STUDIJSKI PROGRAM

"MENADŽMENT U ZDRAVSTVU"

Banja Luka, april 2008

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

SADRŽAJ 1) OSNOVNI PODACI ................................................................................................ 1

a) Naziv studijskog programa .................................................................................. 1 b) Skračeni naziv ..................................................................................................... 1 c) Vrsta (tip) studija ................................................................................................. 1 d) Institucije koje izvode/admin. program ............................................................... 2 e) Jezici izvođenja nastave ....................................................................................... 2

2) Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja ................................................... 2 3) OPIS PROGRAMA ................................................................................................. 3

f) Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa ................................................. 3 g) Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa .................................................. 4 h) Savladane vještine ............................................................................................... 8 i) Sadržaj programa .................................................................................................. 9

4) Osnovne studijske/matične oblasti ......................................................................... 10 5) USLOVI ZA UPIS ................................................................................................. 10 6) Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom ............................ 12 7) METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA ............................................................ 12 8) PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova .............................. 17 9) PREDUSLOVI za upis predmeta ........................................................................... 18 10) Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa ........................................... 19 11) Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta ................................................................. 22 12) Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa ................................................. 23 13) Obaveze studenata, dinamiku studiranja ................................................................ 24 14) EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA ............................................................. 27 15) PRILOG 1. ............................................................................................................. 32 16) Nastavni plan studijskog programa ........................................................................ 32

j) DIFERENCIJALNI PROGRAM- 1. GODINA STUDIJA (2-vo semestralni) .. 33 k) DIFERENCIJALNI PROGRAM- 2. GODINA STUDIJA (4-ro semestralni) 34 l) DIFERENCIJALNI PROGRAM – OPCIJE STUDIJA ..................................... 35

17) PRILOG 2. ............................................................................................................. 37 Mundologija ......................................................................................................... 38 Filosofija života: opšta i specijalna metodologija ................................................ 42 Portfeljni menadžment ......................................................................................... 47 Teorija odlučivanja i kvantitativne metode .......................................................... 51 Menadžment zdravstva ........................................................................................ 54 Ekonomija usluga................................................................................................. 57 Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija .......................................................... 60 Menadžment odnosa s javnošću –PR ................................................................... 64 Organizacija zdravstvenih ustanova .................................................................... 71 Zdravstveno osiguranje ........................................................................................ 75 Investicioni menidžment ...................................................................................... 79 Tehnološki menadžment ...................................................................................... 82 Marketing menadžment istraživanja .................................................................... 86 Kadrovski menadžment (menadžment ljudskih resursa) ..................................... 90

OSNOVNI PODACI:

Naziv studijskog programa 01.07.420. Menadžment u zdravstvu

engleski naziv Health Care Management

Skračeni naziv FZN-HCN-Mz

Vrsta (tip) studija

Panevropski univerzitet "APEIRON" obavlja prema tipu studija: studije prvog ciklusa koje mogu biti

o osnovne i o sub-specijalističke,

studije drugog ciklusa koji mogu biti o magistarske i o specijalističke,

doktorske studije trećeg ciklusa, programe cjeloživotnog učenja i programe stalnog stručnog osposobljavanja i usavršavanja.

Univerzitet obavlja prema vrsti studija:

redovne studije, proširene redovne studije i redovne-mentorske studije, a

prema načinu izvođenja studija:

obrazovanje u sjedištu, obrazovanje van sjedišta i studije "učenja na daljinu" (distant learning) odn. virtuelne

studije, kao i dozvoljene kombinacije ovih načina studiranja.

Studije "učenja na daljinu" obavljaju se u različitim naučnim oblastima koje su kompatibilne sa prirodom te vrste studija studija,

Prošireni redovni studij je redovan studij sa obnovljenom zadnjom godinom studija u kojoj student pohađa samo jedan semestar zbog ispunjavanja zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnog školovanja ili zaostalih obaveza iz diferencijalnog programa.

Programe učenja na daljinu i programi cjeloživotnog učenja mogu se organizovati i van okvira studijskih programa za koje je Panevropski univerzitet dobio dozvolu za rad. Kandidati u sistemu cjeloživotnog

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

2

učenja ili stručnog usavršavanja nemaju status studenta.

Cjeloživotno učenje i stalno stručno osposobljavanje i usavršavanje će se sprovoditi u okviru organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne i naučno-istraživačke djelatnosti ili u okvirima specijalizovanih strukovnih akademija.

Studijskim programom koji organizuje i izvodi dvije ili više visokoškolskih ustanova koje imaju dozvolu za rad, stiče se zajednička diploma (tzv. joint degree).

Institucije koje izvode/admin. program

Panevropski univerzitet "APEIRON" Banja Luka – ustanova koja je nosioc (registrovala) program

Fakultet zdravstvenih nauka Banja Luka – organizaciona jedinica koja izvodi program

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja:

Šifra Naziv zanimanja Engleski naziv I Isprave koje imaju status diplome

a/ Bachelor stepen prvog ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) – 180 ECTS

2230016 Diplomirani menadžer u zdravstvu Bachelor of Health Care Management

2230016 Diplomirani menadžer fizikalne terapije Bachelor of Mana-gement in Physiotherapy

2230016 Diplomirani menadžer sanitarnog inženjeringa

Bachelor of Management in Sanitary Engi-neering

2230016 Diplomirani menadžer ... (specifične oblasti zdravstva) Bachelor of Management in....

b/ Studije prvog ciklusa – subspecijalističkog stepena u trajanju od 4 godine (8 semestara) – 240 ECTS

2230017 Diplomirani menadžer ... specijalista Specialist of …. Management c/ Magistarske (master) studije drugog ciklusa u trajanju od ukupno 5 godina (10 semestara) – 300 ECTS

(sa odbranom magistarskog rada)

2230018 Magistar zdravstvenih nauka - oblast menadžmenta u zdravstvu Master of Health Care Management

d/ Doktorske studije trećeg ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) -180 ECTS (prethodno završene magistarske studije i odbranjen doktorski rad)

2230019 Doktor zdravstvenih nauka u odabranoj oblasti menadžmenta u zdravstvu PhD in Health Care Management …

2230010 Počasni doktor zdravstvenih nauka u oblasti menadžmenta u zdravstvu (Doctor honoris causa)

PhD Honoris Causa in Health Care Management

e/ Zajednička diploma o završenim školovanju određenog stepena (sa registrovanom stranom ustanovom)

223001 6-9

Zajednička diploma menadžmenta u dravstvu – stepena ...

Joint Degree in Health Care Management (bacheolor, master PhD)

II Isprave koje nemaju status diplome

a/ Certifikat (svjedočanstvo) o završenim četvero-semestralnom školovanju – 120 ECTS

2230015 Medicinski tehničar u parcijalnom dodiplomskom školovanju Associate degree in Health Care Management

b/ Specijalističke studije drugog ciklusa u trajanju do godine dana

2230017 Specijalista menadžmenta u zdravstvu Specialist of Health Care Management

3

2230017 Specijalista menadžmenta u ...... (specifične oblasti zdravstva) Specialist of Management in....

c/ Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu cjeloživotnog obrazovanja / stručnog obrazovanja i usavršavanja / strukovne akademije

2230015 Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu ... u oblasti menadžmenta zdravstvene njege

Certificate / credentials on finalized program in … in Health Care Management

OPIS PROGRAMA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa

Značajne promjene koje se dešavaju u oblasti zdravstva posljedica su intenzivnog tehnološkog razvoja i primjene naprednih tehnologija u medicinskoj struci, promjena u starosnoj strukturi stanovništva, promjena u standardima usluga zdravstvene njege i zaštite, promjene u pristupu pojedinaca kompleksu očuvanja i unapređenja vlastitog zdravlja i kvaliteta života, inovativnih pristupa u finansiranju i plaćanju usluga njege i zdravstvene zaštite, te dizajniranju dinamičnih sistema isporuke usluga u oblasti zdravstvene zaštite.

Bolnice i klinike nisu samo medicinske ustanove već istovremeno i socijalne i poslovne ustanove. Stoga njima moraju upravljati administratori koji su obučeni da preuzmu odgovornost upravljanja i koji razumiju odn. koji su u stanju da integrišu različite profesionalne, ekonomske i socijalne faktore rada zdravstvenih ustanova. Osnovni razlozi za osnivanje studija ovog tipa su:

o unapredjenje zdravstvene zaštite; o proširene mogućnosti akademskog školovanja učenika

srednjih medicinskih škola; o veliko interesovanje medicinskih sestara i tehničara za

proširenjem obrazovanja i otvaranjem mogućnosti dodatnog obrazovanja u kontekstu cjelo-životnog učenja (life long learning);

o pozitivna iskustva razvijenih zemalja; o potrebe za profesionalnim znanjima u oblasti menadžment u

zdravstvenoj djelatnosti; o velike potrebe za kadrovima navedenih profila u razvijenim

zemljama, što otvara mogućnost zaposlenja u inostranstvu. Da bi postigli ove obrazovne ciljeve u studiju prvog ciklusa studenti treba da iskuse različite tipove nastavnih metoda kao što su tradicionalna predavanja i vježbe, seminari, istraživački seminari, projektni zadaci, pedagoške radionice, problemski orjentisane radionice, laboratorijska nastava, demonstracioni časovi, klinička praksa, studentska praksa i praktičan rad, radno orjentisane vježbe, izrada modela, rad na terenu, istraživački rad.

Povezano sa tim studenti treba da prođu i različite metode procjene znanja kojima se dokumentuju postignuti obrazovni ishodi. To znači da obrazovni ishodi predmeta treba da budu postignuti odgovarajučim nastavnim i ispitnim metodama, gdje studenti prezentuju ne samo nivo svoga osnovnog znanja, već i svoju sposobnost da organizuju svoj rad, da komuniciraju u kontekstu svoga rada i da argumentuju rezultate. To znači da obrazovna ustanova treba da koristi mnoštvo različitih metoda procjene znanja i postignuća studenata, već tokom

4

studija prvog ciklusa, a naročito da procjenjuju metode kojima se unapređuju organizacione, komunikacione i sistemske kompetencije studenata. Nakon studija prvog ciklusa, studenti bi trebali da imaju mogućnost zaposlenja, mobilnosti u daljim studijima, ili mogućnost kasnijeg uključivanja u sistem "učenje za život".

Nastava drugog ciklusa se bazira na jezgrenim znanjima prvog ciklusa. Prema nastavnom usmjerenju može da bude vertikalna, horizontalna ili interdisciplinarna što zavisi od znanja koja su stečena tokom studija prvog ciklusa. U drugom ciklusu, kao i u prvom, koriste se različiti nastavni i ispitni metodi kojima se stimuliše ne samo preuzimanje znanja u predmetnim oblastima, već takođe i priprema studenta da pronalaze relevantne instrumente za rješavanje problema, kao i njihovu sposobnost da se organizuju i komuniciraju i konačno da budu u stanju da prezentuju rješenje problema u širem poslovnom kontekstu.

Economic considerations play an ever greater role in the management of healthcare facilities. For this reason, the management of a hospital, pharmaceutical company or rescue service requires not only qualifications in one’s field, but professional management knowledge as well. This knowledge is provided by courses tailored to the special requirements of specific sectors or positions within the industry.

Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa

Diplomirani studenti zdravstvene njege će uglavnom biti involvirani u različitim aspektima upravljanja i rukovođenja organizacionim jedinicama, ustanovama, organima i organizacijama u oblasti zdravstva, te u planiranju i menadžmentu ljudskih resursa i organizovanju procesa rada. To vodi prema fokusiranju ka sljedečim generičkim sposobnostima koje su neophodne u različitim tipovima organizacija i različitim oblastima kako bi diplomirani studenti bili pripremljeni za stalne i ubrzane promjene radnog okruženja.

Opšti generički deskriptori studija prvog i drugog ciklusa prema definisanim obrazovnim ishodima koji su usvojeni na Bergenskoj konferenciji (19-20 May 2005): Kvalifikacije koje obilježavaju završetak prvog ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje studijske oblasti, stečeno produžetkom opšteg srednjoškolskog obrazovanja, i koje je podržano naprednim nastavnim sredstvima, na nivou koji uključuje i određene aspekte poznavanja savremenih dostignuča u toj studijskoj oblasti;

može da primjeni znanje i razumjevanje studijske oblasti na način koji pokazuje profesionalni pristup u radu i struci, i ima kompetencije koje demonstrira kroz promišljanje i iznošenje argumenata i rješavanje problema u svojoj studijskoj oblasti;

ima sposobnost da prikupi i interpretira relevantne podatke (obično u svojoj stručnoj oblasti) kako bi formirao stručno mišljenje koje uključuje i implikacije koje ti stavovi mogu da imaju na relevantne društvene, naučne ili etičke teme;

može da prenosi informacije, ideje, probleme i rješenja, bilo stručnoj bilo laičkoj publici;

razvio je sposobnost učenja koja je neophodna da bi, sa visokim nivoom samostalnosti, mogao da nastavi naredni nivo studija.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak drugog ciklusa dodjeljuju se studentu

5

koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje koji su izgrađeni na, i proširuju i/ili povećavaju, znanja koja su uobičajeno povezana sa prvim ciklusom, i koja obezbjeđuju osnovu i mogućnost za originalnost u razvoju i/ili primjeni ideja, često u istraživačkim kontekstima;

može da primjeni znanje, razumijevanje i sposobnosti rješavanja problema u novom, nepoznatom okruženju u okviru šireg (ili multidisciplinarnog) konteksta vezanog za njegovu studijsku oblast;

ima sposobnost uvezivanja znanja i rukovanja sa kompleksnim situacijama, te da formuliše sudove na osnovu nedovoljnih ili ograničenih informacija, uvažavajuči pritom društvenu i etičku odgovornost koja je vezana za primjenu tih znanja i sudova;

može da jasno i nedvosmisleno prenese zaključke, saznanja i obrazlo-ženje teze koju podupire, stručnoj ili laičkoj publici;

posjeduje sposobnost učenja koja mu dozvoljava da nastavi studij na način koji može da bude široko samo-organizovan i autonoman.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak trečeg ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano sistematsko razumjevanje studijske oblasti i ekspertnog nivoa istraživačkih vještina i metoda u toj naučnoj oblasti;

posjeduje pokazanu sposobnost da zamisli, projektuje, implementira i prilagodi ključni istraživački proces sa potrebnim akademskim integritetom;

napravio je doprinos kroz originalno istraživanje koje proširuje granice znanja i izradom bitnog pisanog djela, koje zaslužuje nacionalno ili međunarodno recenzirano objavljivanje;

sposoban je za kritičku analizu, procjenu i sintezu novih i kompleksnih ideja;

može da komunicira u vezi činjenica iz svoga područja i stručnosti na nivou šire naučne zajednice ili društva u cjelini;

očekuje se da je u stanju, da u društvu baziranom na znanju, promoviše u akademskom i profesionalnom kontekstu, tehnološka, društvena i kulturna unapređenja.

Rezime generičkih sposobnosti studenta u rješavanju problema:

a/ Sposobnost analize:

Identifikacije radno-stručnog okruženja u kojem se odvija rješavanje problema;

Definisanje pretpostavki i ciljeva za rješavanje problema; Utvrđivanje resursa i kompetencija koji su neophodni da bi se riješio

problem;

b/ Sposobnost izbora;

Sposobnost donošenja odluka; Svijest o stepenu neizvjesnosti i rizicima koji su vezani za donošenje

odluke; Uviđanje implikacija i konsekveci koje donosi izbor; Sposobnost argumentovanja i odbrane odluke.

c/ Sposobnost implementacije pretpostavlja:

Planiranje i organizaciju za izvršenje poslova / zadataka

6

Odgovarajuće podešavanje parametara Izbor opcije i donošenje odluke Argumentovanje i sprovođenje odluke Fokusiranje na ciljeve u procesu implementacije Vještine rukovođenja

Rezime opštih predmetno-stručnih - generičkih kompetencija

PRVI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba da budu sposobni da:

° Da pokažu poznavanje osnova i istorije svoje glavne studijske oblasti/discipline;

° bazično znanje profesije ° bazično znanje studijske

oblasti ° Da pokažu (izraze) stečeno

osnovno znanje na koherentan način;

° sposobnost donošenja odluka ° vještine komunikacije

° Da u taj kontekst uključe nove stručne infrormacije i interpretacije;

° sposobnost rada u interdisciplinarnim timovima;

° Da pokažu razumjevanje ukupne strukture studijske oblasti i povezanost sa naučnim disciplinama;

° kapacitet da primenjuju znanje u praksi,

° kreativnost

° Da pokažu da razumiju i da mogu primjeniti metode kritičke analize i teorijskog razvoja u svojoj studijskoj oblasti;

° sposobnost upravljanja informacijama (pronalaženje i analiza informacija iz različitih izvora)

° Da ispravno primjenjuju odgovarajuće disciplinarne metode i tehnike;

° osnovne kompjuterske veštine ° sposobnost adaptacije novim

uslovima ° Da pokažu razumjevanje

metoda istraživanja u odgovarajućoj oblasti;

° kapacitet da urade usmenu i pisanu prezentaciju na maternjem jeziku

° Da pokažu da razumiju eksperimentalna testiranja i posmatranja na kojima su bazirane naučne teorije.

° istraživačke sposobnosti ° kapacitet da uči ° sposobnost samostalnog rada

DRUGI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da imaju dobra znanja o

specijalizaciji unutar discipline na višem nivou To znači da student treba da poznaje najnovije teorije, interpretacije, metode i tehnike;

sposobnost analize i sinteze sposobnost rješevanje problema sposobnost samokritike znanje drugog jezika

7

° Da budu sposobni da kritički prate i interpretiraju najnoviji razvoj u teoriji i praksi;

etička opredjeljenost

° Da imaju dovoljno kompetencija u okviru tehnika nezavisnih istraživanja i da budu sposobini da interpretiraju rezultate na višem nivou;

° Da budu sposobni da urade originalni doprinos unutar kanona same discipline u formi završne teze;

° Da pokažu kreativnost i originalnost u rješavanju

TREČI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da demonstriraju sposobnost da

izvedu nezavisno, originalno i u konačnici objavljivo istraživanje u jednoj ili više naučnih područja koja se odnose bilo na fundamentalna ili na primjenjena saznanja;

Ekspertne vještine u specifičnim naučnim područjima

Istraživačke sposobnosti Kreativnost Uvažavanje razlika i multikulturalizma

Sposobnosti kritike i samokritike

Specifične kompetencije studenata u programu "Menadžmenta u zdravstvu"

Menadžeri odn. rukovodioci u zdravstvu imaju obaveze i odgovornosti ne samo da osiguraju da njihove organizacije dobiju najjaču moguću medicinsku, operativnu, logističku i finansijsku podršku, kako bi podmirili potrebe pacijenata, njihovih porodica i lokalnih zajednica, već i da osiguraju da bolnice i druge organizacije zdravstvene zaštite, u svojim lokalnim zajednicama, služe kao mreže za podršku i sigurnost, obezbjeđujući osnovnu i tekuću njegu svim kategorijama stanovni-štva, a posebno ugroženim kategorijama, kao i pouzdane, ažurne i dostupne informacije o ugroženosti javnog zdravlja i javnih dobara u vremenima kriza.

To su iskusni i stručni profesionalci, kojima je iskreno stalo do kvaliteta njege koju pacijenti dobijaju (jer u ishodištu svoje profesije potiču iz zdravstvene djelatnosti). Oni nisu samo naredbodavci, već partneri sa ljekarima, sestrama i drugim profesionalnim osobljem u zdravstvnoj djelatnosti. Po završetku studija diplomanti će imati usvojena znanja i vještine za obavljanje sestrinske prakse, te će biti sposobni:

Obrazovni ishodi daju studentima Menadžmenta u zdravstvu

8

kompetencije u oblasti menadžmenta koje se praktično nadograđuju na kompetencije koje ovi studenti već imaju u oblasti zdravstvene njege.

Studenti će suvereno vladati znanjima i vještinama koje doprinose unapređenju zdravlja te poduzimati aktivnosti koje služe održavanju dobrog zdravlja i zaštiti od bolesti pojedinca, porodice i zajednice;

Bit će sposobni procijeniti potrebe za edukacijom i primijeniti načela i tehnike podučavanja pojedinca, porodica i zajednice;

Razvijati profesionalan odnos i odgovornost, ponašati se u skladu sa zakonskim, moralnim i etičkim normama;

Zalagati se za poboljšanje standarda u oblasti zdravstvene njege; Prepoznati vlastite potrebe i mogućnosti daljnjeg učenja, pratiti

srodne naučne discipline i znanja primjenjivati u struci; Sudjelovati u obrazovanju ostalih zdravstvenih radnika.

Savladane vještine:

Savladavanjem nastavnog plana i programa studenti stiču ne samo odgovarajuća znanja vezana za teorijsko razumijevanje predmeta, već takođe i specifične vještine odnosno sposobnosti i kompetencije vezane za praktičnu i operativnu primjenu tih znanja, te vještine neophodne za sticanje odgovarajućih profesionalnih kvalifikacija studenata. Obrazovni ishodi bi trebali studentima da daju opšte vještine rješavanja problema u praksi koje se odnose na:

° Formulianje pitanja koja se odnose na pozadinu problema; ° Formulisanje istraživačkih pitanja; ° Analizu problema; ° Definisanje metodologije rješavanja problema; ° Donošenje zaključaka vezanih za elaboriranje problema; ° Artikulisanje preporuka vezanih za rješavanje problema; ° Pronalaženje izvora za dalju elaboraciju problema; ° Orkestriranje i harmoniziranje timova koji rješavaju problem; ° Prezentaciju problema i komunikaciju u vezi sa problemom.

Na osnovu obrazovnog profila diplomiranog bachelora i diplomiranog specijaliste zdravstvene njege, u domenu diplomskog, specijalističkog i post-diplomskog studija Univerzitet je kreirao veliki broj operativnih i primjenjenih subspecijalizacija/usmjerenja, koje kvalifikuju studente za stručne odn. ekspertne, administrativne, upravljačke i konsultantske poslove u sektoru zdravstva i to u javnim i privatnim zdravstvenim ustanovama, rehabilitacionim ustanovama i banjama, sportskim organizacijama i ustanovama, inspekcijskim ustanovama, zdravstvenim fondovima i organima lokalne uprave odn. organima državne uprave.

Diplomirani studenti menadžmenta u zdravstvu zapošljavaju se na pozicijama profesionalaca u oblasti finansija, logistike, marketinga, planiranja i obrade podataka u zdravstvu.

Diplomirani studenti i diplomirani studenti-specijalisti na studijskom programu "Menadžmenta u zdravstvu" osposobljeni su za prestižna zanimanja i poslove: referenti, sekretari, administratori, rukovodioci i savjetnici javnih i privatnih zdravstvenih ustanova i fondova, direktori medicinskih ustanova, rukovodioci

9

službi za medicinsko -administrativne i dokumentacione poslove, rukovodioci tehničkih i logističkih službi i službi održavanja, referenti kadrovskih poslova i odnosa s javnošću.

Oblast menadžmenta u zdravstvu nudi jedinstvene izazove u profesiji, ali i odgovarajuće nagrade, kako finansijske tako i psihološke odn. emocionalne. U tom pogledu, rukovodioci u oblasti zdravstvene njege imaju mogućnost da značajno doprinesu poboljšanju zdravlja u lokalnim zajednicama u kojima njihove zdravstvene ustanove pružaju usluge, a time i da unaprijede kvalitet života svojih sugrađana. U okviru studija stvoreni su temelji za doživotnu profesionalnu mobilnost i permanentni stručni razvoj.

Sadržaj programa:

Program je tako dizajniran da upoznaje studente sa različitim aspektima rada u široj zdravstvenoj djelatnosti što uključuje: logistiku zdravstvenih usluga, pravo i propise u oblasti zdravstva, ekonomiku zdravstva, upravljanje zdravstvenim ustanovama, sistem budžetiranja i naplate usluga, upravljačko računovodstvo i upravljanje ljudskim resursima. Naglasak u cijelom programu je na upoznavanju sa informacionim tehnologijama kojima se omogućava analiza podataka, upravljanje i podrška odlučivanju.

Uslov za upis na studij "Menadžmenta u zdravstvu" je prethodno stečeno znanje u zdravstvenoj struci. Studij menadžmenta u zdravstvu je stoga diferencijalni dvosemestralni studij, ili specijalistički studij, koji se nadograđuju na postojeće obrazo-vanje koje kandidat već posjeduje, a koje mora da bude u okviru matične medicinske struke odn. zdravstvene djelatnosti, bilo da se radi o višem (dvogodišnjem) obrazovanjem ili visokom (trogodišnjem odn. četverogodišnjem odn. petododišnjem) obrazovanju u zdravstvenoj struci. Prethodnom stručnom obrazovanju kandidata se na taj način dodaje program menadžmenta u zdravstvu u trajanju od jedne godine koji se sastoji od deset ispita obaveznog programa i dva ispita izbornog programa. Ovakav pristup studiju Menadžmenta u zdravstvu je uslovljen programskim opredje-ljenjem da menadžer u bilo kojoj oblasti u zdravstvenoj djelatnosti treba da posjeduje "kritičnu masu" primarnih stručnih kompetencija u zdravstvenim naučnim oblastima koje može da stekne sa minimumom od dvije godine studija u neposrednoj struci odn. sa bar 120 ECTS kredit bodova iz zdravstvene struke. S druge strane, procjenjeno je da dvosemestralni studij od 60 ECTS bodova stečenih izučavanjem i polaganjem programa od 12 naučnih disciplina iz oblasti poslovnog menadžmenta predstavlja jezgreni studij dovoljan za bazične kompe-tencije u oblasti poslovnog menadžmenta.

Magistarske studije II ciklusa fokusiraju se na predmete koji produbljuju znanje sa mogućim orjentacijama, bilo u vertikalnom pravcu, gdje studenti ulaze u dubinu predmetnog područja studija prvog ciklusa, ili u horizontalnom pravcu, što znači da studenti dodaju nova predmetna područja strateškog odn. integralnog menadžmenta zdravstvene njege i javnog zdravstva u svom studiju drugog ciklusa, ili idu na diversifikaciju odn. interdisciplinarni studij, što znači uključivanje predmeta i oblasti koje nisu direktno povezani sa zdravstvenom njegom kao npr. dodatni stručni program iz zdravstvene oblasti ili program rpimjene informatike u zdravstvenoj oblasti, ili primjena savremenih tehnologija u oblasti zdravstvene zaštite i u medicinskoj praksi i dr. Magistarski program sadržava ključnu komponentu teze koja uobičajeno uključuje jednu ili više područja u matičnim oblastima menadžmenta zdravstvene njege.

10

Nastavni plan diferencijalnog studija Menadžmenta u zdravstvu u do-diplomskom nivou sastoji se od 10 obaveznih predmeta i 2 izborna predmeta. U okviru obaveznog programa 3 predmeta predstavljaju zajedničke osnove sa ostalim studijskim grupama koje su uvedene na Fakul-tetu zdravstvene njege, 4 predmeta pripadaju grupi Poslovne ekonomije (studijske grupe: Preduzetništvo, Bankarstvo i Javna uprava) a 3 predmeta pridaju jezgrenim pred-metima iz oblasti "Menadžmenta u zdravstvu". Ukupno 5 predmeta čine "jezgreni" studijski program, a 2 predmeta čine kolaterarni program preuzet sa studijskih grupa drugih Fakulteta članica Pan-evropskog univerziteta "APEIRON".

Predmeti zajedničkih osnova i predmeti studijskog jezgra čine matično (strukovno i kvalifikaciono) jezgro studijske grupe "Menadžmenta u zdravstvu" (ukupno 8 predmeta) i pred-stavljaju osnovu sticanja zvanja odn. priznavanja diplome u ovoj studijskoj grupi.

Nastavni plan specijalističkog studija Menadžmenta u zdravstvu sastoji se od istih predmeta kao i diferencijalni studij. Razlika je u izbornom programu. Studentima diferencijalnog studija stoje na raspolaganju ne samo izborni predmeti iz matične oblasti "Menadžmenta u zdravstvu" i "Poslovne ekonomije", već i stručni predmeti iz oblasti medicine: Nastavni program na studijskoj grupi "Menadžmenta u zdravstvu" realizuje se tako što je studentima na raspolaganju tokom jedne školske godine (dva semestra) ukupno 16 predmeta od kojih je 10 obaveznih predmeta (iz grupe zajedničkih osnova i studijskog jezgra), 2 izborna specijalistička predmeta (koje student bira iz skupa od 84 predmeta grupisanih u 7 kategorija), i 4 fakultativna (opciona) predmeta u režimu intenzivnih studija.

Osnovne studijske/matične oblasti:

Šifra Naziv naučne oblasti Engleski naziv

Studijski program "Sestrinstvo" 3.03.01. Javno zdravstvo Public Health

3.03.01.005. Menadžment zdravstva Health Care Management

3.03.01.007. Organizacija zdravstvenih ustanova Organization of Medical Institutions 3.03.01.009. Zdravstveno osiguranje Health Insurance 3.03.03. Socijalna medicina Social Medicine

USLOVI ZA UPIS

Uslov za upis na studij "Menadžmenta u zdravstvu" je prethodno stečeno znanje u zdravstvenoj struci. Studij menadžmenta u zdravstvu je stoga diferencijalni dvosemestralni studij, ili specijalistički studij, koji se nadograđuju na postojeće obrazo-vanje koje kandidat već posjeduje, a koje mora da bude u okviru matične medicinske struke odn. zdravstvene djelatnosti, bilo da se radi o višem (dvogodišnjem) obrazovanjem ili visokom (trogodišnjem odn. četve-rogodišnjem odn. petododišnjem) obrazovanju u zdravstvenoj struci.

Na studij "Menadžmenta u zdravstvu" mogu se upisati studenti: koji već imaju ranije završenu neku od viših škola u okviru matične medicinske struke odn. zdravstvene djelatnosti;

ili studenti koji imaju završena bar 4 semestra (dvije godine) bilo koje studijske grupe Fakulteta zdravstvene njege:

11

o Sestrinstva; o Fizioterapije; o Sanitarnog inženjeringa;

ili studenti koji imaju završenih 6 semestara (tri godine) odn. 8 semestara (četiri godine) bilo koje studijske grupe Fakulteta zdravstene njege (i time već stečenu diplomu Bachelor odn Specijaliste u zdravstvenoj struci):

ili studenti koji imaju završen medicinski fakultet odn. bilo koji drugi fakultet u zdravstvenoj struci.

Kandidat prilikom upisa zaključuje Ugovor o studiranju kojim obje ugovorne strane, Panevropski univerzitet "APEIRON" i student koji se upisuje, preuzimaju obaveze i stiču određena prava u procesu studiranja.

U zavisnosti od vrste srednje škole, te nastavnog plana i programa koji je realizovan u srednjoj školi, koju je završio kandidat za upis na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", upisani kandidati mogu imati različit raspored obaveznih predmeta u prvom i drugom semestru. Odluku o rasporedu obaveznih predmeta u zavisnosti od prethodnog obrazovanja donosi Rektor Univerziteta ili dekan Fakulteta na prijedlog Senata Univerziteta ili Naučno-nastavnog vijeća.

Učenici koji su srednju školu završili u inostranstvu moraju da prethodno izvrše nostrifikaciju diplome srednje škole u Ministarstvu prosvjete i kulture Republike Srpske.

Stranac se upisuje u prvu godinu studija pod istim uslovima kao i državljanin Republike odn. BiH, uz dokaz da je platio upisninu i školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosi Upravni odbor Univerziteta.

Univerzitet raspisuje Konkurs za upis studenata na odgovarajućoj školskoj godini u svim studijskim grupama ili za pojedine studijske grupe u svim ili samo pojedinim tipovima i vrstama studija odn. studijskim ciklusima, na osnovu odluke Upravnog odbora Univerziteta i uz prethodno pribavljeno mišljenje Senata Univerziteta. Konkursom se utvrđuje broj kandidata za upis na odgovarajuće studijske cikluse, tipove i vrste studija odn. studijske programe prema raspoloživim kapacitetima Univerziteta i uz zadovoljavanje predviđenih parametara kvaliteta studija. Univerzitet može da raspisuje više konkursa za prijem studenata u istoj školskoj godini sve do popune planiranog broja studenata i ukoliko termin konkursa ne ugrožava parametre kvaliteta studija.

Za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa kandidati ne polažu prijemni odn. kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata na javnom konkursu za upis studenata manji od broja kandidata koji su planirani za upis na prvu godinu studija i koji su naznačeni u Konkursu. Kandidati koji su konkurisali za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa polažu kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata veći od planiranog broja kandidata za upis. Kvalifikacioni ispit obuhvata znanja iz opšte kulture i programskih sadržaja srednjeg obrazovanja. Kvalifikacioni ispit se polaže u pismenoj formi.

Kandidati koji su upisani na Univerzitet prolaze test inteligencije i test opštih i specifičnih sposobnosti i sklonosti, i poslovni interviju kojima se ocjenjuju njihove preferencije, što služi kao podloga za mentorsko izvođenje obrazovanja i usmjereno vođenje karijere u okviru Centra za vođenje karijere studenta.

Upis na studije koji Panevropski univerzitet "APEIRON" organizuje po osnovu Sporazuma sa drugim visokoškolskim ustanovama iz zemlje i inostranstva vrši se u skladu sa pravilima koja su definisana tim Sporazumima i u skladu sa zakonskim propisima koji važe u Republici Srpskoj i BiH.

Panevropski Univerzitet "APEIRON", prije raspisivanja konkursa za upis novih studenata, definiše i javno objavljuje visinu naknade za studiranje i cijenu usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, a koji se odnose na troškove studija za jednu školsku godinu. Visina naknade za studiranje i cijene usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu zavise od konkurentske sposobnosti visokoškolske ustanove, parametara tržišta obrazovnih usluga i tržišta troškova u oblasti visokog obrazovanja, te od realne kupovne moći različitih kategorija korisnika usluga Panevropskog univerziteta. Naknade za školarine mogu da variraju zavisno od studijske grupe koju upisuje kandidat, tipa studija, obima dopunskih obrazovnih usluga, godine studija, geografske regije u kojoj se nalazi mjesto boravka kandidata ili drugih parametara koji utiču na tržišnu poziciju Panevropskog univerziteta i njegovih organizacionih jedinica u kojima se organizuje studijski proces. Student ne može da upiše narednu školsku godinu ukoliko nije izmirio sve finansijske obaveze prema Univerzitetu iz prethodnih godina. Članovi uže porodice radnika zaposlenih na Univerzitetu i uže porodice članova Upravnog odbora i Nadzornog odbora Univerziteta, studenti iz porodica iz kojih na Panevropskom univerzitetu studira više od jednog člana uže porodice, talenti koji su postigli visok uspjeh u prethodnom školovanju, studenti koji na Panevropskom univerzitetu studiraju više obrazovnih ciklusa u kontinuitetu, studenti koji se prvi put upisuju na neki od Fakulteta Panevropskog univerziteta ili na studijske programe koje organizuje Panevropski univerzitet i upis obave u rokovima predviđenim za prvi upisni termin,

12

studenti koji uplate cijeli iznos školarine prije početka tekuće školske godine, kao i druge kategorije korisnika usluga Univerziteta koje utvrdi Upravni odbor Univerziteta svojim posebnim odlukama, imaju pravo na odgovarajuće popuste/povlastice u plaćanju obaveza prema Univerzitetu u skladu sa kriterijumima razrađenim u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom

Kompletna lista predmeta studijskog programa, sa metrikom studija prema kategorijama nastavnih aktivnosti u kojima su razdvojeni kontakt časovi, vježbe i treninzi, seminarski i studentski radovi, pedagoške radionice, stručna i klinička praksa, sati individualnog i grupnog učenja i istraživanja izvora, te pregled predmeta po semestrima i školskim godinama sa sumarnim podacima metrike studija na nivou semestra, školske godine, trogodišnjeg, 6-to semestralnog studija i četverogodišnjeg, 8-mo semestralnog studija, data je u prilogu (1) ovog programa u vidu Nastavnog plana studijskog programa "Menadžmenta u zdravstvu".

U prilogu (2) Nastavni programi studija "Menadžmenta u zdravstvu", dat je pregled programskih sadržaja svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o organizacionoj jedinici u okviru koje se izvodi nastavni predmet, katedri kojoj pripada predmet, funkcionalna oblast predmeta, nivou apstraktnosti i tipu predmeta prema kriteriju obaveznosti, matičnosti premeta prema naučnoj oblasti, naučnom polju i užoj naučnoj oblasti kojoj pripada predmet, specificiranju obrazovnih i profesionalnih ciljeva, kompetencija/obrazovnih ishoda, savladanih vještina u okviru predmeta, detaljnom opisu sadržaja predmeta, metrici izvođenja predmeta sa specificiranim satima prema kategorijama i vrstama nastavnih aktivnosti, jezicima izvođenja nastave za predmet, definisanim preduslovima za pristup (izučavanje predmeta odn. polaganje ispita) predmetu, detaljno opisanoj metodici izvođenja predmeta, načinima evaluacije rada studenata na predmetu i izvorima za učenje podjeljenim na kategorije: osnovna literatura, dopunska literatura, časopisi i Internet (WEB) izvori, koji su formatirani sa podacima traženim prema akademskim zahtjevima za korektno citiranje.

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Prilikom izvođenja programskih sadržaja u edukativnoj praksi Univerziteta primjenjuju se metodološki principi kojima se podstiče zamjena obrazovanja orjientisanog ka "poučavanju" obrazovanjem orjentisanim ka "učenju".

Principi koji obezbjeđju primjenu ove paradigme su:

o Promjena uloge nastavnika od osobe koja struktuira znanje, poučava i artikuliše ključne koncepte, te nadzire i upravlja radom studenta, prema ulozi nastavnika kao pratioca, savjetnika i motivatora koji omogućava da student sagleda značaj i mjesto određene naučne discipline u sistemu znanja, posreduje u razvijanju sposobnosti razumjevanja i primjene znanja u kontekstu željene kvalifikacije, preuzima ulogu medijatora ličnih interesa i preferencija studenta, koji sagledava vrijednosti i specifične sposobnosti studenta i praznine u znanju i prethodnom kurikulumu studenta, te na osnovu tih uvida asistira studentu u kritičnoj selekciji didaktičkih materijala i izvora i organizaciji obrazovnih scenarija i situacija;

o Obrazovanje orjentisano ka studentu i njegovim stvarnim mogućnostima i sposobnostima učenja - zahtjevajući veći stepen učešća (interakcije) studenta u nastavi da bi se kod studenta razvile sposobnosti samostalnog upravljanja izvorima informacija i sposobnost evaluacije informacija u različitim oblicima;

o Redefinisanje ciljeva obrazovanja uzimajući u obzir potrebe društvene zajednice za određenim obrazovnim kompetencijama i kvalifikacijama i mogućnostima zapošljavanja.

o Dodavanje indikatora sa većim stepenom mjerenja učinaka obrazovnog procesa, koji omogućavaju i veću pedagošku relevantnost prilikom evaluacije znanja;

o Promjena u pristupu obrazovnim aktivnostima kroz podsticanje ličnog sistematskog učešća studenta u individualnoj i grupnoj pripremi relevantnih pedagoških sadržaja, u ličnim i grupnim prezentacijama tih sadržaja i u kontinuiranom sagledavanju rezultata učenja, te povratnoj vezi u procjeni pedagoških sadržaja na relaciji student - edukativno okruženje - profesor;

13

o Promjena u organizaciji procesa učenja kroz razvoj inovativnih načina participacije studenata u obrazovnom procesu u vidu promjene konteksta učenja, promjene pristupa organizaciji učenja, uključivanja koncentrovanih programa, racionalizacije predmeta, definisanja fleksibilinijih i operativnijih programa i primjene fleksibilnijih pedagoških metoda obrade predmeta, obezbjeđujući neposredne konsultacije i direktnu podršku studentima.

Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

Na univerzitetu se primjenjuju sljedeći oblici i metode pedagoškog rada:

Redovno izvođenje predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Tokom predavanja student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima Katedre nadležne za predmet koji se obrađuje i ima pravo na redovne konsultacije sa nazivnim profesorom odn. može da se obrati za tutorsku podrška koja se organizuje u slučaju problema pri savladavanju nastavnih sadržaja odn. potrebe studenta za dodatnim radom zbog nedostatka odgovarajučih predznanja za predemt koji se izučava. Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (interaktivni multimedijalni optički mediji). Nastava se u cjelini izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Sistem kompjuterski podržanog učenja koji se primjenjuje na Univerzitetu/Collegu uključuje odgovarajući multimedijalni obrazovni softver (Learning Management System), primjenu računarskih simulacija, individualno sticanje znanja korištenjem računarskih, multimedijalnih i mrežnih tehnologija, stalnu povratnu informaciju o napredovanju studenata i realnije vrednovanje procesa sticanja i akvizicije znanja i vještina, korištenje mrežnih i internet didaktičkih medija za istraživanje izvora iz različitih oblasti i za empirijska istraživanja uz upotrebu adekvatnog softvera. Tokom izvođenja predavanja vrše se stalne evaluacije progresa u radu studenta sa procjenama njegovog akceptiranja nastavnih sadržaja i dubinskog razumijevanja predmeta učenja. Aktivno učešće studenata u nastavi se boduje i predstavlja jedan od izvora konačne ocjene studenta.

Studentima su obezbjeđeni odgovarajući udžbenici za večinu predmeta u izdanju Panevropskog univerziteta. Osnovni udžbenici nalaze se na raspolaganju studentima prije početka obrade samog predmeta o čemu se sistematski vodi računa u Centru za izdavačku djelatnost Panevropskog univerziteta. Univerzitet je registrovan kao izdavačka kuća i samostalno izdaje veliki broj udžbenika i knjiga (predstavlja trećeg izdavača u RS u 2006 godini). Univerzitet podupire cijelim arsenalom različitih podsticaja i pozitivnih mjera izradu udžbenika i ostalih didaktičkih materijala od strane nastavnog osoblja angažovanog na univerzitetu. Ovakav odnos prema izdavanju udžbenika je nametnula potreba zbog nedostatka udžbenika za određene predmete obzirom da se nastavni plan poslovne ekonomije razlikuje od klasičnih ekonomskih studija i obzirom da je nastavni plan rađen prema zapadnim uzorima, kao i zbog nedostatka udžbenika koji su formatirani prema zahtjevima bolonjskog interdisciplinarnog studija koji pretpostavlja reinženjering nastavnih programa. Literatura ili udžbenici koji nisu obuhvaćeni u izdavačkoj delatnosti Univerziteta nalaze se u biblioteci Univerziteta.

Na univerzitetu se primjenjuje i mentorsko vođenje studenata kao specifičan vid nastavnog procesa,

14

bilo da je student obavezan da pribavi mišljenje mentora za pojedine ključne odluke odn. akcije tokom studija za koje je Statutom univerziteta predviđeno mentorsko savjetovanje studenta, bilo kao vid nastavnog procesa u kojem mentor preuzma obavezu vođenja i nadziranja studeneta tokom studija.

Izvođenje vježbi, praktikuma i trening sesija namjenjenih za praktičnu obradu programskih sadržaja, sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Pojedine vježbe se vrše u kabinetima i laboratorijama koje su opremljene na Panevropskom univerzitetu. Zadaci za vježbanje (Problem Sets), u pojedinim predmetima, kao vid satruktuiranog i nadziranog individualnog rada studenta, distribuiraju se studentima redovno - sedmično (najčešće putem interneta), prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programski zadaci su izvedeni iz programskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će biti dati studentima na ispitu. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku i predstavljaju osnovu za evaluaciju rada studentima tokom vježbi, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene. Međutim, nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćeni predmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnoj ocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može da se nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalni test. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na predmetu, ali mogu da koriguju naviše ili naniže postignutu ocjenu za jedan stepen. Rješenja za zadatke za vježbanje se objavljuju i dostavljaju studentima odmah nakon isteka vremena za predaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena ne prihvataju se.

Timski rad u rješavanju problema. Vježbe za pojedine predmete organizovane su tako da studenti samostalno rješavaju problemske zadatke u manjim timovima 5-7 studenata. Saradnik u nastavi ili asistent je u ulozi trenera, obezbjeđujući studentima savjete i objašnjenja ukoliko su neophodni. Studenti dolaze na vježbe pripremljeni obzirom da se nastava predmetnih sadržaja koji se vježbaju u vidu problemskih zadataka odvija prije termina vježbi.

Na univerzitetu se kao specifični oblici vježbi primjenjuju repetitoriji gdje asistenti odn. saradnici u nastavi pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta ili konverzatoriji u kojima studenti produbljuju znanje iz posebnih područja tako da izlažu pojedine teme o čemu se vodi rasprava.

Univerzitet ohrabruje studente na kolaborativni rad i grupno učenja na isti način na koji se organizuje obrada nastavnih problema i vježbi u kontaktnom dijelu nastave. Grupe za učenje mogu da budu izvrstan način za perfekcioniranje programske građe predmeta. Međutim, domaći rad koji je dodjeljen studentu i koji je predmet evaluacije, kao što su seminarski radovi, problemski zadaci, projekti, zadaci za vježbanje, studentska praksa moraju da se izrade samostalno bez kopiranja tuđih rješenja. Ukoliko se moraju navoditi izvori tada se obavezno primjenjuju akademski standardi citiranja. Ukoliko je rješenje odn. zadani rad studenta, rezultat rada više studenata, tada se moraju citirati svi učesnici u rješenju odn. radu. Takođe, moraju se navesti i svi ostali izvori koje student koristi mimo materijala za učenje koji je definisan nastavnim programom i/ili materijala koji je distribuiran studentima. Univerzitet obeshrabruje studente, ali ne zabranjuje, korištenje ispitnih i problemskih pitanja i zadataka iz ranijih školskih godina, koje su studenti pribavili na razne načine. Međutim, student je u takvim prilikama dužan da navede korištenje takvog materijala kao izvora u rješavanju domačih zadataka, odn. zadanih studentskih radova. Izostavljanje takvih navoda će se smatrati "plagijarizmom" i može da bude predmet sankcionisanja.

Plagijarizam, varanje na ispitima, i slična anti-intelektualna ponašanja su ozbiljno narušavanje akademske etike i bit če sankcionisano. U svakom slučaju, Panevropski univerzitet razumije pritisak koji student trpi zbog potrebe da blagovremeno izvrši sve svoje obaveze i uspješno završi školsku godinu, te će Panevropski univerzitet na takve incidente reagovati izbalansirano.

15

Vjerujemo da je iskustvo aktivnosti rješavanja problema u manjim timovima ključno iskustvo u savladavanju specifičnog simbolički orjentisanog gradiva.

Vježbe izvodi, programira, organizuje i nadzire voditelj vježbi koji može da bude iz reda nastavnog osoblja ili saradničkog osoblja. Tokom vježbi, student u saradnji sa voditeljem vježbi, izrađuje stručni izvještaj, koji ocjenjuje voditelj vježbi. Aktivno učešće u rješavanju problema na vježbama i stepen pripremljenosti studenta za učešće na vježbama, kao i stručni izvještaj sa vježbi, boduju se i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene studenta.

"Online Tutor" servis omogućava odgovore na pitanja studenata vezana za gradivo koje je obrađeno u nastavnom odn. sedmičnom bloku, koji se upučuju sistemom učenja na daljinu ili WEB mailom saradniku u nastavi ili predmetnom nastavniku. Sastoji se od direktnih i jasnih pitanja vezanih za nejasne sadržaje u indivudualnoj obradi predmetnog bloka iz izvora za učenje. Pitanja vezana za jedan nastavni odn. sedmični blok u okviru ovog servisa mogu da se postave samo do početka obrade narednog bloka. Pitanja vezana za bilo koji dio gradiva mogu da se postave tokom predmetnih konsultacija koje se za nastavni predmet organizuju u planirano i zakazano vrijeme. Postavljena pitanja i odgovori pojavljuju se na WEB stranici predmeta u FAQ sekciji (često postavljena pitanja).

Osim postavljenih pitanja, studenti mogu da ovim putem komentarišu izvore za učenje tako što će uz referencu određene stranice odn. citiranog dijela izvora za učenje u najkraćem objasniti zašto se ti dijelovi po proceni studenta veoma teški, iznenađujući ili nerazumljivi. Ovim putem student može da predloži da se taj dio gradiva dodatno obradi.

Seminari i seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadaje nazivni profesor iz širih programskih okvira predmeta iz kojeg se piše rad. Seminarskim radovima, uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora, te proširuju saznaja iz tematske oblasti seminarskog rada. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju studenata. Na univerzitetu se primjenjuju i specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

Sistem VIP panela (very important person) i okruglih stolova, kao i tribine za menadžment implementirane kroz rad u sekcijama;

Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da

16

misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

Konsultativna i instruktivna nastava koja se primjenjuje za male grupe studenata, vanredne studente, u nastavi "jedan na jedan" i za studente u postdiplomskoj i doktorskoj školi.

Sistem ljetnih instruktivnih kampova koji se primjenjuju u organizaciji seminara i tribina, te u postdiplomskoj i doktorskoj školi.

Klinička i stručna praksa, stručni radovi i stručni projekti studenata će se obavljati u partnerskim ustanovama, poslovnim organizacijama, kliničkim laboratorijama odn. u ovlaštenim samostalnim laboratorijama. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Praktična obuka, koja je u vidu stručne i kliničke prakse i ne-kliničke prakse u okvirima pedagoških radionica, te kroz seminarske i studentske radove, fokusirana na stručna znanja primjenjena na stvarne kliničke, poslovne, urgentne i konfliktne situacije i radne procese, kvalifikuje studente za buduću ulogu u procesima zdravstvene njege u kliničkom i postkliničkom liječenju i rehabilitaciji, procesima čuvanja i održavanja zdravlja, prevencije javnog zdravlja kroz sanitarni tretman i nadzor, primjene pravnih propisa i ostalih regulativnih akata, administrativne, upravljačke i kont-rolne poslove u radu ustanova i organizacija u zdravstvenom sektoru. Tokom obavljanja stručne prakse studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na programske sadržaje predmeta. Specifičan oblik stručne prakse je "interna praksa" koju će studenti obavljati u stručnim jedinicama organizovanim na Univerzitetu kao što su: College Business inkubacioni centar, Centar za vođenje karijere - College Career Guidance Centre, Centar za odnose sa javnošću - College Public Relation Centre, Institut za integralni menadžment, reinženjering i tranziciju.

Mali studentski "poslovni" projekti u okviru College Business-inkubacionog centra namjenjenog za inicijalizaciju studentskih preduzetničkih projekata u formi malog biznisa u okviru kojeg se obezbjeđuje agregacija mikro-finansijske podrške preko "Obrtnog fonda za novo zapošljavanje".

Studentska "akciona istraživanja" kao idealna, fleksibilna forma aktivne participacije svih učesnika u istraživanju usmjerenom prvenstveno ka razumjevanju pojava (a manje prema naučnom objašnjavanju). Specifičnost akcionih istraživanja je da se akcijom djeluje na fenomen, ali se u toku istraživanja mijenjaju i parametri akcije zavisno od promjena izazvanih na fenomenu koji se istražuje, u skladu s ciljem istraživanja (saznavanje mijenjanjem i mijenjanje saznavanjem).

Učešće u naučnim istraživanjima tokom studija. Stručne i rekreativne ekskurzije. Dopunska obuka za sticanje vještina koje su neophodne u savremenom poslovanju (ECDL-European

Computer Driving Licence, kursevi dopunskog stranog jezika, daktilografija, odnosi sa javnošču, novinarstvo, sportske aktivnosti) za koje studenti dobijaju odgovarajuće certifikate u prilogu osnovne diplome.

Mogućnost sticanja "minor" kvalifikacije i odgovarajuće sekundarne diplome kroz individualno i slobodno kreiranje izbornog programa.

Domaća i međunarodna takmičenja (kao "moot court" u pravnim naukama ili takmičenje iz retorike itd.).

Problematiziranje konkretne realne prakse društva u tranziciji radi sticanje znanja za: otvaranje novog sopstvenog preduzeća, preuzimanje vođenja porodičnog preduzeća,

17

osposobljavanje za revitalizaciju i obnovu preduzeća u procesu tranzicijskog reinžinjeringa, uvođenja savremenih korporativnih metoda vođenja poslovnih sistema, prodaje znanja na otvorenom tržištu.

Na univerzitetu se stimulišu sljedeće metode učenja:

o Aktivno učešće na predavanjima; o Čitanje knjiga i/ili stručnih časopisa radi memorisanja nastavnih sadržaja; o Istraživanje relevantnih izvora u biblioteci ili putem Interneta; o Izrada pregleda literature i/ili izvora za učenje; o Izrada vlastitih rekapitulacija prerađenog materijala iz različitih izvora; o Naučiti kako da se samostalno postavljaju problemi, kao i kako da se rješavaju problemi postavljeni

od strane nastavnika; o Izvođenje relativno kompleksnih istraživanja malog obima; o Vježbe tehničkih ili laboratorijskih vještina; o Vježbe profesionalnih vještina (zdravstvene njega, predavanja itd.); o Izrada istraživačkih izvještaja ili dizertacija sa postupno rastučom metodološkom težinom (u smislu

veličine i kompleksnosti); o Kolaborativni rad sa drugim studentima u smislu zajedničke izrade izvještaja, rješavanja postavljenih

zadataka ili izrade rada; o Priprema i izvođenje oralne prezentacije, bilo u grupi, bilo individualno; o Konstruktivni kriticizam vlatitog rada i rada drugih sa produktivnim korištenjem kritike; o Predsjedavanje ili pristustvovanje sastancima seminarskih grupa i konverzatorija; o Grupno učenje u kojem student moderira rad grupe ili aktivno učestvuje u radu grupe; o Rad u uslovima vremenskog ograničenja da bi se postigli planirani rokovi; o Razmjenjivanje pitanja ili saznanja sa drugima studentima koristeči kreativno različite medije;

PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova

Između različitih studijskih programa može da se vrši prenos ECTS bodova. U skladu sa principom cjeloživotnog učenja i priznavanja prava na obrazovanje kao osnovnog ljudskog prava, Univerzitet će omogućiti produžetak školovanja i neće diskriminisati studente koji prelazi sa drugog univerziteta, ili studente koji imaju diplomu iz prethodnog školovanja, ili studente koji imaju položenih ispita u prethodnom školovanju po bilo kom osnovu (diploma stečena u nekoj od republika bivše Jugoslavije, diploma stečena u višoj školi, diploma stečena u školi koja je prestala sa radom, politička struktura predavača itd.) u skladu sa matičnim oblastima Univerziteta.

Studentu koji u toku godine prelazi sa drugog univerziteta, ili studentu koji ima položenih ispita u prethodnom školovanju priznaju se položeni ispiti odlukom Rektora odn. dekana Fakulteta, a na osnovu prijedloga Komisije za priznavanje ispita. Komisiju za priznavanje ispita imenuje Rektor Univerziteta. Za rad komisije student je dužan da uplati naknadu predviđenu u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

Priznavanje ispita iz prethodnog školovanja vrši se na osnovu uvida u ovjerene i autentične dokumente kojima se dokazuje plan i program prethodnog školovanja, položeni ispiti i ostvareni uspjeh kao što su: prepis ocjena, uvjerenje o položenim predmetima sa postignutim ocjenama, original studentske knjižice, dodatak diplomi (diploma supplement), transcript of records i drugi dokumenti koji imaju svojstvo javne isprave i koji su utvrđeni zakonskim i podzakonskim aktima.

Komisija priznaje studentu položene ispite iz onih nastavnih predmeta koji se po sadržaju prema svom nastavnom programu preklapaju bar 50 % sa nastavnim programom odgovarajućeg predmeta koji se izučava na Panevropskom univerzitetu "APEIRON". Prilikom priznavanja pojedinačnih ispita Komisija na osnovu uvida u nastavne programe, te na osnovu kriterijuma dodjele ECTS bodova na Panevropskom univerzitetu

18

određuje i ECTS bodovnu vrijednost predmeta koji se priznaje.

Broj alociranih ECTS bodova za pojedinačnu predmetnu jedinicu (nastavni predmet, modul, seminar itd.) utvrđuje se proporcijom u kojoj je odnos između radnog opterećenja predmetne jedinice (workload) prema ukupnom fondu sati rada školske godine, jednak odnosu ECTS bodova alociranih za tu predmetnu jedinicu prema ukupnom propisanom godišnjem fondu ECTS bodova (koji iznosi 60).

Metodologija primjene i visina dodjeljenih kredita je usklađena sa preporukama ECTS - European Credit Transfer System. Radno opterećenje za pojedinu predmetnu jedinicu (workload) utvrđuje se prema metodologiji razrađenoj u studiji "Tuning Educational Structures in Europe" – Socrates Programme - University of Groningen-2003 koja uključuje uporednu procjenu baziranu na evaluaciji radnog opterećenja od strane predmetnog nastavnika, ali i procjenu i evaluaciju radnog opterećenja od strane studenata.

Univerzitet u praksi prenosa ECTS bodova takođe primjenjuje i preporuke iz direktiva EU o priznavanju visokoškolskih isprava Directive 89/48/EEC i Directive 92/51/EEC koje se odnose na opšti sistem priznavanja visokoškolskih isprava stečenih u najmanje trogodišnjem trajanju.

Kako bi podržao proces mobilnosti studenata Univerzitet izdaje dodatak diplomi (Diploma Supplement) svojim diplomiranim studentima na jednom od jezika naroda BiH i na engleskom jeziku.

Panevropski univerzitet u postupku transfera ECTS bodova i priznavanja visokoškolskih isprava u cilju nastavka školovanja takođe primjenjuje preporuke ENIC Network (European Network of Information Centres) i NARIC Network (National Academic Recognition Information Centres).

PREDUSLOVI za upis predmeta

Potreba definisanja uslova pristupa predmetu pojavljuje se iz dva razloga:

o uslovi su sastavni dio opisa studijskog programa ili nekog od dokumenata koji proizilazi iz opisa studijskog programa (kao npr. "diploma supplement");

o procesiranjem uslova sprečavaju se zloupotrebe ili slučajne greške koje može da načini ovlaštena osoba u nekoj od transakcija koje se vrše sa studentima (kao npr.: upis studenta, prelazak sa druge visokoškolske ustanove, prelazak sa drugog studijskog programa u okviru iste ustanove i dr.);

Uslovi za pristup predmetu (prerequisites & requirements) strukturno se razlikuju od uslova za pristup studijskom programu. Definisanje ovih uslova je bitno kod polaganja diferencijalnog programa od strane studenata i kod izbora predmeta iz drugih studijskih programa. Takođe, predstavljaju osnovu za određene obrade (kao npr. obrada spiskova studenata podobnih za pristup polaganju ispita), te se moraju razrađivati u okviru nastavnih programa i drugih akata na Univerzitetu odn. moraju se operativno razraditi sa stanovišta automatske obrade podataka.

Uslovi mogu biti izraženi minimalnim nivoom stručne spreme odn. završene/upisane godine studija, ili odgovarajućim nivoom akademskih zvanja osobe koja je položila ispit odn. sa odgovarajućim nivoom obrazovne ustanove u kojoj je ispit položen. Uslovi upisa/pristupa se mogu odnositi i na ispunjavanje uslova vezanih za polaganje kvalifikacionog ispita. Navedeni uslovi su formalne prirode. Kao suštinski uslov pristupa predmetu pojavljuje se skup određenih predznanja koja posjeduje student, što je uslov za razumjevanje programskih sadržaja predmeta i efikasnu obradu navedenog predmeta. Utvrđivanje nivoa i sadržaja potrebnih predznanja u ranijem predbolonjskom sistemu visokog obrazovanja definisalo se odgovarajućom godinom studija, tako da student ne bi mogao da polaže ispite iz tekuće upisane godine dok ne bi položio sve ispite iz diferencijalnog programa. Prethodne završene godine studija kao uslov pristupa odgovarajućem predmetu su previše širok i nedovoljno precizan uslov.

Uobičajena praksa večine visokoškolskih ustanova u EU i SAD je da se uslov pristupa predmetu definiše skupom predmeta koji daju potrebna prethodna znanja neophodna za razumjevanje i efikasnu obradu predmeta. Ovaj uslov se kod nekih etabliranih univerziteta (posebno u SAD) dopunjava dodatnim zahtjevima postizanja određene ocjene iz pojedinih predmeta studijskog jezgra neophodnih za vertikalnu prohodnost na studiju.

Panevropski univerzitet se opredjelio za slično rješenje. Uslovi pristupa predmetu se definišu skupom prethodno položenih predmeta čiji broj nije ograničen. Kao eventualni dodatni uslov predviđena je i

19

mogućnost postizanja određene minimalne ocjene iz pojednih predmeta. Ovaj uslov se definiše na nivou nastavnog programa svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o šiframa predmeta i nazivu predmeta koji su uslov za pristup određenom predmetu, postignutom ocjenom i dodatnim opisom.

Skup prethodno položenih predmeta može da se odnosi na predmete iz bilo koje prethodne godine studija. U ovom skupu se ne mogu referencirati predmeti iz budućih godina studija. Broj predmeta koji su uslov pristupa odnosnom predmetu može biti različit. Maksimalan teorijski broj predmeta je faktički jednak skupu svih predmeta iz svih prethodnih godina studija. Prethodno završene godine studija mogu da predstavljaju uslove pristupa studijskom programu, ali ne i pojedinačnom predmetu.

Ukoliko je dodatni opis uslova jedino polje koje je u slogu popunjeno, tada predstavlja samostalni opisni uslov. Modul znanja se ne obuhvata samostalno obzirom da je supsumiran u okviru predmeta (jer se modul znanja ne može preuzeti bez polaganja odgovarajućeg predmeta, seminara ili kursa).

Kao uslov za pojedine predmete prve godine studija, odn. za predmete koji ne zahtjevaju prethodno predznanje, definiše se završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje, što je i generalni uslov pristupa visokom obrazovanju.

Prethodno školovanje u srednjoj školi može da bude uslov pristupa predmetu samo ukoliko se za pristup tom predmetu ne definišu posebni akademski uslovi (prethodno položeni predmeti).

Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa

U skladu sa opredjeljenjem Panevropskog univerziteta APEIRON da primjeni sve aspekate Bolonjskog procesa i da uvede savremeni evropski pristup nastavnim programima studija, uveden je pored obaveznog još i izborni i fakultativni program koji zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Studentu je omogućena sloboda i inicijativa da samostalno odabere izborne i fakultativne predmete u okviru multidisciplinarnih studijskih grupa, stičući specifična znanja i vještine i dizajnirajući na taj način samostalno dio svog studijskog programa.

Odgovarajućim izborom predmeta iz drugih studijskih programa odn. izborom predmeta u okviru izbornog programa student može da postigne sljedeće ciljeve u individualizaciji vlastitog studija:

da stekne specifična znanja odn. vještine koji nisu u okviru njegovog obaveznog programa, a za koje ima lični afinitet odn. koje će mu trebati u nastavku studija i u profesionalnoj karijeri;

da realizuje interdisciplinarni studij kombinujući različite šire naučne oblasti tokom studija, potvrđujući time svestranost vlastite ličnosti;

da u kombinaciji sa fakultativnim programom u režimu intenzivnog studija odn. uz dodatni semestar na kraju studija stekne pored osnovne diplome i drugu diplomu u komplementarnoj studijskoj oblasti;

da stekne odgovarajuću subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe čiji se naziv referencira u tekstu osnovne diplome;

da tokom studija lakše prelazi sa matične studijske grupe na druge studijske grupe locirane na drugim fakultetima Panevropskog univerziteta smanjujući diferencijalni program koji se komisijski definiše prilikom prelaska na nekomplementarne studijske grupe;

da se kroz izborni program pripremi za nastavak studija u zemlji ili u inostranstvu.

Ukoliko se izabrani predmet realizuje u okviru redovnog i obaveznog programa u pojedinim studijskim grupama pojednih fakulteta Panevropskog univerziteta, tada se student slobodno priključuje toj grupi i u okviru iste grupe savladava sve nastavne obaveze predviđene za taj predmet. Svi studenti Panevropskog univerziteta imaju pravo da realizuju svoj izborni odn. fakultativni program bez obzira na kojem Fakultetu odn. na kojoj organizacionoj jedinici se oranizuje navedeni predmet. U realizaciji tog programa studenti imaju sva prava kao da su upisani na istom Fakultetu. U tom slučaju izborni predmet za studenta predstavlja drugi predmet u okviru nekog od ciklusa blok-nastave. Ukoliko se realizacija izbornog programa vremenski

20

preklapa sa rasporedom obaveznog programa kojeg student ima u istom nastavnom bloku, tada obavezni program ima prioritet, a student savladava izborni program prema rasporedu za vanredne studenate. Student mora da vodi računa o parametrima rasporeda predmeta koje je odabrao kao svoje izborne predmete.

Raspored podrazumjeva sljedeće parametre: globalnu vremensku komponentu (raspoređivanje pojedinog predmeta u nekom od blok-nastavnih ciklusa), lokalnu vremensku komponentu (sedmični raspored i pripadajuću dnevnu vremensku satnicu), kao i prostornu komponentu (odgovarajuću učionicu, kabinet ili drugi prostor u kojem su planirane određene nastavne ili slobodne aktivnosti za izabrani predmet).

Raspored podrazumjeva i "komponentu akademskog osoblja" koje je planirano za realizaciju odgovarajućeg predmeta. U tom pogledu studentima se preporučava da predmete ne biraju isključivo prema kriteriju "podobnosti" raspoređenog akademskog osoblja (strožiji ili fleksibilniji profesori) odn. prema specifičnoj težini predmeta, već prema vlastitim ciljevima definisanim prilikom individualizacije studija.

Ukoliko student propusti da učestvuje u nastavnom procesu pojedinih predmeta koje je izabrao kao svoje izborne predmete, fakultet NEMA OBAVEZU da naknadno organizuje nastavu iz tih predmeta. Studentu je ostavljena mogućnost da samostalno izrši pripremu iz navedenog predmeta i da pristupi svim ispitima koji se za navedeni predmet organizuju u redovnom i dopunskom ispitnom roku odn. u opštem septembarskom roku.

Ukoliko se izabrani predmet ne realizuje u redovnoj već u instruktivnoj odn. konsultativnoj nastavi tada se studentu isporučuje obim i vrsta nastavnih aktivnosti koje su planirane za ovaj vid nastave.

Izborni i fakultativni program studija predstavlja dio Nastavnog plana i programa Fakulteta i Univerziteta. Student je dužan da tokom realizacije prvog nastavnog ciklusa/bloka (do 20. novembra tekuće školske godine) odabere izborne predmete za tekuću školsku godinu i da svoj izbor verifikuje na odgovarajućem obrascu u studentskoj službi.

Prilikom odabira izbornih predmeta student mora da vodi računa o sljedećim kriterijima:

Broj odabranih predmeta mora da odgovara planiranom broju izbornih predmeta prema nastavnom planu studijske grupe. Student ne može da odabere manji broj predmeta od broja koji je planiran nastavnim planom. Ovaj broj se zavisno od Fakulteta i studijske grupe kreće od jednog do maksimalno četiri izborna predmeta za jednu školsku godinu. Kvantitativni pregled broja izbornih predmeta sa njihovim težinskim faktorom izraženim u sumi ECTS kredit-bodova dat je u tabelarnom obliku u prilogu ovog Uputstva;

Izborni predmeti moraju biti vremenski transparentno raspoređeni u oba semestra jedne školske godine. To znači da student ne može izabrati sve izborne predmete za realizaciju u okviru jednog semestra, jer time ugrožava savladavanje obaveznog nastavnog programa u tom semestru (obavezni nastavni program svakog semestra se sastoji od minimalno četiri do šest predmeta);

Student ne može odabrati predmete koji su uslovljeni prethodnim znanjima, ukoliko ne posjeduje ta znanja. Ovaj kriterijum se u praksi realizuje tako da je u nastavnom planu izbornog programa za svaki izborni predmet navedena najranija godina studija u kojoj se taj predmet može izučavati. Predmet se ne može izabrati u ranijoj godini studija od godine specificirane prema ovom uslovu.

Student ne može da odabere predmete, koje već ima u nastavnom programu svoje studijske grupe, u višim godinama studija, kao obavezne. Izuzetak su predmeti 4.godine studija, obzirom da četvrta godina može da predstavlja i prvu godinu studija drugog ciklusa. Ukoliko student u nastavku školovanja produži na četvrtu godinu studija, tada mora da umjesto predmeta četvrte godine koje je položio tokom studija 1. ciklusa u izbornom programu, odabere neke dopunske izborne predmete.

Prilikom dizajniranja izbornog i fakultativnog programa studija primjenjen je fleksibilni pristup najveće moguće "razmjenjivosti" među predmetima različitih studijskih programa, tako da veliki broj studijskih programa mogu razmjenjivati predmete. Međutim, pojedini studijski programi, obzirom na prirodu studija, ne mogu razmjenjivati predmete.

U sljedećoj tabeli je Pregled izbornih oblasti prema studijskim grupama i mogučnostima razmjene izbornih predmeta

21

Kategorrija izborne oblasti

Fakultet poslovne ekonomije Fak. pravnih nauka

Fak. poslovne informatike Fakultet zdravstvenih nauka

Preduz. menadž.

Menadž. javne

uprave

Bankar-stvo,

fin. trg.

Opšte pravna grupa

Poslo-vno

pravo

Poslovna infor-

matika Nastavn. informat.

Sestrin-stvo

Mena-džment u zdravstvu

Fizio-terapija

Sani-tarni inž.

Diferencijalni studij zajedničkih osnova X X X X X X X X X X X

Oblast računarskih nauka X X X X X

Matično jezgro smjera "Preduzetnički menadžment"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment bankarstva, finansija i trgovine"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment javne uprave"

X X X X X X

Uže stručni predmeti iz oblasti opšteg menadžmenta

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti preduzetništva

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti bankarstva, finansija i trgovine

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti javne uprave

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti pravnih nauka

X X

Matično jezgro smjera "Sestrinstvo" X X X

Specijalistički predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X X X

Spec. izborni predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X

Matično jezgro smjera "Menadžment u zdravstvu"

X X X

Izborni predmeti iz smjera "Menadžment u zdravstvu"

X

Izborni predmeti iz oblasti poslovne ekonomije za zdravstveni menadžment

X

Matično jezgro smjera "Fizioterapija" X X X

Matično jezgro smjera "Sanitarni inženjering" X X X X

22

Izborni predmeti iz oblasti filologije X X X X X X X X X X X

Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta

Univerzitet sprovodi kontinuirano na kraju svake školske godine postupak samovrednovanja i ocjenjivanja kvaliteta svojih studijskih programa, opštih uslova rada, rada organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne djelatnosti, organizacionih jedinice za logistiku i funkcionalnih jedinice, kvaliteta nastave i rada nastavnog osoblja.

Samovrednovanje se sprovodi na način i po postupku propisanom Pravilnikom o osiguranju kvaliteta na Panevropskom univerzitetu "APEIRON".

Izvještaj o samovrednovanju i ocjeni kvaliteta Panevropskog univerziteta objavljuje se tako da je dostupan akademskom osoblju i studentima. Izvještaji o ocjeni kvaliteta rada akademskog osoblja u realizaciji pojedinačnih nastavnih planova i programa razmatraju se na Senatu Univerziteta i po pravilu nisu dostupni studentima.

Procedure planiranja i kontrole kvaliteta Panevropski univerzitet je razradio i uskladio prema preporukama Evropske asocijacije za obezbjeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju ENQA - European Association for Quality Assurance in Higher Education u dokumentu "Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area" (prilog ministarske konferencije u Bergenu)

Obezbjeđivanje i vrednovanje kvaliteta na Panevropskom univerzitetu obuhvata kako djelatnosti koje se obavljaju integrisano na Univerzitetu, tako i djelatnosti organizacionih jedinica u sastavu Univerziteta.

Standardi za samovrednovanje i ocenjivanje kvaliteta Panevropskog univerziteta su:

1. Strategija obezbjeđivanja kvaliteta; 2. Način i postupci za obezbjeđivanje kvaliteta; 3. Organizaciona struktura za obezbjeđivanje kvaliteta; 4. Kvalitet studijskog programa; 5. Kvalitet nastavnog procesa; 6. Kvalitet naučnoistraživačkog i stručnog rada; 7. Kvalitet nastavnika i saradnika; 8. Kvalitet studenata; 9. Kvalitet udžbenika, literature, bibliotečkih i informatičkih resursa; 10. Kvalitet upravljanja Univerzitetom i organizacionim jedinicama u sastavu Univerziteta; 11. Kvalitet prostora i opreme; 12. Finansiranje; 13. Uloga studenata u samovrednovanju i proveri kvaliteta; 14. Sistematsko praćenje i periodična provjera kvaliteta

Za vrednovanje standarda utvrđuju se odgovarajući indikatori i instrumenti za procjenu stepena zadovoljavanja utvrđenih standarda. Radi obavljanja poslova samovrednovanja na Univerzitetu, obrazuje se Komisija za obezbjeđivanje kvaliteta na Univerzitetu. Zadatak komisije za samovrednovanje je da sprovodi utvrđenu strategiju obezbjeđivanja kvaliteta na Univerzitetu, a naročito:

da organizuje prikupljanje podataka na osnovu utvrđenih instrumenata i po utvrđenoj metodologiji, da sprovede anketu kojom će se vrednovati pedagoška aktivnost nastavnika jednom u toku svakog semestra,

da se stara o realizaciji utvrđenih mjera za unapređivanje kvaliteta i da predlaže organima Univerziteta mere unapređivanja kvaliteta.

Izvještaj o samovrednovanju Univerziteta sadrži:

- ocjenu ispunjenosti svakog pojedinačnog standarda kvaliteta,

23

- ocjenu stanja na Univerzitetu u kontekstu vrednovanja kvaliteta svih aspekata rada Univerziteta, - dokumentovane podatke na osnovu kojih su izvedene ocjene, - opštu ocjenu ispunjenosti standarda, - mjere za poboljšanje kvaliteta.

Izvještaj o samovrednovanju usvaja Senat Univerziteta. Senat Univerziteta razmatra najmanje jedanput godišnje stanje na Univerzitetu i utvrđuje mjere koje je potrebno sprovesti radi unapređenja kvaliteta rada i otklanjanja uočenih slabosti.

Panevropski univerzitet je dana 20.06.2007. godine pristupio procesu uvođenja sistema kvaliteta po standardu ISO 9001:2000. Za proces uvođenja sistema kvaliteta imenovan je tim koji obavlja operativne poslove, dok je sa agencijom BH Quality sklopljen ugovor za stručnu podršku tom procesu.

Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa

U toku školovanja na osnovu odluke Rektora, student može preći sa jednog na drugi smjer / studijski program unutar Panevropskog univerziteta "APEIRON", ukoliko nije popunjen utvrđeni broj studenata za taj smjer. Student je dužan da položi sve predmete studijskog jezgra smjera na koji prelazi, a koje nema položene u okviru svoje prethodne studijske grupe.

Student takođe može da pređe sa druge visokoškolske ustanove na kojoj ima status studenta na Panevropski univerzitet tokom trajanja školske godine. Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja je matična iz istih naučnih oblasti u kojima je matičan i Univerzitet, tada student može da upiše na Panevropskom univerzitetu narednu godinu studija u odnosu na godinu studija koja mu je priznata na toj visokoškolskoj ustanovi.

Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja nije matična u istim naučnim oblastima u kojima je matičan i Univerzitet, tada student na Univerzitetu može da upiše onu godinu studija koja odgovara broju priznatih kredit-bodova i to:

o Minimum 40 priznatih kredit-bodova za upis u drugu godinu studija i o Minimum 90 kredit bodova za upis u treću godinu studija

Student je dužan da u daljem školovanju na Univerzitetu položi svu razliku ispita i da stekne broj kredit-bodova predviđen za upis u naredne godine studija u skladu sa odredbama ovog Statuta.

Studenti koji imaju diplomu više škole ili studenti koji su stepenovali stečeno obrazovanje na nekom od fakulteta na području BiH i po tom osnovu posjeduju odgovarajuću javnu ispravu, mogu da produže školovanje na trećoj godini Fakulteta i studijskih programa koji su organizovani na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", ukoliko je matičnost te više škole odn. visokoškolske ustanove u skladu sa matičnosti Fakulteta/studijskih programa Panevropskog univerziteta.

Matičnost više škole odn. visokoškolske ustanove, te usklađenost sa matičnosti Panevropskog univerziteta utvrđuje akademska komisija izabrana na Fakultetu/organizacionoj jedinici. Ukoliko Komisija utvrdi podudarnost matičnosti visokoškolske ustanove na kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta, studentu se omogućava produžetak školovanja na 5. semestru matičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog univerziteta, te se na osnovu prethodnog obrazovanja studentu priznaje ulazni nivo od 120 ECTS kredit-bodova.

U postupku procjene usklađenosti matičnosti visokoškolske ustanove u kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta Komisija vrši vrednovanje studijskog programa te visokoškolske ustanove, te vrste i novoa postignutih znanja i vještina studenta u skladu sa članom 37. Statuta Panevropskog univerziteta i Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Jednom izvršeno pozitivno vrednovanje studijskog programa važi za sve naredne slučajeve.

Studenti iz člana 1. dokazuju legalitet diploma iz prethodnog obrazovanja odgovarajućim dokumentima koji su prema zakonskim propisima priznati kao javne isprave, a koje je izdala visokoškolska ustanova ili drugi nadležni organ odn. ustanova.

Studenti koji su diplomu stekli na visokoškolskim ustanovama čija se matičnost djelimično podudara sa matičnosti Panevropskog univerziteta, mogu da produže školovanje na 5. semestru matičnog Fakulteta odn.

24

studijske grupe Panevropskog univerziteta uz uslov polaganja diferencijalnog programa kojim se upotpunjava matično kvalifikaciono jezgro struke.

Akademska komisija za matičnost je dužna da jednoznačno definiše sadržaj diferencijalnog programa kojeg studenti polažu paraleleno sa programom nastavka školovanja. Ukoliko je diferencijalni program manji ili jednak broju izbornih predmeta predviđenih programom produžetka školovanja, tada diferencijalni program zamjenjuje izborni program studija. Ukoliko je diferencijalni program veći od izbornog programa, tada se poistovjećuje sa fakultativnim programom intenzivnih studija. Student po osnovu obaveznog i diferencijalnog programa ne može da stekne više od 75 ECTS kredit bodova tokom jedne školske godine u skladu sa članom 58. Statuta Panevropskog univerziteta.

Studenti koji su obrazovanje stekli na području bivše SFRJ mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu pod istim uslovima kao i studenti iz BiH u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Studenti koji su obrazovanje stekli na području novonastalih država bivše SFRJ nakon 27. aprila 1992. godine mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu nakon prethodno sprovedenog postupka priznavanja strane visokoškolske isprave u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju.

Na osnovu prijedloga komisije, Dekan fakulteta izdaje odgovarajuće Rješenje o uslovima upisa i produžetka školovanja za studente koji produžavaju školovanje.

Studenti su dužni da do sticanja diplome prvog stepena steknu minimalno 180 ECTS kredit- bodova savladavajući program odgovarajuće studijske grupe iz 5. i 6. semestra i savladavajući program diferencijalnog studija ukoliko je takav program određen Rješenjem o nastavku školovanja na Panevropskom univerzitetu.

Ukoliko je student tokom svog prethodnog školovanja položio neki od predmeta koji se izučavaju u programu nastavka njegovog školovanja na Panevropskom univerzitetu, tada može da umjesto tog predmeta polaže neki od obaveznih stručnih predmeta navedene studijske grupe iz prethodnih godina. Zamjenu predmeta iz prethodnog stava odobrava dekan Fakulteta na osnovu posebnog pismenog zahtjeva studenta.

Obaveze studenata, dinamiku studiranja

Školska godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 30. septembra naredne godine. Nastavna godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 31. jula naredne godine. Mjesec septembar je namjenjen za polaganje propuštenih ispita. U mjesecu augustu su ljetni praznici u trajanju od 5 sedmica, a u mjesecu februaru su zimski praznici u trajanju od 2 sedmice.

Godišnja nastava se zavisno od studijskih programa i izbornih programa organizuje u najviše devet nastavnih blokova i/ili u dva semestra. Nastavni blokovi pojedinačno nisu veći od 6 sedmica. Zimski semestar traje 20 sedmica, a ljetni semestar 21 sedmicu. Po pravilu zimski semestar počinje 1. oktobra tekuće godine, a ljetni semestar počinje 1. marta naredne kalendarske godine.

Univerzitet će radno opterećenje studenata (workload) i obračun odgovarajućih ECTS bodova pojedinih predmetnih jedinica vršiti na osnovu slijedećih parametara metrike studija:

• Ukupno sedmično angažovanje studenata ................................................................. 40 sati • Broj časova nastave (kontakt-sati) semično .................................................... 20 < čas < 25 • Trajanje nastavnog bloka .................................................................................. < 6 sedmica • Trajanje semestra ........................................................................................... > 15 sedmica • Nastava I semestra počinje 01.10. tekuće godine) ............................................. 20 sedmica • Nastava II semestra (počinje od 01.03. naredne godine). .................................. 21 sedmica • Polaganje zaostalih ispita 01.09. – 30.09. naredne godine ................................. 4 sedmice • Ljetna pauza - raspust (01.08. – 31.08. naredne godine) .................................... 5 sedmica • Zimska pauza ...................................................................................................... 2 sedmice • Ukupno radnih sedmica u školskoj godini ........................................................ 45 sedmica • Ukupan fond sati rada (workload) školske godine .............................................. 1.800 sati

25

• Ukupno sati rada (workload) po 1 ECTS .................................................................. 30 sati • Standardni godišnji broj ECTS bodova (evropska norma) ................................... 60 ECTS • Standardni semestralni broj ECTS bodova (evropska norma) ............................. 30 ECTS • Intenzivan studij (pune kalendarske godine) .................................................... < 75 ECTS • Diplomski – specijalistički rad (< 300 sati rada) ............................................... < 10 ECTS • Magistarski rad (< 900 sati rada) ...................................................................... < 30 ECTS

Ukupan broj kredit-bodova alociranih za pojedini predmet, edukativni modul ili pojedinačnu pedagošku aktivnost zavisi od vrste i karaktera predmeta, stepena apstrakcije predmeta i ukupnog radnog opterećenja predviđenog nastavnim programom, a neophodnog da bi se uspješno završio navedeni program i procjenila uspješnost studenta u savladavanju tog programa.

Osnovne studije prvog ciklusa na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" traju šest (bachelor stepen) i osam (specialistički stepen) semestara.

Posebne specijalističke studije u trajanju od tri do osam mjeseci mogu se organizovati na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" nakon završenog studija prvog ciklusa u četverogodišnjem trajanju.

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju organizuje:

redovne dvosemestralne magistarske studije; i vanredne četverosemestralne magistarske studije

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju i Pravilnikom o postdiplomskim i doktorskim studijama na Panevropskom univerzitetu, organizuje doktorsku školu iz naučnih disciplina za koje je matičan. Doktorske studije se organizuju prema posebnom programu i uključuju odgovarajuće naučno-istraživačke aktivnosti. Doktorske studije traju minimalno 6 semestara i pretpostavljaju akumulaciju od minimalno 180 ECTS bodova uz prethodno ostvaren obim studija od 300 ECTS bodova na osnovnim akademskim i magistarskim studijima.

Ostvarivanje prava i obaveza studenta u nastavnom procesu prati se u okviru semestra. Pri upisu svake školske godine student se opredjeljuje za obavezne predmete iz upisanog studijskog programa. Polaganjem ispita student stiče određen broj ECTS bodova u skladu sa Planom i programom studija na upisanom studijskom programu. Student je dužan da položi sve obavezne predmete iz upisanog studijskog programa.

Student slobodno bira izborne predmete iz studijskog programa za kojeg se opredjelio, ili iz drugih studijskih programa organizovanih na Panevropskom univerzitetu, ukoliko su međusobno kompatibilni. Student koji ne položi izborni predmet može ponovo upisati isti ili se opredjeliti za drugi izborni predmet.

Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu definišu se ciljevi izbornog i fakultativnog programa, kriteriji odabira i način realizacije izbornog programa, režim intenzivnih studija, program subspecijalizacija, međusobna kompatibilnost studijskih programa u razmjeni programskih sadržaja, te lista izbornih i fakultativnih predmeta sistematizovana prema studijskim oblastima sa specifičnim uslovima vezanim za izbor i polaganje tog predmeta (prerequisites). Studenti su dužni da poštuju kriterije i pravila realizacije izbornog programa definisanih Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

Obavezni, izborni i fakultativni program, zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Student je dužan da obaveznim predmetima studijskog programa kojeg je upisao i izbornim programom za kojeg se opredjelio, ostvari najmanje 60 ECTS bodova u školskoj godini.

Fakultativni program je slobodno definisan izborni studijski program koji omogućava studentima sticanje dopunske "sekundarne" kvalifikacije odn. diplome (tzv, "minor kvalifikacije") u toku redovnog školovanja ili proširenog redovnog školovanja. Slobodno izabranim programom student takođe stiče znanja neophodna za nastavak studija na nekom drugom univerzitetu.

Vrste sekundarnih (minor) kvalifikacija i minimalni sadržaj slobodno izabranog programa koji predstavlja uslov za sticanje odgovarajuće "minor" kvalifikacije utvrđuje Senat Univerziteta. Fakultativni studij i utvrđeni plan studija, odobrava Rektor Univerziteta. Za realizaciju fakultativnog studijskog programa u

26

režimu intenzivnih studija, Rektor može da imenuje mentora fakultativnog programa. Student može da bira "Interdisciplinarni fakultativni studij" koji se sastoji od predmeta iz više studijskih grupa.

Intenzivan studij pune kalendarske godine je studijski program koji odgovara radnoj metrici od 46 do 50 sedmica i sticanju maksimalno dozvoljene i legitimne sume kredit-bodova u evropskom sistemu ECTS od 75 ECTS-bodova u jednoj školskoj godini, po osnovu ispunjavanja odgovarajućeg studijskog programa.

Student Panevropskog univerziteta, tokom jedne školske godine, po svim programskim i studijskim osnovama (redovni program, izborni program, fakultativni program, diferencijalni program) ne može steči više od 75 ECTS kredit-bodova.

Student koji ažurno i uspješno ispunjava sve obaveze vezane za ostvarivanje plana i programa redovnih studija i koji nema zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnih godina studija može da uputi zahtjev za odobravanje intezivnih studija. Režim intenzivnih studija se odobrava studentima zbog savladavanja diferencijalnog programa koji je određen studentu Rješenjem dekana/rektora po osnovu prelaska sa druge visokoškolske ustanove ili po osnovu upisa sa diplomom druge visokoškolske ustanove. Režim intenzivnih studija može da se odobri studentu na lični zahtjev zbog savladavanja fakultativnog studijskog programa uporedo sa tekućim studijskim programom. Režim intenzivnog studija sa utvrđenim planom intenzivnog studija, odobrava Rektor Univerziteta odn. dekan Fakulteta. Izvođenje intenzivnog studija se obavlja pod kontrolom rukovodioca odgovarajućeg studijskog smjera/programa.

Studentima je omogućeno da odgovarajućim odabirom diferencijalnih predmeta u okviru izbornog programa steknu subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe. Student koji želi da ostvari odgovarajuću subspecijalizaciju dužan je da podnese zahtjev studentskoj službi na početku školske godine. Naziv dodatne kvalifikacije koja proizilazi iz savladanog programa subspecijalizacije referencira se u tekstu osnovne diplome gdje se pored naziva osnovnog zvanja, navodi se još i naziv subspecijalizacije. Ukoliko studenti žele da postignu odgovarajuću subspecijalizaciju moraju da u okviru izbornog programa polože predmete predviđene za sticanje subspecijalizacije prema Nastavnom planu izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

Subspecijalizacije na studijskom programu "Menadžmenta u zdravstvu":

Menadžment u zdravstvu Health Care Management Diferencijalni studij menadžmenta u

dodiplomskom nivou; Bachelor of Health Care Management

Specijalistički studij menadžmenta u post-diplomskom nivou; Health Care Manager-Specialist

Menadžment kliničko-bolničkih ustanova; Clinical & Hospital Management

Portfolio menadžment zdravstvenih fondova i osiguranja; Portfolio Management of Health Care Funds

Razvoj timova i komuni-kacione vještine u zdravstu; Team Development & Communication Skills

Menadžment humanih resursa i odnosa sa javnošću;

Human Resource Admini-stration & Public Relations

Medicinska informatika i dokumentaristika; Medical Administration & Documentation

Subspecijalizacije se postižu kombinovanjem dva programska pristupa: a) izborom odgovarajućih izbornih predmeta u svakom semestru studija "Menadžmenta u zdrav-

stvu", omogućena je osnovna koncentracija znanja u odgovarajućoj specijalizaciji. Student bira izborni predmet iz skupa od 72 predmeta koji su podijeljeni u 9 kategorija1.

b) Izborom odgovarajuće stručne kliničke prakse koja se može fokusirati pretežno na oblast izbora subspecijalizacije. Prak-tični oblici rada na Fakultetu učestvuju u ukupnom broju časova koji su

1 Način efektivnog korištenja izbornog programa objašnjen je u poglavlju "Izborni i fakultativni program", a

detaljan nastavni plan izbornih predmeta je predstavljen u prilogu "Nastavni plan fakulteta"

27

planirani za nastavne aktivnosti sa 50,53 %, čime se postiže mogućnost fokusiranja studija kroz progra-miranje stručne i kliničke prakse.

Praktične aktivnosti će biti planirane usmjeravane, kontrolisane i evaluirane putem mentora koji se biraju za odgovarajuća naučna područja. Mentor zajedno sa studentom programira kliničku praksu tako da zadovolji potrebe za sub-specijalizacijom, ukoliko se student opredjeli za pojedina usmjerenja.

EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA

Evaluacija (ocjenjivanje) znanja studenata je proces koji prema bolonjskim zahtjevima treba da obuhvati sve aspekte rada studenta prilikom savladavanja određenog predmeta odn. određenog modula znanja.

Ishod evaluacije može biti ocjena (u skladu sa zakonom), procjena (u skladu sa internim aktima visokoškolske ustanove) odn. samo dodjela ECTS. Bitan ishod evaluacije znanja je atribut prolaznosti (prošao – nije prošao), jer omogučava pristup konačnoj evaluaciji znanja u određenom predmetu/modulu odn. omogučava vertikalno napredovanje tokom studija.

Evaluacija može biti opciona i obavezna. Obavezna evaluacija je uslov vertikalne prohodnosti.

Evaluacija može biti parcijalna ili konačna. Parcijalna evaluacija se odnosi na zadovoljavanje predispitnih obaveza odn. različitih formi koje čine sastavni dio konačne ocjene ili se može odnositi na dijelove konačnog ispita koji je podjeljen u manje cjeline. Konačna evaluacija može da procesira rezultate parcijalnih evaluacija a može da bude i samostalna procjena. Tek konačna evaluacija omogučava vertikalno napredovanje studenta tokom studija.

U praksi Panevropskog univerziteta, kao moguće vrste evaluacija, pojavljuju se:

Ocjena/procjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu (class participation), kao što su interakcija na predavanjima, učešće na mentorskim i drugim vježbama, radionicama, klinikama, laboratorijama, pripremi nastavnih blokova (reading assignments);

Ocjena/procjena učešća studenata u ostalim formama rada; Ocjene različitih predispitnih aktivnosti specifično definisanih za svaki predmet;

o Domaći rad (Homework) o Zadaci (Assignment) o Projekat (Project Assignment) o Problemski zadaci (Problem Sets) o i drugi ...

Testovni ispiti; o testovi višestrukog izbora (MCQ-multiple choice questiones); o testovi "kratkih odgovora" (ili nadopune); o kombinovani testovi sa elementima višestrukog izbora, kratkih dogovora i problemskih

pitanja; Usmeni (oralni) ispiti; Pisani ispiti;

o Pisani ispiti sa pitanjima; o Problemski - pisani ispiti; o Pisani ispiti tipa "Eseja";

Esej o "programskoj/nastavnoj jedinici znanja"; Esej "studija slučaja"; Esej sa podjelom uloga (preuzimanjem uloge);

o Odbrana seminarskog rada; o Odbrana diplomskog rada;

28

Otvoreni ispiti (ispiti sa otvorenom izvorima); Praktični rad;

o Izvještaj o praktičnom radu; o Izvještaj o studentskoj praksi; o Laboratorijski rad – napomene i procjene; o Procjena izvođenja (neke vještine odn. procedure); o Ocjena kreiranog materijala/uradka (proizvoda); o Praktični ispiti (klinički ispiti itd.);

Grupni projekti (grupni/timski rad); Upitnici za samoocjenu;

Uspješnost studenata u savladavanju pojedinog predmeta kontinuirano se prati u nastavnom procesu i tokom obrade tog predmeta. Polaganje svih ispita na Fakultetu/College je javno i transparentno.

Na Fakultetu/College se primjenjuje princip da ocjena predstavlja izraz ukupnog rada studenta uloženog u savladavanje pojedinog predmeta, te stoga mora da obuhvati više izvora. Pri utvrđivanju konačne ocjene za pojedini predmet odn. za aktivnost studenta koja se ocjenjuje, ocjenjivač je dužan da vrednuje ne samo znanja i vještine koje je student stekao i naučio tokom obrade tog predmeta (što se utvrđuje na ispitu), već i rezultate studenta postignute u svim oblicima edukativnog i pedagoškog rada koji su planirani i izvedeni za odnosni predmet uključujući i procjenu aktivnosti i interakcije studenta na predavanjima, vježbama, kolokvijumima, seminarima, radionicama, okruglim stolovima, te drugim oblicima nastave i pedagoškog rada (pred-ispitne obaveze).

Distribucija procentualnog učešća različitih formi evaluacije rada i postignuća studenata u konačnoj ocjeni je sljedeća:

Ispitne aktivnosti – "exams" (različite forme ispita koje su primjenjene uključujući i sve parcijalne ispite i konačan ispit ukoliko se organizuju) ...................................... 50 % - 60 %

NAPOMENA: Prejudiciraju se pismeni ispiti u odnosu na usmeni ispit, a u okviru pismenih ispita prejudiciraju se testovi (kombinovani) i problemski testovi u odnosu na klasične pismene ispite tipa "eseja".

Ocjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu - "class participation", (kao što su interakcija na predavanjima, učešće na vježbama, laboratorijski rad, učešće na radionicama, klinikama, sesijama obrade studija slučaja itd) ............................. 20 % - 30 %

Ocjena različitih oblika samostalnog rada ili kolaborativnog rada studenata u grupama van direktnog nastavnog procesa – "Assignments & Homeworks" (seminarski radovi, domaći radovi, problemski zadaci, studentska praksa, ........................................ 30 % - 20 %

Opšta struktura ocjene, obzirom na kriterij vrednovanja ukupnih postignuća studenata (na ispitima i predispitnim obavezama) je sljedeća:

R. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10-20 %

02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad predispitna obaveza obavezni 20-30 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20-30 %

04 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20-30 %

05 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 20-30 %

06 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni obavezni / opcioni 10-20 %

29

06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %

07 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 30-60 %

Tipovi procjene znanja:

° Problemski zadaci tokom obrade predmeta ° Testovi znanja ili vještina ° Oralne (usmene) prezentacije ° Laboratorijski izvještaji; ° Analize teksta, istraživačkih podataka itd. ° Izvođenje određenih vještina u kontrolisanim uslovima ° Izvještaji sa prakse ili praktičnog rada ° Profesionalni dosije (dokaz radnog iskustva) ° Izvještaj sa terenskog rada ° Esej ili izvještaj kao dio teze ° Različite sumarne procjene rada studenta

Ispit se po pravilu polaže u pisanom obliku. Pisani oblik ispita može da bude testovnog oblika (sa pitanjima višestrukog izbora, pitanjima dopune odredbe vezane za način utvrđivanja znanja i ocjenjivanje, te principe poslovne politike koji se primjenjuju na Pan-evropskom univerzitetu.

Primjenjeni metodi procjene znanja predmetom su stalne evaluacije od strane menadžmenta i Senata Univerziteta, ali i od strane studenata (sistemom anonimnih upitnika). Metodi procjene znanja i prolaznost studenata predstavljaju mjerljive parametre "kvaliteta" rada visokoškolske ustanove i utiču na ispunjavanje ISO standarda kvaliteta u oblasti visokog obrazovanja.

Princip poslovne politke Fakulteta je uvođenje odgovornosti nastavnog osoblja prema rezultatima vlastitog rada. Najbitniji elementi rezultata rada nastavnog osoblja su svakako kvalitet, kritična masa i upotrebna vrijednost znanja i vještina koje su prenešene studentima, te prolaznost studenata kao kvantitativni izraz efikasnosti rada. U tom smislu i Univerzitet i nastavno osblje će kontinuirano zajednički raditi na stalnom unapređivanju kako nastavnog procesa i motivacije studenata, tako i kvaliteta i efikasnosti sistema evaluacije i procjene znanja i postignuća studenata.

Studentu su omogućena tri polaganja ispita iz svakog predmeta i to: redovan rok, dopunski rok i opšti septembarski rok. Student polaže ispit u redovnom roku neposredno po završetku nastave iz tog predmeta.

Dopunski rok se organizuje ne ranije od 7 dana i ne kasnije od 15 dana nakon redovnog ispitnog roka i namjenjen je za studente koji nisu položili ispit u redovnom roku, odnosno za studente koji zbog razloga više sile nisu pristupili polaganju ispita u redovnom roku.

Opšti septembarski rok se organizuje za sve predmete studijske grupe koji su izučavani u školskoj godini i namjenjen je za polaganje zaostalih ispita kako bi se studentima omogućio upis u narednu školsku godinu.

Poslije tri neuspjela ponavljanja istog ispita student može taj ispit da polaže u vanrednom roku uz naknadu troškova prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Fakultetu poslovne ekonomije. Uspjeh studenta na ispitu izražava se kvalitativno "ocjenom" i kvantitativno brojem "kredit-bodova" (ili kredita) Uslov za dodjelu kredit-bodova iz predmeta koji podliježe ocjenjivanju je dobijanje pozitivne ocjene iz tog predmeta.

Rezultat ispita se izražava alfabetskom oznakom ocjene, numeričkom ocjenom i opisnom ocjenom koji su predstavljeni su u sljedećoj tabeli:

SSlloovvnnaa ooccjjeennaa ((EECCTTSS ssttaann--ddaarrdd))

NNuummee--rriiččkkaa

ooccjjeennaa

OOppiissnnaa ooccjjeennaa // ddeeffiinniicciijjaa ooccjjeennee

OOppiissnnaa oozznnaakkaa // ddeeffiinniicciijjaa ((eenngglleesskkii tteekksstt))

AA 1100 IIZZVVRRSSTTAANN –– iizzvvrrssttaann EEXXCCEELLLLEENNTT -- oouuttssttaannddiinngg

30

nnaassttuupp ssaa mmaannjjiimm ggrreešškkaammaa ppeerrffoorrmmaannccee wwiitthh oonnllyy mmiinnoorr eerrrroorrss

BB 99 VVRRLLOO DDOOBBAARR –– iizznnaadd uuoobbiiččaajjeennoogg ssttaannddaarrddaa aallii ssaa ppoojjeeddiinniimm ggrreešškkaammaa

VVEERRYY GGOOOODD --aabboovvee tthhee aavveerraaggee ssttaannddaarrdd bbuutt wwiitthh ssoommee eerrrroorrss

CC 88 DDOOBBAARR –– ggeenneerraallnnoo ccjjeelloovviitt rraadd ssaa ooddrreeđđeenniimm bbrroojjeemm uuppaaddlljjiivviihh ggrreeššaakkaa

GGOOOODD --ggeenneerraallllyy ssoouunndd wwoorrkk wwiitthh aa nnuummbbeerr ooff nnoottaabbllee eerrrroorrss

DD 77

ZZAADDOOVVOOLLJJAAVVAAJJUU--ĆĆII -- jjaassaann ooddggoovvoorr aallii ssaa zznnaaččaajjnniimm nneeddoossttaaccii--mmaa //mmaannaammaa

SSAATTIISSFFAACCTTOORRYY-- ffaaiirr bbuutt wwiitthh ssiiggnniiffiiccaanntt sshhoorrttccoommiinnggss

EE 66 DDOOVVOOLLJJAANN –– nnaassttuupp ssttuuddeennttaa zzaaddoovvoolljjaavvaa mmiinniimmuumm kkrreeiitteerriijjaa

SSUUFFFFIICCIIEENNTT -- ppeerrffoorrmmaannccee mmeeeettss tthhee mmiinniimmuumm ccrriitteerriiaa

FFXX 55

NNEEDDOOVVOOLLJJAANN –– zzaahhttjjeevvaa ssee mmaalloo ddooddaattnnoogg rraaddaa pprriijjee ddooddjjeellee kkrreeddiittaa zzaa pprroollaazznnuu ooccjjeennuu

FFAAIILL-- ssoommee mmoorree wwoorrkk rreeqquuiirreedd bbeeffoorree tthhee ccrreeddiitt ccaann bbee aawwaarrddeedd

FF -- NNIIJJEE ZZAADDOOVVOOLLJJIIOO –– zzaahhttjjeevvaa ssee zznnaattaann ddaalljjii rraadd

FFAAIILL-- ccoonnssiiddeerraabbllee ffuurrtthheerr wwoorrkk iiss rreeqquuiirreedd

Student koji nije postigao zadovoljavajući uspjeh na ispitu i predispitnim obavezama dobija ocjenu "nije zadovoljio" koja ne predstavlja osnov za akumulaciju ECTS kredit-bodova. Za kolaterarne aktivnosti studenata koje su izraz prepoznatljivog uloženog rada i koje su relevantne za studijski program odn. za budući profesionalni i kvalifikacioni profil studenta dodjeljuju se takođe ECTS kredit-bodovi. Kolaterarne aktivnosti za koje se dodjeljuju kredit-bodovi sa pripadajućim ECTS kedit-bodovima upisuju se u odgovarajućoj sekciji studentske knjižice – indeksa.

Bodovi dobijeni po osnovu kolaterarnih aktivnosti studenata ne mogu da supstituišu kredit-bodove iz fonda obaveznih predmeta. ECTS kredit-bodovi za kolaterarne aktivnosti studenata dodjeljuju se prema sljedećoj tabeli:

Oznaka Vrsta aktivnosti Broj Kredita

0I Seminarski ili pristupni rad – izrađen po nastavnom predmetu u pismenoj formi na najmanje 20 stranica A4 formata

3

0II Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje mjesec dana 3

0III Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje dva mjeseca 4

0IV Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od preko tri mjeseca 5

0V Referat na okruglim stolovima i tribinama 3

0VI Koreferat na okruglim stolovima i tribinama 2

0VII Verifikovano učešće na eksternim seminarima, radionicama, konferencijama (više od 50 % vremena trajanja seminara)

2

0VIII Učešće u radu na projektima 3

0IX Učešće u naučno-istraživačkim projektima 5

0X Certifikati i uvjerenja o položenim kursevima, čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju

3

31

studira student

0XI Radovi publikovani u relevantnim medijima čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju studira student

3

0XII Inovacije i patenti koji su zvanično priznati odn. certificirani 4

0XIII Diplomski – specijalistički rad 10

0XIV Magistarski rad 30 Ispiti u sistemu studiranja na daljinu (distance learning) koje organizuje Fakultet vrše se prema posebnoj proceduri predviđenoj za ovaj oblik studiranja. Metode procjene znanja u sistemu učenja na daljinu, detaljno su razrađene u Pravilniku o virtuelnom studiju i učenju na daljinu Panevropskog univerziteta "APEIRON".

PRILOG 1.

Nastavni plan studijskog programa "MENADŽMENTA U ZDRAVSTVU"

33

NASTAVNI PLAN Studijski program "MENADŽMENT U ZDRAVSTVU"

DIFERENCIJALNI PROGRAM- 1. GODINA STUDIJA (2-vo semestralni):

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

I SEMESTAR

1 5.06.04.005. Mundologija: kulturno-civilizacijske paradigme građanskog demokratskog društva Jezgro 6 48 24 100 8 180

2 6.01.01.021. Filosofija života: opšta i specijalna metodologija Jezgro 5 40 18 86 6 150

3 5.01.14.021. Portfeljni menadžment Spec. 4 30 18 64 8 120

4 2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metode Jezgro 5 40 16 90 4 150

5 3.03.01.005. Menadžment zdravstva Jezgro 5 40 24 74 12 150

Izborni predmet - neparni (1) 5 40 18 82 10 150 UKUPNO I semestar 30 238 16 84 18 0 496 48 900

II SEMESTAR

6 5.01.11.011. Ekonomija usluga Jezgro 5 40 18 86 6 150

7 5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija Jezgro 6 48 24 18 82 8 180

8 5.09.02.003. Menadžment odnosa s javnošću –PR Spec. 4 30 18 64 8 120

9 3.03.01.007. Organizacija zdravstvenih ustanova Jezgro 5 40 24 74 12 150

10 3.03.01.009. Zdravstveno osiguranje Jezgro 5 40 24 74 12 150

Izborni predmet - parni (2) 5 40 18 82 10 150 UKUPNO II semestar 30 238 0 78 18 48 462 56 900

UKUPNO diferencijalni program: 60 476 16 162 36 48 958 104 1800

34

DIFERENCIJALNI PROGRAM- 2. GODINA STUDIJA (4-ro semestralni):

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

III SEMESTAR

1 3.03.01.013. Sistemi zdravstvene zaštite i zdravstvena politika Spec. 5 40 24 78 8 150

2 3.03.01.015. Ekonomika i finansiranje zdravstvenih organizacija Spec. 7 56 24 30 90 10 210

3 5.03.03.019. Investicioni menadžment Spec. 7 56 24 18 100 12 210

4 5.03.03.005. Tehnološki menadžment Kolatr. 6 48 18 104 10 180

Izborni predmet - neparni (1) 5 40 18 82 10 150 UKUPNO III semestar 30 240 24 36 54 42 454 50 900

IV SEMESTAR

5 5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja Zajed. osnove 6 48 24 32 72 4 180

6 2.09.11.007. Projektni menadžment Spec. 5 40 30 70 10 150

7 5.03.03.011. Kadrovski menadžment (menadžment ljudskih resursa) Spec. 5 40 18 18 68 6 150

8 3.01.21.007. Pravno-etički aspekti moderne medicine Spec. 4 30 24 56 10 120

Specijalistički / diplomski rad 10 48 232 20 300

UKUPNO IV semestar 30 206 18 48 48 32 498 50 900

UKUPNO diferencijalni program: 60 446 42 84 102 74 952 100 1800

35

DIFERENCIJALNI PROGRAM – OPCIJE STUDIJA:

Opšti uslov upisa na studij "Menadžmenta u zdravstvu" je završena viša škola ili fakultet u okviru matične medicinske struke odn. zdravstvene djelatnosti. Student može da upiše diferencijalni program "Menadžmenta u zdravstvu" i sa završenim studijem 1. ciklusa na nekom od ostalih studijskih programa Fakulteta zdravstvene njege Panevropskog univerziteta. U zavisnosti od stepena obrazovanja kojeg student posjeduje po osnovu završenog prethodnog školovanja omogućene su sljedeće opcije studija "Menadžmenta u zdravstvu":

Upis sa završenom VIŠOM ŠKOLOM medicinsko-zdravstvene struke (studentu se priznaje ulazni nivo od 120 ECTS):

Završetkom DIFERENCIJALNOG PROGRAMA- PRVE godine studija (dvo-semestralni studij koji sa prethodnim školovanjem iznosi 180 ECTS), student stiče ZVANJE: "Diplomirani menadžer u zdravstvu" (Bachelor of Health Care Management); NAPOMENA: Student NEMA obavezu da piše diplomski rad

Završetkom DIFERENCIJALNOG PROGRAMA - PRVE i DRUGE godine studija (četvero-semestralni studij koji sa prethodnim školovanjem iznosi 240 ECTS), student stiče ZVANJE: "Diplomirani menadžer u zdravstvu - specijalista javnog zdravstva/zdravstvene zaštite" (Bachelor of Health Care Management-Specialist of Public Health); NAPOMENA: Student mora da izradi i odbrani specijalistički/diplomski rad koji se vrednuje sa 10 ECTS.

Upis sa završenim 1. CIKLUSOM medicinsko-zdravstvene struke (trogodišnji bachelor studij u trajanju od 6 semestara koji je ekvivalentan ulaznom nivou od 180 ECTS):

Završetkom DIFERENCIJALNOG PROGRAMA- PRVE godine studija (dvo-semestralni studij koji sa prethodnim školovanjem iznosi 240 ECTS), student stiče ZVANJE: "Diplomirani menadžer u zdravstvu - specijalista javnog zdravstva/zdravstvene zaštite" (Bachelor of Health Care Management-Specialist of Public Health); NAPOMENA: Student mora da izradi i odbrani specijalistički/diplomski rad koji se vrednuje sa 10 ECTS.

Produžetak na drugu godinu DIFERENCIJALNOG programa "Menadžmenta u zdravstvu" predstavlja faktički upis u drugi ciklus "master studija"

Završetkom DIFERENCIJALNOG PROGRAMA - PRVE i DRUGE godine studija (četvero-semestralni studij koji sa prethodnim školovanjem iznosi 300 ECTS), student stiče ZVANJE: "Magistar menadžmenta u zdravstvu" (Master of Health Care Management); NAPOMENA: Student mora da izradi i odbrani magistarski rad koji se vrednuje sa 30 ECTS.

Upis sa završenim fakultetom medicinsko-zdravstvene struke u minimalnom četverogodišnjme trajanju ( ≥ 8 semestara što je ekvivalentno ulaznom nivou od minimalno 240 ECTS):

Završetkom DIFERENCIJALNOG PROGRAMA - PRVE godine studija (dvo-semestralni specijalistički studij), student stiče ZVANJE: "Specijalista javnog zdravstva/zdravstvene zaštite" (Specialist of Public Health); NAPOMENA:

Student bira dva izborna predmeta iz skupa predmeta diferencijalnog programa druge godine studija;

36

Student mora da izradi i odbrani specijalistički rad koji se vrednuje sa 10 ECTS.

Student sa završenim fakultetom medicinsko-zdravstvene struke može da upiše posdiplomski studij "Menadžmenta u zdravstvu" u trajanju od 3 semestra čime stiče ZVANJE: "Magistar menadžmenta u zdravstvu" (Master of Health Care Management); NAPOMENA:

Student definiše program studija u saradnji sa mentorom iz skupa predmeta prve i druge godine DIFERENCIJALNOG PROGRAMA koji težinski iznosi 60 ECTS;

Student mora da izradi i odbrani magistarski rad koji se vrednuje sa 30 ECTS. NAPOMENA: Student ne može da izabere izborni predmet koji je položio u prethodnom školovanju. Ukoliko je neki od obaveznih predmeta takođe položio u ranijem školovanju, student te predmete zamjenjuje sa izbornim predmetima iz oblasti "Menadžmenta u zdravstvu", koji težinski imaju isti broj, ili veći broj ECTS kredita.

37

PRILOG 2.

Nastavni programi studija "MENADŽMENTA U ZDRAVSTVU"

38

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke nauke

Predmet/modul 5.06.04.005. Mundologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.06. Sociologija

Uža naučna oblast 5.06.04. Sociologija kulture

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kroz izučavanje ovog predmeta student treba da stekne spoznaju o kulturno-civilizacijskim paradigmama i da razumije njihov uticaj na globalne ekonomske tokove. Stečena znanja su neophodna u izučavanju nekih naučnih disciplina kao npr. marketing psihologija ili socijalna psihologija.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. spozna kulturno-civilizacijske paradigme građanskog društva 2. razumije svjetske procese globalizacije društva 3. spozna različite naučne i religijske poglede na svijet kao i uticaje različitih

kultura i religija, države i prava kao i političkih partija na ponašanje ljudi Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uticaj kulture i civilizacije na ponašanje ljudi Aksiološki i ontološki zakoni koji vladaju svetom Glavni zakoni koji vladaju svetom, Zakon održavanja Sveta, Zakon uzročnosti i slobode, Zakon privlačenja i odbijanja, Zakon (ne)ravnoteže, Zakon (ne)reda i (bes)poretka, Zakon (ne)sklada, Zakon razvoja Sveta: Aksiologija, Norme ponašanja, Običaji, Moral i etika, Pravo i zakon, Vrednosti sistemi i orijentacije, Istina kao vrednosna orijentacija, Pravda kao vrednosni sistem, Sloboda kao univerzalna vrednosna orijentacija, Red (poredak), Mir kao neotuđivo ljudsko pravo, Očuvanje ljudskog dostojanstva, Umetnost (lepo), Nevrednosti, Zlo, Smrt Gneseologija – učenje o saznanju sveta: Apriorno saznanje , Saznajna moć čoveka, Saznanje o postojanju svojeg Ja Opšta teorija sistema i demokratija kao kognitivno otkriće: Značaj opšte teorije sistema, Nastanak kapitalizma i uloga protestantizma u razvoju preduzetništva, Odnos ekonomije i politike, Demokratija kao političko-socijalni okviri vladanja: Obeležja, vrednosti, procedure i uslovi demokratije, Objašnjenje pojma politička tolerancija, Objašnjenje pojma odnosi i politički interesi, Građanski demokratski oblik društvenog sistema, Objašnjenje pojma tehnokratija. Determinisanje pojmova boljševizam i kult ličnosti: Determinisanje pojma boljševizam, Determinisanje pojma kult ličnosti, Uslovi pojave kulta vođe, Etiološki koreni vođstva i autoritarnosti , Kult vođe, vođstvo i sledbenici, Javnost i tipovi vođa, Proces izgradnje vođe, Potrebne sposobnosti da bi se bilo vođa. Determinisanje pojma javno mnjenje: Objašnjenje značenja pojmova, Pojam i suština javnog mnjenja, Istorijsko nastajanje javnog mnjenja, Javno mnjenje i demokratija, Totalitarizam ii javno mnjenje, Objašnjenje pojma autoritet i autoritarizam ,Objašnjenje pojma dominacija ,Objašnjenje pojma dogmatizam, Objašnjenje pojma tabu Tiranija nad javnošću, Državno nasilje (strahovlada) nad javnošću. Rasprava o konceptu suverenosti, Zablude i iluzije zapadno-evropske kulture, civilizacije ii nauke Značenje civilizacije u razvoju čovečanstva. Definisanje pojma civilizacija, Civilizacijska paradigma dvadesetog veka, Komunizam i njegove reforme, Propast komunističkog civilizacijskog koncepta, Iluzije na osnovu lakoće obećanja. Prednosti, nedostaci i civilizacijske posledice raspada multietničkih evropskih država, Identifikovanje faktora koji su izmenili

39

kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije, Identifikovanje kulturno-civilizacijskih promena, Definisanje pojmova u vezi očekivanih reformiu preduzetničko društvo Uticaj kulture na ponašanje čoveka: Definisanje pojma kultura, Opšte napomene o kulturi, Shvatanje kulture, Filosofija istorije kao osnova izlaganja istorije kulture Klasifikacija kulture: Klasifikacija kulturnih pojava, Kulturna stvarnos,tČovek i kultura, Kulturni oblici Kulturološko-civilizacijski pogled na svet: Kineski pogled na svet, Budizam i indijski pogled na svet, Zen-budizam i japanska kultura, Jevrejska (hebrejska) kultura, Evropska kultura i hrišćanski pogled na svet: Starogrčka helenska kultura, Kultura starog Rima, Kulturni značaj Vizantije, Pojava hrišćanstva, Hrišćanski pogled na svet. Islam i arapska kultura¸Priroda islama, Karakteristike islama. Američka kultura: Kultura maja, Kultura Azteka, Kultura Inka, Prastanovnici Severne Amerike, Odnos Evrope prema Americi. Afrička kultura:Magije, Mitologija i religija, Totem, Afrička umetnost, Porobljavanje i oslobađanje Aftike Naučni pogled na svet :Naučno, religijsko i umetničko mišljenje, Definisanje pojmova nauka, istraživanje i razvoj, Definisanje pojma nauka, Definisanje istraživanja i razvoja, Definisanje pojmova naučno-istraživački programi i razvoj, Stare i nove paradigme o nauci i znanju. Kulturno-civilizacijske vrednostne orijentacije: Opšte determinante vrednosnih orijentacija, Identifikovanje faktora koji su izmenili kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije. Podržavanje kulture, Institucije kao organizacijski oblik kulture, Kulturni statusi, Kulturna pravila Uloga tajnih društava u razvoju kultura i civilizacija: Humanisti, Slobodni zidari (Masonstvo), Iluminati. Uloga slobodnih zidara na balkanskim prostorima Proizvodi kulture i civilizacije: Materijalni i umetnički proizvodi kulture, Sistem edukacije članova društva Kulturni tipovi i uticaj religije:Kulturni tipovi, Uticaj religije na ponašanje ljudi, Osnovne značajke Istočnog Pravoslavlj:, Suština Pravoslavlja – biti drugačiji i ostati nepromenjen, Pravoslavlje-Rimokatolicizam-Protestantizam, Pravoslavlje i Pravoslavna Crkva, Objašnjenje sedam svetih tajni, Pravoslavlje, Pravoslavna Crkva i okruženje Uticaj potkulture na ponašanje ljudi Uticaj kulturnih procesa na ponašanje ljudi: Procesi oblikovanja kulture,Procesi obogaćivanja kulture, Procesi kulturalizacije i akulturalizacije, Trajnost kulture,Socijalni (humani) kapital ili sklonost srpskog društva ka spontanoj socijalizaciji. Uticaj države i prava na ponašanje ljudi: Postanak države i prava, Funkcije države i prava: Država i savremeno društvo, Država blagostanja ili totalitarizma, Američki državni pragmatizam, Nove tendencije u razvoju države: Krah ideje države blagostanja, Osavremenjene države revolucije,Procesi izumiranja države blagostanja.Oblici države i prava, Kriza - zakonomeran proces savremenog društvenog kretanja Uticaj političkih partija na ponašanje ljudi:Politička kultura, Priroda političkih partija, Vrste političkih partija, Čovek i politika, Kriza morala - opasna kriza društva, Novi pluralizam

Manipulisanja ljudskom svesti u procesu upravljanja marketingom

Čovekove neprevaziđene enigme: Čovek po prirodi beži od istine, Čovek po prirodi beži od razuma u zadovoljstva , Izloženost čoveka religioznim propovedima .Kulturne paradigme balkanskog prostora, Preduzetnički motivi i odgovornosti, Aktualiziranje motiva, Preduzetnička socijalna odgovornost, Preduzetnička etička odgovornost. Aspekti simbolike u upravljanju marketingom: Funkcija simbolike u marketing menidžmentu Opšti simbolički aspekti, Kategorijalni sistem simbolike. Mitološki kategorijalni sistem, Opšti aspekti mitoloških sistema, Specifičnosti političkih mitova.Aspekti svojstava, dinamizama i funkcija simbola: Svojstva simbola, Funkcije simbola, Klasifikacija simbola, Boja kao simbol, Ljubav kao simbol, Društveni kodovi kao simboli, Društveni znakovi, Društveni kodovi, Politički simbol, Logika imaginarnog i logika razuma. Identifikovanje problema i ograničenja sa izborom rešenja izlaska iz paradigme manipulacija: Identifikovanje problema Alternativni izbori rešenja problema: Model rigidnog ubrzanog trošenja prirodnih resursa-bez rasta i strategije održivog razvoja, Model usporenog trošenja prirodnih resursa i prividnog rasta i strategije održivog razvoja, Model demokratskog društva, savremene i otvorene, tržišne privrede sa strategijama održivog razvoja, Sidra budućeg srpskog demokratskog društva i otvorene tržišne privrede održivog razvoja, Osnovne premise strategije demokratskog društva i tržišne privrede, Ključni problemi izbora metoda promena, tranzicije i reformi. Problemi koji ograničavaju kreiranje održivog socijalno-ekonomskog razvoja i opstojnosti srpskih zemalja: Negativne istorijske prepreke demokratskom ustrojstvu srpskog društva, Paradigme koje su uzrokovale raspade državnih zajednica Južnih Slovena, Interesi Zapada u odnosu na ciljeve i interese srpskog naroda, Identifikovanje elemenata oporavka i održivog razvoja bosansko-hercegovačkog prostora, Ocena projekta – jedinstvena BiH, Ocena projekta – dostizanje Zapadne Evrope, Ocena projekta – oponašanje Zapadne Evrope, Ocena projekta – državna ili privatna privreda, Otvorena pitanja, problemi, razlozi i kriterijumi post-komunističkihreformi srpskog društva:Razvoj potrebe za tolerancijom, Razvoj potrebe za dijalogom, Razvoj komunikacijsko-informacijskih potreba

40

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 100 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 50 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

41

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Mundologija Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

42

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke nauke

Predmet/modul 6.01.01.021. Filosofija života: opšta i specijalna metodologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.01. Filozofija

Uža naučna oblast 6.01.01. Logika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj predmeta Opšta i specijalna metodologija je da osposobi studenta da na ispravan metodološki način napiše pisani rad primjenom ispravnih naučnih principa i metoda.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. struktuira i metodski razradi odgovarajuće pismene radove kao što su npr. seminarski rad i diplomski rad primjenom naučnih metoda pristupa u izradi rada, prikupljanja i sistematizacije podataka

2. primjeni odgovarajuće naučne metode logičkog zaključivanja (indukcija, dedukcija,...) za potrebe pisanja pismenog rada koji uključuje elemente analize i zaključivanja

Savladane vještine: Ispravno struktuiranje i pisanje rada zasnovanog na primjeni naučnih principa prikupljanja, obrade, analize, sinteze i prezentovanja podataka.

Sadržaj predmeta:

Logička svrha I smisao nauke, naučnih metoda, misaonih tehnika I alata savremenog čoveka Definisanje nauke Zadaci nauke, Nauka o logičkoj argumentaciji vrednostima – aksiologija: Vrednovanje kao obli stvaralačkog mišljenja, Vrednosna orijentacija I argumentacija, Faktori vcrednovanja vrednosti: Unutrašnji faktori vrednovanja vrijednosti: Emocije (osjećanja), Mišljenje (opažanje.) Spoljni faktori vrednovanja vrednosti, Norme I vrednosti, Logičko mišljenje kao vrednost, Istina kao vrednost Vrednosno zaključivanje: Naučni I logički pogledi na svet: Poimanje vrednosti :Definisanje pojmova, Vrste pojmova, Odnosi pojmova, Klasifikacija pojmova, Generalizacija pojmova, Vrednosno suđenje: Pojam i elementi suda, Klasifikacija sudova. Logička determinacija suda – zaključivanje: Definicije sudova, Vrste sudova I neposredno logičko zaključivanje, Odnosi među sudovima I metode izvođenja I zasnivanje sudova: Induktivna metoda – induktivno zaključivanje: Promatranje, eksperiment, brojanje I merenje: promatranje, eksperiment, brojanje, Merenje, Statistističke metode, Induktivne metode, Logički problem indukcije. Deduktivna metoda: Aksiomatski system, Vrste aksiomatskih sistema, Svha I značaj deduktivne metode–deduktivno zaključivanje. Dokazivanje I argumentacija vrednosnih sudova, Postupak opovrgavanja. Kulturno – civilizacijski pogledi na svet prema kriterijumu naučnogpristupa I mišljenja: Religijski, etičko – moralni, naučni I umetnički pogled na svet: Religiski pogled na svet, Umetnički pogled na svet, Naučni pogled na svet. Tradicionalno učenje o osnovnim zakonima mišljenja, Nauka I umetnost kao najviša dostignuća umnog stvaralaštva, Naučno istraživanje I razvoj Logički naučni postupci I naučne metode Naučni postupci (deskripcija), objašnjenje (ekplanacija) I predviđanje (predikcija) Naučno otkriće I dokazi Naučno istraživanje I izlaganja, Problem, hipoteza,

43

verifikacija Formalno – logička analiza ljudskih stavova Analiza ljudskih stavova, Ispitivanja logičkih relacija između stavova Logička analiza pojma zaključak

Definisanje pojma zaključakNeposredni I posredni zaključak, Deduktivni posredni zaključak, Induktivni posredni zaključak, Analogijski posredni zaključak Račun sudova I račun pojmova I greške u zaključku Račun sudova I račun pojmova, Logičke greške u zaključku Društvene potrebe I opšti istorijski razvoj nauke: Naučni proces proizvodnje: istraživanje oblika naučne politike: Naučna politika nauke, politička politika nauke, Vojna politika nauke. Politika u strategiji proučavanja znanja, Naučno – istraživački programi u ekonomiji. Pristup osnivanju I izradi projekata Tehnička kompozicija rada, Problematizovanje otvorenih pitanja, Način izbora tema, Postavljanje radne hipoteze(a), Faze za pripremu I izvođenje istraživanja, pristup studiranju literature, Sticanje sklonosti aktivnoj saradnji u timskom radu. Organizacija, izbor metoda I tehnika, prognoziranje I interpretacija prikupljenih podataka I informacija sa zaključcima I preporukama Proces I plan istraživanja tržišta I marketing – istraživanja, Definisanje ciljeva istraživanja marketinga, Razgraničenje menidžment I marketing istraživanja, Utvrđivanje izvora podataka informacija, varijabla, indikatora I indeksa,Izvori podataka informacija: Sekundarni izvori podataka: Primarni izvori podataka I informacija, Pojedinačni – nestrukturalni primarni izvori podataka I informacija. Izbor varijabla ,Izbor indikatora I indeksa Izbor konceptualnog postupka menidžment I marketing – istraživanja: Izbor metoda kao menidžment I marketing – istraživanja, Metod slučajeva, Opisni metod (deskripcija), Metod objašnjenja (eksplanacije), Metod predviđanja (simulacije), Eksperimentalna metoda. Definisanje metoda za prikupljanje podataka I informacija,Definisanje marketing modela istraživanja, Organizovanje I plan menidžment I marketing – istraživanja: Organizovanje istraživanja marketinga, Terminski, prostorni I finansijski plan istraživanja marketingaDefinisanje metoda za prikupljanje I registrovanje podataka I informacija: Prikupljanje podataka I inforamacija komparativnom (istoriskom) metodom , Prikupljanje podataka I informacija metodom posmatranja ili opservacija, Prikupljanje podataka I informacija eksperimentalnim metodama, Prikupaljne podataka I informacija metodom ispitivanja, Prikupljanje podataka I informacija iz statističke banke podataka: Formiranje banke I podataka, Osnivanje banke modela, Analiza prikupljenih podataka I informacija, Sinteza podataka I informacija, sa interpretacijom rezultata istraživanja , Izveštaj sa glavnim nalazima I preporukama. . Tipovi izveštaja I distribucija na mesta nosilaca odluka, Prezentacija rezultata istraživanja I kontrola uspešnosti istraživanja, Provođenje dopunskih istraživanja Primer pisanja rada Pisanje uvoda, problematiziranje metodike, Izlaganje rezultata istraživanja, Izvođenje zaključaka, Usmeno izlaganje.

Drugi deo Kako pristupiti učenju I studiranju Zanimljive građe Naučni rezultati istraživanja ličnosti Autorski rezultati istraživanja ličnosti: Frojdova psihoanalitička teorija ličnosti: Frojdova psihoanalitička teorija strukture ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija instinkata u dinamici ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija napetosti u razvoju ličnosti, Frojdove postavke o nesvesnim mehanizmima odbrane. Olportova humanistička psihološka teorija ličnosti, Adlerova sociološka teorija ličnosti, Fromm-ova kulturološko- psihološka teorija ličnosti, Levin- Marfi- Andjel- ova teorija osobenosti ličnosti, Pavlovljeva teorija učenja I uslovljavanja,Jugova teorija ličnosti, Neofrojdijanska teorija ličnosti, Olport-Katelova teorija osobina ličnosti, Teorija karakteristika ličnosti, Teorija ličnosti Berđajeva, Srpska teorija ličnosti: Etnopsihološka teorija Jovana Cvijića, Karakterologija Jugoslovena Vladimira Dvornikovića, Filosofija Branislava Petronijevića, Svetosavlje Nikolaja Velimorivića. Istraživanje strukture ličnosti: Ličnost kao organizacija osobina, Faktorska analiza ličnosti,Temperament I osobine temperamenta, Karakterne crte strukture ličnosti, Sposobnosti kao osobine ličnosti, Telesne karakteristike kao osobine ličnosti, Istraživanje dinamike ličnosti:Motivi I motivacija, Teorija o ljudskim potrebama u odnosu na opštu teoriju sistema, Opšta teorija ljudskih potreba, Istraživanje razvoja ličnosti:Fiziološki faktori razvoja ličnosti,Socijalizacija I činioci socijalizacije ličnosti, Konflikti u motivacijskom kompleksu ličnosti.

44

Istražnivanje kognitivnih psihičkih funkcija ličnosti Istraživanje procesa pamćenja Definisanje problema, Objašnjenje procesa učenja I upamćivanja Fiziologija učenja I pamćenja, Istraživanja procesa učenja potrošača:Bihejviorističke teorije, Teorije kognicije (razumevanja). postupci učenja: Učenje na MM College, Postupak efikasnosti beležaka radi povećanja sterena pamćenja, Razvijanje ličnog sistema briljantnog razmišljanja, Kreiranje mape uma, Vežbanje dečijeg uma u porodici: Pričanje priča uz pomoć mape uma, Grupno učenje u krugu porodice (sa kolegama). Istraživanje procesa oživljavanja upamćenog: Kratkotrajno I dugotrajno pamćenje, Biološke osnove pamćenja, Kreiranje mape znanja (pamćenje): Grčka mitologija, Multidimenzionalno sredstvo pamćenja, Psihološki procesi transformacije znanja u toku stvaralačkog Učenja, Psihološke karakteristike stvaralačkog učenja, Testiranje imaginativnog učenja. Zaboravljanje I poremećaji pamćenja, Proces izražavanja upamćenog- proizvodi kao kriterijum stvaralačkog ponašanja ličnosti: Brejnstorning reči, Brejnstorning slika, Upravljanje znanjem- mapiranje uma, Učenje briljatnom razmišljanju: Upotreba mape uma kod pisanja radova (beleški), Upotreba mape uma kod pripreme ispita, Upotreba ampe uma kod pripreme projekta. Učenje kreativnom razmišljanju: Ciljevi I koristi kreativnog razmišljanja, Mehanizmi kreativnog razmišljanja, Proces kreativnog razmišljanja radi ostvarivanja novih paradigmi, Menidžment uma: Grupna mapa uma:Faze grupnog mapiranja uma, Primjena I koristi grupnog mapiranja uma, Lična upotreba uma: Ispoljavanje uma: Samoanaliza uz pomoć mapa uma, Samoanaliza prošlosti I planiranje budućnosti. Proces rešavanja problema, Terminiranje mapa uma. Segmenti planiranja života, Terminiranje mapa uma, Upravljanje odlukama: Organizovanje ideja: Organizovanje sopstvenih ideja, Organizovanje tuđih ideja. Menidžment znanja: Testovi znanja:IQ- factor I testovi inteligencije, G- faktor ili sposobnost mišljenja, Sposobnost dugotrajne memorije, Kreativne sposobnosti. Kreiranje ponude znanja, Podučavanje drugih, Prezentacija (Komunikacija) znanja, Profeionalna (menidžerska) upotreba mape uma, Istraživanje percepcija Čula opažanja I izloženost potrošača uticajmima:Čula opažanja I izlaganja potrošača spoljnim uticajima: Selektivno izlaganje potrošača, Selektivna pažnja potrošača, Čula opažanja I razvijanje pažnje potrošača. Opažanje prostora I pojava I razumjevanja sadržaja poruke: Opažanje prostora I poruka, Principi razumevanja poruke, Razumevanje celine- pretpostavka razumevanja: Objašnjenje pojma geštalt, Geštalt faktori koji utiču na proces razumevanja, Razumevanje celine- stimulansi koji pojačavaju pamćenje Geštalt- fenomen, Geštalt- iluzija, Geštalt- kvalitetaq. Analiza kognitivnog procesa opađanja I osećanja Istraživanje mišljenja: Procesi logičkog mišljenja, Primitivno ili konkretno mišljenje, Oblici mišljenja, Misao I operacije mišljenja, Spontano mišljenje- asocijacije, Simbolički misliti I govoriti. Istraživanje inteligencije kao važne kongnitivne psihičke funkcije Objašnjenje kategorijalnog sistema u vezi s inteligencijom, Objašnjenje pojma inteligencija, Količnik inteligencije I sposobnost rješavanja zadataka.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 86 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja;

45

6 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 50 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Filosofija života Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

46

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

47

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.14.021. Portfeljni menadžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.14. Fiskalna ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Strategijsko upravljanje portfolijom finansijskih instrumenata omogućava dovođenje u optimalnu vezu odnosa uslovljenosti rizika i prinosa na portfolio, postizanje diverzifikacije ulaganja portfolia (kombinacija dva ili više instrumenata čiji se prinos kreće u različitom smeru, tako da se pojedinačni prinosi kompenziraju držanjem portfolija) koji dovodi do smanjenja rizika ulaganja.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

1. Korištenje instrumenata portfeljnog menadžmenta za potrebe efikasnog upravljanja portfoliom preduzeća

2. Usvajanje osnovnih znanja iz oblasti upravljanja finansijskim institucijama 3. Korištenje elemenata finansijske analize preduzeća

Savladane vještine: Definisanje strategija kratkoročnog i dugoročnog ulaganja kapitala.

Sadržaj predmeta:

Institucije finansijskog tržišta Finansijske berze i finansijsko tržište, Definisanje tržišta, Definisanje finansijskog tržišta, Tržište novca, Tržište kapitala, Tržište devizama, Terminsko tržište, Promptni poslovi na tržištu, Institucije finansijskog tržišta, Analiza berzanskih informacija, Izvori berzanskih podataka, Kako se čitaju berzanski indeksi (proseci), Objašnjenje pojma tržišni indeksi, Objašnjenje tržišnih ciklusa, Globalni indeks akcija i investiranje na globalnom nivou, Vrste berzanskih poslova, Promptni poslovi, Terminski poslovi, Report – deport poslovi, Hedžing poslovi i špekulacijski poslovi, Likvidacija berzanskih poslova, Berzanska kotacija, Elektronsko tržište akcija, Elektronsko tržište velikih kompanija, Kotiranje srednjih i tek osnovanih kompanija Investicioni fondovi kao institucionalni investitori, Funkcije investicionih fondova, Oblici investicionih fondova, Specijalizovani fondovi, Privatizacioni investicioni fondovi, Fondovi vlasničkih akcija, Fondovi obveznica, Fondovi tržišta novca Instrumenti portfeljnog menidžmenta Postupak kreiranja finansijskih proizvoda, Polazne osnove procesa kreiranja finansijskih proizvoda, Definisanje hartija od vrednosti, Definisanje hartija od vrednosti, Vrste hartija od vrednosti, Kriterijumi podele hartija od vrednosti, Definisanje cene kapitala Menice kao hartije od vrednosti, Definisanje menice i menična načela, Definisanje menice, Menična načela, Radnje vezane za sticanje prava i obaveza iz menice, Izdavanje menice, Prenos ili indosiranje menice, Akceptiranje menice, Avaliranje menice, Menična intervencija, Radnje koje obezbeđuju ostvarenje meničnih prava, Podizanje meničnog protesta, Menični regres, Eskont menice, Pravno-finansijski aspekti eskontiranja menice, Eskontovanje menice Ulaganje u deonice, Pravni aspekti akcija i akcionerstva, Pravno definisanje akcija, Zasnivanje akcionarstva i oblici privrednih društava kapitala, Prava i odgovornosti imaoca deonice, Postupak emisije deonica, Definisanje pojma deonica, Utvrđivanje vrsta emicije deonica, Priprema i realizacija odluke o emisiji deonica, Utvrđivanje kotacije, poziv na upis i realizacija odluke o deonicama, Finansijski aspekti upravljanja deonicama, Utvrđivanje učešća u akcionarskom društvu, Utvrđivanje vrednosti akcija na berzi, Prodaja novih akcija, Kupovina akcija, Trgovanje akcijama prodajom na prazno, Kupovina varanta, Kupovina akcija na kredit, Utvrđivanje prava na upravljanje Investiranje u obveznice, Definisanje pojma obveznice, Definisanje obveznice, Svrha emisije i proces investiranja u obveznice, Odluke u vezi emisije obveznica, Specifičnosti obveznice organa uprave,

48

Distribucija i trgovanje obveznicama, Distribucija obveznica,Trgovanje obveznicama na sekundarnom tržištu, Formiranje cena obveznica, Trgovanje obveznicama Ulaganja u fjučerse i opcije, Definisanje fjučersa i opcija i principa igranja, Definisanje fjučersa i opcija, Principi igre na fjučerse i opcije, Proizvodi i predmeti ugovora na fjučerse i opcije, Proizvodi koji su predmet ugovora na fjučerse, Definisanje finansijskih derivata, Definisanje opcija, Funkcionisanje trgovine ugovorima na fjučerse, Sistem trgovine fjučerskim derivatima, Pretpostavke trgovine ugovorima na fjučerse, Izveštavanje o trgovanju ugovorima na fjučerse, Specifičnosti korištenja opcija, Standardne karakteristike špekulacija opcijama, Špekulacije opcijama kao vrsta osiguranja od rizika, Manje nerizične špekualcije opcijama, Nestandarne špekulacije opcijama, Trgovanje opcijama na indekse akcija i robne fjučerse, Kotiranje opcija Menidžment finansijske institucije Elementi menidžmenta finansijske institucije, Teorija upravljanja, Specifičnosti upravljanja marketingom finansijskih institucija Menidžment-planiranje u finansijskoj instituciji, Preduzetnička vizija finansijske institucije, Preduzetnička misija finansijske institucije, Razvoj finansijske institucije, Preferencije vlasnika i menidžmenta, Marketing-okruženje, Resursi investicione institucije, Specifična preduzetnička osposobljenost, Proces planiranja marketinga finansijske institucije, Definisanje ciljeva i zadataka finansijske institucije, Model planiranja marketinga finansijske institucije Marketing-miks finansijske institucije, investicione i poslovne banke, Proces kreiranja marketing-miksa, Marketing-miks pozicioniranja finansijske institucije, Marketing-miks u relationship marketingu finansijske institucije Specifičnosti planiranja marketing-miksa poslovne banke, Definisanje proizvoda i usluga banke, Definisanje politike i strategija cena banke, Planiranje kanala distribucije banke, Promotivni miks banke, Ciljevi i proces planiranja promocije banke, Lična prodaja banke građanima, Propaganda banke, Odnosi s javnošću banke, Determinisanje osnovne poruke i izbor medija, Strategija kadrova i marketing-okruženja banke, Uloga ljudi u procesu kreiranja tražnje i pružanja bankarske usluge, Uloga uslužnog ambijenta Forme marketinškog organizovanja finansijske institucije, investicione i poslovne banke, Pristup organizovanju marketing-aktivnosti, Definisanje problema, Sistem podele rada, Sistem autoriteta u organizacionoj strukturi, Problemi centralizacije i decentralizacije odluka, Elementi organizacije za efikasno poslovanje, Kadrovska politika marketing-sektora banke, Proces izbora kadrova, Proces vođenja kadrova, Komunikacija kao faktor efikasnosti organizacije i vođenja, Procesi komunikacija u organizaciji i vođenju, Proces vođenja marketing-sektora finansijske institucije, investicione i poslovne banke, Aplikacija organizacije marketinga finansijske institucije, investicione i poslovne banke Marketing-kontrola i revizija finansijske institucije, investicione i poslovne banke, Preduzetničko odlučivanje o finansijskoj funkciji, Odnos između finansijske i marketing funkcije preduzetnika, Izbor optimalne odluke u funkciji maksimiranja dobiti, Analiza i revizija poslovanja banke Portfeljni menidžment Procena stvarne i prometne vrednosti kapitala preduzeća, Utvrđivanje sadašnje vrednosti kapitala preduzeća, Diskontinuirana vrednost, Neto sadašnja vrednost, Osnivanje strategije kratkoročnog i dugoročnog ulaganja kapitala, Upravljanje gotovinom, Ocena finansijskih aspekata ulaganja kapitala, Strategija dugoročnog i kratkoročnog ulaganja kapitala, Strategije ulaganja u nabavku materijala, MRP- sistem planiranja zaliha, ROP-sistem planiranja zaliha, Vilsonova formula za izračunavanje optimalnog naloga, ABC-sistem, Kombinacija sistema, Pristup racionalizaciji investiranja kapitala, Racionalizacija investiranja kapitala, Pokazatelji racionalizacije kapitala Finansijski menidžment i finansijski inženjering, Definisanje finansijskog menidžmenta i finansijskog inženjeringa, Opšti principi sklonosti štednji i sklonosti potrošnji Portfeljni menidžment, Analiza sklonosti vlasnika i menidžmenta sa prikazom upravljanja gotovinom, Analiza sklonosti vlasnika i menidžmenta, Odluka o štednji ili investiranju, Preduzetničko odlučivanje o zajmu, Preduzetno optimiziranje portfelja, Finansijski instrumenti i finansijsko tržište, Portfolio hartije od vrednosti, Merilo rizika ulaganja, Metoda neto sadašnje vrednosti kao način vrednovanja ulaganja kapitala u hartije od vrednosti, Uloga finansijskog tržišta, Vrednovanje ulaganja kapitala u akcije, Vrednovanje ulaganja kapitala u obveznice Strategijski portfolio kapitala u odnosu na cene i prinose, Cene i prinosi finansijskih instrumenata, Sadašnja vrednost, Diskontna stopa, Stopa prinosa, Cena finansijskog instrumenta, Analiza prinosa i rizika finansijskih instrumenata, Modeli ulaganja i postupci ocene sklonosti ulaganju, Ocena neizvesnosti prema kriteriju očekivani prinos – rizik, Teorijske osnove strategija portfolija i diversifikacije rizika, Teorija portfolija, Pristup izračunavanja rizika portfolija, Konstruisanje nerizičnog portfolija, Merenje rizika i obima portfolija, Ocenjivanje cene rizika, Menidžment hartija od vrednosti poslovne banke, Upravljanje portfolijom hartija od vrednosti poslovne banke, Menidžment optimalne strukture hartija od vrednosti, Menidžment portfolija hartija od vrednosti, Model mobilisanja kreditnih potraživanja poslovne banke – sekuritizacija Metode finansijske analize, Du Pont – analiza, Merenje poslovnih efekata i rizika finansijskim leveridžom, Poslovni leverage, Finansijski leverage, Kombinovani leverage, Ocena racionalnosti investiranja kapitala, ,,Pravila,, raspodele dobiti preduzeća, Vrste kapitala preduzeća, ,,Pravila,, raspodele kapitala na različite resurse, Analiza oblika preduzetnog ulaganja kapitala

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

49

7 56 24 24 94 12 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

5.01.10.011. Hartije od vrijednosti (sa ugovorima u privredi) Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izvođenje vježbi; 12 sati za istraživanje izvora; 24 sata za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis).

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Portfeljni menadžment Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

50

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

51

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metode

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.11. Ostale računarske oblasti

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Primjenom matematičkih metoda i tehnika teorija odlučivanja pomaže analitičarima u odlučivanju i kreiranju skupa akcija i izbora alternativa iz kojih donosilac odluke treba da izabere najpovoljniju. Osnovni cilj je da se student upozna sa osnovama teorije odlučivanja i sa principima odlučivanja u različitim uslovima (odlučivanje u uslovima neizvjesnoti, odlučivanje u uslovima rizika, odlučivanje u uslovima izvjesnosti), da upozna različite vrste odlučivanja (višekriterijumsko odlučivanje i grupno odlučivanje), te sisteme podrške odlučivanju (MIS, DSS, ES).

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da primjeni različite teorijske tipove odlučivanja u zavisnosti od uslova u kojima se odlučivanje obavlja.

Savladane vještine: Primjena određenih softvera kao gotovih matematičkih modela u procesu odlučivanja.

Sadržaj predmeta:

UVOD U POSLOVNO ODLUČIVANJE TEORIJA ODLUČIVANJA, Pregled i analiza problema odlučivanja, Definisanje problema (početno stanje), Definisanje ciljeva (konačno stanje), Atributi, Informacije, Izbor metoda, Izbor rješenja, Filozofija odlučivanja, Matrice odlučivanja, Proces donošenja odluka, Pojam i vrste odluka, Faktori (elementi) odlučivanja, Faze procesa odlučivanja, Modeli donošenja odluka, Postupak procesa odlučivanja ODLUČIVANJE U USLOVIMA NEIZVJESNOSTI, Teorija igara, Igre između 2 igrača, Igre dva igrača sa nultom sumom (konstantnom sumom), Igre dva igrača sa promjenljivom sumom, Pregovaračke igre, Igre protiv prirode, Hurwicz – ov kriterij (kriterij optimizma), Wald – ov kriterij, Laplace – ov kriterij (kriterij nedovoljnog razloga), Savage – ov kriterij (kriterij žaljenja), Bayes – ov kriterij ODLUČIVANJE U USLOVIMA RIZIKA , Koncepcija i primjena vjerovatnoće, Analiza rizika, Pristup analize rizika, Sekvencijalno odlučivanje i drvo odlučivanja, Raspodjela vjerovatnoće kriterijumske (zavisne) promjenljive, Odlučivanje uz korištenje apriorne vjerovatnoće, Očekivana vrijednost perfektne (dopunske) informacije i njena ocjena (preaposteriorna analiza), Analiza odlučivanja sa apriori vjerovatnoćama sa više akcija, Odlučivanje uz korištenje aposteriorne vjerovatnoće, Metod simulacije, Monte Carlo tehnika ODLUČIVANJE U USLOVIMA IZVJESNOSTI, Uvodna razmatranja, Linearno programiranje, Opšte osobine linearnih programa, Testiranje, kontrola i primjena modela VIŠEKRITERIJUMSKO ODLUČIVANJE, Višeatributno odlučivanje, Višeciljno odlučivanje GRUPNO ODLUČIVANJE, Funkcija drušvenog blagostanja, Metod izbora najvećeg broja glasova, Metod izbora apsolutnom većinom glasova, Konsenzus, Breinstorming

52

metoda, Delfi metod SISTEMI ZA PODRŠKU ODLUČIVANJU, Programski potencijali u donošenju poslovnih odluka, Doprinos MIS-a u procesu odlučivanja, Sistemi za podršku odlučivanja (DSS) VJEŠTAČKA INTELIGENCIJA I EKSPERTNI SISTEMI, Pojam ekspertnih sistema, Klasifikacija ES, Prednosti i nedostaci ES, Razlike između DSS-a i ES STRATEGIJSKO PLANIRANJE, Metod scenarija, SWOT analiza, Benčmarking

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 16 90 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

53

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. Dr Đuro Mikić Teorija i strategija odlučivanja Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

54

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.260. Katedra za javno zdravstvo i menadžment u zdravstvu

Predmet/modul 3.03.01.005. Menadžment zdravstva

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.03. Preventivne medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.03.01. Javno zdravstvo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj predmeta je proizvodnja isporuka, nadzor nad korištenjem korisnih uslužnih proizvoda za društvo čija struktura varira kako po vrsti tako po kvalitetu i količini. Zdravlje ljudi je najveća vrijednost koju jedan socijalni sistem može da produkuje, s obzirom da bolesnom čovjeku nikakva bogatstva ništa ne predstavljaju. Zdravstveni sistemi predstavljaju sisteme za ostvarivanje ciljeva globalno društveno – političkog sistema kao modela socijalne organizacije zajednice, odnosno dobijanje zdravstvenih uslužnih proizvoda.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Bitno ja da student pokuša kroz seminar da stvori model zdravstvenog sistema koji će biti u stanju da se kreiraju nove vrijednosti za potrošače (građane, bolesnike) i ostvari njihovo zadovoljstvo uslugama (zdravstvenim proizvodima)

Savladane vještine: Koncepcija menadžmenta primarne zdravstvene zaštite uključuje selektivno koncentrisanje programa i ulaganja napora u njihovou realizaciju, uključivanjem onjih bolesti koje predstavljaju veliko opterećenje za datu društvenu sredinu, a koje je preventivnim intervencijama moguće izbjeći.

Sadržaj predmeta:

Savremeni menadžment

Etičko moralna pitanja služenja čovjeka

Kadrovska menadžment kontrola

Ocjena uspješnosti menadžmenta

Definisanje pojma marketinga, marketing ciljeva

Definisanje javnog sektora usluga

Menadžment savremenog zdravstvenog sistema

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

55

5 40 24 74 12 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

5.06.04.005. Mundologija: kulturno-civilizacijske paradigme građanskog demokratskog društva

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

5.09.01.001. Komunikologija–vještina komuniciranja u zdravstvu

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sati za izradu seminarskog rada sa temama iz menadžmenta u zdravstvu; 12 sati za istraživanje izvora.

Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Kod istraživanja su korištene analitičke metode upoređivanja i metode kojima je bilo moguće provesti identifikaciju zdravstvenog sistema prema najboljim uzorima, imajući pri tome u vidu da se istraživanje odnosi na zemlju u tranziciji, odnosno zemlju koja se nalazi u promjenama..

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena seminarskog rada studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 50 %

04

56

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Mićović MENADŽMENT ZDRAVSTVA Beograd 2008

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

57

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.340. Katedra za preduzetničku ekonomiju

Predmet/modul 5.01.11.011. Ekonomija usluga

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.11. Preduzetnička ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Privredni segment usluga predstavlja značajno samostalno područje ostvarivanja društveno-ekonomskog rasta i razvoja i jedan od primarnih ciljeva je da se studenti upoznaju sa značajem i potencijalom uslužnog sektora koji se u nas do sada razmatrao izvan konteksta ekonomske efikasnosti i efektivnosti i bio je prilično zanemarivan.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim savladavanjem ovog predmeta student će spoznati značaj i potencijale sektora uslužne ekonomije, osnovne faktore koji determinišu njegov razvoj, specifičnosti ekonomije i marketing menadžmenta usluga, uslužne paradigme u domenu poslovnih finansija, kao i specifičnosti pojedinih oblasti ekonomije usluga (trgovina, bankarstvo, osiguranje, saobraćaj, zdravstvo, kultura, turizam i sport, politika i ekologija)

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uslužna ekonomija i marketing menidžment usluga Specifičnosti ekonomije i marketing menidžmenta usluga, Opšti okviri i tendencije razvoja ekonomije usluga, Determinisanje uslužne ekonomije, Inovativno preduzetništvo i razvoj sektora poslovnih usluga, Razvojne tendencije ekonomije usluga, Problematiziranje javnog sektora ekonomije, Definisanje pojma uslužni proizvod, Teorijski aspekti definisanja pojma uslužni proizvod, Klasifikacija uslužnih proizvoda, Determinisanje termina društvene preferencije, Marketing aspekti determinisanja pojma uslužni proizvod, Marketinško determinisanje pojma usluge, Marketing klasifikacija usluga i definisanje uslužnog proizvoda Paradigme savremenog čovečanstva budućnosti, Determinisanje savremenog čoveka kao kulturno-civilizacijskog bića, Teorije o jeziku, Jezik komunikacije među ljudima, Šizofreni oblici upotrebe jezika, Čovekova potreba za dijalogom, Komunikacijsko-informacijska kultura, Razgovor sa samim sobom – Mišljenje, Razgovor sa Bogom – Molitva, Razgovor sa prirodom – Nauka, Razgovor kulture – Večni nemir, Razgovor sa istorijom – I mrtvi govore Područja uslužne ekonomije Istraživanje oblika intelektualnih usluga Ljudski (humani) resursi kao nepresušni izvori nacionalnog bogatstva, Funkcija stvaralaštva u oblikovanju i reoblikovanju, Uticaj profesije na stvaralaštvo, Ciljevi i zadaci oblikvoanja i reoblikovanja, Rušenje ili utvrđivanje mita o postojećem proizvodu, Inovacije kao proces promena, Tehnološke inovacije, Klasifikacija inovacija, Difuzija inovacije, Uslužna ekonomija i inovativno preduzetništvo, Identifikacija područja promena koje determinišu buduću strategiju razvoja, Javnost i mnjenje kao izvor uslužne ekonomije Uslužne paradigme u području poslovnih finansija, Finansijski inženjering, Finansijski menidžment, Bankarski menidžment, Finansijske berze i finansijsko tržište, Berzanski robno-finansijski poslovi, Promtni poslovi, Terminski poslovi, Report – deport poslovi, Hedžing i špekulativni poslovi, Elektronsko tržište i akcija, Kreiranje finansijskih proizvoda u vidu hartija od vrednosti, Akcije – hartije od vrednosti, Obveznice – hartije od vrednosti, Fjučersi i opcije, Proizvodi koji su predmet ugovora na fjučerse, Definisanje finansijskih derivate, Definisanje opcija, Sistem trgovine fjučerskim derivatima, Hedžeri i špekulanti ugovorima na fjučerse, Investicioni fondovi kao institucionalni investitori, Hipotekarne založnice, obveznice i obligacije Usluge trgovine i trgovinski marketing menidžment, Specifičnosti marketinga trgovine, Specifičnosti istraživanja tržišta i marketinga trgovine, Marketing-strategije i marketing-planiranje trgovinskog društva, Specifičnosti instrumenata marketing-miksa trgovine, Politika materijalnog i nematerijalnog proizvoda

58

trgovine, Politika cena i uslovi trgovine, Politika promotivnog miksa trgovine, Merčendajzing marketing trgovinskog društva, Merčendajzing marketing-prodavnice, Merčendajzing marketing-prodajnog mesta Izvozni-međunarodni marketing menidžment, Specifičnosti međunarodnog marketing menidžmenta, Specifičnosti istraživanja međunarodnog tržišta i marketing menidžmenta, Modeli istraživanja stranog tržišta, Definisanje problema kod istraživanja stranog tržišta, Planiranje međunarodne marketing-koncepcije, strategije i taktike, Specifičnosti međunarodne marketing-koncepcije, Međunarodne marketing-strategije, Međunarodna marketing-taktika, Instrumenti izvoznog marketing-miksa, Strategije i politike izvoznog proizvoda, Politika cena i uslova, Politika kanala izvoza u zemlji, logistika i fizička distribucija u inostranstvu, Politika promotivnog miksa u inostranstvu Bankarski marketing menidžment, Banka – institucija poverenja i institucija informacionih argumenata, Komponente bankarskog informacionog sistema, Istraživanje marketinga banke, Specifičnosti finansijskog tržišta i bankarskog poslovanja, Marketing-koncepcija i marketing-strategije banke, Marketing-koncept banke, Marketing funkcije i ciljevi banke, Marketing-strategije banke, Marketing-miks strategija banke, Proces kreiranja marketing-miksa strategija banke, Planiranje marketing-miksa banke, Strategija kadrova i marketing-okruženja banke Marketing menidžment u osiguranju, Funkcije osiguranja i specifičnosti tržišta osiguranja, Funkcije osiguranja, Specifičnosti tržišta osiguranja, Specifičnosti instrumenata marketing-miksa osiguranja, Proizvod u osiguranja, Premija kao oblik cene u osiguranju, Instrumenti promotivnog miksa osiguranja Marketing menidžment uslužnih poslovnih sistema, Inženjering, Contracting, Consulting, Know-how, Management contracting, Marketing profesionalnih uslužnih organizacija Marketing menidžment turizma, Specifičnosti turističkog tržišta, Specifičnosti instrumenata marketing-miksa turizma Marketing menidžment saobraćaja, Specifičnosti marketinga saobraćaja, Specifičnosti tržišta i tražnje usluga prevoza, Specifičnosti instrumenta marketing miksa u saobraćaju Politički marketing menidžment, Istraživanje političkog tržišta, Istraživanje sopstvene organizacije, Istraživanje političkog marketing-okruženja, Determinisanje pojmova i istraživanje javnog mnjenja, Instrumenti političkog marketing-miksa, Počeci kreiranja političkog marketing-miksa, Unapređeni politički marketing-miks, Savremeni instrumenti političkog marketing-miksa Marketing menidžment javne uprave, Politika miksa proizvoda i usluga države, Politika distribucije i logistike, Politika cena, poreza i taksa države, Politika promotivnog miksa države Marketing menidžment neprofitnih organizacija, Marketing osnova i program društvenih organizacija, Instrumenti marketing-miksa, Politika društvenog proizvoda, Politika cena, Politika distribucije i logistike, Politika promotivnog miksa Marketing menidžment u kulturi

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 86 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

5.01.06.007. Marketing psihologija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 6 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji).

59

Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Doc. dr Vladimir Stojanović Ekonomija usluga Banja Luka Panevropski univer-

zitet "APEIRON" 2008 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

60

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.340. Katedra za preduzetničku ekonomiju

Predmet/modul 5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.11. Preduzetnička ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osnovni cilj je upoznavanje studenata sa karakteristikama samostalnog preduzetničkog biznisa, osnovnim principima njegovog osmišljavanja, pokretanja i uspješne implementacije. Jedan od ciljeva je i uticaj na tok procesa razvijanja poslovnih ideja, kao i usvajanje znanja iz metodologije izrade i sadržaja biznis plana preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom Preduzetnička ekonomija student će biti osposobljen da razumije karakteristike preduzetničke ekonomije, ostvari savremeni pristup u organizaciji poslovnog poduhvata, primjeni znanja iz domena upravljanja preduzetništvom, prepozna i razumije način na koji porezi utiču na preduzetničku ekonomiju, prepozna relevantne rizike u implementaciji poslovnog poduhvata i definiše mjere osiguranja od rizika, te da izradi poslovni plan. :

Savladane vještine: Izrada biznis plana

Sadržaj predmeta:

I MENADŽMENT I BUDUĆNOST, Proces globalizacije tržišta i njen uticaj na poslovanje preduzeća, Karakteristike savremenog menadžmenta, Kvalitet kroz upravljanje ljudskim resursima, Strategija za ulazak na internacionalna tržišta, Izvoz, Proces promjena organizacione strukture OSNOVNE KARAKTERISTIKE SOCIJALISTIČKOG I PREDUZETNIČKOG DRUŠTVA SAVREMENI PRISTUP ORGANIZACIJI PREDUZETNIČKE EKONOMIJE, Osnovna načela organizovanja preduzetničke ekonomije, Pristup organizaciji kao sistemu, Pojam sistema, Kolo povratne sprege, Organizacioni sistemi, Ciljevi sistema, Vrste sistema, Entropija organizacionih sistema, Organizacioni sistem posmatran kao “crna kutija”, Preduzeće kao upravljiv sistem, Formalna organizaciona struktura Neformalna organizacija, Interesne grupe, Prijateljske grupe, Karakteristike grupa, Oblici komunikacije neformalne organizacije, Proces organizovanja, Teorija z, «Exellence» u menadžmentu, između klasične i inovativne organizacije, Osnovni principi savremenog menadžmenta, Pitanja za raspravu PREDUZETNIŠTVO, Pojam i definisanje preduzetništva, Menadžment u preduzetništvu, Pojam menadžmenta, Definicije menadžmenta, Odnos preduzetništva i menadžmenta, Karakteristike preduzetništva, Inovacije i tržište, Tipovi inovacija, Preduzetništvo u SAD, Preduzetništvo u EVROPI, Razlike između tradicionalnog i preduzetničkog menadžmenta, Osobine preduzetnika, Uspješni poslovni ljudi – rekli su o sebi i biznisu, Tipovi preduzetnika, Preduzetništvo kao obilježje tržišne privrede, Preduzetništvo i vrste biznisa u budućnosti, Menadžment i menadžeri, Vrste menadžera, menadžeri, menadžeri srednjeg nivoa i menadžeri prvog nivoa, Generalni i funkcionalni menadžeri, Karakteristike menadžera, Zadaci menadžera, Liderstvo, Definicija liderstva, Pojam liderstva, Uloga moći u liderstvu, Liderstvo i menadžment, Liderstvo u poslovnim organizacijama, Timski rad: način da se postigne uspjeh, Značaj liderstva, Testovi, Test ličnosti - jeste li tip preduzetnika, Posjedujete li pravu poslovnu ideju V PREDUZETNIČKI MENADŽMENT KAO PROCES, Planiranje, Proces i sadržaj planiranja, Vrste planova, Swot analize u funkciji donošenja strateških preduzetničkih odluka, Planiranje

61

ciljeva organizacije, Određivanje ciljeva organizacije kao razlog njenog postojanja, Vizija i misija, Vizija, Misija, Pitanja za raspravu, Organizovanje, Proces organizovanja, Vrste organizacionih struktura, Prosta organizaciona struktura, Funkcionalna organizacija, Diviziona organizaciona struktura, Projektna organizacija, Matrična organizacija, Inovativna organizacija, Savremene organizacione strukture, Horizontalna korporacija, Reinžinjering, Dinamička organizaciona mreža, Razlike između klasične i inovativne organizacije, Karakterisitke organizacijske promjene kao globalna pojava, Uzroci otpora promjenama, Modeli organizovanja i razvoja preduzetništva, Inkubatori kao model razvoja malog biznisa, Vrste preduzetničkih inkubatora, Usluge inkubatora, Specifičnosti prakse u razvoju inkubatora, Klasteri kao novi model razvoja malih i srednjih preduzeća, Trendovi razvoja klastera, Uloga i važnost klastera kao model razvoja malih preduzetnika, Lizing, Zašto je značajan lizing?, Vrste lizinga, Prednosti nabavke opreme na lizing, Franšizing, Ugovor o franšizi, Kako franšizer podučava franšizante, Oblici franšizinga, Prednosti i nedostaci franšizinga, Korporacija, Karakteristike korporacije kao oblika organizovnja, Džoint venčer (Joint Venture) kompanije, Partnerstvo ili ortakluk, Prednosti i nedostaci partnerstva, Komanditno društvo, Inokosno preduzeće, Pitanja za raspravu, Vođenje i motivisanje, Uvodne napomene, Pojedinci – osnovna jedinica analize, Svojstva ljudskih bića, Tipovi ličnosti, Introvertna i ekstrovertna ličnost, Integraciona i dezintegraciona ličnost, Tradicionalna, samostalna i nesamostalna ličnost, Autentične i neautentične ličnosti, Način odbrane ličnosti na frustracije, Motivacija, Pristupi motivaciji, Teorija hijerarhije poteba, Novac i motivacija, Dizajniranje poslova kao osnova motivacije, Motivacija: «šargarepa i štap», Stilovi vođenja u nekim razvijenim zemljama, Neke karakteristike stila vođenja u Evropi, Osnovne karakteristike američkog stila vođenja, Osnovne karakteristike japanskog stila vođenja, Potreba za inovacijama u vođenju, Razvoj vodećih kadrova za inovativno vođenje, Pitanja za raspravu, Kontrolisanje,Tradicionalni pristup osiguranja kvaliteta, Upravljanje sistemom kvaliteta, Evolucija kvaliteta, IT kontrola, QC kontrola kvaliteta, QA kontrola kvaliteta, QM sistem kontrole kvaliteta, TQM – sistem totalnog upravljanja kvaliteta, Proces kontrolisanja, Povezanost planiranja i kontrolisanja, Pravila kontrolisanja, Standardi kvaliteta serije ISO 9000, Finansijski pokazatelji kao mjerilo efikasnosti preduzeća, Analiza likvidnosti, Analiza upravljanja zalihama, Analiza dugoročne finansijske pozicije preduzeća, Analiza profitabilnosti, Ostali finansijski pokazatelji uspješnosti poslovanja, Analiza rentabilnosti, Kriterijumi za mjerenje likvidnosti KARAKTERISTIKE MALOG PREDUZEĆA – MALOG BIZNISA, Mogući kriteriji definisanja malog preduzeća, Kvantitativni faktori definisanja malog biznisa, Kvalitativni kriteriji definisanja malog biznisa, Snage i slabosti malih preduzeća, Snage malih preduzeća, Slabosti malih preduzeća, Mala i velika preduzeća – prednosti i razlike ULOGA POREZA U RAZVOJU PREDUZETNIŠTVAVrste poreza, Porez na dodatu vrijednost –PDV, Razlike između PDV-a i poreza na promet, Osnovne karakteristike PDV – a, Šta je to porez na dodatnu vrijednost – PDV?, Koje su prednosti i mane PDV-a?, Prednost PDV-a, Negativne strane PDV-a, Šta traži eu (VI evropska direktiva)?, Kako to rade druge zemlje, Osnove bih modela PDV-a, Makroekonomske implikacije PDV-a, Uticaj pdv-a na poslovanje preduzeća i internu ekonomiju, Uticaj na zalihe sirovina i repromaterijala i zalihe gotovih proizvoda, Uticaj na vođenje knjiga, Uticaj na tržišni položaj, Sadržaj zakona o PDV-u, Šta je predmet oporezivanja, Ko su poreski obveznici, Kada nastaje poreska obaveza, Šta ulazi u poresku osnovicu, Poreske stope, Ulazni i izlazni PDV i pravo na povrat, Registracija poreskih obveznika, Način i tehnika obračunavanja PDV-a, RIZIK I OSIGURANJE U PREDUZETNIŠTVU, Oblici rizika, Programirano upravljanje rizikom, Izbor metode upravljanja rizikom, Osiguranje i vrste rizika, Pitanja za raspravu POSLOVNI PLAN – BIZNIS PLAN,Uloga i značaj poslovnog plana, Namjena biznis plana, Prezentacija biznis plana, Nekoliko napomena za pisanje biznis plana, Anatomija biznis plana, Naslovna stranica, Rezime plana, Opis preduzetničke ideje, Tržišni pokazatelji, Izvedbeni plan, Marketinški plan, Cijene,. Distribucija, Promocija, Menadžment, Procjena rizika, Finansijski pokazatelji,Bilans stanja, Bilans uspjeha, Prelomna tačka rentabilnosti, Ocjena uspješnosti, Primjerak biznis plana «punionica pitke vode»

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 18 82 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

62

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.01.13.005. Mikroekonomija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada; 18 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

63

Prof. dr Željko Baroš Preduzetništvo i preduzetnički menadžment Banja Luka

Panevropski univerzitet APEIRON

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

64

OSNOVNI PODACI:

Šifra Sadržaj

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

NAZIV predmeta/modula 5.09.02.003. Menadžment odnosa s javnošću –PR VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Šifra Sadržaj

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.09. Komunikološke nauke

Uža naučna oblast 5.09.02. Odnosi sa javnošću

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentima svladavanje praktičnih vještina i sposobnosti odnosa s javnošću, odnosno sticanje stručnih znanja potrebnih za praktično bavljenje odnosima s javnošću. Svrha ovoga predmeta je da se studentima predoči važnost, vrste i karakteristike tehnika odnosa s javnošću, te da se osposobe za praktičnu primjenu tih komunikacionih i organizacionih vještina. Glavno težište predmeta je fokusirano na odnose s javnošću u praktičnim primjenama, i u odnosu s medijima, obzirom da mediji predstavljaju najznačajniji komunikacioni kanal u plasiranju poruka prema ciljnim grupama. Odnosi s javnošću su objašnjeni i sa aspekta ključnog značaja za pristup integriranom komuniciranju u poslovno-komunikacijskom okruženju, te razvijanju marketinga i istraživanju tržišta. Kako je jedan od temeljnih preduslova za bavljenje odnosima s javnošću - pisanje, ovaj će predmet omogućiti studentima ovladavanje tehnikama pisanja za odnose s javnošće, te stjicanje znanja o praktičnoj upotrebi alata za odnose s javnošću.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Obrada ovog predmeta omogućava studentima: • poboljšanje strateških znanja (planiranje projekata, definiranje

komunikacionih ciljeva, upotreba podataka dobijenih istraživanjem tržišta i istraživanjem javnog mijenja),

• upoznavanje odnosa između poslovnih ciljeva i odnosa s javnošću, • razvijanje sposobnosti povezivanja različitih znanja i iskustava s

područja marketinga, oglašavanja, te odnosa s javnošću, • sistematizaciju i povećanje njihovog postojećeg znanja, te ekspertizu u

korišćenju tehnika odnosa s javnošću, • poboljšanje opšte komunikacione sposobnosti studenta (u izradi

saopštenja za medije, nastupima u javnosti, itd), • prepoznavanje izazova u odnosima s javnošću, sposobnost rješavanja

65

izazova i ocjenjivanja rezultata, • povećavanje spoznaje o važnosti odnosa s javnošću i srodnih disciplina

i njihovo poslovno razumijevanje.

Savladane vještine:

Stručnjaci za odnose s javnošću predstavljaju portparole organizacija: velikih poduzeća, političkih stranaka, vlada, kulturnih i sportskih događaja. Da bi ostvarili svoje ciljeve, stručnjaci za odnose s javnošću moraju sarađivati sa svim sredstvima javnog informisanja, pri čemu se služe sa različitim sredstvima komuniciranja (pisani propagandni materijal - letci, katalozi, priručnici itd. tribine, slanje pisama na individualne adrese, plakati itd., pisana saopštenja, usmena saopštenja, konferencije za štampu i medije, promotivni seminari itd) koja su prilagođena ciljnim grupama (potrošačima, vladama itd.). Posao stručnjaka odnosa sa javnošću obuhvata predstavljanje preduzeča/organizacije/ustanove javnosti, ali takođe i složenije tehnologije i aktivnosti. Ovi stručnjaci su stratezi većih ili manjih političkih kampanja, kampanja zastupanja raznih interesnih grupacija (advocacy, lobbing), sve do posredovanja u rješavanju sukoba. Sadržaj poslova odnosa s javnošću obuhvata proučavanje stavova i potreba ciljnih grupa formatiranih u vidu izvještaja o istraživanju, preporuka, poslovnih i drugih strategija i politika. Televizijske i radijske emisije te novinski članci predstavljaju takođe prozvod stručnjaka za odnose s javnošću. Osim distribuiranja pisanih obavještenja, stručnjaci za odnose s javnošću organiziraju javne nastupe onih koje žele predstaviti u vidu tribina koje su najčešće distribuirane na širem geografskom području. Stručnjaci s ovog područja uvijek kombiniraju nekoliko metoda istodobno uključujući i učešće u televizijskim ili radijskim “kontakt programima”. U poslovnim organizacijama stručnjaci za odnose s javnošću zaduženi su za pripremanje javnih nastupa visokih rukovodioca organizacije, što podrazumjeva i organizovanje konferencija za štampu, kao i pripreme svih učesnika koji će nastupiti na konferenciji. Stručnjaci za odnose s javnošću vode brigu i o reklamnim kampanjama, planiranju i naručivanju reklamnih spotova, praćenju objavljivanja reklamnog materijala, te istraživanju njihove uspješnosti. Ti poslovi uključuju vještine, znanja i sposobnosti:

planiranja, organizovanja, vođenja i kontrole djelatnosti propagande, oglašavanja, odnosa sa javnošću i obavještavanje javnosti;

vještinu pregovaranja o ugovorima za oglašavanje sa predstavnicima novina, radija i televizije, sportskih organizacija, ustanova iz kulture i reklamnih agencija;

planiranje i vođenje posebnih programa radi obavještavanja sredstava javnog informisanja o planovima, dostignućima i pozicijama preduzeća ili ustanove;

planiranje i vođenje aktivnosti za pribavljanje sredstava u humanitarne i slične svrhe;

nadzor nad troškovima i osiguravanje korištenja materijalnih i finansijskih sredstava te rada osoblja;

planiranje, savjetovanje te usmjeravanje i koordiniranje oblikovanja i provođenja reklamnih akcija;

proučavanje, savjetovanje i vođenje programa odnosa sa javnošću radi boljeg upoznavanja javnosti o pojedinim pitanjima;

nadziranje ponude, trgovaca i uvrštenih preduzeća na tržitu kapitala i novca;

66

Sadržaj predmeta:

I DEFINISANJE ODNOSA SA JAVNOŠĆU

II KLJUČNE RIJEČI - KOMUNIKACIJA, JAVNOST I STRATEGIJA

1. KOMUNIKACIJA 1.1. Verbalna komunikacija 1.2. Aktivno slušanje 1.3. Govorenje 1.4. Neverbalna komunikađja 1.5. ŠtajeNLP?

2. JAVNOST 2.1. Ciljne javnosti

3. STRATEGIJA III ISTORIJAT RAZVOJA

1. FAZA PUBLICITETA 2. FAZA EKSPLIKACIJE (OBJAŠNJENJA, TUMAČENJA) 3. FAZA OBOSTRANOG ZADOVOLJSTVA 4. UDRUŽENJA ZA ODNOSE SA JAVNOŠĆU

IV AKTIVNOSTI ODNOSA SA JAVNOŠĆU 1. ANALIZA AKTIVNOSTI U OBLASTI ODNOSA SA JAVNOŠĆU

1.1. Savjetovanje menadžera 1.2. Upravljanje identitetom 1.3. Upravljenje ugledom 1.4. Brend 1.5. Izazivanje i stvaranje publiciteta 1.6. Izrada promotivnog PR materijala 1.7. Upravljanje temama/trendovima 1.8. Krizno komuniciranje 1.9. Glasnogovomištvo 1.10. Javni poslovi 1.11. Lobiranje 1.12. Organizacija događaja (Event management) 1.13. Sponzorstvo

2. TRI PODRUČJA DJELOVANJA PR-a 2.1. Korporativni PR 2.2. Odnosi sa javnošću u institucijama 2.3. Odnosi sa javnošću u politici

V SRODNE DISCIPLINE 1. MARKETING I ODNOSI SA JAVNOŠĆU 2. OGLAŠAVANJE (ADVERTAJZING) I ODNOSI SA JAVNOŠĆU 3. KONCEPT IMK

VI STRATEŠKO PLANIRANJE

1. ČETVOROFAZNI PROCES ODNOSA S JAVNOŠĆU 1.1. Faza I - ANALIZA - Definisanje problema 1.2. Faza II - STRATEGIJA - Planiranje i kreiranje programa 1.3. Faza III - REALIZACIJA - Sprovođenje programa 1.4. Faza IV - EVALUACIJA - Ocjenjivanje programa

VII ODNOSI SA CILJNIM JAVNOSTIMA 1. ODNOSI SA MEDIJIMA

1.1. Štampa (novine i časopisi) 1.2. Časopisi 1.3. Radio 1.4. Televizija 1.5. PR aktivnosti u radu sa medijima 1.6. Oblikovanje informacija za medije 1.7. Organizacija konferencija za novinare 1.8. Organizacija susreta sa novinarima 1.9. Odnos novinari - PR

67

2. INTERNET2.1. Internet stranica organizacije 2.2. Blogovi i PR

3. ODNOSI SA ZAPOSLENIMA 4. ODNOSI SA FINANSIJSKOM JAVNOŠĆU 5. ODNOSI SA DOBAVLJAČIMA 6. ODNOSI SA POTENCIJALNIM ZAPOSLENIMA 7. ODNOSI SA KONKURENCIJOM

VIII ETIČKA PITANJA TEORIJA ODGOVORNOG ZASTUPANJA 1. TAMNA STRANA PR- a

IX PROFESIJA PR 1. INTERNA SLUŽBA ZA ODNOSE SA JAVNOŠĆU ILI ANGAŽOVANJE AGENCIJE . 2. ZADUŽENJA STRUČNJAKA ZA PR 3. ČETRI MOGUĆE ULOGE 4. OPERATIVAC ZA KOMUNIKACIJU

4.1. Stručnjak za odnose s javnošću 4.2. Fasilitator komunikacije 4.3. Fasilitator rješavanja problema

5. LlSTA OSOBINA POŽELJNIH ZA BAVLJENJE PR-OM

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 18 64 8 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP PREDMETU

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.06.04.005. Mundologija nema dodatnih uslova

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Interaktivni karakter nastave se postiže praktičnim demostracijama (vježbama) pisanja najava za medije, saopštenja za javnost, demantija i sl. te praktičnim demonstracijama i vježbama organizacionih sposobnosti kroz izvođenje, organizaciju i realizaciju virtuelne konferencije za novinare. Te praktične aktivnosti tokom nastave predstavljaju jedan od osnova za evaluiranje znanja i završnu ocjenu. Na kraju obrade predmeta polaže pisani ispit, u sklopu kojeg studenti trebaju pokazati znanje o teorijskim i praktičnim znanjima iz odnosa s javnošću.

68

Program je praktično usmjeren i oslanja se na strukovna i tržišna iskustva obrazložena kroz obradu studija slučaja. Osnovna ideja pri izvođenju modula je bliska saradnja predavača i studenta, prenos kako znanja tako i iskustava, te interaktivan rad. Tokom obrade predmeta student će se upoznati sa sljedećim praktičnim vještinama: JAVNI NASTUP

• trening medijskog nastupa • nastup pred TV kamerom • govor pred mnoštvom ljudi • pravilna upotreba glasa i dikcije • govor tijela

IMIDŽ I IDENTITET • komuniciranje vanjskim izgledom • identitet i imidž u političkom marketingu • imidž i lični marketing • pojedinac kao marka (brend) • zdravlje javnih lica

ODNOSI S JAVNOŠĆU I POLITIKA • BiH/RS u svijetu i neposrednom okruženju (geopolitički aspekt) • političko komuniciranje • globalna bezbjednost • globalizacija

VJEŠTINE KOMUNICIRANJA • umijeće komuniciranja i vođenja dijaloga • pregovaranje (trening verbalne i neverbalne komunikacije) • retorika • formalna i neformalna komunikacija • debata (pravila i vježba)

KRIZNO KOMUNICIRANJE • utjecaj krize na poslovanje • umjetna kriza • krizni plan

ORGANIZACIJA KANCELARIJE/ORGANIZACIONE JEDINCE ZA ODNOSE S JAVNOŠĆU • protokol • planiranje i upravljanje medijskim kampanjama • obrađivanje novinarskih upita i priprema odgovora • priprema priopćenja za javnost

Student je obavezan da izradi i brani seminarski rad iz navedenih sadržaja pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se

69

u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama tokom nastave predispitna obaveza obavezni 10 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

04 Ispitne aktivnosti – pisani demostracioni rad iz oblasti PR parcijalni obavezni / opcioni 20 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni problemski test konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Gligorić T., Ateljević Ž. Odnosi sa javnošću Banja Luka Glas srpski Grafika 2008 knjiga

b/ Dopunska literatura Wilcox, D.L., Ault, P.H., Agee, W.K., & Cameron, G.

Public Relations Strategies and Tactics

Boston, MA Allyn & Bacon 2002

7th ed knjiga

Center, Allen H. and Jackson, Patrick Public Relations Practices Upper

Saddle, N.J Prentice Hall, 1995 5th ed.,

knjiga

Scott M. Cutlip/ Allen H. Center/ Glen M. Broom Effective Public Relations

Englewood Cliffs, N.J. 07632

Prentice-Hall, Inc. A Simon and Schuster Company

1994 7th Ed knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

Wikipedija http://en.wikipedia.org/wiki/Public_relations Wikipedia – The

Free Encyclopedia 2007 članak

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

Russell page "PR Glossary" http://www.russpage.net/pr-glossary/

Glossary of public relations terms and organizations april 2008

DMOZ - Open Directory Project http://www.dmoz.org/Business/Marketing_and_Advertisin Public Relations WEB portal april 2008

70

g/Public_Relations/

IPR - The Institute for Public Relations http://www.instituteforpr.org/

Institut odnosa sa javnošću PO Box 118400 2096 Weimer Hall Gainesville, FL 32611-8400

april 2008

The Museum of Public Relation http://www.prmuseum.com/ Muzej odnosa sa javnošću april 2008

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

71

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.260. Katedra za javno zdravstvo i menadžment u zdravstvu

Predmet/modul 3.03.01.007. Organizacija zdravstvenih ustanova

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.03. Preventivne medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.03.01. Javno zdravstvo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznati studenta sa osnovama organizacije zdravstvenih ustanova i zdravstvenog sektora, načinu rukovođenja zdravstvenom ustanovom, specifičnosti procesa donošenja odluka u zdravstvenoj djelatnosti, motivacije i izgradnje zdravstvenih timova, specifičnosti unutar-resorne komunikcije u zdravstvenim ustanovama, kadrovskog kompleksa i izgradnje humanih resursa, organizacionoj kulturi unutar zdravstvenih ustanova, specifičnostima poslovne politike u hijerarhiji planiranja i u strategijskom planiranju, specifičnosti administrativnih procedura i menadžment vremena, planiranje i upravljanje promjenama u zdravstvenim ustanovama.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će biti u stanju da:

organizuje zdravstvene timove obezbjeđuje kvalitetnu i nekonfliktnu interpresonalnu komunikaciju efikasno donosi odluke u deficitu vremena sagledava i planira humane resurse efikasno upravlja promjenama

Savladane vještine: Organizovanja i rukovođenja

Sadržaj predmeta:

Definisanje menadžmenta, razlike izmedju rukovođenja i menadžerstva, istorijski razvoj teorije menadžmenta, funkcije menadžmenta,

Pojam i sustina rukovođenja, istraživanja i teorije liderstva, istraživanja, crta i karakteristika liderstva, teorije ponašanja, liderski stil i radna situacija, liderstvo zavisno od zrelosti slijedbenika, transformaciono liderstvo, karakteristike savremenih lidera zdravstvenih radnika, integracija umijeća rukovođenja i menadžmenta, princip rada uspješnog rukovodioca

Opšti pojam u definisanju odluka, rješavanju problema i kritičkog načina, mišljenja, modeli za rješavanje problema i donošenje odluka, vrste odluka i stil odlučivanja, dobre i loše navike u donošenju odluka, menadžerski stil donošenja odluka, instrumenti koji se koriste u procesu odlučivanja, oluja ideja – Brainstorming,

72

Definicija i značaj motivacije, sestre (zdravstveni radnici) u postizanju motivacije, teorije motivacije, kreiranje atmosfere koja motiviše, strategije za kreiranje atmosfere koja motiviše, definicije i vrste konflikta, pozitivni negativni aspekti konflikta na radnom mjestu, načini rješavanja konflikta, opšta pravila u rješavanju konflikta, konflikti na nivou radne jedinice, destruktivne taktike pregovaranja (u rješavanju konflikta), lične vještine sestre (zdr. radnika) menadžera u rješavanju konflikta

Faktori koji otežavaju organizacionu komunikaciju, organizacione strategije komunikacije, komunikacioni proces, način komunikacije i jasnoća, pisana komunikacija u okviru organizacije, interpersonalna komunikacija, grupna komunikacija, pouzdana komunikacija, javni nastup sestre (zdr. radnika) menadžera, uticaj informacione tehnologije na komunikaciju u organizaciji

Dinamika zapošljavanja sestara (zdravstvenih radnika), proces prijema – zapošljavanja sestara (zdravstvenih radnika), obavljanje intervjua – razgovora, uvođenje u posao i integracija novoprimljenih sestara (zdr. radnika), stadijumi razvoja novoprimljenih sestara (zdravstvenih radnika);

Obuka /edukacija sestara (zdravstvenih radnika), mentor kao model uloge novoprimljenih sestara (zdr. radnika), definisanje i znacaj organizovanja, organizaciona teorija, organizaciona struktura, organizaciona šema, vrste organizacionih struktura, podjela rada – nivoi menadžera sestara (zdr. radnika), donošenje odluka u okviru organizacione hijerarhije sestrinske službe (službe zdravstvenih radnika);

Organizaciona kultura, vrste kulture, karakteristike skladnih i neskladnih kultura, organizaciona efikasnost, opšti pojam i definicija moći i autoriteta, tipovi moći, izgradnja lične – personalne moći, razumevanje „politike moći“ u organizaciji

Delegiranje, najčešće greške pri delegiranju, definicija i znacaj planiranja, operativno i strategijsko planiranje, ciljevi i dostignuća (ishodi)

Politika i procedure, dužnosti sestre (zdravstvenih radnika) u hijerarhiji planiranja i u strategijskom planiranju, menadžment vremena, interni i eksterni faktori u gubljenju vremena, planiranje personalnog vremena i prevencija stresa na radnom mestu,

Planiranje promjena, razvoj teorije promjena, strategije promjene, otpor – očekivana reakcija na promjenu, ponašanja koja se najčešće sreću kao reakcija na promenu, planirana promjena je kolaborativni problem, organizaciono „starenje“ i promjena kao način obnavljanja, značaj i učešće sestre (zdravstvenog radnika) u planiranju i poznavanju budžeta

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 24 74 12 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

5.06.04.005. Mundologija: kulturno-civilizacijske paradigme građanskog demokratskog društva

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

3.03.01.005. Menadžment zdravstva

73

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sati za stručnu praksu u oblasti zdravstvenog osiguranja; 12 sati za istraživanje izvora.

Stručna praksa se obavlja u zdravstvenim ustanovama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za javno zdravstvo i menadžment. Za obradu predmeta i stručnu praksu planirano je da student utroši i 12 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose organizaciju zdravstvenih ustanova.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Obavezan seminarski rad iz obavljene stručne prakse predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Pismeni dio ispita MCQ test parcijalni obavezni 30 %

04 Usmeno ispitivanje studenta konačni obavezni 40 %

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Ljiljana Milović Organizacija zdravstvenih ustanova Beograd 2000.

Mićović M. Menadžment zdravstva Beograd 2008

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

74

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

75

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.260. Katedra za javno zdravstvo i menadžment u zdravstvu

Predmet/modul 3.03.01.009. Zdravstveno osiguranje

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.03. Preventivne medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.03.01. Javno zdravstvo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj ovog predmeta je da se student upozna sa zdravstvenim osiguranjem u pogledu obaveznog i drugih vidova osiguranja pojedinaca komparativnih sistema u izgradnji, sistema zdravstvenog osiguranja, mjesto zdravstenog osiguranja u sistemu zdravstvene zaštite i druga pitanja koja se odnose na teoriju i primjenu propisa u oblasti zdravstva.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Nakon obrade ovog predmeta student će se upoznati sa sistemom socijalnog osiguranja i ulozi socijalnog osiguranja zdr. Zaštite sa stanjem zakonodavstva u ovoj oblasti i pitanjima u vezi sa njegove primjene.

Savladane vještine: Student će biti osposobljen da neposredno primjeni propise u oblasti zdravstvenog osiguranja uključujući način ostvarivanja prava u ovoj oblasti.

Sadržaj predmeta:

Nastavne oblasti:

ZDRAVSTVENA ZAŠTITA

ZDRAVSTVENO OSIGURANJE

ZAŠTITA STANOVNIŠTVA OD ZARAZNIH BOLESTI

PROIZVODNJA I PROMET LIJEKOVA

PROIZVODNJA I PROMET OTROVA

PROIZVODNJA I PROMET OPOJNIH DROGA

ZAŠTITA OD JONIZIRAJUĆIH ZRAČENJA I RADIJACIONA BEZBJEDNOST

ZAŠTITA OD NEJONIZUJUĆIH ZRAČENJA

ZABRANA PRODAJE I UPOTREBE ALKOHOLNIH PIĆA

ZABRANA PUŠENJA, PRODAJE I REKLAMIRANJA DUVANSKIH PROIZVODA

ZDRAVSTVENE KOMORE

ORGANI REPUBLIČKE UPRAVE U OBLASTI ZDRAVLJA

EKOLOŠKO ZAKONODAVSTVO

76

ZAŠTITA PRIRODE

Z A Š T I T A Ž I V O T N E S R E D I N E

PROMET EKSPLOZIVNIH MATERIJA, ZAPALJIVIH TEČNOSTI I GASOVA

ZAŠTITA VAZDUHA

FOND ZA ZAŠTITU ŽIVOTNE SREDINE

UPRAVLJANJE OTPADOM

REPUBLČKI ORGANI UPRAVE U OBLASTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE

INSPEKCIJSKI NADZOR

INSPEKCIJSKI NADZOR U OBLASTI ZDRAVLJA

INSPEKCIJSKI NADZOR U OBLASTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 24 74 12 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

5.06.04.005. Mundologija: kulturno-civilizacijske paradigme građanskog demokratskog društva

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

5.09.01.001. Komunikologija–vještina komuniciranja u zdravstvu

3.03.01.005. Menadžment zdravstva

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sati za stručnu praksu u oblasti zdravstvenog osiguranja; 12 sati za istraživanje izvora.

Stručna praksa se obavlja u ustanovama zdravstvenog osiguranja u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za javno zdravstvo i menadžment. Za obradu predmeta i stručnu praksu planirano je da student utroši i 12 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose organizaciju zdravstvenog osiguranja. U cilju sagledavanja ukupnog stanja pozitivnog zdravstvenog i ekološkog zakonodavstva koje je u primjeni, pored republičkih zakona, studenti će imati u vidu i:

1. međunarodne propise u ovoj oblasti, koji se neposredno primjenjuju i imaju prioritet u odnosu na domaće zakonodavstvo,

77

2. zakone i druge propise Bosne i Hercegovine koji se odnose na oblasti zdravlja i zaštitu životne sredine,

3. propise koje donosi Vlada i nadležna ministarstva (u prvom redu, ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite, ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i ministarstvo unutrašnjih poslova) u cilju sprovođenja zakona u ovoj oblasti i

4. propise koje donosi nadležni organi jedinica lokalne samouprave, posebno u oblasti zaštite životne sredine.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 50 %

04

05

06

07

08

09

10

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Ostoja Kremenović Zdravstveno zakonodavstvo Banja Luka Panevropski univerzitet "Apeiron" 2007.

Zakon o zdravstvenoj zaštiti Banja LukaSl. Glasnik RS, broj 18/99,23/99, 58/01 i 62/02

2002.

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

Časopis "Lokalna samouprava" Tema broja: Ekologija Sarajevo

Časopis Lokalna samouprava, juli/avgust 2004

2004

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

78

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

79

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.019. Investicioni menidžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Opšti

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da razumije relevantne faktore koji utiču na donošenje odluka o investiranju. Sticanje osnovnih znanja iz oblasti investicionog menadžmenta.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja student će biti u stanju da: analizira finansijske aktivnosti preduzetnika, analizira efektivnost investicionih projekata, da analizira postojeći portfolio hartija od vrijednosti. Student će steći osnovna znanja u oblasti privlačenja kapitala putem emisije akcija i obveznica.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Analiza finansijske aktivnosti inovativnog preduzetnika i preduzimača Analiza aktivnosti preduzetnika u vezi sa finansijskim ulaganjima, Definisanje finansijskog menidžmenta i finansijskog inženjeringa, Analiza sklonosti vlasnika i menidžmenta sa prikazom upravljanja gotovinom, Analiza sklonosti vlasnika i menidžmenta, Analiza i kontrola finansijskog upravljanja gotovinom, Analiza finansijskih aspekata ulaganja, Odluka o štednji ili investiranju, Istraživanje okolnosti sklonosti štednji ili investiranju, Istraživanje štednje, investicija ili investicije i štednje, Preduzetničko odlučivanje o zajmu, Odlučivanje kada biti zajoprimac a kada zajmodavac, Kamatna stopa kao kriterijum finansijske transakcije, Preduzetnički stav prema riziku – oprez ili hazard?, Finansijski aspekti inovinske bilanse preduzetnika, Preduzetno optimiziranje portfelja, Ocena neizvesnosti prema kriteriju očekivani prinos – rizik, Du Pont analiza, Merenje poslovnih efekata i rizika finansijskim leverage-om, Menidžersko odlučivanje u uslovima neizvesnosti primenom matrice isplativnosti Investicije kao objekt ekonomsko-pravnog regulisanja, Ekonomski sadržaji oblika investiranja, Kategorijalni sistem iz područja investiranja, Oblici aktivnosti investiranja, Razvijanje modela tražnje i proizvodnje sa svrhom intenziviranja investicione aktivnosti, Analiza multiplikatora razvoja i investiranja u varijantama zatvorene i otvorene ekonomije, Investiciona politika preduzeća, Poslovna i razvojna politika determinisana kao investiciona aktivnost preduzeća, Kriterijumi efektivnosti investicija preduzeća, Ekonomsko-pravno regulisanje investicione politike, Kreiranje tržišne privrede i ekspanzivnog institucionalnog ambijenta, Ekonomsko regulisanje privrednih ciklusa i krize, Ekonomske funkcije kapitalističke države, Pravno regulisanje investicione aktivnosti Finansijski aspekti racionalnosti investiranja kapitala i efektivnosti investicionih projekata, Ocena finansijskih aspekata ulaganja kapitala, Finansijska politika i finansijska sredstva, Finansijska ulaganja, Strategija dugoročnog i kratkoročnog ulaganja kapitala, Strategija ulaganja u nabavku materijala, ,,Pravila,, raspodele dobiti preduzeća, Analiza oblika preduzetnog ulaganja kapitala, Pokazatelji racionalizacije kapitala Utvrđivanje sadašnje vrednosti kapitala preduzeća, Diskontinuirana vrednost, Neto sadašnja vrednost Strategijski portfolio kapitala u odnosu na cene i prinose, Cene i prinosi finansijskih instrumenata, Sadašnja vrednost, Diskontna stopa, Stope prinosa, Cena finansijskog instrumenta, Analiza prinosa i rizika finansijskih instrumenata, Modeli ulaganja i postupci ocene sklonosti ulaganja, Ocena neizvesnosti prema kriterijumu očekivani prinos-rizik, Ocenjivanje cene rizika Procesi savremenog investicionog menidžmenta

80

Oblici savremenog menidžmenta sa naglaskom na investicioni menidžment, Preduzetni menidžment, Oportunitetni menidžment, Responzivni menidžment, Diverzifikacijski marketing-menidžment, Kooperacioni, simbiotički, mrežni, ugovorni i transakcioni menidžment, Globalizacija tržišta i globalni menidžment sa globalnim marketingom, Strateški marketing-menidžment, Integralni (skupni) marketing-menidžment Unapređenje investicionog menidžmenta preduzeća, Prelaz iz preduzetnog u menidžersko preduzetničko društvo, Definisanje preduzetne u odnosu na menidžersku organizaciju, Prelaz preduzetne u menidžersku organizaciju Finansijska ocena efektivnosti investicionih projekata, Principi, pravila i kriterijumi investiranja, Cena i opredeljivanje vrednosti kapitala, Opšta ocena finansijskih ulaganja, Finansijski aspekti rentabilnosti investicije, Definisanje cene kapitala i izbor strategije opredeljivanja ulaganja, Cena i finansijski aspekti upravljanja deonicama, Utvrđivanje sadašnje vrednosti kapitala preduzeća, Utvrđivanje učešća u akcionarskom društvu, Utvrđivanje vrednosti akcija na berzi Uloga finansijskog tržišta i finansijskih institucija sa principima upravljanja portfeljom hartija od vrednosti akcionarskih društava i metode optimizacije, Uloga finansijskog tržišta i finansijskih institucija, Finanskijsko tržište Investicioni fondovi, Principi upravljanja portfeljom hartija od vrednosti akcionarskih društava i metode optimizacije, Metode optimizacije portfelja Organizacijski aspekti investicionog menidžmenta Ekonomja investiranja i finansijski inženjering, Ekonomija i menidžment investiranja, Politika investiranja, Kretanje cene novca i kapitala, Definisanje finansijskog menidžmenta, Oblici finansijskog menidžmenta Investicioni projekti, Definisanje problema, Projektovanje istraživanja za potrebe razvoja strategije tehnološkog razvoja, Projektovanje organizacije fleksibilne proizvodnje, Karakteristike organizacije prema zahtevima fleksibilne proizvodnje, Organizacione celine fleksibilne proizvodnje, Projekt razvoja novog proizvoda Finansijski aspekti ulaganja kapitala Privlačenja kapitala emisijom akcija, Pravni aspekti akcija i akcionarstva, Pravno definisanje akcija, Zasnivanje akcionarstva i oblici privrednih društava kapitala, Prava i odgovornosti imaoca deonice, Postupak emisije deonica, Definisanje pojma deonica, Utvrđivanje vrste emisije deonica, Priprema i realizacija odluke o emisiji deonica, Utvrđivanje kotacije, poziv za upis i realizacija odluke o deonicama, Finansijski aspekti upravljanja deonicama, Utvrđivanje učešća u akcionarskom društvu, Utvrđivanje vrednosti akcije na berzi, Prodaja novih akcija, Kupovina akcija, Trgovanje akcijama prodajom na prazno, Kupovina varanta, Kupovina akcija na kredit, Vrednovanj ulaganja kapitala u akcije, Utvrđivanje prava na upravljanje Privlačenje kapitala emisijom obveznica, Definisanje pojma obveznice, Definisanje obveznice, Svrha emisije i proces investiranja u obveznice, Odluka u vezi emisije obveznica, Specifičnosti obveznica organa uprave, Distribucija i trgovanje obveznicama, Distribucija obveznica,Trgovanje obveznicama na sekundarnom tržištu, Formiranje cena obveznica, Trgovanje obveznicama, Vrednovanje ulaganja kapitala u dogoročne obveznice, Rok dospeća obveznice, Nominalni iznos i kamatna stopa obveznice, Prava emitenta ili investitora obveznice, Rizici investiranja u obveznice, Ocenjivanje rentabilnosti ulaganja u obveznice.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 24 18 100 12 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za istraživanje izvora; 24 sata za pedagoške radionice; 18 sati za stručnu i kliničku praksu;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava

81

i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis). Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 18 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na investicioni menadžment.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Investicioni menadžment Sremska kamenica MM College 2003 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

82

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.005. Tehnološki menadžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje studenta sa osnovnim kategorijalnim sistemom i pojmovima koji se odnose na: paradigme koje menjaju svet i strategije tehnološkog razvoja, determinisanje pojma razvojna aktivnost, definisanje pojma naučno predviđanje, metode i tehnike naučnih predviđanja, definisanje pojmova iz naučnog područja tehnologija, tehnološko-ekonomski aspekti životnog ciklusa proizvoda, marketinško-proizvodni aspekti izgradnje sistema kvaliteta proizvoda, teorijska analiza koncepta životnog ciklusa proizvoda, marketing-karakteristika proizvoda u životnom ciklusu, marketing-strategije u fazama životnog ciklusa proizvoda, životni ciklusi prema kriterijumu tržišna tražnja – tehnologije, svrhu i metode naučnog predviđanja tehnoloških promena, paradigme strategije tehnološkog razvoja preduzeća i proces razvoja i lansiranja proizvoda na tržište

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da prepozna životne cikluse novog proizvoda, primjeni metode tehnološkog predviđanja, razumije paradigme strategije tehnološkog razvoja preduzeća.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Paradigme koje menjaju svet i strategije tehnološkog razvoja, Paradigme koje su menjale svet, Analiza i kontrola strategija tehnološkog razvoja, Definisanje pojmova nauka, istraživanje i razvoj, Kako stare predstave i nove paradigmeo nauci i znanju utiču na strategije tehnološkog razvoja, Determinisanje pojma razvojna aktivnost, Definisanje pojmova nučno-istraživački programi i razvoj, Problematiziranje matematičkih modela rasta, Privredni sistem i strategija privrednog razvoja, Privredni sistem – privredni rast i razvoj, Koncepcije, strategije i politike privrednog sistema, rasta i razvoja, Strategije optimalnog i održivog privrednog razvoja, Postavljanje i regulisanje postizanja ciljeva, Definisanje pojma naučno predviđanje, Definisanje pojma nauka, Značaj opšte teorije sistema za nauku, Objašnjenje pojma naučno istraživanje i razvoj, Logički naučni postupci i metode, Naučni postupci - opis (deskripcija),objašnjenje (eksplanacija) i predviđanje (predikcija), Naučno otkriće i dokaz, Naučno istraživanje i izlaganje nauke, Utvrđivanje problema, postavljanje hipoteza i verifikacija, Pristup pisanju sopstvenog naučno-istraživačkog rada, Pisanje uvoda rada, Problematiziranje metodike naučno-istraživačkog rada, Izlaganje rezultata naučnog istraživanja, Izvođenje zaključaka i predlganje rešenja Usmeno izlaganje pred otvorenim auditorijem Zadaci, metoda i tehnika naučnih predviđanja, Metode filosofije kao nauke nad naukama, Opšte naučne metoda, Metod indukcije, Metod dedukcije, Metode i tehnike formalnog predviđanja, Izbor metoda kod istraživanja marketinga u okviru tehnoloških predviđanja, Faze za pripremu i izvođenje tržišnih i marketing istraživanja, Način delovanja u istraživačkom timu, Problematiziranje evropske nauke i nenaučnih metoda predviđanja, Problematiziranje evropske nauke, Nenaučne metode predviđanja Definisanje pojmova iz naučnog područja tehnologija Definisanje pojmova i klasifikacija tehnologije, Definisanje pojmova tehnika i tehnologija, Klasifikacija tehnologije, Tehnološki sistemi i merenje njihove efikasnosti, Opšta teorija sistema, Karakteristike tehnološkog sistema, Ocena efikasnosti tehnološkog sistema, Problematiziranje tehnoloških promena, Globalni aspekti tehnoloških promena, Inovacije kao proces tehnoloških promena, Tehnološka inovacija, Klasifikacije inovacija, Difuzija inovacije, Organizacija kao socio-tehnološki sistem Menidžment proizvoda

83

Tehnološko-ekonomski aspekti životnog ciklusa proizvoda, Marketinški aspekti materijalnih proizvoda Definisanje pojma fizički proizvod 111Analiza ponude i potražnje u odnosu na prirodu proizvoda, Marketing-aspekti proizvodnog programa, Klasifikacije s obzirom na stepen procesnosti proizvoda, Klasifikacija proizvoda prema kriteriju napora i rizika kupovine Marketing aspekti nematerijalnih proizvoda, Determinisanje pojmova iz uslužne ekonomije, Objašnjenje ekonomske doktrine tržišne privrede usluga, Razvojne tendencije ekonomije usluga, Marketing definicija i klasifikacija nematerijalnih proizvoda Marketinško-proizvodni aspekti izgradnje sistema kvaliteta proizvoda, Determinisanje pojma kvalitet proizvoda Pristup definisanju kvaliteta proizvoda, Interdisciplinarni aspekti kvaliteta, Proširena koncepcija određivanja kvaliteta, Identifikovanje ciljeva i otkrivanje satisfakcije potrošača, Identifikovanje ciljeva potrošača u vezi sa proizvodom, Kako otkriti potrebe i navike potrošača u vezi sa proizvodom Ispitivanje mišljenja prodajnog osoblja, Ispitivanje ponašanja kupaca nakon kupovine, Identifikovanje merila performansi proizvoda, Teorijska analiza koncepta životnog ciklusa proizvoda, Faza uvođenja proizvoda na tržište, Faza rasta prodaje, Faza zrelosti proizvoda, Faza opadanja prodaje, Marketing-karakteristika proizvoda u životnom ciklusu, Tipične promene marketing varijabla tokom životnog ciklusa, Analiza proizvodnog programa prema kriteriju životnog ciklusa marke proizvoda, Marketing-strategije u fazama životnog ciklusa proizvoda, Strateške odluke o zastarelim proizvodima, Zaključci o konceptu životnog ciklusa proizvoda, Životni ciklusi prema kriterijumu tržišna tražnja – tehnologije, Objašnjenje faza životnog ciklusa proizvoda, Oblici kriva životnog ciklusa proizvoda, Predviđanje oblika i trajanje životnog ciklusa proizvoda, Strategije marketinga u fazi uvođenja proizvoda na tržište, Strategije marketinga u fazi rasta prodaje, Strategije marketinga u fazi zrelosti proizvoda, Strategije marketinga u fazi opadanja prodaje, Strateški tehnološki menidžment, Indikatori tehnološke konkurentnosti Četvrti deo Tehnološka predviđanja Svrha naučnog predviđanja tehnoloških promena , Problemi predviđanja tehnoloških promena , Osnovne premise predviđanja tehnoloških promena, Opšti uslovi tehnološkog predviđanja, Problemi izbora metoda tehnološkog predviđanja,Eksploratorne metode tehnološkog predviđanja, Metod objektivne procene, Brainstorming metoda, Metoda simulacija, Metoda scenarija, Teorija strateških igara ili konfliktinih situacija, Delfi metod predviđanja, Metoda sinektika, Metoda analogije, Morfološka analiza, Ekstrapolacija vremenskih serija, Metod krive iskustva, Operaciona istraživanja, metodi i modeli, Analiza tehnološkog jaza , Utopija metod Metodi normativnog tehnološkog predviđanja, Matrice horizontalnog odlučivanja, Metodi operacionih istraživanja, Linearno programiranje, Planiranje resursa pomoću mreže, Gantov dijagram, Metoda planiranja glavnih događaja, Metoda planiranja, ocenjivanja i revizije programa, Grafičko planiranje metodom kritičnog puta. Teorije odlučivanja, Stablo odlučivanja, selekcije, evaluacije i PATTERN-metoda, Metoda stablo odlučivanja, PATTERN-metoda tehnološkog predviđanja, AHP – metoda selekcije tehnologije, TEM – metoda strateške evaluacije tehnologije, Operacioni modeli, Modeli zamene, Tehnološki moduli, Modeli kooperacije, Modeli lokacije, Analiza tehnološkog sistema, ADL-portfolio matrica, Tehnološki portfolio koncept i elementi upravljanja tehnologijom, Shell-portfolio matrica konkurentske pozicije, McKensey & GE metoda, BCG portfolio matrice, Bazična portfolio matrica ,,rast : tržišno učešće,, Modifikovani BCG-portfolio concept, Primena ekspernih sistema u strateškom upravljanju tehnologijom Paradigme razvoja strategije tehnološkog razvoja preduzeća Upravljanje razvojnim poslovanjem preduzeća, Projektovanje razvojno usmerene organizacije, Upravljanje tehnologijom preduzeća, Organizovanje istraživačko-razvojne aktivnosti u preduzeću, Planiranje istraživačko-razvojne aktivnosti u preduzeću, Specifičnosti istraživačko-razvojne aktivnosti, Determinisanje prirode tehnoloških promena, Ciljevi istraživačko-razvojne aktivnosti, Politika i strategije istraživačko-razvojne aktivnosti, Razvijanje programa istraživačko-razvojne aktivnosti, Izbor tehnološke strategija Osnovne premise industrijskog oblikovanja proizvoda Integracija ljudskih kreativno-stvaralačke sposobnosti u strategije društveno-ekonomskog i tehnološkog razvoja, Antropološke dimenzije ličnosti, Sposobnosti kao osobine ličnosti, Determisanje marketinga kao procesa kreativnog stvaralaštva, Objašnjenje pojmova meta-marketing i hi-tech-marketing, Strategije tehnološkog razvoja osnovane na paradigmi kreativnog oblikovanja proizvoda, Načela industrijskog oblikovanja proizvoda, Ciljevi oblikovanja proizvoda, Pravci u oblikovanju proizvoda, Oblikovanje ambalaže, Komponente oblikovanja proizvoda, Proces industrijskog oblikovanja proizvoda Istraživanje razvojnih tendencija u okruženju, Nove paradigme koje će determinisati strategiju tehnološkog razvoja preduzeća Promene u sistemu funkcionisanja preduzeća koje determinišu njegovu buduću strategiju tehnološkog razvoja, Otvorena pitanja koja ograničavaju strateške i skokovite promene produzeća , Preduzeće će i u budućnosti ostati preduzeće, Identifikovanje područja tehnoloških promena koje determinišu buduću strategiju tehnološkog razvoja preduzeća Isticanje važećih ograničenjakoja determinišu održivi socijalno-ekonomski Republike Srpske

Ograničenja s naslova psihosomatske strukture stanovništva, Nizovi srpskih dogmi, iluzija i zabluda, Pozicija Republike Srpske i BiH, u svetskim procesima globalizacije i internacionalizacije, Opasnosti koje prete zbog neznanja i nerazumevanja globalnih procesa u bližem i širem okruženju, Neka ograničenja usled istorijske krivice srpskog naroda Šesti deo Proces razvoja i lansiranja proizvoda na tržište Problemi u vezi inovacija i razvoja novih proizvoda, Upravljanje razvojem novih proizvoda, Proces planiranja inovacija i razvoja proizvoda, Organizacijski aspekti razvoja proizvoda, postojeće poslovne funkcije

84

istraživanja i razvoja proizvoda , Strategije novog proizvoda i nove ideje u odnosu na marketing-okolinu, Faza generisanja i selekcije ideja, Marketing-postupak provere ideje o novom proizvodu. Marketing-provera koncepta novog proizvoda

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 88 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

85

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Tehnološki menadžment Banja LukaPanevropski Univerzitet „APEIRON“

2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

86

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentu da prilikom donošenja odluka povezanih sa strateškim i taktičkim poslovnim odlučivanjem spozna osnove primjene naučnog i sistemskog pristupa rješavanja ekonomskih problema na tržištu, oslanjanjem na naučne metode i tehnike prikupljanja, obrade i interpretacije podatka i informacija. Izučavanje ove naučne discipline treba da podstakne studenta na primjenu naučnih metoda u procesu osmišljavanja poslovnog i marketing informacionog sistema za potrebe menadžerskog upravljanja tržišnim poslovanjem i marketingom. Osposobiti studenta da se umjesto oslanjanja na intuciju i stečeno iskustvo više, između ostaloga, orijentiše na istraživanje tržišta i istraživanje marketinga i da se na taj način pripremi za poslovanje u turbulentnom poslovnom okruženju.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da sistematski pristupi analizi relevantnih faktora bitnih u procesu marketing istraživanja sa ciljem koncipiranja odgovarajuće marketing strategije.

Savladane vještine: Primjena naučnih principa u analizi relevantnih faktora bitnih za uspješan proces koncipiranja marketing strategija.

Sadržaj predmeta:

Kreiranje modela marketing informacionog sistema za potrebe tržišnog poslovanja, Marketing teorija, Otvorena pitanja i problemi UVOD U TEORIJU TRŽIŠTA Determinisanje pojma tržište, Definisanje i tipovi tržišta, Ekonomske značajnosti i funkcije tržišta, Klasifikacija tržišta, Značaj finansijskog tržišta za funkcionisanje tržišne privrede Osnovne postavke marketing-straživanja i praćenja tržišta, Fenomeni tržišta, Opšta tržišna ravnoteža, Marketing-istraživanja s obzirom na različite tržišne situacije, Marketing-istraživanja za potrebe koncepta razvoja tržišta, Marketing-analiza tržišta novca, kapitala i hartija od vrednosti, Marketing-analiza životnih ciklusa Pristup segmentaciji tržišta, Segmentacija prema kriterijumu potražnje, Ciljevi segmentacije tržišta, Proces i postupak segmentacije tržišta, Postupak određivanja ciljne strategije marketinga, Segmentacija tržišta i pozicioniranje marke proizvoda, Pristup segmentaciji industrijskog tržišta za potrebe nabavke Istraživanje tržišta na Internetu i Web-u, Istraživanje tržišta na Internetu, Marketinše baze podataka na Web-u, Praćenje ključnih indikatora u svrhu poslovnog odlučivanja, Metodi prikupljanja podataka i informacija Analiza i predviđanje potražnje i utvrđivanje prodaje (112) Determinisanje pojmova potražnja i ponuda, Definisanje tržišta sa stanovišta potražnje, Pojavni oblici potražnje, Istraživanje faktora koji utiču na tražnju i funkcija tražnje, Marketing-istraživanja i funkcija ekonomije ponude na tržištu, Teorijske osnove pristupa istraživanjima tražnje na tržištu Definisanje i klasifikacija predviđanja tražnje i okolnosti na tržištu Predviđanje tražnje na tržištu, Objašnjenje potencijala tržišta, Marketing-pristup istraživanju tražnje i prognoziranje prodaje, Marketing modeli, metodi i tehnike predviđanja tražnje i prodaje, Ekonometrijske metode predviđanja, Posebni

87

marketing metodi kod predviđanja prodaje Konjunkturna istraživanja, Determinisanje pojmova, Konjunkturna istraživanja Istraživanja za potrebe predviđanja prodaje, razvoja i lansiranja novih proizvoda na tržište, Problemi predviđanja tehnoloških promena, Predviđanje za potrebe upravljanja proizvodom tokom njegova životnog ciklusa, Predviđanja prodaje novog proizvoda Postupak analize dobavljača Istraživanja za potrebe planiranja posle-sankcijske i posleratne revitalizacije i obnove društva, privrede i preduzeća Analiza kulture i etičnosti kompanije, Strategijsko planiranje poslesankcijske i posleratne obnove Proces istraživanja i selekcije inostranog tržišta i izbor izvoznog marketing-programa, Ciljevi i zadaci istraživanja i selekcije inostranih tržišta, Proces istraživanja inostranog tržišta, Stvarno istraživanje izvoznog marketing-miksa, Istraživanja za potrebe odlučivanja o politikama izvoznih instrumenata, Istraživanje stranog tržišta za početni izlazak tekuće delovanje na postojećem inostranom tržištu, Proces selekcije i izbora inostranih tržišta, Istraživanja za potrebe izbora metoda ulaska na inostrano tržište Sistemski pristup istraživanju marketinga Kategorijalni sistem i svrha tržišnih i marketing istraživanja,Definisanje kategorijalnog sistema, Pristup i svrha istraživanja tržišta i marketinga, Podaci za potrebe odlučivanja o strategijama, Podaci radi odlučivanja o izboru prodavnice,Podaci o ponašanju potrošača Nivo i ciljevi istraživanja marketinga , Nivo, ciljevi i zadaci istraživanja, Izvori podataka i informacija Proces, modeli, metodi i tehnike marketing-istraživanja, Proces marketing-istraživanja i odlučivanja, Analiza marketing situacije, Pomoćni modeli, metode i tehnike marketing-istraživačkima, Proces i plan istraživanja tržišta i marketing-istraživanja, Definisanje predmeta, ciljeva, hipoteze i metoda istraživanja marketinga, Utvrđivanje izvora podataka, informaccija, varijabla, indikatora i indeksa Izbor konceptualnog pristupka, metoda i modela istraživanja tržišta i marketing-istraživanja, Izbor metoda kod istraživanja marketinga, Definisanje metoda prikupljanja podataka i informacija, Definisanje marketing modela istraživanja Planiranje i organizacija marketing-istraživanja, Organizovanje istraživanja marketinga, Terminski, prostorni i finansijski plan istraživanja marketinga sa definisanjem uzorka Definisanje metoda za prikupljanje i registrovanje podataka i informacija, Prikupljanje podataka i informacija komparativnom (istorijskom) metodom, Prikupljanje podataka i informacija metodom posmatranja, Prikupljanje podataka i informacija eksperimentalnim metodama, Prikupljanje podataka i informacija metodom ispitivanja , Prikupljanje podataka i informacija iz statističke banke podataka Analiza, prognoziranje i interpretacija podataka i informacija sa preporukama odluka, Analiza prikupljenih podataka i informacija, Sinteza podataka i informacija, te interpretacija rezultata istraživanja, Izveštaj sa glavnim nalazima i preporukama, Tipovi izveštaja i njihova distribucija na mesta nosilaca odluka, Prezentovanje rezultata istraživanja i kontrola uspešnosti istraživanja, Dopunska istraživanja Područja istraživanja Socio-psihološka motivaciona ispitivanja ponašanja potrošača, Istraživanje instrumenata marketing miksa

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 32 72 4 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada; 32 sata za stručnu i kliničku praksu

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i

88

specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 32 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na marketing menadžment istraživanja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Marketing i menadžmet istraživanja Banja Luka MM College 2005 knjiga

b/ Dopunska literatura

Prof. dr Veljko Đukić Menadžment i marketing - - skripta

89

istraživanja

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

90

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskog menadžmenta Skraćenica FSM-SMC

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.011. Kadrovski menadžment (menadžment ljudskih resursa)

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje studenata sa konceptom upravljanje ljudskim resursima. Predmet je zamišljen tako da studentima približi osnovna pitanja u oblasti upravljanja ljudskim resursima, kao i da ukaže na segmente posla menadžera čija je jedna od najvažnijih funcija rukovođenje ljudima. Izboru sadržaja (tema) i način realizacije nastave vodjeni su prvenstveno određenjem krajnjeg cilja predmeta.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Krajnji cilj predmeta je upotreba stečenih znanja pri upravljanju ljudskim resursima u okviru budućeg zanimanja.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

I Uvod u menadžment ljudskih resursa Glavne aktivnosti kadrovskog menadžmenta/menadžmenta ljudskih

resursa Specijalizovanje ili uopštenost Razlike između menadžmenta ljudskih resursa i personalne

/kadrovske funkcije Istorijski osvrt na menadžment ljudskih resursa

Socijalna zažtita u industriji Regrutovanje i selekcija Usvajanje drugih kadrovskih aktivnosti Industrijski odnosi Zakonodavstvo Fleksibilnost i različitost Informaciona tehnologija Profesionalna udruženja kadrovskih službenika

Menadžment ljudskih resursa Glavne karakteristike MLJR Problemi koncepta menadžmenta ljudskih resursa Marketing menadžmenta ljudskih resursa

91

II Strategija i planiranje ljudskih resursa Stretegija

Strateški nivoi Proces formulisanja strategije Generički tipovi korporativne i poslovne strategije Veza korporativna/poslovna strategija – strategija ljudskih

resursa Planiranje ljudskih resursa Predviđanje potražnje za ljudskim resursima

Analiza posla Kvantitativni aspekti procjenjivanja zahtjeva

Procjena interne ponude ljudskih resursa Procjena vanjske ponude ljudskih resursa

Veličina radne snage Nezaposlenost Manjak kvalifikacija Mogućnosti za obrazovanje i nauku Konkurencija Geografski faktor

Poređenje predviđanja potražnje i ponude Kvantitativne metode Kvalitativne metode

Razvoj i implementacija strategije ljudskih resursa Sredstva Razvoj Nagrađivanje Odnosi sa zaposlenima

III Regrutovanje Cilj regrutovanja Politika regrutovanja Jednake mogućnosti

Evropska unija: Član 13 Procedure regrutovanja

Opis posla i specifikacija o osobi/profil kompetentnosti Opis posla u kontekstu regrutovanja Specifikacija o osobi/profil kompetentnosti u kontekstu

regrutovanja Oglašavanje slobodnog radnog mjesta Ciljno regrutovanje Prijave Administrativne procedure

IV Selekcija: uži izbor i intervjui Ciljevi i svrha procesa selekcije Prikupljanje informacija Politika i procedure Uži izbor

Provjeravanje pismenih aplikacija Provjera liste užeg izbora Telefonski intervju

Intervju Greške intervjuista Eliminisanje grešaka intervjuista Prikupljanje dovoljno informacija

92

Vještine intervjuista Tehnike ispitivanja

Nadgledanje jednakih mogućnosti građana Administrativne procedure

V Selekcija: dopunjavanje intervjua Selekcija kao strateška aktivnosti

Vrijednost intervjua Dopunske tehnike selekcije

Psihološko testiranje Testovi radni primjeri Centri za procjenu (Assessment center: centar za procjenu

vještina i sposobnosti zaposlenim ili potencijalnim kandidatima)

Biografski podaci Preporuke Zdravstvene provjere

Finalna selekcija Bodovanje i rangiranje Dostavljanje informacija

Administrativne procedure Ponuda radnog mjesta i saglasnost oko detalja postavljanja Pismena potvrda detalja Provjera osnovnih kvalifikacija Pokretanje postupka za novog zaposlenog Informisanje neuspješnih kandidata o rezultatima Podaci o rezultatima Čuvanje dokumenata Nadgledanje procesa

VI Odnosi u zapošljavanju Prava i obaveze obje strane

Ravnoteža snaga Očekivanja obje strane: psihološki ugovor Zakonski okvir

Ugovor i opšte pravo Ugovor o zapošljavanju Implicitni i eksplicitni uslovi Zakon o zapošljavanju

Fleksibilni radni sporazumi Zaključivanje zaposlenja

Izlazni intervju Penzionisanje

VII Obuka i proces učenja Teorija učenja

Spoznajne teorije Bihejviorističke teorije Empirijsko učenje

Praktična pitanja vezana za učenje Krive učenja Efektivno učenje Zaboravljanje Tehnike za poboljšanje učenja i pamćenja Tehnika mapa uma

Obuka

93

Sistematski ciklus obuke Procjenjivanje potreba obuke Planiranje obuke Tehnike obuke Sprovođenje obuke Ocjena obuke

Uloga organizacije u učenju VIII Obuka i programi razvoja zaposlenih

Razvoj ljudskih resursa Obrazovanje Obuka

Strategijski RLJR i ljudi uključeni u obuku i razvoj Obuka i razvoj određenih grupa zaposlenih

Uvođenje u posao Obuka uvođenja u posao

Jedan-na-jedan instrukcije o poslu Organizacije koje omogućuju učenje Pristupi u obuci koje koriste organizacije koje omogućuju

učenje Nastavak profesionalnog razvoja

IX Ocjena izvršenja rada i upravljanje izvršenjem Definicije

Ocjenjivanje izvršenja rada Upravljanje izvršenjem

Šeme ocjenjivanja izvršenja rada Učinak Potencijal Nagrade Menadžer u ocjenjivanju izvršenja rada

Upravljanje izvršenjem Jasne veze sa ciljevima organizacije Jasne veze sa opisima posla Rigorozan i objektivan proces ocjenjivanja Pojedinačni razvojni planovi Tekuće ocjenjivanje Veze između ocjenjivanja i plaćanja Načini rješavanja nezadovoljavajućih ocjena Balansirana bodovna lista

X Plata i platni sistem Definicije

Usklađivanje Ocjena posla

Glavni uticaj na platne sisteme Različite vrste platnih sistema

Vrijeme trajanja Individualno plaćanje po rezultatu (rad plaćen po komadu) Grupni poticaj (inicijative) Individualna ušteda vremena Izmjereni radni dan Podjela profita Plaćanje za obavljeni posao ili ocjena učinka Evro

XI Savjetovanje i zaštita radnika

94

Uloga poslodavca Vrste problema i njihovi uzroci Uticaj ličnih problema na radno mjesto Politika i procedure kompanije

Ko bi trebao biti uključen Vrste usluga Povjerljivost

Vještina savjetovanja Važnost vještine komuniciranja u savjetovanju Proces komunikacije Hijerarhijski nivoi komuniciranja

Tehnike savjetovanja Pristup i stav savjetnika Saosjećajnost Refleksni i direktni odgovori Praktične tehnike savjetovanja

Cijena i procjena XII Zaštita na radu

Definicije Sigurnost Zdravlje

Zakon Propisi o radnom vremenu iz u EU Izjava politike preduzeća o sigurnosti

Procjena rizika Kontrola mjere

Zdravlje Međunarodna pitanja o zaštiti na radu

XIII Partnerstvo i angažovanje zaposlenih Unitarne i pluralističke perspektive

Unitarne perspektive Pluralistička perspektiva

Partnerstvo, učešće i angažovanje zaposlenih Partnerstvo Učešće i angažovanje Radničko učešće

Evropsko Vijeće Rada Angažovanje zaposlenih

Tehnike angažovanja zaposlenih Svrha angažovanja zaposlenih

XIV Disciplina i žalbe Disciplina: uvod i definicije

Osnovne karakteristike disciplinske procedure Disciplinski prekršaji Disciplinska procedura Kontrola odsustva Disciplinske procedure i bolest Disciplinski intervjui

Žalbe: uvod i definicije Uloga menadžera ljudskih resursa

XV Otpuštanje i višak radnika Otpuštanje

Ugovor na određeno vrijeme

95

Iskonstruisano otpuštanje Potencijalno pravični razlozi otpuštanja Potreba za pravičnim ponašanjem Ponašanje na radnom mjestu Radna sposobnost Zakonski uslovi zapošljavanja Drugi bitni razlozi Višak radnika Ko može pokrenuti slučaj nepravičnog otpuštanja Automatski nepravični razlozi za otpuštanje Nezakonito otpuštanje

Otpuštanje usljed viška radnika Koraci za sprečavanje otkaza višku radnika Selekcija radnika koji će biti otpušteni Prava otpuštenih radnika

Outplacement XVI Međunarodni menadžment ljudskih resursa

Uvod Rastući značaj globalnog poslovanja Međunarodno, multinacionalno, globalno ili tranzicijsko? Etnocentrično, policentrično, regiocentrično ili geocentrično Međukulturalan rad Predmet menadžmenta ljudskih resursa

Rad u inostranstvu Regrutacija i selekcija Razvoj menadžera Nagrađivanje Međunarodni stručnjak MLJR Komunikacijske sposobnosti

Etika XVII Pogled u budućnost

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 18 68 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Položen ispit iz predmeta Menadžment u sportu

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

96

Predviđeni sadržaji će se obrađivati kroz blokove predavanja i vježbi. Cjelokupna nastava i tokom predavanja i tokom vježbi, ima karakter interaktivne.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Angažovanje na časovima 10%

02 Kolokvijumi 30% 03 Seminarski rad. 30% 04 Usmeni dio 30% 05

06

07

08

09

10

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Manojla Zrnić

Uvod u menadžment ljudskih resursa

Banja Luka

BLC College 2007 knjiga

b/ Dopunska literatura

Čukić, B.

Integrativni menadžment ljudskih resursa ()...(naznačena poglavlja u nastavnom programu); (str. 1-17); (str. 115-137), (str. 137-163);

Kruševac

Izdavački centar za industrijski menadžment plus

2004

Boxall P. and J.

Purcell

Strategy and human Resource Management.

Great Britain.

Palgrave Macmillan

2003.

Bahtijarević Šiber F.

Menadžment ljudskih potencijala ; str. (242-287); (str. 402-422);

Zagreb Golden marketing. 1999.

Franceško M. Kako unaprediti menadžment u preduzeću: psihologija i menadžment... str. 7 do 94;

Novi Sad Prometej 2003.

Vujić D. Menadžment ljudskih resursa i kvalitet Beograd

Centar za primenjenu 2003

97

(str. 40 –50), (str. 52-57), (str. 57-93), (str. 93-145);

psihologiju Društva psihologa Srbije.

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta-autor Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

Bohlander, Snell, Sherman http://www.swlearning.com/management/bohlander/bohlander.html

Managing Human Resources

Dessler, Cole, Sutherland

http://wps.prenhall.com/ca_ph_descol_HRM_9/0,9582,1563633--t,00.html

Human Resources Management in Canada

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)