Synod Worship Seminar Paper 2012

download Synod Worship Seminar Paper 2012

of 52

Transcript of Synod Worship Seminar Paper 2012

  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    1/52

    1www.mizoramsynod.org

    SYNOD WORSHIP COMMITTEE

    SEMINAR

    A hmun: SYNOD CONFERENCE CENTREA hun: 13rd July, 2012

    (Friday 10:00 AM - 4:00 PM)

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    2/52

    2www.mizoramsynod.org

    CHAWHMA HUN(10:10-12:10)

    Hruaitu: Rev. Lalzuithanga (Exe. Secretary)Inhmlhriattrna: Secretary, Worship CommitteeThupui: Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    Sawitu: Revd Chuau\huamaSawi hona: A duh apiang tn

    CHHN THINGPUI IN CHAWLH(10:00 - 12:30)

    CHAWHNU HUN(12:30-4:10 PM)

    Hruaitu: Rev. R. LalengkimaThupui: Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu

    Hman Dn

    Sawitu: Rev. C. RosiamaSawi hona: A duh apiang tnLwmthu sawi: Rev. H. Lalchhanhima

    Note: Seminar-a lo kal zawng zawngte hnnah D/Apk a ni ang.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    3/52

    3www.mizoramsynod.org

    PRESBYTERIAN KOHHRANPATHIAN BIAK KALPHUNG

    Revd Chuau\huama

    I. THUHMAHRUAIMizote hi Pathian biak inkhwm uar tak hnam kan ni

    a, khawvlah hian inkhwm tam ber kan ni hial wm e.Mizoramah chuan Presbyterian Kohhran hi a lian ber a nihavngin kan inkhwm dn hian kohhran dang pawh a kaihruai

    thui hle niin a lang. Amaherawhchu tn hnai deuh a\ang khnPresbyterian Pathian biak inkhwm hian a zia a hloh nasa tualtual a, tute tih dn emaw \henawmte (Kohhran dang) kalphungemaw kan zui nasa ta hle a. Chu bkah a tla chawp t t lehevangelist vk vlte ziain min kaihruai thui ta hle bawk. Hei hithil \ha lamah ngaih ngawt theih a ni lo ang a, PresbyterianKohhran chuan a zepui a hloh mai tr a ni hek lo. ChuvnginKohhran hi Pathian biak inkhwmah hian kan duhtui a, ulukzwka kalpui leh trin \an kan lk nasat a ngai ta hle a ni.

    II. PATHIANBIAKAWMZIAPathian biak awmzia hi sawi dn hrang hrang a awm

    thei ang a. Kan kohhran Pathian Biak Inkhwm Hruaina B-asawi dn hi lo thur chhuak ila:

    Pathian bia emaw Pathian chibai bk emaw kan tihtehi Sp\awng chuan worship an ti a. Pathian ropuizia hriatchian avnga zah leh \ih leh ngaina chunga amah chwimwitra a rawngbwl tihna a ni. Chu chuan Pathian chwimwileh fak te, a hnna sual thuphachwi te, lwmthu sawi te, inhlante, thil dl te, a thu ngaihthlk leh a duhzwng apiang ti trainpk te a huam a. Chu chu a tna rawngbwlna a ni nghl.

    Pathian chibai bk chuan a lalna hmaa tlwmna a kwk a,

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    4/52

    4www.mizoramsynod.org

    chu chu Pathian chwimwina chu a ni bawk. Pathianchwimwi chu mihring thil tih theih sng ber a ni. Pathian

    rawngbwl chuan a laka chhiahhlawh nihna leh thuwihna akwk a; a tna inpumpkna a kwk bawk. Pathian biatih chuamah nna inbiakna a ni a, a thu ngaihthlk leh a hnna kanduh zwngte sawi chhuah vena a ni; chu chu Pathian nnainpwlna chu a ni a, induhna leh inngainatna thk tak neiainpwlna a ni.1

    Pathian biak inkhwm hi ringtute tih tr thil pawimawhtak a ni a. Lal Isua pawhin a ngai pawimawh a, Mi pahnihemaw pathum emaw ka hminga an inkhwmna apiangah chuanan zngah ka awm si \hin a a ti a ni (Mt 18:20). A tisa put lainiah khn Pathian chibai bkna hmun sunagog-ah a kal fo\hin (Lk 4:16, etc). Kan Kohhran Thurin No. 9-naah pawhringtu zawng zawng tihtr a nihzia kan hmu. Kristian NunKaihhruainaah pawh, Pathian biak hi Kristiante tih dn trapawimawh ber leh hmasa ber a ni a, an thlahthlam tr a ni loa, an ngai pawimawh reng tr a ni tih a ni bawk.2 A huhoaPathian biak hi a pawimawh a, inchhm alh tawnna a ni. Mizothukah thingfk pahnih khat lek kan tuah chuan a alh \ha thei\hin lo a, fk tam zwk kan tuah erawh chuan a alh \ha duh\hin. Chuti ang deuh chuan Pathian biak inkhwm hi ringtuteinchhm alh tawn nn a \ha hle a ni.

    Pathian biak inkhwm pawimawh chhan tam tak awmthei zngah kawng thum han tr ang ila (1) Mihring leh thilsiam awm chhan a ni. Mihring awm chhan ber chu amahSiamtu Pathian chwimwi leh biak a ni. (2) Pathian biak chu1 Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu

    (Completely Revised & Enlarged Edition), 2010:1

    2 Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010: 274

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    5/52

    5www.mizoramsynod.org

    thlarau lam chaw dawnna a ni. Mi mal leh a huhoaPathian biak hi thlarau lam chaw dawnna hnr a ni a, hei

    hian malswmna a keng tel nghl bawk. Pathian thu lehzirtrna \ha hi kohhran inkhwm a\angin kan dawng \hina ni. Kohhran zei kan hriat phah thei bawk; inkhwmngai lote chuan Kohhran zia leh zei an hre pha lo. (3)Pathian biak chu Kohhran siam \hatna a ni. Pathian biakinkhwm chuan Kohhran pum pui nun a siam \ha a, atipuitling bawk. Pathian biak hona boruak \ha chuan

    ringtute a tinung a, chakna thar a pe a, Kohhran nun atinuam a, Kohhran nun a siam \ha \hin.3

    III. MIZORAM PRESBYTERIAN PATHIAN BIAKINKHWMRev. Saiaithanga \awngkam han hawh ta ila, ani chuan

    Pathian biak inkhwm hi Kohhran thlarau lam chawhlui a nia, Kohhran nunna atn a pawimawh m m a; chuvnginurhsn tak, fel tak leh zah taka tih tr a ni a ti.4 A sawi zuinaahchuan, Kohhran pwl dang \henkhat chuan Presbyterian-hoPathian biak inkhwm chu urhsn lo an ti hle a, Presbyterian\heuh \heuhah Mizoram inkhwm hi a urhsn lo zual ber a ni.Hei hi a vng pakhat chu a tr lai khn \hahnem ngaihna, tamthuai thuai duhna avngin fmkhur leh uluk lam hi an lothlahthlam thui deuh a, kan chhar chhuak leh zo ta rih lo a ni.A tam lama \hahnemngaih avnga kan tihfel lohte chu, tnah

    tihfel tum a hun ta a ti.5

    Kohhran \henkhat (Orthodox Churches) Pathian biakinkhwm kalpui dn a\anga thlr chuan kan inkhwm hi puithngun lutuk lo mah se dahlau taka kalpui erawh chu kan ze ken3 Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010:24 Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009:265 Rev. Saiaithanga, ibid.

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    6/52

    6www.mizoramsynod.org

    a ni bk lo. Mizoramah ngat phei chuan Pathian biakinkhwm hi duh uluk deuh ber kan ni ang.

    Amaherawhchu tnlai hian kan inbih chian deuh chu angai lehzual ta niin a lang. Rev. Saiaithangan, tam thuaithuai duhna avngin fmkhur leh uluk lam hi kan lothlahthlam thui deuh a, kan chhar chhuak leh zo ta rihlo a ni a tih kha kum 61 kal ta (1951) lam daiha a sawitawh kha a ni a. Khami hnah khn Pathian biakinkhwm lamah chuan kan \hang \ha hlah ngai ila.

    Tnah hian tam duh vng te, \hangthar rilru mil zawnavng te, hlim kan duh luat avng te hian kan inkhwmkalhmang hi a danglam chak leh ta m m mai a. Tnhnah hian hlimna lamah kan tln nasa ta deuh a, heihian kan kohhran zei leh zia min nk nasa a; chutih laiinkan \halaite (K|P) pawh hi mi tih dn lk chhwn lamahan kal chak tual tual a, anni hi worship aia fellowshiphwi zwnga kal an nih avngin an zia hi Kohhran huangchhngah an rawn chhawm lt hnem tial tial a. Kohhranlahin \halai hp loh kan hlauh vng pawh a ni ang a, anthil rawn chhawm luh chu pip e, pup e ti lm loin kandawng hmiah hmiah deuh zl ta emaw tih tr a ni. Hetiang boruak krah hian Pastor leh Kohhran Upate pawhinthil thar chwk luh hi kan inngaihtheih siak ta emaw tihtr a ni bawk a; hruai dik tumna lam aiin zui thiam nih

    lamah kan kal ta zl a ni ber. Heti anga kan kal zl chuankan Pathian biak inkhwmte pawh hi Lmmual leh VnaPa Hall boruak ang lekah kan chhuah thuai ang a, ziaalawi nei loin kan kal thuai ang tih a hlauhawm.

    Lal Isuan Pathian chibai bk chu Thlarau leh tihtakzeta tih tr a nih thu a lo sawi a (Joh 4:23). Mizote hian thlarau

    han tih hian ngaih dn leh duh dn leh beisei dn (precon-

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    7/52

    7www.mizoramsynod.org

    ceived idea) kan nei a, chumi anga kalpui chu Pathianbiak dn dikah kan ngai a, tihtak zet lam hi kan

    hlamchhiah ta deuh a ni. Rev. Saiaithanga vkin,Engkimah kan tih dn a huau huau lama a kal ral chuankan rah pawh a huau huau lamah bawk a kal ral ang.Chuvngin kan Pathian biak inkhwm hi urhsn lo lamakai fn zl loin, a urhsn leh zahawm lam kan panpuitr a ni. A tifel lotu leh tiurhsn lotu chu pumpelh zl tra ni a ti bawk a.6 A sawi zlnaah, Urhsn tih hian tih

    tak takna a thlen a, tih tak takna chuan nghehna a siam ani a lo tih hi hre rengin chhawm nung zl thei ila aduhawm ngawt ang. Rev. Saiaithanga sawina ng a\ang hiankan tnlai Pathian biak inkhwm kalhmang hi inenfiah ta ila,a huau huau lama kan kal nasat vng em ni ang, kan pianthardn thleng kan ngheh loh tk m m hi tiin a ngaihtuah theihwm e.

    Pathian biak (worship) leh inpwl khwmna (fellow-ship) hi kan thliar hrang thiam lo hle a. Tnah chuan kanPathian biak inkhwm hian worship zia aiinfellowship zia a kainasa tual tual a ni. Worship-ah chuan a laipui chu Pathian(Gods centred) a ni a; fellowship-ah erawh chuan a laipui chumihring (mans centred) a ni thung a. Tnlaia kan Pathian

    biak inkhwmah hi chuan mihring kan dah lian mah mah tawh

    zwk a; kan hlimna tr zawngin, nuam kan tih zwng te,keimahni duh dn te kan dah lian tawlh tawlh a, Pathian ngaihpawimawhna a tlm tial tial niin a lang. Vawi tam tak hla kannawn \hinte pawh hi Pathian biak awmzia ngaihtuah changloa keimahni hlimna leh nuam kan tih zwng kan m luat vngmai a ni fo wm e.

    6 Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009: 27

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    8/52

    8www.mizoramsynod.org

    IV. PATHIANBIAKINKHWMATHILTIHNGEINGEITEPathian biak inkhwmah hian kohhran hrang hrang

    (denominations) tih dn a inang vek lm lo a. Kohhran\henkhatah chuan thil chi hrang (elements of worship) tih anngah hle, chu lam chu sawi kai \l loah ngai ila. Keini Presby-terian Kohhran Pathian biak inkhwmah chuan thil palitih ngei ngei kan nei. Hei hi eng inkhwmah pawh a teldeuh vek a. Hun eng emaw bkah erawh chuan thilpahnih khat telh loh luih a awm thei. Chng thil pali kan

    tih ngei ngeite chu keimahni tihchhuah bk ni loinApostol-te hun lai a\anga an lo chn \han kha a ni.Chngte chu (1) Fakna hla sak; (2)|awng\ai; (3) Pathian thu chhiar; (4) Thuhril te hi a ni.7

    1. Fakna hla sakMizoramah chuan khawvl hmun danga an tih ve loh,

    inkhwm \an dr rk hmain kan zai \hin a. Tn hma chuan zailoa ngwi renga \hu \hin tualchhng kohhran chu an awmwm e. Tnah erawh chuan \an dr rk hmaa zai hi tih ngeingei trah kan ngai ta a ni ber. Kohhran \henkhatah chuanKristian Hla Bu-a hla sak thiam loh deuh zir nn an hmang a,Synod Music Committee-in hla zir tr rawn thlan chhuahchng pawh a nei a; chng hlate zir nn chuan hmang twk anawm a, a \ha ang reng hle.

    Tualchhng kohhran tam berah erawh chuan innghahkhwmna ni pah fwmin kan lo zai a. Hlim lai deuh phei chuaninkhwm \an dr a rk tawh pawhin hlimna kan m luat aleiahtwpsan zai pawh kan rl hlei thei mang lo ta fo mai. Hei hingaihtuah chian deuh a \l khawp mai a. Inkhwm \an hunpl dwrh khawpa kan hlim n maw tih avnga zai chhunzawm7 Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009:27

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    O

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    9/52

    9www.mizoramsynod.org

    hi chu bnsan ngam a \ha. Inkhwm boruak a khawihdanglam lutuk thei a, inkhwm hruaitu inbuatsaihna ang

    pawh tihkim hleih theih lohin a awm phah thei a ni. |andr a rk hnaih tawh hi chuan kan hla sak lai a twplaklawh a nih pawhin hla thlang leh kher loa ngawih zuimai hi zir thiam ila a \ha khawp ang. Hla kan thlang lehduh hrm a nih pawhin hla chng tlm deuh, sak zawhthuai chi tal thlang thiam ila. |an dr rk dwn \pa hlasei tak thlan te hi chn loh tr a ni. Kan hla sak lai ena

    chng laklawh a\anga sawi nawn mai pawh hreh lohngam a \ha ang.

    Kan chhinchhiah tr pawimawh tak chu dr nawn anih hma hi chuan Pathian bia (worship) kan la ni chiah lo a;dr nawn a\ang chiahin Pathian biak inkhwm chu kan \an ani; chumi \an hun dik taka min \antr thei lo tr khawpa hlanawn hi chn loh a \ha zwk. Inkhwm hruaitu \henkhat anhan ding chhuak a, Kan Pathian biak inkhwm kan lochhunzawm zl ang a an tih pawh hi a dik zn lo; chu aichuan, Kan Pathian biak inkhwm kan lo \an tawh ang a anti tr a ni zwk ang.

    Pathian biak kan \an tak tak hnah hian mipui chan atam lutuk thei lo. Hla sak hi mipui chan awm chhun a ni deuh

    mai a; chuvngin kan inkhwmah hian hla sak hi kan uar thiama pawimawh. Tnlaia inkhwm tam takah inkhwm hruaituinhla an thlang mang lo \hin a. Mipui tih ve tr an siam tlmtihna a ni. Hla sak uar tr tih avnga kan tuipui zwng hlapakhat lek nawn tlut tlut tr tihna erawh a ni lo. MizoramPresbyterian Kohhran Pathian Biak Inkhwm Hruaina Butharah chuan inkhwm pngngaiah chuan hla pathum tal sak8 Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010:3.

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    10/52

    10www.mizoramsynod.org

    ni se tih a ni.8

    Chairman-in hla thlan rng rngin \hu chunga sak trtia-a a sawi lang kher a nih loh chuan ding chunga sak trahngaih ngheh mai tr a ni. Ding chungin kan lo sa ang a tih hia ngai lo. Eng emaw bkah \hu chunga sak \ha zwka a hriatchuan, |hu chungin kan sa ang a ti chauh zwk tr a ni.Tnlaiin inkhwm hruaitu tam takin Ding chungin kansa ang an tih kher \hin hi tn hma a\anga Presbyterian

    Kohhranin Pathian biak inkhwmah kan tih dn a ni lo.Hla thlk chungchngah pawh sawi hlek tr a awm.

    Kristian Hla B-ah hian lngkhwm zai chauha sak chi a awma; a tam ber erawh chu solfa thlka sak theih a ni a. Solfathlka sak chi \henkhat chu lngkhwm zaia sak theih a ni

    bawk. Hng solfa thlk leh lngkhwm zai thlka sak theih vevete hi a thlangtuin a duh dn a sawi a nih loh chuan solfathlka lk mai tr a ni a; hla hruaituin lngkhwm zai thlkalk ngawt hi a kalhmang a ni lm lo.

    Chairman tn hla thlan thiam a pawimawh khawp maibawk. Call to worship zawha sak tr hi chu Pathian fakna lehchwimwina lam hla ngei ni thei se a duhawm. Kristian HlaB-a awm lo hla thlan hi tih loh a \ha hle bawk.

    2. |awng\aiPathian biak inkhwmah chuan fakna hla sak ang

    bawkin \awng\ai hi tih ngei ngei chi, thil (element) pawimawhpakhat a ni. |awng\aina chi hrang hrang a awm a, a eng berpawh hmang ila mipui aiawha ding kan nih avngin Kan tihhman \hin tr a ni. Kan \awng\aiin kan koh (address) chu Pa

    Pathian ni zl sela. Tnlaiin mi \henkhatin w ka Pa, Thlarau

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    11/52

    11www.mizoramsynod.org

    Thianghlim tih an chng a; heti ang hi hmasng ataKohhranin Pathian an koh dn a ni ngai lo. Synod Wor-

    ship Committee-in Pathian Biak Inkhwm Hruaina B-ah \awng\ai chungchng heti hian a sawi: Thil dl\awng\ai a nih chuan Pa Pathian hnnah kanmamawhte sawiin Lal Isua Krista hmingin kan dl tr ani. Isu, i hmingin kan dl a che, tih hi pumpelh tr.Kan dlin kan rawn inhln e, tih te pawh \awng\ai twpdn \ha a ni lo. Dlna a nih chuan dlnaa a tihtwp a \ha

    a, inhlan \awng\ai a nih chuan Isua Krista hmingin kaninhln/hln e, tih mai tr a ni. Lwmthu sawi chunginkan dl a che, tih pawh hi a hmaa lwmthu kan sawikha a twk. A twpna atna kan hmang duh a nih chuanLal Isua hmingin lwmthu kan hrilh a che, tia Amenzui mai a \ha.9 Hei hi zwm tlng thei ila, a \ha hle ang.Kan \awng\aiin intithlarau mi taka Kan dlna minhlawhtlintr dwn avngin lwmthu kan hrilh a che tihhi chn loh a \ha.

    3. Pathian thu chhiarBible chhiar hi uluk taka tih tr a ni a. |antu leh

    thuhriltu chuan Bible nghah chhan an nei a, Chairman erawhchuan a ken kn a la ngai. Bible chhiar laia ken dn hi uluk angai hle. Chairman emaw \antu emaw thuhriltu emawin

    thiam taka Bible chhiar tum tr a ni. Mizo \awng lam dn dikhriat a pawimawh a, lam dn dik loa lam chuan a awmzia adanglam daih thei a, awmze nei miah lo pawhin a chhuahtheih a ni. Chuvngin a lam dn dik zir thiam a pawimawhm m a ni. Hmn kumah Puitling Sunday School-aRorltute leh Ruthi zir kum khn Aizwl-a kohhranpakhatah ka kal \umin \antu chuan khawpr tih tr kha

    9 Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010: 6

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    12/52

    12www.mizoramsynod.org

    khawpr a ti zl mai a; awmzia a nei hauh lo. A ziakhun lai boruak mil zwng taka kan chhiar thiam phei

    chuan mi a khawih dn a dang thei hle ang. Sam kanchhiarin Sam number za-na tih ang chi hi tih dn tr ani lo. Sam za-na tih mai a tawk; number tih tel kher hi achuangtlai mai mai a ni.

    4. ThuhrilPresbyterian Kohhran Pathian biak inkhwmah chuan

    thuhril hian hmun a chang laipui hle. Chuvngin Worship Com-mittee pawhin thuhril chungchng heti hian Pathian BiakInkhwm Hruaina B-ah kaihhruaina a ziak a: Kan Kohhranhian thuhril rawngbwlna hi a ngaih pawimawh m avnginthuhriltu mawhphurhna hi a sng hle a, mipuiin a lakah an

    beisei sng hle bawk. Chuvngin hng a hnuaia mite hi ngaipawimawh ngei sela:

    Thuhrilin a tumte hre reng chungin thu hril \hin rawhse. |awngkam hman thah duhtuiin fmkhur hle \hin sela,Pulpit-a sawi wm leh wm loh thliar thiamin zahawm lehwihawm takin thu sawi \hin rawh se. Pathian mitechwmna hmun a ni tih hre rengin zah tak leh fmkhurtakin Pulpit hmang \hin tra beisei a ni. Hun hman thiamhi thuhriltu tn a pawimawh, thuchah sawi bkah vawi khat

    \awng\ai leh hla pakhat thlan a twk. Inkhwm zawngzawngte swt tlnna tr thuchah, ninawm hman loa sawithiam a \ha. Mahni inhril chiam loin Pathian thuchah sawimai tr a nih inhre reng rawh se. Kan Kohhran thurin te,inkaihhruaina te leh zirtrna te tihlawhtling zwng lehtihmaswn zwnga thu hril \hin tr a nih inhre reng bawkrawh se.10 Thuriltuin thupha chwi lo tra ngaih a ni a; mahni

    10 Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010: 4-5

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    13/52

    13www.mizoramsynod.org

    inthiam chawpna ni wm taka thupha chwi phei hi chua tih chi loh lehzual. Thupha chwi loh theih loh hun a

    awm a nih pawhin a mawi twka chwi a \ha.

    V. INKHAWMAMAWHPHURHNAPAWIMAWHCHELHTUTEPathian biak inkhwmah hian mawhphurhna bk neite

    an awm \hin a. Hngte hian an chan \heuh hi uluk tak lehzahawm takin an tih a pawimawh a, an mawhphurhna \heuhtefel fai taka ti thei trin inbuatsaihna \ha tak an mamawh a ni.

    Mawhphurhna bk chelhtute inbuatsaihna \ha leh \ha lo hianinkhwm boruak a swi danglam duai thei tih hriat a \ha.1. ChairmanInkhwm hruaitu Chairman mawhphurhna a lian hle

    a. Inkhwma hun neite ko chhuaktu a ni satliah mai lo.Chuvngin Chairman hi uluk takin a inbuatsaih hmasa \hintr a ni. Chairman chuan a bul a\anga a twp thlengin inkhwmhruai \hin sela. Thuhriltu hnna hun twp thleng pk hihawihhwmnaah kan ngai a, mahse a \ha ber lm lo. Pathian

    biak inkhwmnaah chuan Pathian laka kan hawihhwmna bkmihringpuite chunga hawihhwm luih teh chiam a \l lo. Pathiankha kan pwisak leh zah ber tr a ni a, a lakah kan inphah hniamang a. Inkhwm chhngin thil eng emaw Biak In chhngahemaw, a pwn lam hnaivaiah emaw lo thleng palh thei a ni a;chuti ang a lo awm palh hlauh a nih chuan Chairman chu thu

    pawtchata thil tih dn tr rl feltu tr a ni a, a bul a\anga a twpthlengin a mawhphurhna hi a chelh tlang a \ha ber a. BialtuPastor erawh chu hun twp thleng pk a sual lo.

    Chairman-in Pathian be tra swmna Call to Worshipnei hmasa loa mahni vei zwng sawi hmasak hi thil tih chi a nilo. Pathian be tra swmna Call to Worship twi fel takin nei

    sela, chwimwina lam emaw inhlanna lam hla emaw thlangin

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    14/52

    14www.mizoramsynod.org

    \awng\ai zui sela. Call to Worship hi Pathian thu chhiarpngngai a nih loh avngin sawi zui (comment) a ngai lo.

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu tharah khn Call to Wor-ship zawhah Amen tih hi dah zl a ni a; hei hi tn hmaa tihdn a nih loh pawhin hman thiam a \ha ang. Call to Worshipzawha tih dn phung rng a ni e. Tn hma chuan Chairman-in Pathian thu sei deuh hlek chhiar an chng a; chuti anga anchhiar chhan ber pawh rawn inkhwmte khn mahni in lamahPathian thu chhiar an ngaithla khat m a, Biak Ina chhiar an

    ngaihthlk kha an hriat chhun a ni deuh mai tih vngin anchhiar duhm \hin a ni. Tnlai hian Chairman \henkhatinCall to Worship an neih hnah Pathian thu dang kanngaithla leh ang a tih an chng ta viau mai a. Hei hi a \ullm lo a, Call to Worship-ah hian Bible thu kan hmang anih pawhin Pathian thu chhiar pngngai anga chhiar ani lo. Chairman-in Pathian thu a chhiar chhunzawm duha nih pawhin Pathian thu dang ti loin Pathian thu i longaithla ang u tih mai a twk.

    Chairman hi \awng\ai ngei tra ngaih a ni. Chairman\awng\ai hi a sei tr a ni lo a. Inkhwm lo kalten tih tak zetaPathian an pwl theih nn twi fel takin dl sela, thil chi hranghrang tam tak sawi duah a ngai lo. |antu neih inkhwm a nihphei chuan \antu chham wmte lo chhak khalh loh hrm a

    \ha. Hla thlan hian a number fel taka sawi a, chng khatnaemaw tal chhiar chhuah hmasak a \ha. Chairman chuan a tihtr chu fel takin ruahman lwk sela. |hut hun leh din hun,\awng\ai hun, etc., indawt fel taka rem tr a ni. Inkhwmhotehriat theih ngei tra \awng chhuah tr a ni bawk. Chairmanwka chhuak hian inkhwm boruak a kaihruai thui hle a; a

    bul \anna a\anga zwi seta a \awng chhuah chuan inkhwm

    boruak a nung hlei thei lo ang.

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    15/52

    15www.mizoramsynod.org

    Chairman chu Pastor emaw Kohhran Upa emaw pawh

    ni se, mi tui tak, lm mi a nih pawhin Chairman hna a thawhchhng na n n chuan Chair kalsan zwnga tui lutuk lohthiam a \ha ang. Inkhwmnaah eng thil pawh lo thleng palh tase, Chairman hi thil tih dn tr kaihruaitu tr a ni a. Chairchhuahsana hmun danga va intheh vl kha a tn a rem lo maini loin a nalh lo a, a zahawm lo bawk; Pathian thuin Thlaraurah a sawi znga insm theihna a sawi kha an chan hun tr

    dik tak a ni. Tnlaiin Pastor emaw Kohhran Upa emaw tuiwm taka phusa chiam an awm \an a. Hng mite hian Pathianbiak inkhwm an tizahawm lo a ni.

    2. Kohhran SecretaryKohhran thupuan hi Secretary hna a ni a, a awm loh

    erawh chuan Joint Secretary emaw mi dang emaw thu puangtutr insiam rem a ngai \hin. Kohhran thupuan hi inkhwma thiltihelement pawimawh tak a ni. Kohhran ziaktuin Pathian biakinkhwma puan wm chi chu twi fel taka puan tr a ni a. Kohhraninkhwm programme puang hmasa ber sela, chumi hnah chuanthil dang puang sela. Kohhran thupuan hi fiamthu nnachawhpawlh chi a ni lo a, zahawm taka puan tr a ni. KohhranHmeichhia leh K|P lam puan tr pawh Secretary hnnah pkkhwma puantr a \ha ber.

    3. |antuKhawvl hmun dangah chuan \antu kan tih hian

    thusawitu innghahna tr Bible thu an chhiar \hin a. ThuthlungHlui a\anga chhiartu a awm phawt a, Thuthlung Tharlehkhathawn a\anga chhiartu a awm leh a; a twp berahChanchin |ha bu a\anga chhiartu a lo chhuak a, anin achhiar lai chuan inkhwmho zawng zawngte chu dingin

    maichm lam an hwi \hup \hin. Mizoramah erawh chuan

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    16/52

    16www.mizoramsynod.org

    \antu kan tih hian mahni duh zwng Bible thu an rawnchhiar deuh ber \hin a; programme bk thilah erawh

    chuan Bible chng thlan chhuah sa an chhiar \hin.

    Inkhwm \antu dinhmun hi a pawimawh hle. KohhranCommittee-in rawngbwltu pawimawh a thlan chhuah bkznga mi a ni a. Tnlai chuan kohhran \henkhatah \antu-ading thei an tam tk avngin Pathianni chawhnu inkhwmahpawh \antu ruat an ni ta zl a; Pathianni zn tih chauhah lo

    chuan \antu ruat an ni ta. |antu chu kohhran mipui aiawhading a nih avngin uluk takin a inbuatsaih tr a ni a. Pathianthu a chhiar dwn pawhin a bu hming, bung leh chng zt fiahtakin a sawi hmasa tr a ni a, a chhiar zawhah, Lalpan athu malswm rawh se tih \hin tr a ni. |antu hian a\awng\aiin mipui aiawhtu a ni tih a hre reng tr a ni a, mimal \awng\aina thu chham ang chi chu tih loh a \ha. Ahun azirin hla thlan lamah hian insm thiam a pawimawh

    bawk.

    4. Hla hruaituHla hruaitu tih hi tn hma deuh \awngkam a ni wm

    e, tnah erawh chuan khuang vawtu emaw khuangpu emawtih \awngkam kan hmang ta deuh ber. Khuang vuak hi mizawng zawng thiam chi a ni lo, mi bk deuh an ngai \hin.

    Khuang vawtute dinhmun hi a pawimawh khawp mai a.Kohhranin khuang vawtu a neih \hat chuan Pathian biakinkhwm zai a nungin a tho \ha \hin a. Khuang vawtuin snrta hla a lk chuan inkhwm zai boruak a tho \ha thei lo.Khuang vawtute hi dinhmun pawimawh tak chelhtu an nihavng leh Mizo inkhwmah chuan \an hmaa zai kan chnavngin kal hma ngei tra beisei an ni. Khuang vawtu chuan

    Hla B-a inziak ang takin hla a sa \hin tr a ni a; khuang vawtu

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    17/52

    17www.mizoramsynod.org

    tn hla sak sual hi a inhmeh lo bk a ni. A hma lama kansawi tawh angin hla thlangtu (Chairman/Thuhriltu)-in

    emaw sak dn tr a sawi lwk a nih loh chuan solfa thlkasak chi chu solfa thlka lk a \ha.

    Presbyterian Kohhran inkhwmah chuan khuangpu bkhla hruaitu dang kan nei ngai lm lo. K|P Conference-ah erawhchuan hla hruaitu an inruat \hin; anni hi chu church court niloinfellowship an ni zwk tih hre reng ila. Kohhran \henkhat

    chuan inkhwmpui nikhuaah zai hruaitu rual platform-a dinchhuah an chng \an a; hetiang hi kan la kai ve leh thuai maiang tih a hlauhawm hle. K|P General Conference vla an chnchuan kohhranah an la rawn seng lt thuai mai thei, KohhranUpaten lo dan thiam a \l ang. Kum 2008-a PresbyterianWomen Fellowship Meeting, Aizwl Electric VngKohhran Biak Ina an neihah pawh khn an lo ti ve drtawh a ni. Kum 2012 K|P General Conference thlr ltnaZONET-a an neihah khn \henkhat chuan hla hruaiturual din tlartr kha an rawt deuh nghe nghe a, mahse anznga nula pakhat erawh kha chuan a duh loh thu huaitakin a sawi thung.

    5. Thawhlwm khawntuProgramme eng emaw bk a nih loh chuan Mizoram

    Presbyterian Kohhran inkhwmah chuan thawhlwm hiChawlhni zngah leh znah khawn a ni ber \hin a; Pathian biakinkhwma thiltih element pawimawh tak a ni. Sunday Schoolinkhwma thawhlwm khawn hi kohhran hrang hrangah tihdn a inang lm lo. Kohhran \henkhatah chuan hming lam laiinpwl tinah khawn a ni a; kohhran tam takah erawh chuan ahranin khawn hun siam a ni a. Kohhran Secretary-in thu a puan

    laiin an khawn deuh ber a; hei hi hun ren vng mai niin a lang.

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    18/52

    18www.mizoramsynod.org

    A nihna takah chuan thawhlwm khawn hi Pathianbiakna element pawimawh pakhat a nih avngin thil dang

    tih ruala lo khawn chu a \ha ber lo; thawhlwm khawnlaia hla sak erawh chu thil inkawp remchng pngngaiahngaih a ni. Thawhlwm tih hi a hming pngngai rng ani a; tnlaiin mi tam takin thilpk tiin an sawi \hin.

    Thawhlwm khawntute chu incheina lamah an fmkhurthiam a \l a, Biak Inah fel tak leh zahawm takin che vl tra

    beisei an ni. Inkhwm hun chhng ngeiin thawhlwm hi khawnni sela. Inkhwmpui nikhuaah mipui tam avngin kawngkabulah ushers-ten thawhlwm an lo khawn mai \hin a, hei hichu hriatthiam theih a ni a. Mahse sakramen \heh \um erawhchuan inkhwm chhngin Kohhran Upate ngeiin khawn se a\ha ber. Tn hnaiah Synod hruaitute telna, Revival Speak-ers-ho retreat-ah ushers an khawntr mai chng a awma, a \ha lo hle. Kum 2011 Synod Inkhwmpuiah pawhkhn Pathianni Chawhnu Sakramen inkhwmah usher-hoin an lo dawh ringawt tawh bawk a. Hei hi chu chnzui atn a \ha lo ang.

    Thawhlwm hlntu pawhin inkhwm hruaituin hlntra a hrilh ang takin hln mai sela. Inkhwm hlan nawn emawthil dang chham tel duah emaw a ngai hran lo.Thawhlwm

    hlan hi Chairman-in a tih nghl mai hian hun a hek lo bawk a,a hlntu tr mi dang han inkoh vl hi phung thlkna chi khat,\l tak ni lm lo a nih avngin pumpelh theih a ni.

    6. ThuhriltuMizoram Presbyterian Kohhranin a hman dnah chuan

    Thuhril tih leh Thuhriltu tih hi \awngkam hman deuh bk a

    ni. Hei hi Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu tharah pawh hman

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    19/52

    19www.mizoramsynod.org

    dn a ni. Tnlaiin inkhwmpuiah emaw, campaign/camp-ing nikhuaah emaw Sp \awng hmangin Speaker tih kan

    hmang uar ta hle a. Kohhran tam takah chuan Thuhriltutih tr hi Thusawitu tih \awngkam an hmang. A dik lohul hual zawng a ni lm lo n ang a, Thuhriltu tih hihmang tlng ila, a duhawm ber ang. Programme bk engemaw-ah erawh chuan Thuchah sawitu tih hman a ni\hin.

    Mizoram Presbyterian Kohhran chuan thuhril hi kanngaih pawimawh m avngin a hrilna hmun pulpit pawh bangleh bang inkr lai takah kan dah a. Thuhriltu chu a theih angtwka nasain a inbuatsaih tr a ni a. Pulpit tlng a\angin ainbuatsaih mang lo thu te a chhk chhuak mai mai tr a ni loa. Rawngbwlna dinhmun pawimawh luahtu a nih ang ngeiina mawhphurhna chu a ngai pawimawh tr a ni. Intihthlaraumi nih duh avnga pulpit tlnga dawn thar leh tla chawpsawi a tum tr a ni lo. Pathian thu hi a zahawm avnginkan thusawi tr chu theih twpa nasaa inbuatsaihin kansawi \hin tr a ni. Pulpit hi ngampa taka fiamthu thawhnn hman loh a \ha bawk. Pulpit-a awm tawh hnah lmtra chhuk loh a \ha.

    7. Zaipwl

    Pathian biak inkhwmah hian zaipwl kan nei \hin a,inkhwmpui nikhuaah phei chuan zaipwl eng emaw zt anawm \hin. Synod Inkhwmpuiah chuan kum 2000 a\ang khnzaipwl member-te mahni \huthmun a\anga lo pn chhuakamaichm hmaa din tlar hi tihtwp a ni. Inkhwmpui dangahpawh hian kal chhuah kher hi ti lo ngam ila a \ha ngawt ang.Inkhwm hruaitute hian zaipwl zai tra an swmin Hla hln

    trin an swm fo ta mai a, hla hi hlan tr a ni lm lo a, sa tra

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    20/52

    20www.mizoramsynod.org

    koh mai a twk hle. Zaipwl member-te hi Biak Inainthuamna awm rnga inchei a \ha a, cht vl dnah

    pawh mwi leh fel taka cht vl a ngai. Mi mit tikhamthei thlen lo tra rilru an pk theih nn mahni inthununa pawimawh.

    Zaipwl hian anmahni hla duh zwng leh mawi tih zwnghi an thlang duh khawp mai a. Pathian biak inkhwma sak wm,mipui hneh thei tr an thlan thiam a pawimawh hle. Ruah \ham

    loh hla thar sak hi intihtheihna atn hman tr a ni lm lo ang a;hla hlun leh nghet, kohhran mipui chwm thei tr sak a \ha berang. Biak Ina an hla sak hi inelna a ni lo tih an hriat a \ha a,inchhm mwi siak lam zwnga kalpui tr chi a ni lo a, taksaintheh kual vl dn pawh hi lutuk a awm thei ang.

    8. Bible leh Kristian Hla Bu kenMizorama kan inkhwm danglamna bk pakhat chu

    Pathian lehkhabu leh Kristian Hla Bu kan keng \hin hi a ni.Mi ramah chuan Bible leh hla bu hi Biak Inah an chhawpsa a, steward-ten kan luh laiin min lo pe \hin. Tnahchuan mi tam takin Bible leh Kristian Hla Bu ken anthlahthlam ta tlat mai. A chhan pakhat ni-a lang chu hlahril kan uar tk vng a ni. Aizwl khawpuia Pastor pen-sioner pakhat chuan Keini chu Kristian Hla Bu kan keng

    duh tawh hlei nm a ti hial a. Hla hril kan uar avngaKristian Hla Bu kan ken loh phah a nih ai chuan hla hrilloh mai zwk tr a ni ang. Bible leh Kristian Hla Bu kenhi kan thlahthlam tr a ni lo. Kristian Hla Bu twp lamahhian chhiar rual tr te, \awng\aina hman ho tr te a awmnual a. Hngte hi Kristian Hla Bu keng lo an tam chuaninkhwmnaah hman a inthlahrunawm thei a, mi inthlahdah11

    SEC Vawi 235 Appendix 4(II:1)

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    21/52

    21www.mizoramsynod.org

    leh thatchheho avnga hman theih loh ringawta awmlah a \ha bawk si lo. Chuvngin Bible leh Kristian Hla Bu

    hi Pathian biak inkhwmah chuan ken ngei \hin tr a ni.Synod thu bawhzuia SEC-in Biak In Chhnga Inchei DnTr Leh Awm Dn Mwi Kaihhruaina a siamah pawhkhn Inkhwmna-ah Bible leh Hla Bu ken \hin tr a nia tih a ni.11

    9. Lalpa |awng\aina

    Mizote hian Lalpa |awng\aina hi kan hmang rim hle a. Ahmingah hian Lalpa |awng\aina, Lal |awng\aina, leh LalBiakna tihte hi hman dn tlnglwn an nih avngin hman theihvek tra ngaih a ni. Tnlaiin Sp \awng hmanga inkhwmna lama\anga puak chhuah ni wm tak, Lalpan \awng\ai dn min zirtrangin tih duah kan chng ta viau a, hei hi sim a \ha khawp mai.Lalpa |awng\aina hman dnah hian dik twk loa hman kan nei a;chu chu Kan chunga thil tisualtute kan ngaidam angin tih hingaidam angin tih ni loin ngaihdam angin tih zwk tr a ni a.Hei bkah hian tn hma chuan, Thlmnaah min hruai lt suhla tih a ni \hin bawk. He thil pahnih hi tihdik trin Synod Wor-ship Committee chuan SEC-ah a thlen a; mahse SEC erawhchuan tihdik loha hman zui zl trin a rl ta hlauh zwk a; azia lo ang reng khawp mai. Kohhran \henkhatah chuaninkhwm bn dwn apianga Lalpa |awng\aina hmang

    loin Zng lam \awng\aina emaw Tlai lam \awng\ainaemaw an hmang \hin a, a \ha ang reng hle.

    10. MalswmnaMalswmna hi Mizoram Presbyterian Kohhran tih

    dnah chuan Pastor leh Kohhran Upaten an hmang thei veka. Amaherawhchu, tn hma deuh kha chuan Kohhran Upate12 Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010:6

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    22/52

    22www.mizoramsynod.org

    hian an hmang \ha duh zen zen lo. Upate znga hmang awmchhun chu Upa senior deuh tak an ni deuh zl. Tnah erawh

    chuan kan hmang tlnglwn ta deuh. A hmingah hian tnlaiinmi \henkhatin Malswm |awng\aina ti twk an awm \hin a,Malswmna tih hi a twk; hei hi Pathian Biak InkhwmHruaina B-ah pawh inkaihhruai dn a ni.12 |awng\aina tihhi kan hmang tel duh kher a nih chuan |awng\aina lehMalswmnain tih ni sela, a ziaawm deuh mahna! |awng\aihmasa ngei bawk sela.

    VI INKHWMCHIHRANGHRANGHetah hian inkhwm chi hrang kan neih zawng zawng

    thur chhuah a ni lo a; kan thur chhuah bk pawh chipchiartaka sawi a ni lm lo bawk. A pawimawh zual n-a hriat kankhawih zeuh zeuh chauh a ni.

    1. Sunday School inkhwmSunday School inkhwm hi Pathian biak (worship) leh

    zirna(study) inkawp a ni a; hei hi MSSU Inkaihhruainaah pawhsawi dn ding lai a ni. MSSU Inkaihhruaina (2011)-in SundaySchool thil tumte a sawi chhuah 6 znga 4-na chu Pathian

    biak zirtr tih a ni a.13Puitling Sunday School inkhwm a sawidn pawh, Sunday School hi kan Kohhran inkhwma mi kantamna ber a ni a. Inkhwm hun danga kal ngai lo deuhte pawh

    an inkhwm \hin avngin uluk taka Superintendent-ten ankaihhruai a ngai a. Inkhwm \um khat s-a thil pawimawh takpahnih kan tih hun a ni a. Chuvngin, inkhwm kaihruaituchuan Pathian Biak Inkhwm (Worship Service) leh School

    14Mizo Sunday School Union Inkaihhruaina, 2011:12,13

    15 Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009:3316 Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009:34

    13Mizo Sunday School Union Inkaihhruaina, 2011:14

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    23/52

    23www.mizoramsynod.org

    anga kalpui tr a ni tih a ni.14 Inkhwm dn tr pawhPathian Biak Inkhwm (item 5) leh Sunday School Pwl

    (item 6) tiin fel takin \hen thlap a ni.

    Hmun \henkhatah chuan Sunday School-ah Pathianbiakna hi an namnl hle a, hei hi thil fel lo tak a ni. Kum 60 zetkal ta (1951)-ah khan Rev. Saiaithanga chuan, Pathian biaknainkhwm a nihzia tibo khawp chuan kan ti-sikul lutuk tr a nilo a lo ti a ni.15A bul \annaah worship hi uluk taka kalpui tr a

    ni a, hun hman rei a ngai chuang lo. Kohhran \henkhatah chuanworship tel miah loin \an dr rk veleh Superintendent lo dingchhuakin Sunday School ziaktu emaw a ko nghl chawt mai a. Heihi MSSU Kaihhruaina pawhin a sawi dn a ni lo. Worship leh zirnahi inkawp rem taka kalpui dun tr a ni. MSSU Inkaihhruainain asawi angin Sunday School inkhwm hi worship-in a bul kan \an a,zirnain kan chhunzawm a; a twpah worship bawkin kan khrleh \hin a. Rev. Saiaithanga vkin, Inkhwm twpna pawhPathian chibai bkna \ha tak nei chunga tihtwp tr a ni a loti a ni.16

    2. Pathianni chawhnu inkhwmPathianni chawhnu inkhwm hi tn hma chuan

    Bermpu sermon inkhwm an lo ti \hin a ni wm e. Hun lokal zlah Kohhran chwmna thuhril hrang hrang sawi nn

    hman a ni ta a. Rev. Saiaithanga chuan, Hei hi hun harsa ani. ..... Mutthlk awl hun tak a ni a, mahse mutthlk thu hihruaitu chungah aiin thuhriltu chungah a innghat a ni a ti.17

    Tnah chuan kohhran tam takah \antu an \hathnem tkavngin Pathianni chawhnu inkhwmah pawh \antu an ruatta \hin a ni. Pastor-in bial a fan chuan sakramen pahnih neihhunah hman a ni ta deuh ber. Pathianni chawhnu inkhwm hi

    17 Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009:34

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    24/52

    24www.mizoramsynod.org

    kan tihbn phal si loh, bei hrm hrm peihte chauhinkhwm hun a ni ber.

    3. Pathianni zn inkhwmPathianni zn inkhwm hi tn hma chuan Missionary

    sermon hun an lo ti \hin a ni wm e. Aizwla kan missionaryte khn thusawina hunah an hmang bk a ni mai thei. Hei hihun \ha a ni a, Sunday School tih lohah chuan inkhwm \hat

    ber hun a ni. Kohhran thupuan pawh a chipchiara puanna

    hun a ni. Tnah chuan Kohhran lian deuhah chuan KohhranUpate leh Pastor/Minister-te chauhin thuhrilna hun an changber a. Kohhran t deuh leh rawngbwltu tlmna hmunah erawhchuan mi dang pawhin hun an chang ve tho bawk.

    4. Nilai zn inkhwmNilai zn inkhwm hi kan Kohhran hun hmasa lamah

    chuan Kohhran Dnzawhkim Inkhwm an lo ti \hin a,Dnzawhkim chauh an inkhwm \hin. A tr a\angin tnthlengin Kohhran rorlna lam thil tih nn kan la hmang zui tazl a. Dnzawhkim thar lawm luh, thunun leh lk luh nn te,pm dawnsawn nn te, rawngbwlna lam report hunatn te hman a la ni ta zl a. Kum 1954 a\ang khn Nilaileh Beihrual Thupui a ba siam a lo ni ta a; chuta \angchuan Thupui zirna hun atn hman a ni ta a; tn hmaa

    rilru sawina hun atn hman \hin kha Inrinni znah sawna ni ta.

    Tnah chuan pulpit leh maichm hman dn fel takkan lo nei ta a; Nilai Thupui pawh pulpit-a hawng loin lec-tern a\anga hawn tra tih a ni. Thupui hawngtu hian chhiarchhuah ringawt bkah sawi belh ngaite sawi belh tra ngaih

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    25/52

    25www.mizoramsynod.org

    a ni. Inkhwm hruaituin sawi hona a kaihruai a. A twpahsawi dn hrang hrang, inkalh deuhte pawh uluk takin a

    khaikhwm tr a ni a. Hruaitu hian khaikhwmna hun hihmang rei lutuk lo se a \ha. Church Court inkhwmpui (Bial,Presbytery, Synod, General Assembly) report hi chu Nilaiznah ngei hian pk \hin a \ha ang a; Kohhran Hmeichheinkhwmpui leh K|P Conference report hi pktr an nihchuan Inrinni zna pk a \ha ang.

    5. Inrinni zn inkhwmInrinni zn inkhwm hi sawi dn tlngpuiah chuan|awng\ai Inkhwm tih a ni. Thil dang zep lm loin PathianBiak Inkhwm Hruaina Bin a sawi dn hi tr lang mai ila.

    Inrinni zn inkhwm hi Zospten hapta kr ni minsiamsak tirh a\angin |awng\ai Inkhwma hman a ni reng \hina. Kum 1954-a Nilai leh Beihrual Thupui zir a nih a\angin Nilaizna rilru sawi ni \hin chu Inrinni znah sawn a ni ta bawk a.Hemi hn hian Inrinni zn hi \awng\ai nna hmang thoin Ser-mon sawi nn te, rilru sawi nn te kan hman pawlh ta hlehlawm a ni.

    A tr a\anga |awng\ai Inkhwm hun atna kan lohman \hinna rilru kha dah pawimawhin thil dang tih nn kanhmang a nih pawhin \awng\ai nn hun tam ber chu hmang

    thei ngei ila, chuti ang zwng chuan he kaihhruaina pawh hisiam a ni. Rilru sawi nn kan hmang tel a nih pawhinKohhranho swt tlnna tr lam ngaihtuah chunga hman nithei se; Sermon sawi nn kan hmang tel a nih pawhin Sermontwi sawi nna hman ni thei se a lwmawm ngawt ang.18 Thil

    18 Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010:2119 2006 Synod General No. 17

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    26/52

    26www.mizoramsynod.org

    pakhat chauh han sawi belh ila. Rilru sawi nn kan hmanhian a langchanga insawislna lam ni lo thei sela.

    6. Baptisma sakramen inkhwmBaptisma sakramen inkhwm hi hman dn tlngpuiah

    chuan Pathianni chawhnu inkhwmah neih a ni deuh ber \hin.Tn hma chuan baptisma chantr dnah Pastor-te tih dn ainang lo nuai a; chu chu kohhran mipuiin ngaithei loin Synod-ah pawh vawi eng emaw zt a lo luh hnah kum 2006 Synod

    Inkhwmpui chuan tih dn inrualkhai trin a rl ta a, Pa lehFapa leh Thlarau Thianghlim hmingin ka baptisa a che tiintui vawi thum suaka vawi thum thlawrin baptisma chantr tura ni tiin a lo sawi fel ta a ni.19 Tnah chuan Pastor-te tih dnpawh inrualkhai tawh trah ngai ila.

    7. Lalpa Zanriah sakramen inkhwmHei hi Pastor Bial fan programme-ah chuan dn

    tlngpuiin Pathianni chawhnah sakramen \heh a ni deuh bera. Good Friday-ah chuan Maundy Thursday znah \heh a ni tafur a; \henkhat chuan Pathianni chawhnu inkhwmah an la\heh zl bawk. Aizwl-ah chuan Minister an tam a,khawpui Pastor-hoin kohhran mal malin sakramen \hehan dawn kim theih dn tr an ngaihtuah a, a \ha angreng hle.

    Church Court inkhwmpuiah Pathianni chawhnahsakramen \heh a ni \hin. Hei hi kan mi hmasate chuaninkhwmpui palaite rorl hah tisa leh thlaraua chhwkna angdeuhin an sawi. Kohhran Hmeichhe inkhwmpui - Bialah lehInkhwmpui Lian an neihah hian sakramen \heh a ni ve \hin

    bawk a. Hei hi an tih laklawh avngin an bntr phal lo mainiin a lang. Kohhran Hmeichhe Inkhwmpui Lian-a \heh pheihi chu ngaihtuah chian a ngai khawp mai. Sakramen hlutna

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    27/52

    27www.mizoramsynod.org

    leh zahawmna hloh theih phah lek lek khawpa thil kalpuichng a awm a; Church Court an ni lo bawk a, ngnngwl

    bk lo se a \ha ang em? K|P-in an inkhwmpuia sakramen\heh an ngn ve lo hi an fakawm.

    8. Mitthi vui inkhwmMitthi vui inkhwmah hian tn hnaia Chairman leh

    Vuitu hran nei an awm ta nual mai a. Hei hi Mizoram Presby-terian Kohhran mitthi vui inkhwm kalpui dn pngngai niloin \henawm kohhrante tih dn kan chwk luh a ni wm e.Vuitu hian a bul a\anga engkim a kenkawh a dik ber ang. Thupuan hmasak ngai a awm a nih erawh chuan Kohhran Secre-tary-in emaw a puang hmasa thei ang chu.

    Pastor leh Kohhran Upa (active elders) thite chu in lambkah Biak Inah vuina inkhwm neih a ni \hin a. Hetah pawhhian chan tr hi Presbytery hruaitute emaw Synod hruaitute

    emaw zngah kan inthei sem lutuk deuh em w tih tr a ni.Vuitu hming putu bk pawh awm hlei thei mang lo khawpamawhphurhna insem zi lutuk a awm zeuh zeuh \an. Heti angvuina inkhwmah hian Kohhran zaipwl (bial emaw/tualchhng emaw) an zai \hin a. Hemi bkah \hianpwlho emaw group emaw solo emaw lo inrawlh ve hithil \l a ni lo. Tn hnaiah Kohhran Upa leh Pastor-te

    Biak Ina vui chungchng hi ni tin chanchinbu lamahsawisl twk an awm \an a. He thil hi ngaihtuah chian angai wm e. Chnna in leh lo nei chau deuhte hi KohhranHall-ah emaw YMA Hall-ah emaw vuina inkhwm neihmai hi thil \ha zwk a ni ang em? Tnah chuan Aizwl-avng \henkhat chuan khawpui pwn lamah thlnmualan nei \an ta a. Heti a nih chuan thlnmuala vuinainkhwm kan neih zui \hin hi chhunzawm zl chi a ni

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    28/52

    28www.mizoramsynod.org

    ang em tih pawh ngaihtuah a ngai \an ta bawk wm e.

    9. Inneih inkhwmInneih inkhwm hi Kohhran pakhat huang chhngami ni si, Pastor-te tih dn a inang lo nuai mai a; hei hi thil fel lotak a ni. Chuvngin Pastor-te leh inneihna kawltu KohhranUpate chuan Pathian Biak Inkhwm Hruaina B-a sawi dnhi zawm hrm tum ni se a \ha ngawt ang. Kaihhruainain a ziak

    bk hi belhchhah loh ni se. A ziak hi a dik leh \ha thei angberin zawm tln tum ni sela; mahni-a kawng dang reh pawhtum loh ni se a \ha ber ang. Pastor \henkhatin a ziak en loainneihna thute chhamtr an chng a, hei hian an thiamzia aentr laiin a tilp zwk em tiin ngaihtuah theih tak a ni.

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bin a sawi dnchuan mo pawh mi dang inhruai luhtr a ngai lo a, BiakIna mo luh laiin mipui din a ngai bawk hek lo. Inneih

    inkhwma mo hruai luh hi Spho tih dn a ni a, anni chuanawmze neiin an hmang. An hman dn phawk chhuak phasi loa kan inhruai lt ve ringawt hian awmzia a nei lo a,chuvngin tih ve kher hi a \l lo.

    Tn hnai a\ang khn inneihna thu tiam sawi laiin moneitu leh mo hi inhawi tawn an chng thar a, hei pawh hiSpho tih dn an lk a ni mai thei; film lama inneih lem

    tih dn an entawn pawh a ni mahna! Kan kohhraninkaihhruainaah erawh chuan inneihna thutiam an sawilaiin anmahni inen loin inneihtrtu lam an hwi tr a ni.Mo leh mo neituin mipui chhawn zwngin hming an ziak

    bawk ang.20

    Nupa tuak tharte chibai bk hi inneihtrtu tih a twk,

    20 Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010:75

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    29/52

    29www.mizoramsynod.org

    Kohhran Upate pun a ngai lo. Aizwl khawpui kohhran\henkhatah tualchhng kohhran upaten chibai an bk ve a;

    hei hi chn thar, thil \l lm lo a ni. Pathian Biak InkhwmHruaina B-ah chibai bk a sawi hian Kohhran aiawha bktutr chu inneihtrtu kha a ni. Kohhran i awh zo lo ang ziazngaupate pun a ngai lo. Zungbun hi Mizoram PresbyterianKohhran tih dnah chuan mipain hmeichhe hnnah buntr a,hmeichhiain mipa hnnah buntr ve a ngai lo. Pastor \henkhatintute emaw hnial ngam loh avnga Biak Ina hmeichhiain mipa

    zunbun an buntr an awm ta hial a; hetiang hi chn zui loh a\ha ang. Inneih thuchah hi pulpit a\ang ngeia sawi ni se.

    Pastor Bial \henkhatah Bial K|P hruaitute leh BranchK|P hruaituten Kohhran dn thianghlima inneite hnnahlawmpuina leh Certificate siam chawp pk an chng thar bawka. Heti ang hi chu Biak Inah chuan tih loh a \ha zwk ang, inlamah erawh chuan lo ti mah se, a pwi hran lo ang chu. Inneihinkhwm hruainaa chuang bk thil dang zeh tel tam hi chn lohtr a ni.

    10. Nemngheh inkhwmNemngheh inkhwm hi chi hnih Upa nemngheh leh Pas-

    tor nemngheh inkhwm kan nei a. Pro Pastor ruatnghehna leh an awmna tr biala dah nghehna (induc-

    tion) inkhwm hi chumi huang chhnga telh mai tr ani ang. Nemngheh inkhwmah hian Moderator-tenPathian Biak Inkhwm Kaihhruaina B-a mi hi zwmininang tlngin ti hrm sela, mahni irwma phuah chawploh a \ha ber. Pastor nemngheh inkhwmah hian Thurinzwttuin a zawh laia mipui lam a hawitr hi eng tik laiatih \an nge ni le? Mipui lam hawitr loin maichm leh pulpit

    lam ngei hawitr ni se a \ha zwk ang. Maichm leh pul-

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    30/52

    30www.mizoramsynod.org

    pit pawimawhzia tilangtu a ni a; chu bkah inkhwmhruaitu - nemnghettu tr Moderator lam hwi ngeia

    zawhna an chhn kha a inhmeh zwk.

    VII. THUNWIDEUHThil dang tam tak sawi tr a la awm ang a, mahse sawi

    vek sn a ni lo. A pawimawh n-a kan hriat kan thur chhuakahngai ila. Thu nwi deuh pahnih khat lek erawh chu han telhleh hrm ila:

    1. Hla hrilMizote chiah hi hla sak tr hril \hin hnam awm chhun

    kan ni wm e. Hmnlai kan Mizo zaiah khn ziak sa en tr anneih ve loh avngin hla hriltu an awm \hin a, chu chu kan lakai ve poh a ni mai thei. Rev. Thansiama chuan, mi hla saktr lo sawi khalh zung zungte chu tiin hla hril a ngaihsn vakloh thu a sawi. Hla hril hi a sual hran lo mai thei; mahse tnlaiakan tih dn m m hi chu kan inenfiah deuh chu a ngai ta niina lang.

    K|P hian an inkhwmah hla hriltu an inruat \hin a,anni chuan Conference Hla Bu te an nei \hin a, a buan neihvek loh avngin hla hril hi an tn a \l a ni ang; chumi tihdn zuichuan Biak In \henkhatah hla hriltu kan inruat

    ve ta fo mai. Microphone hmangin hla an hril a, kawngeng emaw zwnga ngaihtuah chuan hla sak a tinuaminmin tiphr theia ngaih a ni. Mahse \awng rinna hmangami pakhat hnna hla hril hna papk hi a thlarau vak lo,hetiang hi mechanical hla hril ka vuah. Mechanical hlahril hian mi dang hla hril duh a titm nasa hle a ni. Mizospirituality-ah chuan zai a tui chuan kil tin a\angin hla an

    rawn hril mai a, mechanical hla hril hian hla hril ve duhmi dang zalnna a hnawt \iau a, kei chuan ka dah sng

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    31/52

    31www.mizoramsynod.org

    vak lo. Chuvngin inkhwm pngngaiah chuan me-chanical hla hril hi tih loh a \ha zwk ang.

    Hla kan hril a nih chuan thiam taka hril a \ha khawpmai. |awng rng rng hian thlk a nei a, Mizo \awng phei chuthlk ngah tak (tonal language) a nih avngin thlk dn azirina awmzia a danglam daih thei. Chuvngin Bible chhiartuin thlkdik taka a chhiar a pawimawh ang bawkin hla hriltu pawhinthlk dik taka a hril a pawimawh. Hmuh ka nam tih te hi

    an hril dik lo fo. Tihsual palh chu a awm thei, mahse fmkhurloh vng emaw inzir peih loh vng emawa hril dik loh hi chungaihdam a harsa ve a ni.

    Hla hril pawh hian hril nawn tam lutuk a awm thei.Inkhwm \an hma phei chuan hla hril nawn lamah hian insma ngai zual. |an dr a rk tawh hna la hril nawn chiamte hiPathian biak awmzia hriat twk loh vng a ni. |an hmaa hlasak hi Pathian biak inkhwm chhnga khung a nih loh avngininnghah khwm paha hla sa kan ni ber. Inkhwmpui nikhuaahpawh hla hril hi nawn tam lamah vawi hnih leh a chanve bkni lo se a \ha khawp mai. A tuiate tuina ringawt mpui tr a nilo a, thlarau rah zngah insm theihna (Gal 5:23a) a telavngin tui dnah pawh insm ngaih hun a awm ve tihhriat a \ha. Hla hriltuin hun vawngtu ni zwk wm taka

    duh chen chen an hril hi a dik lo a, inkhwma hunvawngtu ber chu Chairman a ni; hun vawngtu pahnihawm a rem lo.

    Hla kan sak hian a inziak ang taka kan sak a \lbawk. Kristian Hla Bu en reng chung si-a a inziak dn niloa sak kan chng ang reng khawp mai. Kan lo sak \hindn a dik loh avnga Kristian Hla B-a inziak dn angloa sak hi a \ha lo. A inziak dn taka sak hi kan tih tr a ni

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    32/52

    32www.mizoramsynod.org

    a, kan lo hriat \han dn a awm a nih pawhin kan KristianHla B-a mi anga sak hi tum hrm hrm tr a ni. Entrna

    atn pakhat han tr lang ila. Kohhran inkhwm hmuneng emaw ztah KHB No. 203-na thunawn,

    Thlah lovin ka vuan tlat zl ang a,Lallukhum hlah ka la chan ang

    tih hi Lallukhum hlu chu ka la chang ang tiin mi tam takin an

    la sa fo mai. A thin a tum chu Kraws chu miin a vawn reng tlatchuan lallukhum hlah a la chantr dwn tihna a ni.

    2. Lm tual zuahTnah chuan Pathian biak inkhwma hla sak tui chnga

    lm hi kan intihhmuh nasa tawh hle a. Khawvl thilah pawhmi an lm nasa a, kohhran huang chhngah pawh hlim laichuan lm kan uar ta hle bawk a. Mi \henkhat phei chuan lmhi thlarau m-na tehna lian berah an hmang ta mai emaw tihtr a ni. Heti anga lm kan uar tkah hian Biak Inah maichmhnna platform leh khuang dahna inkr hmun wl hi lmtual ti-a sawi tk mai kan chng thar a; a nihna takah chuanBiak Inah lm tual a awm lo a; hei hi kohhran \awng a ni lo.Inkhwmah Chairman leh hma lama mite inbichilh lutukhi a remchng lo a; chu bkah sakramen chi hnih neih

    hunah maichm hmaa hmun wl zuah hi cht vlna atntih a ni; lmna hmun tr hrim hrima zuah a ni ngai lo. Mi\henkhat lmin mahni awm hmuna lm duh twk loin vapn chhuah kher kha an duh \hin a, an pan ta mai a ni.Tnah phei chuan lm tual kan tih tk mai hi zau takzuah kan chng thar a, pulpit a\ang phei chuan hma lamamipui kha an hla duai mai. Presbyterian Pathian biak

    inkhwma thuhril kan dah laipui hle \hin kha kan hriat

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    33/52

    33www.mizoramsynod.org

    loh hlnin kan lo dah hniam ta reng mai tihna a ni theiang em? Ngaithlatu mipui an hla duai mai chu thuhril

    pawh a nawm loh phah thei deuh roh niin a lang. BiakInah hi chuan mahni awm hmuna lm thiam hi zir ila a\ha khawp ang. Lm sawi tkah chuan Synod revivalspeakers zngah chheih lm tihchhuah tum an awm a; heipawh hi Kohhran chuan kan malmk ngam tr a ni ang.

    3. |awng rinna hman chungchng

    Tnah chuan kan lo changkng ve tial tial a, kohhran tberah pawh \awng rinna (microphone) kan hmang thei ta deuhvek niin a lang. Aizwl khawpui chhnga kohhrante phei chuan\awng rinna kan nei \ha twk hlawm hle. Chutih lai chuanSynod revival speakers emaw thuhriltu vk vl \henkhatinemaw anmahni \awng rinna neih sa chu an thu sawina tr

    biak ina lk luh mai an chng a; Kohhran Committee lahin anlo dl ngam mang bar si lo. Heti anga mahni \awng rinnahmangho hian a control lam pawh anmahni ngat tih an duh a.Thusawitu sawi dn azira tihrin zual lai te, tih\ng bk lai te,tihthm zual laite an nei a; a \l bkin an tiring lutuk fo bawka. Lung lam \ha mang lo tn phei chuan buaina tham a tlingthei. Chuvngin tu group pawh ni se, an thu sawina tr biakina \awng rinna awm sa an hmang mai tr a ni. Chumian duh twk dwn lo a nih chuan rawih loh ngam a \ha

    zwk hial ang. Biak in hi mahni duh ang anga chttlatnatr hmun a ni lo tih hriat reng a \ha a. Biak in hman dntrah Kohhran Committee pawh an huai ngam tr a ni;mahni biak in hman dn tra thu nei ngam lo KohhranCommittee nih chu thil zahthlk takah ngaih tr a ni ang.

    NGAIHTUAH ZUI / SAWI HO TURTE

    1. Kan Kohhran Pathian biak inkhwmah hianPathian nge kan dah pawimawh a, keimahni a betute

    Presbyterian Pathian Biak Kalphung

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    34/52

    34www.mizoramsynod.org

    PATHIAN BIAK INKHWM HRUAINA BUHMAN DN TR

    Rev. C. Rosiama

    Kan thupui hi Pathian Biak Inkhwm Hruaina BuHman Dn Tr tih a ni a. Pathian Biak Inkhwm Hruaina Buthar (2010) kan nei tawh a; chumi kan hman dn tr chu sawikan tum ber dwn a ni. Kan paper hmasa zwk PresbyterianPathian Biak Kalphung tih nn khn thupui inhnaih tak a nih

    avngin Revd Chuau\huama lo sawi tawhte pawh kha hanhrt nawn deuh thuak thuak a awm thei a; a pawimawh avngahrt nawnah inngai mai ila a \ha wm e.

    Kan Synod hi Assembly tih a nih lai khn hetiang hianro an rl a:

    Biak In inkhwm tih\hat zwkna thu a lo lt a. Tnah rih chuanPastor-te leh Kohhran Upaten mahni kohhran Pathian Biak Inkhwmtehi urhsn tak leh fel takin lo vawng zl sela; tin, hetiang lama hruaina,dn \ha zwk leh remchng trte Standing Committee-in lo ruahmanrawh se,tiin (1952 Assembly Gen. 8).

    Chumi thu chu bawhzuiin Standing Committee chuanhma a la nghl a. Pathian biak inkhwm kaihhruaina bu Or-der of Service an tih chu lo buatsaih trin Pastor Saiaithangaan ruat a. Ani lo siam (compile) chu Theological Committeepawh an thlr hmasaktr a; \ha twk rih hlea an ngaih avngina siamtu a bu kwmah chuantr a ni lo vang ti meuhva rlin,a zwm thei kohhran apiangin an lo zawm trin StandingCommittee hmingin an lo chhuah ta a ni. (Standing Commit-tee Gen. 10 of 13. 5. 52; Gen. 4 of 26. 3. 53).

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    35/52

    35www.mizoramsynod.org

    Hei hi kan Synod-in Pathian biak inkhwmhruaina bu kan lo neih \anna chu a ni a. Min hringtu

    Welsh Kohhran tih dn zlzuia kan phk twk ni wmaan ngaih an phuah khwm ve a ni. Kan kohhran Pres-byterian Church of India (PCI) pum pui huap chuanhetiang bu hi kum 2002 khn kan nei thei chauh nghenghe a. Chumi buatsaihtute chu Aizwl Theological Col-lege leh John Roberts Theological Seminary (Shillong)-afaculty member-te an ni a; annin an buatsaih chu PCI Ex-

    ecutive Committee-in uluk takin a thlr leh a; chumi hnahchuan chhuah a ni ta a. Tna kan Synod Pathian BiakInkhwm Hruaina Bu (2010) hman lai hi PCI Manual ofWorship zlzui deuha keimahni hman lai ennawna kantihlenna a ni a. Zt mm ngai lai a la awm nual avnginSynod Executive Committee-in zt mm a tum mk a ni.

    Kohhranho zngah hian Pathian biak dn chi hnih -phuah sa hmang (liturgical) leh hmang lo (non-liturgical) kanawm a. Pathian biak dn kaihhruaina fel taka phuah sa hmanghochuan Pathian chu a ropui m a, zah leh \ih dk chunga biaktr nia an ngaih avngin p leh urhsn leh puith taka biaktrah an ngai a. Chu chu an zah leh an \ih tak takte hmaa ankhawsak dn trah an ngai a ni. Ngaihtuahna fm tak neichunga biak loh chu Pathian zah loh leh \ih lohnaah an ngai a.

    Chuvngin, Pathian mi, mi thiamtena uluk taka an lo phuahsa hmanga Pathian biak hi Pathian biak dn \ha takah an ngaia ni. Chutichuan, inkhwmnaa hman tr Pathian Biak DnBu \ha tak an nei \hin. Pathian meuh be tr chuan uluk takainbuatsaih lwk lova, mahni rilrua lo lang chawp apiang sawimai mai chu a tak lovin an hre tlat. Amaherawhchu, mi phuahsa hman mai chuan rilru tak ni lm lo pawhin a tih mai mai

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    36/52

    36www.mizoramsynod.org

    theih ve tho avngin phuah sa a nihna ngawr ngawr chua takna a ni chuang lo va; phuah sa \ha tak, thinlung

    taka hman chu a \ha tak zet a ni tihna a ni. Mi hla phuahsa pawh thinlung taka kan sak tlut tlut theih chuan mithu phuah sa, ril leh thk tak tak pawh thinlung takakan hman theih lohna bk tr chu a awm chuang lo. Mitam tak tn chuan kan rilru kan sawi chhuah thiam silohte, kan ngaihtuah phk aia \ha daiha min lo phuahsakhan hman chu a vnneihthlk hle thung a ni.

    Kawng lehlamah chuan, Pathian chu thlarauva biak tra nih avngin kan thinlung chhngril ber phawrha keimahnirilru puak chhuak (spontaneous) ngata Pathian biak hi a thlarau

    bk riauvin a lang thei. Kan thinlung chhngril Pathian hnnakan han inbun chhuah hawk hawk hian keimahni pawh kanthwl hawk a, kan dam huai huai thei bawk. Pathian pawhinthinlung taka amah betu chu a duh ber a. Amaherawhchu,ngaihtuah fumf hman loh vng te, ngaihtuah tak tak peih lohvng tein Pathian hmaa sawi tr hre mmal lo leh awmze neimang lova chham kual duah a awl m m thung a. Keimahningei pawhin eng nge kan sawi tk chiah tih pawh hre manglova kan tih \um a tam wm e. Chutiang mai maia Pathian

    biak chu a tak lo hle thei thung a ni. Pathian hi chu kan duhduha kan bwl kual mai mai rual a ni hauh lo.

    Chuvngin, kan kohhran Pathian Biak InkhwmHruaina Bu hian phuah sa hlr hman tum leh phuah chawphlra Pathian biak tum inkrah kawng lai min zawnpui a tuma; kan phk twka Pathian biakna \ha ber min neihtr a tum ani. A buatsaihtu Synod Worship Committee chuan a hmandn trah pawh duh dn a nei a, chu chu tn \umah hian kan

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    37/52

    37www.mizoramsynod.org

    zir ho dwn a ni. Uluk taka kan zir chuan kan swtpuingei ang tih pawh kan beisei a ni.

    1. Inkhwm Hruaitu tr apiang chuan a bu hibelh chian hmasak ngei ngei tr a ni:

    Tnah chuan kan kohhran kan lo puitlin ve deuh tawhavng leh, mi pawh kan indaih deuh tawh avngin kan Pathian

    biak inkhwm pawh nemngheh mite (Pastor, Minister, Pro Pas-tor leh Upate) kherin an hruai deuh ber a. Pastor-te leh

    Kohhran Upate chuan inkhwm an hruai \hin dwn avnginhe lehkhabu hi an bl chiang hmasa ngei ngei tr a ni, tih hikohhran thupk ang tluka ngaih tr a ni ti ila kan hriat thiamka ring. A chhan chu kan nihnain a keng nghl. Synod pawhina bu hi kan hman atn a thlwnin min sem vek. Inkhwmhruaitu tr ni si, he lehkhabu bl chiang si lo chu kankohhranah chuan hruaitu \ha tak chu kan ni dwn lo tlat; kankhawr \t dwn a, miin min iai ru hle ang. Chuvngin hruaitutr chuan he lehkhabu hi a zira zir hmasak ve ngar ngar maitr a ni. Rilru pe taka zir rlah chuan thiam theih loh tr thampawh a ni lo. Tna kan hman lai hi chu endik lai mk a nihavngin a lo chhuak thar leh trte tak hi hruaitu tn chuanhriat chian a ngai m m dwn a ni.

    Thuhmahruai hlwm pk 1-6 hi inkhwm eng mah

    hruai hmaa hriat hmasak ngei ngei tr a ni phawt a. Phk 7-240 chhngah hian inkhwm chi hrang hrang hruai dn trchipchiar hlwm hrang 14 laia \hen a awm a. Phk 241-339chhngah hian thubelh hlwm 15-a \hen, hruaituin a hun leha hmun dik taka a \l anga a fawm belh tr hmanraw dangchhawp chhuah sa leh, a inkhwm hruai dn phna a lo hriattel khiau atna \ha leh \angkai tr dah \hat sate an awm bawk.

    Hemi bu ngawr ngawr bkah hian kan Kristian Hla Bu hi hman

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    38/52

    38www.mizoramsynod.org

    tel reng tr a nih avngin hla thlan tr te leh Kristian HlaBu twp lama |awng\aina chi hrang hrang te, Thu chhiar

    inchhwn (Responsive Reading)-te hi a hun leh a hmun takachhawp chhuah thiam chu a \ha hle dwn a ni. Hemi bubl chiang leh bl chiang lote hi inkhwm \um khat maiahlang chhuak nghl zung zung lo mah ila, hun rei takkohhran inkhwm kan hruai hunah chuan hruaitu \ha kannih leh nih loh hriltu tr pawimawh tak pakhat chu a nidwn hrim hrim. Hruaitu nih duh si, hruai \ha thei tra

    inbuatsaih peih si lo chu hruaitu \ha leh rin tlk nih a har\hin. Kan mite hian kan nihna an pawm a, kan hruainaerawh chu an twng khawp lo fo thei a ni.

    2. Kaihhruaina hi zui hrm tr a ni:Inkhwm hruainaa programme (order of service) hi a

    theih ang anga zawm hrm hrm tum tr a ni. Thu leh hla leh\awng\aina inla lwn \ha tr leh inchawhmeh twk tr te, dinleh \hut inthlk \ha twk tr te, mipui chanvo leh rawngbwltulam chanvo inchhwn \ha twk tr te, Bible thu dap chhuakzau deuh thei tr zwngtea uluk taka rem an ni tlngpui a.Chumi kalhmang tak chu tilang pha tr khawpin, zei leh nldeuha hman thiam tum tr a ni. Hmang ti-tih, bel si lo, a buen duh si lo, mahnia ti\ha zwk thei chuang si lova kan tihhian a buarchuar duhin, kan tibuh nuai duh khawp mai a.

    Chu chuan mi rilru a tiheng thei a ni. Inkhwm urhsn - Sac-rament leh inneih inkhwm te, mitthi vui leh hun bk pualainkhwm, thiam hla bk nei ang ch-ahte hi chuan a bu ang hinl taka hmang thiam trin a hruaitu tr chu inbuatsaih ngeingei a ngai a ni. A bu kan hman hian chhiar ang ni lovin, sawianga hman thiam tum tr a ni. Chutiang tr chuan inbuatsaihuluk hle a ngai thung. Rokhawlhna tak a awm a nih loh chuan

    thu chhiar tr leh hla thlan tr pawh Biak in thlen hna zawn

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    39/52

    39www.mizoramsynod.org

    chawp nuap nuap a hun tawh lo; in lam a\angin engkiminbuatsaih peih sa thlapa lo kal tr a ni. Thlarau mite hla phuah

    thlarau taka kan sa thei \hin ang hian kaihhruaina awm sa hithlarau taka zui theih tum tr a ni. Kan hruainain mi rilru ahneh theih lohna chhan lian tak chu kan thiam nl (master)loh lutuk vng hi a ni. Thiam nl trin i \ang deuh teh angu. Kan tum na n n chuan mahni twkah hma kan swnm m ang.

    3. Kan rilru puak chhuaka tihna tr pawh a tam tihhriat tr:Inkhwm hruaina siamsa kan hmang ve e kan tih hian

    liturgical-ho tih dn anga engkim phuah sa vek hmang tr anginkan ti ve lo tih hi hriat tel reng bawk tr a ni. Chu chu a hruaina

    bu chk taka zir chuan an hre khawp ang. Eng inkhwmahpawh hian keimahni puala tih ve theihna tr kawng a inhawngdeuh vek. Inkhwm urhsn leh khn khn bkah pawh mahnipuala \awng\aina tr hun pawh a awm tho. Thu chhiar tr lehhla sak trte pawh hruaituin a hun leh a hmun nna inhmehdeuh tr a thlang thei a, \awng\aina pawh phuah sa hmanglova mahni rilru puak chhuaka \awng\aina hun a tam khawpmai. Chu chu kan inkhwm hruaina danglam vena leh a \hat

    bkna a ni te pawh kan ti thei ang chu. Amaherawhchu,keimahni pual chhuaka kan tih pawh a hmun leh a hun nna

    inhmeh leh kan thil tih dangte nna inchwi zwn \ha tak nithei ngei se kan Pathian biaknain awmzia a nei sawt ang.

    Inkhwm hun azirin |awng\aina phuah sa chi hrang(phk 271-273 - a mi) te, thu chhiar inchhwn (phk 274-304-a mi) te, kohhran hun pawimawha Bible chng chhiar tr bkchhawp chhuah sa (phk 309-322-a mi) pawh hruaitu inbuatsaih

    lwk peih deuh tn chuan lk chhuah tr a tam hle a ni.

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    40/52

    40www.mizoramsynod.org

    4. Pathian be tra swmna (Call to Worship):

    Inkhwmnaa hruaitu tih tr hmasa ber chu mipuihoPathian be tra swmna hi a ni. Inkhwm trte chu rilru kaprntu nei chunga lo kal emaw, Pathian pwl chka lo kal emawan ni thei a. Biak in chhngah \hu tawh reng mah se, anrilru hmun danga la dah daih pawh an ni thei. Chngmite zawng zawng rilru la vek thei khawpa hruaituin titak leh urhsn taka Pathian be tra a swm thiam chuan

    a hlwk m m a ni. wk leh hml leh chtziaa mite koriau trin, Pathian hmaa chetla tih hriat takin mite chuhan swm sela. Inkhwmnaah chuan hruaitu chu mipuileh Pathian inkra mipui aiawha palai a nih avngin ahan ding chhuak phat chuan Biak in chhnga mite chua hmu vek a ni tih hriat ngei trin han hwi kual deuhsela. Chutah a aw chhuak hmasa ber a\anga zi zp tihhriat tak siin, mi zawng zawng hriat tham ngeiin, Pathian chibai

    i bk ang u tiin, Pathian lama mi rilru thlktr vek thei trwm Bible thute han chham chhuak sela. Hetah hian Biblechng tam tak an chhiar duah ngai lo va, chng hnih-khat atwk. Bible chhiar pngngai ang a nih loh avngin an sawi zui(comment) ngai bawk lo. Bible thute ngei hmang mah se a bungleh chng sawi a \l lo va, Pathianin a thu malswm rawh setihna trah pawh an ngai lo. An tum ber chu Pathian be tra

    mi rilru inhawntr a ni a, chumi \anpui trin hla sak emaw\awng\ai emaw an tizui nghl zwk \hin. Pathian be tra swmnahi la runthlk teh vak lo tih hriat tak, dn anga tih ve mai maitheih tak a ni a, chutiang leka ti \hin pawh kan tam wm e.Amaherawhchu, \hahnemngai leh \ang deuh png pwnga tihngei tum tr a ni. Heta hruaituin mi rilru a koh ih hmasaktheih chuan inkhwma thil tih dang zawng zawngah mitenthlarauvin Pathian an be thei dwn a ni. Pathian be tra swmna

    chu inkhwm programme tinah hian a awm sa a, chng lo

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    41/52

    41www.mizoramsynod.org

    pawh chu phk 256-270 chhngah hian a duh tna hmantheih tr chhawp chhuah sa a awm nual bawk.

    5. |awng\ai:Inkhwm hruaitu \awng\ai hmasa hi inkhwma lo

    kalten tih tak zeta Pathian an pwl theihna tra dlna hun anih avngin sei tak pawh a \l hran lo, takin urhsn se atwk. Thil chi hrang hrang ham khwm duahna hun ani lo tih hi hriat chian tr a ni. Inkhwm chhnga

    \awng\aina hun dangah chuan thil dl \awng\ai te,\awng\aisakna te pawh \hahnemngai taka tih hun a awm\hin. Pa Pathian hnnah Isua Krista hmingin kan \awng\ai\hin a, kan \awng\ai dn hian Pathian kan hriat dn atichiang viau \hin a ni. |awng\ai hi Pathian biakna a nihavngin Pathian ngei chauh bia ila. Mite hriat atn ti niwm taka vn lam kwk lm lo thu chham kual duah hithlarau mi dn khawvl tak a ni fo \hin. Tui a \ha, a thlarauduh bk; amaherawhchu, \awng\ai hi tui show-na tr a ni hranlo. Hruaitu chu mipui znga mi, mipui aiawha Pathian betu anih avngin a \awngkam leh a thil sawiin mipui huap zo ngeise a \ha. Ka Pathian, tih aiah kan Pathian ti se, ka dl a cheti mai lovin, kan dl a che ti deuh kher se, a rilruin mipui ahuap tih hriat takin ti zl se.

    6.Hla thlan:Inkhwm \um khata thu leh hla inchawih tak tra hlathlan tr lo hual sa chu, a hla number-te khawii laiah emawkan tr chhuak sa thlap a nih si loh chuan hruaituin ring,muang, fiah takin a hla number sawi sela. Hruaitu upa tawhdeuh tn \awng fiah twk reng a har \hin avng te, a ngaithlatumi tam tak chu an beng hriatna a lo chak twk tawh loh \hin

    avng tein, lam rk zawih deuh chuan number \henkhat chu

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    42/52

    42www.mizoramsynod.org

    hriat pawlh mai a awl ta \hin a; chuvngin hla numberchu hriat chian ngei trin sawi phawt sela; entr nn-

    No. 322 chu Number zathum sawmhnih pahnih, Num-ber Pathum Pahnih Pahnih han ti fak fak sela. Chumihnah a hla thu chng khat leh a thunawn emaw chhiarchhuak se, chumi hnah a number sawi leh se a \ha ber.Chutah chuan hruaitu hruai dn fiah fai tak avng chuanmipui chu zai mai trin kan inpeih \hup tawh ang.Tichuan thlarauva tui taka zai a awl bk a ni. |an nn te,

    bn nn te, innghah khwm nn te leh ngawih rei tawhvng tea hla thlan tr a ni lo va, Pathian biak nn te,Pathian fak nn leh chwimwi nn te, Pathian pwlnn te hla hi thlan \hin tr a ni.

    7. Bible chhiar:Kohhran mi tam tak hi mi \l leh buai tak, mahnia

    Bible chhiarna hun tak ngial pawh nei \ha lo an nih vng te,Inkhwm hi Pathian thu ngaihthlkna hun \ha tak a nih avngtein inkhwma Bible chhiar hi Kohhran puitling apiangin anla thutak a. Bible chhiar tr pawh uluk tak leh dap zau takinan ngaihtuah lwk a, inkhwm \um khatah hian ThuthlungHlui leh Thuthlung Thar thu eng emaw tal chhiar lan ngei anduh \hin. Thuthlung Tharah pawh chuan Chanchin |haa mileh Lehkhathawn lama mite chhiar chhuah ngei an duh bawk.

    Kohhran \henkhatah chuan Chanchin |haa mi an chhiarchhuah lai hian mipui an ding kher \hin. Chng thu hranghrang chhiar tra an tih chu thu inchwi zwn leh inhmeh taktak an thlang \hin. Bible chhiar chu ngaihnawm ti taka longaihthlk tlka chhiar tr a ni a; hriat tham, hriat nuam,maimitchhnga ngaihthlk pawha a sawi tum tak lang fiah kkkhawpa mi tin hriat tra chhiar tum tr a ni. Chutiang tr

    chuan lo zir lwk pawh a \l \hin. Chhiar dwnah, Pathian

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    43/52

    43www.mizoramsynod.org

    thu i lo ngaithla ang u, an ti a, miin an beng an dawhhnah fiah fai \ha takin an chhiar a. An chhiar zawhah,

    Pathianin / Lalpan a thu malswm rawh se, an ti leh a,mipuiin, Amen an lo ti \hin. Bible chhiar tr chuinkhwm programme-a tr lan sa znga mi emaw, hemi

    bu phk 309-322 chhnga mi a inhmeh chi thlan chhuahemaw a hman theih a. A nih loh pawhin, hruaituin amapualin Bible chhng hmun danga mi pawh a thlang theiang. Kan inkhwm chhan leh a hun nna inhmeh (rel-

    evant) deuh chu ni ngei zl sela a \ha.8. |antu leh Thuhriltu swm dn:|antu tih hi Mizoram Kohhran \awngkam (termi-

    nology) bk a ni a. Inkhwm \henkhatah chuan |antu kannei \hin. |antu kan tih hi Kohhran dang tam taka Biblechhiartu an tih leh |awng\aitu an tih ang hi an ni a. Mihrangin an tih chng a awm a, mi pakhatin an tihkawpchng te pawh a awm bawk \hin. Keini |antu chuan Biblechhiar leh \awng\ai chu an tikawp tlngpui. Kohhran miteinchher nn leh intihswtna tra chanvo sem zi nn kanhmang deuh ber. An rawngbwlna miten an swtpui

    bkah, anmahni tn hian a swt ve m m \hin avngin|antu neih hi a \ha kan la ti reng. An nihna |antu kantih avng hian inkhwm \antr lama che chhuak tra

    ngaih an ni tlngpui a. |antu awmna inkhwma thil chihrang tih tr a tam \um hian hruaituin tih dn tr indawt(order of service) rem thiam a ngai hle. |awng\ai leh \awng\aiinzwn te, zai leh zai, din leh din inzwn rei lutuk trtepawh vn thiam a ngai. |antu \henkhat chuan a boruaken thiam lm lovin an rawn chawr ve tawp thei a, mimitmei leh a boruak en nachng hre lo lutuka an cht

    dwn chuan dm deuhva lo khalh ngl thiam tum chu

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    44/52

    44www.mizoramsynod.org

    inkhwm hruaitu hna a ni. Amaherawhchu, tihfel tumavnga hruai fkfawn lutukin mi thlarau a ti\i ve thei a,

    an phk twka an tih ve vawi khatnaah te hi chuan mntihzau deuh a, kohhran mipui pawh mn tizau ve deuhtr zwnga hihi thiam a \l thei. Theih chu ni se,Inkhwm hruaitu tr chuan |antu leh Thuhriltu trtechu lo titipui hmasa sela; thu leh hla leh \awng\aina anintihthuah m loh nn ruahmanna fel tak lo siam se a\ha. Anmahni swm dwn pawhin, Kan |antu/

    Thuhriltu i lo swm ang u, tih \hat mai a twk.|awngkam thluaithlum kual vl a, Kan |antu/ Thuhriltukal tlangin Pathian thuchah i lo ngaithla ang u, tih kualduah a \l hranpa lo. An thusawi zawha comment duahpawh hi kan kohhran hi chuan kan uar lutuk lo.Inkhwm twp lamah hian thil han puan leh zawk \l tea lo awm thei a, chu bkah tlip leh deuh ngai eng emawte pawh a awm ve theih bawk avngin hruaituin, BialtuPastor ni lo, thuhriltu kuta hun twp thlenga hlan nghlhi a \l lm lo. Bialtu Pastor-te hi erawh chu an zaln trangaih a ni.

    9. Lalpa |awng\aina:Lalpa |awng\aina /Lal |awng\aina / Lal Biakna hi

    inkhwm bn dwnah kan hman deuh ber avngin bn dwn

    \awng\aina emaw kan ti hial mai thei. Hruaituin a rem thiamchuan bnna tr ni kher lovah pawh a hman theih vek. Hmandwnin hruaituin, Lalpa \awng\aina /Lal \awng\aina /Lal biaknahmangin i lo \awng\ai rual ang u, tih mai hi a twk; Lal Isuan\awng\ai dn min zirtr angin i lo \awng\ai rual ang u, tih kualduah a \l kher lo.

    10. Malswmna (Benediction):

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    45/52

    45www.mizoramsynod.org

    Malswmna hi Pathian hminga mite malswmnaa ni a. Bible-a mite mal inswmsakna thu lk chhuaha

    hman ve tk zl a ni a. Malswm \awng\aina tih kher a\l lo; Malswmna a ni mai. Malswmna sawi trinchumi-khami chu i lo swm ang u tih mai tr.Malswmna thute hi Bible thute an nih avngin\awngkam thiama phuah belh vak trah pawh an ngailm lo.

    11. Inkhwm Hruaitu (Chairman) mawhphurhna:Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu hmangtu tr berchu Inkhwm Hruaitu (Chairman) an ni mai a. Chairman-ininkhwm a hruai dwna a hriat ngei ngei tr thil dang sawi lehthuak thuak ila: Chairman chu inkhwmhote hruaitu,uaptu leh inkhwm pum pui awmze neia vawngtu tr anih avngin maichma rawng a bwl chhng chuan a\awngkam, a incheina, a chezia leh a thiltih zawng zawnga uluk tluan chhuak tr a ni [Maichm humhalh dn (d):Pastoral Ministry Kaihhruaina Bu, 2006, p. 36]. Han sawi zaudeuh hlek ila:

    a. A inchei uluk tr a ni:Mipui hmaa chetla tr a nih avngin a taksa leh

    a thuamhnaw invawng fai \ha se. Bl leh bawrchhawr

    taka mipui hmaa cht vl chu a hmuh a hrehawm bkah,chutiang mi chu hruaitu ena en a harsa, an zahpuiawmdeuh. Taksa fai, inmt fai, uluk taka lu khuih,thawmhnaw fai leh thianghlim, uluk taka enkawl tihhriata inthuam a \ha. Khawlai lnna leh hna thawhnathuamhnaw ni mai wma ngaih chu inkhwm hruainathuam atn chuan a \ha lo, inthlahdah leh tih mai mainalam a kwk thei a, a zahawm lo. A mi azir leh a hmun leha hun azirin incheina zahawm twk tih dn chu a inang

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    46/52

    46www.mizoramsynod.org

    hauh lo vang. A inthuamtu khn ama twkah a theihtwpin a uluk tih a hriat theih chuan a lungwithlk vek.

    Thawmhnaw buarchuar lutuk leh \awp lutuk te, dangdilutuk leh tev (fancy) lutuk tea inthuam loh hrm a \ha.Kawr bilh luh \hat mang loh te, kawr bn leh a nghwngvl inthlep fel lo te, necktie awrh ve sia kwi deuha awrhte, kawrkilh kilh \hat mang loh te thlengin mi mit tikhamleh mi rilru la png thei tr chi chu invn fel a \l hle.Chu bkah, a hmun leh a hun azira thuamhnaw inbel awm

    twk hriat a \ha. Inkhwm urhsnah Chairman-inthawmhnaw narn (casual) lutuk hk a inhmeh lo va, khawlum leh khaw vawh huna en hrehawm khawpa inthuamnasat lutuk emaw, inthuam np leh lutuk emaw pawhinmi rilru a tibuai ve thei tih hi hriat ve a \ha. Inthlahdahangaih tra inthuamin mi rilru a tithlep thei tih hriat rengtr a ni.

    b. A aw hman dn a uluk tr a ni:Inkhwm hruaitu chu Kohhran Pathian biaknaahPuithiam hna thawk a nih avngin a \awngkam leh a aw chhuaka thianghlimin a zahawm tr a ni. Pathian leh mipui inkrapalai a ni tih inhre tlat se. Khawlai \awng lutuk te, \awng lrhleh \awng zahmawh leh tlahawlh (vulgar) te hmang lo hrmse. A aw chhuak rng rng chu zaizp tak, hriat theih vek tra

    ring twk, beng tikham khawpa ring lutuk ni si lo, \awng meinei leh dngkhwng ni bawk si lo, miten beng an dawh chkzwng tak \awng ni thei se a duhawm ber. Hruaitu tam takchuan kan tham loh lutuk tawh vng nge, keimahni \awngpeih twk lekin, \ang teh chiam lovin, kan sawi mai mai a, heihi a \ha lo hle a ni. Inkhwmho znga mi tam tak chu benghriatna chak twk tawh lote an ni a. Chuvngin, hruaitu chuenglai mahin a \awng satliah mai mai tr a ni lo. Inkhwm

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    47/52

    47www.mizoramsynod.org

    zawng zawngin a sawi zawng zawng an hre phk ngeingei tr a ni. Tui lo leh phr lo tak anga phun liam mai

    mai tr a ni lo. Hruaitu tam tak chuan tihurhsn kantumna lamah zwi, muang, ban lutukin kan \awng a, muta tichhuakin a boruak a tirit tlat zl a, a ninawm duhkhawp mai. |ng pn pwnin, hmuh leh hriathahdamthlk tak sia hruai tum tr a ni.

    c. A cht dn a fmkhur bawk tr a ni:|awngka bkah taksa dah dn (posture) te, cht

    vl dn (gesture) te, mit ln vl dn (eye contact) te hi mihnna thusawina \angkai m m mai an ni a. Inkhwmhruaitu pawhin ngaih pawimawh ve hle tr a ni. Biak inchhnga hruaitu \hu chu fel taka \hut auh tr a ni.Dawhkn bawh te, kn deuh ngura \hut te chuan mi aho lo tlat. Bawp khawkherha \hut a \ha lo va, bawppakhat chunga a lehlam khan kna phttr hleuh hleuh

    phei chu hmaa mite tham lohna zia a ni e an ti hial. Chair-a \hut tawh hna inbuatsaih chawp ni wm takalehkhabu sam sam emaw, dawhkna thil ziak ngur ngur emawa hun tawh lo. Inkhwm tra lo kal zawng zawngte chu hmlhlim leh zngkhai taka lo lwm tih hriat theih tra lo thlr kualtr a ni. Biak in chhngah kan remchng tlng em tih hmuvek thei tra a dawngsawngtu anga lo \hut vng tr. Din pawhin

    zahawm taka din zaih a \ha. wn deuh ti tia din te, bawpswi deuh leh pn khawh deuh teu tova din te a hmuh ahahthlk. Tihurhsn tum luat avnga hml tr lutuk te, muang,vialchial leh um-uai lutuka inkhwm hruai hi tnlai atn chuana \hing lutuk lam a ni tawh. Tihfel tum luat avnga khawnglutuk leh hml thp lutuka awm a \ha bawk lo. Mite tihlwmtum luat avnga englai pawha nui deuh huia, khk sng ringawtlah a tak lo hml bawk si. Mipui hruaitu ni wm taka awmdeuh vng tum tr a ni. Tui vnga a Chairman ber-in mipui

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    48/52

    48www.mizoramsynod.org

    maimitchhnsan daih mai lah a pawi theih hun a awmang. Mipui dintr leh \huttr vl dnah pawh hian

    \awngkaa fiah \ha taka sawi - Kan zain i lo ding ang u,emaw I \hu ang u, emaw tih bkah, \henkhat chuanan kut khing hnih hian muang fn raihin ding tr emaw\hu tr emaw-in mipui an han zp a, a zawm a nuam hle\hin.

    Mitmei ln vl dn (eye contact) hi a pawimawh hlebawk. Hruaituin hwi chhuak mang lova a lehkhabu a

    bih ngur ngur ringawt chuan a hruai mipui chu min ngaipawimawh lo hle tihna a ni thei a. A hawi chhuah pawhina hmaa thil eng emaw chauh an en bk ngut ngut chuana hruai mipui aiin a sawi tr a engto zwk tihna a ni thei

    bawk. |henkhat chu tu mah pawh hmu chiang wm lotakin, intih-polite nn emaw ni an hwi kual sek \hin a,chu pawh chuan a hruaite min rawn ko mang hauh lo.

    Mi en a, hmu ngei tih hriat theiha en a, a theih anga hmuhkim tum tr a ni. Chutichuan, inkhwmhoten hruaituhruaina chu thinlung takin kan lo dawng ang a, bengkan lo dawh tak tak dwn a ni. Chairman mitmei en theih,enin awmzia a nei riau tih hriat theih khn, awmze neiinmin lo hruai reng \hin a ni. Chutichuan, kan inkhwminhawi zwng leh tinzwn fel tak a nei ang a, kan thlarau

    pawhin a mamawh chu \ha takin a dawng thei tawh dwna ni. Chutah chuan Pathian ropuina hmaah hlim takakhawsain, Amah chu chibai kan bk tawh dwn a ni.

    12.Thuhriltu hriat tr pawimawh \henkhat:Kan Kohhran chuan Thuhril (sermon) hi kan

    rawngbwlna laipuiah kan ngaih avngin Biak inah chuan Pulpitchu a laiah, a langsr thei ang berin kan dah a; kohhran dang

    tam takah chuan a laiah an dah lm lo. Kan inkhwmah pawh

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    49/52

    49www.mizoramsynod.org

    thuhriltu hian hun a chang tam deuh ber \hin. Chuvngchuan, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu hman dn kan

    sawi rau rau chuan Pulpit leh Maichm hman dn tr kanSynod-in a siam hi sawi kai leh law law a \lin ka hria. Apawimawh zual han sawi thuak thuak ila (Pastoral MinistryKaihhruaina Bu, 2006 pp. 34-36).

    a. Pulpit chu Kohhran tna thlarau lam malswmnadawnna hmun leh kohhran chwmna hmun pawimawh, hmunserh a ni a. Kohhran rawngbwlna laipui a nih avngin

    hun neituin kohhran hruaitute phalna lo chuan mahniduh tha mi dang hun pk mai mai tr a ni lo. Pwn lammi rawih chungchngah phei chuan Kohhran Commit-tee leh Bialtu Pastor phalna lk hmasak ngei ngei tr a nia. Mikhual chinchng hriat chian loh leh kohhran lehkhanei mmal lo phei chu Pulpit-ah rawih mai loh tr a ni.

    b. Minister, Pastor, Pro Pastor, Kohhran Upa lehkohhranin thuhriltua a ruatte leh a bka Kohhran Committee-in thuhril a phalsakte chauhin Pulpit-ah rawng an bwl thei ang.

    c. Pulpit chu Kohhran chwmna Pathian thutakpuan chhuah nn chauh hman tr a ni.

    d.Pulpit chu Sunday School zirlai khaikhwm nn te,Nilai leh Beihrual thupui sawi (sermon) nn te, K|P lehKohhran Hmeichhe inkhwm thusawi nn te, inneihinkhwma \awng\aisak nn te, inkhwmpui nikhuaa |antu lehSecretary thu puan nnte hman theih a ni bawk.

    e. Pulpit chu hmun serh a nih hre rengin, pulpit-ahtlngnl lutuk tr a ni lo. Pathian leh mihring tu mah zahpah

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    50/52

    50www.mizoramsynod.org

    nei lo tih hriat theiha tlna tr a ni lo hrim hrim. Cht dnleh inchei dnah pawh a mwi twk leh a wm twk tak,

    zahawm tak hriat thiam a \ha. Incheina dangdi lutuk,lepchiah leh leplr lam chi,fashion show lam ang lek lekangaih theih tr chi chu pulpit-ah lwnpui loh a \ha.

    f. Pulpit-ah chuan Kohhran thurin kalh zwng lehkohhran sawichhiatna thu rng rng sawi loh tr a ni.Thusawina \awngkam pawh uluk tr a ni. |awngkam chuak

    leh uar lutuk te, ngaihthlk hrehawm khawpa ring lutukleh zwi lutuk te, fiamthu ho mai mai sawi te a \ha lo.Thu belh chian dwl lo leh zldin thu mai mai sawia mitihhlim tumna tr hmun a ni bawk lo. Blackboard trathil tih vl nn pawh phal a ni lo va, solo-na hmun tr ani lo bawk.

    g.Thuhriltu chuan amah intr lan tum zwng ni lovin,ama lama mite hp beh tum zwng ni hek lovin, a thiamna leha thlaraumina te, astyle leh amaagenda bk hril lovin, Kohhranmite chwmna tr Pathian thutak chiah hril sela; chutiangsawi tr a neih loh chuan sawi lo mai rawh se.

    Tlngkawmna: Pathian biakna p leh nung takkan neih reng theih nn kan Pathian Biak Inkhwm

    Hruaina Bu hi thiam tak leh \angkai takin hman i tum zlteh ang u. Kan hman pahin tih dn tr \ha zwkngaihtuah reng bawk ila; a \ha lehzual kan hmuh chhuahtheih phei chuan kan \hang zl mai dwn a ni.

    Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    51/52

    51www.mizoramsynod.org

    Sawi ho tr zawhnate:

    1. Pathian Biak Dn phuah sa hman leh phuah sa hmanloh \hatna leh \hat twk lohna ve vete han sawi ho teh u.

    2. Kan kaihhruaina b hi tn aia hman thiamlehzual dn a awm thei ang em? Awm se, eng tin? Awmlo ni se, engati nge?

    3. Inkhwm hruaitu \ha leh \ha lovin kohhran Pathianbiak a nghawng theih dn han sawi ho teh u.

    4. Inkhwm urhsn thute hi a bu ena tih nge \ha a buen kher lovin?

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 7/31/2019 Synod Worship Seminar Paper 2012

    52/52