Standardi za arhiv ske zgrade

Prof. Dr. Reimer Witt, Schleswig 1

Standardi za arhivske zgrade

predavanje Rajmera Vita

Međunarodna konferencija

“Crkveni arhivi i biblioteke”Kotor, 17 – 18. aprila 2002


Uvod

Izgradnja arhiva nije pitanje primjene jednog rješenja u svim slučajevima.

Arhivisti će morati da pronađu način za uspješno prilagođavanje opšteg stanovišta posebnom problemu. Stoga sam arhivist mora definisati i opisati zahtjeve i potrebe svoje službe i posljedice u odnosu na novu arhivsku zgradu.


Sadržaj uputstva arhiviste

Zadovoljavajuće uputstvo za izgradnju ili adaptaciju arhivske zgrade treba da sadrži:

1. izbor lokacije

2. opštu shemu funkcija i odgovarajućih prostorija zgrade

3. model radnog procesa unutar zgrade

4. opis različitih dijelova i odjeljenja zgrade


Lokacija Lokacije koje treba izbjeći su, npr.:• teren podložan plavljenju• teren podložan klizanju• vlažni ili močvarni tereni• opasna okruženja

• u blizini strateških meta (npr. aerodroma)• u blizini lokacija podložnih eksplozijama,

tankova sa gorivom, itd.• Tereni gdje je otežan pristup

• strme padine• loši putevi


Lokacije koje treba tražiti su: za sve arhive

u blizini ljudi koje stvaraju i koriste građu u blizini drugih kulturnih institucija lako dostupne sredstvima javnog prevoza

za istorijske arhive lokacije u centru grada u blizini univerziteta, biblioteka

za savremene arhive i arhive za privremeno deponovanje građe u blizini administrativnog centra u blizini dokumentacionih centara

Arhivi će imati veliko povećanje prijema građe; zato prostor potreban za arhivsku zgradu treba da ima mogućnost da duplira veličinu depoa.


Nova zgrada ili adaptacija postojeće?

Argumenti u prilog novih zgrada:

moguće je koristiti sve vrste savremenih tehničkih sredstava za gradnju, rashladne uređaje, itd.

u prilog starih zgrada: arhitektonsko nasljeđe zadovoljava kulturnu ulogu arhiva, ali treba biti svjestan skupoće ojačanja i ponovne gradnje.


Opšta shema funkcija i odgovarajućih prostorija zgrade


Javni prostori1. garderoba; vješaonici za kapute2. registar/spremišta za materijal

3. prijemni hol; informativni punkt

4. kancelarija sekretara

5. glavni arhivist

6. prostorije za izložbe, kulturne i obrazovne djelatnosti

7. čitaonica i prostorija za istraživače

8. naučno-obavještajna sredstva/čitači za mikrofil/poslovi sa strankama

9. prodajni punkt

10. kancelarije/administracija; treba da postoji posebni ulaz za osoblje u radne prostorije bez ukrštanja sa pravcima za posjetioce


Službene prostorije11. fotografski studio

12. laboratorija za uvezivanje i za konzervaciju. Radionica za restauraciju pečata

13. depoi

14. prostorije za prijem dokumenata, procjenu i sređivanje. Odvojeno su prostorije za izlučivanje dokumenta i prostorija za pakovanje.

15. biblioteka

16. prostorije za fotokopiranje, umnožavanje, štampanje i digitalizaciju


Prostorija za pohranjivanje (Depoi) depoi su najvažniji prostor u

arhivu. njihove glavne funkcije su

1. da obezbjede najbolje moguće čuvanje dokumenata

2. da pojednostave njihovo korišćenje.

Tri osnovna zahtjeva su čistoća, bezbjednost i funkcionalnost


Za ispunjenje posebnih tehničkih karakteristika depoi moraju biti izdvojeni od ostatka zgradePlan koji pokazuje izolaciju depoa od ostalih radnih prostorija


Izolacija depoa i tok radnog procesa u malom arhivu

1. prijem, procjena i sređivanje dokumenata; prostorija za pakovanje

2. prostori za odlaganje materijala3. informativni ured4. registar5. kancelarija sekretara6. glavni arhivist7. čitaonica i prostorija za istraživače8. naučno-obavještajna sredstva;

biblioteka9. hodnik10. laboratorija za uvezivanje i

konzervaciju11. izložbeni prostor12. fotografski studio13. kancelarije arhivista14. depoi

sl. 3

Drzavni arhiv u gradu

Skica prizemlja

Skica I sprata

i

II - VIII sprata


Standardi za dimenzije i klimatske uslove depoa

Maksimalni prostor: 200 m2 (zbog razloga zaštite)

Pod Od materijala otpornog na vodu i vatru,

tj. keramičke pločice Dozvoljeno opterećenje poda:

1200 kg/ m2 za konvencionalne police, 2400 kg/ m2 za kompakt sistem polica

Tavanica (plafon) ne bi trebalo da bude viša od 2,60 m,

tako da ostaje prostor iznad polica za cijevi i vodove – ali nikada za one koje sadrže vodu ili druge tečnosti!

Širina uzdužnih prolaza između polica: 1,20

m bočnih prolaza između polica: 0,85 m


Police – oprema za glavni depo Standardno postavljenje polica

sastoji se od serije paralelnih nizova dvostranih polica, visine 1,80 – 2,15 m, dubine 0,70 - 0,80 m, širine 1,00 – 1,20 m, dužine 4 – 10 m, koje su razdvojene bočnim prolazima širine 0,70 - 0,85 m.

Da bi se prostor bolje iskoristio, sistem pokretnih ili kompakt polica – po šinama na podu – trebalo bi da ima prednost. Oni uštede od 50 do 80% prostora.


Posebne karakteristike polica Čelični lim presvučen anti-

korozivnim premazom je standardni materijal koji se koristi za police.

Polica duga 1,5 m trebalo bi da može izdržati raspoređenu težinu od 100 kg.

Police bez ukrštenih podupirača su pogodnije, zato što na taj način obije strane u nizu se mogu koristiti zajedno.

Ukoliko je moguće birati između nekoliko sistema koji imaju istu čvrstinu, prednost bi trebalo dati onom u kome je najlakše podesiti police.


Klimatski podaci za depoeMaterijali

Temperatura (C°) Relativna vlažnost (%)

Min. Max. Tolerancija Min Max Tolerancija

Papir 2 18 +/- 2 30 50 +/- 3

Pergament 2 18 +/- 1°/h 50 60 3%/h

Crno-bijeli film - poliester <21 +/- 2 30 50 Nema tolerancije

Kolor film - celuloza <2 +/- 2 15 30 Nema tolerancije

Crno-bijela fotografija/štampa 2 20 4°/dan 30 50 Nema tolerancije

Nema tolerancijeNema tolerancije

Nema tolerancije

Crno-bijeli mikrofilm celulozni < 21 +/- 2 15 40

Crno-bijeli mikrofilm poliesterski < 21 +/- 2 30 40

Elektronski mediji 17 20 25 45


Laboratorija Laboratorija za uvezivanje i konzervaciju,

fotografski studio i prostorija sa fotokopirnim aparatima treba da budu

smješteni dalje od glavnog radnog procesa, i

klimatizovani, u zemljama sa toplom klimom.

Tehnike za restauraciju pergamena, starog papira, velikih mapa, ali i starih pečata su ograničene na pravilno obučene stručnjake. Bolje je ne restaurirati ovu vrstu građe uopšte, nego je povjeriti nestručnom osoblju.

Neophodna je savremena oprema za laminaciju dokumenata, mehaničku restauraciju listova sa papirnom pulpom ili deacidifikacijom, restauraciju pečata, kao i umnožavanje i štampanje dokumenata. Stručnjaci-tehnolozi treba da budu uključeni u izbor mašina itd.

Opasne supstance treba da se čuvaju u posebnim prostorijama pod katancem i ključem, izvan samih laboratorija.

laminacija

mašine

Mehanička restauracija papira

Prostorija za sušenje

Restauracija pečata/pergamene

Ručno uvezivanje

Fumigacija dokumenata


Čitaonica Ranije je obično postojalo nekoliko čitaonica; svaka je bila posvećena posebnoj kategoriji građe.

konsultovanje mapa i dokumenata velikog formata

iščitavanje i štampanje mikrofilmova

konsultovanje zvučne i audio-vizuelne građe

pregledanje filmova i video-zapisa

konsultovanje elektronske građe.

Međutim, vrlo je teško nadgledati odvojene prostorije. Zato je bolje imati jednu čitaonicu kada osoblje nije brojno.

Čitava prostorija treba da bude pregledna osobi koja nadgleda. Ova osoba treba da je osposobljena da obezbjedi informacije korisnicima.


Prostorije za kulturne i obrazovne djelatnosti i za izložbe

Ove prostorije sa više namjena za izložbe, predavanja, seminare i projekcije filmova treba da budu:

lako dostupne javnosti. U savremenim zgradama postoji težnja da funkcije ulaznog hola i izložbenog prostora budu objedinjene.

dobro provjetrene. Visina njihovih tavanica treba da bude proporcionalna njihovoj površini.

dobro snabdjevene stolicama kao osnovnim namještajem. Platno za projekcije koje je smješteno iza stola predavača, treba da se uvlači.

U izložbenom prostoru ravne vitrine mogu se kombinovati sa staklenim ormarima postavljenim na zidu. U istorijskim zgradama možda je potrebno da se dovede klimatizovan vazduh u staklene vitrine.


Odabrana literatura Duchein, Michel: Archive buildings and

equipment. Ed. by Peter Walne, 2. Edition, München 1988 (ICA Handbooks Series No 6) – ISBN 3 5982 0278 4

Christoffersen, Lars D.: Zephiyr – Passive Climate Controlled Repo-sitories. Lund University 1995 - ISBN 91 88722 06 6

ISO/DIS 11799/DIN 11799: „Anforderungen an die Aufbewahrung von Archiv und Bibliotheksgut“

Stein, Michael: Fragen der Anwendung des Kölner Modells im Archivbau. In: “Der Archivar”. Bd 45/1992, p. 409 - 424


Međunarodni standardi National Fire Protection Association (NFPA; Quincy,

MA, USA) Standard 909: Standard for the Protection of Cultural Resources (Libraries, Museums, Places of Worship and Historic Properties) 1997.

Wilson, William K. - Environmental guidelines for the storage of paper records: a technical report sponsored by the National Information Standards Organization (USA). Bethesda, Maryland -. NISO press, 1995. 21 pp. NISO Technical Report: 1. ISRN NISO-TR=1-1995. ISBN 1-880124-21-1.

ISO 3897: 1997 - Photography - Processed photographic plates - Storage practices.

ISO 5466: 1966 - Photography - Processed safety photographic films - Storage practices.

ISO 6051: 1997 - Photography - Processed reflection prints -Storage practices.

ISO 10214: 1991, Photography - Processed photographic materials - Filing enclosures for storage.

ISO 12606: 1997, Cinematography - Care and preservation of magnetic audio records for motion pictures and television

Standardi za arhiv ske zgrade

Documents

Transcript of Standardi za arhiv ske zgrade