I N D I T N U M M E R

Angst maakt blind

“Wij hebben in Syrië liever dat Assad aanblijft. Hij geeft ons meer bescherming dan een democratie.” Het is vreemd om zo’n zin uit de mond van een christelijk leids-man te horen. En toch is het deze bezorgdheid die in het Midden-Oosten, en dan vooral in Syrië, te horen is. Hoe kunnen christenen, die naastenliefde hoog in het vaandel dragen, zich een dictator wensen die iets verderop met ijzeren vuist huizen, dorpen en steden neermaait?

Het antwoord moeten we niet ver zoeken: de christenen zijn bang. Bang voor een nieuw tijdperk, waarvan niemand weet wat het zal brengen. Wat als de laatste hard-vochtige dictator er het bijltje bij neerlegt en een stap opzij doet?Ze zijn zo bang dat ze niet meer zien wat ze zeggen. Een moordende dictator verdedigen is onverdedig-baar. Leg dat maar eens uit aan de vele mensen wiens kinderen al onder de bommen het leven lieten. Hoe leg je dat uit tijdens het avondgebed?

De christenen in het Midden-Oosten lijden onder het geweld. Ze verdienen dus zeker onze aandacht en onze bezorgdheid. Maar onder de knuppel van zoveel geweld, deelt iedereen in de klap-pen. De christenen hebben alle steun nodig, zodat ze over hun angst kunnen uitstijgen en inzien dat ze, samen met hun andersge-lovige landgenoten, hard zullen moeten timmeren aan de weg van hun toekomst.

Herlinde Hiele

Turbulente lente

Op een rijtje De Arabische lente is een overgang van tijdperken. Een ferme brok geschiedenis die zich voor onze ogen ontrolt. Maar hoe zat het weer precies? En we horen de hele tijd spreken over moslims, maar wonen daar ook geen christenen? Missio zet alles nog eens op een rijtje en laat de mensen ter plaatse aan het woord. lees verder op blz. 4 en 5

sprak met Emilio PlattiProfessor Emilio Platti is emeritus aan de KU.Leuven en woont deeltijds in Caïro. Hij maakte de revolutie mee van op de eerste rij. Van op het Tahrirplein zag hij hoe alles veranderde. Hij heeft het over Egypte, over de evolutie in de revolutie en over hoe christenen zichzelf soms overschatten.

lees verder op blz. 8

© W

erel

dm

edia

thee

k, J

oh

an D

enis

48Stem van mensen wereldwijd Missio België, Vorstlaan 199, 1160 Brussel Driemaandelijkse informatiekrant van Missio

Suara

Eenheid in diversiteit in het Midden-Oosten Het Midden-Oosten is de bakermat van drie wereldgodsdiensten. Sinds de komst van de islam zijn de christenen er echter in de minderheid. Maar de christelijke gemeenschap is er erg divers. Libanon telt de grootste christelijke populatie, gevolgd door Syrië en Egypte. Tijd voor een overzicht!

Caroline Medats & Michel Musimbi

� Kerken die aanwezig zijn in het Midden-Oosten. Dit schema is niet exhaustief. Het geeft een overzicht van de sterkst aanwezige kerkgemeenschappen.

Christendom

Een eerste sterk aanwezige kerk in de regio, is de oosters-katholieke kerk. Die maakt deel uit van de katholieke kerk, sluit zich aan bij Rome maar heeft een eigen, oosterse liturgie. We lichten kort enkele oosters-katholieke gemeenschappen toe.

De maronitisch-katholieke kerk is de grootste christelijke gemeenschap in Libanon. De kerk werd er geïnstalleerd en overleefde de islamitische verovering. Haar oorsprong gaat terug tot de Syrische monnik Maron. Het is de enige kerk zonder orthodoxe tegenhanger. Bekende maronieten zijn zangeres Fairuz, dichter Khalil Gibran en mil-jardair Carlos Slim. Aanvankelijk spraken de maronieten Syrisch, een Aramees dialect, en dit is nog steeds de taal van de liturgie. Velen emigreerden naar Latijns-Amerika. De Libanese grondwet bepaalt dat de president een maroniet is.

Ook de Syrisch-katholieke kerk, met hoofdkwartier in Beiroet, spreekt Syrisch in de liturgie. Zij is vooral aanwezig in Libanon, Syrië en Irak.

De aanhangers van de Grieks-melkitisch-katholieke kerk worden melkieten genoemd. In de vijfde eeuw werden gelovigen die trouw bleven aan de Oost-Romeinse keizer (malka in het Syrisch) en het Concilie van Chalcedon melkieten genoemd. Het kwam tot een scheiding met de Grieks-orthodoxe kerk van Antiochië in de 18e eeuw. Haar zetel is in Damascus. Vele melkieten emigreerden naar de VS en Latijns-Amerika. De traditionele liturgische talen zijn Arabisch en Grieks.

De koptisch-katholieke kerk is een kleine kerk met zo’n 200.000 gelovigen met zetel in Caïro, Egypte, en ontstond na het schisma met de koptisch-orthodoxe kerk. Antoine Naguib, de huidige patriarch, werd tot kardinaal gewijd in 2010 en speelde een grote rol tijdens de bisschoppensynode van het Midden-Oosten in hetzelfde jaar.

De Chaldeeuws-katholieke christenen zijn de grootste christelijke gemeenschap in Irak. Hun zetel is in Bagdad. De voormalige Iraakse minister van Buitenlandse Zaken onder Saddam Hoessein, Tariq Aziz, is een Chaldeeuws-katholiek christen.

De Armeens-katholieke kerk, met zetel in Libanon, gebruikt het Armeens in de liturgie. Vele Armeense katholieken leven in Georgië, Armenië, Oost-Europa, Frankrijk, de VS en Canada.

Naast de oosters-katholieke kerk is ook de oriëntaals-orthodoxe kerk sterk aanwezig in het Midden-Oosten. Deze kerk scheidde zich na het Concilie van Chalcedon in 451 af. Ze hoort dus niet bij Rome en mag niet verward worden met de oosters-orthodoxe kerk die ontstond na het Oosters Schisma in 1054. Tot deze kerk behoren de orthodoxe kopten, de Syrisch-orthodoxen en de Armeense orthodoxen:

De grootste kerk is de koptisch-orthodoxe kerk. In Egypte vormen de koptisch-orthodoxen de grootste christelijke groep. Ze gebruiken af en toe nog het koptisch, een afleiding van het oude Egyptisch en voornamelijk geschreven in het Griekse alfabet.

De aanhangers van de Syrisch-orthodoxe kerk worden ook jacobieten genoemd. Ze hebben hun hoofdkwartier in Damascus en gebruiken het Syrisch en het Aramees in de liturgie.

De Armeens-apostolische kerk, de oudste nationale kerk ter wereld, is in de regio vooral aanwezig in Syrië en Irak. Het centrum van de kerk ligt in Armenië.

Tenslotte is er nog de Assyrische kerk die zich in 431 na het Concilie van Efeze afscheidde. Deze kerk is vooral aanwezig in Irak, Syrië en Iran en is een van de oudste kerken van het oosten. Haar wortels gaan terug tot het Mesopotamië uit de 2e eeuw.

Maronitisch- katholieke kerkAssyrische kerk Koptisch-

orthodoxe kerk

Koptisch- katholieke kerk

Oriëntaals-orthodoxe kerk

Syrisch- orthodoxe kerk

Syrisch- katholieke kerk

Armeens- orthodoxe kerk

Chaldeeuws- katholieke kerkKatholieke kerk Rooms-

katholieke kerk

Armeens- katholieke kerkProtestantse kerk Oosters-

katholieke kerk

Grieks-Melkitisch- katholieke kerk

Oosters- orthodoxe kerk

Grieks- orthodoxe kerk

OntmoetingSuara 248

Religie: bindmiddel of brokkenmaker?De campagne ‘Solidariteit zonder omwegen’, waar de christenen in het Midden-Oosten centraal stonden, zit erop. Om af te sluiten voerde Missio een aantal gesprekken met christelijke leiders uit de regio. Paul Karam kwam op onze uitnodiging een week naar België, Flavien Joseph Melki verraste ons met een onverwacht bezoek. De eerste is Missiodirecteur in Libanon, de tweede groeide op in Syrië en is nu hulpbisschop van de Syrisch-katholieke kerk van Antiochië in Libanon. Beiden hebben ze hun eigen kijk op de situatie in het Midden-Oosten. En die kijk kan al eens kan verschillen, zo blijkt.

Herlinde Hiele & Sylvain Kalamba Nsapo

| Paul KaramPaul Karam: «In het Midden-Oosten zijn er verschillende extremisten en fanatici die zich verstoppen achter religie. Het is niet de religie die het lijden van de christenen veroorzaakt, het is de haat die daarvoor zorgt. Vandaag leven we in een zeer zorgwek-kende situatie, waar verschillende mensen ons willen doen geloven dat hun bewind een democratie is. Neem nu bijvoorbeeld Irak. Een tijd geleden waren daar twee miljoen christenen, vandaag nog slechts 400.000. Waar is dan de democratie die er beloofd werd? Waar is de geest van de Arabische lente naartoe als de sharia de overhand neemt?»

Missio: Bent u optimistisch over de toekomst van de christenen in het Midden-Oosten ?Karam: «We moeten optimistisch zijn. Maar het is niet gemakkelijk, het Arabisch-Israëlische conflict blijft een probleem. En het moet opgelost worden door de hele internationale gemeenschap. Hoe dan ook, de christenen moeten de nodige openheid aan de dag leggen. Nu is het moment gekomen om ons de woorden van Johannes Paulus II over Libanon ter herinneren. Hij zei dat Libanon meer was dan een land; het is een voorbeeld van broederlijkheid en een respectvolle samenleving voor de rest van de wereld. We mogen ons niet laten ontmoedigen, ook al is het conflict zeer moeilijk geworden. Het Midden-Oosten, nochtans gekend voor zijn cultuur van gastvrijheid, gaat door een moeilijke periode. Vrede komt er niet vanzelf. Het is een reis, een proces, ver weg van de politiek. Want politiek is er enkel op gericht om het leven te organiseren volgens een aantal persoonlijke interesses.»

Missio: Zal er zonder vrede tussen religies ooit vrede mogelijk zijn?Karam: «De opkomst van het extremisme doet geloven dat alle conflicten religieus getint zijn, maar dat is niet waar. Die gedachte is heel schadelijk voor het imago van religie. Als mensen elkaar echt zouden uitmoorden vanwege hun religieuze overtuiging, dan is dat nefast voor de vrede. We moeten een einde maken aan religieuze menings-verschillen en alle misverstanden die daarmee gepaard gaan. Dat kan vrede brengen.»

Missio: Hoe gaat Libanon om met de verschillende culturen en religies?Karam: «Er zijn verschillende bijeenkomsten en vieringen met de bestuursleden van de verschillende Oosterse kerken. En de politieke macht in Libanon is verdeeld op een manier die toont dat het wel degelijk mogelijk is om samen te leven: de presi-dent is een maroniet, de voorzitter van het parlement een sjiiet, de eerste minister is een soenniet en de chef van de politie is een druze. Deze situatie is uniek in de wereld. Deze verdeling is opgenomen in de grondwet en is tegelijkertijd de kracht,

schoonheid maar ook de kwetsbaarheid van Libanon.»

“De christenen moeten de nodige openheid aan de

dag leggen.”

| Flavien Joseph MelkiMissio: Wat is uw visie op de huidige situatie in Syrië?Melki: «In Syrië hebben de christenen het onder president al-Assad nog niet zo slecht. Ze hechten veel belang aan de veiligheid die zijn regime hen biedt. Ik hou mijn hart vast om te zien hoe de situatie in Syrië zal evolueren. Ik ben bang dat islamisten de macht zullen grijpen. Hoewel ik niet ontken dat er bepaalde problemen zijn, moeten we erkennen dat Syrië van ver komt en er de afgelopen veertig jaar al veel hervormd is. En er bestaan mis-schien wel gematigde moslims, maar er bestaat geen gematigde islam. Ik ben voorstander van een verlichte dictatuur, eerder dan van een democratie.

Missio: Hoe zijn de relaties tussen christenen en moslims in Libanon?Melki: «Christenen en moslims leven doorgaans gescheiden. Het merendeel van de christenen in Libanon woont samen in bepaal-de wijken. In de hoofdstad Beiroet wonen christenen en moslims gescheiden. Het is opvallend hoe rustig en proper de christelijke wij-ken zijn, in tegenstelling tot de wijken waar overwegend moslims wonen. Een huis in een moslimwijk kost bovendien maar de helft van een huis in een christelijke buurt.»

Missio: Zijn de christenen in Libanon onderling solidair?Melki: «De christenen zetten verschillende projecten op waarmee ze hun medemens pro-beren te helpen. Maar om projecten te kunnen realiseren, heb je geld nodig. Het grote probleem is het gebrek aan solidariteit tussen de verschillende kerken. Binnen de kerken is er solidariteit, maar samenwerking ontbreekt. Het is ieder voor zich. Helaas, want de Syrisch-katholieke kerk is een van de armste kerken. Zelfs ondanks de recente moeilijk-heden en de Arabische lente is er geen solidariteit tussen de verschillende christelijke kerken in het Midden-Oosten. Gelukkig kunnen we af en toe aankloppen bij enkele rijke christenen die goede werken opzetten, over de verschillende kerken heen. Maar het is jammer dat er niet meer onderlinge solidariteit is. Carlos Slim, een Mexicaan en de rijkste man van de wereld, heeft Libanese ouders, zij waren christelijke maronieten. En die man geeft niets terug aan de Libanese bevolking! Ik vind dat schandalig.»

Missio: Is er dan helemaal geen solidariteit tussen de christelijke gemeenschappen in het Midden-Oosten?Melki: «Toch wel. De geldstromen geraken niet over de grenzen van de verschillende kerken heen, maar in ons geloof zijn we wel solidair. We gaan naar elkaars kerken en we bidden samen, zeker in het buitenland. We hebben geen keuze, we hebben elkaar nodig als we ons geloof willen blijven beleven.

“De christenen hebben het onder president al-Assad nog niet zo slecht.”

“En er bestaan wel gematigde moslims, maar er bestaat geen gematigde islam.”

Dialoog

Ontmoeting

Solidariteit

Dialogue

Rencontre

Solidarité

Suara 348

JEMEN EGYPTE SYRIË

TUNESIË TUNESIË

EGYPTE LIBIË SYRIË

Sinds het begin van de Arabische lente is er heel wat veranderd in de Arabische wereld. Missio zet alles nog eens op een rijtje. We laten de christenen uit de regio zelf aan het woord.

Herlinde Hiele & Caroline Medats

In memoriam | Paus Shenouda III

Op 17 maart is paus Shenouda III op 88-jarige leeftijd overleden. Hij was de leider van de koptisch-orthodoxe christenen. Het overlijden van deze 117e opvolger van de stichter Sint-Marcus op de troon van Alexandrië heeft hen diep geraakt. Missio geeft als eerbetoon een over- zicht van zijn leven en verwezenlijkingen.

Sylvain Kalamba Nsapo

In Egypte wonen er ongeveer 8 miljoen koptisch-ortho-doxe christenen. 40 jaar lang stond paus Shenouda III aan het hoofd van hun kerk. Zijn dood was voor hen een heel ingrijpende gebeurtenis. Maar ook de rest van het land stond stil bij zijn overlijden. Alle televi-siezenders waren in rouw en alle politieke en religieuze autoriteiten hebben hun medeleven betuigd.

RadicaalNa zijn voorganger, Paus Cyril VI, bracht Shenouda III de geest van vernieuwing binnen, die de koptische kerk de afgelopen vijftig jaar gekenmerkt heeft. Er heerste een enorme spirituele dynamiek binnen de koptisch-orthodoxe gemeenschap. Later werd Shenouda III geconfronteerd met de opkomst van de islam in de politiek. Die spanning heeft de relaties tussen chris-tenen en moslims in het land erg heeft beïnvloed. Na confrontaties met het islamitisch fundamentalisme, is de koptisch-orthodoxe kerk in het defensief gekropen. Ze heeft zich geconcentreerd op een radicaal theolo-gisch discours, dat weinig ruimte liet voor moderniteit.

Shenouda III heeft in het begin van de revolutie in Egypte duidelijk laten verstaan dat hij de evenementen met argwaan gadesloeg, waarbij hij ook openlijk zijn steun voor Moebarak uitsprak. Veel christenen hebben hem dat niet in dank afgenomen.

KruispuntDe koptisch-orthodoxe kerk bevindt zich, net zoals Egypte, op een kruispunt. Zal ze een paus kiezen die het pad inslaat van een civiele en democratische samen-leving, waar religie zal denken in termen van vrijheid? Die vrijheid is immers cruciaal, zeker voor de kopten die in islamitische landen wonen. De staat Egypte heeft er ook baat bij om economische en politieke rechtvaar-digheid en vrijheid te bevorderen. Op die manier zal geen enkele religie de samenleving domineren.

Met de gewaardeerde medewerking van Professor Christian Cannuyer.

Is het Westen echt begaan met de christenen die in Syrië leven? Sommige landen hebben ‘genereus’ voorgesteld om ons te ontvangen. Maar die oplossing ontwortelt onze levens en maakt ons tot vluchtelingen. Op die manier zullen er al snel geen volgelingen van Christus meer zijn in het Midden-Oosten, de geboorteplaats van het christendom.

Hoe kan het Westen de christenen in Syrië, en in het hele Midden-Oosten, wel helpen? Oosterse christenen zijn burgers in landen waar de meerderheid van de inwoners de islam belijdt. Het lot van de christenen is verbonden met het land en het ‘type’ van islam die het land regeert. Wij vragen aan jullie, christenen in het Westen, dat jullie regimes steunen die open staan voor anderen, die de anderen een volwaardig burgerschap gunnen. Wij vragen jullie om niet de regimes te steunen die ons terug in de Middeleeuwen doen leven, toen christenen ‘dhimmi’s’ waren, een beschermde minderheid met beperkte rechten.

Oosterse christenen zijn de volgelingen van de oude kerkvaders, die een belangrijke rol gespeeld hebben in de ontwikkeling van dogma’s en de liturgie. Wij maken deel uit van het erfgoed van de kerk. De afstand tussen het christelijke Westen en het christelijke Oosten tijdens de Middeleeuwen is rampzalig geweest voor beide partijen. Het wordt tijd dat we leren van onze fouten en dat de kerk weer kan ademen met beide longen! Wij zijn geen overblijfselen uit het verleden, we zijn geen vreemden. Wij verwachten begrip van onze broeders in het Westen. We verwachten niet enkel materiële steun, maar vooral respect en sympathie.

Archimandriet Ignace Dick, vicaris-generaal van de Griekse kerkprovincie van de Melkitisch-katholieke kerk (Aleppo, Syrië).

Foto

: Mic

hael

Sle

man

, Hop

e Pi

ctur

es L

LC

11 februari 2011:Moebarak treedt af.

17 december 2010:Mohammed Bouazizi steekt zichzelf in brand.

20 januari 2011:Start straatprotesten tegen president Saleh.

15 februari 2011:Start revolutie in Libië.

14 januari 2011:President Ben Ali vlucht het land uit.

25 januari 2011:Start van de protesten in Egypte.

15 maart 2011:Syrische protest barts los.

April 2011:Protest in Syrië ontaardt in een regelrechte strijd tussen het regime en de opstandelingen.

december2010

januari2011

februari2011

maart2011

april2011

mei2011

juni2011

Foto

: Neb

edaa

y

SuaraStem van mensen wereldwijd

48 4

juli2011

Het Midden-Oosten: Arabische lente, een koude herfst voor de christenen?

IRAK EGYPTE EGYPTE

EGYPTE LIBIË

Foto

: Nor

ah S

hala

by

Oktober 2011:Bij rellen met het leger worden 27 koptische christenen gedood.

20 oktober 2011:Kadhaffi wordt gedood.

Januari 2012:Moslimbroeders en sala-fisten behalen de meer-derheid in het parlement.

Oktober 2011:Verkiezingen in Tunesië. Christenen zijn bang om vrijheid te verliezen.

Maart 2012:Top van de Arabische Liga bespreekt de toe-stand in Syrië.

April 2012:Alle partijen stappen uit het overleg voor de nieuwe grond-wet, uit protest tegen de over-macht van de moslims.

23 mei 2012:Presidentsverkiezingen in Egypte.

EGYPTETUNESIË

JEMEN SYRIË

juli2011

augustus2011

september2011

oktober2011

december2011

januari2012

februari2012

maart2012

april2012

mei2012

juni2012

Dat de Arabische lente is gestart in Tunesië, was voor iedereen een complete verrassing. Tunesië is een vreedzaam land, waar mensen zich niet snel roeren. Toch heeft net ons land het startschot gegeven voor een hele keten revolu-ties. De relaties tussen de christenen en de moslims in Tunesië zijn zeer goed. Ons land kent een rijke geschiedenis van diversiteit. Die geschiedenis maakt dat de Tunesiërs een open geest hebben. Tijdens de gewelddadige dagen van de revolutie zijn onze kerken zelfs beschermd door jonge Tunesische moslims. Ik heb als christen en directeur van Missio nog nooit schrik gehad in Tunesië. Wie de Tunesiërs goed kent, weet dat je nooit bang moet zijn. Ik word er soms van beschuldigd te optimistisch te zijn, maar ik beschouw mezelf eerder als een ‘gelukkige realist’.

Intussen hebben we nieuwe verkiezingen achter de rug, die vonden plaats in oktober vorig jaar. Sindsdien zoekt het land een systeem voor de samenleving dat aangepast is aan de lokale tradities van het land, maar dat ook democratisch is. Bepaalde sectoren lijden momenteel nog onder een slecht bestuur. Ik denk dat het wat geduld vraagt om beetje bij beetje de spelregels te leren. Ik ben niet bang voor de toekomst, want de kerk heeft zich in het verleden al meermaals kunnen aanpassen aan een nieuwe situatie, ook in Tunesië.

Pater Jawad Alamat, 41 jaar, afkomstig uit Jordanië en Missiodirecteur in Tunesië.

Land Inwoners Christenen (Bron: World Bank 2010) (Bron: Opendoors.nl)

Syrië 20 447 000 10 %Libanon 4 277 000 39 %Palestijnse gebieden 4 150 000 1 %Israël 7 620 000 2%Jordanië 6 047 000 5 %Irak 32 031 000 1 %Saoedi-Arabië 27 450 000 4,5 %Koeweit 2 740 000 15 %Verenigde Arabische 7 510 000 5 %Emiraten Bahrein 1 260 000 5 %Qatar 1 760 000 5 %Jemen 24 053 000 0,01%Oman 2 780 000 1 %Egypte 81 121 000 12 %Libië 6 355 000 0,7 %Tunesië 10 549 000 0,2 %Algerije 35 468 000 0,07 %Marokko 31 951 000 0,06 %

De Syrische christenen zijn bang. Ze zijn nog niet vergeten wat er in Irak is gebeurd. Daar zijn veel christenen en priesters vermoord bij verschillende aanslagen op kerken. Mijn familie, die nog in Irak woont, is een tijdje geleden naar Erbil gevlucht, in het noorden. Ze voelden zich niet meer veilig in Bagdad. Er zijn ook veel Irakese vluchtelingen die in Syrië verblijven om daar een asielaanvraag in te dienen bij de Verenigde Naties. Mijn oom leeft sinds een jaar als vluchteling in Syrië. Hij is gevlucht uit Irak nadat hij daar ontvoerd was en we met onze familie 50.000 dollar losgeld hebben betaald om hem te redden. Het is nu afwachten wat er gaat gebeuren na de revolutie in Syrië. Waarschijnlijk komen de islamisten aan de macht, wat een ramp zal zijn voor de christenen in het land.

Vluchten is volgens mij geen slechte beslissing. Soms dwingt het leven je om beslissingen te nemen die je anders nooit zou nemen. Maar in zo’n situatie moet je jezelf zien te redden. Wat kan je anders doen? Blijven om te vechten voor een bestaansrecht in je eigen land? Wij christenen zijn tenslotte een minderheid in de regio en onze religie heeft ons nooit geleerd om te vechten.

Dahlia K., jonge moeder, vluchtte tien jaar geleden zelf uit Irak en woont nu in België.

De christenen eisen hun plaats in de Egyptische samenleving op door actief deel te nemen aan de politiek. Onze toekomst hang af van het beleid dat de volgende regering zal uitstippelen. Mijn favoriete presidentskandidaat is Hamdeen Sabahy: een socialisti-sche kandidaat met een sterk economisch programma. Hij belooft ook de minderheden te beschermen.

Michael Francis (29 jaar), woont in Rozytgat, nabij Luxor.

� De cijfers zijn een benadering. Sommige christenen durven niet voor hun religieuze identiteit uitkomen uit angst voor represailles.

SuaraStem van mensen wereldwijd

48 5

27 februari 2012:Ambtstermijn president Saleh loopt af.

12 april 2012:De VN dwingen tever-geefs een wapenstilstand af. Het geweld houdt aan.

Het Midden-Oosten: Arabische lente, een koude herfst voor de christenen?

Dankbrief uit Madagaskar Dat Missio overal ter wereld projecten heeft lopen, is enkel mogelijk dank-zij uw steun. Als ons blije berichten bereiken van een van die projecten, zoals deze brief uit Madagaskar, willen we u die zeker niet onthouden.

Beste vrienden,In de loop van 2010 hebben we van Missio 4000 dollar ontvangen ter ondersteuning van onze projecten. Met dat geld hebben we via ons project “Oratoria don Bosco” al veel kinderen en jongeren kunnen helpen. Ons project bevindt zich in Mahavatse, in Tuléar, waar wij zowel in de paro-chie, de school als in het noviciaat actief zijn. Met het geld dat we hebben ontvangen kunnen we boe-ken kopen en eten en medicijnen voorzien voor zij die er dringend nood aan hebben. Verschillende jongeren die zijn afgestudeerd aan onze school, gaan verder studeren. De ouders van de kinderen zijn verbaasd dat we niets vragen in ruil voor onze hulp. We zijn begonnen met een speciaal catecheseprogramma voor ouders, waar momenteel vijftig mensen ingeschreven zijn. Ze willen allemaal meer weten over het christelijk geloof en ze willen zich op termijn graag laten dopen. Bedankt voor alles. P. Bartolo Salvo, Toliara, Madagaskar

Te boek gesteld | Rudi Vranckx Een kamer zonder boeken is een lichaam zonder ziel, liet Cicero zich twee millennia geleden ontvallen. In deze rubriek snuistert Missio telkens rond in iemands bibliotheek en vragen we om tekst en uitleg bij een bijzonder boek. Rudi Vrankcx staat stil bij “From Beirut to Jerusalem” van Thomas Friedman.

Herlinde Hiele

Missio: Waarover gaat het boek?Rudi Vrankcx: «Friedman, een Amerikaanse jood, beschrijft in het boek de periode toen hij in Beiroet en Jeruzalem verbleef, in de woelige jaren tachtig. Hij was toen corres-pondent voor The New York Times. Het boek geeft veel feiten en is tegelijk ook zeer persoonlijk en opiniërend geschreven. Friedman beschrijft op sublieme wijze het verschil tussen de twee werelden, Beiroet en Jeruzalem. Hij beschrijft hoe hij als jood met die realiteit omgaat.»

Missio: Wat vindt u speciaal aan dit boek?Vrankcx: «Friedman kan de dingen heel raak omschrijven. Hij heeft het bijvoorbeeld over de ‘Hama Rules’. Hij verwijst daarmee naar Hama, de stad waar vader al-Assad in de jaren tachtig de moslimbroeders met duizenden en duizenden heeft afgeslacht. ‘Hama Rules’ betekent zoveel als: “niet met mijn voeten spelen”. Het verwijst naar hard, vlijmscherp en openlijk geweld. Iedereen mag het zien. Dat is wat er toen gebeurde

en dat is wat we nu opnieuw zien in Syrië. Het boek is een vermenging van geschied-schrijving en actualiteit. Friedman doet aan hedendaagse geschiedschrijving, iets wat ik ook probeer te doen.»

Missio: Welke gedachte van dit boek zal u nog lang bijblijven?Vrankcx: «In het boek staat onder andere dit citaat: “Iedereen die met mij wil praten is het niet waard, het zijn zij die verborgen blijven die de moeite waard zijn.” De werkelijkheid die je geserveerd krijgt, is niet de reële werke-lijkheid. Je moet durven verdwalen en zoeken wat er onder de oppervlakte verborgen zit. Tijdens mijn verslaggeving van de Arabische lente heb ik dat veel gedaan, zo verdwalen. Toen ik vorig jaar in Jemen zat voor De vloek van Osama, heb ik het ten volle gedaan. In Syrië niet, daar was het te gevaarlijk.»

“Ze zijn verbaasd dat we niets terug-vragen, in ruil voor onze hulp.”

Misintenties: geestelijke en financiële solidariteit Wist u dat er voor uw intentie niet noodzakelijk in uw parochiekerk moet gebeden worden? Met uw misintentie helpt u onrechtstreeks ook priesters in Afrika, Azië en Latijns-Amerika om in hun levensonderhoud te voorzien.

Caroline Medats

Een mis kan opgedragen worden voor de intentie van wie dan ook, zowel ter herdenking van een dierbare overledene als voor iemand anders. De mis wordt echter niet noodzakelijk opgedragen in uw vertrouwde parochie. Priesters kunnen de misintenties, ook wel misstipendia genoemd, doorgeven aan Missio. Onze organisatie verdeelt ze onder noodlijdende priesters in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Deze priesters dragen dan een eucharistieviering met uw intentie op en kunnen dankzij deze financiële bijdrage in hun levensonderhoud voorzien. Een gebaar van geestelijke en financiële solidariteit.

Misintenties zijn een mooie manier om als gelovige bij te dragen aan het welzijn van de wereldkerk. In vele landen krijgen priesters immers geen loon. Misintenties bieden dan soelaas. Missio heeft de waarde ervan vastgelegd op vijf euro. Dit gebruik om priesters te steunen met een kleine gift heeft een eeuwenlange traditie. Bij het prille begin van het christendom hadden gelovigen de gewoonte om wat eten, drinken of geld mee te brengen naar de mis. In Afrika bestaat deze traditie nog steeds.

In zijn dankbrief die Missio onlangs ontving, verwoordt Fr. Godfrey Amobi AJ van het Uru Seminarie in Moshi, Tanzania, het als volgt: “De misvieringen zijn een aanmoediging voor onze uitdagende missie. Wij komen immers steeds nieuwe horizonten tegen, waar mensen zoeken naar een antwoord.”

“Vroeger hadden gelovigen de gewoonte om wat eten, drinken of geld mee te brengen naar de mis.”

Missio verdeelt misintenties onder internationale priesterstudenten die in België hogere studies aanvangen en onder bisdommen en seminaries wereldwijd. In 2011 verdeelde Missio maar liefst 64.600 euro in de vorm van misintenties! 22.850 euro hiervan ging naar de priesterstudenten, 41.750 euro naar bisdommen en seminaries in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Bedankt!

Dialoog

Ontmoeting

Solidariteit

Dialogue

Rencontre

Solidarité

Suara 48 6

Terugblik op de campagneHet is zover. De campagne ‘Solidariteit zonder omwegen’ zit erop. Het hele Missio-team is al ijverig bezig om de volgende editie voor te bereiden. Maar eerst staan we nog even stil bij de vorige campagne. Een greep uit het aanbod.

ColumnMichel Coppin

Gedurende twee weken was E.H. Paul Karam, Missiodi-recteur van Libanon en maronitisch christen, te gast in ons land. Missio had hem uitgenodigd om te komen spreken over de huidige situatie van de christenen in het Midden-Oosten. Enkele punten van zijn betoog bleven me bij. Na de onafhankelijkheid van Libanon werden de politieke en militaire posten verdeeld onder de verschillende religieuze gemeenschappen (het land telt 18 erkende godsdiensten). De president is steeds een maronitisch-christen, de parle-mentsvoorzitter een sjiiet en de eerste minister een soen-niet. Volgens Karam is Libanon door dit systeem de enige democratische staat in de regio. Of zoals paus Johannes Paulus II stelde in zijn apostolisch schrijven over Libanon: het land is niet alleen een natie maar ook een getuigenis voor de wereld. Christenen en moslims doen er alles aan om er vredevol met elkaar samen te leven. Een bijzondere, maar ook een heel broze situatie.

De veelheid aan christelijke gemeenschappen in de regio heeft te maken met de vele oude christelijke tradities die het Midden-Oosten kleuren. De christenen stam-men er rechtstreeks af van de apostelen en werden niet door anderen gemissioneerd. Integendeel, ze stuurden zelf missionarissen naar het Westen. Karam pleit voor ontmoeting, dialoog en solidariteit tussen de verschil-lende godsdienstige groepen. Zijn bezoek was meer dan enkel een verdieping van onze campagne, het was een getuigenis van christelijke solidariteit en vrede. Is het dan verwonderlijk dat Paus Benedictus XVI net naar Libanon zal reizen om er de besluiten van de Synode over de kerk in het Oosten bekend te maken?

Als het over de Arabische lente gaat, is Karam heel duidelijk: “Als je over lente spreekt, moet je ook de bloesems zien.” En waar ergens zien we bloesems in Egypte of in Libië, waar intussen de islamisten terrein winnen? In Irak leefden er voor de Golfoorlog twee miljoen christenen. Nu zijn ze nog met enkele hon-derdduizenden. Wat gaat er met de christenen in Syrië gebeuren? De Missio-gebouwen in de Syrische stad Aleppo werden beschadigd door bominslagen. Families worden in Homs uit hun huis gezet. Voor de toekomst blijft het koffiedik kijken. Als er vluchtelingenstromen ontstaan, zal Libanon overspoeld worden, wat de broze vredevolle samenleving in het land zal ondermijnen.

Wie christen is in Libanon, komt daar openlijk voor uit. De kerken zitten ‘s zondags vol en aan seminaristen ontbreekt het hen niet. Paul Karam nodigt ons uit om zonder angst te getuigen van ons christen zijn. We moeten ons niet scha-men voor de waardevolle boodschap van Christus.

COLOFON Jaargang 12

Suara is het Indonesische woord voor ‘stem’. Suara, stem van mensen wereldwijd. Suara, stem van God in vele talen.

Hoofdredactie: Kenny FrederickxEindredactie: Herlinde HieleWerkten mee aan dit nummer: Emmanuel Babissagana, Michel Coppin, Catherine De Ryck, Sylvain Kalamba Nsapo, Michel Musimbi en Anneleen WoutersFoto’s: Lode Caes, Christine Laureys,

Freegan Kollektiva, Frerieke, Missio, Shutterstock en Xavier VankeirsbulckDruk- en zetwerk: Halewijn Printing & PublishingNationaal directeur: Michel CoppinV.U.: Michel Coppin, Vorstlaan 199, 1160 BrusselMissio is een internationale kerkorga-nisatie die de wereldwijde solidariteit bevordert en ontmoetingen met andere culturen en religies promoot. Een 130-tal landen zijn in deze Missio-beweging

verbonden. Missio steunt zo meer dan 1000 lokale gemeenschappen en bisdommen.Rekeningnummer van Missio vzw (Vorstlaan 199, 1160 Brussel):IBAN : BE19 0000 0421 1012 BIC : BPOTBEB1

Missio nationaal secretariaatVorstlaan 199, 1160 BrusselTel: 02/679 06 30info@missio.be - www.missio.be

Missio AntwerpenGroenenborgerlaan 149 2020 AntwerpenTel: 03/287 35 87 antwerpen@missio.be

Missio BruggeDoorniksesteenweg 149 8500 KortrijkTel: 056/23 15 60 brugge@missio.be

Missio BrusselVlasfabriekstraat 141060 BrusselTel: 02/533 29 80brussel@missio.be

Missio GentBiezekapelstraat 2 9000 GentTel: 09/245 20 74gent@missio.be

Missio LimburgTulpinstraat 75 3500 HasseltTel: 011/24 90 62limburg@missio.be Missio MechelenVorstlaan 1991160 BrusselTel: 02 679 06 34mechelen@missio.be

�De Wereldmissiemaand werd afgetrapt in Tienen, waar tweeduizend kinderen samen kwamen. Ze dachten na over chris-ten zijn in tijden van tegenwind. Maar er was ook ruimte voor plezier. Maak u alvast klaar voor de volgende editie op zaterdag 29 september in Mechelen.

�De koude kon de pret tijdens de Sterzingactie niet bederven. Sterzangertjes van overal ten lande zamelden samen meer dan 30.000 euro in. Dat geld gaat recht-streeks naar de Missioprojecten. Smeer alvast de kelen voor volgende winter!

�Tijdens de krokusvakantie vond in West-Vlaanderen een muziekfestival plaats: ‘Let it Shine’. 4800 vormelingen en cate-chisten kwamen zich er muzikaal inspire-ren. Volgend jaar graag meer van dat!

�De afsluiter van de campagne was het bezoek van Paul Karam. Hij gaf overal lezingen en hier en daar was er ook plaats voor ingetogen gebed.

Suara 48 7

Emilio Platti | “Hoofd omhoog, je bent Egyptenaar”Professor en dominicaan Emilio Platti verdeelt zijn tijd tussen Leuven en Caïro, Egypte. Ook tijdens de revolutie verbleef hij in Caïro, van het prille begin tot eind april 2012. Net voor de presidentsverkiezingen vroeg Missio hem naar zijn belevenissen op het Tahrirplein, het centrum van de revolutie, en polste naar de situatie van de christenen in Egypte. De christenen, voornamelijk kopten, maken tien procent uit van de bevolking in Egypte.

Catherine De Ryck & Caroline Medats

Missio: Hoe is de situatie in Egypte nu, bijna anderhalf jaar na het begin van de revolutie?Emilio Platti: «De mensen zijn ner-veus en onzeker. Er is veel chaos. De Moslimbroederschap, een soennitische poli-tieke organisatie die pleit voor een striktere islamitische samenleving, en de salafisten, soennieten die de islamitische teksten strikt en puriteins willen toepassen, waren de overwinnaars bij de parlementsverkiezin-gen. De presidentsverkiezingen naderen, maar er is nog steeds geen grondwet. De bevolking vreest de macht van het leger. ’s Nachts vallen er slachtoffers door anonieme krachten die banden zouden hebben met het leger en het vorige regime.» Missio: Wat was de belangrijkste drijfveer van de demonstranten op het Tahrirplein? Platti: «Bij het begin van de revolutie wilde de bevolking een einde aan de vernederingen van en de intimidatie door de veiligheids-diensten. Zelf heb ik hun arrogantie ook meer dan eens ervaren. Voor 24 januari 2011 was het veiligheidsapparaat onaantastbaar.»

Missio: Hoe heeft u de revolutie beleefd?Platti: «Na het vrijdaggebed was ik altijd op Tahrir. Maar niet als demonstrant. Het was uitermate leerrijk en een hele ervaring. Jongeren controleerden iedereen die het plein betrad om de veiligheid te garande-ren. De betogingen moesten geweldloos verlopen. Er was geen politie.»

Missio: Heeft u een evolutie in de revolutie ervaren?Platti: «Ik heb op het Tahrirplein een enorme evolutie in de slogans en atmosfeer ervaren. Aanvankelijk waren de mensen op Tahrir vervuld van idealisme. Ze wilden het einde van de politiestaat, de repressie en de corrupte nomenclatuur. Ze ijverden voor

democratie en vrijheid. Iedereen kwam er samen als Egyptenaar, niet als christen of moslim. De nadruk lag op de natie. Een van de slogans was “Hoofd omhoog, je bent Egyptenaar”. Ik zag een monnik en een imam hand in hand. Het kruis en de halve maan, de symbolen van res-pectievelijk het christendom en de islam, werden samen afgebeeld. Dit was de eerste fase van de revolutie. In november ver-anderde de toon. De bevolking op Tahrir vreesde dat de militairen aan de macht zouden blijven en hun uitgebreide privi-leges zouden behouden. Die vrees uitte zich ook in de slogans. Honderden mani-festanten vonden de dood toen er vanuit het ministerie geschoten werd. Een imam, ook wel de sjeik van de revolutie genoemd en professor aan de vermaarde universiteit al-Azhar, kwam hierbij om. Dit nieuws kwam helaas niet in de media.»

Missio: Hoe zag de situatie van de christenen er voor het uitbreken van de revolutie uit?Platti: «Voor het uitbreken van de revolutie hadden de kopten veel kritiek. Ze waren het beu als tweederangsburger behandeld te worden. Kopten hadden het moeilijk om overheidsfuncties te bekleden. Moebarak hield de touwtjes in handen. Het kiesstel-stel in Egypte maakt het voor minderhe-den bovendien erg moeilijk om verkozen te geraken. Maar Moebarak viseerde de moslimbroeders en de salafisten en niet de christenen. Daarnaast wilden ze ook meer kerken bouwen. Maar ze vergaten dat er veel prachtige kerken gebouwd zijn. Denk maar aan de spiksplinternieuwe kathedraal van Aswan. Soms vragen ze dus te veel. Er leeft ressentiment bij de christenen. Uiteindelijk moeten ze aanvaarden dat ze slechts een minderheid zijn. Maar ze mogen zeker niet behandeld worden als tweederangsburgers.” Missio: Hoe is de situatie van de christenen in Egypte momenteel?Platti: «De situatie van de christenen ver-anderde na de parlementsverkiezingen. In maart-april 2012 vielen salafisten kerken en mausolea van soefi’s (aanhangers van het soefisme, de diepste mythische dimensie van islam) aan in Caïro en Alexandrië. Het leger maakte hieraan een einde. De salafisten wil-

len de islam uitzuiveren en keren zich tegen de verering van heiligen. Heiligenverering is volgens hen een vorm van polytheïsme.» Missio: Hoe ziet u de toekomst voor Egypte en de rest van de regio? Platti: «De nabije toekomst zie ik niet erg posi-tief in. De polls in Egypte zijn op dit moment niet in het voordeel van de democratische jon-geren. Ik denk dat in Egypte het leger een compromis zal sluiten maar haar uitgebreide privileges zal behouden. Binnen het soennisme wint het wahabisme, een radicale, rigoureuze vorm van islam waarin uitzuivering centraal staat, immers in heel de regio terrein, mede dankzij de petrodollars. Wahabieten keren zich ook tegen minder strikte vormen van islam. Politieke islamisten, zoals de moslimbroeders, de salafisten en de wahabieten, krijgen nu de kans om hun model toe te passen.

Ze recupereren de revolutie en zien nu hun kans om hun vorm van legitimiteit naar voor te schuiven. In de hele regio zijn de christenen niet direct betrokken bij de strijd tussen moslims, maar ze zijn wel het slachtof-fer ervan. Op dit moment vrees ik voor de christenen in het Midden-Oosten. In Syrië hebben soennitische militanten de revolutie tegen het regime overgenomen. Nu verglijdt de situatie naar een burgeroorlog tussen soen-nitische militanten en de alawieten, een stro-ming binnen het sjiisme, die nog steeds aan de macht zijn. Uiteraard hebben de chris-tenen schrik. Volgens de soennitische mili-tanten staan ze immers aan de kant van de alawitische president al-Assad, onder wiens bewind de christenen in goede omstandig-heden leefden. Maar het is belangrijk te weten dat de soennitische autoriteiten van Egypte er totaal verschillende meningen op nahouden dan de wahabieten. Democratie, vrijheid en mensenrechten spelen hierin een vooraanstaande rol. Helaas bericht de media hierover niet. Zij geven voortdurend een eenzijdig beeld van de islam.» Missio: En de toekomst op langere termijn?Platti: «De toekomst op langere termijn zie ik wel positief in. De politieke islam zal voorbijgestreefd worden door burgerschap en democratie. Ik ben ervan overtuigd dat ze de bouwstenen van de nieuwe samenle-vingen zullen worden. Zij voedden nu al de revoluties. Het islamitische model zal plaatsmaken voor een open model.»

“Ik zag een monnik en een imam hand in hand. Het kruis en de halve maan werden samen afgebeeld.”

“Soms vragen christenen te veel. Ze moeten aanvaar-den dat ze maar een minderheid zijn.”

Suara 48 8