SÖZCÜK TÜRLERİmümkündür. Belirtme sıfatları da niteleme sıfatları gibi tamlama grubu...
Transcript of SÖZCÜK TÜRLERİmümkündür. Belirtme sıfatları da niteleme sıfatları gibi tamlama grubu...
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER
TUTKU YILMAZTÜRK 05.12.2012
BİLGİSAYAR 1 NURAY GEDİK
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
1
SIFATLAR ....................................................................................... 2
NİTELEME SIFATLARI ............................................................................................. 3
BELİRTME SIFATLARI ............................................................................................. 3
KONU TESTİ ......................................................................................................... 5
ZAMİRLER ...................................................................................... 9
KİŞİ ZAMİRLERİ ...................................................................................................10
BELİRTME ZAMİRLERİ ...........................................................................................12
BELGESİZ ZAMİRLER ............................................................................................13
SORU ZAMİRLERİ .................................................................................................13
KONU TESTİ ........................................................................................................14
KAYNAKLAR ................................................................................. 17
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
2
A. SIFATLAR
Sıfatların, anlamlarıyla görevleri birbirlerine sıkı bir biçimde bağlıdır. Çünkü bu öğelerin
bir adın önünde tamlayan olarak görev aldıkları kesindir. Sıfatların adlar önünde bir
niteleme bir de belirtme görevleri vardır. Böylece sıfatlar,
1- Niteleme Sıfatları
2- Belirtme Sıfatları
olarak ikiye ayrılırlar. Buna göre sıfatları anlam ve görev açısından ayrı ayrı örnekleriyle
birlikte inceleyelim
.
SÖZCÜK TÜRLERİ
SIFATLAR
NİTELEME SIFATI
BELİRTME SIFATLARI
KONU TESTİ
ZAMİRLER
KİŞİ ZAMİRLERİ
BELİRTME ZAMİRLERİ
BELGESİZ ZAMİRLER
SORU ZAMİRLERİ
KONU TESTİ
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
3
1. NİTELEME SIFATI
Kendinden sonra gelen adın niteliğini gösteren sıfatlara niteleme sıfatları denir. Bu nitelik
adların büyük, küçük, dar, geniş, düz, yuvarlak, sert, yumuşak, güzel, çirkin, çalışkan, iyi,
kötü, boş, dolu, uzak, yakın gibi özelliklerinden birini, "ak, kara, yeşil, kırmızı" gibi
renklerini ya da başka durumlarını gösterebilir.
Örnekler;
Geniş yüzlü, beyaz dişli, kısa burunlu çocuklar dışarıda oynuyordu.
O, sakin görünüşlü, telaşsız, soğukkanlı insanlardandır.
Yukarıdaki örneklerde olduğu gibi birden fazla sıfat bir adın özelliklerinden bir kaçını
gösterebilir. Birinci örnekte "çocuk" adı kendisinden önce gelen sıfatlarla nitelenerek
ortaya bir tamlama çıkmıştır. Aynı olayı ikinci cümlede de görmekteyiz. "İnsan" adı
kendisinden önce gelen sıfatlarla nitelenerek bir tamlama oluşturmuşlardır.
2. BELİRME SIFATLARI
Adları sayı belirterek, soru sorarak ya da gösterme yoluyla, kimi zaman da belgisiz
olarak belirten sıfatlara denir. Buna belirtme sıfatlarını şu şekilde bölümlendirebiliriz:
1- Gösterme (İşaret) Sıfatları
2- Soru Sıfatları
3- Belgisiz Sıfatlar
4- Sayı adlarının sıfat olarak kullanılması
Dört bölüme ayırdığımız belirtme sıfatlarını, niteleme sıfatları ile de birlikte görmek
mümkündür. Belirtme sıfatları da niteleme sıfatları gibi tamlama grubu içinde yer alırlar.
Belirtme sıfatlarını ayrıntılı olarak ele alalım:
Gösterme (İşaret) Sıfatları: Adları göstererek belirten sıfatlardır. Bu gösterme genellikle
adlardan önce "bu, şu, o" sözcüklerinin getirilmesiyle olur.
Örnek;
Bu ses, o akşamki sesin aynısı.
Şu adamı ne kadar bu sokakta görmüştük.
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
4
Soru Sıfatları: Adları soru yönünden belirten sözcüklerdir. Bu sözcükler genellikle Ne,
neden, hangi, nasıl, kaç, kaçıncı, kaçar olabilir.
Örnek,
Hangi dağın kurdu öldü?
Kimin ve neyin masrafını kapattı?
Kaç kişi gelecekti?
Belgisiz Sıfatlar: Bir adı, ona kesinlik kazandırmaksızın belirten sözcüklere denir. Bu
sözcükler genellikle, bir, hiç, birtakım, birkaç, birçok, her, biraz, çoğu, kimi, herhangi,
filan, falanca, fazla, bütün, öteki, hep, nice sözcükleridir.
Örnek;
Bir akşam vakti yolumuza çıkmıştı.
Bazı insanlar bu işten hoşlanmayabilir.
Benim de birtakım kuşkularım oluşmuştu.
Sayı Sıfatları: Başka bir adın sayısını, ölçüsünü, sırasını belirtmek üzere kullanılan sayı
adları, sayı sıfatı olarak adlandırılırlar. Bu sıfatları da dört bölümde incelemek olasıdır.
a) Asıl sayı sıfatları
b) Üleştirme sıfatları
c) Kesir sayı sıfatları
d) Sıra sayı sıfatları
Hemen her dil bilimcinin sayı adlarını sayı sıfatları içinde incelediğini görmekteyiz. Sayı
adlarının çoğunlukla sıfat olarak kullanıldığını kabul etmemiz gerekir. Buna göre sayı
sıfatlarını bölümler halinde inceleyelim:
a) Asıl Sayı Sıfatları: Adların kesin sayılarını belirtmek için asıl sayı adlarının sıfat
olmasıdır.
Örnek;
Burada on iki ayın yarısı yaz, yarısı kıştır.
İki yüz kişi burada olacaktı.
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
5
b) Üleştirme Sıfatları: Adlara bölüştürme anlamı vererek sayılarını belirten sayı adlarına
denir. Sayı adlarına veya sayı ölçü belirten sözcüklere -ar (-şar) ekinin getirilmesiyle
sağlanır.
Örnek;
Sokakta ikişer kişi vardı.
Birer birer dolaşanlar sıkılıyordu.
c) Kesir Sayı Sıfatları: Belirttikleri adların sayılarını kesirli olarak gösteren sıfatlara denir.
Kalma durumu eki almış bir sayı adıyla tamlama ve bu tamlamanın başka bir ada
tamlayan olmasıyla kullanılır. Bu tamlamalarda sözcük sayısı birden fazladır. Kesir sayı
adları genellikle sıfat olarak kullanılır.
Örnek:
Burada çalışanlara yüzde yüz zam yapıldı.
Çocukların üçte biri kimsesizdi.
Çalışmadan beşte üç pay almıştı.
Yüzde yirmi enflasyon hedeflenmişti.
d) Sıra Sayı Sıfatları: Belirttikleri adların sıralarını gösteren sıfatlardır. Asıl sayılara -ncı
ekinin getirilmesiyle kurulmuş sayı sözcüğünün sıfat görevi yaptığı görülür.
Örnek;
Yedinci kez buralardan geçiyordu.
Altıncı yarışmacı için bir şey söylemiyordu.
KONU TESTİ
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "belirtme sıfatı" kullanılmamıştır?
A) Şiir, ateşe tüneyen mavi bir kuştur.
B) Bu aşkı aşk yapan, benim.
C) Aşk, ikinci öğretmendir; hem eğriltir hem eğitir.
D) Bizim aşkımızdan kaç ihanet çıkar, ölçsene usta.
E) Tutkulu insan uçurumun kenarında durur, içinden koşmak gelince de koşar, boşluğa.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sıfat bir isim tamlamasının sıfatıdır?
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
6
A) Akılsız başın cezasını, ayaklar çeker.
B) Bana insanların ortak duygularından bahsetsin, evrensel bir şiir olsun.
C) Küçücük çocuk, kocaman bir koyun sürüsünü katmış, önüne.
D) Geniş bahçeli bir evleri vardı.
E) Bana şu kitap kurdu çocuğu çağırın.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir isim, birden fazla sıfatla nitelenmiştir?
A) Bu anlamsız savaş, artık bitmeli.
B) Olgun armutları, elmaları birer birer kopardık.
C) Boz tüylü bir tavşan, çalının arasından fırladı.
D) Benim için yalnız ve özgür bir insan olmak, çok tanınmış olmaktan üstündür.
E) iri kar tanecikleri doluştu, saçlarıma.
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat, isim tamlamasında tamlayanı
nitelemiştir?
A) Hasta kafanın fikirlerine uygun bir esermiş, bu eser.
B) Sıcak mercimek çorbasını iştahla içti.
C) Dağlarda gezerken kekiğin nefis kokusunu teneffüs ediyorduk.
D) Karşıt, çapraz ve paralel yönlerden zamanı adımlamaya çalıştık, olmadı.
E) Çılgın ve romantik aşk şarkıları çıkmış, önce.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sıfat, birden fazla adı nitelemiştir?
A) Yaşlı; ama dinç bir adamdı, bizim öğretmenimiz.
B) Ayva reçeli ve kompostosu yapardı, annem.
C) "Kırmızı Başlıklı Kız" masalını bilmeyen yoktur.
D) Akşamüstü yağmaya başlayan kar, maçın oynanmasını riske soktu.
E) Masanın üzerinde rengarenk güller, karanfiller vardı.
6. I. Bana şu iki begonyayı ver.
II. Bugün güzel bir iş yaptım; Kitap okudum.
III. Çok güzel sözler söyledi, bize.
IV. Birkaç serüven romanı alıp okudum.
V. Biz bu güzel vatanı çok sevdik.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangi ikisinde hem niteleme hem belirtme
sıfat almış bir isim vardır?
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
7
A) I. ve IV.
B) II. Ve IV.
C) II. Ve V.
D) III. Ve IV.
E) III. Ve V.
7. Aşağıdaki altı çizili sözlerden hangisi "sıfat" değildir?
A) İyi biten bütün filmleri severim.
B) Sapsarı, olgun kayısılar, dallara tutunamıyordu.
C) öğrencilerin okul kantinlerinde abur cubur yiyeceklerle beslenmeleri tehlikeli.
D) Gören göze yasak olmaz.
E) Kara kaplı defterine silaha davranır gibi davrandı.
8. "Pahalı" sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfattır?
A) Bu kitap pahalıdır.
B) Kitabın pahalısını seçmişsin.
C) Bu kitabı pahalı almışsın.
D) Pahalı bir evde oturuyorum.
E) Pahalının kaliteli olduğu gibi bir kanı var.
9. Sıfatlar isim çekim eki almaz; isim çekim eki alan sıfatlar tür değiştirip isim olur.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kurala aykırı bir sıfat vardır?
A) Al, malın iyisini; çekme, kaygısını.
B) Düştüğüm şu hale bak, bana yakışıyor mu?
C) Ben güzelden anlarım, İstanbul, şahıdır şehirlerin.
D) İyiyim bu günlerde inşallah hep böyle olur.
E) Ömrüm boyunca iyilerin yanında yer almaya
10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili altı çizili sözcük sıfat değildir?
A) Karşıdaki adamın baktığı yönde deniz var.
B) Akşamki gezintimiz iki saat sürdü.
C) Karac'oğlan geçti, güzel kervanı.
D) Parmakların nice soğukları düşündü.
E) Yak, bütün fotoğrafları.
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
8
11. Yirmi birinci yüzyıla beş kala
Süleymaniye sokaklarında avare geziyor
İnsanlar tanıdık gibi bakıyorlar yüzüme
İçlerinden geçeni seziyorum
Sultan Süleyman'dan kalma bir hüzünlü akşam
Sessizce okşuyor gururlu kubbeleri
Yukarıdaki dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Üç adet sıfat tamlaması vardır.
B) Beş adet sıfat vardır.
C) Zamir olan sözcü vardır.
D) Adlaşmış sıfat vardır.
E) Belirtisiz isim tamlaması vardır.
12. "Güzeller kibirli olur." cümlesinde "güzeller" sözcüğü "güzel insanlar" sıfat
tamlamasının kısaltılmış şeklidir. Bu tür kullanımlara adlaşmış sıfat denir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "adlaşmış sıfat" yoktur?
A) Güzellikler paylaşıldıkça çoğalır.
B) Akıllı, her şartta aklını kullanabilen kişidir.
C) Doğruyu eğri göstermek, basına yakışmaz.
D) Yoğun biçimde eleştirilenin özgüveni yok olur.
E) Yorgunu yokuşa sürmek denir, buna.
13. Şurası göz göze geldiğimiz yer
Şurası söyleşip güldüğümüz yer
Şurası baş başa kaldığımız yer
Buralara sık sık gelişim ondan
Yukarıdaki dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) iyelik eki almasına rağmen sıfat olan sözcük
B) işaret zamirleri
C) Zarf görevinde ikileme
D) İyelik zamiri
E) Adlaşmış sıfat
14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "küçültülmüş sıfat" yoktur?
A) En çok kareli, yeşilimsi gömlek yakışıyor, sana.
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
9
B) Bu otun acımtırak bir lezzeti vardır, biraz da dikenlidir.
C) Ufuk, ufacık bir sorun yüzünden işten ayrıldı.
D) Yumuşak kar tanecikleri, dans ederek düşüyor.
E) Büyükçe bir çuvalın içinde Antep fıstığı vardı.
15. Aşağıdakilerin hangisinde "yeni" sözcüğü, "Artık yeni sözler söylemeliyiz."
cümlesindekiyle türce özdeş kullanılmıştır?
A) Bazılarının tek sermayesi yeni düşmanlığıdır.
B) Sizin fikirleriniz yeni görünüyor.
C) Biz yoldan yeni gelmişiz, bizi işe göndermeyin.
D) Körü körüne yeninin yanında yer almamalıyız.
E) Yeni bir elbiseyi kaça alabilirim?
Cevap Anahtarı : 1)Ee 2)C 3)D 4)A 5)E 6)C 7)A 8)D 9)B 10)C 11)C 12)A 13)E 14)D 15)E
B. ZAMİRLER
Tümcede genellikle adların yerini tutan, kişi, soru, gösterme ve belgisizlik kavramları
taşıyan sözcüklere denir. Adıl1 sözcüğü Osmanlıca "zamir" sözcüğünün karşılığıdır.
Adılın başka bir tanımı ise şöyledir: "Tümcede adların, önce geçmiş kavramların yerini
tutan ve söyleyenle kendisine söylenen kimseleri hatırlatan sözcüklerdir." Bir başka
tanıma göre ise "Nesnelerin yerine geçerek veya göstererek karşılayan sözcüklerdir."
Şeklinde tanımlanır. Adıllar Türkçe'de değişmeyen bir söz bölüğüdür. Yalnız adılları yapı
(biçim) yönünden ele almamız mümkün değildir. Çünkü kelimeleri adıl göreviyle türeten
eklerimiz yoktur. Bu nedenle bu sözcük türlerini anlam ve görev açısından incelemek
gerekiyor.
Adıllar ad soylu sözcükler içinde en çok adlara benzerler. Ad durumuna girebilirler ve
iyelik eklerini alabilirler. Bir adla birlikte tamlama da kurarlar. Adıllar tümce içinde adlar
gibi öğe özelliklerini taşıyabilirler. Yine adıllar çeşitli ekler alarak belirteç olarak tümcede
yer alabilirler. İlgi eki -ki kimi zaman adıllarla kullanıldığında tamlamadaki tamlananın
yerini tutar. Benim kitabım yerine benimki sözcüğü kullanılabilir. İlgi eki almış adıllar bu
ekten sonra yine iyelik ve ad durum eklerini alabilmektedirler. Bu da bir bakıma
anlamı daha da güçlendirir.
1 Zamir
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
10
Adılların çoğu zaman ikileme oluşturdukları da görülmektedir. Elbette ki ikilemelerin
amacı anlamı güçlendirmektir. Bu nedenle, öteki beriki, kendi kendine, senin benim, kimi
kimsesi, falan filan, şuna buna, ötekine berikine gibi ikilemelerin dilimizde sıkça
kullanıldığı görülmektedir. Adıllar ayrıca ilgeçlerle de kullanılır ve tamlama oluşturdukları
görülür. Benim gibi, onun için, benim için gibi. Tümleç oluşturdukları da görülür.
1. KİŞİ ZAMİRLERİ
Kişi adılları, kişi adlarının yerine
kullanılan sözcüklerdir. Dilimizde
kişi adılları tekil kişiler için; ben,
sen, o, çoğul kişiler için de biz,
siz, onlar sözcükleridir. Bu
sözcükler adların yerine geçince
ad durum eklerini alarak
çekimlenebilirler.
Beni seni onu
Bana sana ona
Bende sende onda
Benden senden ondan
Bizi sizi onları
Bize size onlara
Bizde sizde onlarda
Bizden sizden onlardan
Çokluk kişiler için kullanılan biz ve siz sözcüklerine -ler çokluk getirilerek yeniden çokluk
yapılabilirler. Kişi adıllarının iyelik çekimleri ise şöyledir.
Benim bizim
Senin sizin
Onun onların
Üçüncü kişi ve kendi adılları ad durum ekleri aldıklarında adıl n'si (pronominal n, zamir
n'si) adıl ile ek arasına girer. Örnek; kendi-n-i, o-n-a, o-n-lar-a gibi.
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
11
Kişi adıllarının saygı ve büyüklük ifade etmek amacıyla teklik adıllar yerine çoğu zaman
çokluk şekillerinin kullanıldığını görmekteyiz.
Örnekler;
Siz daha iyi bilirsiniz.
Beyefendi, bizden şikayetçi oluyormuş.
Kişi adılları içinde "kendi" adılını da incelemek gerekir. Bu da çoğu kez kişi adıllarının
yerine kullanılmaktadır. Kendi adılının kişi adıllarıyla aynı özellikleri taşıdığı görülür. Çoğu
kez kendi adılı kişi adıllarıyla birlikte kullanılarak adılların anlamlarının güçlendirilmesi
amaçlanır.
Örnek,
Benden önce herkes kendi halinde yaşıyordu.
Ben kendi derdimi unuttum.
Ben kendi dersimi yaptım
Yukarıdaki üçüncü örneği yeniden ele alalım; "kendi dersimi yaptım, Ben dersimi yaptım,
dersimi yaptım" şekillerinde de kullanılması mümkündür. Adılların eşitlik anlamı için
de ben-ce, sen-ce gibi örnekleri kullanılabildiğini görmekteyiz. Adılların ilgeçler tamlama
oluşturması halinde özellikli durumların ortaya çıktığını görmekteyiz.
Örnekler;
Senin kadar
Senin için
Size göre
Bana göre (bu kullanımlar bazen eşiklik anlamı da verebilir.)
Benimle benim ile (tamlama) adıl+ilgeç
Seninle senin ile
Onunla onun ile
Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi adılların ilgeçlerle tamlama oluşturarak daha sonra
da birleşmesi söz konusu olmuş böylece dikkat edilmesi gereken bir konu ortaya
çıkmıştır.
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
12
2. BELİRTME ZAMİRLERİ
Varlıkların adlarını genellikle söylemeden, göstererek belirten sözcüklerdir. Bunlara "im
adılları" da denmektedir. Dilimizde gösterme adılları; bu, şu, o ve bunların çoğulları olan;
bunlar, şunlar, onlar sözcükleridir. Bunlar da öteki adıllar gibi ad durum eklerini
alabilirler.
bunu şunu onu
Buna şuna ona
Bunda şunda onda
Bundan şundan ondan
Bunları Şunları onları
Bunlara Şunlara onlara
Bunlarda Şunlarda onlarda
Bunlardan Şunlardan onlardan
Gösterme adılları2 ad durum eklerini aldıklarında adıl ile ek arasına adıl n'si girer.
Yukarıdaki örneklerde de bu açıkça görülmektedir.
Gösterme adılları tamlama oluştururlar. Ancak bu tamlamada mutlaka tamlama eki
alırlar. Çünkü ek almadıklarında daha önce de gördüğümüz gibi gösterme sıfatı olurlar.
Örnek
Bunun evi (adıl) bu ev (sıfat)
Bunların dışında dilimizde öteki, beriki sözcüklerinin de gösterme adılı olarak
kullanıldıkları görülmektedir.
Örnek;
Ötekiler de gelmekteydi.
Beriki seni daha çok zorlamıştı.
Kimi zaman böylesi, şöylesi, öylesi, böylesinin, şöylesinin, öylesinin, böyleleri, şöyleleri,
öyleleri gibi sözcüklerinin gösterme adılı olarak kullanıldıkları görülür.
2 Belirtme Zamirleri
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
13
Örnek;
Böyleleri paraya maraya da yanaşmaz.
Şöylesini hiç görmedim.
3. BELGESİZ ZAMİRLER
Kesinlikle bir kişi, bir nesne göstermeksizin adların yerine kullanılan, adları belgisiz bir
biçimde karşılayan adıllardır.
Belgisiz adıllar dilimizde; herkes, kimse, kimi, kimisi, biri, birisi, çoğu, hepsi, bazısı, falan,
filan, birkaçı, birazı, birçoğu, başkası, birtakımı, insan, adam, şey gibi sözcüklerdir. Bu
adılların bazıları iyelik eki almadığı zaman belgisiz sıfat durumundadırlar. Tümcede
sözcüklerin hangi ekleri aldığını ve hangi sözcüklerle hangi birlikleri oluşturduklarına
dikkat etmek gerekir.
Örnekler;
Hepsinin buraya zorla getirilmiş bir durumu vardı.
Adamı ve derdini bilmiyordum, bana öteki söyledi.
Kimse ne olduğunu bilmeyecek.
Senin ne olduğunu kimsecikler anlamaz mı?
Bunların içinde bazısı bu işleri çok iyi yaparlar.
Başkası için tırnaklarını bile kesip atmazlar.
4. SORU ZAMİRLERİ
Soru sorarak adların yerine geçen sözcüklerdir. Dilimizde soru adılları; neye, neyi,
neden, kim, kimi, kaça, kaçtan, hangisi, hangisinin gibi soru sözcükleridir. Bu sözcüklerin
yanıtı da yine bir adıl veya addır. Bu adıllar bir tamlamada hem tamlayan
hem de tamlanan olurlar. Soru adılları, bütün adıllar gibi ad soylu sözcüklerin tüm
özelliklerini taşırlar. Soru adılları da ad durum eklerini alırlar: neyi, neyin, nesi, neye,
neden, kimi, kimin, kime, kimde, kimden, kaçı, kaçta, kaçtan, kaçıncı, kaçıncıya,
kaçıncıdan, hangisine, hangisinden örneklerinde olduğu gibi.
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
14
Örnekler;
Alındığını kim fark edecek?
Hamsi para ediyor belki ama kimin elinde?
Ötekiler hangileri olabilir?
Neyimiz kaldı dışarıda çalınacak?
Ben derdimi size anlatamazsam kime anlatırım?
KONU TESTİ
1. Belki en hülyalısı
duyduğun masalların O şafak
saltanatı korularda dalların.
Her ufku tek başına bekleyen
eski çamlar Bir sır gibi
ömründen sızdırılmış akşamlar.
Yukarıdaki dizelerde iyelik zamiri almış kaç tane sözcük vardır?
A)1 B)2 C)3 D) 4 E) 5
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı bir zamirle sağlanmamıştır?
A) Bu elbiseleri kaça aldın?
B) Bu saatte kapıyı çalan kim?
C) Bunlardan hangisini beğendiniz?
D) Boş boş ne bakıyorsun yüzüme?
E) Yine cebine ne doldurdun?
3. Aşağıdaki cümlelerde geçen zamirlerden hangisi türce diğerlerinden farklıdır?
A) Ondan yıllardır haber alamıyorum.
B) Yanında tanımadığım biri daha vardı.
C) Kimileri insanlardan uzakta yaşamayı sever.
D) Fidanların bazıları kurumuş.
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
15
E) Sorunlarımızın birkaçını çözebildik.
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "o" sözcüğü diğerlerinden farklı bir türde
kullanılmıştır?
A) Azimli biri olduğunu daha o gün anlamıştım.
B) Buraya geldiğini o da biliyor mu?
C) O soğuk havada saatlerce seni bekledim.
D) Köyün o sakin delikanlısı kavgacı biri oluverdi.
E) O mahalle, şehrin en eski mahallesidir.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı bir zamirle sağlanmıştır?
A) Neden tüm söylediklerime itiraz ediyorsun?
B) Hangi sokakta oturuyorsunuz?
C) Bu saatte nereye gidiyorsun?
D) Kaç gündür eve uğramıyor?
E) Saatlerdir buralarda ne dolaşıyorsun?
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "o" sözcüğü işaret zamiri olarak kullanılmıştır?
A) Onunla ben yıllarca aynı yerde çalıştık.
B) Onu ancak konuşunca tanıyabildim.
C) Onu hemen çantana sakla, yoksa elinden alırlar.
D) Bu yüzük, ondan kalan tek hatıraydı.
E) Arkadaşlarla ona selam yolladım.
7. Aşağıdakilerin hangisinde zamir bir cümlenin yerine kullanılmıştır?
A) Onun sıkıntı çekmesi hepimizi etkiliyor.
B) Seni görmek istemiyorum demişti, bunu hiç unutamıyorum.
C) Beni gördüğü her yerde saygıyla eğilir, bana selam verirdi.
D) Bu, size gönderilmiş bir paket, ben açamam.
E) Şen tabiatıyla herkesin yüzünü güldürdü.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ki" ilgi zamiri olarak kullanılmıştır?
A) Sokaktaki kalabalık bir türlü dağılmıyordu.
B) Dünkü olaylarda birçok araç zarar görmüş.
C) Ev sahibi salondaki konuklarını unutmuş gibiydi.
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
16
D) Bu arabanın anahtarı, evinkini getir.
E) Masanın üstündeki kağıtlar, rüzgârın etkisiyle uçuştu.
Yoldan geçen arabalardan birini durdurup bindim. Bu, eski bir minibüstü. Şoför tanıdık
biriydi. Mahallede şoförlüğe heveslenen bir Haydar vardı, belki de oydu.
Yukarıdaki cümlede numaralandırılmış sözcüklerin türleri aşağıdakilerin hangisinde
sırasıyla doğru olarak verilmiştir?
I II III
A) Kişi zamiri işaret zamiri işaret zamiri
B) Belgisiz zamiri Kişi zamiri Kişi zamiri
C) işaret zamiri Kişi zamiri işaret zamiri
D) Belgisiz zamir Kişi zamiri işaret zamiri
E) Belgisiz zamir işaret zamiri Kişi zamiri
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir tamlayan görevindedir?
A) Onun işlerini de bana yüklediler.
B) Hastalardan birkaçı fenalaştı.
C) O konuyu daha sonra konuşalım.
D) Bu, evin neresine yerleştirilecek?
E) Kitaplıktaki kitaplardan herhangi birini çekip aldı.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlayanı ve tamlananı zamir olan bir tamlama
vardır?
A) Birkaç gündür işe de gelmez oldu.
B) Kitaplarından bazılarını yanında götürmüş.
C) Gençlerden birkaçı yardım etmeye gelmiş.
D) Hepsi gitmiş, bir bu kalmış burada.
E) Onların hepsini sandığına saklamış.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir ek eylem alarak yüklem olmuştur?
A) Bunlar, aradığım parçaların bazılarıydı.
B) Beklediğimiz yolcu herhalde bu otobüsteydi.
C) Bu kitap, hiçbir kitapçıda yokmuş.
D) Çalıştığı iş yeri evine çok uzaktı.
E) Bunalınca sığındığı tek dostu kitaplarıydı.
SÖZCÜK TÜRLERİ SIFATLAR VE ZAMİRLER 05/12/2012
17
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir yapım eki alarak tür değiştirmiştir?
A) Bunları senden başka kimseye anlatamazdım.
B) Çocuklardan birkaçı bugün gelmemiş.
C) Sizinle anlaşabilmemiz mümkün değil.
D) Kimsesiz çocuklara yardım etmek için dernek kurmuş.
E) Herkes, kendini rahatlatmaya çalışıyordu.
14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlam belirsizliğini gidermek için cümlenin başına
bir kişi zamiri getirilmelidir?
A) Her yaz, güller için bir şeyler yazmak isterim.
B) Gidişinin sebebini bir türlü öğrenemedik. O Baharı, yazı gülle hatırlıyorum.
D) Reçel geleneğini annemden gördüklerimle sürdürmekteyim.
E) Baharı görmek üzere havayı koklayarak yollara düşerdik.
15. I. Sahillerin yasta, ufkun bütün sis;
II. Deniz, bu akşam bir matemin mi var?
III. Deniz, uzaklarda yanan bir şey var...
IV. Yaza mersiye mi ufkunda rüzgâr?
V. Sularında soldu son açan nergis.
Yukarıdaki dizelerin hangisinde iyelik zamiri yoklar?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
1.D 2.D 3.A 4.B 5.C 6.C 7.B 8.D 9. E 10.A 11.E 12.A 13.D 14.B 15.C 16.C 17.B 18.D
19.A 20. E
KAYNAKLAR
1. http://www.edebiyol.com/sifatlar.html
2. http://www.edebiyatekibi.com/index.php?option=com_con
tent&task=view&id=178&Itemid=30
3. http://www.edebiyol.com/zamirler.html
4. http://www.sorucenneti.net/zamirler/zamirler-test.html