STERİLİZASYON VE DEZENFEKSİYON

STERİLİZASYON VE DEZENFEKSİYON

1

• Mikroorganizmaların varlığı henüz bilinmemesine rağmen yazılı

insanlık tarihinin ilk başlarından beri insanlar, hastalıklara karşı

koymak amacı ile dezenfeksiyon ve sterilizasyon işlemlerini

uygulamışlardır.

Tarihçe

• Eski Mısırlılar, enfeksiyöz maddeleri sterilize ve mumyaları dezenfekte

etmek için ateşi kullanmışlardır.

Tarihçe

• Yunanlılar binalarını dezenfekte etmek için kükürt yakarlarken,

Yahudiler cüzzamlı hastaları izole edip geride kalan bütün eşyaları

yakmışlardır.

Tarihçe

5

Tarihçe

• 16.yüzyılda veba salgınında da ölenlerin vücutları, topluca yakılarak

ortadan kaldırılmıştır.

• Orta Asya’daki Türkler, temiz su kaynaklarını kirletmemeye son

derece önem gösterirken, suyu kutsal saymışlar, yaralarını

dağlamışlar ve hastalıktan ölen insanların giysilerini ve hayvan

kadavralarını yakarak ortadan kaldırmışlardır.

Tarihçe

• Dezenfeksiyon amacıyla kimyasal maddelerin kullanımı ve

sterilizasyon amacı ile ışığın kullanımı 19. asırda Robert Koch, Louis

pasteur ve Joseph Lister sayesinde olmuştur.

7

Tarihçe

• Hastane infeksiyonları tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hasta,

sağlık personeli, toplum ve sağlık bütçesi açısından önemli bir

sorundur.

• Hem morbidite ve mortalite düzeylerinde

artışa neden olmakta hem de yataklı

tedavi kurumlarının çalışma verimlerinde

azalmaya ve sağlık harcamalarında ciddi

boyutlarda yükselmeye yol açmaktadır

Neden Önemli ?

• CDC (Centers for Disease Control)’nin bir çalışmasına göre hastane

infeksiyonlarının %30 unun temel sterilizasyon ve dezenfeksiyon

kurallarının uygulandığı zaman önlenebileceği, cerrahi infeksiyonlarda

önleme oranının %19-41 olduğu gösterilmiştir .

Neden Önemli ?

Herhangi bir cismin veya maddenin, birlikte bulunduğu tüm

mikroorganizmaların her türlü canlı şekillerinden, tamamen

temizlenmesi işlemidir.

Sterilizasyon kesin bir ifadedir.

Bir nesne veya ortam ya sterildir ya da değildir, az steril veya çok

steril gibi bir ifadeler yanlıştır.

Sterilizasyon

Sterilizasyon

Kabul edilebilir “sterilite güvence düzeyini” sağlayacak ölçüde

ortamın mikroorganizmalardan arındırılmasıdır.

Sterilizasyon

Sterilizasyondan sonra ortamda canlı mikroorganizma bulunma

ihtimalidir.

Günümüzde kabul edilebilir sterilite güvenilirlik düzeyi;

ortamdaki bakteri sporlarını 1/1.000.000 (log 10-6 - % 99.9999) azaltan

sterilite güvenilirlik düzeyidir.

Bu tanım sterilizasyon işleminin pratikte ölçülebilir, kontrol edilebilir

olmasını sağlamıştır.

Sterilite Güvenilirlik Düzeyi (Sterility Assurance Level)

Mikrobiyal kontaminasyonun kabul edilebilir güvenlik sınırlarına

çekildiği, bakteriyel sporların büyük bir kısmının etkilenmediği, gerçek

anlamda yalnızca patojen mikroorganizmaları bulundukları cansız

ortamdan uzaklaştırma işlemidir

Dezenfektan

Dezenfeksiyon işleminde kullanılan kimyasal maddelerdir

Dezenfeksiyon

Isı ile sterilizasyon

Filtre ile sterilizasyon

Işınlar ile sterilizasyon

Kimyasallar ile sterilizasyon

Sterilizasyon Yöntemleri

En sık kullanılan sterilizasyon yöntemidir.

Yüksek ısı ile, mikroorganizmaların proteinleri denatüre olur.

Basit, ucuz ve hızlı sonuç alınır.

Hem çalışanlar hem de doğa açısından toksik atık oluşturmaz



Isı Derecesi: Isı derecesi arttıkça sterilizasyon işleminin süresi kısalır

pH: Nötr ortamda sterilizasyon süresi uzar. Asit ve alkali ortamlarda ise

kısalır.

Ortamın Nemi: Nem oranı arttıkça gerekli ısı derecesi ve etki süresi

kısalır. Mikroorganizma içindeki su oranı arttıkça protein koagülasyonu

çabuklaşacağından sterilizasyon kolaylaşır (Bakteri sporları içinde su az

olduğundan sterilizasyona daha dayanıklıdır).



Isı ile sterilizasyon çeşitleri


A) Nemli ısı ile sterilizasyon

Su buharı ile sterilizasyon

Sıcak su ile sterilizasyon

Basınçlı Buharla Sterilizasyon

Basınçsız buharla sterilizasyon

Kaynatma

Tindalizasyon

B) Kuru ısı ile sterilizasyon

Pastör fırını

Yakma ve alevden geçirme

• Su buharı ile sterilizasyona) Basınçsız buharla sterilizasyonArnold kazanı = Koch kazanı. Doymuş ve akım halindeki basınçsız

su buharı ortamında 100 oC de en az 30 dakikada yapılan sterilizasyon. Yüksek ısıya dayanıksız maddelerin sterilizasyonu bu yöntemle yapılır.

A) Nemli ısı ile sterilizasyonIsı ile sterilizasyon çeşitleri


• Su buharı ile sterilizasyonb) Basınçlı buharla sterilizasyonBuharla doymuş bir ortamda, basınç altında ve 100 oC nin

üzerindeki ısılarda yapılan sterilizasyondur.




İlk otoklav 1879 da Charles Chamberland tarafından geliştirilmiştir.

• Su buharı ile sterilizasyonb) Basınçlı buharla sterilizasyon

A) Nemli ısı ile sterilizasyonIsı ile sterilizasyon çeşitleri


En önemli üç parametre; doymuş buhar, ısı ve zaman

Basınç arttırıldıkça otoklav içerisindeki doymuş buharın da ısısı artar ve

süre kısalır

Otoklav, çift katlı çeperi ve içindeki suyun ısıtılması için

gerekli ısıtma kaynağı olan, izolasyonlu özel kapağı ile gerekli ısı, zaman

ve basınç kontrol göstergeleri bulunan bir cihazdır.





Vakumlu otoklavlarda ön vakum sistemi devreye girer ve otoklavın

içerisindeki hava tamamen boşaltılır. Daha sonra buhar girişi başlar ve

yaklaşık 134 oC de 2 atm basınçta ortalama 3,5 dakikada sterilizasyon

tamamlanır.

Vakumsuz otoklavlarda, doymuş buhar ile

1 atm basınçta 121° C de 15 dakikada sterilizasyon tamamlanır .





Otoklava malzeme yerleştirilirken nelere dikkat edilmeli ?

1. Buhar geçirgenliğine sahip malzeme ile paketleme yapılmalı.2. Eşyalar çok sıkışık olarak yerleştirilmemeli, aralarında buhar geçişine ve

dolanımına uygun boşluk bulunmalı.3. Malzeme otoklava girmeden önce temizlenip kurutulmalı, sonra

paketlenmeli.4. Buhar girişini ve vakumlamayı engelleyecek büyüklükte paketleme

yapılmamalı. 5. Kullanılan buharın kalitesi çok iyi olmalı ve içerisinde sıvı halde su

bulunmamalı. 6. Sıvıların sterilizasyonunda, çözeltiler bulundukları kabın % 80 ine kadar

doldurulmalı.7. Sterilizasyon sırasında otoklav içinde kesinlikle hava kalmamalı. Bu, ısının

yükselmesini ve havanın bulunduğu kısımdaki malzemeye (genellikle cihazın alt kısmı) buharın girmesini engeller (hava yastığı).

Hatalı Boşaltma örneği

Otoklav kazaları 45 ton ağırlığında bir otoklav(çap 4 m, uzunluk 26 m)4500 m uzağa fırladı40 kg TNT eşdeğeri patlama

Otoklav kazaları

34

UYGULAMA SICAKLIK ETKİSİ

Yakma >500 ºC Yanmayan yüzeylerdeki organik materyali buharlaştırır. İşlem esnasında pek çok madde zarar görür.

Kaynatma 100 ºC 30 Dk. Kaynatma mikrobiyal patojenlerin vejetatif formlarını öldürür, ancak sporları dayanıklıdır.

Tindalizasyon 100 ºC Üç kez 30 dk. kaynatma ve soğutma Endosporların dahi ölümüne sebep olmaktadır.

Basınç Buharı 121 ºC 15 Dk. Steril edilecek madde tam süresince etkin sıcaklıkta tutulmaktadır.

Kuru Isı

160 ºC 2 saat180 ºC 1 saat

Cam araç-gereç ve metal için uygundur. 121-180 ºC’de bozulmayan ve kuru kalan maddeye uygulanır.

Pastörizasyon 60 ºC 30 dk72 ºC 15 dk

M. smegnatis, Streptococci ve Staphylococcus için etkilidir. 72 ºC 15 dk. tercih edilir. Kalite ve tatta istenmeyen yan etkileri daha azdır.

Mikroorganizmalar optimum büyüme sıcaklıklarının altında genellikle ölmezim ancak metabolik faaliyetlerini de yerine getiremezler. Dolayısıyla büyüyemezler. Bu yüzden düşük sıcaklık mikroorganizmaların kontrolünde kullanılan statik bir etkidir.

100 oC de 5-10 dk kaynatma ile dezenfeksiyon, 30 dakika kaynatma

ile sterilizasyon sağlanabilir . Musluk suyu kireçli olabileceğinden, damıtık su

tercih edilmeli.

- SS, DCA, TCBS, Selenit F, Tetratiyonatlı buyyon gibi bazı besiyerlerinin

sterilizasyonunda da kullanılır.

- 100C’de 5-10 dk da penset, makas, bisturi gibi maddelerin

dezenfeksiyonu

• Sıcak su ile sterilizasyona) Kaynatma




Yüksek ısıda bozulabilecek antijen, serum ve şeker solüsyonları gibi

sıvı maddelerin, belirli ısı derecelerinde birkaç gün üst üste tutulması ile olur.

- Hidrolize olabilecek çözeltiler 80-100 oC de 30 dk

- Kan, serum gibi proteinli maddeler ile aşılar 56-60 oC de 60 dk

• Sıcak su ile sterilizasyona) Tindalizasyon




- İşlem 3 gün üst üste tekrarlanır ve her işlem

arasında malzemeler 1 gece oda ısısında

bekletilir

B) Kuru sıcak hava ile sterilizasyon



Kuru ısı mikroorganizmalar üzerinde oksidasyon oluşturarak etkili

olmaktadır. Ayrıca uygulanan sterilizasyon ısının yüksekliğine ve proteinin

içerdiği su miktarına bağlı olarak protein koagulasyon etkisi de gösterebilir.

Nem etkeni ortadan kalktığı için çok yüksek ısı ve daha uzun süre gerekir.




• Pastör fırını

Isı kaybını engellemek için arasında yalıtım maddesi bulunan çift

çeperli fırınlardır .

- Cam, madeni eşya, bazı toz halindeki maddeler, süzgeç kağıtları ve yağların

sterilizasyonu.

- Besiyerleri ve sıvıların sterilizasyonu

için bu yöntem kullanılamaz





Avantajları

kurulması ve bakımı kolaydır. Metal aletlerde aşınmaya (neden olmaz tek

bir parametre (ısı) ile kontrol edilebilir

Dezavantajları

ısıya duyarlı malzemelerin sterilizasyonunda kullanılamaz yüksek ısı ve uzun

süreye gereksinim gösterir. Sporlar kuru ısıya nemli ısıdan daha dirençli.





- 180 oC de 1/2 saat

- 170 oC de 1 saat

- 160 oC de 2 saat

• Sterilizasyon süresi Pasteur fırını çalıştırılıp istenen ısıya ulaşıldıktan

sonra tutulur ve süre sonunda ısı kaynağı kapatılarak fırınının

soğuması beklenir.

• Yüksek ısı farkı nedeniyle soğutma işlemi tamamlanmadan (yani

ortam ısısı ile fırın ısısı eşitlenmeden) steril malzeme çıkarılmamalıdır




• Yakma ve alevden geçirme Mikrobiyoloji laboratuvarında ekimde kullanılan öze gibi

malzemelerin sterilizasyonu için, alevde kızıl hale gelene kadar ısıtılması

gerekir.

Cam kapların ağızları veya cam aletler alevden geçirmek suretiyle

üzerlerinde bulunan mikroorganizmalardan arındırılırlar.

Kirli ve kullanım dışı kalmış malzemeler (pamuk, bez) ve hayvan kadavraları

da yakılarak yok edilebilir.

Süzme ile filtrasyon


Süzme mekanizmalarına göre;

a) absorbsiyonla mikroorganizmaları tutan süzgeçler

(Berkfeld, Chamberland, Seitz gibi)

b) mikroorganizmaları mekanik olarak tutan süzgeçler (HEPA filtreler)



• Filtre gözenek çapları bazı büyük protein moleküllerinin geçebileceği

boyutlarla küçük virüs partiküllerinin geçebileceği boyutlara kadar farklı

genişliktedir

Gözenek çapları;

tüm bakteriler için 0.2 µm

maya hücreleri için 3 µm

virüsler için 0.2 µm

•Filtrelerin periyodik olarak kontrolü yapılmalı, temizlik ve değişim

işlemleri aksatılmamalıdır



• Membran filtreler ince kağıtlardan, inert selüloz esterlerinin gözenekli

materyallerle birleşiminden ve polimerik ajanlardan yapılmıştır

Gaz ve sıvıların sterilizasyonu

- Porselen filtreler (Chamberland),

- Diatom toprağı filtreler (Berkfeld),

- Asbest süzgeçli filtreler (Seitz),

- Cam tozu filtreler,

- Memran ve ultra filtreler,

- Elektrostatik filtreler



Mikrobiyolojide filtrelerin kullanım alanları;

• çözeltilerin ve havanın sterilizasyonu

• farklı büyüklükteki mikroorganizmaların birbirinden ayrılması

• toksin, antijen, ve enzimlerin hücrelerden arındırılması

• çözeltilerin saflaştırılması

Işınlama ile sterilizasyon


• Isı ve diğer yöntemlerle steril edilemeyen ortamların sterilizasyonu

• Kullanım alanları sınırlı

• Çevreye de etkili olduklarından sınırlı olarak ve önlem alınarak

uygulanabilir.



a. İyonize edici radyasyon

• X ışınları, gama ışınları, beta ışınları

• - mikroorganizmların nükleik asitlerine etki ederler.

• Uygulama alanları sınırlı, maliyeti yüksek ve insan sağlığı yönünden

tehlikeli (mutajenik)

• Daha çok oda ve alet dezenfeksiyonunda kullanılır.

• Penetrasyon yüksek olduğundan en çok endüstriyel alanlarda kullanılır.

• Tek kullanımlık enjektör, kateter gibi malzemeler üreten fabrikalarda bu

yöntem kullanılmakla birlikte muayenehane veya hastanelerde

dezavantajları nedeniyle kullanılmamakta .



b. UV ışınları (mor ötesi ışınlar)

• Dezenfeksiyon için gerekli dalga boyu 253.4 nm

• İyonize ışınların aksine radyasyon enerjileri ve penetrasyon güçleri azdır

• Bu nedenle daha çok hava, su ve yüzey sterilizasyonunda kullanılır

Mikroorganizmaların DNA yapılarını kırar, ya replikasyon inhibe olur ya da mutasyon



b. UV ışınları (mor ötesi ışınlar)

• UV lambaları ve UV sterilizatörleri

• UV stalizatör su içindeki mikroorganizmaların %99.99’nu

yok eder

• Ameliyathaneler, doku kültürü yapılan odalar,

antibiyotiklerin hazırlandığı odalar, mikoloji laboratuvarında

kullanılırlar.



UV ışınları kullanırken nelere dikkat edilmeli?

• UV kaynağı ile dezenfekte edilecek eşya arasında bir engel olmamalıdır.

• Gözde ve deride iritasyon yapması nedeni ile gözlükle veya cam arkasından gözleme yapılmalıdır.

• Kullanma süresine dikkat edilmeli

• Kullanılacağı ortamda insanlar dışarı çıkarılmalı

• Etkisi azaldığında lamba değiştirilmeli

• Uzun süreli kullanımlardan sonra ortam havalandırılmalı

Kimyasal maddeler ile dezenfeksiyon ve sterilizasyon


• Dezenfeksiyon, sterilizasyondan sporisid aktivitesinin olmaması ile ayrılır.

• Dezenfektanlardan farklı olarak endosporlara da etkili olan sterilanların

kullanıma girmesiyle günümüzde dezenfeksiyon terimi, mikrobiyal

kontaminasyonu minimal düzeye düşürmekten, sterilizasyona kadar uzanan

geniş bir kavramı içine alır.

Kimyasal maddeler ile sterilizasyon ve dezenfeksiyon


• Hastanelerde sıkça sorun olan mikroorganizmalar;

bazı vejetatif bakterilerin yanısıra; Mikobakteriumlar, mantarlar, bazı zarflı

ve zarfsız viruslar, protozoonlar, prionlar ve bakteri endosporlarıdır .

• Sorun olabilen patojen mikroorganizmalar için önerilen dezenfektanlar

etki seviyelerine göre üç grupta toplanır: “yüksek, orta ve düşük seviyeli”

dezenfektanlar.



Yüksek seviyeli dezenfektanlar

Bakteri sporları hariç mikroorganizmaların tümünü 20 dakikada, 6-10 saatte

bakteri sporlarını da öldürdüğünden, yüksek seviyeli dezenfektan olarak

değerlendirilir.



Orta seviyeli dezenfektanlar

Bakteri sporları hariç Tüberküloz basili ve diğer mikroorganizmalara yaklaşık

10 dakikada etkili dezenfektanlar



Düşük seviyeli dezenfektanlar

Vejetatif bak.lerin çoğunu, bazı mantarları ve yaklaşık 10 dk’da bazı virusları

öldürebilen dezenfektanlar

Bakteri sporları ve Tbc basiline etkili değil



HIV ve HBV ile kontamine malzemelerin dezenfeksiyonunda standart olarak;

1.000-10.000 ppm konsantrasyondaki hipoklorit solüsyonları,

%2 gluteraldehit solüsyonu veya

% 70 lik etanol kullanılmalı

Dezenfektanların mikroorganizma tipine göre aktivitesi

Bakteriyel Sporlar B.

subtilisMikobakteriler Mycobacterium

tuberculosis

Lipid içermeyen veya küçük viruslar Rhinovirus, Coxsackie

virusMantarlar Candida

sp.

Vejetatif bakteriler P. aeruginosa,

S. aureusLipid içeren veya orta büyüklükteki

viruslar HBV, Herpes simplex virus, HIV

DUYARLI

DİRENÇLİ STERİLİZASYON

Yüksek Düzey

Orta Düzey

Düşük Düzey

mikroorganizmaların dezenfektanlara direnci ve dezenfeksiyon düzeyi

Prionlar

Kimyasal maddeler ile sterilizasyon (soğuk sterlizasyon)


Isı uygulanamayan aletlerin sterilizasyonunda kullanılır.

Aldehit grubu, iyot grubu, klor bileşikleri ve fenol grubu kimyasal ajanlardan

oluşur

Ör: %2 lik gluteraldehit ve %0.2 lik perasetik asit

62

GAZ BUHARI STERİLİZASYONU

Etilen Oksit 29°C- 65°C’de ve 450-1200mg/L de 2-5 saate kadar

Formaldehit buharı 60°C’dan 80°C’ye kadar %2 ile%5

Hidrojen peroksit buharı 55°C’den 60°C’ye kadar %30

Plazma Gaz Yüksek İyonize hidrojen peroksit gazı

Klor dioksit Gaz Değişken

KİMYASAL STERİLİZASYON

Gluteraldehit %2

Perasetik asit %0.2



ETİLEN OKSİT (EO)

HİDROJEN PEROKSİT

PERASETİK ASİT

OZON

KLORİN DİOKSİT (ClO2)

DÜŞÜK ISILI BUHAR ve FORMALDEHİT



ETİLEN OKSİT (EO)

1950 li yıllarda kullanıma giren EO petrolün rafine edilmesiyle elde edilir.

Yüksek ısı ve ıslaklığın dezavantaj olduğu hassas malzemelerin sterilizasyonu.

Bilinen tüm virüs, bakteri ve bakteri sporlarını yok eder.

Formaldehit ve alkol buharı kullanılarak sterilizasyon gerçekleştirilir.

Alkilasyon yöntemi ile mikroorganizmaların RNA ve DNA ları ile reaksiyona girip,

genetik yapılarını bozar.



ETİLEN OKSİT (EO)

Plastik, bez ve lastik gibi geçirgen malzemeler EO i absorbe eder.

Bu yüzden EO sterilizasyonundan sonra malzeme en az 24-48 saat havalandırma

işlemine tutulmalı.

Havadan ağır bir gaz olduğu için, EO otoklavlarının kullanıldığı ortamlarda,

havalandırma sistemi odanın zeminine yerleştirilmeli ve zemin havası aspire

edilmelidir.



ETİLEN OKSİT (EO)

Avantajları:

Porlu yapıdaki malzemelere penetre olması.

Güçlü bir antimikrobik ajan Kaynama noktası düşük olduğu için (10.7° C) oda

ısısında hızla aktive olur ve lastik, plastik, naylon gibi maddelere difüze

olur.

Dezavantajları:

Solunum sistemi üzerine toksik etkili.

Dokulara direkt temasta eritem ve ödem oluşturur.

Sterilizasyon süresi uzun.

Uzun süre havalandırmaya ihtiyaç duyulur.



HİDROJENPEROKSİT

• H2O2’ nin sudaki % 3 lük solüsyonları tıpta uzun yıllar antiseptik olarak

kullanılmış.

• Ancak sterilizasyon yöntemi olarak kullanımı oldukça yeni.

• Düşük ısı, nem gerekmez ve toksik atıklara neden olmaz.

• Atık su arıtımında ise çözünmüş oksijen sağlamada ve zehirleyici etkinin

giderilmesinde kullanılır.



PERASETİK ASİT

• Keskin kokulu ve berrak bir sıvıdır.

• Ticari olarak % 35-40 lık solüsyonlar halinde bulunur.

• Sterilizasyon ve dezenfeksiyon için çeşitli firmalarca sıvı, gaz ve buhar

formları kullanılmış.

• Genellikle stabil değildir ve oksijen ile etkileşerek asetik asit, hidrojen

peroksit ve su gibi ürünlere parçalanır



OZON

• Bakterisidal ve sporosidal etkili.

• Doğal olarak güneş ışığının ya da UV ışınlarının direkt oksijene etkisi ile elde

edilir.

• Kimyasal yapısının stabil olmaması, saf ozon elde etme güçlüğü ve depolama

zorluğu nedeniyle sterilizan olarak kullanımı sınırlıdır.



KLORİN DİOKSİT (ClO2)

Ozona benzer mikrobisid, sporosidal ve germisid aktiviteye sahip.

EO’ e göre avantajları;

Steril edilen materyal içerisinde kimyasal olarak erimez.

havada patlayıcı değildir

Dezavantajları;

koroziv etkili, stabil değil

kullanım ve taşınma sırasında basınç altında sıvı hale getirilememekte.



DÜŞÜK ISILI BUHAR ve FORMALDEHİT

• İkisi tek başına sporosidal etkiye sahip değilken birlikte kullanıldığında

sinerjistik etki ile yüksek sporosidal etki ortaya çıkar

• EO’ e göre bazı avantajları olsa da formaldehidin toksik ve karsinojenik

etkileri nedeniyle pek kullanılmamakta

A-Kritik malzemeler

• Deri ve mukoza bütünlüğünün bozulduğu yerlerde kullanılan veya

damar içi gibi steril vücut alanlarına giren nesneler.

• Her kullanım sonrası ısı ile sterilizasyon.

• Isıya dayanıksız olanlar için etilen oksit ile sterilizasyon veya sporosidal

etkiye sahip kimyasal sterilanlarla 6-10 saat dezenfeksiyon.

• En sık % 2 lik gluteraldehit, % 6 lık stabilize H2O2, perasetik asit (%1

sporosidaldir) ve klorin dioksit kullanılır.

Taşıdıkları infeksiyon riskine göre hasta bakım malzemeleri

B-Yarı kritik malzemeler

• Steril vücut bölgelerine girmeyen, bütünlüğü bozulmuş

deri ve mukoz membranlarla (dental mukozalar hariç)

temas eden nesneler.

• 70-75 oC’de 30 dk yapılan ıslak pastörizasyon en güvenli

ve ekonomik yoldur.


C-Kritik olmayan malzemeler

• Sağlam deriyle temas eden, mukozalarla teması olmayan,

hastalara infeksiyon ajanlarını taşıma riski bulunmayan

nesneler.

• Düşük seviyeli dezenfeksiyon tercih edilir.

• Su ve deterjan ile temizleme veya %70-90'lık etil alkol,

100 ppm serbest klor içeren sodyum hipoklorit solüsyonu,

fenol, iyodofor ya da kuarterner amonyum bileşikleri gibi

düşük seviyeli dezenfektanlarla 10 dk’ lık temas yeterli.


a) Kullanım güvenliği

• Toksik ve irritan olmamalı.

• Stabil olmalı, herhangi bir pH'da aktif olmalı.

• Nötral pH' da çözünebilen bir ajan olmalı.

• Koroziv özellik taşımamalı.

• Renksiz ve kokusuz olmalı.

• Hazırlanan solüsyon kullanım süresi içerisinde tüketilmeli.

• Dezenfektan solüsyon güneş ışığından korunmalı ve havayla uzun süre

temas etmemeli.

• Dezenfektan solüsyonlarını kullanırken sıçratmamak için önlem alınmalı.

Dezenfektan kullanımı ile ilgili problemler

b) Diğer maddelerle geçimsizliği

• Bazı dezenfektanlar, diğer temizlik maddeleri ile karıştırıldığında

etkisizleşir veya geçinemezler.

• Kuarterner amonyum bileşikleri sabunlarla ve birçok normal deterjanla

geçimsizdir.

• Hipokloritler ve diğer bazı halojen ürünler özellikle asitlerle

karıştırıldığında oldukça reaktiftir.

• Kesinlikle hiçbir dezenfektan bir diğeri ile birleştirilerek kullanılmamalı

çünkü hem her ikisinin de dezenfeksiyon etkinliği azalır hem de toksik

olabilir.


c) Dilüsyonların hazırlanması

• Konsantre dezenfektanlar, kullanım öncesinde uygun oranlarda

sulandırılmalı.

• Çözücüde kolay erimeli.

• Dezenfektan, sıvılarla seyreltildiğinde ve organik maddelerle temas

ettiğinde etkisi azalmamalı.

• Dilüsyon için mümkün olduğunca sert su veya deniz suyu kullanılmamalı,

bu sular bazı dezenfektanlar için geçimsizdir.


d) Temas süresi

• Dezenfektanın yüzeyle temas süresi yeterli olmalı (10-20 dk ).

• Kısa temas bakteriyostatik etki sağlar.

• Yüksek ısı temas süresini azaltırken, düşük ısı her zaman arttırmaz.


d) Temas süresi

• Dezenfektanın yüzeyle temas süresi yeterli olmalı (10-20 dk ).

• Kısa temas bakteriyostatik etki sağlar.

• Yüksek ısı temas süresini azaltırken, düşük ısı her zaman arttırmaz.


e) Direnç

• Özellikle kuarterner amonyum bileşikleri gibi bazı dezenfektanların sık

aralıklarla uygulanması halinde m.o. direnç geliştirebilir.

• Dezenfektanların temizlik amacıyla kullanılması, hem direnç gelişimi hem

de yüksek maliyetle sonuçlanır.

Sterilizasyon kontrol yöntemleri

Otoklavların sterilizasyon etkinlikleri periyodik olarak kontrol edilmeli ve elde

edilen kayıtlar daha sonra ortaya çıkabilecek sorunlar için saklanmalıdır.

1. Mekanik Kontrol

2. Kimyasal Kontrol

3. Biyolojik Kontrol


1. Mekanik Kontrol

• Otoklavın yazıcısı tarafından kaydedilen zaman ve ısı grafikleri.

• Cihaz üzerindeki göstergelerin uygun olmayan kalibrasyonu, aşırı

kullanma ve aşınma ya da metal yorgunluğuna bağlı olarak yanlış sonuç

verebilir.


2. Kimyasal Kontrol

• Zaman, ısı ve/veya neme duyarlı bantlar ve stripler ısı derecesinin

kontrolü için yüksek ısıda renk değişikliğine uğrayan kimyasal

maddeler kullanılır.

• Bu kimyasallar cam tüp içerisinde olabileceği gibi yapışkan bir banda

ya da normal bir şerit kağıda emdirilmiş olabilir


3. Biyolojik Kontrol

• Bakteri sporları içeren stripler ve tüplerMekanik ve kimyasal indikatörler

sterilizasyon için gerekli koşulların (zaman, ısı ve basınç) sadece görsel

olarak izlenmesine olanak sağlar.

• Sterilizasyonun gerçek etkinliğini gösteren tek kontrol yöntemi biyolojik

indikatörlerdir. İndikatör içindeki sporlar dahil tüm mikroorganizmalar

ölmüş olmalıdır.

Buhar otoklavı için; Bacillus stearothermophilus.

Kuru ısı ve EO için; Bacillus subtilis

İyonize radyasyon için; Bacillus pumilus

STERİLİZASYON VE DEZENFEKSİYON

Documents

Transcript of STERİLİZASYON VE DEZENFEKSİYON