S KHOA HOC VA CONG NGHETRNG AI HOC KINH TE THANH PHO HO CH MINH THANH PHO HO CH MINH ****** TOM TAT CONG TRNH NGHIEN CU KHOA HOC HOAN THIEN CAC GIAI PHAP PHONG NGUA RUI RO TY GIA NHAM CHUAN B| HOI NHAP KINH TEKHU VUC VA THE GIOI CHU NHIEM E TAI: TS. NGUYEN MINH KIEU Thang 12/2006 MC LC Chng 1: GII THIU CNG TRNH NGHIN CU...................... 1 1L DO NGHIN CU................................................................................................1 2XC NH VN NGHIN CU..........................................................................1 3CU HI V MC TIU NGHIN CU..................................................................2 4PHNG PHP NGHIN CU .................................................................................3 4.1 Cch tip cn vn nghin cu ...................................................................................3 4.2 Cc phng php nghin cu c s dng..................................................................3 4.3 M t cuc iu tra kho st quan trng nht ................................................................3 4.4 Gii hn phm vi nghin cu.........................................................................................3 5NI DUNG NGHIN CU..........................................................................................3 6 NGHA NGHIN CU CNG TRNH...................................................................4 Chng2:THTRNGNGOIHIVCCCNGCPHNG NGA RI RO T GI.............................................................................. 5 1TNG QUAN V TH TRNG NGOI HI.........................................................5 1.1 S cn thit ca th trng ngoi hi............................................................................5 1.2 Cung v cu trn th trng ngoi hi ...........................................................................5 1.3 Thnh phn tham gia giao dch......................................................................................5 1.4 T chc th trng ngoi hi........................................................................................6 2T GI HI OI V CHNH SCH QUN L NGOI HI ..............................6 2.1 S quyt nh t gi......................................................................................................6 2.2 c v hiu cc kiu nim yt t gi............................................................................6 2.3 Cc loi t gi...............................................................................................................7 2.4 Cc yu t tc ng n t gi......................................................................................7 2.5 Chnh sch qun l t gi ..............................................................................................8 3CC LOI GIAO DCH NGOI HI........................................................................8 3.1 Giao dch giao ngay......................................................................................................8 3.2 Giao dch k hn...........................................................................................................8 3.2.1Gii thiu chung.....................................................................................................8 3.2.2T gi k hn...........................................................................................................9 3.2.3S dng giao dch k hn ......................................................................................10 3.2.4Hn ch cagiao dch k hn ..............................................................................10 3.3 Giao dch hon i (swaps) .........................................................................................10 3.3.1S dng giao dch hon i..................................................................................10 3.3.2Li ch v hn ch cagiao dch hon i..........................................................11 3.4 Giao dch giao sau .......................................................................................................11 3.4.1Gii thiu chung...................................................................................................11 3.4.2So snh hp ng k hn v hp ng giao sau ...................................................11 3.4.3Thnh phn tham gia giao dch............................................................................11 3.4.4Cch giao dch..................................................................................................12 3.4.5c im ca giao dch giao sau ..........................................................................12 3.4.6Minh ha giao dch giao sau................................................................................12 3.4.7S dng giao dch giao sau u c..................................................................12 3.4.8Kh nng phng nga ri ro t gi bng giao dch giao sau ...............................13 3.4.9Kh nng thc hin giao dch giao sau Vit Nam.............................................13 i3.4.10u nhc im ca giao dchgiao sau...............................................................13 3.5 Giao dch quyn chn.................................................................................................13 3.5.1Gii thiu chung...................................................................................................13 3.5.2nh gi quyn chn.............................................................................................15 3.5.3nh gi quyn chn theo m hnh Black-Scholes ................................................15 3.5.4Mi quan h gia gi tr quyn chn mua v quyn chn bn .............................16 3.5.5S dng giao dch quyn chn..............................................................................16 4CC CNG C PHNG NGA RI RO T GI..................................................16 5KT LUN CHNG 2...........................................................................................16 Chng 3: PHN TCH NGUN GC PHT SINH V TC NG CA RI RO T GI N HOT NG DOANH NGHIP........... 17 1NHN DNG RI RO T GI ................................................................................17 1.1 Cc quan im v ri ro t gi....................................................................................17 1.2 o lng ri ro t gi.................................................................................................17 2PHN TCH NGUN GC PHT SINH RI RO T GI ....................................18 2.1 i vi hot ng xut nhp khu..............................................................................18 2.1.1Ri ro t gii vi hp ng xut khu............................................................18 2.1.2Ri ro t gii vi hp ng nhp khu...........................................................18 2.2 i vi hot ng u t............................................................................................18 2.3 i vi hot ng tn dng.........................................................................................19 2.4 i vi hot ng khc................................................................................................19 3TC NG CA RI RO T GI ..........................................................................19 3.1 Tc ng n nng lc canh tranh ca doanh nghip.................................................19 3.1.1Tn tht giao dch (transaction exposure) ............................................................20 3.1.2Tn tht kinh t (economic exposure)...................................................................20 3.1.3Tn tht chuyn i (translation exposure)..........................................................20 3.2 Tc ng n kh nng chu ng ti chnh ca doanh nghip..................................20 3.2.1Tc ng bt n n hot ng doanh nghip ......................................................20 3.2.2Tc ng n s t ch ti chnh ca doanh nghip............................................21 3.2.3Tc ng n gi tr doanh nghip.......................................................................21 4PHN TCH THI CA DOANH NGHIP I VI RI RO T GI.........21 4.1Xc nh thi i vi ri ro....................................................................................21 4.2 Phn loi thi i vi ri ro ....................................................................................22 4.3 S cn thit phng nga ri ro t gi...........................................................................22 5CC QUYT NH LIN QUAN N QUN L RI RO T GI....................22 5.1 Quyt nh c nn phng nga ri ro t gi hay khng? ............................................22 5.2 Quyt nh gii php no phng nga ri ro t gi? ..............................................22 6CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI I VI DOANH NGHIP.236.1 Phng nga ri ro t gi bng hp ng k hn.........................................................23 6.1.1Phng nga ri ro t gi i vi khon phi tr..................................................23 6.1.2Phng nga ri ro t gi i vi khon phi thu ..................................................23 6.2 Phng nga ri ro t gi bng hp ng hon i.....................................................24 6.3 Phng nga ri ro t gi bng hp ng giao sau .....................................................24 6.3.1Phng nga ri ro t gi i vi khon phi tr..................................................24 6.3.2Phng nga ri ro t gi i vi khon phi thu ..................................................24 6.4 Phng nga ri ro t gi bng hp ng quyn chn.................................................25 ii6.4.1Phng nga ri ro t gi i vi khon phi tr..................................................25 6.4.2Phng nga rui ro t gi i vi khon phi thu ..................................................26 6.5 Phng nga ri ro t gi bng cc giao dch trn th trng tin t ............................27 6.5.1Phng nga ri ro t gi i vi khon phi tr..................................................27 6.5.2Phng nga ri ro t gi i vi khon phi thu ..................................................28 6.6 Phng nga ri ro t gi bng nhng k thut khc ....................................................29 6.6.1Tr sm (leading) v tr mun (lagging).............................................................29 6.6.2Thc hin hp ng song hnh (parallel contracts) .............................................29 6.6.3Thay i gi v la chn ng tin thanh ton (Price variation and currency of invoicing)..............................................................................................................29 6.6.4Tha thun chia s ri ro t gi (Risk-sharing arrangements)............................29 6.6.5ng khung ng tin (currency collars).............................................................30 7CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI I VI NHTM..................30 7.1 Phn tch v o lng ri ro t gi i vi NHTM....................................................30 7.2 Gii php phng nga ri ro t gi i vi NHTM....................................................31 7.2.1 i vi trng thi ngoi t dng (long position) ...............................................32 7.2.2i vi trng thi ngoi t m (short position)....................................................32 8KINH NGHIM PHNG NGA RI RO T GI CC NC.......................32 8.1 Kinh nghim ca cc nuc pht trin ..........................................................................32 8.1.1Kinh nghim M v Canada..............................................................................32 8.1.2Kinh nghim Chu u (Anh, c, Thy in, Na Uy, Phn Lan)....................33 8.1.3Kinh nghim c v New Zealand......................................................................34 8.2 Kinh nghim ca nn kinh t mi ni .........................................................................34 8.2.1Kinh nghim ca Hongkong v Singapore...........................................................34 8.2.2Kinh nghim ca Trung Quc ...............................................................................34 8.3 Kinh nghim ca cc nuc c trnh pht trin v hon cnh tng t Vit Nam...34 8.3.1Kinh nghim ca Malaysia...................................................................................35 8.3.2Kinh nghim ca Ghana.......................................................................................35 9KT LUN CHNG 3...........................................................................................35 Chng 4: KHO ST THC TRNG S DNG CC CNG C PHNG NGA RI RO T GI TRONG HOT NG DOANH NGHIP....................................................................................................... 36 1M T HAI CUC KHO ST V NHN THC V THC HNH PHNG NGA RI RO T GI............................................................................................36 1.1 Kho st i vi cc ngn hng thng mi ...............................................................36 1.2 Kho st i vi cc doanh nghip.............................................................................36 2KT QU KHO ST NHN THC V RI RO T GI..................................36 2.1 Kt qu kho st nhn thc v ri ro t gi ca cc ngn hng thng mi ...........36 2.2 Kt qu kho st nhn thc v ri ro t gi ca cc doanh nghip .............................37 2.3 Nhn thc ca cc nh hoch nh chnh sch...........................................................37 2.4 Kt lun v nhn thc ri ro t gi ..............................................................................38 3KHO ST NHN THC V S DNG CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI CA CC DOANH NGHIP ...............................................................39 3.1 Kt qu kho st nhn thc v s dng hp ng k hn ...........................................39 3.2 Kt qu kho st nhn thc v s dng hp ng hon i.......................................39 3.3 Kt qu kho st nhn thc v s dng hp ng giao sau........................................39 iii3.4 Kt qu kho st nhn thc v s dng hp ng quyn chn ...................................39 3.5 Kt qu kho st nhn thc v s dng cc giao dch trn th trng tin t.............40 3.6 Kt lun nhn thc ca doanh nghip v gii php phng nga ri ro t gi .............40 4KHO ST THC TRNG S DNG CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GITHI GIAN QUA.......................................................................................40 4.1 Kho st tnh hnh cung cp cc gii php phng nga ri ro t gi..........................40 4.2 Kho st mc s dng cc gii php phng nga ri ro t gi ..............................41 4.3 Kt lun v p dng cc gii php phng nga ri ro t gi thi gian qua................41 5KHO ST KIN V NHU CU S DNG CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI .........................................................................................................42 5.1 Kt qu kho st kin ca doanh nghip v nhu cu s dng cc gii php phng nga ri ro t gi ..................................................................................................................42 5.2 Kt qu kho st kin ca cc NHTM v nhu cu s dng cc gii php phng nga ri ro t gi ..................................................................................................................42 5.3 Kt lun nhu cu p dng cc gii php phng nga ri ro t gi ..............................42 6KHO ST KH NNG P DNG CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI.............................................................................................................................43 6.1 Kt qu kho st kin ca doanh nghip v kh nng s dng cc gii php phng nga ri ro t gi .........................................................................................................43 6.2 Kt qu kho st kin ca ngn hng thng mi v kh nng s dng cc gii php phng nga ri ro t gi ..............................................................................................43 6.3 Kt lun v kh nng s dng cc gii php phng nga ri ro t gi.......................43 7KHO ST KIN V NHNG TR NGI TRONG VIC S DNG CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI..................................................................44 7.1 Kt qu kho st kin ca cc doanh nghip...........................................................44 7.2 Kt qu kho st kin ca cc ngn hng thng mi.............................................44 8KHO ST KIN V CCH THC VT QUA TR NGI KHI P DNG CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI...............................................46 9KHO ST NHU CU HUN LUYN KIN THC S DNG CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI..............................................................................48 10KT LUN CHNG 4...........................................................................................48 Chng 5: HON THIN CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI NHM CHUN B HI NHP KINH T............................. 49 1MC TIU.................................................................................................................49 2NH HNG CHUNG ............................................................................................49 3THAY I NHN THC V RI RO T GI V CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI............................................................................................49 3.1 i vi Ngn hng Nh nc.....................................................................................49 3.2 i vi cc ngn hng thng mi............................................................................50 3.3 i vi cc doanh nghip...........................................................................................50 4CI THIN MI TRNG NG DNG CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI.......................................................................................................................51 4.1 Thay i quan im v pht trin th trng ti chnh phi sinh................................51 4.2 Sm hnh thnh sn giao dch cng c ti chnh phi sinh.........................................51 4.3 Thay i chnh sch qun l ngoi hi v t gi .........................................................51 4.4 Cn c chnh sch pht trin ng b cc loi th trng ...........................................52 iv4.5 Cn c chnh sch cng khai ha thng tin th trng ................................................52 4.6 Ci thin hn mc hiu qu th trng..................................................................52 5HON THIN V HNG DN S DNG CC GII PHP PHNG NGA TN THT GIAO DCHKHON PHI THU NGOI T...................................52 5.1 M t tnh hung c th..............................................................................................52 5.2 Nhn dng ri ro.........................................................................................................53 5.3 Hng dn s dng cc gii php phng nga ...........................................................53 5.3.1Hng dn s dng hp ng k hn...................................................................53 5.3.2Hng dn s dng hp ng hon i...............................................................54 5.3.3Hng dn s dng hp ng giao sau ................................................................54 5.3.4Hng dn s dng hp ng quyn chn...........................................................56 5.3.5Hng dn s dng th trng tin t..................................................................58 6HON THIN V HNG DN S DNG CC GII PHP PHNG NGA TN THT GIAO DCHKHON PHI TR NGOI T...................................59 6.1 M t tnh hung.........................................................................................................59 6.2 Nhn dng ri ro.........................................................................................................59 6.3 Hng dn s dng cc gii php phng nga ...........................................................59 6.3.1Hng dn s dng hp ng k hn...................................................................59 6.3.2Hng dn s dng hp ng hon i...............................................................60 6.3.3Hng dn s dng hp ng giao sau ................................................................61 6.3.4Hng dn s dng hp ng quyn chn...........................................................63 6.3.5Hng dn s dng th trng tin t..................................................................64 7HON THIN V HNG DN S DNG CC GII PHP PHNG NGA TN THT KINH T KHI T GI BIN NG..................................................65 7.1 c im ca tn tht kinh t.....................................................................................65 7.2 Hng dn phng nga tn tht kinh t nu ni t xung gi....................................66 7.2.1M t tnh hung...................................................................................................66 7.2.2Phn tch s pht sinh tn tht kinh t.................................................................66 7.2.3Hng dn s dng hp ng giao sau ................................................................67 7.2.4Hng dn s dng hp ng quyn chn...........................................................67 7.3 Hng dn phng nga tn tht kinh t nu ni t ln gi.........................................68 7.3.1M t tnh hung...................................................................................................68 7.3.2Phn tch s pht sinh tn tht kinh t.................................................................69 7.3.3Hng dn s dng hp ng giao sau ................................................................69 7.3.4Hng dn s dng hp ng quyn chn...........................................................70 8HON THIN VIC NG DNG V A CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI VO THC TIN .................................................................................71 8.1 Hon thin vic nghin cu, thit k v a cc sn phm phi sinh ngoi t ra th trng ..........................................................................................................................71 8.1.1i vi ton ngnh ngn hng.............................................................................71 8.1.2i vi tng ngn hng thng mi .....................................................................71 8.2 Gii quyt mu thun li ch gia ch s hu v ngi iu hnh doanh nghip ......72 9TRIN KHAI CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI.......................72 10NHNG VN CN NGHIN CU TIP..........................................................72 11KT LUN CHNG 5...........................................................................................73 vChng 1: GII THIU CNG TRNH NGHIN CU 1.L DO NGHIN CUSau khi gia nhp WTO, Vit Nam tng bc thc hin t do ho kinh t bao gm t do ho thng mi, t do ho u t v t do ho ti chnh. Tin trnh t do ho ti chnh tt yu s dn n t do ho li sut, t do ho t gi hi oi, t do ho cc dng vn quc t hay t do ho ti khon vn. Cc bc t do ho ti chnh ny va to ra thi c mi ngthicngtorathchthcmichochoccdoanhnghipniring,trongc vn ri ro t gi. Nm 1998 Ngn hng Nh nc cho php giao dch k hn v hon i phng nga ri ro t gi. Nm 2002, cc ngn hng thng mi nh Eximbank, Citi Bank, Ngn hng u t v Pht trin Vit Nam a quyn chn vo giao dch nh l mt cng c phngngarirotgi.Tuynhin,donhnthcvhiubitvcccngcnycn qu nhiu hn ch t pha ngi cung cp cng c (cc ngn hng thng mi), ngi s dngcngc(ccdoanhnghip)vcngihochnhchnhsch(NgnhngNh nc) nn hiu qu s dng cc cng c phng nga ny cha cao, thm ch cha thu ht cnhiungithamgia.Vytrongtnglai,chngtacnhonthinccgiiphp hay cc cng c phng nga ri ro t gi nh th no chun b hi nhp kinh t khu vc v th gii. l l do v sao ti hon thin cc gii php phng nga ri ro t gi cn t ra.2.XC NH VN NGHIN CU Vicsdngcccngcnhhp ngkhn(forward),hpnghoni (swaps), hpnggiaosau(futures)vhpngquynchn(options)phngngarirot gi ph bin cc nc pht trin t lu nhng Vit Nam vn cn mim. K t khichnhthc cNgnhngNh nc Vit Nam cho php thc hin nm 1998 n nay,cccngcnyvnchathuhtcsquantmsdngcaccbnclin quan. ng trc tnh hnh nh vy, vn nghin cu ca ti ny l tm cch hon thin cc gii php phng nga ri ro t gi nhm to ra v hng dn cho cc doanh Chng 1: Gii thiu cng trnh nghin cu nghip cch s dng cc cng c phng nga ri ro t gi trong qu trnh hi nhp kinh t vi khu vc v th gii.3.CU HI V MC TIU NGHIN CUHotngcathtrngngoihiquantrngvclinquanthnonvic phngngarirotgicadoanhnghip?Cuhinysctrlitrong chng 2. Ri ro t gi pht sinh v tc ng nh th no trong qu trnh hi nhp v t do ho kinh t? Cu hi ny c xem xt tr li trong chng 3. Hin nay cc doanh nghip Vit Nam nhn thc c vn v chun b i ph vi ri ro t gi ra sao? Cu hi ny c tr li trong chng 4. Qu trnh s dng cc cng c phng nga ri ro t gi trong thi gian qua nh th no, xt t c ba pha: ngi cung cp (cc ngn hng thng mi), ngi s dngcngc(ccdoanhnghip)vnhhochnhchnhsch(Chnhphv Ngn hng Nh nc)? Cu hi ny c tr li trong chng 4. Cc cng c phng nga ri ro t gi cn c hon thin nh th no c th nng cao hiu qu s dng chun b cho qu trnh hi nhp kinh t? Cu hi ny c kt hp tr li trong chng 3 v chng 5. Trong qu trnh i tm li gii cho nhng cu hi nghin cu va nu gii quyt vn nghin cu t ra, ti ny nhm vo cc mc tiu nghin cu c th sau y: Hthnghaccgiaodchngoihivchracchthcs dngccgiaodch ny vo mc tiu u c v phng nga ri ro t gi. Phntchtcngcarirotginhotngcadoanhnghiptrongqu trnh hi nhp kinh t khu vc v th gii. iutranhnthccadoanhnghipvrirotgi,nhucuvkhnngng dng cc cng c phng nga ri ro t gi. nhgithctrngsdngcccngcphngngarirotgiVitNam trongthigianqua,ktnm1998khiNgnhngNhncchnhthccho php trin khai. Hon thin, c v l lun v thc hnh, vic ng dng cc cng c phng nga ri rotginhlnhnggiiphpgipdoanhnghiptrnhthithivnngcao nng lc cnh tranh. 2Chng 1: Gii thiu cng trnh nghin cu 4.PHNG PHP NGHIN CU4.1Cch tip cn vn nghin cu ti ny chn cch tip cn thin v thc hnh trong nhn mnh n vic hon thin v hng dn cc doanh nghip s dng cc cng c phng nga ri ro t gi. Do vy, vic nh gi nhn thc v ri ro t gi, nhu cu v kh nng p dng cc cng c phng nga ri ro t gi rt quan trng.4.2Cc phng php nghin cu c s dng Cc phng php nghin cu ch yu c s dng trong ti ny l phng php iu trachnmu(survey)vkhostkinchuyngiathngquaphngvnchuynsu (indepth interview). Phng php iu tra chn mu c s dng iu tra nhn thc vtcngcarirotgitronghotngcadoanhnghipcngnhnhgitnh hnh s dng cc cng c phng nga ri ro t gi Vit Nam trong thi gian qua.4.3M t cuc iu tra kho st quan trng nht Hai cuc iu tra quan trng nht ti ny thc hin l: (1) iu tra nhn thc v nhu cu s dng cc cng c phng nga ri ro t gi ca doanh nghip Vit Nam hin tivtrongtnglai,(2)iutranhnthcvkhnngcungcpccdchvphng nga ri ro t gi ca cc ngn hng thng mi Vit Nam hin ti v trong tng lai, khi hi nhp kinh t quc t.4.3 Gii hn phm vi nghin cu ti ny tin hnh kho st nhn thc v nhu cu s dng cc cng c phng nga ri rotgicahainhmitng:(1)Nhmitngdoanhnghip,cbitlcc doanhnghipchotngxutnhpkhu,v(2)Nhmitngngnhngthng mi l ngi cung cp dch v v cc cng c phng nga ri ro t gi. Tuy nhin phm vkhostchgiihntrongccdoanhnghipvngnhngthucshucaVit Nam.5.NI DUNG NGHIN CUChng 1 gii thiu cng trnh nghin cu bao gm cc ni dung nh l do nghin cu, vn nghin cu, cu hi, mc tiu nghin cu v phng php nghin cu. Chng 2 kho st v h thng ho cc vn l lun c lin quan n hot ng th trng ngoi hivccgiaodchkinhdoanhngoihi.Chng3phntchngun gcphtsinhv tc ng ca ri ro t gi trong hot ng ca doanh nghip, c bit l cc doanh nghip 3Chng 1: Gii thiu cng trnh nghin cu hot ng kinh doanh xut nhp khu v trnh by cc cng c phng nga ri ro t gi c s dng cc nc trn th gii v khu vc. Chng 4 trnh by kt qu iu tra nhnthcvrirotgivthctrngsdngcccngcphngngarirotgi tronghotngcadoanhnghipvcangnhngthngmitnm1998nnay. Chng 5 s hon thin cc gii php phng nga ri ro t gi v hng dn cch thc s dng cc cng c ny nhm hn ch v trnh ri ro t gi trong qu trnh t do ho v hi nhp kinh t. 6. NGHA NGHIN CU CNG TRNHV l lun, ti ny gip phn tch v h thng ha ngun gc pht sinh v ch ra tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip. Ngoi ra, ti ny cn ng gp vo kho tng l lun lin quan n vic vn dng thnh cng cc cng c phng nga ri rotgicnghincuvchraccncphttrinvothctincthca VitNam,mtnccnnkinhtchuynitkhochtptrungsangkinhtth trng. Vthctin,tinykimchngcnhngnhnnhlinquannnhn thc ri ro t gi v tnh hnh p dng cc gii php phng nga ri ro t gi trong thi gian qua. Cui cng ti ny hon thin hn na cc gii php phng nga ri ro t gi v hng dn cho cc doanh nghip cch thc p dng cc gii php ny vo thc t hot ng ca doanh nghip.4Chng 2: TH TRNG NGOI HI V CC CNG CBO HIM RI RO T GI 1.TNG QUAN V TH TRNG NGOI HI 1.1S cn thit ca th trng ngoi hi S ra i v pht trin ca th trng ngoi hi gn lin vi nhu cu giao dch v trao i ngoi t gia cc quc gia nhm phc v cho cc hot ng kinh t v x hi, c bit l phc v cho s pht trin ca ngoi thng.Th trng ngoi hi l c ch hu hiu p ng nhu cu mua bn, trao i ngoi t nhm bi trn cho cc hot ng xut nhp khu vcchotngdchvclinquannngoit.Kn,thtrngngoihil phng tin gip cho cc nh u t chuyn i ngoi t phc v cho u t vo ti sn hu hnh hay ti sn ti chnh. Cui cng, th trng ngoi hi l cng c ngn hng trung ng c th thc hin chnh sch tin t nhm iu khin nn kinh t theo mc tiu ca chnh ph.1.2Cung v cu trn th trng ngoi hi Cungoittrnthtrngngoi hichnhltngdoanhsngoitcnmuatrnth trng ngoi hi. Cu ngoi t pht sinh t nhu cu mua ngoi t ca cc t chc v c nhn bao gm cc nh nhp khu, cc nh u t, cc t chc tn dng, cc t chc khc v ca cc c nhn nhm phc v cho cc mc ch thanh ton, u c v phng nga ri ro t gi, v ca Ngn hng Nh nc nhm mc ch can thip bnh n t gi.Cung ngoi t trn th trng ngoi hi chnh l tng doanh s ngoi t cn bn trn th trng ngoi hi. Cung ngoi t pht sinh t nhu cu bn ngoi t ca cc t chc v cnhnbaogmccnhxutkhu,ccnhut,cctchctndng,cctchc khcvcacccnhnnhmphcvchoccmcchthanhton,ucvphng ngari ro tgi,vcaNgnhng Nh nc nhmmcch can thip bnh nt gi. 1.3Thnh phn tham gia giao dch Tham gia giao dch trn th trng ngoi hi bao gm: Cc nh thng mi v u t, cc Chng 2: Th trng ngoi hi v cc cng c bo him ri ro t gi ngn hng thng mi v ngn hng u t, cc c nhn hay h gia nh, ngn hng trung ng. 1.4T chc th trng ngoi hi Vtchcvhotng,thtrngngoihiVitNamcthmtnhhnhv2.1 di y. Hnh 2.1: T chc th trng ngoi hi Vit Nam Khch hng A Khch hng C Ngn hng VCBNgn hng ACBTh trng quc t Th trng quc t Khch hng B Khch hng D 2.T GI HI OI V CHNH SCH QUN L NGOI HI 2.1S quyt nh t gi Hi oi (exchange) l schuyn i tmt ng tin ny sangng tin khc, chng hn chuyn i t ng Vit Nam (VND) sang dollar M (USD) hay t euro (EUR) sang yen Nht (JPY) v.v... T gi hi oi (exchange rate) gia hai ng tin chnh l gi c cangtinnytnhbngmtsnvngtinkia.Ccnccnnkinhtth trng theo ui h thng t gi linh ng (flexible exchange rate system) trong t gi c quyt nh bi s tc ng gia cung v cu ngoi t trn th trng. 2.2c v hiu cc kiu nim yt t gi TChcTiuChunQucT(InternationalStandardOrganization)gittlISOqui nhtnnvtintcamtqucgiacvitbngbakt.Haiktultn quc gia, k t sau cng l tn ng tin. Yt gi trc tip v yt gi gin tip Yt gi trc tip l phng php biu th gi tr 1 n v ngoi t thng qua mt s lng ni t nht nh. Yt gi gin tip l phng php 6Chng 2: Th trng ngoi hi v cc cng c bo him ri ro t gi biuthgitrnitthngquamtslngngoitnhtnh.Theothnglchc bng Anh v dollar c c yt gi theo phng php gin tip, dollar M v EUR va yt gi trc tip va yt gi gin tip, cn cc ng tin khc c yt gi trc tip.ng tin yt gi v ng tin nh gi ng tin yt gi l ng tin biu th gi tr ca n qua ng tin khc. ng tin nh gi l ng tin dng xc nh gi tr ng tin khc. 2.3Cc loi t gi T gi mua v t gi bn -T gi bn l t gi m ngn hng p dng khi bn ngoi t cho khch hng. T gi mua l t gi m ngn hng p dng khi mua ngoi t t khch hng. Gia t gi bn v t gi mua c chnh lch (spread) nhm m bo cho ngn hng c thu nhp trang tri ch ph giao dch v tm kim li nhun tha ng.T gi cho - T gi cho l t gi gia hai ng tin c tnh ton thng qua mt ng tinthba.ngtinthbanythnglngdollarM.Cchxcnh tgicho ph thuc vo cch yt gi gin tip hay trc tip.Trng hp 1: T gi cho gia hai ng tin c yt gi trc tip. Gi s chng ta c tgi:USD/VND=15.458vUSD/EUR=0,9419,tgichoEUR/VND= (USD/VND)/(USD/EUR) = 15458/0,9419 = 16.411. Trng hp 2: T gi cho gia hai ng tin c yt gi gin tip. Gi s chng ta c tgi:GBP/USD=1,5475vAUD/USD=0,5957,tgichoGBP/AUD= (GBP/USD)/(AUD/USD) = 1,5475/0,5957 = 2,5978. Trng hp 3: T gi cho gia mt ng tin yt gi trc tip v mt ng tin yt gi gin tip. Gi s chng ta c t gi: GBP/USD = 1,5475 v USD/VND = 15.458, t gi cho GBP/VND = GBP/USD x USD/VND= 1,5475 x 15.458 = 23.921. 2.4Cc yu t tc ng n t gi Cng nh gi c hng ho, t gi thng xuyn bin ng trn th trng v chu s tc ng ca nhiu yu t khc nhau. Cc yu t ny thng tc ng ln cung v cu ngoi t, t , tc ng n t gi. T gi thng chu tc ng ca cc yu t sau y: Tnh hnhlm pht trong v ngoi nc, tnh hnh thay i li sut ni t v ngoi t, tc tng trng kinh t tng i, vai tr ca chnh ph hay s can thip ca ngn hng trung ng, tc ng ca nhiu yu t khc nh tnh hnh n nh chnh tr, k vng v s tn 7Chng 2: Th trng ngoi hi v cc cng c bo him ri ro t gi cng ca nh u c, gi vng v gi du trn th trng quc t, tnh hnh thu ht kiu hi, 2.5Chnh sch qun l t gi V mt qun l t gi, ty theo c im pht trin, mi nc c th theo ui chnh sch t gi hi oi ca ring mnh. Nhn chung, lch s cho thy chnh sch t gi c th l chnh sch t gi c nh hoc l chnh sch t gi th ni. Kh p dng chnh sch t gi thni, miqucgiacnphila chn gia chnh sch th ni t do hay th ni hon ton v chnh sch th ni c iu tit.3.CC LOI GIAO DCH NGOI HI3.1Giao dch giao ngayHioigiaongay(spottransactions)lnghipvmuahocbnngoitmvic chuyn giao ngoi t c thc hin ngay hoc chm nht l trong hai ngy lm vic k t khi tha thun hp ng mua bn. Giao dch hi oi giao ngay c s dng nhm pngnhucumuahocbnngoitgiaongayphcvchothanhtoncakhch hng.Chnghn,mtcngtyxutkhuvathungoittmthpngxutkhu nhngcnVNDchitrtinlngvtrangtrichiphthumuanguynliutrong nc s c nhu cu bn ngoi t ly VND. Ngn hng thng mi ng ra mua s ngoi tnycanhxutkhu,saubnlichonhnhpkhulngicnhucumua ngoi t thanh ton hp ng nhp khu n hn.3.2Giao dch k hn3.2.1Gii thiu chung Giao dch ngoi t k hn (forward) l giao dch mua hoc bn ngoi t m vic chuyn giao ngoi t c thc hin sau mt thi hn nht nh k t khi tha thun hp ng. Vit Nam, hp ng k hn mc d c chnh thc a ra thc hin t nm 1998, nhng n nay nhu cu giao dch loi hp ng ny vn cha nhiu. L do, mt mt, l khch hng vn cha am hiu lm v loi giao dch ny. Mt khc, do c ch iu hnh tgicaNgnhngNhnctrongsutthigianquakhnnhtheohngVND gim gi t t so vi ngoi t khuyn khch xut khu nhng vn m bo n nh i vi hot ng nhp khu. Tuy nhin, trong tng lai khi Vit Nam gia nhp WTO v dn dn hi nhp ti chnh vi quc t th Ngn hng Nh nc s bt dn can thip vo th trng ngoi hi, khi y ri ro t gi ng lo ngi v nhu cu giao dch hi oi k hn s 8Chng 2: Th trng ngoi hi v cc cng c bo him ri ro t gi gia tng.3.2.2T gi k hn T gi c k hn (forward rate) l t gi p dng trong tng lai nhng c xc nh hin ti.Gi F l t gi c k hn; S l t gi giao ngay; rd l li sut ca ng tin nh gi; ry l li sut ca ng tin yt gi, ta c t gi c k hn c xc nh bi cng thc sau: F = S(1 + rd)/(1+ ry)(1). Ni chung t gi c k hn ph thuc vo t gi giao ngay v li sut ng tin yt gi v ng tin nh gi. Trn th trng tin t, li sut ng tin nh gi c th ln hn hoc nh hn li sut ng tin yt gi. Da vo cng thc (1), chng ta c th rt ra mt s nhn xt nh sau: Nu li sut ng tin nh gi ln hn li sut ng tin yt gi: rd > ry => 1+rd > 1+ry => (1+rd)/ (1+ry) >1 => F > S. Nu li sut ng tin nh gi nh hn li sut ng tin yt gi: rd < ry => 1+rd < 1+ry =>(1+rd)/ (1+ry) F < S. Kt hp hai trng hp trn chng ta thy rng t gi c k hn c th tm tt nh sau: T gi c k hn = T gi giao ngay + im k hn y, c hai trng hp xc nh t gi c k hn: t gi mua c k hn v t gi bn c k hn. tin vic tnh ton, chng ta t: Fm, Sm ln lt l t gi mua c k hn v t gi mua giao ngay Fb, Sb ln lt l t gi bn c k hn v t gi bn giao ngay Ltg(VND),Lcv(VND)lnltllisuttingivlisutchovayngVit Nam Ltg(NT), Lcv(NT) ln lt l li sut tin gi v cho vay ngoi t. N l s ngy ca hp ng c k hn 1.T gi mua c k hn (3) 2.T gi bn c k hn 360 * 100Lcv(NT)]N - ) Sm[Ltg(VNDSm Fm + =360 * 100Ltg(NT)]N - ) Sb[Lcv(VNDSb Fb + =(4) 9Chng 2: Th trng ngoi hi v cc cng c bo him ri ro t gi Trong cng thc (3) v (4) trn y, ngi ta gi nh nm ti chnh c 360 ngy v li sut c tnh theo %/nm.3.2.3S dng giao dch k hn Hp ng mua bn ngoi t k hn thng c ngn hng p dng p ng nhu cu ngoi t k hn ca khch hng nhm mc tiu phng nga ri ro t gi. 3.2.4Hn ch cagiao dch k hn Giao dch ngoi t k hn tho mn c nhu cu mua bn ngoi t ca khch hng m vic chuyn giao c thc hin trong tng lai. Tuy nhin, do giao dch k hn l giao dch bt buc nn khi n ngy o hn d bt li hai bn vn phi thc hin hp ng. Mt im hn ch na l hp ng k hn ch p ng c nhu cu khi no khch hng ch cn mua hoc bn ngoi t trong tng lai cn hin ti khng c nhu cu mua hoc bn ngoi t.3.3Giao dch hon i (swaps) 3.3.1S dng giao dch hon i Giao dch hon i l giao dch hi oi bao gm ng thi c hai giao dch: giao dch mua v giao dch bn cng mt s lng ng tin ny vi ng tin khc, trong k hn thanh ton ca hai giao dch khc nhau v t gi ca hai giao dch c xc nh ti thi im k hp ng.Trong hp ng giao dch hon i, hai bn ngn hng v khch hng tha thun vi nhau mt s ni dung chnh nh sau: ThihngiaodchThihngiaodchhonictht3ngyn6thng.Nu ngy o hn ri vo ngy Ch nht hoc ngy l th hai bn s tho thun chn mt ngy o hn thch hp v thi hn hp ng s tnh trn s ngy thc t. NgythanhtonTronggiaodchhoni,ngythanhtonbaogmhailoingy khcnhau:ngyhiulcvngyohn.Ngyhiulclngythchinthanhton giao dch giao ngay trong khi ngy o hn l ngy thc hin thanh ton giao dch c k hn. Xch nh t gi hon i Mt hp ng hon i lin quan n hai loi t gi: t gi giao ngay v t gi c k hn. T gi giao ngay l t gi do ngn hng nim yt ti thi im giao dch do hai bn tho thun. T gi c k hn c tnh trn c s t gi giao ngay, chnh lch li sut gia VND v ngoi t, v s ngy thc t ca hp ng.10Chng 2: Th trng ngoi hi v cc cng c bo him ri ro t gi 3.3.2Li ch v hn ch cagiao dch hon i Vi khch hng li ch th hin ch khch hng tha mn c nhu cu ngoi t hoc nitcamnhthiimhinti,ngthicngthamnnhucumuahocbn ngoi t vo ny o hn.Tuy nhin, cng nh giao dch k hn, giao dch hon i vn cn hn ch hai im: N l hp ng bt buc yu cu cc bn phi thc hin khi o hn bt chp t gi trn th trng giao ngay lc nh th no.N ch quan tm n t gi hai thi im: thi im hiu lc v thi im o hn, m khng quan tm n s bin ng t gi trong sut qung thi gian gia hai thi im .3.4Giao dch giao sau3.4.1Gii thiu chung Hp ng giao sau l mt tha thun mua bn mt s lng ngoi t bit theo t gi c nh ti thi im hp ng c hiu lc v vic chuyn giao ngoi t c thc hin vo mt ngy trong tng lai c xc nh bi S giao dch (IMM).3.4.2So snh hp ng k hn v hp ng giao sau imkhc bit Hp ng k hnHp ng giao sau Loi hp ngMt tha thun gia NH v khch hng. iu khon ca H rt linh ng c tiu chun ha theo nhng chi tit ca S giao dch Thi hnCc bn tham gia H c th la chn bt k thi hn no, nhng thng l h s ca 30 ngy Ch c mt vi thi hn nht nh Tr gi HNi chung rt ln, trung bnh trn 1 triu USD mt H Nh thu ht nhiu ngi tham gia Thathunan ton Khch hng phi duy tr s d ti thiu NH bo m cho H Tt c cc nh giao dch phi duy tr tin k qu theo t l phn trm tr gi H Thanhton tin t Khng c thanh ton tin t trc ngy H n hn Thanh ton hng ngy bng cch trch ti khon ca bn thua v ghi c vo ti khon bn c 3.4.3Thnh phn tham gia giao dch Nh kinh doanh sn giao dch (floor traders): thng l cc nh u c (speculators) hoc i din cho cc ngn hng, cng ty m s dng th trng giao sau b sung cho cc giao dch c k hn. Nh mi gii sn giao dch (floor brokers): ni chung l i din ca cc cng ty u t, nhng cng ty chuyn mi gii u tn hoa hng. 11Chng 2: Th trng ngoi hi v cc cng c bo him ri ro t gi 3.4.4Cch giao dch Tt c cc hp ng giao sau u thc hin giao dch S giao dch c t chc. S giao dch l ngi ra qui ch v kim sot hot ng ca cc hi vin. Hi vin ca S giao dch l cc c nhn, c th l i din ca cc cng ty, ngn hng thng mi hay c nhn c ti khon ring. 3.4.5c im ca giao dch giao sau Mc d cc hp ng c k hn thng rt linh hot v phng din thi hn v s tin giaodchnhngchnghnchvmtthanhkhon(liquidity)bivccbnthamgia hpng khng th bn hpng khi thy c li cng khng th xa b hp ng khi thy bt li. Trong khi , hp ng giao sau c tnh thanh khon cao hn bi v phng giao hon sn sng ng ra o hp ng bt c khi no c mt bn yu cu. Khi o hp ng th hp ng c b xa b v hai bn thanh ton cho nhau phn chnh lch gi tr ti thi im o hp ng.3.4.6Minh ha giao dch giao sau d hiu hn v cch thc thc hin mt hp ng giao sau, di y xin ly mt v d minhha.NhucthtrnggiaosaudbovingytiCHFslngisovi USD. Nhm kim tin t c hi ny, vo sng ngy th ba, mt nh u t trn th trng giao sau Chicago mua mt hp ng giao sau tr gi 125.000 CHF vi t gi 0,75 USD cho 1 CHF.Sau khi mua hp ng giao sau, nh u c st rut theo di din bin tnh hnh th trng.Thi gianHot ng Thanh ton Sng ngy th baNh u t mua hp ng giao sau, n hnvochiungythnmvitgi 0,75 $/CHF Nh u t k qu 2.565$ Cha xy ra Cui ngy th baGi CHF tng n 0,755$, v tr ca nh u t c ghi nhn trn th trng Nh u t nhn: 125.000 x (0,755 0,75) = 625$ Cui ngy th tGiCHFgimcn0,752$,vtrmica nh u tc ghi nhn Nh u t phi tr: 125.000 x (0,755 0,752) = 375$ Cuingyth nm Gi CHF gim cn 0,74$ Hp ng n hn thanh ton Nh u t nhn ngoi t chuyn giao Nh u t phi tr: (1)125.000(0,752 0,74) = 1500$ (2)125.000 x 0,74 = 92.500$ 3.4.7S dng giao dch giao sau u c T v d minh ha hp ng giao sau trn y chng ta d nhn thy rng giao dch giao 12Chng 2: Th trng ngoi hi v cc cng c bo him ri ro t gi saugingnhhotngccc,trongSgiaodchngvaitrngitchc, ngimuahpnggiaosaumtloingoitnochnhlnginhccrng ngoi t s ln gi. Ngc li, ngi bn hp ng giao sau mt loi ngoi t no chnh l ngi nh cc rng ngoi t s xung gi trong tng lai. 3.4.8Kh nng phng nga ri ro t gi bng giao dch giao sauHp ng giao sau c th s dng nh l mt cng c phng nga ri ro t gi. Nguyn l chung l khi c mt khon phi tr bng ngoi t v lo s rng ngoi t s ln gi khikhonphitrnhnthnnmuamthpnggiaosaungoit.Bngcch ny c th to ra hai trng thi ngoi t tri ngc nhau: trng thi m khi n mt khon phitrvtrngthidngkhimuahpnggiaosauvicngloingoit.Hai trng thi ngoi t tri chiu nhau y s t ha gii ri ro. Trng hp c mt khon phi thu, thay v khon phi tr, th lm ngc li.3.4.9Kh nng thc hin giao dch giao sau Vit Nam Vit Nam hin ti cha thc hin loi giao dch ny nhng tng lai liu loi giao dch ny c kh nng c thc hin hay khng? iu ny cn ty thuc vo nhiu th nhng trong c ba iu kin c bn loi giao dch ny c th c a ra th trng hay khng: Th nht l kh nng nhn thc v loi giao dch ny.Th hai l mc hiu qu ca th trng.Th ba l c s h tng phc v giao dch.3.4.10 u nhc im ca giao dchgiao sauu im ca hp ng giao sau trc tin l sn sng cung cp nhng hp ng c tr gi nh. K n, n cho php cc bn tham gia c th sang nhng li hp ng bt k thi im no trc khi hp ng ht hn.Ngc li, hp ng giao sau c nhc im trc htlchcungcpgiihnchomtvingoitmnhvmtvingychuyngiao ngoi t trong nmmthi.K n, hpng giao sau l hpng bt buc phi thc hinkhinhnchkhngchongitaquyncchnnhtronghpngquyn chn.3.5Giao dch quyn chn3.5.1Gii thiu chung 13Chng 2: Th trng ngoi hi v cc cng c bo him ri ro t gi Quynchn(options)lmtcngctichnhmchophpngimuancquyn, nhng khng bt buc, c mua (call) hay bn (put) mt cng c ti chnh khc mt mc gi v thi hn c xc nh trc. c th hiu r thm khi nim quyn chn, mt s thut ng lin quan cn c gii thch chi tit hn nh sau: Ngi mua quyn (holder) Ngi b ra chi ph c nm gi quyn chn v c quyn yu cu ngi bn c ngha v thc hin quyn chn theo mnh. Ngibnquyn(writer)Nginhnchiphmuaquyncangimua quyn,do,cnghavphithchinquynchntheoyucucangi mua quyn. Tisncs(underlyingassets)Tisnmdavoquynchnc giao dch. Gi c trn th trng ca ti sn c s l cn c xc nh gi tr ca quyn chn. Ti sn c s c th l hng ho nh c ph, du ha, vng,.. haychngkhonnhcphiu,triphiuhocngoitnhEUR,CHF, CAD,... Tgithchin(exerciseorstrikerate)Tgiscpdngnungi mua quyn yu cu thc hin quyn chn. Tr gi hp ng quyn chn (volume) Tr gi c chun ha theo tng loi ngoi t v th trng giao dch. Thi hn ca quyn chn (maturity) Thi hn hiu lc ca quyn chn. Qu thi hn ny quyn khng cn gi tr. Phmuaquyn(premium)Chiphmngimuaquynphitrchongi bn quyn c nm gi hay s hu quyn chn. Chi ph ny thng c tnh bng mt s ni t trn mi ngoi t giao dch. LoiquynchnLoiquynmngimuanmgi.Loiquynchnno cho php ngi mua c quyn c mua mt loi ti sn c s mc gi xc nhtrctrongthihnnhtnhgilquynchnmua(call).Ngcli, loi quyn chn no cho php ngi mua c quyn c bn gi l quyn chn bn (put). KiuquynchnKiugiaodchdohaibnthathunchophpngimua 14Chng 2: Th trng ngoi hi v cc cng c bo him ri ro t gi quynclachnthiimthchinquyn.Kiuquynchnchophp ngi mua quyn c thc hin bt c thi im no trong thi hn hiu lc caquynchngilquynchnkiuM.Kiuquynchnchchophp ngi mua thc hin khi quyn chn n hn gi l quyn chn kiu chu u. 3.5.2nh gi quyn chn iviquynchntheokiuM:GigitrcaquynchnmualCa,gitrca quyn chn bn l Pa, t gi thc hin l E v t gi giao ngay l S. Ta c gi tr quyn chn kiu M c xc nh bi cng thc :Ca(S, E) max(0, S E) v Pa(S, E) max(0, E S) i vi Quyn chn theo kiu chu u: Gi gi tr ca quyn chn mua l Ce, gi tr ca quyn chn bn l Pe, t gi thc hin l E, t gi giao ngay l S, li sut phi ri ro ca ng tin A l a, li sut phi ri ro ca ng tin B l b, v thi hn hp ng l T. Ta c gi tr quyn chn kiu chu u c xc nh theo cng thc: Ce(S, T, E) max{0, S(1 + b)-T E(1 + a)-T} v Pe(S, T, E) max{0, E(1 + a)-T S(1 + b)-T} 3.5.3nh gi quyn chn theo m hnh Black-Scholes iviquynchnmuatheokiuchuu,mhnhBlack-Scholescthdintbi cng thc sau: Ce = Se-bTN(d1) Ee-aTN(d2), trong : Ce l gi c ca quyn chn mua theo kiu chu uS l t gi giao ngay gia ng tin A v ng tin B E l t gi thc hin T l thi hn hp ng, tnh bng nm a l li kp lin tc khng c ri ro ca ng tin A b l li kp lin tc khng c ri ro ca ng tin B e = 2,71828 l hng s N-pe l lch chun hng nm ca phn trm thay i t gi giao ngay N(d1) v N(d2) l gi tr ca hm phn phi xc xut chun v d1, d2 c xc nh nh sau: d1 = {ln(S/E)+[a-b+2/2]}/(T)1/2 v d2 = d1 (T)1/2

15Chng 2: Th trng ngoi hi v cc cng c bo him ri ro t gi 3.5.4Mi quan h gia gi tr quyn chn mua v quyn chn bn Mi quan h gia quyn chn mua v quyn chn bn c din t qua s cn bng chn mua-chnbn(put-callparity).Trongtrnghpquynchntheokiuchuumi quan h ny th hin qua cng thc sau:Ce(S, T, E) = Pe(S, T, E) + S(1 + b)-T E(1 + a)-TtrongCe vPe lnltlgiccaquynchnmuavquynchnbntheokiu chu u.3.5.5S dng giao dch quyn chn Giao dch quyn chn c th s dng cho c hai mc tiu : u c v phng nga ri ro t gi. Mc tiu s dng quyn chn phng nga ri ro t gi s c tp trung xem xt chi tit chng sau. Vit Nam giao dch quyn chn c Eximbank a ra giao dch th im nm 2002. Vi s thnh cng ca Eximbank, cc ngn hng khc nh Citi Bank, ACB, Techombank cng bt u trin khai thc hin giao dch quyn chn.4.CC CNG C PHNG NGA RI RO T GI phc v cho mc tiu phng nga ri ro t gi, doanh nghip c th s dng cc loi giaodchhayccloihpngsau:Hpngkhn(forwardcontract),Hpng honi(swapcontract),Hpnggiaosau(futurecontract),Hpngquynchn (options contract), Kt hp cc giao dch trn th trng tin t (money market hedge). 5.KT LUN CHNG 2 Chng2chothyvaitrquantrngcathtrngngoihitrongviccungcpcc giaodchkinhdoanhnhgiaongay,khn,honi,giaosauvquynchn.Doanh nghip c th s dng cc giao dch ny nhmvomt trong ba mcch chnh: thanh ton, u c, v phng nga ri ro t gi. 16Chng 3: PHN TCH NGUN GC PHT SINH V TC NG CA RI RO T GI N HOT NG CA DOANH NGHIP 1.NHN DNG RI RO T GI 1.1Cc quan im v ri ro t gi Trong phm vi nghin cu ny, xt v nh tnh, ri ro ni chung l s khng chc chn hay s bt n, mt bin c c th xy ra cng c th khng xy ra. Xt v nh lng, ri ro l s sai bit gia gi tr quan st v gi tr k vng ca mt bin c s no 1. Vn dng vo trng hp ngoi hi, v nh tnh, ri ro t gi l ri ro pht sinh do s bin ng ca t gi gy ra. V nh lng, ri ro t gi l s sai bit gia t gi quan st trn thc t vi t gi k vng. 1.2o lng ri ro t gi Ri ro t gi c th o lng bng phn phi xc sut vi hai tham s o lng ph bin l k vng v phng sai hoc lch chun2. T gi k vng, k hiu l E(s) c nh ngha nh sau:, trong S ) )( ( ) (1iniiP S s E==i (spot rate) l t gi ng vi bin c i, Pi l xc sut xy ra bin c i v n l s bin c c th xy ra. o lng phn tn hay sai bit gia t gi thc t so vi t gi k vng, ngi ta dng ch tiu phng sai (2) hoc lchchun().Phngsaivlchchunolngtcbinngcatgi (volatility).Phngsaiccngthctnhnhsau :.lch chunchnhlcnbc2caphngsai,do,ccngthctnhnhsau : ) ( )] ( [212iniiP s E S ==[ ]= =nii iP s E S12) ( ) ( Tn tht ngoi hi (foreign exchange exposure) l s thit hi tim nng c th xy radorirotgi.Tnthtngoihilchtiuolngmcthayi(tnghay gim)gitrquiranitkhitgithayi.Tnthtngoihilnhaynhtythuc 1 Moosa, A. I., (1998), International Finance, McGraw-Hill 2 Moosa, A. I., (2004), International Finance, 2nd Edition, McGraw-Hill Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip vo hai bin: (1) Gi tr ti sn tnh bng ngoi t, v (2) mc thay i t gi. Do , nu gi: V l tn tht ngoi hi, S l mc thay i t gi, S = St S0, trong St, S0 ln lt l t gi thi im t v thi im gc, v V l gi tr ti sn tnh bng ngoi t, th chng ta c hm tn tht ngoi hi nh sau: V = V.S .2.PHN TCH NGUN GC PHT SINH RI RO T GI 2.1i vi hot ng xut nhp khu C th ni ri ro t gi trong hot ng xut nhp khu l loi ri ro t gi thng xuyn gp phi v ng lo ngi nht i vi cc cng ty c hot ng xut nhp khu mnh.2.1.1Ri ro t gi i vi hp ng xut khu Gi s ngy 04/08 cng ty Sagonimex ang thng lng k kt hp ng xut khu tr gi 200.000USD. Hp ng s n hn thanh ton su thng sau k t ngy k hp ng. thi im thng lng hp ng, t gi USD/VND = 15.888 trong khi t gi thi imthanhtonchabit,vchanhn.SkhngchcchncatgiUSD/VND vo thi im thanh ton khin cho hp ng xut khu ca Sagonimex cha ng ri ro t gi.2.1.2Ri ro t gi i vi hp ng nhp khu Gi s ngy 04/08 cng ty Cholonimex ang thng lng k kt hp ng nhp khu tr gi 200.000USD. Hp ng s n hn thanh ton su thng sau k t ngy k hp ng. thi im thng lng hp ng, t gi USD/VND = 15.888 trong khi t gi thi imthanhtonchabit.SkhngchcchncatgiUSD/VNDvothiim thanh ton khin cho hp ng nhp khu ca Cholonimex cha ng ri ro t gi.2.2i vi hot ng u t Rirotgitronghotngutthngphtsinhivicngtyaqucgia (multinational corporations) hoc i vi cc nh u t ti chnh c danh mc u t a dng ho trn bnh din quc t. Bn cnh nh hng n hot ng u t trc tip nh va cp, ri ro t gi cng c th nh hng n hot ng u tgin tip, tc l u ttrnthtrngtichnh.ChnghnmtnhutHongkongvartvnut 500.000USDkhith trngMdolisutUSDgimvtnhhnhkinhtMkhng mykhquan.Gisbygi,dohngnglikugivkhuynkhchutca ChnhphVitNam,nhutmunutmuacphiuSAM.Githtrngca SAM hin ti l 30.000VND/c phiu v t gi USD/VND = 15.400. Nh vy, vi 500 18Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip nghn USD nh u t c th mua c (500.000 x 15.400)/30.000 = 256.666 c phiu. Gi s mt nm sau, nh u t v l do no mun bn c phiu SAM rt vn v u t ni khc. Lc ny gi c phiu SAM tng n 31.000 VND/c phiu trong khi gi USDcngtngsoviVNDlnn16.000VND/USD.SUSDnhutrtvby gisl(256.666x31.000)/16.000=496.000USDthphnvnutbanu 4000USD mc d gi c phiu SAM tng 1000VND! Trong trng hp ny nh u t tn tht 4000USD (gi s b qua c tc nh u t nhn c sau mt nm). S tn tht ny do bin ng t gi gy ra v gi c phiu SAM tng 1000 ng khng b p s mt gi ca VND.2.3i vi hot ng tn dng ng trn gic doanh nghip, vic vay vn bng ngoi t cng b nh hng bi ri ro tgi.VdcngtyGiadimexangthnglngxinvayvntitrxutkhuca HSBC s tin 3 triu USD thu mua v ch bin hng xut khu. Do li sut USD trn th trng gim nn HSBC ng cho Giadimex vay vi li sut 3%/nm trong thi hn 6 thng. thi im vay vn, t gi USD/VND = 15.381. Su thng sau khi n o hn, t gi USD/VND l bao nhiu cng ty cha bit, do , cng ty i mt vi ri ro t gi nu k kt hp ng vay vn ny.2.4i vi hot ng khc Ngoibahotngtiubiubaogmhotngxutnhpkhu,hotngutv hot ng tn dng, cc hot ng khc c lin quan n giao dch ngoi t nh du lch, du hc, kiu hi, cng chu nh hng ca ri ro t gi.3.TC NG CA RI RO T GI 3.1Tc ng n nng lc cnh tranh ca doanh nghip Sccnhtranhcadoanhnghiptptrungkhnngquytnhgiccadoanh nghip so vi i th trn th trng. Hot ng trong iu kin c ri ro t gi tc ng khin doanh nghip lun phi i ph vi tn tht ngoi hi, bng cch nng gi bn trang tri tn tht nu xy ra. iu ny lm cho gi c ca doanh nghip tr nn km hp dnvkhnngcnhtranhcadoanhnghipgimst.Nhnchung,rirotgipht sinh trong hot ng ca doanh nghip c th gy ra ba loi tn tht ngoi hi : (1) Tn tht giao dch, (2) tn tht kinh t, (3) tn tht chuyn i k ton3. 3 Shapiro, A., (1999), Multinational Financial Management, Prentice-Hall 19Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip 3.1.1Tn tht giao dch (transaction exposure) Tn tht giao dch pht sinh khi c cc khon phi thu hoc phi tr bng ngoi t. Tn tht cc khon phi thu ngoi t l tn tht pht sinh khi gi tr qui ra ni t thu v st gim do ngoi t xung gi so vi ni t. Tn tht cc khon phi tr ngoi t l tn tht pht sinh khi gi tr qui ra ni t chi ra tng ln do ngoi t ln gi so vi ni t.3.1.2Tn tht kinh t (economic exposure) Tn tht kinh t l tn tht pht sinh do s thay i ca t gi lm nh hng n ngn lu qui ra ni t hoc ngoi t ca doanh nghip. Tn tht kinh t xy ra tng t nh tn thtgiaodch,chkhcbitchnlnhngkhontnthtkhngxutphttcc khonphithuhocphitrchpngrrngmtngnluhotngcadoanh nghip.Chnghn,slngicanitlmstgimdoanhthuxutkhucadoanh nghip,dohngxutkhubygitrnnthnivingitiudngnc ngoi.Tn tht kinh t c th xc nh theo cng thc sau: V = CFt.St, trong : V l tn tht ngoi hi kinh t CFt l ngn lu ca doanh nghip thi im t St l mc thay i t gi, St = St S0, trong St, S0 ln lt l t gi thi im t v thi im gc. Tn tht kinh t r rng l kh xc nh v c lng hn tn tht giao dch, do n ph thuc vo c hai bin cng thay i l CFt v St . 3.1.3Tn tht chuyn i (translation exposure) Tn tht chuyn i l tn tht pht sinh do thay i t gi khi sp nhp v chuyn i ti sn, n, li nhun rng v cc khon mc khc ca cc bo co ti chnh t n v tnh ton ngoi t sang n v ni t.3.2 Tc ng n kh nng chu ng ti chnh ca doanh nghip 3.2.1Tc ng bt n n hot ng doanh nghip Ri ro t gi tc ng n vic hoch nh ti chnh doanh nghip thng thy trong khi phn tch v xem xt d n u t m ngn lu k vng chu nh hng bi s bin ng ca t gi ngoi hi trong tng lai. Chng hn, mt trong nhng ch tiu nh gi xem Moosa, A. I., (1998), International Finance, McGraw-Hill 20Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip c nn u t hay khng vo d n ny l hin gi rng NPV. Cng thc chung tnh NPVnhsau : =+=ntttWACCCFNPV0) 1 (,trongCFtldngtinrngthiimt, WACC l chi ph huy ng vn trung bnh, n l s nm hot ng ca d n. Dng tin rng k vng c xc nh t doanh thu v chi ph. Doanh thu xut khu chu tc ng ca t gi hi oi, do , dng tin rng CFt phc thuc vo t gi. T gi thay i lm thay i dng tin rng t lm nh hng n NPV v nh hng n vic hoch nh u t vn ca doanh nghip. 3.2.2Tc ng n s t ch ti chnh ca doanh nghip S chu ng ti chnh ca doanh nghip c xc nh v o lng bi s t ch v ti chnh. Trong ti chnh cng ty, chng ta bit s t ch ti chnh c xc nh bi t s vn ch s hu trn n hoc trn tng ti sn. Khi c ri ro t gi, doanh nghip i mtvitnthtlmchogitrphnvnchshutrnnbtnvcnguycst gim khin cho t s ch ng v ti chnh gim theo.3.2.3Tc ng n gi tr doanh nghip Trong ti chnh cng ty, chng ta bit rng gi tr ca doanh nghip c xc nh bng hingidngtinrngkvngcadoanhnghip,theocngthcnhsau: =+=ntttrCFV1) 1 (,trongCFtldngtinkvngcadoanhnghipvrlsutchit khu thch hp dng xc nh hin gi ca dng tin k vng. Sut chit khu r phn nhrirotronghotngcadoanhnghip.Dorirotgikhinchodngtinca doanh nghip tr nn bt n4. phn ng li s bt n ny nh u t trn th trng chng khon phi tng sut chit khu r khin cho gi tr doanh nghip gim5. 4.PHN TCH THI CA DOANH NGHIP I VI RI RO T GI 4.1Xc nh thi i vi ri ro Ri ro t gi th hin s bin ng hay s sai lch ca t gi giao ngay trong tng lai so vi t gi k vng. S sai bit ny i khi gy ra tn tht cho doanh nghip, nhng i khi to ra li nhun bt thng. Vn t ra l doanh nghip nn i x th no i vi 4Pritamani,M.,ShomeD.,andSingalV.,(2005),ExchangeRateExposureofExportingandImportingFirms, Journal of Applied Corporate Finance, Vol. 17, No. 3. 5 C nhiu nghin cu thc nghim cc nc pht trin kim nh thnh cng v cho thy c mi quan h tri chiu gia ri ro t gi v gi tr doanh nghip. Ngha l ri ro t gi cng tng th gi tr doanh nghip cng gim. 21Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip s bin ng t gi hay ri ro t gi? Cu hi ny ph thuc vo thi ca nh qun l i vi ri ro t gi. Doanh nghip hoc l chp nhn s bt n c th xy ra i li c mt khon li nhun k vng, hoc l t chi khon li nhun k vng cha ng yu t ri ro i li c mt s chc chn khng cn yu t ri ro t gi. 4.2Phn loi thi i vi ri ro Thicanhqunlivirirotgicthchiathnhbaloi:(1)thchriro (risk-lover), ngi ri ro (risk-averse) v (3) bng quan vi ri ro (risk-neutral)6. 4.3S cn thit phng nga ri ro t gi Tytheosbinngcatgivquimhotngcadoanhnghiplnhaynh, nhng tn tht v tc ng tr nn nghim trng hay khng. Du sao i na, vi t cch l ngi iu hnh doanh nghip, gim c doanh nghip cn quan tm n vic phng nga ri ro t gi bi v ri ro t gi lm gia tng ri ro hot ng ca doanh nghip ni chung v kt qu l lm gim gi tr th trng ca doanh nghip.5.CC QUYT NH LIN QUAN N QUN L RI RO T GI Phngngarirotgilmtqutrnhtheomtdoanhnghippdngccgii php bo v mnh khi s tc ng ca s bin ng t gi. Quyt nh c nn phng nga ri ro t gi hay khng tht ra l mt quyt nh u c. N ph thuc vo d bo s bin ng ca t gi v thi ca nh qun l i vi ri ro t gi (Moosa, 2004). 5.1Quyt nh c nn phng nga ri ro t gi hay khng? Sbinngcatgigyrarirotgichodoanhnghip.ngtrcstcng ca ri ro t gi, trc tin nh qun l phi ra quyt nh c nn p dng cc gii php phng nga ri ro hay khng? Vic ra quytnh u tin ch yu da vo s k vng ca nh qun l i vi t gi trong tng lai vthi ca nh qun l i vi ri ro t gi. Nu nh qun l l ngi ngi ri ro th trong mi tnh hung tt nht l nn p dng gii php nga ri ro c c mt s chc chn, ng thi loi b tc ng ca ri ro tgi.Nunhqunllngithchrirohaysnsngchpnhnrirotgith, trc tin, nh qun l nn da vo d bo hnhthnh k vng camnhi vi s bin ng t gi. 5.2Quyt nh gii php no phng nga ri ro t gi? Mtkhiquytnhnnngarirotgi,tiptheonhqunlcnraquytnh 6 Moosa, A. I., (2004), International Finance, McGraw-Hill, trang 358 22Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip nga ri ro bng gii php no. Nhn chung quyt nh gii php phng nga ri ro t gi lquytnhlachnsdngmttrongnhnggiiphpsauy:Hpngkhn, hp ng hon i, hp ng giao sau (tng lai), hp ng quyn chn, s dng kt hp cc giao dch trn th trng tin t, v s dng cc gii php khc. 6.CCGIIPHPPHNGNGARIRONGOIHIIVIDOANH NGHIP 6.1Phng nga ri ro t gi bng hp ng k hnHpngkhncnhtgigiahaingtinnncthgipdoanhnghiptrnh c ri ro t gi (Daugaard v Valentine, 1995). V nguyn tc, c hai loi hp ng k hn, hp ng mua v hp ng bn, c th s dng tng ng vi hai trng hp phng nga ri ro t gi: phng nga ri ro t gi i vi khon phi tr v phng nga ri ro t gi i vi khon phi thu. 6.1.1Phng nga ri ro t gi i vi khon phi tr Khon phi tr (payables) ca doanh nghipy chnh l cc khon n bng ngoi t doanh nghip phi tr trong tng lai. Gi V l gi tr khon phi tr khi n hn, K l doanh s ca khon phi tr tnh bng ngoi t, v Sb l t gi bn giao ngay thi im o hn. Chng ta c gi tr ca khon phi tr khi n hn l V(Sb) = KSb = f(Sb), ph thuc vo t gi bn giao ngay khi n hn.trnhrirotgi,doanhnghipcth tha thun mua ngoi t k hn vi ngn hng. Khi y ngn hng s da vo t gia giao ngay,bitthiimhinti,vchnhlchlisutgianitvngoitxc nh v cho cho doanh nghip t gi bn ngoi t (Fb) theo hp ng k hn. T gi ny c tha thun trc v c nh cho n khi hp ng n hn nn ri ro t gi do bin ng t gi gy ra c loi tr. Khi n hn tr n, gi tr khon phi tr quy ra ni t s l V = KFb = hng s, bt chp t gi giao ngay lc o hn l bao nhiu.6.1.2Phng nga ri ro t gi i vi khon phi thu Khon phi thu (receivables) ca doanh nghip y chnh l cc khon thu bng ngoi t doanh nghip s thu v trong tng lai. Gi V l gi tr khon phi thu khi n hn, K l doanh s ca khon phi thu tnh bng ngoi t, v Sm l t gi mua giao ngay thi im n hn. Chng ta c gi tr ca khon phi thu khi n hn l V(Sm) = KSm = f(Sm), ph thuc vo t gi mua giao ngay khi n hn. trnh ri ro t gi, doanh nghip c ththathunbnngoitkhnvingnhng.Khiyngnhngsdavotgi 23Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip giao ngay bit thi im hin ti v chnh lch li sut gia ni t v ngoi t xc nhvchochodoanhnghiptgimuangoit(Fm)theohpngkhn.Tgi ny c tha thun trc v c nh cho n khi hp ng n hn nn ri ro t gi, do bin ng t gi gy ra, c loi tr. Khi n hn tr n, gi tr khon phi thu quy ra ni t s l V = KFm = hng s, bt chp t gi giao ngay lc o hn l bao nhiu.6.2Phng nga ri ro t gi bng hp ng hon iDo hpng hon i bao hm trong bn thn n giao dch k hn nn c th s dng vo mc ch phng nga ri ro t gi nh hp ng k hn. Tuy nhin, im khc bit, so vi hp ng k hn, khi s dng hp ng hon i nm ch (1) hp ng hon i s dng khi doanh nghip va c nhu cu bn hoc mua mt ngoi t no hin ti, ngthivacnhucumuahocbnlingoittrongtnglai,v(2)thihn giao dch gia hai thi im hin ti v tng lai tng i di.6.3Phng nga ri ro t gi bng hp ng giao sau6.3.1Phng nga ri ro t gi i vi khon phi tr cthphngngarirotgiivimtkhonphitrbngngoit,doanh nghip c th thc hin mua ngoi t theo hp ng giao sau c tr gi v thi hn tng ng vi khon phi tr. Khi o hn, c hai kh nng xy ra: Nu ngoi t ln gi so vi ni t th doanh nghip s c li do bin ng t gi t hpng giao sau, nhng b thit t s gia tng chi ph ca khon phi tr. Khi y, doanh nghip ly li t hp ng giao sau b p cho thit ca khon phi tr. Nh vy tn tht do ri ro t gi c gim thiu hay c th kim sot. Nu ngoi t gim gi so vi ni t th doanh nghip s b thit do mua hp ng giao sau, nhng c li t khon phi tr do bin ng t gi lm gim chi ph ca khon phi tr. Khi y doanh nghip ly li t khon phi tr b p cho thit ca hp ng giao sau. Nh vy tn tht do ri ro t gi c gim thiu hay c th kim sot. 6.3.2Phng nga ri ro t gi i vi khon phi thu c th bo him ri ro t gi i vi mt khon phi thu bng ngoi t, doanh nghip c th thc hin bn ngoi t theo hp ng giao sau c tr gi v thi hn tng ng vi khon phi thu. Khi o hn, c hai kh nng xy ra: 24Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip Nu ngoi t ln gi so vi ni t th doanh nghip s c li do bin ng t gi t khon phi thu nhng b thit do bn ngoi t theo hp ng giao sau. Ly li t hp ng ny b p cho thit ca hp ng kia. Nu ngoi t gim gi so vi ni t th doanh nghip s c li do bn ngoi t theo hpnggiaosaunhngbthitdobinngtgicakhonphithubng ngoi t. Ly li t hp ng ny b p cho thit ca hp ng kia. 6.4Phng nga ri ro t gi bng hp ng quyn chnHp ng quyn chn c s dng nh mt cng c phng nga ri ro t gi cho c hai trng hp : phng nga ri ro t gi i vi khon phi tr v phng nga ri ro t gi i vi khon phi thu. 6.4.1Phng nga ri ro t gi i vi khon phi tr phng nga ri ro t gi i vi khon phi tr doanh nghip c th thng lng vi ngn hng mua quyn chn mua. Khi y ngn hng, bn bn quyn, s xem xt cho cho doanh nghip, bn mua quyn, mt quyn chn mua c ni dung bao gm : -Tr gi quyn chn (K), bng hoc tng ng tr gi khon phi tr -T gi thc hin (E) -PhmuaquynbngK.PtrongPlphmuaquynchntnhtrnming ngoi t -Kiu quyn chn (kiu u hoc M) -Thihnhiulccaquynchn(T),bnghoctngngthihnca khon phi tr. Nu khng s dng quyn chn nga ri ro th tr gi quy ra ni t ca khon phi tr bngV(Sb)=KSb=f(Sb)phthucvotgigiaongaylckhonphitrnhn, trong K l tr gi khon phi tr v Sb l t gi bn giao ngay thi im khon phi tr n hn. Nu s dng quyn chn mua phng nga ri ro t gi th tr gi khon phi tr khi n hn l bao nhiu cn ty thuc vo quan h gia t gi giao ngay v t gi thc hin khi khon phi tr n hn. Mc d thi im n hn cha xy ra nhng thi im tha thun, doanh nghip bit trc khi n hn c mt trong hai kh nng xy ra : NuSb>Ethdoanhnghipsthchinquynchnmua.Khiygitrca khon phi tr quy ra ni t l V = K.E = hng s, bt chp t gi giao ngay trn 25Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip th trng l bao nhiu. Cn lu rng doanh nghip trc b ra mt khon chiphbngK.Pmuaquynchnnntngchiphquyranitcakhon phi tr c c nh mc K(E + P). Nh vy, ri ro t gi c kim sot. Nu Sb < E th doanh nghip khng thc hin quyn chn mua, m mua ngoi t trn th trng giao ngay thanh ton khon phi tr. Khi y gi tr khon phi tr quy ra ni t l V(Sb) = K.Sb. Cn lu rng doanh nghip trc b ra mt khon chi ph bng K.P mua quyn chn nn tng chi ph quy ra ni t ca khon phi tr bng K(Sb + P). Chi ph ny cha c c nh nhng b chn trn ti a mc K(E+P), ngha l K(Sb + P) < K(E + P), do Sb < E. Do , ri ro t gi cng c kim sot. 6.4.2Phng nga rui ro ngoi hi i vi khon phi thu phngngarirotgiivikhonphithu,doanhnghipcththnglng vi ngn hng mua quyn chn bn. Khi y ngn hng, bn bn quyn, s xem xt cho cho doanh nghip, bn mua quyn, mt quyn chn bn c ni dung bao gm : -Tr gi quyn chn (K), bng hoc tng ng tr gi khon phi thu -T gi thc hin (E) -PhmuaquynbngK.PtrongPlphmuaquynchntnhtrnming ngoi t -Kiu quyn chn (kiu u hoc M) -Thihnhiulccaquynchn(T),bnghoctngngthihnca khon phi thu. Nu khng s dng quyn chn nga ri ro th tr gi quy ra ni t ca khon phi thu bngV(Sm)=KSm=f(Sm)phthucvotgigiaongaylckhonphithun hn, trong K l tr gi khon phi thu v Sm l t gi mua giao ngay thi im khon phi thu n hn. Nu s dng quyn chn mua phng nga ri ro t gi th tr gi khon phi thu khi n hn l bao nhiu cn ty thuc vo quan h gia t gi giao ngay v t gi thc hin khi khon phi thu n hn. Mc d thi im n hn cha xy ra nhng thi im tha thun, doanh nghip bit trc khi n hn c mt trong hai kh nng xy ra : NuSm E th doanh nghip khng thc hin quyn chn bn, m bn ngoi t trn th trng giao ngay. Khi y gi tr khon phi thu quy ra ni t l V(Sm) = K.Sm. Cn lu rng doanh nghip trc b ra mt khon chi ph bng K.P mua quyn chn nn gi tr khon phi thu quy ra ni t ch cn bng K(Sm - P). Gi tr ny cha c c nh nhng b chn di ti thiu mcK(E-P), nghalK(Sm-P)>K(E-P),doSm>E.Do,rirotgicngckim sot. 6.5Phng nga ri ro t gi bng cc giao dch trn th trng tin t Doanhnghipcthsdngkthpccgiaodchmuabnngoittrnthtrng ngoi hi vi cc giao dch vay v gi trn th trng tin t t phng nga hay bo him ri ro t gi.6.5.1Phng nga ri ro t gi i vi khon phi tr phng nga ri ro t gi, trc ht doanh nghip phi thu thp thng tin lin quan trn th ngoi hi v th trng tin t nh: -T gi giao ngay, bao gm t gi mua (Sm0) v t gi bn (Sb0), thi im hin ti. -Li sut ni t, bao gm li sut tin gi (RDd) v li sut cho vay (RDl). -Li sut ngoi t, bao gm li sut tin gi (RFd) v li sut cho vay (RFl). K n doanh nghip xc nh nhng giao dch phi thc hin thi im hin ti v ch ratrcnhnggiaodchchcchnsxyrakhikhonphitrnhn.thiim hin ti, doanh nghip thc hin cc giao dch bao gm : -Vaynit.Stinvaynyscdngmuasngoitbnghingica khon phi tr, vi sut chit khu bng li sut tin gi ngoi t. Do , s ni t cn vay bng KSb0/(1+RFd).-S dng s ni t va vay mua ngoi t c [KSb0/(1+RFd)]/Sb0 = K/(1+RFd) -S ngoi t ny dng thanh ton khon phi tr nhng hin ti khon phi tr cha n hn nn doanh nghip c th gi ngn hng vi li sut RFd, trong thi hn bng hoc tng ng thi hn ca khon phi tr. 27Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip thiimnykhonphitrchanhnnhngdoanhnghipbittrcckhi khon phi tr n hn, doanh nghip s : -Thu v s ngoi t k gi c gc v li bng [K/(1+RFd)](1+RFd) = K -S dng s ngoi t ny thanh ton khon phi tr bng ng K -Trnvaynitcgcvlibng[KSb0/(1+RFd)](1+RDl)= KSb0(1+RDl)/(1+RFd). y chnh l tr gi ni t ca khon phi tr, trong cc bin s u bit trc nn khng cn ri ro t gi. 6.5.2Phng nga ri ro t gi i vi khon phi thu phng nga ri ro t gi, trc ht doanh nghip phi thu thp thng tin lin quan trn th ngoi hi v th trng tin t nh: -T gi giao ngay, bao gm t gi mua Sm0 v t gi bn Sb0, thi im hin ti. -Li sut ni t, bao gm li sut tin gi RDd v li sut cho vay RDl. -Li sut ngoi t, bao gm li sut tin gi RFd v li sut cho vay RFl. K n doanh nghip xc nh nhng giao dch phi thc hin thi im hin ti v ch ratrcnhnggiaodchchcchnsxyrakhikhonphithunhn.thiim hin ti, doanh nghip thc hin cc giao dch bao gm : -Vay ngoi t. S tin vay ny s c chuyn ngay ra ni t bng t gi mua nhn hingicakhonphithu,visutchitkhuxcnhtheolisutchovay ngoi t. Do , s ngoi t cn vay bng K/(1+RFl).-Sdngsngoitvavaybnthuvnitc[K/(1+RFl]Sm0= KSm0/(1+RFl) -S ni t bng KSm0/(1+RFl) ny c th gi ngn hng vi li sut RDd, trong thi hn bng hoc tng ng thi hn ca khon phi tr. thiimnykhonphithuchanhnnhngdoanhnghipbittrcckhi khon phi thu n hn, doanh nghip s : -Thu v s ngoi t phi thu tr gi l K -S dng s ngoi t ny thanh ton khon ngoi t vay c gc v li bng [K/(1+RFl)](1+RFl) = K 28Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip -Thutinginitcgcvlibng[KSm0/(1+RFl)](1+RDd)= KSm0(1+RDd)/(1+RFl). y chnh l tr gi ni t ca khon phi thu, trong cc bin s u bit trc nn khng cn ri ro t gi. 6.6Phng nga ri ro t gi bng nhng k thut khc i vi cc khon phi tr v phi thu bng ngoi t, nu doanh nghip khng th thng lnghockhngmunthnglngcchpngphisinhnhtrnhbytrcy hay s dng th trng tin t nh va trnh by, doanh nghip c th phng nga ri ro t gi bng nhng k thut khc.5.6.1Tr sm (leading) v tr mun (lagging) Kthutnyrtngin.ivinhngkhonphitrbngngoitnomdoanh nghip k vng rng ngoi t s ln gi trong tng lai, tt nht doanh nghip nn tr sm hn t hin ti. K thut ny gi l tr sm (leading). Ngc li, nhng khon phi tr bng ngoi t no doanh nghip k vng ngoi t s gim gi trong tng lai, tt nht doanh nghip nn chm tr, ch n khi ngoi t xung gi mi tr. K thut ny gi l tr mun (lagging).5.6.2Thc hin hp ng song hnh (parallel contracts) K thut ny c th p dng khi hot ng ca doanh nghip c th a dng ho v doanh nghipcththchinngthihailoihpngsonghnhnhngtrichiunhau. Chng hn, doanh nghip c mt hp ng nhp khu tr chm lm pht sinh mt khon phi tr bng mt loi ngoi t no , doanh nghip ng thi thc hin hp ng xut khutrchmcngbngngoitcthihnvtrgitngngvihpng nhp khu. Bng cch ny, ri ro t gi c ha gii mt cch t nhin.5.6.3Thayigivlachnngtinthanhton(Pricevariationandcurrencyof invoicing) K thut ny cng kh n gin bng cch thay i gi bn bng ni t b p tn tht ngoi hi trong trng hp ngoi t ln gi khin cho chi ph ca doanh nghip gia tng hoc thay i gi bn bng ngoi t khi ngoi t xung gi khin doanh nghip b tn tht do doanh thu gim. 5.6.4Tha thun chia s ri ro t gi (Risk-sharing arrangements) Tha thun chia s ri ro l gii php tha thun c nh xut khu v nhp khu u chu ngmtphnrirotgitheokiumtphntrgihancthanhtonbng 29Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip ng tin ca ngi xut khu, phn cn li c thanh ton bng ng tin khc c li cho ngi nhp khu.5.6.5ng khung ng tin (currency collars) V nguyn tc, ng khung ng tin cng tng t nh tha thun chia s ri ro ch trc ht n thit lp gii hn di, gii hn trn v min t gi. K n tha thun iu chnh tr gi hp ng phi thanh ton ty theo s bin ng ca t gi giao ngay khi hp ng n hn.7.CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GI I VI NHTM 7.1 Phn tch v o lng ri ro t gi i vi NHTM Hu ht cc dch v ngn hng thng mi hnh thnh nn ti sn n, ti sn c hay cc khon thanh ton bng ngoi t u chu nh hng ca ri ro v tn tht ngoi hi . Ri ro t gi ca NHTM c th pht sinh qua nhng hot ng di y: -Hp ng vi khch hng ni a lin quan n ti sn c, ti sn n v cc giao dch ngoi bng bng ngoi t. -Hp ng vi khch hng nc ngoi lin quan n ti sn c, ti sn n v cc giao dch ngoi bng bng ngoi t hay ni t. -Mua v bn ngoi t (giao ngay v k hn) vi khch hng hoc cung cp dch v phng nga tn tht ngoi hi cho khch hng. -Giao dch ngoi t trn ti khon ring ca NHTM, chng hn nh giao dch kinh doanh ngoi t ca ngn hng trn th trng quc t. Khcvidoanhnghip,giaodchngoitcaNHTMthnglinquannnhiuloi ngoitkhcnhauvikhncngkhcnhau.qunlcrirotgivngn nga tn tht, trc tin, chng ta nn xem xt tn tht ngoi hi ca NHTM theo tng loikhnivitngloingoitringbit.Tuynhin,trnthct,giaodchca NHTMlinquannnhiuloingoitvinhiuloikhnkhcnhau.Dovy,tn tht giao dch (transaction exposure) c th xem xt di hai gc : tn tht rng giao dch cng thi hn (net exposure) v tn tht rng giao dch gp (total exposure). y l hai khi nim cn bn cn lm r trong qun l tn tht ngoi hi ca ngn hng thng mi7. 7 Hogan, W., Avram,. K., Brown, C., Ralston, D., Skully, W., Hempel, G., Simonson, D., (1999), Management of Financial Institutions, John Wiley and Sons Australia Ltd. Co. 30Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip Tn tht rng giao dch ngoi t cng thi hn i vi mt loi ngoi t no c xc nh bng chnh lch gi tr gia ti sn c v ti sn n, cng vi trng thi rng muabnngoit,xttrongcngmtthihnnhtnh.Vmttonhc,tntht rng giao dch cng thi hn c th xc nh bng cng thc:NEi = (Ai Li) + (CLi CSi) trong : Ai v Li ln lt l ti sn c v ti sn n tnh bng ngoi t i,CLi v CSi ln lt l trng thi mua v bn i vi ngoi t i.NgnhngctrngthirnggiaodchngoitcngthihndngkhiNEi>0v, ngc li, ngn hng c trng thi rng giao dch ngoi t cng thi hn m khi NEi < 0. Nu ngn hng c trng thi rng giao dch cng thi hn dng (hoc m) i vi mt loi ngoi t no th khi ngoi t xung (hoc ln) gi so vi ni t ngn hng s b tn tht rng giao dch vi ngoi t 8.Tnthtrnggiaodchgpivimtloi ngoitino(TEi)cxcnh bng tn tht rng ca tng giao dch ngoi t sau khi hiu chnh theo thi lng (durations) ca tng giao dch. V mt ton hc, tn tht rng giao dch gp i vi loi ngoi t i no c xc nh bi cng thc:TEi = (DA x Ai DL x Li) + (DL x CLi DS x CSi) trong : DAvDLlnltlthilngtrungbnhcatisncvtisnnivi ngoi t i DL v DS ln lt l thi lng trung bnh ca trng thi mua v bn ngoi t i. NgnhngctrngthingoitgpdngkhiTEi>0v,ngcli,ngnhngc trng thi ngoi t gp m khi TEi < 0. Nu ngn hng c trng thi ngoi t gp dng (hocm) i vi mt loi ngoi t no th khi ngoi t xung (hoc ln) gi so vi ni t ngn hng s b tn tht ngoi hi gp i vi ngoi t 9. 7.2 Gii php phng nga ri ro t gi i vi NHTM Khi trng thi rng giao dch cng k hn hay trng thi rng giao dch gp i vi mt 8 Hogan, W., Avram,. K., Brown, C., Ralston, D., Skully, W., Hempel, G., Simonson, D., (1999), Management of Financial Institutions, John Wiley and Sons Australia Ltd. Co. 9 Hogan, W., Avram,. K., Brown, C., Ralston, D., Skully, W., Hempel, G., Simonson, D., (1999), Management of Financial Institutions, John Wiley and Sons Australia Ltd. Co. 31Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip ngoitnocm(dnghocm)thngnhngcthbtnthtkhitgi ngoi t so vi ni t thay i. ng trc trng thi ngoi t m, nh qun l phi ra quyt nh : (1) chp nhn trng thi m vi k vng kim li nhun do thay i t gi hayl(2)sdngccgiiphpphngngarirotgi.ylmtquytnh khng n gin.7.2.1 i vi trng thi ngoi t dng (long position) phngngarirotgicthgyratnthtgiaodchkhitgithayitrong trng hp NHTM c trng thi ngoi t dng, ngn hng c th thng lng vi ngn hng khc mt trong nhng gii php phng nga ri ro t gi sau y: -Bn ngoi t k hn -Mua quyn chn bn -Vay ngoi t, sau bn giao ngay thu ni t (s dng th trng tin t). 7.2.2i vi trng thi ngoi t m (short position) phngngarirotgicthgyratnthtgiaodchkhitgithayitrong trnghpNHTMctrngthingoitm,ngnhngcththnglngvingn hng khc mt trong nhng gii php phng nga ri ro t gi sau y: -Mua ngoi t k hn -Mua quyn chn mua -Vay ni t, sau mua giao ngay c ngoi t (s dng th trng tin t). 8.KINH NGHIM PHNG NGA RI RO NGOI HI CC NC 8.1Kinh nghim ca cc nuc pht trin 8.1.1Kinh nghim M v Canada Ni v kinh nghim ca cc nc pht trin khng ni no nhiu bng M. C n hng trm quyn sch v hng ngn bi bo xut bn bn v ri ro v cc gii php phng nga ri ro t gi. V l thuyt, Shapiro v Rutenberg (1976), Logue v Olfield (1977), Jacque(1981),Hull(1995,2005),Ross,WesterfieldvJaffe(2002,2005),lnhng tc gi quen thuc v ni ting xut bn cc sch giao khoa kinh in v vn ny. V thc hnh, vn ri ro v cc gii php phng nga ri ro t gi c th tm thy c t hng dn ca Morgan Stanley. V nghin cu, kinh nghim qun l v phng nga ri rotgicthtmthycccuckhostcaWhartonSchool,Universityof PennsylvaniadonhmtcgiBodnar,Hayt,vMarstonthchinvoccnm1994, 32Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip 1995 v 1998. Canada, vn ri ro t gi chnh thc c t ra t nm 1983 v c ba nm mt ln Bank of Canada u thc hin kho st v cng b thng tin v thc hnh phng nga ri ro t gi ca cc doanh nghip.8.1.2Kinh nghim Chu u (Anh, c, Thy in, Na Uy, Phn Lan) Chu u c l Anh l quc gia in hnh nht v giao dch v s dng cc cng phi sinh phng nga v qun l ri ro t gi. C hai th trng giao sau v quyn chn Londonctctngtrngtrn10lntronggiaion1988v1994vnhiunh nghin cu u thy rng qun l ri ro l mt trong nhng nhim v trc tin ca gim c ti chnh v h thng xuyn s dng cc cng phi sinh gim thiu nhiu loi ri ro ti chnh khc nhau10. c, kinh nghim v qun l ri ro t gi c th tm thy cngtrnhnghincucaMartinGlaun(1999)vi154cngtyckhost.Glaun (1999) nhn nh rng tt c hot ng ca doanh nghip u cha ng ri ro, do , i ph vi ri ro lun lun l vn quan trng ca nh qun l, tuy nhin, nhng nm gn y, khng ch c nh qun l m c nh nghin cu cng quan tm n vn ny11. Thy in, kinh nghim i ph vi ri ro t gi c th tm thy cng trnh nghin cu ca Hagelin (1996)12. Na Uy, kinh nghim phng nga ri ro t gi c th tm thy t kt qu nghin cu kho st ca Norges Bank tin hnh vo ma h nm 200413. Phn Lan,kinhnghimphngngarirotgicthtmthycngtrnhnghincuv khostcaHakkarainen,Joseph,Kasnen,vPuttonen(1998)14.Trongcuckhost ca mnh, Hakkarainen v cng s (1998) tin hnh gi bng cu hi phng vn n 100cngtylnnhtPhnLankhosttptrungvobavn:(1)chnhsch phng nga ri ro t gi, (2) qui trnh v giao dch kim sot ri ro t gi, v (3) s tha nhn ca doanh nghip v kh nng d bo t gi ra quyt nh phng nga ri ro t gi. 10 Grant and Marshall, (1997), Large compnaies and derivatives, European Financial Management, Vol 3, No.2, p.191 - 208 11 Glaun, M. (1999), Foreign Exchange Risk Management in German Non-Financial Corporations: An Empirical Analysis. 12 Hagelin, N. (2003), Why firms hedge with derivatives: an examination of transaction and translation exposure, Applied Financial Economics, 13, 55 6913 Norges Bank, (2005), Currency hedging in Norwegian non-financial firms, Economic Bulletin, 76, 3, p.133 14 Hakkaranien, A., Joseph, N., Kasanen, E., Puttonen, V., (1998), The Foreign Exchange Exposure Management Practices of Finish Industrial Firms, Journal of Internatonal Financial Management and Accounting, 9; 1p. 34 33Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip 8.1.3Kinh nghim c v New Zealand c,saukhiTeohvEr(1988)tinhnhnghincunm1988,nm1993Batten, Mellor v Wan tin hnh nghin cu thc trng qun l ri ro t gi ca cc cng ty c. NewZealand,kinhnghimqunlrirotgicthtmthycngtrnhnghin cu gn y ca Chan, Gan v McGraw (2003)15 v ca nhiu nh nghin cu trc nh Berman, Bradbury, v Magan (1997), Prevost, Rose v Miller (2000).8.2Kinh nghim ca nn kinh t mi ni Khi xem xt kt qu nghin cu qun l ri ro t gi cc nc kinh t mi ni, chng ta c th tm thy Hongkong, Singapore, v Trung Quc l nhng in hnh cn tham kho.8.2.1Kinh nghim ca Hongkong v Singapore Kinh nghim v thc hnh qun l ri ro v tn tht ngoi hi ca cc cng ty Hongkong v Singapore c th tm thy cng trnh nghin cu ca Sheedy16, thuc Trung tm Ti chnh ng dng, i hc Macquarie, c. Nghin cu ca Sheedy c thit k da theo nghin cu ca Wharton (1998) nhm mc ch so snh s khc bit gia thc hnh qun l ri ro ca cng ty Hongkong v Singapore vi cng ty M.8.2.2Kinh nghim ca Trung Quc Mc d l nc xut khu ln nhng, cng nh Vit Nam, Trung Quchu nh khng c nhng cng trnh nghin cu chi tit v bi bn v thc hnh qun l ri ro t gi. Vn rirotgilicquantmnhiutrongqunldnutcshtngtheo hnh thc BOT, c tm thy cng trnh nghin cu ca Wang, Tiong, Ting v Ashley (2000)17.iunycthlgiibi(1)Ngnhngtrungngcanthipvgitgi ng yuan kh n nh nn cc doanh nghip khng quan tm lm n ri ro t gi, (2) ch c cc d n u t theo hnh thc BOT c tr gi bng ngoi t kh ln th vn ri ro t gi mi ng lo ngi v c t ra.8.3KinhnghimcaccnucctrnhphttrinvhoncnhtngtVit Nam 15 Chan, K. F., Gan, C., McGraw, P. A., (2003), A Hedging Strategy for New Zealands Exporters in Transaction Exposure to Currency Risk, Multinational Finance Journal, Mar-Jun 2003; 7, p. 25 16 Sheedy, E., (2006), Corporate risk management in Hongkong and Singapore, Managerial Finance, Vol. 32, No. 2, p. 89 10017 Wang, S.Q., Tiong, R.L., Ting, S.K., and Ashley, D., (2000), Evaluation and management of foreign exchange and revenue risks in Chinas BOT projects, Construction Management and Economics, 18; 197 - 207 34Chng 3: Phn tch ngun gc pht sinh v tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip 8.3.1Kinh nghim ca Malaysia CngnhVitNam,vnrirotgiMalaysiabtuctratsaukhng hong tin t ng Nam nm 1997. Kinh nghim phng nga ri ro t gi Malaysia cththamkhonghincucaMeerathucKhoaQunTrKinhDoanh,ihc QucTHiGioMalaysia18.Trongbivit camnh,Meeraphntchngungc phtsinhrirotgivchranhnggiiphpphngngavngnchntntht ngoi hi thng qua cc cng c nh hp ng k hn, giao sau v quyn chn.8.3.2Kinh nghim ca Ghana Cng nh Malaysia,Ghanac nhiuim tng ng vi Vit Nam, c bit l tng ngvnhnthcvtrnhphttrincngnhngdngcccngcphisinh phng nga tn tht ngoi hi. Nhng iu n tng khi kho st kinh nghim ca Ghana l thay v trnh tr ngi bng cch ch ra con ng mi (gold dinar) ri cui cng vn ivongctnhMalaysia,Ghanadngcmbcitrnconngtrngi bngnhngbcithchhp.ChnhiunymilbihccnghaiviVit Nam.KinhnghimthchnhqunlrirotgiGhanacthtmthytrongcng trnh nghin cu ca Abor (2005) thuc University of Ghana Business School19. 9.KT LUN CHNG 3 Qua chng 3 cc khi nim v ri ro t gi c lm r v o lng c th. Ngoi ra, cc khi nim tn tht ngoi hi bao gm tn tht giao dch, tn tht kinh t v tn tht k ton cng c cp. im nhn ca chng ny l phn phn tch ngun gc pht sinh ri ro t gi i vi hot ng ca doanh nghip v ngn hng thng mi, ng thi ch rnhngtcngvtnthtcthxyradosbinngcatgi.Qua,nhn mnh s cn thit phi c cc gii php phng nga, ngn chn hay l qun l v ti thiu ho tn tht ngoi hi. Phn 5 v 6 ca chng 3 trnh by cc gii php phng nga ri ro t gi mang tnh cht l thuyt c th p dng c trong hot ng ca doanh nghip cngnhcangnhngthngmi.Tuynhin,thctpdngnhnggiiphpny khng phi d dng v n gin nh l thuyt ch ra. 18 Meera, A.K., (-----), Hedging Foreign Exchange Risk with Forwards, Futures, Options, and Gold Dinar: A Comparision Note, Department of Business Administration, International Islamic University Malaysia 19 Abor, J. (2005), Managing foreign exchange risk among Ghanaian firms, The Journal of Risk Finance, Vol. 6, No. 4, p. 306 - 318 35Chng 4: KHO ST THC TRNG S DNG CC CNG C PHNG NGA RI RO T GI TRONG HOT NG DOANH NGHIP 1.M T HAI CUC KHO ST V NHN THC V THC HNH PHNG NGA RI RO T GI 1.1Kho st i vi cc ngn hng thng mi thu thp thng tin v nhn thc v thc hnh phng nga ri ro t gi ca cc ngn hng thng mi, mt bng cu hi phng vn gm c 10 cu (ph lc s 1) c gi nccchinhnhngnhngthngmiVitNam.Ktquc130phnhiidin ngn hng cho bit kin, trong 31,5% phn hi nhn c l t lnh o ngn hng.1.2Kho st i vi cc doanh nghip thu thp thng tin v nhn thc v thc hnh phng nga ri ro t gi ca cc doanh nghip, mt bng cu hi phng vn gm c 10 cu (ph lc s 2) c gi n cc doanh nghip Vit Nam. Kt qu c 114 phn hi i din doanh nghip cho bit kin, trong 31,6% phn hi nhn c l t lnh o doanh nghip. 2.KT QU KHO ST NHN THC V RI RO T GI2.1Kt qu kho st nhn thc v ri ro t gi ca cc ngn hng thng mi bit c nhn thc ca cc ngn hng thng mi v vn ri ro t gi, bng cu hi phng vn a ra cu hi: Hin ti ngn hng qu v c quan tm n vn ri ro t gi hay khng?. Vi cu hi ny, 100% ngi c hi u tr li rng hin ti ngn hng ni h lm vic c quan tm n vn ri ro t gi. Kt qu kho st ny phn no xc nhn cho nhn nh rng thi gian qua v hin ti, d c Ngn hng Nh nc can thip v gi cho t gi n nh, cc ngn hng thng mi Vit Nam vn c quan tm lo lng n vn ri ro t gi. iu ny c th c l gii bi vic mt s ngn hng gn y bt u t chc cc kha hun luyn nghip v cho nhn vin v ri ro t gi v ch pht trin v cung cp cc giao dch ngoi hi nh hp ng k hn v hp ng quyn chn nhm p ng nhu cu phng nga ri ro t gi cho khch hng. Trong tng lai khi Vit Nam hi nhp kinh t quc t v khu vc, c bit l khi gianhpWTO,diplccahinhp,scanthipvchechcaNgnhngNh Chng 4: Kho st thc trng s dng cc cng c phng nga ri ro t gi trong hot ng doanh nghip nc s phi tho d. Khi y cc ngn hng thng mi cng quan tm hn na n vn ri ro t gi. Thu thp thng tin v vn ny, nhng ngi c phng vn c yu cu by t quan im xem mc ng ca h nh th no i vi cu hi rng trong tng lai, khi Vit Nam hi nhp kinh t quc t v khu vc th vn ri ro t gi s tr thnh vn rt ng quan tm i vi doanh nghip v ngn hng.2.2Kt qu kho st nhn thc v ri ro t gi ca cc doanh nghip Kt qu kho st nhn thc ca cc doanh nghip v ri ro t gi cho thy rng c 5,3% doanh nghip cha h nghe ni n hay ni ng hn l vn cha nhn thc c v ri ro t gi. Mt s khc, khong 24% c nghe v bit n nhng hu nh khng c quan tm.Nhvy,cgn30%sdoanhnghipphnhilhchanhnthcctm quan trng ca vn ri ro t gi. Cn li 70% doanh nghip c nhn thc c vn ri ro t gi nhng ch c 30% l thc s lo lng v vn ny. 2.3Nhn thc ca cc nh hoch nh chnh sch TrckhnghongkinhtngNamnm19971998,tnhhnhthtrngngoi hi v t gi VND so vi cc ngoi t mnh rt n nh. Giai on ny chng ai cn hay quan tm g n ri ro t gi, mc d nguy c e do ca n vn tim n u . Cc nh hoch nh chnh sch cha c ng thi hay cnh bo no n nguy c ri ro t gi. nkhikhnghongxyra,tgiUSDvccngoitmnhkhcsoviVNDbin ng mnh khin cho cc nh nhp khu thit hi nng n, cc nh hoch nh chnh sch miphnngbngcchbanhnhquychgiaodchkhnvhoni.Sphnng nytrakpthinhnghiuqutcdngrtthpvccbnclinquanbaogm doanhnghip,lngisdng,vngnhngthngmi,lngicungcpdchv, vn cha hiu bit y v cc loi giao dch ny. GiaodchngoitkhnvhonichnhthcraitkhiNgnhngNh ncbanhnhQuychhotnggiaodchhioikmtheoQuytnhs 17/1998/Q-NHNN7 ngy 10/01/1998. Lc mi cho php giao dch ch c 28 ngn hng thngmichotngngoihikhnvhoni,trongc21chinhnhngn hng nc ngoi, 7 ngn hng thng mi Vit Nam (4 NHTM quc doanh v 3 NHTM cphn)1.iunychothyrngccngnhngthngmiVitNamvnchasn sng hng ng chnh sch do Ngn hng Nh nc a ra. vy, ngay trong s nhng 1 Nguyn Minh Kiu, Th trng ngoi hi, NXB Ti chnh nm 1998. 37Chng 4: Kho st thc trng s dng cc cng c phng nga ri ro t gi trong hot ng doanh nghip ngn hng c cung cp giao dch k hn v hon i s lng hp ng giao dch cng rtt.iunychngtrngccdoanhnghipcngchachunbytinthn hng ng chnh sch do Ngn hng Nh nc a ra. Sau nm 2000 tnh hnh kinh t khu vc sng sa hn sau khng hong, thu ngoi t t xut khu v nhiu to iu kin thun li Ngn hng Nh nc gia tng d tr ngoitvsnsngcanthipbnhntgihioi.ThctchothyrngNgn hng Nh nc kh thnh cng trong vic qun l t gi t nm 2000 n nay v mt ln na cc doanh nghip v ngn hng thng mi lun c che ch trong v bc an ton ca Ngn hng Nh nc, v v th, vn ri ro t gi gn nh b lng qun sau ln cchvonm1998.Spti ydiplccahinhpkinhtvnunhc mt s bin ng mnh, nh tng xy ra nm 1998, th ln ny Ngn hng Nh nc liu c cn p dng c chnh sch can thip che ch cho doanh nghip na khng?2.4Kt lun v nhn thc ri ro t gi V pha doanh nghip, phn ln cha c nhn thc r rng, ch c nghe thong qua ch cha thc v tht s quan tm n ri ro t gi. V pha cc ngn hng thng mi, l ngi cung cp cc gii php gip doanh nghip i ph vi ri ro t gi, c nhn thc r v mc quan tm hn doanh nghip nhng vn cha c phn ng thc s ng b v y i vi ri ro t gi, v vi s che ch ca Ngn hng Nh nc vn ri ro t givn cha nhhngngk. Th nhng trong tng lai, khi hi nhp kinh t buc Ngn hng Nh nc phi t do ho t gi, cc ngn hng thng mi li t ra lo ngi v quan tm hn n ri ro t gi. V pha Ngn hng Nh nc thi gian qua c nhn thc c s tc ng ca ri ro t gi n hot ng ca doanh nghip v ngn hng thng minhngliphnngvistcngnybngchnhschcanthipvchechcho doanh nghip. Chnh sch nh vy trc mt c tc dng, nhng lu di liu cn tc dng hay khng? Trong tin trnh hi nhp kinh t, c bit l sau khi gia nhp WTO, t thng 4/2007 Vit Nam phi m ca th trng ngn hng v th trng ngoi hi, di p lc cnh tranh v t do ha, Ngn hng Nh nc c nhng cnh bo no cho doanh nghip v ngn hng thng mi v vn ri ro t gi? Tt c u ty thuc vo vic c nhn thc y v ng n vn hay khng. 38Chng 4: Kho st thc trng s dng cc cng c phng nga ri ro t gi trong hot ng doanh nghip 3.KHOSTNHNTHCVSDNGCCGIIPHPPHNGNGA RI RO T GI CA CC DOANH NGHIP 3.1Kt qu kho st nhn thc v s dng hp ng k hn Vit Nam, hp ng k hn c chnh thc cho php thc hin t u nm 1998. Th nhng cho n nay vn cn khong 17% doanh nghip cha bit n loi hp ng ny. Ngoi ra, c n 75% doanh nghip cha hoc t khi s dng, ch c khong 25% doanh nghip l thng xuyn c s dng hp ng k hn. iu ny c th l do h cha c quan tm n vn ri ro t gi nn kt qu l t khi s dng hp ng k hn. c bng chng r hn v iu ny, kim nh Chi-Square c tin hnh. Kt qu kim nh Chi-square cho thy rng c bng chng kt lun rng thc hnh s dng hp ng k hn c quan h vi s quan tm n ri ro t gi.3.2Kt qu kho st nhn thc v s dng hp ng hon i Hp ng hon i c s dng phng nga ri ro t gi cc nc t lu v chnh thc c cho php s dng Vit Nam t u nm 1998. Vy m n nay vn cn n 36% s doanh nghip cha h bit n loi hp ng ny. S cn li c nghe ni n hp nghoninhngchachoctkhisdngloihpngny.Tngtnhs dng hp ng k hn, kim nh Chi-square v quan h gia s quan tm n ri ro t givthchnhsdnghpng honicngctinhnh,nhngktqu kim nh cho thy khng c bng chng v mi quan h ny.3.3Kt qu kho st nhn thc v s dng hp ng giao sau Hpnggiaosaucsdngtluccncphttrintrntrnccloith trng nh th trng hng ha, th trng chng khon v th trng ngoi hi, nhng Vit Nam, cho n nay hp ng ny vn cha c s dng rng ri. Ch gn y hp ng giao sau mi c s dng nh l mt cng c phng nga ri ro bin ng gi c c ph trn th trng. iu ny rt ph hp vi kt qu kho st nhn thc v s dng hp ng giao sau rng c n 95% s ngi c hi tr li rng h cha hoc t khi s dnghpnggiaosau,trongcn34%chahngheninhpnggiao sau!.3.4Kt qu kho st nhn thc v s dng hp ng quyn chn Vit Nam gn ymt s ngn hng thng mi i u trong lnh vc pht trin sn phm mi nh ACB, Eximbank, v Techcombank cng a hp ng quyn chn vo 39Chng 4: Kho st thc trng s dng cc cng c phng nga ri ro t gi trong hot ng doanh nghip giaodch.Tuynhin,theonhnnhcanhiuchuyngiamcgiaodchloihp ng ny trn thc t cn rt hn ch. c bng chng thng k v nhn nh trn, cng trnh nghin cu ny cng kho st thc trng s dng hp ng quyn chn ca cc doanh nghip. Kt qu kho stcho thy c n gn 80% s doanh nghip c kho st chahoc t khi sdnghp ng quyn chn, trong c 21% cha h nghe ni n loihpngny.iuthvltldoanhnghipcbitnvsdnghpng quyn chn thng xuyn cng vo khong 21%. Ngoi ra, kt qu kim nh Chi-square c bng chng ni rng vic s dng hp ng quyn chn ca cc doanh nghip c quan h vi mc quan tm ca doanh nghip i vi vn ri ro t gi.3.5Kt qu kho st nhn thc v s dng cc giao dch trn th trng tin t Ktqukhostthchnhsdngthtrngtintphngngarirotgicho thy rng c n hn 80% doanh nghip cha hoc t khi s dng th trng tin t t phngngarirotgi,trongcn31%doanhnghipchahbitvgiiphp ny. 3.6Kt lun nhn thc ca doanh nghip v gii php phng nga ri ro t gi Kt qu kho st v nhn thc v thc hnh s dng cc gii php phng nga ri ro t gi cho thy mt iu ni bt rng cho n nay s hiu bit ca cc doanh nghip, do ko theo vic s dng cc gii php phng nga ri ro t gi ny cn rt hn ch. Bnh quncmtphnbadoanhnghipckhostchacnhnthcvccgiiphp ny. S cn li d c nhn thc, nhng t l s dng thng xuyn cng chim t trng rtthp,khngqu25%.Ngoira,ktqukhostvkimnhthngkChi-square cn cho thy rng ni chung c mi quan h gia vic s dng cc gii php phng nga ri ro t gi vi mc quan tm ca doanh nghip n vn ri ro t gi.4.KHO ST THC TRNG S DNG CC GII PHP PHNG NGA RI RO T GITHI GIAN QUA 4.1Kho st tnh hnh cung cp cc gii php phng nga ri ro t githuthpthngtinvtnhhnhcungcpccgiiphpphngngari ro tgicho khch hng, bng cu hi phng vn c a ra cu hi: Hin ti ngn hng cung cp cccngcphngngarirotginochokhchhng?Ktquphnhitpha ngnhngchothyrngckhongphnnangicphngvntrlirngngn hng ca h c cung cp cc gii php phng nga ri ro t gi cho khch hng, phn 40Chng 4: Kho st thc trng s dng cc cng c phng nga ri ro t gi trong hot ng doanh nghip na cn li cha cung cp. i su vo chi tit, kt qu kho st vic cung cp tng loi cngcphngngarirotgichokhchhngchothychnphnnachinhnh ngn hng c kho st c cung cp hp ng k hn v hp ng quyn chn trong khi ch c khong mt phn ba l c cung cp hp ng hon i.Ngoi ra, thy c mi quan h gia vic cung cp hay cha cung cp cc gii php phng nga ri ro t gi cho khch hng vi mc quan tm n ri ro t gi ca ngn hng v nhu cu s dng cc gii php phng nga ri ro t gi ca khch hng, cc kim nh Chi-square c tin hnh nhng khng c bng chng kt lun rng c quan h gia vic cung cp hay cha cung cp cc cng c phng nga ri ro t gi vi mc quan tm n vn ri ro t gi ca ngn hng.4.2Kho st mc s dng cc gii php phng nga ri ro t gi thu thp thng tin v s nh gi ca cc ngn hng i vi mc s dng ph bin cc cng c hay gii php phng nga ri ro t gi, bng cu hi phng vn a ra cu hi: Theo qu v mc s dng ph bin cc cng c ny ngn hng nh th no?. Ktqukhostchothyrngasngichi(gn70%)uchorngchon nay cc cng c phng nga ri ro t gi, d c ngn hng cung cp, t khi c s dngthngxuyn,chckhong 30% tin rng cc cng c ny c s dng thng xuyn. Kt qu kho st ny kh ph hp vi kt qu kho st tnh hnh s dng cc cng c phng nga ri ro t gi ca cc doanh nghip v mt ln na khng nh rng nhn thcvnhucusdngcadoanhnghipngvaitrquytnhmcsdng thngxuynhaykhngccgiiphpny.Mtkhc,kimnhChi-squarechothy rngcbngchngthngkktlunrngmcsdngthngxuynhay khng cc gii php phng nga ri ro t gi c quan h mt thit vi nhu cu s dng cc gii php ny.4.3Kt lun v p dng cc gii php phng nga ri ro t gi thi gian qua TmliquakhostthctrngsdngccgiiphpphngngarirotgiVit Nam v kt qu c trnh cc phn 4.1 v 4.2 c th thy rng nhn chung c khong mt na chi nhnh ngn hng c cung cp cc cng c phng nga ri ro t gi nh hpngkhn,hpnghonivhpngquynchnchokhchhng.Th nhng thc t cho thy mc s dng cc cng c ny khng c thng xuyn. L do cha s dng ph bin c nhiu ngi ng l do khch hng cha c nhu cu. 41Chng 4: Kho st thc trng s dng cc cng c phng nga ri ro t gi trong hot ng doanh nghip L do v sao khch hng cha c nhu cu c gii thch l do tnh hnh t gi thi gian qua c Ngn hng Nh nc can thip v qun l mc kh n nh.5.KHOSTKINVNHUCUSDNGCCGIIPHPPHNG NGA RI RO T GI5.1 Ktqukhostkincadoanhnghipvnhucusdngccgiiphp phng nga ri ro t gi c thng tin v bng chng cho nhn nh ny, bng cu hi phng vn a ra cho ccdoanhnghipcuhi:Quvnghnhthnovnhucusdngccgiiphp phngngarirotgiVitNam?.Ktqukhostchothyckhong55%s ngi c hi cho rng hin ti Vit Nam c nhu cu s dng cc gii php