1

2

Suad el-Sebah

Suad Muhemmed el-Sebah sala 1942yê wek endameke malbata desthilatdar anku melik li Kuwêtê

hatiye dinyayê. Ew sala 1973yê wek aborînas ji Zanîngeha Qahîreyê derçûye û paşî 1981ê

bawerameya xwe ya doktoraya aborînasiyê ji Zanîngeha Guilford li Mîrnişîna Yekbûyî (Brîtanya)

wergirtiye. Wê bi sedan nivîsarên zanistî û giştî di kovar û rojnameyên deverî û navneteweyî de

belav kirine.

Suad el-Sebah piştî xwendina xwe ya aborînasiyê vegeriyaye welatê xwe û dezgeheke weşan û

belavkirinê ava kiriye. Wê herwiha xelatekî edebiyatê yê li ser navê xwe damezrandiye. Wê çendîn

dîwanên helbestên xwe dane weşandin. Helbestên wê li hin zimanên din jî hatine wergerandin.

Helbestên el-Sebahê bi giştî helwestgir in: ew bi taybetî bo maf û azadiyên jinan tê dikoşe. Lê

herwiha di helbestên xwe de kevneperistî û xweperistiyê jî rexne dike. Bi wergerandina nêzîkî sed

helbestên wê dixwazim hem vê helbestvana hêja bi xwendevanên kurdîxwîn binasînim û hem jî

armanca xwe ya li wergerandina edebiyata cîhanê li zarê kurmancî bidomînim.

Husein Muhammed

Helsînkî, havîn 2012

3

Hevalê min be

Hevalê min be,

hevalê min be.

Ax, dê çendî xweş be ger em bikarin heval bin.

Her jin carine hewceyî alîkariya hevalan e,

pêwîstî peyvên nerm,

pêdivî kûnekî ji peyvan vehûnandî ye,

ne lazimî bahoza maçan e.

Loma, hevalê min, çima

guh nadî derdên min yên biçûk?

Çima bala xwe nadî tişta ku keyfê dide jinê?

4

Hevalê min be,

hevalê min be.

Dixwazim carine li gel te li nav mêrgê bimeşim,

dixwazim hin car bi te re helbestan bixwînim,

wek jin bi dengê te şad bibim.

Çima, mêrê rojhilatî, bala xwe tenê

didî bejna min,

çima kilê çavên min dibînî

ê li hişê min kor î?

Çawa ku ax bêriya baranê dike,

ez jî bi hesreta suhbetên te dijîm.

Çima tenê bazinên min dibînî

û bermayiyên Şehriyarî di te de hene?

5

Hevalê min be,

hevalê min be:

Ti ji mêraniya te kêm nabe.

Lê mêrê rojhilatî ji bilî qehremaniyê

bi ti roleke dî razî nabe.

Çi hewce ye ku tiştên sade bên tevlihevkirin

çima xwe di arezûyan danî

ger evîndar nebûbî.

Her jina li ser rûyê dinyayê

hewceyî aqil û hişî ye,

lazimî dengê ronahiyê ye,

pêwîstî xewa li hemberî piyanoyê yan pirtûkê ye.

Çima guh nedî asoyên çandeyê

lê xeman ji fesala cilan bixwî?

6

Hevalê min be,

hevalê min be.

Ji te naxwazim ku dilbera te bim,

ne jî dixwazim ku bo min yaxtekê bikirrî

yan koşk û serayan diyarî min bikî

û ne jî dixwazim ku min di nav gulavên frensî de bifetisînî

yan kilîlên heyvê bidî dest min.

Ew tişt min şa nakin.

Mereqa min li tiştên biçûk e

Û mijûliyên min rojane ne.

Hêviya min ew e bi seetan

Li ber baranê li gel te bigerim.

Umêda min ew e ku dengê te di telefonê de bibîzim

Dema ku xem barê min giran dikin

Û bêrîkirin min digirîne.

7

Hevalê min be,

hevalê min be.

Ji dil bêriya deravekî aram dikim.

Bi çîrokên evînî ve kerixîme,

betilîme ji serdema ku jinan mîna peykelên mermerî dihesibîne.

De biaxive dema ku min dibînî.

Çima nîv ji gotinên xwe ji bîr dikî

dema ku pêrgî jinê dibî

û jinê tenê wek kerek şekirê yan mîna kevokê dibînî?

Çima sêvên cinîna wê jê diçinî û paşî di xew diçî?

8

Jin sala 2000ê

Min jî dikarî

mîna hemû jinên dinyayê

xwe li ber awêneyan vehejînim,

min jî dikarî qehweyê di nav germiya nivînan re firr bikim

û di telefonê de devjenkiyê bikim

bêyî ku ji reva seet û rojan haydar bibim.

Min jî dikarî

xwe spehî bikim

çavên xwe kil bikim

bilhiyê bikim

xwe li ber tavê bigemirînim

û mîna zeriyan li ser sîpelan semayê bikim.

Min jî dikarî

fîroz û yaqûtan li xwe bipêçim

û mîna şabaniyan li dor xwe bêm û biçim.

Ji min jî dihat

ku qet ti tiştî nekim,

yekcar nenivîsim jî,

tenê bala xwe bidim şeng û şoxiyê,

kirasên cejnan û geştûgerran.

Min jî dikarî

rê li belayan negirim

neqehirim

neqîrrim.

Min jî dikarî

rondikên xwe daqurtînim,

bindestiya xwe bipejirînim

û mîna her jina zindanî

bi rewşa xwe razî bim.

Min jî dikarî

xwe ji pirsên dîrokê vedim,

ji xweşkencekirinê verevim.

Min jî dikarî

xwe ji axînên xemgîn bidim alî,

guhên xwe li hewarên fetisandî bigirim

9

û serhildana hezaran giyanên mirî nebihîzim.

Lê min qanûnên jiniyê binpê kirin

û xwest rû-bi-rû rastî peyvan bibim.

10

Yê ku bo min ji yaran jî zêdetir

Asayî ne

hemû gotinên ku

hê basa evîna te ya mezin dikim.

Yarê min,

gelo gotinek heye

ku ti kesî ta niha keşif nekiribe?

Wê peyvê dê ez ji vê belayê xilas kiribûma,

Ey paşayê paşayan,

Ew yê ku berztir î bo min ji yaran.

Ez ê

– tevî dijberiya eşîra qureyşiyan jî –

ji te re bibêjim “Yarê min”

û tevî dijberiya hoza kuleybiyan jî –

“Yarê min”.

Dizanim ku tixûbên te bêpîvan in

û sembolên te bêçare ne

û têkoşîna xwendina çavên te

mîna ceribandina xwendina razan e.

Ez ê

– daku jin ji qehran bipeqin –

ji te re bibêjim “Yarê min”

– daku mejiyên kevirbûyî vexewixin –

”Yarê min”.

Dizanim ku eşîr serê min dixwaze

û zelam pesnê xwe bi kuştina min didin

û jin

li dor xaça min govendê digirin.

Min hemû ferheng têk vedan

ta ku westiyam.

Gelo ti nav tên bîra te,

navekî nû,

xerîb,

kelecanî

yê ku kêrî evîna min ya şêtane bêt

ji bilî ”Yarê min”?

11

Mêrê di bin sifrê de

Ez Hulegûyê vî zemanî ,

şûrê stemê ji ser min rake!

Tu mêrê xembariyê yî,

trajîk î

bi kîn û kerb î.

Ti cudahiyê di navbera xwîna min

û çipên hibrî de nabînî.

Ey Hulegû,

me ti tiştê hevpar nîne

ne di dilê me de,

ne di mejiyê me de.

Tu ji bejahiya bêliv hez dikî

lê ez ji masiyên deryayê jî livoktir im.

Tu şarezayê hunera kuştinê yî

Lê ez pisporê hinêra bênfirehiyê me.

Oy Hulegûyê Yekem,

Hulegûyê Duyem,

Hulegûyê Notûnehem!

Nikarî min di Xaniyê Guhdariyê ve zeft bikî.

Jinek im

ku ji lêkerên neyînî

û yên fermanî direve.

Bo min behsa hestên xwe neke.

Tu axir kesî ku pêwendîdarî helbestan be.

Ti tişt min li vir ranagire.

Lêvên te mîna kelem û striyan in

û nivînên te goristan e.

Oy Hulegû,

ji gotinan bênteng nebe

dema ku vê razê ji te re eşkere bikim:

Ez di pileya kelînê de me

12

û tu mêrekî di bin sifrê de yî.

13

Kend

Her cara ku bi şeydayî lêvên min radimûsî,

her dema ku kendek li ber min vedibe,

tu hê jî hosteyê evînê yî

û ez şagirdê naşî me.

14

Ketime bîra evînê

Ketime bîra evînê, yar!

Mezintirîn mizgînî ew e ku her spêdê

dema çavên xwe vedikim,

berdiliyê xwe li rex xwe dibînim.

Mizgînî ye ku qehwê li ser zendên wî vexwim

û şevê di av gulistana bêhnan de biborînim.

Mizgînî ye dema jin dest pê dike

ku mêr nobedariyê lê dike,

wê diparêze û deriyê dinyaya nehînî lê vedike.

Ez bi hemû zimanên cîhanê

ji te hez dikim.

Ma te navekî din heye

ji bilî ”Yarê min”?

15

Ma dê çi ji te bimîne?

Naramim ku qet te biguherînim.

Ger siriştê te yê hovane biguherînim,

ma dê çi ji te bimîne?

Nafikirim ku te perwerde bikim

û ne jî te bitaşînim.

Ger zarokê xemsar yê di te de perwerde bikim,

ma dê çi ji te bimîne?

Napûnijim ku te ji tevliheviyê rizgar bikim.

Ger hemû kaxezên li nav nivînên te belav

berhev bikim,

ma dê çi ji te bimîne?

Nahizirim ku hunera evînê hînî te bikim

ji ber ku tu peyamberê evînê yî.

Ger tiştê ku ez bi xwe nizanim

fêrî te bi bikim,

ma dê çi ji te bimîne?

Naxwazim ku

te ji erdlerizîna helbestan bisitirinîm.

Ger te ji erdhejîna helbestan biparêzim,

ma dê çi ji te bimîne?

Ma dê çi ji te bimîne?

Ma dê çi ji te bimîne?

16

Rûpelek ji bîra daran

Her payizê li nav daristanan digerim

daku rûyê xwe bi baranê bişom.

Belgên zer,

belçîmên sor,

hin ji pelgan mîna çirîskên agirî.

Ji xwe dipirsim:

Dema ku di ser pirtikên yaqûtî re dimeşim,

gelo ev pel in… yan raman in?

Gelo daristan jî hest bi xemgîniyê dike?

Gelo ew jî digirî?

Raborî tên bîra wê jî?

Ew jî janê dikêşe?

Gelo demên berê tên bîra daran?

17

Dema jinê

Hestên min zivistan nîne

û hesreta min jî bêhavîn e.

Hemû demjimêrkên dinyayê

dema jivana me radigihînin

– û radiwestin

dema ku tu saqoyê xwe digirî

– û diçî

18

Biserketina mezin

Hê berî bêm vê dinyayê

min dizanî ku

ez ê bibim dildara te.

Piştî ku hatim dinyayê,

dîsa jî evîndara te me.

Mezintirîn biserketina min wek jinekê

ew e ku aşiqa te bim.

19

Avisiya ebedî

Mîna ku kanguroyek mê bim

te di zikê xwe de hildigirim

li gel te xwe ji darekê diavêjim ya din

ji girekî xwe digihînim yê dî

ji bejahiyekê dibezim ya dîtir

not mehan

not salan

ditirsim te biwelidînim

ta ku te li nav daristanan hinda nekim.

20

Şûmiya zarokê

Naqehirim ji kerba te

û ne xemgîn im ji berq

û birûsiyên te

bahoz û babelîskên te.

Dizanim ku hemû amanên te şkandî

hemû şûmiyên te kirî

hemû pêşnîşanên

peydabûna helbestekê ne.

21

Elektrîk

Li nîveka havînê

jiniya min

li çipek biçûk ya xuhê dikeve

û çipik dibe çem û diherike cem te.

Tu ji deryayê ve tê

û dinya elektrîze dibe

û baran dadişirrike.

22

Xwendineke neasayî

Min ne mîna erebî

ji rastê ber bi çepê ve bixwîne,

ne jî wek latînî

ji çepê ber bi rastê ve

û ne jî nola çînî

ji jor ber bi jêr ve.

Min sade bixwîne

mîna ku tav davên giyayî

û çivîk pelgên sorgulê dixwîne.

23

Demokrasî

Demokrasî ne ew e

ku mêr helwesta xwe ya siyasî diyar bike

bêyî ku ti kes dijberî wî derkeve.

Demokrasî ew e

ku jin bikare helwesta xwe ya evînî eşkere bike

bêyî ti kes wê bikuje.

24

Min di nav peyvan de biçîne

Gelek ditirsim

ku evîn bibe tiştek edetî.

Pirr ditirsim

ku xewn bibe xwelî

Û ev bîsk biteqin hewa.

Zor ditirsim

ku helbest veçopire

û daxwaz bên fetisandin.

Zehf ditirsim

ku ewr nemînin,

ku baran dê veçopire,

ku darên daristanê nemînin.

Loma hêvî dikim

ku min di nav peyvan de

biçîne.

25

Bilindtirîn dara dinyayê

Dema ku zarok bûm,

min bawer dikir ku dar

bilindtirîn cihê dinyayê ye.

Dema ku bûm jin

û hilketim ser milên te,

têgihiştim ku tu

ji hemû daran bilindtir î

û ku xew li ser zendê te

xweş û şirîn e…

şirîn mîna xewa li ber tavheyvê.

26

Nahêlim

Nahêlim ku eşîr

navbera min û te

asê bike.

Tu eşîra min î.

27

Ma devê min bo çi ye?

Eger nekarim li gel te

qehweyê vexwim,

ma qehwexane bo çi hene?

Eger nekarim li gel te

bêarmanc bigerim,

ma kolan bo çi hene?

Eger nekarim navê te

li ser zimanê xwe bigerînim,

ma ziman bo çi hene?

Û eger nekarim gazî bikim:

“Ji te hez dikim!”,

ma zimanê min bo çi ye?

28

Meşrûiyet

Ji vê serdemê daxwaz nakim

ku evîna me meşrû bike.

Ez û tu

vê serdemê meşrû dikin.

29

Pênaseyeke nû bo Cîhana Sêyem

Ji ber ku li bal me evîn

karek pileya sêyem e

û jin welatiyên pileya sêyem in

û helbestname pirtûkên pileya sêyem in,

loma navê “miletên cîhana sêyem” li me tê kirin.

30

Afirandina pêxemberan

Hemû dîn wek mîras bo me tên,

tenê evîn ne.

Evîn tek dîn e

ku pêxemberên xwe diafirîne.

31

Kîmya

Evîn şoreşa kîmyaya leşî ye,

bi wêrekî redkirina rûtînan e,

hêza biyolojiyê ye.

Fêrî bêrîkirina te bûme

ku tiştek xirab e

û nizanim çawa jê verevim.

Evîna min hemberî te mezin e,

neguhdariyek e ku dikim

û hêvî jî nakim ku bêm efûkirin.

32

Deravê azad

Gelek keştiyan

daxwaza penaberiyê

ji çavên min kiriye.

Lê min pena nedaye wan.

Tenê keştiyên te

mafê meşê

li beravên min heye.

Tenê keştiyên te

bê destûr

di xwîna min re dimeşin.

33

Tenê bajarek

Hemû bajarên dinyayê

li ber çavên min

nuqteyên li ser nexşeyê ne.

Tek awarte

ew bajar e

yê ku lê bûm evîndara te

û paşî bû warê min.

34

Dayikî

Dilşadiya min dema te dibînim

weke hingê ye ku yekem car dilê zarrokê

perdeya malzarokê de dihejîne,

mîna awazên pêşîn yên semfoniya Beethoven in.

Ey mêrê ku ji kûrahiya mejiyê min radibî,

li kû dera vê dinyayê jî bî,

dayikîtiyê ji bîr neke!

35

Pêşbînî

Berî ku bêm dinyayê,

dayika min tu di bîra min de nivîsandî,

wê pêşbînî kir ku tu dê yê min bî

loma min jî lez kir û hatim vê dinyayê.

36

Dirêjtirîn çemê dinyayê

Dema ku semayê li gel te dikim,

navtenga min dibe guliyek genimî

û pirça min dibe

dirêjtirîn çemê dinyayê.

37

Imtiyazên ya evîndar

Rûyê te pasaporta min e

ku pê li dinyayê digerim,

bi saya wê xwe digihînim firrgeh û keştîgehan.

Dema ku çavdêrên pasaportan

te di çavên min de dibînin,

min berdidin salona şerefê

û gul û saremeniyan bo min tînin,

imtiyazê didin min

çunkî ez evîndar im.

38

Deravê dawiyê

Soz didim te ku ez ê welatê te bim.

Soz bide min ku tu dê paytextê min bî.

Soz didim te ku ez ê keştiya xewnên te bim.

Soz bide min ku ez ê deravê te yê dawiyê bim.

Soz didim te ku ez ê ewrê te bim.

Soz bide min ku tu dê barana min bî.

39

Kesatî

Xelk min bi te dinase

tu gulava min ya taybet î.

40

Geşteke negengaz

Piştî vegera ji geştê,

Ditirsim çanteyên xwe vekim.

Her cara ku dixwazim cilan hilawîsim,

Tu mîna masiyan ji çanteyî dertê

Û min bi werîsên rondikan ve dihilawîsî.

41

Libeke gilyazê

Muzîka dengê te

û piyanoya Claydermanî

du çeng in ku pê difirim bal te.

Lêvên xwe veke

daku mîna libek gilyazê

di nav wan re bikevim devê te.

42

Nimêjker

Tiliyên te

mîna find li dêrê

dişewitin

û ez

dixwazim nivêjê bikim.

43

Hîsterya

Ey mêrê te ez xistim dinyaya dînan

û derî li min girt,

dest ji min berde

çunkî dilşad im ku

li ber tava şêtiya te pal dim.

44

Bihagirantirîn morî

Dema ku zarok bûm,

min efsûnbûyî guhdarî

çîrokên li ser morîgeran guhdarî dikirin,

li ser noqîvanên ku xwe berdidan binê deryayan

daku xwe bigihînin morî û mircanên delal-

Dema ku mezin bûm

û min xwe noqî deryaya evîna te kir,

tê gihiştim ku çend xweş e

ku xwe noqî deryayek nenas bikim

daku te anku bihagirantirîn moriya jiyana xwe wergirim.

45

Derbê evînê

Li Swîsreyê ji min re gotin:

“Cilên germ yên ji hiriyê li bejna xwe bike

daku sarma te negire.”

Min guhdariya wan kir

û hezar kum danîn ser serê xwe

bi hezar blûzan xwe rapêçand.

Lê tevî wan hemû cilan jî,

min ji bîr kir ku dilê xwe biniximînim

û derbek evînê pê ket.

46

Espreso

Nikarim bawer bikim

ku kesê ku espreso çêkir,

ew tenê bo kesekî çêkiribe.

Eger wî wisan kiribe,

Hingê ew bêhiş e

Û ti hay ji hunera qehweçêkirinê

Yan hunera evînê nîne.

47

Mereq

Li qehwexaneyên ewropî

ez rojnameya xwe bi tenê dixwînim.

Li qehwexaneyên erebî

her kes wê li gel min dixwîne.

48

Dua

şevekê min dua ji Xwedê kir

ku ew min ji evînê rizgar bike.

Xwedê duaya min qebûl kir

û ez kirim kevir.

49

Bêhişî

Em meqesê tînin

û li cejnê

û pê benê navbera xwe dibirin.

Paşî em tê digihin

ku me ne ben

lê tiliyên xwe

pê birîne.

50

Raza jinê

Bêje min: ”Ji te hez dikim.”

Bêje min: ”Ji te hez dikim.”

Dizanim ku

dubarekirinê nefret dikî

û dizanim helwesta te

li ser suhbeta bêdeng çi ye.

Lê weke jin

ji wî hez dikim

yê ku çermê min biselixîne

51

Bihayê dayikîtiyê

Nikarim bêjim te: ”Na”

û nikarim dijî daxwazên te derkevim.

Tu zaroktiya xwe baş bo xwe bi kar tînî

û ez neçar im bihayê dayikîtiyê bidim.

52

Eger xwe biavêjim

Eger ji gupika vê dinyayê

xwe biavêjim xwarê

daku ji efyona evîna te bifilitim,

ez ê bikevim

ser zendên te.

53

Firinde

Galegotên behsa min û te dikin

min aciz û bêzar nakin.

Berevajî hindê,

ez pencereyên mala xwe

bo wan vedikim,

libên genimî ji kefa destê xwe

raberî wan dikim

û dihêlim ew di dolabên min de

yarî û lîstikan bilîzin

çunkî li bal me

galegotên li ser evînê

çivîk û firindeyên delal in

û naxwazim wan bikujim.

54

Cenga dawiyê

Tu mêrê xwedî bêjimar jin î.

Dema ku êvarê

bi kil, sorav û nînokan xemilandî

têyî bal min,

birînên te bi gulavên pak dikim,

ji te lava dikim

ku kumê xwe ji serê xwe bikî,

şûrê xwe biavêjî

û min bikî cenga xwe ya dawiyê.

55

Ronakbîrî

Tu yekem mêrê têgihiştî yî

ku ez dinasim ku têkiliyên zayendî

weke nirxên neteweyî napejirîne

û doşekê nake minbera gotarên melayan

56

Evîn û girtîgeh

Ew çembera ku te bi hibrê çînî

li dor dilê min, edet û daxwazên min,

li dor her liva leşê min,

li dor her henaseya canê min,

li dor her tiştê mezin û biçûk yê jiyana min

xîçand,

wî çember

êdî şiklê girtîgehekê wergirtiye.

Çemberê hew li min bişidîne

çunkî dixwazim ku evîndarê min bî,

ne dergevanê girtîgeha min.

57

Li ser zendên te

Li ser zendên destên te

xerîbî û xurbet

dibin welat û niştiman.

58

Dema ku

Dema ku jin evîndar dibe,

xwîna wê rengê xwe diguhere,

dibe morî.

59

Kopiyeke din

Li beravên gola Leymanê

li rex min nemeşe

daku deryaçe nekeve gumanê

ku ez ez kopiya te me.

60

Li mala Mozartî

Dema em çûn avahiyê Mozartî li Salzburgê

û ez a bi çavên bi kilê erebî rengdayî

li gel te dîtim,

ew li ber piyanoyek kevn rûnişt,

hemû seredêrên dî ji bîr kirin

û bo me Dîlana Fîgaro lê da.

61

Pirs

Ji min rengê esmanan tê pirsî:

Gelo şîn e?

Yan sor e?

Ma mor e?

Dibêjim bila pirsan arasteyî te bikin

çunkî tu esmanê min î.

62

Otonomî

Tu mîna mêtingerekî berê

bîra min ya avê, dexlûdanê min,

kanza û mêweyên min û

dewlemendiyên min yên siriştî

dagir dikî.

Warê min û xwediya wî

bi zorê zeft dikî.

Lê ez naxwazim te jê verevînim

yan jî keştiyên te yên di çavên min de diseyirin

binoqînim.

Tenê dixwazim ku tu

hema eger bo ceribandinê jî be

hinek otonomiyê bidî min.

63

Mereqdarî

Dizanim ku yekem jina jiyana te me

Lê şeytanê ku her spêde

qehwê li gel me vedixwe

min neçar dike ku ji te bipirsim:

”Lê ya duyem kî ye?”

64

Stema siyasî

Berî ku te bibînim,

min bawer dikir ku mejîşûştin

karê dewletên totalîter e.

Lê ku min tu nas kirî,

te mejiyê min şûşt ji hemû

qehwexaneyên ku berî nasîna te diçûmê,

ji beravên ku min berî nasîna te

bi ava we xwe dişûşt,

ji mêrên ku berî nasîna te

e vedixwendim şîvan.

Ez êdî tê gihiştim

ku stema siyasî

û stema hestan

her heman dezgeh e.

65

Ma evîn e?

Di demarên xwe de

bi dengek neasayî dihesim.

Gelo ew evîn e?

66

Fîşek

Min fîşekek berda

dengê te,

kursiya ku tu li ser rûniştî

û rojnameya ku te dixwend,

gerdenîka te ya zêrîn.

Min pênc fîşek

berdan te

û piştî ya şeşê

ez bi xwe ketim erdê.

67

Hevsengî

Libek genimî + libek genimî = guliyek genimî

Kevokek + kevokek = havîn

Lêv + lêv = cinînek gilyazan

Ximav + perr = şoreşa çandeyî

Destê min + destê te = bazarê zêringeran

Jin + mêr = du têlên elektrîkê yên neniximandî

Tu + ez = lerzek helbestî li jêr rûyê dinyayê

68

Heyva revok

Gazî dikim:

“Min tu divê!”

Û heyv mala xwe, jina xwe

û zarokên xwe dihêle

û bi dizîkî tê nav nivînên min.

69

Piştî erdlerizînê

Piştî her serdana te,

wek goriyên erdlerizînê

li ser kursiya xwe rûdinim

û tiştên xwe yên jidestdayî dijimêrim

û pirt û parçeyên xwe dicivînim.

70

Penaberiya nesiyasî

Gazî dikim:

“Min tu divê!”

Û kevok

ji sivandeyên banên dêran

bar dikin

daku hêlînên xwe

di nav pirça min re çêkin.

71

Vegerîn zindanê

Dema ku jina ereb

diçe Parîsê, Londonê yan Romê,

ew xwe dixe şiklê kevokê,

dipirpire raserî peykelan,

avê ji şadirwanê vedixwe,

bi destê xwe tovikan dide qazan.

Lê li vegerê,

dema ku firvan daxwaz dike

ku kemera xwe girê bidin

û cigare nekêşin,

xewna wê vedireve,

muzîka şadirwanan diçike,

perr û baskên qazan belawela dibin

û jin wek mirîşkên din

vedigere kolikê xwe.

72

Gustîl

Gazî dikim: “Ji te hez dikim”

û devê min

gilovir dibe,

dibe gustîleke yaqûtî.

73

Çandeya qehwexaneyan

Te hîn kirim

ku espresoya xwe

li qehwexaneyên biçûk yên îtalî,

li beravên Como,

Venîsya

û San Remo vexwim.

Lê gava tu çûyî,

çandeya romî jî li gel te çû,

Julius Caesar hat kuştin

û çêja espresoyê,

wek ku kêr be,

li kêleka min ket.

74

Haydariyeke zimanî

Ne giring e bibêjî

ku ji min hez dikî.

Ya giring ew e ku bizanim

ka çawa ji min hez dikî.

75

Tu welatê min î

Min êdî ti welat nemane

ku lê vegerim.

Zendên xwe

bo min bike welat.

Wan dema min desteser kiriye

loma tu êdî dema min î.

76

Bênanûxwê

Zarok bersîngên dayika xwe dimêje

heta ku pê têr dibe,

di çavên dayika xwe re dixwîne

heta ku hînî xwendin û nivîsînê dibe,

ji cizdana dayika xwe didize

daku pakêteke cigareyan bikire,

li ser hestiyên nazik yên dayika xwe dimeşe

heta ku ji zanîngehê derdiçe.

Dema ku dibe mêr,

li qehwexaneyeke bihagiran rûdine

û civîneke çapemeniyê dibeste

daku bibêje ku jinan

tenê nîv hiş heye,

tenê nîv îman,

û jê re li çepikan didin

qehwegêr û mêşên qehwexaneyê.

77

Evîna gerdûnî

Dema ji te hez dikim,

ji tixûbên têkiliya takekesî derbas dibim

daku bikevim nav têkiliyeke evînî

li gel hemû gerdûnê.

78

Destûr

Hêvî dikim ku destûrê bidî min

– hema bo çend rojan be jî –

daku dîsa ava bikim hemû van kavilan

yên ku te li ser lêvên min hiştine,

daku dîsa saz bikim hemû vê tevliheviyê

ya ku te li her derê hiştiye:

li dîwarên odeya min,

li ber dergehên dilê min.

Hêvî dikim ku piçekê dûr bikevî

daku bikarim ji hev ferq bikim

bêhna qehweya xwe

ji ya xwîna xwe.

79

Xeweke biçûk

Bihêle pênc deqeyan

li ser milên te xilmaş bibim

daku Zemîn dîsa bigihe hevsengiya xwe.

80

Gera li ser bijangan

Li ser bijangên xwe

ber bi te bi rê ketim

lê negihiştim te.

Li ser rondikên xwe

ber bi te bi rê ketim

lê negihiştim te.

Li ser serbilindiya xwe

ber bi te bi rê ketim

lê negihiştim te.

Hey yê ku te çarriyan xetimandin

û bi çirayên hatinûçûnê dilîzî,

ka ji qenciya xwe rêyekê bide ber min

ku berê min need ber zendên te,

ku berê min need ber kendên te.

81

Dayikî

Carinan dikeve serê min

ku te biwelidînim

daku te balav bikim,

lingên te ziwa bikim,

porê te yê nerm şe bikim

û te bilorînim xewê.

balav kirin: şûştina laşê mirovan yan jî şûştina cilan.

82

Padişah

Gazî dikim: ”Ji te hez dikim”

û bajar bi jin û mêrên xwe ve,

bi pîr û zarokên xwe ve

bixêrhatinê li te dike.

Kevok bi firê dikevin,

koma muzîkê ya artêşê lê dide,

destên zarokan tijî şîrînî ne,

ronahî ji minareyan dibiriqe,

dengê zengilên dêran vedide,

hemû radigihînin nûçeya tackirina te

wek padişahê dilê min.

83

Nivîseke vekirî

Giringtirîn tişt di te de ew e

ku min ne wek helbesteke kevnar

lê wek nivîseke vekirî

ya li ser azadiyê

dihesibînî.

84

Xalên li ser herfan

Çi ji min tê diqîrim:

”Ji te hez dikim.”

Bi zimanên ku dizanim

û bi zimanên ku nizanim dibêjim:

”Ji te hez dikim.”

Di civîneke giştî de,

ku roj û heyv û gerestêr

beşdar dibin de dibêjim:

“Ji te hez dikim.”

Ji ber ku ne rêzgira wê evînê me

ya ku xwe bi rûpoşan vedişere,

li pişt perdeyan dilive

û li taxên nepenî dijî.

85

Mamoste

Tu çi mirov î, ezbenî?

Ev çi şop in ku te di ramanên min de hiştine?

Ev çi masiyên dirinde ne

ku te di demarên min de berdane?

Ev çi serûmên serhildêr in

di nav xwîna min de?

Piştî her roja li gel te borandî,

tijî tav û birûskan vedigerim

û hespên azadiyê di çavên min de dibezin.

86

Drakûlayê ereb

Ezbenî,

ya padişahê evînê û azadkerê jinan!

Min hewara xwe gihand te

ji bahozên stemê.

Dema ku te

ez şkestî û xemgîn dîtim,

te pirtên min hê jî zêdetir peritandin.

Paşî te ez windabûyî hiştim

wek ku libeke tozê bim

li navbera erd û esmanan.

87

Evîn li ser bizotên agirî

Cudahiya navbera

evîndara rojavayî

û evîndara rojhilatî

ew e ku ya rojavayî

xwarinên lezgîn dixwe

xwarinên sarincî

evîna sarincî

lê ya rojhilatî

li ser bizotên agirî

dibirije.

88

Vekolîn

Vê sibê hemşîre hat

û çipek ji xwîna min

û çipek ji xwîna te

birin ezmûnxaneya bajarî.

Gelo çima xwe diwestînin?

Ma nizanin ku evîna mezin

hemû komên xwînê winda?

89

Wek balafira li ber hewayî

Wek balafira ku bikeve çala hewayî

û êdî nizane çawa ji nav derkeve

ez jî ketime nav çala hestên te,

mêro,

û êdî nizanim kû der

cihê têketinê

û kû der jî

yê derketinê ye.

90

Her cara min birîndar dikî

Her cara ku min

bi devê tûj yê peyvên xwe birîndar dikî,

ji min re dibêjî:

”Li zarokîniya min bibore.”

Heta kengî tu ê dayikîniya min

ji xwe re bi kar bînî?

Ezbenî,

heta kengî?!

91

Xewn 1

Duhî bi şev min xewnek dît

ku ez bûbûm gulîgenimek

li deşta singe te.

Min newêriya behsa xewnê bo te bikim,

ditirsiyam ku tu ê min bibî

ba nanpêjê bajarî,

ew ê min bike nanekî germ

û tu ê bixwî.

92

Xewn 2

Duhî bi şev min xewnek dît

ku ez bûbûm masiyek

û min di avên zelal

yên çavên te de avjenî dikir.

Min newêriya behsa xewnê bo te bikim,

ditirsiyam ku tu ê çavên xwe bimiçînî

û min bixeniqînî.

93

Xewn 3

Duhî bi şev min xewnek dît

ku helbesteke nehînî bûm,

di sindoqeke te de veşartî.

Min newêriya behsa helbestê bo te bikim,

ditirsiyam ku tu ê bidî weşangerekî

û wisa min ji xwe dûr bikî.

94

Xewn 4

Duhî bi şev min xewnek dît

ku te bo min keştiyeke efsaneyî kirîbû

ku ez ji lêva te ya jorîn

digihandim ya jêrîn

û ji zendê te yê rastê

dibirim yê çepê.

Min newêriya behsa xewnê bo te bikim,

ditirsiyam ku tu ê keştiya xewnên min

û min jî pê re bifiroşî.

95

Xewn 5

Duhî bi şev min xewnek dît

ku min li bin darên dilnermiya te pal dabû

û te şîrê çûkan

û mêweyên heyvê didan min.

Min newêriya behsa xewnê bo te bikim,

ditirsiyam ku tu ê bi xeyalên min bikenî

û qutiya xewnên min bişkînî.

96

Bo robotê ereb yê evîndar

1.

Pirsgirêka te ya mezin, dosto, ew e

ku di bîra xwe de embar dikî

hemû ramanên nifşên borî

hemû gotinên pêşiyan

hemû mîrasa babûkalan

li ser xwedîtiyê

serweriyê

û pirrjiniyê.

97

2.

Pirsgirêka te ya mezin ew e

ku tevî ku behsa nûjeniyê dikî jî

tu bi xwe ne nûjen î,

tevî ku behsa pêşketinê dikî jî,

tu bi xwe pêş nakevî

û tevî çend geşt û gerran jî

tu hê ti car ji konê xwe derneketî.

98

3.

Pirsgirêka te ya mezin ew e

ku li serdema marksîzmê

tu axa yî,

li heyama lîberalîzmê

tu eşîrperist î,

li çaxê cenga stêran

tu hê jî bi hêştira xwe ve yî.

99

4.

Pirsgirêka te ya mezin ew e

ku bostekî jî

dest ji xweperistiya xwe dîrokî bernadî.

Jinan vedixwînî govendê

lê tenê li dor xwe dizivirî.

Li gel jinên pîşekar radizî

lê bi tenê dinivî.

Pirsgirêka te ya mezin ew e

ku te xwe bi çek kiriye

dijî evînê

dijî helbestvaniyê

dijî dilnermiyê.

Ji gava ku min tu nas kirî ve

te carekê jî pencereyek venekiriye

û rê nedaye ku tav û tilûr bên tê ve.

100

5.

Pirsgirêka te ya mezin ew e

ku kitêban dikirî lê wan naxwînî.

Seredana muzexaneyan dikî

lê nikarî bi hevbendiya reng û hêlan

dilxweş bibî.

Li hotêlên pênstêrî dimînî

lê tu najî.

Wek ku gumlek û stubend bin,

jinan vediguhêzî.

Wek ku pêlavan ji piyê xwe bikî,

evînê dikî.