UlKID 551. 762.3,1 :562.14 :552.54;550.822: OOUi3(.f38--191.2+43&-1l)

Lidia MAIJINOWSKA

Stratygrafia osadów środkowego oksfordu w Polsce (bez Karpat)

Osady środ'kowego oksfordu mane są na dużym obszarze Polski po­zakarpackiej (fig. 1). Naturalne odsłonięcia 'Obserwuje się tylko w 0b­szarze Jury Kralrowsk~ieluńskiej, gdzie między innymi tworzą znane ' malownicze pasmo jurajskie, oraz w obrzeżeniu Gór Swiętokrzyskich. Utwo:ry te budziły od dawna wielkie zainteresowanie w Polsce z uwagi na siczególnie pięłkną faunę. Dowodem na to są szczegółowe 'Opracowa­nia G. [Puscha-KoreńSkiego (183:6), G. BUJkowskiego (1887~, J. Siemiradz­kiego. {l 8,9,1), J. Lewińskiego (1908), S. Z. Różyckiego (195,3) i L. Mali-nows~iej (l9I6~3, 19167b). . ' , , ' ,

N ił pozostałym Oibszarze [Polski pozakanpackiej ,o$dy środkowego oks­fordu występują pod pokrywą utworów młodszych i są stwierdzane fau­nistycznie w licznych otworach wier.h1iczych; W <?Ibrębie osadów oma­wianego wieku wyrÓŻnia się w [Polsce dwie facje: mułowcowo-margli­stą i '\Vęglanową. P~erwsza Zl1ana Jest. w,:p,ół'rtocnej ' i północno-zachodniej P.olsce, druga natomiast dominuje w pozostałejczęiŚci (J. DeDlibowska, l00~. " ,

Z u,wagi na, nięjednolite wy!kształcenieosad6'w l zWiązane z tym od­mienne kryteria faunistyczne, opracowanie jednolitegopJ,"Ofi'lu straty-graficznego stało się koniecznością. '

Stratygrafię osadów środkowego oksfordu wY'kształconych w facji mułOlWcowo-marglistej opracowałam już wcześniej I~L. Malinowska, 1966)~ Stwierdziłam wtedy, że w obrębie tej facji m:ożliwe jest wydzie..,. 'leniepoziomów głównie w 'Oparciu ,o Cardioceratidae, tj. dolnego - Car­dioceras ten'l.tiserratum 1 i Igórnego Amoeboceras alternans. Omówiłam równici przerwę kardiocerasową, w którejdkresie stwierdziłam amoni­ty z rodzajów Perisphinctes i Ochetoceras, liczne ułamki Skorup małżów, dość liczne Serpula ~. i dość częste zwęglone szczątki roślin. Równocześ­nie zaznaczyłam, że istnieje możliwość ,przeprowadzenia korelacji fau­nistycznej między osadami facji mulowcowo-marglisŁej i węglanowej.

W niniejszym arty'kule bliżej zajmę się stratygrafią osadów środko­wego oksfordu facji węglanowej, przyjmując za podstawę faunę głowo-

1 Słuszność ,wydzielenia tęg'o p'ozlomu w Obrębie Jśrod'k,awego oksfordu została potwier­dzona w pracach :m. Call'iou '(1966a, l_b) i IR , Enaya, H. Tintana 1 & Cariou (:1ilI6'1), doty,czącyc{l jury francuskiej. . . , .

IKwartaln'ik Geologicllny, 11:. 12, nr l, 'l968 r.

118 Lidi'a Malinowska

'lo WARSZAWA • l

Piekary ','

~a

Fig. l. Zasięg facji śrOdkowego oksfordu w Polsce Poza'ktiipa<:k1eJWe­długJ. ,Dembowskiej '(19'6'4> Extent'of the'MiddleOxfordian faciesin:the,area. 'of'Poland (exąept fO,r,ijl~, ;<;ai",pathi~ns); a,cc~)r(iing'to. J;~bowska (1004) l - osady facji mulowcowo-marglistej: ł - wapien'ie płytowe, 9kallate i detrylty~zpe; :3 ~:os~y wapiennę. ,podirzędJnie,ma~,ę; ,'))l~hęm;1y &lłb,­!kowe, 1, ,QS8dy pr.ż)rib1oherma!lne, n'l.eldedY dOlOiirt'tyczne; ł- -coltM pa­'leozoic~, Gór Sw1ętokr:zyskl~; 1-, Qbszary~ lPąlJbaw10ne ObecnJe oaa'd6w: "~ ,nasunięcie kal'JPflcll:ie;''I' -' otwory W'ierm~'ze, W kt6rychst'lrierdzoń. faunIstycznie osady irodik'owego ~,ordu pod UtwoMm1 młodsZ1'liJ.l:'il",+-', !Piekary,,~ "7' Sr,~a, 3 ::-:- ,~za,dka ,'Wola, " __ Kąkowa,Wola, S - Allglllilti:\-!pol TIK a, 'II - Wierlbkli i!ladiP!Wcą , 1 - ,deposlits ,ot, 1li1ts'tone-marly 'f8cles' 2 - pIaty, lI'ocky a.nddetrLtal li" me5ton.: 3 - catlca,reous, s~bordinateiy ~arly -deposits:spenge 'biohenns and 1llEia.r""ibi,ohermal ~ositls, łocaUy dolomłtic: 4 - IPalaeOlZoLc s~le ot the ,Swięto1!:l'zyslk:ie Mts.;, 5 -, a!l"eaJS de,prived ot dEipOS'its:a,t PT'esen,t: 6 -Carpatlhfun, OVIel'tlhrU8t: '1 - bo.re holes that ~'ierCed fauniSitic .deposits ol

.' !MIJdd[e OliIfdrdian. ligii under the you!llger ones: J. - iP'ielmTY, ,2' -'- Sroda, 3 ~ IRzadka. :Wola, 4 -'- !Kąkowa Wola,. 5 - Augustopol TK, 6 - Wier,b'ka on roica '

nogów oraz (jInÓ'Wi'ę ogólny podział środkowego oksfordu w Polsce po­zakarpackiej.

Jak widać z fig." 1, osady węglanowe zajmują wschodnią i centralną Polskę. W dbrębi'E! tej facji wyróżnić można dwa typy skał: wapienie płytowe z krzemieniami i waphmie skaliste z gąbkami, wapienie detry­tyczne, biohermygą'lJ:kowe, lub osady przybioherma1ne, niekiedy dolomi­tyczne {J. Dembowska ...:...... fide R. Dadlez, K. Calikowska, J. Dembowska

strat ygrafi,a, osad 6w " 'Środk~wego oksfordu ------~~--~--~~--~--

1964). Za'zębianie się tych dwóch typów skał obserwuje się w obrębie Wału Kujaws'kcHPomors!kiego .(J. Dembówska, 1'9612).'

Szczegółowa stratygrafia środkowego 'Oksfordu facji węglanowej mo­że :być ustalona głównie na podstawie fauny uzyskanej z odsłonięć w obrębie Jury Krakowsko-'Wieluńsk:iej i obrzeżenia Gór Świętokrzys­kich. Na pozostałym obszarze osady tego wiekuetwierdza się w 'Otworach wiertniczych 2: Rzadka 'Wola, !Kąkowa Wola, AugustQPol TK 5, Wierbka nad lPi1icą, Piekary, Środa. Tylko w dwóch profilach wiertniczych: Pie- " kary i Środa określono głowonogi pozwalające na:' korelację poziomów środkowego oksfordu między osadami facji węglanowej i mułowcowej (L. Malinowska, 1900, 1966). Natomiast faU!Ila z pozostałych otworów dawała podstawy do określenia wieku, bez możliwOśCi ' jednak ściślej-szego rOZJ)oziomowania. '

W obszarze Jury KrakowSlko-Wieluńskiej i obrzeżenia Gór Święto.­krzyskich oiksford środkowy wykształCony jest jako Wapienie płytp,*e z coraz liczniejszymi ku górze biohermami g~bkowymi, niekiedy dolomi­tyczne. W Jurze Kraikowsk.o--Wieluńskiej oSady te , zostały lIlazwane przez S. Z. R6życkie-go (1,90418, 19153, 1960) warstwami zawodziańskimi L czę-.ściowo przędzichowS'kimi. Stratygraficzne dane o osadach środkowego oksfordu w .obszarze odsłonięć znajdujeroyw pracach J. Premika (1933), J. Lewińskiego ~191.2), H. ŚwidzińSkiego (iI93'1'};"J.Samsonowicza (193~), J. Znoski (19;52, 1900, 1959), S. Bukowego i A. SieWniak,(l96S'). ", , "

WŚr6d osadów węglanowych środkowego dksfordu w IPolScepo.zairar:-: paC'kiejwydzielano dotychczas dwa poziomy, dobrze scharakteryzowane . przez liczne gatun'ki rodzaju Perisphinctes 1~. ,Z. Różycki, 19153). ?:e względu jednak na nowsze dane fauni!tyczne, poziomy te 'zostały uzu­pełnione \'17 niniejszej pracy w oparciu o przewodnie gatunki z rodziny Cardiocen.ltidGe. co dało mOŻ1l()ść ścisłe.gonawiązania do IPoziomów wy-

. r6żnianych w środkowym oksfordzie facji mułowcowo-marglistej. , VI poziomie dolnym dbserwuje się głównie wapienie cienko płytoWe

z lic'znymi perisfinktami ,('talb. 1): PeTisph'inctes (Pensphinctes) chloTo­olithicu,! (G li m ib.), P. (KTanaosphincte3}pTomiscuus Bu k., P. (Dichp·· tomosphinctes) antecedens L o r., P. cf~ marcOUi L o r., P. (Liosphinctes) d. berZieri L o r. 'Ponadto spotyka ,się często Ochetacera3 canaliculatujn (B u 'c h) i O. hip3iduffl i(O P p.). Rzadzilej występuje 'PTo3caphites anaT ~O iP p.). Barozo ważnym ga·tunkiem dla ,dolnego' poziomu środk{)I\Vego oksfordu jest CaTdioceras tenuiserratuffl 1(0 p p.), znany tak ,z facji węgla­nowej, jak i mułowoowo-marglistej. Obserwacje poczyruooe na materiale z wierceń potwierdzają, że gatunel.k CaTdioceTas tenuiserratuffl '(O 'PP.) jest typowy dla dolnego poziomu środkowego oksf,ordu il łącznie z gatun­kiem PeTisphinctes (P.) chloroolithicus I~G li m !b.I) może ibyć uznany . za przewodni dla tego poziomu. "

Powyżej omówionego poziomu, w obrębie gruboławicowych wapieni, wydziela się poziom, w :którym dominują amonity dużych ro~miarów, przede wszystkim z rod'zaju Perisphinctes. Z pozi'OIllu tego można wy­mienić: PeTisphinctes (Perisphinctes) martelli (O p p~), P. (P.) paTandieri L o r., P. (P.) uptcmensis Ar 'k ell, P. (ATisphinctes) maximus Y. et B., P. (Discosphinctes) lucingensis F a v re, P. (Dichotomosphinctes) dybow-

z W niniejszym opracowaniu ~ędniono tylko te otworywlertnlcze, w kt6rych stra­tygrafię ustalono na po&ttawie typowych gatunk6w.

~ .... s.. ~ .... rn", ~ '" ~ ~

:ln6"'~ ~ 1:1 :1 g.~~'"d ~. ~ ~ ~. ~ ~. ~ ~ ~~·l ~ '" e..~ ::r- ~ ~ i go ;: ~. ~ s· ~ jf. ~ a " s. .... t:>" e ~ i ~. ~ a ~ g ;;. f:'l

~ '" e.,<

I I ___ [ I

I i:: n Pl ~ I Amoeboceras alternans I '" ~ '" p.. ~ I Amoeboceras lorioli 1CJl! S: ~ o· ~ : ,1'0 ~ Pl 8 Pl I

I Amoeboceras ovale 1'-' (\ I __ I

I __ ~------- Cardioceras tenuiserratum Epipeltoceras ef. uhligi Euaspidoceras baheaui Euaspidoceras ef. nikitini Euaspidoceras oegir Glochiceras cornutum Glochiceras distortum Glochiceras subclausum

: Lissoceratoides sp. sp. Ochetoceras canaliculatum Ochetoceras hispidum

. Perisphinctes antecedens Perisphinctes berlieri Perisphinctes chloroolithicus Perisphinctes dybowskii

I Perisphinctes elisabethae Perisphinctes luctńgensis Perisphinctes martelli Perisphinctes maximus Perisphinctes :ef. marcoui Per~phi~ctes 1flicrobiplex Perisphinctes ef. obliqueradiatus Perisphinctes parandieri Perisphinctes er. paturattensis Perisphinctes rotoides Perisphin~tes trifidus Perisphinctes promiscuus Perisphinctes uptonensis Perisphinctes wartae Perisphinctes cf. virgulatus Perisphinctes ef. richei Proscaphites anar Sowerbyceras tortisulcatum Taramelliceras callicerum Taramelliceras externnodosum Taramelliceras lori01i Taramelliceras nimbatum Taramelliceras sarasini Taramelliceras szajnochai Taramelliceras różyckii

-

lI!l{SA\.OUnew e,wVI

.

tIl

!. J i [-~ ~~ ~e = ~ CoM 8 fi 2.1 >!§ ~ :. ~ El o;i= (Ij la: s-t i N

= ;- '. =-~' t 8'J Ił =-~ .g« !. Bo St-.... ;~ ~ ~ a:: i18

li = &'i S'

ł

OgI

~ Pl a' ~

j;;' ....

Oksford (Oxfordian) CI> Ul ~ o-g

f go I ~ S' ~'

I l ~ 5· 8: i.~. ~ ~ ~ ! .[ ~8,. ~ = <: g. ~ '< ~ ~

~ 'i Pl Pl I I •

Aucella' bronni ---Aucella bronni var. lata ---Ctenostreon proboscideum

-.> Entolium demissum Goniomya ef. matheyi Goniomya ef. literata Gervillia sp.

.~ Gryphaea dilatata

-.> ModJola cancellata Nanogyra nana Ostrea (Liostrea) qUtidrangularis Opis sp.

! .~ Pholadomya protel

-.> PholadDmya canaliculat~

.~ Pholadomya /aeviscula PholadDmya cf. paucicosta Pleuromya tellina

-.>--- Pinna cf. lanceolata .. • ! " Trigonia perlata ."

.~ .~ TrigoTlia si gnata Lacu1wsella . arolica Lacunosellaarolica var;

.. Lacunosella blanovicensis Lacunosella kozlow~kii Lacuiroseila ';'~~alve~is

: .. \

Lacunosella selliformis ; LacWwsella siemiradzkii

.. --- Lacunosella trilobataeformis .. Lacuno~~lla ~~lka

Montic1arella roIlieri

--_.~---Moniic1arella strioplicaia

----.> --- Mon/lelarella tri/oboides .~ Nucieata nucieata

-.>---- Sep/aliphoria astferiana

"'" Terebratula cf. bisuffarcinata

.~----Terebratula ef. insignis

"'" Terebratella lorleata

"'" Zeil/eria bucculenta

.~ Zeilleria ef. delmontana

- Pleurotomaria marginacensis Pseudomelania sp. Dorsoserpula crispocristata Cyc10serpula ef. gordialis Tetraserpula tricarinata Plegiocidaris ornata Holectypus sp. Prosopon sp. Pentacrinus subteres

19·1 nipJXlg:b'llJjO o8a~lllPO~ .M.9pIBSQ: BI!iJ'Ił;.I2:Al'll.IllS

,

Ul

Er ii :. ~. ~ł ł !. 1:1 ~. o ~

... S'

§ ! ł ł 'i ;Os i;' Iii ł~ !ł li o III'

"'i ~f i~ ~ o

i~ ił

~

'" .g' p; t,)

122 . Lidi:~, Ma1inowsk;ą

Tabela 3

Po dział środkowego oksfordu w piiJSCe pozakarpacldej Subdivision of the Middle Oxfontian bi PolancJ (eicept for the CarpatbiaDs)

Podział Facja węglanowa I Facja mułowcowo-marglista

Sub.division Carbonate facies Marly .~ siltstone facies

(S. Z. Różycki, fauna charakte- I fauna charakte-1948, 1953; .rystyczna Perisphinctidae rystyczna

L. Malinowska characteristic i inne . CiJtdioceratidae characteristic 1963, 1966) fauna fauna

P. martelli, A·;· altemans, P. wartae, A.ovale, P. uptonensis, A •. subcordatum, P. maximus, A. reichenba-

A. altemans, che~e poziom (zone) A.ovale, P. parandieri, Amoeboceras P. wartae,

sp. A. P. cf. microbi-A.lorioli P. dybowskii, Amoeboceras plex,

Amoeboceras sp. B Perisphinctes alternttns P. elisabetlrae, Amoeboceras sp. sp.

i T. extemnodoslim, sp. sp. Perisphinctes -------- T. callicerum.

wartae przerwa T. różyckii. przerwa kardiocerasowa T. sEajnochaJ. kardiocerasowa ( Cardioceras

~. chloroolithicus, ( Cardioclras O. CQ1IQ/icu/lt-gap) P. promiscllU3, pp) tum, ---------

P. antecedens, C .. tenuiserratum O. hisp/dum, poziom (zone) P. cf. marcoui, C.tenuiserraJ1UTI P. (Perisphlnc-

Perisphinctes P. cf. berlier/. var.,trinoill?sa tes) sp. chloroolithicus O. canaliculatum, C. 8ChellwJen/ Perisphinctes

i C. tenui8erra- O. hispidum. C.kokeni sp. sp. Cardiocerll8 11UTI P.t:IIIlV C. ;;~teid

lenuiserratum Cardioceras . sp. A i ~

skii S ie m., P. (D.) wartae B u k., i P. (D.) elisabethae R i li z.Występują takż·e: Taramelliceras r6życkii IM a l i n., T. externnodosum (D o r n), T. callicerum .(0 p p.) i T. szajnochai L e w.

Mniej liczne, ale bardzo ważne dla korelacji stratygraficznej są ga­tunki rodzaju Amoeboc.eras (A. ovale, A. alternans, A. lorioli) występują­ce w górnej części tego poziomu. Szczególnie Amoeboceras alternans (B u c h) jest tutaj licmie reprezentowany. O występowaniu gatunku Amoeboceras ovale (Q u., raczej w górnej części poziomu PeltOceras trans­versarium wspomina J. Zno~o (1900) [przy omawianiu fauny borea·1nej w Jurze Krakowsko--Częstochowskiej.

IPO przeanalizowaniu całej fauny amonitowej można przyjąć, że górny poziom środkowego oksfordu Określić należy jako poziom Amoeboceras

!

Stratygr,adiia ;!osad6:w ,.Śroqk,owego oksfordu 123 --~----------~-----------------------------------------

alternans i Perisphinctes wartae. W tym miejscu trzeba z całymnacis­kiem podkreślić, że gatunek Perisphinctes (D.) warta e B u k. jest prze­wodni dla: 'górnega poziomuśrodkowegooksiordu, a nie dla gótnego oksfordu, jak to przyjmował H. Salfeld (1'914), a następnie inni badacze .jury ..

Charakterystykę ,środkowego Oiksfordu: facji . węglanowej u:zupełnia fa­una towal1zysząca {tatb. 2), wśród iktórej ciekawe są ibrachiopody(Lacuno-' .sella; Septaliphoria, Nucleata, Terebratula,Zeilleria) oraz małże (Aucel­la, Goniomya, Gryphaea, Modiola, Nanogyra, Ostrea, Pholadomya, Pinna). Ze ślimaków repr,ezen'towany jest rod'zaj Pleurotomaria i Pseudomelania, a ponadto występują . serpule, jeżowce i prosopony.

Amonitowa fauna zawarta ząf6WiIlO. w osadach mułowcowcHrnarglis­tych, jak i węglaiIlowychpozwala w konsekwencji na ustalenie .jednolite­go profilu faunistycznego dla środkowego oksf·orduPolski pozakarpac­kiej. Duże znaczenie ma tutaj wspólne występowanie ,w osadach obu facji przedstawicieli rod'zin Cardioceratidae i Perisphinctidae l(Itab. 3), jak-kolwiek w odmiennycih, prQPorcjach. .

O ile w osadach mułowcowo~marglistych przewagę stanowią Cardioce­ratidae przy macznie mniejszym udziale Perisphinctida:e, to w osadach węglanowych sytuacja pl'zedstawiasię odwrotnie. Niemniej w obu typach osadów występują gatunki wspólne jak: Perisphinctes (Dichotomosphin­,ctes)' wartae Bu·k., Oc~etoc~ras canalicula,tum (lB u c h)" Ochetocera$ bi(:­pidum (O p p.), Amoeq,ocera$'alternans .{Q '\J,.·),Cardioceras tenuisefTatum (10 pp.I). ' które dają podstawy dla · ustalenia jednolitego ,podziału środkoo. wego oksfo-rdu.

AmoeboCf!ra3 alternam i

Perisohincte3 wa~tae

Per,i3phincte3 chloroOlithtcu3 i

CardWceras . tenuiserratum

lPrzed~tawiony ~~. ~alb~ 3p?"ział. środk~eg? aks/0)"du VI Polsce poza­ka:r.pacltlęj cpozvralą na pr~eśled~e~pe. tyCh, zależn.aśCl.

Osdbne oinówienie należy się tżw. przerwie !kardiocerasowej stwier­dzonE!jw osadachfuułł>\vcowo-margIfstych \Środkowego okSfordu (L. Ma­linowska, 196'6) i możliwoścfjeflstńienia w {)sadachtego ,wieku w facji -W'ęglanowej.Dotychczasprzerwa ta .została .. ' 'zaOlbserwowana tylko w dwóch profilach'-- Środa i"Piekary (L. Malinowska; 1900).

W . naturalnych . od$łonięciach ·trudno jest prześledzić tę przerwę . ze wzoględu na fragmentaryczność odsłonięć z jednęj . str:ony, jak~ i trudności przy profill()waiIliu wy8oki~hlŚcian kamieniołomów. -Stwierdżenie jednaIJże przerwy kairliócerasowej choc'iażby w jednym profilu dajejuź' pOdsta­wy do twierdzenia, że je,st ona ' możliwa ' w obrębie osadów· węglanowych. a dalsze wiercenia pozwolą tylko na jej dokładniejsze om,6wienie. .

Zakład S tra tygrafld Instytutu Geologieznego 'WarSzawa, ul. Rakowiecka 4 Nade,łano dnia 4 kwie'bnia 1II6'l' r.

124 . Lidia Malinai.vsIm

PISMIENNICl'WO

BUKOWSKI G. 0(1887) - "Ober die Jurabildungen von Czenstochau in Polen. Beitr. Pałeont. Oster.-Ungar., 5, p. 75-t1'i11. Wien.

BUKOWY S., SIEWNI AK. A. (~ - Profil jury i kredy w Wierlbce koło Pilicy. KWart. Igeol., 7, p. ~19, nr 4. Warszawa;

CAlRI!OU :m. (191lIlia) - L'Oxf,ordien superreur du synclinal de (Ler,ay - Avon. Extr. Comp. rendus des 'seances de l'Academi,e d€s Sciences. Ser. II, 262, p. 45-47. iParis.

OARrOU :m. ~1006b) - Les faunes d'Ammoniłes et lia sedimentation rythmique dans l'Oxfordien superieur du sE!Ull du P.oitou. Trav. Inst. Geol., Faculte des Sciences de 'Poitiers, 7, p. 4flL--łj7.

DADLEZ R., CALliKOWSKA K., DEMBOiWSKA J. 1(11964) - Atlas geologiczny Pol­ski. Zagadnienia stratygrafi<!zno-facjalne. Z. 9 ~ Jura. Inst. Geol. Warszawa.

DEMBOWSKA J. (19612} - Terrygeniczna facja argowu i rauraku vi niektórych obszarach Polski północnej i ;zaćhodniej. Acta geol. pol., Księga Pam. Iru cżci Prof. J. Samsonowic71a, p. 31~0. Warszawa.

ENAY R., TI'N"TANT H.,' CARIOU :m. (1967) - Les faunes oxfordiennes . d'Europe meridionale essai de 2lonation. Colloqu€ 1nrernatiorial du Jurasśique. (Luxemburg. . . ,. .

LEWIŃSKI J. (1008') - Les depots 'jurassiques pre; la stationChęciny et lenr fawe. Blill. intern. Acad. Pol., p. 408J---4i46. Cracovie. . '. . . .

LEWIŃSKIJ. (100.12) - utwory jurajskie na żachodnim zboczu Gór Świętakrżys­!kich. Spraw. Tow. Nauk. Warsz., 5, p. 501---'566. Warszawa.

MAIJINOWSKA L. (1900) - Fauna malmu w otworze wiertniczym Piekary koło ·Poznania. Kwa.r.t.geol., ł, p. 4~h'j, nr 2. Warszawa.

MALINOWSKA L. (119613) - StratygraIfia oksfordu Jury Częstochowskiej na podsta­wie amonitów. Pr. Inst. Geol., 36. Warszawa.

MALINOWSIKiA L. (19166) -:- Podsta.wy straty,grąfid 'dOlnego i środkowego ok.sfordu północnej i p6łnocno-zacho.dniej Polski. Kwart. .geol., 10, p. 786--600, nr 3. Warszawa.

MALINOWSKA L. {1967a) - Uwagi do stratygrafii górnej jw-y pozakarpackiej . w Polsce. Siul. 'l·n~t. Geol., 203, p. 1I15o--11W. Wa1"S7Jawa ..

MALINOWSKA L . (1967b) -Biostratygrąrfia osad6w dolnego i środkowego ,ołtsfor~ du Gór Świętokrzyskich. Biul. Inst. Geol., 209, p. 15s--.1,1~. Warszawa.

PREMI!K J. 1(1933) - Budowa i dzieje geologLczne o!roM,c Częstochowy. W: Zi'emta c7lęstochowska, 1, p. 177-486. Warszawa.

RÓŻYCKI S. Z. '(1948) - Uwagi o Rhynchonellidach jury górnej Pasma Krakowsko­-CzęstochoWskiego. lBiul. Państw. Inst. Geol., 42, !p. ~'7. Warszawa.

RÓŻYOKI S. Z. (HI6Ci) - Górny dogger i doiny malm Jury Kra!kowsko-Częstochow­Sikiej. Pr. Inst. Geol., 17. Warszawa.

RÓŻYCKI S. Z. (1900) - Stratygrafia i zmiany. facjalne najwY'Ższego doggeru i mal­mu Jury Częstochowskiej. Prz. geal., 8, p. 4!l5>-4!1~, nr 3. WaTszawa.

SAIJFELD H.(11914) - Die · Gliederung ·des Oberen Jura in Nardwesteuropa von Schichten mit Perisphinctes martelli O p P e l ,an aufwarls auf Grund von Ammoni-ten. N. Jb. Min.-Geol. u. Palaont., 37. stuttgart.

SAMSONOWICZ J. ,(<1004;> - Objaśnienie arkusza ogólnej mapy geoiogicznej Polski w skali 1 : 100 000. W,arszawa.

Streszczenie 125

SIEMIRADZIKI J. >(1.891) - Faunakopalna warstw dksford'Zkich i kimeryd7Jk:ich w ()Ikr~gu krakowskim i przyleg:J:ydhcz~§ciach Kr61estwa Polskiego. Akad. Umiej., Pam. Wydz. mat.-<przyr., 18. Kralk6w.

SWID.2ll~SKJ: iH. (1001.) - U'twory jurajoskie mi~dzy MalogoszcZll a Czarn/l Nid/l. Spraw. panstw. Inst. Geol., 8, nr 4, ,po 793-849. Woarszawa.

ZNOSKO J. (19512.) - Uwagi 0 oiekt6rych przedstawicielach .!auoy borealnej w ju:­rze kralkowsko-c~stochowskiej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 21, !p. 3111--318, or 3. Krak6w. '

~OSKO J. (19153) - Buidowa geologiczoa okolic Bl~dowa i Niegowooic kolo Olkusza. Biul. Inst. Geol., 74. Warszawa.

~OSKO J. (11-957) - Rewizja straty,grafii cztert!ch gl~bokich wiercen oa Kujawach. Biul. Inst. Gt!ol., 105, p. 337-004. Warszawa.

2'JNOSKO J. (Ir!lroo~ - Wst~poy zarys straty,grafii utwor6w jurajskich w pohldniowo­-zachodoiej cz~~ci NizuPolskiego. Kwa,rt. geo!., 3, ,p. 5Ql---r5125, or 3. Warszawa .

.JlH,a;wr MAJIHHOBCKA

CTPATHrPA~HHCP~KC~P~CKHXOT~O~ no~ (ICPOME KAPIIAT)

. Pe3IOMe

Cpe,l(llooxc4><>p~cme OTJIOJIreBIIJI H3J1eCTBld Ba 6oJIhIIIoit Tepp:B.TOPBlI IIom.~ (q>OMe Kap­naT). EcTecnIe:am.re 06BaJKeBWI npoc.nelICBlI3lTCII TOm.xO Ba reppHToPBll K~OBCXo-BenroHCKOit IOPLl H o6p~BIIJI CseHTOlClIIHCKBX r~p. B ,lIJ)yrHX pdOllaX IIoJIbIIIH OT~OJIreBIIJI :noro B03-pacTa 3wIeraIOT no~ DOXPOBOM 60nee MOJIO,ll,LIX DOpO~ H 6LlJIH 06OCHOBaHLl (laYHH~'I"H'£ecm BO !dRom 6ypOBLIX CKBalKHHaX. B Cpe~oxc(lop,n;CKRX OTJIOlKeHWIX IIom.DIH BLl,II;emIIOTCJI ~e ~: aJIeBpOJIHTo-MepreJIRCTaJI H xap60BaTBaJl. IIpHHBMaJr BO BHBMaHHe Heo,lJJI0PO,lJJIoe pa3-

BHTHe OriiolireBmt · H CBlI3a.BlILte C 3THM ,lIJ)yme(layBHCTJIIItlCII:He IqnrrePBll, Hoo6xo,lJJIML[M CTaJI

BOnpoc"~eBWI e,lJJIHoro crpa~(lH'ItlCKoro npo(IJiUIJI.

Crpamrpa(lWI cpe,lJJIooxc(lopp;ClI:1lX OTJIo:m:eHHil:, pa3BHTLIX B aJIeBpHTo-MepreJIRCTo:lt (I~ 6~ aBTOPOM H3yo1eBa pam.me (JI. MaJIHHOBCKa, 1966). B BaCTOJllI(eit CTan.e aBTOPOM 06CYlK­~eTC.!l cTpamrpa(lWI H 06lI{ee DO):q)a3~eJIeBlle OTJIO:m:e~ ~,lJJIero oxc(lopp;a IIom:nm (xpoMe KapnaT), Pa3mrn.xx B xap6oBaTHoli 1)la.uuH. Kap60BaTHLIe DOPO~ pacnpOCTpaHeBH B BOCTO'lllOit H nellTpa:ni.Hoit -.:m.Curx IIoJII.DIH. B Iq>e~enax :noil: ~ MOryr 6In"b BLI,l(eJIem.J: ~ rima nopo~: nJIRT'IIln.te B3BeCTHSIKH C lI:peMlDlMH' MaCCDBHLIe B3~ C ry6l1:aMH H p;erpH,TOlILIe 113BeCTHJIICH, ry6xOBLIe 6HOrepMl>l HJIlIDPI,IQ,IIorepMam.BJ.Ie, BlIor~'1. ~OJIQMHTB31ilpo~ DOpo~. AeTam.­BaJI ~TPamrpa(lIDl cpe~oxc4Jop~CJmX OTJlOlKelmii:, pa3BIqLlX B xap60BaTHoil: (laI(HH, MOlKeT 6r.m. H3yo1eBa rJIaBBi.xM · 06pa3oM Ba OCHOBalmB: (layBJ.r, OT06paHHo:lt H3 06HalICeHH:it Ba TeppH­

TOpIiH KpaxOBCKo-BenroHCKoit IOpliI H 06paMJleHWI CseRTOlClIIHCKRX rop. B , ~YIJfX pajtOHaX lloJII.DIH OTJlOlKeBH!I - :noro B03pacra 6wm BCKpLlTLl 6ypoBi.tM:H ~XHlJl!MH )I(aroca BoM,

KOHKOBa BOM, AyryCTonom. TK-S, Bep6xa-Ba-~, llexapLl, Cbpop;a. Ho TOm.KO B ,!(BYX Pa3Pe3lQt OYPO,BLIX CJtBalKHlI CbpOp;a H llexapLl 6LlJ1H BLllIBJIeHLl rOJIOBOHOme, D03BOJI~e xoPPemtP~Ban. cpe,lJJIOOxc(lQPp;cme 30HLl OTJIOJIreHHil: xap60Hilnro:lt H aJIeBpOmO-MepreJIIICToit ctwnDt (JI. }4aJIHHO~. 1~6(), 1966).

126 Lidia Malino'Wska

, " 'B' pe3yJl1;TaTe 3t01'O aMMOIDlTO'BaB ' 4Jayua, CO,n;epDInaxCH xaK Jill1lellpeJJHT~Meprelm~ Tax H upoona'l1ri.rx xropiJ,n;ax,:-rio3BOlUIe-r: cOcraBirI'b e,r(Hm.ra :cI>a~ecKHit Dpoq,mn. ,l(J1sI cpeA­HeoxccI>oPAClIlIX OTJIO)Kemdt:.nom.inir": (xpoMe' KaplIat).. ' BOJIbm~ 3lIa>reHae, ~ COBMecTHoe paClIpOCTPaHeimeB nopOAax.. ,::n1rit ~, XOTH B pa3m.xx ccicirilOmemmx,: njii,n;CTaBHri:itettce.. MeitCTB CQI'diocefdfidileH ,"Pe'r'iiphilidiidtie (cI>BI'; 1).EcJIHl D , ~JiHTo.MCPre.nHOn.rx 1I0pOp;ax npe06JIa,t1;aroT Cardioceratidae. ,<npH : 3Harnrrem.Ho ' Mem.nieM ' ylIaCnmi'erisphinctUJae; to B':xap-60lIaTI!l.Ix n6pop;ax :Ha6mo,n;ae-tciH oopamoe iBn:eHHe. TeM lie MeHee D (;60m:rimax 1I0p0,n; BCTpe­'IalOTC1I TaKHe 06D{He BH,IU.I xaK Perisphinctes (DichotomosphineteiJ) -wartae ,Buk., Ochetoceras canaliculatumc (Bllch), O. hiSpidum (Opp:); Amoeboceras -alterntilts (Qu;), ' Cardioceras tellllise-",a· tum (Opp.), XOTOPLIe MOryr lIoeJIymITb p;mr e,!J,BllOroIio~a3:a:eJIe:aIDI cpe,l(HeoxcpoPAcmx OTJIO-

B HTore aBTOPOM npep;naraioiCst' CJIe~e - 30ilLt · Aim cpe,D;HOOKcq,opp;cmx oTJlo)KeHHit TIOJIbimi::' (q;ol.ie KapnaT): ~ ~ Pe~ispfunctesc:hlorooiithiciif irCardioceras te1lliJse~fatfun, BiiPxWuJ.~ Anioboceras alternans H Perisphirictes wartae. ABi"op; JfORe'fHO, '}'BlI3L01aeTCJ1 J[ 30HllM, BLT,l(eneBBldM C. 3. ~ (1953), a TaJC)Ke AOIIOJIHJIeT HX cI>aynoitCirdiocef/iiidae.

Lidia MALINOWSKA

ST&ATIGBAPBY OFTBB MIDDLE OXFORDIAN Dm'OS1'l1S IN POLAND ~T FOR' THE CARPATIiiAN' ABEA) ... '

Summary

The Middle Oxfordiari deposits are ,known to>'occur within ,a 'Va~t extra-Car­pathian area of Poland. NatUral exposures 'are found . only in ,the CracOw Wieluil Jura Belt;' and within ' the mar,ginal area ,of ·the Swi~tokrzyskie'Mts. In the rernilinin-e part -of the extra'-Carpathian area -of Pollind; : depoSlts "ciftliis age occur ,under a cover of <younger formations and are freuently evidenced faunlstically in~ numerous bore holes., Two facies have been distinguished in Poland within -the Middle Ox­rordian 'deposd1As:, · smstcme~-1y andoearbonate · ;fades. On account !)f a: different development of the deposits and. concequently, of diMerent faunisticcritei"ia, the elaboration of . a uniformstratigraphical section , appeared to be necessary;

stratigraphy of !the !Middle Oxrfordlan d~jtg developed in a .siltstollle-marly facieswas already earlierela1)orated by the present author ((!L • . Malinowsk;a,- 1966). This artiole 'deals , with the strlltigraphy of the' Middle OxIfordian deposits: 6f car­bonate facies, and the oautbordiscussesagenerall. suibdiv'iJsicm of fue MidWe Oxfordian of the ex·tra-Car.pathian area of Poland. Carbonate deposits occupy the eastern and central areas of the country. Within . thisfacies two rock types may be distinguished: platy limestones wi-th ' :flints and rocky . limestones. with sponges,as well . as detrital limestones, sponge bioberms oOr near-bl00hermal deposits, dolomitic at places. A de­tailed stratigraphy of the Middle Oxlfordian deposits of carbonatefacies may be determined mainly on the Ibasis of the fauna gathered at the e:x.posures in "the area of tbe Cracow-Wieluil Jura Belt, and in the, marginal area {Jf the Swi~tokrzy­skie Mts~ In the remaining regions, deposits :!)f this age were found In the followio'g bore holes: Rzadka Wola, K~kowa Wola,Augustopol TH 5,Wierbka on Pili ca, P~ekary and Sroda. tIowever ,only in the sections at iPiekuy and 'St-oda were

Streszczenie 127

determined ce,pbalopods !that ·allow to correlate the Middle Oxfordian horizons between the deposits of 'carbonate and siltstone-ma1"ly Facies 1([... MalinoWlSka 1960, li900).In consequence, the ammonite fauna found in both siltstooe-mal'ly and carbonate deposits ipenn.i'tls 100 estaiblish a uniform If·auni'stic sootion fm the Middle Oxfordian Qf the extra-Oa!l'pathian 8.["ea ,of Poland . . A common Qccurrence of ,the repr,esentatwes of the famdilies ' Cardioceratidae arid P~risphinctidae ' (';l'.ab1.j)i~ .. ; the deposits of 'both faoies is here, aJltbough in di1iferent propcmtions, of considerable importance. In the isiltstone-marJ.y dea;>osits CardiocerBtidae 'PrwaN, 'lIIIld Perdsphin­ctidaeare less .frequently found, whereas in the loarbonate deposdts flle siltuation changes diametrally. Nevertheless, in both types of deposits 'common species lQ,ccur such as Perisphinctes (Dichotomosphinctes) wartae !B u k., Ochetoceras canaZicuZa;.;. tum I(B u ch), 0 hispidum (0 pp.), Amoeboceras aZternans (Q u.), Cardioceras tenuiserra~um(lOp ,p.) ' lfuat are':'8 basis 'f,o,l: establl,shmg the uIlliform subdi'VtSion o·f the Middle Oxford1i8n.

The following ' are :horizons proposed , by , tbe present author for the Middle Oxfordian deposits of the extra~arpathian area of Poland: lower horizon -Perisphinctes chZorooZUhicusaoo Caroioceras tenuiserratum, and lllPPer hmizon -Amoeboceras aZternans and Perisphinctes wartae. It ,should be .gtr,essed here that the species P. (Dichot.) wartae B u k. is a characteristic form of the upper ho~izon of tlle Middle pxfordian,and not Qf the Upper OxfoMian as it was suggested by H. Salfeld '~191114) ,and by other resarch workers.

Evidently, the author refers to the horizons distmguished by S . . z. R6zyCki (1953) and completes them with rt'he fauna of Cardioceratidae.