Strukturalizm de Saussure
-
Upload
artur-machlarz -
Category
Education
-
view
658 -
download
2
Transcript of Strukturalizm de Saussure
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Podstawowe założenia metody strukturalistycznej:F. de Saussure.
Artur Machlarz
2012-10-25
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Plan wykładu
1 Wprowadzenie
2 Langage - langue, parole
3 Wartość synchroniczna znaku
4 Antropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Wprowadzenie
Wprowadzenie
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Zadanie językoznawstwa
Zadania językoznawstwa:
dokonanie opisu i zbadanie historii wszystkich dostępnych języków,
wydobycie praw ogólnych rządzących rozwojem języków,
ustalenie własnego zakresu i definicji.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Językoznawstwo a inne dyscypliny
1 Językoznawstwo w szczególności musi być starannie odróżnione odetnografii, historii, antropologii, socjologii, psychologii społecznej.
2 Jednocześnie językoznawstwo jest dyscypliną przydatną wewszystkich dyscyplinach, w których analizowane są teksty jakomateriał empiryczny.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Badania synchroniczne i diachroniczne
Postulat odróżnienia badań synchronicznych i diachronicznych:
badania synchroniczne: dotyczą związków między zjawiskamijęzykowymi, których nie warunkuje nic oprócz chwilowego stanuskładników języka;
badania diachroniczne: analiza dotyczy kolejnych stanów języka.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne
Językoznawstwo synchroniczne: zajmuje się związkami logicznymi ipsychologicznymi, które łączą składniki współistniejące i tworzącesystem, ktakie jakie dostrzega ta sama świadomość zbiorowa.
Językoznawstwo diachroniczne: bada związki, które łączą składnikinastępujące po sobie, nie dotrzegane przez tę samą świadomośćzbiorową, i które zastępują się wzajemnie, nie tworząc ze sobążadnego systemu.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Badania synchroniczne i diachroniczne
Prymat badań synchronicznych:
Dla zwyczajnego użytkownika języka ewolucja języka jest nieistotna;
podobnie językoznawca - żeby zrozumieć aktualny stan, musiodrzucić problemy ewolucji.
Językoznawstwo musi się zająć przede wszystkim aktualnymi wartościamii normami obowiązującymi w określonym języku.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Badania synchroniczne i diachroniczne
Fakty synchroniczne są zawsze znaczące (odwołują się do pewnychopozycji). Fakty diachroniczne odnoszą się tylko do jednego składnika(poprzednia forma musi ustąpić miejsca nowej). Perspektywadiachroniczna nie ma nic wspólnego z badaniem systemowym.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Badania synchroniczne i diachroniczne
Analogia do partii szachów:
wartość figur zależy od ich położenia na szachownicy; podobnie wjęzyku każdy składnik ma wartość dzięki opozycji do wszystkichinnych składników;
system jest zawsze chwilowy; jednak wartości zależą także odniezmiennej umowy - reguł gry ustalonych przed rozpoczęciem partii
żeby przejść od jednego stanu systemu do drugiego nie trzebazakłócenia stanu ogólnego - wystarczy modyfikacja położenia jednejfigury.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Badania synchroniczne i diachroniczne
Język jest systemem, którego wszystkie części mogą ipowinny być rozważane w ich synchronicznej łączności.
F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1991, s. 111.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Prawa synchroniczne i diachroniczne
Prawa synchroniczne mogą być powszechne, ale nie mają charakteruimperatywnego. Porządek określany przez prawa synchroniczne niejest stały.
Prawa diachroniczne - mają charakter imperatywny, ale nie sąpowszechne.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Langage - langue, parole
Langage - langue, parole
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Langage - langue, parole
Definicje:
Langage: mowa, ogół faktów mowy,
langue: społeczny wytwór zdolności mowy oraz ogół konwencjiumożliwiających korzystanie z tej zdolności;
parole: mówienie, indywidualna strona zjawisk językowych.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Język - langue
należy od początku stanąć na gruncie języka (langue) iprzyjąć go za normę dla wszystkich innych przejawów mowy(langage).
F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1991, s. 36.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Język a mówienie
Odróżnienie języka od mówienia ma na celu:
odróżnienie faktów indywidualnych od społecznych;
odróżnienie zjawisk istotnych od przypadkowych.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Mówienie - parole
Mówienie to “indywidualny akt woli”:
kombinacje za pomocą których mówiący posługuje się kodemjęzykowym w celu wyrażenia własnej myśli;
mechanizm psychofizyczny pozwalający mu uzewnętrznić tekombinacje.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Mówienie - parole
język można badać niezależnie od jego przejawu, którym jestmówienie;
mówienie nie jest faktem społecznym.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Aspekty zjawisk językowych
Zjawiska językowe nie stanowią integralnej całości konstytuującejprzedmiot językoznawstwa.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Różnice między langue i parole
Różnice między langue i parole:1 język jest społeczną częścią mowy, mówienie indywidualną;2 język można badać niezależnie od mowy;3 język ma charakter jednorodny, mówienie zaś jest różnorodne;4 język i mówienie są konkretnymi przedmiotami, realnymi a nie
abstrakcyjnymi.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Język jako instytucja społeczna
Co to znaczy, że język jest istytucją społeczną?
Język to społeczny wytwór zdolności mowy.
Język to ogół niezbędnych konwencji przyjętych przez grupęspołeczną, aby jednotki mogły z tej zdolności korzystać.
Język nie jest indywidualnym aktem woli - jest czymś co jednostkabiernie rejestruje.
Język w pełni istnieje tylko w zbiorowości, w umysłach jednostektylko w postaci cząstkowej.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Semiologia
Semiologia - nauka badająca życie znaków w obrębie życia społecznego.Powiązanie językoznawstwa z semiologią jest jedynym sposobem nawyznaczenie językoznawstwu miejsca wśród innych nauk.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Język jako instytucja społeczna - związki z etnologią
Obyczaje jakiegoś narodu odbijają się w jego języku, zdrugiej zaś strony język w dużej mierze decyduje o narodzie.
F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1991, s. 48.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Język jako instytucja społeczna - związki z etnologią
Wielkie wydarzenia historyczne, jak podboje rzymskie, miałynieobliczalne skutki dla mnóstwa faktów językowych.Kolonizacja, która również jest formą podboju, przenosi danyjęzyk w różne środowiska, co powoduje zmiany w tym języku.(...) Bardziej zaawansowany stopień kultury sprzyja rozwojowipewnych języków specjalnych.
F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1991, s. 48.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Język jako instytucja społeczna - związki z etnologią
Wielkie wydarzenia historyczne, jak podboje rzymskie, miałynieobliczalne skutki dla mnóstwa faktów językowych.Kolonizacja, która również jest formą podboju, przenosi danyjęzyk w różne środowiska, co powoduje zmiany w tym języku.(...) Bardziej zaawansowany stopień kultury sprzyja rozwojowipewnych języków specjalnych.
F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1991, s. 49.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Językoznawstwo zewnętrzne i wewnętrzne
Zewnętrzne czynniki nie są jednak koniecznym elementem badań nadokreślonym systemem językowym.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
System językowy - językoznawstwo wewnętrzne
Język jest systemem, który uznaje tylko własny wewnętrzny porządek.Interesujące będzie tylko to, co dotyczy systemu i reguł gry.
Wewnętrzne jest to wszystko, co w jakimkolwiek stopniuzmienia system.
F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1991, s. 50.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Pojęcie znaku - signifiant i signifie
Znak językowy łączy pojęcie i obraz akustyczny:
signifiant (obraz akustyczny) - psychiczne odbicie dźwięku (niemusimy wypowiadać niczego głośno, żeby “w myśli” coś wyrazić).Niezależnie od signifie jest przedmiotem badań fizjologicznych.
signifie (pojęcie) - niezależnie od signifiant jest przedmiotempsychologii.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Arbitralność znaku
Więź między signifiant i signifie jest arbitralna (nie ma charakterunaturalnego).
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Wartość synchroniczna znaku
Wartość synchroniczna znaku
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Relacyjny charakter znaku
Byt językowy jest w pełni określony jedynie wówczas, gdyjest rozgraniczony, oddzielony od tego wszystkiego, co gootacza w ciągu dźwiękowym. Te właśnie rozgraniczone byty,czyli jednostki, przeciwstawiają się sobie w mechanizmie języka.
F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1991, s. 126.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Metoda delimitacji
Dowolny dokument języka (np. ciąg mowy) można podzielić na dwaparalelne ciągi:
a ciąg akustyczny
b ciąg pojęć
Podziały w jednym ciągu muszą odpowiadać podziałom w drugim.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Tożsamość synchroniczna
Co decyduje o tożsamości znaku?
mimo różnic dźwiękowych
mimo różnic w warunkach wygłaszania
mimo różnic semantycznych
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Tożsamość i wartość synchroniczna
Dwa znaki są identyczne, jeśli przyznamy im tą samą wartość.
Język jest systemem, którego wszystkie składniki sąwspółzależne i w którym wartość jednego składnika wynikawyłącznie z równoczesnej obecności innych.
F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1991, s. 139.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Język jako system
Określenie wartości:
na podstawie wymienialności na rzecz do niej niepodobną,
na podstawie porównania z rzeczami podobnymi.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Wartość znaku
Czy polski wyraz A ma tą samą wartość, co niemiecki wyraz B?
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Wartość znaku
System językowy to szereg różnic dźwiękowych połączonych z szeregiemróżnic pojęciowych. Zestawienie tych dwóch szeregów rodzi pewiensystem wartości.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Relacje syntagmatyczne
Relacje syntagmatyczne: stosunki o charakterze linearnym, szeregiwystępujące w porządku mówienia. Kombinacje tego typu: syntagmy. Dojęzyka zaliczane są tylko związki syntagmatyczne o charakterzeregularnym.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Relacje asocjacyjne (paradygmatyczne)
Relacje paradygmatyczne: grupy tworzone na bazie skojarzeń myślowych.Nie mają charakteru linearnego ani żadnego innego określonego porządku.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Antropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Antropologia strukturalna Claude’a Levi-Strausse’a
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Podstawy analizy strukturalnej
Zjawiska kulturowe takie jak: systemy pokrewieństwa, taksonomie ludoweitp. są zorganizowane na takich samych zasadach jak ludzki język.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Podstawy analizy strukturalnej
Podstawy analizy strukturalnej:1 zdefiniowanie badanych zjawisk jako stosunków między
rzeczywistymi lub możliwymi kategoriami,2 zbudowanie tablicy możliwych permutacji między kategoriami,3 odszukanie koniecznych związków na podstawie analizy tablicy.
Obserwowane zjawisko jest indywidualnym przejawem pewnego stosunku,jest tylko jedną z możliwych kombinacji.
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.
WprowadzenieLangage - langue, parole
Wartość synchroniczna znakuAntropologia Claude’a Levi-Strausse’a
Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań!
Artur Machlarz
e-mail: [email protected]: http://www.uni.opole.pl/∼machlarz
Artur Machlarz Podstawowe założenia metody strukturalistycznej: F. de Saussure.