınmış, analizler tamamlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Mineralizasyon, bitki besin elementleri, hayvansal gübreler (tavuk, sığır,
koyun)
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P04/01
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Organik Artık ve Atık Yönetimi
Alt Proje: Buğday-Haşhaş Ekim Nöbetinde Bitki Saplarının Toprağa
Karıştırılmasının Verim ve Bazı Toprak Özellikleri Üzerine Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş TGSKMAEM
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Fahri KAYAALP
Yardımcı Araştırmacılar Mahmut Reşat SOBA
Uğur BAY
Derya SÜREK
Hesna ÖZCAN
Özgür SUNA
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/07/2016 - 31/12/2020
Projenin Toplam
Bütçesi:
70000
Proje Özeti
Buğday ve haşhaş hasadı sonrası tarlada kalan sapların değişik oranlarda saman makinesi ile
parçalanarak ekimle birlikte toprağa karıştırılması sonrası toprağın bazı fiziksel ve kimyasal
özelliklerine (organik madde miktarı, strüktürü, su tutma kapasitesi agregat indeksi, toprak
sıkışıklığı ) olan etkisi araştırılacaktır.
Hasat sonrası ihtiyaç fazlası buğday ve herhangi bir şekilde kullanılmayan haşhaş saplarının imhası
için yakma gibi yanlış tarımsal uygulamaya konu olan bitki artıklarının değerlendirilerek toprağın
korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması amaçlanmaktadır.
Deneme buğday haşhaş ekim nöbetinde sulu koşullarda latin karesi deneme desenine göre haşhaş
saplarının tamamı ve buğday saplarının %0, %25, %50, %75 ve %100 oranında olmak üzere
parçalanarak 5 tekerrürlü 5 yıl süre ile çakılı olarak Burdur ilinde üretici arazisinde yürütülecektir.
Projenin birinci yılında buğday sapları belirlenen oranda toprağa karıştırıldıktan sonra haşhaş
yetiştirilmiş, haşhaş hasadı sonrasında saplar parçalanarak toprağa karıştırılmıştır. Projenin ikinci
yılında (2016-2017) buğday ekimleri yapılmıştır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P04/02
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Organik Artık ve Atık Yönetimi
Alt Proje: Çeltik Kavuzlu Tavuk Gübresinin Kompostlanması ve
Tarımda Kullanılma Olanaklarının Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitü
Müdürlüğü-ANKARA
Projeyi Destekleyen Kurum TAGEM
Proje Yürütücüsü Gamze DEPEL ( Ziraat Yük. Müh.)
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Haydar POLAT
Prof. Dr. Gökhan ÇAYCI
Dr. Zeynep DEMİR
Celal KOCA,İlhan GÜNGÖR
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014 – 31.12.2018
Projenin Toplam Bütçesi: 138.300 TL
Proje Özeti
Ülkemizde çok miktarlarda açığa çıkan ve büyük çoğunluğu yeterince değerlendirilemeyip bir çevre
problemi haline gelen, üreticilerin yakarak bertaraf etmeyi düşündükleri, altık olarak çeltik
kavuzunun kullanıldığı, etçil tavuk gübrelerinin bir sorun olmaktan çıkarılarak, önemli bir değer
olarak tarımsal üretimde değerlendirilmesi amacıyla bu çalışma planlanmıştır.
Bu çalışma ile; 2014 deneme yılında C/N oranı 20, 30 ve 40 olacak şekilde üç farklı karışım (tavuk
gübresi + çeltik kavuzu karışımı) ve bir adet çiftçi uygulaması kullanılarak en uygun kompost
karışımı (C/N oranı) elde edilmesi için inkübasyona alınmıştır. İdeal Kompost karışımının C/N
oranının 20-25 civarında olması gerektiği belirlenmiştir. İnkübasyona 180 gün devam edilmesine
rağmen 90. günden sonra önemli değişikliklerin olmadığı görülmüş ve kontrollü şartlarda bu
uygulamalar için inkübasyon süresinin daha kısa (90 gün civarında) tutulabileceği tespit edilmiştir.
2015 yılında, Sera denemesi için C/N oranı 20-25 olacak şekilde ideal kompost karışımı ve çiftçi
kompost materyali kullanılarak yeterli düzeyde iki farklı kompost üretilmiştir. Kontrol, optimum
gübre (NPK gübre), çiftçi uygulamasından elde edilen kompost ve ideal karışımdan elde edilen
komposttan oluşan 4 gübre uygulaması, 5 gübre dozu ve 4 tekerrür olmak üzere, Agrea patates çeşidi
kullanılarak tesadüf parselleri deneme desenine göre Bolu’dan getirilen toprakla sera denemesi
kurulmuştur. Denemede patates bitkisinin yaklaşık 1,5 ay gelişimi izlenmiş ve hasat edilmiştir.
Patates dikiminden sonra tohumundan kaynaklı bir hastalıktan dolayı beklenen verim sonuçları elde
edilemediğinden, sera çalışmasının verim ve analiz sonuçları değerlendirilememiştir.
2016 deneme yılı tarla denemesi için C/N oranı 20-25 olacak şekilde ideal kompost karışımı ve çiftçi
kompost materyali kullanılarak yeterli düzeyde iki farklı kompost üretilmiştir. Kontrol, optimum
gübre (NPK gübre), çiftçi uygulamasından elde edilen kompost ve ideal karışımdan elde edilen
komposttan oluşan 13’er konulu uygulaması ve 3 tekerrür olmak üzere 78 parselden oluşan, Agrea
patates çeşidi kullanılarak tesadüf parselleri deneme desenine göre Bolu Merkez Köprücüler
Köyünde tarla denemesi kurulmuştur. Denemede patates bitkisinin yaklaşık 3,5 ay gelişimi izlenmiş
ve hasat edilmiştir. Gerekli analizler devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Organik artık, tavuk gübresi, çeltik kavuzu, kompost
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Bitki Besleme ve Toprak
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P04/05 Proje Başlığı Ülkesel Proje: Organik Artık ve Atık Yönetimi
Alt Proje: Cibre ve Pirinanın Kalecik Karası ile Narince Üzüm
Çeşitlerinde Toprak Özellikleri, Verim, Gelişme, Kalite Üzerine Etkileri Projeyi Yürüten Kuruluş Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Bekir AÇIKBAŞ
Yardımcı Araştırmacılar Ahmet Semih YAŞASIN
Serkan CANDAR
Dr. Mehmet GÜLCÜ
Tezcan ALÇO
Dr. Mehmet Ali GÜRBÜZ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2016-31.12.2016
Projenin Toplam Bütçesi 99.500 TL
Proje Özeti
Bu çalışmada, Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arazisinde yer alan Kober 5 BB
Amerikan asma anacı üzerine aşılı Kalecik Karası ve Narince üzüm çeşitleri kullanılmıştır.
Amaçlarımız doğrultusunda, üç farklı dozda cibre uygulaması, üç farklı dozda zeytin pirinası
uygulaması, hiç gübre uygulanmayan ve standart gübrelemenin uygulandığı kontrol uygulamaları
olmak üzere 8 uygulama vardır.
2016 yılında asmada fenolojik gözlemler yapılmıştır. Standart gübreleme ilgili uygulamada
gerçekleştirilmiştir. Bitki gelişim düzeyleri tespit edilmiş, verim ve kaliteye yönelik analizler
gerçekleştirilmiş, toprak ve yaprak örnekleri alınarak analizleri yapılmıştır. Söz konusu verilere ait
istatistiki analizler yapılmıştır. 2015 yılına ait verilerin istatistiki analizleri tekrarlanmıştır. Pirina
materyaline ait fenolik madde, tanen ve yağ-gres analizleri gerçekleştirilmiştir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI :Sürdürülebilir toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No TAGEM/TSKAD/14/A13/ P04/03
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Organik Artık ve Atık Yönetimi Alt
Proje: Hayvansal Sıvı Gübrenin Pamuk (Gossypium Hirsutum
L.) Tarımında Kullanım Olanaklarının Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Nazilli/AYDIN
Pojeyi Destekleyen
Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü M. Niyazi KIVILCIM
Yardımcı Araştırmacılar
Başlama - Bitiş Tarihleri 01/01/2016 - 31/12/2016
Projenin Toplam Bütçesi
Proje Özeti: Proje Hayvansal Sıvı Gübrenin Pamuk Tarımında Kullanım Olanaklarının
Araştırılması amacıyla yürütülmüştür. Materyal olarak GSN 12 pamuk çeşidi ile kimyasal azotlu
ve hayvansal sıvı gübre kullanılmıştır.
Deneme Konuları
Konu Uygulanan Gübre Uygulama Zamanı ve Doz
Ekim Öncesi(Kg/da) İlk Sulama Öncesi(Kg/da)
A 0 0 0
B KAG* 8 8
C HSG** 16 0
D HSG 0 16
E HSG 8 8
F KAG+HSG 8 (KAG) 8 (HSG)
G HSG+KAG 8 (HSG) 8 (KAG)
KAG*:Kimyasal azotlu gübre HSG**:Hayvansal sıvı gübre
Deneme tesadüf parselleri deneme deseninde 4 tekerrürlü; parsel alanı ekimde 67,2m²; hasatta
33,6m²’ alınmıştır. Ekim 13.05.2016, gübre uygulamaları ekim öncesi 12.05.2016, ilk sulama
öncesi 15.07.2016 tarihlerinde yapılmıştır. Ekimde 2,5 Kg/da delinte pamuk tohumu
kullanılmıştır. Denemede 2 kez el çapası, 1 kez seyreltme, erken fide döneminde 1 kez pamuk
yaprak biti, tütün tripsi; koza olgunlaşma döneminde 1 kez de kırmızı örümcek ve yeşil kurda
karşı ilaçlama, 4 kez sulama yapılmıştır. Pamuklar 27.10.2016 ve 29.11.2016 tarihlerinde 2 kez
hasat edilmiş, hasat sonrası bitki boyu, odun dalı ve meyve dalı sayısı, kütlü pamuk verimi,
çırçır randımanı ve lif verimleri ve lif kalite özellikleri saptanmıştır. Yaprak ve hasat dönemi
toprak analizleri henüz tamamlanmamıştır. Denemeden alınan veriler MSTATC istatistik
programında analiz edilmektedir
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI :Sürdürülebilir toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P03/03-01
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Organik Artık ve Atık Yönetimi
Alt Proje: Biochar uygulamasının ekim nöbeti sistemindeki bitkilerin
verimine ve toprağın bazı fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerine
etkisinin belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Murat BİROL
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Hikmet GÜNAL (Danışman)
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015 – 31.12.2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015: 30.000 TL 2016: 10.000 TL 2017: 10.000TL 2018:10.000TL
Toplam:60.000TL
Proje Özeti Bu projede Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Bafra deneme istasyonunda yürütülmektedir.
Amaç; biochar uygulamasının Samsun Bafra yöresi ekolojik koşullarında, münavebe sisteminde yer
alan buğday (Canik 2003)-kırmızı lahana (Cabellero F1)- kırmızı biber (Yalova 28) verimlerini ve
toprağın bazı fiziksel kimyasal ve biyolojik özelliklerinin etkisini belirlemektir. Bu araştırmada
çeltik kavuzu ve tavuk dışkısının 400 oC’de piroliz işlemine tabi tutulması ile biochar (biyokömür)
elde edilmiştir. Elde edilen bu biochar, 1,2,3,4,5 ton/da dozları ile toprağa uygulanmıştır. Araştırma,
tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak iki ayrı deneme şeklinde yürütülmektedir.
Denemenin ikinci yılıdır. Bu döneme denk gelen bitki kırmızı biberdir.
Bu dönem kırmızı lahana bitkisinin meyve özellikleri belirlenmiş hasat sonrası alınan toprak
örneklerinde verimlilik ile ilişkili bazı kimyasal özellikler incelenmiştir. Lahana hasadı sonrası
biber bitkisi mayıs aynın ikinci yarısında dikilmiştir. Lahana da en yüksek verim 6092 kg/da olarak
tespit edilmiştir. Kırmızı lahana hasat sonrası alınan toprak özellikleri incelendiğinde azot fosfor ve
potasyum içeriğinde uygulamalardan etkilenmiştir. Biber bitkisinde ise en yüksek verim 4883 kg/da
olarak tespit edilmiştir.
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No:
Proje Başlığı Farklı Ekim Sıklığındaki Bazı Yeşil Gübreleme
Bitkilerinin Bakteri Aşılaması İle Organik Tarımda
Kullanılmasının Renkli Pamuğun Verim ve Kalitesi
Üzerine Etkilerinin Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş GAPTAEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Müslüm COŞKUN - Zir. Yük. Müh.
Yardımcı Araştırmacılar Yrd. Doç. Dr. A. Gülşah BENGİSU (Danışman)
Başlama- Bitiş Tarihleri 2018-2020
Projenin Toplam Bütçesi: 415000 TL
Proje Özeti: Günümüzde, Dünya genelinde stratejik organik ürünlerimizin başında gelen organik
pamuğa talep her geçen gün artmaktadır. Bu talebe karşılık organik pamuk çalışmalarıyla, üreticinin
istediği, pratikte kullanılabilen düşük maliyetli ve sürdürülebilir biyolojik gübrelerin geliştirilmesi
beklentisi mevcuttur. Bitkisel gelişim performansını en yüksek düzeye çıkarabilmek amacıyla;
rizosferdeki farklı mikroorganizmaların aracılığıyla biyolojik gübre eldesi umutvar görünmektedir.
Son yıllarda bitkisel gelişmeyi teşvik edici ve artırıcı Azotobacter, Bacillus, Rhizobium,
Staphylococcus, Enterobacter, Klebsiella ve Azospirillum Pseudomonas gibi bakterilerle ilgili yapılan
çalışmalarda olumlu sonuç alınmıştır. Bitkisel gelişime katkı sunan rizobakteriler, değişik türdeki bir
çok bitkiye olumlu katkı mekanizmalarından dolayı; biyolojik gübre amaçlı olarakta
kullanılabilmektedir. Son dönemlerde organik bitkisel üretim sisteminde, biyolojik gübreler, oldukça
ihtiyaç duyulan bir girdi özelliğindedir. Her biri farklı ekolojik koşulllara uyum sağlayabilmiş mikro
organizma türlerinin, etkin oldukları, bitki türlerinin belirlenmesi; acilen organik bitki besleme talebi
olan bölgesel ve ülkesel organik tarım sektörü için önem arz etmektedir. Bu nedenle de GAP
Bölgesinin en önemli stratejik ürünlerinden olan organik pamuğun ihtiyaç duyduğu ve en kolay
ulaşılabilecek ve uygulanabilecek olan yeşil gübreleme bitkilerinden adi fiğ, yem bezelyesi ve
mercimeğin mevcut yarayışlılıklarını daha fazla artıracak olan çalışmalara ihtiyaç vardır.
Birim alanda değişken Mercimek, Yembezelyesi ve Adi Fiğ yeşil gübre bitki sayısındaki etkileşim ve
değişim, biyolojik azot fikseri özellikleriyle teşvik edecek olan rizobakteriler uygulamalanyla; GAP
Bölgesindeki yüksek sıcaklığında, rizobakterilerinin söz konusu yeşil gübreleme bitkilerindeki
çimlenme kök, yeşil aksam verimi, topraktaki azot ve mikrobiyolojik aktivite oranlarındaki
farklılıkların incelenmesinin yanısıra; renkli organik pamuğun verim ve kalitesine olan etkileri de
incelenecektir, Devamlı pamuk ekilen tarımsal alanlardaki çok az miktarda uygulama alışkanlığı olan
yeşil gübreleme ara bitkilerinin rizobakteriler aracılığıyla artırılmış olumlu yanları ile hem
sürdürülebilir çevreci biyo girdilerin yayılımı sağlanacak hemde maliyetin düşürülmesine katkı
sunabilecektir. Bu anlamda Ülkemiz için ekonomik katma değeri yüksek stratejik ürünlerinden organik
renkli pamuk üretiminde, yeşil gübreleme bitkilerinde beklenen azot artırıcı özellikleri ucuz,
sürdürülebilir ve aktive edici özelliklerinin kullanılması büyük önem taşımaktadır. GAP Bölgesindeki
üreticilerce bilinen ve geleneksel olarak kullanılacak olan adi fiğ , yem bezelyesi ve
mercimek bitkilerine, bakteri aşılaması uygulamasıyla; yeşil gübreleme bitkilerinin; bitki beslemeyi
kolaylaştırıcı, sürdürülebilir ve ucuz girdi gibi beklentilerle ulusal ekonomiye katkıda
bulunulabilecektir.
Anahtar Kelimeler : Organik Renkli Pamuk, Yeşil Gübreleme , Bitki Sıklığı, Bakteri Aşılama Bakteri
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No TAGEM/TSKAD/15/A13/P04/10
Proje Başlığı
Gemlik Zeytin Çeşidinde Fertigasyon Programlarının Hazırlanması, Sofralık-
Zeytin ve Zeytinyağı Bazı Kalite Parametrelerine Olan Etkisinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş Toros Tarım San. ve Tic. A. Ş.
Proje Yürütücüsü Dr. Tülin PEKCAN
Yardımcı Araştırmacılar
Dr. Hatice Sevim TURAN
Zir. Yük. Müh. Erol AYDOĞDU
Doç. Dr. Yasemin Senem KUKUL KURTTAŞ
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Kamil MERİÇ
Dr. Aişe DELİBORAN
Zir. Yük. Müh. Hanife Sevgi TELLİ KARAMAN
Zir. Yük. Müh. Şenay YAMAN
Gıda Yük. Müh. Erkan SUSAMCI
Gıda Yük. Müh. Şahnur IRMAK
Zir. Yük. Müh. Mehmet HAKAN
Zir. Müh. İdris ÇILGIN
Prof. Dr. Habil ÇOLAKOĞLU (Proje Danışmanı)
Başlama - Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 31/12/2019
Projenin Toplam Bütçesi 2017: 50 000 TL 2018: 30 000 TL 2019: 10 000 TL TOPLAM: 90 000 TL
Proje Özeti
2016 yılında, proje için gereken damla sulama ile gübreleme sistemi (fertigasyon sistemi), başlangıçta
planlandığı üzere, Balıkesir ili Gömeç ilçesindeki çiftçi bahçesine kurulmuş ve 25 Temmuz 2016 tarihinde
tamamlanmıştır. Verilecek sulama suyu miktarını belirlemek amacıyla kullanılacak toprak nem sensörleri 0-
90 cm toprak derinliği içinde 3 farklı derinliğe 28 Temmuz 2016 tarihinde yerleştirilmiştir. 29 Temmuz, 5
Ağustos ve 8 Ağustos 2016 tarihlerinde yapılan sulamalarda bahçeye su sağlayan kuyudaki suyun, sulamanın
başlamasından 40 dakika sonra tükendiği ve kuyudan yüksek miktarda kum geldiği için disk filtrenin tıkandığı
görülmüştür. Proje deneme alanında su yetersizliği yanında karşılaşılan ikinci önemli sorun da damla sulama
sistemi lateral borularının ağaçkakanlar tarafından delinmesidir. 25 Ağustos 2016 tarihinde en az 15 farklı
noktada lateral borularda delikler görülmüştür. Arazide karşılaşılan su yetersizliği ve ağaçkakan sorunu
denemenin yürütülmesini olanaksız kıldığı için projenin Bornova Zeytincilik Araştırma Enstitüsü deneme
arazisine taşınmasına karar verilmiştir. Eylül ayında Gömeç’e kurulan tüm sistemler Bornova’ya taşınmış ve
kurulmuştur.
Zeytin bitkisinde görülen periyodisite nedeniyle 2014-2015 üretim yılında ağaçlarda görülen fazla
verim, 2015-2016 üretim yılında ise birçok ağaçta ürünün olmaması ve ayrıca zeytin sineği zararı nedeni ile
var olan meyvelerinde dökülmesi sonucunda deneme parselindeki ağaçlarda homojen miktarlarda ürün elde
edilememiştir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No:
Proje Başlığı
Ankara Koşullarında Fertigasyon Yöntemi ile Silajlık Mısırda
Azot Etkinliğinin Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitü
Müdürlüğü-ANKARA
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr.Zeynep DEMİR
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Mehmet KEÇECİ
Dr. Hesna ÖZCAN
Prof. Dr. Süleyman TABAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2016 - 01/01/2017
Projenin Toplam Bütçesi: 60 000 TL.
(2015, I.Yıl: 50 000 TL; 2016, II. Yıl: 10 000 TL)
Proje Özeti:
Ankara şartlarında, fertigasyon yöntemiyle silajlık mısır için optimum azotlu gübre dozu
belirlenerek, bitki verimi ve kalite üzerine olan etkilerinin belirlenmesi bu projenin amacını
oluşturmaktadır. Denemenin II.yılı, Ankara Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma
Enstitüsü Sarayköy Araştırma ve Uygulama İstasyonunda tesadüf blokları deneme desenine göre
üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede ön bitki olarak TARM-92 arpa çeşidi kullanılmıştır.
Arpanın temmuz başında hasatı sonrası, silajlık mısır için tohum yatağı hazırlanmıştır. Denemede
ikinci ürün olarak FAO 600 grubunda yer alan TİVAK BC 678 silajlık mısır çeşidi kullanılmıştır.
Silajlık mısır ekimi 4 sıralı pnömatik mibzer ile yapılmıştır. Tohum çıkış sonrası her sıraya tek
lateral gelecek şekilde damla sulama sistemi döşenmiştir. Denemede, beş farklı azotlu gübre dozu
(0 - 7,5 – 15 - 22,5 - 30 kg/da) parsellere fertigasyon yöntemiyle uygulanmıştır. Mısır tohumları 7
m uzunluğunda ve 3 m enindeki parsellere 70 cm sıra aralığı ve 18 cm sıra üzerinde 5 sıra olarak
ekilmiştir. Uygulanan sulama suyu miktarının belirlenmesinde A sınıfı buharlaşma kabından
ölçülen 7 günlük buharlaşma değerleri kullanılmıştır. Silajlık mısır hasatı bitkilerin süt olum-hamur
olum devresi arasında yapılmıştır. Silajlık mısırın tarımsal ve morfolojik özelliklerini belirlemek
üzere tepe ve koçan püskülü çıkarma zamanı, silaj verimi( kg/da), kuru madde verimi (kg/da), kuru
madde oranı (%), bitki boyu (cm), sap kalınlığı (cm), koçan oranı (%), sap oranı (%), yaprak oranı
(%), koçan çapı (cm), koçan boyu (cm), koçan sayısı (adet), ilk koçan yüksekliği (cm), bin dane ağırlığı
(gr) belirlenmiştir. Projede belirtilen diğer analizlerin yapımına devam edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Silajlık Mısır, Fertigasyon, Gübreleme, Azot
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI :Sürdürülebilir toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No
Proje Başlığı
Harran Ovası Koşullarında Azotlu Gübrenin Fertigasyon Yöntemi
ile Uygulanmasının Pamuk Verim ve Kalitesi Üzerine Etkilerinin
Saptanması
Projeyi Yürüten
Kuruluş
GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Nesibe Devrim ALMACA
Yardımcı
Araştırmacılar
Abdullah Suat NACAR
Cemil YETKİN
Doç. Dr. Veli UYGUR
Başlama- Bitiş
Tarihleri
01.01.2016 – 01.01.2018
Projenin Toplam
Bütçesi
56.057,00
Proje Özeti: Azotlu gübreler tarımsal üretimin temel girdilerinden olup toprağa
uygulandıktan sonra hızlı bir şekilde farklı transformayonlara uğrayıp topraktan
uzaklaşabilmektedir. Toprağa bir ya da iki seferde uygulanan azotlu gübrelerin bitki
tarafından kullanımı bitki gelişim hızı ile doğru orantılı olmadığından topraktan yıkanarak
kaybolmaktadır. Damla sulama sistemlerinin bulunduğu tarlalarda azotlu gübrenin sulama
suyu ile bölünerek uygulanması ile bitkilerin azotlu gübre kullanım etkinliğini artırmak ve
kullanılan azotlu gübre miktarını azaltmak mümkündür. Bu çalışma ile damla sulama
sistemi ile azotlu gübrenin bölünerek uygulanması sonucunda pamuk bitkisinin azotlu gübre
kullanım miktarı ve etkinliği ile verim unsurları incelencektir.
Deneme parselleri 33.6 m2 olacak şekilde dizayn edilmiş, sıra arası 70 cm, sıra üzeri
15 cm olacak şekilde pamuk ekimi yapıldıktan sonra tesadüf blokları deneme desenine göre
5 doz ve 3 tekerrürden oluşturulmuştur. Azotlu gübre dozları 4 farklı azot dozundan (0-6-12-
18-24 kg/da) oluşarak azotlu gübrenin bir kısmı 18-46 gübresi şeklinde ekimle tabana
verilirken arta kalan kısmı fertigasyonla bölünerek verilecektir. Fertigasyon sıklığı Çetin ve
ark (2013) önerdiği üzere 10 günde bir olacak şekilde ayarlanıp üstte verilecek (ekim sonrası)
azotlu gübre bitki gelişimi durumu göz önünde bulundurularak ekimden sonraki 45. ve 110.
günler arasında verilmiştir.
Azotlu gübre uygulanan bitkilerden yaprak örnekleri alınarak bitkilerin makro ve
mikro besin maddelerinden yaralanma duruma incelenirken, bitki verimi, gelişme durumu
gözlemlenmiştir.
Çalışma sonunda doz miktarına göre Harran Ovası koşullarında pamuk bitkisinin
fertigasyon ile kullanılacak Ekonomik Optimum Azot Dozu (EOAD) miktarı belirlenerek
fertigasyon işlemi ile azotlu gübreden tasarruf derecesi, bitkilerin azotlu gübre kullanım
etkinliği ve uygulamanın pamuk verim ve kalitesi üzerine etkileri belirlenmiş olacaktır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P04/12
Proje Başlığı Topraksız Ortamda (Aerofonik ortamda) Antepfıstığı Fidanlarının
Mineral Besin İhtiyacının Belirlemesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Nevzat ASLAN
Yardımcı Araştırmacılar Nilgün KALKANCI, Kamil SARPKAYA, Ajlan YILMAZ, Tuğba
ŞİMŞEK.
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2016
Projenin yıllara Göre Bütçesi 2013: 28 000 TL 2014: 8 000 TL 2015: 10 000 TL 2016: 12.495
Proje Özeti: Ülkemizde aşılı antepfıstığı fidanı üretimi, üreticilerin talebini karşılayamamaktadır. Besin
elementi dengesi dikkate alınmadan hazırlanan tüp karışımları; bazen besinler arası teşvik edici, bazen de
engelleyici etki ortaya çıkarmaktadır. Antepfıstığı fidan yetiştiriciliği için kullanılan Siirt ve Buttum
anaçların dengeli mineral besin elementi ihtiyacı tam olarak bilinmemektedir. Antepfıstığı anaçlarının
mineral besin ihtiyacının belirlenmesi amaçlanan çalışmada kullanılacak ortamda besin elementi
olabilecek kalıntı ve besin elementi tutulması olmamalıdır. Bu nedenle projede topraksız ortam (aerofonik
sistem) kullanılmıştır.
Denemede kontrol olarak tüm besin elementlerini bulunduran Hoagland solüsyonu
kullanılmaktadır. Bitki beslemesinde önemli görülen 12 besin elementlerinin (N, P, K, Ca, Mg, S, B, Fe,
Zn, Mn, Cu, Mo) 4 dozu, üç tekerrürlü ve her tekerrürde 10 fidan olacak şekilde tesadüf parselleri deneme
desenine göre her yıl 4 elementin dozları çalışılması planlanmış ve 2014 yılında azot, fosfor, potasyum ve
magnezyum konuları çalışılmıştır.
Kalsiyum, Bor, Demir ve Çinko konularının 2016 yılında çalışılması planlanmış ilaveten bakır
konusu da çalışılmıştır. Proje teklifinde yer alan ve çalışılacak kükürt, molibden ve mangan kalmıştır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P04/01
Proje Başlığı
Tokat-Kazova’da Farklı Ekim Nöbeti Sistemlerinde, Sürdürülebilir
ve Geleneksel Toprak Yönetimi Uygulamalarının Verim ve Bazı
Toprak Özelliklerine Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü - Tokat
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Ömer Faruk NOYAN– Zir.Y.Müh.
Yardımcı Araştırmacılar Sezai GÖKALP - Zir.Yük.Müh.
Atila ALTINTAŞ – Zir. Y. Müh.
Oğuzhan AYDIN – Zir. Y. Müh.
Doç. Dr. İrfan OĞUZ - Zir. Y. Müh.
Başlama- Bitiş Tarihleri 2000-2050
Projenin Toplam Bütçesi: 132 000 TL
Proje Özeti
Proje, uzun yılları kapsayan izleme teknikleri ile yöre topraklarının kalite özelliklerinin değişim
seyrinin farklı toprak yönetimlerinde takip edilmesi, uzun yıllar içerisinde farklı toprak yönetimi
sistemlerinin verim üzerine olan etkisinin saptanması, farklı toprak yönetim sistemlerinin ekonomik
analizinin yapılarak karşılaştırılması amacıyla yürütülmektedir.
Araştırma, Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisinde, iki farklı
münavebe sisteminde iki ayrı deneme olarak Bölünmüş Parseller Deneme Deseninde, 3 tekerrürlü
ve çakılı olarak yürütülmektedir.
Baklagilli (buğday–kurufasulye–şekerpancarı) ve baklagilsiz (buğday–patates–şekerpancarı) ekim
nöbeti olarak 2 farklı şekilde yürütülmekte olan projenin ana konularını; (A0) Azaltılmış toprak
işleme ve (A1) Geleneksel toprak işleme oluşturmaktır. Alt konular (b0) Kontrol (optimum NP),
(b1) Çiftlik gübresi + optimum NP ve (b2) Yeşil gübre + optimum NP şeklindedir.
2016 yılında baklagilli ekim nöbeti denemesine kurufasulye, baklagilsiz ekim nöbeti uygulanan
denemeye de patates ekim-dikimi yapılmıştır. Dikim öncesi ve hasat sonrası toprak örnekleri
alınmış ve analizler tamamlanmıştır.
Yapılan varyans analizlerinde baklagilli ve baklagilsiz her iki denemede de ana konular ve alt
konular arasındaki ilişki istatistiki anlamda önemli bulunmamıştır.
Kuru fasulye ve patates hasadı sonrası alınan verimler incelendiğinde; en yüksek patates verimi
3124 kg/da ile a1b1 konusunda, en yüksek kuru fasulye verimi 74 kg/da ile yine a1b1 konusundan
elde edilmiştir. Her iki toprak işlemi sisteminde de hem patates hem de kuru fasulyede b1 konu
ortalamalarının en yüksek verim sağladığı görülmektedir.
Ana konuları oluşturan toprak işleme konuları arasındaki fark istatistiki olarak önemli
bulunmamıştır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No:
Proje Başlığı
Toprakların Karbon Tutulumu ve Sürdürülebilirliği Üzerine Toprak
İşleme Tekniklerinin Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Derya SÜREK
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hesna ÖZCAN
Yakup KÖŞGER
Tuba YETER
Prof. Dr. Ayten KARACA
Doç. Dr. Ufuk TÜRKER
Ali KOÇ
Ertuğrul KILINÇ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2011-2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
43.000.-TL
Proje Özeti: Toprakların verimliliğinin arttırılması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla
Orta Anadolu koşullarında uygulanan Nadas-Buğday ve Baklagil-Buğday ekim nöbetlerinde
koruyucu toprak işleme (azaltılmış ve sıfır toprak işleme) tekniklerinin geleneksel toprak işleme
tekniği ile karşılaştırılarak bölgede uygulanabilirliğinin araştırıldığı çalışmamızın 5. yılı 2015-2016
sezonuna Nadas - Buğday ve Baklagil - Buğday ekim nöbetlerinin buğday ve kışlık mercimek
parsellerinin ekimi ile başlanmıştır.
2016 yılı ilkbaharında Nadas–Buğday ekim nöbetinin geleneksel nadas ve azaltılmış nadas
parsellerinin sürümleri (anız bozma) yapılmış, anıza doğrudan ekim parsellerine ise total herbisit
uygulanmıştır. İzleyen zamanlarda geleneksel ve azaltılmış uygulama parselleri otlanmaya bağlı
olarak kazayağı+tırmık takımı ile sürülmüştür.
Çalışmanın 5. yılında da yine farklı toprak işleme tekniklerinin toprakların karbon tutulumu üzerine
etkisinin belirlenmesi için önceki yılda olduğu gibi 2016 baharında 0-7,5 ve 7,5-15 cm
derinliklerden toprak örnekleri alınmış olup toplam azot, toplam karbon, mikrobiyal biyokütle
karbonu vs. gibi parametrelerin analizleri devam etmektedir.
Buğday ve mercimek parselleri agronomik parametreler alınarak hasat edilmiş ve sonuçlar
değerlendirilmiştir. Yine aynı şekilde farklı toprak işleme tekniklerinin sonraki buğdaya bıraktıkları
nem miktarının belirlenmesi için ekim öncesi toprak nem değerleri alınarak değerlendirilmiştir.
2016-2017 (6.yıl) sezonu için buğday ve kışlık mercimek ekimleri yapılmıştır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P02/01
Proje Başlığı Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi
ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Antalya ve Muğla İlleri Tarım Topraklarının Bitki Besin
Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının
Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ANTALYA
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Elif Işıl DEMİRTAŞ
Yardımcı Araştırmacılar Nuri ARI, Dr.Cevdet F. ÖZKAN, Dr. Filiz Öktüren ASRİ,
Dr.Dilek GÜVEN, Ömer ÖZBEK, Haci TEK, Prof.Dr.İbrahim
YOKAŞ, Hakan YILDIZ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2019
Projenin Toplam Bütçesi 2017: 90.000 TL 2018: 30.000 TL 2019: 20.000TL
Proje Özeti: Toprak oluşumu için 100 ila 400 yıl geçmesi gerekirken, bu toprağın işlenebilir, verimli
bir yapıya kavuşması için en az 3 bin ile 12 bin yıl geçmesi gerekmektedir. Tarım alanlarımızın
verimliliklerinin sürdürülebilmesi için, öncelikle bu alanların özelliklerinin en iyi şekilde
tanımlanması, gerekmektedir. Oysaki şimdiye kadar ülkemiz toprak kaynak envanterinin
güncellenmesi ve ulusal veri tabanının oluşturulması yapılamamıştır. Bu proje ile Türkiye tarım
topraklarının yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde verimlilik durumlarını ve potansiyel toksik element
içeriklerini belirlemek, toprakların temel parametrik özelliklerine ait dağılım haritalarını hazırlamak
ve güncellenebilir-sorgulanabilir nitelikte ulusal toprak veri tabanına altlık oluşturmak amaçlanmıştır.
Bu kapsamda; Türkiye ölçeğinde tarım topraklarını temsil etmek üzere 2.5 km x 2.5 km grid sistemine
göre 44104 adet toprak örneği alınacaktır. Bu araştırmada çalışmanın Akdeniz Bölgesi alanı içinde
kalan Antalya ilinden 664 adet, Muğla ilinden 350 adet toprak örneği alınarak bu örneklerde;
verimlilik parametrelerinin(bünye, suyla doygunluk, toprak reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, kireç,
organik madde, yarayışlı fosfor, ekstrakte edilebilir K, Ca, Mg, Na ve B, bitkiye yarayışlı Fe, Cu, Zn
ve Mn ve potansiyel toksik element içeriklerinin (Cu, Zn, Ni, Cd, Cr, Pb ve Co) belirlenmesi
planlanmıştır.
Proje çalışmalarına 2016 Mayıs ayında 182 toprak örneği alınarak, Antalya ilinde başlanmıştır.
Alınan örneklerin 129 tanesinde tüm analizler tamamlanmış, diğerlerinin analizleri devam etmektedir.
2017 yılında ise Antalya ve Muğla illerinden toprak örneklerinin alınarak analizlerinin yapılmasına
devam edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Toprak verimliliği, besin elementleri, potansiyel toksik elementler, veritabanı,
toprak haritaları
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P02/07
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: İstanbul İli Tarım Topraklarının Veri Tabanının
Hazırlanması ve Bazı Toprak Özelliklerinin Yersel Değişiminin
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü / KIRKLARELİ
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki
Besleme Bölümü
Proje Yürütücüsü Emel KAYALI – Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Yrd. Doç. Dr. Orhan YÜKSEL
Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2018
Projenin Toplam
Bütçesi: 2016: 47.000 TL 2017: 35.000 TL Toplam: 82.000 TL
Proje Özeti
İstanbul ili jeopolitik önemi ve sanayileşmenin yanı sıra özellikle Silivri ve Çatalca
ilçelerinde tarımsal üretimin yoğun olarak gerçekleştirildiği, yağışların yeterli olması sayesinde
ayçiçeği ve buğday tarımının susuz koşullarda münavebe şeklinde sürdürüldüğü, gelenekselleşmiş
bir üretim sistemine sahiptir.
Uzun yıllar süresince aynı tarımsal üretim şeklinin uygulandığı bu tarım alanları topraklarının
sürdürülebilir tarım açısından bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir.
Toprak özellikleri, sistematik şekilde belirlenen noktalarından alınan toprak örneklerinin analizi ile
belirlenmektedir. Bu çalışmada öncelikle Türkiye toprak veri tabanı projesi esas olmak üzere
İstanbul ili tarım alanlarından 2.5 km x 2.5 km grid sistemine göre toprak örneklemesi yapılacaktır.
Daha sonra Silivri-Çatalca ilçeleri tarım alanlarından belirlenecek olan yaklaşık 1500 ha’lık bir
alanda bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerinin belirlenmesi, sürdürülebilir toprak verimliliği
açısından değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Toprak örnekleri, 250 m × 250 m boyutundaki
gridlerin kesim noktalarından alınacaktır. Toprak özelliklerinin alansal dağılımlarının belirlenmesi
için uygun jeoistatistiksel model belirlenecektir.
Yukarıda belirtilen kapsamlar doğrultusunda projeye ait toprak örneklerinin toplanmasına
2016 yılı itibari ile başlanmıştır. Toplam 144 adet toprak örneği alınmış olup analizler
yapılmaktadır. 2017 yılında arazi ve laboratuvar çalışmalarına devam edilecektir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No:
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Bartın ve Zonguldak İlleri Tarım Topraklarının Bitki Besin
Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi,
Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz tarımsal Araştırma enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Betül BAYRAKLI
Yardımcı Araştırmacılar Murat BİROL, Serkan İÇ, Emel KESİM, Elif ÖZTÜRK, Aylin
ERKOÇAK, Yusuf KOÇ, Mehmet AYDOĞAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.03.2016- 31.12.2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
2016: 61.000,00TL 2017: 13.000,00 TL Toplam: 74.000,00TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Karadeniz Bölgesi için çalışma alanımızı oluşturan olan Bartın ilinden 103 adet ve Zonguldak
ilinden 150 adet toprak örneği alınmış ve bu örneklerde; bünye, suyla doygunluk, toprak reaksiyonu,
elektriksel iletkenlik, kireç, organik madde analizleri tamamlanmıştır. Diğer analizler devam
etmektedir.
Bartın İli’nde analizi tamamlanan 103 adet toprak örneğinde saturasyon % 55-119 arasında ve
toprakların % 29,13’ü orta-ağır bünyeli % 62!si ağır bünyelidir; bu topraklarının %40,78’i nötr,
%s37,86’ sı orta alkali sınıfında olup %79,61’i tuzsuz, % 20,39’u çok hafif tuzludur, %48,54’ü
kireçsiz, % 10,68’i az kireçli, % 19,42’si orta kireçli sınıfındadır ve organik madde içeriği
yönünden % 21,36’sı orta, % 71,85’i zengin sınıfına girmektedir. Bartın ili topraklarının alındığı
arazilerin eğim durumlarına baktığımızda % 12,62’si düz ve düze yakın, % 32,04’ü hafif eğimli,
%30,10’u orta eğimli, ve %20,40’ı dik eğimlidir ve %17,48’i taşsız, % 58,25’i az taşlı ve 24,27’si
çok taşlı olarak belirlenmiştir.
Zonguldak İli’nde analizi tamamlanan 150 adet toprak örneğinde saturasyon % 55-108 arasındadır
ve % 56,67’si orta –ağır bünyeli ve %26’sı ağır bünyeli gruptadır. Bu toprakların %40,67’si nötr,
% 46’sı orta alkali olup %67,33’ü tuzsuz, % 32,67’si çok hafif tuzlu ve % 37,33’ü kireçsiz, %
10,67’si az kireçli, %10’u orta kireçli, % 22’si kireçli, % 16,67’si çok kireçlidir, toplarlar organik
madde bakımından % 30’u orta, % 62’si zengin sınıfına girmektedir. Toprak örneklemelerinin
yapıldığı arazilerin % 26’ı düz ve düze yakın, %42’si hafif eğimli ve %23,33’ü orta eğimli ve
taşlılık durumları %71,67’si çok az taşlı ve % 22’si çok taşlı olarak belirlenmiştir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A-13/P-03/01
Proje Başlığı
Jeotermal Kaynakların Olduğu Bağ Alanlarında Bor Toksisitesi ve
Toksisiteyi Azaltmaya Yönelik Yonca (Medicago Sativa L.)
Uygulamalarının Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Manisa
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü
Proje Lideri Fulya KUŞTUTAN
Proje Yürütücüleri Zir. Yük. Müh. Özen MERKEN
Dr. Fadime ATEŞ
Dr. Nurdan GÜNGÖR SAVAŞ
Prof. Dr. Ömer TERZİOĞLU
Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
1.Yıl: 14.500 TL 2.Yıl:16.700 TL 3.Yıl:18.900 TL
Toplam:50.100 TL
Proje Özeti Bu proje, Manisa ilinde jeotermal kaynakların yoğun olarak bulunduğu Alaşehir ilçesindeki bor
toksisite sorunu tespit edilen üretici arazisinde yer alan Sultani Çekirdeksiz üzüm çeşidine ait verim
çağındaki (10 yaşındaki asmalardan) sulanabilen ve yüksek telli terbiye sistemine sahip üzüm
bağında yürütülmektedir. Projede, kontrol dahil olmak üzere 5 farklı uygulama, Tesadüf Blokları
Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü ve her tekerrür’ünde 9 omca olacak şekilde planlanmış olup,
2016-2019 yılları arasında söz konusu edilen uygulamalar yapılarak gerekli veriler alınmaya devam
edilecektir. 2016 yılı itibarıyla deneme bağından; çiçeklenme ve ben düşme dönemlerinde (0-30)
cm ve (30-60) cm derinliklerden toprak ile yaprak örnekleri alınarak laboratuvarımız tarafından
analizleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre Azomethin-H yöntemi ile belirlenen bor
analizlerinde toksik etki yapabilecek değerler elde edilmiştir. Bor analizi yanında topraklarda temel
verimlilik (pH, Kireç, Organik Madde, Tuz, Bünye) ve besin element analiz değerlerine ait veriler
(N, P, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Mn, Cu) de elde edilmiştir. Yapmış olduğumuz çalışmanın ilk yıl sonucuna
göre Nimet yonca çeşidinin Diana yonca çeşidine nazaran hem toprağın hem de asmanın bor
toksisitesini giderici fonksiyonu itibarıyla daha etkili olduğu, aynı zamanda çeşitlerin 20 cm ve 40
cm olarak yapılan ekimlerindeki 20 cm’ lik aralığın iki çeşitte de bor elementini düşürmesi açısından
daha etkili sonuçlar verdiği saptanmıştır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TSKAD/12/A13/P04/2
Proje Başlığı
Türkiye’de azotlu gübre tüketiminin akarsu havzaları bazında
belirlenmesi ve haritalanması, II. Gübre tüketiminin potansiyel risk
yaratabileceği bir havzada tarımsal ArcSWAT Modeli ile tarımsal
kaynaklı nitrat kirliliği modellenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Proje Yürütücüsü Dr. Tülay TUNÇAY
Yardımcı Araştırmacılar Doç.Dr. Oğuz BAŞKAN
Oğuz DEMİRKIRAN
Dr. Suat AKGÜL
Dr. Hesna ÖZCAN
Dr. Mehmet KEÇECİ
Nuray ÇİNKAYA,Yakup KÖŞKER
Başlama- Bitiş Tarihleri 2011-2017
Projenin Bütçesi: 95000 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Tarımsal üretimde sürdürülebilirlik, toprak ve su kaynaklarının optimum kullanımına olduğu kadar
söz konusu kaynakların kirletilmemesine de bağlıdır. Tarımsal üretimin sürdürülebilirliği sağlıklı
gıda zincirinin ve gıda güvenliğinin önemli bir üretim halkasını oluşturmaktadır. Doğal kaynakların
kirlenmesine neden olan kirliliğin kaynağının belirlenebilmesi bu kaynakların mevcut
potansiyellerinin ortaya konmasına bağlıdır. Ülkemizde nitrat direktifi çerçevesinde yüzey ve
yeraltı tarımsal kaynaklı kirliliğe karşı korunması amacıyla Bakanlığımızca çeşitli çalışmalar
yürütülmektedir. Alınan nokta veriler yardımıyla azotlu gübre tüketiminde potansiyel risk ihtiva
edebileceği düşünülen ve tarımsal faaliyetleri yoğun olarak yapıldığı Ankara İli Beypazarı ilçesi ve
çevre arazilerini içine alan yaklaşık 409000,0 ha’lık alan çalışma alanı olarak belirlenmiştir.
Bu kapsamda, proje alanı Ankara (Sakarya Havzası) İli Beypazarı ilçesi ve çevre arazilerini içine
alan yaklaşık 409000,0 ha’lık alan çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Belirlenen alanın havza
sınırları çizilmiştir. Çalışma alanı için arazi kullanım durumları CORINE 2006 verisinden temin
edilmiştir. Toprak ve su örnekleme noktaları 2015 yılında seçilmiştir. 2016 yılı içerisinde seçilen
toprak örnekleme noktalarından toprak örnekleme çalışması tamamlanmıştır. Toprak örneklerinden
Arcswat modelinin ihtiyaç duyduğu fiziksel ve kimyasal analizler tamamlanmıştır. Arazi
çalışmaları sırasında toplanması gereken parametreler ( arazi kullanımı, etkili kök derinliği, ıslak
hacim ağırlığı, toprak nemi, amonyum ve nitrat analizleri) tamamlanmıştır.
Proje kapsamında Bakanlığımızın Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak çalışan
Tarımsal Çevre ve Doğal Kaynakları Koruma Başkanlığından nitrat direktifi çalışmalarından elde
etmiş oldukları su analiz sonuçları projeye dahil edilmiştir. Ayrıca çalışma alanına ait sayısal
yükseklik modeli (10 m) ile modelin hidrolojik kalibrasyonunda kullanılacak olan meteorolojik
veriler (aylık maksimum sıcaklık, aylık minimum sıcaklık, aylık ortalama nisbi nem, aylık ortalama
rüzgar hızı, aylık ortalama sıcaklık, aylık toplam yağış, günlük maksimum ve minimum sıcaklık,
günlük ortalama nem, günlük ortalama rüzgar hızı vs. ) Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji
Genel Müdürlüğü’nden temin edilmiştir.
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No
Proje Başlığı Hiperakümülatör Bitkilerin Kadmiyum Kirliliği Olan Toprakları
Temizleme Potansiyelinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. İlknur YURDAKUL Yardımcı Araştırmacılar Dr. Sevinç USLU KIRAN, Dr. Aysel M. AĞAR, Çağla ATEŞ, Merve Aysel
ALTUNDAĞ, Uğur BAY
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/07/2018 - 01/07/2023
Projenin Bütçesi 38 938,04 TL
Proje Özeti
İnsan faaliyetleri dolaylı veya doğrudan çevre üzerine etki etmektedir. Bu etkiler son dönemlerde
insan ve insan dışındaki canlıların da yaşam alanı olan çevreyi direkt veya dolaylı olarak tehdit etmeye
başlamıştır. Çevreyi oluşturan toprak, su ve havada bu kirlenmeler söz konusu olmaktadır.
Kirleticileri tamponlayarak etkilerini baskılayan ve uzun süre içerisinde barındıran toprak, karmaşık
temizleme/iyileştirme yöntemlerini gerektirmektedir. Toprak ve suyu ağır metallerden temizlemek
amacıyla çok farklı yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemlerin en büyük dezavantajları; pahalı
olmaları, taşımayı veya ilave materyalleri içerisine katmayı gerektirmelerinden dolayı doğanın
dengesinin bozulmasına neden olmalarıdır. Son dönemlerde doğa dostu ve çevreye uyumlu
iyileştirme yöntemleri arasında, ağır metalleri bünyesinde depolama özelliği gösteren bitkilerle
toprağı iyileştirme yöntemleri yer almaya başlamıştır. Bu yöntemlerde kirliliğin olduğu alanlarda
bitki yetiştirmek suretiyle topraktan ağır metallerin uzaklaştırılması hedeflenmektedir. Bu hedefle
sera da kireçli ve asidik özelliklerde iki toprakta, tesadüf parselleri deneme deseninde, 3 tekrarlı, beş
farklı dozda (0, 15, 30, 45 ve 60 mg Cd kg-1) kadmiyum (Cd), kadmiyum sülfat (3CdSO4.8H2O)
uygulamaları ile Cd seven bazı bitkiler yetiştirilecektir. Sera koşullarında kadmiyum sömürmesini
en fazla gerçekleştiren bitki belirlenecektir. Sera çalışması sonunda Cd sömürüsünü gerçekleştirme
konusunda en iyi performansı gösteren bitki Cd kirliliğinin olduğu uygun bir alanda yetiştirilerek,
topraktaki Cd miktarının azaltılması belirlenecektir. Böylece sera ve tarla koşullarında bitkisel
iyileştirme teknolojilerinden fitoektraksiyon (bitkisel ekstraksiyon) kullanılarak çeşitli faktörlerden
etkilenerek ağır metallerle kirlenmiş alanların, tarıma kazandırılmasına olanak sağlanmış olacaktır.
Çalışmada hiperakümülatör bitkilerin farklı seviyelerdeki Cd‟yi topraktan sömürebileceği miktarın
tayin edilmesi, Cd hiperakümülatörü olarak etkisinin belirlenmesi, hangi kirlilik seviyesinde başarılı
olunacağı, bitkide ağır metal birikiminin hangi (kök, gövde) organlarında ve ne seviyede olduğunun
ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Sera koşullarında kireçli ve asidik özelliklerdeki toprakların kolza
ile ağır metal iyileştirmesine etkisi, ağır metal kirliliğinin doğaya dost bir yöntemle iyileştirilmesine
örnek oluşturulması ve tarla koşullarında kolza bitkisine Cd ile kirletilmiş topraktan Cd‟nin
sömürtülmesi ve toprağın temizlenmesi projenin amaçlarıdır. Çalışma neticesinde toprak
verimliliğinin ve kalitesinin artışına katkılar sağlanacak, bitkilerin kirliliği iyileştirici etkilerinin
ortaya konulması neticesinde farklı değerlendirme olasılıkları gündeme gelecek ve tarım
alanlarındaki kirletici ve iyileştirici etmenlere dikkat çekilecektir.
Anahtar Kelimeler: Bitkisel iyileştirme, ağır metal, kadmiyum, kolza (Brassica napus L), sera.
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No:
Proje Başlığı Arıtma çamuru ile tarımsal atıklardan elde edilen kompostun toprak
kalitesi üzerine etkilerinin belirlenmesi-Doktora tezi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Su ve Çölleşme İle Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Konya Selçuk Üniversitesi
Konya Büyükşehir Belediyesi KOSKİ Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Osman MÜCEVHER
Yardımcı Araştırmacılar 1- Prof. Dr. Şükrü DURSUN-Selçuk Üni. Müh. Fak. Çevre Müh. Bl. 2- Dr. Serdar KOYUNCU- Konya Büyükşehir Bel. KOSKİ Gen. Md.
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2018-31.12.2019
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 99000 TL 2019: 63000 TL
Toplam 162000 TL
Proje Özeti:
Son yüzyılda en büyük arazi tahribatlarından birisi de toprakların erozyona olan duyarlılığının
artmasıdır. Uygun olmayan üretim teknikleri sonucunda toprak kalitesi bozulmakta, toprak organik
maddesi azalmakta ve toprak strüktür stabilitesi azalmaktadır. Sonuçta toprak içerisinde su, hava ve
bitki besin maddesi hareketi engellenmekte ve bitki gelişimi zarar görmektedir (Golchin ve ark.,
1995). Tarımsal ekosistemlerde toprak organik maddesi azalmasının başlıca nedeni karbon
oksidasyonu sonucunda karbondioksitin atmosfere salınmasıdır. Topraktan kaybolan karbonun tekrar
yerine konulamadığı takdirde erozyon daha da artmaktadır (Grant, 1997). Organik madde ilavesi ile
topraklardaki iyi bir agregatlaşma, toprak özelliklerini iyileştirerek verimin artmasına yardımcı
olduğu gibi toprağın su ve rüzgar erozyonuna karşı direncinin artmasını da sağlamaktadır. Bu çalışma
ile, Konya Kapalı Havzasında (KKH) sürdürülebilir arazi yönetimi (SAY) planlamasında evsel
nitelikte stabilize olmuş arıtma çamurlarının (biyokatıların), arazi iyileştirilmesinde kompostlaştırma
teknikleriyle kullanılabilirliğinin ortaya konulması ve geri kazanımı amaçlanmıştır. Ayrıca havzada
yoğun tarımın yapıldığı arazilerde genellikle tarımsal atıklardan mısır, ayçiçeği ve bazı dönemlerde
hububat atıklarının hasat sonrası anızlarının yakıldığı bilinmektedir. Bu tarımsal atıkların organik
karbon miktarının toprağa geri kazandırılması gerekmektedir. Bu proje ile, rüzgar erozyonuna
uğramış sorunlu, organik maddece yoksun, marjinal yarı kurak alanlarda, biyokatıların tarımsal
atıklar ile birlikte kompostlaştırılmasıyla topraklarda karbon ve azot mineralizasyonunun sağlanması,
organik madde muhtevasının artırılması, agregat stabilitesinin artırılması ve nihayetinde erozyonun
azaltılması beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kompost, arıtma çamuru, tarımsal atık, toprak kalitesi, erozyon, agregat,
organik madde, biyokatı.
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI: Gıda ve Yem
PROGRAM ADI: Gıda ve Yem Güvenilirliği
Proje No:
Proje Başlığı Diyarbakır İli Karayolu Kenarındaki Tarım Arazilerinin Toprak Kirliliği
ve Bazı Bitkilerde Ağır metal kirliliğinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Diyarbakır
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Ahmet EFE Yardımcı Araştırmacılar Belgizar ÇAM, Mehmet DÜZGÜN, Ramazan SELÇUK, Ceyda
KIZGIN ÖZCENGİZ,Ferhat OĞURLU, Cemal HANAZAY
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2018-31.12.2019
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 20000 TL 2019: 10000 TL Toplam: 30000 TL
Proje Özeti:Ağır metaller ile kontamine olmuş topraklarda yapılan bitkisel üretimler gıda zincirine
dahil olmakta, tüm canlı sistemlerini etkilediği gibi insan sağlığını da olumsuz olarak etkilemektedir.
Bu ağır metaller, bitki dokularında birikerek gıda zinciri içerisinde hayvan yemi ve gıdalara
geçmektedir. “Diyarbakır İli Karayolları Kenarındaki Tarım Arazilerinin Toprak Kirliliği ve Bazı
Bitkilerde Ağır Metal Kirliliğinin Belirlenmesi’’ adlı proje kapsamında, artan trafik yoğunluğu ve
buna bağlı olarak motorlu taşıtların egzozlarından çıkan ağır metallerin Diyarbakır-Elazığ,
Diyarbakır-Şanlıurfa, Diyarbakır-Bitlis ve Diyarbakır-Mardin karayollarında yol kenarındaki 3 farklı
noktadaki tarım topraklarında ve o topraklarda yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan buğday ve
mercimekte ağır metal birikimi araştırılacaktır. Tarım arazilerden toprak örnekleri ( 0-15 cm )
derinliğinden alınacak ve alınacak toprak örnekleri yola dik bir şekilde 0-5, 5-15, 15-30, 30-60 ve 60-
90 m aralıklarla beş farklı noktadan 3 tekrarlamalı olarak alınacaktır. Bu uygulama her bir tarla bitkisi
için yapılacaktır. Çalışmada aynı zamanda toprak örneklerinin alındığı yerlerden bitki örnekleri
(buğday ve mercimek) de alınacaktır. Toprak örneklerinde, ekstrakte edilebilir mikro elementler (Fe,
Cu, Zn, Mn), ekstrakte edilebilir ağır metaller (Ni, Cd, Cr ve Co), toplam ağır metaller (Cu, Zn, Ni,
Cd, Cr, Pb, Co), toprak reaksiyonu, total tuz, kireç, organik madde, alınabilir fosfor analizleri ile bitki
örneklerinde; bitkinin gövde ve tane kısımlarında toplam ağır metal (Cu, Zn, Ni, Cd, Cr, Pb, Co) ve
fosfor analizleri yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Ağır metal, Toprak, Buğday, Mercimek
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P02/03
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Yozgat ve Sivas İlleri Tarım Topraklarının Bitki Besin
Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi,
Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitü Müdürlüğü
TOKAT
Projeyi Destekleyen
Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Erhan ÖZER
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Nurhan MUTLU, Dr. Selma ÖZTEKİN,
Dr. Esma SÖYLEMEZ YEŞİLÇİMEN,
Murat BAL, Burhan AKKURT
Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
2017:100.000 TL 2018:200.000 TL 2019:180.000 TL
Toplam:480.000 TL
Proje Özeti
Bu projenin amacı, Türkiye tarım topraklarının yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde verimlilik
durumlarını ve potansiyel toksik element içeriklerini belirlemek, toprakların temel parametrik
özelliklerine ait dağılım haritalarını hazırlamak ve güncellenebilir-sorgulanabilir nitelikte ulusal
toprak veri tabanına altlık oluşturmaktır.
Topraklarının verimlilik durumu, makro ve mikro bitki besin elementleri ile potansiyel toksik
element kapsamlarını içeren ulusal toprak veri tabanı, CBS destekli ülkesel 1/100000 ölçekli toprak
özellikleri dağılım haritaları ve toprak özelliklerinin zamansal değişimlerini izlemek ve yeni
noktasal verilerin sisteme dahil edilmesine olanak sağlayan yazılım programlarının elde edilmesi bu
projenin en önemli çıktıları olacaktır.
Proje başlangıcı 2017 yılı olmasına rağmen, alınan ATK kararı doğrultusunda 2016 yılında
çalışmalara başlanılmıştır. Tarım alanlarını temsil edebilecek şekilde 2.5 x 2.5 km aralıklarla
oluşturulan grid noktalarına göre 0-20 cm toprak derinliğinden numuneler toplanmıştır. Yozgat ili
genelinde 1128 noktadan koordinatlı, fotoğraflı ve genel arazi bilgileri ile birlikte toprak örnekleri
alınmış, elenmiş ve 2 kg ve 0,5 kg’lık ambalajlara konulup numaralandırılarak analize hazır hale
getirilmiştir. Sivas ilinde ise 1940 adet numune bulunmakta olup, numune almaya 2017 yılında
başlanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sivas, Yozgat, Toprak verimliliği, potansiyel toksik element, veritabanı
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI :Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P02/04
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Yalova, Bursa, Sakarya ve Kocaeli İlleri Tarım
Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element
Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve
Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, YALOVA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Özlem Bengü DAŞ KILIÇ
Yardımcı Araştırmacılar Mustafa BIYIKLI, Dr. Barış ALBAYRAK, Dr. Erdinç Uysal,
Gülşah ÜĞLÜ, Yalçın KAYA, Serkan GERAY
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2017 -- 31/12/2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
2017: 50 000 TL 2018: 150 000 TL 2019: 40 000
Toplam: 240 000 TL
Proje Özeti
Ülkesel ölçekte toprak kaynaklarının etkin kullanım ve korunmasının sağlanması, ancak doğal
kaynak envanteri ve potansiyelinin belirlenmesi ve zamansal değişiminin izlenmesi ile mümkün
olabilir. Türkiye toprak kaynak envanterinin güncel olmaması ve ulusal veri tabanının bulunmaması
önemli bir eksikliktir.
Bu projenin amacı, Türkiye tarım topraklarının yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde verimlilik
durumlarını ve potansiyel toksik element içeriklerini belirlemek, toprakların temel parametrik
özelliklerine ait dağılım haritalarını hazırlamak ve güncellenebilir-sorgulanabilir nitelikte ulusal
toprak veri tabanına altlık oluşturmaktır.
Bu kapsamda; Türkiye ölçeğinde tarım topraklarını temsil etmek üzere 2.5 km x 2.5 km grid
sistemine göre 44104 adet toprak örneği alınacak olup Marmara Bölgesi için çalışma alanımızı
oluşturacak olan Yalova ilinden 42 adet, Bursa ilinden 760 adet, Sakarya ilinden 398 adet ve Kocaeli
ilinden 275 adet toprak örneği alınacak ve bu örneklerde; verimlilik parametreleri (bünye, suyla
doygunluk, toprak reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, kireç, organik madde, yarayışlı fosfor, toplam
N, ekstrakte edilebilir K, Ca, Mg, Na ve B, bitkiye yarayışlı Fe, Cu, Zn ve Mn ve potansiyel toksik
element içerikleri (Cu, Zn, Ni, Cd, Cr, Pb ve Co) belirlenecektir.
Yalova, Bursa, Sakarya ve Kocaeli topraklarının verimlilik durumu, makro ve mikro bitki besin
elementleri ile potansiyel toksik element kapsamlarını içeren ulusal toprak veri tabanı, CBS destekli
ülkesel 1/100000 ölçekli toprak özellikleri dağılım haritaları ve toprak özelliklerinin zamansal
değişimlerini izlemek ve yeni noktasal verilerin sisteme dahil edilmesine olanak sağlayan yazılım
programlarının elde edilmesi bu projenin en önemli çıktıları olacaktır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P02/05
Proje Başlığı
ANA PROJE: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi
ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
ALT PROJE: Balıkesir ve Çanakkale İlleri Tarım Topraklarının
Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının
Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Özen MERKEN, Zir. Yük. Müh.
Yardımcı
Araştırmacılar
Turcan TEKER, Oğuzhan SOLTEKİN, Dr. Fadime ATEŞ, Fulya
KUŞTUTAN, M. Sacit İNAN, Dr. Selçuk KARABAT, Dr. Ali
GÜLER, Metin KESGİN, Esra ALBAZ, Akay ÜNAL
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2017 – 31/12/2019 (36 ay)
Projenin Toplam
Bütçesi: 2017: 100.000 TL. 2018: 150.000 TL. 2019: 50.000 TL.
Proje Özeti
Bu çalışma ile Türkiye tarım topraklarının yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde verimlilik
durumlarını ve potansiyel toksik element içeriklerini belirlemek, toprakların temel parametrik
özelliklerine ait dağılım haritalarını hazırlamak ve güncellenebilir-sorgulanabilir nitelikte ulusal
toprak veri tabanına altlık oluşturmak amaçlanmıştır.
Türkiye ölçeğinde tarım topraklarını temsil etmek üzere 2.5 km x 2.5 km grid sistemine göre
çalışma alanımızı oluşturacak olan Balıkesir ilinden 818 adet ve Çanakkale ilinden 583 adet
toprak örneği alınacaktır.
Alınan bu örneklerde; verimlilik parametreleri (bünye, suyla doygunluk, toprak reaksiyonu,
elektriksel iletkenlik, kireç, organik madde, yarayışlı fosfor, toplam N, ekstrakte edilebilir K, Ca,
Mg, Na ve B, bitkiye yarayışlı Fe, Cu, Zn ve Mn ekstrakte edilebilir ağır metal Ni, Cd, Cr, Pb,
Co ve potansiyel toksik element içerikleri (Cu, Zn, Ni, Cd, Cr, Pb ve Co) belirlenecektir.
Balıkesir ve Çanakkale topraklarının verimlilik durumu, makro ve mikro bitki besin elementleri
ile potansiyel toksik element kapsamlarını içeren ulusal toprak veri tabanı, CBS destekli ülkesel
1/100.000 ölçekli toprak özellikleri dağılım haritaları ve toprak özelliklerinin zamansal
değişimlerini izlemek ve yeni noktasal verilerin sisteme dahil edilmesine olanak sağlayan
yazılım programlarının elde edilmesi bu projenin en önemli çıktıları olacaktır.
2016 yılında Çanakkale ilinden toplam 179 toprak örneği alınmıştır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No TAGEM/TSKAD/17/A09/P02/06
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin
Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının
Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Afyonkarahisar, Denizli ve Uşak İlleri Tarım
Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element
Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve
Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş MAREM
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Mesut ALTINDAL
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Kadir UÇGUN, Murat CANSU, Bilal YALÇIN, Halit
YILDIZ
Başlama - Bitiş Tarihleri 2016-2018
Projenin Toplam Bütçesi
(TL)
2016: 300.000 TL. 2017: 150.000 TL 2018: 100.000 TL.
Toplam: 550.000 TL.
Proje özeti:
Ülkesel ölçekte toprak kaynaklarının etkin kullanım ve korunmasının sağlanması, ancak doğal
kaynak envanteri ve potansiyelinin belirlenmesi ve zamansal değişiminin izlenmesi ile mümkün
olabilir. Türkiye toprak kaynak envanterinin güncel olmaması ve ulusal veri tabanının
bulunmaması önemli bir eksikliktir.
Bu projenin amacı, Türkiye tarım topraklarının yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde verimlilik
durumlarını ve potansiyel toksik element içeriklerini belirlemek, toprakların temel parametrik
özelliklerine ait dağılım haritalarını hazırlamak ve güncellenebilir-sorgulanabilir nitelikte ulusal
toprak veri tabanına altlık oluşturmaktır. Bu kapsamda; Türkiye ölçeğinde tarım topraklarını
temsil etmek üzere 2.5 km x 2.5 km grid sistemine göre 44104 adet toprak örneği alınacak olup
Ege Bölgesi için çalışma alanımızı oluşturacak olan Afyonkarahisar ilinden 996 adet, Denizli
ilinden 675 adet ve Uşak ilinden 386 adet toprak örneği alınacak ve bu örneklerde; verimlilik
parametreleri (bünye, suyla doygunluk, toprak reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, kireç, organik
madde, yarayışlı fosfor, toplam N, ekstrakte edilebilir K, Ca, Mg, Na ve B, bitkiye yarayışlı Fe,
Cu, Zn ve Mn ve potansiyel toksik element içerikleri (Cu, Zn, Ni, Cd, Cr, Pb ve Co)
belirlenecektir. Afyonkarahisar, Denizli ve Uşak topraklarının verimlilik durumu, makro ve mikro
bitki besin elementleri ile potansiyel toksik element kapsamlarını içeren ulusal toprak veri tabanı,
CBS destekli ülkesel 1/100000 ölçekli toprak özellikleri dağılım haritaları ve toprak özelliklerinin
zamansal değişimlerini izlemek ve yeni noktasal verilerin sisteme dahil edilmesine olanak
sağlayan yazılım programlarının elde edilmesi bu projenin en önemli çıktıları olacaktır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No TAGEM/TSKAD/13/A13/P07/01-01
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: İzmir, Manisa ve Aydın İlleri Tarım Topraklarının Bitki
Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının
Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Menemen/ İzmir
Projeyi Destekleyen
Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Nejat ÖZDEN
Yardımcı Araştırmacılar İdris USLU, Süleyman ŞEN, Ömer SÖKMEN,
Nuri CANDAN, Sinan ARAS, Faruk METİNOĞLU,
Nalan RAHMANOĞLU, Oğuz Fehmi ŞEN,
Yrd. Doç. Dr. Selçuk GÖÇMEZ
Başlama - Bitiş Tarihleri 2013 – 2016
Projenin Toplam Bütçesi 136500 TL
Proje Özeti: Ülkesel ölçekte toprak kaynaklarının etkin kullanım ve korunmasının sağlanması,
ancak doğal kaynak envanteri ve potansiyelinin belirlenmesi ve zamansal değişiminin izlenmesi ile
mümkün olabilir. Türkiye toprak kaynak envanterinin güncel olmaması ve ulusal veri tabanının
bulunmaması önemli bir eksikliktir. Bu projenin amacı, Türkiye tarım topraklarının yerel, bölgesel
ve ulusal düzeyde verimlilik durumlarını ve ekstrakte edilebilir elementler ile toplam ağır madde
içeriklerini belirlemek, toprakların temel parametrik özelliklerine ait dağılım haritalarını hazırlamak
ve güncellenebilir-sorgulanabilir nitelikte ulusal toprak veri tabanına altlık oluşturmaktır. Bu
kapsamda; Türkiye`nin endüstriyel ve tarımsal anlamda en önemli üretim bölgelerinden olan İzmir-
Manisa-Aydın illeri tarım topraklarını temsil etmek üzere 2.5 km x 2.5 km grid sistemine göre
belirlenen 2001 noktadan 0-30 cm derinlikten alınacak toprak örneğinde; verimlilik parametreleri
(bünye, suyla doygunluk, toprak reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, kireç, organik madde), ekstrakte
edilebilir elementler (P, K, Ca, Mg, Na, B, Fe, Cu, Zn, Mn, Ni, Cd, Cr, Co) ile toplam ağır madde
kapsamları (Cu, Cd, Cr, Pb, Co, Ca, Fe, K, Mg, Mn, Na, Ni, Zn) içerikleri belirlenecektir. Bu analiz
sonuçlarını içeren ulusal toprak veri tabanı, CBS destekli oluşturulan ülkesel 1/100000 ölçekli
toprak özellikleri dağılım haritaları ve toprak özelliklerinin zamansal değişimlerini izlemek ve yeni
noktasal verilerin sisteme dahil edilmesine olanak sağlayan yazılım programlarının elde edilmesi
bu projenin en önemli çıktıları olacaktır.
Bu bağlamda yürütülen projede; İzmir İli’nde 502, Manisa İli’nde 565 ve Aydın İli’nde ise 348 adet
olmak üzere toplam 1415 noktadan toprak örneklemesi yapılmıştır. Örnekleme yapılan noktalardan
1165 adedinin analizleri tamamlanmıştır. Toplamda 194 nokta tarım dışı olduğu için iptal edilmiştir.
Kalan 392 noktada ise örnek alma işlemi devam etmektedir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSAD/13/A13/PO7/01-02
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Ankara, Kırıkkale, Kırşehir, Kastamonu, Karabük, Düzce,
Çankırı ve Bolu İlleri Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet KEÇECİ
Yardımcı Araştırmacılar Gamze DEPEL, Vecihe İNCİRKUŞ, İlhan GÜNGÖR, Aydın ŞEN,
Ceren GÖRGİŞEN, Mahmut Reşat SOBA, Uğur BAY, Çağla ATEŞ,
Celal KOCA
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2015
Projenin Toplam
Bütçesi:
230. 000 TL
Proje Özeti:
Tarım yapılan toprakların tamamını tanımlayacak şekilde; toprakların bitki besin maddesi ve
verimlilik durumu ile potansiyel toksik element kapsamlarının belirlenmesi, belirlenen bu toprak
özellikleri Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kapsamında değerlendirilerek güncel toprak veri tabanları
oluşturulması ve haritalanması amacıyla bu araştırma planlanmıştır. Buna göre araştırma alanı
Ankara, Kırıkkale, Kırşehir, Kastamonu, Karabük, Düzce, Çankırı ve Bolu illerini kapsamaktadır.
Yukarıda araştırma alanı olarak belirtilen illerde planlanan toprak örnekleme çalışmaları
tamamlanmıştır. Bu kapsamda toprak örnekleri alınmıştır. Alınan toprak örneklerinden yine projede
verimlilik ve potansiyel toksik element analizleri laboratuarlarımızda yapılmaya başlanmıştır.
Alınan toprak örneklerinin verimlilik analizleri yarısından fazlası potansiyel toksik element
analizlerinin de yaklaşık yarısının analizleri tamamlanmış bunların değerlendirme çalışmaları
yapılmaktadır. Diğer örneklerin analizleri devam etmektedir. Toprak çalışmaları bittikten sonra
Toprak analiz sonuçları, belli kriterlere göre sınıflandırılarak, besin maddelerinin eksiklik, yeterlilik
veya fazlalık, potansiyel toksik elementlerin ise toksiklik seviyeleri belirlenecektir. Toprak
parametrelerinin sınıflandırılmasından sonra Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kapsamında veri tabanı
oluşturulacak ve toprak dağılım haritaları üretilecektir.
Anahtar Kelimeler: Toprak kirliliği, toprak, bitki besin maddesi, potansiyel toksik elementler
DEVAM EDEN PROJE ( GELİŞME RAPORU )
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P07/01-08
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Eskişehir, Kütahya ve Bilecik İlleri Tarım Topraklarının
Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının
Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
-
Proje Yürütücüsü Kadriye TAŞPINAR
Yardımcı Araştırmacılar Gülser YALÇIN, Özgür ATEŞ, Fatih KIZILASLAN, Melis Özge
PINAR, Mahmut BAYRAM, Ramazan YAVUZ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013 - 2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
2013: 137 439,95 TL 2014: 89 735 TL 2015: - 2016: -
Entegre alt proje bütçesi: 227 174,95 TL
Proje Özeti :
Eskişehir, Kütahya ve Bilecik İlleri tarım yapılan toprakların tamamını tanımlayacak şekilde;
toprakların bitki besin maddesi ve verimlilik durumu ile potansiyel toksik element kapsamlarının
belirlenmesi, belirlenen bu toprak özellikleri Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kapsamında
değerlendirilerek güncel toprak veri tabanları oluşturulması ve haritalanması amacıyla bu araştırma
planlanmıştır.
2016 yılı itibariyle Kütahya tarım alanlarından 308 adet noktanın örneklemesi yapılarak 231 adet
toprak örneği 2.5 km x 2.5 km grid sistemine göre, 0-20 cm derinlikten yer koordinatları ölçülerek
alınmıştır. Bu toprakların bor ve toplam element analizleri hariç diğer analizleri yapılmıştır.
Eskişehir ve Bilecik illerine ait toprak örneklerinde verimlilik (bünye, suyla doygunluk, toprak
reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, kireç, organik madde, alınabilir fosfor), makro ve mikro besin
elementleri (ekstrakte edilebilir K, Ca, Mg, Na, B, Fe, Cu, Zn, Mn, Ni, Cd, Cr, Co) ve potansiyel
toksik element (Cu, Zn, Ni, Cd, Cr, Pb, Co, Ca, Mg, Mn, Fe, K, Na, P) analizleri tamamlanmıştır.
Ancak Kütahya iline ait toprakların bor ve toksik element analizleri cihaz arızası ve eleman
yetersizliği nedeniyle devam etmektedir.
Toprak analizleri tamamlandıktan sonra belli kriterlere göre sınıflandırılarak, besin maddelerinin
eksiklik, yeterlilik veya fazlalık, potansiyel toksik elementlerin ise toksiklik seviyeleri
belirlenecektir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM-BB-0833-1
Proje Başlığı
Kireçtaşı ve Marn Ana Materyaller Üzerinde Oluşan Topraklarda
Humik Asit ve Gübre Uygulamalarının Bitki Besin Maddelerinin
Formları ve Toprak Verimliliği Üzerine Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet KEÇECİ
Yardımcı Araştırmacılar Gamze DEPEL,
Nuray CİNKAYA,
Prof. Dr. Sadık USTA,
Doç Dr. Veli UYGUR,
Onur AKÇA
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2015
Projenin Toplam
Bütçesi:
230 000 TL
Proje Özeti: Farklı ana materyaller üzerinde oluşan toprakların, fiziksel ve kimyasal özelliklerini
belirlenmesinin yanında, bu topraklar üzerinde yetişen bitkilerin besin element içerikleri ile toprak
verimliliği arasındaki ilişkileri belirlemek üzere, proje kapsamında Şanlıurfa Ceylanpınar Tarım
işletmesi ve Konya Altınova Tarım İşletmelerinden alınan örneklerde. Başlangıç olarak Bünye, pH,
Ec, Kireç, Aktif Kireç, Organik Madde, Yarayışlı Fosfor, Yarayışlı Potasyum analizleri yapılmış.
Bütün bu çalışmaların sonunda topraklarda Kireç, organik madde ve Seskioksit giderme işlemleri
yapıldı. Gerekli doyurma işlemleri de yapılarak lamellere ince bir şekilde sürülerek kil tipi
okumalarına hazır hale getirildi. Kil tipi belirleme çalışmaları için beş arı okuma olacak şekilde
çalışılmıştır. Ayrıca topraklarda fosfor, Potasyum, amonyum, Bor, Zn, Mn, ve Cu elementleri için
adsorbsiyon ve desorbsiyon çalışmalrı yapılmış değerlendirme çalışmaları yapılmıştı fakat Bakır
çinko ve mangan elementlerinde adsorbsiyon ve deorbsiyon çalışmaları tekrar edildi ve kinetik
çalışmaları tamamlandı.
Anahtar Kelimeler: fosfor, potasyum, humik asit, , adsorbsiyon, desorbsiyon.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P04/05
Proje Başlığı
Humik Asit ile Azaltılmış Fosforlu Gübrelemenin Ekmeklik Buğdayın
Verim ve Kalitesi Üzerine Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş TGSKMAEM
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü MAHMUT REŞAT SOBA
Yardımcı Araştırmacılar UĞUR BAY
FAHRİ KAYAALP
YASEMİN İLERİ
MEHMET KEÇECİ
MUSTAFA USUL
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 01/01/2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
17000
Proje Özeti:
Birim alandan daha fazla verim alabilmek adına yüksek oranda kimyasal gübrenin kullanılması ile
topraklarımız bir yandan çoraklaşırken, diğer yandan yüksek gübre girdisiyle ülke ekonomisi zarar
görmektedir. Topraklarımızın organik madde içeriklerinin düşük olduğu dikkate alındığında en
etkili çözüm yolunun yapılacak uygulamalarla toprakların organik madde miktarının arttırılması
gelmektedir. Bu kapsamda yürüteceğimiz projemizde humik asitler ile bir yandan toprakların
verimlilik potansiyelleri arttırılmaya çalışılırken, diğer yandan da uygulanacak fosforlu gübrelerin
etkinliğinin arttırılması amaçlanmaktadır.
Proje ile artan miktarlarda hümik+fulvik asit uygulamasıyla toprakta fikse olmuş veya çözünürlüğü
düşük fosforlu bileşiklerin bünyesinde bulunan fosforun elverişliliğini artırıp bitkinin
faydalanmasının sağlanıp sağlanamayacağı, eğer sağlanırsa bunun oranının ne kadar olabileceği
ortaya konmuş olacaktır.
Farklı humik asit (K-Humat) dozlarının (H0: Kontrol, H1: 500 g da-1, H2: 1000 g da-1, H3: 1500 g da-
1 ve H4: 2000 g da-1) optimum ve farklı oranda fosforlu gübre dozları (P0:0 kg da-1, P1:3 kg da-1 P2:6
kg da-1 P3:9 kg da-1 ve P4:12 kg da-1) ile birlikte denendiği proje Ankara Toprak Gübre ve Su
Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü, Sarayköy Araştırma ve Uygulama İstasyonunda kuru
koşullarda tesadüf bloklarında 5x5 faktöriyel deneme deseninde 3 yıl süreyle yürütülecek olup proje
birinci yılı tamamlanmış ikinci yıl ekimleri yapılmıştır.
DEVAM EDEN PROJE ( GELİŞME RAPORU )
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/12/A13/P04
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Humik Asit ve Bitki Gelişimini Teşvik Edici Bakteri
Uygulamalarının Meralarda Verim ve Bazı Mera Özellikleri
Üzerine Etkileri
Projenin İngilizce Başlığı The Effects of Incentive Bacteria Applications for Humic Acid and
Plant Growth on the Yield of Grasslands and Some Grassland
Properties.
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
-
Proje Yürütücüsü Meryem BAYRAKTUTAN-Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Tamer Coşkun, Süreyya Emre DUMLU, Dr.Alper POLAT, Prof. Dr.
Recep KOTAN, Prof. Dr. Ramazan ÇAKMAKÇI,
Prof. Dr. Binali ÇOMAKLI, Doç. Dr. Mahmut DAŞÇI
Başlama- Bitiş Tarihleri 2016 - 2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
2017 yılı-36.450TL, 2018 yılı-26.100TL, 2019 yılı-21300
= Toplam 83.850 TL
Proje Özeti : Bu proje ile kaba yem kaynağı olarak bilinen meralarda verim ve kalitenin artırılması
amaçlanmaktadır. Çalışmada, bakteri formülasyonları ve hümik asit uygulamaları ile mera
bitkilerinin gelişme ve veriminin teşvik edilmesi, kimyasal gübre gereksiniminin azaltılması ülke
için kabul edilebilir sürdürülebilir üretim, otlama kapasitesi ve kalite düzeyinin sağlanması projenin
odak noktasıdır.
Çalışma alanı mera olup, Erzurum ili Aziziye ilçesine bağlı Ağveren köyünün batısında
bulunmaktadır. Projenin bu yıl ilk yılı olup deneme yeri ile ilgili ön verim çalışmaları yapılmıştır.
Meranın botanik kompozisyonu, merada kuru ot verimi, toprağı kaplama oranı, kalite derecesi,
durum ve sağlık sınıfı, otlatma kapasitesi gibi özellikler belirlenmiştir. Ayrıca deneme alanının
topraklarının fiziksel, kimyasal analizleri yapılmıştır. Parsellere 50x50 cm kuadrat (50x50cm)
atılarak alınan bitki örneklerinde ADF, NDF, N ve ham protein analizleri yapılmıştır. Deneme
alanının parsellerinde ön verim değerleri alınmış, bu değerler ile varyans analizi ve ortalamalar
arasinda karşılaştırmalar yapılmıştır. Bu değerler bir sonraki yılın verimlerinin kovaryans analizi
ile değerlendirilmesinde kullanılacaktır.
Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak toplam 54 parselde 3
tekerrürlü olarak yürütülecektir. Dört bakteri formülasyonu - ( F1, F2, F3, F4 ), bir optimum mineral
gübre uygulaması- K1, ve bir kontrol uygulaması - K2 , üç farklı humik asit H0 (hümik asit
uygulaması yok 0 lt/da), humik asit H1 (5 lt/da), humik asit H2 (10 lt/da) dozları ile kombine edilmek
suretiyle parsellere tesadüfî olarak dağıtılacaktır. Böylece deneme konuları F1H0, F1H1, F1H2,
F2H0, F2H1, F2H2, F3H0, F3H1, F3H2, F4H0, F4H1, F4H2, K1H0, K1H1, K1H2, K2H0, K2H1
ve K2H2 uygulamalarından oluşacaktır. Deneme de uygulamalara 2017 Nisan ayında başlanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Humik asit, bakteri formülasyonu, gübreleme, mera, verim, kalite.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No
Proje Başlığı Leonardit ve Şilempe Kaynaklı Organik Materyallerin Fidan
Gelişimi Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş MAREM
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Mesut ALTINDAL
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Kadir UÇGUN,
Murat CANSU,
Alamettin BAYAV
Başlama - Bitiş Tarihleri 2015-2017
Projenin Toplam Bütçesi
(TL)
1. Yıl 2. Yıl
25.000 15.000 10.000
Proje Özeti:
Yeterli miktarda fulvik asit, hümik asit ve humin içeren topraklarda yetiştirilen bitkiler strese daha
az maruz kalmakta, daha sağlıklı olmakta ve daha yüksek verim elde edilmektedir. Aynı zamanda
hasat edilen meyvelerin beslenme kalitesi daha yüksek olmaktadır Hümik asitlerin birçok
yollardan bitki gelişimi üzerine direk pozitif etkileri vardır. Hümik asitlerin kullanımı ile bitkilerin
hem üst aksamı hem de kök aksamının gelişmesi teşvik edilir fakat bu etki köklerde daha
belirgindir. Fidan gelişim döneminde köklerin yeni oluşması nedeniyle hümik asit kullanımı daha
da önemli olmaktadır. Toprağın organik madde kapsamının arttırılmasında hümik asit kullanımı
hem kolay hem etkili bir yoldur. Fakat piyasada içeriğinde humik asit olduğu beyan edilen ve
değişik fiyatlarda satılan çok sayıda organik toprak düzenleyici bulunmaktadır.
Bu çalışma ile elma ve armut fidanlarında leonardit ve şilempe kaynaklı organik toprak
düzenleyicilerin fidan gelişimi üzerine etkileri belirlenecektir. Projede 2 adet leonardit kaynaklı
sıvı, 2 adet leonardit kaynaklı katı ve 2 adet şilempe kaynaklı sıvı organik toprak düzenleyici 3
farklı dozda 3 tekerürlü olarak uygulanmaktadır. Uygulamalar erken ilkbaharda topraktan
yapılarak, bitki analizleri ve morfolojik ölçümler ile ürünler etkinlik ve ekonomiklik yönünden
karşılaştırılacaktır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P04/03
Proje Başlığı
Bazı Organik Materyallerin Humik ve Fulvik Asit İçeriklerinin
Spektroskopik Olarak Tanımlanması ve Uygun Analiz Yöntemlerinin
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Vecihe İNCİRKUŞ
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Mehmet KEÇECİ
Dilek KAYA ÖZDOĞAN
Nevzat DEREKÖY
Prof. Dr. Sonay SÖZÜDOĞRU OK
Prof. Dr. Metin TURAN
Yrd. Doç Dr. Emir Hüseyin ŞİMŞEK
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 01/01/2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
70.000
Proje Özeti: Günümüzde humik ve fulvik asit içeren toprak düzenleyicilerinin üretimi ve kullanımı
hızla artmaktadır. Çeşitli ülkelerdeki üreticiler humik ve fulvik asit içeren ürünlerin tarımda
kullanımını artırmak için büyük çaba göstermektedirler. Dünyada bu tür organik düzenleyicilerin
ticareti-ithalat ve ihracatı büyük bir pazar oluşturmaktadır. Bu ürünlerin ticareti sırasında ortaya
çıkan en büyük sorunlardan birisi humik ve fulvik asit içeriklerinin belirlenmesi ve
standardizasyonudur. Humik asit tayininde Türk Standartları Enstitüsü (TSE) yöntemi standart
olarak kullanılmaktadır. Bu yöntem organik materyalde karbon oksidasyonuna dayanan bir
yöntemdir. Buna karşılık dünyada humik madde endüstrisi, humik asit içeriğini ve ham humatları
belirlemede öncelikli olarak kolorimetrik ve California Dept. of Food & Agric (CDFA) metotlarını
tercih etmektedir.
Bu çalışmada; birinci süreç miktar ve tanılama, ikinci süreçte ise ekstraksiyon ve analiz olarak
sürdürülecektir. İki ayrı süreç için standardizasyon oluşturulmasında titrimetrik yöntemlere en
uygun, hata payı düşük tanılaması olan ve kısa sürede sonuç veren spektroskopik yöntemlerin
kullanımının araştırılması amaçlanmıştır.
Bütün materyaller temin edilerek çalışmalara devam edildi. Humik ve fulvik asitler elde edilerek
karakterizasyon çalışmalarına başlandı elementel analizleri tamamlandı. Örnekler kimyasal analize
hazır hale geldi.
Anahtar Kelimeler: Humik asit, fulvik asit, analiz yöntemi, karakterizasyon
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı (Kalitesi) ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No:
Proje Başlığı Ticari Humik Asit Ve Leonarditin Spektroskopik, Termik ve Metal
Bağlanma Özelliklerinin Araştırılması Humik ve Fulvik Asidin
Modellenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Ahsen ERTEM
Yardımcı Araştırmacılar Emre KARMAZ, Kadri AVAĞ, Murat PEKER
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2018-31.12.2020
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 105.320.TL 2019: 5.070 2020:0 TL
Toplam:110.390TL
Proje Özeti: Türkiye’de yılda yaklaşık 2 milyon ton seviyelerindeki bitki besin maddesi (ilaç toprak
düzenleyici v.b) kullanılmaktadır. Bu toplamda hümik asitin payı gün geçtikçe artmaktadır. Hümik
asitlerin toprakta iyi bir pH tamponlayıcı olma, su tutma, iz elementlerle kompleks oluşturarak
bitkiye aktarma v.b birçok faydası vardır. Tüm hümik asitler aynı genel fonksiyonlara sahip olsa da
farklı coğrafya ve iklim tiplerinde elde edilen hümik asitler hatta aynı kaynaktan farklı zaman
dilimlerinde elde edilen hümik asitler arasında önemli yapısal farklılıklar bulunabilmektedir. Bu
araştırma ile Türkiye’ de kullanılan bazı ticari hümik asit ve leonarditlerin yapısı elementel analiz,
spektroskopik yöntemler FT-IR, (Fourıer Transform Infra Red), ICP-OES (İndüktif Eşleşmiş
Plazma), 13C-NMR (Nükleer manyetik rezonans), termik yöntemler TG-DTG-DTA analizleri ile
incelenecektir. Ayrıca molekül yapıları Schrödinger denkleminin farklı yöntemleriyle çözülerek üç
boyutlu yapısı ve diğer özellikleri bilgisayar modellemesi ile simüle edilecektir. Araştırmadan elde
edilecek sonuçlar Türkiye hümik asit kaynaklarının sınıflandırılmasına katkı sağlayacak ve hümik
asitlerin bitki ve toprak özellikleri göz önünde bulundurularak seçilmesine yardımcı olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hümik asit, Fulvik asit, Termik analiz , Moleküler modelleme
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Kalitesi ve Toprak Kirliliği
Proje No TAGEM/İSKAD/13/A13/P07/01-07
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin
Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının
Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Adana, Mersin ve Hatay İlleri Tarım Topraklarının
Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element
Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve
Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kurum TAGEM
Proje Yürütücüsü Günsu ALTINDİŞLİ ATAĞ Zir. Yük. Müh.
Yardımcı Araştırmacılar
Dr. Yusuf TÜLÜN
Kadir KUŞVURAN
Dr. Yeşim BOZKURT ÇOLAK
Havva AKÇA, Rasim ASLAN
Mehmet YILDIZ,Gülşen DURAKTEKİN
Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2016
Projenin Toplam Bütçesi 115.878 TL
Proje Özeti Adana, Mersin ve Hatay İlleri Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve
Haritalanması amacıyla Adana, Mersin ve Hatay İlleri tarım topraklarında yürütülmektedir.
Türkiye ölçeğinde tarım topraklarını temsil etmek üzere 2.5 km x 2.5 km grid
sistemine göre Akdeniz Bölgesi için çalışma alanımızı oluşturacak olan Adana ilinden 905
adet, Mersin ilinden 593 adet ve Hatay ilinden 425 adet toprak örneği alınması planlanmıştır.
Alınan toprak örneklerinde; verimlilik parametreleri Toprak bünyesi, suyla doygunluk (%),
toprak reaksiyonu (pH), elektriksel iletkenlik (EC) (dS/m), kireç (CaC03) (%), organik
madde (%), alınabilir fosfor (kg P2O5/da), potasyum, kalsiyum, magnezyum, sodyum
(mg/kg), bor (mg/kg ekstrakte edilebilir elementler ve ağır metal analizleri (mg/kg) (Fe, Cu,
Zn, Mn, Ni, Cd, Cr,, Pb, Co) ile total elementler ve ağır metal analizleri (mg/kg) (Cd, Cr,
Pb, Co, Cu, Ni, Zn) yapılmaktadır.
Adana, Mersin ve Hatay topraklarının verimlilik durumu, makro ve mikro bitki besin
elementleri ile potansiyel toksik element kapsamlarını içeren ulusal toprak veri tabanı, CBS
destekli ülkesel 1/100 000 ölçekli toprak özellikleri dağılım haritaları ve toprak özelliklerinin
zamansal değişimlerini izlemek ve yeni noktasal verilerin sisteme dahil edilmesine olanak
sağlayan yazılım programlarının elde edilmesi bu projenin en önemli çıktıları olacaktır.
Çalışmada günümüze kadar toplam 1796 toprak örneğine ulaşılmış olup, labaratuvar
analizleri halen devam etmektedir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No:
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Gaziantep, Osmaniye ve Kilis İlleri Tarım Topraklarının
Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının
Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Gaziantep Üniversitesi- Biyoloji Bölümü
Proje Yürütücüsü Nilgün KALKANCI
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Nevzat ASLAN,
Tuğba ŞİMŞEK,
Ertuğrul İLİKÇİOĞLU,
Serkan KÖSETÜRKMEN,
Yrd. Doç. Dr. Erdihan TUNÇ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2013/31.12.2016
Projenin Toplam Bütçesi: 2015: 90.700,00 TL 2016 :33.500,00 TL
Proje Özeti:
Bu çalışma, Gaziantep, Osmaniye ve Kilis illeri tarım topraklarını temsil etmek üzere 915 noktada
alınan toprakların bitki besin maddesi ve potansiyel toksik element kapsamlarının belirlenmesi amacıyla
yapılan ülkesel bir projedir.
Arazi öncesi çalışmada; 2.5x2.5 km grid sisteminde belirlenen koordinatlarda 1/100000 ölçekli
arazi paftaları işaretlenmiş, Coğrafi Bilgi Sistemleri kapsamında değerlendirilerek güncel toprak veri
tabanı oluşturulması ve haritalanması kapsamında 0-20 cm derinlikten toprak örneği alınmıştır.
Örnekleme noktalarından dört farklı yönde fotoğraf çekilerek, arazi bilgi formları doldurulup
bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Alınan 915 adet toprak örneklerinin; verimlilik (bünye, suyla
doygunluk, toprak reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, kireç, organik madde, yarayışlı fosfor,yarayışlı
potasyum ve bor ) analizleri yapılmıştır. Ayrıca ekstrakte edilebilir (sodyum, kalsiyum, magnezyum),
mikro element olarak (demir, bakır, çinko, mangan) ağır metal olarak olarak (nikel, kadmiyum, krom,
kurşun, kobalt) analizleri ve potansiyel toksik ağır metal analizleri olarak da (nikel, kadmiyum, krom,
kurşun, kobalt,) kurumumuz laboratuvarında yapılmaktadır.
Proje sonucunda; Gaziantep, Osmaniye ve Kilis illeri tarım topraklarının bitki besin maddesi ve
potansiyel toksik element içerikleri belirlenerek, veri tabanı oluşturulup, haritalama işlemi
yapılacaktır.
DEVAM EDEN PROJE ( GELİŞME RAPORU )
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No TAGEM/TSKAD/13/A/A13/P07/01-09
Proje Başlığı Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının
Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Tokat, Amasya ve Çorum İlleri Tarım Topraklarının Bitki
Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının
Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projenin İngilizce
Başlığı
Determination of Plant Nutrition Status and Potential Toxic Element
Contents of Tokat, Amasya and Çorum Provinces Soils, Preparation of
Soil Data Base and Soil Maps
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitü Müdürlüğü
TOKAT
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Nurhan MUTLU
Yardımcı
Araştırmacılar
Dr. Selma ÖZTEKİN, Dr. Duran Kılıç, Yalçın KAYA, Hüseyin TOPAL,
Bülent BAŞARAN, Erhan ÖZER, Esma SÖYLEMEZ YEŞİLÇİMEN,
Prof. Dr. Hikmet GÜNAL, Alper MUTLU
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2016
Projenin Toplam Bütçesi 2013:334.050; 2014:12.250 Toplam: 346.300 TL
Proje Özeti: Bu çalışma, Tokat, Amasya, Çorum illeri tarım topraklarında bölgesel düzeyde
verimlilik, bitki besin elementi içerikleri ve potansiyel toksik element kapsamlarının belirlenmesi,
belirlenen verilerin coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak toprakların temel parametrik özelliklerine ait
dağılım haritalarının hazırlanması ve güncellenebilir-sorgulanabilir nitelikte ulusal toprak veri tabanı
oluşturulması amacıyla yürütülmüştür. Tarım alanlarını temsil edebilecek şekilde 2.5 x 2.5 km
aralıklarla oluşturulan grid noktalarına göre 0-20 cm toprak derinliğinden Tokat’tan 578, Amasya’dan
359 ve Çorum’dan 795, toplam 1732 adet toprak örneği alınmıştır. Alınan toprak örneklerinde, bünye,
pH, EC, kireç, organik madde, alınabilir fosfor, ekstrakte edilebilir potasyum, kalsiyum, magnezyum,
sodyum, bor, demir, bakır, çinko, mangan, nikel, kadmiyum, krom, kurşun, kobalt; toplam bakır, çinko,
nikel, kadmiyum, krom, kurşun ve kobalt analizleri yapılmıştır. Toprak analiz sonuçları ulusal ve
uluslararası kriterlere göre değerlendirilerek, belirlenen fiziksel ve kimyasal özellikler yönünden
toprak dağılım haritaları üretilecektir.
Araştırma sonuçlarına göre; Tokat, Amasya, Çorum illeri genelinde toprakların bünyesi kumlu tın, killi
tın ve siltli kil, kil sınıfına girerken, pH orta alkali ve nötr sınıfında, tuz içeriği ise tuzsuz ve çok hafif
tuzlu, kireç içerikleri farklı sınıflarda olan bölge topraklarının organik maddesi orta seviyede yer
almaktadır. Ekstrakte edilebilir elementlerden fosfor çok yetersiz, yetersiz sınıfında, potasyum ve
kalsiyum içeriği çok yüksek iken, magnezyum içeriği orta seviyededir. Bölge toprakları farklı demir
ve çinko içeriklerine sahipken, bakır içerikleri çok düşük, mangan içerikleri ise çok yüksektir.
Anahtar Kelimeler: Tokat, Amasya, Çorum, Toprak verimliliği, potansiyel toksik element, veritabanı
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No TAGEM/TSKAD/14/A13/P07/01-11
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi
ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Kahramanmaraş, Malatya ve Adıyaman İlleri Tarım
Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element
Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve
Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü (DAGTEM)/ KAHRAMANMARAŞ
Pojeyi Destekleyen
Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Cafer Hakan YILMAZ
Yardımcı Araştırmacılar
Halil AYTOP, Hatice Mehtap ERAYMAN, Zekeriya
KANTARCI, Arş. Gör. Ömer Faruk DEMİR, Prof. Dr. Hüseyin
DİKİCİ, Dr. Hakan YILDIZ
Başlama - Bitiş Tarihleri 01.01.2014 – 31.12.2016
Projenin Toplam Bütçesi 250.000 TL
Proje Özeti:
Bu çalışma, Kahramanmaraş, Malatya ve Adıyaman İlleri tarım topraklarının tamamını temsil
etmek üzere 1816 noktadan alınacak toprakların bitki besin maddesi ve potansiyel toksik
element kapsamlarının belirlenerek veri tabanı oluşturulması ve haritalanması amacıyla yapılan
ülkesel alt projedir.
Bu proje kapsamında şimdiye kadar, 2.5x2.5 km grid sisteminde belirlenen
koordinatlardan ve 0-20 cm derinlikten Kahramanmaraş’tan 688 adet, Malatya’dan da 673 adet
olmak üzere toplam 1361 adet toprak örneği alınmıştır. Böylelikle Kahramanmaraş ve Malatya
İlleri tarım topraklarının örneklemesi bitmiştir. Örnekleme noktalarından alınan her toprak için
arazi bilgi formları doldurulup bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Malatya’dan alınan 673 adet
toprak örneğinden 189 adetinin, Kahramanmaraş’tan alınan 688 adet toprak örneğinden ise 133
adetinin verimlilik, alınabilir element, ağır metal ve toplam element analizleri tamamlanmıştır.
Yani yapılması gerekli tüm analizler yapılmıştır. Yine Kahramanmaraş topraklarının 234
adetinin verimlilik, makro ve mikro element analizleri de bitmek üzeredir.
Adıyaman İli tarım toprakları için de arazi çıkışlarına ve alınan toprak örneklerinin
analizlerinin yapılmasına devam edilecektir.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No TAGEM/TSKAD/13/A/A13/P07/01-06
Proje Başlığı Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının
Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Trakya Yöresi Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma İstasyonu
Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet Ali GÜRBÜZ
Yardımcı Araştırmacılar İlker KURŞUN,
Emel KAYALI,
Dr. Erdem BAHAR
Tuğçe Ayşe KARDEŞ.
Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2017
Proje Bütçesi 2013: 117 000 TL 2014: 57 500 Toplam:174 000
Proje Özeti:
Bu çalışma, Trakya’da tarım yapılan toprakların büyük bir kısmını Kırklareli, Tekirdağ ve Edirne
illerinin tarım arazilerini (İstanbul ve Gelibolu Yarımadası hariç) tanımlayacak şekilde; toprakların
bitki besin maddesi ve verimlilik durumu ile potansiyel toksik element kapsamlarının belirlenmesi,
belirlenen bu toprak özellikleri Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kapsamında değerlendirilerek güncel
toprak veri tabanları oluşturulması ve haritalanması amacıyla planlanmıştır.
Alınan toprak örneklerinde; temel verimlilik parametreleri (bünye, suyla doygunluk, toprak
reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, kireç, organik madde, yarayışlı fosfor), makro ve mikro besin
elementleri (ekstrakte edilebilir K, Ca, Mg, Na, B, Fe, Cu, Zn, Mn) ve potansiyel toksik element içerikleri
(Cu, Zn, Ni, Cd, Cr, Pb ve Co) belirlenmiştir.
Ana proje kapsamında belirlenmiş koordinatlardan toprak örneklemesi 2013 yılı mart ayında
başlamış olup 2016 yıl sonu itibari ile Edirne’den 735, Kırklareli’den 490 ve Tekirdağ’dan 725 adet
olmak üzere toplam 1950 adet örnek alınmıştır. Alınan örneklerde, yukarıda belirtilen analizler
tamamlanmıştır.
Toprak analiz sonuçları, belli kriterlere göre sınıflandırılarak, besin maddelerinin eksiklik, yeterlilik
veya fazlalık, potansiyel toksik elementlerin ise toksiklik seviyeleri belirlenecektir. Toprak
parametrelerinin sınıflandırılmasından sonra Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kapsamında veri tabanı
oluşturulacak ve toprak dağılım haritaları üretilecektir.
Anahtar Kelimeler : Toprak kirliliği, toprak, bitki besin maddesi, potansiyel toksik elementler, CBS, Trakya Yöresi
DEVAM EDEN PROJE ( GELİŞME RAPORU )
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P07
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Erzurum, Bayburt ve Erzincan İlleri Tarım Topraklarının
Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının
Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projenin İngilizce Başlığı Determination of Plant Nutrient and Potential Toxic Element Scope in
the Province of Erzurum, Erzincan and Bayburt's Agricultural Soils,
Creating Database and Mapping.
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
-
Proje Yürütücüsü Meryem BAYRAKTUTAN - Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Murat ŞİMŞEK - Ziraat Yüksek Mühendisi
Dr. Alper POLAT - Ziraat Yüksek Mühendisi
Sümeyra KIR - Kimyager
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
Toplam 705.745,20 TL
Proje Özeti : Bu projenin amacı, Türkiye tarım topraklarının yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde verimlilik
durumlarını ve potansiyel toksik element içeriklerini belirlemek, toprakların temel parametrik
özelliklerine ait dağılım haritalarını hazırlamak ve güncellenebilir-sorgulanabilir nitelikte ulusal
toprak veri tabanına altlık oluşturmaktır.
Bunu yapabilmek içinde küçük alanlardan başlayarak ülke geneline giderek öncelikle
enstitümüz çalışma alanına Erzurum, Erzincan ve Bayburt illeri tarım yapılan toprakların tamamını
tanımlayacak şekilde; toprakların bitki besin maddesi ve verimlilik durumu ile potansiyel toksik
element kapsamlarının belirlenmesi ve belirlenen bu toprak özelliklerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri
(CBS) kapsamında değerlendirilerek güncel toprak veri tabanları oluşturulması ve haritalanması
amacıyla bu araştırma planlanmıştır.
2014 yılında örneklemeler tamamlanmış olup; GPS’ lere noktalar kaydedildikten sonra tarım
alanlarından 2.5 km x 2.5 km grid sistemine göre 0-20 cm derinlikten toprak örneklemesi
yapılmıştır. Örnekleme noktalarına gidilerek nokta kaydedilmiş, dört yönde fotoğrafları çekilmiş,
veriler GPS’ lerden bilgisayar ortamına aktarılarak veri tabanı ve haritalar için dosyalanmıştır.
Erzurum ilinden 759, Bayburt ilinden 195 ve Erzincan ilinden 372 adet olmak üzere toplam
1326 adet alınmış olup, alınan örneklerin tamamında temel verimlilik analizleri ( bünye, suyla
doygunluk, toprak reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, kireç, organik madde, yarayışlı fosfor,
yarayışlı potasyum), toplam element analizleri ( tCd, tCo, tCr, tCu, tNi, tPb, tZn ) ve eksrakte
edilebilir (eCa, eMg, eNa, eCd, eCo, eCr, eCu,eFe, eMn, eNi, eZn ) element analizleri tamamlanmış,
bor analizi ise devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler : Veri tabanı, CBS, verimlilik, ağır metal, toprak haritaları.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Toprak Ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P07/01-04
Proje Başlığı
Ülkesel proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi Ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının
Oluşturulması Ve Haritalanması
Alt Proje :Konya, Karaman, Isparta, Burdur, Niğde, Aksaray İlleri Tarım
Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element
Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve
Haritalanması
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Toprak Su ve Çölleşme İle Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
-
Proje Yürütücüsü Dr. Fevzi AKBAŞ
Yardımcı
Araştırmacılar
Necati ŞİMŞEKLİ, Kemal DUYAN, Feti KİRTİŞ, Osman MÜCEVHER,
Ahmet Haşim KESKİN, Salih BİTGİ, Ali İhsan YILDIRIM, Serap
ULUTAŞ, Öztekin URLA
Başlama- Bitiş
Tarihleri
01.01.2013 -31.12.2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
192.700,00 TL
Proje Özeti: Konya, Karaman, Isparta, Burdur, Niğde, Aksaray İlleri tarım topraklarının tamamını
tanımlayacak şekilde; toprakların bitki besin maddesi ve verimlilik durumu ile potansiyel toksik
element kapsamlarının belirlenmesi, belirlenen bu toprak özellikleri Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
kapsamında değerlendirilerek güncel toprak veri tabanları oluşturulması ve haritalanması amacıyla
bu araştırma planlanmıştır.
Proje kapsamında Konya, Karaman, Isparta, Burdur, Niğde, Aksaray tarım alanlarından
2,5x2,5 km grid sistemine göre 0-20 cm derinlikten 5334 toprak örneğinin alınması planlanmıştır.
2014-Eylül tarihinde başlayan toprak örnekleme çalışmaların 2016 yılı itibariyle bitirilmiştir.
Toplam 5334 toprak örnekleme noktasının 256 adedi iptal adilmiş olup, 5078 toprak örneği
alınmıştır.
Alınan toprak örneklerinde verimlilik analizlerinin (bünye, suyla doygunluk, toprak
reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, kireç ve organik madde) önemli bir kısmının analizi
tamamlanmıştır. Alınabilir fosfor, ekstrakte edilebilir K, Ca, Mg, Na, B, Fe Cu Zn Mn Ni, Cd, Cr,
Co, ve toplam Cu, Zn, Ni, Cd, Cr, Co analizlerine önümüzdeki dönemde başlanacaktır.
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Toprak Kalitesi ve Toprak Kirliliği
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P07/01-12
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve
Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri
Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Alt proje: Diyarbakır, Batman ve Şırnak İlleri Tarım Topraklarının
Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının
Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP UTAEM / DİYARBAKIR
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Uğur BİLGE
Yardımcı Araştırmacılar Kudret BERAKATOĞLU,
Betül KOLAY,
Özlem AVŞAR,
Ahmet EFE,
Mehmet DÜZGÜN,
Ferhat OĞURLU
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 -31/12/ 2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015 80.000 TL 2016 20.000 TL 2017 20.000
Toplam:120.000TL
Proje Özeti:
Bu çalışmada Diyarbakır, Batman ve Şırnak İlleri tarım topraklarının tamamını temsil etmek üzere
1466 noktadan alınacak toprakların bitki besin maddesi ve verimlilik durumu ile potansiyel toksik
element kapsamlarının belirlenmesi, belirlenen bu toprak özelliklerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri
kapsamında değerlendirilerek güncel toprak veri tabanları oluşturulması ve haritalanması amacıyla
yapılan ülkesel alt projedir.
Bu proje kapsamında şimdiye kadar, 2.5x2.5 km grid sisteminde belirlenen
koordinatlardan ve 0-20 cm derinlikten Diyarbakır, Batman ve Şırnak İllerinden toplam 1466 nokta
belirlenerek veri tabanına yüklenmiştir. 2015-2016 yılları içerisinde Diyarbakır İli ’nden 108 toprak
örneği alınmış olup, verimlilik, alınabilir element, ağır metal ve toplam element analizleri
yapılmıştır. 2016 yılında Bölgedeki güvenlik olayları nedeniyle toprak örneği alınamamıştır.
Örnekleme noktalarından alınan her toprak için arazi bilgi formları doldurulup bilgisayar ortamına
aktarılmıştır.
2017 yılı içerisinde Diyarbakır, Batman ve Şırnak İlleri tarım topraklarının
örneklemelerinin bitirilmesi için de arazi çıkışlarına devam edilecektir.
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No TAGEM/TSKAD/13/A/A13/P04/2
Proje Başlığı Kuru Koşullarda Ayçiçeğinin Azotlu Gübreleme Önerilerinde İndeks
Olarak Kullanılabilecek Parametrelerin ve Azotun Su Kullanma
Randımanı Üzerine Etkisinin Araştırılması
Projenin İngilizce Başlığı Determination of the Effect of Nitrogen and Parameters Used as Index
in Nitrogen Fertilization Proposals of Sunflower in Dry Conditions on
Water Use Efficiency
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma İstasyonu
Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet Ali GÜRBÜZ
Yardımcı Araştırmacılar Tuğçe Ayşe KARDEŞ
Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2016
Proje Bütçesi 110 000TL
Proje Özeti: Bu araştırmada, ayçiçeği bitkisinin azotlu gübreleme önerilerinde indeks olarak
kullanılabilecek; topraktaki amonyum ve nitrat azotu, organik madde, saturasyon, gibi parametreler
kullanılarak, kuru koşullarda yetiştirilen ayçiçeği bitkisinden optimum verim alınabilmesi için,
uygulanması gereken azot miktarının tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bunun yanı sıra, uygulanan
azotun, kuru koşullarda ayçiçeği bitkisinin su kullanma randımanına üzerine etkisi de belirlenmiştir.
Bu amaçla, 2013, 2014, 2015 ve 2016 yıllarında, Trakya Yöresinde 26 adet tarla denemesi
yürütülmüştür. Latin Karesi deneme deseninde yürütülen denemelerde; 0, 3, 6, 9 ve 12 kg/da (N) azotlu
gübre seviyeleri uygulanmıştır.
Araştırma sonuçlarına göre, topraktaki amonyum+nitrat azotu miktarı, nitrat azotu miktarı ve organik
madde miktarı ile her bir deneme de maksimum ürün elde etmek için verilmesi gereken azot miktarı
arasında önemli korelasyon katsayıları elde edilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, topraktaki 0-30 cm ve
0-60 cm derinliklerde bulunan Amonyum+Nitrat azotu miktarlarına göre, kalibrasyon hesaplamaları
yapılarak, ayçiçeği ekimi öncesi bu azot formları belirlenerek Trakya'da kuru koşullarda ayçiçeğine
verilmesi gereken azotlu gübre miktarı hesaplanabilmektedir.
Azotlu gübrelemede, azot miktarı arttıkça; ayçiçeği bitkisinin yağ oranının azaldığı, bitki toplam azot
içeriğinin arttığı, su kullanma randımanının ise verime paralel olarak 3 ve 6 kg/da N seviyelerinde arttığı
9 kg/da N’den sonra ise azaldığı belirlenmiştir.
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSK-11/A13/P04/01
Proje Başlığı
Eskişehir Sulu Koşullarında Buğday-Şekerpancarı Münavebesinde
Fiğin (ara bitki) Yeşil Gübre Olarak Kullanımı ve Azaltılmış Azot
Dozları Uygulamasının Şekerpancarı Verimine ve Bazı Toprak
Özelliklerine Etkileri
Projenin İngilizce Başlığı
Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
-
Proje Yürütücüsü Gülser YALÇIN
Yardımcı Araştırmacılar Kadriye TAŞPINAR, Ramazan YAVUZ, Serdar TOPRAK, Özgür
ATEŞ, Volkan ALVEROĞLU, Halil POLAT
Başlama- Bitiş Tarihleri 2011 - 2015
Projenin Toplam
Bütçesi:
2011- 13500 TL, 2012 – 6000, 2013 – 6000, 2014 - 2015-
= Toplam 25500 TL
Proje Özeti :
Bu araştırma 2011 – 2015 yılları arasında buğday-şekerpancarı münavebesinde meydana
gelen 8 aylık boş süreyi değerlendirerek araya bir baklagil yem bitkisi ekilerek toprağa karıştırılmış,
toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerine etkisi incelenmiştir. Aynı zaman da yeşil gübreleme ile
münavebe bitkisi şekerpancarının ekiminde kullanılan kimyasal gübre tüketimine etkisini
belirlemek üzere yapılmıştır. Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Topraksu yerleşkesinde
tesadüf blokları deneme deseninde 6 konulu ve 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Buğday
hasadından sonra Macar fiği ekilmiş ve 1/3 çiçeklenme tamamlandığında biçilerek toprağa
karıştırılarak çürümeye bırakılmıştır. Şekerpancarı ekimleri konular: Buğday + Şekerpancarı (-F /
20 kg/da N), Buğday + fiğ + şekerpancarı (0 kg –N /da), Buğday + fiğ + şekerpancarı (5 kg/da N),
Buğday + fiğ + şekerpancarı (10 kg/da N), Buğday + fiğ + şekerpancarı (15 kg /da N), Buğday +
fiğ + şekerpancarı (20 kg /da N) göre yapılmıştır.
Yeşil gübrelemenin toprağın fiziksel özelliklerine olan etkisi incelendiğinde; yeşil
gübreleme toprağın fiziksel analizlerinden hidrolik iletkenlik analizini artırmada etkili olduğu
görülmüştür. Buğday – Şekerpancarı münavebesine araya yeşil gübre olarak fiğ alınması
şekerpancarı tarımında kullanılan azotu düşürerek kimyasal kullanımını bir miktar azaltmaktadır.
Üç yıllık ortalama verimler üzerinden yapılan değerlendirmede her üç yılda da 13,84 kg azotlu
gübre ile 8234,42 kg şekerpancarı verimi optimum şekerpancarı verimi belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler : Münavebe, yeşil gübre, şekerpancarı, azot
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Turunçgil Fidan Yetiştirciliğinde Anabaena Sp. GO1’
in Biyogübre Olarak Kullanım Olanaklarının Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Lideri Kerem YÜKSEL
Proje Yürütücüleri
Mehmet ÖZDEMİR
Bora AĞSARAN
Dr. Işılay YILDIRIM
Doç. Dr. Gülten ÖKMEN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2015
Projenin Toplam Bütçesi 15000TL
Proje Özeti
Dünya nüfusundaki hızlı artış beraberinde gıda maddelerine olan talebi de artırmıştır. Bu nedenle birim
alandan daha fazla verim alabilmek amacıyla tarımda gübre kullanımı önemli bir hale gelmiştir. Günümüzde
en fazla kullanılan gübre çeşidi kimyasal gübrelerdir. Fakat kimyasal gübrelerin yanlış kullanımı sonucu tarım
arazilerinde tuzluluk artmış, organik madde miktarı azalmış ve mikroorganizmalardan oluşan bir ekosistem
olan toprağın yapısı bozulmuştur. Bu nedenle son yıllarda, “iyi ve sürdürülebilir tarım uygulamaları” gibi bazı
yeni yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Verimliliğin artırılması ve sürdürülebilirliği, toprakların fiziksel ve kimyasal
yapısının iyileştirilmesi, insan sağlığının korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi için organik gübrelerin
kullanımı önem kazanmıştır. Organik gübreler içerisinde son zamanlarda üzerinde yoğun araştırmalar yapılan
biyogübreler oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Biyogübreler ayrıca, organik ve mineral gübrelerin bitki
tarafından daha etkin bir şekilde alınmasını sağlayarak verimi artırmaktadır. Biyogübreler içerisinde tek hücreli
siyanobakterileri içeren süspansiyonlar önemli bir yer tutmaktadır.
Bu projenin amacı, farklı biyogübrelerin turunçgil fidan yetiştiriciliğinde kullanım olanaklarının
araştırılmasıdır. Projede, materyal olarak Yerli Turunç anacı (BATEM 360) ve çeşit olarak ise ‘BATEM Fatihi’
(BATEM 97) portakal çeşidi kullanılmıştır. Farklı biyogübre uygulamaları için fidanlara, uygun besi
ortamlarında kültüre alınan Anabaena sp. GO1 ve kimyasal gübrelerden belirlenen dozlarda ve 3 dönemde
verilmiştir. Kontrol grubuna hiçbir gübre uygulanmamıştır. Daha sonra çöğürlerin şaşırtılmasından önce
başlamak üzere deneme sonuna kadar bitkilerde çeşitli ölçümler (kök uzunluğu, kuru ve yaş ağırlığı, gövde
çapı, bitki boyu vb. ) yapılmıştır. Ayrıca denemenin başlangıcı ve sonunda yetiştirme ortamı ve yaprak
analizleri yapılmıştır. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre planlanmış ve sonuçlar varyans analizine
göre değerlendirilmiştir.
Çalışmada, biyogübre uygulamaları sonucunda biyogübre uygulamalarının çöğürün kök boğazı çapına,
aşılama zamanı çöğürün gelişimi üzerine ve aşılı fidanın gelişimi üzerine kontrolden yüksek değerlere sahip
olduğu saptanmıştır. Aşılama öncesi çöğürün kök ve gövde gelişimi üzerine yaptığımız çalışmada, biyogübre
uygulamalarının kontrole yakın değerler gösterdiği saptanmıştır. Çalışmamızda, uygulama sonunda yaprak
mineral analizleri yapılmış ve biyogübre uygulamalarının azot, fosfor ve potasyum gibi mineral oranlarını
artırdığı ve kontrolden yüksek değerlere sahip olduğu bulunmuştur. Uygulama sonunda yaprak mineral
analizleri yapılmış ve 1,5 gram biyogübre uygulamasında fosfor oranı kontrolden yüksek bulunurken 3 gram
biyogübre uygulamasında da demir oranı kontrolden yüksek bulunmuştur. Sonuç olarak, biyogübre
uygulamalarında kullanılan Anabaena sp. GO1 kültürünün pek çok uygulamada turunçgil fidanı üzerinde
kontroldan iyi sonuçlar verdiği saptanmıştır. Bundan sonraki çalışmalarda, daha farklı konsantrasyonlarda
biyogübre uygulamalarının denenmesine ve farklı bitkilerin verimi üzerine çalışmaların yoğunlaşılmasına
gerek duyulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Biyogübre, Anabaena sp. , Turunçgil fidanı.
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No:
Proje Başlığı
Harran Ovası Koşullarında Mikoriza (Glomus mossea) ve Farklı
Fosfor Dozlarının Biber Bitkisinin Gelişimine Ve Verimine Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Çukurova Üniversitesi Ziraat
Fakültesi
Proje Yürütücüsü Nesibe Devrim ALMACA
Yardımcı Araştırmacılar Abdullah Suat NACAR
Yonca ŞATIR
Murat ŞİMŞEK
Sibel SOYLEMEZ
Doç. Dr. Ahmet ALMACA
Prof. Dr. İbrahim ORTAŞ
Dr. Ayşe Gülgün ÖKTEM
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2016
Projenin Toplam Bütçesi: 6900 TL.
Proje Özeti
Harran Ovası koşullarında Koruklu Talat Demirören Araştırma istasyonunda 2013-2016 yılları
arasında yapılmıştır. Mikoriza (G.mossea) aşılaması ve fosfor uygulamasının biber bitkisinin
gelişimi, beslenmesi ve verim unsurlarına etkisinin belirlenmesi amacı ile yürütülmüştür.
Araştırmada G. mossea mikoriza uygulanmıştır. Araştırmada inan-3363 biber çeşidi kullanılmıştır
Denemede her parsele eşit 21 kg N/da olacak şekilde % 21’lik Amonyum sülfat kullanılmıştır.
Fosfor kaynağı olarak % 42-44’lük Triple süper fosfat gübresinden yararlanılmıştır. Deneme deseni
tesadüf bloklarında faktöryel deneme desenine göre 3 tekkerürlü olacak şekilde kurulmuştur. Altı
farklı fosfor dozu, tek mikoriza türü kullanılmıştır. Mikoriza Uygulamaları F: Fide döneminde
mikoriza uygulaması FT: Fide ve fidenin tarlaya aktarılması aşamasında mikoriza uygulaması ve
K: Mikoriza uygulaması yapılmayan (kontrol) konularından oluşurken, Fosfor uygulamaları 0, 2,5,
5, 10, 15, 20 kg P2O5 /da olacak şekilde gerçekleşmiştir.
Üç yıllık verim değerleri ile yapılan toplu analiz sonucunda mikoriza uygulanmadan yalnızca
fosforlu gübre uygulanması durumunda, biber verimi arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacı ile.
yapılan regresyon analizinde, denemede sadece farklı fosforlu gübre dozları uygulanarak en yüksek
verim almak için ekonomik olarak 10,1 kg/da. fosforlu gübre yeterli olabileceği sonucuna
varılmıştır.
Fide döneminde ve fidenin tarlaya dikimi sırasında uygulanabilecek ekonomik fosforlu gübre
miktarı ile sadece fide döneminde mikoriza uygulaması durumunda fosforlu gübre miktarı 7,1 kg/da
verilmesi ekonomik analize göre yeterli olacağı tesbit edilmiştir. Bu sebeple iş yükü göz önünde
bulundurularak sadece Fide döneminde mikoriza uygulaması ve 7,1 kg/da fosfor dozu Harran Ovası
koşulları için önerilebilir.
Anahtar kelimeler: Harran Ovası, Mikoriza (G.mossea), Fosfor, Biber
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Bitki Besleme
Proje No:
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Doku-Organ Kültürü Kullanılarak İn Vitro Şartlarda
Arbusküler Mikorizalardan Monokültür Üretimi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Aynur DİLSİZ
Yardımcı Araştırmacılar Songül DALCI.
Dilek KAYA
Prof.Dr. Khalid Mahmood Khawar BHATTI
Başlama- Bitiş Tarihleri 2011-2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
60.700
Proje Özeti: Ülkemiz topraklarında doğal olarak bulunan faydalı mikoriza mantarlarının saf kültür
olarak elde edilmesi ve biyolojik gübre olarak üretilmesi amacı ile in vitro şartlarda mikoriza
sporlarından monokültür yapılması bu projenin amacını oluşturmaktadır. Projede amaçlanan
çalışmalara başlanmış; B planı uygulanarak steril koşullar sağlanarak yonca (Medicago sativa )
bitkisi konukçu olarak kullanılmıştır.
2014 yılında aksaklık nedeniyle projenin bir yıl uzatılması kararı alınmıştır.
2015 yılı içerisinde yeni bir laboratuvar kurulması çalışmaları devam etmiş ve uygun laboratuvar
koşulları ancak kasım ayında oluşturulmuştur.
2016 Projenin devamında yapılması gereken toprakların sera denemesi sonrasında köklerden
mikoriza spor izolasyonu, dezenfeksiyonu sonrasında doku kültüründe elde edilen saçak köklere
sporların aşılanması yapılmış. Doku kültürü ortamı olarak MS besi ortamına NAA ve IBA
hormonları eklenerek kök gelişimi teşvik edilmiştir. Topraktan izole elde edilen stok sporlar bu
kökler üzerine alınarak mikoriza spor çoğaltılması işlemine geçilmiştir. Mikoriza sporlarının saf
olarak çoğaltılmasında kullanılmak üzere yonca (Medicago sativa ) tohumları bitki büyütme
odasında çimlendirildikten sonra yeterli kök oluşmaya başladığında bu kökler yeni petrilere
aktarılmış ve topraktan izole edilmiş olan stoktaki sporlar ile MS’li ortama aktarılmıştır. Topraklarla
serada mikorizal enfeksiyon potansiyelinin tespiti için saksılarda deneme kurulmuştur.
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No: TAGEM-BB-100205J01
Proje Başlığı Şanlıurfa Koşullarında Yetiştirilen Zeytinde (Olea europaea L.) Çinko ve Bor
Uygulamalarının Verim ve Kalite Üzerine Etkileri
Projenin İngilizce
Başlığı
Effects of Zink and Boron Applications on Yield and Quality on Olive (Olea
europaea L.) in Grown Şanlıurfa Conditions.
Yürütücü Kuruluş GAP Toprak-Su Kaynakları ve Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Sibel SÖYLEMEZ
Yardımcı
Araştırmacılar
N.Devrim ALMACA
Dr. Hatice KARA
Dr. A.Gülgün ÖKTEM
Dr. Ebru SAKAR
Prof. Dr. Bekir Erol AK
Proje Başlama- Bitiş
Tarihleri
2011-2015
Proje Bütçesi 2011- 7 800 TL, 2012- 7 800 TL, 2013- 7 800 TL, 2014- 7 800, 2015- 7 800
Proje Özeti: Zeytin ağaçları diğer meyve türlerine oranla olumsuz koşullara daha dayanıklı olmakla beraber
verim ve kalite düşmesi gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. En çok karşılaşılan sorunlar, noksanlıklar ve besin
element dengesizlikleri olup, fazlalıklara oldukça az rastlanmaktadır. Besin maddesi noksanlıklarının
başlangıcında normal ve sıhhatli gibi görünen ağaçlarda, ileri noksanlık durumlarında yaprak, çiçek, sürgün,
gövde ve meyvelerde bariz olumsuzluklar ortaya çıkar. Ülkemiz zeytinliklerinde taban gübrelemesi hariç
topraktan gübreleme yapılmamakta ya da az miktarda yapılmaktadır. Bu yüzden yapraktan yapılacak olan
gübreleme önem arz etmektedir. Tüm bu olumsuzlukları ortadan kaldırabilmek amacıyla sonbaharda yaprak
ve gerekli toprak analizleri yapılarak, zeytin ağacının element noksanlıkları saptanmalıdır. Denemede,
Gemlik zeytin çeşidinden oluşan kapama bir zeytin bahçesi kullanılmıştır. Bu amaçla yapılması uygun
görülen proje kapsamında denemenin ilk 2 yılında ön verim sonuçları alınmıştır. Daha sonraki yıllarda ön
verim değerlerine göre seçilen ağaçlarda uygulamalara başlanmıştır. Uygulamalara 4 yıl süresince devam
edilmiştir. Çalışma süresince bahçede fenolojik gözlem takibi ile beraber her bir ağaca ve yıllara ait ortalama
verim değerleri alınmış, meyve örneklerinde bazı pomolojik ve kimyasal analizler gerçekleştirilmiştir. Bu
proje ile yapraktan farklı dozlarda çinko ve bor uygulaması yapılarak, noksanlık sınırında bulunan çinko ve
borun bitkinin ihtiyacı olan düzeye ulaşmasıyla uygulamanın zeytinin verim ve kalitesi üzerine etkileri
gözlemlenmeye çalışılmıştır. Zeytin yaprağı tüylü, yaprağını çevreden koruyan ve yüzeyini kaplayan kalın
ve kompleks fizikokimyasal yapıda bir kütin tabakasına sahip, yaprak yüzey alanı dar ve yaprak et kalınlığı
fazla olan bir yaprak özelliğine sahiptir. Bu sebeplerin yanı sıra, bölge ekolojisinin çok güneşli ve sıcak
olması, stomaların sıcaklık stresi faktörüyle daha da derine gömülmüş ve kapanarak küçülmüş olması gibi
sebeplerinde etkisiyle zeytinde yaprak gübrelemesinden etkin bir sonuç alınamadığı gözlemlenmiştir.
Burada çinko ve bor gibi hareketliliği oldukça ağır mikro elementlerle çalışıyor olmanın etkisinin de ayrı bir
rol oynamış olabileceği düşünülmektedir. Tüm bu belirtilen sonuçlar ışığında, araştırma süresince gemlik
zeytin çeşidi üzerinde yapraktan uygulanan çinko ve bor gübrelemesinin verim ve kalite kriterleri üzerinde
her ne kadar artış sağlasa da yapılan analizlerle istatistiksel anlamda bu değişimin önemli olmadığı tespit
edilmiştir.
Anahtar kelimeler: Şanlıurfa, zeytin, bor, çinko
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/12/A13/P04/4
Proje Başlığı:
Sera Koşullarında Bazaltik Tüf ve Çiftlik Gübresi
Uygulamasının Toprak Solarizasyonuna Etkilerinin
Araştırılması ve Toprak Sıcaklığının Matematiksel
Modellenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş: Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi
Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü: Dr. Yusuf TÜLÜN
Yardımcı
Araştırıcılar:
Günsu ALTINDİŞLİ ATAĞ
Prof. Dr. Alhan SARIYEV
Prof. Dr. İbrahim Halil ELEKCİOĞLU
Prof. Dr. Mustafa GÖK
Yrd. Doç. Dr. Kemal DOĞAN
Ar. Gör. Hesna PAMİRALAN
Havva AKÇA
Başlama-Bitiş Tarihleri: 2012-2015
Projenin Toplam
Bütçesi:
32,000 TL
Proje özeti:
Araştırma 2011-2015 yıllarında Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Tarsus
Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Lokasyonunda yer alan 6x20x2,5 m boyutlarında 3 adet
çelik konstrüksiyonlu plastik örtülü serada yürütülmüştür. Araştırmanın esas konusu
toprakta etkili solarizasyon konularının araştırılması ve ısısal iletkenlik-toprak su içeriği
ilişkisini ortaya koyan yaklaşım geliştirmek ve toprakta sıcaklık dağılımının matematiksel
modellenmesini oluşturmaktadır. Toprakta ısının iletimi ve depolanmasında ve solarizasyon
etkinliğinde termal özelliklerin belirlenmesi önemlidir. Bu araştırmada seralarda toprak
yüzeyine, Bazaltik Tüf (BT), Yanmamış büyük baş hayvan gübresi (ÇG), ÇG+BT, Normal
solarizasyon (NS) ve K uygulamasının solarizasyondaki etkinliği irdelenmiştir. Solarizasyon
1 ay süre ile yaz mevsiminde yaklaşık 2m×2m boyutlarındaki parsellerde saydam polietilen
örtü kullanılarak uygulanmıştır. Toprak su içeriği değişimi TDR aleti ile izlenmiştir. Toprak
sıcaklıkları sürekli olarak 30 dakika aralıklarla 5, 20 ve 30 cm toprak derinliklerinde
ölçülmüştür. Termal difüzivite (D), ısı denkleminden çözülerek türetilmiş olan sıcaklık-
genlik denkleminde toprak sıcaklıkları kullanılarak hesaplanmıştır. Her 3 yılda da en yüksek
toprak sıcaklığı 5 cm derinlikte ÇG ve BT+ÇG uygulanan parsellerde elde edilmiştir. Toprak
sıcaklığının modellenmesi kapsamında ise çalışılan tüm derinliklerde ölçülen ve modelden
elde edilen sıcaklıkların birbiriyle uyumlu olduğu görülmüştür.
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No TAGEM/TSKAD/13/A13/P04/7
Proje Başlığı Fertigasyon Yöntemiyle Farklı Miktarlarda Azotlu Gübre Uygulamalarının
Patates Yumru Verimi ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerine Etkilerinin
Belirlenmesi
Projenin İngilizce Başlığı Effect of Water Application With Fertigation Method, Different Dose of
Nitrogen Fertilizer on Some Yield Parameters of Corn (Solanum tuberosum)
Projeyi Yürüten Kuruluş Konya Toprak Su ve Çölleşme ile Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Konya Şeker Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
Proje Yürütücüsü Dr. Yusuf IŞIK
Yardımcı Araştırmacılar Naci DEMİRCİ
Nihal GÖKSU
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2013 - 31/12/2015
Projenin Toplam Bütçesi 2013: 36 100 TL, 2014:19 100 TL, 2015:19 100 TL Toplam:74.300 TL
Proje Özeti
Bu çalışma; damla sulama ile yetiştirilen patateste, Orta Anadolu koşullarında ‘Fertigasyon Yöntemiyle’
farklı miktarlarda azotlu gübre ve farklı seviyelerde su uygulamalarının verim üzerine etkilerini belirlemek
amacıyla yürütülmüştür.
Tesadüf blokları deneme desenine göre, açık kaptan buharlaşmanın 1.00 ve 1.25 katı olmak üzere iki
farklı sulama suyu seviyesinde 0.00 mg L-1, 10,0 mg L-1, 20,0 mg L-1, 30,0 mg L-1 , 40,0 mg L-1, ve 50,0 mg
L-1 olmak üzere altı ayrı azot dozu uygulanmıştır. Açık kaptan buharlaşmanın 6 günlük farkları esas alınarak
su ve gübre uygulaması yapılmış, azot kaynağı olarak da Amonyum Nitrat(%33) gübresi kullanılmıştır.
Projenin üç yılı ortalama sonuçlarına göre;
Açık kaptan buharlaşmanın 1.00 sulama suyu seviyesinde; 0.00 mg L-1, 10,0 mg L-1, 20,0 mg L-1, 30,0
mg L-1 , 40,0 mg L-1 ve 50,0 mg L-1 azot uygulamalarında parsellerden sırasıyla 2 104 kg/da, 2 849 kg/da,
3 186 kg/da, 3 493 kg/da, 3 604 kg/da, 3 495 kg/da,
Açık kaptan buharlaşmanın 1.25 sulama suyu seviyesinde; 0.00 mg L-1, 10,0 mg L-1, 20,0 mg L-1, 30,0
mg L-1, 40,0 mg L- ve 50,0 mg L-1 azot uygulamalarında parsellerden sırasıyla 2 179 kg/da, 3 028 kg/da, 3 531
kg/da, 3 902 kg/da, 4 164 kg/da, 4 044 kg/da,
kök verimi elde edilmiştir.
Gübreleme döneminde üç yılın ortalaması olarak açık kaptan buharlaşma 494 mm olup, üç deneme
yılının ortalaması olarak, sulama döneminde toplam 681 mm buharlaşma olmuştur.
Sulama suyunun azot yoğunluğu ile verim arasında belirlenen ilişkilere göre, açık kaptan buharlaşmanın
1,00 katı sulama suyu uygulanması durumunda, sulama suyunun azot yoğunluğu 40 mg/l seviyesinde, açık
kaptan buharlaşmanın 1,25 katı sulama suyu uygulanması durumunda ise sulama suyu azot yoğunluğu 43 mg/l
seviyesinde en yüksek şeker pancarı kök verimine ulaşılmıştır.
Yapılan hesaplamalar sonucunda, açık kaptan buharlaşmanın 1,00 katı sulama suyu uygulanması
durumunda, sulama suyunun ekonomik optimum azot yoğunluğu 38 mg/l seviyesini geçmemelidir. Uygulanan
sulama suyunun açık kaptan buharlaşmanın 1,25 katı olması durumunda ise ekonomik olarak uygulanabilecek
en yüksek azot miktarı, 41 mg/l olarak belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Fertigasyon, patates, su kullanım seviyesi, azotlu mineral gübreleme
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No TAGEM/TSKAD/13/A13/P04/7
Proje Başlığı Fertigasyon Yöntemiyle Farklı Miktarlarda Azotlu Gübre
Uygulamalarının Şeker Pancarı Kök Verimi ve Bazı Kalite Özellikleri
Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projenin İngilizce
Başlığı
Effect of Water Application With Fertigation Method, Different Dose of
Nitrogen Fertilizer on Some Yield Parameters of Corn (Beta vulgaris L.)
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Konya Toprak Su ve Çölleşme ile Mücadele Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Konya Şeker Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
Proje Yürütücüsü Naci DEMİRCİ
Yardımcı
Araştırmacılar
Dr. Yusuf IŞIK
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2013 - 31/12/2015
Projenin Toplam Bütçesi 2013: 36 100 TL, 2014:19 100 TL, 2015:19 100 TL Toplam:74.300 TL
Proje Özeti
Bu çalışma; damla sulama ile yetiştirilen şeker pancarında, Orta Anadolu koşullarında
‘Fertigasyon Yöntemiyle’ farklı miktarlarda azotlu gübre ve farklı seviyelerde su uygulamalarının
verim üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür.
Tesadüf blokları deneme desenine göre, açık kaptan buharlaşmanın 1.00 ve 1.25 katı olmak
üzere iki farklı sulama suyu seviyesinde 0.00 mg L-1, 8,0 mg L-1, 16,0 mg L-1, 24,0 mg L-1 ve 32,0
mg L-1 olmak üzere beş ayrı azot dozu uygulanmıştır. Açık kaptan buharlaşmanın 6 günlük farkları
esas alınarak su ve gübre uygulaması yapılmış, azot kaynağı olarak da Amonyum Nitrat(%33) gübresi
kullanılmıştır.
Projenin üç yılı ortalama sonuçlarına göre;
Açık kaptan buharlaşmanın 1.00 sulama suyu seviyesinde; 0.00 mg L-1, 8,0 mg L-1, 16,0 mg
L-1, 24,0 mg L-1 ve 32,0 mg L-1 azot uygulamalarında parsellerden sırasıyla 5 342 kg/da, 7
911 kg/da, 9 849 kg/da, 10 798 kg/da, 10 956 kg/da,
Açık kaptan buharlaşmanın 1.25 sulama suyu seviyesinde; 0.00 mg L-1, 8,0 mg L-1, 16,0 mg
L-1, 24,0 mg L-1 ve 32,0 mg L-1 azot uygulamalarında parsellerden sırasıyla 5 711 kg/da, 8 745 kg/da,
10 236 kg/da, 11 212 kg/da, 11 143 kg/da,
kök verimi elde edilmiştir.
Gübreleme döneminde üç yılın ortalaması olarak açık kaptan buharlaşma 694 mm olup, üç
deneme yılının ortalaması olarak, sulama döneminde toplam 753 mm buharlaşma olmuştur.
Yapılan hesaplamalar sonucunda, açık kaptan buharlaşmanın 1,00 katı sulama suyu
uygulanması durumunda, sulama suyunun ekonomik optimum azot yoğunluğu 28,9 mg/l seviyesini
geçmemelidir. Uygulanan sulama suyunun açık kaptan buharlaşmanın 1,25 katı olması durumunda ise
ekonomik olarak uygulanabilecek en yüksek azot miktarı, 26,4 mg/l olarak belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Fertigasyon, şeker pancarı, su kullanım seviyesi, azotlu mineral gübreleme
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P04/6
Proje Başlığı
Fertigasyon Yöntemiyle Uygulanacak Azot ve Fosforun, Salçalık
Biberin Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkisinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Nuri CANDAN
Yardımcı Araştırmacılar
Kürşat ÜNER,
Mehmet GÜNDÜZ,
Vural KARAGÜL,
Neslihan UZUN,
Oğuz Fehmi ŞEN,
Prof. Dr. Dursun EŞİYOK
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2013 - 31/12/2015
Projenin Toplam Bütçesi: 2013:44.850 2014:16.680 2015:17.560 Toplam:79.090
Proje Özeti Biber yetiştiriciliği; nüfusun artması, gıda ihtiyacı ve salça sanayinin gelişmesi ile artmıştır.
Yüksek verim ve kaliteli ürün için ıslah çalışmalarının yanında biberin gübrelenmesi, iklimsel
zorunluluklar ve yapılan desteklemeler basınçlı sulama sistemlerinin yaygınlaşması ile fertigasyon
öne çıkmıştır.
Fertigasyonla istenilen zaman ve konsantrasyonda uygulanma, gübrelerin üniform olarak
dağıtılması, yüzey akışı ve yıkanma yolu ile gübre kayıpların en aza indirilmesi, çevre kirliliğinin
engellenmesi ve ayrıca gübreleme maliyetinin azalması sağlanabilir.
Araştırmada Yalova Yağlık 28 biber çeşidi kullanılmıştır. Deneme tesadüf blokları deneme
desenine uygun olarak 4 tekerrürlü kuruldu.
Parsel büyüklüğü; Dikimde :3.20mx7.00m=22.40 m2
Hasatta :1.60mx5.60m=8.96 m2
Konular;Azot Denemesinde: Fosfor Denemesinde:
N0=0 kg/N/da (0 ppm), P0=0 kg/P2O5/da (0 ppm),
N1=9 kg/N/da (20 ppm), P1=5 kg/P2O5/da (11 ppm),
N2=18 kg/N/da (40 ppm), P2=10 kg/P2O5/da (22 ppm),
N3=27 kg/N/da (60 ppm), P3=15 kg/P2O5/da (33 ppm),
N4=36 kg/N/da (80 ppm) olarak, P4=20 kg/P2O5/da (44 ppm) olarak uygulanmıştır.
Sulamalar haftada iki kez 3-4 gün aralıklarında; gübreleme ise 4 günlük sulama
uygulamalarında yapıldı. Gübre olarak %33’lük Amonyum Nitrat ve %85’lik Fosforik Asit
kullanıldı. Azot denemesinde 15 kg/P2O5/da olarak Fosforik Asit, fosfor denemesinde 22 kg/N/da
olarak Amonyum Nitrat(%33) eşit miktarda verildi. Fosfor denemesinde 20 cm’ye kadar 10 cm
aralıklarla her konu için fosforun topraktaki hareketi takip edildi. Verim ve bazı kalite öğelerinin
her yıl varyans analizleri, toplu değerlendirmede ise regresyon analizi yapılarak sonuca gidilecektir.
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No TAGEM/TSKAD/12/A13/P04/9
Proje Başlığı
Damla Sulama Sistemi İle Uygulanan Farklı Dozlardaki
Azotun Washington Navel Portakalında Verim Ve Kalite
Özellikleri Üzerine Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Dilek GÜVEN
Yardımcı Araştırmacılar
Dr.Cevdet F. ÖZKAN,
Dr.Filiz ÖKTÜREN ASRİ,
Nuri ARI,
Elif Işıl DEMİRTAŞ,
Zeynep Eryılmaz,
Mehmet Ali Çelikyurt
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2012- 31/03/2016
Projenin Toplam Bütçesi: 16.600 TL
Proje Özeti Bu çalışma, Washington Navel portakalında, yüksek verim ve kalite için, damlama sulama
sistemiyle uygulanması gereken en ekonomik azot dozunun belirlenmesi, Ülkemiz portakal
yetiştiriciliğinde dengesiz azotlu gübrelemeden kaynaklanan verim ve kalite sorunlarının
çözülmesi, portakal yetiştiriciliğinde aşırı azotlu gübre kullanımının engellenerek, çevre ve
insan sağlığına verilebilecek zararların önlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Deneme Antalya
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünde bulunan, turunç anacı üzerine aşılı, 13 yaşındaki
Washington Navel ağaçlarında, tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü 5 uygulama
(0, 350, 700, 1050, 1400 g N/ağaç) olacak şekilde planlanmıştır. 2012 yılı Aralık ayında ön
verimler alınmış, 2013 yılı Şubat ayından itibaren ise projede belirlenen çalışma takvimine göre
gübre uygulamaları yapılmış, sonuçlar sunulmuştur. Denemenin ikinci uygulama yılı olan
2014’de projede belirtilen gübre dozları Şubat-Ağustos ayları arasında haftalık olarak damla
sulama sistemi ile uygulanmıştır. 2014 yılı Eylül ayında her parselden alınan yaprak
örneklerinde ise kuru madde de toplam makro ve mikro element analizleri Kacar ve İnal (2008)
tarafından bildirildiği şekilde yapılmıştır. 2014 yılı Aralık ayında meyvelerin hasatları yapılmış
ve ağaç başına düşen verim değerleri ile her uygulamadan alınan meyve örneklerinde, meyve
ağırlığı, meyve uzunluğu, meyve genişliği, indeks, kabuk kalınlığı, dilim sayısı, usare miktarı,
suda çözünür kuru madde miktarı, titre edilebilir asit miktarı ve usare pH’sı değerleri
belirlenmiştir. 2013 ve 2014 yılı verileri değerlendirildiğinde verim değerlerinin regrasyon
analizi yapıldığında sonuç olarak sulama suyu ile azotlu gübre uygulamasında verim açısından
verilmesi gereken optimum dozun 715 g N/ağaç olduğu saptanmıştır.
SONUÇLANAN PROJELER (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P07/01-03
Proje Başlığı Ülkesel Proje: Türkiye Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel
Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve
Haritalanması
Alt proje: Şanlıurfa ve Mardin İlleri Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması
Yürütücü Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - ŞANLIURFA
Proje Yürütücüsü Mehtap SARAÇOĞLU
Yardımcı
Araştırmacılar Nesibe Devrim ALMACA
Hatice KARA
Proje Başlama-
Bitiş Tarihleri
2015-2016
Proje Bütçesi 144.824,45 Proje Özeti: Şanlıurfa, Mardin ve Siirt İlleri tarım yapılan toprakların tamamını tanımlayacak şekilde; toprakların bitki besin maddesi ve
verimlilik durumu ile potansiyel toksik element kapsamlarının belirlenmesi, belirlenen bu toprak özellikleri Coğrafi Bilgi
Sistemleri (CBS) kapsamında değerlendirilerek güncel toprak veri tabanları oluşturulması ve haritalanması amacıyla bu araştırma
yapılmıştır. Araştırma alanı Şanlıurfa, Mardin ve Siirt illerini kapsamaktadır. Ancak Mardin ve Siirt İllerinde yaşanan olaylar
neticesinde bu iller iptal olmuştur. Sadece Mardin İli’ nin bir kısmı alınabilmiştir. Şanlıurfa ilinden 1705 toprak örneği ile Mardin
ilinden ise 251 toprak örneği alınmıştır. Örneklemeler 0-20 cm derinlikten ve Türkiye haritası üzerinde oluşturulmuş 2.5 x 2.5
km’lik gridlerden alınmıştır. Şanlıurfa İli’nde verimlilik analizi tamamlanan 1705 adet toprak örneğinde; saturasyon (işba) %
29-110 arasında; kum içeriği % 7.39-70.00 arasında, kil içeriği % 12.00-72.88 arasında, silt içeriği % 8.00-54.00 arasında, toprak
bünyesi kumlu, kumlu tın, siltli kum, killi tın, siltli ve kil bünyeli; pH 5.71-8.20 arasında orta asit, hafif asit, nötr ve orta alkali;
EC 0.11-4.96 dSm-1 arasında tuzsuz, çok hafif tuzlu, hafif tuzlu, orta alkali; CaCO3 % 0,00-79.00 arasında kireçsiz, çok az kireçli,
orta kireçli, kireçli, marn-kireç toprağı; organik madde % 0.16-4.98 arasında çok fakir, fakir, orta, zengin olarak belirlenmiştir.
Mardin İli’nde verimlilik analizi tamamlanan 251 adet toprak örneğinde; saturasyon (işba) % 49-86 arasında; kum içeriği %
10.58-61.68 arasında, kil içeriği % 23.06-77.65 arasında, silt içeriği % 2.56-54.64 arasında, toprak bünyesi kumlu tın, siltli kum,
killi tın ve kil bünyeli; pH 6.42-8.30 arasında hafif asit, nötr ve orta alkali; EC 0.31-2.43 dSm-1 arasında tuzsuz, çok hafif tuzlu,
hafif tuzlu; CaCO3 % 1.50-47.00 arasında kireçsiz, çok az kireçli, orta kireçli, kireçli, marn-kireç toprağı; organik madde % 0.47-
6.90 arasında çok fakir, fakir, orta, zengin çok zengin olarak belirlenmiştir. Şanlıurfa İli ’nde ekstrakte analizi tamamlanan 1705
adet toprak örneğinde; Olsen metoduna göre fosfor içerikleri 1.75-261.22 mg kg-1, potasyum 1.18-3033.00 mg kg-1, kalsiyum
40.93-25280 mg kg-1, magnezyum 67.97-2854.00 mg kg-1, sodyum 5.38-2011.20 mg kg-1, bor 0.00-5.02 mg kg-1, DTPA ile
ekstrakte edilebilir demir 0.09-26.59 mg kg-1, bakır 0.01-7.68 mg kg-1, çinko 0.02-5.25 mg kg-1, mangan 0.08-235.53 mg kg-1,
nikel 0,10-5.70 mg kg-1, kadmiyum 1.91-220.70 ug kg-1, krom 0.01-989.80 ug kg-1, kurşun 0.08-1.57 ug kg-1, kobalt 3.07-
1107.00 ug kg-1 arasında belirlenmiştir. Mardin İli’nde ekstrakte analizi tamamlanan 251 adet toprak örneğinde; Olsen metoduna
göre fosfor içerikleri 0.84-91.53 mg kg-1, potasyum 118.00-2544.00 mg kg-1, kalsiyum 2515-15460 mg kg-1, magnezyum
262.70-2875.20 mg kg-1, sodyum 12.56-1091.00 mg kg-1, bor 0.07-2.93 mg kg-1, demir 1.00-33.51 mg kg-1, bakır 0.26-3.46 mg
kg-1, çinko 0.15-4.31 mg kg-1, mangan 1.21-19.45 mg kg-1, nikel 0.09-2.20 mg kg-1, kadmiyum 8.15-205.58 ug kg-1, krom
1.15-20.90 ug kg-1, kurşun 0.15-1.93 ug kg-1, kobalt 2.37-518.00 ug kg-1 arasında belirlenmiştir. Şanlıurfa İli ’nde toplam
element analizi tamamlanan 1705 adet toprak örneğinde; toplam bakır 1.50-336.63 mg kg-1, kadmiyum 0.17-5.86 mg kg-1, krom
9.27-212.30 mg kg-1, kurşun 1.05-224.60 mg kg-1, kobalt 1.31-97.68 mg kg-1, demir 216-219805 mg kg-1, potasyum 834-
11500 mg kg-1, magnezyum 780-66600 mg kg-1, mangan 41.25-9172.00 mg kg-1, nikel 7.68-826.70 mg kg-1 ve çinko 0.01-
421.60 mg kg-1 arasında belirlenmiştir. Mardin İli ’nde toplam element analizi tamamlanan 251 adet toprak örneğinde; toplam
bakır 6.06-134.40 mg kg-1, kadmiyum 0.44-28.31 mg kg-1, krom 29.15-172.90 mg kg-1, kurşun 17.26-228.40 mg kg-1, kobalt
5.74-30.91 mg kg-1, kalsiyum 3821-194100 mg kg-1, demir 108.90-49180 mg kg-1, mangan 276.10-1439.00 mg kg-1, nikel
30.38-171.90 mg kg-1 ve çinko 3.28-155.00 mg kg-1 arasında belirlenmiştir.
Anahtar kelimeler: Şanlıurfa, Toprak Kirliliği, Ağır Metal
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P04/11
Proje Başlığı İzmir Koşullarında TKİ-Humas ve Azaltılmış Gübre
Seviyelerinin Patatesin Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine
Etkisinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Menemen/İZMİR
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM, Türkiye Kömür İşletmeleri
Proje Yürütücüsü Vural KARAGÜL
Yardımcı Araştırmacılar Bülent GÜRÜN, Kürşat ÜNER, Nuri CANDAN, Oğuz Fehmi
ŞEN, Prof. Dr. Sait GEZGİN, Yrd. Doç. Dr. Nilay ÖZDEMİR,
Dr. Bülent BUDAK
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2013 - 31/12/2015
Projenin Toplam
Bütçesi:
86.765 TL
Proje Özeti
Patates tarımında sürdürülebilir verim ve yeterli gübre kullanımının yaygınlaştırılması amacı
ile bu proje yürütülmüştür. Bu amaçla projede humik asidin azaltılmış inorganik gübre(N-K)
seviyelerinde verimlilik ve kalite üzerine olan etkileri incelenmiştir.
Deneme, tesadüf bloklarında faktöriyel deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak 2013-2014
yılları arasında İzmir Ili Ödemiş ilçesinde kurulmuştur. Deneme azot ve potasyumlu
gübrelerde iki ayrı deneme şeklinde yürütülmüştür. Patates tarımında önerilen gübre
seviyelerinin %0,%33,%66 ve %100 miktarına denk gelen azot için 0-7-14 ve 21 ve potasyum
için 0-6-12 ve 18 kg/da gübre seviyeleri ile TKİ-Humas 0-5-10-15-20 kg/da seviyelerinde
faktöriyel deneme desenine göre uygulanmıştır. Ayrıca hazırlanan %10’luk TKİ-Humas
çözeltisi ile patates yumruları muamele edilerek dikim gerçekleştirilmiştir. Her iki denemede
diğer gübreler önerilen dozlarda sabit olarak uygulanmıştır.
Denemede çıkış tarihi, bitki boyu, ana dal sayısı, çiçeklenme ve olgunlaşma tarihi gibi
fenolojik gözlemler alınarak değerlendirilmiştir. Patateste ilk çiçeklenme döneminde bitki
yaprak örneklemesi yapılarak alınan örneklerin analizleri gerçekleştirilmiştir. Azotlu gübrenin
artan seviyeleri bitkide azot ve mangan kapsamlarını arttırmıştır. Azotlu gübre ile bitki
potasyum kapsamları arasında negatif korelasyon ortaya çıkmıştır. Potasyum uygulamasının
artan seviyeleri bitkide potasyum, demir, mangan ve çinko kapsamlarını olumlu yönde
etkilemiştir. TKİ-Humasın artan seviyelerin potasyum, mangan ve bakır elementlerinin
bitkiye yarayışlılığını artırdığı ve topraktan alımına olumlu katkı yaptığı gözlemlenmiştir.
Hasat sonrası verim ve yumru özellikleri incelenmiştir. Azot ve potasyum seviyelerinin verim
üzerine etkisi önemli bulunmuştur. Patates işlemesinde önemli kalite kriterlerinden özgül
ağırlık, kuru madde ve nişasta oranı üzerine azotun seviyelerinin etkisi olumsuz olurken artan
potasyum seviyeleri kaliteyi artırmıştır. TKİ-Humas bazı kalite kriterlerini olumlu yönde
etkilemiştir.
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSK-11/A13/P04/02
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Biyolojik Gübrelerin Geliştirilmesi
Alt Proje: Bitki Büyümesini Teşvik Eden Fosfor Çözücü Bakterilerin
Biyogübre Olarak Kullanım Olanaklarının Araştırılması
Projenin İngilizce Başlığı
Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Özgür ATEŞ
Yardımcı Araştırmacılar Prof.Dr. Ramazan ÇAKMAKÇI,
Gülser YALÇIN,
Kadriye TAŞPINAR,
Volkan ALVEROĞLU,
Ramazan YAVUZ,
Serdar TOPRAK,
Abdullah ALTAY
Başlama- Bitiş Tarihleri 2011 - 2015
Projenin Toplam
Bütçesi:
2011: 23700 TL 2012: 4500 TL 2013: 6500 TL 2014: 6500 TL
2015: = TOPLAM 41 200 TL
Proje Özeti :
Projenin amacı toprakta bulunan ve bitki tarafından kullanılamayan fosforun bakteriler
yardımıyla bitkilerin kullanabileceği forma dönüştürerek fosforlu gübre kullanımı azaltmaktır. 60
toprak örneğinde fosfor çözebilen bakteri suşları izole edilmiştir. Fosfor çözebilme yeteneği en
yüksek olan 10 suş tespit edilerek saksı denemelerinden seçim yapılmıştır. Saksı denemeleri
sonucunda en etkin olan suslar ile 5 tarla denemesi kurulmuştur. Tarla ve saksı denemeleri Geçit
Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arazisinde yürütülmüştür.
Dönem Bulguları
Projenin sonuç raporu hazırlanmıştır. Proje sonucunda kontrol konusuna göre tam fosfor
konusu ile 17 ve 19 nolu izolatların yarım doz fosfor ile birlikte uygulandığı konular ön plana çıktığı
saptanmıştır. 17 ve 19 nolu izolatların tek başına uygulamaların etkili olduğu ve biyogübre olarak
kullanılma potansiyellerinin olduğu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler : PGPR, Mısır, Fosfor Çözücü Bakteri
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Bitki Besleme
Proje No: TAGEM/TSK-13A13P04
Proje Başlığı
Farklı Miktarlarda Uygulanan Fosforun Aspirde Biyodizel Verim ve
Kalitesine Etkisi
Projenin İngilizce Başlığı
Projeyi Yürüten Kuruluş Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enst.Müd.
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Selçuk Üniversitesi – Ziraat fakültesi – Tarım Makineleri ve
Mekanizasyon Bölümü
Proje Yürütücüsü Didem ÖZEN
Yardımcı Araştırmacılar Gülser YALÇIN,
Özgür ATEŞ,
Dr.Arzu KÖSE,
Dr.Erdinç SAVAŞLI,
Dr. Oğuz ÖNDER,
Ramis DAYIOĞLU,
Suat ÖZDEMİR
Prof.Dr. Hüseyin ÖĞÜT,
Prof.Dr. Sait GEZGİN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/ 01/2013- 31 / 12 /2015
Projenin Toplam Bütçesi: 2013: 18.004,45 TL, 2014: 15.354,54 TL, 2015: 15.354,54 TL
=TOPLAM 48.713,35 TL
Proje Özeti Bu çalışma, aspir danesindeki fosfor oranını düşürerek fosfor ayrıştırma ve biyodizel
üretimin maliyetini azaltmayı amaçlamıştır. 2013–2015 yılları arasında yürütülen proje 0, 2, 4, 6,
8, 10 kg/da P2O5 uygulaması ile tesadüf blokları deneme desenine göre Eskişehir Geçit Kuşağı
Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisinde kurulmuştur. Balcı ve Remzibey çeşitlerini kullanılarak,
sulu ve kuru şartlarda dört tekerrürlü yürütülen projenin yetiştirme periyodunda fosforlu
gübrelemenin biyodizel üretimine etkisi araştırılmış ve sonuçları değerlendirilmiştir.
Artan enerji talebi, enerjide sürdürülebilirliğin sağlanması, enerji güvenliği ve çevrenin
korunması gibi faktörler alternatif enerji arayışını hızlandırmıştır Çevre dostu yakıt olan biyodizelin
üretilebilmesi için yağ içeriği yüksek yağ bitkilerinin yetiştirilmesine ihtiyaç vardır. Bu amaçla her
ülke kendi yerel şartlarına en uygun yağ bitkilerini gıda sektöründe bir açık meydana getirmeden
yetiştirmek zorundadır. Aspir yağının biyodizel olarak değerlendirilmesinde bazı sıkıntılar
bulunmaktadır. Aspir bitkisinin yapısından gelen fosforun biyodizel üretiminde değerlendirilirken
ayrıştırma prosesinde maliyetin yüksek olması bu bitkinin kullanımını sınırlamaktadır.
Aspirde artan düzeyde uygulanan fosfor oranlarının yaprak(%P), dane (%P), bindane (gr)
ağırlıkları ve ham yağ oranlarında herhangi bir etkisinin olmadığını, aspirde biyodizel üretim
maliyetini azaltmak için kuru şartlarda her iki çeşittede 4 kg/da P2O5, sulu şartlarda ise 6 kg/da P2O5
ekonomik optimum olarak belirlenmiştir. Biyodizel üretiminde düşük fosfor uygulama konularında
esterleşme daha yüksek olarak belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Aspir, Fosfor, Biyodizel
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No TAGEM/TSKAD/13/A13/P07/01-01
Proje Başlığı
Bakırçay Havzası Batı Bölümü Arazilerinin Coğrafi Bilgi Sistemi
Tekniği ile Tarımsal Arazi Kullanım Planlarının Oluşturulması
Projenin İngilizce Başlığı
Agricultural Land Use Planning by GIS Techniques for the West Part
of Bakircay Basin
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Menemen/ İzmir
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Dr. Nejat ÖZDEN
Yardımcı Araştırmacılar Nalan RAHMANOĞLU, Lütfullah ARUĞASLAN,
Prof. Dr. Yusuf KURUCU, Prof. Dr. Mustafa BOLCA,
Dr. M. Tolga ESETLİLİ, Dr. Fulsen ÖZEN,
Ertuğrul ALTUNEL, Süleyman ÖZEN
Başlama - Bitiş Tarihleri 2011 - 2016
Projenin Toplam Bütçesi 51000 TL
Proje Özeti
Bu projede, Bakırçay Havzası batı bölümü tarım arazilerinde, bir arazi bilgi sisteminin
oluşturulması ve oluşturulan bu sistemin bir tarımsal arazi kullanım planlamasında kullanılması
amaçlanmıştır. Bu amaç içerisinde, ülkemiz tarım politikasında önemli eksikliği duyulan 1/5000
ölçekli ve parsel düzeyinde sayısal özellikli alan bilgileri altlık harita olarak kullanılmıştır ve arazi
kullanım şekillerine ait veriler coğrafi bilgi sistemi kurallarına göre oluşturulan bir veri tabanına
girilmiştir. Ayrıca oluşturulan sayısal altlık harita ile önceden oluşturulmuş toprak haritası
çakıştırılarak araştırma alanının arazi kullanım şekli ve toprak özelliklerinin parsellere birer
öznitelik bilgisi olarak eklenmesi sağlanmıştır. Bölgede öncelikli olarak etüd ve haritalama
çalışması gerçekleştirilmiş, vadi, etek ve tepelik fizyografyada dağılım gösteren topraklar Entisol,
Vertisol, ve Alfisol ordosuna yerleştirilmiştir. Çalışmada, Bakırçay Havzası batı bölümü tarım
arazilerinde tarımsal kullanıma uygunluk sınıfları belirlenerek haritalanmıştır. Bahsedilen sınıflar
için bölgede hali hazırda kullanılan ve kullanılması muhtemel tarımsal alanlar, 11 adedi bahçe
bitkileri ve 13 adedi tarla bitkileri olmak üzere toplam 24 farklı arazi kullanım türü, toprak ve iklim
istekleri bakımından değerlendirilerek tanımlanmıştır. Tarımsal arazi kullanım türleri için 1.00-0.00
arasında hesaplanmış olan haritalama birim endekslerine göre oransal haritalama birim endeksleri
saptanarak birinci-dördüncü sınıf arasında değişen tarımsal kullanma uygunluk sınıfları
belirlenmiştir. Bu bağlamda, tarımsal kullanıma uygunluk sınıflarından araştırma alanındaki
toprakların %16.48’i birinci sınıfa, %29.65’i ikinci sınıfa, %30.85’i üçüncü sınıfa ve %23.02’si ise
dördüncü sınıfa yerleştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Ürün deseni planlaması, coğrafi bilgi sistemi, , toprak etüd ve haritalama,
Bakırçay Havzası
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : TOPRAK VE SU KAYNAKLARI
PROGRAM ADI : SÜRDÜRÜLEBİLİR TOPRAK VERİMLİLİĞİ
Proje No:
Proje Başlığı Türkiye Topraklarının Bazı Verimlilik Özellikleri ve Organik
Karbon (TOK) İçeriğinin Coğrafi Veritabanının Oluşturulması
Projeyi Yürüten
Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Bülent SÖNMEZ
Yardımcı
Araştırmacılar
Toprak ve Bitki Besleme Bölümü
Tarımsal Sulama Bölümü
CBS ve UA Bilgi Yönetimi Bölümü
Havza ve İklim Değişikliği Bölümü
Tarım Ekonomisi Bölümü
Başlama-Bitiş Tarihleri 2011-2014
Proje Özeti: Türkiye tarım topraklarının verimlilik durumunu gösteren güncel ulusal coğrafi bir
veri tabanı oluşturulması gerekmektedir. İklim değişimi; karbon çevrimi, azot çevrimi ve
hidrolojik çevrim içindeki her bir bileşeni farklı ölçülerde etkileyen ve bu etkilerin sonucundan da
etkilenen bir dönüşümdür. Toprak ise her çevrimin kapsadığı ortak bir bileşendir. Toprağın
ölçülebilen fiziksel ve kimyasal özelliklerinin coğrafi olarak bilinmesi, gerek tarımsal
uygulamalara, gerek çevre değerlendirmeleri ve kirlilik kontrolü çalışmalarına, gerekse kırsal
kalkınma yönetim planlamalarına önemli bir alt veri sağlar. Türkiye tarım toprakları verimliliğinin
coğrafi dağılımının eksikliği göz önünde bulundurularak, Türkiye üst tarım topraklarının (0–30
cm) bazı toprak özellikleri ve bitki besin elementlerinin coğrafi veri tabanının oluşturulması bu
çalışmada hedeflerden biri olmuştur. Türkiye tarım topraklarının bazı toprak özelikleri (EC, pH,
tekstür, aktif kireç, % saturasyon, KDK, hacim ağırlığı) ve bazı makro ve mikro bitki besin
elementlerinin (tN, aP, aK OM, çözünebilir Ca, Mg, K, Na ve bunların bitkiler tarafından alınabilir
formları ile DTPA ile esktrakte edilen (yarayışlı) Fe, Cu, Zn, Mn ve toprak organik karbonunun
coğrafi veri tabanının oluşturulması ve haritalandırılması çiftçilerimize, arazi kullanım
planlamalarına, toprak temelinde yapılan araştırma çalışmalarında eksik olan önemli bir ön bilgiyi
sağlayabilecektir. Detaylı bölgesel kırsal kalkınma çalışmalarının başlangıç planlama aşamasında
önemli bir altlık olarak kullanılabilecektir. Biyoçeşitlilik araştırmalarında önemli bir alt bilgi
olarak kullanılabilecektir.
Bu çalışma kapsamında daha öncesinden bor projesi kapsamında alınan toprak örneklerinde
analiz çalışmaları tamamlandı. Bunun yanı sıra proje kapsamında kullanılmak üzere Database
surver, Arcgıs Surver, webgıs surver alındı bu surver enstitümüzde kurulumu yapılarak işletilmeye
başlanmıştır. Yine bu çalışmanın neticesinde Türkiye topraklarının başta organik karbon haritası
olmak üzere bir çok harita üretilmiş ve üretilmeye devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Toprak Parametreleri, İklim değişikliği, Organik Karbon,
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Toprak Sağlığı ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM/TEKAD/12/AB/PO7/2
Proje Başlığı
Ülkesel Coğrafi Toprak Veri Tabanı Oluşturulmasına Yönelik Ankara Kalecik Örnek Alan Çalışması
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü-Ankara
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
-
Proje Yürütücüsü Doç. Dr Oğuz BAŞKAN
Yardımcı Araştırmacılar Mustafa USUL, Hicrettin CEBEL, Mehmet KEÇECİ, Tülay
TUNCAY, Orhan DENGİZ, Fikret SAYGIN
Başlama- Bitiş Tarihleri 2012-2014
Projenin Toplam
Bütçesi:
78.000 TL
Proje Özeti : Altlık haritalar kullanılarak belirlenmiş farklı fizyografik üniteleri gösteren
noktalardan açılan 56 profilin horizon tanımlaması ve analiz sonuçları bitmiştir. Çalışma alanı
toprakları arazide yapılan morfolojik çalışmaların yanı sıra laboratuvar analiz sonuçları dikkate
alınarak 7. Yaklaşım veya Toprak Taksonomisine (Soil Taxonomy, 1999) göre 3 ordo, 4 alt ordo, 5
büyük grup ve 11 alt grup FAO/ISRIC (2006) istemine göre ise 12 toprak grubu içerisine
yerleştirilmiştir. Toprakların toprak taksonomisine göre sınıflandırılması, toprakların pedogenetik
özellikleri ile üst tanı horizonları (epipedon) ve bunların altında bulunan yüzey altı tanı horizonların
varlığı veya yokluğu ile onların özelliklerine göre yapılmıştır. Toprakların oluşum süreci sonrası
oluşan bazı yüzey üstü ve yüzey altı tanı horizonları saptanmış ve bunlar Entisol, Inceptisol ve
Vertisol ordolarına yerleştirilmiştir. Havzanın büyük bir kısmında (% 64,2 ve yaklaşık 74413,0 ha)
yüzey altı tanı horizonuna sahip olmayan ve genç topraklar olarak nitelendirilen Entisol topraklar
dağılım göstermiştir. Entisol topraklara göre biraz daha olgunlaşma ve pedolojik süreç içerisinde
yer alan ve havzanın % 26,7 lik kısmında yayılım gösteren Inceptisol ordolarına ait topraklar
bulunmaktadır. Ayrıca alanın % 9,0’luk (10519,3 ha) kısmında yayılım gösteren bünyesinde %40’
dan fazla şişebilen killerce zengin Vertisol ordosu da yer almaktadır.
Taslak toprak haritası oluşturulmuş ve araziye çıkılarak sondalar ile oluşturulan taslak
haritanın sınırları kontrol edilmiştir.
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
TUBİTAK 3501 PROJESİ
Proje Başlığı Çok Sayıda Bitki Besin Elementinin Aynı Anda ve
Tek Bir Ekstraksiyonla Belirlenmesi Yöntemlerinin
Trakya Yöresinde Buğday Bitkisi ile Test Edilmesi
Proje Lideri Dr. Mehmet Ali GÜRBÜZ
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma
İstasyonu Müdürlüğü
Proje Yürütücüleri Tuğçe Ayşe KARDEŞ,
Dr. Ülviye KANBUROĞLU ÇEBİ
Dr. İrfan ÖZTÜRK
Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2017
Projenin Toplam Bütçesi 148 500 TL
Proje Özeti : Bu çalışmada, ülkemizde ve Trakya yöresinin tarım alanlarının
yaklaşık yarısında ekimi yapılan buğday bitkisinin, rutin toprak analiz yöntemleri ile ve
dünyada en çok kullanılan ve rutin analiz yöntemleri ile iyi derecede korelasyon veren
3 adet çok besinli ekstraksiyon yöntemi ile analizi yapılarak, eksikliği yaygın olarak
görülen ve gübreleme önerilerinde bulunulan fosfor (P), potasyum (K) ve çinko (Zn)
besin elementlerine ilişkin gübreleme denemeleri yapılacaktır.
Bu denemeler, rutin analiz yöntemleri ile belirlenen analiz sonuçlarına göre her
bir besin elementi için Trakya Yöresine dağılmış en az 6 ayrı yerde kurulacak, biri
kontrol, ikincisi toprak analiz sonuçlarına göre uygulama ve üçüncüsü toprak analiz
sonucuna göre yapılan gübrelemenin 2 katı olmak üzere 3 farklı uygulama seviyesinden
oluşacak ve tesadüf blokları deneme düzenine göre 4 tekrarlı olarak yürütülecektir.
Denemelerde üç adet çok besinli ekstraksiyon yöntemi (Mehlich-3, AB-DTPA, AAAc-
EDTA) ile toprak analizlerinin yanısıra, bu üç besin elementinin bitkideki toplam
miktarları ve buğday ürün verimi belirlenecektir. Elde edilen analiz sonuçları
değerlendirilerek, rutin analiz yöntemleri ile çok besinli ekstraksiyon analiz
yöntemlerinden en yüksek korelasyon veren analiz yöntemine ilişkin topraktaki
yeterlilik sınırları ve dönüşüm katsayıları hesaplanacaktır.
Bu kapsamda projede öngörülen her bir besin elementi için iki yılda toplam 12
adet tarla denemesi tamamlanmıştır. Bu deneme yerlerinden alınan toprak örneklerinde
çok besinli ekstraksiyon tekniklerine ait laboratuvar analizleri ve bitki analizleri
bitirilmiş olup, sonuçların istatistik analizleri ve rapor yazım süreci devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: toprak analizi, Mehlich-3, AB-DTPA, AAAc-EDTA
BOREN DESTEKLİ PROJE
Proje Başlığı
Ülkesel proje: Tarım Bor Araştırma programı
Alt Proje: Ankara ve Eskişehir Bölgesinde Buğdayın Bor
Beslenme Durumunun Belirlenmesi ve Farklı Bor
Uygulamalarının Buğday Verimine Etkisi
Proje Lideri
Dr. Suay BAYRAMİN
Projeyi Yürüten
Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Proje Yürütücüleri
Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü/ESKİŞEHİR
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü
Başlama-Bitiş
Tarihleri 01.04.2013-01.04.2016
Projenin Toplam
Bütçesi 189.513,00TL
Proje Özeti
Ülkemizde en fazla üretilen tahıl buğdaydır. Bor, buğday bitkisinin beslenmesinde en önemli
mikro besin elementlerinden biridir. Bu araştırma Ankara ve Eskişehir illerinde buğday
üretim alanlarında bor noksanlığı olan alanların belirlenerek, bu alanlarda yetiştirilen
buğdaya uygulanacak en uygun bor miktarı ve uygulama şeklininin ve verim üzerine
etkilerininin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Ankara ve Eskişehir illerinde buğday ekili
alanlardan koordinatlı noktalardan toplam 340 adet toprak ve 189 adet buğday bayrak yaprak
örneği alınmıştır. Ankara ve Eskişehir illeri toprak ve yaprak örnekleri bor içerikleri
bakımından sınıflandırılmıştır. Eskişehir ilinde 2013-2014 ve 2014-2015 yetiştirme
sezonunda ve Ankara ilinde 2013-2014 ve 2015-2016 yetiştirme sezonunda, her yıl belirlenen
bor noksan alanlarda ikisi kuru, biri sulu koşullarda olmak üzere Bezostaya ekmeklik buğday
çeşidi ile toplam üç tarla denemesi yürütülmüştür. Deneme tesadüf bloklarında faktöriyel
deneme desenine göre 5 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemelerde farklı dozlarda
topraktan ve yapraktan bor uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, lokasyonların
tümünde farklı dozlarda toprak ve yaprak bor uygulamalarının, Bezostaya buğday çeşitinin
tane verimi, hasat indeksi, biyolojik kütle, bin tane ağırlığı, metrekarede tane sayısı,
metrekarede başak sayısı, başaktaki tane sayısı, ve sterilite üzerine etkisi incelenmiştir.
Ayrıca bor noksanlığı belirlenen çiftçi arazisinde yapraktan bor uygulama çalışması
yapılmıştır.
BOREN DESTEKLİ PROJE
Proje Başlığı Ülkesel proje: Tarım Bor Araştırma programı
Alt Proje: Adana ve Hatay Bölgesinde Pamuğun Bor
Beslenme Durumunun Belirlenmesi
Proje Kodu 2015.30.06.20.002
Proje Lideri Halil AYTOP
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü/KAHRAMANMARAŞ
Proje Yürütücüleri Cafer Hakan YILMAZ (DAGTEM)
Hatice Mehtap ERAYMAN (DAGTEM)
Dursun CEYLAN (DAGTEM-Laborant)
Araş. Gör. Ömer Faruk DEMİR (K.S.Ü. Ziraat Fakültesi)
Prof. Dr. Hüseyin DİKİCİ (K.S.Ü. Ziraat Fakültesi)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN)/ANKARA
Başlama-Bitiş Tarihleri Ağustos 2015 – Aralık 2016
Projenin Toplam Bütçesi 85.639,34 TL
Proje Özeti: Bu proje kapsamında Adana ve Hatay illerinde yapılan saha çalışması ile
arazilerinin bor durumları belirlenmiş ve bu alanlarda yetiştirilen pamuk bitkisinin bitki
beslenme durumları ortaya konulmuştur. Bu amaçla, Adana ilinde pamuk tarımının yoğun
olarak yapıldığı bölgelerdeki değişik lokasyonlardan 100 adet toprak ve bitki örneği
alınmıştır. Bununla birlikte pamuk ekim alanlarının daha fazla olduğu Hatay ilinden pamuk
ekimi yapılan değişik lokasyonlardan 154 adet toprak ve bitki örneği alınarak toplamda 254
adet toprak örneğinde kimyasal ve fiziksel analizler gerçekleştirilmiş, toprak ve bitki
örneklerinde makro ve mikro element konsantrasyonları ölçülmüştür. Ayrıca yaprak ve
topraklarda bor miktarları ile topraktaki ölçülen diğer özellikler arasındaki ilişkiler
korelasyon testi ile belirlenmiştir. Pearson korelasyon katsayılarına göre iki ilde de bor
konsantrasyonları ile toprak ve bitki özellikleri arasında zayıf ve çok zayıf ilişkilerin olduğu
belirlenmiştir.
Çalışma neticesinde Hatay ilinden alınan toprak örneklerinin %90,9’unda, Adana ilinden
alınan toprak örneklerinin %94’ünde bor konsantrasyonlarının yeterli olduğu belirlenmiştir.
Bununla birlikte, bor beslenme durumlarının Hatay ilinden alınan bitki örneklerinin
%66,9’unda yeterli, %32,5’inde fazla, %0,6’sında az ve Adana ilinden alınan bitki
örneklerinin %30’unda yeterli ve %70’inde fazla olduğu belirlenmiştir
BOREN DESTEKLİ PROJE
Proje Başlığı
Ülkesel proje: Tarım Bor Araştırma programı
Alt Proje: Gaziantep ve Urfa Bölgelerinde Antepfıstığının Bor
Beslenme Durumunun Belirlenmesi
Proje Lideri
Tuğba ŞİMŞEK
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstiştüsü Müdürlüğü GAZİANTEP
Proje Yürütücüleri
(Antepfıstığı araştıma) Nilgün KALKANCI,
(Antepfıstığı araştıma) Nevzat ASLAN,
(İzmir Zeytincilik Araştırma) Dr. Aişe DELİBORAN,
(Gap Tarımsal Araştırma) Yılmaz IŞIK,
(Harran Ziraat Fakültesi) İzzet ACAR,
( Gaziantep Üniversitesi) Erdihan TUNÇ
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar
Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN)/ANKARA
Başlama-Bitiş Tarihleri 2014*2016
Projenin Toplam Bütçesi 97,182,10
Proje Özeti Gaziantep ve Şanlıurfa illerimiz Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde antepfıstığı
üretiminde önemli bir yere sahiptir. Bu illerimizdeki farklı toprak özelliklerine sahip
antepfıstığı bahçelerinden toprak ve yaprak örnekleri alınmış, antepfıstığı bahçeleri bor içeriği
açısından incelenmiş, yapılan tarama çalışmasıyla bor noksanlığı olan alanlar tespit edilmiştir.
Bu projede, 300 adet antepfıstığı bahçesinden 300 adet toprak (0-30 cm’lik derinlikten)
ve 300 adet yaprak örneği eş zamanlı olarak alınmıştır. Alınan toprak örneklerinde bünye, pH,
EC, kireç, organik madde, alınabilir fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, sodyum ile
demir, mangan, çinko, bakır ve bor analizleri yapılmıştır. Alınan yaprak örneklerinde ise
toplam fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, demir, bakır, çinko, mangan ve bor analizleri
yapılmıştır.
Araştırma alanı topraklarının bor içerikleri bakımından dağılımı incelendiğinde
%10’unun çok az, %31’inin az, %58’inin yeterli ve %1’inin ise fazla bor içeriğine sahip olduğu
görülmektedir. Araştırma alanı antepfıstığı yapraklarının bor içerikleri bakımından dağılımı
ise %83’ü çok az, %9’u az, %4’ü yeterli ve %4’ü fazla olarak saptanmıştır. Proje kapsamında
Gaziantep ve Şanlıurfa illerindeki antepfıstığı bahçelerinin başta bor olmak üzere makro ve
mikro besin element içerikleri ile ilgili bir veri tabanı oluşturulmuştur.
BOREN DESTEKLİ PROJE
Proje Başlığı
Ülkesel proje: Tarım Bor Araştırma programı
Alt Proje: Antalya Bölgesinde Serada Yetiştirilen Domatesin Borla
Beslenme Durumu ve Bor Uygulamalarının Verim ve Bazı Kalite
Özelliklerine Etkisinin Araştırılması
Proje Lideri Nuri ARI
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Proje Yürütücüleri Dr.Cevdet f.ÖZKAN, E.Işıl DEMİRTAŞ, Dr.Filiz ÖKTÜREN ASRİ,
Dr.Dilek GÜVEN, Prof.Dr. Sahriye SÖNMEZ
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.09.2013-30.11.2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
185.000 TL
Proje Özeti: Bu çalışmada Antalya bölgesi domates seralarının yarayışlı bor düzeylerinin
belirlenmesi, bor uygulamalarının örtüaltı domatesin verim ve kalitesi üzerine etkilerinin
saptanması ve doğru bor uygulama şeklinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Birinci aşamada Antalya ve ilçelerinden belirlenen seralardan 268 toprak ve 264 yaprak
örneği alınarak analizleri yapılmıştır. Sonuçlar sınır değerleri ile kıyaslanmış yeterlilik durumları
belirlenmiştir. Toprak örneklerinin % 12.41 (33 örnek)’nin B içeriği 0.5 mg/kg’dan çok az, %
39.48 (106 örnek) 0.5-0.99 mg/kg arasında az, % 42.48 (114 örnek) 1.0-2.49 mg/kg yeterli ve %
5.63 (15 örnek) 2.5-4.99 fazla sınıfına girmiştir. Yaprak örneklerinin ise %28.03 (74 örnek) 0-30
mg/kg az, % 64.01 (169 örnek) 30-100 mg/kg yeterli ve %7.96 (21 örnek) 100 mg/kg yüksek
sınıfında B içeriğine sahip olduğu belirlenmiştir. İkinci aşamada Bor noksanlığı görülen 5 çiftçinin
serasında denemeler kurulmuştur. Seval F1 domates çeşidinin kullanıldığı, kontrol, topraktan 4
kg/ha, yapraktan 250 mg/L uygulama ve toprak ile beraber yaprak uygulamalarının olduğu 5
tekerürlü çalışmanın birinci yıl verileri alınmıştır. 2.yıl denemeleri Kumluca ( 1 çiftçi), Aksu (1
çiftçi), Serik (2 çiftçi) ve Manavgat (1 çiftçi)’ta kurulmuştur. Toprak ve yaprak uygulamaları
yapılmış verimler alınmaktadır. Gelişmenin ortasında yaprak örnekleri alınmış analizleri
yapılmaktadır. 3.döl meyvelerinden alınan meyve örneklerinde uygulamaların meyve kalitesi
üzerine etkilerini belirlemek amacıyla analizler yapılmaktadır.
OREN DESTEKLİ PROJE
Proje Başlığı
Ülkesel proje: Tarım Bor Araştırma programı
Alt Proje: İzmir, Manisa, Denizli İllerinde Bağların Bor
Beslenme Durumunun Belirlenmesi ve Bor Gübrelemesinin
Bağlarda Verim Üzerine Etkisinin Araştırılması
Proje Lideri
Dr. Nejat ÖZDEN
Projeyi Yürüten
Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
Proje Yürütücüleri
Nuri CANDAN, Ömer SÖKMEN, Süleyman ŞEN
Vural KARAGÜL, Ali ERTÜRK
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü
Başlama-Bitiş
Tarihleri 01/01/2016 - 30/06/2016
Projenin Toplam
Bütçesi 213170.32 TL
Proje Özeti
Projede İzmir, Manisa ve Denizli illerinde çekirdeksiz üzüm yetiştiriciliği yapılan bağ
alanlarından toplam 326 adet toprak ve yaprak örneği koordinatlı olarak alınmıştır. Alınan
toprak örneklerinde öncelikli olarak bor analizi yapılmış ve analiz sonuçları
değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmeye göre; araştırma alanı bağ alanları topraklarının
bor içerikleri bakımından dağılımı %43.56’sı az, %53.07’si yeterli ve %3.37’si fazla olarak
bulunmuştur. Yaprakların bor içerikleri bakımından dağılımı ise %16.26’sı az, %52.76’sı
yeterli ve %30.98’i fazla olarak saptanmıştır.
Denemeler; İzmir, Menemen (Belen), Manisa, Merkez (Yağcılar) ve Saruhanlı
(Kumkuyucak), Denizli, Buldan (Doğan) ve Çal (Yazır)’da çiftçi arazisinde tesadüf
bloklarında faktöriyel deneme desenine göre 6 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemelerde
topraktan bor uygulamaları, yapraktan, çiçekten önce ve çiçeklenmeden 15 gün sonra bor
uygulamaları yapılmıştır. Projenin yürütüldüğü Manisa, Merkez-Yağcılar ile Denizli, Çal-
Yazır’da kurulan deneme alanları 22-24 Nisan 2015 tarihleri arasında meydana genel
ilkbahar geç donlarından dolayı büyük zarar görmüştür. Bu nedenle, Manisa, Merkez-
Yağcılar ile Denizli, Çal-Yazır’da kurulan denemelerden elde edilen veriler 2015 yılı için
değerlendirmeye alınmamıştır. Diğer yerlerde kurulan denemelerde hasat ağustos ayı
içerisinde gerçekleşmiş ve gerekli değerlendirmeler yapılmıştır.
Denemelerin ikinci yılında toprak örneği alma, topraktan bor uygulamaları, yapraktan,
çiçekten önce ve çiçeklenmeden 15 gün sonra bor uygulamaları yapılmıştır. Projede bitkinin
vejetasyon dönemine bağlı olarak analiz ve gözlemler devam etmektedir.
BOREN DESTEKLİ PROJE
Proje Başlığı
Ülkesel proje: Tarım Bor Araştırma programı
Alt Proje: İzmir ve Muğla Bölgelerinde Yetiştirilen Zeytin
(Olea europaea L.) Ağaçlarının Bor Beslenme Durumunun ve
Bor Gübrelemesinin Zeytinde Verim ve Bazı Kalite
Parametreleri Üzerine Etkisinin Belirlenmesi
Proje Lideri
Dr. Aişe DELİBORAN
Projeyi Yürüten
Kuruluş Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Proje Yürütücüleri
Kerem SAVRAN, Özgür DURSUN, Dr. Tülin PEKCAN, Dr.
Hatice Sevim TURAN, Erol AYDOĞDU, İdris ÇILGIN, Dr.
Handan ATAOL ÖLMEZ, Şule SAVRAN, Ferişte ÖZTÜRK
GÜNGÖR, Ayşen YILDIRIM
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN)
Başlama-Bitiş
Tarihleri 01/10/2015 - 30/07/2019
Projenin Toplam
Bütçesi 245.771,328 TL
Proje Özeti
Projenin ilk altı aylık döneminde İzmir ve Muğla illerinde zeytin yetiştiriciliği yapılan
alanlardan toplam 254 adet toprak ve yaprak örneği koordinatlı olarak alınmıştır. Toprak
örneklerinde bünye, pH, EC, kireç, organik madde, alınabilir fosfor, potasyum, kalsiyum,
magnezyum, sodyum ile demir, mangan, çinko, bakır ve bor analizleri, yaprak örneklerinde
ise fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, demir, bakır, çinko, mangan ve bor analizleri
yapılarak değerlendirilmiştir.
Araştırma alanı topraklarının bor içerikleri bakımından dağılımı incelendiğinde %13.78’zinin az,
%76.38’zinin yeterli, %9.45’şinin fazla ve %0.39’nun çok fazla seviyede olduğu görülmüştür.
İzmir ili topraklarının bor içerikleri bakımından dağılımı incelendiğinde %27.13’nün az,
%65.89’zunun yeterli, %6.20’sinin fazla ve %0,78’nin çok fazla olduğu belirlenmiştir. Muğla ili
topraklarının bor içerikleri bakımından dağılımı incelendiğinde ise %87.20’sinin yeterli,
%12.80’nin fazla olduğu tespit edilmiştir.
Çıkılan sörveylerde yapılan örnekleme çalışmalarının sonucunda; İzmir ilinde bor içeriği 0.5
ppm’in altında 4 lokasyon, Muğla ilinde ise 0.9 ppm’nin altında 2 lokasyon belirlenmiştir.
Aralık 2016 içerisinde İzmir ilinde Bergama, Dikili, Urla ve Ödemiş lokasyonlarında, Muğla
ilinde ise Seydikemer ve Milas lokasyonunda ön verimler alınarak denemenin kurulacağı
ağaçlar belirlenmiş, yapraktan ilk bor uygulaması (hasat sonrası kış uygulaması) 300 mg B
L-1 olarak yapılmıştır. Şubat 2017 içerisinde topraktan B ve NPK gübre uygulamaları
yapılacaktır.
BOREN DESTEKLİ PROJE
Proje Başlığı
Ülkesel proje: Tarım Bor Araştırma programı
Alt Proje: Bursa, İzmir ve Manisa Bölgelerinde Yetiştirilen
Sanayi Domatesinin Bor İle Beslenme Durumu ve Farklı Bor
Uygulamalarının Verim ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerine
Etkisi
Proje Lideri
Dr. Erdinç UYSAL
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü YALOVA
Proje Yürütücüleri
Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
Müdürlüğü, Menemen/İZMİR
Fidan ve Fide Test Merkezi Müdürlüğü Karacabey/BURSA
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar BOREN (Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü)
Başlama-Bitiş Tarihleri Mayıs 2013 – Mayıs 2016
Projenin Toplam Bütçesi 186.255,71 TL
Proje Özeti Çalışmanın ilk döneminde bölgede yetiştiriciliğin yoğun olduğu alanlarda
örnekleme yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre yapılan değerlendirmeler ve görüşmeler
sonunda uygun olan 6 alanda tarla denemeleri kurulmuştur. İlk yıl sonuçları alındıktan sonra
aynı lokasyonlarda deneme alanlarına yakın alanlarda ikinci yıl tekrar tarla denemeleri
kurulmuştur.
Tüm lokasyonlarda uygulamalar yaprakların bor içeriğini artırmıştır. Deneme sonrası
alınan toprak örneklerinde yapılan bor analizlerinde her iki yıl sonuçlarında da bor
uygulamalarına bağlı olarak toprak bor içeriklerinin arttığı saptanmıştır. İlk yıl uygulamaları
sonucunda bor uygulamalarına bağlı olarak Gönen ve Akhisar’da bulunan lokasyonlarda
verim artışları sağlanmıştır. Gönen’de verim artışı toprak ve yaprak uygulamalarına bağlı
olarak gerçekleşirken, Akhisar’da toprak uygulamalarına bağlı olarak verim artışı ortaya
çıkmıştır. Gönen lokasyonunda topraktan bor uygulanmayan kontrol parsellerinden en düşük
verim değeri alınırken hektara 1, 2,5 ve 5 kg B uygulanan parseller aynı grupta yer almıştır.
Akhisar’da ise kontrol parsellerinde en düşük verim değeri, 2,5 ve 5 kg B uygulanan
parsellerde ise en yüksek verim değerleri elde edilmiştir.
İkinci yıl denemelerinde bor uygulamalarına bağlı olarak verim artışı görülen
lokasyonlar Gönen, İnegöl, Akhisar ve Tire olmuştur. Gönen, Akhisar ve Tire’de topraktan
bor uygulamalarına bağlı olarak verim artışları görülmüş olup; Gönen ve Akhisar
lokasyonlarında 2,5 ve 5 kg B uygulanan parsellerde en yüksek verim değerleri elde edilirken
Tire’de kontrol uygulamasında en düşük verim değeri elde edilmiş diğer uygulamalar aynı
grup içerisinde yer almıştır. İnegöl’de ise toprak ve yaprak uygulamalarına bağlı olarak
interaksiyon oluşmuş, hektara 1 kg B uygulamasının yaprak uygulamalı parsellerinde ve
hektara 2,5 kg B uygulamasının yaprak uygulaması yapılmayan parsellerinden en yüksek
verim değerleri elde edilmiştir.
BİLGİ AMAÇLI DİĞER PROJELER
(AB, İl Özel İdaresi vb.)
Proje Başlığı
DOKAP Bölgesindeki Organik Tarım Havzalarının
Belirlenmesi
Proje Lideri
Dr. Betül BAYRAKLI
Projeyi Yürüten
Kuruluş KARADENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
Proje Yürütücüleri
Dr. Serkan İÇ, Dr. Kibar AK, Dr. Hüseyin ÖZÇELİK, Dr. Elif
ÖZTÜRK, Mehmet AYDOĞAN, Aylin ERKOÇAK, Emel
KESİM, Prof. Dr. Orhan DENGİZ, Prof. Dr. Kürşat
DEMİRYÜREK
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar
Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı,
TÜSSİDE,Özel Sektör Tarımsal Danışmanlık Firması
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.06.2016-01.06.2018
Projenin Toplam Bütçesi 2.300.000,00 TL
Proje Özeti
DOKAP illerindeki tarıma uygun arazilerin toprak ve su kalitelerinin yanında bu
alanlardaki iklim özelliklerinin incelenerek organik tarıma uygun tarım havzalarının ve bu
alanlarda hangi ürünlerin organik üretiminin yapılabileceğinin belirlenmesi, belirlenen
havzalarda organik tarımın başlatılması ve yaygınlaştırılması için öncelikli müdahale
alanlarına yönelik projelendirme çalışmalarının yapılması, stratejik bir yol haritasının ortaya
konulması suretiyle; bölgede katma değeri yüksek organik tarım sektörünün gelişimine katkı
sağlayarak sürdürülebilir kalkınmayı desteklemektir.
Proje sonucunda; bölgenin organik tarım için mevcut durum ve ihtiyaç analiz raporu
hazırlanacaktır. Bölgede organik tarım havzası olarak belirlenmeye uygun alanlardan toprak
numunesi alınan noktaların konumunu gösteren haritalar ve toprak analiz sonuçlarının çıktı
raporları üretilecektir. Seçilecek 2 ürün/ürün grubuna ilişkin kümelenme yol haritası
hazırlanacaktır. Organik tarım konusunda üreticilerin bilgi ve bilinç düzeyini ortaya koyan
eğitim ihtiyaç analizi raporu ve eğitim programı tasarımı yapılacaktır. Organik tarımın
geliştirilmesine yönelik olarak önümüzdeki süreçte atılması gerekli adımların ortaya
konulacağı “DOKAP Bölgesi Organik Tarım Stratejisi ve Eylem Planı’’ hazırlanacaktır.
Organik tarım havzası olabileceği tespit edilen en az bir havza için bir pilot proje dokümanı
hazırlanacaktır.
BİLGİ AMAÇLI DİĞER PROJELER
(AB, İl Özel İdaresi vb.)
Proje Başlığı
Karadeniz Bölgesinde Organik Tarım Tekniklerinin Geliştirilmesi
“Organik Çay İşleme Atıklarından Elde Edilen Kompostun Organik
Çay Üretiminde Kullanılması”
Usage of the compost obtained from organic tea processing
waste products in organic tea production. General Directorate
of Vegetative Production,
Proje Lideri
Dr. Betül BAYRAKLI
Projeyi Yürüten
Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Proje Yürütücüleri
Yrd. Doç. Dr. Gülen ÖZYAZICI, Aylin ERKOÇAK,
Dr. Elif ÖZTÜRK, S. Pınar ÖZER, Zuhal KALCIOĞLU
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar
Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2015.
Projenin Toplam Bütçesi
Proje Özeti. Projenin amacı, Çay atığının, çay atığından elde edilen mikroorganizmalar ile
kompostlanmasını sağlamak, yerel organik materyallerle ekonomik organik çay yetiştirmek,
bu materyalin çayda kalite parametreleri üzerine etkisini belirlemek ve çay toprakların
kimyasal ve biyolojik özelliklerinde meydana getireceği iyileşmeleri belirleyerek, doğal
dengenin korunmasına katkıda bulunmak. Proje 3 aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk olarak
kompostlama için gerekli mikroorganizmalar elde edilmiş ikinci aşamada elde edilen bu
mikroorganizmalar ile çay atığının kompostlanması sağlanmıştır, üçüncü aşamada ise elde
edilen bu kompost iki farklı çay bahçesine uygulanarak çayın yaş verimine, bazı kalite
paremetrelerine ve toprakların besin içeriği ile bazı biyolojik özelliklerine etkisi
belirlenmiştir.
Hemşin lokasyonunda; deneme konuları yaş çay yaprağı verim değerlerini önemli derecede
etkilemiş, Senoz lokasyonunda ise deneme konuları arasında verim bakımından farklılık
bulunamamıştır. Yaş çay yapraklarının selüloz ve ekstrakt içeriklerine deneme konularının
etkileri her iki lokasyonda da önemli bulunmuştur. Denemelerin yürütüldüğü her iki
lokasyonda deneme konularının toprakların pH içeriklerini artırdığı görülmektedir. Şlam ve
kireç, kayafosfat konusuna göre pH’yı daha fazla artırmıştır.
Bütün bu bilgilerin ışığı altında; çay atığının gerek verim gerekse yaş çay yapraklarının kalite
ve makro element içerikleri dikkate alındığında, çay atığı kompostu + % 10 ve % 20 şeker
sanayi atığı şlam konusunun düşük pH değerine sahip çaylık alanlarda organik ticari
gübrelere alternatif bir gübre olarak organik çay üretiminde kullanılabileceği belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Organik çay, çay atığı, kireç, zeolit, şeker sanayi atığı, kaya fosfat
Organic tea, tea waste, lime,zeolitte, sugar industry weste first carbonification sludge, rock
phosphate.
BİLGİ AMAÇLI DİĞER PROJELER
AFA ADI : Toprak, Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI: Çevre Toksikolojisi ile Bitki Koruma Ürünlerinin Çevreye Etkisi
Proje No TAGEM-BS-13/13-06/03-05
Proje Başlığı Topraktaki Hümik Asidin Bazı Herbisitler Üzerindeki
Adsorpsiyon ve Desorpsiyon Etkisi
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü,
Ankara
Projeyi Yürüten
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Celal YILDIRIM
Yardımcı Araştırıcılar Uzm. Aysel TAKKABULAN
Başlama ve Bitiş
tarihleri
01/01/2014-31/12/2016
Projenin Toplam
Bütçesi
2014Yılı:10.000 TL 2015 Yılı:8.000 TL 2016 Yılı:5.000 TL
Proje Özeti
Bu çalışma ile farklı oranlarda hümik asit içeren humuslu ve kumlu alanlardan alınan iki
farklı derinliği temsil eden, farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip toprak örneklerinde;
pendimethalin ve penoxsulam herbisitlerinin adsorpsiyon(yüzeye tutunma) ve desorpsiyon
(yüzeyden geri sökünme) olabilme etkilerinin belirlenmesi hedeflenmiştir.
Çalışmamızda zirai mücadele faaliyetlerinde Türkiye’de yoğun olarak kullanılan
pestisitlerden pendimethalin ve penoxsulam aktif maddeli herbisitlerine toprağın yapısında
doğal olarak bulunan hümik asitin adsorpsiyon etkisi araştırılacaktır.Projede adsorpsiyon ve
desorpsiyon üzerine topraktaki herbisit derişimi,organik madde,hümik asit ve ortam pH’sı
gibi parametrelerin etkilerinin araştırılması ve optimum çalışma koşulları saptanması
planlanmıştır.
Bu amaçla 2016 yılında pendimethalin etkili maddesinin seçilmiş toprak örneklerinde
adsorpsiyon-desorpsiyon çalışmaları yürütülmüştür. Batch denge metodu (OECD
Guidelines, 2000).’na göre yapılan çalışmalarla adsorpsiyon ve desorpsiyon durumu
belirlenmiştir.
BİLGİ AMAÇLI DİĞER PROJELER
AFA ADI : Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI: Çevre Toksikolojisi ile Bitki Koruma Ürünlerinin Çevreye Etkisi
Proje No TAGEM-BS-15/13-06/03-01
Proje Başlığı Tokat İli Örtü Altı Tarım Alanlarında Pestisit
Uygulamalarından Kaynaklı Ağır Metal Konsantrasyonun
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü /Tokat
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Selma ÖZTEKİN
Yardımcı Araştırmacılar Yalçın KAYA, Dr. Esma SÖYLEMEZ YEŞİLÇİMEN,
Dr. Gülçin ALTINTAŞ, Prof. Dr. Mustafa TÜZEN
Başlama ve Bitiş Tarihleri
Projenin Toplam Bütçesi 2016: 18.700 TL 2017: 9.800 TL
2018: 9.000 TL
Proje Özeti
Günümüzde önemli bir çevre sorunu haline gelen ağır metaller, ekosistemlerin toprak
su hava gibi ortamlarında yaygın olarak birikmeye başlamıştır. Örtü altı yetiştiriciliği açıkta
yapılan yetiştiriciliğe göre daha yoğun bir tarım kolu olup buralarda aşırı ve bilinçsizce
kullanılan ilaçlar önemli derecede kirliliğe sebep olmaktadır. Bununla birlikte toprak
kalitesini de olumsuz etkilemektedirler. Tüm bu sebepler örtü altı tarım alanlarında çalışma
yapma gerekliliğini ortaya koymuştur. Bu bağlamda projedeki amacımız 2016-2018 yılları
arasında Tokat ili örtü altı tarım alanlarında pestisit uygulamalarından kaynaklı ağır metal
konsantrasyonunu belirlemektir.
Bu kapsamda, Tokat ilinde bulunan 30 adet seradan mart ayı dikim öncesi ve eylül ayı
hasat sonrası 0-20, 20-40 cm derinliklerinden, her sera toprak numunesi için rastgele toprak
örneklemesi yöntemiyle toplam 120 adet toprak numunesinde çalışılmıştır. Toprakların 0.05
mm elekten geçmesinin ardından kral suyu ile yaş yakılarak elde edilen ekstrakta toplam
potansiyel toksik elementler ve DTPA çözeltisiyle ekstrakta alınabilir toksik elementler (Ni,
Cd, Cr, Pb, Cu, Zn), ICP-OES ile belirlenmiştir. Sulama suyu örnekleri, her yıl suyun
kaynağından ve serada kullanılan su örneklerinin ve kullanılan pestisitlerin toksik metal
konsantrasyonu belirlenmiştir. Toprak kalitesini belirlemek için toprak bünyesi, toprak
reaksiyonu (pH), elektriksel iletkenlik (EC) , kireç (CaCO3), organik madde analizleri
yapılmıştır. Elde edilen sonuçları değerlendirmek amacıyla SPSS paket programı
kullanılmıştır. Seralardaki tarımsal uygulamalara ait veriler anket uygulamaları kullanılarak
belirlenmiştir.
TAGEM ARGE PROJESİ
Projenin Adı Toprak Numulerinde Kireç Analizi İçin Geliştirilen
Otomatik Kireç Analizöründe Metot Geliştirme, Validasyon
Çalışmaları ve Yazılım Entegrasyonu
Yürütücü Kuruluş Lita Analitik Cihazlar San ve Tic. Ltd. Şti.
Yürütücüsü Tacettin ÖZTÜRK
Başlama ve Bitiş Tarihleri 2016-2017
Süresi 15 Ay
Proje Özeti: Toprakta kireç (karbonat) konsantrasyonu, özellikle toprak verimliliğinin
belirlenebilmesi ve bitki beslemeiçin temel parametrelerden biridir.Kireç oranı yüksek
topraklarda, demir, çinko gibi mikro besin elementlerinin bitki tarafından alımı güçleşir (A.
Özdemir, S. Kahraman, Toprak Bilgisi ve Bitki Besleme)
Kireç miktarı tayini için; Scheibler kalsimetresi hemen hemen tüm toprak analiz
laboratuvarları tarafından kullanılmaktadır. Scheibler kalsimetresinde, toprak numunesinde
bulunan karbonatların parçalanıp, karbondioksit gazının elde edilmesi için hazneye asit ilave
edilirOluşan karbondioksit gazı, u-tüp şekline sahip, içinde su bulunan düzenekte, su
seviyesinin değişmesine yol açar. Su seviyesinde değişiklik karbondioksit gazının hacmi ve
dolayısıyla topraktaki karbonat miktarı ile orantılıdır(A. Tüzüner, Toprak ve Su Analiz
Laboratuvarları El Kitabı). Herbir toprak numunesinin analizinde; asidin yerleştirilmesi, asit
ve toprak numunesinin karıştırılması, çıkan hacmin oluşturduğu seviye değişikliği kullanıcı
tarafından yapılmalıdır. Tüm bu adımların kullanıcıya bağlılığı; kullanıcı kaynaklı hata
olasılığı ve laboratuvardaki iş yükünü arttırmaktadır. Çıkan karbondioksit gazının hacmi;
laboratuvar koşullarına bağlı olarak değişebilmektedir. Bu yüzden laboratuvar koşulları sabit
tutulmalıdır. Kükürt içeren toprak numunelerinde ise; karbondioksitin yanısıra
hidrojendisülfür gazının çıkışı; hacimsel ölçümde pozitif hataya sebebiyet vermektedir (ISO
10693, 1995). Scheibler kalsimetresi doğru ve güvenilir sonuçlar sağlayabilmektedir ve
uluslarası metotlar tarafından da kabul edilmiştir(ISO 10693, 1995), (ASTM D4373-14,
2014).
Türkiye’de ise, özellikle uygun gübrenin seçilmesi için yapılan analizler arasında kireç
analizi de bulunmaktadır. Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’nün yayınladığı ilgili genelgede
(2013/1) seçilen 7 temel parametreden biri de kireçtir. 2013 yılında, 1.500.000 toprak
numunesi, yaklaşık 300 adet yetkili toprak laboratuvarları tarafından analiz edilmiştir (Tarım
Reformu Genel Müdürlüğü).Son senelerde, kireç analizinin hızlandırılması ve
kolaylaştırılması için basınç sensörlerinin kullanıldığı çalışmaların yapıldığı litaratürde
görülmektedir. Ancak basınç sensörü kullanılan sistemlerde yukarıda belirtilen dezavantajlar
tamamen ortadan kaldırılamamaktadır(Şenlikçi A, Doğu M, Eren E., Çetinkaya E., Karadağ
S., 2015, Soil-Water Journal, Special Issue, 24-28)
Asidi otomatik ekleyen; kimyasal girişimi olmayan NDIR (dağılımlı olmayan kızıötesi
ışıma) dedektör kullanan (Şekil 1)ve otomasyona ve yazılım kontrolüne sahip obir analitik
cihaz, Scheibler kalsimetresinin sahip olduğu tüm dezavantajları ortadan kaldıracaktır.
Anahtar Kelimeler: Otomatik Kireç Analizi, Metot Geliştirme, Validasyon, Yazılım
Modülü Geliştirme, Inorganik Karbon Analizi.
TAGEM ARGE PROJESİ
Projenin Adı Konya Havzasında Kirletilmiş Topraklara Doğal ve Seçilmiş
Mikoriza Aşılaması ile Bitkilerin Ağır Metal Toleransının
Arttırılması (TAGEM-12/AR-GE/31)
Yürütücü Kuruluş Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki
Besleme Bölümü
Yürütücüsü Doç. Dr. Ayşen AKAY
Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.04.2013-01.04.2016
Süresi 36
Proje Özeti
Araştırmanın birinci aşamasında kirli alanlardan örneklenecek olan bitki köklerindeki doğal
mikoriza yoğunluğu belirlenerek bunlar bitki köklerinden izole edilecek; ve mısır, soğan,
pırasa konukçu bitkisi köklerinde çimlendirme yöntemiyle çoğaltılacaktır. İkinci aşamada;
ağır metal alımı ve dayanıklılığı en yüksek olduğu belirlenen üç doğal bitki ve mikoriza ile
yüksek oranda inoküle olan ve ağır metale dirençli olduğu çeşitli çalışmalarda bildirilen üçgül
bitkisi (Trifolium pratense) saksı denemelerinde konukçul bitki olarak kullanılacaktır.
Deneme topraklarındaki doğal mikoriza belirlemesinin yanı sıra ayrıca G.Mosseae,
G.intraradices, G.deserticola, G.clarium, G.caledonium, G.etunicatum mikoriza sporları ayrı
ayrı seçilen bitkilere aşılanarak sera koşullarında yetiştirilecektir. Doğal mikoriza sporları ve
saf kültür mikoriza türleri arasında ağır metali alma ve dayanıklılık kapasitesini giderim
yönünden karşılaştırmalı bir değerlendirme yapılacaktır.
Yapılacak olan çalışmanın son aşamasında arazide doğal bitki köklerinden izole edilen doğal
mikorizanın teşhisi yapılacaktır.Bu çalışmadan alınan sonuçlar; benzer kirliliğe sahip
alanların temizlenmesinde örnek teşkil edecektir.
Benzer şekilde ağır metal kirliliğine maruz kalan ve ülkemizde görülen toprak kirliliğinin
giderilmesi çalışmalarına da öncülük edecektir. Üç aşamalı olarak planlanıp yürütülecek olan
bu çalışma doğal mikorizaların belirleneceği için; toprak kirliliği giderimi konusunda
ülkemizde yürütülecek olan ilk çalışma olma özelliğindedir. Bu çalışma sonunda ağır metal
ile kirli alanlarda yetişen doğal bitki köklerinden izole edilecek olan mikoriza türü; tür
teşhisinin yapılabilmesi için, morfolojik özellikleri belirlenecek ve daha sonra fizyolojik
teşhis yapan bir laboratuara gönderilecektir. Teşhis işlemi yapıldıktan sonrada doğal
mikorizaların çoğaltılması ve ekonomik olarak kullanımı için ikinci bir proje çalışması
yapılacaktır.
Proje; toksik metallerle kirlenmiş toprakların ıslahı (remediasyonu) için yeni bilgiler
üretmesi, ileri teknoloji uygulamalarına açık olması ve Türkiye’de çevre ve ekonomik
anlamda pratiğe aktarılması yönünden de özgün değer taşıyan bir ilk çalışma olacaktır.
TAGEM ARGE PROJESİ
Projenin Adı Aljinat İmmobilize Edilmiş Yerel Fosfor Çözücü Bakteri ve
Mikronize Edilmiş Ham Fosfat Kayasının Tarımda
Kullanılma Olasılıklarının Belirlenmesi
Yürütücü Kuruluş Konbiyo Arge Kmyevi Madde Tarım Hayvancılık ve Enerji
Sanayi Ticaret Ltd. Şti
Yürütücüsü Doç. Dr.Mehmet ÖĞÜT
Başlama ve Bitiş Tarihleri 2015-2017
Süresi 20 Ay
Proje Özeti
Topraklarda bitkiye yarayışlı fosfor miktarları, fosforun alkalin topraklarda kalsiyum ve
magnezyum fosfatlar şeklinde çökelmesi ve kil tipine bağlı olarak kil ve kireç yüzeylerine
adsorbe olması nedeniyle düşüktür. Çökelmeye ve adsorbsiyona neden olan toprak koşulları,
benzer şekilde ilave olarak verilen gübre fosforunun da yarayışlılığını düşürmektedir. Fosfor
çözen mikroorganizmaların tohuma aşılanması neticesinde, inokule edilen
mikroorganizmalar, tohumun çimlenmesi sırasında rizosferi kolonize etmekte ve bitki
köklerine çok yakın mesafedeki bu bölgede zor çözünebilir durumdaki fosforu çözerek,
bitkinin alabileceği yarayışlı fosfor miktarını artırmaktadır. Genelde inokule edilecek fosfor
çözen mikroorganizmanın başarısı büyük ölçüde “yerel” olmasına bağlıdır. Ülkemiz
topraklarında izole edilen ve çok yüksek fosfor çözme kapasitesi olan bakteri suşları
bulunmaktadır. Örneğin, Acinetobacter sp. WR326 olarak tanımlanan suş buğday
rizosferinden izole edilmiştir. Bu mikroorganizmanın –mikrobiyal gübre- olarak
ticarileştirilmesinin önündeki en büyük engel, Bacillus cinsi bazı mikroorganizma türlerinde
olduğu gibi spor oluşturamamasıdır. Dolayısıyla, steril ortam koşullarında olsa bile, bakteri
uzun süreler mikrobiyal gübre içerisinde canlılığını sürdürememektedir. Aljinat mikrobilye
enkapsulasyonu, pek çok kez Gram negatif mikroorganizmaların immobilizasyonu için
başarılı şekilde kullanılmış bir teknolojidir. Ayrıca, gübre fabrikalarında, ham fosfat kayası
toz (0.16-0.50 mm) halinde proses edilmektedir. Öte yandan, parçacık büyüklüğünün mikron
boyutuna küçültülmesinin toprak ve bitki üzerindeki etkileri bilinmemektedir. Parçacık
büyüklüğü küçüldükçe, toprakta süregelen biyolojik ve kimyasal olayların etkileri
artmaktadır. Bu çalışmada, Acinetobacter sp. WR326 suşu aljinat mikrobilyeler içinde,
dondurarak kurutma teknolojisi kullanılarak immobilize edilecektir. Ayrıca, ham fosfat
kayası mikronize edilecektir. Elde edilen aljinat mikrobiyal gübre ve mikronize ham fosfat
kayası buğday, mısır, şeker pancarı ve domates bitkisinde sera koşullarında denenecektir.
Anahtar Kelimeler: Fosfor çözen mikroorganizma; Acinetobacter sp. WR326; Mikrobiyal
gübre; Aljinat mikrobilye; mikronize ham fosfat kayası
TAGEM ARGE PROJESİ
Projenin Adı Topraktaki Ca ve Mg Makro Besin Elementlerinin Tayini
için Otomatik Titrasyon Sistemi Geliştirilmesi
Yürütücü Kuruluş Mir Araştırma ve Geliştirme A.Ş.
Yürütücüsü Dr. Yasemin KAYA
Başlama ve Bitiş Tarihleri 2015-2017
Süresi 24 Ay
Proje Özeti
Bitkilerin genetik özeliklerine göre gelişim gösterebilmesi, uygun çevresel faktörlerin
sağlanması ile mümkündür. Bitkiler ne kadar yüksek verim kapasitesine sahip olursa olsun
besin maddelerince fakir bir ortamda gelişimini sürdüremez ve beklenen verim düzeyinin
altında kalır. Makro (N, P, S, K, Ca, Mg) ve mikro (Fe, Zn, Mn, Cu, B, Mo) bitki besin
elementleri bitkilerin hayati faaliyetleri için mutlaka gerekli olan, havadan ve yetiştirildikleri
ortamdan alınan, yeterince alınamadığı takdirde ürünün miktar ve kalitesini olumsuz yönde
etkileyen elementlerdir. Makro elementlerden Ca ve Mg’un tayini ise gerek dengeli bir
gübreleme tavsiyesi için gerekse toprağın ve ürünün kalite ve verimi açısından son derece
önemlidir.Bu projede, topraktaki Ca ve Mg besin elementlerinin tayininde kullanılması
hedeflenen otomasyonlu titrasyon sistemininin geliştirilecektir. Proje kapsamında son
teknolojiyle geliştirilecek olan bu sistem, halihazırda kulanılmakta olan manuel titrasyon
yönteminin yanı sıra piyasadaki ithal spektroskopik ve aynı amaca yönelik benzer cihazlara
nazaran gerek teknik özellikleri gerekse kullanım alanları ve maliyet açısından üstünlük
sağlayacaktır. Bu kapsamda, projedeki en önemli yenilik noktası bugüne kadar göz ile
yapılan dönüm noktası okumalarının kamera veya sensör sistemleri ile yapılacak olmasıdır.
Sunulan bu projede, öncelikle manuel ve ayrıca spektroskopik yöntemlerin yerini alması
planlanan ucuz, hassas, kullanımı kolay ve taşınabilir kamera ya da lazer optik sensörü, RGB
sensörü gibi detektör sistemleri kullanılarak otomasyonlu bir titrasyon sistemi geliştirilecek
ve renk dönüşümü bu algılayıcı sistemlerin proje kapsamında geliştirilecek olan görüntü
işleme teknikleri ile entegre edilmesi yoluyla otomatik olarak tayin edilecektir. Bu yolla,
yöntem hassasiyetinin arttırlması ve sistemin daha basit hale getirilmesi hedeflenmektedir.
Bir diğer önemli nokta ise titrasyon sırasındaki reaktif ekleme işlemlerinin tamamının
elektronik bir yazılım ile yönlendirilerek otomasyonlu bir sistem ile yapılacak olmasıdır.
Böylece sistemde Ca ve Mg tayininde numune ön hazırlama, titrant ekleme ve renk dönüm
noktalarının bulunması otomatize edilmiş olacaktır.Belli süreçler haricinde insan
faktöründen bağımsız ve otomatik olarak geliştirilecek olan bu cihazda, analiz süresi 24 adet
numunenin (12 Ca ve 12 Ca-Mg) eş zamanlı olarak analiz edilebilmesiyle oldukça kısalacak,
manuel titrasyon sırasında kullanılan kimyasallar çok kanallı pompa ile otomatik olarak
numunelere enjekte edilebilecektir. Renk dönüşümü, görüntü işleme ve sensör teknolojileri
kullanılarak dijitalize görüntüler üzerinden otomatik olarak tayin edilecek ve elde edilen tüm
veriler özel geliştirilecek yazılım programı sayesinde kaydedilebilecektir.
TAGEM ARGE PROJESİ
Projenin Adı Erzurum Çevresindeki Tarımsal ve Doğal Topraklardan
PGPR Olma Potansiyeline Sahip Bakterilerin İzolasyonu,
Moleküler Tanılanması ve Ulusal Kültür Koleksiyonunun
Hazırlanması
Yürütücü Kuruluş Atatürk Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü
Yürütücüsü Prof. Dr. Medine Güllüce
Başlama ve Bitiş Tarihleri 2015-2018
Süresi 36 Ay
Proje Özeti
Son yıllarda dünya nüfusunda meydana gelen yüksek artış, artan gıda ihtiyaçlarını
karşılamaya yönelik zirai üretimin mevcut halinden çok daha yükseltilmesini amaçlayan
çeşitli uygulamaların ve stratejilerin geliştirilmesine sebep olmuştur. 19. yüzyılın sonu ve 20.
yüzyılın başlarını kapsayan ilk etapta; azot, fosfor ve potasyum içeren çeşitli inorganik
gübreler sentezlenmiş ve bunların kullanılması popülasyondaki artmaya paralel olarak dünya
genelinde yaygınlaşmıştır. Daha sonraları, kısa dönemde geçici çözümler sunan bu
yaklaşımın nihayetinde üretim maliyetlerinin artması ve sentetik kimyasalların çevreye
vermiş olduğu geri dönüşümsüz zararların anlaşılması ile bu olumsuz tablonun ortadan
kaldırılmasını sağlayacak, çevreyle dost, ürün miktarı ve kalitesinde artışa sebep olan
biyolojik gübrelerin kullanılması ön plana çıkmıştır.
Günümüzde biyolojik gübre preparatı geliştirme odaklı araştırmaların en temel unsurlarından
birini rizobakteriler oluşturmaktadır. Bitki büyümesini teşvik eden rizobakteriler (Plant
Growth Promoting Rhizobacteria: PGPR), toprakta doğal olarak var olan, yoğun olarak bitki
kökleri üzerinde veya çevresinde kolonize olan, ve bitkilerin büyümesine veya zararlı
ajanlara karşı korunmasına katkı sağlayan toprak bakterileridir. Yapılan çalışmalar, zirai
bitkilerin erken gelişme safhalarında PGPR türleri ile inokülasyonu sonucunda, bu bitkilerde
kök ve gövde büyümesine bağlı olarak biyokütle artışının meydana geldiğini göstermiştir.
Süs bitkilerinin, ağaçların, sebzelerin ve zirai bitkilerin PGPR türleri ile inokülasyonu bitki
büyümesinde çok yönlü etkilere sebep olmaktadır. Bu etkiler; çiçeklenmenin, tohum
çimlenme oranının, klorofil miktarının, baklagillerde nodül sayısının, bitki sertliğinin, bitki
boyunun, fide ağırlığının, dokulardaki besleyici maddelerin artması ve sağlıklı bitki halinin
sürdürülmesi gibi çeşitli olguları kapsamaktadır. Bu olguların ortaya çıkışı ve PGPR
türlerinin sebep olduğu büyüme, topraktan besin alımı ve ürün verimindeki artışın arka
planında çeşitli mekanizmaların rol oynadığı bilinmektedir. Bu mekanizmalara sahip PGPR
türlerinin bazıları, azot fikse ederek bitkilerin azot ihtiyaçlarını karşılamaya yardım eder.
Yine bazı PGPR türlerinin fosfor, kükürt, demir ve bakır gibi çeşitli besleyici elementlerin
bitkiler tarafından kullanılabilir formlarının topraklarda artmasına (biyofertilizer), bitki
hormonlarının üretilmesine (biyostimulan) ve diğer yararlı mikroorganizmaların kökler
çevresinde kolonizasyonuna, buna karşın zararlı bakteri, fungus ve böcek türlerinin ortamdan
uzaklaştırılmasına (biyoprotektan) sebep olduğu belirlenmiştir.
T.C
GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE TARIMSAL EKOLOJİ
ARAŞTIRMA GRUBU
2017 YILI
PROJE ÖZETLERİ
DEVAM EDEN PROJE ÖZETİ
AFA ADI : A13 - P01
PROGRAM ADI : İklim Değişikliği ve Tarımsal Ekoloji Araştırmaları
Proje No TAGEM/TSKAD/14/A13/P01/05
Proje Başlığı AquaCrop Modeliyle Ayçiçeği ve Buğday Bitkilerinin İklim
Değişimine Olan Hassasiyetinin Analizi
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Arş. Ens. Müd.
Projeyi Destekleyen Kuruluş İstanbul Teknik Üniversitesi
Proje Yürütücüsü Dr. Fatih BAKANOĞULLARI
Yardımcı Araştırmacılar Serhan YEŞİLKÖY, Ulaş AY, Prof. Dr. Levent ŞAYLAN,
Yrd. Doç. Dr. Barış ÇALDAĞ
Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018
Proje Bütçesi 2014: 103784TL, 2015: 20000 TL, 2016:11000TL, 2017:
11000TL
Proje Özeti:
Projeye eklenen buğday bitkisi ile Kırklareli ve Edirne ili Orhaniye köyünde bulunan araştırma
biriminde ve merkez araştırma enstitüsü arazisi içerisinde Trakya’da yaygın olarak yetiştirilen buğday
bitkisi ekimi 16.10.2015 ve 20.10.2015 tarihlerinde yapılmıştır.
Projenin hedefleri doğrultusunda Orhaniye/Edirne ve Merkez/Kırklareli birimlerinde
denemeler için gerekli olan tarımsal meteoroloji ölçüm istasyonu sürekli olarak AquaCrop modelinin
iklim dosyasının oluşturulması için gerekli meteoroloji verileri (Hava sıcaklığı ve nemi, rüzgar
şiddeti, global radyasyon) sağlanmaktadır. Her iki parselde 2015-2016 gelişme döneminde yetiştirilen
buğday bitkisi için gerekli tarımsal faaliyetler yapılmış ve yapılan tüm faaliyetler kayıt edilmiştir.
Bitkinin ekiminden hasat döneminde kadar geçen sürede bitki gelişimini belirlemede kullanılacak
bilgiler için gerekli biyokütle örnekleri, yaprak alan indeksi (LAI) ölçümleri, fenolojik gözlemler
kayıt edilmiştir. Araştırmada kullanılacak AquaCrop modeli için gerekli olan veriler elde edilmiş ve
modelin isteği formata dönüştürülmüştür. Buğday bitkisi için 2015-2016 gelişme dönemi
simülasyonu AquaCrop modeli ile Orhaniye/Edirne ve Merkez/Kırklareli lokasyonları için
yapılmıştır. Edirne ve Kırklareli için yapılan AquaCrop simülasyonunda elde edilen verimler sırasıyla
577 kg/da ve 379 kg/da’dır. Gerçek verimler Edirne ve Kırklareli için sırasıyla 478 kg/da ve 444 kg/da
olarak belirlenmiştir.
Kırklareli ve Edirne’de 20.06.2016 ve 21.06.2016 tarihlerinde hasat edilen buğday bitkisinden
sonra her 2 lokasyonda 2017 döneminde ayçiçeği (Tunca çeşidi) bitkisi ekimi yapılacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER (PROJE ÖZETİ)
AFA ADI : A13, P01
PROGRAM ADI : İklim Değişikliği ve Tarımsal Ekoloji Araştırmaları
Proje No TAGEM/TSKAD/14/A13/P01/06
Proje Başlığı Trakya Bölgesinde Yetiştirilen Bazı Buğday ve Ayçiçeği
Çeşitlerinin Albedo Değerlerinin İzlenmesi ve Analizi
Projeyi Yürüten
Kuruluş Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Arş. Ens. Müd.
Projeyi Destekleyen
Kuruluş İstanbul Teknik Üniversitesi
Proje Yürütücüsü Serhan YEŞİLKÖY
Yardımcı
Araştırmacılar
Dr. Fatih BAKANOĞULLARI, Prof. Dr. Levent ŞAYLAN,
Yrd. Doç. Dr. Barış ÇALDAĞ, Arş. Gör. Nilcan AKATAŞ
Başlama-Bitiş
Tarihleri 2014-2018
Proje Bütçesi 2014: 104500TL, 2015: 20000TL, 2016:13500TL, 2017: 13500TL
Proje Özeti:
Projenin hedefleri doğrultusunda 06.04.2016 tarihinde 3 farklı çeşit (Sanay, Tunca,
Poiner) ayçiçeği bitkisi proje alanına ekilmiştir. Meteorolojik değişkenler (albedo, toprak su
içeriği (30-60-90), ,yağış, rüzgar hızı, toprak sıcaklığı (2, 5, 10, 20 cm), hava sıcaklığı ve
nemi, gelen ve giden kısa-uzun dalga boylu radyasyon) , bitkilerin fenolojik kayıtları, yaprak
alan indeksi ölçümleri sürekli olarak takip edilmiş ve ölçülmüştür.
Ayçiçeği bitkisinin farklı çeşitleri için albedo değerleri belirlenmiştir. Belirlenen
gerçek albedo değerleri ile gerçek evapotranspirasyon (ET) değerleri hesaplanmıştır. FAO
Penman-Monteith yaklaşımı ile hesaplanan ET ile toprak-su dengesi yönteminden elde edilen
ET değerleri karşılaştırılmıştır. Toprak-su dengesi yöntemiyle hesaplanan toplam bitki su
tüketimi 341.8 mm, FAO Penman-Monteith ile hesaplanan bitki su tüketimleri Sanay çeşidi
için 524.2 mm, Poiner çeşidi için 526.2 mm ve Tunca çeşidi için 424.4 mm olarak
belirlenmiştir.
25.10.2016 tarihinde 5 farklı çeşit (Gelibolu, Selimiye, Bereket, Pehlivan, Kate1A)
buğday ve 1 çeşit arpa (Bolayır) olmak üzere toplam 6 farklı çeşit proje alanına ekilmiştir.
Meteorolojik, fenolojik, yaprak alan indeksi sürekli olarak takip edilmektedir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: A-13
PROGRAM ADI: Toprak Su Kaynakları ve Çevre
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P01/01
Proje Başlığı:
Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin, CO2 Emisyonu ile
Toprağın Bazı Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Özellikleri
Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş: Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
Müdürlüğü Menemen/ İzmir
Projeyi Destekleyen
Kuruluş: TAGEM
Proje Yürütücüsü: Tuncay TOPDEMİR
Yardımcı Araştırmacılar: İdris USLU
Süleyman ŞEN
Şener ÖZÇELİK
Nalan RAHMANOĞLU
Prof.Dr. Erdem AYKAS
Yrd.Doç.Dr.Selçuk GÖÇMEZ
Başlama- Bitiş Tarihleri: 01/01/2016 - 31/12/2019
Projenin Toplam Bütçesi: 164.000,00 TL
Proje Özeti:
Tüm dünya ülkelerinin en temel sorunlarından bir tanesi olan Küresel Isınmaya karşı CO2
emisyonunu azaltacak tedbirlerin alınması ve bu konuda katkı sağlayacak tüm çalışmalara
hız verilmesi gerekmektedir. Bu çalışma ile Türkiye’nin iklim değişikliğine uyum
kapasitesinin geliştirilmesine ilişkin sonuçlar ortaya çıkacak ve kısa vadede bölgesel, uzun
vadede ülkesel ve global düzeyde tarımdan kaynaklanan sera gazı emisyonlarının
miktarlarının belirlenmesi mümkün olabilecektir.
Bu çalışmada, toprak işleme yöntemlerinin karşılaştırılması ve değişik toprak işleme
yöntemlerinin, toprağın katyon değişim kapasitesi, alınabilir ve toplam element içeriği,
mikrobiyal biyomas-C, CO2 oluşumu, dehidrogenaz, alkalin fosfotaz, üreaz, enzim
aktiviteleri gibi bazı fiziksel, kimyasal, biyolojik ve biyokimyasal özellikleri ile özellikle
CO2 emisyonuna olan etkilerinin belirlenmesi üzerinde çalışılacaktır. Ayrıca farklı toprak
işleme yöntemlerinin, topraktaki organik karbon-mikrobiyal biyomas karbonu içeriğine
etkileri de bazı fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve biyokimyasal analiz yöntemleri
kullanılarak tespit edilecektir.
Deneme, tesadüf bloklarında şeritvari ekim deneme desenine uygun olarak, 4 farklı toprak
işleme sistemi ile 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Parsel genişliği 2,8 m, parsel uzunluğu
40 m olmak üzere her parsel 112 m2 olacak şekilde düzenlenmiştir. Denemenin yapılacağı
parsellerden toprak işleme öncesi, vejetasyon dönemi ve hasat sonrası toprak örnekleri
alınarak, toprak nemi, hacim ağırlık, özgül ağırlık, porozite, tarla kapasitesi ve solma
noktası, penetrasyon direnci, PH, bünye, organik karbon, organik madde, toplam azot ve
karbon azot oranı belirlenmiştir. Elde edilen ölçüm değerleri ışığında farklı toprak işleme
yöntemlerinin, toprak işleme uygulamalarında kullanılan alet ekipmanların seçiminin ve
uygulama tekrar sayısının topraktan CO2 emisyonuna doğrudan etkisi olduğu tespit
edilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında toprak neminin ve toprak sıcaklığının CO2
emisyonuna doğrudan etkisi olduğunu söyleyebiliriz.
YENİ TEKLİF PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı Farklı Su Düzeylerinin Buday-Nohut, Buğday-Aspir Münavebelerinde
Topraktan Olan CO2 Salımına Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. İ. Ahmet AĞAR
Yardımcı Araştırmacılar Rohat Gültekin, Kadri AVAĞ, Dr. Pınar BAHÇECİ ALSAN,Ceren
GÖRGİŞEN, Tuğba YETER
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2018-31.12.2021
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 44.000.TL 2019,2020,2021: 10.000 TL
Toplam:54.000TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Günümüzde en önemli çevre sorunlarından birisi küresel ısınma ve iklim değişikliği problemi
olarak değerlendirilmektedir. Genel olarak İklim değişikliği yenilenemeyen doğal kaynakların
yakılması sonucu oluşan sera gazları (CO2, CH4, N2O) emisyonlarının atmosferde birikmesi sonucu
ortaya çıkmaktadır. Tarımsal faaliyetler sonucunda da sera gazları oluştuğu bilinmektedir. Nitekim
dünya genelindeki toplam sera gazları emisyonları içindeki tarımsal kaynaklı emisyonların oranı %20
civarındadır. Bilimsel araştırmaların çoğunda sulamanın ve uygulanan su miktarının CO2 salamında
etkili olduğu gösterilmiştir.
Topraktan karbondioksit salımının tespiti ile ilgili geliştirilen pek çok yöntem mevcuttur. Bu
yöntemlerin en büyük dezavantajı pahalı olmalarıdır.
Bu çalışmada damla sulama koşullarında, ülkemizde yaygın olarak uygulanan buğday-nohut, buğday-
aspir münavebe sisteminde PVC den üretilmiş 2 parçadan oluşan silindirler (chamber) kullanılarak
topraktan oluşacak CO2 salım ölçümleri yapılacaktır. Denemede 4 yıl çakılı olarak buğday ve buğday-
nohut buğday-aspir münavebe sistemleri uygulanacaktır. Bu çalışma sonucunda çeşitli toprak nem
içeriği koşullarında topraktan karbondioksit salımı ölçülecektir. Denemede farklı nem ve farklı bitki
koşullarının karbondioksit salımına etki düzeyleri ölçülecektir. Ayrıca ülkemizde karbondioksit
salımı ile ilgili çalışmalıların az olması göz önüne alındığında karbondioksit ile ilgili araştırmaların
yapılmasına öncülük edeceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: CO2 salımı, damla sulama, kısıntılı sulama, münavebe
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : A 13 - Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : P-01 Tarım-İklim Değişikliği Etkileşimi
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P01/01
Proje Başlığı
İklimsel Dalgalanmaların İzmir Kemalpaşa Yöresinde Yetiştirilen
Zeytin Ağaçlarına Etkilerinin Dendroklimatolojik Olarak
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
İzmir Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Ege Üniversitesi / Ziraat Fakültesi
İstanbul Üniversitesi / Orman Fakültesi
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi / Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Merve ETÖZ
Yardımcı Araştırmacılar
Gözen YÜCEERİM, Dr. Gülay YILMAZ, Ömer SÖKMEN, Eser
BORA, Özgür DURSUN, Prof. Dr. Mehmet Ali UL, Prof. Dr. Ünal
AKKEMİK, Prof. Dr. Şerafettin AŞIK, Prof. Dr. Hülya ATIL, Doç.
Dr. Yasemin KAVDIR, Doç. Dr. Recep Çakır, Yrd. Doç. Dr.
Muharrem Yetiş YAVUZ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014 - 31/12/2018
Projenin Toplam
Bütçesi: 115219 TL
Proje Özeti Bu araştırmada; başta tarım olmak üzere hemen hemen her sektörde olumlu ve olumsuz
etkileri görülen iklim dalgalanmalarının; Ege Bölgesi / İzmir-Kemalpaşa zeytin yetiştirme
alanlarında, zeytin bitkisinin bazı fenolojik ve fizyolojik gelişim parametrelerinde yaratacağı
olumsuzlukların boyutlarının saptanması ve önlenmesi olanakları araştırılmaktadır. Araştırma iki
ayrı kısımda yürütülmektedir. Aynı iklim ve yetişme koşullarına sahip ve belirli bir yaşın üzerindeki
zeytin ağaçları ile yeni dikilmiş aynı çeşit zeytin ağaçlarının, proje süreci boyunca bazı fenolojik ve
fizyolojik gelişim parametreleri gözlemlenmekte ve sonuçlar güncel meteoroloji verileriyle
karşılaştırılmaktadır. İklimsel dalgalanmaların geçmiş yıllardaki etkilerinin incelenmesi için ise
denemenin üçüncü yılında başlamak üzere yaşlı ağaçlardan alınacak ağaç yaş halkası örneklerine,
duraylı izotop oranlarından yararlanılarak bazı dendroklimatolojik analizler uygulanacak, sonuçlar
aynı döneme ait meteorolojik parametreler ile karşılaştırılacaktır. Araştırmanın 01.01.2016 -
31.12.2016 gelişme döneminde, iki ayrı parselde gelişim süreçleri takip edilen zeytin ağaçlarından
bazı fenolojik ve fizyolojik gelişim elemanlarının ölçüm ve gözlemleri sürdürülmüş, bunun yanında
iklim parametreleri anlık olarak kaydedilmiştir. Yetişme döneminin kurak seyrettiği dönemde
yalnızca genç ağaçların bulunduğu parselde sulama uygulaması yapılmış ve her iki parselde de eş
zamanlı toprak nem ölçümleri sürdürülmüştür. Araştırmanın bu döneminde önceki dönemlere
kıyasla kurak geçen yetişme periyodunun ağaçlar üzerinde belirgin etkisi olduğu görülmektedir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : SÜRDÜRÜLEBİLİR TOPRAK VE SU YÖNETİMİ
PROGRAM ADI : İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE TARIM ETKİLEŞİMİ
Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır.
Proje Başlığı
Şanlıurfa-Harran Ovası Topraklarının Mevsimsel ve Yıllık
Karbondioksit Çıkışı Miktarlarının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM, Harran Üniversitesi, Ankara Üniversitesi
Proje Yürütücüsü Elif Didem GÜLLE SAKİN
Yardımcı Araştırmacılar Mehmet Sami NACAR
Akın ÜN
Doç. Dr. Erdal SAKİN,
Ayten NAMLI,
Serhan YEŞİLKÖY,
Prof. Dr. Levent ŞAYLAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01 Ocak 2014 -01 Ocak 2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
135.719 TL
Proje Özeti Bu çalışmada kurak ve yarı kurak olan GAP Bölgesi Şanlıurfa-Harran
Ovasında Otomatik toprak CO2 akış ölçüm (soil CO2 flux chamber) cihazıyla 24 ay
boyunca toprak solunumu ve toprak solunumuna etki eden toprak sıcaklığı ve toprak
nemi ölçülerek mevsimsel ve yıllık CO2 çıkışı miktarları belirlenmektedir. Bu amaçla
kullanılacak cihazın kurulumu ve projenin (sonuç raporunun) yazımı ile beraber toplam
proje süresi 36 aydır. Otomatik toprak CO2 akış ölçüm cihazının kurulumu 06.08.2014-
09.08.2014 tarihlerinde Talat Demirören Araştırma istasyonunda gerçekleşmiş olup
çeşitli olumsuzluklar sebebiyle de gerçek ölçümler 01.10.2014 tarihinde başlamıştır
02.03.2016 tarihinde alınan verilerde ciddi faklılıklar görülmüştür. Yapılan incelemeler
sonucu 23.03.2016 tarihinde tutanak düzenlenerek yetkili servise gönderilmiştir daha
sonra yurtdışında incelenen cihazla 11.10.2016 tarihinde ölçümler yeniden başlamış
yapılan ölçümler de sıkıntılar olduğu görülmüştür arızanın giderilmesine çalışılmaktadır.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : TOPRAK SU KAYNAKLARI VE ÇEVRE
PROGRAM ADI : Tarım – İklim Değişikliği Etkileşimi (P01)
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P01/03
Proje Başlığı
Artırılmış CO2 Konsantrasyonları ve Sıcaklık Değerlerinin Kuru
Koşullarda Buğday Bitkisine Olan Etkilerinin Değerlendirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
(TGSKMAE)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Ödül ÖZTÜRK
Yardımcı Araştırmacılar Zir.Yük.Müh. İlknur CEBECİ Zir.Yük.Müh. Kadri AVAĞ Zir.Yük.Müh. Bayram ÖZDEMİR Prof.Dr. Saime ÜNVER İKİNCİKARAKAYA
Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2018
Projenin Toplam Bütçesi: 75 000 TL
Proje Özeti
Küresel iklim değişikliğinin ülkemiz için bitkisel üretimin en önemli ürünlerinden olan buğday
bitkisine etkilerinin inceleneceği bu proje, artırılmış sıcaklık değerleri ve CO2 konsantrasyonlarının bitki
büyütme odasında uygulanmasını içermektedir.
Söz konusu projenin başlatılabilmesi için bitki büyütme odasının kurulumu 2014 yılı içerisinde
tamamlanmış olmakla beraber yapılan test çalışmaları sonucu tespit edilen teknik aksaklıklar ve ilgili
firmayla yaşanan sorunlar nedeniyle proje uygulamaya konulamamıştır. Bunun üzerine farklı bir firmadan
destek alınarak yaşanılan sorunlar giderilmiş ve 04.11.2016 da proje bitkisi olan buğdayın ekimi
yapılmıştır. Ekim yapılırken toprak analiz sonuçlarına göre tavsiye edilen dozda DAP gübrelemesi
yapılmıştır. Proje olağan sürecinde devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: İklim Değişikliği, CO2, Sıcaklık, Buğday
YENİ TEKLİF PROJELER
AFA ADI:
PROGRAM ADI:
Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır.
Proje Başlığı Bazı Stratejik Ürünlerin İklim Değişkenleri ile Hasar Tespitlerinin
İlişkilendirilmesi ve Risk Haritalarının Oluşturulması
Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Sultan ERGUN KAHYAOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Kadir Aytaç ÖZAYDIN
Fatma DEDEOĞLU Bekir ENGÜRÜLÜ Yrd.Doç. Dr. Ramazan AYRANCI
Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2018 01/01/2021
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 58.000 tl 2019: 38.000 tl 2020: 23.000 tl
Proje Özeti
21.yüzyılda, yaşamımızda karşılaştığımız çevresel, sosyal ve ekonomik tehditlerin en büyüğü, iklim
değişikliği ve onun etkileridir. Bu küresel sorunun boyutlandırılması, çözümlerin geliştirilmesi ve
yöntemlerin anlaşılmasında, havzalarda yerinde gözlem, model çalışmaları ve modellerin
doğrulanması çok büyük önem arz etmektedir.
Bu projede, tarım havzaları içerisinde en fazla yüz ölçüme sahip, Orta Anadolu Tarım Havzası (7
milyon 171 bin 254 ha.)’nda yetiştirilen, stratejik öneme sahip ürünlerden; buğday, arpa, yulaf, elma,
kayısı ve kiraz incelenecektir. Bu havzada, uzun yıllar itibariyle bazı iklim değişkenleri (min.,
maks.ve ort. sıcaklık, yağış, bağıl nem ve rüzgar vb.)’nin, ürünlerin verimlerinin ve TARSİM (Tarim
Sigortaları Havuzu) poliçelerinin birbiriyle olan ilişkileri; zaman serileri içerisinde, istatistiki
metotlarla (Ko-entegrasyon, regresyon vb) incelenecektir. Bununla birlikte, bitkilerin fenolojik
evrelerindeki gelişimlerini etkileyen iklim değişkenleri de sorgulanacaktır. Öte yandan, ekstrem bazı
iklim olayları (ekstrem sıcaklık, don riski, yağış, fırtına, sel ve taşkın)’nın görülme sıklıkları ve
etkileri ile TARSİM poliçeleri de ilişkilendirilecektir. Genellikle, İklim değişkenlerinin sorgulanması
ve haritalarının oluşturulmasında, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) araçları ve enterpolasyon
yöntemleri kullanılmaktadır. Bu araştırmada, meteorolojik istasyonlardan alınan iklim verilerinin
sorgulanması, havzanın her ürün için iklim haritaları ve don risk bölgelerinin çıkartılması ve köy- ilçe
tabanlı TARSİM-verim değerlerinin haritalandırılması konularında; CBS araçları ve çeşitli
enterpolasyon yöntemlerinden faydalanılacaktır. Yapılacak bu çalışma sonucunda, elde edilen çıktılar
gerek çeşitli araştırmacıların gerekse tarımsal ürün politikacılarının üzerinde, iklim değişikliğine
uyum çalışmalarına yönelik önemli katkı sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler: ürün, hasar tespiti, iklim değişkenleri, verim, ko-integrasyon, regresyon, CBS
SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU) AFA ADI :
Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır.
Proje Başlığı
Tarımsal Ürünler İçin İklim, Fenoloji ve
Topoğrafya Veri Tabanlarının Coğrafi Bilgi
Sistemleri Kullanılarak Oluşturulması
Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü
(TARM)
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Kadir Aytaç ÖZAYDIN
Yardımcı Araştırmacılar
Dr. Meral PEŞKİRCİOĞLU, Dr. Hakan
YILDIZ, Vildan Özen KUZ, Fatma
DEDEOĞLU, Osman AYDOĞMUŞ, Dr.
Mehmet BAŞ, Arda BALKAN, Gökhan
YÜCEL, Halis ERCİYAS, Doç. Dr. Berk
ÜSTÜNDAĞ, Prof. Dr. Zahide KOCABAŞ,
Prof. Dr. Ali KÜDEN, Prof. Dr. Ayzin
KÜDEN, Prof. Dr. Yusuf Ersoy
YILDIRIM, Prof. Dr. Süleyman KODAL,
Prof. Dr. Resul GERÇEKCİOĞLU, Prof.
Dr. Yakup ÖZKAN
Başlama-Bitiş Tarihleri 01 / 01 / 2012 ile 31 / 12 / 2016 arası
Projenin Toplam
Bütçesi
2012: 64.800 2013: 28.500 2014: 25.850
2015: 32.500 2016: 35.800
Toplam: 187.450 TL
Raporun ilgili Olduğu Dönem 1.1.2016 – 31.12.2016
Proje Özeti : Tarımsal faaliyetler çok faktörlü değişkenlere sahiptir. Ürünlerin gelişimini
ve bu gelişimi etkileyen çok sayıda parametreyi modelleme çalışmaları ile incelemek
mümkündür. Tarımsal ürünlere ait altyapı çalışmaları hazırlamak, planlı üretim
faaliyetlerinde bulunmak, verim ve kaliteyi arttırmak gibi çeşitli nedenlerle tarımsal veri
tabanları büyük öneme sahiptirler. Canlı gelişimi - iklim arasındaki ilişkiler modelleme
çalışmaları yapılarak incelenebilir. Tarımsal ürünlerin çeşit bazında tarımsal ürün uygunluk
çalışmaları yapmak için bazı altyapı çalışmalarına ihtiyaç vardır.
Veri tabanında 400 kadar iklim istasyonunun 1970 yılından 2016 yılına kadar günlük olarak
iklim verileri bulunmakta olup ayrıca 10 dakikalık, saatlik iklim verileri de bulunmaktadır.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM.) iklim verilerine ek olarak mevcut olan fenolojik
verileri, TAGEM ve üniversitelerin bazı proje sonuçlarındaki fenolojik ve pomolojik
kayıtları, bazı gönüllü teknik personel çalıştıkları ürüne ait fenolojik gözlemlerin bir kısmı
düzenlenerek veri tabanına aktarılmıştır.
Topoğrafik veri altlıkları olarak Türkiye’nin tamamını da kapsayacak şekilde olan 90 m, 30
m ve 10 metre sayısal yükseklik haritaları postgres veri tabanında bulunmaktadır.
Projede hiçbir yazılım hizmeti alınmadan imkanlarımız dahilinde altyapı oluşturulmaya
çalışılmıştır. Çalışmaların internet ortamı ile yapılabilmesini sağlamak amacı ile
http://ekoloji.tagem.gov.tr adresinde örnek internet sayfaları sunucu servisine kurulmuştur.
Ekolojik model oluşturacak şekilde Postgres veri tabanı ve Postgis kütüphanesi
kullanılmıştır. Tamamı açık kaynak kodlu yazılımlar kullanılarak xampp ve Geo Server
harita servisi üzerinden çalışmaktadır.
SONUÇLANAN PROJELER
AFA ADI : Toprak ve Su Kaynakları
PROGRAM ADI: Tarım-İklim Değişikliği Etkileşimi
Proje No TAGEM/TSKAD/13/A13/P01/02
Proje Başlığı
Seyhan Havzası Koşullarında İklimsel Değişikliklerin
Domates Bitkisi Üzerindeki Etkilerinin Bitki Büyüme
Modeli İle Belirlenmesi
Projenin İngilizce Başlığı
Determination of Climatic Change Effects on Tomato with
Crop Growth Models Under the Seyhan Basin Conditions
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Tarsus Toprak
ve Su Kaynakları Koordinatörlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar
ve Sulama Bölümü
Proje Yürütücüsü Zir.Yük.Müh. Alper BAYDAR
Yardımcı Araştırmacılar
Zir.Yük.Müh. Mete ÖZFİDANER
Dr.Yeşim BOZKURT ÇOLAK
Zir.Yük.Müh. Kadir KUŞVURAN
Zir.Yük. Müh. Mehmet YILDIZ
Zir.Yük.Müh. Gülşen DURAKTEKİN
Doç.Dr.S.Metin SEZEN
Zir.Yük.Müh.Atilla ATA
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.03.2013 – 15.09.2016
Proje Bütçesi 65.050 TL
Proje Özeti
Araştırma gelecek yıllarda olası iklimsel değişikliklerin domates bitkisi üzerinde ki
etkilerinin 2 farklı bitki büyüme modeli kullanılarak belirlenebilmesi amacıyla 2013-2016
yılları arasında yürütülmüştür.
Gelecekte olası sıcaklık ve yağış değişimlerine, RegCM3 bölgesel model sonuçlarının
gelecek dönem, (2001-2099) ve referans dönem (1961-1990) farklarının alınmasıyla
ulaşılmıştır. Anılan aylık ortalama farkların deneme alanı iklim istasyonu iklim verilerine
eklenmesi ile gelecekteki olası iklim değişikliği koşulları belirlenmiştir.
Domates bitkisinin değişen iklim koşullarına gösterdiği tepkinin kestirimi için,
DSSAT versiyon 4.5 (Decision Support System for Agrotechnology Transfer)’ın bir parçası
olan Cropgro bitki büyüme modeli kullanılmıştır. Ayrıca FAO tarafından geliştirilen
Aquacrop versiyon 4.0 bitki modeli kullanılmıştır. Gelecek yıllara ait iklim verileri ile
IPCC’nin CO2 gazının atmosferdeki birikiminin 2100 yılı itibariyle 700 ppmv değerine
yükseleceği öngörülen A2 senaryo koşulunda her iki model tekrar çalıştırılmıştır
Araştırma sonuçlarına göre DSSAT bitki büyüme modelinin su kısıntısı koşullarında
doğru kestirimler yapamadığı ve bitki genetik katsayılarının modelin araziden alınan veriler
ile doğrulanmasında sorunlar oluşturduğu belirlenmiştir. Gelecek yıllar iklim değerleri
sonuçlarına göre araştırmanın ilk yılında minimum sıcaklık ve maksimum sıcaklıklarda sırası
ile %20 ve %16 artış olacağı yağışlarda ise %20 azalma olacağı belirlenmiştir. Araştırmanın
ikinci yılında bahsi geçen sıcaklık artışı ve yağışlarda azalmalar sırası ile %24 ve %16 artış
ile %25 azalma olacağı belirlenmiştir. Her iki model gelecek yıllarda domates bitkisinin
veriminde azalmalar olacağını kestirmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : A13 - P01
PROGRAM ADI : İklim Değişikliği ve Tarımsal Ekoloji Araştırmaları
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P01/4
Proje Başlığı
Palmer Kuraklık Şiddet İndisi Kullanılarak Trakya’da Meteorolojik
ve Tarımsal Kuraklığın Belirlenmesi, İzlenmesi ve Kuraklık
Hassasiyetinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü - KIRKLARELİ
Projeyi Destekleyen
Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Erdem BAHAR
Yardımcı Araştırmacılar Selçuk ÖZER, Emel KAYALI, Prof. Dr. Murat TÜRKEŞ, Doç. Dr.
Hasan TATLI, Prof. Dr. Hasan ÖZCAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 31/12/2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015:137.000TL 2016: 51.000TL 2017: 30.000TL 2018: 32.000TL
Toplam: 250.000TL
Kuraklığın izlenmesi ve tahmininde, yağış verilerine dayalı yöntemler yaygınlıkla
kullanılmaktadır. Ancak bu veriler, noktasal kaynaklı olmakta ve geniş alanlar için tarımsal
kuraklığın tanımlanmasında zayıf kalmaktadırlar. Tarımsal kuraklığın takibi, bu tip kuraklığın
oluşma nedeni olan toprak nem içeriğinin azalması dikkate alınarak yapıldığında sağlıklı sonuçlar
vermektedir. Palmer Kuraklık Şiddet İndisi (PKŞİ) toprak nem içeriğini ve meteorolojik kuraklık
ya da nemlilik dönemlerinin toprak su bilançosundaki değişimlere göre oluşması ya da etkisini
yitirmesini esas alan bir kuraklık indisidir ve dünya genelinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bu araştırma ile Marmara Bölgesi Trakya bölümünde kuraklığın güncel olarak gözlemlenmesi
ve kuraklığın tahmin edilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca araştırma alanındaki tarım arazilerinin
tarımsal kuraklığa karşı dayanımları toprak özellikleri, ürün deseni, su kaynaklarının varlığı gibi
özellikler dikkate alınarak hesaplanacaktır. Bu sayede kurak dönemlerde bitkisel üretimin daha az
zarar göreceği yerler belirlenecektir. Bu proje ile;
- PKŞİ ile bölgesel kuraklık izleme sisteminin oluşturulması,
- Tarımsal kuraklığın alansal dağılımının belirlenmesi,
- Toprak nem içeriklerinin takip edilmesi,
- Kuraklık erken uyarı sisteminin kurulması,
- Araştırma alanının kuraklık hassasiyetinin belirlenmesi
hedeflenmektedir.
Proje kapsamında, toprak örneklemelerine ve laboratuar analizlerine devam edilmektedir.
MGM’den temin edilen meteorolojik veriler ile PKŞİ hesaplamalarına başlanılmıştır. CBS paket
programının alımı ile kuraklık hassasiyeti ve toprak nem içeriği haritaları 2017 yılı içerisinde
hazırlanacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER
Proje No TAGEM/TSKAD/14/A13/P01/2
Proje Başlığı
Akdeniz Bölgesinde Bütünleşik Kuraklık İndeksi ile
Kuraklık Analizi ve Kurak Olma Olasılıklarının
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş
Proje Yürütücüsü Mete ÖZFİDANER
Yardımcı Araştırmacılar Alper Baydar, Kadir Kuşvuran,Fatih Topaloğlu,Duygu
Şapolyo,Yeşim Bozkurt Çolak,Çiğdem Boydak
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.03.2015-31.12.2017
Proje Bütçesi 15000 TL
Projenin Özeti
Bu çalışmanın amacı, Bütünleşik kuraklık indeksi yöntemi ile Akdeniz bölgesinde kuraklık durumunu
belirlemektir, Belirlenen kuraklıklarının şiddetlerin ortaya konarak, gerekli önlemlerin alınması,
tarımsal amaçlı kullanılacak olan suyun azalma nedenlerinin bütünleşik kuraklık indeksi ile
etkilerinin belirlenmesi, su kaynaklarının büyük bir kısmının tarımsal sulama amaçlı kullanılmasının
yanında iklim değişikliklerine bağlı kuraklık dikkate alındığında su kaynaklarının önümüzdeki
yıllarda daha etkin kullanılmasının önemini vurgulamak ve kuraklıkların belirlenerek, kuraklığa
hassas bölgelerdeki çiftçiler bilinçlendirmek. Dörtyol’da 12 aylık kaydırma durumunda ise 247 adet kuraklık olayının % 62 si (153adet) normal,
% 31,5 çok ve % 6,5 ise şiddetli kurak olarak bulunmuştur. Silifke istasyonunda, 12 aylık kaydırma
durumunda ise 255 kurak ay belirlenmiş olup % 9 oranında (24 adet) şiddetli kurak, % 17 oranında
(53 adet) çok kurak ay bulunmuştur. Mersin istasyonun da ise 12 aylık kaydırma durumunda ise 272
kurak, 293 ıslak ay belirlenmiş olup % 8 oranında (21 adet) şiddetli kurak, % 15 oranında (43 adet)
çok kurak ay bulunmuştur. Kahramanmaraş istasyonunda 12 aylık BKİ değerlerine bakıldığında
toplam 7 dönem kuraklık meydana gelmiştir. Islak dönemler ise 1971-1975, 1982-1995 ve 1998-2008
yılları arasında belirlenmiştir. Adana istasyonun da 12 aylık kaydırma durumunda 7 dönem boyunca
kuraklık görülmüştür. Bu dönemler içinde 1974-1984 ve 1992-1997 yılları arasında ki kuraklıklar
uzun süreli olmuştur. Antalya istasyonu da 12 aylık kaydırma durumunda 5 dönem boyunca kuraklık
görülmüştür. Bu dönemler içinde 1967-70 yıllarında özellikle 1968 yılında şiddetli kurak geçen
dönemler tespit edilmiştir. Ceyhan istasyonunda 12 aylık kaydırma durumunda 269 adet (% 51)
kurak, 260 (% 49) ıslak ay belirlenmiş olup % 1oranında (4 adet) şiddetli kurak, % 36 oranında (96
adet) çok kurak ay bulunmuştur. Alanya istasyonunda 1989 yılından itibaren 5 yıl süren ıslak dönemi
takiben 1994 yılının başından itibaren 5 yıllık bir kurak dönem ortaya çıkmıştır. Aynı periyot 2002-
2008 yılları arasında ıslak dönem ve 2008-2013 arası kurak dönem olarak devam etmiştir. Markov analiz sonuçları aşağıda verilmiştir.
3 6 12
Kurak Yağışlı Kurak Yağışlı Kurak Yağışlı
17960 (CEYHAN) 0.461 0.539 0.495 0.505 0.509 0.491
17962 (DÖRTYOL) 0.467 0.533 0.520 0.480 0.437 0.563
17300 (ANTALYA) 0.533 0.467 0.501 0.499 0.484 0.516
17330 (SİLİFKE) 0.509 0.491 0.506 0.494 0.451 0.549
17340 (MERSİN) 0.512 0.488 0.494 0.506 0.481 0.519
17351 (ADANA) 0.494 0.506 0.497 0.503 0.480 0.520
17255 (KAHRAMANMARAŞ) 0.454 0.546 0.510 0.490 0.474 0.526
17310 (ALANYA) 0.525 0.475 0.501 0.499 0.486 0.514
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : A 13 - Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Tarım – İklim Değişikliği Etkileşimi
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P05/02
Proje Başlığı
Kocadere Havzasında Toprak Neminin Havza Ölçeğinde Zamansal
ve Mekânsal Değişiminin VIC-3L Hidrolojik Modeliyle
Belirlenmesi ve Kuraklık Analizi
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
-TAGEM/ Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Dire Başkanlığı
-Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama
Bölümü
-Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme
Bölümü
Proje Yürütücüsü Gözen YÜCEERİM
Yardımcı Araştırmacılar Merve DEVECİLER
Dr. Gülay YILMAZ
Lütfullah ARUĞASLAN
Nalan RAHMANOĞLU
Prof. Dr. Sezai DELİBACAK
Dr. Ali Rıza ONGUN
Yrd. Doç. Dr. Umut OKKAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014 - 31/12/2016
Projenin Toplam Bütçesi: 117.089 TL
Proje Özeti Toprak nemi, bir yandan yağışı akıma ve yüzey altı depolamaya dönüştürmede önemli bir
rol oynarken, diğer taraftan toprak neminde meydana gelen değişimler bir bölgenin hava ve iklimi
üzerinde de etkili olmaktadır. Ancak bölgesel ölçekte (havza düzeyinde) toprak neminin yerinde
ölçümlerle belirlenmesi zaman alan ve maliyeti olan bir süreçtir. Bu nedenle kuraklığı izleme ve
benzeri uygulamalarda, toprak neminin toprak-yüzey-atmosfer etkileşimlerini bütünsel olarak ele
alan bir modellerle simülasyonu yaygın olarak kullanılmaktadır. Araştırma alanı Balıkesir İli
Bigadiç İlçesinde yer alan Kocadere Havzasıdır. Susurluk Büyük Akarsu Havzası içerisinde yer
alan havzanın alanı 11,366 km2’dir.
Projede,
- Toprak neminin havza düzeyinde mekânsal ve zamansal değişimini inceleyerek nem
dağılım haritalarının oluşturulması,
- Parametrik bir modelin büyük alanlar için toprak nem takibinde kullanılabilirliğinin ortaya
konulması,
- Elde edilecek nem değerlerinin iyi bir kuraklık göstergesi olup olmadığı, havzanın
hidrolojik durumunu karakterize edip etmediği belirlenmeye çalışılarak havzanın kuraklık
analizinin yapılması amaçlanmaktadır.
Bu rapor dönemi içerisinde projenin yürütüldüğü Kocadere Havzasının hidrolojik
değişkenlerinin ölçülmesi amacıyla kurulan meteoroloji ölçüm birimi, limnigraf ve
pülüviyograflardan 2015 ve 2016 su yıllarına ait veriler toplanmıştır. Ayrıca çalışma alanında
belirlenen 35 noktadan toprak nem ölçümleri için 3 derinlikten 3 tekerürlü olarak örneklerin
alınmasına devam edilmiştir. Projede kullanılması düşünülen VIC-3L (Variable Infiltrasyon
Capacity-3 Layer) hidrolojik modelde yaşanılan problemlerden dolayı nem tahmini için parametrik
bir model olan “abcd” modeli belirlenmiş ve 2016 su yılı için ön deneme gerçekleştirilmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu
ve Geliştirilmesi
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P05/2
Proje Başlığı
Model ve Ölçüm Değerleri Analizi ile Toprak Neminin İzlenmesi ve
Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Doç. Dr. Oğuz Başkan
Yardımcı Araştırmacılar Oğuz Demirkıran,
Hicrettin Cebel,
İlknur Cebeci,
Ödül Öztürk,
Ali Koç,
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
2018: -- TL 2019: -- TL Toplam: 120.000TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
TİGEM Koçaş arazisinde alansal dağılımın daha fazla olduğu 5 toprak serisine horizon
derinlikleri dikkate alınarak temmuz ayı içerisinde yerleştirilmiş olan nem algılayıcıları ile nem ve
elektriksel iletkenlik ölçümleri sürekli alınmaktadır. Nem algılayıcılarının kalibrasyonunu yapmak
ve çalışmalarını kontrol etmek amacıyla araziye mart ayından başlayarak her ay gidilerek yine
horizon derinlikleri dikkate alınarak toprak nem içeriğini belirlemek amacıyla toprak örnekleri
alınmıştır. Alınan toprak örnekleri arazide tartılarak kaydedilmiş ve laboratuvara getirilerek
toprakların nem değerleri belirlenmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI: Tarım – İklim Değişikliği Etkileşimi
Proje No:
Proje Başlığı Toprak Nemi ile Ön Yağış İndisi (API) Arasındaki İlişkinin Toprağın Bazı
Fiziksel Özelliklerinde Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
-
Proje Yürütücüsü Oğuz DEMİRKIRAN Yardımcı Araştırmacılar Oğuz BAŞKAN, Hicrettin CEBEL, Yakup KÖŞKER, İlknur CEBECİ,
Kevser KARAGÖZ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2016 - 2019
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2016: 33 500 TL 2017: 6 500 TL. 2018:6 500 TL 2019: - TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Proje kapsamında iki adet yağış ölçer alımı için sipariş verilmiştir. Yağış ölçerler toprak bünyesi farklı olan iki
toprak serisi üzerine yerleştirilecektir. Buharlaşma için ihtiyaç duyulan diğer meteorolojik veriler en yakın
istasyondan temin edilecektir. Proje kapsamında ihtiyaç duyulan nem verileri diğer bir proje kapsamında
ölçülmeye devam edilmektedir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : A 13 - Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : P- 05 Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının
Korunumu ve Geliştirilmesi
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P05/03
Proje Başlığı
Toprak Nemi ve Toprak Pürüzlülüğünün Konumsal ve Zamansal
Değişiminin Mikrodalga Uydu Görüntüleriyle Belirlenmesi ve
İzlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Sevinç MADENOĞLU
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Günay ERPUL- A.Ü. Ziraat Fak. Toprak Bil. ve Bitki Bes. Böl. Dr. Suat AKGÜL- TGSKMAE Hicrettin CEBEL- TGSKMAE Doç. Dr. Şinasi KAYA - İ.T.Ü. İnş. Fak. Geomatik Müh. Böl. Doç. Dr. Aynur ŞORMAN - Anadolu Ü. İnş. Müh. Böl. Doç. Dr. Füsun BALIK ŞANLI - YTÜ. İnş. Fak. Harita Müh. Böl. Dr. Mustafa Tolga ESETLİLİ - Ege Ü. Ziraat Fak. Toprak Böl. Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN- Bülent Ecevit Ü. Müh. Fak. Geomatik Müh. Böl. Araş. Gör. Mustafa ÜSTÜNER- YTÜ. İnş. Fak. Harita Müh. Böl. Dr. Mehmet KEÇECİ - TGSKMAE Dr. Hesna ÖZCAN – TGSKMAE Dr. Tülay TUNÇAY-TGSKMAE Murat PEKER-TGSKMAE Hilmi SEÇMEN-TGSKMAE Melis Özge PINAR- GKTAE Ali KOÇ - TİGEM
Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
2014: 80 000 TL 2015: 65 000 TL 2016: 5 000 TL
Toplam: 150 000 TL
Proje Özeti Bu çalışmada; TİGEM - Gözlü Tarım İşletmesi’nde seçilen ekili ve ekili olmayan alanlarda
mikrodalga uydu görüntüleri ile toprak nemi ve bu parametre ile yakından ilişkili olan, bir çok
hidroloji ve erozyon modelinde de girdi olarak yer alan toprak pürüzlülüğünün belirlenebilirliği
araştırılmaktadır. Bu amaçla uydu görüntülerinin çekim tarihleri ile eş zamanlı olarak arazi
ölçümlerinin yapılması, elde edilen değerler ile uydu görüntülerinin geri saçılım değerleri
istatistiksel olarak karşılaştırılması hedeflenmiştir. Proje kapsamında TİGEM - Gözlü Tarım
İşletmesi’nde seçilen ekili ve ekili olmayan alanlarda Mart - Ekim 2016 tarihleri arasında; Radarsat-
2 uydu görüntüleri çekim tarihleri ile eş zamanlı olarak 8 arazi çalışması ile ( 9 Mart, 24 Nisan, 20
Mayıs, 13 Haziran, 7 Temmuz, 31 Temmuz, 24 Ağustos ve 11 Ekim 2016 tarihlerinde) nem ve
pürüzlülük ölçümleri yapılmıştır. Projede; GIS ile ilgili çalışmalar, uydu görüntü verileri ve yersel
ölçümlerin karşılaştırılması çalışmaları devam etmektedir.
DEVAM EDEN PROJE GELİŞME RAPORU
AFA ADI : A 13
PROGRAM ADI : İklim Değişikliği ve Tarımsal Ekoloji
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P08/09
Proje Başlığı İç Anadolu Bölgesinde Kuraklığa Hassas Olan
Alanların Belirlenmesi ve Haritalarının Oluşturulması
Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Nihal Ceylan
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hakan YILDIZ
Dr. Meral PEŞKİRCİOĞLU
Belgin SIRLI
Dr. Ediz ÜNAL
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2016
Projenin Toplam Bütçesi 49.000 TL
Raporun ilgili Olduğu Dönem 01.01.2016-31.12.2016
Proje Özeti:
Kuraklık, bu doğal afetler arasında, etkilenen insan sayısı düşünüldüğünde birinci sırada yer almaktadır
(Hewitt,1997). Pek çok çiftçi, kuraklık etkilerini azaltmak için farklı ürün seçimi, değişik sulama ve tarım
uygulamalarına yönelmektedirler. Son yıllarda kuraklığın neden olduğu ekonomik kayıplar, toplumların
kuraklığa hassasiyetinin artığına işaret etmektedir. Kuraklık yönetiminde tepkisel yaklaşım yerine, iki
kuraklık dönemi arasında planlama gerektiren ve kriz oluşumundan önce farklı alternatifler geliştirilerek,
krizin zararının azaltılması ya da hafifletilmesi için risk ve kriz yönetimi yaklaşımı önem kazanmaya
başlamaktadır (Wilhite,1992, 2000b). CBS teknolojisi, farklı kaynaklardan gelen çeşitli verilerin
entegrasyonuna ve analizine imkan sağlaması ve çevresel ve tarımsal olaylarda verilerin zamansal özellik
taşıması nedeniyle kuraklığa hassas alanların belirlenmesinde önem taşımaktadır. Bu projede çalışma
alanı olarak seçilen tarım işletmelerine ait olan toprak etüd haritalarından yararlanılarak, toprak serileri
ve seri-derinlik bilgilerinden toprak su tutma kapasitesi, solma noktası, tarla kapasitesi gibi üretilen
verilerle NDVI değerlerinin ilişkilendirilerek toprak serileri ve derinliğinin tarımsal üretim açısından
etkilerinin istatistik analizleri ile olup olmadığı belirlenmeye çalışılacaktır.
Sonuç olarak, tarımsal kuraklığa hassas bölgelerin belirlenmesi hedeflenmektedir. Elde edilecek tarımsal
kuraklık haritası, risk ve afet yönetiminde öncelik verilecek alanların seçilmesi ve önlemler alınması
konusunda yol gösterici olabilecektir.
Anahtar Kelimeler: CBS, kuraklık, hassasiyet, haritalama
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu ve
Geliştirilmesi
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P05/3
Proje Başlığı
Konya Kapalı Havzasında Sulu Şartlarda Farklı Toprak İşleme ve
Münavebe Sistemlerinin Toprağın Bazı Fiziksel Özellikleri, Erozyon ve
Sediment Taşınımına Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Toprak Su ve Çölleşme İle Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Erdal GÖNÜLAL
Yardımcı
Araştırmacılar
Osman ÇAĞIRGAN, Osman MÜCEVHER, Mustafa BAĞCI, Feti
KİRTİŞ, M.Ali DÜNDAR, Sedat YOKUŞ, D.Ali ÇARKACI,
Doç.Dr.Ufuk KARADAVUT
Başlama- Bitiş
Tarihleri
2015-2020
Projenin Toplam
Bütçesi:
90.000 TL
Proje Özeti İnsanoğlunun artan nüfusa paralel olarak sahip olduğu teknolojiyi de kullanarak toprak
üzerindeki üretim baskısını artırması topraklarımızda başta organik maddenin azalması olmak
üzere toprağın agregat stabilitesinin bozulmasına ve sonuç olarak erozyonun artmasına sebep
olmuştur. İç Anadolu Bölgesi ve özelliklede Konya Havzası’nda sulu tarımın artmasıyla birlikte
toprak daha fazla baskıya maruz kalmakta yapısı bozulmakta, kalitesi her geçen gün azalmakta ve
erozyon riski artmaktadır.
Sulu tarım alanlarında toprak üzerinde artan, toprağın kalitesini bozan ve erozyon riskini
artıran bu duruma karşı farklı münavebe sistemlerinin uygulanması ve farklı toprak işleme
aletlerinin kullanılması toprağın fiziksel özelliklerini geliştirme de, organik maddenin ve buna bağlı
olarak agregat stabilitesinin artırılmasın da önemli etkiye sahiptir. Sonuçta tüm bu iyileştirmeler
toprakların erozyona karşı duyarlılığının azalmasına yardımcı olmaktadır.
Bu çalışma ile polikültür tarımın yapıldığı rüzgar erozyonu tehlikesi olan sulu tarım
alanlarında farklı münavebe sistemleri ve toprak işleme aletlerinin toprağın organik maddesinin ve
agregat stabilitesinin artırılması ile toprağın rüzgar erozyonuna ve sediment taşınımına karşı daha
dayanıklı hale getirilmesinin etkileri araştırılacaktır. Projenin 2.yılı sonuçlandırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Erozyon,Münavebe,Toprak işleme,Organik madde ,Agregat Stabilitesi,
sediment taşınımı
YENİ TEKLİF PROJELER
AFA ADI: A-13 Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI: Tarım – İklim Değişikliği Etkileşimi
Proje No:
Proje Başlığı Bazı C3-C4 Bitkilerinin Yarı Kurak Alanlarda Karbon Tutma
Özelliklerinin Belirlenmesi – Konya-Karapinar Örneği
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Dr Kevser KARAGÖZ Yardımcı Araştırmacılar Dr Aynur ÖZBAHÇE, Dr. Suat AKGÜL, Doç. Dr. Oğuz BAŞKAN,
Oğuz DEMİRKIRAN, Hicrettin CEBEL, İlknur CEBECİ, Ödül ÖZTÜRK,Dr. Aysel
AĞAR, Dr Zeynep DEMİR Dr Esin ERAYDIN Erdal GÖNÜLAL, Mehtap ÖZTEKİN
Prof. Dr. Hüseyin DURAL,Prof. Dr. Tuna UYSAL Necati ŞİMŞEKLİ Mustafa BAĞCI
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.07.2018- 01.07.2020
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 54000 TL 2019: 57000 TL 2020: 57000 TL 2021: 57000 TL 2022:
57000 TL
Toplam: 147000(KDV dahil)
İklim değişikliği sadece gelecekte etkileri görülecek bir senaryo değil aynı zamanda bugünkü haliyle
bile dünyanın en önemli sorunu haline gelmiştir. Gelecek yıllarda iklim değişikliğinin önüne
geçebilmek için tedbirleri almak bir zorunluluk olacaktır. Kısmen veya tamamen bozunmuş alanlar
doğaları gereği önemli karbon depolama alanları olarak tanımlanmaktadır. Bu projede deneme alanı
olarak seçilen Karapınar İlçesi ülkemizdeki rüzgâr erozyonuna hassas alanın %22,1’ini teşkil eden
4.000 ha’lık şiddetli rüzgâr erozyona maruz kalmaktadır. Karapınar kırılgan yapısı, düşük bitki örtüsü
ve organik karbon içeriği ile potansiyel karbon depolama alanı özelliğindedir. Kararlı bir tarımsal
üretime uygun olmayan böyle marjinal alanlarda C3-C4 bitkileri ile toprak kalite parametrelerinin
geliştirilmesi, erozyon riskinin kontrol altında tutulması ve özellikle CO2 tutulumuna etkilerinin
belirlenmesi iklim değişikliği senaryoları ve yaptırımları için önemli alternatifler oluşturma
özelliğindedir. Söz konusu bitkilerin biyoyakıt olarak kullanımlarının dışında bu özelliklerinin de
belirlenmesi büyük önem taşımaktadır.
Önerilen proje ile Konya Karapınar’da yayılıcı ve tutucu özelliğe sahip C3 ve C4 fotosentezi yapan çok
yıllık otsu bitkilerde toprak üstü ve kök organlarında biyokütlede ve ayrıca toprakta karbon tutma
oranları ve rüzgâr perdesi oluşturmak suretiyle erozyon önleyici etkisi belirlenecektir. Bu amaçla
seçilecek 2 si endemik 16 adet C3-C4 bitkisinde kök ve toprak üstü organlarından örneklemeler
yapılacaktır. Topraktaki karbon tutulma oranının belirlenmesi için 0-30 cm derinlikten toprak örnekleri
alınacak ve organik karbon miktarları belirlenecektir. Ayrıca belirlenen türlerde anatomik çalışmalar
yapılarak C3 ve C4 bitki türlerinin kesin belirlenmesi yapılacaktır.
Proje sonuçları ile aslında tarımsal üretim için uygun olmayan aynı zamanda kırılgan toprak yapısına
sahip alanların daha etkin kullanılmalarının sağlanması, bu alanlarda toprak kalite parametrelerinin
geliştirilerek toprakların korunmasına yönelik çalışmalara katkı sağlayacaktır. Karbon kotası ve
piyasası gibi uluslararası ölçekteki uygulamalar için böyle alanların etkin karbon depolama özellikleri
belirlenecektir.
Proje sonuçlarının uygulamaya aktarımı aşamasında çalışma sahası içerisinde yer alan Karapınar
Toprak Su ve Çölleşme İle Mücadele Araştırma İstasyonu sahasında yarı kurak ve kurak alanlarda
yetişen organik karbon tutan ve erozyonu önleme bakımından öne çıkan bu bitkilerle canlı gen bahçesi
kurulması planlanmaktadır. Böylece bu bitkilerin muhafazası sağlanacak ve gelecekte yapılacak
çalışmalar için de materyal temin edilmiş olacaktır.
Anahtar Kelimeler: karbon tutulumu, C3-C4 bitkileri, marjinal alan, toprak koruma, iklim değişikliği,
erozyon
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI :Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI :İklim Değişikliği ve Havza Yönetimi
Proje No TAGEM/TSKAD/13/A13/P05/5
Proje Başlığı Mera Topraklarına Polimer (PVA&PAM) ve Humik Asit
Uygulamalarının Erozyon Üzerine Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Hikmet BİRHAN
Yardımcı Araştırmacılar Prof.Dr.Taşkın ÖZTAŞ, Hülya BAKIR, Tamer COŞKUN
M.Ali BİNGÖL
Başlama – Bitiş Tarihleri 01.05.2015 / 31.12.2017
Projenin Toplam Bütcesi 25000 TL
Proje Özeti : Topraklar sahip oldukları fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri yanında,
arazilerin kabiliyetlerine göre kullanılmaması, meraların aşırı otlatılması ve yanlış sürüm
teknikleri yüzünden gerek bitki örtüsü gerekse yüzey toprağı tahrip edilerek taşınmaya bağlı
olarak farklı erozyona uğrama eğilimleri gösterirler. Ülkemizin mera varlığının %40’ından
fazlasına sahip olan Doğu Anadolu Bölgesinde potansiyel erozyon riski taşıyan mera
alanları, ülkesel altyapı ve diğer üretim alanlarını ciddi manada tehdit eder duruma
gelmektedir.
Bu çalışmada, erozyona uğrama eğiliminde olan mera alanı topraklarına PVA
(Polyvinylalcohol), PAM (polyachriyamide) ve HA (humikacid) uygulamalarının, mera
topraklarının stabilite ölçütleri ve buna bağlı olarak ortaya çıkan yüzeyakış ve toprak
kayıpları üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Dozlar her üç muamele için
ağırlık esasına göre % 0.05 olarak uygulanmış ve hesaplamalarda yüzey uygulamaları için 5
cm’lik toprak derinliği dikkate alınarak tarla kapasitesine getirilmiştir (Aksakal,2009).
Po: Kontrol, PPVA: Polivinilalkol, PPAM: Poliakrilamid, PHA: Hümikasit
3 Doz x 3 Tekerrür + Kontrol (12 parsel)
Projenin arazide aplikasyon çalışmaları tamamlanmıştır. Konulu uygulamaya 02.05.2016
tarihinde geçilmiştir. Deneme yerinde yıllık yağış 508,8 mm olarak tespit edilmiştir. Konulu
uygulamaya geçildikten sonraki tarihten itibaren meydana gelen erosiv yağışların toplam
erozyon indeks değeri 33,79 olarak hesaplanmıştır. Parsellere uygulanan polimerlerin
toprağın nem tutma kapasitesini artırdığını, toprak kayıplarını azalttığını, toprağı kaplama
oranını artırdığını, mera sağlık sınıfını nispi olarak iyileştirdiği düşünülmektedir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : A13- Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu ve
Geliştirilmesi
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P05/01
Proje Başlığı
Rüzgâr Erozyonu Etkisindeki Manisa Akselendi Ovasında Arazi
Bozulumunun Değişimi, Etkileri ve Çevresel Değerlendirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
-TAGEM/ Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Dire Başkanlığı
-Orman ve Su İşleri Bk. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü, 4.Bölge Müdürlüğü
-Ege.Ün. Ziraat Fak. Peyzaj Mimarlığı Bölümü
-Ege.Ün. Ziraat Fak. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü
Proje Yürütücüsü Kezban ŞAHİN TAYSUN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Nejat ÖZDEN
Lutfullah ARUĞASLAN
Ömer SÖKMEN
Mehmet İbrahim ÇOLAK
Prof.Dr. Alaettin TAYSUN
Prof.Dr. Engin NURLU
Prof.Dr. Huriye UYSAL
Başlama- Bitiş Tarihleri 1.01.2014-1.01.2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
55.689 TL
Proje Özeti
Gediz Havzasında yer alan Akselendi Ovası’nda, rüzgâr erozyonu sonucu dünya çapında ilginç bir
örnek oluşturan kumul hareketleri meydana gelmiştir. Rüzgârların aşınım ve birikimi ile ilgili
olguları, ovanın önemli bir kısmında görmek mümkündür. Eskiden geniş sulak alanları barındıran
ovada, çok ağır sulak alan tahribatı yaşanmıştır. Bu arazilerin oluşumunda ova ve civarının karstik
yapıya sahip olması büyük ölçüde etkili olmuştur. Çalışmada kartografik materyaller ve farklı
zamanlara ait uydu görüntüleri yardımıyla, kumul hareketleri ile rüzgâr aşınımı etkisindeki araziler
ile rüzgarla taşınan sedimentlerin birikim alanlarındaki değişiklikler belirlenmeye çalışılmaktadır.
Geçmişe ait ve güncel uydu görüntüleri üzerinde, CORINE’e göre arazi kullanım haritası
oluşturulması hedeflenmiştir. İlk aşamada seçilen yıllara ait uydu görüntülerinde “Görüntü
Oranlama” yöntemi ile arazi kullanım değişim alanı belirlenmesi ve bitki örtüsü indeksi haritası
(NDVI) oluşturulması planlanmıştır. Tüm veriler, değişimin kaynağını belirlemek amacıyla overlay
ve görsel yorumlama tekniğine göre sorgulanacaktır. Tarım alanlarındaki değişimler, mera ve
ormanların durumu, sulak alanların dönüşümü, Kumçay yatağındaki değişimler ve bozulmalar,
kumul alanların oluşumu ve genişlemesi, rüzgarla taşınan sedimentlerle örtülen arazilerin durumu,
kum alımı başta olmak üzere diğer bazı antropojenik etkiler araştırılacaktır. Ayrıca özellikle eğimli
arazilerdeki arazi dönüşümünün su ve rüzgâr erozyonu bakımından da değerlendirilmesi
yapılacaktır. Bu rapor döneminde arazi kullanım değişiklikleri görülen Sarıçalı, Akçeşme,
Hacıbaştanlar, Akselendi, Kulaksızlar, Pınarcık, Deynekler, Rahmiye, Moralılar ve Beyoba’da
durum tespiti, sulak alan artıkları, yapay yüzeyler, kum ocakları, kumluk alan, diğer kullanımlara
dair GPS ile veri toplama ve CBS ortamına aktarılma çalışmaları devam etmiştir. 1985 Landstat-5
TM ve 2015 Landsat-8 uydu görüntüleri kullanılarak görüntü oranlama yöntemi ile arazi değişim
katmanı elde edilmiştir. Alana ait sayısal jeoloji haritası ve tarımsal yapı değerlendirmesi yapılmış
olup 13 yerleşkenin ÇKS verileri 10 yıllık arazi kullanım deseni açısından karşılaştırılmıştır.
YENİ TEKLİF PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu ve
Geliştirilmesi
Proje No:
Proje Başlığı Arazi Tahribatı Eğilimlerinin Arazi Kullanım/Arazi Örtüsü Değişimi,
Arazi Üretkenliği, Toprak Erozyonu ve Toprak Biofiziksel
Özelliklerine Bağlı Olarak Mikro Havza Ölçeğinde Dinamik Olarak
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Dr. Serkan İÇ
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Günay ERPUL, Prof. Dr. Orhan DENGİZ, Dr. Sevinç
MADENOĞLU, Dr. İnci DEMİRAĞ TURAN, Ziraat Yük. Müh.
Fikret SAYGIN, Ziraat Yük. Müh. Aylin ERKOÇAK, Reşat
AKGÖZ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2018-31.12.2020
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018 : 47.000,00TL 2019 : 6.000,00 TL 20201: 8.000,00 TL
Toplam: 61.000,00 TL
Proje Özeti Dünya genelinde arazi bozulumunun, toprak üstü ve altı ekosistem hizmetleri üzerine olan çevresel
etkilerinin yanı sıra sosyo-ekonomik açıdan değerlendirildiğinde; artan gübre kullanımları,
biyoçeşitlilik kaybı ve özgün peyzaj kayıpları gibi gizli maliyetleri dikkate alınmaksızın, yıllık
maliyetin 40 milyar dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir. Beraberinde ise gıda güvenliğinde
belirsizlik, göç, kısıtlı gelişim gibi insan yaşamını temelden etkileyebilecek sonuçları
doğurabilmektedir. Arazi bozulması kurak bölgelerde pek çok insanı ve büyük alanları etkilemektedir
(Anonim, 2016). Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de araziler sürdürülebilir bir biçimde
yeteneklerine ve doğal yapılarına uygun kullanımlar ile kullanılmadığında ve yönetilmediğinde,
özellikle tarım topraklarında ortaya çıkan tuzlulaşma, alkalileşme, çoraklaşma ve asitleşme
problemleri ile çölleşmeye, erozyona ve degradasyona çok daha duyarlı hale geldiği kaçınılmaz bir
gerçektir. Arazi/toprak degradasyonu (ve restorasyonu), toprak biyoçeşitliliği ve toprak fonksiyonları
arasındaki ilişkilerin bilinmesi, arazi yönetiminin uygulanması, politika planlama ve önceliklendirme
açısından büyük önem taşımaktadır.
Bu çalışma ile; Samsun’un Tekkeköy ilçesinde farklı arazi kullanımlarını içeren (orman, mera ve
tarım alanı) seçilen bölgede havza bazında arazi kullanım şekillerinin zamansal ve mekânsal
değişimlerinin arazi üretkenlik dinamiği üzerinde meydana gelen fiziksel, kimyasal, biyolojik
arazi/toprak degradasyonu etkileri araştırılacaktır. Bu amaçla güncel ve arşiv yüksek çözünürlüklü
uydu görüntülerinden yararlanarak, seçilen bölgede arazi degradasyonunun derecesi ve toprak
ekosistemi ile arasındaki ilişkiler, arazi kullanım değişimleri, NDVI , fiziksel, kimyasal ve biyolojik
toprak analizleri yoluyla değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Arazi degradasyonu, Arazi üretkenlik dinamiği, Arazi kullanımı/arazi örtüsü,
Toprak ekosistem hizmetleri, Uzaktan algılama, NDVI
EK 2
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu ve
Geliştirilmesi
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P05/04
Proje Başlığı
Erozyona Uğramış Mera Alanlarında Arıtma Çamurlarının Kullanım
Olanaklarının Değerlendirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Su ve Çölleşme İle Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Konya Selçuk Üniversitesi
Konya Büyükşehir Belediyesi KOSKİ Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Osman MÜCEVHER
Yardımcı Araştırmacılar 1- Salih BİTGİ- Konya Toprak Su ve Çöl. İle Müc. Arş. Ens. Md.
2- Serap ULUTAŞ- Konya Toprak Su ve Çöl. İle Müc. Arş. Ens. Md.
3- Doç. Dr. Ramazan ACAR- Selçuk Üni. Zir. Fak. Tarla Bitki. Böl.
4- Prof. Dr. Ayşen AKAY- Selçuk Üni. Zir. Fak. Toprak Böl.
5- Prof. Dr. Şükrü DURSUN- Selçuk Üni. Müh. Fak. Çevre Müh.
Böl.
6- Dr. Serdar KOYUNCU- Konya B.Ş.Bel. KOSKİ Gen. Md.
7- Mehtap ÖZTEKİN- İç Anadolu Orman Araştırma Ens. Md.
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.06.2014-31.12.2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
134.400 TL
Proje Özeti
Konya Kapalı Havzasında işletilmekte olan Konya Atıksu Arıtma Tesisi’nden yaklaşık 150
ton/gün’lük stabilize arıtma çamuru çıkmaktadır. Bu stabilize arıtma çamurları arazide seritilip
bekletilmektedir. Stabilize arıtma çamurunun bertaraf yöntemlerinde kullanımı ve maliyeti
açısından en uygun olanı arazide uygulama yöntemidir. Arıtma çamurları, içerdiği ağır metaller,
toksik organik bileşenler ve tuzluluk gibi parametrelerden ötürü kullanım alanları kısıtlıdır.
Kullanılacak arıtma çamurunun özelliği ülkemizde kullanılan yönetmelik standartlarına uygun,
bilinçli ve kontrollü bir şekilde arazide uygulandığı takdirde faydalı olabilmektedir. Arıtma
çamurları, biyokatı (gübre) olarak kullanıldığında kumlu bölgelerdeki topraklarda su tutma
kapasitesini ve mikroorganizma faaliyetlerini artırması, kireçli alanlarda pH kontrolü, içerdiği bitki
besin elementleri, organik madde muhtevası gibi özelliklerinden dolayı toprak iyileştirmede çok
büyük katkılar oluşturmaktadır. Bu çalışmada, arıtma çamurlarının Karapınar Çölleşme ve Erozyon
Araştırma Merkezi sahası dışındaki bozunmuş mera topraklarında kullanımıyla organik madde
miktarıyla agregat oluşumunun artırılması dolayısıyla arıtma çamurunun erozyon engelleyici ve
toprağı iyileştirme yönünden istifade edilmesi amaçlanmıştır. Arıtma çamurunun ortamda doğal
koşullarda baskın olarak yetişen bitki türlerin gelişim parametrelerine etkisi de araştırılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Erozyon, Arıtma Çamuru (Biyokatı), Agregat, Karapınar, Bozunmuş Mera
Arazileri, Ağır Metal.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu ve
Geliştirilmesi
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P05/03
Proje Başlığı
Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin Rüzgar Erozyonu Üzerine
Etkilerinin Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-TOKAT
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Özlem AKAR – Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Hilal BEKTAŞ – Ziraat Yüksek Mühendisi
Ali KOÇ – Ziraat Mühendisi
Doç. Dr. İrfan OĞUZ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2016 - 31.12.2020
Projenin Toplam
Bütçesi:
2016: 58 500 TL 2017: 6 000 TL 2018: 5 500 TL 2019: 5 000 TL
2020: 5 000 TL Toplam: 80 000 TL
Proje Özeti Son yıllarda yaşanan iklim değişiklikleri, uygun olmayan toprak işleme yöntemlerinin kullanılması,
toprakların yapısının bozulması ve toprak koruma önlemlerinin dikkate alınmaması gibi nedenlerden dolayı
rüzgar erozyonu boyutları artmaktadır. Yaşanan rüzgar erozyonu sonucu verimli topraklar kaybolmakta,
toprak nemliliği azalmakta ve dolayısıyla bitkisel üretimde önemli düşüşler görülmektedir.
Bu çalışmada, tarımda sürdürülebilirliği sağlamak için toprak ve su kaynaklarını korumaya yönelik olarak
Sivas-Ulaş’ta rüzgar erozyon sahasında geleneksel, azaltılmış toprak işleme ve doğrudan ekim yöntemleri
kullanılarak tritikale + nadas ekim nöbetinde rüzgarla taşınan sediment miktarı ve zamansal dağılımına
etkileri araştırılacaktır. Uygun toprak işleme yöntemi belirlenirken yöntemlerin toprak kayıpları, toprak
özellikleri ve ürün verimine etkilerinin değerlendirilmesi yanında ekonomikliğinin de karşılaştırılması
yapılacaktır.
Bu amaçla yapılmış olan çalışma tesadüf blokları deneme desenine göre kurularak 3 konulu ve 3 tekerrürlü
olarak yürütülmektedir. Parsel boyutları 100 m x 150 m olarak ayarlanmıştır. Deneme konuları;
A – Doğrudan Ekim: Direk ekim makinası ile ekim yapılmıştır.
B – Geleneksel Toprak İşleme: Pulluk + Kazayaklı kültüvatör + Ekim makinası
C – Azaltılmış Toprak İşleme: Çizel + Kazayaklı kültüvatör + Ekim makinası kullanılmıştır.
Proje süresi 5 yıl olup 2016 yılı başlangıç yılıdır. 2016 yılında, toprak nem sensörleri araziye
yerleştirilmiş, gerekli toprak örnekleri alınarak analize tabii tutulmuş ve tritikale ekimleri
tamamlanmıştır.
SONUÇLANAN PROJELER
AFA ADI : Toprak ve Su Kaynakları
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının
Korunumu ve Geliştirilmesi
Proje No TAGEM-BB 100203C1
Proje Başlığı Eğimli Arazilerde Kapari Bitkisinin Erozyona Etkisi
Projenin İngilizce Başlığı Investigation of Caper (Capparis Spp.) Effects of Sloping Terrain
on Erosion
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar TAGEM
Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Kadir KUŞVURAN
Yardımcı Araştırmacılar Zir.Yük. Müh. Mete ÖZFİDANER, Prof. Dr. Hüseyin KOÇ
Başlama-Bitiş Tarihleri 2011-2015
Projenin Toplam Bütçesi 31.000,00 TL
Proje Özeti
Bu araştırma, mersin ilinde kapari bitkisinin erozyona etkisini belirlemek amacıyla 2011-
2015 yılları arasında Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsüne ait Tarsus Toprak ve Su
Kaynakları Lokasyonunda yer alan Topçu işletmesinde yürütülmüştür. Çalışmada farklı sıra üzeri
mesafelerinin toprak ve su kaybı üzerine etkileri araştırılmıştır. İlk iki yıl sadece kapari bitkisi
için yetiştiricilik ve bakım faaliyetleri yapılmış, 2013, 2014 ve 2015 yıllarında ise toprak ve su
kayıpları incelemeye alınmıştır. Araştırma %9 eğimli arazide tesadüf blokları deneme desenine
göre 3 tekerrürlü olarak gerçekleştirilmiştir. Her bir parsel boyutu 4x24=96 m2’dir. Çalışma doğal
yağış koşullarında yapılmıştır.
Çalışmada her üç yılda da bitki sıra arası mesafelerinin toprak ve su kayıpları üzerine olan
etkisi %99 güvenle önemli bulunmuştur. En fazla sediment verimi ve su kaybı bitkisiz konudan
elde edilirken, en az sediment verimi ve su kaybı ise bitki sıra arası mesafesinin 2 m olduğu U1
konusundan elde edilmiştir.
SONUÇLANAN PROJELER (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: A-13 Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : P-05 Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının
Korunumu ve Geliştirilmesi
Proje No TAGEM / TSKAD/ 13/ A13/ P05/ 1
Proje Başlığı Haymana-Çatalkaya Havzasında MUSLE ve RUSLE Yöntemi ile Toprak
Kayıplarının Tahmin Edilmesi
Projenin İngilizce
Başlığı
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Suat AKGÜL
Yardımcı
Araştırmacılar
Doç.Dr. Oğuz Başkan
Oğuz Demirkıran
Hicrettin Cebel
Prof.Dr. Günay Erpul
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2016
Projenin Toplam Bütçesi 60.000 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Haymana Çatalkaya Havzası’nın 1994-2010 su yıllarına ait yağış değerleri RUSLE
metodolojisindeki yağış değerlendirme kıstaslarına göre incelenerek yağışların erozyona etkisi
belirlenmeye çalışılmıştır. 17 yıllık yağış diyagramlarından yaklaşık 350 adet
bireysel yağış olayı hesaplanmaya alınmıştır. 30 dk’lık şiddetli yağışlarda R-34 istasyonunun
(1994-2000 yılları arasında), 2000-2010 arasında ise R-35 ve R-36 istasyonlarında meydana gelen
yağışların birim enerjilerinin en fazla görüldüğü istasyonlar olarak kabul edilmiştir.
Havzanın bitki örtülülük oranı Corine Yöntemine göre tespit edilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Haymana-Çatalkaya, RUSLE, MUSLE, Erozyon
SONUÇLANAN PROJELER (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI : Toprak ve Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu ve
Geliştirilmesi
Proje No TAGEM- TSKAD-13-A13-P05-3
Proje Başlığı Asartepe Barajı ve Çanıllı Göleti Havzalarında Sediment Veriminin
Araştırılması
Projenin İngilizce
Başlığı
Investigation Sedimnet Yield in Asartepe Dam and Çanıllı Reservoir
Basins
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Oğuz Demirkıran
Yardımcı
Araştırmacılar
Dr. Suat Akgül
Doç.Dr. Oğuz Başkan
Prof.Dr. Günay Erpul
Yakup Köşker
Serdar Onat
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2016
Projenin Toplam Bütçesi 60.000 TL
Proje Özeti Asartepe Barajı batimetrik verileri değerlendirildiğinde, toplam 28 yıllık sediment verimi 1148679 m3
tür. Baraj işletmeye açıldıktan sonra ilk 8 yıl havza alanı 235,31 km2 , çanıllı göletinin devreye
girmesiyle havza alanı 119,94 km2 ye düşmüştür. Baraj batimetrik çalışma yapılan 2010 yılına kadar
3,85 m daha sığlaşmıştır. Çanıllı göletinde yapılan ölçümlere göre 23 yılda 213843 m3 sediment
birikimi meydana gelmiştir. Göletin işletmeye açılmasından (1192 yılı), 2015 yılına kadar gölet 6,9 m
daha sığlaşmıştır. Asartepe havzası için Bitki amenajman faktörü (C) CORINE Arazi Örtüsü 2006‘ya
göre hazırlanmıştır. CORINE sınıflarına göre 13 ayrı arazi kullanım tipi belirlenmiştir. USLE
parametrelerinden K değeri için 188 lokasyondan toprak örneği alınarak analizleri yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sediment, Batimetre, USLE, Sediment iletim oranı, Asartepe
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI: Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu ve
Geliştirilmesi
Proje No: TAGEM/TSKD/14/A13/P05/01
Proje Başlığı: Farklı Arazi Kullanım Türlerinde Bitkisel Örtü ve Ürün
Yönetimi Faktörleri ile Yaprak Alan indeksi ve NDVI
Arasındaki İlişkilerin Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş: GKTAEM - Eskişehir
Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM
Proje Yürütücüsü: Melis Özge PINAR (Zir. Yük. Müh.)
Yardımcı Araştırmacılar: Danışman: Prof. Dr. Günay ERPUL (Ankara Üni.)
Başlama-Bitiş Tarihleri: 01/07/2015 – 01/06/2017
Projenin Toplam Bütçesi: 2015-2016: 70.000TL 2016-2017: 30.000TL
Proje Özeti:
Bu projede, her bitki gelişim döneminde C-faktörü ile LAI ve NDVI arasındaki ilişkilerin
araştırılması ve bu ilişkilerin uydu görüntüleri ile desteklenerek belirlenmesi
hedeflenmektedir. Arazi çalışmaları 2015 buğday ekim zamanı öncesinde başlamış ve 2016
ayçiçeği hasat döneminde sonlanmıştır. Toplam altı parselde (3buğday+3ayçiçeği) ETKE
metodolojisine göre (Wischmeier ve Smith, 1972) her bitki için toplamda dört dönem yani;
F dönemi (anız bozmadan ekime kadar), SB dönemi (SB: tohum yatağı), 1. Dönem (SB
döneminden %50 kapalılığa kadar) ve 2. Dönem (1. Dönemden %75 kapalılığa kadar) için
toprak örneklemeleri ve yersel ölçümler yapılmış, İTÜ-UHUZAM işbirliği ile de altı adet
(Eylül 2015, Kasım 2015, Nisan 2016, Haziran 2016, Ağustos 2016 ve Eylül 2016) yüksek
çözünürlüklü uydu görüntüleri (Pleiades 1A/1B - Spot 6/7) temin edilmiştir. Parseller
üzerinde sistematik ve rastlantısal olarak LAI ve NDVI ölçümleri yapılmış, PLU (önceki
arazi kullanım) ve SM (toprak nemi) alt faktörleri için toprak örnekleri alınmış ve SR (toprak
pürüzlülüğü), SC (yüzey kapalılığı) ve CC (kanopi kapalılığı) alt-faktörlerinin ölçümleri
gerçekleştirilmiştir. Buğday için toplam 1716 toprak örneği alınmış ve 5148 ölçüm yapılmış;
ayçiçeği için ise 962 toprak örneği alınmış ve 2886 ölçüm gerçekleştirilmiş; yağış verileri
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden temin edilmiştir. Alt faktörlere ait parametrelerin
hesaplanması için gerekli laboratuar analizleri ve veri işleme süreci halen devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: YETKE C-faktörü (Bitkisel örtü ve ürün yönetimi faktörü), yaprak
alan indeksi (LAI), Normalize edilmiş bitki indeksi (NDVI), arazi kullanım, jeoistatistik.
DEVAM EDEN PROJELER
Proje Başlığı
Farklı Kapalılığa Sahip Meşcerelerde Toprak ve Su Kaybının
Belirlenmesi Erdemli Örneği
Proje Lideri Suat ŞAHİN
Projeyi Yürüten Kuruluş Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüleri Ahmet GÜDEN
Dr. Sedat TÜFEKÇİ
Osman POLAT
Muhittin Uğurcan ÖZGÜN
Hacı Mustafa AYDOĞMUŞ
Zir. Yük. Müh. Kadir KUŞVURAN
Prof.Dr. Orhan DOĞAN (Danışman)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Orman Genel Müdürlüğü (OGM), Doğu Akdeniz Ormancılık
Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü,
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM),
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
73000 TL
Proje Özeti
Orman örtüsünde meydana gelen gelişimin veya değişimin erozyon duyarlılığına ve erozyon
miktarına etkisinin ortaya konulması erozyonla mücadelede önem arz etmektedir. Bu bağlamda
ülkesel, bölgesel ve havza bazında toprak ve su kayıplarını değerlendirmek için kullanılabilen
yaklaşımlardan birisi de yüzey akış parselleridir. Projede yüzey akış parselleri yaklaşımı
kullanılacak olup bitki örtüsünün aynı eğime sahip alanlarda toprak ve su kaybına etkisi projenin
temelini oluşturmaktadır.
Yüzey akış parselleri bugüne kadar tarım alanlarında denenmiş, farklı bitki desenlerindeki
sonuçlar tarım sektörünün yararına sunulmuştur. Ülkemizde ormanlık alanlarda toprak ve su
kayıpları ile ilgili çalışmalar yeterli değildir. Bu çalışma ile bu eksiklik az da olsa giderilmeye
çalışılacaktır.
Çalışmada Bitki Amenajman Faktörünün ibreli ormanlarda kapalılığa göre değişimi ortaya
konulacaktır. İbreli orman alanlarında kapalılığa ait bitki örtüsü değerlerinin test edilmesi
amaçlanmaktadır.
Orman alanlarında 1, 2, 3 kapalı ve çıplak alanlardaki bitki örtüsüne bağlı sediment
miktarında ve toprak kaybındaki değişimler izlenmektedir.
Araştırma konusunu oluşturan Mersin ili Erdemli İlçesinde bulunan Kızılçam meşceresinde toprak
kaybını etkileyen önemli parametrelerden Bitki Amenajman Faktörü ve yüzey akış katsayısı ortaya
konulmaya çalışılacaktır.
2016 su yılında deneme alanına 215.8 mm yağış düşmüştür. 6 farklı tarihte yağışlardan dolayı
meydana gelen toprak ve su kayıpları belirlenmiş ve diğer parametrelerin hesaplanmasına devam
edilmektedir.
DİĞER PROJELER
(AB, İl Özel İdaresi vb.)
Proje Başlığı
Farklı Kapalılığa Sahip Sarıçam Meşcerelerinde Toprak ve Su
Kaybının Belirlenmesi, Çamlıdere Örneği
Proje Lideri
Danışman: Prof.Dr. Orhan DOĞAN-
Suat ŞAHİN (Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel
Müdürlüğü)-
Projeyi Yürüten
Kuruluşlar
ÇEM ( Erozyon Kontrolü Daire Başkanlığı)-
TAGEM (Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma
Enstitüsü)
OGM (İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü)
Proje Yürütücüleri
Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü- Hicrettin CEBEL-Suat AKGÜL- Ödül ÖZTÜRK-
İlknur CEBECİ-M.Hilmi SEÇMEN-Serdar ONAT
İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-
Dr.Mehmet TOKCAN
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar
TAGEM- (ÇEM) Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel
(OGM) - Orman Genel Müdürlüğü
Başlama-Bitiş
Tarihleri 2013-2018
Projenin Toplam
Bütçesi 56.448 TL
Proje Özeti Bu proje ile Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü ile Tarımsal Araştırmalar ve
Politikalar Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü arasında imzalanan AR-GE projelerine ait
alt protokol kapsamında üniform bir sahada farklı kapalılığa sahip Sarıçam ormanlarında, kapalılık
değişiminin toprak ve su kayıpları üzerindeki etkisi yüzey akış parselleri ile araştırılacak ve ülkemiz
koşuları için bu değerler ortaya konulmaya çalışılacaktır. Bu değerlerin ortaya konulması ile
hesaplanacak sonuçlar ülkemizde erozyonla mücadele için yapılması gerekenler açısından yol
gösterici olacaktır. Elde Edilen Bulgular: Yıl içerisinde oluşan (Yağış, sıcaklık, toprak nemi) değerleri aylık günlük ve
dakikalık dağılımları tesiste kurulu otomatik meteoroloji istasyonundan GSM modem aracılığı ile
toplanıp enstitümüzde değerlendirilmiştir. 2016 su yılına ait yağmur erozyon indisi faktörünün (R)
saptanmasında kullanılan 7 adet yağış ve bu yağışlara ilişkin erozyon indeksleri hesaplanmıştır.
Günlük ortalama hava sıcaklıkları ve 6 adet konu parsellerine ait 0-30cm derinlikteki ortalama
günlük toprak nem ( %) değerleri belirlenmiştir.. Konu bazında erozif karakterli yağışlar belirlenip
parsellerden oluşan yüzey akış (Lt) ve toprak kayıpları (kg/da) olarak hesaplanmıştır. C Bitki
Amenajman katsayıları ise: C1 parseli örtülülük( %10-41) için : 0.00047, C2 parseli örtülülük ( %41-
70) için: 0.00062 ve C3 parseli örtülülük (%70-100) için ise 0.00028’dur. Ayrıca CK Parseli hariç
tüm parsellerde bitki vejetasyon etüdleri yapılmıştır. Analiz ve Değerlendirme: Yağış Erozyon İndisi Faktörü ( R )’nün saptanmasında esas olacak toplam
88.20 mm’lik 7 adet yağış kaydedilmiştir. Bu su yılı için ( R ) yıllık erozyon indeksi 14.47 to-/m/ha
olarak belirlenmiştir. Toprak Erodibilite Faktörü ( K ) Toprakların erozyona uğrama duyarlılık ( K ) faktörünün saptanması için denemeye alınan CK (
Toprak işlemeli parsel)’den oluşan yüzey akış ve toprak kayıpları değerlendirilerek 2016 su yılında
deneme alanı toprakların aşınıma duyarlılık faktörü 0.63 olarak bulunmuştur. 2016 Su yılını kapsayan
yıllık sonuç raporu ÇEM’e bağlı Erozyon kontrolü daire başkanlığına sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Erozyon, çamlıdere, , sarıçam, toprak ve yüzey akış kaybı, USLE, yüzey akış
parseli
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Toprak ve Su Kaynakları
PROGRAM ADI : İklim Değişikliği ve Tarımsal Ekoloji
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P08/08
Proje Başlığı Standart Süreli Taşkınların Etki Alanlarının CBS Ortamında
Belirlenmesi ve Bazı Toprak Özelliklerine Olan Etkisinin
Saptanması; Terme Çayı Örneği
Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş 19 Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi / Toprak Bölümü
Terme Gıda Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü /Samsun
Proje Yürütücüsü Fatma DEDEOĞLU
Yardımcı Araştırmacılar Ediz ÜNAL, Dr. Hakan YILDIZ, Vildan Özen KUZ, Sinem
ATAKER, Harun TORUNLAR, Prof. Dr. Orhan DENGİZ,
Fikret SAYGIN, Ali İMAMOĞLU, Sevda YAZICI
Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 31/12/2017
Projenin Toplam Bütçesi 2015: 45.00 TL, 2016: 45.00 TL, 2017: 10.000 TL
Proje Özeti : Bu çalışma ile; Samsun ili, Terme ilçesi içerisinden geçen Terme çayı için olası taşkın
alanlarının haritası çıkarılarak, taşkına maruz kalan tarım alanlarının haritaları üretilerek,
detaylı etütlerle tarım toprağının yapısı ve bu alanlarda yetiştirilen ürünlerin çiftçi açısından
kar-zarar durumun ortaya konulması amaçlanmıştır.
Bu proje; Ankara_Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’nün Coğrafi Bilgi Sistemleri ve
Uzaktan Algılama Bölümü koordinatörlüğünde, 19 Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi / Toprak
Bölümü ve Terme Gıda Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü ile birlikte yürütülmektedir.
Projenin veri kaynakları 1: 25000 ve 1/5000 ölçekli topoğrafik haritalardan üretilmiş sayısal
veriler (yükselti modeli, akarsu ve derelerin çizgi katmanları), uydu görüntüleri ile DSİ’den
temin edilen verilerdir (köprü, bent, menfez verileri ve uzun yıllar maksimum ve minimum debi
değerleri). Ayrıca, Terme çayı ve yakın kollarının taşkın zamanlarında tarım arazileri üzerinde
yapmış oldukları olumsuz etkilerinin belirlenmesi amacıyla, çayın her iki yakasına yaklaşık 500
m mesafede dağılım gösteren farklı özellikteki toprakların sayısal detaylı etüt ve haritalaması
yapılmıştır. DSİ ile yapılan yazışmalarla gerekli veriler temin edilmiştir. Veriler; ArcGIS CBS
yazılımı uzantısı olan HEC-GeoRAS ve HEC-RAS proğramında kullanılacak olan yıllık
maksimum ve minimum taşkın debileri ile 2, 5, 10, 25, 50, 100 ve 500 yıllık tekerrürlü taşkın
debileridir. Arazi çalışması için Lazermetre satın alınmıştır. Ayrıca toprak analizlerinin
yapılmasında gerekli olan kimyasal alımları yapılmıştır. Ayrıca yapılan arazi çalışması ile bu
programda kullanılacak olan Terme çayı üzerinde bulunan köprü ve benzeri yapılara ait olan
verilerde temin edilmiştir. ArcMap ve Hec-GeoRas yardımı ile gerekli veriler üretilmiştir.
Taşkın alanlarının belirlenmesinde kullanılacak olan veriler elde edilerek muhtemel taşkın
alanlarının haritası elde edilmiştir. Bu arada hem bu çalışma için gerekli olan hem de toprak
gruplarının sınıflandırılması için altlık olarak kullanılacak olan arazi kullanım haritası da
üretilmiştir. Toprak çalışmaları kısmında arazi çalışmaları tamamlanmıştır. 19 adet profil
çukuru açılmış, 420 adet yüzey örneklemesi yapılmıştır. Alınan toprak örneklerinin analizleri
tamamlanarak toprak serilerine ait detaylı bir rapor hazırlanmıştır. Proje alanının toprak etüd ve
haritalama çalışması da tamamlanmıştır. Sonuç raporunda detaylı bir şekilde bilgi verilecektir.
Alanın Taşkın Risk Haritaları ve buna bağlı değerlendirmeleri devam etmektedir. Taşkın
Haritaları ile Arazi Kalite Haritalarının birleştirilerek, taşkından etkilenen alanların durumu ve
o alanlardaki ürün çeşiti ile ekonomik kayıp durumlarının değerlendirilmesi yapılmış, detayları
üzerindeki çalışmalar da devam etmektedir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Toprak ve Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu ve
Geliştirilmesi
Proje No: TAGEM-BB-090203A1
Proje Başlığı
Karanlıkdere havzasında SRM Modeli Kullanılarak Kar
Erimelerinden Kaynaklanan Akımların Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
----------
Proje Yürütücüsü Oğuz Demirkıran
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Suat AKGÜL
Yakup Köşker
Dr. İnci Tekeli
Hicrettin Cebel
Doç. Dr. Oğuz Başkan
İlknur Cebeci
Mustafa Özkaya (DSİ)
Başlama- Bitiş Tarihleri 2010-2015
Projenin Toplam
Bütçesi:
115.800 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Araştırma toplam alanı 29,22 km2 olan Karasu havzasının alt havzasında yürütülmektedir. Proje
kapsamında, araştırma havzası olarak seçilen Ilgaz-Karasu alt havzasında kar derinliklerinin, kar-
su eşdeğerleri ve dağılımlarının belirlenmesi amacıyla çalışmalar yürütülmüştür. 2015 Su yılı
itibariyle 2 ayrı tarihte farklı lokasyonlarda yukarıda belirtilen ölçümler yapılmıştır. En yüksek kar
derinliği 07.02.2016 tarihinde, 135 mm ile Meteoroloji istasyonunun olduğu lokasyonda
ölçülmüştür. 23.02.2016 tarihinde MÜLGA EİEİ istasyonunda ölçülen kar yoğunluğu % 42 ile elde
edilen en yüksek değer olmuşur. Bu ölçümün kar su eşdeğeri ise 0,40 bulunmuştur. DSİ tarfından
ölçümleri yapılan AGİ verileri analiz edildiğinde havzanın 2016 su verimi 13,11 (x106) m3, Birim
alandan gelen su miktarı ise 14,2 lt/s/km2 dir. En yüksek anlık akım 2,28 m3/s ile 19.02.2016
tarihinde, en düşük anlık akım ise 0,010 m3/s ile 16.12.2015 tarihinde kaydedilmiştir. Yapılan
ölçümler doğrultusunda model çalışmasına devam edilmektedir.
DEVAM EDEN PROJELER
AFA ADI : (A-13) Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P.05-Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu
ve Geliştirilmesi
Proje No: TAGEM-BB-090203A-4
Proje Başlığı
Kar Erimelerinden Kaynaklanan Süspanse Sediment
Taşınımının Karanlıkdere Althavzası Koşullarında Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü- DSİ Kastamonu Bölge Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Hicrettin CEBEL
Yardımcı Araştırmacılar Doç.Dr. Oğuz BAŞKAN, Oğuz DEMİRKIRAN, Mustafa ÖZKAYA
(DSİ) Yakup KÖŞKER, Dr. Suat AKGÜL, Dr. İnci TEKELİ, İlknur
CEBECİ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2010-2015
Projenin Toplam
Bütçesi:
122.000 TL
Proje Özeti Karanlık dere havzası alanı 29.22km2’ olup çok ciddi erozyon problemi ile karşı karşıyadır. Bu
proje çalışması ile birlikte havzada kar yağışlarının erimesinden sonra ve erosiv yağış sonrası yüzey
toprağından koparılan ve yüzey akışla birlikte süspanse şeklinde sürüklenerek ayrılan toprakların
havza çıkışında belirlenmesiyle, havza alanından gelebilecek sediment miktarı ve cinsi
(Kum,kil,silt) hakkında detaylı bilgilere ulaşılabilecektir.Havza çıkışında 2013-2014-2015 2016
su yılları itibari ile su yüksekliği, akım ve süspanse sediment değerleri alınmıştır. 01.10.2015-
30.09.2016 su yılı süresince havza çıkışında gözlenen, yıllık ortalama akım 0,417m3/sn’dir. Gözlem
süresince anlık en çok akım 19.02.2016 tarihinde 2.280m3/sn ve anlık en az akım ise 16.12.2015
tarihinde 0.010m3/sn olarak ölçülmüştür. Yıllık toplam akım 13.11 milyon m3 ve havza alanı için
14.2 lt/sn/km2 bulunmuştur.
Süspanse sediment değerlendirilmesinde ise ayda bir defa en kesiti 6 eşit parçaya bölünerek farklı
su seviyesi ve debilerde alınan örneklerde yapılan analizler sonucu; 4 yıllık toplam taşınan sediment
miktarı 1.233.62 ton/gün, konsantrasyonu 13.124.05 ppm, kum+silt için toplam 4.3089 gr ve kum
miktarı ise 21.0539 gr olarak bulunmuştur. Örneklemelerde USDH-48 tipi sediment örnek alma
aygıtı ve anlık akımlar için muline kullanılmıştır. (2012-2013)-(2013-2014)-(2014-2015)-(2015-
2016) su yıllarında alınan örneklemeler sonucu elde edilen sediment anahtar eğrisi
çıkarılmıştır.Önümüzdeki yıllarda istasyonumuz için günlük debi değerlerine karşılık gelen günlük
sediment miktarı elde edilip, günlük bazda belirlenen sediment miktarları yardımı ile aylık ve yıllık
toplam sediment miktarının hesaplanmasına devam edilecektir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Toprak ve Su Kaynakları
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu ve
Geliştirilmesi
Proje No: TAGEM-TSKAD\95\A13\P05\01
Proje Başlığı Erzurum-Aziziye-Sinirbaşı Deresi Havzasında Yağışların
Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü,
ERZURUM
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü
Proje Yürütücüsü Hülya BAKIR -Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Taşkın ÖZTAŞ- Öğretim Üyesi
Tamer COŞKUN-Ziraat Yüksek Mühendisi
Hikmet BİRHAN-Ziraat Yüksek Mühendisi
M.Ali BİNGÖL-Ziraat Yüksek Mühendisi
Ömerül Faruk AYDIN-Ziraat Mühendisi
Erdal DAŞCI- Ziraat Yüksek Mühendisi
Başlama- Bitiş Tarihleri 1995-2020
Projenin Toplam Bütçesi: 250 000 TL
Proje Özeti Havza yıllık ortalama yağışı aritmetik metotla 528.5 mm bulunmuştur. Yıllık ortalama
yağışın 78.3 mm’si kar su eşdeğeri, 450.2 mm’si yağmur yağışıdır. Ekim (104 mm), Eylül (91.0
mm), Haziran (83.8 mm), Mayıs (60.7 mm), Nisan (43.0 mm), ayları en çok yağış düşen aylar olup,
yıllık yağışın % 72.37’si bu 5 ayda kaydedilmiştir. En fazla yağış 104.0 mm ile Ekim ve en az yağış
9.2 mm ile Ağustos ayında ölçülmüştür. Yıllık yağışın mevsimlere göre dağılımında ilk sırayı %
39.6 ile sonbahar almıştır. Yağışların % 24.9’u ilkbahar, % 21.7’si yaz ve % 13.8 ’i kış aylarında
düşmüştür. Havzada 2016 su yılında kaydedilen günlük maksimum yağış 25.10.2015 tarihinde 30.5
mm’ lik yağıştır. Bu yağışın istasyonlardaki miktarı R-1’ de 30.0 mm ve R-2’ de 31.0 mm’ dir.
Havzada görülen en şiddetli yağış 5 dakikada 12.0 mm (144 mm/h) olarak 22.09.2016 tarihinde R-
2 istasyonunda ölçülen yağıştır. R-1 istasyonunda 69, R-2 istasyonunda 73 gün yağış
kaydedilmiştir. Havzada kar yağışı 09 Kasım 2015 ile 23 Şubat 2016 tarihleri arasında meydana
gelmiştir. Havzada kar yağışını takiben 15 gün aralıklarla 1820-1950 ve 2039m kotlarında 13
noktada 4 kez kar derinlik ve yoğunluk ölçümleri yapılmıştır. Havzayı temsil edecek 1950 m
kotunda kar pit analizi yapılarak, katman katman kar derinlikleri ve kar yoğunlukları belirlenmiş,
her bir katmanın kar sıcaklığı ölçülmüş, kar kristalleri incelenmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Tarım-İklim Değişikliği Etkileşimi
Proje No: TAGEM-TSKAD\13\A13\P05\5
Proje Başlığı Kar örtüsünün toprak nem ve sıcaklık profili ile toprak kayıpları
üzerine etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
ERZURUM
Projeyi Destekleyen Kuruluş Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü
Proje Yürütücüsü Hülya BAKIR -Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Taşkın ÖZTAŞ- Öğretim Üyesi
Tamer COŞKUN-Ziraat Yüksek Mühendisi
Hikmet BİRHAN-Ziraat Yüksek Mühendisi
M.Ali BİNGÖL-Ziraat Yüksek Mühendisi
Ömerül Faruk AYDIN-Ziraat Mühendisi
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/10/2013 - 01/05/2018
Projenin Toplam Bütçesi: 142 820 TL
Proje Özeti: Bu çalışma; 4 farklı büyük toprak grubuna ait her biri 6 parselden oluşan toplam 24
adet model parsel üzerinde yürütülmektedir. Toprak yüzey karakteristiklerinin (işlenmemiş, eğime
paralel işlenmiş ve toprak yüzeyi %100 malçla kaplı) kar örtüsü etkileşimine bağlı olarak toprakta
depolanan nem miktarı, toprağın donma derinliği, toprak sıcaklığı, permeabilitesi, agregat stabilitesi
ve agregat büyüklük dağılımı, yüzey akış ve toprak kayıpları üzerine etkilerinin incelendiği bu
çalışmada yıllar tekerrür olarak değerlendirilmektedir. Toprak yüzeyindeki kar örtüsünün kış
mevsimi boyunca zamansal değişiminin toprağın donma derinliği, nem içeriği ve toprak sıcaklığı
üzerine etkisi sürekli izlenmektedir.
Toprak nemi mevsimler arası ve aylık dönemlerde, yağış ve sıcaklık değişimleri, kar erimeleri ve
toprak yönetim uygulamalarındaki varyasyona bağlı olarak önemli derecelerde değişkenlik
göstermektedir. Farklı toprak derinliklerinde (5, 25 ve 80 cm) ve profil bazında toprak nemindeki
değişim üzerine 25 cm’de toprak işleme dışında incelenen bütün faktörlerin etkileri p‹0.05’de çok
önemli bulunmuştur.
Toprak sıcaklığının mevsimler arası ve aylık dönemlerde, yağış ve sıcaklık değişimleri, kar
erimeleri ve toprak yönetim uygulamalarındaki varyasyona bağlı olarak önemli derecelerde
değişkenlik göstermesi de beklenen bir durumdur. Farklı toprak derinliklerinde (5, 25 ve 80 cm)
toprak sıcaklığındaki değişim üzerine her üç derinlikte de zaman, toprak tipi ve toprak işlemenin
etkileri p‹0.01’de çok önemli bulunurken, örtü durumunun ve ikili ve üçlü interaksiyonlarının
etkileri genelde önemsiz bulunmuştur.
YENİ TEKLİF PROJELER
AFA ADI : Toprak ve Su Kaynakları
PROĞRAM ADI : İklim Değişikliği ve Tarımsal Ekoloji
Proje No:
Proje Başlığı Vejetasyon İndisi (NDVI) Kullanılarak Buğday Bitkisinin
Gelişiminin İzlenmesi: Polatlı Tarım İşletmesi Örneği
Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Bölümü
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Sinem ATAKER BAYRAK
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Murat Güven TUGAÇ, Dr. Ediz ÜNAL, Dr. Nihal
CEYLAN, Fatma DEDEOĞLU, Dr. Erol KARAKURT
Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2018 31/12/2019
Projenin Toplam Bütçesi
62.000 TL
2018: 41.000 2019: 21.000
Proje Özeti: Bitki gelişiminin zamansal olarak izlenmesi hem bölgesel hem de küresel
anlamda tarım alanlarının sürdürülebilirliği için gereklidir. Uzaktan algılama teknolojisinde
bitki örtüsü için geliştirilen indeksler önemli bir yer tutmakta ve sıkça kullanılmaktadır. Bitki
ile doğal ortam arasındaki ilişkiler, farklı modellemeler ve uydu görüntüleri kullanılarak
irdelenmektedir. Normalize Edilmiş Fark Bitki Örtüsü İndeksi (NDVI) verileri bitki
örtüsünün gelişiminin izlenmesinde en çok kullanılan modellerden biridir. Çalışma
kapsamında; 2005 yılından başlayarak günümüze kadar ki süreçte Polatlı Tarım İşletme
Müdürlüğü’ne ait arazilerde bulunan buğday bitkisinin farklı fenolojik dönemlerdeki bitki
gelişim durumları uzaktan algılama yöntemleriyle saptanmaya çalışılacaktır. Bu amaçla
yıllar içindeki Modis uydu görüntüleri kullanılarak; buğdayın gelişimindeki değişim 16
günlük periyotlar halinde izlenecektir. Çalışma alanında buğday bitkisinin fenolojik
gelişimlerine bağlı olarak bitki gelişim indis değerleri belirlenecektir. Uzun yıllar (Zaman
serisi) MODIS NDVI verileri setinden ortalama, minimum ve maksimum NDVI baz
görüntüleri üretilecek ve güncel fenolojik döneme ait NDVI verisi ile karşılaştırma yapılarak
buğdayın gelişme durumunu gösteren grafiksel tablolar ve haritalar üretilecektir. Çalışma
sonucunda NDVI verileri ile yıl içindeki bitki gelişiminin izleneceği ve bu değişimlerin
geçmiş yıllarla arasındaki farkın ortaya konularak fenolojik dönemler içerisinde bitkinin
sağlıklı bir gelişim gösterip göstermediği ortaya konulacaktır. Aynı zamanda uzun yıllar
NDVI veri seti arasındaki vejetasyon indislerinin verim ile olan korelasyonları
belirlenecektir. Bu çalışma uzaktan algılama teknikleri kullanılarak buğday gelişiminin
izlenmesiyle ürüne yönelik verim ve rekolte çalışmaları için temel teşkil edecektir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: A-13
PROGRAM ADI: Toprak Su Kaynakları ve Çevre
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P08/01
Proje Başlığı: Tarla Düzeyinde Toprak Verimlilik Değişkenliğine Göre
Uygulama Zonlarının Belirlenmesi, Menemen Örneği
Projeyi Yürüten Kuruluş: Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
Müdürlüğü Menemen/ İzmir
Projeyi Destekleyen
Kuruluş: TAGEM
Proje Yürütücüsü: İdris USLU
Yardımcı Araştırmacılar: Nuri CANDAN, Dr. Nejat ÖZDEN, Tuncay TOPDEMİR,
Oğuz Fehmi ŞEN, Doç Dr. A. Behiç TEKİN.
Başlama- Bitiş Tarihleri: 01/01/2016-31/12/2016
Projenin Toplam Bütçesi: 127210,86
Proje Özeti:
Toprak verimliliğinin arazi içinde değişimini ve nedenlerini belirlemek ve yıllara
göre izlemek toprakların sürdürülebilir kullanımı için önem arz etmektedir. Bu proje ile
toprak özellikleri ve bitki besin maddelerini incelemek ve verimlilik bölgelerini belirlemek
üzere İzmir Menemen’de bulunan 12,5 ha arazide 3 yıllık bir çalışma yapılacaktır.
Çalışmanın birinci yılında 50x50 m gridler üzerinden alınan toprak numunelerinin analizi
ile verimlilik alt bölgeleri oluşturulacaktır. Toprak özellikleri (bünye, N, P, K, organik
madde, pH, EC, kireç, Na, Zn, Mg) jeo istatistik yöntemlerden semi varyogram ve krigleme
yöntemleriyle incelenecek, bitkiye ait veriler de uydu görüntüleri üzerinde Bulanık Sınıf
Ortalamaları (Fuzzy c-Means) ve NDVI analizleri yapılarak incelenecektir. Oluşturulan alt
bölgeler her yetiştiricilik döneminde, uydu görüntüsü analizleri ve verim haritalarının çok
katmanlı analizleri ile izlenecektir. Proje sonunda, yersel izleme ve uzaktan algılama
araçlarının toprak ve bitki verimliliğinin izlenmesinde ve değişen seviye gübreleme için
kullanılabilirliği incelenmiş olacaktır.
Proje Gelişme Raporu Formu
Proje No TAGEM/TA/11/07/01/001 PROJE BAŞLIĞI Buğdayda Farklı Azot Uygulamalarının Verim
ve Hyperspektral Yansıma Özellikleri Üzerine
Etkilerinin Araştırılması
Projenin İngilizce Başlığı Determination of The Effects of Different
Nitrogen Application Rates on Wheat Yield and
Hyperspectral Reflection Properties
Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen Kuruluşlar -
Proje Yürütücüsü Metin AYDOĞDU Yardımcı Araştırıcılar Dr.Hakan YILDIZ,Dr.Ali MERMER,Dr.Ediz ÜNAL,Seda
KÜLEN,Dr.Muzaffer AVCI
Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014 - 31/12/2016
Projenin Toplam Bütçesi 47.000 TL.
Proje Özeti:
Bitkilerin güneş ışığını yansıtma oranlarına göre elde edilen çeşitli indeks değerleri sayesinde
bitkilerin sağlık durumlarının ve bitki yoğunluklarının takibi mümkün olmuştur. Bu çalışmanın amacı
bitki gelişimini etkileyen biyofiziksel özellikler (biyokütle, bitki boyu, klorofil miktarı,Yaprak Alan
İndeksi- LAI vb.) ve bitki spektral yansımaları arasındaki ilişkileri araştırmaktır. Ayrıca farklı
dozlarda verilen azotlu gübrenin buğdayın spektral yansıma karakteristiklerine etkisini ortaya
koymaktır
Sonuç Bulguları:
Elde edilen sonuçlara göre; Haymana Deneme alanındaki bütün gelişme dönemleri ve bütün yıllar
(2013-2014-2015) ve bütün elde edilen veriler birlikte değerlendirildiğinde Yaprak azotunun
belirlenmesinde, visible bölge bandlarından R430 ve R680 bandları kullanılarak hesap edilmiş,
Klorofil-Pigment İndekslerinden NPCI (Normalized Pigment Chlorofil Index) en iyi korelasyon
göstermiştir. (R² =0.529, RMSE= 9.341,%RE= 47.21).Klorofil pigment indekslerinden Simple Ratio
Pigment İndeks (SRPI), ikinci en büyük korelasyon göstermiştir. (R² =0.517, RMSE= 9.420,%RE=
47.613).
En yüksek korelasyon değerlerine Geç Dönemde (Feekes 8-10, n= 142) rastlanmış, bu dönemde öne
çıkan strüktürel indeks Modified Simple Ratio İndeks (MSR) (670-800) en yüksek korelasyon
göstermiştir. (R² =0.840, RMSE= 4.829, % RE= 35.979).
Haymanada lokal şartlarda geliştirilen regresyon denklemlerinin bölgesel olarak Altınova-TİGEM
(Çiftçi şartlarında) kullanılabilirliği test (validation) edilmiş sonuçta farklı fenolojik gelişme
dönemleri için yaprak azotunun tahmin edilmesine yönelik olarak öne çıkan spektral indeksler için
tahmin edilen değerle ölçülen gerçek değer arasındaki ilişkiyi ortaya koyan yeni regresyon
denklemleri elde edilmiştir.
Bitki yaprak azotunu tahmin etmede yüksek korelasyon değerlerine erken dönemde (feekes 2-7)
rastlanmıştır.(R²= 0,651). Klorofil Pigment İndekslerden PSRI (500-750 nm.) (Plant Scenescene
Reflectance Index) ön plana çıkmış ve varyasyonun % 65 ‘ini açıklamıştır (R²= 0,651).Bunu sırasıyla
NDI-28 (R²= 0,65),NDI-29 (R²= 0,64),NDI-17 (R²= 0,64) takip etmiştir.
Agronomik özelliklerle spektral vejetasyon indeksler arasındaki farklı fenolojik dönemlere göre
korelasyonlar incelenmiş sonuçta öne çıkan indeksler ve bant aralıkları belirlenmiştir. Haymana
2014-2015 yıllarında yapılan çalışmada;
Farklı fenolojik dönemler gözönüne alındığında en yüksek biyolojik verim değerlerine geç dönemde
(24/10 Haziran 2015 ) 12 kg/da azot dozunda rastlanmıştır.
Özellikle Geç ve tüm gelişme dönemi dikkate alındığında yüksek korelasyon değerlerine visible
(görünür) bölge içerisinde yer alan mavi bant (400-500 nm.) aralığında ve yine görünür bölge
içerisinde yer alan yeşil ve kırmızı bant aralığında (570-680 nm.) rastlanmıştır. Erken dönemde (06
Nisan-12 Mayıs 2015) ise yüksek korelasyon değerlerine yine görünür bölge içerisinde yer alan yeşil
ve kırmızı bant aralığında (570-680 nm.) rastlanmıştır.
Biyomas (kg/da) ile spektral indeksler arasındaki korelasyonların en yüksek olduğu dönem
Kardeşlenme (06 Nisan 2015) ve Sapa Kalkma (12 Mayıs 2015) olarak belirlenmiş, korelasyon
değerleri ilk on indeks için için R²= 0.771-0.735 arasında değişmiştir. Bu dönemde öne çıkan
indeksler sırasiyle, NDI-2,SR-11,SR-17,SR-9,ZTM,SR-1, SR-16,OVI-4,SR-10 ve NDVI-2 şeklinde
sıralanmıştır. Bu indeksler 550-900 nm. bant aralığında, elektromanyetik spektrum üzerinde
yeşil+kırmızı+kırmızı sınır (Red Edge)+Yakın Kızıl Ötesi (NIR) aralıkta yer almıştır.
Dane Verimi ile spektral indeksler arasındaki korelasyonların en yüksek olduğu dönem çiçeklenme
başlangıcı (26 Mayıs 2015) olarak belirlenmiş,bu dönemi sırasiyle süt olum devresi (10 Haziran
2015) ve sapa kalkma dönemi (12 Mayıs 2015) takip etmiştir.Çiçeklenme döneminde korelasyon
değerleri ilk on indes için R²= 0.930-0.889 arasında değişmiştir.Bu dönemde öne çıkan indeksler
sırasiyle NVI,SR-8,SR-11,SR-5,SR-17,OVI,SR-2,SR-1,ZTM,SR-16 şeklinde sıralanmıştır.Bu
indeksler 550-900 nm. bant aralığında, elektromanyetik spektrum üzerinde yeşil+kırmızı+kırmızı
sınır (Red Edge)+Yakın Kızıl Ötesi (NIR) aralıkta yer almıştır.
Kışlık Buğdayın farklı azot uygulamaları altında ve farklı fenolojik büyüme dönemlerinde (ERKEN-
GEÇ-TÜM) spektral yansıma değerleri farklılık göstermiştir. Bu farklılıklar en fazla visible bölgede
(400-650 nm.) ve Yakın kızıl ötesi (NIR) bölgede (670-850 nm.) ortaya çıkmıştır. Çiçeklenmeden
olgunluk dönemine kadar olan dönemde, bitkinin yaşlanması ile birlikte visible bölgedeki yansımada
artış, NIR bölgede azalış görülmüştür. Bitkinin yaprak azotunu belirlemede erken dönem
(Kardeşlenme sonu-sapa kalkma başlangıcı) ve bu dönemde visible bölge bandları
(mavi+yeşil+kırmızı) etkili bulunmuştur. Bitkinin yaprak azotunu belirlemede erken dönem
(Kardeşlenme sonu-sapa kalkma başlangıcı) ve bu dönemde visible bölge bandları
(mavi+yeşil+kırmızı) etkili bulunmuştur.
Bitkinin yaprak azotunu belirlemede erken dönem (Kardeşlenme sonu-sapa kalkma başlangıcı) ve bu
dönemde visible bölge bandları (mavi+yeşil+kırmızı) etkili bulunmuştur. Yakın Kızıl Ötesi bandlar
(Kırmızı bandlar) biyokütle ve Yaprak alanı gibi değişkenlerin tahmin edilmesinde etkili
bulunmuştur. Büyümenin erken aşamalarında (feekes 4-7) toplam azot alımı spektral reflektans
değerleri ile daha yüksek korelasyon vermiştir. Günümüzde bitkinin yaprak ve kanopi seviyesindeki
azot miktarını belirlemek için birçok hyperspectral vejetasyon indeksler geliştirilmiştir. Bununla
beraber bunların birçoğu değerlendirilme aşamasında olup, bitkinin farklı büyüme aşamalarına, yıllara
ve azot uygulama desenine göre farklı lokasyonlarda yeniden test edilmesi gerekmektedir. Gelecekteki
araştırmalar için bitkinin büyüme aşaması önem kazanmıştır. Bitkinin hangi aşamasında en yüksek
verim için hangi azotlu gübre uygulamasının gerekli olduğu amacına yönelik olacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Toprak ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır.
Proje Başlığı
Ekosistem Yaklaşımıyla Kırsal Kalkınma Metodolojisinin
Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak, Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, Orman ve Su İşleri
Bakanlığı- Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü - 10. Bölge
Müdürlüğü, Sinop Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü,
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü
Proje Yürütücüsü Tuba BEŞEN
Yardımcı Araştırmacılar Armağan KARABULUT, Ayla ALTUN, Ayten NAMLI, Derya
SÜREK, Erol KARAKURT, Fatma KARAHAN, Emire ELMAS,
Merve AYSEL ALTUNDAĞ, Mustafa USUL, Nazan İLGİNOĞLU,
Oğuz BAŞKAN, Uğur BAY, Yasemin DEMİR, Hicrettin CEBEL,
Mehmet KEÇECİ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/03/2014 – 01/12/2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
366,300 TL
Proje Özeti
Ekosistem Yaklaşımıyla Kırsal Kalkınma Modelinin Geliştirilmesi Projesinin ana amacı tarımsal
ekosistem hizmetlerinin sürdürülebilirliği çatısı altında kırsal kalkınma modelinin geliştirilmesidir.
Çalışma sosyo - ekonomi, çayır mera, toprak, su, flora, fauna, CBS başlıkları altında tasarlanmıştır.
2016-2017 döneminde; sosyo - ekonomik yapıya yönelik anket değerlendirmeleri tamamlanmıştır,
hayvansal ve bitkisel üretim değerleri, hayvansal ve bitkisel değişen masraflar ve tarımsal gelir gibi
ekonomik değerlendirmeler ile sosyal yapıyı ortaya koyan değerlendirmeler rapor haline
getirilmiştir. Su kaynaklarında 3 aylık kalite izleme çalışmaları yapılmış, analizler tamamlanmıştır.
Su kalitesi standartları kapsamında değerlendirilmesi yapılmaktadır. Flora çalışması kapsamında
aylık izlemeler yapılmıştır. Farklı vejetasyon birimlerinde yayılış gösteren bitki örnekleri toplanmış
ve herbaryum örneği haline getirilmiştir. Toplanan bitki örneklerinden 60 familyadan 167 genusa
ait 237 bitki türü teşhis edilerek ait oldukları fitocoğrafik bölge ve sahip oldukları Raunkiaer hayat
formları belirlenmiştir. Fauna çalışması kapsamında aylık arazi çalışmaları tamamlanmıştır. Yaban
hayvanlarının yoğun olduğu bölgeler tespit edilerek fotokapan ile izlemeler yapılmıştır. Yaban
hayatı ve tarımsal ekosistem arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik anketler yapılmıştır. Fauna
verileri tür ve populasyon olarak IUCN (Uluslararası Doğayı Koruma Birliği) kriterleri kapsamında
listelenmiştir. Çayır mera çalışması tamamlanmıştır. Havzada bulunan çayır mera alanlarına
yerleştirilen 10 kafes ile çayır mera verimliliği izlenmiş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca
çayır mera alanlarında tür çeşitliliğini tespit etmek amacıyla 3 ayda bir arazi çalışması
gerçekleştirilmiş, sonuçlar rapor haline getirilmiştir. Karbon çalışması kapsamında havzada farklı
bitki örtüsü ve arazi kullanımlarını temsil edecek şekilde, 2 ayrı derinlikten 140 örnek alınmıştır. 4 0C’de muhafaza edilen örneklerden mikrobiyal biyokütle karbonu analizleri yapılmaktadır. Toprak
etüdü arazi çalışması tamamlanmıştır. Toprak fiziksel ve kimyasal özellikleri ile ilgili arazi ve
laboratuvar çalışmaları tamamlanmıştır. Proje kapsamında şu ana kadar elde edilen veriler CBS ile
sayısal ortama aktarılmaktadır.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : A13 Toprak, Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : P-07 Toprak ve Arazi Bilgi Sistemleri
Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır.
Proje Başlığı
Ilgaz Dağı Milli Parkı Toprak ve Arazi Parametreleri ile Floranın
İlişkilendirilmesi ve Haritalanması
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Derya SÜREK
Yardımcı Araştırmacılar
Tuba BEŞEN
Dr. Suay BAYRAMİN
Çağla ATEŞ
Dr. Esin ERAYDIN ERDOĞAN
Fikret YILDIRIM
Yrd.Doç.Dr.Kerim GÜNEY
Yrd.Doç.Dr.Miraç AYDIN
İrem SAĞLAM FİDE
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
277.309.-TL
Proje Özeti
Her arazi kullanım biçiminin öncelikli amacı doğal kaynakları (toprak, su ve biyolojik çeşitlilik)
koruyarak ondan sürdürülebilir yararlanmayı sağlamaktır. Bunun için toprağın fiziksel ve kimyasal
özelliklerini belirleyerek, arazi yetenek sınıflarını ortaya koymak gerekir.
Ilgaz Dağı Milli Parkı floristik açıdan hem sahip olduğu tür zenginliği hem de endemizm oranıyla
dikkati çekmektedir. Bu türlerin doğal kaynaklarla olan ilişkilerini ortaya koyarak yerinde
tanıtımına fırsat verecek düzenlemelerin yapılması; toplumda doğa koruma bilincinin artırılmasına
katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda endemik ya da endemik olmayan nesli tehdit altındaki bitki
taksonlarının varlıklarının devamını sağlayacak koruma şartları ortaya konmuş olacaktır.
Çalışma alanının milli park sınırları dâhilinde olması sebebiyle projenin ilk yılında, T.C. Orman ve
Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünden çalışma izinleri proje
ortaklık onayı ve proje kapsamında yapılması düşünülen herbaryum (tanıtım birimi) için izin
alınamadığından çalışmaya henüz başlanamamıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
AFA ADI : Toprak ve Su Kaynakları
PROĞRAM ADI : İklim Değişikliği ve Tarımsal Ekoloji
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P08/07
Proje Başlığı Jeotermal Kaynakların Tarım Arazileri Üzerindeki Çevresel
Etkilerinin Belirlenmesi: Ayaş (Ankara) Örneği
Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Harun TORUNLAR
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Murat Güven TUĞAÇ
Dr. Mustafa USUL
Sinan AYDOĞAN
Nevzat DEREKÖY
Dilek KAYA ÖZDOĞAN
Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 31/12/2017
Projenin Toplam Bütçesi 2015: 36.750 TL, 2016: 24.600 TL, 2017: 15.000 TL
Proje Özeti :
2015 ve 2016 yılları kapsamında projenin amaç ve hedeflerine uygun bir şekilde elde
edilen veriler kapsamında çalışmalar devam etmektedir.
Proje alanı içerisinde jeotermal kaynakların etkisinin boyutunu görebilmek amacıyla
alana ait sulanan ve sulanmayan bölgelerin belirlenmesine yönelik altlık veri oluşturulmuş. Bu
veri oluşturulurken uzaktan algılama tekniklerine göre alanın farklı tarihli spot 6 ve landsat 8
uydu görüntüleri kullanılmıştır.
Projeye ait arazi çalışmaları yürütülmüş olup bu kapsamda alanda su, bitki ve toprak
örneklemeleri yapılmıştır.
Sulama sezonu öncesi ve sonrasında olmak üzere 2 dönemde toplam 51 adet su örneği
alınmış bu örneklemeler; jeotermal kaynaklardan, deşarj sularından, dere sularından, yeraltı
suyu ve içme sularından oluşmaktadır.
Bitki örneklemesi buğday, domates, şekerpancarı, havuç ve yoncada yapılmıştır. Bu
bitkilerin gelişim dönemleri gözönüne alınarak yılın farklı tarihlerinde bitkilerin farklı
aksamlarından olmak üzere toplamda 47 noktadan 78 adet bitki örneklemesi yapılmıştır.
Toprak örneklemeleri derinlik esasına göre 3 farklı derinlikten (0-20, 20-50 ve 50-90 cm)
olmak üzere 169 noktadan toplam 475 adet toprak numunesi alınmıştır.
Araziden toplanan su, bitki ve toprak örneklerine ait çeşitli kimyasal analizler yaptırılmış
olup elimize ulaşan laboratuvar sonuçları değerlendirilmiş ve bazı sonuçlara ulaşılmıştır.
Buna göre; proje alanı içerisinde tarımsal sulamada kullanılan jeotermal sular, deşarj
edilen sular ve jeotermal suların derelere karıştığı noktadan itibaren etkilediği dere suları
tarımsal sulama suları esas ve kriterlerine göre eşik değerlerin çok üstünde değerlere sahip olup
kullanılamayacak nitelikte V. Sınıf sulama suyu kalitesinde oldukları tespit edilmiştir.
Bu nitelikteki sular ile sulanan proje alanı içerisinde yetiştirilen bitkilerin de önemli
ölçüde etkilendikleri tespit edilmiştir. Bitkilerin çeşitli aksamlarından alınan örneklere ait
veriler değerlendirildiği zaman; ağır metal ve iz elementler açısından toksiklik sınırlarının
üstünde değerlere sahip oldukları ve biyokonsantrasyon faktörü indekslerinin yüksek
değerlerde seyrettiği elde edilmiştir.
Toprak örneklerine ait analiz verilerinin değerlendirilme işlemleri devam etmektedir.
Toprakta kirlilik parametreleri olan ağır metal ve iz elementlere ait kirlilik sınıflarının ve
haritalarının oluşturulması için geoistatistiksel model parametrelerinin oluşturulması devam
etmektedir.
Proje Gelişme Raporu Formu
Proje No
Proje Başlığı Mera Varlığının ve Mera Durum Sınıflarının Belirlenmesi
Projesi
Proje Yürütücüsü Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM-BÜGEM
Proje Yürütücüsü Metin AYDOĞDU (Koordinatör)
Yardımcı Araştırıcılar Dr. Hakan Yıldız,Kadir Dr. Ediz Ünal,Aytaç
Özaydın,Fatma Dedeoğlu,Sinem Ataker,Vildan Özen
Kuz,Dr.Sabahattin ÜNAL
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014 31.12.2016
Projenin Toplam Bütçesi 300.000 (11 Enstitünün 5 yılda kullanacağı toplam bütçe-
Bütçe BUGEM tarafında Mera fonundan sağlanacaktır )
(Kalan = 2016 Yılı 14000)
Proje Özeti:
1. Başlıca Faaliyetlerin Gerçekleşme Durumu:
Dönem Bulguları: Bu proje ile ülkemiz meralarının vejetasyon envanterlerinin sınıflandırılması
ve haritalanması amaçlanmaktadır. Proje sahasına giren illerdeki mera alanlarının, uydu görüntüleri
üzerinden belirlenerek haritalanmasıyla, mera veri tabanının ülkesel hale getirilmesi sağlanacaktır.
Proje kapsamında 2016 yılı sonu itibariyle enstitülerin görev alanına giren illerin toplam 406
noktanın vejetasyon etüdü tamamlanmıştır. Proje ortağı enstitülerin 2016 yılı sonu itibariyle
gerçekleştirdiği toplam vejetasyon etütleri şu şekildedir:
GAPUTAEM-Diyarbakır enstitüsü; Diyarbakır ilinde 56 durak noktasında, Mardin ilinde 33 durak
Batman 33 adet durak noktasında, BATEM-Antalya enstitüsü; Antalya ilinde 8 durak, Muğlada 24
durak, Geçit Kuşağı TAE-Eskişehir enstitüsü; ise Kütahya ilinde 50 durak ,Bolu ilinde 24 durak,
Düzce ilinde 6, durak, Sakarya ilinde ise 5 durak (Bütün iller tamamlandı) KTAE-Samsun
enstitüsü; Kastamonu 73 Sinop ve Bartında toplamda 73 adet durakta, TTAE-Edirne enstitüsü;
Edirne, Kırklareli, Tekirdağ illerinde toplam 22 adet durakta,noktasında çalışmışlardır.
Proje kapsamında Geçit Kuşağı Araştırma Enstitüsü 2017 içerisinde Isparta ve uşak illerini, Trakya
Tarımsal Araştırma Enstitüsü Çanakkale, İstanbul, Yalova, Kocaeli Karadeniz Tarımsal Araştırma
Enstitüsü Karabük ve Zonguldak illerini, Batı Akdeniz Tarımsal Eğitim Merkezi Denizli ilini Ege
Tarımsal Araştırma Enstitüsü ise İzmir, Manisa, Aydın Balıkesir illerini tamamlayacaklardır.
Ayrıca 2017 yılı mera etüd programına enstitünün talebi doğrultusunda Siirt ili dahil edilmiş, bu
durum resmi yazı ile kendilerine bildirilmiştir.
TARM-CBS bölümü koordinat düzeltmesi, durak verilerinin CBS veri tabanına işlenmesi
işlemlerine devam etmiştir.
Mera Varlığının ve Mera Durum Sınıflarının Belirlenmesi Projesi Çerçevesinde Toprak Gübre ve
Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından yıllar itibariyle proje illerinden gelen toprak
örnek sayıları 2013 yılında 21 adet,2014 yılında 287 adet,2015 yılında 130 adet 2016 yılında 88
adet olmak üzere toplamda bugüne kadar 526 adet olmak üzere gerçekleşmiştir.
Kurumumuzdan ayrılan Koordinatör Dr. Ali MERMER’in yerine Metin AYDOĞDU vekaleten
atanmıştır.
DİĞER PROJELER
(AB, İl Özel İdaresi vb.)
Proje Başlığı
Mera Islahında Farklı Formasyon ve Tekniklerin Araştırılması
Projesi
Proje Lideri
Mustafa BAĞCI
Projeyi Yürüten
Kuruluş
TOPRAK SU ve ÇÖLLEŞME ile MÜCADELE ARAŞTIRMA
ENS. MÜDÜRLÜĞÜ
Proje Yürütücüleri
Osman MÜCEVHER
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar KOP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI
Başlama-Bitiş
Tarihleri 2016-2018
Projenin Toplam
Bütçesi 1.100.000
Proje Özeti Ülkemizin en kurak alanlarınından birini oluşturan KOP bölgesinde mera alanları;
vasfı zayıf (ot yok denecek kadar az), erozyona maruz kalmış ve toprak özelliklerini
kaybetmiş durumdadır. Tohumdan mera ıslahının çok zor olduğu KOP bölgesinde derin kök
yapıları sayesinde kuraklığa toleransı yüksek çalı formlu bitkilerin yem kaynağı olarak mera
alanlarına dikilmesi bir alternatif olarak gözükmektedir.
Orta Anadoluda ve KOP Bölgesinde meraların % 80’den fazlasının ileri derecede
dejenere olduğu yapılan kapsamlı vejetasyon etütleri ile ortaya konulmuştur(Ulusal mera
projesi). Bu ekolojilerde otsu bitkilerle sonuç almak hemen hemen imkansızdır. Bu meralar
için geçerliliği dünyada kanıtlanmış en rasyonel teknik çözüm, çalımsı yem bitkileridir.
Çalımsı yem bitkileri, yıllık yağışı 200 mm nin altında tuzlu çöl ikliminde başarı ile tesis
edilebilmektedir. Bu bitkilerin yem kaliteleri oldukça yüksektir ve koyun ve sığır tarafından
iştahla yenilmektedir. Diğer bir avantajları ise kendilerini yenileme kabiliyetleridir.
Ülkemizde olmasa da Dünyada bu türlerin çoğaltımı tesis teknikleri, ekolojik istekleri ve
yönetimi konusunda sayısız çalışma yapılmış ve yayınlanmıştır.
Mera alanlarımızda bu güne kadar otsu formasyona sahip buğdaygil ve baklagil yem
bitkilerinin tohumdan ekimi yoluna gidilmiş olsa da çok da başarı sağlanamamıştır. Bunun
en önemli sebebi ise mera vasfındaki arazilerimizin erozyona maruz kalmış, toprak derinliği
az, taşlık-kayalık, eğimli ve su problemi olan alanların ayrılmış olmasındadır. Bu özelliklere
sahip arazilerde bir de ülkemizin kurak ve yarı kurak iklim şartlarını göz önüne aldığımızda
yeniden tesis edilen meralarda başarı yakalama ihtimali oldukça düşüktür. Erozyonun yoğun
olduğu ülkemiz meralarında çalı formasyonlu bitkilerin gerek yağışlı bölgelere düşen
yağışların yüzey akışa geçmesini önleyerek toprağa suyun infiltrasyonunu sağlamada,
gerekse kurak alanlarda toz taşınımının önlenmesi ve toprak neminin korunmasında önemli
bir faktör olacağı şüphesizdir. Özellikle rüzgar erozyonunun yoğun olduğu alanlarda hakim
rüzgara dik olarak tesis edilecek çalı formasyona sahip bitkiler ile oluşturulacak rüzgar
perdeleri toprağın erozyondan korunması yanında toprak nemini koruması ve bitkinin
çevresinde oluşturacağı mikroklima ile de otsu formasyona sahip diğer mera bitkilerinin
verim ve kaliteleri üzerine etkisi şüphesiz olumlu olacaktır.
DEVAM EDEN PROJE
AFA ADI :Toprak ve Su Kaynakları
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının
Korunumu ve Geliştirilmesi
Proje No: TSKAD\13\A13\P05\02)
Proje Başlığı Alt Proje: Bazı Su Hasadı Yöntemlerinin Meralarda Nem Muhafazası
ve Vejatasyon Üzerine Etkilerinin Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü
Proje Yürütücüsü Tamer COŞKUN Yardımcı Araştırmacılar Hülya BAKIR , M.Ali BİNGÖL, Hikmet BİRHAN, Erdal AKSAKAL,
Okan DEMİR, Prof.Dr. Binali ÇOMAKLI, Doç.Dr.Mahmut DAŞCI
Başlama- Bitiş Tarihleri Ağustos 2013-Ekim 2016
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2013: 105000 TL 2014:16300 TL. 2015-2016: 23200.TL
Proje Özeti: Bu proje ile amaçlanan;-Yöre meralarında bazı nem muhafazası yöntemlerinin
karşılaştırılarak nem korunumu, mera kuru ot verimi ,merakalite derecesi ve vejetasyon üzerine olan
etkilerinin belirlenmesi.- Ele alınan nem muhafazası yöntemlerinin uygulanabilirliğinin belirlenmesi
ve ekonomik açıdan değerlendirilmesi.Proje Konuları : 1) Kar perdeleri 2) Gözlemeler 3) Kontur
karıklar 4) Taş bantlar 5)Kontrol Konuların kar biriktirme potansiyelleri incelendiğinde kar
perdelerinin kış sezonu sonunda mart ayı itibariyle 97 cm derinlik ve 440 mm su eşdeğerine
taşbantların ise 71 cm derinlik ve 312 mm su eşdeğerine ulaştıkları tespit edilmiştir. Kar perdeleri
konusu kar birikimi yapamayan karık, gözleme ve kontrol konularına göre %40-50, taşbant konusu
ise adı geçen konulara göre %25 avantajlı oldukları söylenebilir Nem değişimi konu bazında
incelendiğinde en fazla nem birikiminin mayıs ayı itibariyle kar erimelerinin etkisi ile kar
perdelerinde gerçekleşirken sonraki aylarda denge sağlanmış karık, taş bantlar ve gözlemeler
konularında birbirlerine yakın sonuçlar elde edilmiştir.Kontrol konusu ise sezon boyunca diğer
konulara göre %35 civarında dezavantaj göstermiştir . Ayrıca konuların su yılı boyunca nasıl tepki
verdiğini analiz etmek için yıl sonu ortalamaları incelendiğinde karık konusunun en fazla nem
birikimi yaptığı bunu taş kordon,kar perdeleri, gözlemeler ve kontrol konularının takip ettiği
görülmektedir .Nem birikimi hasat dönemine kadar olan dönemdeki ortalamalar yönüyle
değerlendirildiğinde ise kar perdelerinin en fazla birikimi yaptığı onu karık, taş kordon, gözlemeler
kontrol konularının takip ettiği belirlenmiştir.Konular içinde en fazla kuru ot verimi kar perdeleri
konusundan, daha sonra sırasıyla gözlemeler, taş bant , karık ve kontrol konularından elde
edilmiştir.Konular toprak kaplılık yönüyle değerlendirildiğinde kar perdeleri, karık, taşbant ve
gözleme konularının aynı kategoriye girerken kontrol konusu tek başına ikinci grubu
oluşturmuştur.Ekonomik analizi değerlendirdiğimizde bütün konu uygulamalarında yapılan yatırım
masraflarına rağmen net gelirlerin kontrol konusuna göre dikkate değer bir ölçüde artış elde edildiği
görülmektedir. En ekonomik konunun gözleme konusu olduğu tespit edilmiştir.
SONUÇLANAN PROJELER (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: A-13 Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : P-05 Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının
Korunumu ve Geliştirilmesi
Proje No TAGEM/ TSKAD/ 12/ A13/ P02/ 1
Proje Başlığı Kıraç Alanlarda Bitkisel Üretimde Verim Artışı Sağlamak İçin Mikro Su
Hasadı Tekniği Kullanımı
Projenin İngilizce
Başlığı
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
TAGEM
Proje Yürütücüsü İlknur CEBECİ
Yardımcı
Araştırmacılar
Doç.Dr. Ali ÜNLÜKARA
Prof. Dr. Halit YETİŞİR
M.Hilmi SEÇMEN
Başlama- Bitiş Tarihleri 2012-2016
Projenin Toplam Bütçesi 55600TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Kıraç alanlarda su hasadı tekniği ile çerezlik kabak üretiminde verim artışı sağlamak amacıyla
yürütülen bu çalışmada mikro havza su hasadı tekniği kullanılmıştır. Erciyes Üniversitesi Seyrani
Ziraat Fakültesi Develi kampüs arazisi 1.lokasyon, Çomaklı köyü ise 2.lokasyon deneme yeridir.
Denemede 80 cm, 100 cm ve 120 cm aralıklar ile sırtlar yapılmıştır. Sırtlar siyah plastik malç ile
kapatılmış, bitki yetiştirme alanı karıklar 30 cm alınmıştır. Sıra üzeri bitki ekim aralığı tüm konularda
100 cm’dir. Kontrol konusu işlenmiş düz arazi üzerinde 100 cm sıra arasına ve 100 cm sıra üzerine
ekim yapılarak oluşturulmuştur. Konular üç tekerrürlüdür. Yağışlar deneme boyunca plüviyometre ile
ölçülmüştür. Toprak nemi nötron metre cihazı ile takip edilmiştir.
Çalışmanın son yıl verilerine göre sıra arası 80 cm konusunda bitkiler diğerlerine göre daha sık
ekildiği için en fazla meyve sayısı elde edilmiş ancak toplam meyve verimi, ortalama meyve ağırlığı,
brüt tohum verimi, net tohum verimi ve bin tane ağırlığı açısından en düşük sonuçları vermiştir.
Kabak meyve verimi ve ortalama meyve ağırlığı 100 ve 120 cm su hasadı konularında kontrol
konusundan daha yüksektir. En yüksek net tohum verimi kampüste 100 cm su hasadı konusundan ve
Çomaklı köyünde 120 cm su hasadı konusundan elde edilmiştir. Bu konulardan kontrole göre
Kampüste %29 ve Çomaklı köyünde %71 daha yüksek verim alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Mikro su hasadı, kabak çekirdeği, verim tepki faktörü
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : SÜRDÜRÜLEBİLİR TOPRAK VE SU YÖNETİMİ
PROGRAM ADI : SU TOPLAMA HAVZALARINDA TOPRAK VE SU
KAYNAKLARININ KORUNUMU VE GELİŞTİRİLMESİ
Proje No:
Proje Başlığı
Şanlıurfa Yöresi Antepfıstığı Bahçelerinde Farklı Örtü
Malzemelerinin Kullanıldığı Negarim Tipi Mikrohavza Tekniği İle
Su Hasadının İncelenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. ŞANLIURFA
Projeyi Destekleyen
Kuruluşlar
TAGEM
-Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, Gaziantep.
-HR Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Ş. Urfa.
Proje Yürütücüsü Abdullah Suat NACAR - Ziraat Y. Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Elif Didem GÜLLE SAKİN - Çevre Y. Mühendisi
Dr. Meral TAŞ- Ziraat Y. Mühendisi
Ö. Faruk ÜNAL - Ziraat Y. Mühendisi
Doç. Dr. İzzet AÇAR - Ziraat Y. Mühendisi – HR Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Ş. Urfa.
Başlama- Bitiş Tarihleri 2005 – 2019 (15 yıl)
Projenin Toplam
Bütçesi:
97 957 TL
Proje Özeti
Yağışların az olduğu yörelerde antepfıstığı bahçelerinde su kazanımı ve nem korunumunu
sağlayacak değişik kültürel önlemlerin bilinmesi, bunların karşılaştırılabilmesi çok önemlidir.
Oluşturulan mikro havzada nem rejiminin ve tutulmanın bilinmesi de gereklidir. Arazi sıkıntısı
sürekli artarken, dünyadaki marjinal alanlar tarımda daha fazla kullanılmaktadır. Bu alanların çoğu,
düzensiz yağışların görüldüğü, suların yüzeyakış olarak kaybolduğu kurak ve yarıkurak kuşaklarda
bulunmaktadır. Halen çalışma yapılan kurağa eğimli yarıkurak alanlarda su hasadı; toprak ve su
korunumunun en iyi yolu olarak görülmektedir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en önemli bitkilerinden olan antepfıstığının; yetiştirme
alanlarının önemli iki sorunu, yağış yetersizliği ve periyodisitedir. Bu durum verim düşüklüğüne
neden olmaktadır. Bu nedenle böyle bir projenin uygulanmasına ihtiyaç duyulmuştur.
Suyılı sonuçları değerlendirildiğinde; uygulanan malç konuları; yağıştan yararlanma ve
toprak nemini muhafaza etme yönünden; projeden beklenen sonuçları vermişlerdir. Projede
uygulanan dört farklı malç örtüsü de; yöre çiftçisinin uyguladığı klasik yöntem, yani kontrol
konusuna göre toprakta daha fazla nem birikimi, bitki gelişimi ve verim yönünden üstünlük
sağlamıştır.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Toprak ve Su Kaynakları
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu
ve Geliştirilmesi
Proje No TAGEM/TSKAD/14/A13/P01/02
Proje Başlığı
Zeytin Yetiştiriciliğinde Yarı Dairesel Kaş Tipi Mikrohavza
Su Hasadı Tekniği ile Toprak Su Tutma Kapasitesini
İyileştirici Uygulamalar
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
Müdürlüğü /Menemen
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
-TAGEM–Toprak ve Su Kaynakları Araştırmaları Dairesi
Başkanlığı
-E.Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
Proje Yürütücüsü Süleyman ŞEN
Yardımcı
Araştırmacılar
Dr. Gülay YILMAZ - Tuncay TOPDEMİR - Lütfullah
ARUĞASLAN - Ümit ALKAN- Nalan RAHMANOĞLU –
İlkay EKİNCİ- Doç. Dr. Erhan AKKUZU -
Başlama-Bitiş Tarihleri 2014 – 2018
Projenin Toplam
Bütçesi
Toplam Bütçe:116600.00 TL
2014:8450- 2015:36635- 2016:9500- 2017:10200-
2018:16000
Proje Özeti
Bu çalışma Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi’ne ait Muğla
Köyceğiz’de Deneme Demonstrasyon İstasyonunda yürütülmektedir. Yöre topoğrafyasına
en uygun olan mikrohavza su hasadı yöntemlerinden yarı dairesel (kaş tipi) tekniği ile
birlikte, toprak su tutma kapasitesini iyileştirici bazı uygulamaların zeytin yetiştiriciliğinde
etkisinin belirlenmesi projenin amacını oluşturmaktadır.
Proje tesadüf blokları deneme deseninde üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Proje
konuları 1.konu, kontrol konusu (dar çukura) yöresel dikim. 2. Konu, Taşlardan ayıklanmış
toprağa dikim (1x1x1 m’lik fidan çukuruna), 3. Konu, Taşlardan ayıklanmış ve 50 kg
Organik Materyal (O.G.) eklenmiş toprağa dikim. 4. Konu, 3.konu toprağına 250 gr polimer
(su tutucu) eklenmiş yere dikim. 5. Konu 3. Konu toprağına 500 gr polimer (su tutucu)
eklenmiş toprağa dikim.
Deneme alanına kurulan meteoroloji istasyonu ile yağış, hava sıcaklığı, nispi nem ve
rüzgâr hızı ölçülmektedir. Ayrıca konu toprakların nem içerikleri 25cm ve 75cm derinliğe
yerleştirilen nem sensörleriyle saatlik olarak ölçülmekte ve internet ortamında
izlenmektedir.
Proje 2016 yılında çalışma takvimine uygun olarak yürütülmüş olup, gerekli ölçüm
ve gözlemler zamanında yapılmıştır.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Tarım-İklim Değişikliği Etkileşimi
Proje No:
Proje Başlığı
Entegre Proje: İklim Değişikliğinin Tarımsal Üretimde Toprak–Su
Kaynaklarına Etkileri
Alt Proje: İncirin Fenolojisi ve Meyve Kalitesi Üzerine İklimsel
Faktörlerin Etkilerinin Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş İncir Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü
Proje Yürütücüsü Nilgün TAN
Yardımcı Araştırmacılar Ramazan KONAK, Pınar GÖRÜCÜOĞLU
Alper BAYDAR, Oğuz ALTUNKAYA
Selim ARPACI, İlknur KÖSOĞLU
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 31/12/2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
2016:10000 TL 2017:10000 TL Toplam: 72000 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Dünya kuru incir yetiştiriciliğinin % 60’ının sağlandığı Büyük ve Küçük Menderes
havzalarında iklim ve toprak şartları incirin yetiştirilmesi kurutulması açısından ideal özelliktedir.
Bölge ikliminde görülen dalgalanmalar yıllara göre farklılık gösterirken, pazarlanabilen ürün
miktarı ve kalitesinde de olumsuz değişikliklere neden olmaktadır. Bu projenin amacı incir
bitkisinin fenolojik davranışları ve ürün kalitesi üzerine iklimsel faktörlerin etkilerinin
belirlenebilmesi adına bilgi ve teknoloji alt yapısının enstitü bünyesinde oluşturularak uzun yıllar
veri setlerinin oluşturulabilmesini sağlamaktır. Bu amaçla Germencik ilçesinde üç farklı rakımda
(Erbeyli 60m, Meşeli 315m, Akmescit 687m) bahçede 2 ağaçta olmak üzere fenolojik gözlemler
incir için ilk kez bu proje ile geliştirilen BBCH ölçeğine göre yapılmıştır. İklim verileri bu rakımlara
yerleştirilen meteoroloji istasyonlarından sağlanmıştır. Taze ve kuru meyvede kalite analizleri için
3 rakımda 5’şer bahçeden temin edilen örneklerde SÇKM, toplam asitlik, meyve kabuğunda ve içte
renk tayini, meyve özgül ağırlığı, meyve kabuk kalınlığı, kuru meyve nemi, su aktivitesi analizleri
yapılmıştır. Taze meyve kabuk kalınlığı (2,48 mm±0,44) ve meyve iç boşluğunun göstergesi olarak
yorumlayabileceğimiz meyve özgül ağırlığının (1,29± 0,28) Akmescit’ten elde edilen meyvelerde
istatistiki olarak farklı olduğu bulunmuştur. Meşeli elde edilen taze (82,37±7,72(mgGA/100gTAincir) ve
kuru meyvelerin (169,75±4,44 mgGA/100gTAincir) toplam fenolik madde içeriğinin daha fazla olduğu
tespit edilmiştir.
DEVAM EDEN PROJE
AFA ADI : Toprak, Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunumu ve
Geliştirilmesi
Proje No:
Proje Başlığı
Farklı Su Hasadı Teknikleri ve Örtü Malzemelerinin Ağaçlandırma
Faaliyetlerinde Toprağın Su Muhafazasına Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Su ve Çölleşme ile Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Konya Büyükşehir Belediyesi
Proje Yürütücüsü Osman ÇAĞIRGAN
Yardımcı Araştırmacılar Osman MÜCEVHER, Mehmet Ali DÜNDAR Kemal DUYAN,
Erdal GÖNÜLAL, Feti KİRTİŞ, Mehmet GÖKSU
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015-01.12.2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
Toplam Bütçesi 46.000
Proje Özeti: Su bitkisel üretim çeşitliliğini ve verimi sınırlandıran en önemli faktördür. Kurak ve
yarı kurak alanlarda sulama imkânının çok sınırlı olması, maliyetinin yüksek olması ve tuzlanma
gibi sorunlar ağaçlandırma çalışmalarını da sınırlandırmaktadır. İklim değişikliğiyle beraber
yağışların daha da azalma eğiliminde olduğu bu alanlardaki bitki örtüsünden yoksun arazilerde
çölleşme ve erozyon riski giderek artmaktadır. Bu alanlarda sürdürülebilir ve makul ağaçlandırma
büyük ölçüde yağışlara bağlıdır. Fakat yağışlar yüzey akışıyla, toprak yüzeyinden buharlaşmayla
ve geçirimsiz tabakalara sızarak kaybolmaktadır.Yağışlardan istifadeyi artırmak amacıyla
kullanılan su hasadı, yağışların ve akan yüzey sularının toprak profilinde biriktirilmesi ve kurak
dönemde kullanılmasıdır. Suyun toprakta infiltrasyonunu hızlandırmak ve toprak profilinde
muhafazasını artırmak amacıyla kullanılan bir diğer teknik ise örtü malzemesidir. Örtü malzemeleri;
topraktan su kaybının azaltılması, yabancı ot gelişiminin baskılanması, toprak sıcaklığının ve
neminin sabitlenmesi, erozyon ve kaymak tabakasının engellenmesi gibi amaçlarla
kullanılmaktadır. Erozyonu engellemeleri, çölleşmeyi azaltmaları, küresel ısınma ve iklim
değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı tampon vazifesi görmeleri gibi nedenlerle ormanların önemi
daha iyi anlaşılmakta ve buna paralel olarak ağaçlandırma çalışmaları da artmaktadır. Ancak
yağışların azlığı ve yaz kuraklığı ağaçlandırma başarısını sınırlandırmaktadır. 2015-2019 yıllarında
yürütülecek bu çalışmayla Bayraktepe mevkiinde eş yükselti seddeleri ve kaş şekilli seddeler ile
siyah plastik, taş ve dal parçaları toprak profilinde su muhafazası açısından denenecek ve bölgeye
uygun teknikler belirlenecektir. Büyük çoğunluğunun kış aylarında düşen yağışları toprak
profilinde depolamak ve böylece yaz kuraklığını mümkün olduğunca azaltmak hedeflenmektedir.
Bölge için uygun su hasadı tekniği ve örtü malzemelerinin tespiti ve yaygınlaştırılmasıyla çölleşme
ve erozyonla daha etkin bir mücadele mümkün olacaktır.
SONUÇLANAN PROJELER (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım – İklim Değişikliği Etkileşimi
Proje No TAGEM/TSKAD/14/A13/P01/07
Proje Başlığı Orta Karadeniz Bölgesi Karpuz ve Kavun Üretiminde Mikro Su Hasadı
Tekniği Kullanımı
Projenin İngilizce
Başlığı
Using Micro Water Harvesting Technique in Watermelon and Melon
Production in The Middle Black Sea Region
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü - Samsun
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Demet YILDIRIM
Yardımcı
Araştırmacılar
Aslıhan CANTÜRK, Filiz KARA, Mehmet TAŞAN, Onur
KARAAĞAÇ, Bilal CEMEK, Ali ÜNLÜKARA
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 31/12/2015
Projenin Toplam Bütçesi 95000 TL
ProjeÖzeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Bitki gelişimini ve verimini artırabilmek için toprakta yeterli miktarda toprak suyu bulunması
gerekmektedir. Kuru tarım alanlarında yağmur suyunun etkin bir şekilde kullanarak bitkinin ihtiyaç
duyduğu su mikro su hasadı teknikleri ile karşılanabilmektedir. Su hasadı, yüzey akışın toplanarak bu
suyun üretken kullanımını sağlamak ve yağmurun düştüğü yerde tutularak toprak profilin de
depolanmasında çeşitli teknikler bulunmaktadır. Bu projede karpuz ve kavun için yüzeyi plastik örtü
kaplı farklı sırt/karık oranına sahip mikro havza su hasadı tekniği kullanarak en uygun sırt karık oranı
yanında bitki sıra arası belirlenmiştir.
Deneme Samsun ilinin Vezirköprü ilçesinde kuru tarım alanlarında 2 yıl yürütülmüş. Tarla içi
mikro hasat tekniği konularını tarlanın tesviye eğrilerine paralel sürümüyle oluşturulmuş. Sırtlar
arasında bitkinin yetiştirilmesi, gübre uygulamasının yapılabilmesi ve sırtlardan gelen yağış sularının
sızabilmesi için 30 cm bitki yetiştirme alanı bırakılmıştır. Karpuz (S1: 120, S2: 170, S3: 220,S4: 270
cm) ve kavun (S1: 120, S2: 150, S3: 200,S4: 220 cm) dört farklı sırt genişliğine (yağmur suyu hasat
alanı) sahip mikro havza su hasadı konularından oluşmaktadır. Malçsız ve sırtsız düz arazi üzerinde
karpuz (sıra aralığı 200 cm sıra üzeri aralığı 150 cm) ve kavun (200 cm-100 cm) için kontrol konusu
(S5) oluşturulmuştur. Tesadüf Blokları Şerit Vari deneme desenine göre her konu 4 tekerrürden
oluşmaktadır. Çalışmada mikro havza su hasadı konularının kontrol konusuna göre daha yüksek toprak
nem içeriğine sahip olduğu ve özellikle kış yağışlarının sırtlar altında depolanması ile toprak su
içeriğinin artığı belirlenmiştir. Bunun sonucunda iki yıl arasında özellikle karpuz için verim
farklılıkları oluşmuştur. 2014 yılında karpuz için 1408.3 – 2760.3 kg da-1, 2015 yılında 607.1 – 4034.7
kg da-1, kavun için 2014 yılında 619.7 – 1172.0 kg da-1, 2015 yılında 422.1 -1148.7 kg da-1verim elde
edilmiştir.
Denemede plastik örtü ile kaplı farklı sırt aralıklarında en uygun sırt/karık genişliği karpuz için
120:30, kavun için 170:30 olarak belirlenmiştir. Bölgede Haziran ve Temmuz ayında düşen yağışlar
bu sistem sayesinde depolanarak Orta Karadeniz bölgesin de kuru tarım alanlarının sulanabilir hale
getirilip verimli karpuz ve kavun yetiştiriciliğinin yapılarak tarımsal üretimde önemli katkı sağlayacağı
ortaya konmuştur.
Anahtar Kelimeler: Mikro havza su hasadı, Yağış, Toprak nem içeriği, Verim, Karpuz,
Kavun, Orta Karadeniz
SONUÇLANAN PROJELER (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: A-13 Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : P-05 Su Toplama Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının
Korunumu ve Geliştirilmesi
Proje No TAGEM/TSKAD/13/A13/P05/2
Proje Başlığı Yarı kurak İklim Koşullarında Mikro Havza Su Hasadı Uygulamalarında
Farklı Sırt Genişliği İle Farklı Kaplama Malzemelerinin Toprak Nemi
Korunmasına Etkilerinin Belirlenmesi
Projenin İngilizce
Başlığı
Determination of the Effects of Soil Moisture Conservation with Different
Ridge Width and Covering Materials in Semi-arid Climate Conditions in
Micro-catcment Water Harvesting Applications
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
TAGEM
Proje Yürütücüsü İlknur CEBECİ
Yardımcı
Araştırmacılar
Osman MÜCEVHER
Doç.Dr. Oğuz BAŞKAN
Yakup KÖŞKER
Erdal GÖNÜLAL
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2015
Projenin Toplam Bütçesi 92500TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Bu çalışmayla kurak-yarı kurak alanlarda, bitkisel üretim için toprak nemini koruma
amaçlanmıştır. Araştırma Konya Toprak Su ve Çölleşme İle Mücadele Araştırma Enstitüsü’ne bağlı
Karapınar Çölleşme ve Erozyon Araştırma Merkezi’nde 2013-2015 yılları arasında yürütülmüştür.
Çalışmada mikro havza su hasadı yöntemlerinden sırt ve karıklar uygulanmıştır. Tesadüf Bloklarında
Bölünmüş Parseller deneme desenine göre üç tekerrürlü yürütülen çalışmada farklı malç materyalleri
(plastik, sap-saman ve sıkıştırılmış toprak) için farklı sırt genişlikleri (30,45 ve 60 cm) uygulanmıştır.
Toprak nemi her parselden 0-30, 30-60 ve 60-90 cm derinliklerde nötronmetre ve gravimetrik
yöntemle takip edilmiş, test bitkisi olarak kavun kullanılmıştır. Araştırma süresince en fazla yağış 46,6
mm ile 2015 yılı Haziran ayında olmuş ve 30.06.2015’te yapılan toprak nemi ölçümlerine göre 0-90
cm’de en fazla toprak nemi 294,63 mm ortalama ile plastik malç uygulanan 60 cm sırt genişlikli Pg3
konusunda olmuştur. Bütün çalışma süresi boyunca yapılan ölçümlerde en fazla toprak neminin Pg3
konusunda, en az toprak neminin hiçbir uygulama yapılmayan kontrol konusunda olduğu
gözlemlenmiştir. Çok az miktardaki bir yağışın bile su hasadı uygulamalarında, özellikle plastik malçlı
sırt konularında, toprakta depolandığı izlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Toprak nemi, su hasadı, sırt, karık, malç, kurak-yarı kurak alan, yağış
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : A 13 - Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : P-01 Tarım – İklim Değişikliği Etkileşimi
Proje No:
Proje Başlığı
Nitrozoksit (N2O) Sera Gazı Emisyonlarına Bölünmüş Azotlu Gübre
Uygulamalarının Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Proje Yürütücüsü Merve AYSEL ALTUNDAĞ
Yardımcı Araştırmacılar Doç.Dr. Oğuz BAŞKAN, Çağla ATEŞ, Aynur DİLSİZ,
Doç.Dr Selim L. SANİN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/07/2017 - 01/07/2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
2017: 215.000 TL 2018: 15.000 TL Toplam: 230.000 TL
Proje Özeti
Tarımsal faaliyetler, önemli sera gazlarından biri olan nitrozoksit (N2O) gazının salımının yaklaşık
%75’ini oluşturan önemli bir bileşenidir ve bu gazın emisyonu toprak yapısı, toprağa uygulanan
kimyasal gübre miktarı, toprak nemi, sıcaklık ve diğer toprak parametreleri ile doğrudan ilişkilidir.
N2O gazının iklim değişikliğinde bilinen kritik önemine ve tarımsal kaynaklı yüksek payına rağmen
ülkemizde bu konu ile ilgili çalışmalar yeterli sayıda yer almamaktadır.
Bu çalışmada, tarımsal faaliyetlerde önemli bir girdi olan azotlu gübre geleneksel ve bahar
döneminde verilen üst gübrelemenin ikiye bölünerek toprağa verildiği gübre uygulaması şeklinde
toprağa verilerek, Orta Anadolu koşullarında ülkemizde yaygın yetiştiriciliği olan buğday üretimi
sırasında gerçekleşen N2O emisyon değerleri ölçülecektir. Ölçümler ekimin yapıldığı gün ve ekimi
takip eden ay içerisinde bir gün arayla (iki günde bir), bahar döneminde uygulanacak
gübrelemelerin ise bir gün öncesinde, aynı gün ve gübrelemenin yapıldığı günü takip eden on beş
gün içerisinde her gün belirlenen saat aralığında ve meteorolojik faaliyetlere göre öngörülen (ani ve
yüksek yağışlar) zaman aralıklarında ölçülecektir. Paralelinde ölçülecek toprak nemi, sıcaklık,
nitrat-amonyum azotu ile atmosfere salımı gerçekleşen N2O gazı arasındaki ilişki belirlenecektir.
Böylece, bölünmüş azotlu gübre uygulaması, nem, sıcaklık, verim değerleri ve N2O emisyon
değerleri arasındaki ilişki belirlenecek ve toprak N2O emisyon değerlerinin maksimum olduğu
dönemler tespit edilecektir.
Bu çalışma sonunda elde edilecek veriler, Türkiye‘nin 2011-2023 İklim Değişikliği Eylem
Planı’nda yer alan tarım sektöründen kaynaklanan seragazı emisyonlarının belirlenmesine ve
emisyon azaltma süreçlerini ölçüm verileri kullanarak yapılandırma imkanı sağlayacaktır.
Proje 2017 yılında başlayacak olup gerekli faaliyetler yıl içerisinde gerçekleştirilecektir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi (A 09)
PROGRAM ADI : Tarımda Bilgi ve İletişim Teknolojileri (P 07)
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P07/06
Proje Başlığı Optik Radar Ve Uydu Görüntüleri Kullanılarak Zeytinin Farklı
Fenolojik Dönemlerinde Spektral Özelliklerinin Araştırılması
(Doktora Tezi Projesi)
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü/YALOVA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi - TEKİRDAĞ
Proje Lideri Mehmet Cengiz ARSLANOĞLU
Proje Yürütücüleri Prof. Dr. Selçuk ALBUT (Danışman)
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2017 - 31/12/2018
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2017 : 119.000 TL
2018 : 9.000 TL
TOPLAM: 128.000 TL
Proje Özeti Optik uydu görüntüleri, uzaktan algılama ile üretim alanlarının tespit edilmesinde ve bitki
gelişim dönemlerinin incelenmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Kritik fenolojik dönemlerde
bulutluluk, sis, yağış gibi iklimsel olumsuzluklar nedeniyle optik uydulardan görüntü elde
edilememesi, üretim alanı tespitleri ile ürün tanımlama işlemlerini aksatmaktadır. Optik uydu
görüntülerinin temin edilemediği durumlarda radar uydu verilerinin kullanılması alternatif bir
uygulama olarak ortaya çıkmaktadır.
Proje konusu, optik uydu ile radar uydu verileri kullanılarak zeytinin farklı fenolojik
dönemlerindeki spektral özelliklerinin araştırılmasıdır. Araştırmada materyal olarak seçilen zeytin
bahçelerinde farklı fenolojik dönemlerde gözlemler yapılacak, fenolojik dönemlere ait çok zamanlı
optik uydu ve radar uydu görüntülerinden elde edilecek band değerleri ve indisler arasındaki
korelasyonlar belirlenecektir. Elde edilecek bu veriler, yapay sinir ağları gibi yapay zeka
programlarında kullanılarak fenolojik dönemlerin belirlenmesinde kullanılabilecektir.
Araştırma, uzaktan algılama ile üretim tespitlerinde radar verilerinin kullanımına da örnek
olacak, optik uydu görüntüleri ile radar uydu görüntülerinin birlikte kullanılarak farklı meyve ve tarla
ürünlerinin tespitinde kullanılabilecektir.
DİĞER PROJELER
(Tübitak)
Proje Başlığı
Alçak İrtifa İnsansız Hava Aracı ile Üretilen Yüksek Çözünürlüklü
Veriler Kullanılarak Toprak Amenajman Sistemlerinin Geçici
Oyuntu Erozyonu Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Proje Lideri Prof. Dr. Recep GÜNDOĞAN
Projeyi Yürüten Kuruluş Harran Üniversitesi
Proje Yürütücüleri Prof. Dr. Hikmet GÜNAL
Prof. Dr. Abdullah E. AKAY
Doç. Dr. Tuğrul YAKUPOĞLU
Yrd. Doç. Dr. Turgay DİNDAROĞLU
Zir. Yük. Müh. Veysel ALMA
Zir. Yük. Müh. Necmettin KARAKUŞ
Prof. Dr. Ronal BINGNER (Danışman)
Zir. Yük. Müh. Kadir KUŞVURAN (Danışman)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM),
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
318000 TL
Proje Özeti
2015-2016 yetişme döneminde ekilen buğday parsellerinde hasat tamamlanmış ve verim
değerleri kaydeilmiştir. Ancak korunga parsellerinde bitki gelişmesi yeteli olmadığnadan biçim
yapılmamıştır.
Bu gelişme döneminde öncelikli olarak her iki lokasyonda oluşturulan parsellerin sediment
verimi izlenmiştir. Kahramanmaraş lokasyonunda yıl boyunca düşen yağışlar neticesinde herhangi
bir sediment oluşmamıştır. Buna karşın, Tarsus Topçu deresi havzası lokasyonunda yürütülen
deneme kapsamında tesis edilen parsellerden yüzeysel akışla birlikte sediment taşınımı meydana
gelmiştir, Topçu deresi havzasında kurulan parsellerden ortalama olarak en fazla toprak kaybı
geleneksel işleme yapılan ve bitkisiz bırakılan parsellerden gerçekleşmiştir (16.51 ve 16.52 kg ha-
1). Korunga ekilen ve korumalı toprak işleme uygulaması yapılan parsellerden doğal yağışlar altında
toprak kaybı gerçekleşmemiştir. Sediment üretiminin meydana geldiği parseller içerisinde ise en az
toprak kaybı ortalama 1.20 kg ha-1 ile korumalı toprak işleme yapılıp buğday ekilen parsellerden
gerçekleşmiştir.
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
Proje Başlığı Mera Varlığının ve Mera Durum Sınıflarının Belirlenmesi
Proje Lideri TAGEM ( Koordinatör) Metin AYDOĞAN
Projeyi Yürüten Kuruluş
(TAGEM, BÜGEM)
Enstitüler (TGSKMAE,TBMAE,EDAE,ABAAE,BDAE,ABAE
ETTAE,EGKTAE,ADATAE,DGUTAE, İMETAE,SKTAE)
Proje Yürütücüleri
TGSKMAE (Hicrettin CEBEL, Doç.Dr. Oğuz BAŞKAN,
Dr.Mehmet KEÇECİ)
Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2018
Projenin Toplam Bütçesi 2.500.000 TL
Proje Özeti
Bilindiği gibi Genel Müdürlüğümüz koordinatörlüğünde TÜBİTAK ve TÜGEM destekleri ile
2007-2010 yılları arasında 48 ilde “ Ulusal Mera Kullanım ve Yönetim Projesi” yürütülmüştür.
Ancak Trakya, Batı Ege, Akdeniz, Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki meralar
çalışılmadığından (33 İl) bu bölgelerdeki meraların vejetasyon etütlerinin belirlenebilmesi için
BÜGEM’in parasal desteği ve TAGEM koordinatörlüğünde projenin yürütülmesine karar
verilmiştir.
Çizelge:2013-2014-2015-2016 Yılları İçinde Enstitümüze Gelen Toprak Sayısı Enstitü Adı Toprak Örneği Sayısı (Adet)
Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 42
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü - Antalya 15
GAP-Uluslar Arası Tarımsal Araştırma Enstitüsü - Diyarbakır 31
TOPLAM (2016 YILI)
2013 Yılı
2014 Yılı
2015 Yılı
Genel Toplam
88
21
287
130
526
Enstitümüze 2013-2016 yılları içerisinde yukarıda isimleri belirtilen 5 Enstitüden toplam 526
adet toprak gelmiş olup, 2016 yılında gelen toprakların analizleri bitirilmiştir. Bu topraklarda
aşağıdaki analizler yapılmaktadır.1-Suyla Doygunluk, (%) : (Richards,1954),2-Tarla Kapasitesi,
(%): ( Black,1965),3-Solma Noktası, (%): ( Black, 1965),4-Bünye, (%): (Bouyoucos 1951) ,5-
Hidrolik İletkenlik (cmsaat-1): (Klute ve Dirksen 1986 ),6-Hacim Ağırlığı, (gcm-3): (Blake ve
Hartge 1986 ),7-Toprak Reaksiyonu (pH): (U.S.Salinity Lab.Staff 1954 ),8-Organik Madde, (%):
(Jackson 1958 ),9-Fosfor, kg/da ( Olsen ve ark.),10-Potasyum kg/da ( Olsen ve ark.),11-Kireç -
%: (Hızalan ve Ünal,1966),12-Toplam Tuz (%) ( Tüzüner.1990),13-Nem (%) (Tüzüner.1990
TGSKMAE olarak projede belirtilen görev ve sorumluluklar;
-Mera topraklarının erozyona duyarlılıkları ile yağışların erozyon oluşturma güçleri, bitkilerin
toprağı kaplama oranları, ve topoğrafyanın farklı özellikleri (eğim,bakı,yükseklik v.b) arasındaki
ilişkiler tespit edilerek öncelikli ıslah edilecek mera alanları için önerilerde bulunulacaktır.
-Mera topraklarında en çok eksikliği hissedilen bitki besin elementlerinin başında azot (N), fosfor
(P) ve potasyum (K) için bölgesel olarak değerlendirmelerde bulunulacak ve bu alanlarda toprak
organik madde içeriklerinin fazla olmasının yanında iklim özellikleri etkisiyle bitkilerin azot
ihtiyaçlarının olacağı ve özellikle pH ve kireç değerlerinin bitki besin maddelerinin bitkiler
tarafından alınabilirligine etki edebileceği, bunun için mera durum sınıflandırması yapılan
alanlarda toprakların kimyasal özelliklerinin yorumları yapılarak önerilerde bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Erozyon, toprak aşınabilirliği, bitki besin elementleri,
T.C
GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
TARIMSAL SULAMA VE ARAZİ ISLAHI
ARAŞTIRMA GRUBU
2017 YILI
PROJE ÖZETLERİ
YENİ TEKLİF PROJELER
ORTA KARADENİZ GEÇİT KUŞAĞI TARIMSAL
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı Güdümlü Ülkesel Proje: Türkiye’de Kullanılan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü-TOKAT
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarım Reformu Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Oğuzhan AYDIN Yardımcı Araştırmacılar Şule KÜÇÜKCOŞKUN, Hakan SAÇTI, Ali Çağlar ÇELİKCAN,
Prof.Dr. Rıza KANBER, Doç.Dr.Arif ŞAHİN
Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2018
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
Toplam: 1.431,400 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Uygulanan sudan bitkinin yararlanma oranının bilinmesi için sulama sistemleri ve yöntemleri
değerlendirilmelidir. Bu amaçla kullanılan ölçütler; suyun nerede ve nasıl kaybolduğunun ortaya
çıkarılmasına hizmet ederler. Böylelikle sulama sisteminde kullanılan sulama suyu kayıplarının
azaltılmasına yönelik alınacak önlemlere ışık tutarlar. Bu noktadan hareketle bu çalışmada;
Türkiye’de devlet tarafından etkin su kullanımını özendirmek için verilen karşılıksız kredi
olanaklarının da desteğiyle artan oranda kullanım alanı bulan damla sulama sistemlerinin performansı
ortaya konulacaktır. Bu amaçla çiftçilerin; devlet desteği yâda kendi olanakları ile kurdukları damla
sulama sistemlerinin mevcut durumları arazide yapılacak ölçme ve gözlemler ile ortaya konulacak ve
performansları değerlendirilecektir. Yapılacak ölçümler ile sistemlerin; türdeşlik (uygulama
eşdağılımı, dağılım türdeşliği, istatistiksel eşdağılımı, yayınım türdeşliği, debi varyasyon katsayısı,
damlatıcı türdeşliği, damlatıcı varyasyon katsayısı, lateral ve yan boruda basınç değişimleri, vd),
sulama randımanları (maksimum uygulama derinliği, uygulama randımanı, süzme randımanı, alt
çeyrek potansiyel ve gerçek uygulama randımanları), sistemin ıslatma deseni, vd gibi performans
ölçümleri ortaya konulacaktır. Ulaşılacak sonuçlarla Türkiye’de kurulu damla sulama sistemlerinin
sudan yararlanma oranı belirlenecek, suyun nerede ve nasıl kaybolduğu ortaya çıkarılacak, kayıpların
azaltılması konusunda alınması gerekli önlemler saptanacaktır. Ayrıca projede kullanılacak anket
formlarıyla da damla sulama sistemlerinin kullanımın sosyo-ekonomik boyutu ortaya konularak bu
uygulamanın etki analizi de ortaya çıkarılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Damla sulama, Sistem performans belirleme, Destekleme politikaları, Etki
analizi
YENİ TEKLİF PROJELER
ESKİŞEHİR GEÇİT KUŞAĞI TARIMSAL
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No
Proje Başlığı
Güdümlü Ülkesel Proje: Türkiye’de Kullanılan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik Performanslarının
Belirlenmesi
Alt Proje : Eskişehir İlinde Mevcut Damla Sulama Sistemlerinin
Performanslarının Belirlenmesi ve Projelendirilmesi
Projeyi Yürüten
Kuruluş Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş -
Proje Yürütücüsü Demet UYGAN (Zir. Yük. Müh.)
Yardımcı
Araştırmacılar
Prof. Dr. İ.Hakkı TÜZEL (Zir. Yük. Müh-EGE Ü.Zir. Fak.
TYS)
Başlama-Bitiş
Tarihleri 01.01.2017-31.12.2018
Proje Bütçesi
2017: 34700 TL 2018: 29500 TL
Toplam : 64200 TL
Proje Özeti: Eskişehir araştırma bölgesinde özellikle mısır, ayçiçeği, şekerpancarı, sebzelerden başta
domates ve kimi meyve bahçelerinde (kiraz, şeftali) damla sulama sistemleri kullanımı her
yıl artarak devam etmektedir. Damla sulama sistemleri ilk yatırım maliyetleri yüksek ve
kullanımında daha fazla bilgi ve beceri gerektirmektedir. Dolayısıyla, bu sistemleri kullanan
çiftçiler için sistemin istenildiği performansta çalışıp çalışmadığı veya işletme, bakım-
onarımının ve yönetiminin yeterli olup olmadığı konusunda bilgi ve çözüm önerileri
gereklidir. Bu ise kurulu sistemlerin etkin ve verimli kullanılmasına ışık tutacağı gibi yeni
kurulacak sistemlerin planlama ve işletilmesine de katkı sağlayacaktır. Bu araştırma projesi
ile, bölgede kurulu bulunan damla sulama sistemlerinde arazide ölçme-gözlem, tarla testleri
ve anket yapılarak, bu sistemlerin performanslarını, planlama-projeleme ölçütlerinin
doğruluğunu, işletme ve yönetimdeki sorunların tespit edilerek çözüm önerileri geliştirmek
amaçlanmıştır.
Sistem performansını ortaya koymak için, performans ölçütlerinden; Ortalama
uygulama derinliği, Uygulama eşdağılımı (Eu), İstatiksel Eşdağılım, Damlatıcı türdeşliği, Alt
çeyrekte potansiyel uygulama randımanı, Alt çeyrek gerçek uygulama randımanı, Uygulama
randımanı ve Süzme randımanı arazi koşullarında test edilerek, belirlenecektir.
YENİ TEKLİF PROJELER
BATI AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı Güdümlü Ülkesel Proje: Türkiye’de Kullanılan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi
Alt Proje : Antalya-Korkuteli Bölgesinde Kurulan Damla Sulama
Sistemlerinin Performanslarının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Nazmi DİNÇ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Köksal AYDİNŞAKİR
Ömer ÖZBEK Mesut IŞIK Nuri ARI Dr. Filiz ÖKTÜREN ASRİ Mehmet Ali ÇELİKYURT Musa KUZGUN Ayşe Melda KAYA
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2017-31/12/2018
Projenin Yıllara Göre Bütçesi
2017: 163 500 TL 2019:70 000 TL
Toplam:243 500 TL
Proje Özeti
Sulamadan beklenen faydanın sağlanabilmesi için suyun toprağa uygun zamanda ve uygun miktarda
uygulanması esastır. Bu koşul ancak doğru sulama yöntemi seçimi ile gerçekleşebilir. Sulama
sisteminin doğru projelendirilmesi, uygulanması ve bu sistemin performansının istenen ölçütlerde
olması, doğru sulama yönteminin seçimi kadar önemli bir konudur. Uygulanan sudan bitkinin
yararlanma oranının bilinmesi için sulama sistemleri ve yöntemleri değerlendirilmelidir. Bu amaçla
kullanılan ölçütler; suyun nerede ve nasıl kaybolduğunun ortaya çıkarılmasına hizmet ederler. Damla
sulama sistemleri laboratuvar koşullarında yüksek performans gösterebilen ancak tarla koşullarında
çeşitli değişkenlerin devreye girmesiyle bu performansından kayıp yaşayan sistemlerdir. Bu nedenle
damla sulama sisteminin iyileştirilmesi ve yeni sistemlerin planlanması için en iyi yol var olan
sistemlerin izlenmesi ve değerlendirilmesidir. Bu araştırma Antalya Korkuteli ilçesindeki armut
bahçelerinde kullanılmakta olan damla sulama sistemlerinin performanslarının belirlenmesi amacıyla
yürütülecektir. Bu amaçla bölgede seçilen damla sulama sistemlerinde sistem performansını
belirlemeye yönelik (damlatıcı su dağılım üniformitesi, debi yeknesaklığı, debi değişimi, basıç
değişimi vb..) ölçümler yapılarak bölgedeki işletmeler sulama mühendisliği açısından
değerlendirilecektir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar çiftçilerimiz ve ilgili kamu kurum ve
kuruluşları ile paylaşılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sulama, Sistem, Performans, Korkuteli, Antalya
YENİ TEKLİF PROJELER
KARADENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı Güdümlü Ülkesel Proje: Türkiye’de Kullanılan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi
Alt Proje : Bafra Ovasında Damla Sulama Sistemlerinin Teknik Ve
Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Filiz KARA
Yardımcı Araştırmacılar Aslıhan CANTÜRK
Demet YILDIRIM
Mehmet TAŞAN
Mehmet AYDOĞAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2017- 31/12/2018
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2017: 57000 TL 2018: 29500 TL Toplam: 86500 TL
Proje Özeti Sulamadan beklenen faydanın sağlanabilmesi için suyun toprağa uygun zamanda ve
uygun miktarda uygulanması esastır. Bu koşul ancak doğru sulama yöntemi seçimi ile gerçekleşebilir.
Doğru sulama yönteminin seçimi kadar önemli bir diğer konu; seçilen sulama yönteminin doğru
projelendirilmesi, doğru uygulanması ve bu yöntemin performansının istenen ölçütlerde olmasıdır.
Uygulanan sudan bitkinin yararlanma oranının bilinmesi için sulama sistemleri ve yöntemleri
değerlendirilmelidir. Bu amaçla kullanılan ölçütler; suyun nerede ve nasıl kaybolduğunun ortaya
çıkarılmasına hizmet ederler. Böylelikle sulama sisteminde kullanılan sulama suyu kayıplarının
azaltılmasına yönelik alınacak önlemlere ışık tutarlar.
Bu noktadan hareketle bu çalışmada; Bafra Ovasın’da devlet tarafından etkin su kullanımını
özendirmek için verilen karşılıksız kredi olanaklarının da desteğiyle artan oranda kullanım alanı bulan
damla sulama sistemlerinin performansı ortaya konulacaktır. Bu amaçla çiftçilerin; devlet desteği
yâda kendi olanakları ile kurdukları damla sulama sistemlerinin mevcut durumları arazide yapılacak
ölçme ve gözlemler ile ortaya konulacak ve performansları değerlendirilecektir. Ve aynı sistemler bir
kez de proje ekibi tarafından o arazi ve yetiştirilen ürüne göre projelendirilerek mevcut durumla
karşılaştırması yapılarak çözüm önerileri geliştirilecektir.
Performans ölçütlerinin eldesi için denetim birimine en yakın ve en uzakta olan iki alt birimde
(manifollda) çalışılacaktır. Alt birimlerde (manifoldlarda) ve seçilen lateraller üzerindeki
damlatıcılarda debi ve giriş-çıkış basınçları ölçülecektir. Anılan ölçüm değerleri kullanılarak,
türdeşlik (uygulama eşdağılımı, dağılım türdeşliği, istatistiksel eşdağılımı, yayınım türdeşliği, debi
varyasyon katsayısı, damlatıcı türdeşliği, damlatıcı varyasyon katsayısı, lateral ve yan boruda basınç
değişimleri, vd), sulama randımanları (maksimum uygulama derinliği, uygulama randımanı, süzme
randımanı, alt çeyrek potansiyel ve gerçek uygulama randımanları), sistemin ıslatma deseni, vd gibi
değişkenlerin ölçüm, analiz ve değerlendirmeleri yapılacaktır.
Ulaşılacak sonuçlarla kurulu damla sulama sistemlerinin sudan yararlanma oranı belirlenecek,
suyun nerede ve nasıl kaybolduğu ortaya çıkarılacak, kayıpların azaltılması konusunda alınması
gerekli önlemler saptanacaktır. Projede kullanılacak anket formlarıyla da damla sulama kullanımın
sosyo-ekonomik boyutu ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Damla sulama, Sistem performans belirleme, Bafra Ovası
YENİ TEKLİF PROJELER
ALATA BAHÇE KÜLTÜRLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No
Proje Başlığı
Güdümlü Ülkesel Proje: Türkiye’de Kullanılan Damla
Sulama Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik
Performanslarının Belirlenmesi
Alt Proje : Tarsus Yöresinde Kurulan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik Performanslarının
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Yeşim BOZKURT ÇOLAK
Yardımcı Araştırmacılar
Zir. Yük. Müh. Alper BAYDAR
Zir. Yük.Müh. Gülşen DURAKTEKİN
Zir. Yük. Müh. Mete ÖZFİDANER
Zir. Yük. Müh. Kadir KUŞVURAN
Zir. Yük. Müh. Günsu ATAĞ
Kimyager Havva AKÇA
Zir. Yük. Müh. Orhan KARA
Zir. Yük. Müh. Yusuf ARAS
Başlama-Bitiş Tarihleri 2017-2019
Proje Bütçesi 2017:122.500, 2018: 25.500, TOPLAM:148.000
Proje Özeti
Sulamadan beklenen faydanın sağlanabilmesi için suyun toprağa uygun zamanda ve uygun
miktarda uygulanması esastır. Bu koşul ancak doğru sulama yöntemi seçimi ile
gerçekleşebilir. Sulama sisteminin doğru projelendirilmesi, uygulanması ve bu sistemin
performansının istenen ölçütlerde olması, doğru sulama yönteminin seçimi kadar önemli bir
konudur. Uygulanan sudan bitkinin yararlanma oranının bilinmesi için sulama sistemleri ve
yöntemleri değerlendirilmelidir. Bu amaçla kullanılan ölçütler; suyun nerede ve nasıl
kaybolduğunun ortaya çıkarılmasına hizmet ederler. Damla sulama sistemleri laboratuvar
koşullarında yüksek performans gösterebilen ancak tarla koşullarında çeşitli değişkenlerin
devreye girmesiyle bu performansından kayıp yaşayan sistemlerdir. Bu nedenle damla
sulama sisteminin iyileştirilmesi ve yeni sistemlerin planlanması için en iyi yol var olan
sistemlerin izlenmesi ve değerlendirilmesidir. Bu araştırma Mersin Tarsus ilçesindeki
nektarin bahçelerinde kullanılmakta olan damla sulama sistemlerinin performanslarının
belirlenmesi amacıyla yürütülecektir. Bu amaçla bölgede seçilen damla sulama sistemlerinde
sistem performansını belirlemeye yönelik (damlatıcı su dağılım üniformitesi, debi
yeknesaklığı, debi değişimi, basıç değişimi vb..) ölçümler yapılarak bölgedeki işletmeler
sulama mühendisliği açısından değerlendirilecektir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar
çiftçilerimiz ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile paylaşılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Damla Sulama, Sistem, Performans, Tarsus
YENİ TEKLİF PROJELER
ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı
Güdümlü Ülkesel Proje: Türkiye’de Kullanılan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi
Alt Proje : Manisa Bölgesinde Kurulan Damla Sulama Sistemlerinin
Teknik ve Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Manisa Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Şener ÖZÇELİK – Ziraat Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Perihan TARI AKAP – Zir.Yük.Müh. Süleyman ŞEN – Zir.Müh. Mehmet GÜNDÜZ – Zir.Yük.Müh. Tolga ALTAY – Zir.Yük.Müh. Ümit ALKAN – Zir.Yük.Müh. Dr.Zerrin ÇELİK – Zir.Yük.Müh. Nalan RAHMANOĞLU – Zir.Yük.Müh. Osman KALPAK – Zir.Yük.Müh.
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017 – 31.12.2018
Projenin Yıllara Göre
Bütçesi:
2017 yılı:59 000 TL , 2018 Yılı: 44 000 TL
Toplam Bütçe: 103 000 TL
Proje Özeti Sulamadan beklenen faydanın sağlanabilmesi için suyun toprağa uygun zamanda ve uygun
miktarda uygulanması esastır. Bu koşul ancak doğru sulama yöntemi seçimi ile gerçekleşebilir.
Sulama sisteminin doğru projelendirilmesi, uygulanması ve bu sistemin performansının istenen
ölçütlerde olması, doğru sulama yönteminin seçimi kadar önemli bir konudur. Uygulanan sudan
bitkinin yararlanma oranının bilinmesi için sulama sistemleri ve yöntemleri değerlendirilmelidir.
Bu amaçla kullanılan ölçütler; suyun nerede ve nasıl kaybolduğunun ortaya çıkarılmasına hizmet
ederler. Damla sulama sistemleri laboratuvar koşullarında yüksek performans gösterebilen ancak
tarla koşullarında çeşitli değişkenlerin devreye girmesiyle bu performansından kayıp yaşayan
sistemlerdir. Bu nedenle damla sulama sisteminin iyileştirilmesi ve yeni sistemlerin planlanması
için en iyi yol var olan sistemlerin izlenmesi ve değerlendirilmesidir.
Bu çalışmada Manisa Merkez ve Akhisar ilçelerindeki bağ, zeytin ve meyve bahçeleri ile
domates ve sebze üretim alanlarında kullanılmakta olan damla sulama sistemlerinin
performanslarının belirlenmesi amacıyla yürütülecektir. Bu amaçla bölgede seçilecek alanlarda
anket çalışmaları yapılacak ve anket çalışması yapılan damla sulama sistemlerinde sistem
performansını belirlemeye yönelik (damlatıcı su dağılım üniformitesi, debi yeknesaklığı, debi
değişimi, basıç değişimi vb..) ölçümler gerçekleştirilerek bölgedeki işletmeler sulama mühendisliği
açısından değerlendirilecektir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar çiftçilerimiz ve ilgili kamu kurum
ve kuruluşları ile paylaşılacaktır.
YENİ TEKLİF PROJELER
ATATÜRK TOPRAK SU VE TARIMSAL METEOROLOJİ ARAŞTIRMA
ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı
Güdümlü Ülkesel Proje: Türkiye’de Kullanılan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi
Alt Proje : Trakya Bölgesinde Kullanılan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik Ve Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Kırklareli Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Selçuk ÖZER
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Ulviye KANBUROĞLU ÇEBİ
Ozan ÖZTÜRK
Dr. Başak AYDIN
Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
2017:52500 TL 2018: 22500 TL
Toplam:75000 TL
Proje Özeti Sulamadan beklenen faydanın sağlanabilmesi için suyun toprağa uygun zamanda ve
uygun miktarda uygulanması esastır. Bu koşul ancak doğru sulama yöntemi seçimi ile gerçekleşebilir.
Doğru sulama yönteminin seçimi kadar önemli bir diğer konu; seçilen sulama yönteminin doğru
projelendirilmesi, doğru uygulanması ve bu yöntemin performansının istenen ölçütlerde olmasıdır.
Uygulanan sudan bitkinin yararlanma oranının bilinmesi için sulama sistemleri ve yöntemleri
değerlendirilmelidir. Bu amaçla kullanılan ölçütler; suyun nerede ve nasıl kaybolduğunun ortaya
çıkarılmasına hizmet ederler. Böylelikle sulama sisteminde kullanılan sulama suyu kayıplarının
azaltılmasına yönelik alınacak önlemlere ışık tutarlar. Bu noktadan hareketle bu çalışmada;
Türkiye’de devlet tarafından etkin su kullanımını özendirmek için verilen karşılıksız kredi olanaklarının
da desteğiyle artan oranda kullanım alanı bulan damla sulama sistemlerinin performansı ortaya
konulacaktır. Bu amaçla çiftçilerin; devlet desteği yâda kendi olanakları ile kurdukları damla sulama
sistemlerinin mevcut durumları arazide yapılacak ölçme ve gözlemler ile ortaya konulacak ve
performansları değerlendirilecektir. Ayrıca, aynı sistemler bir kez de proje ekibi tarafından o arazi ve
yetiştirilen ürüne göre projelendirilerek mevcut durumla karşılaştırması yapılarak çözüm önerileri
geliştirilecektir. Performans ölçütlerinin eldesi için denetim birimine en yakın ve en uzakta olan
iki alt birimde (manifollda) çalışılacaktır. Alt birimlerde (manifoldlarda) ve seçilen lateraller üzerindeki
damlatıcılarda debi ve giriş-çıkış basınçları ölçülecektir. Anılan ölçüm değerleri kullanılarak, türdeşlik
(uygulama eşdağılımı, dağılım türdeşliği, istatistiksel eşdağılımı, yayınım türdeşliği, debi varyasyon
katsayısı, damlatıcı türdeşliği, damlatıcı varyasyon katsayısı, lateral ve yan boruda basınç değişimleri,
vd), sulama randımanları (maksimum uygulama derinliği, uygulama randımanı, süzme randımanı, alt
çeyrek potansiyel ve gerçek uygulama randımanları), sistemin ıslatma deseni, vd gibi değişkenlerin
ölçüm, analiz ve değerlendirmeleri yapılacaktır.
Ulaşılacak sonuçlarla Kırklareli ve Edirne illerinde kurulu damla sulama sistemlerinin sudan
yararlanma oranı belirlenecek, suyun nerede ve nasıl kaybolduğu ortaya çıkarılacak, kayıpların
azaltılması konusunda alınması gerekli önlemler saptanacaktır. Projede kullanılacak anket çalışmasıyla
da damla sulama kullanımın sosyo-ekonomik boyutu ortaya konulacaktır
.
Anahtar Kelimeler: Damla sulama, Sistem performans belirleme, Trakya Bölgesi
YENİ TEKLİF PROJELER
GAP TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı
Güdümlü Ülkesel Proje: Türkiye’de Kullanılan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi
Türkiye’de Kullanılan Damla Sulama Sistemlerinin Performanslarının
Belirlenmesi
Alt Proje: Şanlıurfa Yöresinde Bulunan Damla Sulama Sistemlerinin
Performansının Değerlendirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Veli DEĞİRMENCİ - Zir.Yük.Müh.
Yardımcı Araştırmacılar Abdullah Suat NACAR
Meral ANLAĞAN TAŞ
Tali MONİS
M.Sami NACAR
Ahmet ÇIKMAN
Akın ÜN
Abdullah ŞAKAK
Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
148000
Proje Özeti
Şanlıurfa ilinde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının %50 hibe desteği ile damla sulama
alanında artış olmuş, yoğun olarak pamuk, mısır ve sebzelerde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Çalışma alanında damla sulamada en önemli sorunlar kurulumu ve işletilmesidir. Sistemin
kurulmasında herhangi bir mühendislik hesaplaması yapılmadan, daha çok sulama bayilerinin
ustaları tarafından yapılmaktadır. Damla sulamasının işletilmesinde ise sulama suyu ve
gübrelemenin zamanı, miktarı gibi etmenler dikkate alınmadan yapılmaktadır. Bu durum bölgede
damla sulamanın uygulama verimliliğini azaltırken, su tasarrufu ve verimde beklenen sonuç
gerçekleşmemekte ve damla sulamanın bölgemizde gelişmesinde olumlu etki sağlamamaktadır. Bu
çalışmayla, bölgede bulunan damla sulama sistemlerini temsil edecek şekilde örnekler belirleyip
kurulu sulama sistemlerinin performans ölçütleri ve işletim koşulları belirlenecektir.
Anahtar Kelimeler : Damla sulama, Sulama Performans, Şanlıurfa
YENİ TEKLİF PROJELER
TOPRAK GÜBRE VE SU KAYNAKLARİ MERKEZ
ARAŞTİRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı Güdümlü Ülkesel Proje: Türkiye’de Kullanılan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi Alt
Proje : Ankara Ayaş İlçesinde Kullanılan Damla Sulama Sistemlerinin
Teknik Ve Ekonomik Performansının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynaklari Merkez Araştirma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Pınar BAHÇECİ ALSAN Yardımcı Araştırmacılar Ceren GÖRGİŞEN, Tuğba YETER, Gonca KARACA BİLGEN, Rohat
Gültekin, Yasemin Demir, Adil Koçdemir
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2018
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2017 18.500.TL 2018: 14.000 TL……
Toplam:32.500TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Sulamadan beklenen faydanın sağlanabilmesi için suyun toprağa uygun zamanda ve uygun miktarda
uygulanması esastır. Bu koşul ancak doğru sulama yöntemi seçimi ile gerçekleşebilir. Doğru sulama
yönteminin seçimi kadar önemli bir diğer konu; seçilen sulama yönteminin doğru projelendirilmesi,
doğru uygulanması ve bu yöntemin performansının istenen ölçütlerde olmasıdır. Uygulanan sudan
bitkinin yararlanma oranının bilinmesi için sulama sistemleri ve yöntemleri değerlendirilmelidir. Bu
amaçla kullanılan ölçütler; suyun nerede ve nasıl kaybolduğunun ortaya çıkarılmasına hizmet ederler.
Böylelikle sulama sisteminde kullanılan sulama suyu kayıplarının azaltılmasına yönelik alınacak
önlemlere ışık tutarlar. Damla sulama sistemleri laboratuvar koşullarında yüksek performans
gösterebilen ancak tarla koşullarında çeşitli değişkenlerin devreye girmesiyle bu performansından
kayıp yaşayan sistemlerdir. Bu nedenle damla sulama sisteminin iyileştirilmesi ve yeni sistemlerin
planlanması için en iyi yol var olan sistemlerin izlenmesi ve değerlendirilmesidir. Bu amaçla seçilen
damla sulama sistemlerinde sistem performansını belirlemeye yönelik (damlatıcı su dağılım
üniformitesi, debi yeknesaklığı, debi değişimi, basınç değişimi vb) ölçümler yapılarak bölgedeki
işletmeler sulama mühendisliği açısından değerlendirilecektir. Bu araştırma Ankara-Ayaş ilçesindeki
domates ve kiraz yetiştiriciliğinde kullanılmakta olan damla sulama sistemlerinin performanslarının
belirlenmesi amacıyla yürütülecektir.
Performans ölçütlerinin elde edilmesi için denetim birimine en yakın ve en uzakta olan iki alt birimde
(manifold da) çalışılacaktır. Alt birimlerde (manifoldlarda) ve seçilen lateraller üzerindeki
damlatıcılarda debi ve giriş-çıkış basınçları ölçülecektir. Anılan ölçüm değerleri kullanılarak,
türdeşlik (uygulama eşdağılımı, dağılım türdeşliği, istatistiksel eşdağılımı, yayınım türdeşliği, debi
varyasyon katsayısı, damlatıcı türdeşliği, damlatıcı varyasyon katsayısı, lateral ve yan boruda basınç
değişimleri), sulama randımanları (maksimum uygulama derinliği, uygulama randımanı, süzme
randımanı, alt çeyrek potansiyel ve gerçek uygulama randımanları), sistemin ıslatma deseni, gibi
değişkenlerin ölçüm, analiz ve değerlendirmeleri yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Damla sulama Sistemi, Performans, Ankara
YENİ TEKLİF PROJELER
DOĞU AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı Güdümlü Ülkesel Proje: Türkiye’de Kullanılan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik Performanslarının
Belirlenmesi
Alt Proje : Yüreğir Ovası Turunçgil Bahçelerinde Kurulu Olan
Damla Sulama Sistemlerinin Teknik Ve Ekonomik
Performanslarının Değerlendirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Adana Gıda,tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü
Adana İli Turunçgil Üreticileri Birliği
Proje Yürütücüleri Nigar ANĞIN
Yardımcı Araştırıcılar Volkan ÇATALKAYA, Burcu KAYA, Dr. Hilal Yılmaz,
Selcan AKKOYUN, Havva AKÇA, Arif KANBER
Başlama Bitiş Tarihleri 2017 - 2018
Projenin yıllara göre
bütçesi
2017: 93.500 TL 2018: 40.000 TL
TOPLAM:133.500 TL
Proje Özeti
Sulamadan beklenen faydanın sağlanabilmesi için suyun toprağa uygun zamanda ve uygun
miktarda uygulanması esastır. Bu koşul ancak doğru sulama yöntemi seçimi ile
gerçekleşebilir. Doğru sulama yönteminin seçimi kadar önemli bir diğer konu; seçilen sulama
yönteminin doğru projelendirilmesi, doğru uygulanması ve bu yöntemin performansının
istenen ölçütlerde olmasıdır.
Bu noktadan hareketle bu çalışmada; Yüreğir Ovasındaki turunçgil bahçelerinde devlet
tarafından etkin su kullanımını özendirmek için verilen karşılıksız kredi olanaklarının da
desteğiyle artan oranda kullanım alanı bulan damla sulama sistemlerinin performansı ortaya
konulacaktır. Bu amaçla çiftçilerin; devlet desteği yâda kendi olanakları ile kurdukları damla
sulama sistemlerinin mevcut durumları arazide yapılacak ölçme ve gözlemler ile ortaya
konulacak ve performansları değerlendirilecektir. Ve aynı sistemler bir kez de proje ekibi
tarafından turunçgillere göre projelendirilerek mevcut durumla karşılaştırması yapılarak
çözüm önerileri geliştirilecektir.
Performans ölçütlerinin eldesi için denetim birimine en yakın ve en uzakta olan iki
manifollda çalışılacaktır. Manifoldlarda ve seçilen laterallerdeki damlatıcılarda debi ve giriş-
çıkış basınçları ölçülecektir. Anılan ölçüm değerleri kullanılarak, türdeşlik, sulama
randımanları, sistemin ıslatma deseni gibi değişkenlerin analiz ve değerlendirmeleri
yapılacaktır.
Ulaşılacak sonuçlarla damla sulama sistemlerinde sudan yararlanma oranı belirlenecek, su
kayıpları ortaya çıkarılacak, kayıpların azaltılması konusunda gerekli önlemler saptanacaktır.
Projede kullanılacak anket formlarıyla da damla sulama kullanımın sosyo-ekonomik boyutu
ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler Damla Sulama, Sistem Performans Belirleme, Yüreğir Ovası
YENİ TEKLİF PROJELER
GAP ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA
VE EĞİTİM MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı Güdümlü Ülkesel Proje: Türkiye’de Kullanılan Damla Sulama
Sistemlerinin Teknik ve Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi
Alt Proje : Diyarbakir İlinde Kullanılan Damla Sulama Sistemlerinin
Teknik ve Ekonomik Performanslarının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Gap Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Diyarbakır Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Kudret BEREKATOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Uğur BİLGE, Özlem AVŞAR, Betül KOLAY, Ramazan CEYLAN,
Ramazan SELÇUK, Tali MONİS, Murat TÜRKER
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2018
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 33000 TL 2019: 25900 TL
Toplam: 68900 TL
Sulamadan beklenen faydanın sağlanabilmesi için suyun toprağa uygun zamanda ve uygun miktarda
uygulanması esastır. Bu koşul ancak doğru sulama yöntemi seçimi ile gerçekleşebilir. Doğru sulama
yönteminin seçimi kadar önemli bir diğer konu; seçilen sulama yönteminin doğru projelendirilmesi, doğru
uygulanması ve bu yöntemin performansının istenen ölçütlerde olmasıdır. Uygulanan sudan bitkinin
yararlanma oranının bilinmesi için sulama sistemleri ve yöntemleri değerlendirilmelidir. Bu amaçla
kullanılan ölçütler; suyun nerede ve nasıl kaybolduğunun ortaya çıkarılmasına hizmet ederler. Böylelikle
sulama sisteminde kullanılan sulama suyu kayıplarının azaltılmasına yönelik alınacak önlemlere ışık
tutarlar.Bu noktadan hareketle bu çalışmada; Türkiye’de devlet tarafından etkin su kullanımını
özendirmek için verilen karşılıksız kredi olanaklarının da desteğiyle artan oranda kullanım alanı bulan
damla sulama sistemlerinin performansı ortaya konulacaktır. Bu amaçla pamuk ve mısır ekimi yapan
çiftçilerin; devlet desteği yâda kendi olanakları ile kurdukları damla sulama sistemlerinin mevcut
durumları arazide yapılacak ölçme ve gözlemler ile ortaya konulacak ve performansları
değerlendirilecektir. Ve aynı sistemler bir kez de proje ekibi tarafından o arazi ve yetiştirilen ürüne göre
projelendirilerek mevcut durumla karşılaştırması yapılarak çözüm önerileri geliştirilecektir.
Ulaşılacak sonuçlarla Türkiye’de kurulu damla sulama sistemlerinin sudan yararlanma oranı belirlenecek,
suyun nerede ve nasıl kaybolduğu ortaya çıkarılacak, kayıpların azaltılması konusunda alınması gerekli
önlemler saptanacaktır. Projede kullanılacak anket formlarıyla da damla sulama kullanımın sosyo-
ekonomik boyutu ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Damla sulama, Sistem performans belirleme, Diyarbakır
YENİ TEKLİF PROJELER
KARADENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: -
Proje Başlığı Orta Karadeniz Bölümü Şeftali de En Uygun Sulama Yöntemi ve
Sulama Programının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü - Samsun
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Demet YILDIRIM
Yardımcı Araştırmacılar Filiz KARA Aslıhan CANTÜRK Mehmet Aydoğan, İdris Macit, Bilal
CEMEK
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2018 - 31/12/2022
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 93.500 TL 2019: 16.500 TL 2020: 28.500 TL 2021: 16.500 TL
2022: 16.500 TL
Toplam: 171.500 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Ülkemizde son yıllarda basınçlı sulama sistemi kullanımı artmaktadır. Toprak ve su
kaynaklarının korunması, kısıtlı su koşullarında yüksek kalitede verim alınabilmesi için uygun sulama
yöntemlerinin belirlenmesi ve doğru şekilde işletilmesi önemlidir.
Çalışma, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Çarşamba deneme istasyonunda yeni
şeftali bahçesi tesis edilerek 5 yıl yürütülecektir. Yüzey altı ve yüzey üstü damla sulama sistemi
kurularak şeftali sulaması gerçekleştirilecek ve sulama yöntemleri arasındaki farklılıklar
değerlendirilecektir. Seçilen uygun sulama yöntemine göre şeftali sulama suyu gereksinimi
belirlenecek ve sulama programı oluşturulacaktır. Araştırmanın ilk iki yılı yüzey üstü damla sulama
sistemi kullanılacak ve vejetasyon gelişimi takip edilecektir. Vejetasyon gelişimini takip eden 3.
yılında ise yüzey altı ve yüzey üstü damla sulama yöntemlerine göre farklı düzeylerde sulama
uygulamalarına geçilerek, söz konusu uygulamalara 3 yıl boyunca devam edilecektir. İki sulama
yöntemine göre dört farklı sulama düzeyleri (YA1; D1: % 100, YA2; D2: % 70, YA3: D3: % 40, YA4;
D4: sulamasız) uygulanacaktır. Deneme 4 tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme desenine göre
kurulacaktır.
Çalışmada kullanılan yüzey altı ve yüzey üstü damla sulama yöntemleriyle farklı sulama
düzeylerinin verim ve kalite parametreleri üzerine etkisi belirlenecektir. Çalışma sonucunda bu proje
ile hem su tasarrufu sağlamak hem de bölge için önemli bir üretim alanına sahip olan şeftali için
uygun sulama yöntemine göre sulama programı elde edilecektir. Bunun yanında seçilen sulama
yönteminin ekonomik analizi, fizibilite değerlendirmesi yapılacak ve araştırmada elde edilecek
sonuçlar üreticiler, ilgili kamu kurumları ile paylaşılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Yüzey altı damla sulama sistemi, damla sulama sistemi, bitki su tüketimi, kısıtlı
sulama, Şeftali, Samsun
YENİ TEKLİF PROJELER
KARADENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı Giresun ve Samsun Koşullarında Sulama Suyu Düzeylerinin Fındık
Üzerindeki Verim ve Kalite Parametreleri Değişimlerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Filiz KARA
Yardımcı Araştırmacılar Aslıhan CANTÜRK
Mehmet TAŞAN
Ercan ER
Mehmet AYDOĞAN
Özlem BOZTEPE
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2018- 31/12/2022
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 90000 TL 2019: 15500 TL 2020: 48000 TL 2021: 16500
TL 2022: 17500
Toplam: 187500 TL
Proje Özeti
Son yıllarda mevsimsel yağışlarda dalgalanmaların olması ve yaz ayları sıcaklıkların
artmasından dolayı bölge çiftçisi fındık bitkisini kendi imkanları doğrultusunda farklı sulama
yöntemleri ile sulamaya başlamıştır. Bu bağlamda bölge ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan bu
çalışma fındık bitkisinin dünyadaki yerinin korunması, verim ve kalite parametrelerinin düşmemesi
için Samsun ilinde ve Giresun ilinde verime yatmış bahçede damla sulama sistemi kullanılarak
sulaması yapılacaktır. Ağaç gelişimi, verim ve meyve kalitesi üzerine önemli etkileri olan sulama
uygulamalarının bilinçli bir şekilde yapılmasını sağlamak için üreticilere önerilebilecek bir sulama
programının belirlenmesi gereksinimi doğmuştur. Bu çalışmada Samsun koşullarında çakıldak ve
Giresun koşullarında tombul fındık çeşidinde damla sulama yöntemi ile farklı sulama düzeylerinde
ve farklı gün aralıklarında sulamaya başlanarak bitkinin morfolojik, fenolojik, verim ve kalite
parametreleri araştırılacaktır. Deneme tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme deseninde 3
tekrarlı 5 yıllık bir deneme olarak Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünün Gelemen Araştırma
ve Uygulama istasyonu ve Giresun Fındık Araştırma Enstitüsü İstasyonunda iki deneme şeklinde
yürütülecektir. Denemede damla sulama sistemiyle üç farklı gün aralığında dört farklı su düzeyi
uygulanacaktır. Denemede sulama gün aralığı ana parsellerde, sulama düzeyleri ise alt parsellerde yer
alacaktır. Nem takipleri nötron metre ile yapılacaktır. Çalışmanın ilk iki yılı ön verim değerleri
alınacak olup konulu uygulamalara denemenin üçüncü yılında başlanacaktır. Konulu uygulama
süresince meyve kalitesine ait meyve ağırlığı, iç ağırlığı ve randıman belirlenecektir. Ayrıca bitkilerde
yaprak açım zamanı, erkek çiçek açım zamanı, dişi çiçek açım zamanı ve yaprak döküm zamanı gibi
fenolojik gözlemler alınacaktır.
Proje sonrasında bölgeyi temsil edecek; Samsun bölgesi için çakıldak, Giresun bölgesi için
tombul fındık en çok yetiştirilen iki farklı fındık çeşidinde sıra ve ocak dikim olmak üzere iki farklı
dikim çeşidinde fındığın sulama suyu ihtiyacı ve sulama sonucunda bitkide fenolojik, morfolojik,
verim ve kalite parametreleri değişimleri ortaya konulacaktır. Bölge çiftçisi bilinçli sulama yapılması
konusunda bilgilendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Fındık, sulama programı, damla sulama, su kısıtı
YENİ TEKLİF PROJE
ANTEPFISTIĞI ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı Bademde Sulama ve Gübreleme Programlarının Gelişme, Verim
ve Kalite Üzerindeki Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Nevzat ASLAN Yardımcı Araştırmacılar Serkan KÖSETÜRKMEN, Ajlan YILMAZ, Nilgün KALKANCI,
Hakan USANMAZ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2018-2021
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018:10.000TL, 2019:10.000, 2020:10.000, 2021:7.000TL
Proje Özeti
Dünya badem üretimi 1.631.844 ton civarında olup, Türkiye bu üretim içerisinde 46 000 tona
sahiptir. Dünya badem üretiminde ilk sıralarda yer alabilecek uygun ekolojiye sahip olmamıza
karşılık üretim istenen seviyede değildir. Ülkemiz badem üretiminde, ABD, İspanya, İtalya, Fas,
Suriye, Tunus, Pakistan ve Yunanistan’ dan sonra, 9. sırada yer almaktadır (Anonymous, 2004).
Ülkemizde 3.680.000 adeti verim çağında olmak üzere toplam 4.288.000 adet badem ağacı
bulunmaktadır. Mevcut bahçelerde sulama ve gübrelemenin genellikle yapılmaması nedeniyle verim
düşük olmaktadır. GAP Bölgesinde sulamanın yaygınlaşması ile önemli oranda yeni kapama bahçeler
tesis edilmiştir. Sulanan bahçelerdeki verimler kıyaslandığında; kurak koşullarda dekardan 70 kg,
sulu koşullarda ise dekardan 200 kg iç meyve elde edilebilmektedir(Çağlar ve ark. 2004). Bademe
gereksinim duyduğu sulama suyunun büyük bir kısmını, evapotranspirasyonun yüksek olduğu
haziran, temmuz ve ağustos gibi sıcak yaz aylarında uygulamak gereklidir. Bitki tarafından alınan
azotun büyük kısmı meyve oluşumunda kullanılmaktadır. Sulama suyu ile birlikte gübre
uygulamasının yapıldığı fertigasyon tekniği ile gerekli olan gübre miktarlarının saptanması badem
yetiştiriciliği açısından gereklidir. Badem yetiştiriciliğinde sulama ve gübrelemeye ilişkin ülkemizde
yeterli çalışma bulunmadığından, yetiştiriciler açısından böyle bir programa ihtiyaç duyulmaktadır.
Çalışma, Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü arazisinde, GF- 677 anacı üzerine aşılı Ferragnes
badem çeşidiyle 2010 yılında tesis edildi. Tozlayıcı olarak Ferraduel çeşidi kullanıldı. Sulama
programını belirlemek için 3 farklı sulama aralığı (4gün, 8gün ve 12gün) ve 4 farklı nem
seviyesi(%100, %80, %60 ve %40) uygulanacaktır. Üç farklı sulama aralığın da 90 cm toprak
profilindeki eksik nemim tarla kapasitesine tamamlanması şeklinde uygulanacaktır. Toprak nem
içeriği 30' ar cm’lik katmanlarda gravimetrik yöntemle ölçülecektir. Gübreleme programını
belirlemek amacıyla da; azot farklı dozları ile sabit dozda fosfor ve potasyum uygulanacaktır. Su ve
gübre uygulamalarının bademde verim ve kaliteye olan etkileri belirlenecektir.
YENİ TEKLİF PROJELER
ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı
Farklı Dren-Zarf Kombinasyonlarının Sedimantasyon ve Akış
Performanslarının Laboratuvar Koşullarında Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM, Hidroluis Drenaj Boru Sis. San. ve Tic. Ltd. Şti., Ege
Üniversitesi
Proje Yürütücüsü Ümit ALKAN – Ziraat Yük. Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Süleyman ŞEN Ziraat Mühendisi Sinan ARAS Ziraat Mühendisi Şuayip YÜZBAŞI Ziraat Yüksek Mühendisi Perihan TARI AKAP Ziraat Yüksek Mühendisi Zübeyde ALBAYRAM DOĞAN Ziraat Yüksek Mühendisi Nalan RAHMANOĞLU Ziraat Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Şerafettin AŞIK Ziraat Yüksek Mühendisi
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2018-31/12/2019
Projenin Yıllara Göre
Bütçesi:
2018l: 14000 2019: 12250
Toplam Bütçe 26.250 TL
Proje Özeti
Toprak altı drenaj tesislerinde uzun yıllardır kullanılan kum-çakıl zarf malzemelerinin hem
maliyet hem de temininin zor olmasından dolayı son dönemde yerini jeotekstil zarf malzemelerine
bırakmıştır. Yeni nesil jeotekstil malzemeler geliştirilse bile temelde yaşanan tıkanma problemleri
devam etmekte ve konu ile ilgili kesimleri yeni çözüm arayışlarına itmektedir.
Bu proje ile tarımsal üretimin yoğun olarak yapıldığı, drenaj ve tuzluluk problemi olan
alanlarda kurulacak drenaj sistemlerinde kullanılacak en uygun ve ekonomik dren-zarf
kombinasyonunun bulunması amaçlanmaktadır.
Çalışma yaygın iki toprak tipi ile toplam 24 tankta, tesadüf parselleri deneme desenine göre
3 tekerrürlü olarak yürütülecektir. Deneme konuları dren borusu etrafına farklı zarf malzemeleri
konularak aşağıdaki gibi 4 farklı kombinasyondan oluşturulacaktır.
D1: Kontrol (Zarfsız), D2: Kum-Çakıl Zarf Malzemesi, D3: Jeotekstil Sargılı Dren Borusu,
D4: Hidroluis Dren-Zarf Kombinasyonu.
Çalışmada belirtilen konular arasındaki farklılıkları belirlemek için, konular eşit koşullar
altında teste tabi tutularak; drenlerden meydana gelen akış süresi ve miktarı ile sediment yükleri
belirlenecek ve bunların istatistiksel analizleri yapılacaktır.
Ayrıca dren-zarf kombinasyonlarının maliyetleri ve sedimente bağlı ömürleri hesaplanarak
maliyet analizleri yapılacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER
BATI AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/TSKAD/16/A13/P02/05
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan
Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programlarının
Oluşturulması
Alt Proje :Susam Yetiştiriciliğinde Yüzeyüstü ve Yüzeyaltı
Damla Sulama Yöntemlerinin Karşılaştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Ömer ÖZBEK
Yardımcı Araştırmacılar
Nazmi DİNÇ, Dr.Köksal AYDİNŞAKİR
Elif Işıl DEMİRTAŞ, Cevdet Fehmi ÖZKAN
Mehmet KOCATÜRK, Kadriye YÜKSEL
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2016-31.12.2018
Projenin Toplam Bütçesi: 2016: 45 700 TL, 2017: 12 550 TL, 2018: 3 300 TL
Toplam : 61 550 TL
Proje Özeti Küresel ısınma ve buna bağlı olarak yağış rejimlerindeki düzensizlik, su kaynakları üzerinde
giderek artan rekabet dikkate alındığında, tarım için ayrılan suyun giderek azaltılmak zorunda
olduğu fark edilmektedir. Artan nüfusun gıda taleplerini yeterli derecede karşılanması ise gelecekte
önemi artacak başka bir sorundur. Bu nedenle verimi arttıran ancak uygulanan sulama suyundan
tasarruf sağlayan yöntemlerin uygulanması ve geliştirilmesi çok önemlidir. Bu çalışmada birim
alandan elde edilen verimi artırmak ve kullanılan sulama suyu miktarını azaltmak amacıyla susamda
yüzeyüstü ve yüzeyaltı damla sulama yöntemlerinin verim ve kalite özellikleri üzerine etkisinin
incelenmesi hedeflenmiştir. Araştırma, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Aksu Yerleşkesi
Uygulama Arazisinde yürütülmüştür. Araştırma, tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme
deseninde üç tekrarlı olarak kurulmuştur. Bu amaçla yüzeyüstü ve yüzeyaltı damla sulama
konularında dört farklı (%100, %80, %60 ve %0) su uygulama düzeyi oluşturulmuştur. Tohum
ekimi işlemi 13 Haziran 2016 tarihinde gerçekleştirilmiş, sağlıklı tohum çıkışı sağlamak amacıyla
tüm parseller tarla kapasitesine getirilene kadar sulanmıştır. Araştırmanın ilk yılında bitki boyu
yüzeyüstü ve yüzeyaltı konularında sırasıyla 179.8-202.8 cm ve 179.4-211.7 cm arasında, dal sayısı
3-5 adet cm ve 3-5 adet; ilk kapsül yüksekliği 43.6-58.4 cm ve 46.6-57.0 cm arasında değişmiştir.
Bin dane ağırlığı değerleri yüzeyüstü ve yüzeyaltı konularında 3.953-4.161 g ve 3.999-4.249 g
arasında değişirken verim değerleri 91.8-168.9 kg/da ve 126.1-271.0 kg/da arasında değişmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
BATI AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan
Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programlarının
Oluşturulması
Alt Proje : Yüzeyaltı Damla Sulama Yöntemi ile Sulanan
Greyfurtta Kısıntılı Sulama Uygulamalarının Verim ve Kalite
Kriterlerine Etkisinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
ANTALYA
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Nazmi DİNÇ
Yardımcı Araştırmacılar Mesut IŞIK- Köksal AYDİNŞAKİR- Ömer ÖZBEK- Fırat
ARAS- Süleyman BAYRAM- Prof. Dr. Ruhi BAŞTUĞ
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2016 - 31.12.2019
Projenin Toplam Bütçesi: 2016:68200 TL 2017:12500 TL 2018:3300 TL
Toplam:84000 TL
Proje Özeti
Projenin Amaçları
Antalya yöresinde yüzeyaltı damla sulama yöntemi ile sulanan greyfurtun sulama
programını oluşturmak,
Yüzeyaltı damla sulama sisteminin su kullanım etkinliğini belirlemek,
Kısıntılı sulama uygulamaların ağaç gelişimine etkisini belirlemek,
Farklı sulama uygulamalarının verim ve meyve kalite kriterlerine etkisinin belirlemektir.
Denemenin Düzenlenmesi ve Konular
Araştırma, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Merkez Yerleşkesi Uygulama Arazisinde
yürütülmektedir. Araştırma, tesadüf blokları deneme deseninde, üç yinelemeli olarak kurulmuş
olup, sulama konularını da üç farklı (I1=%100, I2=%67 ve I3=%33) su uygulama düzeyi
oluşturmaktadır. Sulama uygulamalarına elverişli nem %50’ye düşünce başlanılmış ve ilk sulamada
tüm konular tarla kapasitesine getirilmiştir. Konulu sulama uygulamalarına ise kontrol konusundaki
(I1=%100) elverişli nemin % 30 tüketildiğinde başlanılmıştır. Araştırmada bitki fizyolojik gelişimi
ile ilgili gövde kesit alanı, ağaç taç hacmi ölçüm ve gözlemleri, verim ve kalite kriterleri ile ilgili;
meyve verimi, meyve ağırlığı, meyve eni, meyve boyu, meyve kabuk kalınlığı, çekirdek sayısı,
meyve suyu randımanı, asit, pH ve suda çözünebilir kuru madde miktarı belirlenecektir. Projede
öngörüldüğü gibi 2016 yılında yüzeyaltı damla sulama sistemi kurularak ön verim değerleri alınmış
ve bazı fiziksel ölçümlerin yapılmıştır. Yüzeyaltı damla sulama sistemi haziran ayında kurulmuş ve
sulamalara başlanılmıştır. Ortalama verimler 2814-3101 kgda-1, ortalama meyve boyları 65.8-68.2
mm, ortalama meyve enleri 76.4-79.1 mm ve ortalama meyve ağırlıkları 268.6-333.6 g arasında
değişmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
BATI AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan
Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programlarının
Oluşturulması
Alt Proje Yüzeyüstü ve Yüzeyaltı Damla Sulama Yöntemleri İle
Sulanan Soyanın Sulama Programının Oluşturulması
Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Köksal AYDİNŞAKİR
Yardımcı Araştırmacılar
Nazmi DİNÇ, Ömer ÖZBEK, Prof. Dr. Dursun BÜYÜKTAŞ
Cevdet Fehmi ÖZKAN, Mehmet KOCATÜRK
Muharrem GÖLÜKÇÜ
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2016-31.12.2018
Projenin Toplam Bütçesi: 2016:45700 TL 2017:12600 TL 2018:3700 TL
Toplam:62000 TL
Proje Özeti Dünyadaki hızlı nüfus artışı, mevcut doğal kaynakların hızla kirlenmesi, küresel ısınma ve iklim
değişikliği su kaynakları üzerindeki baskıyı giderek artırmaktadır. Artan nüfusun gıda güvenliğini
sağlamak amacıyla tarımsal üretimin sürdürülebilir bir şekilde artırılması ve mevcut sınırlı su
kaynaklarının en verimli şekilde kullanılması gerekmektedir. Bu amaçla, sulamadan beklenen
faydanın sağlanabilmesi için, su ve enerji tasarrufu sağlayan, su kayıplarını minimum düzeye
indiren, çevreyi kirletmeyen, ürün miktarında ve kalitede artış sağlayan basınçlı sulama sistemleri,
özellikle yüzeyaltı ve yüzeyüstü damla sulama sistemlerinin kullanılması ve doğru sulama zamanı
planlanmasıyla suyun en çok kullanıldığı tarımsal sulamada su kaynaklarının etkin kullanımı ve su
tasarrufu sağlanması gerçekleştirilebilir. Bu çalışmada soya bitkisinde birim alandan elde edilen
verimi artırmak ve kullanılan sulama suyu miktarını azaltmak amacıyla yüzeyüstü ve yüzeyaltı
damla sulama yöntemlerinin soyanın verim ve kalite özelliklerine etkisinin incelenmesi
hedeflenmiştir. Bu amaçla yüzeyüstü ve yüzeyaltı damla sulama konularında dört farklı (%100,
%80, %60 ve %0) su uygulama düzeyi oluşturulmuştur. Ekimden sonra tüm parseller tarla
kapasitesine getirilene kadar sulanmıştır. Kontrol konusundaki elverişli nemin % 30 tüketildiğinde
konulu sulamalara başlanmıştır. Araştırmanın ilk yılında bitki boyu yüzeyüstü ve yüzeyaltı
konularında sırasıyla 80,7-106,7 cm ve 93,8-109,3 cm arasında, ilk dal yüksekliği 8,3-4,7 cm ve
6,3-5,7 cm; bitkide bakla sayısı 82,7-219,3 adet ve 110,0-269,0 adet arasında değişmiştir. Bin dane
ağırlığı değerleri yüzeyüstü ve yüzeyaltı konularında 119,4-153,1 g ve 123,6-155,2 arasında
değişirken verim değerleri 198,2-523,7 kg/da ve 228,8-550,6 kg/da arasında değişmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
TOPRAK GÜBRE VE SU KAYNAKLARİ MERKEZ
ARAŞTİRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P02/01
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan
Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programlarının
Oluşturulması
Alt Proje Su Kısıtı Koşullarında Yüzeyaltı Damla Sulama ile Sulanan
Dane Mısırın Verim ve Su Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi
(DOKTORA PROJESİ)
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
(TGSKMAE)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Gonca KARACA BİLGEN
Yardımcı Araştırmacılar
Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
2016 (1. Yıl) : 28000TL 2017 (2. Yıl) :4500 TL 2018 (3. Yıl):: 500
Toplam: 33000TL
Proje Özeti:
Proje kapsamında kurulacak yüzeyaltı damla sulama (YDS) ile toprak üzerinden olan buharlaşma
ortadan kaldırılıp suyun tamamı bitki ihtiyacı için kullanılacağından su tasarrufu sağlanmış
olunacaktır. Bu çalışmada Ankara koşullarında yüzeyaltı damla sulama sisteminde belirli
seviyelerde su kısıtı oluşturarak dane mısırın verim ve su kullanım etkinliği belirlenecektir.
Bu amaçla kurulacak deneme Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Haymana Araştırma ve
Uygulama Çiftliğinde yürütülecektir. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü
olarak 2 yıl süreyle yürütülecektir. Yüzeyaltı damla sulama konularında 4 farklı (S1:%100, S2:%80,
S3: %60 ve S4%40) su düzeyi uygulanacaktır. Tüm konularda ekimden hasada kadar toprak nemi
sürekli ölçülecek, her katmanda toprak neminin zamana göre değişimi elde edilecektir. S1:%100
konusunda sulamalar toprak nem sensörleri ile izlenerek etkili kök derinliğindeki (90 cm) toprak
katmanında kullanılabilir su tutma kapasitesinin % 30’u tüketildiğinde, mevcut nemi tarla
kapasitesine çıkaracak kadar sulama suyu uygulanacaktır. Diğer konulara S1 konusunun %80, %60
ve %40 oranlarında su verilecektir. Su kullanım etkinliği (WUE) ve sulama suyu kullanım etkinliği
(IWUE) belirlenerek su kısıtı konularının sulama ile ilişkisi araştırılacaktır. Denemenin ilk yılında
sistem kurulmuş ve programa göre sulamalar ve ölçümler yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yüzeyaltı Damla Sulama, su kısıtı, su kullanım etkinliği, dane mısır
DEVAM EDEN PROJELER
ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P02/11
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan Sulama
Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programlarının Oluşturulması
Alt Proje: Yüzeyaltı Damla Sulama ile Sulanan Yoncanın Su
Tüketimin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Şuayip YÜZBAŞI – Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Sinan ARAS – Ziraat Mühendisi Şener ÖZÇELİK – Ziraat Mühendisi Süleyman ŞEN – Ziraat Mühendisi Mehmet GÜNDÜZ– Ziraat Yüksek Mühendisi
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2016– 31.12.2020
Projenin Toplam
Bütçesi:
2016: 150 000 TL, 2017: 20 000 TL, 2018: 10 000 TL,
2019: 10 000 TL, 2020: 5000 TL
Toplam Bütçe:195 000 TL
Proje Özeti
Bu araştırma ile Menemen ovası koşullarında yetiştirilen yoncanın bitki su tüketimi
belirlenecek, yüzeyaltı damla sulama ile sulanan yonca bitkisinin sulama suyu gereksinimi, su
kullanım etkinliği belirlenecektir. Yonca tarımında sulama programı oluşturularak üreticilerin
kullanımına sunulacaktır. Topraktaki yarayışlı su bütün uygulamalarda 0-60 cm toprak derinliğine
göre kontrol edilerek hesaplanacaktır. Sulama suyu miktarının belirlenmesinde kullanılabilir su
tutma kapasitesi esasına göre 0-60 cm toprak derinliğindeki elverişli nemin %40’ ı tüketildiğinde
konulu sulamalara başlanılacaktır. Yonca etkili kök derinliği 100 cm de ki nem tarla kapasitesine
getirilecektir.
Sulama düzeyleri 0-60 cm toprak derinliğindeki eksik nemin tamamlanma miktarlarına göre
oluşturulacaktır. Bunlar;
S1: 0-60 cm toprak derinliğindeki eksik nemin tarla kapasitesine ulaştıracağı tam sulama
konusu
S2: S1 sulama konusunda uygulanan sulama suyunun 0,85 katı sulama uygulanacak
S3: S1 sulama konusunda uygulanan sulama suyunun 0,70 katı sulama uygulanacak
S4: S1 sulama konusunda uygulanan sulama suyunun 0,55 katı sulama uygulanacak
Deneme alanı için yüzeyaltı damla sulama sistemi kurulmuş olup, yonca tohumu ekimi
gerçekleştirilmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
DOĞU ANADOLU TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
DEVAM EDEN PROJELER
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P02/10
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu
Sağlayan Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama
Programlarının Oluşturulması
Alt Proje:“Kısıtlı Su Koşullarında Yüzey Altı Damla
Sulamaya Göre Yonca Bitkisinin Sulama Programının
Oluşturulması”
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Tarımsal Yapılar ve Sulama Böl.
Alt Proje Yürütücüsü Talip TUNÇ
Yardımcı Araştırmacılar
Salih EVREN
Erdal DAŞCI
Erdal GÜNEY
Prof. Dr. Üstün ŞAHİN
Prof. Dr. Fatih M. KIZILOĞLU
Doç.Dr. Mahmut DAŞÇI
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2016-31.12.2020
Projenin Bütçesi
2016 (68.000 ); 2017 (17.000 ); 2018 (12.000 );
2019(12.000 ); 2020 (12.000 )
Toplam : 121000
PROJE ÖZETİ:
Bu çalışma kısıtlı su koşullarında yüzey altı damla sulamaya göre yonca bitkisinin
sulama programının oluşturulması amacıyla yürütülecektir. Deneme 3 tekrarlı olarak tesadüf
blokları deneme desenine göre yürütülecektir. Su konuları, eksik nemin tamamı (%100),
%75’i ve %50’si verilerek oluşturulacaktır. Çalışma sonucunda elde edilen sonuçlar
ekonomik analize tabi tutularak çiftçi koşullarında uygulanabilirliği araştırılacak, sonuçlar
çiftçilerimizle ve ilgili kamu kurumlarıyla paylaşılacaktır.
Deneme alanı sonbaharda derin sürülerek ilkbaharda diskaro ile ikileme yapıldıktan
sonra yüzey altı sulama sisteminin lateral, manifolt ve ana boru hatları toprak altına
yerleştirilmiştir. İlkbaharda ekilmesi düşünülen yoncanın, malzeme temininde meydana
gelen gecikmeden dolayı ekimi yapılamamıştır.
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM /TSKAD/16/A13/P02/02
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan
Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programlarının
Oluşturulması
Alt Proje Su Kısıtı Koşullarında Yüzeyaltı Damla Sulama ile Sulanan
Yoncanın Verim ve Su Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi ( Doktora
Projesi)
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
(TGSKMAE)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Tuğba YETER
Yardımcı Araştırmacılar
Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2020
Projenin Toplam
Bütçesi:
2016: 91500 TL 2017: 7750 TL 2018: 7750 TL 2019: 7750 TL,
2020: 8250 TL,
Toplam: 123000 TL
Proje Özeti
Yıl içerisinde ve yıllar arasında yağışın uygun dağılmayışı ve bunun yanında, nüfus artış hızı ve
büyüme hızına bağlı olarak sektörlerin su ihtiyaçlarının da hızla artması mevcut su kaynaklarının
azalmasına neden olmaktadır. Bu nedenle hem verimi artıran hem de su tasarrufu sağlayan sulama
yöntemlerinin uygulanması ve geliştirilmesi gerekmektedir. Bu çalışma ile yoncada birim alandan
elde edilen verimi artırmak ve kullanılan sulama suyu miktarını belirli oranlarda azaltarak yüzeyaltı
damla sulama yönteminin yoncada verim ve su kullanım etkinliğini belirlemek hedeflenmiştir.
Araştırma Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Haymana Araştırma ve Uygulama Çiftliği’nde
yürütülecektir. Deneme, tesadüf blokları deneme deseninde üç tekerrürlü olarak kurulacaktır.
Araştırmada yüzeyaltı damla sulama yöntemi ve dört farklı (S1:%100, S2:%85, S3:%70 S4:%55)
sulama suyu düzeyi uygulanacaktır. Kontrol konusundaki (S1:%100) elverişli nemin %30
tüketildiğinde sulama başlanılacak, diğer konularda ise S1 konusunun %85, %70 ve %55 oranları
dikkate alınarak sulama yapılacaktır. Toprak nem içeriği toprak nem sensörleri ile izlenecektir.
Araştırmada bitki gelişimi ve verim ile ilgili ölçümlerin yanı sıra bitki su tüketimi, su kullanım
etkinliği ve sulama suyu kullanım etkinliği belirlenecektir. Araştırmada elde edilen sonuçlar
çiftçiler ve ilgili kamu kuruluşları ile paylaşılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Yüzeyaltı damla sulama, Su kısıtı, Su kullanım etkinliği, Yonca
DEVAM EDEN PROJELER
TOPRAK GÜBRE VE SU KAYNAKLARİ MERKEZ
ARAŞTİRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P02/03
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan
Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programlarının
Oluşturulması
Alt Proje Kısıtlı Su Koşullarında Yüzey Altı Damla Sulama Sistemi
ile Sulanan Şekerpancarının Sulama Programının Oluşturulması
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Ceren GÖRGİŞEN
Yardımcı
Araştırmacılar
Pınar BAHÇECİ ALSAN, Tuğba YETER, Kadri AVAĞ, Gonca
KARACA BİLGEN, Ayşegül BOYACIOĞLU
Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
2016: 138000 TL 2017: 15000 TL 2018: 1000 TL
Toplam: 154000 TL
Proje Özeti
Toprak nem içeriğine dayanarak yapılan sulama programları her ne kadar güncelliğini koruyorsa
da, karşı karşıya kalınan sorunlar, su kaynaklarının daha ekonomik kullanılması gerektiğini
göstermektedir. Özellikle kullanılabilir su kaynaklarının çok önemli bir kısmının tarımsal üretimde
kullanıldığı günümüzde, daha geniş alanların sulamaya açılabilmesi için tarımsal ürünlerin
yetiştirilmesinde titiz çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu çalışmalardan en önemlilerinden
biri de su-verim ilişkileri konusundaki çalışmalardır. Bu amaçla su kaynaklarının verimli ve
sürdürülebilir bir şekilde kullanılabilmesi için bitkide meydana gelen su stresinin ne kadar verim
düşmesine neden olduğu, optimum verim alınabilmesi için bilinen sulama esaslarının nasıl ve hangi
düzeyde değiştirilmesi gerektiğinin bilinmesi gerekmektedir. Sulama suyundan tasarrufu sağlamak
amacıyla yüzey altı damla sulama sistemleri günümüzde kullanımını yaygınlaştırmaya başlamıştır.
Yüzey altı damla sulama sistemi ile toprak yüzeyi ıslatılmaz ve verilen su kök bölgesi çevresinde
kalır. Böylece birim sudan daha fazla yararlanılmış olur.
Bu proje ile Sulama suyu ihtiyacı oldukça fazla olan şekerpancarında yüzeyaltı damla Sulama
sistemi uygulanarak çeşitli su kısıtı koşullarında şekerpancarının Sulama program oluşturulacaktır.
Çalışmada yüzeyaltı damla Sulama sistemi kullanılacaktır. Lateral derinliği 40 cm olarak
belirlenmiştir. Sulama konuları S1: % 100 (Tam su) konusu, S2 tam su konusunun % 80 nin
uygulanması, S3 tam su konusunun % 60 nın S4 ise tam su konusunun %40 nın uygulandığı
konulardır. Deneme 4 sulama konusu ve 3 tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme planına göre
yürütülecektir.
Anahtar Kelimeler: Yüzey altı damla sulama, Su kısıtı, Su kullanım etkinliği, Şekerpancarı
DEVAM EDEN PROJELER
BAĞCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P02/08
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: “Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan
Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programlarının
Oluşturulması”
Alt Proje: “Bağcılıkta Yüzey Altı Damla Sulama Sistemleri
Etkinliğinin Araştırılması”
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Manisa
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Lideri Dr. Selçuk KARABAT
Proje Yürütücüleri Akay ÜNAL, R. Oğuzhan SOLTEKİN, Turcan TEKER, Adnan
ERDEM, Şuayip YÜZBAŞI, Sinan ARAS, Esra ALBAZ, Yüksel
SAVAŞ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015: - 2016:115.000 2017: 55.000 2018:28.000 2019: -
TOPLAM : 198.000
Proje Özeti
Günümüzde teknolojinin ilerlemesi ve bilinçli bağcılık yapılan alanların artması ile birlikte yüzey
sulama yöntemleri yerine bağlarda su kullanımını minimize eden basınçlı sulama yöntemleri tercih
edilir hale gelmiştir. Son zamanlarda bağlarda kullanımı gün geçtikçe yaygınlaşan toprak altı damla
sulama sistemi, ciddi miktarlarda su tasarrufu sağlayan en önemli basınçlı sulama yöntemlerinden
biridir.
Bu çalışma ile yüzey altı damla sulama sisteminde %30, %65 ve %100 olmak üzere üç farklı
uygulama konusu yer alacaktır. Bağ kuraklığa toleransıyla da bilinen 1103 Paulsen asma anacı
üzerine aşılı Sultan 7 üzüm çeşidi ile kurulacaktır. Deneme 3 metre sıra arası ve 2 metre sıra üzeri
mesafede olacak, yüzey altı damla sulama boruları asmalara 50 cm mesafede 40 cm derinlikten
geçecektir Her bir uygulama için çeşide ait verim ve kalite parametrelerini içeren veriler alınacaktır.
Proje çıktıları ile ülkemizde yeni uygulamaya başlanılan yüzey altı damla sulama sistemlerinin
bağcılık alanında pratik veriler elde edilmesine imkan sağlayacaktır.
Proje kapsamında 2015 yılı içerisinde deneme bağı tesis edilmiş, fidanların mevsimlik bakım
işlemleri yapılmıştır. Sonbahar döneminde deneme desenine uygun olacak şekilde yüzey altı
damlama sistemi kurulmuş ve sistemin çalışabilirliğinin gözlemlenmesi amacıyla deneme sulaması
yapılmıştır.
2016 yılı içerisinde bağ tesisine devam edilmiş olup bağdaki eksik fidanlar tamamlanmış, ahşap bağ
direkleri dikilmiş, bağ demirleri ve telleri çekilmiştir. Proje parselinde teklif projede öngörüldüğü
şekilde toprak işleme ve gübreleme faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
ZEYTİNCİLİK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P02/4
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan Sulama
Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programlarının Oluşturulması
Alt Proje : Kısıntılı Yüzey Altı Damla Sulamanın Zeytinin Verim,
Kalite ve Su Kullanım Etkinliği Üzerine Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Zeytincilik Araştırma Enstitüsü-Bornova
Projeyi Destekleyen
Kuruluş DPT-TAGEM
Proje Lideri Dr. Handan ATAOL ÖLMEZ
Proje Yürütücüleri
Zir. Yük. Müh. Murat AYATA, Zir. Müh. Naciye ALPER, Zir.
Müh. İştehar ÇİÇEK, Dr. Meltem AYAZ, Zir. Yük. Müh. Firuze
TOPAKLI, Gıda Yük. Müh. Ayşen YILDIRIM, Prof. Dr. Şerafettin
ÂŞIK, Arş. Gör. Tuğba YILDIRIM, Doç. Dr. Zafer CAN
(Danışman)
Başlama- Bitiş Tarihleri 01 Ocak 2016 - 01 Ocak 2020
Projenin Toplam
Bütçesi: Toplam Bütçe 300 000 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Bu araştırma, ülkemizde sofralık tüketime yönelik olarak geniş alanlarda yetiştiriciliği
yapılan “Domat” ve “Gemlik” çeşidi zeytinlerde, yüzey altı damla sulama yöntemiyle farklı su kısıtı
düzeylerinde yapılacak sulamaların, verim ve meyvenin sofralık özellikleri üzerine etkilerinin
belirlenmesini amaçlamaktadır. Diğer bir deyişle, sofralık tüketime yönelik zeytin yetiştiriciliğinde
yüzey altı damla sulama yöntemine göre en uygun sulama programının oluşturulması
hedeflenmiştir. Bu amaçla, 40 yaşlı ve tesis edildiğinden bugüne kadar yüzey damla sulama yöntemi
ile sulanan Domat ve Gemlik çeşitlerinin yer aldığı iki ayrı plantasyonda tesadüf blokları deneme
desenine göre 4 konulu ve 3 tekerrürlü olarak deneme kurulmuştur. Konular; tam (%100) ve bu tam
konusuna verilen sulama suyu miktarlarının farklı oranlarının (%75, %50, %25) uygulanması
şeklinde oluşturulmuştur. Sulamalar, tam konusundaki kullanılabilir nem kapasitesinin %40’
tüketildiğinde yapılacaktır. Toprak nemi, her bir konuda 4 farklı derinliğe yerleştirilen sensörler
yardımıyla takip edilecektir. Denemede sulamanın; verim, morfolojik, pomolojik, fizyolojik
ölçümler ve analizler ile meyvenin salamura olarak işlenmesi üzerine etkileri belirlenecektir.
10. Kalkınma Planındaki “Tarımda Su Kullanımının Etkinleştirilmesi Programı” altında
“Kısıtlı su koşullarında su tasarrufu sağlayan sulama yöntemlerine göre bitki sulama programlarının
oluşturulması’’ ülkesel Projesi altında yer almaktadır.
DEVAM EDEN PROJELER
GAP TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı
Ülkesel Proje “Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan Sulama
Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programlarının Oluşturulması”
Alt Proje :” Pamuk Yetiştiriciliğinde Yüzeyaltı Damla Sulama
Yönteminde Su Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi”
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Meral TAŞ
Yardımcı Araştırmacılar Abdullah Suat NACAR
Veli DEĞİRMENCİ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2016- 31.12.2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
2016: 63000 TL 2017:18000 TL 2018:140000 TL
Toplam: 95000 TL
Proje Özeti
Pamuk sulanmasında son yıllarda modern sulama yöntemlerinden olan damla sulama, yöntemi
üreticilerimiz tarafından tercih edilmektedir. Bu sayede bitkinin su gereksinimi en ekonomik ve
etkili şekilde karşılanırken, ideal bir bitki yetiştirme ortamı da sağlanabilmektedir.
Uygulanmasındaki kolaylıklar, kaliteli ve yüksek verim üreticimizin tercihinde etkili olmaktadır.
Pamuk tarımında sulama suyunun daha etkin kullanıldığı basınçlı sulama yöntemlerinden yüzeyaltı
damla sulamanın etkin kullanımına ilişkin alternatif sulama programları ile su-verim fonksiyonuna
ait bilgiler henüz istenilen düzeyde değildir.
Bu çalışmada, yüzeyaltı damla sulama sistemiyle sulanan pamuk bitkisinin sulama programının
oluşturulması, sulama suyu gereksinimi, bitki su tüketimi, su kullanım randımanı, sulamanın
verim ve kalite üzerindeki etkileri belirlenecektir. Deneme konuları toprak nemine göre% 40, %60
, %80, %100 ,lateraller her bitki sırasına bir lateral olacak şekilde ve toprak yüzeyinden 40 cm
derinliğe yerleştirilmiştir. Ayrıca, lateral boruların temizliğini yapabilmek için lateral borular
boşaltım borusuna bağlanarak sistemde kalan suların boşaltımı sağlanmıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
ORTA KARADENİZ GEÇİT KUŞAĞI TARIMSAL
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P02/12
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan Sulama
Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programının Oluşturulması
Alt Proje: Yüzeyaltı ve Yüzeyüstü Damla Sulama Yönteminin M9
Klonal Anacı Üzerine Aşılı “Earlyredone” Bodur Elma Çeşidinde
Gelişme, Verim ve Kaliteye Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-TOKAT
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Oğuzhan AYDIN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. İ. Kürşat ÖZYURT, Ö.Faruk NOYAN, Atila ALTINTAŞ, Murat
BAL, Fatih SARI
Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2020
Projenin Toplam
Bütçesi:
2016:4.600 TL 2017:6.100 TL
Toplam:10.700 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Mevcut su kaynakları ile daha geniş alanların sulanabilmesinin en önemli koşulu; sulama
teknolojilerinin geliştirilmesi, toprak, bitki, su kaynağı ve ekonomi vb. unsurlar göz önüne alınarak
en uygun sulama yönteminin seçilmesidir. Aynı zamanda suyu en etkin kullanan ve doğru işletilen
bu yöntem seçiminde; ekonomik açıdan iş gücünü azaltıcı olması, yabancı ot kontrolünü sağlaması,
hastalıklarla mücadele etmesi yâda yayılımına neden olmaması gibi yeni bir takım ölçütlere de sahip
olması gerekmektedir.
Meyve ağaçlarının çoğu topraktaki nem eksikliğine duyarlı ve ekonomik değeri yüksek ürün
alınabilen bitkilerdir. Bu bitkiler için, etkili kök derinliğindeki kullanılabilir su tutma kapasitesinin
belli oranları tüketildiğinde sulamaya başlamak ve sık sulama aralığında az miktarda su vermek,
yüksek verim elde edilmesi bakımından en iyi sulama planlama biçimidir. Bu tür uygulamalar ise
ancak basınçlı sulama yöntemleri ile etkin bir şekilde gerçekleştirilebilir.
Yürütülmesine 2016 yılında başlanılan bu çalışma da aynı amaçtan hareketle; yetiştiriciliği hızla
yaygınlaşan M9 anaçları üzerine aşılı “Early Red One” bodur elma çeşidinde damla ve yüzeyaltı
damla sulama yöntemlerinin bazı ağaç ve meyve özellikleri üzerine etkilerinin araştırılması ve
uygun sulama yönteminin belirlenmesi, amaçlanmıştır. Bu amaçtan hareketle yöreye ilk kez girecek
olan yüzeyaltı damla sulama sisteminin çalışma ve uygulama prensipleri de yöre üreticilerine
aktarımı projenin bir diğer amacıdır. Bu amaçla 2016 yılında telli terbiye sistemi altında bahçe tesis
edilmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
DOĞU ANADOLU TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P02/03
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan Sulama
Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programının Oluşturulması
Alt Proje : Yüzeyaltı ve Yüzeyüstü Damla Sulama Sistemi Kullanılarak
Farklı Su Kısıtı Koşullarının ve Farklı Azotlu Gübre Dozlarının Silajlık
Mısırın Verim ve Kalitesine Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Erzurum
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
-Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Böl.1
-Atatürk Ünv. Ziraat Fak. Tarımsal Yapılar ve Sulama Böl.2
Proje Yürütücüsü -Erdal GÜNEY Zir. Yük. Müh.
Yardımcı Araştırmacılar -Dr. Talip TUNÇ Zir. Yük. Müh.
-Dr. Salih EVREN Zir. Yük. Müh.
-Erdal DAŞCI Zir. Yük. Müh.
-Murat ŞİMŞEK Zir. Yük. Müh.
-Prof. Dr. Mustafa TAN 1
-Prof. Dr. Üstün ŞAHİN 2
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
2014: 40200 2015: 8700 2016: 8700
Toplam : 57600
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Erzurum koşullarında yüzey altı ve yüzey üstü damla sulama sistemi kullanılarak farklı su
kısıtlarının ve farklı azot dozlarının silajlık mısırın verim ve kalitesine etkisini belirlemek projenin
amacını oluşturmaktadır. Denemede ana konuları; üç sulama düzeyi (S1: topraktaki eksik nem tarla
kapasitesine getirilmesi, S2: S1 konusuna verilen suyun %75’i, S3: S1 konusuna verilen suyun
%50’si verilmesi) ve alt konularını da 3 farklı azot gübreleme dozu (N1: 15 kg/da, N2: 20 kg/da ve
N3: 25 kg/da) oluşturmaktadır.
2015 ve 2016 yıllarında yüzey altı deneme konularından sırasıyla ortalama en yüksek silajlık
verim S1N3 konusunda (11 558 kg/da ve 11 511 kg/da) ve en düşük silajlık verim S3N1 konusundan
(8341kg/da) ve S3N2 konusundan (7241 kg/da) elde edilmiştir. Sulama suyu, 2015 yılında
S1:418,45, S2: 329,48, S3:240,31 mm, 2016 yılında ise S1:322,11, S2: 255,94, S3:189,79 mm
uygulanmıştır.
Yüzey üstü deneme konularından 2015 ve 2016 yıllarında sırasıyla ortalama en yüksek
silajlık verim S1N1 konusunda (12824 kg/da) ve S1N3 konusunda (13251 kg/da) elde edilmiştir. En
düşük silajlık verim ise S3N1 konusundan (9882 kg/da ve 9543 kg/da) elde edilmiştir. Sulama suyu,
2015 yılında S1:518,48, S2: 409,07, S3:299,65 mm, 2016 yılında ise S1:381,28, S2: 310,65,
S3:232,02 mm uygulanmıştır.
İki yılın toplu değerlendirmesi sonucunda, yüzey üstü ve yüzey altı damla sulama sistemlerinde
silajlık verim değerleri dikkate alındığında S1N3 konusu önerilmektedir
DEVAM EDEN PROJELER
DOĞU ANADOLU TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P02/04
Proje Başlığı
Kısıntılı Sulama Koşullarında Yüzey Üstü, Yüzey Altı ve Malç
Uygulamalı Yüzey Üstü Damla Sulama Sistemlerinin Çileğin Su
Tüketimine ve Verimine Etkisinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Erzurum
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
-Atatürk Üniv. Ziraat Fak.Tarımsal Yapılar ve Sulama Böl.1
-Atatürk Üniv. Ziraat Fak.Bahçe Bitkileri Böl. 2
Proje Yürütücüsü -Dr. Talip TUNÇ
Yardımcı Araştırmacılar -Dr. Salih EVREN
-Erdal DAŞCI
-Erdal GÜNEY
-Prof. Dr. Üstün ŞAHİN 1
-Prof. Dr. Rafet ASLANTAŞ 2
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2016
Projenin Yıllara Göre
Bütçesi
2014: 30200 ; 2015: 3700 ; 2016: 3700
Projenin Toplam Bütçesi 37600
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Bu çalışma kısıntılı sulama koşullarında yüzey üstü, yüzey altı ve plastik malç uygulamalı
yüzey üstü damla sulama sistemlerinin çileğin su tüketimine ve verimine etkisinin belirlenmesi
amacıyla yürütülmeye başlanmıştır. Deneme 3 tekrarlı olarak bölünmüş parsellerde tesadüf blokları
deneme desenine göre kurulmuştur. Denemede ana konular sulama yöntemlerinden, alt konular ise
su konularından oluşturulmuştur. Su konuları, eksik nemin %100, %75’i, %50’si ve %25’i verilerek
oluşturulmuştur.
Çalışmanın 1. yılı tesis yılı (2014) olarak alındığı için konulu uygulamalara başlanmamıştır.
2015 yılında en yüksek su tüketimi yüzey üstü damla sulama (ND) yönteminde S1 sulama düzeyinde
529 mm olarak belirlenirken, 2016 yılında yine yüzey üstü damla sulama (ND) yönteminde S1
sulama düzeyinde 532 mm olarak gerçekleşmiştir. En düşük su tüketimi ise 2015 ve 2016 yılları
için malçlı damla sulama (MD) yönteminin S4 konusunda sırasıyla 282 ve 311 mm olarak tespit
edilmiştir. Denemenin her iki yılında da genel olarak sulama yöntemlerinin çileğin kalite
parametreleri üzerin önemli bir etkisi gözlenmezken, sulama düzeyleri dikkate alındığında su
kısıtının bitki kalitesi üzerine olumlu etki ettiği gözlenmiştir. Sonuç olarak sulama yöntemlerinin
ve su düzeylerinin çileğin verimi ve su tüketimleri üzerine etkisi incelendiğinde en uygun sulama
konusunun her iki deneme yılında da MDS1 konusu olduğu gözlenmiştir. Ekonomik analiz
sonuçları incelendiğinde ise yüzey üstü damla sulama (ND) yönteminin S1 ve S2 konuları verim-
kazanç açısında en ekonomik konular olduğu gözlenmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
TOPRAK GÜBRE VE SU KAYNAKLARİ MERKEZ
ARAŞTİRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan
Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programının
Oluşturulması
Alt Proje : Su Kısıtı Koşullarında Yüzey Damla ve Toprakaltı
Damla Sulama Sistemlerinde, Fertigasyon Uygulamalarının
Biberin Verim ve Kaliteye Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitü
Müdürlüğü-ANKARA
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Zeynep DEMİR
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Aynur ÖZBAHÇE
Yasemin DEMİR
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.03.2016 – 01.03.2017
Projenin Toplam Bütçesi: (2015, I.Yıl: 50 000 TL; 2016, II. Yıl: 17 000 TL)
Toplam : 67 000 TL
Proje Özeti:
Farklı su kısıtı ve fertigasyon uygulamalarının yüzey damla ve yüzey altı damla sulama sistemi
kullanılarak, bu sulama sistemleri arasındaki farklılıkların ortaya konulması ve Ankara koşullarında
biberin bitki su tüketimi, su kullanım etkinliği, gelişme, verim ve kalite parametreleri üzerine
etkisinin belirlenmesi projenin amacını oluşturmaktadır. Ankara, Toprak Gübre ve Su Kaynakları
Merkez Araştırma Enstitüsü Sarayköy Araştırma ve Uygulama İstasyonunda denemenin II. yılı
tamamlanmıştır. Deneme tesadüf bloklarında faktöriyel deneme desenine göre yüzey damla sulama
ve yüzey altı damla sulama sistemleri iki ayrı deneme şeklinde üç tekerrürlü olarak kurulmuştur.
Denemede ana konular üç sulama düzeyinden (S1: 4 günlük buharlaşma miktarının % 100’ü, S2:
S1 konusuna verilen suyun %75’i, S3: S1 konusuna verilen suyun %50’si) ve alt konular 4 farklı
azot gübre dozlarından (N0: Gübresiz, N1:7 kg N/da, N2:14 kg N/da, N3:21 kg N/da) oluşmuştur.
Uygulanan sulama suyu miktarının belirlenmesinde A sınıfı buharlaşma kabından ölçülen 4 günlük
buharlaşma değerleri kullanılmıştır. Yüzey damla sulama ve yüzey altı damla sulama sisteminde
lateraller her bitki sırasına bir lateral olacak şekilde 70 cm aralıkla toprak yüzeyine ve yüzeyden 35
cm derinliğe yerleştirilmiştir. Denemede biber (Capsicum annuum L.) türüne ait Lodos F1 çeşidi
kullanılmıştır. Yüzey damla ve yüzey altı damla sulama sistemlerinde farklı sulama suyu ve gübre
uygulamalarının denemenin II. yılında biberin bitki su tüketimi, su kullanım etkinliği, gelişme,
verim ve kalite özelliklerine (çiçeklenme tarihi, ilk ve son hasat tarihleri, meyve verimi, bitki boyu,
bitki çapı, meyve çapı, meyve boyu, meyve sayısı, suda çözünebilir toplam kuru madde miktarı,
titre edilebilir asit, L-askorbik asit cinsinden C vitamini miktarı, meyve suyu pH ve EC değeri,
meyve kuru ağırlığı, bitki kuru ağırlığı, stoma iletkenliği, klorofil içeriği, yaprak su potansiyeli)
etkileri açısından değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Yüzey altı damla sulama, yüzey damla sulama, kısıtlı sulama, fertigasyon,
biber
DEVAM EDEN PROJELER
ALATA BAHÇE KÜLTÜRLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu
Sağlayan Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama
Programının Oluşturulması
Alt Proje : Tarsus Koşullarında Yüzey ve Yüzeyaltı Damla
Sulama Sistemlerinde Farklı Sulama Stratejilerinin Yalova
İncisi Üzüm Çeşidinin Verim ve Kalitesine Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Tarsus Toprak
ve Su Kaynakları Lokasyonu
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Yük. Zir. Müh. Gülşen DURAKTEKİN
Yardımcı Araştırmacılar
Dr. Yeşim BOZKURT ÇOLAK
Zir. Yük. Müh. Alper BAYDAR
Zir. Yük. Müh. Kadir KUŞVURAN
Zir. Yük. Müh. Günsu ALTINDİŞLİ ATAĞ
Kimyager Havva AKÇA
Arş. Gör. Eser ÇELİKTORPUZ
Zir. Müh. Osman KAVAK
Zir. Müh. Erdem KİRAZ
Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2018
Proje Bütçesi 50.000 TL
Proje Özeti: Çalışmanın temel amacı, Tarsus bölgesinde yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan
Yalova incisi üzüm çeşidinde gömülü ve yüzey damla sulama yöntemleri kullanılarak farklı
sulama programlarının verim ve kalite üzerine etkileriyle su kullanım randımanını ve en
uygun sulama programını geliştirmektir. Ana Konular (Sulama yöntemi);YAD:Yüzey altı
YD : Yüzey damla sulama.Alt Konular (sulama düzeyleri TS : 90 cm’lik toprak profilindeki
eksik neminin tarla kapasitesine getirildiği konu; KS75: TS konusuna uygulanacak suyun
%75’inin verildiği konu, KS50: TS konusuna uygulanacak suyun yarısının verildiği konu,
PRD 50: Her bir sulamada TS konusuna verilecek suyun %50’sinin dönüşümlü olarak bir
lateralden uygulandığı konu; Bir sulamada bir lateralden, izleyen sulamada diğer lateralden
su uygulanmıştır, PRD 75: her bir sulamada TS konusuna verilecek suyun %75’inin
dönüşümlü olarak bir lateralden uygulandığı konu; Bir sulamada bir lateralden, izleyen
sulamada diğer lateralden su uygulanmıştır. Ayrıca tanık konusu olarak susuz konuda yer
almıştır. Konulu sulamalara 90 cm toprak derinliğinde bulunan kullanılabilir suyun % 50’si
tüketildiğinde başlanmıştır (Gündüz 2007).Sulama programı 7 gün sulama aralığında 90
cm’de eksik nemin tarla kapasitesine tamamlanması şeklinde olmuştur. Deneme tesadüf
bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç yinelemeli olarak yürütülmüştür.
2015 yılında çalışma takvimindeki işlemler yapılarak projenin arazi çalışması tamamlanmış
olup projeye ilişkin gözlem ve ölçüm işlemleri yapılmıştır. Elde edilen veriler
değerlendirilerek istatiksel analizler yapılmıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
ANTEPFISTIĞI ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P02/16
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan
Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programının Oluşturulması
Alt Proje : Yüzey ve Toprakaltı Damla Sulama Sistemiyle
Uygulanan Farklı Sulama Düzeylerinin Antepfıstığı Verimi, Kalitesi
ve Bitki Su Tüketimine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Çukurova.Üniv. Zir.Fak.Tar. Yap. ve Sul. Böl, Bahçe. Kül. Araş. İst.
Tarsus Toprak Su Lokasyonu, Kahramanmaraş S.İ.Üniv. Biyosistem
Müh. Tar. Yap. ve Sul. Ana Bil. Dalı, Siirt Üniv. Biyosistem Müh. Tar.
Yap. ve Sul. Ana Bil. Dalı
Proje Yürütücüsü Serkan KÖSETÜRKMEN
Yardımcı Araştırmacılar Kürşat ALPASLAN, Hakan USANMAZ, Prof. Dr. Attila YAZAR,
Doç. Dr. S. Metin SEZEN, Yrd. Doç. Dr. Servet TEKİN, Yrd.
Doç. Dr. Yusuf AYDIN
Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2020
Projenin Toplam
Bütçesi:
2018: 20 000. TL 2019: 10 800 TL……
Toplam:70 000TL
Proje Özeti
Bu proje ile antepfıstığı yetiştiriciliğinde, yüzey ve toprakaltı damla sulama koşullarında su-
verim ilişkilerinin belirlenmesi ve birim sulama suyu ile daha fazla kaliteli ürünü verebilecek
sulama programlarının saptanması amaçlanmıştır.
Proje çalışmaları Müdürlüğümüz Dr. Ahmet Minür BİLGEN işletmesinde, 10x10 m
aralıklarla dikilen Pistacia vera L. anacı üzerine aşılı Uzun çeşidi bahçesinde tesadüf parselleri
deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülecektir. Her tekerrürde 5'er ağaç bulunmaktadır.
Ağaçlar verim çağında olup, sulamalar, her iki sistemde de 14 günlük sulama aralığın da 120 cm
toprak profilindeki eksik nemim tarla kapasitesine tamamlanması şeklinde uygulanmaktadır.
Deneme konuları toprak altı ve toprak üstü damla sulama olacak şekilde tam sulama konusu ile %
75 ve % 50 kısıntılı sulama konularından oluşmaktadır. Aynı zamanda susuz kontrol konusu
bulunmaktadır. Toprak nem içeriği 30' ar cm’lik katmanlarda gravimetrik yöntemle ölçülecektir.
Yüzey ve toprakaltı damla sulama lateralleri verim çağındaki antepfıstığı ağaçlarının her iki
tarafına gelecek şekilde ağaç gövdesinden yüzeysel olarak 200 cm aralıklarla ve 40 cm derinliğe
tesis edilmiştir. 2016 yılında da ön verim değerleri alındığından, her iki sistemde de sulama
periyodunda tam sulama yapılmıştır.
2015 ve 2016 yılında ön verim değerleri alınmış olup, 2017 yılında projeye başlanacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER
ALATA BAHÇE KÜLTÜRLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No
Proje Başlığı
Ülkesel Proje : Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan
Sulama Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programının
Oluşturulması
Alt Proje : Çukurova Koşullarında Yüzeyaltı Damla Sulama
Sistemlerinde Farklı derinlik ve damlatıcı mesafelerin Yonca
Bitkisine (Medicago sativa L.) Etkileri
Projeyi Yürüten
Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Zir.Yük.Müh. METE ÖZFİDANER
Yardımcı
Araştırmacılar
Zir. Yük. Müh. Alper BAYDAR
Dr. Yeşim Bozkurt ÇOLAK
Zir. Yük. Müh. Eser ÇELİKTOPUZ
Zir. Müh. Mehmet ARICI
Ziraat Yük.Müh. Gülşen DURAKTEKİN
Başlama-Bitiş Tarihleri 2017-2021
Proje Bütçesi
2017-2018:10750, 2018-2019: 6850, 2019-2020: 6950, 2020-
2021: 8550.
TOPLAM: 33100
Proje Özeti
Kuraklık, dünyanın Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü tarım alanlarında bitki gelişimini
sınırlayan ve bitkisel üretimi azaltan en önemli çevresel faktördür. Küresel ısınmanın en fazla
etkileyeceği alanların başında Akdeniz bölgesi gelmektedir. Yağışların azalacağı ve
sıcaklıkların artacağı göz önünde bulundurulduğunda Akdeniz gibi yarı-kurak bölgelerde su
ve enerji tasarrufu sağlayan, su kayıplarını minimum düzeye indiren, çevreyi kirletmeyen,
ürün miktarında ve kalitede artış sağlayan basınçlı sulama sistemleri, özellikle toprakaltı
sistemlerinin kullanılması kaçınılmaz olacaktır.
Bölgede Yonca yetiştiriciliği, yüksek düzeyde buharlaşmanın olduğu dönemlerde aşırı
su kayıplarına yol açan yağmurlama sulama yöntemleri kullanılarak yapıldığından, yetersiz
yağış miktarı ve bu buharlaşmayı karşılayacak su kaynaklarının yetersizliği yoncada gelişme
döneminde su stresine maruz kalmasına ve dolayısıyla verimin düşmesine neden olmaktadır.
Yüzey altı Damla sulama sistemiyle sulama suyu daha randımanlı ve yüksek üniformite ile
uygulanabilmekte, kullanılacak sulama suyundan da önemli ölçüde tasarruf sağlanmakta ve
su kullanım randımanı da en üst düzeye çıkmaktadır.
Bu çalışmada, Çukurova Bölgesinde özellikle yonca tarımı yapılan ve su kaynağının
kısıtlı olduğu işletmelerde, biçim sayısında artma, optimum su kullanımının belirlenmesi, bu
yolla planlayıcı ve üreticilere karar vermede yardımcı olabilecek verilerin elde edilmesi,
kısıtlı sulama uygulamalarında verim azalmasını en az düzeyde tutabilecek sulama
programının oluşturulmasını sağlamaktır. Bunun yanında, toprakaltı damla sistemi
kullanılarak farklı sulama programlarının bitki su tüketimine, bitki gelişimine, verim etkileri
saptanacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER
ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/
Proje Başlığı
Ülkesel Proje: Kısıtlı Su Koşullarında Su Tasarrufu Sağlayan Sulama
Yöntemlerine Göre Bitki Sulama Programlarının Oluşturulması
Alt Proje: Menemen Koşullarında Yüzeyaltı Damla Sulama İle
Sulanan Domatesin Sulama Programının Oluşturulması
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Sinan ARAS– Ziraat Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Şuayip YÜZBAŞI – Ziraat Yüksek Mühendisi Şener ÖZÇELİK – Ziraat Mühendisi Nuri CANDAN– Ziraat Yüksek Mühendisi Ümit ALKAN– Ziraat Yüksek Mühendisi Perihan TARI AKAP– Ziraat Yüksek Mühendisi Mehmet GÜNDÜZ– Ziraat Yüksek Mühendisi
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017– 31.12.2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
2017: 57.600 TL, 2018: 11.710 TL, 2019: 12.250 TL,
Toplam Bütçe:81.560 TL
Proje Özeti
Bu araştırma ile yüzeyaltı damla sulama ile sulanan domates bitkisinin sulama programı
oluşturularak sulama suyu gereksinimi, su kullanım etkinliği, sulamanın verim ve kalite üzerine
etkilerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma Menemen Uluslararası Tarımsal Araştırma ve
Eğitim Merkezi Müdürlüğü araştırma arazisinde arazisinde yürütülecektir. Deneme tesadüf blokları
deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulacaktır.
Araştırmada yüzeyaltı sulama sistemi ile dört farklı (S1:%100, S2: %75, S3: %50, S4: %25)
sulama suyu düzeyleri uygulanacaktır. Kontrol konusundaki (S1: %100) domatesin etkili kök
derinliği olan 0-90 cm toprak profilindeki elverişli nemin %30’u tüketildiğinde sulamaya
başlanacak, diğer konularda ise S1 konusunun %75, %50 ve %25 oranları dikkate alınarak sulama
yapılacaktır. Toprağın nem içeriği toprak nem sensörleri ile izlenecektir. Araştırmada elde edilen
sonuçlar çiftçiler ve ilgili kamu kuruluşları ile paylaşılacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER
TOPRAK GÜBRE VE SU KAYNAKLARİ MERKEZ
ARAŞTİRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı
Farklı Malç Materyalleri ve Sulama Yöntemlerinin Tuzlu Su
Uygulaması Altında Toprak Tuzluluğu ve Biber Bitkisinin Verimi
Üzerine Etkileri (Doktora Projesi)
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
(TGSKMAE)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM)
Proje Yürütücüsü Kadri AVAĞ
Danışman Prof. Dr. Gökhan ÇAYCI
Başlama- Bitiş Tarihleri 2017 - 2018
Proje Bütçesi: 2017: 64.615,69 TL, 2018: 17.250 TL
Toplam: 81.864,69 TL
Proje Özeti
Tarımsal alanlarda yeterli miktar ve kalitede sulama suyunun sağlanabilmesi her geçen gün
zorlaşmaktadır. Kurak yarı kurak iklim şartlarında yeterli ve iyi kalitede sulama suyu bulmak
neredeyse imkansız hale gelmiştir. Tarımda kullanılan düşük kaliteli sulama suları, verimi önemli
oranda düşürdüğü gibi toprağa birçok zararlı etkileri bulunmaktadır. Tuzdan etkilenmiş toprakların
ıslahı son derece zor, zaman alıcı ve masraflıdır. Bu sebeplerle düşük kaliteli suların tarımda
kullanılması zorunlu hale gelmiştir. Tuzlu sulama sularının bitkilere olan zararlı etkilerinin çeşitli
yöntemlerle kontrol altına alınması önem arz etmektedir.
Bu çalışmada; Ankara koşullarında, tuzlu su ile sulanan biber bitkisinin farklı malç materyalleri ve
farklı sulama yöntemleri etkilerinin belirlenmesi amacıyla tarla denemesi yürütülmesi
planlanmaktadır. Malç kullanımı ile toprak nemi muhafaza edilecek olup tuzların evaporasyon ile
toprağın yüzeyine çıkmasının engellendiği bildirilmektedir. Bu sayede verimin arttırılması
amaçlanmaktadır.
Araştırma tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak
kurulacaktır. Ana konular S1: Yüzey altı damla ve S2: Yüzey damla sulama sitemleri konularından
oluşacaktır. Alt deneme konuları ise; M0: Malçsız, M1: Malç Tekstili, M2: Buğday Samanı Malçlı ve
M3: Pomza Malç konularından oluşacaktır. Denemede biber (Capsicum annuum L.) türüne ait
standart kapya biber çeşidi kullanılacaktır.
Denemenin ilk yılı olup ölçümlere 2017 yılında başlanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Toprak Tuzluluğu, Tuzlu Sulama Suyu, Malç, Biber, Verim, Kalite
DEVAM EDEN PROJELER
DOĞU ANADOLU TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/TSKAD/
Proje Başlığı Kısıtlı Su Koşullarında Drenaj Tipi Lizimetrede Fiğ Bitkisinin
Sulama Programının Oluşturulması
Projenin İngilizce Başlığı
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü - Erzurum
Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Atatürk Ünv. Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ABD 1
- Atatürk Ünv. Ziraat Fakültesi T.Y.S. ABD 2
- Atatürk Ünv. Ziraat Fakültesi Tarla ABD 3
Proje Yürütücüsü - Dr. Salih EVREN Zir. Yük. Müh.
Yardımcı Araştırmacılar - Dr. Talip TUNÇ Zir. Yük. Müh.
- Erdal GÜNEY Zir. Yük. Müh.
- Erdal DAŞCI Zir. Yük. Müh.
- Prof. Dr. Taşkın ÖZTAŞ Öğretim Üyesi 1
- Prof. Dr. Üstün ŞAHİN Öğretim Üyesi 2
- Prof. Dr. Fatih M. KIZILOĞLU Öğretim Üyesi 2
- Doç. Dr. Mahmut DAŞCI Öğretim Üyesi 3
Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2020
Projenin Toplam Bütçesi 2017: 95000 2018:11000 2019:11000 2020:11000
Toplam : 121000
Proje Özeti
Bu çalışma kısıtlı su koşullarında yüzey altı damla sulamaya göre yaygın fiğ (Vicia sativa
L.) bitkisinin sulama programının oluşturulması amacıyla, drenaj tipi lizimetrede 3 tekrarlı olarak
tesadüf parselleri deneme desenine göre yürütülecektir. Su konuları, eksik nemin tamamı (%100),
%75’i ve %50’si verilerek oluşturulacaktır. Çalışma sonucunda elde edilen sonuçlar ekonomik analize
tabi tutularak çiftçi koşullarında uygulanabilirliği araştırılacak, sonuçlar çiftçilerimizle ve ilgili kamu
kurumlarıyla paylaşılacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER
İNCİR ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P02/15
Proje Başlığı
İncir Yetiştiriciliğinde Verim ve Kalitenin Arttırılmasına Yönelik
Çalışmalar
Alt Proje: Farklı Su Düzeylerinin Bazı İncir Çeşitlerinde Verim ve
Kalite Parametreleri Üzerine Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş İncir Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Biyosistem
Mühendisliği Bölümü
Proje Yürütücüsü Pınar GÖRÜCÜOĞLU
Yardımcı Araştırmacılar Birgül ERTAN, Selim ARPACI, Hilmi KOCATAŞ, Eşref TUTMUŞ,
Dr. Sunay DAĞ, Arzu GÖÇMEZ, Yrd. Doç. Dr. Selin AKÇAY*
*(Adnan Menderes Üni. Ziraat Fak. Biyosistem Müh. Böl.)
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015 - 31.12.2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015:40.000 TL 2016:10.000 TL 2017:10.000 TL Toplam:60.000TL
Proje Özeti Kaliteli ve sağlıklı bitki üretimini etkileyen faktörler arasında topraktaki nem düzeyi önemli
bir yer tutmaktadır. Toprakta mevcut nem miktarının saptanması ve buna göre yetiştiricilik
pratiklerinin uygulanması kaliteli incir elde edilmesi açısından gereklidir. İncir yetiştiriciliğinde
sulama zamanına ve miktarına ilişkin ülkemizde yeterli çalışma bulunmadığından, yetiştiriciler
açısından böyle bir programa ihtiyaç duyulmaktadır.
Taze incir meyvesinde fazla nemden dolayı meydana gelen çatlama ve yarılmalar, hasat
sonrası işleme ve depolanma süresini etkilemektedir. Bu çalışma, bitkiye verilecek farklı düzeylerde
su uygulamaları ile uygun sulama suyu miktarını ve zamanını belirlemek, programını oluşturmak,
incir yetiştiriciliğinde verim ve kalite özellikleri üzerine etkisini belirlemek amacı ile planlanmıştır.
Deneme 2015-2017 yılları arasında İncir Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü merkez işletmesi üretim
parsellerinde yürütülmektedir. Çalışmada, "Sarılop" ve "Bursa Siyahı" incir çeşitleri materyal
olarak kullanılmaktadır. Sulama programının oluşturulmasında topraktaki nem azalışı göz önüne
alınmıştır. Sulamalara 120 cm’lik toprak profilindeki yarayışlı suyun %50’si tüketildiğinde
başlanmıştır. Çalışmada oluşturulan toplam 3 sulama konusundan biri susuz konu olup, 120 cm’lik
toprak profilinde yarayışlı suyun tüketilmesine izin verilen kısmının %50’si ve %100’ünün 7 günde
bir tamamlanması şeklinde planlanan 2 uygulama daha oluşturulmuştur.
Bu proje kapsamında 2016 yılında belirtilen incir çeşitlerinin meyvelerinde çatlama
sınıflandırılması yapılarak oranları (%) belirlenmiştir. Meyve kabuk yapısında meydana gelen
çatlamaların hasat sonrası depo ömrüne etkileri incelenerek, kalite ve stres parametreleri
incelenmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
TOPRAK GÜBRE VE SU KAYNAKLARİ MERKEZ
ARAŞTİRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P02/2
Proje Başlığı
Su Stresi Koşullarında Malç Uygulamalarının Turşuluk Hıyarın
Verim Unsurları ve Su Kullanımı Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitü
Müdürlüğü-ANKARA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Gonca KARACA BİLGEN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Aynur ÖZBAHÇE
Tuğba BULUT
Dr. Sevinç USLU KIRAN
Yasemin DEMİR
Ceren GÖRGİŞEN
Kadri AVAĞ
Dr. Pınar BAHÇECİ ALSAN
Ümran ATAY
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 30/12/2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
135 000 TL
(2015 yılı: 100000 TL 2016 yılı. 30000 TL 2017 yılı: 5000 TL)
Proje, su stresi koşullarında farklı malç kullanımlarının turşuluk hıyar yetiştiriciliğinde
verim, verim unsurları ve ekonomisi üzerine etkilerinin belirlenmesi amacı ile Sarayköy Araştırma
İstasyonunda yürütülmüştür. Deneme alanı tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme planına
göre üç tekerrürlü olarak toplam 27 parselde çalışılmıştır. Denemenin ana konularını malç (malçsız,
agro tekstil malç materyali, buğday sapı) oluştururken alt konuları ise su konusundan (I1: 3 günlük
yığışımlı buharlaşma miktarının % 100’ü, I2: I1 konusuna verilen suyun %75’i, I3: I1 konusuna
verilen suyun %50’si) oluşmuştur. Uygulanan sulama suyu miktarının belirlenmesinde A sınıfı
buharlaşma kabından ölçülen 3 günlük yığışımlı buharlaşma değerleri kullanılmıştır.
Projenin 2. yıl uygulamalarında turşuluk hıyar bitki su tüketimi, su kullanım etkinliği,
gelişme, verim ve kalite özellikleri (ortalama meyve ağırlığı, toplam meyve sayısı, ortalama meyve
büyüklüğü, meyve kuru ağırlığı, toplam suda çözünebilir kuru madde miktarı, titre edilebilir asit
miktarı, bitki boyu, gövde kalınlığı, bitki yaş ve kuru ağırlığı, yaprak nispi nem içeriği, klorofil
içeriği, stoma iletkenliği, yaprak su potansiyeli, yaprak sıcaklık ölçümleri ve toprak sıcaklık
ölçümü) açısından değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Turşuluk hıyar, su stresi, agro tekstil malç materyali, buğday sapı, verim,
kalite.
DEVAM EDEN PROJELER
EĞİRDİR MEYVECİLİK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P02/3
Proje Başlığı
Ankara Koşullarında M9 Anaçlı Jeromine Elma Çeşidinin Sulama
Programının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
(TGSKMAE)
İşbirliği Yapılan Kuruluş Eğirdir Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM)
Proje Yürütücüsü Yakup KÖŞKER
Başlama- Bitiş Tarihleri 2015 - 2019
Proje Bütçesi: 60.000 TL
Proje Özeti
Elma üretiminin artmakta olduğu Ankara ve çevresinde yeni kurulan bahçelerde büyük oranda damla
sulama sistemi kullanılmaktadır. Ağaç gelişimi, verim ve meyve kalitesi üzerine önemli etkileri olan
sulama uygulamalarının bilinçli bir şekilde yapılmasını sağlamak için üreticilere önerilebilecek bir
sulama programının belirlenmesi gereksinimi doğmuştur. Bu çalışmada Ankara koşullarında M9
anacına aşılı Jeromine çeşidi elma ağaçlarının damla sulama yöntemi ile farklı sulama düzeylerinde
sulamaya başlanarak meyve verimi ve kalitesindeki değişimler araştırılacaktır. Deneme Toprak
Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsünün Sarayköy Araştırma ve Uygulama
İstasyonunda kurulmuştur. Denemede M9 anacına aşılı Jeromine elma çeşidinde damla sulama
sistemiyle iki farklı buharlaşma da dört farklı su düzeyi uygulanacaktır. Deneme tesadüf bloklarında
bölünmüş parseller deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak yürütülecektir. Denemede farklı 2
buharlaşma miktarı ana parsellerde, sulama düzeyleri ise alt parsellerde yer alacaktır.
Denemede ölçümlere 2017 yılında başlanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Elma, M9, Jeromine, Damla Sulama, Sulama Programı, Su Kısıtı
DEVAM EDEN PROJELER
ALATA BAHÇE KÜLTÜRLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A/05/P01/05)
Proje Başlığı Çukurova Koşullarında Kanola (Brassıca Napus L.) Bitkisinde
Farklı Azot ve Sulama Düzeylerinin Verim ve Kalite Üzerine
Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitü Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Mehmet YILDIZ
Yardımcı Araştırmacılar Prof.Dr. Menşure Özgüven, Doç. Dr. S. Metin Sezen
Zir. Yük. Müh. Alper Baydar, Zir. Yük. Müh. Orhan Kara
Doç. Dr. Seral Yücel, Gıda Müh. E.Çağlar Eroğlu
Dr.Sedat Subaşı
Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2017
Projenin yıllara Göre Bütçesi
Toplam Bütçe
2015 – 27000TL 2016- 11500TL
38.500TL
Proje Özeti
Çukurova Bölgesinde çizgi kaynaklı sulama yöntemiyle farklı azot ve sulama düzeylerinde, en
uygun sulama ve gübreleme miktarının belirlenmesinin amaçlandığı çalışmada 4 farklı azot düzeyi
(N0:0, N1:8, N2:16 ve N3:24 kg/da) ve 5 farklı sulama düzeyi (tam sulama(I1), 3 kısıntılı sulama
düzeyi(I2, I3 ve I4) ve susuz konu(I5)) deneme konularını oluşturmuştur. 2016 yılı arazi sonuçlarına
göre verim bakımından azot x su interaksiyonu istatistiksel anlamda önemli çıkarken, en yüksek verim
N2xI1 (290,13 kg/da) interaksiyonunda elde edilmiş, en en düşük verim N0xI5 (73,10 kg/da) elde
edilmiştir. Deneme konuları bindane ağırlığı bakımından incelendiğinde en yüksek N2xI1 (5,05g), en
düşük N0xI5(3,46g) interaksiyonunda elde edilmiştir. Azot dozu ve sulama düzeyi; kanolada, bitki
boyu, yandal sayısı, kapsül sayısı, kapsül uzunluğu, önemli derecede etkilemiştir. Konulara uygulanan
toplam sulama suyu miktarları 114-156 mm, bitki su tüketimi değerleri ise 335-429 mm arasında
değişmiştir. Su kullanım randımanı (WUE) ve sulama suyu kullanım randımanı (IWUE) değerleri azot
dozu ve sulama düzeyinden etkilenmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
GAP TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı GAP Bölgesi Harran Ovasında Yüzeyaltı Drenaj Sistemlerinin Tasarım
Ölçütlerinin Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten
Kuruluş
GAP Toprak-Su Kaynakları ve Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarım Reformu Şanlıurfa Bölge Müdürlüğü
Harran Ün. Zir. Fak. Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
Proje Yürütücüsü Abdullah Suat NACAR
Yardımcı
Araştırmacılar
Dr. Veli DEĞİRMENCİ
Prof. Dr. İdris BAHÇECİ
Dr. Meral TAŞ
Abdullah ŞAKAK
Hüseyin GÜNGÖR
Ramazan ERDEM
Başlama- Bitiş
Tarihleri
20014-2019
Projenin Bütçesi: 2016:5000 TL 2017:5000 TL2018:5000 TL
Toplam: 500000 TL
Proje Özeti:
Enstitü sahasında yürütülen deneme 3 farklı bileşenden oluşmaktadır.
D-1- Farklı dren aralıklarının sulama etkinliği, verim ve toprak tuzlanması üzerine etkilerinin
belirlenmesi:
D-2. Sabit su tablası derinliğine göre belirlenen dren aralıkları,
D-3. Zarf malzemesi seçenekleri
2014 yılında TRGM tarafından inşaatı yapılan proje de 2016 yılında da proje gereği
tabansuyu ve tuzluluk gözlemleri alınmıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
TARLA BİTKİLERİ MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P05/002
Proje Başlığı İç Anadolu Bölgesi koşullarında AquaCrop modeli kullanılarak farklı sulama ve ekim zamanlarında buğdayın verim tahmini
Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Ziraat Yük. Müh. Belgin SIRLI
Yardımcı Araştırmacılar Prof..Dr. Sema KALE, Dr. Hakan YILDIZ, Dr. Nihal CEYLAN,
Metin AYDOĞDU
Başlama-Bitiş Tarihleri Ekim 2014- Ocak 2018
Projenin Toplam Bütçesi
2015: 34000 2016: 19500 2017: 11500 Toplam : 65.000 TL
Proje Özeti : Bu çalışma ile Orta Anadolu şartlarında farklı sulama ve ekim zamanlarına bağlı olarak buğdayın verim tahmininde Aquacrop modelinin kullanılması amaçlanmıştır. Projenin yürütüldüğü deneme alanına ait iklim, toprak, sulama, bitki ve çevre parametrelerine ilişkin girdiler modele girilmiş ve 2015-2016 buğday gelişme dönemi için tahmin yapılmıştır. Deneme konularına göre simülasyonlar yapılmış ve tahmin edilen biokütle, dane verimi ve bitki örtü yüzdesi sonuçları ile deneme alanında ölçülen gerçek değerler karşılaştırılmıştır. 2015-2016 bitki gelişim periyodunda 16 Ekim 2015 tarihinde normal ekim ,9 Kasım 2015 tarihinde ise geç ekim konularına dair ekimler yapılmıştır. Bitki gelişme dönemi içerisinde kaydedilen ekilen tohum miktarı, çiçeklenme, sararma ve olgunlaşma dönemleri gibi bitki fenolojik dönemlerine ait parametreler bitki girdileri olarak kullanılmıştır. Deneme alanına ait toprak özellikleri modelde kullanılmıştır. Sulamalar bitki büyüme dönemlerine göre uygulanmış olup ekim, kardeşlenme, sapa kalkma dönemlerine göre parsellere farklı su uygulamaları yapılmıştır İklim verilerinden günlük maksimum ve minimum hava sıcaklığından Penman-Monteith eşitliğini ile ETo hesaplanmıştır. 50x50 cm çerçeve ile her parselde belirli aralıklarla biyokütle ölçümü yapılmıştır. Bu çerçevelerden çözünürlüğü yüksek bir fotoğraf makinesi ile fotoğraf çekilerek ile bitki örtü yüzdesi hesaplanmıştır. Modelin geçerliliğinin istatistik değerlendirmesi ölçülmüş ve tahmin edilmiş biyokütle ve dane verimi değerlerinin karşılaştırılması ile yapılmıştır. Ölçülmüş ve tahmin edilmiş değerler arasındaki ilişkinin saptanmasında ortalama mutlak sapma (α), standart hata (RMSE) ve model etkinlik katsayısı (E). kullanılarak hesaplanmıştır. 2016 yılında 12 Ekim ve 3 Kasımda yeni ekimler yapılmıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
TARLA BİTKİLERİ MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P08/11
Proje Başlığı Toprak Tuzluluğu ve Diğer Bazı Toprak Özelliklerinin
Mekansal Dağılımının Farklı Enterpolasyon Yöntemleri ile
Değerlendirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Şeydagül ÖZDEMİR
Yardımcı Araştırmacılar
Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2017
Projenin Toplam Bütçesi
Proje Özeti : Tuzluluk, kurak ve yarı kurak iklimin hüküm sürdüğü her ülkede olduğu gibi ülkemizde de tarım arazilerinin sürdürülebilirliği önündeki en önemli tehditlerin başında gelmektedir. Özellikle barajların tamamlanması ile birlikte artan sulamalar sonrasında verimli tarım arazilerinde tuzluluk sorunu ortaya çıkmaya başlamıştır. Uygun olmayan sulama yöntemleri ile gereğinden fazla su kullanımı, toprak yapısı, düşük yağış ve yüksek buharlaşma, kalitesiz su kullanımı gibi konular tarım arazilerindeki tuzluluğun başlıca nedenlerinden sayılabilirler. Projenin temel amaçları; Devlet Su İşlerinin (DSİ) Kırıkkale Gelingüllü, Çerikli Sulaması Planlama, Revize, Arazi Sınıflama ve Planlama çalışmalarını yaptığı sahada yer alan toprakların tuzluluk durumunun mesafeye bağlı dağılımının modellenmesi, uygun modelin belirlenmesi ile 6 farklı enterpolasyon yöntemi içerisinden en uygun tahmin yapan yöntemin seçimi ve nihayetinde arazideki tuzluluğun değişimini gösteren tuzluluk haritalarının hazırlanmasıdır. Proje sahasında tarımsal üretimi tehdit eden en önemli sorun, tuzluluk ve alkaliliktir. Delice çayının geçtiği bölgelerdeki jeolojik materyalin doğasına bağlı olarak tuz konsantrasyonunun yüksek olması, taban arazide düzenli bir drenaj sisteminin bulunmayışı ve tarımsal uygulamaların yanlışlığı arazilerde çoraklaşmaya neden olmaktadır. Bu kapsamda 2005 tarihine DSİ tarafından alınan 110 toprak örneğine ait veriler ile aynı noktalardan 10 yıl sonra alınacak toprak örneklerinin elektriksel iletkenlik ve diğer özelliklerinin mesafeye bağlı dağılımları modellenerek belirlenecek en uygun enterpolasyon yöntemi ile haritalanacaktır. Bu şekilde çalışma alanındaki tuz konsantrasyonunun zamansal değişiminin de izleneceği çalışmada, tuzluluk sorunu olan lokasyonların tespiti ve gerekli tedbirlerin alınması mümkün olacaktır. Çalışma üç iş paketi içerisinde tamamlanacaktır. İlk iş paketinde, 2005 tarihinde ilk örneklemeleri yapılan aynı noktalardan toprak örnekleri alınacak, ikinci iş paketinde bu toprak örneklerinin laboratuarda analizleri yapılacak ve son iş paketinde ise jeoistatistiksel modellemeler yapılarak alansal dağılım haritalarının yapımında kullanılacak en uygun enterpolasyon yöntemi belirlenecektir. Çalışma kapsamında toprakların alansal dağılımlarının test edilmesi için farklı enterpolasyon yöntemleri kullanılacaktır. Ters Mesafe Ağırlığı (Inverse Distance Weighting) olarak bilinen yöntemde 5 farklı üssel parametre değeri kullanılarak (IDW1, IDW2, IDW3, IDW4 ve IDW5) alansal dağılım haritaları oluşturulacak ve oluşturulan haritaların doğrulukları tahminlere ait RMSE ve MAE değeri hesaplanarak karar verilecektir. Tuzluluk dağılımları için kullanılacak diğer bir yöntem ise Spline'dir. Bu yöntemde de 5 farklı alt versiyon bulunmaktadır. Her bir alt versiyon için ayrı haritalama yapılacak
ve doğruluk ölçütleri belirlenecektir.Enterpolasyon yöntemlerinden en fazla kullanılanları Kriging yöntemleridir. Normal Kriging (Ordinary Kriging), Basit Kriging (Simple Kriging method), Universal Kriging ve Cokriging yöntemlerinin her birinde yer alan 11 adet semivariogram için ayrı ayrı hesaplama yapılacak ve haritalar hazırlanacaktır. Çalışma kapsamında her bir toprak katmanındaki tuzluluk değeri ve diğer özellikler için 54 farklı harita hazırlanacak, bunlar içerisinden tuzluluk için en doğru olan seçilecek ve bu haritalar kullanılarak alanda tuzluluk açısından problem olan sahalar belirlenecektir. Bu çalışma sonucu elde belirlenecek enterpolasyon yöntemi benzer ekolojilerde tuzluluk haritalarının hazırlanmasında güvenle kullanılabilecektir. Elde edilen haritalar sorunlu alanların belirlenmesine imkan tanıyacağı gibi, alanda tuzluluğun zamansal değişiminin izlenmesini de mümkün kılacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER
ALATA BAHÇE KÜLTÜRLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No
Proje Başlığı
Çukurova Koşullarında Kısmi Kök Kuruluğu(PRD) ile
Geleneksel Kısıntılı Sulama Programlarının Karpuz Verim
ve Kalite Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Tarsus Toprak
ve Su Kaynakları Lokasyonu
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Yük. Zir. Müh. Gülşen DURAKTEKİN
Yardımcı Araştırmacılar
Dr. Yeşim BOZKURT ÇOLAK
Zir. Yük. Müh.Veysel ARAS
Zir. Yük. Müh. Alper BAYDAR
Zir. Yük. Müh. Günsu ALTINDİŞLİ ATAĞ
Zir. Yük. Müh. Kadir KUŞVURAN
Kimyager Havva AKÇA
Zir. Yük. Müh. Mete ÖZFİDANER
Zir. Yük. Müh. Orhan Kara
Gıda Müh. Çağlar EROĞLU
Zir. Yük. Müh. Osman UYSAL
Zir. Yük. Müh. Bülent ALTAN
Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2017
Proje Bütçesi 48.000 TL
Proje Özeti : Çalışmanın temel amacı, Çukurova bölgesinde yaygın olarak yetiştirilen
karpuzda farklı sulama programlarının verim ve kalite üzerine etkilerini saptamak, verim ve
kalitenin arttırılmasında gerekli en uygun sulama programını geliştirmektir. Araştırmada üç
farklı sulama aralığı (4,8 ve 12 gün) ana konuları; altı farklı sulama düzeyi (Tam sulama-TS,
kısıntılı sılama KS-75, kısıntılı sulama KS-50, PRD-100, PRD-75, PRD-50) ise alt parselleri
oluşturmaktadır. Araştırma tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme deseninde üç
yinelemeli olarak yürütülmüştür. Elde edilecek verilerden yararlanılarak maksimum faydayı
sağlayacak sulama programı hazırlanacaktır. Bu proje ile Çukurova bölgesinde tam,
geleneksel ve kısmi kök kuruluğu kısıntılı sulama stratejileri altında karpuz su-verim
ilişkilerinin belirlenmesi, bitkiye dayalı sulama programlarının oluşturulması (yaprak su
potansiyeli), birim sulama suyu ile daha fazla kaliteli ürünü verebilecek sulama
programlarının saptanması amaçlanmıştır.
2016 yılı çalışma takvimine bağlı olarak gerekli arazi hazırlığı yapılmış olup projeye ilişkin
gözlem ve ölçümler alınmıştır. Elde edilen veriler değerlendirilerek istatiksel analizler
yapılmıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
TOPRAK SU VE ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P02/07
Proje Başlığı
Kısıntılı Sulamanın Havucun Verimi ve Kalitesi Üzerine Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Su ve Çölleşme İle Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Mehmet Ali DÜNDAR
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Arzu GÜNDÜZ, Dr. Şerife ÇAY, Mustafa BAĞCI, Erdal
GÖNÜLAL, Prof. Dr. Ramazan TOPAK, Prof. Dr. Önder
TÜRKMEN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/ 02/ 2015 – 31/ 12/ 2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015: 27.500 TL 2016: 21.000 TL
Toplam:48.500 TL
Proje Özeti
Havuç, ülkemizin belirli bölgelerinde ve özellikle Konya bölgesinde kayda değer miktarlarda
üretilen ve ihraç edilen önemli bir tarım ürünüdür. Vitamin ve mineral gibi insan sağlığı için faydalı
içeriğe sahip olan havuç, taze olarak tüketilmesinin yanı sıra hazır gıdalarda ve sanayide yoğun
olarak kullanılmaktadır. Konya ve bölgesi gibi kurak ve yarı kurak bölgeler için su kaynakları gün
geçtikçe kritik önem kazanmaktadır. Buna karşın bu bölgelerde verimli ve kaliteli üretimin
yapılabilmesi için de su vazgeçilmez bir faktördür. Ülkemiz havuç üretiminin yaklaşık %59’u
Konya ve yöresinde üretilmektedir. Bu nedenle, bölgemiz çiftçisi için önemli bir gelir kaynağı olan
havucun, su kaynaklarını koruyarak verimli ve kaliteli üretiminin sağlanması, bölge ekonomisi için
hayati öneme sahiptir. Bu çalışmada, farklı su düzeylerinin havuç bitkisinin verimi ve kalitesi
üzerine etkisi araştırılmaktadır. Araştırma 4x4 Latin Karesi deneme desenine göre planlanmış ve
Nantes çeşidi turuncu havuç (Daucus carota L.) materyal olarak kullanılmıştır. Araştırma; 0-60 cm
toprak derinliğindeki elverişli nemin %50’si tüketildiğinde tarla kapasitesi düzeyine ulaştırılacak
miktarda sulama suyu uygulaması (%100) ile % 80, % 60 ve % 40’ı olmak üzere dört konudan
oluşmuştur. Sulamalar, damla sulama sistemi ile yapılmıştır. Araştırma konularının, havuç
bitkisinde; toplam kök verimi, ortalama kök ağırlığı, kök çapı, kök uzunluğu, bitki boyu, toplam
kuru madde, suda çözünebilir kuru madde, beta karoten, toplam şeker, titrasyon asitliği, pH ve
meyve rengi gibi parametreler üzerine etkisi araştırılmaktadır. Ayrıca; su kullanma etkinliği
(WUE), sulama suyu kullanma etkinliği (IWUE), su tüketimini karşılama yüzdesi (Irc) ve verim
tepki faktörü (ky) gibi sulama ile ilgili konular araştırılmaktadır.
DEVAM EDEN PROJELER
TOPRAK SU VE ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/ TSKAD/15/A13/P02/08
Proje Başlığı
Konya Koşullarında Ayçiçeğinin Su-Verim İlişkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Su ve Çölleşme ile Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd.
Proje Yürütücüsü Dr. Arzu GÜNDÜZ
Yardımcı Araştırmacılar Mehmet Ali DÜNDAR, Dr. Oğuz GÜNDÜZ, Dr. Şerife ÇAY,
Mustafa BAĞCI, Zeynep KANAT, Osman ÇAĞIRGAN
Başlama- Bitiş Tarihleri Başlama: 01/01/2015 Bitiş: 31/12/2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015:50 .000TL 2016:30.000TL
Toplam:80.000TL
Proje Özeti: Ayçiçeği Dünyanın çeşitli bölgelerinde yetiştirilen ve çeşitli şekillerde tüketilen
önemli bir yağ bitkisidir. Ayrıca Türkiye’de de yağ sanayinin en önemli hammaddelerinden birisini
ayçiçeği oluşturmaktadır. Türkiye’de yağlık ayçiçeği ekim alanları günümüzde yıllık 650.000 –
700.000 hektara ulaşmış olup Konya ili ve çevresinde 2008’den beri ayçiçeği ekim alanları % 425
lik artışla 14.000 hektardan 60.000 hektara yükselmiştir(TÜİK 2013).
Son yıllarda, ayçiçeği üretiminin tüketimi karşılamadaki payının gittikçe azaldığı dikkati
çekmektedir. Bu üretim yetersizliğinin en önemli nedenlerinden biri, ayçiçeği üretiminde bir çok
verimlilik sorunlarının çözümlenememiş olmasıdır. Her yıl önemli miktarda yağlı tohum ve ham
yağ ithal edilen ülkemizde ayçiçeği gibi önemli bir yağ bitkisinde hala büyük bir oranda kuru tarım
yapılması en önemli verimlilik sorunu olarak görülmektedir. Zira, ayçiçeğinde, sulama ile %100
oranında ve hatta daha fazla oranda verim artışı sağlamak mümkündür. Bu nedenle, iyi bir üretim
planlaması ile ayçiçeğinin sulu alanlara taşınması önemli miktarda verim artışı sağlayacaktır.
Bu çalışma ile Konya ilinde ayçiçeği bitkisinde damla sulama yöntemiyle farklı gelişme
dönemlerinde yapılan sulamaların verim ve kalite üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Bitkilerin değişik büyüme dönemlerinde su eksikliğine olan tepkisi farklı olmaktadır. Bundan
hareketle suyun en etkin kullanımını sağlayacak sulama programın oluşturulabilmesi için, ayçiçeği
su-verim ilişkilerinin mutlaka bilinmesi gerekmektedir. Bu araştırmadan elde edilecek su üretim
fonksiyonları ile kısıntı programları oluşturulabilecektir. Bu amaçla ayçiçeğinin vejetasyon
boyunca farklı gelişme dönemlerinde (tabla oluşumu, çiçeklenme ve dane oluşumu dönemlerinde)
uygulanan değişik seviyelerdeki (%100, %75, %50, %25 ve şahit) sulama suyu miktarlarına ilişkin
ve mevsimlik su üretim fonksiyonları belirlenmeye çalışılmıştır. 3 tekerrürlü yürütülen denemede
kısıtlarla birlikte 17 sulama konusu ele alınmıştır.
.
DEVAM EDEN PROJELER
ATATÜRK BAHÇE KÜLTÜRLERİ MERKEZ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P02/09
Proje Başlığı
Yalova Ekolojik Şartlarında Patlıcanın (Solanum melongena L.)
Farklı Dönemlerde Uygulanan Sulama Programlarının Vegetatif
Gelişme, Meyve Kalitesi ve Verim Üzerine Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, YALOVA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi BURSA
Proje Yürütücüsü Gülşah ÜĞLÜ
Yardımcı Araştırıcılar Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ (Danışman),
Dr. İbrahim SÖNMEZ,
Dr. Barış ALBAYRAK,
Dr. Seçil ERDOĞAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 - 31/12/2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
2018: 20.000 TL 2019: 20.000 TL
Toplam : 80.000 TL
Proje Özeti: Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne ait arazide dört yıl
süreyle (2015-2018) yürütülen iki aşamalı gerçekleştirilen çalışmada, Yalova koşullarında açık alan
yetiştiriciliğinde damla sulama yöntemi ile sulanan Pala49 patlıcan (Solanum melongena L.)
bitkisinde su-verim ilişkilerini belirlemek amacıyla toprak su içeriğine dayalı tam su, farklı
düzeylerde kısıntılı su ve susuz uygulamalarını kapsamaktadır.
I.aşamada, dört farklı vejetasyon döneminde onaltı farklı konuda (fide, tam çiçeklenme, ilk
meyve görülme ve hasat) uygulanan susuz ve su uygulamalı konuların vejetatif gelişme, meyve
kalitesi ve verim üzerine etkileri belirlenmektedir.
Çalışmanın ikinci yılının sonunda gözlenen parametrelerde (vejetatif gelişme, meyve
kalitesi ve verim) optimum değerleri veren parsel ya da parseller seçilerek çalışmanın II.kısmına
geçilecektir. II.Aşamada, seçilen üstün parsel üzerinde üç farklı kısıtlı sulama konusunun (%25,
%50 ve %75) vejetatif gelişme, meyve kalitesi ve verim üzerine etkilerini belirleyerek, kısıtlı su
koşullarında patlıcanda uygulanacak optimum sulama suyu miktarı ve programı belirlenecektir. Her
iki aşamada da sulamaya topraktaki yarayışlı su %50’ye düştüğünde başlanmaktadır.
Çalışmada infrared termometre başta olmak üzere psikrometre termometre, nötronmetre ve
spektrofotometre cihazlarından yararlanılarak bitkiler, ölçüm ve örnekleme yolu ile izlenmektedir.
Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmaktadır.
DEVAM EDEN PROJELER
DOĞU ANADOLU TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P02/10
Proje Başlığı
Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin Silajlık Mısırın Verimi ve Su
Kullanımı Etkinliği Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Mesut Cemal ADIGÜZEL–Ziraat Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Zinnur GÖZÜBÜYÜK – Ziraat Yüksek Mühendisi
Erdal DAŞCI– Ziraat Yüksek Mühendisi
Dr. Kevser KARAGÖZ– Ziraat Yüksek Mühendisi
Prof. Dr. Üstün ŞAHİN*–Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
Öğretim Üyesi
Doç. Dr. Fatih KIZILOĞLU*–Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Mustafa TAN* Tarla Bitkleri Bölümü Öğretim Üyesi
Yrd. Doç. Okan DEMİR*–Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi
Dr.Ali İbrahim AKIN - TAEK
Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015 :30000 TL 2016 :20000 TL) 2017 :14000 TL
Toplam: 64000 TL
Proje Özeti
Bu çalışmada, değişik toprak işleme-ekim yöntemleri kullanılarak yetiştirilen ve farklı düzeyde
sulama suyu uygulanan, silajlık mısırın su verim ilişkileri ile verim-kalite parametrelerindeki değişimin
belirlenmesi amaçlanmıştır. Ilıca deneme istasyonunda üç yıl süreyle yürütülecek olan bu deneme üç
farklı toprak işleme-ekim (T1: Geleneksel toprak işleme, T2: Doğrudan ekim (No-Till) ve T3: Azaltılmış
toprak işleme), dört farklı su uygulama düzeyini (I1: 1,00 (kontrol), I2: 0,75 I3: 0,50 ve I4: 0,25) içeren
konular oluşturulacaktır. Değişik toprak işleme-ekim yöntemleri ile yetiştirilecek olan silajlık mısıra
uygulanan farklı düzeydeki sulama uygulamalarının verim ve kalite parametrelerindeki değişime etkisi
irdelenecektir.
Sulama uygulamaları damla sulama sistemiyle yapılacaktır. Deneme parsellerine uygulanacak su
miktarlarını belirlemek amacıyla, nötron metre ile toprak nemi izlenecek, kontrol parsellerindeki (I1)
yarayışlı nem kapasitesi %50 düzeyine ulaşınca sulamalar yapılacak ve üç farklı düzeyde su kısıtı
uygulanacaktır. Toprak profilindeki mevcut su miktarlarını ölçmek amacıyla, ana konulardaki alt
parsellere birer adet nötron metre tüpü kullanılarak nem takibi yapılacaktır. Elde edilen değerler bitki
su tüketiminin belirlenmesinde kullanılacaktır. Nem takibi toprağın 0-30, 30-60 ve 60-90 cm
derinliklerinde ölçülecek, derine sızma ise 120 cm derinlikten ölçülen değerler ile belirlenecektir.
Deneme sonucunda, sulama suyu, bitki su tüketimi ve verim değerleri birbirleriyle
ilişkilendirilerek su üretim fonksiyonları elde edilecektir. Ayrıca, yöre toprakları için farklı toprak
işleme-ekim konusunda da önerilerde bulunulacaktır. Class A pan buharlaşma kabı ile yapılacak
ölçümlerle ilişkilendirilecek olan mısır bitkisinin su tüketimlerinden hareketle yörede silajlık mısır
bitkisi için sulama programı oluşturulmasına yardımcı olmak amacıyla, yöre için en uygun Kcp (bitki-
pan katsayısı) belirlenecektir.
DEVAM EDEN PROJELER
ATATÜRK TOPRAK SU VE TARIMSAL METEOROLOJİ ARAŞTIRMA
ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P-O2/11
Proje Başlığı
Çeltik (Oryza sativa L.) Yetiştiriciliğinde Bitki Su Tüketimi
Bileşenleri ile Su-Üretim Fonksiyonlarının Farklı Sulama Yöntemleri
Altında Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Kırklareli Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Selçuk ÖZER
Yardımcı Araştırmacılar Prof.Dr. Yeşim AHİ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015:50000 TL 2016:20000 TL 2017: 20000 TL
Toplam: 90000 TL
Proje Özeti
Yürütülen bu çalışmada, insan beslenmesinde ve Trakya tarımında önemli bir yere sahip olan
çeltik bitkisinde farklı sulama yöntem uygulamaları yapılmış ve yapılan uygulamaların sonucunda
su-verim-kalite ilişkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla denemede damla sulama,
yağmurlama sulama ve tava sulama olmak üzere üç farklı sulama yöntemi kullanılmış ve her üç
yöntemde de iki farklı sulama suyu (I1 ve I2) uygulaması yapılmıştır.
Damla sulama yönteminde, I1 sulama konusunda uygulanan sulama suyu 1243 mm, I2
konusunda uygulanan sulama suyu miktarı 868 mm iken elde edilen verimler sırasıyla 6,14 t ha-1 ve
3,66 t ha-1, yağmurlama sulama yönteminde, I1 sulama konusunda uygulanan sulama suyu 1243
mm, I2 konusunda uygulanan sulama suyu miktarı 868 mm iken elde edilen verimler sırasıyla 5,01
t ha-1 ve 3,29 t ha-1, alternatif tava yönteminde, I1 sulama konusunda uygulanan sulama suyu 1299
mm, I2 konusunda uygulanan sulama suyu miktarı 884 mm iken iken elde edilen verimler sırasıyla
7,16 t ha-1 ve 3,79 t ha-1 olarak elde edilmiştir. Çiftçi uygulaması olarak kullanılan devamlı sulama
(tavalarda 5 cm su yüksekliği) konusunda 1939 mm su uygulanmış, buna karşın 7,58 t ha-1 verim
elde edilmiştir.
Deneme sonuçları verim, sulama suyu miktarları, enerji, ilk yatarım masrafları ve tarımsal
girdiler ekonomik açıdan değerlendirildiğinde hektar başına en yüksek net gelirler 6723 TL ha-1
alternatif tava sulama ve 6744 TL ha-1 ile Geleneksel Tava sulama konularından elde edilmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
ORTA KARADENİZ GEÇİT KUŞAĞI TARIMSAL
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P02/13
Proje Başlığı
Tokat Kazova Yöresinde Damla Sulama Sistemlerinin
Performansının Değerlendirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-TOKAT
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Yaş Meyve ve Sebze Üreticileri Birliği
Proje Yürütücüsü Oğuzhan AYDIN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. İ.Kürşat ÖZYURT, Dr. Gülçin ALTINTAŞ, Murat BAL, Burhan
AKKURT
Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015:4.600 TL 2016:6.100 TL
Toplam:10.700 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Sulamadan beklenen faydanın sağlanabilmesi için suyun toprağa uygun zamanda ve uygun
miktarda uygulanması esastır. Bu koşul ancak doğru sulama yöntemi seçimi ile gerçekleşebilir.
Sulama sisteminin doğru projelendirilmesi, uygulanması ve bu sistemin performansının istenen
ölçütlerde olması, doğru sulama yönteminin seçimi kadar önemli bir konudur. Uygulanan sudan
bitkinin yararlanma oranının bilinmesi için sulama sistemleri ve yöntemleri değerlendirilmelidir.
Bu amaçla kullanılan ölçütler; suyun nerede ve nasıl kaybolduğunun ortaya çıkarılmasına hizmet
ederler. Böylelikle sulama sisteminde kullanılan sulama suyu kayıplarının azaltılmasına yönelik
alınacak önlemlere ışık tutarlar.
Damla sulama sistemleri laboratuvar koşullarında yüksek performans gösterebilen ancak tarla
koşullarında çeşitli değişkenlerin devreye girmesiyle bu performansından kayıp yaşayan
sistemlerdir. Bu nedenle damla sulama sisteminin iyileştirilmesi ve yeni sistemlerin planlanması
için en iyi yol var olan sistemlerin izlenmesi ve değerlendirilmesidir.
Projenin ikinci yılı olan 2016 yılında, Tokat Kazova yöresinde meyve üretiminde damla sulama
yöntemi uygulayan 5 adet işletmede, performans ölçütlerinden; Damlatıcı debi değerleri ve
değişimleri, Laterallerdeki basınç değişimleri, Ortalama uygulama derinliği (Daw), Dağılım
türdeşliği (EU),Alt çeyrekte potansiyel uygulama randımanı (PELQ), Alt çeyrekte gerçek uygulama
randımanı (AELQ) hesaplanmıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
EĞİRDİR MEYVECİLİK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P02/14
Proje Başlığı Dönemsel Kısıtlı Sulama Uygulamalarının Kirazda Verim, Kalite ve
Depolama Üzerine Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Eğirdir Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Eğirdir Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Halit YILDIZ
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Cenk KÜÇÜKYUMUK- Zir. Yük. Müh. İsmail DEMİRTAŞ-
Dr. Hasan Cumhur SARISU- Zir. Yük. Müh. F. Pınar ÖZTÜRK
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2017
Projenin Toplam Bütçesi 2015-40.000 TL. 2016-10.000 TL. 2017-10.00TL.
Toplam: 60.000TL.
Proje Özeti
Günümüzde su, yoğun biçimde tarımsal amaçlı kullanılmaktadır. Araştırıcılar, küresel iklim
değişikliğinin su kaynakları ve tarımsal üretim üzerinde olumsuz etkileyeceğini bildirmişlerdir. Bu
nedenle insanlar, su kaynaklarının gelecekte daha kıt ve daha pahalı olacağından birim sulama suyuna
karşılık daha fazla verim almak için daha çok çalışacaklardır. Yani mevcut su kaynaklarının dikkatli,
başka bir deyişle, mevcut suyun daha verimli kullanılması gerekmektedir. Günümüz meyve
yetiştiriciliğinde, su kullanım etkinliğini artırmaya yönelik farklı sulama stratejileri uygulanmaktadır.
Belirli fenolojik dönemlerde yapılan kısıntılı su uygulamaları bunlardan birisidir.
Meyve çapı, kirazın pazarlanmasında öne çıkan önemli faktörlerden biridir. Sulama, tek başına
verim ve meyve kalitesini artıran bir uygulama olmasının yanı sıra diğer tarımsal uygulamaların da
etkinliğini artırır.
Bu projenin amacı, Gisela 6 anacı üzerine aşılı 0900 Ziraat kiraz çeşidinde hasat öncesi ve
sonrası dönemlerde yapılan kısıntılı sulama uygulamalarının vejetatif gelişme, verim, meyve kalitesi
ve depolama üzerine etkilerin belirlenmesidir. 2015-2017 yılları arasında 3 yıl süreyle yürütülecek
olan bu çalışma, 6 farklı sulama konusundan oluşacaktır. Uygulamaların ağaçlarda oluşturacağı
stresin etkilerinin belirlenmesi için yaprak su potansiyeli ve stoma iletkenliği de ölçülecektir. Bunlara
ek olarak, hasat sonrası depolama üzerine etkileri incelenecektir. Proje sonunda tüm uygulamalara ait
üretim maliyetleri de belirlenecektir.
DEVAM EDEN PROJELER
GAP TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No:
Proje Başlığı
Şanlıurfa Koşullarında Tartılı Lizimetre İle Çim Bitkisinin Su
Tüketiminin Ölçülmesi ve Tahmin Yöntemleri İle Karşılaştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Harran Ün. Ziraat Fak. Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
Çukurova Ün. Ziraat Fak. Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
19 Mayıs Ün. Ziraat Fak. Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
Proje Yürütücüsü Abdullah Suat NACAR
Yardımcı Araştırmacılar Meral Taş, Veli Değirmenci, Mehmet Sami NACAR, Akın ÜN,
Prof. Dr Rıza Kanber, Prof. Dr Mustafa Ünlü, Yrd. Doç. Dr Ali Fuat
Tarı, Doç. Dr. Eyyüp Selim KÖKSAL
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014- 31.12.2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
361.000 TL
Proje Özeti Proje Özeti: Bu çalışma ile bölgede yaygın olarak üretimi yapılan bitkilerin Bitki Su
Tüketimlerinin(evapotranspirasyon), doğrudan ölçülmesini sağlamak, Evapotransirasyonu dolaylı
olarak ölçen veya tahmin eden ampirik yöntemlerle karşılaştırma yapmak ve bölge koşullarına
uygun ampirik yöntemleri belirlemektir.
Lizimetreler, bitki su tüketimine ilişkin bilgilerin toplanmasından başka, meteorolojik
yöntemlerin uygunluğunun kontrolü ve bitki su tüketiminin belirlenmesinde kullanılan ampirik
formüllerin kalibrasyonu için oldukça büyük bir öneme sahiptirler
Çalışmada 2mx2mx2m boyutlarındaki bir tartılı lizimetre yapılarak, sistem yerleştirildikten
ve sıfırlama testleri yapıldıktan sonra lizimetre tankları, Eto (yonca bitkisi kıyas bitki su tüketimi)
değerlerinin ölçülmesi için kullanılacaktır. Bu amaçla lizimetre alanına yonca ekilecek ve referans
bitki su tüketimi hesaplanacaktır. Lizimetrelerde ölçülen yonca bitkisine ilişkin su tüketimi (Eto)
saatlik veya günlük değerleri kullanılarak yöreye en uygun kıyas bitki su tüketimini (yonca) veren
model veya modeller saptanacaktır. Başka bir deyimle modeller kalibre edilecektir. Böylece bölge
iklimine en uygun Et modelinin geliştirilmesine çalışılacaktır. Böylece, hem yonca kıyas su
tüketimini veren ve dünyada yaygın biçimde kullanılan veya üzerinde tartışılan matematiksel
modellerden en uygun olanı veya olanları seçilecektir.
2016 yılı sonunda lizimetrenin inşaatına başlanmıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
ALATA BAHÇE KÜLTÜRLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P02/05
Proje Başlığı Damla Sistemlerinde Kullanılan Farklı Filtre Tiplerinin
Değişik Su Kaynakları Koşullarında Performanslarının
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve
Sulama Bölümü
Proje Yürütücüsü Zir.Yük.Müh. Alper BAYDAR
Yardımcı Araştırmacılar Zir.Yük.Müh. Mete Özfidaner, Zir.Yük.Müh. Orhan Kara
Dr. Yusuf Tülün, Zir.Yük. Müh. Mehmet Yıldız, Dr.Yeşim
Bozkurt Çolak, Zir.Yük.Müh. Çiğdem Boydak, Prof.Dr.
Mustafa Ünlü
Başlama-Bitiş Tarihleri 15.06.2014 – 15.06.2016
Projenin Toplam Bütçesi 2014: 65.750TL, 2015: 6350 TL, 2016: 6450 TL, 2017:
4000 TL,
TOPLAM: 82.550 TL
Proje Özeti
Damlatıcıların tıkanıklığı ve kullanılacak olan filtrelerin türü su kaynağının yapısına
göre değişmektedir. Filtreleme mekanizması iki şekilde tarif edilebilir. Bunlardan birincisi
tutulması gereken materyal çapının filtrenin porlarından geçemeyecek kadar büyük olması,
diğeri ise partiküllerin filtre elementinin porlarından daha küçük olmasıdır. Birinci prensip
disk ve elek filtrelerde ikinci prensip ise kum filtrelerinde günümüzde yoğun olarak
kullanılmaktadır. Projenin amacı; damla sulama sistemlerinde kullanılan farklı filtre
tiplerinin değişik su kaynakları kullanılarak performanslarının araştırılmasıdır.
Araştırmanın ilk yılında yapılan uygulamalar sonucunda en yüksek filtre süzme
randımanı %99.64 ile hidrosiklon+disk filtre ile elde edilmiştir. Daha sonra randımanlar
sırası ile %99.54 sadece kum-çakıl filtre ve %99.45 ile hidrosiklon+kum-Çakıl+disk filtre
kombinasyonunlarından elde edilmiştir. Aynı zamanda filtrelerin yıkama basınçları proje
kapsamında belirlenmiştir. Sonuçlara göre en fazla basınç kayıpları kum çakıl filtrelerin
temizlenmesinde 0.6 bar olarak belirlenmiştir. Diğer tüm kombinasyonlarda 0.2 bar basınç
kaybı yaşanmıştır.
Araştırmanın ikinci yılında arazide montajlar yapılmış ve ölçümler alınmıştır.
Laboratuvar ortamında filtre edilen sedimentlerin hesaplanmasına devam edilmektedir.
DEVAM EDEN PROJELER
GAP TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P02/4
Proje Başlığı Karık ve Damla Sulama Yöntemlerinde Farklı İşletim
Tekniklerinin Buğdayın Verim ve Su Tasarrufuna Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Veli DEĞİRMENCİ - Zir.Yük.Müh
Yardımcı Araştırmacılar Abdullah Suat NACAR - Zir.Yük.Müh
Dr. Meral ANLAĞAN TAŞ - Zir.Yük.Müh.
Ali İLKHAN - Zir.Yük. Müh.
Mehmet Sami NACAR
Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2015
Projenin Toplam Bütçesi 19250 TL
Proje Özeti
Bu çalışmada GAP bölgesinde buğdayda damla ve karık sulama ve yarı ıslatmalı
sulama(YIS) işletim sisteminin verim ve su tasarrufuna etkisi belirlenmiştir. Deneme
konuları; Damla sulamada; D1: Damla sulama yöntemi ile tüm laterallerin sulanması, D2 :
D1 konusuna uygulanacak suyun %50 mevsim boyunca dönüşümlü olarak bir lateralden
verilmesi, Karık sulamada K1 : Karık sulama yöntemi ile sulama tüm karıkların
sulanması, K2: K1 konusuna uygulanacak suyun %50 mevsim boyunca dönüşümlü olarak
bir karıktan verilmesi. dönüşümlü olarak bir karıktan verilmesi. Buğday sulamasında konu
önerilmesi durumunda verim açısından değerlendirildiğinde karık ve damla sulamada her iki
karığın ve laterellerin, sulandığı konu önerilir. Ancak sulama suyu ve su kullanım etkinliği
düşünüldüğünde ise karık ve damla sulamasında yalnızca bir karığın yada laterelin sulandığı
konular önerilir.
DEVAM EDEN PROJELER
TOPRAK GÜBRE VE SU KAYNAKLARİ MERKEZ
ARAŞTİRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P02/01
Proje Başlığı
Aspirde Tamamlayıcı Sulamanın Etkili Dönemlerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
(TGSKMAE)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM)
Proje Yürütücüsü Kadri AVAĞ
Yardımcı Araştırmacılar Ceren GÖRGİŞEN, Tuğba YETER, Gonca Karaca BİLGEN, M.
Hilmi SEÇMEN, Ödül ÖZTÜRK, Dr. Suay BAYRAMİN
Başlama- Bitiş Tarihleri 2014 - 2016
Proje Bütçesi: 2014: 5.000, 2015: 5.000, 2016: 5.500
Toplam: 15.500
Proje Özeti
Kısıntılı sulama programlarının bitkilerin suya daha duyarlı oldukları dönemlerde
uygulanması sulama suyu yönetiminde en doğru yaklaşım olarak ağırlık kazanmaktadır.
Tamamlayıcı Sulama (TS) kavram olarak kuru şartlarda yetiştirilen bitkilerde yağışa destek olarak
az miktarda sulama suyu uygulanarak verimde önemli artışların sağlanmasını ifade etmektedir.
Bu çalışmada; Ankara koşullarında aspir bitkisinde tamamlayıcı sulamanın etkili
dönemlerinin belirlenmesi amacıyla tarla denemesi yürütülmüştür. Kurak bölgelerde bitkilerin
yetişme dönemlerinde doğal yağışların yetersiz olması durumunda sulama yapılması, yeterli
miktarda ve kalitede ürün alınabilmesi için mutlak gereklidir.
Aspir tarımında en kritik dönemler sapa kalkma dönemi ve çiçeklenme ve dane dolum
dönemleri olduğu bildirilmektedir. Bu dönemlerde, eğer havalar çok kurak giderse ve toprakta
bitkiler için nem yetersiz ise, ek sulamalar verimi arttıracaktır. Fenolojik dönemler aynı zamanda
sulama açısından kritik dönemler olup deneme konuları ona göre belirlenmiştir. Araştırma, tesadüf
bloklarında bölünmüş parsellerde, 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Ana konular; sapa kalkma
dönemi(F1), çiçeklenme dönemi(F2) ve dane dolum dönemi(F3) olmak üzere 3 ana konudan
oluşmuştur. Alt deneme konuları ise; etkili kök derinliğinde faydalı suyun tamamı(S1), etkili kök
derinliğinde faydalı suyun %50’si(S0.5) yağışa dayalı su (S0) olmak üzere 3 alt deneme konularından
oluşmuştur. Denemede dinçer aspir çeşidi ekilmiştir. Sulama suyu hesaplanması nötronmetre cihazı
ile yapılmıştır. Denemenin I. ve II. yıllarında aspir bitki su tüketimi, su kullanım etkinliği, verim,
kalite analizleri ve fenolojik gözlemler (Bitki boyu, yan dal sayısı, tabla sayısı, çiçeklenme gün
sayısı, olgunlaşma gün sayısı, bitkide tane verimi, bin dane ağırlığı ve yağ oranı) açısından
değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Aspir, tamamlayıcı sulama, verim
DEVAM EDEN PROJELER
ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P02/2
Proje Başlığı
Otomasyon ve Yapay Sinir Ağlarının Sera Domates Sulamasında
Kullanımı
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Menemen/ İzmir
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Tolga ALTAY
Yardımcı
Araştırmacılar
Prof. Dr. İ.Hakkı TÜZEL, Arş. Gör. Ulaş TUNALI, Doç. Dr. Gölgen
B. ÖZTEKİN, Dr. Funda KIDOĞLU, Dr. Nil KORKMAZ,
Mehmet GÜNDÜZ, Oğuz Fehmi ŞEN.
Başlama- Bitiş
Tarihleri 2013 – 2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
93.450 TL
(2013 : 54.750 TL., 2014 : 14.750 TL., 2015 : 14.750 TL., 2016 :
9.200 TL.)
Proje Özeti
Araştırma Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezinin (UTAEM) araştırma alanında
bulunan serada, tek ürün yetiştirme tekniği koşullarında yürütülmüştür. Toprakta, domatesin
bitkisel materyal olarak kullanıldığı çalışmada sulama konuları; S1 (Tam sulama konusunda); 0-
30 cm toprak derinliğindeki elverişli nemin %15’i tüketildiğinde sulamalara başlanmış ve 0-60
cm derinlikteki eksik nem tarla kapasitesine tamamlanmıştır. S2, S3 ve S4 konularında; sırasıyla
0-30 cm toprak derinliğindeki elverişli nemin % 30 , % 45 ve % 60’ı tüketildiğinde sulamalara
başlanmış ve 0-60 cm derinlikteki kullanılabilir nem düzeyinin %15’i kadar su uygulanmıştır.
Araştırma tesadüf bloklarında 3 tekerrürlü olarak düzenlenmiştir. Araştırmada damla
sulama yöntemi kullanılarak, sulamaların zamanlamasında bitki kök bölgesine yerleştirilen
toprak nem algılayıcılarından (sensör) yararlanılmıştır.
Araştırmada, sera domates yetiştiriciliğinde verim ve kalite yönünden, otomasyona dayalı
en uygun sulama programının saptanması, farklı sulama programları altında bitki su tüketim
değerlerinin belirlenmesi ve verimlerin karşılaştırılması amacıyla; sensörlerden elde edilen
verilerle bitki su tüketimleri hesaplanmış, yetiştirme sezonunun başından itibaren 15 günde bir
her tekerrürden seçilen örnek bitkilerin yaprak eni-boyu, çapı ve boyları ölçülmüştür. Ayrıca 3.
ve 5. salkımdan alınan meyveler ile kalite analizleri gerçekleştirilmiştir.
Ayrıca, bitki su tüketimini tahmin eden model yapılarının belirlenmesi için yapay sinir
ağları tekniği kullanılarak bitki su tüketimlerinin tahmin edilmesi ve en uygun model yapılarının
saptanması için gerekli çalışmalar yapılmıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
BATI AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/TSKAD/11/A13/P02/02
Proje Başlığı Kesme Çiçek Gül Yetiştiriciliğinde Farklı Yetiştirme Ortamı ve
Sulama Suyu Tuzluluk Seviyelerinin Verim ve Kaliteye Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Köksal AYDİNŞAKİR
Yardımcı Araştırmacılar
Nazmi DİNÇ, Dr. Özgül KARAGÜZEL, Prof. Dr. Dursun
BÜYÜKTAŞ, Deniz BÖCEK,. Bayram KOLAK, Fatih Alpay
VURAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2016
Projenin Toplam Bütçesi: 2012:14000 TL 2013:7000 TL 2014:7000 TL
Toplam: 28000 TL
Proje Özeti
Üç farklı yetiştirme ortamı (kokopeat+perlit: 25:75; torf+perlit: 50:50 ve torf+zeolit: 75:25) ve dört
farklı tuzluluk düzeyinin (kontrol:1.5 dS m-1, kontrol+1.5 dS m-1, kontrol+3.0 dS m-1, kontrol+4.5 dS
m-1) gülde gelişim, verim, kalite ve bitki su tüketimi üzerine olan etkilerinin belirlenmesi amacıyla
yürütülen projenin 2015 yılı içerisinde aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilmiştir. 3 Kasım 2015-15 Eylül
2016 tarihleri arasında verim değerleri incelendiğinde, kontrol+4.5 dS m-1 (=6.0 dS/m) sulama suyu
tuzluluğu altında torf+perlit (50:50) ortamında yetiştirilen bitkilerden 8.0 adet/bitki; kokopeat+perlit
(25:75) ortamından 7.0 adet/bitki; torf+zeolit (75:25) ortamından 7.9 adet/bitki, kontrol+3.0 dS m-1
(=4.5 dS/m) sulama suyu tuzluluğu altında torf+perlit (50:50) ortamında yetiştirilen bitkilerden 10.5
adet/bitki; kokopeat+perlit (25:75) ortamından 11.2 adet/bitki; torf+zeolit (75:25) ortamından 10.2
adet/bitki, kontrol+1.5 dS m-1 (=3.0 dS/m) sulama suyu tuzluluğu altında torf+perlit (50:50) ortamında
yetiştirilen bitkilerden 13.0 adet/bitki; kokopeat+perlit (25:75) ortamından 12.6 adet/bitki; torf+zeolit
(75:25) ortamından 13.2 adet/bitki, kontrol (=1.5 dS m-1) sulama suyu tuzluluğu altında torf+perlit
(50:50) ortamında yetiştirilen bitkilerden 13.2 adet/bitki; kokopeat+perlit (25:75) ortamından 14.3
adet/bitki; torf+zeolit (75:25) ortamından 14.0 adet/bitki değerleri elde edilmiştir. Tuzluluk seviyeleri
arttıkça verim değerlerinde azalma olduğu görülmektedir. Eylül ayı başında ise 4.5 ve 6.0 dS/m
konularındaki gül fidanları tuzluluğun etkisi ile kuruduğu, 3.0 dS/m konusunda yavaş yavaş tuz
zararının kendisini gösterdiği, 1.5 dS/m konusunda ise herhangi bir zararın olmadığı tespit edilmiştir.
Denemenin ikinci yılında bitki sap uzunluğu değerleri incelendiğinde, 6.0 dS/m sulama suyu tuzluluğu
altında torf+perlit (50:50) ortamında yetiştirilen bitkilerin 60.5 cm; kokopeat+perlit (25:75) ortamından
59.7 cm; torf+zeolit (75:25) ortamından 57.2 cm, 4.5 dS/m sulama suyu tuzluluğu altında torf+perlit
(50:50) ortamında yetiştirilen bitkilerin 69.9 cm; kokopeat+perlit (25:75) ortamından 70.8 cm;
torf+zeolit (75:25) ortamından 67.8 cm, .0 dS/m sulama suyu tuzluluğu altında torf+perlit (50:50)
ortamında yetiştirilen bitkilerin 75.0 cm; kokopeat+perlit (25:75) ortamından 75.8 cm; torf+zeolit
(75:25) ortamından 77.8 cm, 1.5 dS m-1 sulama suyu tuzluluğu altında torf+perlit (50:50) ortamında
yetiştirilen bitkilerin 76.9 cm; kokopeat+perlit (25:75) ortamından 77.8 cm; torf+zeolit (75:25)
ortamından 77.2 cm bitki sap uzunluğu değerleri elde edilmiştir. İkinci yıl çalışmaları kapsamında iki
farklı tarihte (1 Nisan, 1 Eylül) konulardan alınan yaprak örneklerinde analiz yapılmıştır. Yapılan analiz
sonucunda Na ve Cl değerlerinin tuzluluk seviyesi artışına paralel olarak arttığı belirlenmiştir. Ağustos
ayı içerinde konulardaki tuz zararı daha belirgin olmaya başlamış, eylül ayında özellikle 4.5 ve 6.0 dS/m
konularındaki tuz zararı iyice kendisi göstermiştir. Bu gelişmelere dayanarak Eylül ayı sonunda araştırmanın ikinci yılı sonlandırılmıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
ATATÜRK TOPRAK SU VE TARIMSAL METEOROLOJİ
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/PO2/12
Proje Başlığı Trakya Bölgesi Su Kaynaklarının Kirlilik Durumu ve Tarımsal Açıdan
Kullanılabilirliliğinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Kırklareli Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Ülviye ÇEBİ
Yardımcı Araştırmacılar Selçuk ÖZER
Yar.Doç.Dr. Cemile ÖZCAN
Yar.Doç.Dr. Ezgi TOK
Prof. Dr. Bülent ŞENGÖRÜR
Prof.Dr. Yeşim AHİ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2018
Projenin Toplam Bütçesi 600 000,00 TL
Proje Özeti
Tüm Dünya’nın güncel sorunu olan su kirliliği Trakya Bölgesinde de sanayileşme, kentleşme
ve nüfus artışıyla paralel olarak artmış ve hızla artmaya da devam etmektedir. Aynı zamanda yoğun
ve denetimsiz su tüketimi Bölgemizdeki yer altı ve yer üstü su kaynaklarının günden güne
azalmasına neden olmaktadır.
Proje kapsamında Kırklareli, Tekirdağ ve Edirne İllerinde mevcut yer altı (DSİ ve İl Özel
İdarelerine ait YAS kuyuları) ve yer üstü (baraj, göl, gölet, akarsular) su kaynakları incelemeye
alınarak suların kirlilik durumu ve sulama suyu açısından uygunluğu belirlenmektedir.
Proje 2016 yılında yürürlüğe girmiş olup 2016 yılında Edirne İli ile başlanmıştır.
Projenin ilk yılı olması sebebiyle laboratuvar cihaz bakımları, analizler için gerekli
kimyasalların temini ve analizlerin metotlarının oluşturulması zaman gerektirdiğinden su
örneklemelerine haziran ayı itibariyle başlanmıştır.
Metodoloji gereği yüzey sularının takibi on iki ay olarak planlandığından Edirne İlinin su
örneklemeleri Mayıs 2017 tarihine kadar devam edecektir ve Ocak 2017 tarihi itibariyle Tekirdağ
İli örneklemelerine başlanacaktır.
Edirne İlinde 2016 yılında 6 adet baraj, 9 adet gölet ve 6 adet dere olmak üzere toplamda 28
noktadan örnekleme yapılmıştır. Ayrıca Ergene Nehri boyunca 4 noktadan, Meriç Nehri boyunca
Meriç-Arda, Meriç-Tunca, Meriç-Ergene kesişme noktalarından da örneklemeler yapılmıştır.
Yeraltı örnekleme noktası olarak 9 YAS’dan toplamda 27 adet kuyudan örnekleme yapılmıştır.
Edirne İli yeraltı ve yer üstü su örneklemelerinde, Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliğinde yer
alan, genel kimyasal ve fiziko-kimyasal parametreler, diğer tehlikeli maddeler ve öncelikli
maddelerin analizleri yapılmıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
ATATÜRK TOPRAK SU VE TARIMSAL METEOROLOJİ
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM-TSKAD/14/A13/B02/08
Proje Başlığı Farklı Tuzluluk Düzeyindeki Sulama Sularının Serada Yetiştirilen
Domates ve Brokoli'nin Verim-Kalite Parametreleri ve Toprak Profili
Tuzluluğuna Etkisi
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Kırklareli Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Ülviye KANBUROĞLU ÇEBİ
Yardımcı
Araştırmacılar
Selçuk ÖZER
Ozan ÖZTÜRK
Prof.Dr. Engin YURTSEVEN
Doç. Dr. Süreyya ALTINTAŞ
Başlama-Bitiş Tarihi 2014-2017
Projenin Toplam
Bütçesi
2014: 137150 TL, 2015:27850 TL, 2016:27850 TL, 2017:1500 TL
Toplam : 194.350 TL
Proje Özeti:
Örtü altı yetiştiriciliğinde farklı sulama suyu düzeyleri ve farklı tuz miktarları altında
yetiştirilecek domates ve brokoli bitkisinde verim-kalite özellikleri ile bitki büyüme-gelişme
parametrelerindeki değişimlerin incelenmesinde bitki ve toprak ölçümleri yapılmıştır.
Denemede ilkbahar ve sonbahar yetiştirme sezonlarında dört sulama suyu tuzluluğu (0.38,
1.1, 2.5, 5.0 dS/m) ile üç sulama düzeyi (profildeki mevcut nem düzeyinin tarla kapasitesinin %70,
%100, %130 düzeyinde sulama suyu uygulanacaktır) konuları 3 tekerrürlü olarak ele alınmıştır.
2016 yılında birinci ürün olarak domates, ikinci ürün olarak brokoli bitkisi yetiştirilmiştir.
Domates bitkisinin su tüketimi ve verim değerleri belirlenmiştir. Ayrıca meyve boyu, meyve çapı,
meyve rengi, meyve sertliği gibi fiziksel faktörlerin yanı sıra meyve püresinde suda çözünür kuru
madde, pH, EC ve titre edilebilir asitlik ölçümleri yapılmıştır.
Domates bitkisinin yaprak ve meyve aksamlarında Na, K, Ca, Mg, Cl içerikleri ile toprakta
tuz, toprak nem dağılımı, değişebilir katyonlar, SAR ile Cl değerleri belirlenmiştir. Toprakta
belirlenen bahsi geçen parametreler HYDRUS 1D modeli ile simule edilen değerler ile
karşılaştırılmıştır.
İkinci ürün olarak yetiştirilen brokoli bitkisi vejetatif gelişmesini tamamlamadığından söz
konusu bitkiye ait verilere 2017 yılında toplu sonuç raporunda yer verilecektir.
Domates bitkisinde en yüksek su tüketimi T1S3 (425 mm) konusunda olurken en düşük su
tüketimi T4S1 (220) konusunda olmuştur. T1S3 konusundan 10588 kg/da ile en yüksek verim elde
edilirken en düşük verim 5406 kg/da ile T4S1 konusundan elde edilmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
ESKİŞEHİR GEÇİT KUŞAĞI TARIMSAL
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/TSK-1102A13P02E01
Proje Başlığı Damla Sulama Sistemi ile Sulanan Haşhaşın Sulama Programının
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten
Kuruluş Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş -
Proje Yürütücüsü Demet UYGAN (Zir. Yük. Müh.)
Yardımcı
Araştırmacılar
Abdullah ALTAY (Kimyager)
Ferda ÇELİKOĞLU KOŞAR (Zir. Yük. Müh.)
Dr. Arzu BALCI KÖSE (Zir. Yük. Müh.)
Dr. Hüseyin Camcı (Zir. Yük. Müh.)
Fatih LEBLEBİCİ (Zir. Müh.)
Başlama-Bitiş
Tarihleri 01.01.2011- 31.12.2014
Proje Bütçesi
2011: 13000 TL 2012: 7000 TL 2013: 7000 TL 2014: 7000
TL
Toplam : 34000 TL
Proje Özeti: Deneme Eskişehir Geçit Kuşağı Araştırma Enstitüsü Topraksu Yerleşkesi
arazisinde yürütülmüştür. Deneme de; Damla sulama sistemiyle sulanan Tınaz Tepe haşhaş
çeşidine kısıntılı sulama uygulanmıştır. Bunun sonucu verim değerlerindeki değişimlerin ve
uygun sulama programının belirlenmesi amaçlanmıştır. Sulamalara etkili kök bölgesinde
elverişli nem düzeyinin %50’ye düştüğünde başlanılmıştır. Sulamalar haftalık “Standart A
Sınıfı buharlaşma Kabı’ndan” ölçülen günlük buharlaşma miktarının, haftalık toplamının
sulama konularına göre oransal (%25, 50, 75, 100 ve Susuz) olarak uygulamalarıyla
oluşturulmuştur. Deneme; Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller deneme desenine göre 2
ana konu, 5 alt konu olmak üzere 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Ana konular:
çiçekleneme dönemine kadar sulama ve olum dönemine kadar sulama olarak belirlenmiştir.
Alt konular ise sulamasız, ölçülen buharlaşma değerlerine göre kısıntısız uygulanan tanık
konu ve tanık konunun %75-50-25’i seviyelerinde su uygulanan kısıntılı sulama konuları
şeklinde düzenlenmiştir. 2016 Yılı deneme sonuçları; konularına göre verilen sulama suyu
miktarları 8,2-216,7 mm, mevsimlik su tüketimleri 306-520 mm ve ortalama verimleri de 56-
202 kg/da olarak elde edilmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
KARADENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P05/6
Proje Başlığı
Samsun Koşullarında Mısırın Bitki Su Tüketiminin Landsat 8 Uydu
Görüntülerinden Tahmin Edilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü- SAMSUN
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Mehmet TAŞAN
Yardımcı Araştırmacılar Cengiz ARTIK, Aslıhan ATİŞ, Filiz KARA, Sakine ÇETİN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2015
Projenin Toplam
Bütçesi:
2013:78.000 TL TL 2014: 40.800 TL 2015: 15.700
Toplam: 134.500 TL
Proje Özeti Proje süresince 2014 ve 2015 yıllarında, enstitünün Bafra Deneme İstasyonunda
toplam 20 da alanda mısır yetiştirilmiştir. Bu alanlarının 10 da’ lık bölümlerinde damla sulama
yöntemiyle kontrollü sulama (tam su) uygulanarak sulu koşulda ve diğer 10 da’lık alanda sulama
yapılmadan yağışa dayalı üretim gerçekleştirilmiştir. 08-09 Mayıs 2014 tarihlerinde ekilen mısır
bitkileri, 07 Kasım 2014 tarihlerinde hasat edilmiştir.2015 yılında ise 11-12 Mayıs 2015 tarihlerinde
ekilen mısır bitkileri, 21 Ekim 2015 tarihlerinde hasat edilmiştir. Çalışma süresince deneme
alanında toprak su kapsamı, örtü sıcaklığı, net radyasyon, spektral yansıma oranı, yaprak alan
indeksi, bitki büyüme parametreleri ve verim takip edilmiştir. Ayrıca çalışma bölgesine ait Landsat
8 uydu görüntüleri ve meteorolojik veriler temin edilmiştir. Hasat zamanında; bitki boyu, bitkide
koçan sayısı, koçan boyu, koçan çapı, koçanda sıra sayısı, sırada tane sayısı, verim gibi ölçüm ve
gözlemler alınmıştır. Çalışmadan elde edilen veriler kullanılarak, toprak su bütçesine göre bitki su
tüketimi (ETc) değerleri hesaplanmış, enerji dengesi ve METRIC modelinden yararlanılarak ETc
tahminleri yapılmıştır. Uydu görüntülerinden ve yer ölçümlerinden yüzey sıcaklığı, spektral
vejetasyon indeksleri, yüzey sıcaklığı ve yaprak alan indeksi tahminleri yapılarak istatistiksel olarak
karşılaştırmalar yapılmıştır.
SONUÇLANAN PROJELER
ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P02/1
Proje Başlığı
Menemen Ovasında Farklı Sulama Programlarının II. Ürün Mısır
Bitkisinin Verim ve Bazı Gelişim Parametreleri Üzerine Etkilerinin
İncelenmesi ve Ceres-Maize Bitki Büyüme Modeli ile Test Edilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
Proje Yürütücüsü Şener ÖZÇELİK – Ziraat Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Şuayıp YÜZBAŞI – Zir.Yük.Müh. Sinan ARAS – Zir.Müh. Süleyman ŞEN – Zir.Müh. Perihan TARI – Zir.Yük.Müh. Oğuz Fehmi ŞEN – Zir.Yük.Müh. Prof.Dr. Erhan AKKUZU – Zir.Yük.Müh. Doç.Dr. Gülay PAMUK – Zir.Yük.Müh.
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2013 – 31.12.2015
Projenin Yıllara Göre
Bütçesi:
Toplam Bütçe: 59 000 TL , 2013 yılı:39 000 TL , 2014 Yılı: 10 000
TL , 2015 yılı: 10 000 TL
Proje Özeti Bu çalışmada, Ege Bölgesi için ikinci ürün mısır bitkisinin, birim sudan yüksek verim
sağlayan sulama stratejilerinin belirlenmesi, iklim değişikliği ve kısıtlı su koşullarında, bitkiye
dayalı bazı stres parametreleri (taç sıcaklığı, klorofil içeriği, yaprak alan indeksi, yaprak su içeriği),
verim ve verim bileşenleri üzerine etkilerinin incelenmesi ve Ceres-Maize bitki büyüme modeli ile
irdelenmesi amaçlanmıştır.
Araştırma, bölünmüş parseller tesadüf blokları deneme desenine göre, ana konu 2 sulama
aralığı (S1: 3 gün, S2: 6 gün), alt konu 5 farklı Class A Pan Kpc bitki pan katsayısı (K1:0 – K2:0,3 –
K3:0,6 – K4:0,9 – K5:1,2) olmak üzere toplam 10 sulama konusunda, 3 tekrarlı olarak yürütülmüştür.
Deneme süresince, konulu sulamalara etkili kök derinliğindeki (0-90 cm) faydalı nemin %50’si
tüketildiğinde başlanmış, sulama suyu miktarları belirlenerek sulamalar damla sulama sistemi ile
yapılmıştır. Denemede, bitki gelişim ve verim parametrelerinin gözlem, ölçüm ve analizleri
yapılmıştır. Deneme konularına ilişkin bitki su tüketimi, su kullanım randımanı ve hasat indeksi
hesaplanmıştır. Deneme konularından elde edilen gözlem ve parametre değerleri ile Ceres-Maize
modeli eş zamanlı çalıştırılmıştır. Modelden elde edilen çıktı verilerinin istatistiksel
değerlendirmesi yapılmıştır.
SONUÇLANAN PROJELER
BATI AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/TSKAD/09/A13/P02/01
Proje Başlığı Antalya Koşullarında Damla Sulama Yöntemi İle Sulanan Narın
Sulama Programının Oluşturulması
Projenin İngilizce Başlığı Determination of Irrigation Scheduling of Drip Irrigated
Pomegranate in Antalya Conditions
Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar TAGEM
Proje Yürütücüsü Nazmi DİNÇ
Yardımcı Araştırmacılar Mesut IŞIK, Nuri ARI, Muzaffer ALİCAN, Alpaslan ŞAHİN
Prof. Dr. Ruhi BAŞTUĞ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2009-31/12/2016
Projenin Toplam Bütçesi
2009:34500 TL 2010:12000 TL 2011:7000 TL 2012:7000 TL
2013:10950 TL 2014:10950 TL 2015:10950 TL 2016:10950 TL
Toplam:104300 TL
Proje Özeti Bu araştırma, damla sulama yöntemi ile sulanan narın sulama programının oluşturulması, sulama suyu
gereksinimi, bitki su tüketimi, su kullanım randımanı, sulamanın verim ve kalite üzerindeki etkilerinin
belirlenmesi amacıyla 2009-2015 yılları arasında Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü Aksu Yerleşkesinde yürütülmüştür.
Çalışma tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme deseninde üç tekerrürlü olarak yürütülmüş
olup ana konular sulama gün aralığından, alt konular ise sulama düzeylerinden oluşturulmuştur.
Sulama gün aralıkları 3 ve 6 gün olarak belirlenmiş, sulama düzeyleri ise Class A Pan kabından olan
buharlaşmaların K1:0.50, K2:0.75, K3:1.00 ve K4:1.25 katsayıları ile çarpılmasıyla elde edilmiştir.
Islatılan alan oranı %40 alınarak sulama suyu miktarları buna göre hesaplanmıştır. Damlatıcı debisi
4L/h, damlatıcı aralığı 50 cm olarak belirlenmiş ve her ağaç sırasına iki lateral hattı çekilmiştir.
Deneme konularının ortalama sulama suyu miktarları K4 konusunda 433 mm, K3 konusunda 354
mm, K2 konusunda 276 mm ve K1 konusunda 197 mm, ortalama bitki su tüketimleri ise K4
konusunda 797 mm, K3 konusunda 730 mm, K2 konusunda 658 mm ve K1 konusunda 591 mm olarak
gerçekleşmiştir.
Sulama konularının 3 yıllık ortalama verimleri K4 konusunda 2923 kgda-1, K3 konusunda 2894 kgda-
1, K2 konusunda 2357 kgda-1 ve K1 konusunda 1883 kgda-1 olarak gerçekleşmiştir. İstatistik
analizler sonucunda sulamaların 3 veya 6 günde bir yapılmasının verim üzerinde etkisi olmadığı
belirlenmiştir. Sulama düzeyleri istatistiki olarak 0.01 düzeyinde önemli bulunmuştur.
Sulama suyu kullanım randımanları K4 konusunda 67.6, K3 konusunda 81.8, K2 konusunda 85.5, K1
konusunda 95.5 ve su kullanım randımanları K4 konusunda 36.7, K3 konusunda 39.7, K2 konusunda
35.9 ve K1 konusunda 31.9 kgdamm-1 olarak belirlenmiştir.
Bu çalışma sonucunda narda ağaç gelişimide dikkate alındığında sulamaların 3 veya 6 günde bir
yapılması ve Class A Pan kabından olan buharlaşmanın tamamının sulama suyu olarak uygulanması
sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Nar, damla sulama, su tüketimi, verim, randıman, kalite
SONUÇLANAN PROJELER
ZEYTİNCİLİK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/TSK AD/14/A13/P.02/09
Proje Başlığı Çerçeve Proje: “Milli Zeytin Koleksiyonundaki Bireylerin Abiyotik
Streslere Tolerans Düzeylerinin Belirlenmesi”
Alt Proje: Ülkemizde Yaygın Olarak Yetiştirilen Zeytin Çeşitlerinin
Tuz Stresine Tolerans Düzeylerinin Araştırılması
Projenin İngilizce Başlığı Investigation of Salt Stress Tolerance Level of Widely Grown Olive
Cultivars in Our Country
Projeyi Yürüten Kuruluş Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Bornova/İZMİR
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü
/Genel Biyoloji Ana Bilim Dalı
Proje Yürütücüsü Dr.Meltem AYAZ
Yardımcı Araştırmacılar Dr.Nurhan VAROL, Dr.Ünal KAYA, Zir.Y.Müh.Erol AYDOĞDU,
Prof.Dr.Filiz ÖZDEMİR, Prof.Dr Melike BOR
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014-01.01.2016
Projenin Toplam Bütçesi 2015:46500 2016:66500
Toplam: 112,500 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Projemizde ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen ve en çok fidan üretilen üç zeytin çeşidinin (Ayvalık,
Gemlik ve Kilis yağlık) farklı konsantrasyonlardaki tuz stresine (100, 200 ve 300 mM NaCl) verdiği
yanıtlar çeşitli fizyolojik ve biyokimyasal parametreler incelenerek araştırılmıştır.
Tuz stresi koşullarında ortaya çıkan reaktif oksijen türlerinin uzaklaştırılmasında tüm zeytin
çeşitlerinin antioksidant enzimleri aktif bir biçimde kullandıkları gözlendi. Kilis yağlık çeşidinin SOD
ve POX enzimlerini; Gemlik çeşidinin CAT ve askorbat-glutatyon döngüsünü; Ayvalık çeşidininse
askorbat-glutatyon döngüsünü daha etkin çalıştırdıkları belirlendi. Bu sonuçlara dayanarak zeytin
çeşitlerinin tuz stresine tolerans derecelerinin belirlenmesinde diğer parametrelerin yanı sıra
antioksidant enzim aktivite değerlerinin iyi birer belirleyici olabileceğini ön görmekteyiz. Bununla
birlikte tüm zeytin çeşitlerinde tuz stresi koşullarında mannitol biyosentezinin de ortak bir savunma
yolu olduğu saptandı. Antioksidan savunma sistemini daha aktif kullanan Gemlik ve Kilis yağlık
çeşitlerinde mannitol düzeylerinin Ayvalık çeşidine göre daha düşük olduğu tespit edildi.
Yaprak-su potansiyelinde genel olarak birbirlerine yakın değerler gözlenmesine rağmen sonuçlar
istatistiksel olarak değerlendirildiğinde sıralama Ayvalık, Gemlik, Kilis şeklindedir. Tuz stresi genel
olarak bitki besin elementlerinin hem kökten alınımı hem de yapraklara iletimini olumsuz etkilemiştir.
Stres koşullarında makro elementlerin (N, P, K, Ca, Na) miktarlarında azalma düzeyleri açısından
çeşitler Ayvalık, Kilis, Gemlik şeklinde sıralanabilir. Mikro elementlerin alınımında ise istatistiksel
olarak önemli bir değişim görülmedi.
Anahtar Kelimeler: Olea europaea, tuz stresi, oksidatif stres, antioksidant enzimler.
SONUÇLANAN PROJELER
ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P02/3
Proje Başlığı
Arıtılmış Atık Suların Farklı Sulama Yöntemleriyle Biber Ve
Marulun Sulanmasında Kullanılabilirliğinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Perihan TARI AKAP
Yardımcı Araştırmacılar
Dr. Nil KORKMAZ, Mehmet GÜNDÜZ, Şener ÖZÇELİK,
Süleyman ŞEN, Sinan ARAS, Şuayip YÜZBAŞI, Nalan
RAHMANOĞLU Prof. Dr. Şerafettin AŞIK, Doç. Dr. Fatih ŞEN,
Prof. Dr. Mustafa ATEŞ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2013 - 31/12/2015
Projenin Toplam Bütçesi: 2013:65500 2014:14500 2015:15000 2016: 2500
Toplam: 97000
Proje ÖzetiTarımsal amaçlı kullanıma ayrılan temiz su kaynakları üzerindeki rekabet (içme,
kullanma, sanayi vb.) her geçen gün artmaktadır. Bu nedenle kullanılmış suların arıtılarak yeniden
kullanılması günümüzün en önemli ve sürekli su kaynağı olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle
kentsel atık suların çevreye olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla arıtılması için büyük yatırımlar
yapılmakta ve bu suların arıtılması oldukça yüksek maliyetler gerektirmektedir. Ancak belirli
ölçülerde arıtılan ve genellikle tarımsal sulama için uygun nitelikte olan bu sular yeniden kullanıma
yönlendirilmek yerine deniz ve dere yatakları gibi çeşitli alıcı ortamlara verilmektedir. Birçok ülke
(İspanya, İsrail, Tunus, İtalya, ABD vb. gibi) arıtılmış kentsel atık sularını, sulama amacıyla
kullanmaktadır. Ülkemizde de pilot uygulamalar gerçekleştirilmektedir. Arıtılmış atık suların
tarımda kullanılması konusunda en çok endişe yaratan ve sorun olarak görülen nokta tarımsal
ürünlerde meydana gelebilecek mikrobiyolojik bulaşıklık, dolayısıyla da halk sağlığı üzerinde risk
oluşturmasıdır. Arıtılmış atık suların uygun sulama yöntemleri ve kontrol uygulamaları ile tarımsal
yetiştiricilikte kullanılmasının en büyük çekince olan mikrobiyolojik riskleri azalttığı bilinmektedir.
Ayrıca, alıcı ortam standartlarını sağlayacak düzeyde, büyük maliyetlerle arıtılan bu suların tarıma
yönlendirilmesiyle hem alıcı ortamlarda oluşabilecek çevre sorunları giderilmiş ve/veya azaltılmış
hem tarım için hazır ve sürekli su kaynağı sağlanmış, hem de yeniden üretime katılması nedeniyle
ekonomiye katkı sağlanmış olacaktır. Bu çalışmada, arıtılmış atıksu üç farklı sulama yönteminde
denenmiştir. Sulama yöntemleri, karık sulama, damla sulama ve yüzeyaltı damla sulamadır.
Araştırmada, bitki materyali olarak hem sofralık ve çiğ tüketilebilen hem de gıda sanayinde
işlenerek tüketime sunulan salçalık biber (Capsicumannuum L.) hem de sadece çiğ ve salata olarak
tüketilen, dolayısıyla mikrobiyolojik patojen bulaşma riski daha yüksek olabilecek kassam marulu
(Lactucasativa L. var. Longifolia Lam.) kullanılmıştır. Araştırılan başlıca konular, su kalitesinin ve
sulama yöntemlerinin bitki ve toprağa olan mikrobiyolojik etkileri, verime, kimyasal içeriğe ve
ürünlerin kalite özelliklerine (klorofil, antioksidan, fenolik maddeler, C vitamini, nitrat, nitrit vb.)
olan etkileri ile biber ve marulun bitki su tüketimleridir.
Anahtar Kelimeler: Arıtılmış atıksu, su kalitesi, sulama yöntemleri, salçalık biber, kassam marul
SONUÇLANAN PROJELER
GAP TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır.
Proje Başlığı
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Gemlik Zeytin (Olea aeoropea)
Çeşidinde Sulamanın Peryodisite ve Yağ Kalitesi Üzerine Etkisi
Projeyi Yürüten
Kuruluş
GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi
Proje Yürütücüsü Dr. Meral ANLAĞAN TAŞ
Yardımcı
Araştırmacılar
Abdullah Suat NACAR
Dr. Veli DEĞİRMENCİ
Dr. Ebru SAKAR
Dr. Pınar BAHÇECİ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2009-2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
49.930 TL
Proje Özeti
Bu araştırma, Şanlıurfa koşullarında yetiştirilen zeytin ağaçlarına farklı gün aralıklarında yapılan
sulama uygulamalarının verim, yağ kalitesi ve peryodisiteye etkisini tespit etmek, araştırma
bölgesinde yetiştirilen zeytin bitkisi için uygun sulama programını belirlemek amacıyla, GAP
Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından 2010-2015 yılları arasında Şanlıurfa Büyükşehir
Belediyesine bağlı Şehit Nusretbey Fidanlığında yürütülmüştür. Deneme Konuları S1-Susuz, S2-
7 gün,S3-14 gün, S4-21gün,S5-28 gün ve S6-35 gün konularından oluşmuştur.
Elde edilen araştırma sonuçları değerlendirildiğinde; ilk iki yıl ön verim olarak alınmış 2012
yılında sulama konularına başlanılmıştır. Yapılan istatistiki analizleri sonucu her dört yılda S4
konusu (21 gün) ilk sırada yer almıştır. S4 konusuna uygulanan sulama suyu 749 mm, bitki su
tüketimi 834 mm, elde edilen verim 1198 kg/da olmuştur. Bu konuda toplam yağ 11.19% dir. Bitki
taç gelişimi, meyve iriliği sulanan konularda yüksek olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Zeytin, Mini Spring, Sulama, Şanlıurfa
SONUÇLANAN PROJELER
ALATA BAHÇE KÜLTÜRLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/TSK/13/A13/P-02/05
Proje Başlığı Çizgi kaynaklı yağmurlama sulama sistemi ile uygulanan kanal
ve drenaj suyunun quinoa bitkisinin verim, verim bileşenleri ile
su kullanım randımanı üzerine etkileri
Projenin İngilizce Başlığı Effects of fresh and drainage water applied with line source
sprinkler system on quinoa yield, yield components and water use
efficiency
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Erdemli/MERSİN
Projeyi Destekleyen
Kuruluşlar
TAGEM
Proje Yürütücüsü Doç. Dr. S. Metin SEZEN
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Attila YAZAR; Doç. Dr. Sertaç ÖZER;
Kimyager Havva AKÇA; Zir.Yük.Müh. Mehmet YILDIZ;
Dr. Hale GÜNAÇTI; Dr. Yeşim BOZKURT ÇOLAK;
Zir. Yük. Müh. Orhan MADANOĞLU
Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2015
Projenin Toplam Bütçesi 2014: 23.500 TL, 2015: 8.500 TL
Proje Özeti
Bu çalışmada Akdeniz iklim koşullarında quinoa bitkisine farklı su kalitesi ve sulama
düzeylerinin verim, verim bileşenleri, su tüketimi, su kullanma randımanı ile bitki kök bölgesindeki
tuz birikimi üzerine etkileri araştırılmıştır. Araştırma Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsüne
ait Tarsus Toprak ve Su Kaynakları Lokasyonunda yer alan Topçu İşletmesinde 2014 ve 2015
yıllarında Q-52 Titicaca quinoa çeşidinde yürütülmüştür. Çalışmada iki adet tek lateral yağmurlama
sulama yöntemi drenaj ve kanal suyu kullanılarak farklı sulama düzeyleri oluşturulmuştur(I1-I5).
Quinoa bitkisinin 4 farklı gelişme döneminde (erken vegetatif, geç vegetatif, çiçeklenme ve dane
dolum) laterale en yakın konularda (DI1 ve KI1) 60 cm toprak profilinde eksik nem 4 kez tek lateral
yağmurlama sulama sistemiyle tarla kapasitesine tamamlanmıştır. Sulama suyu kalitesi ile sulama
düzeyi verim ve diğer verim bileşenlerini istatistiksel anlamda %1 hata seviyesinde etkilemiştir.
Drenaj ve kanal suyunun kullanıldığı durumda en yüksek verimler her iki deneme yılında laterale
en yakın D1 (488-451 kg/da) ve K1 (512-451 kg/da) konularından alınırken, susuz konuda ise her
iki yılda da en düşük verim değerleri alınmıştır (188 ve 143 kg/da). Verim bileşenlerine ilişkin
parametreler incelendiğinde toplam verimde olduğu gibi quinoa bitkisinde hasat indeksi, bindane
ağırlığı, LAI değerleri ve bitki boyu laterale en yakın DI1 ve KI1 konularında istatistiksel olarak
gruplandırıldığında ilk sırada yer almıştır. Sonuçta drenaj suyu kullanarak DI1 ve kanal suyu
kullanarak KI1 konuları Çukurova koşullarında yağmurlama yöntemi ile sulanan quinoa
yetiştiriciliğinde yüksek ve kaliteli verim elde etmek amacıyla önerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Quinoa, tek lateral yağmurlama sulama, su kullanma randımanı, drenaj suyu,
kısıntılı sulama
SONUÇLANAN PROJELER
ALATA BAHÇE KÜLTÜRLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/TSKAD/12/A13/P02/2
Proje Başlığı Farklı Su Düzeyleri ile Potasyum Uygulamalarının Nar
Meyvesinde (Punicagranatum L.) Çatlamaya Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Erdemli/MERSİN
Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM
Proje Yürütücüsü Bülent İŞÇİMEN
Yardımcı Araştırmacılar Mustafa ÜNLÜ, Doç.Dr.S.Metin SEZEN, Nesrin KARATAŞ,
Yrd.Doç.Dr.Cenap YILMAZ, Yrd.Doç.Dr.Hasan PINAR,
Prof.Dr. Berkant ÖDEMİŞ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2012-2015
Projenin Toplam Bütçesi 2012: 26.500 TL, 2013: 9.500 TL, 2014: 9.000 TL
Toplam : 45.000 TL
Proje Özeti
Bu araştırma, Hicaz narında farklı potasyum ve sulama düzeylerinin verim, verim bileşenleri,
kalite ve su kullanımı üzerine etkilerini belirlemek amacıyla 2012, 2014 ve 2015 yıllarında Alata
Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsünde yürütülmüştür. Denemede ana konuları potasyum dozları
(K0: 0 gram/ağaç; K1:300-350-400 gram/ağaç; K2:600-650-700 gram/ağaç), alt konuları ise sulama
düzeyleri (I75:0.75; I100: 1.00; I125:1.25) oluşturmaktadır. Verim ve çatlama oranına ilişkin
parametreler incelendiğinde konular arasında istatistiksel olarak önemli farklılıklar bulunmuş olup;
denemede en düşük verim üç deneme yılında da K0- I75 konusunda elde edilirken, en yüksek verim ise
ilk yılda K2-I125 konusunda, diğer iki yılda ise K1-I125 konusundan alınmıştır. Çatlama oranı, her üç
yılda da en yüksek K0-I75 konusunda, en düşük ise K2-I75 konusunda gerçekleşmiştir. Konulara
uygulanan toplam sulama suyu miktarları yıllara göre 254-416 mm, bitki su tüketimi değerleri ise 325-
693 mm arasında değişmiştir. WUE değeri en düşük 4.76 kg m-3 değeri ile K0- I125 konusunda, en
yüksek ise 10.85 kg m-3 ile K1-I75 konusunda elde edilmiştir. IWUE değerleri ise en düşük 7.09 kg m-
3 ile I125 konusunda, en yüksek ise 13.49 kg m-3 ile I75 konusundan elde edilmiştir. Sonuçta Mersin
ilinde kumlu, kumlu-tınlı toprakları üzerine tesis edilmiş nar bahçelerinde verim, verim bileşenleri,
çatlama oranı gibi parametreler göz önüne alındığında K1-I125 konusu önerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Nar, Çatlama, Potasyum, Sulama programı, Kalite, Su Kullanım Etkinliği
SONUÇLANAN PROJELER
ALATA BAHÇE KÜLTÜRLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/TSKAD/14/A13/P02/06
Proje Başlığı Doğu Akdeniz İklim Koşullarında Damla Yöntemiyle Sulanan
Yerfıstığında Optimum Sulama Programının Oluşturulması ve
Kısıntılı Sulama Stratejilerinin Verim ve Kalite Üzerine
Etkilerinin Belirlenmesi
Projenin İngilizce Başlığı Determination of optimum irrigation program and effect of deficit
irrigation strategies on yield and quality of groundnut irrigated with
drip system under the Eastern Mediterranean climatic conditions
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Erdemli/MERSİN
Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM
Proje Yürütücüsü Doç. Dr. S. Metin SEZEN
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Attila YAZAR; Zir. Yük. Müh. Orhan KARA;
Yrd. Doç. Dr. Servet TEKİN; Zir.Yük.Müh. Mehmet YILDIZ;
Doç. Dr. Seral YÜCEL; Zir. Yük. Müh. Veli ALAÇ;
Dr. Cemal KURT; Dr. Sedat SUBAŞI;
Yrd. Doç. Dr. Dilşat BOZDOĞAN; Dr. Yeşim Bozkurt ÇOLAK
Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2015
Projenin Toplam Bütçesi 2014: 60.050 TL, 2015: 27.750 TL
Proje Özeti: Bu araştırma, Çukurova koşullarında damla sulama sistemiyle sulanan yerfıstığında NC-
7 çeşidinde farklı sulama programlarının verim, verim bileşenleri, yağ kalitesi ve su kullanımı üzerine etkilerini
belirlemek amacıyla 2014 ve 2015 yıllarında Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsüne ait Tarsus Toprak
ve Su Kaynakları Lokasyonunda yer alan Topçu İşletmesinde yürütülmüştür. Sulama programında 3 farklı
sulama aralığı, yığışımlı buharlaşma değerlerinden (A1: ΣEo = 25 ± 2.5 mm; A2: ΣEo = 50 ± 5 mm; A3: ΣEo
= 75 ± 5 mm olduğunda sulama) oluşurken, 7 farklı sulama düzeyi (I1= 0.50; I2=0.75; I3=1.00; I4=1.25;
I5=PRD-50 konusu I3 konusuna uygulanan suyun %50’si alternatif laterallerden uygulanmıştır. I6=PRD-75
konusu I3 konusuna uygulanan suyun %75’i alternatif laterallerden uygulanmıştır. I7=PRD-100 konusunda ise
I3 konusuna uygulanan suyun %100’ü alternatif laterallerden uygulanmıştır) oluşturulmuştur. Elde edilen
sonuçlara göre; sulama aralığı * sulama düzeyi interaksiyonu toplam yerfıstığı dane verimini istatistiksel olarak
%1 hata seviyesinde önemli ölçüde etkilediği belirlenmiştir. Her iki deneme yılında da en yüksek verim A2-
125, en düşük verim ise A3-50 konusundan alınmıştır. Her bir sulama aralığında azalan sulama düzeyine bağlı
olarak verim de azalmıştır. Ancak, en geniş sulama aralığında (A3) tüm sulama düzeylerinde en düşük verim
değerleri elde edilmiştir. PRD-50, PRD-75 ve PRD-100 konuları I1, I2 ve I3 (%50, %25 kısıntı ve %0 kısıntı)
konuları ile aynı sulama suyu miktarını almasına karşın, her iki deneme yılında da PRD konuları daha yüksek
yerfıstığı verimleri sonuçlanmıştır. Konulara uygulanan toplam sulama suyu miktarları yıllara göre 406-1059
mm, bitki su tüketimi değerleri ise 516-1034 mm arasında değişmiştir. Yerfıstığı bitkisinde toplam verim ile su
tüketimi arasında doğrusal önemli ilişkiler belirlenmiştir. Farklı sulama aralıklarında aynı sulama düzeyleri
benzer su tüketimi ile sonuçlanmıştır. Su kullanım randımanı (WUE) ve sulama suyu kullanım randımanı
(IWUE) değerleri sulama aralığından ve sulama düzeyinden etkilenmiştir. Başlıca yağ asitleri (oleik, palmitik,
linoleik ve stearik) sulama programından önemli derecede etkilenmiştir. Sulama aralığı ve sulama düzeyi;
yerfıstığında meyve sayısı, meyve ağırlığı, hasat indeksini önemli derecede etkilemiştir. Sonuçta; A2I125
sulama programı yörede yüksek kaliteli ürün almak için önerilebilir. Su kısıntısı söz konusu olduğunda
A2PRD100 konusu önerilebilir. Anahtar Kelimeler: Kısıntılı Sulama, Yerfıstığı, Sulama Programı, Su Kullanım Etkinliği, Kalite,
Kısmi Kök Kuruluğu
SONUÇLANAN PROJELER
DOĞU ANADOLU TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/TSKAD/13/A13/P02/6
Proje Başlığı Erzurum İklim Koşullarında Tartılı Lizimetre ile Yonca
Bitkisinin Su Tüketiminin Ölçülmesi
Projenin İngilizce Başlığı
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü - Erzurum
Projeyi Destekleyen Kuruluşlar - Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü 1
Proje Yürütücüsü - Dr. Salih EVREN Zir. Yük. Müh.
Yardımcı Araştırmacılar - Dr. Talip TUNC Zir. Yük. Müh.
- Prof. Dr. Taşkın ÖZTAŞ Öğretim Üyesi 1
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2016
Projenin Toplam Bütçesi 2013: 25000 2014:15000 2015:15000 2016:-
55000
Proje Özeti
Bu çalışma 2013-2016 yılları arasında Erzurum ilinde yoncanın günlük su tüketiminin tartılı lizimetre
ile ölçülmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışma kapsamında toprak ve bitki yüzeylerinden meydana
gelen evaporasyon ve transpirasyonun doğrudan ölçümleri yapılarak, bu işlemler üzerine etkili olan
etmenler incelenmiş ve ampirik modeller yardımıyla referans bitki su tüketimleri hesaplanmıştır.
Ayrıca lizimetre kullanılarak su bütçesi eşitliği ile yonca bitkisi için gerçek su tüketimi hesaplanmıştır.
Günlük değerlerden gidilerek on günlük, aylık ve mevsimlik su tüketimleri bulunmuştur. Sonuç olarak
referans bitki su tüketimleri ve gerçek su tüketimleri karşılaştırılarak bölge için en uygun amprik
model belirlenmeye çalışılmıştır.
Hesaplamalar sonucunda yoncanın ortalama ve maksimum olarak günlük su tüketimi 4,79-9,79
mm, on günlük su tüketimi 48,78-89,40 mm, aylık su tüketimi 146,35-231,42 mm olarak bulunmuştur.
Mevsimlik su tüketimleri ise 2013 yılında 987,51 mm, 2014 yılında 1020,04 mm, 2015 yılında
1062,60 mm, 2016 yılında 1027,58 mm, ve dört yılın ortalaması 1024,43 mm olarak bulunmuştur.
Dört yıllık ortalamalara göre yoncanın aylık su tüketimleri Nisan’da 73,06 mm, Mayıs ’ta 103,23 mm,
Haziran’da 177,59 mm, Temmuz’da 225,92 mm, Ağustos’ta 222,24 mm, Eylül’de 153,62 mm ve
Ekim’de 68,77 mm olmuştur. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde, Erzurum gibi yüksek rakım
koşullarında HARG 85 modeli günlük ortalama ET0 değerlerinin tahmininde en yeterli model olarak
ortaya çıkmıştır.
SONUÇLANAN PROJELER
ESKİŞEHİR GEÇİT KUŞAĞI TARIMSAL
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/TSKAD/12/A13/P02/3
Proje Başlığı Tarımsal Amaçlı Kullanılan Su Tutucu Polimerlerin Su Kullanım
Etkinliğinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten
Kuruluş Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş -
Proje Yürütücüsü Demet UYGAN (Zir. Yük. Müh.)
Yardımcı
Araştırmacılar
Abdullah ALTAY (Kimyager)
Gülser YALÇIN (Zir. Müh.)
Özgür ATEŞ (Biyolog)
Başlama-Bitiş
Tarihleri 2012-2013 (2014)
Proje Bütçesi
2012: 26.310 TL 2013: 4.250 TL
Toplam : 30560 TL
Proje Özeti: Bu projede; piyasada toprak düzenleyici olarak satılan maddenin laboratuar
ortamında fiziksel (LCST, şişme denge değeri) özelliklerinin belirlenmesi ve kurulacak saksı
denemesi ile sulama miktarı veya sayısının belirlenen konulara göre tespiti amaçlanmıştır.
pAM hidrojel kaynağı olarak piyasada su tutucu, denetimli gübre salgılayıcısı ve toprak
düzenleyicisi gibi tarımsal amaçlı olarak satılan sutut, saksı denemesinde yetiştirilecek bitki
olarak biber kullanılmıştır. Laboratuar çalışmalarında; maddenin öncelikle sulama suyu
olarak kullanılan suda 20ºC ile 80ºC arasında şişme ve büzülme davranışları tespit edilmiştir.
Bu sonuçlara dayanılarak maddelerin şişme denge değeri (r) belirlenmiştir. Ayrıca farklı pH
değerleri (6 - 6,5 - 7,0 - 7,5 - 8,0) konsantrasyonlarının yukarıda tespit edilen r (şişme denge
değeri) değerine etkisi tespit edilmiştir. Kurulan saksı denemeleri ile de konular arasındaki
su ve bitki besin elementleri (Toprak ve yaprakta) açısından farklılıklar belirlenmiştir. B
konusunda (Ağır bünyeli toprak) su tasarrufu açısından hidrojel bulunan konularda kontrol
konusuna göre tasarruf sağlanmamıştır. A konusunda (Hafif bünyeli toprak) su tasarrufu
açısından Ad (0,3 g/Kg) konusu ön plana çıkarken diğer hidrojel bulunan konularda kontrol
konusuna göre tasarruf sağlanmıştır.
SONUÇLANAN PROJELER
ESKİŞEHİR GEÇİT KUŞAĞI TARIMSAL
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No TAGEM/BB/100206E2/ TAGEM/TSK-1102A13P02E02
Proje Başlığı Eskişehir Koşullarında Damla Sulama Sistemi ile Sulanan Mısır
Bitkisinin Sulama Programının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten
Kuruluş Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş -
Proje Yürütücüsü Demet UYGAN (Zir. Yük. Müh.)
Yardımcı
Araştırmacılar -
Başlama-Bitiş
Tarihleri 01.01.2010-31.12.2012
Proje Bütçesi
2010: 22610 TL 2011: 11610 TL 2012: 11610 TL
Toplam : 45830 TL
Proje Özeti: Bu çalışma, Eskişehir koşullarında damla sulama sistemi ile sulanan mısırın
sulama programının belirlenmesi amacıyla Enstitü arazisinde yürütülmüştür. Denemede
mısır bitki çeşidi olarak orta erkenci danelik mısır çeşidi olan Sakarya Tarımsal Araştırma
Enstitüsü’nün önerdiği Ada 3.34 çeşidi kullanılmıştır. Deneme konuları: farklı lateral
aralıkları (70 cm 140 cm) ana konuları ve standart A Sınıfı buharlaşma kap katsayıları (% 50,
75, 100 ve 125) alt konuları olacak şekilde, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme
desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemede tüm yıllar dikkate alınarak
birleştirilmiş verim sonuçlarına göre 3 yılın verimlerinin ortalamasında en yüksek verim S4-
L0.70 Kp1.25 ve S8-L1.40Kp1.25 konularından elde edilmiştir. Birleştirilmiş verimlerde yapılan
homojenlik testi sonucuna göre kab katsayılarının ve kab katsayıları- farklı lateral
aralıklarının interaksiyonu % 95 güvenle önemli bulunmuştur. Bu da uygulamadaki
farklılıkların yani farklı lateral aralıkları ve farklı kap katsayılarının dane verimine etkisi
olabileceğini göstermektedir.
SONUÇLANAN PROJELER
AFA ADI : A 13 Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI : P-02 Su Kullanım Etkinliğinin Artırılması
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P02/02
Proje Başlığı
Kuraklık ve Tuzluluk Stresine Dayanım Üzerine Farklı Anaç ve
Çeşit Kombinasyonlarından Oluşan Aşılı Fide Kullanımının
Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
(TGSKMAE)
Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM)
Proje Yürütücüsü Dr. Sevinç KIRAN
Yardımcı Araştırmacılar Çağla Ateş, Prof.Dr.Şebnem Ellialtıoğlu, Yrd.Doç.Dr.Şebnem
Kuşvuran
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.03.2016 – 01.03.2017
Projenin Toplam Bütçesi: 48120.9 TL
Proje Özeti:
Bu çalışmada; tuza tolerant anaçlar üzerine aşılı ve aşısız 4 patlıcan genotipinin kuraklık ve tuz
stresi koşullarında performansları fide ve tam bitki dönemi olmak üzere iki aşamada incelenmiştir.
Bitkisel materyal olarak 4 patlıcan kalem genotipi (tuza tolerant: Mardin Kızıltepe, Burdur Merkez;
tuza duyarlı: Artvin Hopa ve Kemer), 2 anaç (Köksal-F1,Vista-306) su kültürü ve saksı
denemelerinde kullanılmıştır. Tüm materyale kuraklık ve tuzluluk uygulamaları ayrı ayrı
yapılmıştır. Su kültüründe yetiştirme ortamına %15 (w/v) PEG-6000 eklenerek kuraklık stresi; 100
mM NaCl ilave edilerek tuz stresi sağlanmıştır. Saksı denemelerinde ise; kuraklık stresi yarayışlı su
seviyesi %50 düzeyinde tutularak, tuz stresi ise 6 dSm-1 tuz seviyesinde sulama suyu uygulanarak
oluşturulmuştur. Stres sonunda su kültüründe aşı kombinasyonları; yeşil aksam yaş ve kuru ağırlığı,
kök yaş ve kuru ağırlığı, nispi nem ve iyon içerikleri, MDA ve antioksidatif enzim aktiviteleri
bakımından incelenmiştir. Saksı denemelerinde ise her iki stres ortamında aşılı ve aşısız tam
bitkilerin bitki gelişimi (yeşil aksam yaş ve kuru ağırlığı, kök yaş ve kuru ağırlığı, yaprak alanı,
gövde boyu, kök boyu, gövde çapı), verim (bitki başına toplam verim, ortalama meyve ağırlığı,
ortalama meyve çapı), meyve kalitesi (meyve kuru ağırlığı, meyve suyu EC ve pH değerleri, toplam
suda çözünebilir madde miktarı, titre edilebilir asitlik ve vitamin C) ve bazı fizyolojik özellikleri
(stoma iletkenliği ve yaprak su potansiyeli) belirlenmiştir. Aşılı bitkiler incelenen pek çok
parametre açısından aşısız bitkilere göre kuraklık ve tuz stresine daha olumlu ve yüksek dayanıklı
bulunmuştur. Anaçlar üzerine aşılama, iyon alımı ve çok daha etkin enzimatik savunma sistemleri
gibi özellikler sayesinde bitki gelişimi bakımından kuraklığın ve tuzluluğun olumsuz etkilerini
hafifletmiştir. Kuraklık ve tuz stresi koşullarında anaç üzerine aşılama; meyvenin toplam suda
çözünebilir kuru madde, titre edilebilir asit, pH, dış kabuk rengi ve tonu gibi meyve kalite
parametreleri bakımından da etkili bulunmuştur. Özellikle Köksal-F1 anacı üzerine aşılamanın
kuraklık ve tuz stresine dayanımı artırdığı, Mardin Kızıltepe ile Burdur Merkez ‘in kurağa ve tuza
dayanımda ticari anaçlarla oluşturulan aşı kombinasyonları ile rekabet edebilmesi bakımından anaç
olarak iyi bir potansiyele sahip olduğu kanaatine varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Solanum melongena, tuzluluk, kuraklık, aşılama, anaç, genotip
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
KKTC TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
Proje No
Proje Başlığı
Güzelyurt Bölgesinde Damla Sulama Yöntemi İle
Sulanan Portakal (Citrus cinensis cv. Valencia Late)’ın
Sulama Programının Oluşturulması
Proje Yürütücüsü Ertan ULUCA
İşbirliği Yapılan Kuruluş
Tarımsal Araştırma Enstitüsü Lefkoşa/KKTC
Proje Danışmanları Nazmi DİNÇ, Dr. Köksal AYDİNŞAKİR
Yardımcı Araştırmacılar Mustafa NURDAL, Nazlı SAYGINER
Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2015
Projenin Bütçesi 53.000 TL KKTC’ de Güzelyurt ilçesinde yapılan bu çalışmada, amaç, damlama sulama yöntemi ile sulanan ve
denemede materyal olarak kullanılan Valencia portakal çeçidinin sulama programının oluşturulmasının
ortaya çıkarılmasıdır.
Bu amaca yönelik olarak 0.50, 0.75, 1.00 ve 1.25 sulama katsayılarına göre 4 parselden oluşan
deneme düzeni oluşturuldu ve 30 +-5mm buharlaşma miktarı esasına göre sulamalar yapılarak 2
yetiştiricilik sezonunda deneme tamamlanmıştır. Verim, meyve ağırlığı, meyve boyu, meyve eni,
kabuk kalınlığı, dilim sayısı, çekirdek sayısı, meyve suyu randımanı ve suda çözünür kuru madde
miktarlarına bakılıp, istatistik analizleri yapılmıştır.
DÖNEM BULGULAR Birinci yıl (nisan 2014-mart 2015 dönemi) gerçekleşen bitki su tüketimleri,
K1 (1.25) konusunda 1347.8 mm, K2 (1.00) konusunda 1152.6 mm, K3 (0.75) konusunda 975.1 mm
ve K4 (0.50) konusunda 794.9 mm olmuştur. İkinci yıl (nisan 2014-mart 2015 dönemi) gerçekleşen
bitki su tüketimleri, K1 (1.25) konusunda 1299.1 mm, K2 (1.00) konusunda 1117.4 mm, K3 (0.75)
konusunda 936.9 mm ve K4 (0.50) konusunda 779.7 mm olmuştur
Verim: Sulama düzeyleri arasında istatistiksel anlamda % 1 önemli bulunmuştur.
Meyve ağırlığı: Sulama düzeyleri arasında istatistiksel anlamda % 1 önemli bulunmuştur.
Meyve boyu:Sulama düzeyleri arasında istatistiksel anlamda % 1 önemli bulunmuştur.
Meyve eni:Sulama düzeyleri arasında istatistiksel anlamda % 1 önemli bulunmuştur.
Kabuk Kalınlığı:Sulama düzeyleri arasında istatistiksel anlamda önemsiz bulunmuştur.
Meyve dilim sayısı:Sulama düzeyleri arasında istatistiksel anlamda önemsiz bulunmuştur.
Çekirdek sayısı:Sulama düzeyleri arasında istatistiksel anlamda önemsiz bulunmuştur.
Meyve suyu randımanı:Sulama düzeyleri arasında istatistiksel anlamda % 1 önemli bulunmuştur.
Suda çözünebilir kuru madde:Sulama düzeyleri arasında istatistiksel anlamda % 1 önemli
bulunmuştur.
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
KIRKLARELİ ATATÜRK TOPRAK SU VE TARIMSAL METEOROLOJİ
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
TÜBİTAK 3501
Proje Başlığı Trakya Bölgesinde Ayçiçeği Tarımında Kullanılan İmidazolin
Grubundan Olan İmazamox Herbisit'inin Kalıntı Düzeylerinin
Uygulama Ortamında (toprak, su ve bitki) ve İlgili Gıda
Ürünlerinde (yağ ve bal) İzlenmesi ve Değerlendirilmesi
Proje Lideri Dr. Ülviye KANBUROĞLU ÇEBİ
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Kırklareli Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü
Proje Yürütücüleri Dr. Mehmet Ali GÜRBÜZ
Selçuk ÖZER
Yar.Doç. Dr. Cemile ÖZCAN
Başlama-Bitiş Tarihi 15/04/2014-15/10/2016
Projenin Toplam
Bütçesi
193 057,00 TL
Proje Özeti:Araştırma Trakya Bölgesi/Kırklareli İlinde yürütülmüştür. Çalışmada, bölgede
ayçiçeği üretiminde en fazla kullanılan herbisit olan imazamox ana maddenin ve türevlerinin
(imazapic, imazapyr, imazethapyr, imazaquin) toprak, bitki, drenaj suyu, ayçiçeği yağı ve
ayçiçeği florası etkisi altında üretilen ballarda kalıntı bırakıp bırakmadığı araştırılmıştır.
Çalışma tarla ve saksı koşullarında olmak üzere iki yönlü yürütülmüş ve materyal olarak tın
ve tınlı kum bünyeye ve 4,77 ile 7,28 pH’ya sahip toprak kullanılmıştır. Saksı denemesi bir
yıl, tarla denemesi iki yıl yürütülmüştür.
Tarla denemesi tesadüf blokları deneme desenine göre dizayn edilerek üç farklı doz
imazamox (0, 5 ve 7,5 g/da) uygulaması dört tekrarlamalı olarak yapılmıştır. Saksı denemesi
iki farklı toprak, üç farklı imazamox dozu ve üç farklı sulama suyu uygulaması olmak üzere
üç tekrarlamalı olarak tesadüf parsellerinde bölünen bölünmüş parseller deneme desenine
göre yürütülmüştür.
Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; toprak ortamında sadece imzamox ana
maddesine, ayçiçeği bitkisinin yaprak aksamında imazamox, imazapic ve çok yağış alan 2014
yılında imazapyr kalıntılarına rastlanmıştır. Bitkinin gövde (sap) ve tabla aksamında
imazamox ve imazapic kalıntıları tespit edilmiştir. Bal örneklerinde kalıntı belirlenemezken,
tarla denemelerinde yetiştirilen ayçiçeği bitkisinden elde edilen yağ örneklerine imazamox
kalıntıları tespit edilmiştir. Yağ örneklerinde tespit edilen kalıntı miktarları MRL (0,05 mg/kg
) değerini aşmamıştır.
Nötr pH (7,28) ve %22,92 kil içeren toprakta belirlenen imazamox kalıntı miktarları
asidik pH (4,95) ve %8,33 kil içeren toprakta belirlenen kalıntı miktarlarından daha fazla
olarak bulunmuştur. Toprağın üst katmanlarında imazamox kalıntıları, alt katlara oranla daha
yüksek olarak belirlenmiştir.
Bitki örneklerinde bulunan kalıntı miktarları (herbisitin uygulama şeklinden kaynaklı)
toprakta belirlenen kalıntı miktarlarından daha yüksek olmuştur.
Bitkinin farklı aksamlarında belirlenen imazamox kalıntı miktarları
tabla>yaprak≥gövde (sap) olarak sıralanmıştır. Bitkilerde belirlenen kalıntı miktarlarında
herbisitin ilk uygulama aşamasından, hasada kadar geçen süreçte önemli miktarda azalma
gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: imazamox, toprak, bitki, su, yağ, kalıntı, GC-MS
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
ATATÜRK TOPRAK SU VE TARIMSAL METEOROLOJİ ARAŞTIRMA
ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
YAYIM PROJESİ
Proje Başlığı Plastik Seralarda Yetiştirilen Hıyar ve Kıvırcık Baş Salata
Bitkilerinin Sulama Zamanı ve Miktarının Öneminin Üreticiye
Aktarılması
Proje Lideri Dr. Ülviye KANBUROĞLU ÇEBİ
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Kırklareli Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü
Proje Yürütücüleri Dr. Erol ÖZKAN
Selçuk ÖZER
Dr. Fatih BAKANOĞULLARI
Projeyi Destekleyen
Kurum
Eğitim, Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı
Başlama-Bitiş Tarihi 01/01/2015-15/10/2017
Projenin Toplam
Bütçesi
12 250,00 TL
Proje Özeti:
Örtü altı yetiştiriciliği birim alandan yüksek verim alınmasını sağlayarak küçük
alanların marjinal şekilde değerlendirilmesine olanak veren, aynı zamanda yıl içerisinde
düzenli bir iş gücü kullanımı sağlaması nedeniyle en önemli tarımsal faaliyetlerden biridir.
Trakya Bölgesinde ekilebilir alanlarda buğday-ayçiçeği münavebesi yaygındır. Ancak
son yıllarda bu ürünlerden dekara elde edilen net gelirlerin oldukça düşük olması nedeniyle,
seracılık bölgede alternatif bir gelir kaynağı olarak görülmeye başlanmıştır.
Bölgede yeni gelişen örtüaltı yetiştiriciliği birçok eksiği de beraberinde getirmektedir.
TAGEM desteği ile 2009-2012 yılları arasında yürütülen proje ile örtü altında
yetiştirilen hıyar ve kıvırcık başsalata bitkileri için sulama gün aralıkları ve sulama düzeyleri
belirlenmiştir.
Eğitim, Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülen, yeniliklerin
üreticiye aktarılması projesi kapsamında, daha önce yürütülen proje ile elde edilen sonuçların
hedef kitleye iletilmesi amacıyla yayım projesi haline getirilmiştir.
Bu kapsamda 2016 yılında Enstitüde, bir adet kadınlara yönelik örtüaltı sebze
yetiştiriciliği kursu kapsamında uygulamalı eğitim çalışması ve bir adet önder çiftçilere
uygulamalı eğitim çalışması yapılmıştır. Üretici bilgilendirme toplantıları 2016 yılında 5
köyde yapılmıştır.
Konu içerikli liflet hazırlanarak toplantılarda katılımcılara dağıtılmıştır.
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
TOPRAK SU VE ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
MÜDÜRLÜĞÜ
Proje Başlığı
Konya İlinde Tarımsal Sulamada Etkinliğin Artırılması ve Bitki
Su İhtiyacına Göre Sulamanın Yaygınlaştırılmasına Yönelik
Çiftçi Eğitim ve Yayım Projesi
Proje Lideri
Erdal GÖNÜLAL
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Toprak Su ve Çölleşme İle Mücadele Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü
Proje Yürütücüleri
Dr.Arzu GÜNDÜZ, M.Ali DÜNDAR
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı
Başlama-Bitiş
Tarihleri 2016
Projenin Toplam
Bütçesi 64.850
Proje Özeti
Bu çalışma 2015 Kasım-2016 Kasım tarihleri arasında 1 yıl süreyle Konya Merkez ve Ereğli,
Akşehir, Çumra, Karapınar ve Altınekin İlçelerinde yürütülmüştür. Çalışmada 2015 Kasım-
2016 Mart tarihleri arasında mahallinde üreticilere sulama etkinliğinin artırılması ile ilgili
teorik eğitimler verilmiştir. Toplam 217 üreticiye teorik eğitim verilmiştir. Üretim sezonunda
ise uygulamalı olarak Karapınar ilçesinde biri çiftçi tarlasında diğeri Enstitü alanında olmak
üzere 2 yerde Mısır ve Ayçiçeği ekimleri yapılarak bu alanlarda çiftçilere sulama ile ilgili
uygulamalı eğitimler verilmiştir. Bu kapsamda da farklı günlerde 50 Çiftçiye uygulamalı
eğitimler verilmiştir.
Bu çalışmalara ek olarak biri Enstitü Karapınar sahasında diğeri Konya Merkezde 2 adet
sulama Eğitim parkı kurulmuştur. Bu alanlar proje süresince eğitim amaçlı kullanıldığı gibi
daha da geliştirilerek önümüzdeki yıllarda da hem çiftçi hem de teknik eleman eğitiminde
kullanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: KOP, Su Kullanım Etkinliği, A Class PAN Kabı; Eğitim ve yayım
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
TOPRAK GÜBRE VE SU KAYNAKLARİ MERKEZ
ARAŞTİRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
Proje Başlığı
Tarımsal Sulama Politikaları, Sulama Yönetimi ve Sulama
Etkinliğinin Değerlendirilmesi
Proje Lideri
Prof. Dr. Süleyman KODAL
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Ada Hidroenerji Strateji MühendislikMüşavirlik İnşaat Ticaret
Ltd.Şti
Proje Yürütücüleri
Profç Dr. Y. Ersoy YILDIRIM
Dursun YILDIZ
Ümit BİNGÖL
Seyit AKSU
Gonca KARACA BİLGEN
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar TAGEM
Başlama-Bitiş
Tarihleri Başlama: Kasım 2014 Bitiş: Ağustos 2016
Projenin Toplam
Bütçesi 32.150TL
Proje Özeti
Bu projenin amacı ülkemizde Tarımsal Sulama konusunda daha etkin bir yapının oluşmasına
katkıda bulunmaktır. Çalışmada sulama işletmeciliğinin mevcut durumu, sulama
şebekelerinde suyun nasıl kullanıldığı, su ücretlendirme yaklaşımları, tarımsal sulamada
bugüne kadar uygulanan politikalar, yarattıkları etkiler ve uygulanması gereken politikalar,
havzalar bazında hesaplanacak su tüketimleri ile su-verim-kalite ilişkileri kullanılarak hangi
bitkide suyun nasıl kullanılması gerektiği ve bunun bitki deseni ile optimizasyonu
araştırılacaktır.
Proje ile elde edilmek istenen çıktılar; Tarımsal Sulama Politikalarının ve sulama
yönetiminin havza bazında su yönetimine geçiş döneminde ihtiyaç duyacağı idari, teknik,
ekonomik veriler, tarımsal sulama politikasının analizleri, en verimli işletme, en uygun
ücretlendirme metotlarıdır. Bu çıktıların kullanım alanları ise, Sulama Yönetimi İdari Yapısı,
Su Kullanıcı Örgütleri, Havza Yönetim Heyetleri, Politika Yapıcı ve Kanun koyucular, Sivil
toplum kuruluşları ve Çiftçilerdir.
Proje çalışması proje mobilizasyonu, bilgi toplama, ilgili kurum ve kuruluşlarla görüşme,
danışmanlık hizmet alımı ve değerlendirmesi, yazılım temini, havza bazında hesaplamalar,
değerlendirme, taslak rapor, uzmanlar toplantısı ve proje raporu hazırlığı aşamalarından
oluşmaktadır.
Proje Ağustos 2016 tarihinde tamamlanarak TAGEM’e sunulmuştur. Çalışmada su ile ilgili
kurumlarda geçmiş yıllarda yapılan temel ve uygulamalı araştırma, pratik çalışma ve
kazanılan deneyimlerden elde edilen mevcut bilgiden yararlanılmıştır. Ayrıca, ayrıca daha
önce yapılmayan havza bazında birçok sulama hesaplamaları yapılmıştır..
Anahtar Kelimeler: Sulama politikası, sulama yönetimi, sulama etkinliği, Türkiye, havza,
su tüketimi, su-verim ilişkileri
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
TOPRAK GÜBRE VE SU KAYNAKLARI MERKEZ
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
Proje Başlığı
Farklı tuzluluk seviyesindeki sulama sularının farklı ploidi
seviyelerindeki buğday fidelerinde etkileri ve çim bitkilerinde
oluşturabileceği kromozom anormalliklerinin belirlenmesi
Proje Lideri
Yrd. Doç. Dr. Yalçın COŞKUN
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Çanakkale Onsekiz Mart Üniv. Lapseki Meslek Yüksek Okulu
Çanakkale Onsekiz Mart Üniv. Ziraat Fakültesi
Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü-ANKARA
Proje Yürütücüleri
Yrd. Doç. Dr. Yalçın COŞKUN
Yrd. Doç. Dr. İsmail TAŞ
Zir. Yük. Müh. Tuğba YETER
Başlama-Bitiş Tarihleri 23.02.2015 / 23.02.2016
Projenin Toplam Bütçesi
14988.17 tl
Proje Özeti Son yıllarda, gerek iklim değişikliğinin olumsuz etkileri nedeniyle gerekse artan taleplerden
kaynaklı olarak su kaynakları büyük baskılara maruz kalmaktadır. Tarımsal üretimin
sürekliliğinin sağlanması için öncelikle mevcut su kaynaklarının kullanımı optimize edilmesi ve
bunun yanında da düşük kalite suların kullanımının sağlanması gereklidir. Bu nedenle düşük
kalite suların tarımsal üretimde kullanılması durumunda bitki ve toprakta meydan getireceği
değişimlerin kontrollü koşullarda test edilmesi gereklidir. Planlanan bu proje ile buğday
bitkisinin farklı ploidi seviyelerine sahip üç türünde (diploid, tetraploid ve hexaploid), sulama
suyu SAR değeri 1’den küçük olacak şekilde farklı tuz konsantrasyonuna sahip sulama suları
(0.5, 2, 4, 8, 12, 16, 20, 30 ve 40 dS/m) petri kaplarına uygulanarak çimlenme aşamasında çim
bitkilerinin kök ucu hücrelerinde bulunan tam metafaz kromozomlar, faz kontrast mikroskopta
ve dijital ortamda incelenerek kromozomlarda meydana gelebilecek muhtemel hasarlar ve
farklılıklar tespit edilecektir. Saksıda yetiştirilecek bitkilerde sapa kalkma başlangıcında fide kök
kuru ağırlığı ve yeşil aksam kuru ağırlığı üzerine sulama suyu tuzluluğunun etkileri
araştırılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Buğday türleri, tuzluluk, kromozom hasarı, fide gelişimi.
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
TOPRAK GÜBRE VE SU KAYNAKLARI MERKEZ
ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
Proje No: TOVAG 213 O 109 (1001)
Proje Başlığı
Kayısı Bahçelerinde Yabancı Otlara Karşı Herbisitlere Alternatif
Mücadele Yöntemlerinden Alevleme ve Örtücü Bitkilerin
Kullanım Olanaklarının Araştırılması
Projeyi Yürüten
Kuruluş
İnönü Üniversitesi (Malatya)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TÜBİTAK
Proje Yürütücüsü Prof.Dr.Nihat TURSUN
Yardımcı
Araştırmacılar
Doç.Dr.Selçuk ARSLAN
Prof. Dr.B.Murat ASMA
Dr.Zeynep DEMİR
Başlama- Bitiş
Tarihleri
01.05.2014 - 01.05.2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
205 000 TL.
Proje Özeti: Bu araştırmanın genel amacı, bir kültürel ve bir de ısıl yöntemi yabancı ot kontrolü için
kullanmak, bu yöntemlerin yabancı ot kontrolünde etkinliklerini mekanik ve kimyasal
yöntemlerle ayrı ayrı karşılaştırmaktır. Kültürel yöntem olarak örtücü bitki kullanımının diğer
amacı, toprak özelliklerine etkisini belirlemektir. Araştırmanın bu bölümü için tesadüf blokları
deneme deseni (3x8) kullanılmıştır. Kültürel yöntem olarak 5 farklı canlı malç ve örtücü bitki,
kontrol parseli, mekanik yöntem ve ilaçlama olmak üzere 8 yöntem denenmiştir. Isıl yöntemin
amacı ise bir yüzey alevleme makinesi geliştirmek, 5 farklı propan dozunda alevleme uygulaması
yapmak ve yabancı otların doz-tepki ergilerini elde etmektir. Alev uygulamasında örtücü
bitkilerde oluşturulacak olan kontrol parseli, mekanik mücadele ve ilaçlama uygulamaları
kullanılmıştır. Alev uygulamaları yabancı otların 3 farklı büyüme devresinde 3 tekrarlı olacak
şekilde yapılmıştır. Bu yöntemde, bölünmüş parseller deneme deseni kullanılmıştır. Burada ana
parseller yabancı otların gelişme dönemleri alt parseller ise propan uygulamaları olarak
yapılmıştır. Yabancı otların kuru ağırlıklarına göre elde edilen veriler ANOVA testine tabi
tutulacak ve uygulamaların yabancı ot kontrolünde etkinlikleri arasındaki farklılıkları
belirlenmiştir. Örtücü bitki kullanımının toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerine
olan etkisi de istatistiksel testlerle belirlenmiştir. Alevleme de ise dört parametreli log-logistic
model kullanılarak propan dozunun yabancı otlar üzerine etkisinde nn-linear regresyon analizi
kullanılmıştır. Doz-tepki eğrisi bütün istatistiklerden faydalanılarak R programında çizilmiştir.
Ayrıca alevleme tarafından yabancı otların kontrol altına alınma seviyesinin ölçümü yapilarak
ED50 (%50 kontrol), ED80 (%80 kontrol) ve ED90 (%90 kontrol) değerleri de belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kayısı, canlı malç, örtücü bitki, alevleme, yabancı ot kontrolü
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ
Proje Başlığı Farming Tools for external nutrient Inputs and water
Management
(FATIMA) (Tarımda Su Ve Gübre Yönetimi İçin Araçlar)
Proje Lideri Dilek Kahraman (Yerel Yönetici)
(Proje koordinatörleri: Dr. Anna Osann, Dr. Alfonso Calera)
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
(Universidad De Castila – La Manca, İspanya)
Proje Yürütücüleri Dr. Nejat Özden, İdris Uslu, Mehmet Gündüz, Nuri Candan,
Gözen Yüceerim, Zübeyde Albayram Doğan, Dr. Funda Kıdoğlu,
Tuncay Topdemir, Merve Deveciler, İlkay Ekinci, Mehmet
Yılmaz, Perihan Tarı Akap, Dr. Zerrin Çelik, Şener Özçelik,
Merve Etöz.
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar
AB Komisyonu (Çağrı: H2020-SFS (Sürdürülebilir Gıda
Güvenliği) -2014-2)
Başlama-Bitiş
Tarihleri
Mart 2015- Şubat 2018 (36 ay)
Projenin Toplam
Bütçesi
7 966 695 EUR (UTAEM: 248 375 EUR)
Proje Özeti
FATIMA sürdürülebilir, optimum verim ve kaliteyi elde etmek için tarımsal
kaynakların etkili bir şekilde izleme ve yönetimini kapsamaktadır. Yoğun tarımda su ve
gübre yönetimini optimize eden bir bakış açısı ile yeni araçlar geliştirilmesi amaçlamaktadır.
Proje stratejisi, uydu görüntüsü ve kablosuz sensör verilerini birleştiren bir WebGIS
teknoloji paketi, yer çalışmaları paketi, çoklu paydaş katımı, ekonomi ve politika analizlerini
kapsamaktadır.
Proje 1, 5, 10, 30 m çözünürlüklerdeki uydu görüntüleriyle manuel veya otomatik,
araştırma parselleri, ticari parseller ve bölge ölçeği için hassas tarım uygulamalarının
gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Çiftlik ölçeğinden nehir havzasına kadar kullanıcı
toplulukları hedef kitleyi oluşturmaktadır.
Pilot uygulamalar ile tüm iş paketleri entegre edilmek üzere İspanya, İtalya,
Yunanistan, Çek Cumhuriyeti, Avusturya, Fransa ve Türkiye’de tarla çalışmaları
yapılmaktadır.
Su paylaşımında artan nüfus baskısı, su ve toprak kirliliği, taban suyu seviyesi
değişimi problemlerinin çözümüne katkı sağlamak için küçük parsellerde değişen seviyede
girdi (VRT) uygulamaları gerçekleştirilmesi planlanmıştır. Yaygın ve yoğun tarım girdileri
kullanılan bitkilerden buğday, mısır ve pamukta çalışmalar yürütülmektedir.
Proje ile hassas tarım uygulamalarını besleyen su ve gübre ihtiyaçlarını gösteren
haritalar sağlanacaktır. Düşük çözünürlüklü VRT yöntemi ile su ve gübreleme küçük
alanlardan geniş alanlara taşınarak sürdürülebilir toprak yönetimi ve bitki yetiştiriciliği
sistemlerinin oluşturulmasına katkıda bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sulu tarım, Gübreleme, Bitkisel üretim sistemleri, Bitki besleme.
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
ESKİŞEHİR GEÇİT KUŞAĞI TARIMSAL ARAŞTIRMA
ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
YAYIM PROJESİ
Proje No
Proje Başlığı
Eskişehir ve Kütahya Yöresinde Damla Sulama ile Sulanan
Domatesin Sulama Gün Aralıklarının, Lateral Aralıklarının ve
Sulama Düzeylerinin Verime Etkilerinin Çiftçilere Yayımı
Projesi’
Projeyi Yürüten Kuruluş Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Yeşil Sakarya Yaş Sebze ve Meyve Üreticiler Birliği
Proje Yürütücüsü Demet UYGAN (Zir. Yük. Müh.) Tarımsal Sulama ve Arazi
Islahı Birimi
Yardımcı Araştırmacılar
Dr. Sali FİDAN Tek.Koor.-Bahçe Bitkileri-
Şule SARIÇAM Sebze
Nurten LÖKOĞLU Sebze
Soner YÜKSEL Serin İklim Tahılları Birimi
Ramazan YAVUZ Eğitim ve Yayım Birimi
Oguzhan ULUCAN Üretme İşletme Bölümü
Fatih KIZILASLAN Üretme İşletme Bölümü
Ercan YÜCEL Üretme İşletme Bölümü
Baki DÜZ Üretme İşletme Bölümü
Eskişehir İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü-
Kütahya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2016-31.12.2018
Proje Bütçesi
Enstitü Bütçesi: 2016: 16000TL 2017: 13500TL 2018:
15500TL
İl Müdürlükleri: 2016: 12100TL 2017: 11700TL 2018:
14300TL
Toplam : 83100 TL Proje Özeti: Projenin amacı; bitkinin gelişme dönemi boyunca gereksinim duyduğu sulama
suyunu uygun zaman ve miktarda uygulamaya yönelik ve en uygun damla sulama projeleme kriterleri
uygulanarak günümüz sulama tekniklerinin kullanıldığı sulama programları önermek ve bu belirlenmiş
olan sulama programlama kriterlerini çiftçilere benimsetmektir. Son yıllarda bir devlet politikası olarak
basınçlı sulama sistemlerinin (özellikle damla sulama sisteminin) yaygınlaşmasına yönelik destek
projeleri yoğun olarak uygulanmasına rağmen; yörede araştırma projesi öncesinde yapılan surveylerde
ve yine Enstitümüzün Tarımsal Sulama ve Arazi Islahı Birimi tarafından sonuçlandırılan "damla
sulama performansı" ile ilgili proje sonuçlarından da; sebze üretiminde damla sulama yöntemi
kullanımının olduğu ancak projelemesinden, kullanımına kadar doğru ve bilinçli olmadığı
belirlenmiştir. Buna göre Enstitümüzde daha önceden bitirilen 2 proje sonuçlarına göre sulama
programı uygulatılmıştır. Eskişehir merkezde Enstitüde, Eskişehir merkez köylerinden Gökdere'de ve
Kütahya Gediz ilçesinde Dörtdeğirmen köyünde 3 adet demostrasyon kurularak, 2 yerde tarla günleri
gerçekleştirilmiştir. Hizmet içi eğitimler, çiftçi gezileri, çiftçi toplantıları gerçekleştirilmiştir. Sonuç
olarak; yörede damla sulama ile sulanan domateste, öncelikle projelendirme kriterlerinin düzeltilmesi,
ve suyun etkin kullanımını sağlayacak sulama programının üreticilere yayılması ve bilinçli sulamaların
yapılmasının sürdürülebilirliğini sağlamak amaçlanmaktadır.
T.C
GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
TARIMSAL MEKANİZASYON VE BİLİŞİM
TEKNOLOJİLERİ
ARAŞTIRMA GRUBU
2017 YILI
PROJE ÖZETLERİ
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No:
Proje Başlığı Uzun Çeşidi Antepfıstığında Bazı Fiziko-Mekanik Özelliklerin
Belirlenerek Bir Prototip Antepfıstığı Çıtlatma Makinasının
Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü,
Gaziantep Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu Proje Yürütücüsü Uzm. Cem BİLİM Yardımcı Araştırmacılar Ajlan YILMAZ, Dr. Kamil SARPKAYA, Ahmet Şahan, Serkan
KÖSETÜRKMEN, Doç. Dr. Ahmet İNCE, Seyfettin Bozbaş
Başlama- Bitiş Tarihleri 2018-2020
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 94.000 TL 2019: 12.000 TL Toplam: 106.000 TL
Proje Özeti
Antepfıstığının çıtlatılması, yoğun işçilik gerektiren, uzun ve zahmetli bir iş olup geleneksel olarak
elde veya antepfıstığı işletmelerinin kendi imkânlarıyla ürettikleri çıtlatma makinelerinde
yapılmaktadır. Geleneksel çıtlatma yöntem; evlerde sağlıksız koşullarda çekiçlerle veya fıstık
pensleriyle tek tek elde yapılmaktadır. Elle yapılan işlemler, zaman tüketimi ve işçilik masraflarının
yüksek olmasına neden olmaktadır. Aynı zamanda çıtlatılacak ürünün ortam koşulları, ürünün sürekli
elle ya da başka bir cisimle teması ürün kalitesini ve çevre sağlığını doğrudan etkilemektedir.
Antepfıstığı işleme tesisleri kendi bünyelerinde çıtlatma makineleri imal etmekte ve bu
makinelerde antepfıstığını presleme, çekiçleme gibi farklı yöntemler uygulayarak çıtlatmaktadır. Bu
makinelerde el değmeden çıtlatma işlemi yapılmasına rağmen kontrolsüz baskı ve kuvvet
uygulanmaktadır. Bu durum, meyve kemik kabuğu ve meyve içinin değişik oranlarda zarar görmesine
sebep olmaktadır.
Bu çalışmada; antepfıstığı meyvesinin çıtlatılmasında mevcut sorunlara çözüm getirecek zaman,
maliyet ve hijyen gibi dezavantajları ortadan kaldıracak, ürün kayıplarını azaltacak, ürünün elle temas
etmeden kontrollü ve sağlıklı ortamda çıtlatılmasını sağlayacak, üretim maliyetini düşürecek bir
çıtlatma makinesi geliştirilecektir.
Bu amaç doğrultusunda çalışmada; Uzun çeşidi antepfıstığı (Pistacia vera L.) meyvelerinin 4
farklı nem seviyesinde bazı fiziksel ve mekanik özellikler belirlenmeye çalışılacak, elde edilen
sonuçlar doğrultusunda çıtlatma makinası geliştirilecektir.
Geliştirilen çıtlatma makinasının performansının belirlenebilmesi amacıyla boyut ölçümlerine
göre milimetrik boylar için 4 gruba ayrılacak olan antepfıstığı meyveleri 4 farklı nem düzeyinde ve
çıtlatma diskinin farklı devirlerinde makinada çıtlatma işlemine tabi tutularak makinenin çıtlatma iş
başarısı (%) araştırılacaktır.
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No:
Proje Başlığı Antepfıstığının Kurutulması İçin Güneş Enerjili Bir Kurutucunun
Tasarımı ve Performansının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Tarım Makinaları Bölümü,
Gaziantep Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu,
Gaziantep Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü,
GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü /Şanlıurfa Proje Yürütücüsü Uzm. Cem BİLİM Yardımcı Araştırmacılar Uz. Kamil SARPKAYA, Uz. Ajlan YILMAZ, Ahmet Şahan, Serkan
KÖSETÜRKMEN, Mehmet Fatih BATMAZ, Ümran ATAY, Doç Dr. Ahmet İNCE, Seyfettin Bozbaş, Yrd. Doç. Dr Banu KOÇ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2018-2020
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018:133.000 TL 2019: 11.000 TL Toplam: 144.000 TL
Proje Özeti
Tarımsal ürünün çabuk bozulmadan muhafaza edilmesi iç ve dış pazar isteklerini rahatlıkla
karşılayabilmesi için kurutulması gerekir. Ülke ekonomisi açısından büyük öneme sahip olan
antepfıstığı meyvesi geleneksel olarak açık alanda beton zemin üzerine serilerek kurutulmaktadır. Bu
tip açıkta yapılan kurutmada, hijyenik koşulların kontrolü mümkün olmamakta kuruma esnasında
böcekler, kuşlar ve rüzgarın olumsuz etkileri sebebiyle ürün kayıpları ortaya çıkmaktadır. Bununla
birlikte antepfıstığının kurutulmasında elektrik, doğalgaz, kömür LPG gibi karbon emisyonu üreten
yakıtlar ile çalışan, kapalı ortamda kurutma sağlayan kurutucularda kullanılmaktadır. Bu yöntem
kurutma süreleri kısaltmamakla birlikte aynı zamanda yüksek yakıt giderlerine yol açmakta, hem
kuruluş maliyeti hem de işletim sırasında kullanılan enerji kaynakları için ödenen ücretler kurutma
işleminin maliyetini arttırmaktadır.
Bu çalışmada, antepfıstığının kapalı bir ortamda çevresel koşullardan etkilenmeden, daha kaliteli,
sağlıklı ve ekonomik olarak kurutulmasını sağlayan kendi enerjisini kendi üretebilen, ürettiği bu
enerjiyi elektrik motorlarının ve fanların güç ihtiyacında kullanan ve aynı zamanda güneş enerjisini
depolayan bir kurutucu tasarımı yapılarak imal edilmesi amaçlanmıştır.
Bu amaç doğrultusunda; tasarlanarak imal edilecek güneş enerjili kurutucu da, antepfıstığı
meyveleri kurutularak kurutucunun performansı 3 farklı ürün yoğunluğunda, 3 farklı fan hızında test
edilecek ve geleneksel güneşte kurutma yöntemiyle kıyaslanacaktır. Güneşte kurutma yönteminde ise
antepfıstığı meyveleri beton zemin üzerine serilerek kurutulacaktır. Kurutma işlemi, her iki yöntem
de antepfıstığı %7 nem içeriğine ulaşıldığında son bulacaktır. Ürünlerin; nem içeriği, renk değişimi,
küf yükü, aflatoksin miktarı (B1, B2, G1 ve G2 türleri için) duyusal analiz, peroksit değerleri tüm
kurutma yöntemleri için incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Antepfıstığı, ürün işleme, hasat sonrası teknolojileri, bahçe bitkileri
mekanizasyonu
YENİ TEKLİF PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No:
Proje Başlığı Tokat İlinde Tarımsal Mekanizasyon Planlaması ve Destekleme
Politikalarının Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstiüsü-Tokat
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Hakan AFACAN-Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Hilal BEKTAŞ- Ziraat Yüksek Mühendisi
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2018-31.12.2020
Projenin yıllara Göre
Bütçesi
2018: 52.000 TL 2019: 30.000 TL 2020: 28.000 TL Toplam:
110.000 TL
Proje Özeti
Mekanizasyon tarımda üretimin, iş veriminin ve iş kalitesinin arttırılmasında, işin
kolaylaştırılmasında, maliyetin düşürülmesinde, işlerin modernleştirilmesinde, yeni iş alanlarının
açılmasında, tarım nüfusunun sosyo-ekonomik yönden geliştirilmesinde büyük öneme sahiptir.
Tarımsal işletmelerin kârlı bir üretim yapabilmesi, traktör ve tarım iş makinelerinden oluşan bu
araçların işletme özelliklerine uygunluğuna ve ekonomik kullanımına bağlıdır. Bu nedenle
işletmeler için üretim giderleri içinde büyük paya sahip olan mekanizasyon yatırımlarının doğru
seçimi ve kullanımı önemli bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır (Işık, 1988).
Tarımda üretimin kalitesini ve miktarını artırmak için üretim planlamasının doğru ve etkin
bir şekilde yapılması gerekmektedir. Girdi kullanımının optimizasyonu ve etkin bir planlamayla,
tarımsal üretimin verimliliğinde artışlar sağlanabilmektedir.
Bu çalışmada, Tokat ilinde tarımsal işletmelerin işletme yapılarının ve mevcut
mekanizasyon özelliklerinin belirlenmesinin yanında, Tokat ilinde bulunan tarım işletmeleri için
karın maksimizasyonunu sağlayacak makine kullanımına ait bir üretim modeli oluşturulacaktır.
Ayrıca, arazi büyüklüğüne bağlı olarak optimum makine kapasiteleri ve bu makinelerin gereksinim
duydukları optimum traktör motor güçleri de belirlenecektir. Farklı makine setleri için işletme arazisi
büyüklüğü değişken olarak alınacak ve karı maksimize eden ürün deseni belirlenecektir. Araştırmada
elde edilen veriler doğrultusunda Tokat ilinde makineleşmede ve üretim desenini belirlemede etkili
olacak destekleme politikaları geliştirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Tokat, tarımsal mekanizasyon, planlama.
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No:
Proje Başlığı
Malatya Yöresi Kayısı Yetiştiriciliğinde Farklı Toprak İşleme ve
Malç Uygulamalarının Toprak Fiziksel Özellikleri ile Fidan
Gelişimine Etkisi
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Atatürk Üniversitesi
Proje Lideri Dr. Salih ATAY
Proje Yürütücüleri Prof. Dr. Ahmet ÇELİK, Ahmet ASLAN, Sezai ŞAHİN, Talip
YİĞİT, Sinan ÇOLAK
Başlama- Bitiş Tarihleri 2018-2022
Projenin Yıllara Göre
Bütçesi
2018:127.500 TL 2019: 9.000 TL 2020:10.600 TL
2021:11.250 TL 2022:14.750 TL
Proje Özeti
Türkiye’de 1960’lı yıllardan sonra, tarımsal üretimde yeni çeşitlerin ve yetiştirme
tekniklerinin uygulanması sonucu verimde artışlar olmakla beraber, yanlış uygulamalar
nedeniyle yeraltı sularının kirlenmesi, aşırı kullanım sonucu su kaynaklarında azalma, tuzluluk,
aşırı toprak işleme ile beraber erozyonun artması, çözülmesi gereken önemli problemler olarak
karşımıza çıkmıştır.
Yukarı Fırat Havzasının, en önemli ihraç ürünü olan kayısı üretimi ağırlıklı olarak
Malatya yöresinde gerçekleştirilmektedir. Türkiye kayısı üretiminin %50’den fazlası Malatya
ilinde üretilmekte ve genel olarak kurutmalık olarak değerlendirilmektedir. Bütün işletmelerde
olduğu gibi kayısı işletmelerinde de kar ve sürdürülebilirlik en temel amaçlardan biridir.
Bu çalışmada, kayısı yetiştiriciliğinde uygulanmakta olan geleneksel toprak işleme
sistemine alternatif koruyucu toprak işleme sistemlerinin araştırılması ve bu sistemlere uygun
alet ve makinelerin belirlenmesi hedeflenmiştir. Yeni tesis edilecek bir bahçede yürütülecek
deneme, bölünmüş parseller deneme desenine göre düzenlenecektir. Denemede, ana parsellerde
dipkazan kullanımı alt parsellerde ise geleneksel toprak işleme, azaltılmış toprak işleme, sıfır
toprak işleme, plastik malçlama ve bitki artıkları ile yapılan malçlamadan oluşan beş farklı
uygulama yer alacaktır.
Çalışmada fidan gelişim parametreleri, artık yönetimi, fenolojik gözlemler, morfolojik
ölçümler, su tüketimi, yabancı ot kontrolü, toprak penetrasyon direnci, toprak fiziksel ve
kimyasal özellikleri, drenaj problemleri, işletme parametreleri; enerji gereksinimleri, yakıt
tüketimleri ve maliyetler yönünden elde edilen veriler geleneksel toprak işleme yöntemi ile
karşılaştırılacak ve değerlendirmeler yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Malatya, malç uygulama yöntemleri, toprak işleme
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P0812
Entegre Proje Başlığı
Türkiyede Koruyucu Toprak İşleme, Doğrudan Ekim Araştırmaları
ile Tarımsal Mekanizasyon Planlaması ve Destekleme Politikalarının
Geliştirilmesi Projesi
Entegre Alt Başlık Türkiye’de Koruyucu Toprak İşleme ve Doğrudan Ekim
Araştırmaları, Uygulamaları ve Yaygınlaştırılması
Alt Konu Başlık Iğdır Yöresi Tuzlu–Alkali Tarım Alanlarında Farklı Toprak İşleme–
Ekim Yöntemlerinin Toprak Özellikleri ve Buğday Verimine Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Zinnur GÖZÜBÜYÜK – Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Mesut Cemal ADIGÜZEL–Ziraat Mühendisi
Dr. Kevser KARAGÖZ–Ziraat Mühendisi
Prof. Dr Ahmet ÇELİK*– Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Üstün ŞAHİN*– Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Taşkın ÖZTAŞ*–Öğretim Üyesi
Yrd. Doç. Dr. Sefa ALTIKAT**–Öğretim Üyesi
Yrd. Doç. Dr. Okan DEMİR*–Öğretim Üyesi
Fidan GONCA***Ziraat Mühendisi
* Atatürk Üniversitesi Ziraat Fak.
** Iğdır Üniversitesi, Ziraat Fak.
*** GTHB Iğdır İl Müdürlüğü–Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı Şube Müd.
Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2021
Projenin Toplam
Bütçesi: 243 600,00 TL
Proje Özeti Bu projenin amacı; yarı–kurak iklim bölgesinde yer alan toplam kullanılabilir alanların
1/3’lük kısmı tuzlulaşmadan etkilenen ve sadece 24194 hektarlık alanda tarım yapılabilen Iğdır
Ovasın da her geçen gün tarım dışına çıkan tarım topraklarında tuzlulaşmanın etkisini azaltacak
farklı toprak işleme–ekim sistemleri ile üretim yapabilme olanaklarının araştırılması ve geleneksel
toprak işleme sistemleri ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. Sorunlu tarım topraklarında koruyucu
toprak işleme ve doğrudan ekim üzerine yürütülecek bu çalışma ile (i) bitki gelişim parametreleri;
fenolojik gözlemler, su tüketimi, bitki sıklığı, parsel verimi, yabancı ot kontrolü, (ii) toprak
özelliklerindeki değişim dereceleri; penetrasyon direnci, toprak parçacık boyutu dağılımı, toprak
nem profili, hacim ağırlığı, porozite, taşlılık, eğim, drenaj problemleri, organik madde miktarı ve
besin elementi içeriği, (iii) işletme değerleri; enerji gereksinimleri, yakıt tüketimleri, (iv) maliyetler
ve verim yönünden elde edilen veriler geleneksel toprak işleme yöntemi ile karşılaştırılarak
farklılıkları ortaya konularak değerlendirilecektir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P0812
Entegre Proje Başlığı
Türkiyede Koruyucu Toprak İşleme, Doğrudan Ekim Araştırmaları
ile Tarımsal Mekanizasyon Planlaması ve Destekleme Politikalarının
Geliştirilmesi Projesi
Entegre Alt Başlık Türkiye’de Tarım Havzaları Bazında Tarımsal Mekanizasyon
Planlaması ve Destekleme Politikalarının Geliştirilmesi
Alt Konu Başlık Erzurum İlinde Tarım Havzaları Bazında Mekanizasyon Planlaması
ve Destekleme Politikalarının Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Zinnur GÖZÜBÜYÜK – Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Mesut Cemal ADIGÜZEL–Ziraat Mühendisi
Dr. Kevser KARAGÖZ–Ziraat Mühendisi
Prof. Dr Ahmet ÇELİK*– Öğretim Üyesi
Yrd. Doç. Dr. Okan DEMİR*–Öğretim Üyesi
* Atatürk Üniversitesi Ziraat Fak.
Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2019
Projenin Toplam
Bütçesi: 71 000,00 TL
Proje Özeti Tarımda üretimin kalitesini ve miktarını artırmak için üretim planlamasının doğru ve
etkin bir şekilde yapılması gerekmektedir. Girdi kullanımının optimizasyonu ve etkin bir
planlamayla, tarımsal üretimin verimliliğinde artışlar sağlanabilmektedir. Diğer bir ifadeyle,
üretim faaliyeti sonucunda elde edilen kârın yüksekliği, ancak kaynakların amaca uygun
kullanımıyla gerçekleştirilebilmektedir. Tarımda makineleşme; tarımsal faaliyetlerin
zamanında, kaliteli, kolay ve hızlı bir şekilde yapılmasını sağlamakta ve tarımsal üretimde
verimliliği artırmaktadır. Tarım alanlarında yapılan tarımsal işlemlerin cinsi ve büyüklüğü,
üretimi gerçekleştirecek tarım alet ve makinelerinin seçiminde ve kullanımında önemli bir
faktör olarak ortaya çıkmaktadır. Üretim faaliyetlerinin zamanında ve kaliteli bir şekilde
yürütülebilmesi için, tarım makinelerinin optimum kapasitede ve etkin bir kullanımla işletilmesi
gerekmektedir (Sağlam, 2003).
Bu çalışmada, Erzurum ilinde tarımsal işletmelerin işletme yapılarının ve mevcut
mekanizasyon özelliklerinin belirlenmesinin yanında, Erzurum ilinde bulunan tarım işletmeleri
için karın maksimizasyonunu sağlayacak makine kullanımına ait bir üretim modeli oluşturulacaktır.
Ayrıca, arazi büyüklüğüne bağlı olarak optimum makine kapasiteleri ve bu makinelerin gereksinim
duydukları optimum traktör motor güçleri de belirlenecektir. Farklı makine setleri için işletme
arazisi büyüklüğü değişken olarak alınacak ve karı maksimize eden ürün deseni belirlenecektir.
Araştırmada elde edilen veriler doğrultusunda Erzurum ilinde makineleşmede ve üretim desenini
belirlemede etkili olacak destekleme politikaları geliştirilecektir.işleme yöntemi ile karşılaştırılarak
farklılıkları ortaya konularak değerlendirilecektir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P07/01
Proje Başlığı
Tokat Yöresi’nde Koruyucu Toprak İşleme ve Doğrudan Ekim
Araştırmaları, Uygulamaları ve Yaygınlaştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Orta karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-TOKAT
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Hilal BEKTAŞ-Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Özlem AKAR-Ziraat Yüksek Mühendisi
Bülent BAŞARAN-Ziraat Yüksek Mühendisi
Oğuzhan AYDIN-Ziraat Yüksek Mühendisi
Murat BAL-Ziraat Mühendisi
Prof. Dr. Engin ÖZGÖZ-Danışman
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2021
Projenin Toplam
Bütçesi:
2017:120.500 TL 2018: 11.500 TL 2019:13.500 TL 2020:15.500 TL
2021: 19.000 TL Toplam: 180.000 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) Tokat Yöresi’nde uygulanmakta olan geleneksel tarımsal üretim sistemlerine alternatif
olabilecek sürdürülebilir tarıma uygun koruyucu toprak işleme ve ekim sistemlerinin araştırılması
ve bu sistemlere uygun alet ve makinelerin belirlenmesine ihtiyaç vardır. Bu projede Tokat
Yöresi’nde arpa+fiğ karışımı–2. ürün slajlık mısır, buğday–2. Ürün slajlık mısır yetiştiriciliğinde
koruyucu toprak işleme ve ekim yöntemlerinin neler olacağı ve uygulanabilirliği araştırılacaktır.
Tokat koşullarında koruyucu toprak işleme ve doğrudan ekim üzerine yürütülecek bu çalışma ile (i)
bitki gelişim parametreleri; fenolojik gözlemler, parsel verimi, yabancı ot kontrolü, tarla anız
koşullarının belirlenmesi (ii) toprak özelliklerindeki değişim dereceleri; penetrasyon direnci, toprak
nem profili, hacim ağırlığı, porozite, organik madde miktarı ve besin elementi içeriği, (iii) işletme
değerleri; enerji gereksinimleri, yakıt tüketimleri, (iv) maliyetler ve verim yönünden elde edilen
veriler geleneksel toprak işleme yöntemi ile karşılaştırılarak farklılıkları ortaya konularak
değerlendirilecektir.
Araştırma sonunda toprak işleme masrafları azaltılarak üretim karlı hale getirilirken, diğer
taraftan tarla trafiğinin azaltılmasına, toprak verimliliğinin korunmasına, erozyonun en aza
indirilmesine ve çevrenin korunmasına katkı sağlanacaktır. Çalışma sonuçlarının uygulamaya
aktarılması için öne çıkan koruyucu toprak işleme ve ekim sistemlerinin çiftçi koşullarında tanıtımı
amacıyla demonstrasyonlar düzenlenecektir.
Projenin başlangıç yılı 2017 yılıdır. Bu nedenle henüz proje faaliyetlerine başlanmamıştır.
DEVAM EDEN PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No TAGEM-
Proje Başlığı Türkiyede Koruyucu Toprak İşleme, Doğrudan Ekim Araştırmaları ile
Tarımsal Mekanizasyon Planlaması ve Destekleme Politikalarının
Geliştirilmesi Projesi(Entegre Proje)
ENTEGRE ALT PROJE(1.İş Paketi)
Farklı Toprak İşlemenin Buğday bitkisinin, Farklı Toprak İşleme ve
Sulama Düzeylerinin II.Ürün Soya Bitkisinin Verim ve Verim Kriterleri
Üzerine Etkisinin Belirlenmesi
ENTEGRE ALT PROJE(2.İş Paketi)
Mersin İlinde Tarım Havzaları Bazında Mekanizasyon Planlaması ve
Destekleme Politikalarının Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyon Müdürlüğü /MERSİN
Projeyi Destek. Kuruluş
Proje Yürütücüsü Zir.Yük.Müh. Orhan KARA
Yardımcı
Araştırmacılar
Zir. Yük. Müh. Alper BAYDAR
Zir. Yük. Müh. Çiğdem BOYDAK
Zir. Yük.Müh. Mehmet YILDIZ
Zir. Yük.Müh. Mete ÖZFİDANER
Dr. Osman UYSAL
Dr Osman Sedat SUBAŞI
Başlama-Bitiş Tarihleri 1.İş Paketi: 2017 - 2021 2. İş Paketi: 2017- 2019
Proje Bütçesi 1.İş paketi
2017- 122360 TL, 2018- 13600 TL, 2019- 14960 TL, 2020- 16450 TL,
2021- 18100 TL
2.İş paketi
2017- 28000 TL, 2018- 25000 TL, 2019- 17000 TL
Proje Özeti : Bu çalışmanın 1. iş paketinde buğdayda toprak işleme yöntemleri ve buğday hasadı
sonrası ekilen ikinci ürün soyada farklı toprak işleme yöntemi ile sulama düzeylerinin etkileri
değerlendirlecektir.
Çalışmanın 2. İş paketinde Mersin ilinde tarımsal işletmelerin yapılarının ve mevcut
mekanizasyon özelliklerinin belirlenmesinin yanında, tarım işletmeleri için karın maksimizasyonunu
sağlayacak makine kullanımına ait bir üretim modeli oluşturulacaktır. Arazi büyüklüğüne bağlı olarak
optimum makine kapasiteleri ve bu makinelerin gereksinim duydukları optimum traktör motor güçleri
de belirlenecektir. Farklı makine setleri için işletme arazisi büyüklüğü değişken olarak alınacak ve karı
maksimize eden ürün deseni belirlenecektir. Çalışmaya 2017 yılı itbariyle başlanılacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P07/04
Proje Başlığı
Koruyucu Toprak İşleme Kapsamında Yalova Yöresi Elma
Bahçelerinde Sıra Üzeri Yabancı Ot Mücadele Yöntemlerinin
Karşılaştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
YALOVA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Muammer YALÇIN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Adnan DOĞAN - Yetiştirme Tekniği
Mehmet Cengiz ARSLANOĞLU - Mekanizasyon
Dr. Barış ALBAYRAK - Toprak
Dr. Arzu ŞEN - Hasat Sonrası Fizyolojisi
Gülşah ÜĞLÜ -Sulama
Mükremin TEMEL -Ekonomi
Mehmet ŞİMŞEK -İşletme
Başlama- Bitiş Tarihleri 1.1.2017- 31.12.2021 (5 yıl)
Projenin Toplam
Bütçesi(TL)
2017:58.000 2018: 12.000 2019: 14.500
2020: 17.000 2021: 21.000 Toplam: 122.500
Proje Özeti:
Bağ, bahçe yetiştiriciliğinde, organik tarım felsefesine de uygun, maliyeti azaltan, toprağı ve
çevreyi koruyan, erozyonu önleyen doğru ve ekonomik toprak işleme yöntemleri belirlenecektir.
Bu proje, tarım yapılan alanlarda üretim maliyetini düşüren, enerji ve su kullanım
etkinliğini artıran, toprak verimliliğinin devamını sağlayan yeni üretim sistemlerinin
araştırılmasına yönelik bir çalışmadır.
Araştırma sonunda toprak işleme masrafları azaltılarak üretim kârlı hale getirilirken, diğer
taraftan tarla-bahçe trafiğinin azaltılmasına, toprak verimliliğinin korunmasına, erozyonun en aza
indirilmesine ve çevrenin korunmasına katkı sağlanacaktır.
Projenin yapılacağı parsel (4x1,5 m aralık ve mesafede sık dikilmiş Red Fuji çeşidi elma)
belirlenmiş ve deneme deseni oluşturulmuştur.
(4 konu, Tesadüf blokları, 3 tekerrürlü, her tekerrürde 30 ağaç).
Deneme konuları aşağıdaki gibidir:
I. Sıra üzeri çapalama işlemi uygulaması (Traktörle duyargalı)
II. Sıra üzeri plastik örtü/jüt malzemesi uygulaması (Sabit sergi)
III. Sıra üzeri yabancı ot ilacı uygulaması (Traktör-pülverizatör)
IV. Zeminin tamamı otlu sistem (Traktör-duyargalı çayır biçme)
NOT: Sıra araları tamamen otlu bırakılıp otlar 15-20 cm olunca biçilecek.
Araştırma sonunda toprak işleme masrafları azaltılarak üretim kârlı hale getirilirken, diğer
taraftan tarla-bahçe trafiğinin azaltılmasına, toprak verimliliğinin korunmasına, erozyonun en aza
indirilmesine ve çevrenin korunmasına katkı sağlanacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No
Proje Başlığı Geleneksel Toprak İşleme Sistemine Alternatif Olarak Doğrudan
Anıza Ekim Sisteminin Uygulanabilirliğinin Araştırılması
(Şanlıurfa Örneği)
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Şanlıurfa
Projeyi Destekleyen Kuruluş Harran Üniversitesi
Proje Yürütücüsü Ahmet ÇIKMAN - Ziraat Y. Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Tali MONİS Ziraat Mühendisi
Abdullah Suat NACAR Ziraat Y. Mühendisi
Ümran ATAY Ziraat Y. Mühendisi
Prof. Dr. Ramazan SAĞLAM Ziraat Y. Mühendisi
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017 - 31.12.2021
Proje Yıllara Göre Bütçesi 2017:65500TL 2018:15500TL 2019:21500TL 2020:21500TL
2021:32000TL
Proje Özeti:
Tarımda bitkisel üretimde tohum yatağı hazırlamak amacıyla toprak işleme
makinelerinin fazla sayıda kullanımı, traktör ve ekipmanın tarladan geçiş sayılarının artması ve
toprağa yaptığı aşırı ufalama nedeniyle toprak olumsuz etkilenmektedir. Bunun sonucunda ise
toprakta sıkışma, erozyon, yapı bozulması ve organik madde kaybı gibi bir çok sorun ortaya
çıkmaktadır. Sürdürülebilir tarımda bu olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması için toprak
işlemenin minimum düzeye kadar azaltılması ya da tamamen kaldırılması mümkündür, bu
yapılan birçok araştırma ile de ortaya konmuştur.
2010-2015 yılları arasında TAGEM’in desteği ile GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü Koruklu Talat Demirören Araştırma İstasyonunda “Geleneksel Toprak İşleme
Sistemine Alternatif Olarak Doğrudan Anıza Ekim Sisteminin Uygulanabilirliğinin
Araştırılması (Şanlıurfa Örneği)” adlı proje yürütülmüştür. Çakılı ve uzun süreli deneme olan
bu çalışmada; koruyucu toprak işleme ve doğrudan ekim çalışmalarının sonuçlarından daha iyi
netice alınabilmesi için, çalışmanın uzun süreli yürütülmesi düşünülmektedir. Bu nedenle;
hedeflenen sonuçlara ulaşabilmek için projenin devamı niteliğinde olacak 5 yıl süreli olan bu
proje hazırlanmıştır.
Koruyucu toprak işleme ve doğrudan ekim çalışmalarının uygulamalarının etkilerini
gözlemleyebilmek için uzun vadeli çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Koruyucu toprak işleme
ve doğrudan ekim çalışmalarının toprak özellikleri ve verim üzerine olumlu etkileri uzun
dönemler sonunda ancak kendini gösterebilmektedir.
Projenin amaçları;
--Anıza ekim sisteminin ekonomik olarak uzun yıllar sürdürülebilirliği ile verime olan
etkisinin tespit edilmesi,
--Anıza ekim sisteminin zaman, yakıt ve işgücü tasarrufu açısından diğer yöntemlere
göre avantajlarının teknik ve ekonomik yönden saptanması,
--Ön bitki için hazırlanmış olan sırtların anıza ekimde de kullanılabilirliği,
--Toprağın fiziksel özelliklerinden olan toprak sıkışıklığının ölçülmesi
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No TAGEM/TSKAD/17/A09/P07/03
Proje Adı
Tekirdağ Yöresi Papazkarası Üzüm Çeşidinde Farklı Toprak
İşleme ve Malç Bitki Uygulamalarının Toprak Özellikleri,
Verim ve Kaliteye Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / TEKİRDAĞ
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Biyosistem Mühendisliği Bölümü / TEKİRDAĞ
Proje Lideri Gürkan Güvenç AVCI B.A.E. /TEKİRDAĞ
Proje Yürütücüleri
Bekir AÇIKBAŞ
Ahmet Semih YAŞASIN
Tezcan ALÇO
Serkan CANDAR
Turgay KIRAN
Yrd. Doç. Dr. M. Recai DURGUT
Lerzan ÖZTÜRK
Proje Başlama
Bitiş Tarihleri 01.01.2017 – 31.12.2021
Proje Toplam Bütçesi 158.000 TL
Geleneksel toprak işleme, azaltılmış toprak işleme ve malç bitki uygulamalarının;
sürdürülebilir toprak verimliliğine etkilerinin incelenmesi bakımından toprak özelliklerine,
bitki besin elementlerinin topraktaki elverişlilik durumuna ve asma tarafından besin elementi
alımına etkileri ile üzüm verim ve kalitesine etkilerinin araştırılması amaçlanmaktadır.
Bağcılıkta azaltılmış toprak işleme ve malç bitki uygulamalarının, geleneksel toprak
işlemeye göre doğal kaynakları tüketmeden, ekosisteme zarar vermeden, çevre kirliliğine yol
açmadan yeterli miktar ve kalitede ürün elde edilebilmesi ile ilgili denemeler yürütülecektir.
Sürdürülebilir tarım sistemlerinin başarısında örtü bitkileri kullanımı da önemli
etkiye sahiptir. Toprak yüzeyini kaplayan bitkilerle toprağa bitki besin elementi ve organik
madde ilavesi, erozyon kontrolü, toprak suyunun korunması, yabancı ot hastalık ve zararlı
kontrolü, toprağın fiziksel kimyasal ve biyolojik özelliklerinin iyileştirilmesi
sağlanabilmektedir.
Bu proje ile bağda azaltılmış toprak işleme ve tek yıllık örtü bitkilerinin, toprak
özellikleri ve bitki beslenme durumları ile Papazkarası üzüm çeşidinde verim ve kalite
kriterlerine etkileri araştırılacaktır.
Projede 22 yaşındaki Kober 5 BB asma anacına aşılı Papazkarası üzüm çeşidinde 5
yıl boyunca, kontrol dahil tek yıllık örtü bitkilerinden oluşan uygulamanın tesadüf blokları
deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmesiyle gerçekleştirilecektir.
Uygulamaların toprak özelliklerine, bitki beslenme durumlarına, toprak ve bitki su içeriğine,
üzüm kalite parametrelerine ve şarap kalitesi üzerine etkileri araştırılacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P07
Proje Başlığı
Türkiye’de Tarım Havzaları Bazında Tarımsal Mekanizasyon
Planlaması ve Destekleme Politikalarının Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü / KIRKLARELİ
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve
Teknolojileri Mühendisliği Bölümü
Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve
Teknolojileri Mühendisliği Bölümü
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lapseki Meslek Yüksekokulu
Proje Yürütücüsü Dr. Başak AYDIN
Yardımcı Araştırmacılar Zinnur GÖZÜBÜYÜK, Ahmet ÇIKMAN, Orhan KARA, Dr. Salih
ATAY, Dr. Muammer YALÇIN, Sedat YOKUŞ, Cem BİLİM, Hilal
BEKTAŞ, Yasemin VURARAK, Prof. Dr. Mustafa VATANDAŞ,
Prof. Dr. Ramazan ÖZTÜRK, Prof. Dr. Ahmet ÇELİK,
Doç. Dr. Gıyasettin ÇİÇEK
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017 – 31.12.2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
2017: 231 000 TL 2018: 202 500 TL 2019: 147 500 TL
Toplam: 581 000 TL
Proje Özeti
Tarımda üretimin kalitesini ve miktarını artırmak için üretim planlamasının doğru ve
etkin bir şekilde yapılması gerekmektedir. Girdi kullanımının optimizasyonu ve etkin bir
planlamayla, tarımsal üretimin verimliliğinde artışlar sağlanabilmektedir. Diğer bir ifadeyle,
üretim faaliyeti sonucunda elde edilen kârın yüksekliği, ancak kaynakların amaca uygun
kullanımıyla gerçekleştirilebilmektedir. Tarımda makineleşme; tarımsal faaliyetlerin
zamanında, kaliteli, kolay ve hızlı bir şekilde yapılmasını sağlamakta ve tarımsal üretimde
verimliliği artırmaktadır. Tarım alanlarında yapılan tarımsal işlemlerin cinsi ve büyüklüğü,
üretimi gerçekleştirecek tarım alet ve makinelerinin seçiminde ve kullanımında önemli bir
faktör olarak ortaya çıkmaktadır. Üretim faaliyetlerinin zamanında ve kaliteli bir şekilde
yürütülebilmesi için, tarım makinelerinin optimum kapasitede ve etkin bir kullanımla
işletilmesi gerekmektedir (Sağlam, 2003).
Bu çalışmada, tarımsal işletmelerin işletme yapılarının ve mevcut mekanizasyon
özelliklerinin belirlenmesinin yanında, tarım işletmeleri için karın maksimizasyonunu sağlayacak
makine kullanımına ait bir üretim modeli oluşturulacaktır. Ayrıca, arazi büyüklüğüne bağlı olarak
optimum makine kapasiteleri ve bu makinelerin gereksinim duydukları optimum traktör motor
güçleri de belirlenecektir. Farklı makine setleri için işletme arazisi büyüklüğü değişken olarak
alınacak ve karı maksimize eden ürün deseni belirlenecektir. Araştırmada elde edilen veriler
doğrultusunda makineleşmede ve üretim desenini belirlemede etkili olacak destekleme politikaları
geliştirilecektir.
Projenin ilk yılıdır. Örnekleme çalışmaları devam etmektedir. 2017 yılında anket
çalışmalarına başlanacaktır.
DEVAM EDEN PROJE
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P07/10
Proje Başlığı
Malatya İlinde Tarım Havzaları Bazında Mekanizasyon
Planlaması ve Destekleme Politikalarının Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
İnönü Üniversitesi
Proje Lideri Dr. Salih ATAY
Proje Yürütücüleri Doç. Dr. Orhan GÜNDÜZ, Ahmet ASLAN, Sezai ŞAHİN,
Züleyha DURAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 2018-2020
Projenin Yıllara Göre
Bütçesi
2018:15.500 TL 2019: 16.500 TL 2020: 9.000 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Mekanizasyon, tarımda üretimin, iş veriminin ve iş kalitesinin arttırılmasında, işin
kolaylaştırılmasında, maliyetin düşürülmesinde, işlerin modernleştirilmesinde, yeni iş
alanlarının açılmasında, tarım nüfusunun sosyo-ekonomik yönden geliştirilmesinde büyük
öneme sahiptir. Tarımsal işletmelerin kârlı bir üretim yapabilmesi, traktör ve tarım iş
makinelerinden oluşan bu araçların işletme özelliklerine uygunluğuna ve ekonomik
kullanımına bağlıdır.
Tarımda üretimin kalitesini ve miktarını artırmak için üretim planlamasının doğru ve
etkin bir şekilde yapılması gerekmektedir. Girdi kullanımının optimizasyonu ve etkin bir
planlamayla, tarımsal üretimin verimliliğinde artışlar sağlanabilmektedir. Tarım alanlarında
yapılan tarımsal işlemlerin cinsi ve büyüklüğü, üretimi gerçekleştirecek tarım alet ve
makinelerinin seçiminde ve kullanımında önemli bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır. Üretim
faaliyetlerinin zamanında ve kaliteli bir şekilde yürütülebilmesi için, tarım makinelerinin
optimum kapasitede ve etkin bir kullanımla işletilmesi gerekmektedir (Sağlam, 2003).
Bu çalışmada, Malatya ilinde tarımsal işletmelerin işletme yapılarının ve mevcut
mekanizasyon özelliklerinin belirlenmesinin yanında, Malatya ilinde bulunan tarım işletmeleri
için karın maksimizasyonunu sağlayacak makine kullanımına ait bir üretim modeli
oluşturulacaktır. Ayrıca, arazi büyüklüğüne bağlı olarak optimum makine kapasiteleri ve bu
makinelerin gereksinim duydukları optimum traktör motor güçleri de belirlenecektir. Farklı
makine setleri için işletme arazisi büyüklüğü değişken olarak alınacak ve karı maksimize eden
ürün deseni belirlenecektir. Araştırmada elde edilen veriler doğrultusunda Malatya ilinde
makineleşmede ve üretim desenini belirlemede etkili olacak destekleme politikaları
geliştirilecektir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P07/04
Proje Başlığı
Yalova İlinde Tarım Havzaları Bazında Mekanizasyon Planlaması ve
Destekleme Politikalarının Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
YALOVA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Muammer YALÇIN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Filiz PEZİKOĞLU
Mehmet Cengiz ARSLANOĞLU - Mekanizasyon
Başlama- Bitiş Tarihleri 1.1.2017- 31.12.2019
Projenin Toplam
Bütçesi(TL)
2017:26.000 2018: 24.000 2019: 22.000
Toplam: 72.000
Proje Özeti:
Bu çalışmada, Yalova ilinde tarımsal işletmelerin işletme yapılarının ve mevcut
mekanizasyon özelliklerinin belirlenmesinin yanında, Yalova ilinde bulunan tarım işletmeleri için
kârın maksimizasyonunu sağlayacak makine kullanımına ait bir üretim modeli oluşturulacaktır.
Ayrıca, arazi büyüklüğüne bağlı olarak optimum makine kapasiteleri ve bu makinelerin
gereksinim duydukları optimum traktör motor güçleri de belirlenecektir. Farklı makine setleri için
işletme arazisi büyüklüğü değişken olarak alınacak ve kârı maksimize eden ürün deseni
belirlenecektir. Araştırmada elde edilen veriler doğrultusunda Yalova ilinde makineleşmede ve
üretim desenini belirlemede etkili olacak destekleme politikaları geliştirilecektir.
Araştırmanın ana materyalini Yalova ilinde üreticilerle yapılacak anket çalışmaları
oluşturacaktır. Bununla birlikte araştırma konusuyla ilgili olarak daha önce yapılmış olan ulusal ve
uluslararası çalışmalar ve istatistiklerden de yararlanılacaktır.
Anket yapılacak tarım işletmesi sayısının belirlenmesinde tabakalı tesadüfi örnekleme
metodu, işletmelerin tabakalara dağıtılmasında Neyman yöntemi kullanılacaktır (Yamane, 1967).
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P07/12
Proje Başlığı
Şanlıurfa İlinde Tarım Havzaları Bazında Mekanizasyon
Planlaması ve Destekleme Politikalarının Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Şanlıurfa
Projeyi Destekleyen Kuruluş Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım makinaları Bölümü,
Proje Yürütücüsü Ahmet ÇIKMAN Ziraat Y. Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Tali MONİS
Abdullah Suat NACAR
Ümran ATAY
Prof.Dr. Ramazan SAĞLAM
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017 – 31.12.2019
Projenin Toplam Bütçesi: 2017: 30000 TL 2018: 27 000 TL 2019: 19 000 TL
Proje Özeti
Tarımda üretimin kalitesini ve miktarını artırmak için üretim planlamasının doğru ve
etkin bir şekilde yapılması gerekmektedir. Girdi kullanımının optimizasyonu ve etkin bir
planlamayla, tarımsal üretimin verimliliğinde artışlar sağlanabilmektedir. Diğer bir ifadeyle,
üretim faaliyeti sonucunda elde edilen kârın yüksekliği, ancak kaynakların amaca uygun
kullanımıyla gerçekleştirilebilmektedir. Tarımda makineleşme; tarımsal faaliyetlerin
zamanında, kaliteli, kolay ve hızlı bir şekilde yapılmasını sağlamakta ve tarımsal üretimde
verimliliği artırmaktadır. Tarım alanlarında yapılan tarımsal işlemlerin cinsi ve büyüklüğü,
üretimi gerçekleştirecek tarım alet ve makinelerinin seçiminde ve kullanımında önemli bir
faktör olarak ortaya çıkmaktadır.
Bu çalışmada, Şanlıurfa ilinde tarımsal işletmelerin işletme yapılarının ve mevcut
mekanizasyon özelliklerinin belirlenmesinin yanında, tarım işletmeleri için karın
maksimizasyonunu sağlayacak makine kullanımına ait bir üretim modeli oluşturulacaktır. Ayrıca,
arazi büyüklüğüne bağlı olarak optimum makine kapasiteleri ve bu makinelerin gereksinim
duydukları optimum traktör motor güçleri de belirlenecektir. Farklı makine setleri için işletme
arazisi büyüklüğü değişken olarak alınacak ve karı maksimize eden ürün deseni belirlenecektir.
Araştırmada elde edilen veriler doğrultusunda Şanlıurfa ilinde makineleşmede ve üretim desenini
belirlemede etkili olacak destekleme politikaları geliştirilecektir.
Araştırma verileri, işletmelerden anketler yolu ile toplanacaktır. Anketler yüzyüze yapılan
görüşmeler yoluyla araştırıcı tarafından uygulanacaktır. Anket; işletmelerin nüfus yapısı, aile ve
yabancı işgücü durumu, arazi varlığı ve tasarruf şekli, alet-makine varlığı ve işletme değerleri,
ürünlere ilişkin tarımsal işlemler, kullanılan traktör ve tarım makinelerinin özellikleri, bitkisel
üretimde değişken masraflar ve ürün bilgileri gibi konuları kapsayacaktır. Modelde öngörülen
bitkilere ilişkin tarımsal işlemler ve bu işlemlerin yapılmasında kullanılan tarım makineleri ve işlem
tarihlerine ilişkin bulgular anket çalışmaları sonunda elde edilecektir. Tarımsal işlemlerin
belirlenmesinde temel olarak toprak işleme, ekim, bakım ve hasat işlemleri esas alınacaktır.
Çiftçilerden alınacak bilgiler ışığında traktör marka ve modelleri esas alınarak makine setleri
oluşturulacaktır. Makine setlerinin oluşturulmasında ilk olarak traktör marka ve tipleri belirlenecek,
daha sonra ise her bir sete ait makineler belirlenecektir. Projenin ilk yılıdır. Örnekleme çalışmaları
tamamlanmış olup, 2017 yılında anket çalışmalarına başlanacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI : A 13 Toprak Su Kaynakları ve Çevre
PROGRAM ADI : P-08 Tarımsal Yatırımlarda Girdi Optimizasyonu ve Kırsal Alanda
Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P07/02
Proje Başlığı
Konya İlinde Tarım Havzaları Bazında Mekanizasyon Planlaması ve
Destekleme Politikalarının Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Su ve Çölleşme İle Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü Sedat YOKUŞ
Yardımcı Araştırmacılar Mustafa TUNÇ Osman ÖLMEZ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2017 31/12/2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
84.000 T.L.
Proje Özeti
Mekanizasyon tarımda üretimin, iş veriminin ve iş kalitesinin arttırılmasında, işin
kolaylaştırılmasında, maliyetin düşürülmesinde, işlerin modernleştirilmesinde, yeni iş alanlarının
açılmasında, tarım nüfusunun sosyo-ekonomik yönden geliştirilmesinde büyük öneme sahiptir.
Tarımsal işletmelerin kârlı bir üretim yapabilmesi, traktör ve tarım iş makinelerinden oluşan bu
araçların işletme özelliklerine uygunluğuna ve ekonomik kullanımına bağlıdır. Bu nedenle
işletmeler için üretim giderleri içinde büyük paya sahip olan mekanizasyon yatırımlarının doğru
seçimi ve kullanımı önemli bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır (Işık, 1988).
Tarımda üretimin kalitesini ve miktarını artırmak için üretim planlamasının doğru ve etkin bir
şekilde yapılması gerekmektedir. Girdi kullanımının optimizasyonu ve etkin bir planlamayla,
tarımsal üretimin verimliliğinde artışlar sağlanabilmektedir. Diğer bir ifadeyle, üretim faaliyeti
sonucunda elde edilen kârın yüksekliği, ancak kaynakların amaca uygun kullanımıyla
gerçekleştirilebilmektedir. Tarımda makineleşme; tarımsal faaliyetlerin zamanında, kaliteli, kolay
ve hızlı bir şekilde yapılmasını sağlamakta ve tarımsal üretimde verimliliği artırmaktadır. Tarım
alanlarında yapılan tarımsal işlemlerin cinsi ve büyüklüğü, üretimi gerçekleştirecek tarım alet ve
makinelerinin seçiminde ve kullanımında önemli bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır. Üretim
faaliyetlerinin zamanında ve kaliteli bir şekilde yürütülebilmesi için, tarım makinelerinin optimum
kapasitede ve etkin bir kullanımla işletilmesi gerekmektedir (Sağlam, 2003).
Bu çalışmada, Konya ilinde tarımsal işletmelerin işletme yapılarının ve mevcut mekanizasyon
özelliklerinin belirlenmesinin yanında, Konya ilinde bulunan tarım işletmeleri için karın
maksimizasyonunu sağlayacak makine kullanımına ait bir üretim modeli oluşturulacaktır. Ayrıca,
arazi büyüklüğüne bağlı olarak optimum makine kapasiteleri ve bu makinelerin gereksinim
duydukları optimum traktör motor güçleri de belirlenecektir. Farklı makine setleri için işletme
arazisi büyüklüğü değişken olarak alınacak ve karı maksimize eden ürün deseni belirlenecektir.
Araştırmada elde edilen veriler doğrultusunda Konya ilinde makineleşmede ve üretim desenini
belirlemede etkili olacak destekleme politikaları geliştirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Konya, tarımsal mekanizasyon, planlama, doğrusal programlama
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No TAGEM/TSKAD/16/A13/P08/15
Proje Başlığı Konya İlinde Buğday Üretiminde Hassas Tarım Uygulamaları
Projeyi Yürüten
Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Kazım GÜR
Yardımcı
Araştırmacılar
Rifat Zafer Arısoy, Dr. Mustafa Kan, Dr. Fatih Özdemir, İlker Topal,
Birol Ercan, Dr. Aysun Göçmen Akçacık, Enes Yakışır, Oktay Okur,
Mustafa Tunç, Sedat Yokuş, Kemal Duyan, Naci Demirci, Mustafa
Bağcı, Dr. Fevzi Akbaş, Durmuş Ali Çarkacı, Nurettin Kayahan, Prof.
Dr. Hüseyin Öğüt
Başlama-Bitiş
Tarihleri 2015-2019
Projenin Toplam
Bütçesi
BDUTAE
2016: 180.000 TL, 2017: 100.000 TL, 2018; 50.000 TL,
2019: 50.000 TL, 2020: 50.000 TL, Toplam: 430.000 TL
KTSÇMAE
2016: 100.000 TL, 2017: 100.000 TL, 2018; 50.000 TL,
2019: 50.000 TL, 2020: 50.000 TL, Toplam: 350.000 TL
Proje Özeti
Çiftçiler üretim aşamasında arazilerindeki değişkenliklerin farkındadırlar. Ancak sahip oldukları,
makinalarla söz konusu değişkenlikleri yönetemeyeceklerini bildiklerinden geleneksel üretim
teknikleri ile üretimlerini devam ettirirler. Yani arazilerinin tamamına aynı miktarda tohum,
gübre, tarımsal ilaç ve su uygularlar. Bu durum üretim maliyetlerini arttırdığı gibi çevre için de
olumsuz etkilere neden olur. Ülkemizde tarım yapılan alan, çiftçi sayısı, üretim miktarı ve
kullanılan tarımsal girdi miktarı düşünüldüğünde gereksiz tarımsal girdi kullanımının
engellenmesi önemlidir.
Bu amaçlarla yürütülen projede; BDUTAE’de 2015 yılında buğday ekilmiş yaklaşık 50 da
alanda parsel biçerdöverleri ile hasat yapılmış, gridler düzeyinde verim değerleri tespit edilmiş,
aynı noktalarda kalite analizleri tamamlanmıştır.
Yine gridler bazında toprak örnekleri KTSÇMAE tarafından alınmış, analiz ve değerlendirmeler
devam etmektedir. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanlığı ile yapılan bir protokol
dahilinde projede kullanılmak üzere biçerdöver temin edilmiş ve verim haritalama kiti montaj
çalışmaları devam etmektedir. Önümüzdeki yıl için aynı tarlaya kışlık fiğ ekimi yapılmıştır.
YENİ TEKLİF PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No TAGEM/TSKAD/16/A13/P08/09
Proje Başlığı Bitkisel Üretimde Hassas Tarım Uygulamalarının Planlanması,
Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması (HAS-TARIM) Ankara
Örneği Alt Projesi.
Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
1. Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü
2. Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü
3. TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
Proje Yürütücüsü Turgay POLAT
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Murat Güven TUĞAÇ, Dr. Hakan YILDIZ, Metin
AYDOĞDU, Selim UYGUN, Mehmet KUTLUCA,
Dr. Mehmet KEÇECİ, Prof. Dr. Ahmet ÇOLAK, Doç.Dr. Ufuk
TÜRKER, Mustafa TEKE
Başlama – Bitiş Tarihleri 01/01/2018 – 31/12/2021
Projenin Yıllara Göre
Bütçesi 2018: 150.000 2019: 40.000 2020: 5.000 2021: 5.000
Proje Özeti
Çiftçiler arazilerinin tamamına aynı miktarda tohum, gübre, tarımsal ilaç ve su uygularlar.
Bu durum üretim maliyetlerini arttırdığı gibi çevre için de olumsuz etkilere neden olur. Bu
projenin amaçları; buğday bitkisinde, ülke tarımında esas olan birim alandan mümkün olan
en fazla verimi elde etmek, kaliteyi arttırmak, çevreyi ve ürün maliyetlerini olumsuz
etkilemeyecek, bir girdi olan granül formlu azotlu gübrenin, değişken düzeyli kullanımını
sağlamaktır.
Bu proje ile gereğinden fazla kimyasalların kullanımı ile oluşacak çevre kirliliği, planlı
programlı ve analize dayalı bir girdi kullanımı ile azaltılacaktır. Yüksek maliyetli tarımsal
girdilerin çiftçi üzerinde oluşturduğu ekonomik baskılar analize dayalı girdi kullanımı ile
engellenecektir. Bu çalışma ile; Hassas Tarım verilerinin konuma dayalı olarak zamansal ve
mekânsal olarak elde edilmesi, tarımsal girdilerin aşırı ve etkin olmayan kullanımının
engellenerek üretim maliyetinin ve çevre kirliliğinin azaltılması, ürün veriminin ve
kalitesinin artırılması ile çiftçi gelirinin artırılması, hassas tarımın, çiftçiler tarafından yaygın
olarak kullanılması için yöreye uygun adaptasyon stratejilerinin saptanması, Halen
üniversiteler tarafından geliştirilmiş olan hassas tarımla ilgili teknolojilerin uygulamaya
aktarılması, Nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesi, buna bağlı olarak ülkemiz için hassas
tarım üretim çözümlerinin ortaya konulması, geleneksel tarım ve hassas tarım
uygulamalarının ürün bazında karşılaştırılması ve hassas tarımın yaygınlaştırılmasının
sağlanması amaçlanmaktadır.
Sonuç olarak tarımsal üretimde girdi kullanımının; etkin, gerektiği yerde ve gerektiği kadar
kullanımı sağlanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hassas Tarım, Mekansal Değişkenlik, Değişken Miktarlı Uygulama,
Verim Haritalama.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P0812
Proje Başlığı
Bitkisel Üretimde Hassas Tarım Uygulamalarının Planlanması,
Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması–Erzurum Örneği (HAS–TARIM)
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Zinnur GÖZÜBÜYÜK – Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Mesut Cemal ADIGÜZEL–Ziraat Mühendisi
Tamer COŞKUN–Ziraat Yüksek Mühendisi
Dr. Kevser KARAGÖZ–Ziraat Yüksek Mühendisi
Meryem BAYRAKTUTAN–Ziraat Yüksek Mühendisi
Yrd. Doç. Okan DEMİR*–Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Ahmet ÇELİK*–Tarım Makinaları Bölümü Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Üstün ŞAHİN*–Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Öğ. Üyesi
Prof. Dr. Taşkın ÖZTAŞ*–Toprak Bölümü Öğretim Üyesi
* Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
2018:……….TL 2019:………TL…… Toplam:………TL
Proje Özeti Bu çalışmanın programına uygun olarak, sorunlu olan 75 da alana buğday ekimi yapılmıştır.
8-9 Aralık 2016 tarihinde TAGEM’de yapılan çalışma toplantısında alınan karar gereği; verim
haritalaması yapabilen biçerdöverin, hassas ekim yapabilen ekim makinesinin, hassas uygulama
yapabilen gübre dağıtma ve hassas ilaç atabilen pülverizatörün Enstitü ve TAGEM imkânlarıyla
alınamamış olmasından dolayı, Koordinatörlüğün almış olduğu karar gereği, Enstitümüzün bu
projenin uygulama aşamasından çıkarılmasına karar verilmiştir. İmkânlar oluştuğunda başka bir
Enstitü ile paydaş olabilme ve bu konuda yapılacak eğitim çalışmalarına katılım sağlanması yolu
açık olduğu bildirilmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/ 16/A13/P08/14
Proje Başlığı
Bitkisel Üretimde Hassas Tarım Uygulamalarının Planlanması,
Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması (HAS-TARIM)- Adana Örneği
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Adana
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Çukurova Üniversitesi
Proje Yürütücüsü Dr. Yasemin VURARAK
Yardımcı Araştırmacılar M.Emin BİLGİLİ, Volkan ÇATALKAYA, Dr. Ali BOLAT,
Doç. Dr. Ahmet İNCE, Doç. Dr. Sait M.SAY
Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2020
Projenin Toplam
Bütçesi:
370 000 TL
Proje Özeti:
Çiftçiler üretim aşamasında arazilerindeki değişkenliklerin farkındadırlar. Ancak sahip
oldukları, makinalarla söz konusu değişkenlikleri yönetemeyeceklerini bildiklerinden geleneksel
üretim teknikleri ile üretimlerini devam ettirirler. Yani arazilerinin tamamına aynı miktarda
tohum, gübre, tarımsal ilaç ve su uygularlar. Bu durum üretim maliyetlerini arttırdığı gibi çevre
için de olumsuz etkilere neden olur. Ülkemizde tarım yapıla alan, çiftçi sayısı, üretim miktarı ve
kullanılan tarımsal girdi miktarı düşünüldüğünde gereksiz tarımsal girdi kullanımının
engellenmesi önemlidir. Bu projenin amacı; Ülke tarımında esas olan birim alandan mümkün olan
en fazla verimi elde ederken çevreyi ve ürün maliyetlerini olumsuz etkilemeyecek bir girdi
kullanımını sağlamaktır. Bu çalışma ile ;
Hassas Tarım verilerinin konuma dayalı olarak zamansal ve mekânsal olarak elde
edilmesi,
Tarımsal girdilerin aşırı ve etkin olmayan kullanımının engellenerek üretim maliyetinin ve
çevre kirliliğinin azaltılması, kısacası sürdürülebilir tarım uygulamalarının
yaygınlaştırılması dolayısıyla üretimde girdi maliyetinin azaltılması, ürün veriminin ve
kalitesinin arttırılması ile çiftçi gelirinin artırılması,
Çiftçi tarafından yaygın olarak kullanılması için yöreye uygun adaptasyon stratejilerinin
saptanması
Elde edilen tüm verilerin tutulduğu, Çiftçilerin kendi arazilerinin durumu web tabanlı
izlediği bir veri tabanı oluşturulması
Çiftçiye İleri teknoloji ürünleri ile ilgili danışmanlık bilgilerinin üretilmesi için kapasite
geliştirilmesi
Geleneksel tarım ve hassas tarım uygulamalarının ürün bazında karşılaştırılması ve hassas
tarımın yaygınlaştırılmasının sağlanması amaçlanmaktadır.
DEVAM EDEN PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P08/11
Proje başlığı:
Bitkisel Üretimde Hassas Tarım Uygulamalarının Planlanması,
Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması Entegre Projesi (HAS-TARIM)
(Şanlıurfa Örneği Alt Projesi)
Projeyi Yürüten
Kuruluş: GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa
Projeyi Destekleyen
Kuruluş:
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Çukurova üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Ümran ATAY, Ziraat Yüksek Mühendisi, GAPTAEM
Yardımcı
Araştırmacılar
Ahmet ÇIKMAN, Ziraat Yüksek Mühendisi, GAPTAEM
Tali MONİS, Ziraat Mühendisi, GAPTAEM
Hatice KARA, Ziraat Yüksek Mühendisi, GAPTAEM
Memduh Serdar POLAT, Ziraat Yüksek Mühendisi, , GAPTAEM
Mustafa GERGER, Bilgisayar Mühendisi, Harran Ünv. , GAPTAEM
Doç. Dr. Ali Volkan BİLGİLİ, Ziraat Yüksek Mühendisi, Harran Ünv.
Prof. Dr. Hasan Hüseyin ÖZTÜRK, Ziraat Yüksek Mühendisi, Ç. Ü
Prof. Dr. Mehmet Ali ÇULLU, Ziraat Yüksek Mühendisi, Harran Ü.
Başlama-Bitiş
Tarihleri 01.01.2016-31.12.2020
Projenin Toplam
Bütçesi (TL)
Toplam
609.000,00 2016
472.750,00 2017
51.750,00 2018
41.750,00 2019
42.750,00
Proje Özeti:
Ülke tarımında esas olan birim alandan mümkün olan en fazla verimi elde ederken
çevreyi ve ürün maliyetlerini olumsuz etkilemeyecek bir girdi kullanımını amaçlanmaktadır.
Yüksek maliyetli tarımsal girdilerin çiftçi üzerinde oluşturduğu ekonomik baskılar analize dayalı
girdi kullanımı ile engellenecektir. Bu çalışmada; Ürünün verim dağılımı, nemi, protein v.b.
özellikleri, toprakların fiziksel ve kimyasal vb özellikleri hakkında zamansal ve mekânsal olarak
yıllara göre veriler elde edilecektir. Böylece daha önce ulaşamadıkları gerçek zamanlı haritaların
elde edilerek işletmecilik yönünden değişken düzeyli girdi uygulamalarına yönelmelerini
sağlayacaktır. Sonuç olarak tarımsal üretimde girdi kullanımının etkin ve gerektiği yerde
gerektiği kadar kullanımı sağlanacaktır.
Projemiz 2015 yılı sonunda buğday ekimi ile başlamıştır. Deneme alanı olarak
GAPTAEM’in Koruklu Araştırma İstasyonunda 50 da brüt araziye buğday ekilmiştir (Gündaş
çeşidi). Ekili buğdayın hasadı parsel biçerdöveri ile 25m x 25m parseller şeklinde yapılmış ve
verimler kayıt altına alınmıştır. Her parsel ayrı ayrı tartılmıştır. Kenar tesirleri çıkarıldığında en
yüksek verim (740 kğ) ile en düşük verimli (499 kğ) parseller arasında fark en fazla 1 da yaklaşık
240 kğ buğday görülmektedir.
İlgili koordinatörlük Başkanlığında tüm alt proje sahibi Enstitüler ve danışman
hocalar ile 8.12.2016 tarihinde yapılan toplantı sonucuna göre
• Sadece Konya, Ankara’da projenin devamına ve biçerdöver alınır ise Şanlıurfa’da da
projeye devamına ve diğer tüm enstitülerde alt projelerin kaldırılmasına,
• İlerde hassas tarım ile ilgili düzenlenecek eğitimlere ise herkesin katılmasına karar
verilmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/17/A09/P07/11
Proje Başlığı
Kayısı Hasadında Farklı Dozlarda Etafon Uygulamasının Mekanik
Hasat Yöntemlerinin Performans Değerlerine Etkisinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
Proje Lideri Dr. Salih ATAY
Proje Yürütücüleri Doç. Dr. Ali AYBEK, Sezai ŞAHİN, Kadir ÖZTÜRK, Nihat
ÖZKAN,
Başlama- Bitiş Tarihleri 2017-2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
2017: 156.000 TL, 2018: 10.000 TL, 2019:10.000 TL
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Malatya'da 8 milyon civarında kayısı ağacı var olup, bu ürünün hasadında önemli problemler
yaşanmaktadır. Bu problemlerin başında; hasat zamanında yaşanan işçi sıkıntısı, hasadın uzun
sürmesi ve kayısıların eş zamanlı olgunlaşmaması gelmektedir. Bu proje kapsamında, bahsedilen
olumsuzlukların giderilmesi için çalışmalar yürütülecektir.
Çalışmada, gövde ve dal sarsıcılar için optimum çalışma koşullarının belirlenmesinin
yanısıra hasat süresi, hasat edilen ve edilemeyen meyve miktarı, hasar gören meyve miktarı ve
maliyet gibi kriterlerde, geleneksel yöntemle (ayakla vurma ve sırıkla çarpma) mekanik hasat
yöntemleri arasındaki farkların ortaya konması hedeflenmektedir. Gövde sarsıcı 18, 24, 30 Hz
frekans ve 8, 10, 12 mm genlik, dal sarsıcı ise 10, 15, 20 Hz frekans ve 40, 45, 50 mm genlikte
denenerek kayısı hasadı için en uygun çalışma parametreleri belirlenecektir. Bunun yanısıra
mekanik hasatta önemli bir eşik olan eş zamanlı olgunlaşma için iki farklı zamanda (hasattan 7 gün
ve 14 gün önce) 0, 200, 400, 600 ppm dozlarında etafon denemeleri gerçekleştirilecektir.
Proje 2018 yılında başlayacak olup, sonunda mekanik hasat parametreleri, eş zamanlı
olgunlaşma durumu, meyve kalite değerleri ve maliyet değerleri ortaya konacaktır. Elde edilen
veriler SPSS istatistik programı kullanılarak değerlendirilecektir. Proje süresince planlanan çeşitli
yaygınlaştırma faaliyetleri ile projede elde edilen önemli bulguların paydaşlar ile paylaşılması da
hedeflenmektedir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM-TSKAD-15-A13-P08-05
Proje Başlığı
Çukurova Koşullarında Buğday-Soya-Mısır Münavebesinde
Sürekli Sırta Ekim Tekniğinde Farklı Anız Yoğunlukları ve Çizi
Açıcı Ayakların Teknik ve Ekonomik Yönden Karşılaştırılması
(Doktora)
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş Çukurova Üniversitesi
Proje Yürütücüsü Sait AYKANAT
Yardımcı Araştırmacılar Hasan Ali KARAAĞAÇ, Reşit GÜLTEKİN, Dr. Hatun
BARUT M.Emin BİLGİLİ, Dr. Hilal YILMAZ, Prof. Dr.
Zeliha BEREKET BARUT
Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2017
Projenin Toplam Bütçesi: 24 500 TL
Proje Özeti: Bu çalışmalar buğday-soya ve buğday-silajlık mısır münavebelerinde çakılı bir
deneme üzerinde daimi sırtlarda gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar da ön bitki olan buğday
ekimleri ise aşağıdaki üç farklı şekilde yapılmıştır.
B1: Buğdayın düze ekimi,
B2: Buğdayın sırta ekimi (70 cm)-3 sıra ve
B3: Buğdayın geniş sırta ekimi (140 cm)-8 sıra
Buğdayın düz ekiminden 690 kg/da, geniş sırta (140 cm-8 sıra) ekiminden 521,6 kg/da ve
normal sırta (70 cm-3 sıra) ekiminden ise 431,1 kg/da dane verimleri elde edilmiştir. Buğday
hasadından sonra tarlada kalan anız miktarları (kg/da) ile kaplama oranlarını (%) incelediğimizde
ise en yüksek değerler buğdayda geleneksel ekim yöntemi olan düze ekim konusunda 906,66
kg/da ve % 82,16 olarak bulunmuştur. Gerekli anız yönetimleri (15 ve 25 cm biçim yüksekliğinde-
dik anız) sağlandıktan sonra aynı gün ikinci ürün ekimleri gerçekleştirilmiştir. II. ürün olarak
ekilen soya ve silajlık mısırda ise aşağıdaki aralıklarda verim sonuçları elde edilmiştir.
SOYA (kg/da) SİLAJLIK MISIR (kg/da)
En Düşük 182,78 3758,33
En Yüksek 328,10 5565,35
Her iki üründe de agronomik özellikler bakımından en iyi sonuçlar çizel tipi (dar uçlu
kültüvatör) çizi açıcı ayakta ve 15 cm anız yüksekliğinden elde edilirken, en düşük verimler ise
tek diskli çizi açıcı ayaktan elde edilmiştir. Hem soyada hem de silajlık mısırda en iyi KBAO
(Kabul Edilebilir Bitki Aralığı Oranı) % 80-90 arasında çıktığı için yeterli seviyede bulunmuştur.
Alternatif maliyet unsurları yöntemine göre yapılan ekonomik analizde ise en yüksek net kar
A1:15 cm anız yüksekliğinde ve T3: Çizel tipi çizi açıcı ayakla düze ekilen soya ve silajlık mısır
parsellerinden elde edilmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
(GELİŞME RAPORU- TOPLU SONUÇ)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P08/01
Proje Başlığı
Minimum Toprak İşleme Yöntemlerinin Mera Toprağının
Yapısı Nem Depolanması ve Verime Olan Etkisinin
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş TAGEM Atatürk Toprak-Su Kaynakları ve Tarımsal
Meteoroloji Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-
KIRKLARELİ
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü İ. Engin KAYHAN
Yardımcı Araştırmacılar Cengiz KURT (TTAE)
Doç. Dr. Canan ŞEN (NKÜ-ZİR. FAK.)
Başlama- Bitiş Tarihleri 2012 - 2016 (5 Yıl)
Projenin Toplam Bütçesi: 2013: 10 200 TL
2014: 6 000 TL
2015: 6 000 TL
2016: 7 500 TL
Proje Özeti :
Bu çalışma ile iki farklı minimum toprak işleme yönteminin mera toprağının yapısına olan etkisi
ortaya konacaktır. %0-25 arasında belirlenen %0-15 ve %16-25 arasında değişen iki farklı eğime
sahip merada, toprağın geniş aralıklarla yırtılmasını sağlayacak iki yöntem denenmiştir. Çalışma 5
yıl süreyle yürütülmüş, her yıl gelişmeler ölçülerek ve gözlenerek kayıt altına alınmıştır.
Elde edilen bulgulara göre
Uygulamaların toprakta sıkışma veya gevşetme etkisi olmamıştır.
Nem depolama ve nem kullanımında çizel ile yapılan uygulama istatiksel olarak P<0.01
bulunmuştur. Gerek çizel, gerekse disk uygulamasının otlanma tercihi olmayan diğer
türlerin popülasyonunda azalma sağladığı gözlenmiştir.
Bitkilerin toprak kaplama düzeyinde olumlu değişimler gözlenmiştir. Özellikle disk
uygulaması buğdaygillerin toprak kaplama yüzeyinin artmasında çizel uygulamasına göre
daha başarılı olmuştur.
Yağış rejiminin iyi olduğu yıllarda özellikle çizel uygulamasında otlanabilir toplam yaş ot
ağırlığının 1000 kg/da’ın üzerine çıktığı gözlenmiştir.
Araştırma Şerit Parseller Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür.
Araştırılarak elde edilen tüm sonuçlar ve öneriler Bakanlığımıza rapor halinde sunulacaktır
DEVAM EDEN PROJE (GELİŞİME RAPORU)
(2016)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P08/03
Proje Başlığı
Tarımsal Sulama Amaçlı RES ve Güneş Pili Destekli Elektrik Enerjisi
Üretimi ve Kullanım Olanaklarının Araştırılması (Eskişehir Örneği)”
Projeyi Yürüten
Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- ESKİŞEHİR
Proje Yürütücüsü Dr. Mahmut POLAT [Makine Yüksek Mühendisi] Yardımcı Araştırmacılar
Tolga ARABACI [Elektrik-Elektronik Yüksek Mühendisi] Adnan CENGİZ [Ziraat Mühendisi]
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2017
Yıllara Göre Bütçe 2014:110.000 TL, 2015:3.000 TL,2016:3.000 TL.
Proje Özeti:
• Bu projenin başlıca amaçları kısacaca; GES ve RS arasında sistemlerin birbirlerine göre
performans üstünlüklerinin Eskişehir koşulları için tespit edilmesi,
• RES ve GES sistemlerden elde edilen 1 kWh’lik enerjinin elde ediliş maliyetinin
hesaplanması, sistemlerin karşılaştırılması ve buradan uygulamada hangi sistemin
kendisini ne sürede amorti edeceğinin tespit edilmesi,
• Tarımsal İşletmeler için bitki sulama, ürün kurutma, ürün depolama, ısınma, soğutma,
aydınlatma v.b. gibi işlerde kullanılan enerjinin elde edilmesi,
• Enstitünün tarımsal sulamalar için harcadığı elektrik enerjisinin elde edilmesi,
• Elde edilecek olan tüm bu sonuçlar doğrultusunda Bölge şartlarında tarımsal sulama için
en verimli sistemin belirlenerek Çiftçilere önerilmesi, şeklinde özetlenebilir.
Dönemsel Faaliyetler ve Bulgular:
GES Mevcut sistem, (80+80 panel olmak üzere) 2 adet İnverter şeklinde yeniden
düzenlenmiştir.
Data Loging ve on-line sistemi kurulmuş olup sistem şu anda problemsiz çalışmaktadır.
RES Türbin Temmuz 2016 da tekrar revize edilmiştir. Sistem şu anda problemsiz olarak
çalışmaktadır. Yıllık olarak üretim değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir:
Tablo 1. RE ve GE sistemlerinin yıllık enerji üretim değerleri.
SANTRAL
2014 Yılı
[kWh]
2015 Yılı
[kWh]
2016 Yılı
[kWh]
Toplam
RE 29.144 10.864 19.000 59.008
GE 34.490 51.142 33.470 19.102
Toplam 63.634 62.006 52.470 78.110
Genel olarak projenin araştırma ve enerji üretme olmak üzere iki temel amacı vardır. Enerji üretim
değerleri yanında, uygulama ile ilgili önemli sonuçlar elde edilmiştir. Bu sonuçların araştırma
projelerine dönüştürülmesi hususunda çalışmalar planlanmaktadır.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P08/07
Proje Başlığı
Prototip Anıza Ekim Makinası ve Anız Ezme Aletinin Kullanıldığı
Ekim Sistemi ile Bazı Ekim Sistemlerinin Karşılaştırılması
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Adana
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Ç Ü Ziraat Fak. Tarım makinaları
Proje Yürütücüsü M. Emin BİLGİLİ
Yardımcı Araştırmacılar Yasemin VURARAK, Dr. Ali BOLAT, Yeşim ŞAHİN,
Prof. Dr. Zeliha BEREKET BARUT, Orhan KARA, Havva AKÇA
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2019
Projenin Toplam
Bütçesi:
23.000 TL
Proje Özeti:
Çukurova yöresinde, geleneksel toprak işleme ve ekim yöntemlerinde gereğinden fazla
toprak işleme ve tarla trafiği, toprak sıkışmasına ve dolayısıyla da bitki kök gelişimini
engelleyerek, üründe verim kayıplarına neden olmasının yanı sıra üretim maliyetlerini de
artırmaktadır.
Toprak işlemenin temel amaçlarından biri de bir önceki üründen arta kalan anızı işleyerek
iyi bir tohum yatağı hazırlamaktır. Anıza ekim yapan aletlerin kullanılması ile birlikte aşırı toprak
islemeden kaynaklanan olumsuzluklarda giderilmiş olacaktır.
Araştırma, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün (DATAEM)
deneme alanında yürütülmektedir.
Araştırmada, Çukurova’da yaygın olarak sürdürülen buğday+II. ürün yetiştiriciliğinin yanı
sıra, ana ürün mısır +buğday+II. ürün + ara dönem sisteminde, anıza ekim+anız ezme-kesme
aletinden oluşan prototip makina seti kullanılarak, anız yakmaya alternatif olabilecek bir yöntem
denenmektedir.
Ayrıca, ekim yöntemlerinin ekonomik bakımından karşılaştırılması yapılacaktır. Proje
sonucunda elde edilecek çıktıların, araştırmacı-yayımcı-çiftçi projesi kapsamında tanıtılması da
planlanmıştır.
Konular
T0: Kontrol sistemi (anız yakma),
T1: Anıza ekim sistemi,
T2: Anız parçalayarak anıza ekim sistemi,
T3: Anızı ezerek anıza ekim sistemi (prototip),
T4: Anızı ezerek anıza ekim sistemi (prototip). (Düze ekim)
Çalışmada, Ana ürün mısır hasadı yapılmış, deneme konularına göre anız yönetimi
uygulanmış daha sonra deneme konularına göre toprak hazırlığı yapılmış, toprak verimlilik
analizi, nem ve penetrasyon ölçülmüştür. Deneme desenine göre Kasım 2016’da buğday ekimi
yapılmış.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P08/04
Proje Başlığı
Yüreğir Ovasında Tarımsal İşletmeler İçin Fotovoltaik Piller İle Elektrik
Üretiminde En Uygun Eğim Açısının Belirlenmesi ve Modellenmesi
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Adana
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Yürütücüsü M. Emin BİLGİLİ
Yardımcı Araştırmacılar
Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
88.500 TL
Proje Özeti:
Bu çalışmada, Yüreğir Ovası koşullarında, yenilenebilir enerji kaynaklarından biri olan
Güneş enerjisinin (Fotovoltaik pil -PV-) tarımsal işletmelerde, en uygun eğim açısı ile elektrik
üretimi, bu enerjinin kullanımı ve fizibilitesi irdelenecektir.
Türkiye enerjide dışa bağımlı olup, enerji giderleri bütçede büyük bir paya sahiptir.
Konvansiyonel enerji kaynakları çevre için tehlike oluşturmaktadır. Bu nedenle, yenilenebilir
enerji kaynaklarının (YEK) kullanımı teşvik edilmeli ve desteklenmelidir.
Ancak YEK’in kullanımı yeni sayılabilecek teknolojiler ile mümkün olduğundan,
maliyetli olabilmektedir. İyi bir fizibilite analizi, üreticiyi yüksek maliyetlerden kurtarırken
verimliliği de arttırır, risk taşımadan ve çevreyi kirletmeden kullanılabilir bir enerjidir.
Yüreğir Ovasında, tesis edilerek 5 kW’lık bir PV ünitesi ile karar vericiler için, PV
sistemlerinin fizibilitesini yapmak üzere, öncelikli olarak en uygun eğim açısı hesaplanarak, farklı
güçlerdeki (5-25-50-200 kW) 4 adet PV ile elektrik üretim ünitelerinin bir modelleme analiz
programı (RETscreen-bu yazılım ile beş standart analiz gerçekleştirilebilir; enerji analizi, maliyet,
emisyon, finansal ve hassasiyet/risk analizi) kullanılarak, ekonomik açıdan minimum kaç kW ve
üzeri kapasiteli PV yatırımlarının banka faizi geliri baz alındığında tercih edilebilir olduğu, kâra
geçiş noktası parametreleri saptanacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/13/A13/P08/2
Proje Başlığı
İkinci Ürün Soya Tarımında Farklı Toprak İşleme-Ekim Sistemlerinin
Bitki Gelişimine, Verime ve Maliyete Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
TAGEM
Proje Lideri Mehmet KOCATÜRK
Proje Yürütücüleri Dr. Önder KABAŞ
Dr. Cevdet Fehmi ÖZKAN
Emine GÜMRÜKÇÜ
Doç. Dr. Murat ÇANAKÇI
Doç. Dr. Davut KARAYEL
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2012-31/10/2015
Projenin Toplam
Bütçesi:
49.000 TL
Proje Özeti:
Korumalı tarım, özellikle verim ve maliyet açısından çiftçilerin ilgisini çekecek ve uygulaması
yaygınlaşacak olan bir tarım tekniğidir ve bu durum birçok bilimsel çalışma ile ispatlanmıştır.
Toprak erozyonunu büyük oranda azaltması ve biyolojik aktiviteyi artırarak doğal yapıyı
koruması bakımından da tüm kamuoyunun gündeminde yerini alması beklenen bir tarımsal
uygulamadır.
Bu çalışma, Antalya’da, ikinci ürün soya tarımında farklı toprak işleme ve ekim yöntemlerinin
verim, verim bileşenleri, toprak yapısına ve makine yönünden olan etkisinin belirlenerek, en
uygun toprak işleme ve yöntemlerinin tespit edilmesi amacıyla, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma
Enstitüsü deneme arazisinde yürütülmüştür.
4 farklı toprak işleme yönteminin (direk ekim, sırta ekim, azaltılmış ve geleneksel toprak işleme)
ve ATAEM-7 soya çeşidinin kullanıldığı bu çalışmada bitkilerde %50 çıkış gün sayısı, %50
çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, bitkide bakla, koçan, kapsül sayısı, ilk bakla, koçan ve kapsül
yüksekliği, m2’de bitki sayısı, 100 tane ağırlığı, verim, dal sayısı vb. özellikleri incelenmiştir.
Toprakta ise hacim ağırlığı, % nem, porozite, penetrasyon direnci, toprak sıcaklığı, organik
madde ve toprakta biyolojik aktivite gözlemleri alınmıştır.
Tarım makinaları ve işletmecilik açısından alan kapasiteleri, yakıt tüketimi, işgücü gereksinimi
ve maliyet belirlenmiştir.
Denemeler, tesadüf blokları deneme desenine göre yürütülmüştür.
DEVAM EDEN PROJELER (ÖZETİ)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P08/02
Proje Başlığı
Domateste Olgunluk Dönemlerinin ve Depolama Sürelerinin Mekanik
Zedelenme ve Kalite Parametreleri Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/
ANTALYA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Lideri Dr.Aylin KABAŞ
Proje Yürütücüleri Yrd. Doç Dr. Önder KABAŞ, Prof. Dr. Can ERTEKİN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015 ile 31/12/2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
46950 TL
Proje Özeti
Tarımsal ürünler hasat edildikten tüketiciye ulaşana kadar ki zaman içerisinde, mekanik
hasarın oluşumuna neden olan bir seri hasat sonrası işlemlere uğramaktadır. Meyve yüzeyinde
oluşan renk koyulaşması, aşınma, kesilme veya delinme gibi mekanik hasarlar geri dönüşü
mümkün olmayan hasar tipleridir ve hasat sonrası işlemler ile artan bir etkiye sahiptir. Hasat sonrası
çalışmalar için gerekli olan ürünün fiziksel özellikleri ile birlikte biyolojik materyal test düzeneği
yardımı ile kabuk delinme kuvveti, kabuk kopma kuvveti ve yarılma kuvvetleri vb. gibi kalite
parametreleri önemlidir. Bu araştırmada, beef tipindeki domatesin farklı hasat ve depolama
zamanlarında dinamik ve statik sürtünme katsayılarıyla birlikte zedelenme hassasiyetlerinin
belirlenmesi, saptanan zedelenme gerilimine göre farklı paket içi dizilimleri ve kritik paket katman
sayısının saptanması amaçlanmıştır.
2016 yılı çalışmaları: 2016 İlkbahar döneminde 1 adet ticari domates çeşidi ve 2 adet
Batem’de geliştirilen çeşit adayı ile serada tesadüf blokları deneme desenine göre deneme
kurulmuştur. Dört farklı olum zamanında (yeşil, açık pembe, pembe ve kırmızı) toplanan meyveler,
iki farklı noktadan tekstür analizine tabi tutulmuştur. Ayrıca her meyvenin eni, boyu ve minolta
renk ölçer ile renk tayini yapılmıştır. Sera denemesi ve meyvelerde incelenen kriterler bir sonraki
bahar döneminde tekrarlanacaktır.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM /TSKAD/15/A13/P08/03
Proje Başlığı
Fındıkta Makineli Kurutma Sisteminin Uygulanabilirliğinin
Araştırılarak, Kalite ve Raf Ömrü Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Tuğba ER
Yardımcı Araştırmacılar Yusuf BİLGEN, Ömür DUYAR, Yrd. Doç.Dr. K.Çağatay SELVİ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015 - 31.12.2018
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015: 21.000 TL 2016: 21.000 TL
2018: 8.000 TL
Proje Özeti Fındıkta kurutma işlemi çok önemli bir süreç olmasına karşın bu dönemdeki olumsuz iklim
koşulları fındık üreticisini zor durumda bırakmaktadır. Olumsuz hava koşulları nedeniyle
kurutmanın gecikmesi önemli ürün kayıplarına neden olmaktadır.
Proje ile iklimden kaynaklanan olumsuzluklar karşısında geleneksel kurutma yöntemine
alternatif olarak makinalı kurutmanın yapılması ve depolamada kalite kayıplarının olup olmadığı
araştırılmaktır.
Proje kapsamında Tombul ve Çakıldak fındık çeşitlerinin bir bölümü geleneksel yöntem
olan açık sergide ve bir bölümü de makineli kurutucuda iki farklı sıcaklıkta (35℃ ve 40℃)
kurutulmuştur. Açık sergide kurutma işlemi beton zeminde, makinalı kurutma işlemi ise fındık
kurutma makinasında (DBK 1000) gerçekleştirilmiştir. Her iki sistemdeki kurutma işlemine örnek
nemi %6 dolaylarına düştüğünde son verilmiştir. Kurutma başlangıcında ortalama nemi %16,01
olan Tombul fındık güneşte kurutma sisteminde ortalama 32,67 saatte, 35℃’ de makinada 17
saatte ve 40℃’ de makinada 10 saatte kurutulmuştur. Kurutma başlangıcında ortalama nemi
%18,05 olan Çakıldak fındık güneşte kurutma sisteminde ortalama 29 saatte, 35℃’ de makinada
18 saatte ve 40℃’ de makinada ortalama 11 saatte kurutulmuştur.
Kurutma sistemlerinin kalite ve raf ömrü üzerine etkilerini belirlemek için depolanan
materyallerde 2016 yılı için dörder aylık periyotlarda serbest yağ asidi, peroksit sayısı, aflatoksin
tayini, ham yağ oranı, randıman, renk ve tat analizleri yapılmıştır.
Depolama öncesi yapılan analizlerde Tombul fındık için en yüksek randıman değeri % 54,67
ile güneşte kurutulan numunelerinde belirlenirken Çakıldak fındık için en yüksek randıman değeri
% 54,67 ile 40℃’ de makinada kurutulan numunelerinde belirlenmiştir. Çakıldak fındık için en
yüksek yağ miktarı %55,14 ile Çakıldak fındığın güneşte kurutulan numunelerinde % 53,72 ile
en düşük yağ miktarı Çakıldak fındığın 35℃’ de makinada kurutulan numunelerinde saptanmıştır.
Aynı şekilde Tombul fındık çeşidinde de en yüksek yağ oranı %60,41 ile Tombul fındığın güneşte
kurutulan numunelerinde belirlenirken en düşük yağ oranı %59,49 ile Tombul fındığın 35℃’ de
makinada kurutulan numunelerinde belirlenmiştir. Tüm numunelerde depolama başlangıcında ve
depolamanın 4.ayında Aflatoksin (Aflatoksin B1 ve toplam aflatoksin) ve peroksit analizleri de
yapılmış olup hiçbir numunede aflatoksin ve peroksit tespit edilememiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P08/04
Proje Başlığı
Antepfıstığı İlaçlamasında Yardımcı Hava Akımlı Bahçe
Pülverizatörlerinde Kullanılan Hidrolik Memelerin İlaç Dağılımı
ve Sürüklenmesi ile Antepfıstığı Psillidi Mücadelesine Etkisi
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Böl.
Proje Lideri H. Cem Bilim
Proje Yürütücüleri Ajlan YILMAZ, Dr.Kamil SARPKAYA, Serpil KARADAĞ,
Yasemin Bengü YILMAZ, Prof.Dr.Ramazan SAĞLAM,
Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2017
Projenin Toplam Bütçesi: 2014: 18 500 TL, 2015: 11 600 TL, 2016: 8 650 TL
Proje Özeti Antepfıstığı bahçelerinde yapılan mücadele uygulamalarında karşılaşılan en önemli sorunlardan
birisi pestisitlerin hedef dışı alanlara sürüklenmesi ve ilaçlama etkinliğinin bu nedenle düşmesidir. Bu
çalışmayla antepfıstığı psilidine karşı yapılan pestisit uygulamalarının etkinliğini arttırmak amacıyla
değişik pülverizasyon parametrelerinin etkilerini ortaya koymak ve yardımcı hava akımlı hidrolik
pülverizatörün en uygun kullanım koşullarını belirlemek amaçlanmıştır.
Projede, 4 farklı uygulama ve 3 farklı çalışma basıncının (4, 8 ve 12 bar) antepfıstığı ağaçları
üzerinde sağlanan iz maddesi kalıntı miktarına, damla sayısı, damla çapı ve yüzey kaplama oranına (YKO)
olan etkileri araştırılmaktadır.
Deneme konuları olarak:
- Yelpaze Hüzmeli Meme (YHM 11003 - YHM 11004)
- Düşük sürüklenme sağlayan meme (Lechler AD 9003 - AD 9004)
- Hava emişli meme (Lechler ID 9003 - ID 9004)
- Konik hüzmeli meme (1.5 mm - 2.0 mm delik çaplı) uygulamaları bulunmaktadır.
İz maddesinin 4 farklı uygulama ve 3 farklı çalışma basıncında uygulanması sonucu hedef bitkinin
farklı örnekleme bölgelerinde toplanan iz maddesi kalıntı miktarı, damla sayısı, damla çapı ve yüzey
kaplama oranına ilişkin sonuçlar aşağıda verilmiştir.
İz maddesi kalıntı miktarının belirlenmesi
Ağaç taç yüksekliği ve taç genişliği boyunca en düşük kalıntı miktarı; merkez-üst bölgesinde 4 bar
basınçta YHM-11004 uygulamasından elde edilirken, en yüksek kalıntı miktarı ise; merkez-alt bölgede 12
bar basınçta AD -9003 uygulamasından elde edilmiştir.
Bitki üzerinde saptanan damla sayıları
Ağaç tacının yatay genişliği ve düşey yüksekliği boyunca en az damla sayısı merkez-üst bölgede, en
fazla damla sayısı ise merkez-alt bölgede saplanmıştır. Uygulamalarda en düşük damla sayısı merkez-üst
bölgede 4 bar çalışma basıncında YHM-11004 uygulamasında, en fazla damla sayısı ağacın merkez-alt
bölgesinde 12 bar çalışma basıncında ID-9003 meme tipi uygulamasında elde edilmiştir.
Bitki üzerinde saptanan damla çapları
Ağaç taç yüksekliği ve taç genişliği boyunca en küçük damla çapı merkez-alt bölgesinde 12 bar
basınçta AD-9004 meme tipi uygulamasında, en büyük damla çapı 4 bar basınçta ile ID-9004 meme tipi
uygulamasında olarak tespit edilmiştir.
Bitki üzerinde saptanan yüzey kaplama oranı değerleri
Denemelerde, ağaç taç yüksekliği boyunca en düşük YKO merkez-üst bölgede, en yüksek YKO ise
merkez-alt bölgede sağlanmıştır. Uygulamalarda en düşük YKO merkez-üst bölgede 4 bar çalışma
basıncında konik hüzmeli meme (1.5mm) tipi uygulamasında, en yüksek YKO ise sol-alt bölgesinde 12
bar çalışma basıncında AD-9003 meme tipi uygulamasında olarak elde edilmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/ 14/A13/P08/06
Proje Başlığı
Çukurova Koşullarında Yem Bitkileri Karışımlarında Farklı Hasat
ve Muhafaza Sistemlerinin Yem Kalitesi Açısından
Karşılaştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Adana
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Çukurova Üniversitesi, Ömer Halisdemir Üniversitesi,
Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi
Proje Yürütücüsü Dr.Yasemin VURARAK
Yardımcı Araştırmacılar M.Emin BİLGİLİ, Doç. Dr. Ahmet İNCE, Doç. Dr. Mustafa
AVCI Dr. Murat R. AKKAYA, Doç. Dr. Sait M.SAY
Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2017
Projenin Toplam Bütçesi: 52 950 TL
Proje Özeti:
Sahip olduğu mevcut hayvan varlığının beslenmesi için her türlü yem bitkilerinin
yetiştirilmesine uygun bir ekolojiye sahip olan Çukurova da kaba yem temini önemli bir sorundur.
İşletmelerde yem giderleri toplam giderlerin yaklaşık %70 ini oluşturmaktadır. Yem bitkileri
tarımında çok sayıda ve farklı amaçlarla karışım yemler ve farklı hasat-muhafaza sistemleri
kullanılmaktadır. Ancak yem bitkisi türü, hasadı ve muhafazası konularının bir bütün olarak ele
alındığı çalışma sayısı oldukça azdır. Bu çalışmada, baklagil ve buğdaygil karışım yem bitkileri
hasat ve muhafazasında kullanılan bazı makinaların işletmecilik değerlerine ve ürün kalitesine
yapmış oldukları etkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Materyal olarak bölgede yaygın olarak
üretimi yapılan fiğ + tritikale ve yeni bir karışım olan italyan çimi + iskenderiye üçgülü
kullanılacaktır. Çalışmada kullanılacak sistemler aşağıdaki gibi planlanmıştır:
Konular Muhafaza
Tamburlu ot biçme+rulo balya Kuru ot
Ezme üniteli diskli çayır biçme+rulo balya Kuru ot
Tamburlu ot biçme+rulo balya+balya kaplama Haylaj
Ezme üniteli diskli çayır biçme+rulo balya + balya kaplama Haylaj
Ot silaj makinası +silaj çukuru (geleneksel) Silaj
Küçük işletmelerde kaba yemlerin işletme inkanları ile hazırlanması ile yem maliyetlerinin
azaltılabileceği düşünülmektedir. Çalışma ile iklimi uygun olan bölgelerde, II. ürün hasadından
sonra ana ürün ekimi için kış döneminde boş olarak bekletilen alanlarda yem bitkilerinin
münavebe sistemine dahil edilmesi de projenin yan çıktılarından biri olarak değerlendirilmektedir.
DEVAM EDEN PROJELER
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/14/A13/P08/02
Proje Başlığı Yer Fıstığında Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin Verim İle Verim
Kriterleri Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü
Kadirli Ticaret Borsası Proje Yürütücüsü Ziraat Yüksek Mühendisi Çiğdem BOYDAK Yardımcı Araştırmacılar Ziraat Yük. Müh. Orhan KARA
Ziraat Yük. Müh. Alper BAYDAR Dr. Yusuf TÜLÜN Zir. Yük. Müh. Mete ÖZFİDANER Zir. Müh. Seyfeddin FARUK Prof. Dr. Zeliha BEREKET BARUT
Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2017
Projenin Toplam Bütçesi 59 870 TL
Proje Özeti
Enerji girdi maliyeti bakımından büyük paya sahip toprak işleme konusunda üreticimiz, genel
olarak geleneksel toprak işleme yöntemini değerlendirmektedir. Bu durum, hem enerji girdi maliyetini
artırmakta hem de çok gerekli olmayan makine alımına yöneltmektedir. Bölgede mevcut eksiklere
rağmen her geçen gün önemi biraz daha artan yerfıstığında, verimi artırmaya yönelik, enerji girdisini
azaltacak, bitki için ideal çimlenme ve çıkışı sağlayacak toprak işleme yöntemleri konusunda
çalışmalar yapılması önem kazanmıştır.
Çerezlik üretim amacıyla bölgede yaygın ekimi yapılan NC-7 yer fıstığı çeşidinde verimi
etkileyen toprak işleme yöntemini değerlendirmeyi amaçladığımız proje tesadüf blokları deneme
desenine göre (6 sıralı, sıra arası 70 cm, sıra üzeri 15 cm ) 50 m parsel uzunluğunda 4 tekerrürlü olmak
üzere, ana ürün ve ikinci ürün koşullarında yürütülmüştür.
Çalışmada ana ürün ve ikinci ürün ekiminde 4 farklı toprak işleme yönteminin
toprak(penetrasyon direnci, toprak hacim ağırlığı) ve bitkiye ait parametre değerlerine(yakıt tüketimi,
penetrasyon direnci, verim, hacim ağırlığı vs) etkileri varyans analizine tabi tutularak belirlenmiştir.
Varyans analizlerine göre; önemli bulunan parametreler çoklu karşılaştırma testine tabi tutulmuş öne
çıkan toprak işleme yöntemleri belirlenmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No TAGEM/TSKAD/16/A13/P08/17
Proje Başlığı Fotovoltaik Pil Destekli Küçükbaş Mobil Süt Sağım Makinasının
Prototipinin Tasarımı
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
Müdürlüğü, DİYARBAKIR
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Mustafa GEZİCİ
Yardımcı Araştırmacılar Ahmet KARATAŞ, M.Emin VURAL, Şeyhmus ATAKUL, M.Ali
KALENDER
Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2016 - 31.12.2017
Projenin Toplam Bütçesi 2016: 35000, 2017: 20000, Toplam: 55000
Proje Özeti
Bu çalışmada Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki konar-göçerlerin 100 küçükbaş
hayvanını günde en çok iki kere, eş zamanlı dört hayvanı sağan kovalı makine ve bu makine için
gerekli enerjiyi sağlayacak deneysel bir ünite tasarlanmıştır. Solar paneller, gerekli kontrol unsurları
ve enerji depolama akülerini içeren bu ünite; yerleşim yerinden kırsala monte edildiği römork ile
götürülecek fotovoltail pil destekli mobil bir süt sağım ünitesi olacaktır. Prototip sağım ünitesi solar
panelleri kullanarak sağım için gerekli enerjiyi akülerde depolayacak, sağım saatlerinde
kullanılacaktır. Projenin başlangıç aşamasında karşımıza çalışma prensibi olarak iki seçenek
çıkmıştır. Bu iki seçenekten ilki değişken devirli olmayan tam yol çalışan uygulama (Tam gaz), ikinci
seçenek ise vakum seviyesi sabit, motor devri değişken olan uygulamadır. Yapılan hesaplamalar
doğrultusunda vakum seviyesi sabit, motor devri değişken uygulama seçilmiştir. Bu uygulamanın
seçilme nedeni vakum seviyesini 40 kPa’da sabit tutup, memeye gelecek vakum nedenli zararı
önlemektir (Mastitis vb.). Vakum seviyesi sabit, motor devri değişken sistem tipi seçildikten sonra,
bu sistemi içeren bileşenler belirlenmiştir. Sistem tipi ve sistem bileşenleri belirlendikten sonra
prototipimiz 3 bölüme ayrılmıştır
1-Sağım Sistemi
a- Vakum Ünitesi
b- Sağım donanımı
2- Güç Kaynağı ve Sürücü Motor Düzeni
3- Taşıyıcı Düzen (Şasi)
Geçtiğimiz süreç içerisinde taşıyıcı düzen (şasi) imalatı yapılmış olup (Taşıyıcı düzen) , 550 Watt
gücünde 24 VDC olan vakum pompası sardırılmıştır (Sürücü motor düzeni). Bu aşamada montaj
işlemleri son aşamaya gelmiş bulunmaktadır Bölgemiz sağım dönemi başlangıcı olan Mart ayı
içerisinde sağım işlemleri gerçekleştirilecektir.
SONUÇLANAN PROJELER (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No TAGEM-BB-100210J01
Proje Başlığı Geleneksel Toprak İşleme Sistemine Alternatif Olarak Doğrudan Anıza
Ekim Sisteminin Uygulanabilirliğinin Araştırılması (Şanlıurfa Örneği)
Projenin İngilizce
Başlığı
Research the Aplicability of the Direct Sowing System as an Alternative to the
Conventional Tillage System (Şanlıurfa example)
Projeyi Yürüten
Kuruluş
GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Şanlıurfa
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, Şanlıurfa
Proje Yürütücüsü Ahmet ÇIKMAN -
Yardımcı
Araştırmacılar Tali MONİS Ziraat Mühendisi
Abdullah Suat NACAR Ziraat Y. Mühendisi
Ümran ATAY Ziraat Y. Mühendisi
Dr.Yasemin VURARAK Ziraat Y. Mühendisi
Prof. Dr. Ramazan SAĞLAM Ziraat Y. Mühendisi
Başlama- Bitiş Tarihleri 2011–2016
Projenin Toplam Bütçesi 48700
Araştırma Şanlıurfa ili Harran Ovası'nda bulunan GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü Koruklu Talat DEMİRÖREN Araştırma İstasyonu’nda 2011–2016 yılları arasında toplam
beş yıl sürmüştür. Araştırma beş farklı konu, üç tekerrürlü ve çakılı olarak yürütülmüştür. II. ürün mısır
ekiminde geleneksel yöntem konusunda ekim makinası olarak pnömatik, doğrudan ekim konularında
ise anıza ekim makinası kullanılmıştır. Buğday ekiminde, doğrudan ekim konusunda anıza hububat
ekim makinası, geleneksel ekim konusunda ise mekanik tip hububat ekim makinası kullanılmıştır.
Denemeler buğday ve II. ürün mısır münavebe sisteminde kurulmuştur.
Araştırma sonucunda, beş yıllık verilere göre buğday üretiminde verim değerleri konulara göre,
T1 (Ana ürün ve ikinci ürün toprak işlemesiz) konusunda 5 786 kg/ha, T2 (Ana ürün toprak işlemeli
ikinci ürün toprak işlemesiz anıza direkt ekim) konusunda 6 300 kg/ha, T3 (Ana ürün toprak işlemesiz
ikinci ürün toprak işlemeli) konusunda 5 594 kg/ha, T4 (Geleneksel ekim) konusunda 6 156 kg/ha ve
T5 (Sırta doğrudan ekim) konusunda 5 981 kg/ha olarak gerçekleşmiştir. II. ürün mısır üretiminde, ise
bu değerler konulara göre, T1 konusunda 10 804 kg/ha, T2 konusunda 10 235 kg/ha, T3 konusunda
9 302 kg/ha, T4 konusunda 10 093 kg/ha ve T5 konusunda ise 10 108 kg/ha olarak ölçülmüştür.
Çalışmada elde edilen tüm veriler teknik ve ekonomik yönden değerlendirilmiş ve T1 konusu
olan “Ana ürün ve ikinci ürün toprak işlemesiz” konunun ekonomik analiz ve toprağa yapmış olduğu
etkiler bakımından en iyi sonucu verdiği tespit edilmiştir.
SONUÇLANAN PROJELER (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No TAGEM-TB-080210K1
Proje Başlığı Erzurum Yöresinde Yağışa Dayalı Tarim Koşullarında Nadası
Kaldırmaya Yönelik Değişik Toprak İşleme–Ekim Yöntemlerinin
Karşılaştırılması
Projenin İngilizce
Başlığı
Comparison of Various Soil Tillage-Drilling Methodologies Due to Gıve
up Fallowıng Under Rainfeed Agriculture Systems in Erzurum
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Zinnur GÖZÜBÜYÜK – Ziraat Yüksek Mühendisi
Yardımcı
Araştırmacılar
Mesut Cemal ADIGÜZEL – Ziraat Mühendisi
Okan DEMİR -Ziraat Yüksek Mühendisi
Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR – Ziraat Yüksek Mühendisi
Prof. Dr Ahmet ÇELİK*– Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Taşkın ÖZTAŞ*–Öğretim Üyesi
* Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Başlama- Bitiş Tarihleri 2010-2015
Projenin Toplam Bütçesi 30000
Proje Özeti
Erzurum kuru tarım koşullarında nadası kaldırmaya yönelik değişik toprak işleme–ekim
yöntemleri karşılaştırılarak, enerji ve işçilik giderleri, toprak ve nem muhafazası, yakıt tüketimleri,
bitki gelişimleri ve ürün verimi açısından yöreye en uygun olan sistemin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Deneme çakılı olarak şansa bağlı tam bloklar (tesadüf blokları) deneme planında bölünmüş
parsellere göre üç tekerrürlü ve buğday–fiğ ve buğday-nadas olarak kurulmuştur. Parsellere 20 kg/da
Doğu-88 buğday çeşidi ve 12 kg/da Macar fiği Popülasyon çeşidi ekilmiştir. Yapılan toplu analizlerde
Penetrasyon direncinde toprak işleme derinliği artıkça direnç değeri düşmektedir. Parçacık dağılımı
analizinde optimum tohum yatağı için önemli olan 1–8 mm büyüklüğündeki parçacık dağılımı, en fazla
S3’de, en düşük parçacık ise geleneksel toprak işleme sisteminden (S1) elde edilmiştir. Tarla filizi, çıkış
derecesi, çimlenme günü ve yakıt tüketimi açısından doğrudan ekim konusu en iyi sonucu vermiştir.
Konuların toprağın nem birikimine etkisi ana konular arasında S4 konusu en yüksek nem birikim
değerini vermiş, bunu sırasıyla S3, S2 ve S1 konuları takip etmiştir. Buğday verim değerlerinde, S4
konusu ilk sırayı almış bunu S3,S1 ve S2 konusu takip etmiştir. Fiğ verim değerlerinde ise, S4 konusu
ilk sırayı almış, bunu az bir farkla S3, S2 ve S1 takip etmiştir. Sistemlerin enerji girdi–çıktı oranları ve
ürünün enerji maliyeti yönünden buğday ve fiğ bitkisinde en yüksek oran S4, en düşük oran ise her iki
bitkide de S1 konusunda gerçekleşmiştir. Sistemler brüt kâr açısından 5 yılın ortalaması incelendiğinde,
buğday–fiğ ve buğday–nadas bitkisinde S4 konusu en karlı sistemi oluşturmuştur.
SONUÇLANAN PROJELER (SONUÇ RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No TAGEM/TSKAD/13/,A13/P08/5
Proje Adı
Bağcılık Ve Meyvecilikte Hasat ve Budama Amacıyla
Kullanılabilecek Bir Mobil Platformun Tasarımı, İmalatı ve
Performansının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / TEKİRDAĞ
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Biyosistem Mühendisliği Bölümü / TEKİRDAĞ
Proje Lideri Gürkan Güvenç AVCI B.A.E. /TEKİRDAĞ
Proje Yürütücüleri
Yrd. Doç. Dr. M. Recai DURGUT
Erhan SOLAK
Dr. Ersen OKUR
Turgay KIRAN
Serkan CANDAR
M. Ali KİRACI
Proje Başlama
Bitiş Tarihleri 01.01.2013 – 31.12.2015
Proje Toplam Bütçesi 42.800 TL
Projemizin amacı küçük ve orta ölçekli bağ ve meyve üreticisine de hitap eden,
traktöre kolaylıkla bağlanıp sökülebilen, tandem, alt pozisyonda sofralık ve şıralık üzüm
hasadı ve budamasında kullanılabilecek, ayarlanabilen farklı yüksekliklerdeki
pozisyonlarda, meyvelerin hasadı ve budamasında kullanılabilecek, otomatik götürücülü,
hasat ve budama amaçlı kullanılabilecek bir mobil platformun tasarımı, imalatı ve
performansının elle hasat yöntemiyle karşılaştırılmasıdır.
Proje personeli ile birlikte; kendini emniyetle taşıyan ve traktörle çekilerek
işletilebilen platform üzerine, hasatta çalışacak işçilerin oturacağı koltukları, platformun
düşey hareketlerini sağlayacak hidrolik ünite elemanlarını, konveyörlerin çalıştırılması ve
sinyalizasyon için elektrik komuta düzenlerini, budama makaslarının çalıştırılması için
traktör kuyruk mili kompresörünü, hem platform hem de römorkta uyarı sinyal lambalarını
yaptığımız tasarıma uygun şekilde ilave ve monte ederek, hizmet alımı ile yaptırdığımız
platform, konveyörler ve römorku; “Hasat ve Budama Amaçlı Mobil Platform” haline
getirmek için kurumda atölye faaliyetleri yürütülmüştür.
Mobil Platform ve elle toplama yöntemlerinde performansı belirlemek ve
karşılaştırabilmek için hasat ve budama sırasında gerekli parametreler belirlenmiş ve bu
parametrelerde verilerin alımı gerçekleştirilmiştir.
Denemeler sonunda Mobil Platformun kullanımında elle hasat yöntemine göre birim
zamanda daha fazla meyve hasat edilmiş, ağaçta/omcada kalan meyve oranı daha az olmuş,
hasat sırasında yere daha az meyve düşmüş, daha az hasat kaybı yaşanmış ve daha etkili
budama yapılmıştır.
Buna karşılık Mobil Hasat Platformu kullanımında elle hasat yöntemine göre dar sıra
başı ve sonu mesafelerinden dolayı dönüşlerde oluşan kayıp zaman artmış, zararlanma oranı
%1 daha fazla olmuş ve hasat boyunca sürekli hareket halinde olması sebebiyle yakıt
tüketiminin biraz daha fazla olduğu tespit edilmiştir.
Bu veriler ışığında platformun hem duvar tipi telli terbiye sistemleri üzerine tesis
edilmiş elma armut gibi boylu gövdeye sahip meyve parselleri hem de bağlarda hasat ve
budama da etkili olarak kullanılabileceği ancak prototip olması nedeniyle bazı eksik yanları
tespit edilmiş ve seri üretime geçilmeden önce bu olumsuzlukların giderilmesi için revizyona
ihtiyacı olduğu belirlenmiştir.
DEVAM EDEN PROJELER (BİLGİ-GELİŞME RAPORU)
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/16/A13/P01/01
Proje Başlığı:
Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin, CO2 Emisyonu ile
Toprağın Bazı Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Özellikleri
Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş: Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
Müdürlüğü Menemen/ İzmir
Projeyi Destekleyen
Kuruluş: TAGEM
Proje Yürütücüsü: Tuncay TOPDEMİR
Yardımcı Araştırmacılar: İdris USLU
Süleyman ŞEN
Şener ÖZÇELİK
Nalan RAHMANOĞLU
Prof.Dr. Erdem AYKAS
Yrd.Doç.Dr.Selçuk GÖÇMEZ
Başlama- Bitiş Tarihleri: 01/01/2016 - 31/12/2019
Projenin Toplam Bütçesi: 164.000,00 TL
Proje Özeti:
Tüm dünya ülkelerinin en temel sorunlarından bir tanesi olan Küresel Isınmaya
karşı CO2 emisyonunu azaltacak tedbirlerin alınması ve bu konuda katkı sağlayacak tüm
çalışmalara hız verilmesi gerekmektedir. Bu çalışma ile Türkiye’nin iklim değişikliğine
uyum kapasitesinin geliştirilmesine ilişkin sonuçlar ortaya çıkacak ve kısa vadede bölgesel,
uzun vadede ülkesel ve global düzeyde tarımdan kaynaklanan sera gazı emisyonlarının
miktarlarının belirlenmesi mümkün olabilecektir.
Araştırma Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi arazisinde pamuk –
buğday+S.Mısır münavebe sistemine uygun olarak yürütülecektir. Geleneksel toprak
işleme ve ekim, azaltılmış toprak işleme ve ekim ile, toprak işlemesiz ekim uygulamalarını
içerecek ve tesadüf bloklarında şeritvari ekim deneme deseninde, 3 tekerrürlü ve çakılı
olarak 4 yıl yürütülecektir. Araştırmada temel amaç, değişik toprak işleme yöntemlerinin
CO2 emisyonuna, toprağın fiziksel, kimyasal, biyolojik ve biyokimyasal özellikleri üzerine
etkilerini araştırmaktır. Bu amaçla CO2 analizörü ile düzenli aralıklarla CO2 emisyonu
miktarları ölçülecektir. Toprağın katyon değişim kapasitesi, bitki besin maddesi, toprak
organik maddesi, organik C ve azot içeriğindeki değimler gibi kimyasal özelliklerin
yanında mikrobiyal biyomas-C’u, CO2 oluşumu, dehidrogenaz, alkalin fosfotaz, üreaz,
enzim aktiviteleri, N-mineralizasyonu gibi bazı mikrobiyolojik ve biyokimyasal
özelliklerindeki değişimler belirlenecektir.
Toprak, su ve çevre açısından toprak işleme yöntemlerinin karşılaştırılması ve
değişik toprak işleme yöntemlerinin, toprağın bazı fiziksel, kimyasal, biyolojik ve
biyokimyasal özellikleri ile özellikle CO2 emisyonuna olan etkilerinin belirlenmesi bu
çalışmanın amacını oluşturacaktır.
AFA ADI: Sürdürülebilir Toprak ve Su Yönetimi
PROGRAM ADI: Tarım Makinaları ve Teknolojileri
Proje No: TAGEM/TSKAD/15/A13/P02/10
Proje Başlığı
Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin Silajlık Mısırın Verimi ve Su
Kullanımı Etkinliği Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Mesut Cemal ADIGÜZEL–Ziraat Mühendisi
Yardımcı Araştırmacılar Zinnur GÖZÜBÜYÜK – Ziraat Yüksek Mühendisi Erdal DAŞCI– Ziraat Yüksek Mühendisi Dr. Kevser KARAGÖZ– Ziraat Yüksek Mühendisi
Prof. Dr. Üstün ŞAHİN*–Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
Öğretim Üyesi
Doç. Dr. Fatih KIZILOĞLU*–Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Mustafa TAN* Tarla Bitkleri Bölümü Öğretim Üyesi
Yrd. Doç. Okan DEMİR*–Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi
Dr.Ali İbrahim AKIN - TAEK
Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2017
Projenin Toplam
Bütçesi:
2015 :30000 TL 2016 :20000 TL) 2017 :14000 TL
Toplam: 64000 TL
Proje Özeti Bu çalışmada, değişik toprak işleme-ekim yöntemleri kullanılarak yetiştirilen ve farklı
düzeyde sulama suyu uygulanan, silajlık mısırın su verim ilişkileri ile verim-kalite
parametrelerindeki değişimin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ilıca deneme istasyonunda üç yıl süreyle
yürütülecek olan bu deneme üç farklı toprak işleme-ekim (T1: Geleneksel toprak işleme, T2:
Doğrudan ekim (No-Till) ve T3: Azaltılmış toprak işleme), dört farklı su uygulama düzeyini (I1:
1,00 (kontrol), I2: 0,75 I3: 0,50 ve I4: 0,25) içeren konular oluşturulacaktır. Değişik toprak işleme-
ekim yöntemleri ile yetiştirilecek olan silajlık mısıra uygulanan farklı düzeydeki sulama
uygulamalarının verim ve kalite parametrelerindeki değişime etkisi irdelenecektir.
Sulama uygulamaları damla sulama sistemiyle yapılacaktır. Deneme parsellerine
uygulanacak su miktarlarını belirlemek amacıyla, nötron metre ile toprak nemi izlenecek, kontrol
parsellerindeki (I1) yarayışlı nem kapasitesi %50 düzeyine ulaşınca sulamalar yapılacak ve üç farklı
düzeyde su kısıtı uygulanacaktır. Toprak profilindeki mevcut su miktarlarını ölçmek amacıyla, ana
konulardaki alt parsellere birer adet nötron metre tüpü kullanılarak nem takibi yapılacaktır. Elde
edilen değerler bitki su tüketiminin belirlenmesinde kullanılacaktır. Nem takibi toprağın 0-30, 30-
60 ve 60-90 cm derinliklerinde ölçülecek, derine sızma ise 120 cm derinlikten ölçülen değerler ile
belirlenecektir.
Deneme sonucunda, sulama suyu, bitki su tüketimi ve verim değerleri birbirleriyle
ilişkilendirilerek su üretim fonksiyonları elde edilecektir. Ayrıca, yöre toprakları için farklı toprak
işleme-ekim konusunda da önerilerde bulunulacaktır. Class A pan buharlaşma kabı ile yapılacak
ölçümlerle ilişkilendirilecek olan mısır bitkisinin su tüketimlerinden hareketle yörede silajlık mısır
bitkisi için sulama programı oluşturulmasına yardımcı olmak amacıyla, yöre için en uygun Kcp
(bitki-pan katsayısı) belirlenecektir.
TARIMSAL MEKANİZASYON GRUBU
BİLGİ AMAÇLI PROJELERE PROJE
Zirai Mücadele Makinaları İle İlgili Projeler
Proje No TAGEM-BS-11/07-01/03-02
Proje Başlığı Buğday Alanlarında Yabancı Ot Mücadelesinde
Sürüklenmeyi Azaltan Memelerin İlaçlama
Karakteristikleri ve Tutunma Etkinliğinin Belirlenmesi
Proje Alt Başlığı -
Projenin İngilizce Başlığı Determination of Spraying Characteristics and Efficiency
of Retention for Drift-Reducing Nozzles on Weed Control
at Wheat Field
Projeyi Yürüten Kuruluş Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü/ANKARA
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Yasemin SABAHOĞLU
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Arzu AYDAR
Arzu ELİBÜYÜK
Başlama ve Bitiş Tarihleri 2012-2016
Projenin Toplam Bütçesi 17000 TL
Proje Özeti
Çalışmanın amacı; iki ilaç normunda (200 ve 400 l/ha) bir standart yelpaze hüzmeli ve üç
hava girişli memenin, tarla denemeleri ile sürüklenme potansiyellerini, hedef yüzeydeki
kaplama oranlarını ve buğdayda yabancı ot mücadelesinde etkinliklerini belirlemektir. Proje
2012-2016 yıllarında A.Ü.Z.F. Haymana Araştırma Uygulama Çiftliği’ndeki buğday
tarlasında yürütülmüştür. Denemelerde Lechler tarafından üretilen yelpaze hüzmeli meme
(ST 110-03, ST 110-06) ve kısa hava girişli (IDK 120-03, IDK 120-05),uzun hava girişli (ID
120-02, ID 120-04) ve kısa hava girişli çift hüzmeli (IDKT 120-025, IDKT 120-05) memeler
kullanılmıştır. Tarla sürüklenme ölçümleri; rüzgarlı bir alanda 24 farklı konumda yatay
sürüklenme kollektörleri kullanılarak ISO 22866 standardına göre örnekleme yapılarak
yürütülmüştür. Tüm denemelerden 864 örnekten veri elde edilmiştir. Sürüklenme denemeleri
sonucunda iki ilaç normundaki (200 ve 400 l/ha) dört farklı meme (ST, ID, IDK, IDKT) tipi
için yatayda sürüklenme (0.5-20 m), havaya sürüklenme ve kaplama oranı değerleri
belirlenmiştir.
200 ve 400 l/ha ilaç normlarında en yüksek (%) sürüklenme değeri ST 03 ve ST 06 standart
yelpaze hüzmeli meme tiplerinde sırasıyla % 12,3 ve % 2,27 olarak elde edilmiştir. 200 ve
400 l/ha ilaç normlarında tüm meme tipleri için sürüklenme direklerinde üst ölçüm
noktalarına (1, 2, 3, 4, ve 5 m) doğru havaya sürüklenme iz maddesi miktarında azalma ortaya
çıkmıştır. 400 ve 200 l/ha ilaç normlarında en yüksek kaplama oranları sırasıyla ST 06 (%
68,3) ve ST 03 (% 45,1) meme tiplerinde, en düşük kaplama oranları ise IDKT 05 (% 27) ve
IDK 03 (% 25) meme tiplerinde belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler Sürüklenme, standart yelpaze hüzmeli meme, hava girişli
meme, kaplama oranı, yabancı ot kontrol, buğday
Proje No TAGEM-BS-11/04-01/03-01
Proje Başlığı Bağlarda Salkım Güvesi [Lobesia botrana (Denis &
Schiffermuller, 1775) Lep.: Tortricidae] Mücadelesinde
Düşük Hacim Uygulama Olanakları Üzerine Araştırma
Proje Alt Başlığı -
Projenin İngilizce Başlığı Investigation on The Possibilities of Low Volume
Application Against European Grapevine Moth (Lobesia
botrana) in Vineyard
Projeyi Yürüten Kuruluş Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü/ANKARA
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Arzu AYDAR
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Yasemin SABAHOĞLU
Prof. Dr. İbrahim ÇİLİNGİR
Dr. Ayşe ÖZDEM
Dr. Pelin AKSU
Başlama ve Bitiş Tarihleri 2012-2016
Projenin Toplam Bütçesi 18000 TL
Proje Özeti
Ülkemizde özellikle Ege, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgeleri’nde ekonomik olarak önem taşıyan üzüm
yetiştiriciliğinde ana zararlı olan Salkım güvesi (Lobesia botrana) ürünü hem kalite hem de kantite
yönünden etkilemektedir. Mücadelede çiftçilerimiz tarafından yoğun ilaç uygulamalarının yapılması,
ara ürün olan asma yapraklarında ve son ürün olan üzümde kalıntı problemini de ortaya
çıkarabilmektedir. Bağ kanopisi içerisinde hedefe ulaşacak pestisit miktarı pülverizatör tipinden ve
uygulama koşullarından doğrudan etkilenmektedir. Bağ alanlarında yaygın olarak kullanılan yardımcı
hava akımlı bahçe pülverizatörlerine bakıldığında, orta ve yüksek uygulama hacimlerinde ilaç
kayıpları, penetrasyon ve dağılım tekdüzeliğindeki sorunlar göze çarpmaktadır. Düşük hacim
uygulamalarıyla birlikte kaplama tekdüzeliğinin iyileştirilmesi, akma ve sürüklenme kayıplarının
azaltılması ve yardımcı hava akımı etkinliğinin artırılması son yıllarda bağlarda yapılan araştırmaların
temelini oluşturmaktadır. Bu çalışmada, hidrolik hareketli fanlarla ilacın atomizasyonunu sağlayan
Turbofan başlıklı bir pülverizatörün ülkemizdeki bağların terbiye ve çeşit özelliklerine göre ilk defa
adaptasyonunu ve imalatını gerçekleştirerek yüksek ilaç uygulama etkinliği ve düşük pestisit kalıntısı
elde etmeye yönelik optimal koşulların araştırılması amaçlanmıştır. Ayrıca standart tip bir yardımcı
hava akımlı pülverizatör ile orta ve düşük hacim ilaç uygulama etkinlikleri belirlenerek sonuçlar
karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Asma yaprağı ve üzüm üzerindeki pestisit kalıntısına ilaç
normunun etkisi de araştırılmıştır. Denemeler iz maddesi ve biyolojik etkinlik denemeleri olmak
üzere iki aşamalı yürütülmüştür. 2013 yılında Turbofan pülverizatörün adaptasyonu ve imalatı
tamamlanarak Ankara ili Kalecik ilçesinde Kalecik Karası üzüm çeşidinde (2013) ve Nevşehir ili
Ürgüp ilçesinde parmak üzüm çeşidinde (2014) iz maddesi denemeleri yürütülmüştür. İlaçlama
karakteristikleri ile toprağa ve havaya sürüklenme kayıpları belirlenmiştir. İkinci aşamada Salkım
güvesi mücadelesinde biyolojik etkinlik denemeleri (2014-2015) hem yardımcı hava akımlı hem de
turbofan pülverizatör kullanılarak yürütülmüştür. Düşük ve orta hacimlerde her iki makineye ait
denemelerde Zarar oranı %1’in altında olduğu için, uygulama başarılı olarak kabul edilmiştir. Bu
makinelerin düşük normlarında sağlanan ortalama %96 etki değeri, standart uygulamalara göre %50-
60 azaltılmış normların ve ülkemiz koşullarında ilk kez denemeye alınan Turbofan pülverizatörün
etkinliğini ortaya koymuştur.
Anahtar Kelimeler Bağ, Salkım güvesi, ilaçlama, kontrollü damla uygulamaları
(CDA), biyolojik etkinlik, dağılım düzgünlüğü, penetrasyon,
yüzey kaplama, sürüklenme, pestisit kalıntısı
DİĞER PROJELER
Karacadağ Kalkınma Ajansı (Bilgi Amaçlı)
Proje başlığı: İlk Örnek Güneş Pilli Center Pivot Sulama Sisteminin Kurulumu
Proje Lideri Ümran ATAY, Ziraat Yüksek Mühendisi, GAPTAEM
Projeyi Yürüten
Kuruluş: GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa
Proje Yürütücüleri:
Sibel AKKUŞ BİNİCİ, Ziraat Yüksek Mühendisi, GAPTAEM
Ahmet ÇIKMAN, Ziraat Yüksek Mühendisi, GAPTAEM
Tali MONİS, Ziraat Mühendisi, GAPTAEM
Gökhan AKKUŞ, Ziraat Yüksek Mühendisi, GAPTAEM
Projeyi destekleyen
kuruluş:
Karacadağ Kalkınma Ajansı,
GAPYENEV
Başlama-Bitiş
Tarihleri: 15.04.2015----
Projenin Toplam
Bütçesi: 534.500,00 TL
PROJE ÖZETİ:
Bu proje ile Güneş Pili Destekli Center Pivot sulama sistemi kullanılması planlanmaktadır.
Gündaş istasyonunda kurulu olan 440 metre uzunluktaki "Center Pivot" Elektrik kesintilerinden
dolayı çalışamamaktadır. Proje kapsamında mevcut olan center pivota güneş pilleri entegre
edilmesi amaçlanmıştır. Burada güneş pilinin varlığı birim alana harcanan enerji maliyetini
azaltacak ve tarımda alternatif enerji kaynaklarının kullanımı konularından güneş pili destekli
sulama konusu islenmiş olacaktır. Sistemin tarlaya kurulmasıyla güneş enerjisinin şebekeden
bağımsız ve akü olmadan kullanımında en büyük örnek tesislerden biri olması beklenmektedir.
Ayrıca güneş pili sisteminin modern sulama sistemlerinden biri olan Center pivot sistemine
adapte edilmesiyle bir ilk gerçekleştirilecektir. Center Pivot sulama sisteminin; hem sulama için
hem de hareket için tüm enerjisi güneş pillerinden sağlanacaktır. Güneş Pili Destekli Center Pivot
sulama sisteminin arazi şartlarında kurulumu gerçekleştikten sonra arazi performansı
ölçülecektir (güneş ışınımı, günlük güneşlenme süresi, tüketilen enerji, pompa debisi vb
parametreler). Ayrıca kurulum bittikten sonra tanıtılması ve yaygınlaşmasını sağlamak için tarla
günleri, mühendis ve çiftçi kursları vb etkinlikler düzenlenerek yörede yaygınlaştırılması
yönünde bilinçli bir kullanıcı zinciri oluşturulmaya çalışılacaktır. Projenin başarı olması ile
Türkiye'nin derin kuyularındaki en büyük sorun olan elektrik kesintileri ve kaçak elektrik
kullanımı sorunun çözülmesi için alternatif olacaktır. Ayrıca yenilenebilir enerji kaynaklarının
Center pivot gibi modern sulama sistemine adapte edilmesi ve hassas yüksek teknolojilerin
kullanılmasıyla toprak ve su kaynakları korunmuş olunacaktır.
2016 Yılında Yapılan Çalışmalar; Teknik şartnameler hazırlanmış, alımlar yapılmış ve
“İlk Örnek Güneş Pilli Center Pivot Sulama Sisteminin Kurulumu” yapılmıştır. En az 500 da alan
sulanmaya başlamıştır. Sistemin tüm enerji ihtiyacı güneş pilinden karşılanmaktadır. Ayrıca tam
otomasyon (takip ve kontrol) sisteminin kurulum süreci devam etmektedir.
DİĞER PROJELER
GAP BKİ Başkanlığı (Kalkınma Bakanlığı)
(Bilgi amaçlı)
Proje başlığı: Güneş Pilli Sulama Kanalı Pilot Projesi
Proje Lideri Ümran ATAY, Ziraat Yüksek Mühendisi, GAPTAEM
Projeyi Yürüten
Kuruluş: GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa
Proje Yürütücüleri: Prof. Dr. Hasan Hüseyin ÖZTÜRK, Ziraat Yüksek Mühendisi, Ç. Ü
Projeyi destekleyen
kuruluş:
GAP BKİ Başkanlığı,
Harran Üniversitesi GAPYENEV
Başlama-Bitiş
Tarihleri 04.11.2016-04.02.2018
Projenin Toplam
Bütçesi 1.238.550,00 TL
Proje Özeti:
Projedeki en büyük amaç GAPTAEM’e ait Koruklu işletmesinden geçen Harran ana
sulama kanalı üzerine 200 kWp civarında bir güçle güneş pili sisteminin kurulumudur. Kurulacak
olan sistem şebekeye bağlantılı ve bağlantısız olacak şekilde kurulacaktır. Sulama dışındaki
dönemlerde şebekeye elektrik verilebilecek, sulama dönemlerinde ise özellikle gündüz elektrik
kesintisi olduğunda direk şebekeden bağımsız sulama pompasına elektrik verebilecek şekilde
kurulması amaçlanmıştır. Ayrıca kanal üstüne ek bir 10 kWp civarında sistemle diğer enerji
ihtiyaçları gece- gündüz kesintisiz karşılayacak şekilde 20-50 kWh’lik akülü sistem de kurulması
amaçlanmıştır.
Bu projedeki amaçlar şunlardır;
GAPTAEM Koruklu işletmesinin; araştırma ve üretim faaliyetlerinin
sürdürülebilirliğine katkı sağlamak.
İşletmenin tüm elektrik ihtiyacının güneş pili sistemiyle karşılanmasıyla GAP
Bölgesinde uygulamaya dönük ilk solar tarımsal işletmeyi kurmak,
Mardin, Suruç ve diğer ana sulama kanallarına örnek olacak pilot sistemin kurulması,
İşletmenin yanından geçen ana sulama kanalının yaklaşık 3000 m2’sinin güneş pilleri ile
kapatılmasıyla suyun buharlaşmasını önleyerek sadece kurulacak alanda sezonluk yaklaşık 5400
ton suyun buharlaşması engellemek,
Güneş pillerindeki yüksek sıcaklıktan dolayı oluşan performans düşüşünü suyun düşük
sıcaklığı sayesinde engellemek,
Güneş pillerinin 1. Sınıf arazi üzerinde kurulumunu önleyecek alternatif ve vitrin görevi
yapacak örnek sistemin kurulmasını sağlamak,
Sulama kanalların yakınlarında olup da daha yüksek olduğu için sulanamayan arazilerde
bile sulama imkanı oluşturmak ve sulanan alanların arttırılmasına katkı sağlamak için örnek
model oluşturmak,
AC Elektrik enerjisinin bulunmadığı, naklinin maliyetli olduğu yerlerde veya AC şebeke
olduğu halde sulama döneminde sorunlu olduğu alanlarda alternatif bir potansiyel oluşturmaktır
(Örneğin GAPTAEM işletmelerinde 2014 yılı içerisinde sulama döneminde elektrik
kesintilerinden dolayı sulama yapılamadığından 1300 da ekili alanı zarar görmüştür).
Ayrıca kurulum bittikten sonra tanıtılması ve yaygınlaşmasını sağlamak için tarla günleri,
mühendis ve çiftçi kursları vb etkinlikler düzenlenerek yörede yaygınlaştırılması yönünde bilinçli
bir kullanıcı zinciri oluşturulmaya çalışılacaktır.
DİĞER PROJELER
(AB, İl Özel İdaresi vb.)
Proje Başlığı
‘Farklı Topografik Pozisyonlarda Yer Alan Bazaltik
Ana Materyalin Jeokimyasal ve Biyolojik Süreçlerin
Etkisi Altında Ayrışma Oranları ve Toprak Oluşumu’
Proje Lideri
Prof. Dr. Orhan DENGİZ
Projeyi Yürüten
Kuruluş Ondokuz Mayıs Universitesi
Proje Yürütücüleri
Yard. Doç. Dr Mustafa SAĞLAM, Dr. Tülay TUNÇAY, Doç.Dr.
Kamil IŞIK
Projeyi Destekleyen
Kurum/lar TUBİTAK (TOVAG 1001)
Başlama-Bitiş
Tarihleri 01.01.2014-01.04.2017
Projenin Toplam
Bütçesi 254.139,00TL
Proje Özeti
Proje kapsamında, çalışma planında öngörülen işlemler gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, 1.
dönemde Engiz Havzası içerisinde yer alan çalışma alanında daha önce planlanan bazalt ana
materyal üzerinde, farklı topografik pozisyonlarda yer alan topraklara yönelik kesitler
oluşturulmuştur. Bu çalışma ile gerek kesit güzergahları, gerekse de açılacak profil yerlerinin
uygun pozisyon belirlemesi yapılmıştır. Bu kapsamda alanı ve çalışmayı, CD ve EF hatlarının
en uygun temsil ettiği belirlenmiştir. Alanda yaklaşık deniz seviyesinden 20-250 m kod arası
ve farklı pozisyonlar içeren iki kesit üzerinde toplam dokuz adet profil çukurları açılmıştır.
Her bir profilin arazide morfolojik tanımlamaları yapılmış ve horizon esasına göre bozulmuş
ve bozulmamış toprak örnekleri alınmıştır. Ayrıca biyolojik çalışmalar amacıyla topraklar
steril ortamda el teması yapılmaksızın kullanılan eldiven ve diğer malzemeler ile yüzey ve
yüzey altı topraklardan alınmıştır. Topraklar laboratuara getirildikten sonra fiziksel,
kimyasal-jeokimyasal, biyolojik, minerolojik analizleri için hazırlanmış ve proje kapsamında
ön görülen analizlerin yapılmalarına başlanılmıştır. İncelenen dokuz profilin dört adeti
güneybatı-kuzeydoğu (C-D hattı) doğrultusunda, beş adeti ise kuzey-güney (E-F hattı)
doğrultusu üzerinde yer almaktadır. Çalışma alanı topraklarının toprak taksonomisine göre
sınıflandırılması, toprakların oluşum süreci sonrası oluşan yüzey üstü ve yüzey altı tanı
horizonlarına göre saptanmış ve bunlar Entisol ve Vertisol ordolarına dahil edilmiştir. Topografik farklılıkları fazla olan lokal alanlarda arazi şekilleri ve farklı topografik
pozisyonlar özellikle toprakların oluşum ve gelişim süreçleri üzerine önemli etki
yapmaktadır. Bu durum özellikle çalışma alanında belirgin olarak kendini göstermiş ve düz
düze yakın alanlarda toprak oluşumu, dik eğimli yamaç arazilerden daha ileri düzeyde olduğu
belirlenmiştir. Topraklara ait morfolojik tanımlamalar, bazı fiziksel, kimyasal ve jeokimyasal
analizler yapılmıştır.