Stads- en Wijkmonitor 2009 deelrapportage N-Centrum€¦ · herinrichting Plein ’44. Benedenstad...
Transcript of Stads- en Wijkmonitor 2009 deelrapportage N-Centrum€¦ · herinrichting Plein ’44. Benedenstad...
Voorwoord
Om de twee jaar geeft de afdeling Onderzoek en Statistiek (O&S) met de Stads- en Wijkmonitor een beeld van de staat van de stad en de wijken. Op welke punten zijn er opvallende ontwikkelingen? Wat gaat er goed en wat zijn minpunten? In de monitor vatten we alle informatie, die O&S in de afgelopen periode over de stad, deelgebieden, deelgroepen en beleidsthema’s verzameld heeft, samen. Ook leggen we verbindingen tussen verschillende onderzoeksuitkomsten.
De Stads- en Wijkmonitor bestaat uit een ‘deel Stad’ met 17 themateksten en een ‘deel Wijk’ met 9 teksten over de afzonderlijke stadsdelen en de wijken daarbinnen. Op basis van deze teksten is een samenvattende analyse geschreven. Deze is als boekwerk uitgegeven (Stads- en Wijkmonitor 2009). In het boekwerk is ook een toelichting op de totstandkoming van de monitor opgenomen.
Hieronder vindt u een bundeling van de 9 teksten van ‘deel Wijk’, inclusief een toelichting op de in de teksten opgenomen tabellen en indicatoren.
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 1
Nijmegen‐Centrum
I .SAMENVATTEND BEELD NIJMEGEN ‐
CENTRUM
De woonfunctie in de wijken Benedenstad en
Stadscentrum ontwikkelt zich met opvallende
nieuwbouw. Deze bijzondere, binnenstedelijke
woonomgeving heeft allerlei voordelen, maar er zijn ook
bedreigingen voor het woonmilieu. In Stadscentrum is het
veiligheidsgevoel verslechterd
Nijmegen‐Centrum
Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners
Benedenstad 54 1416 2736
Stadscentrum 75 2909 6782
Woongebied met belangrijke voor‐ en
nadelen De woonfunctie in Nijmegen‐Centrum is de
afgelopen jaren belangrijker geworden. Er is veel
geïnvesteerd in nieuwbouwcomplexen en openbare
ruimte. We zien ook een toename van het aantal
inwoners. Enerzijds gaat het hier om een
aantrekkelijk woongebied met uitstekende
voorzieningen. Anderzijds is de grote
multifunctionaliteit soms ook een bedreiging voor
het woonmilieu en kunnen verkeers‐ en
uitgaansoverlast spelen.
De openbare ruimte is volgens bewoners goed in
orde, waarbij overigens de waardering voor
groenvoorzieningen is verslechterd. Na het
kernwinkelgebied is de openbare ruimte in de
Ringstraten recentelijk vernieuwd. De situatie rond
criminaliteit en veiligheid blijft een aandachtspunt
in dit stadsdeel, al zijn er volgens bewoners vooral
in Benedenstad wel duidelijk verbeteringen te
melden.
Benedenstad: positieve tendenzen Hoewel wat meer inwoners van Benedenstad hun
buurt achteruit vinden gaan blijft de wijk hoog
gewaardeerd. De waardering van de
woonomgeving ontwikkelt zich bovendien positief
op zaken als verloedering, openbare ruimte en
openbaar vervoer. Aandachtspunt is het
teruggelopen oordeel over voorzieningen voor
jeugd en jongeren. In de Benedenstad bestaat een
behoorlijke sociale cohesie, waarbij opvalt dat steeds
meer mensen zich er verantwoordelijk voelen voor
de eigen buurt. Bovendien is het veiligheidsgevoel
opnieuw verbeterd, een langjarige trend.
Stadscentrum gaat als woonbuurt vooruit Steeds meer inwoners van de wijk Stadscentrum
zien verbeteringen in hun buurt. Ook hier wordt de
woonomgeving hoog gewaardeerd. Ondanks dat er
volgens bewoners veel wordt vernield is men
tevreden over de schone en hele openbare ruimte.
De eerder genoemde voor‐ en nadelen van het
wonen in het stadscentrum spelen hier volop. Het
sociaal klimaat in de wijk Stadscentrum kenmerkt
zich door een in vergelijking met andere stadsdelen
beperkte saamhorigheid en ‐ onderlinge omgang
van inwoners. Wel laat deze wijk duidelijk
verbeterde scores zien op het terrein van de
verantwoordelijkheid voor ‐, en gehechtheid aan de
eigen buurt. In deze wijk is het veiligheidsgevoel
vergeleken met 2007 verslechterd.
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 2
I I .RUIMTELI JKE OPBOUW NIJMEGEN ‐
CENTRUM
Het centrum van Nijmegen heeft de afgelopen
periode een behoorlijke facelift gehad, gericht op
wonen, winkelen en recreëren. In de wijk
Stadscentrum ligt het kernwinkelgebied, gewoond
wordt er boven winkels en in etagewoningen. In de
wijk Benedenstad vinden we zowel historische als
nieuwere koop‐ en huurwoningen. Hier heeft in de
jaren ’70 van de vorige eeuw herbouw en renovatie
plaatsgevonden. Ook het stationsgebied behoort tot
het stadsdeel Nijmegen‐Centrum.
Stadscentrum In ca. 2000 jaar tijd heeft het centrum zich
ontwikkeld op de stuwwal aan de zuidoever van de
rivier de Waal. Er zijn twee deelgebieden te
onderscheiden: het wederopbouwgebied en de 19e
eeuwse gordel. In 1944 vaagde het
vergissingsbombardement een groot deel van het
stadscentrum weg. De wederopbouw heeft de stad
voorzien van een modern hart. De 19e eeuwse
gordel kenmerkt zich als stadsuitbreiding uit het
begin van de 20e eeuw door de dichte bebouwing en
door klassieke indeling van de openbare ruimte.
Centrum 2000 was geruime tijd het innoverende
scenario voor de binnenstad, met hoge ambities. Het
heroveren van ruimte voor de voetganger was een
belangrijk vertrekpunt bij herinrichtingsplannen
voor het openbare gebied. Het winkelcircuit is via
een reeks van ingrepen grondig gewijzigd. Er is
gekozen voor een multifunctionele en zoveel
mogelijk obstakelvrije inrichting. Met roadbarriers
wordt het voetgangersgebied beheerst.
Het Stadscentrum kent een hoge concentratie
bezoekaantrekkende functies. De openbare ruimte
functioneert daarom ook als een ontmoetingsplaats
voor mensen die er vanwege verschillende doelen
verblijven. Denk hierbij aan winkels, de markt,
evenementen, horecavoorzieningen en culturele
voorzieningen. De afgelopen jaren is in het gebied
door verschillende partijen fors geïnvesteerd, en zijn
diverse bijzondere projecten gerealiseerd zoals de
Marikenstraat en Moenenstraat. De komende jaren
zullen meerdere projecten volgen zoals de
herinrichting Plein ’44.
Benedenstad De Benedenstad ligt ingeklemd tussen de Waal en
het winkel‐ en uitgaanscentrum van Nijmegen, en
vormt een Beschermd Stadsgezicht. Na jarenlang
verval en sloop is de Benedenstad tussen 1979 en
1985 herbouwd op basis van de oorspronkelijke
stedenbouwkundige structuur. Meer dan driekwart
van de woningen in de wijk is gebouwd na 1976. Bij
de herontwikkeling zijn oude stratenpatronen en
rooilijnen toegepast. De Benedenstad heeft een vrij
stenig karakter, binnenterreinen zijn er vooral voor
bewonersparkeren maar zorgen ook voor enig groen
en wat speelmogelijkheden. Belangrijk was de
aanleg van de Waalkade eind jaren ’80 van de vorig
eeuw, nog altijd een toeristentrekker en
uitgaansgebied.
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 3
I I I .BEVOLKING NIJMEGEN ‐CENTRUM
Belangrijk als woongebied, toename 65
plussers in Benedenstad De betekenis van Nijmegen‐Centrum als
woongebied is groter geworden. In vijf jaar is het
aantal inwoners met ruim 300 gestegen tot 9.518
personen. De groei zit vooral in nieuwe
wooncomplexen als Scholenhof/Josephhof, of van
Schevichavenstraat en in ‘wonen boven winkels’.
Zoals in veel binnensteden wonen er veel studenten
en alleenstaanden, en weinig gezinnen met
kinderen. Het percentage kinderen onder 14 jaar is
slechts 4% ten opzichte van 15% voor Nijmegen
gemiddeld. Met name de wijk Stadscentrum kent
met 3% weinig jeugdige bewoners. In de
Benedenstad wonen meer kinderen (8%).
Als geheel ligt het aandeel ouderen
ondergemiddeld, maar in de Benedenstad is het
aandeel 65+ers in vijf jaar gestegen tot bijna het
stedelijk gemiddelde (12% versus 13%). Het aandeel
niet‐westers allochtone inwoners in Nijmegen‐
Centrum blijft met 6% aanzienlijk achter op het
Nijmeegse gemiddelde (12%). Het aantal niet‐
westerse allochtonen is in de afgelopen vijf jaar in de
Benedenstad met 1% afgenomen (tot 6%) en in het
Stadscentrum gelijk gebleven.
12
6
6
6
12
6
7
6
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Centrum
Benedens tad
Stads centrum
2009 2004
illustratie 1 percentage niet‐westerse allochtonen
Relatief hoog onderwijsniveau
basisschoolleerlingen Leerlingen uit Nijmegen‐Centrum hebben nog altijd
een hoger onderwijsniveau dan gemiddeld:
gunstiger startkansen, bovengemiddelde scores op
Citoscores en schooladviezen. Wel is er een toename
van groep 8 leerlingen met een “laag” schooladvies
in de Benedenstad.
In dit stadsdeel gaan wat meer kinderen dan
gemiddeld naar een verderweg gelegen basisschool.
In Nijmegen is het percentage kinderen dat niet naar
het dichtstbijzijnde basisschool gaat 30%, in dit
stadsdeel 36%. In de wijk Stadscentrum speelt dit
zelfs nog wat sterker.
Gemiddelde sociaal‐economische status Het aandeel mensen dat een uitkering ontvangt uit
de Wet Werk en Bijstand (WWB) is in de
Benedenstad bovengemiddeld. Ook wonen er
relatief veel mensen die werken in het kader van
gesubsidieerde werktrajecten. De sociaal‐
economische status is hier gemiddeld, waarbij de
hoogste welstandsklasse wat minder voorkomt. In
de wijk Stadscentrum is de situatie wat gunstiger.
Echt lage welstandsklassen komen in Nijmegen‐
Centrum nauwelijks voor, maar het aandeel lage
inkomens en uitkeringsgerechtigden is hier toch
bovengemiddeld.
6
9
35
19
26
16
29
46
35
50
13
21
19
21
17
12
12
12
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Nijmegen
N-Centrum
Benedens tad
Stads centrum
W5 (laags te ) W4 W3 W2 W1 (ho o gs te )
illustratie 2 sociaal economische status van inwoners (5
welstandsklassen o.b.v. inkomen, opleiding en eigen
woningbezit)
Inwoners wijk Stadscentrum relatief gezond Op het vlak van gezondheid en zorg wijzen recente
gegevens uit dat men zich vooral in de wijk
Stadscentrum gezonder voelt dan gemiddeld in
Nijmegen (89% voor Stadscentrum tegenover 80%
gemiddeld voor Nijmegen). In de Benedenstad ligt
het percentage mensen dat zich gezond voelt
duidelijk lager (74%).
De bewoners in de wijk Stadscentrum zijn minder
vaak cliënt bij maatschappelijk werk of GGZ en
bezoeken relatief weinig ziekenhuis en huisarts. In
de Benedenstad is het aandeel bewoners dat cliënt is
bij maatschappelijk werk of GGZ vergelijkbaar met
het stedelijk gemiddelde.
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 4
Opnieuw weinig signalen over problemen
achter de voordeur Uit toelichtingen van professionals en
bewonersorganisaties ontstaat het beeld dat de
zogenaamde ‘problematiek achter de voordeur’ niet
op grote schaal speelt in Nijmegen‐Centrum, onder
meer vanwege de aanwezigheid van hoger
opgeleide bewoners, waaronder veel huurders en
studenten. Wel zijn er incidentele problemen op het
vlak van huiselijk geweld, drugs‐ en
alcoholproblematiek en sociaal isolement. Door de
aanwezigheid van veel ouderen in de Benedenstad
speelt hier soms sociaal isolement, en ook de fysieke
toegankelijkheid van openbare ruimte en woningen
wordt als aandachtspunt genoemd. In 2007 is er
voor gewaarschuwd dat problemen op
huishoudensniveau hier meer dan in andere
stadsdelen ook echt achter de voordeur kunnen
blijven.
IV .NIJMEGEN ‐CENTRUM ALS
WOONOMGEVING
Bijzonder woongebied Zoals gezegd is de woonfunctie in het stadscentrum
belangrijker geworden. Aan het woningbestand in
Nijmegen‐Centrum zijn in de periode 2007‐2008 per
saldo 200 woningen toegevoegd, vooral door
nieuwbouw en woningsplitsingen. Met gemiddeld €
221.000 is de WOZ‐waarde van zelfstandige
woningen in het stadsdeel nagenoeg gelijk aan het
stedelijk gemiddelde. De waarde van woningen in
de Benedenstad ligt gemiddeld wat lager (€ 203.000).
Wonen in een binnenstad heeft veel te bieden, maar
er is ook een keerzijde. De bestaande dynamiek en
plannen rond bewinkeling, bedrijvigheid, verkeer en
vervoer in het centrum is vaak bedreigend voor de
woonfuncties, zo is door bewonersorganisaties
aangegeven. Vooral jonge gezinnen met kinderen
hebben het in het centrum niet altijd makkelijk op
het gebied van wonen, veiligheid en buitenruimte.
Zo is er bijvoorbeeld overlast en van
uitgaanspubliek (lawaai, foutparkeren, vernieling
geveltuintjes). En hoewel niet op grote schaal wordt
ook wel melding gemaakt van prostitutie en junks.
Door wijkprofessionals en bewonersorganisaties is
de bescheiden vergroening van het centrum (o.m.
onder de noemer ʺGroene Allureʺ) als positief
ervaren, hoewel bewoners minder tevreden zijn
over het groen. Tegelijkertijd wijst men er op dat de
omgeving van Plein ‘44 verloedert (openbare
ruimte, panden). Aangegeven is dat een snellere
ontwikkeling noodzaak is ten behoeve van de
leefbaarheid.
Schone en hele openbare ruimte In de binnenstad is er sprake van een intensief
gebruik van de openbare ruimte. Het aantal
meldingen en klachten bij de Bel‐ en Herstellijn is
voor Nijmegen‐Centrum is dan ook duidelijk hoger
dan gemiddeld in de Nijmeegse wijken, vooral in de
Benedenstad. In 2007 is nog aangegeven dat het
aantal klachten flink was afgenomen, inmiddels is
het in beide wijken juist behoorlijk toegenomen.
Toch is, net als twee jaar geleden, de verloedering
die ervaren wordt in de Benedenstad en
Stadscentrum verder afgenomen. De schaalscore
hiervoor, samengesteld uit vragen over bekladding,
vernieling, rommel en hondenpoep, is nog wat
minder gunstig dan voor Nijmegen als geheel, maar
laat na 2001 behoorlijke vooruitgang zien. In de
Benedenstad is zelfs sprake van een aanmerkelijke
verbetering.
Het schoonhouden van het centrum wordt door
bewoners gewaardeerd. Ruim 82% vindt de eigen
buurt schoon (Nijmegen: 80%), een duidelijke
verbetering die na 2003 is ingezet. In de
Benedenstad ligt het percentage nog wat hoger. Als
het gaat om vernielingen is er een minder gunstig
beeld, ruim 23% van de inwoners van de wijk
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 5
Stadscentrum geeft aan dat er in de buurt veel
wordt vernield, in de Benedenstad is de situatie veel
gunstiger (15,6%). Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties zien geen grote problemen
qua beheer en onderhoud binnen Nijmegen‐
Centrum. Er bestaat een systeem van intensieve
reiniging door de DAR. Ondanks deze aanpak blijft
overlast van zwerfvuil (achtergelaten door
bezoekers, uitgaanspubliek en hangjongeren)
volgens hen een aandachtspunt, zowel in het
winkelgebied als in de Benedenstad.
3,6
3,8
3,8
3,8
3,7
4,0
4,3
3,9
0 1 2 3 4 5 6
Nijmegen
N-Centrum
Benedens tad
Stads centrum
2009 2007
illustratie 3 schaalscore verloedering
Tegenover de afname van ervaren verloedering
staat een verslechterd beeld van het groen in
Nijmegen‐Centrum bij bewoners. Dit ondanks het
eerder genoemde vergroeningsproject. Zowel in de
Benedenstad als in Stadscentrum is het percentage
bewoners dat tevreden is over het groen
teruggelopen tot aanzienlijk onder het Nijmeegs
gemiddelde.
Het percentage mensen dat geluids‐ en (in mindere
mate) stankoverlast ondervindt is in beide wijken
aanzienlijk hoger dan het Nijmeegs gemiddelde. In
beide wijken wordt vooral geluidsoverlast ervaren.
Belangrijke bronnen daarvoor zijn wegverkeer,
horeca(bezoekers), bouwwerkzaamheden en buren.
Stank is vooral gerelateerd aan wegverkeer.
Overlast van verkeer Inwoners van Nijmegen‐Centrum geven vaak aan
verkeersoverlast te ervaren. Het gaat dan
bijvoorbeeld om rijgedrag, aanrijdingen of overlast
van parkeren, stank of geluid. Parkeren is in beide
wijken (sterk) bovengemiddeld genoemd als aan te
pakken probleem in de buurt. Vooral vanuit de wijk
Stadscentrum worden veel meldingen over
parkeeroverlast gedaan, bijna vier keer het
gemiddelde. Het aantal meldingen vanuit deze
buurt is daarbij de afgelopen jaren licht gestegen.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties noemen
ook nog altijd parkeeroverlast als aandachtspunt.
Vaak gaat het dan om de Benedenstad, onder meer
in de avonduren. Ook laden en lossen draagt
volgens hen bij aan de parkeerproblematiek.
De bewoners van beide wijken hebben goede
mogelijkheden qua openbaar vervoer. De
tevredenheid is de afgelopen twee jaar verder
gestegen (nu 91% tevreden) en is de hoogste in
Nijmegen.
Tevredenheid over voorzieningen voor jeugd
en jongeren afgenomen In het centrum zijn er natuurlijk veel
ontmoetingsmogelijkheden voor jongeren. De
waardering voor jongerenvoorzieningen is nog altijd
bovengemiddeld, maar wel aanzienlijk afgenomen.
Vooral in de Benedenstad is de score teruggelopen.
Ook speelmogelijkheden voor kinderen worden
(opnieuw) lager gewaardeerd dan twee jaar geleden.
In het Stadscentrum is slechts 34% van de bewoners
tevreden met de speelmogelijkheden voor kinderen.
In de Benedenstad ligt de tevredenheid met 64% ook
lager dan het Nijmeegs gemiddelde (74%) en er is
opnieuw een afname te zien vergeleken met twee
jaar geleden.
Goede voorzieningen dagelijkse
boodschappen Gemiddeld is 92% van de bewoners van de wijk
Nijmegen‐Centrum tevreden over de winkels voor
dagelijkse boodschappen. Dit cijfer is
bovengemiddeld en laat bovendien een stijging zien
van 2% t.o.v. 2007. Qua ruimtelijke spreiding van
supermarkten is het centrum dan ook goed
verzorgd. In de Benedenstad zijn de woningen
gemiddeld circa 270 m. van de (grote) supermarkt
verwijderd, in Stadscentrum is dat slechts circa 220
m. Ook de gemiddelde afstand tot de
dichtstbijzijnde apotheek, vanuit woningen waar 65
plussers woonachtig zijn, is gunstig.
417
238
272
221
0 200 400 600 800 1000 1200
Nijmegen
N-Centrum
Benedens tad
Stads centrum
illustratie 4 gemiddelde afstand tot (grotere) supermarkt
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 6
Belangrijke werkfunctie, ook veel
bedrijvigheid aan huis Nijmegen‐Centrum kent uiteraard een hoog aantal
arbeidsplaatsen, met de grootste concentratie in
Stadscentrum. De afgelopen jaren is dit aantal
behoorlijk toegenomen. Vooral de detailhandel en
horeca dragen bij aan de groei. Het stadsdeel
Nijmegen‐Centrum kent het hoogste aantal
combinaties van wonen en werken op een adres: dit
is aan de orde bij 11% van de woningen. Vooral in
Stadscentrum is er sprake van deze combinatie
(bijna 13% van de adressen) maar ook in de
Benedenstad wordt veel aan huis gewerkt (7,5%)
V.SOCIAAL KLIMAAT NIJMEGEN ‐
CENTRUM
Sociale cohesie in Stadscentrum verbeterd Al eerder is in de Wijkmonitor beschreven dat de
sociale cohesie in de wijk Stadscentrum beperkt is.
De relatie werd gelegd met de hoge doorstroming
van bewoners en met de oververtegenwoordiging
van alleenstaanden en studenten. In de Benedenstad
is er veel meer onderlinge betrokkenheid. Dit beeld
kan op basis van de enquêteresultaten worden
bevestigd, maar er zijn ook duidelijke verbeteringen
in Stadscentrum zichtbaar.
Als het gaat om sociale contacten en goed voor
zichzelf kunnen zorgen is er geen verschil met de
stedelijke uitkomsten: 87% van de bewoners in
Nijmegen‐Centrum zegt bijvoorbeeld voldoende
sociale contacten te hebben. Het percentage
vrijwilligers is gestegen en wijkt nauwelijks af van
het Nijmeegs gemiddelde.
In beide wijken zijn meer mensen zich
verantwoordelijk voor de buurt gaan voelen. Wel is
de deelname aan buurtactiviteiten relatief laag. Ook
loopt de waardering voor sociale kwaliteit vooral in
Stadscentrum nog altijd achter, de saamhorigheid en
onderlinge omgang zijn minder dan gemiddeld.
Het percentage bewoners dat zich gehecht voelt aan
de buurt ligt in de Benedenstad met 78% ruim
boven het Nijmeegs gemiddelde (67%). Het
Stadscentrum laat opnieuw een stijging zien van het
aandeel bewoners dat zich gehecht aan de buurt
voelt, het percentage komt met 65% inmiddels in de
buurt het Nijmeegs gemiddelde. Een relatief laag
aandeel van 3,9% bezoekt regelmatig een
wijkcentrum in de eigen of aangrenzende buurt. In
2007 is aangegeven dat de bewoners van het
Stadscentrum waarschijnlijk andere bezigheden en
andere sociale patronen hebben, waardoor er
minder behoefte is aan contact met buurtbewoners.
6,3
5,4
6,0
5,2
6,2
5,5
6,2
5,2
4 5 6 7 8
Nijmegen
N-Centrum
Benedens tad
Stads centrum
2009 2007
illustratie 5 schaalscore sociale kwaliteit
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 7
Bewoners van het stadscentrum zijn al geruime tijd
niet zo positief over de omgang met ‐ en overlast
van (bezoekende) jongeren. Ook de wijze waarop
jongeren zich onderling verhouden laat volgens hen
vaak te wensen over. De schaalscore houding
jongeren is in dit stadsdeel het minst gunstig.
Positief oordeel samenleven etnische groepen Het aantal niet‐westerse allochtone bewoners in
Nijmegen‐Centrum is relatief laag. Toch geeft een
relatief hoog percentage aan regelmatig contact te
hebben met mensen die van oorsprong uit een ander
land komen, of die een andere cultuur hebben dan
de eigen cultuur: ruim 61%. Het aantal bewoners dat
een positief oordeel heeft over de verhoudingen in
de buurt tussen allochtonen en autochtonen ligt in
Nijmegen‐Centrum net als eerdere jaren relatief
hoog (64%), en is opnieuw wat gestegen. In de
Benedenstad is dit percentage met 7% behoorlijk
gestegen, naar 70% (Nijmegen: 58%).
58
64
70
62
52
62
63
62
30 40 50 60 70 80 90
Nijmegen
N-Centrum
Benedens tad
Stads centrum
2009 2007
illustratie 6 percentage inwoners dat samenleven etnische
groepen goed vindt gaan
Hoge deelname aan sport en cultuur Het aanzienlijke aandeel cursisten in de
kunsteducatie valt op, vooral vanuit de
Benedenstad. De Lindenberg is natuurlijk zeer nabij.
Het aantal inwoners met een
bibliotheekabonnement is juist aan de lage kant,
vooral in de wijk Stadscentrum. Bewoners uit
Centrum zijn actieve sporters, zo is het aandeel
wekelijkse sporters vergeleken met twee jaar
geleden duidelijk toegenomen. Het percentage
vrijwilligers in sport geeft geen voor Nijmegen
afwijkend beeld. Al met al is de participatie in kunst
en sport hoog te noemen.
Gevoel van onveiligheid in Benedenstad
verder afgenomen De veiligheidssituatie wordt door bewoners nog
altijd als minder prettig beleefd. Dat zien we aan
scores rond dreiging en onveiligheidsgevoelens.
Overlast en veiligheid zijn in beide wijken relatief
vaak genoemd als aan te pakken probleem in de
buurt. Maar er zijn daarentegen zeker ook positieve
ontwikkelingen, waarbij vooral de verbeterde
waarderingen in Benedenstad opvallen.
Het voorkomen in de buurt van bedreigingen,
lastigvallen, geweldsdelicten, drugsoverlast en
tasjesroof laat voor Nijmegen‐Centrum nog altijd
een relatief ongunstig beeld zien. De wijk
Stadscentrum laat op dit punt tussen 2007 en 2009
een negatieve ontwikkeling zien. Daarnaast neemt
hier, in de periode 2004 tot en met 2008, het aantal
aangiften rond agressiedelicten en woninginbraken
af. Maar in vergelijking met het Nijmeegs gemiddels
zijn deze indicaties nog steeds hoog. In de
Benedenstad is sprake van een behoorlijke toename
van het aantal aangiften van inbraak. Gunstig is
daarentegen dat volgens bewoners de
eerdergenoemde delicten (als bedreigingen,
lastigvallen etc.) minder voorkomen.
Het percentage bewoners in de wijk Stadscentrum
dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt is
opgelopen van 32% naar 36%. In de Benedenstad is
daarentegen een aanmerkelijke verbetering te zien.
Hier is inmiddels sprake van een langlopende,
gunstige trend. Het onveiligheidsgevoel in de
Nijmeegse binnenstad is hiermee nog altijd groter
dan gemiddeld in Nijmegen, vooral dus vanwege de
wijk Stadscentrum. Een hoog aandeel van 21% van
de inwoners heeft de indruk dat overlast van
(groepen) jongeren vaak voorkomt. Vooral in de
wijk Stadscentrum is dit veel aangegeven (door
bijna 24%), maar ook de Benedenstad (bijna 14%).
21
32
22
36
22
31
28
32
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Centrum
Benedens tad
Stads centrum
2009 2007
illustratie 7 percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt
in de buurt
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 8
VI .ALGEMENE OORDELEN NIJMEGEN ‐
CENTRUM
Woonomgeving opnieuw goed gewaardeerd;
vooruitgang in Stadscentrum Het percentage dat de buurt vooruit zag gaan is in
het stadsdeel behoorlijk gestegen, van 18% in 2007
naar 24% in 2009. De stijging zit hoofdzakelijk in de
wijk Stadscentrum (29%, 2007: 20%), want in
Benedenstad zien veel minder mensen vooruitgang
(12 %, 2007: 13%). Hier is het percentage dat de
buurt achteruit vindt gegaan zelfs wat groter (15%),
deze groep is ook licht toegenomen. De
woonomgeving in Stadscentrum krijgt een 7,5 (2007:
7,5), terwijl Benedenstad als buurt hoog is
gewaardeerd met een 7,7 (2007: 7,6).
21
24
12
29
23
18
13
20
0 10 20 30 40 50 60
Nijmegen
N-Centrum
Benedenstad
Stadscentrum
2009 2007
illustratie 8 percentage inwoners dat vindt dat de buurt het
afgelopen jaar vooruit is gegaan
Wijkprofessionals en betrokken bewoners spreken
van een schonere openbare ruimte, die meestal in
goede staat verkeert. Ook de bescheiden
vergroening die is doorgezet (o.a. in het project
ʺGroene Allureʺ) wordt gewaardeerd. Betrokkenen
wijzen op een duidelijke overlastproblematiek waar
bewoners mee te maken blijven houden,
bijvoorbeeld op het gebied van parkeren en
uitgaansoverlast. Daarnaast is aangegeven dat de
omgeving van Plein’44 verloedert. Vanwege (onder
meer) de leefbaarheid wordt snelle ontwikkeling
belangrijk gevonden.
7,5
7,6
7,7
7,5
7,3
7,6
7,6
7,5
6 6,5 7 7,5 8
Nijmegen
N-Centrum
Benedens tad
Stads centrum
2009 2007
illustratie 9 rapportcijfer woonomgeving
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 9
VII .NIJMEGEN ‐CENTRUM IN CI JFERS
bevolking
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
aantal inwoners 161884 9518 2736 6782
ontw. 2004 ‐ 2009 4411 307 ‐135 442
% 0‐14 jr 15 4 8 3
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1 ‐1 ‐3 0
% >64 jr 13 9 12 7
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 2 ‐2
% 1‐ouder gezinnen 7 4 7 2
ontw. 2004 ‐ 2009 0 1 1 0
% niet westerse allochtonen 12 6 6 6
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 ‐1 0
% niet westerse jonge allochtonen 21 16 18 14
ontw. 2004 ‐ 2009 0 1 1 0
inkomen en werk
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% lage inkomens 44 x 41 50
ontw. 2005 ‐ 2007 1 x 0 4
% WWB 4,1 3,7 5,6 3,0
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1,3 ‐0,5 ‐0,8 ‐0,4
% gesubsidieerde arbeid 0,9 0,9 1,6 0,6
ontw. 2007 ‐ 2008 ‐0,1 0,0 0,1 ‐0,1
% hoogste welstandsklasse (W1) 17 12 12 12
ontw. 2007 ‐ 2009 1 0 2 0
% laagste welstandsklasse (W5) 6 2 9 0
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐1 3 ‐2
gezondheid en zorg
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% cliënten maatschappelijk werk 1,1 0,8 1,3 0,6
ontw. 2007 ‐ 2008 0,0 0,1 ‐0,1 0,2
% cliënten GGZ 3,4 2,5 3,3 2,2
ontw. 2004 ‐ 2008 0,4 ‐0,5 0,0 ‐0,7
% voelt zich gezond 80 85 74 90
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐4 ‐11 ‐1
% contact huisarts 45 37 43 35
ontw. 2005 ‐ 2009 1 ‐3 ‐7 ‐1
% contact specialist 30 24 28 23
ontw. 2005 ‐ 2009 3 4 5 4
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 10
onderwijs
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% lage startkansen 08/09 18 6 6 x
gemiddelde citoscore 534,9 538,7 538,4 539,9
ontw. 03/06 ‐ 06/09 0,1 ‐0,8 ‐1,2 0,9
% advies <vmbo‐t/havo 38 33 42 25
ontw. 03/06 ‐ 06/09 ‐5 ‐2 9 ‐21
% leerlingen havo/vwo 3e lrjr 50 50 52 43
ontw. 04/06 ‐ 07/09 2 0 1 ‐2
% voorbijlopers 30 34 24 48
ontw. 06/07 ‐ 08/09 0 ‐5 ‐6 ‐6
openbare ruimte
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% tevredenen groen 75 65 61 67
ontw. 2007 ‐ 2009 1 ‐7 ‐10 ‐5
% klachten in verhouding tot woningen 18 24 27 23
ontw. 2006 ‐ 2008 2 4 5 4
schaal verloedering 3,6 3,8 3,8 3,8
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 ‐0,2 ‐0,5 ‐0,1
% buurt schoon 80 82 84 82
ontw. 2007 ‐ 2009 4 7 11 6
% veel vernield 13 21 16 23
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 1 5 ‐1
voorzieningen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% tevredenen winkels 88 92 84 95
ontw. 2007 ‐ 2009 1 2 2 1
schaal voorzieningen jongeren 3,8 4,3 3,8 4,4
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 ‐0,8 ‐0,8 ‐1,0
% tevred. speelmogelijkheden kind. 70 44 64 34
ontw. 2007 ‐ 2009 8 ‐1 ‐3 ‐1
gem. afstand supermarkt 2009 (m) 417 238 272 221
gem. afstand apotheek 2009 (m) 457 439 442 438
woningmarkt
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
ontw. aantal woningen 2006 ‐ 2008 944 207 8 199
% laagbouwwoningen 2009 58 13 25 7
% huurwoningen 2009 55 65 86 54
gemiddelde WOZ‐waarde 2009 222600 221400 202900 231700
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 11
bedrijvigheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% bedrijfsvestigingen op woningen 12,8 35,6 15,2 45,7
ontw. 2004 ‐ 2008 1,4 0,1 1,0 ‐1,3
% arbeidsplaatsen op bevolking 61,7 160,4 63,1 201,3
ontw. 2004 ‐ 2008 2,5 9,5 10,0 6,2
% combinatie woon/werk 1 adres 7,1 10,9 7,5 12,7
milieu
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% geluidsoverlast meerdere bronnen 46 67 63 69
% stankoverlast meerdere bronnen 22 26 29 25
huishoudelijk verbruik gas (m3) 1625 1436 1340 1497
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 ‐45 ‐63 ‐57 ‐67
huish. verbruik electriciteit (Kwh) 3123 2952 2630 3145
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 49 24 81 ‐14
verkeer
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% meldingen parkeeroverlast 1,0 3,9 2,6 4,4
ontw. 2006 ‐ 2008 ‐0,1 0,0 ‐0,7 0,3
schaal ervaren verkeersproblemen 2,6 3,4 3,0 3,5
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 0,2 0,3 0,1
% tevredenen OV 86 94 89 96
ontw. 2007 ‐ 2009 4 1 ‐5 3
sociale contacten
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% voldoende contacten 85 87 89 86
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 1 9 ‐3
% goed voor zichzelf zorgt 95 96 96 96
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 0 0 ‐1
% in vrijwilligerswerk 30 29 24 30
ontw. 2007 ‐ 2009 3 3 5 1
sociale omgeving
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% regelmatig bezoek wijkcentrum 9 5 10 3
% verantwoordelijk voor buurt 85 82 89 79
ontw. 2007 ‐ 2009 2 6 9 5
% deelname buurtactiviteiten 31 24 27 23
ontw. 2007 ‐ 2009 2 4 1 6
% gehecht buurt 67 68 78 65
ontw. 2007 ‐ 2009 2 2 3 2
schaal sociale kwaliteit 6,3 5,4 6,0 5,2
ontw. 2007 ‐ 2009 0,1 ‐0,1 ‐0,2 0,0
schaal houding jongeren 6,6 5,8 6,0 5,6
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 0,1 ‐0,2 0,2
wijken
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 12
integratie en samenleven
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% regelmatig contact andere etniciteit 55 61 57 63
ontw. 2007 ‐ 2009 4 3 ‐3 5
% positieve kanten andere etniciteiten 45 47 50 45
ontw. 2007 ‐ 2009 1 ‐6 2 ‐10
% negatieve kanten andere etniciteiten 29 22 27 21
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 4 5 5
% verhouding allocht/autocht. goed 58 64 70 62
ontw. 2007 ‐ 2009 6 2 7 0
cultuur
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% abonnementen bibliotheek 27,5 23,4 30,6 20,5
% bezoek culturele voorstelling ʹ07 61 77 78 77
% bezoek musea ʹ07 54,0 68,0 65,0 70,0
ontw. 2005 ‐ 2007 ‐7 ‐4 3 ‐6
% bezoek bioscoop ʹ07 71,0 88,0 79,0 91,0
ontw. 2005 ‐ 2007 4 5 6 4
% cursisten kunsteducatie 2,5 2,9 4,1 2,4
ontw. 2002 ‐ 2008 0,0 x ‐0,2 ‐0,3
sport
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% wekelijkse sporters 58 62 56 65
ontw. 2007 ‐ 2009 3 9 14 8
% lid sportclub 23 25 30 23
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 0 9 ‐3
% in vrijwilligerswerk (sport) 6 5 3 6
veiligheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% aangiften agressie 0,9 4,4 2,6 5,1
ontw. 2004 ‐ 2008 0,0 ‐0,4 0,1 ‐0,8
schaal dreiging 0,9 3,2 2,2 3,6
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 0,0 ‐0,8 0,3
% aangiften woninginbraak 1,3 1,6 1,3 1,8
ontw. 2004 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,1 0,7 ‐0,6
schaal vermogensdelicten 3,7 5,0 4,1 5,4
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,3 ‐0,4 ‐1,2 0,0
% onveilig gevoel algemeen 28 33 28 35
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐2 ‐3 ‐2
% onveilig gevoel buurt 21 32 22 36
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 1 ‐6 4
% vaak overlast jongeren 9 21 14 24
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐2 ‐10 1
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Centrum
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 13
algemene oordelen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Centrum Benedenstad Stadscentrum
% buurt vooruitgegaan 21 24 12 29
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 6 ‐1 9
% buurt achteruitgegaan 12 9 15 6
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐4 1 2 0
schaal evaluatie buurt 7,6 7,8 7,9 7,7
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,2 0,1 0,2
rapportcijfer woonomgeving 7,5 7,6 7,7 7,5
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,0 0,1 0,0
wijken
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 1
Nijmegen‐Oost
I .SAMENVATTEND BEELD NIJMEGEN ‐
OOST
Nijmegen‐Oost is voor bewoners een prettige
leefomgeving, zowel in sociaal als fysiek opzicht. Er zijn
wel enkele verschillen tussen de wijken. Zo wijkt
Hengstdal qua bevolkingskenmerken wat af en
vermindert in Altrade de kwaliteit van de openbare
ruimte op sommige plaatsen. Bottendaal plukt nog steeds
de vruchten van stadsvernieuwing en wijkaanpak.
Nijmegen‐Oost
Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners
Bottendaal 38 1820 4662
Galgenveld 85 2315 6473
Altrade 75 2577 6153
Hunnerberg 93 1466 3780
Hengstdal 83 3478 7196
Kwakkenberg 160 431 1239
Groenewoud 107 577 3393
Gelijkmatig, gunstig beeld Nijmegen‐Oost is een groot stadsdeel, bestaande uit
zeven wijken. Daarbinnen zijn er verschillen in
bevolkingskenmerken, bijvoorbeeld leeftijd of
huishoudenssamenstelling. Tegelijkertijd is er het
redelijk gelijkmatige, stabiele beeld van een
overwegend “witte wijk” met sociaal‐economisch
gunstige kenmerken. De woonomgeving en het
leefklimaat worden als positief aangemerkt. Het
rapportcijfer voor de woonomgeving ligt in
Nijmegen‐Oost met 7,9 opnieuw bijzonder gunstig
(2007: 7,8). Mensen zijn tevreden over het
voorzieningenaanbod. In zijn algemeenheid ervaart
men wat minder verkeersproblematiek dan twee
jaar geleden, maar parkeerproblemen zijn nog altijd
actueel op bepaalde plaatsen. Het sociaal klimaat
wordt als sterk ervaren. Wijkprofessionals wijzen er
wel op dat bevolkingsgroepen vaak geïsoleerd van
elkaar leven. Jongerenproblematiek is aanwezig,
maar relatief beperkt. De situatie rond criminaliteit
en veiligheid is in Nijmegen‐Oost niet opvallend.
Bottendaal: bijzondere woonomgeving Bottendaal kent een lange geschiedenis van
stadsvernieuwing en wijkaanpak. Op veel fronten
gaat het goed met de wijk, die een sterke identiteit
heeft. Veel kinderen gaan naar de “eigen”
basisschool. Wel zijn er enkele aandachtspunten. Zo
is het aantal klachten over de openbare ruimte
gestegen.
Wijken hoog gewaardeerd De wijken in Nijmegen‐Oost zijn als woongebied
bijzonder geliefd. Woningen kennen hier hoge
verkoopwaarden. Het sociaal‐maatschappelijk
profiel van inwoners van deze wijken is
overwegend sterk. Het voorzieningenniveau in
Hunnerberg en Kwakkenberg blijft in objectieve zin
wat achter. Binnen de drie wijken zijn er relatief veel
klachten over de openbare ruimte. Er zijn kleinere
aandachtspunten in Altrade en Groenewoud.
Binnen Altrade signaleren bewonersorganisaties en
wijkprofessionals dat de openbare ruimte in de zgn.
Schildersbuurt achteruitgaat. Ook laat het
onderhoud aan woningen hier soms te wensen over.
Groenewoud blijft een geliefde wijk, ondanks het
wat mindere voorzieningenniveau en wat meer
klachten over de openbare ruimte. Er wonen veel
ouderen.
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 2
Hengstdal: geen negatieve ontwikkelingen Het profiel van Hengstdal wijkt af van dat van
Nijmegen‐Oost als geheel. Het heeft een voor het
stadsdeel hoog aandeel allochtonen, dat overigens
wel onder het stedelijk gemiddelde blijft. De
bevolking vertoont minder gunstige sociaal‐
economische kenmerken. Ook wordt er op
onderwijs‐indicatoren wat lager gescoord. Behalve
het feit dat het aantal klachten over de openbare
ruimte is gestegen zijn er geen aanwijzingen voor
negatieve ontwikkelingen in deze wijk.
I I .RUIMTELI JKE OPBOUW NIJMEGEN ‐
OOST
Nijmegen‐Oost is een historisch en gevarieerd
stadsdeel met woningbouw van voor of vlak na
WOII. Onder de bevolking bevinden zich veel
(ex)studenten. Er is op veel plaatsen sprake van een
behoorlijke menging van functies.
Bottendaal Bottendaal is een grotendeels 19de‐eeuwse wijk, met
een hoge bebouwingsdichtheid en vaak kleine
tuinen. Veel woningen zijn inmiddels gerenoveerd.
Door de typische bebouwing, de functiemenging en
de gerealiseerde stadsvernieuwingsprojecten levert
de wijk een sterk gevarieerd beeld op. De Burghardt
van de Berghstraat functioneert als
voorzieningencentrum. In Bottendaal bevinden zich
daarnaast nogal wat werkfuncties. De wijk dient als
broedplaats voor kleine startende bedrijven, vaak op
binnenterreinen. Op de plaats van een voormalige
drukkerij is een buurtparkje aangelegd. Het terrein
van de Dobbelmannfabriek is herontwikkeld met
woningbouw en ook buurtfuncties.
Galgenveld De naam ‘Galgenveld’ herinnert aan doodvonnissen
die hier in de middeleeuwen werden voltrokken. De
wijk kent meerdere delen. De 19e eeuwse gordel
heeft een monumentaal karakter met statige
laanbomen. De Indische buurt, in de jaren ’20 en ’30
van de vorige eeuw gerealiseerd, kent diverse met
groen omzoomde pleinen zoals het Javaplein. De
bebouwing is bijzonder vanwege haar Berlagiaanse
architectuur. De woonbuurt Surinameweg e.o. heeft
veel van de kenmerken van de Indische buurt, maar
ligt door de drukke Heyendaalseweg enigszins
geïsoleerd. De Professorenbuurt is aan het eind van
de jaren vijftig opgezet met een stempelvormige
herhaling van portiekflats en laagbouw. De wijk
kent voorzieningen als een studentencomplex, het
Oud Burgeren Gasthuis en diverse scholen.
Altrade Ook het noordelijke gebied van Altrade hoort tot de
19de eeuwse schil. Het oostelijk deel van de wijk is
een oude (gerenoveerde) arbeidersbuurt en is
relatief krap van opzet. De zuidelijke delen van de
wijk zijn ingevuld binnen oude veldwegen en soms
planmatig van opzet. De Componistenbuurt heeft
een traditionele inrichting van woonstraten met de
bijbehorende openbare ruimte. De woonerven uit de
jaren ’70 in de Schildersbuurt zijn in historisch
perspectief bijzonder voor Nederland. Het
merendeel van de woningen in Altrade is
vooroorlogs. Op diverse plekken in de wijk heeft de
oorspronkelijke bebouwing (vaak kleine industriële
complexen) plaats gemaakt voor nieuwbouw. Er
bevinden zich naar verhouding veel kleine beneden‐
en bovenwoningen die kamersgewijs worden
verhuurd. In Altrade liggen twee bijzondere
begraafplaatsen.
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 3
Hunnerberg Hunnerberg is niet planmatig opgezet, maar heeft
een gegroeide structuur in drie buurten. Het
noordelijk deel bestaat uit de 19de eeuwse schil met
grote panden. Daaraan grenzend ligt een dichter
bebouwd gedeelte met kleinere, particuliere
huurwoningen, veel boven‐ en benedenwoningen en
ook bedrijvigheid. Aan de zuidkant ligt een
herkenbare woonbuurt met koopwoningen.
Nieuwbouw heeft voornamelijk plaatsgevonden op
de Kopse Hof en op het achterterrein van het
voormalige Canisius College. Het markante
hoofdgebouw hiervan is ontworpen door een
leerling van architect Cuijpers.
Hengstdal Na de ontmanteling van de vestingwerken ontstond
er in Hengstdal lintbebouwing langs bestaande
(veld)wegen. Daarna werd het gebied vanaf de
Eerste Wereldoorlog tot in de jaren zestig meer
planmatig uitgebreid. Woningbouwcorporaties
hebben een belangrijke rol gespeeld, daardoor
ontstond er een bijzondere menging van
woningbouwcomplexen met particuliere woningen.
Het naoorlogse Hengstdal is ontworpen door de
befaamde Nijmeegse architect en
stedenbouwkundige Pouderoyen. Dat verklaart de
bijzondere wijze waarop landschap en stedenbouw
met elkaar zijn vervlochten. Een opvallende buurt in
het noorden van Hengstdal is het ‘Rooie Dorp’.
Deze volksbuurt is inmiddels geherstructureerd
(sloop en nieuwbouw). Aan de westkant van
Hengstdal is enkele jaren geleden het terrein van de
Limoskazerne getransformeerd tot een woongebied
met overwegend appartementen in een groene
setting.
Kwakkenberg De wijk Kwakkenberg ligt aan de zuid‐oostrand van
Nijmegen, in het beboste gebied waarvan ook de
naburige kernen Berg en Dal en de Heilig Land
Stichting deel van uitmaken. De wijk is opgebouwd
langs oude boswegen. De woningen, met vaak een
villakarakter, bevinden zich op ruime percelen. Aan
de westkant van de wijk, nabij de Groesbeekseweg,
is enkele jaren geleden het appartementencomplex
Villandry gebouwd. Binnen de wijk ligt ook het
complex Westerhelling van de Stichting
Studentenhuisvesting.
Groenewoud Vooral door de aanwezigheid van de groene, open
ruimte ten zuiden van de d’Almarasweg, de
kloostertuin van het Albertinum en particuliere
tuinen is Groenewoud een groene wijk. Er zijn drie
karakteristieke gebieden. Ten eerste een gebied
tussen Groenewoudseweg en Spoorkuil met
herenhuizen in lintbebouwing en een gedeelte met
bijzondere bebouwing zoals NS‐station en
brandweerkazerne. Daarnaast de eigenlijke
woonwijk, daterend uit de jaren 1956‐1966. Het
eerste bouwplan droeg de naam Albertinum, daarna
wijzigde de naam in Groenewoud. Het gaat om een
variatie van bungalows en rijwoningen, en ook
enkele blokken met etagewoningen. Er staat veel
laagbouw in de koopsector, vaak voorzien van
platte daken. Tenslotte bestaat Groenewoud ook uit
een strook landelijk gebied, deels bebost.
Ooyse Schependom De bebouwing van Ooyse Schependom, onder aan
de stuwwal, bestaat uit bijna 100 woningen en
enkele bedrijven. De overgang naar de Ooypolder
wordt gevormd door het Meertje, een watergang die
uitmondt in de Waal. Hier ligt ook een aantal
woonboten. Aan de zuid‐oostzijde van de wijk is na
sloop van de bestaande bebouwing nieuwbouw
gerealiseerd in de vorm van appartementen.
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 4
I I I .BEVOLKING NIJMEGEN ‐OOST
In Nijmegen‐Oost is er een trendmatige afname van
het inwonertal als gevolg van o.a. vergrijzing en
gezinsverdunning, maar als gevolg van behoorlijke
nieuwbouw is de bevolkingsomvang toch gestegen.
In de periode 2004‐2009 zijn er per saldo 1.290
personen bijgekomen, er wonen ruim 33.000 mensen
in het stadsdeel. Professionals en
bewonersorganisaties wijzen ook op de
doorzettende vergrijzing in het stadsdeel.
Grote verschillen in leeftijd en
huishoudenssamenstelling Qua leeftijdsopbouw blijft Nijmegen‐Oost een vrij
gemiddeld stadsdeel, wel met inmiddels wat
minder kinderen (11% is jonger dan 14 jaar, versus
15% in geheel Nijmegen). Een duidelijke
ontwikkeling is de toename van 50+ers en 60+ers. De
verschillen tussen de wijken zijn soms groot. Zo is
het aandeel 65+ers in Bottendaal en Altrade met 5%
en 7% erg laag, terwijl het in Groenewoud en
Hunnerberg met respectievelijk 21% en 19% erg
hoog is in vergelijking met het Nijmeegse
gemiddelde (13%).
Vooral in Hengstdal (43%) en Bottendaal (42%) zien
we veel éénpersoonshuishoudens (Nijmegen 37%).
Daarnaast wonen er in bijna geheel Nijmegen‐Oost
van oudsher veel kamerbewoners. Kwakkenberg
kent verhoudingsgewijs de meeste 2‐oudergezinnen
in Nijmegen‐Oost (29%). Het percentage 1‐
oudergezinnen (in Nijmegen 7%) varieert van 3% in
Hunnerberg tot 8% in Hengstdal.
Laag aandeel allochtone inwoners Het aandeel niet‐westerse allochtone inwoners is in
Nijmegen‐Oost nog altijd laag in vergelijking met
Nijmegen (6% tegen 12%). Vooral in de wijken
Kwakkenberg, Groenewoud en Galgenveld is het
aantal allochtonen erg laag. Voor wat betreft de
huurwoningen in het stadsdeel wordt wel de
verklaring gegeven dat onder meer de lange
wachttijden de toestroom van allochtone
huishoudens beperkt.
Terwijl in Nijmegen het aandeel niet‐westerse
allochtonen in de periode 2004‐2009 stabiel is
gebleven daalt het aandeel in Nijmegen‐Oost, vooral
door dalingen in Groenewoud en Bottendaal.
12
6
9
4
5
4
10
4
4
12
7
10
4
5
4
10
4
6
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Oo s t
Bo ttendaal
Galgenve ld
Altrade
Hunnerberg
Hengs tda l
Kwakkenberg
Gro enewo ud
2009 2004
illustratie 1 percentage niet‐westerse allochtonen
Sociaal‐economisch gunstige kenmerken,
Hengstdal wat afwijkend Sociaal‐economisch is Nijmegen‐Oost een stadsdeel
met overwegend gunstige kenmerken. Het
inkomensniveau is (relatief gezien) gemiddeld tot
hoog, zeker gegeven het feit dat het wordt gedrukt
door de aanwezigheid van veel jongere
alleenstaanden (waaronder kamerbewoners). Alleen
in Hengstdal is het aantal mensen dat een WWB‐
uitkering ontvangt hoger dan gemiddeld, zo ook het
aandeel mensen in een gesubsidieerd werktraject. In
de andere wijken is er sprake van een gemiddeld, of
bovengemiddeld sociaal‐economisch profiel. Bijna
de helft van de inwoners heeft een hoge sociaal‐
economische status, en valt in de hoogste
welstandsklassen. De laagste welstandsklasse komt
nauwelijks voor.
6 35
16
29
35
13
19
17
2 8
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Nijmegen
N-Oo s t
W5 (laags te) W4 W3 W2 W1 (ho o gs te )
illustratie 2 sociaal economische status van inwoners (5
welstandsklassen o.b.v. inkomen, opleiding en eigen
woningbezit)
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 5
Gunstige scores gezondheid en onderwijs Van de bewoners van Nijmegen‐Oost geeft 85% aan
zich gezond te voelen. Dat is iets meer dan stedelijk
(80%), maar het percentage is vergeleken met twee
jaar geleden wel enigszins gedaald. Het percentage
mensen dat cliënt is bij het maatschappelijk werk
ligt in Nijmegen‐Oost beneden het gemiddeld
niveau voor Nijmegen, Bottendaal en Hengstdal
uitgezonderd (ongeveer op stedelijk niveau). Het
percentage cliënten bij GGZ is in het stadsdeel
gemiddeld, maar binnen de wijken Groenewoud en
Hengstdal behoorlijk hoog.
Op onderwijsgebied laat Nijmegen‐Oost een positief
beeld zien. Voor het stadsdeel als geheel zijn de
scores aanzienlijk beter dan voor Nijmegen. Zo
varieert het aandeel gewichtsleerlingen (met minder
gunstige startkansen) op de basisscholen in
Nijmegen‐Oost tussen 0% en 6%, terwijl dat voor
heel Nijmegen 17,5% is. Op de basisschool in
Bottendaal heeft 18% van de leerlingen verminderde
startkansen. Nijmegen‐Oost kent van de stadsdelen
gemiddeld de hoogste Cito‐score, waarbij vooral
kinderen uit Kwakkenberg, Groenewoud, en
Galgenveld het gemiddelde omhoog halen. Ook de
schooladviezen zijn gunstig, alleen Hengstdal komt
met 31% ʺlaag schooladviesʺ in de buurt van het
stedelijk gemiddelde (38%).
In Nijmegen is het percentage kinderen dat naar een
verderweg gelegen basisschool gaat 30%. Binnen
Nijmegen‐Oost gaan vooral in Kwakkenberg (46%)
en Hunnerberg (42%) kinderen vaak naar andere
scholen. In Bottendaal is dit percentage
ʺvoorbijlopersʺ juist laag: 20% van de kinderen.
IV .NIJMEGEN ‐OOST ALS
WOONOMGEVING
Attractief woonklimaat Nijmegen‐Oost is een stabiele, populaire woonwijk.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties
beschrijven een gunstig woon‐ en leefklimaat.
Positieve ontwikkelingen zijn in hun ogen de
herinrichting van straten (bijvoorbeeld de Museum
Kamstraat, Sterrenschansweg) en de toename van
het aantal speelgelegenheden.
Nijmegen‐Oost kent de hoogste gemiddelde WOZ‐
waarde van woningen in Nijmegen. Vooral
Kwakkenberg, met een gemiddelde WOZ‐waarde
van ruim € 540.000, maar ook Hunnerberg (€
411.000), Groenewoud (€ 394.000) en Galgenveld (€
346.000) zitten ruim boven het stedelijk gemiddelde.
In de periode 2007‐2008 was er enige dynamiek in
het woningbestand, waarbij er in Bottendaal per
saldo zo’n 180 woningen bijkwamen (o.m.
Dobbelmanncomplex) en in Hengstdal 39 (o.a. op
het Limosterrein). In Altrade zijn woningen aan de
Vonckstraat ingrijpend gerenoveerd.
Door professionals en bewonersorganisaties is de
vraag gesteld of Nijmegen‐Oost in de toekomst wel
aantrekkelijk blijft voor gezinnen, vanwege het
schaarse en dure woningaanbod (in de koopsector)
en het gebrek aan groene ruimte. Vooral
bewonersorganisaties vinden woningbouw in het
bestaande groen inmiddels een bedreiging, en geven
aan dat de verkeers‐ en parkeerdruk toenemen.
Tegelijkertijd ziet men ook kansen in het
opwaarderen van station Heijendaal en het
verhogen van de treinfrequentie naar Nijmegen‐CS.
Hoge omgevingskwaliteit, ondanks
ʺsnoeproutesʺ Bewoners geven een positief oordeel over de
woonomgeving. De waardering van het groen is
gestegen tot boven het stedelijk gemiddelde, 79% is
er tevreden over. Verloedering (rommel,
vernielingen, graffiti) wordt in Nijmegen‐Oost
opnieuw minder gevoeld door bewoners, net als
twee jaar geleden. De schaalscore hiervoor heeft een
relatief gunstige waarde, en laat bovendien een
positieve ontwikkeling zien. Er zijn signalen van
wijkprofessionals en bewonersorganisaties dat de
kwaliteit van de Schildersbuurt inmiddels achteruit
gaat (openbare ruimte, woningen).
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 6
Veel inwoners vinden de eigen buurt schoon, en
geven aan dat in de buurt weinig vernield wordt.
Het aantal meldingen en klachten bij de Bel‐ en
Herstellijn ligt in Nijmegen‐Oost naar verhouding
net onder het Nijmeegse gemiddelde, maar is in de
periode 2006‐2008 wel toegenomen. In
Kwakkenberg en Galgenveld worden veel
meldingen gedaan. In Hengstdal, Groenewoud en
Bottendaal is het aantal meldingen behoorlijk
gestegen. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties wijzen op een bijzondere
zwerfvuilproblematiek in het stadsdeel. Ze brengen
deze in verband met ʺsnoeproutesʺ van scholieren:
van verkooppunten naar school en viceversa.
3,6
2,9
3,7
3,0
0 1 2 3 4 5 6
Nijmegen
N-Oo s t
2009 2007
illustratie 3 schaalscore verloedering
Het percentage mensen dat stankoverlast
ondervindt is in Nijmegen‐Oost als geheel is met
16% relatief laag. De situatie rond geluidsoverlast is
wat minder gunstig, hier is er vooral een verband
met geluidsoverlast van verkeer.
Weer toename waardering voorzieningen In 2007 was de tevredenheid over de
voorzieningenniveaus wat teruggelopen, maar dat
beeld is inmiddels weer omgebogen. Het aandeel
bewoners dat tevreden is met de
winkelvoorzieningen en het aandeel bewoners dat
tevreden is met het openbaar vervoer is vergeleken
met twee jaar geleden duidelijk toegenomen tot
gemiddelde waarden.
De afstand tot (grote) supermarkten verschilt in
Nijmegen‐Oost behoorlijk tussen de wijken. In
Bottendaal bijvoorbeeld liggen woningen gemiddeld
circa 225 m van de dergelijke voorziening, voor
Galgenveld, Altrade en Hengstdal is dat rond de
300‐350 m. Hunnerberg (575 m), Kwakkenberg (980
m), Ooyse Schependom (775 m) en vooral
Groenewoud (1050 m) zijn minder verzorgd. Hier
kunnen overigens wel kleinere voorzieningen voor
dagelijkse boodschappen aanwezig zijn. De
spreiding van een medische voorziening als een
apotheek is voor de oudere inwoners van het
stadsdeel over het algemeen gunstig. Zo wonen
65+ers in Altrade, Hunnerberg en Bottendaal relatief
dichtbij apotheekvoorzieningen. In Kwakkenberg en
Groenewoud is de afstand tot de dichtbijzijnde
apotheek gemiddeld zoʹn 1150‐1200 m.
417
400
226
288
286
576
351
978
1046
0 200 400 600 800 1000 1200
Nijmegen
N-Oo s t
Bo ttendaal
Galgenve ld
Altrade
Hunnerberg
Hengs tda l
Kwakkenberg
Gro enewo ud
illustratie 4 gemiddelde afstand tot (grotere) supermarkt
Ook de tevredenheid over jongeren‐ en
speelvoorzieningen is toegenomen en laat een
bovengemiddelde waardering zien. Dit laat onverlet
dat door professionals en bewonersorganisaties
opnieuw is aangegeven dat meer voorzieningen
voor jongeren gewenst zijn.
Veel bedrijvigheid, parkeeroverlast op
specifieke locaties In vergelijking met de meeste andere stadsdelen
kent Nijmegen‐Oost relatief veel bedrijvigheid, en
van oudsher een behoorlijk ontwikkelde
wijkeconomie. Er is ook een relatief hoog aantal
woonadressen waar ook bedrijvigheid is
ingeschreven: ruim 9%. Vooral Hunnerberg,
Galgenveld, Groenewoud en Kwakkenberg kennen
veel bedrijvigheid, al dan niet “aan huis”.
Professionals en bewonersorganisaties geven aan
dat er soms overlast van parkeren is in Nijmegen‐
Oost. De parkeerdruk is vooral groot in wijken rond
het centrum en de werklocatie Heijendaal (gelegen
in Nijmegen‐Midden). Daarnaast zijn er specifieke
locaties benoemd, onder andere Limosterrein en de
Ubbergseweg. Meldingen van parkeeroverlast door
bewoners komen vooral uit Bottendaal en in
mindere mate uit Kwakkenberg en Hunnerberg. Het
aantal meldingen is in het stadsdeel licht
afgenomen.
Behalve parkeren is de verkeersveiligheid van
belang. Voor het stadsdeel als geheel is de door de
bewoners ervaren verkeersproblematiek inmiddels
gunstiger dan het stadsgemiddelde, een positieve
ontwikkeling. Wel geven professionals en
bewonersorganisaties aan dat in Nijmegen‐Oost
vooral op het hoofdwegennet veel
snelheidsovertredingen voorkomen, onder andere
op de Berg en Dalseweg, Daalseweg‐Tooropstraat
en de Van ‘t Santstraat.
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 7
V.SOCIAAL KLIMAAT NIJMEGEN ‐
OOST
Gunstig beeld sociale omgeving Nijmegen‐Oost wordt in sociaal opzicht als sterk
betiteld door wijkprofessionals en
bewonersorganisaties. Zowel qua sociale contacten
als de ervaring van de sociale omgeving scoort
Nijmegen‐Oost gemiddeld of hoger dan het
Nijmeegs gemiddelde.
Opvallend is nog altijd de grote gehechtheid aan de
buurt. Deze is de afgelopen twee jaar wel licht
gedaald. De scores op andere indicatoren, zoals de
verantwoordelijkheid voor de buurt (gestegen) en
de deelname aan buurtactiviteiten zijn gunstig. Wel
is het aandeel van 6,3% dat regelmatig een
wijkcentrum in de eigen of aangrenzende buurt
lager dan in andere delen van de stad.
Cultuur‐ en sportbeoefening staan in de
belangstelling. Veel mensen hebben een
bibliotheekabonnement. Een relatief hoog aandeel
maakt gebruik van cursussen op het gebied van
kunsteducatie, hoewel de deelname in Nijmegen‐
Oost wel wat is teruggelopen. Het aandeel
wekelijkse sporters is met 66% hoger dan het
stedelijk cijfer (58%).
Sociale cohesie verschillend beoordeeld Professionals en bewonersorganisaties hebben
aangegeven dat de verschillende groepen in
Nijmegen‐Oost vaak geïsoleerd van elkaar leven:
studenten, jonge gezinnen, ouderen die zelfstandig
wonen en ouderen in woonvoorzieningen. Behalve
de buurtsuper zijn er weinig centrale
ontmoetingsmogelijkheden. Wel ontstaan er steeds
betere relaties tussen gezinnen, die elkaar
bijvoorbeeld ontmoeten bij speelgelegenheden voor
kinderen. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties pleiten voor activiteiten
gericht op het versterken van de saamhorigheid in
de buurten. Wijkverenigingen geven aan hier een
actieve rol in te willen spelen. Daarbij zijn de relaties
tussen ouderen en jongeren, en tussen nieuwkomers
in wijk en langwonenden aandachtspunten. Dat
geldt ook voor vereenzaming van ouderen.
Dat de bewoners zelf zich weinig zorgen maken
over de sociale cohesie blijkt uit de gunstige
schaalscore voor de sociale kwaliteit. Deze score is
gebaseerd op een viertal vragen over de wijze
waarop de mensen in de buurt met elkaar omgaan
en of er saamhorigheid is. De ervaring van sociale
kwaliteit door inwoners van dit stadsdeel behoort,
samen met die van Nijmegen‐Noord, tot de hoogste
van Nijmegen.
6,3
6,9
6,2
6,9
4 5 6 7 8
Nijmegen
N-Oo s t
2009 2007
illustratie 5 schaalscore sociale kwaliteit
Wat minder contact etnische groepen Ruim de helft van de inwoners geeft aan regelmatig
contact met andere etnische groepen te hebben, een
voor Nijmegen ondergemiddelde score. Dat is
logisch, gezien het lage aandeel allochtonen in
Nijmegen‐Oost. De bewoners in de wijken waar wel
(wat meer) allochtonen wonen hebben over het
algemeen een positief oordeel over het samenleven:
71% noemt de verhoudingen goed. Dit percentage is
ten opzichte van twee jaar geleden toegenomen
(+9%).
58
71
52
62
30 40 50 60 70 80 90
Nijmegen
N-Oo s t
2009 2007
illustratie 6 percentage inwoners dat samenleven etnische
groepen goed vindt gaan
Jongerenoverlast ondergemiddeld In Nijmegen‐Oost oordeelt men al lange tijd gunstig
over de wijze waarop jongeren in de buurt met
elkaar omgaan, de contacten tussen jong en oud en
de overlast van (groepen) jongeren. Wel is men
hierover wat minder positief dan twee jaar geleden.
Net als eerder is de overlast van jongeren wel
aanwezig in Nijmegen‐Oost, maar minder dan
gemiddeld in Nijmegen. Slechts 5% heeft de indruk
dat overlast van (groepen) jongeren vaak voorkomt.
Professionals en bewonersorganisaties geven aan
dat jongerenoverlast in sommige buurten wel
voorkomt, zij het relatief beperkt. Jongerenoverlast
wordt in hun ogen mede veroorzaakt door de
geringe beschikbare ruimte voor hen. Er zijn
speelgelegenheden voor de basisschooljeugd, maar
voor middelbare scholieren zijn geen specifieke
voorzieningen. Door toenemende verdichting
ontbreken ‘ventielplekken’, daarbuiten wordt vaak
al snel overlast ervaren.
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 8
Veiligheidssituatie gemiddeld tot gunstig Qua veiligheid scoort Nijmegen‐Oost niet
opvallend. Op de meeste indicatoren is de situatie
vergelijkbaar met of gunstiger dan het Nijmeegs
gemiddelde. Zo is het aantal aangiften van agressie
bij de politie voor Nijmegen‐Oost ondergemiddeld,
vooral Kwakkenberg zit erg laag. In Bottendaal zijn
de aangiftes rond agressiedelicten behoorlijk
afgenomen tot ondergemiddeld. Het aantal
aangiften rond inbraak is uitsluitend hoog in
Galgenveld en Groenewoud, wel zijn ze afgenomen.
De schaal dreiging in eigen buurt (opgebouwd uit
de aspecten: het voorkomen van bedreigingen in de
buurt, lastigvallen, geweldsdelicten, drugsoverlast
en tasjesroof) liet in de periode 2005‐2007 een
gunstige ontwikkeling zien, maar is de afgelopen
twee jaar licht verslechterd tot op het Nijmeegse
gemiddelde.
21
16
22
17
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Oo s t
2009 2007
illustratie 7 percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt
in de buurt
Al met al is net als in heel Nijmegen het
veiligheidsgevoel in de buurt licht verbeterd. De
groep mensen die zich wel eens onveilig voelt in de
eigen buurt is afgenomen van 17% naar 16%. Dat is
lager dan het stedelijk cijfer (21%).
VI .ALGEMENE OORDELEN NIJMEGEN ‐
OOST
Hoog rapportcijfer buurt Het aantal mensen dat de eigen buurt vooruit zag
gaan is in dit stadsdeel wat gedaald, naar 17% (2007:
20%). Dit is echter geen negatief signaal, want
slechts een kleine groep ziet achteruitgang (5% zag
de eigen buurt achteruit gaan, 2007: 11%). Het
rapportcijfer voor de woonomgeving ligt in
Nijmegen‐Oost met 7,9 opnieuw bijzonder gunstig
(2007: 7,8).
21
17
23
20
0 10 20 30 40 50 60
Nijmegen
N-Oo s t
2009 2007
illustratie 8 percentage inwoners dat vindt dat de buurt het
afgelopen jaar vooruit is gegaan
Qua ontwikkeling de afgelopen jaren schetsen
professionals en betrokken bewoners een stabiel
beeld voor zowel stadsdeel als de onderliggende
wijken. Volgens hen blijft Nijmegen‐Oost zeer
gewild om te wonen, koopwoningen blijven er
schaars en hebben vaak grote (fictieve) overwaarde.
Er zijn geen echte aandachtsgebieden genoemd, ook
geen speciale aandachtsgroepen, hoewel door
enkele wijkwerkers op de toenemende groep
ouderen is gewezen.
7,5
7,9
7,3
7,8
6 6,5 7 7,5 8
Nijmegen
N-Oo s t
2009 2007
illustratie 9 rapportcijfer woonomgeving
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 9
VII .NIJMEGEN ‐OOST IN CI JFERS
bevolking
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
aantal inwoners 161884 33127 4662 6473 6153 3780 7196 1239 3393
ontw. 2004 ‐ 2009 4411 1290 310 134 ‐21 45 370 97 312
% 0‐14 jr 15 11 8 11 12 10 14 12 7
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1 ‐1 ‐1 0 ‐2 ‐2 ‐2 1 0
% >64 jr 13 12 5 14 7 19 12 17 21
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 1 0 0 ‐1 0 2 ‐1
% 1‐ouder gezinnen 7 5 5 4 6 3 8 5 4
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 0 1 0 1 ‐1 1 1
% niet westerse allochtonen 12 6 9 4 5 4 10 4 4
ontw. 2004 ‐ 2009 0 ‐1 ‐1 0 0 0 0 0 ‐2
% niet westerse jonge allochtonen 21 10 14 6 8 10 15 2 6
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 ‐3 1 1 3 ‐1 ‐1 1
inkomen en werk
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% lage inkomens 44 x 45 40 42 37 42 47 58
ontw. 2005 ‐ 2007 1 x 2 3 1 1 0 5 3
% WWB 4,1 2,4 2,5 1,4 2,0 0,8 5,0 1,2 1,2
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1,3 ‐0,7 ‐0,7 ‐0,2 ‐0,9 ‐0,4 ‐1,2 0,1 ‐0,8
% gesubsidieerde arbeid 0,9 0,6 1,0 0,2 0,7 0,4 1,2 0,1 0,0
ontw. 2007 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,1 ‐0,1 0,0 ‐0,2 ‐0,1 ‐0,1 ‐0,2 0,0
% hoogste welstandsklasse (W1) 17 28 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 0 x x x x x x x
% laagste welstandsklasse (W5) 6 1 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐1 x x x x x x x
gezondheid en zorg
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% cliënten maatschappelijk werk 1,1 0,7 1,2 0,4 0,7 0,2 1,2 0,4 0,2
ontw. 2007 ‐ 2008 0,0 0,0 0,0 ‐0,1 0,1 ‐0,4 0,3 0,1 ‐0,1
% cliënten GGZ 3,4 3,2 2,5 2,1 2,8 2,5 4,1 3,0 6,3
ontw. 2004 ‐ 2008 0,4 0,2 ‐0,6 ‐0,1 0,3 0,4 0,0 ‐1,2 3,3
% voelt zich gezond 80 85 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐3 x x x x x x x
% contact huisarts 45 44 x x x x x x x
ontw. 2005 ‐ 2009 1 4 x x x x x x x
% contact specialist 30 28 x x x x x x x
ontw. 2005 ‐ 2009 3 0 x x x x x x x
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 10
onderwijs
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% lage startkansen 18 3 18 0 x 2 6 x x
gemiddelde citoscore 534,9 539,7 536,9 542,4 539,7 540,7 536,0 541,9 541,8
ontw. 03/06 ‐ 06/09 0,1 0,0 ‐0,8 0,0 ‐0,8 ‐0,8 0,7 ‐2,0 0,0
% advies <vmbo‐t/havo 38 19 24 10 25 16 31 17 8
ontw. 03/06 ‐ 06/09 ‐5 ‐4 ‐9 ‐3 2 ‐5 ‐9 17 ‐10
% leerlingen havo/vwo 3e lrjr 50 71 65 87 72 66 57 91 90
ontw. 04/06 ‐ 07/09 2 5 3 9 ‐1 0 6 ‐3 5
% voorbijlopers 30 32 26 31 33 42 28 44 28
ontw. 06/07 ‐ 08/09 0 1 10 3 2 1 ‐2 ‐4 ‐5
openbare ruimte
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% tevredenen groen 75 79 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 5 x x x x x x x
% klachten in verhouding tot woningen 18 17 15 20 16 16 15 29 22
ontw. 2006 ‐ 2008 2 2 4 0 2 0 6 0 6
schaal verloedering 3,6 2,9 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 ‐0,1 x x x x x x x
% buurt schoon 80 89 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 4 3 x x x x x x x
% veel vernield 13 4 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐2 x x x x x x x
voorzieningen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% tevredenen winkels 88 88 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 3 x x x x x x x
schaal voorzieningen jongeren 3,8 4,1 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,1 x x x x x x x
% tevred. speelmogelijkheden kind. 70 79 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 8 5 x x x x x x x
gem. afstand supermarkt 2009 (m) 417 400 226 288 286 576 351 978 1046
gem. afstand apotheek 2009 (m) 457 490 377 429 286 330 435 1218 1157
woningmarkt
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
ontw. aantal woningen 2006 ‐ 2008 944 146 120 8 ‐42 12 39 6 0
% laagbouwwoningen 2009 58 45 26 49 32 45 53 67 84
% huurwoningen 2009 55 42 50 32 38 23 64 32 10
gemiddelde WOZ‐waarde 2009 222600 301400 233000 346200 269500 411200 236000 539600 394000
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 11
bedrijvigheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% bedrijfsvestigingen op woningen 12,8 14,3 15,7 18,1 13,1 17,8 9,5 16,4 17,3
ontw. 2004 ‐ 2008 1,4 1,6 2,4 1,1 1,3 2,4 2,0 1,2 0,8
% arbeidsplaatsen op bevolking 61,7 43,6 17,8 46,9 26,1 74,5 45,7 31,9 70,4
ontw. 2004 ‐ 2008 2,5 2,6 0,0 0,6 2,9 3,7 7,8 ‐0,9 ‐1,7
% combinatie woon/werk 1 adres 7,1 9,1 9,0 11,0 8,4 12,6 6,6 9,5 9,8
milieu
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% geluidsoverlast meerdere bronnen 46 49 x x x x x x x
% stankoverlast meerdere bronnen 22 16 x x x x x x x
huishoudelijk verbruik gas (m3) 1625 2087 1545 2403 1869 2563 1601 4399 3785
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 ‐45 ‐23 ‐38 ‐21 ‐24 ‐46 ‐26 ‐145 160
huish. verbruik electriciteit (Kwh) 3123 3570 3006 3710 3200 4369 2689 7777 7393
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 49 73 96 63 95 42 59 144 64
verkeer
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% meldingen parkeeroverlast 1,0 0,9 1,4 0,7 0,9 1,1 0,6 1,2 0,5
ontw. 2006 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,2 ‐0,9 ‐0,2 ‐0,5 ‐0,2 0,0 0,2 0,3
schaal ervaren verkeersproblemen 2,6 2,4 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 ‐0,3 x x x x x x x
% tevredenen OV 86 85 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 4 5 x x x x x x x
sociale contacten
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% voldoende contacten 85 89 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 3 x x x x x x x
% goed voor zichzelf zorgt 95 97 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 0 x x x x x x x
% in vrijwilligerswerk 30 35 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 3 1 x x x x x x x
sociale omgeving
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% regelmatig bezoek wijkcentrum 9 6 x x x x x x x
% verantwoordelijk voor buurt 85 89 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 2 5 x x x x x x x
% deelname buurtactiviteiten 31 37 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 2 ‐4 x x x x x x x
% gehecht buurt 67 79 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 2 ‐2 x x x x x x x
schaal sociale kwaliteit 6,3 6,9 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,1 0,0 x x x x x x x
schaal houding jongeren 6,6 7,1 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 ‐0,2 x x x x x x x
wijken
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 12
integratie en samenleven
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% regelmatig contact andere etniciteit 55 53 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 4 5 x x x x x x x
% positieve kanten andere etniciteiten 45 60 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 ‐1 x x x x x x x
% negatieve kanten andere etniciteiten 29 21 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐3 x x x x x x x
% verhouding allocht/autocht. goed 58 71 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 6 9 x x x x x x x
cultuur
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% abonnementen bibliotheek 27,5 31,1 27,3 29,8 34,7 35,7 34,0 31,9 21,1
% bezoek culturele voorstelling ʹ07 61 78 x x x x x x x
% bezoek musea ʹ07 54,0 73,0 x x x x x x x
ontw. 2005 ‐ 2007 ‐7 ‐7 x x x x x x x
% bezoek bioscoop ʹ07 71,0 83,0 x x x x x x x
ontw. 2005 ‐ 2007 4 3 x x x x x x x
% cursisten kunsteducatie 2,5 3,8 3,3 4,3 4,5 4,8 3,2 3,9 2,4
ontw. 2002 ‐ 2008 0,0 x ‐0,4 ‐0,4 ‐0,4 ‐1,1 ‐0,4 ‐0,3 ‐0,1
sport
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% wekelijkse sporters 58 66 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 3 ‐1 x x x x x x x
% lid sportclub 23 30 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x x x x x x x
% in vrijwilligerswerk (sport) 6 7 x x x x x x x
veiligheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% aangiften agressie 0,9 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,1 0,6
ontw. 2004 ‐ 2008 0,0 ‐0,1 ‐0,4 ‐0,2 ‐0,1 0,0 0,0 ‐0,4 0,2
schaal dreiging 0,9 0,9 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 0,1 x x x x x x x
% aangiften woninginbraak 1,3 1,3 1,4 1,9 1,1 1,2 0,6 0,7 3,1
ontw. 2004 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,7 ‐0,3 ‐1,4 ‐0,8 ‐1,8 ‐0,1 ‐1,1 ‐0,4
schaal vermogensdelicten 3,7 3,6 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,3 ‐0,5 x x x x x x x
% onveilig gevoel algemeen 28 30 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 0 x x x x x x x
% onveilig gevoel buurt 21 16 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x x x x x x x
% vaak overlast jongeren 9 5 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 0 x x x x x x x
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Oost
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 13
algemene oordelen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud
% buurt vooruitgegaan 21 17 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐3 x x x x x x x
% buurt achteruitgegaan 12 5 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐4 ‐6 x x x x x x x
schaal evaluatie buurt 7,6 8,3 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,2 x x x x x x x
rapportcijfer woonomgeving 7,5 7,9 x x x x x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,1 x x x x x x x
wijken
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 1
Nijmegen‐Oud‐West
I .SAMENVATTEND BEELD NIJMEGEN ‐
OUD ‐WEST
Wolfskuil en Biezen zijn karakteristieke, oude Nijmeegse
volkswijken. De meeste indicatoren wijzen op een
achterstandsituatie, waardoor deze wijken al geruime tijd
aandachtsgebieden zijn. Maar: opvallend zijn
verschillende positieve ontwikkelingen in het leefklimaat,
op het gebied van woonomgeving en sociale samenhang.
Nijmegen‐Oud‐West
Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners
Biezen 131 3212 6716
Wolfskuil 79 2691 6315
Woonomgeving en sociaal klimaat gunstiger Wijkprofessionals hebben positieve verwachtingen
van de herstructurering van de woningvoorraad in
Oud‐West, de eerste leefbaarheidresultaten zijn voor
hen reeds zichtbaar. Ze schetsen bovendien
verbeteringen op het sociale vlak. Hoewel
meervoudige problemen van huishoudens hier soms
van generatie op generatie spelen zijn er goede
verwachtingen van de specifieke aanpak die door
gemeente en instanties is gestart. Bewoners hechten
zich sterk(er) aan de buurt, een bovengemiddeld
aandeel voelt zich medeverantwoordelijk voor de
eigen woonomgeving.
Zij ervaren minder verloedering en
(jongeren)overlast en voelen zich veiliger dan enkele
jaren geleden. De algehele waardering voor het
sociaal klimaat blijft in Oud‐West wat lager, maar is
ook duidelijk verbeterd. Wel zijn segregatie en het
langs elkaar heen leven van etnische groepen nog
altijd aan de orde.
Biezen: meerdere verbeteringen Op wijkniveau laat Biezen op het gebied van
algemene oordelen, de woonomgeving en het
sociaal klimaat meerdere positieve ontwikkelingen
zien. De totaalwaardering van de eigen wijk is
opnieuw gestegen, hier is inmiddels sprake van een
langjarige, gunstige ontwikkeling. Bewoners vinden
de openbare ruimte schoner en constateren minder
vernielingen. Over voorzieningen in de
woonomgeving is men meer tevreden dan twee jaar
geleden. De bevolkingsopbouw (sociaal‐
economisch, gezondheid) blijft kwetsbaar, maar het
sociaal klimaat ontwikkelt zich volgens bewoners
positief. Zo is het oordeel over het samenleven van
etnische groepen sterk verbeterd en is er een afname
van het onveiligheidsgevoel, dat is niet langer
afwijkend.
Wolfskuil schoner, heler en veiliger We zien in Wolfskuil met Biezen vergelijkbare,
positieve ontwikkelingen. Bewoners vinden de wijk
schoner, heler en veiliger. De veiligheidsaanpak in
de wijk geeft zichtbare resultaten. Het totaaloordeel
van bewoners is gunstig(er). Het percentage
inwoners van Wolfskuil dat vooruitgang ziet in de
eigen wijk is weliswaar teruggelopen, maar het
percentage dat achteruitgang ziet is stabiel. Ook in
Wolfskuil is het rapportcijfer voor de
woonomgeving gestegen (naar een 7). Men is
tevreden(er) over winkelvoorzieningen, openbaar
vervoer en voorzieningen voor jongeren.
Verloedering en jongerenoverlast nemen af. Ook
hier wijzen bewonersscores en signalen van
bewonersorganisaties en wijkprofessionals op een
wederzijdse toenadering van etnische groepen.
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 2
I I .RUIMTELI JKE OPBOUW NIJMEGEN ‐
OUD ‐WEST
Nijmegen‐Oud‐West bestaat uit de wijken Wolfskuil
en Biezen (waarin ook de in de volksmond bekende
buurt Waterkwartier ligt). Er staan veel kleine,
gerenoveerde laagbouw‐huurwoningen van voor de
oorlog. Het stadsdeel krijgt te maken met de komst
van de nieuwe stadsbrug en de daarmee gepaard
gaande veranderingen van de infrastructuur. Voor
Biezen is ook de ontwikkeling van een nieuwe
stedelijke omgeving in het Waalfront belangrijk.
Biezen De wijk Biezen bestaat o.a. uit Waterkwartier, een
buurt in het noordwestelijk deel van de wijk. Dit
deel van de wijk is tussen 1910 en 1940 als sociale
woningbouw ontstaan. Naast het Waterkwartier zijn
er ook andere, kleinere buurten te onderkennen,
ieder met een karakteristieke stedenbouwkundige
opzet. Zo is het gebied tussen de Marialaan,
Voorstadslaan en Krayenhofflaan in de jaren zestig
en zeventig van de vorige eeuw gebouwd. De
Voorstadslaan ligt als oude uitvalsweg tussen de
buurten. Het openbare groen in de meeste delen van
de wijk is beperkt. In de loop van de jaren zijn op
diverse plaatsen in de wijk herstructureringen
doorgevoerd. Aan de westzijde is inmiddels Park
West gerealiseerd. Het gebied tussen Biezen en de
Waal (Waalhaven e.o.) kende vooral bedrijvigheid,
maar wordt herontwikkeld tot woongebied en
diverse (stedelijke) voorzieningen: het project
Waalfront. Momenteel is een nieuw
voorzieningenhart in ontwikkeling voor
Biezen/Waterkwartier en zijn er diverse sloop en
nieuwbouwprojecten in uitvoering.
Wolfskuil Wolfskuil is een oude volkswijk, begrenst door
enkele grote verkeerswegen. Het gebied ten
noordoosten van de Nieuwe Nonnendaalseweg is
gebouwd in jaren ‘10 en ‘20 van de vorige eeuw. De
openbare ruimte kenmerkt zich hier door een aantal
grotere lanen, waarbinnen kleinere woonstraten en
pleinen (onder andere Nachtegaalplein) zijn
opgesloten. Deze lanen volgen de structuur van de
oude veldwegen in het oorspronkelijke agrarisch
gebied. Het gebied dat soms wordt aangeduid als
ʺde Kuulʺ is direct na de Tweede Wereldoorlog
gebouwd. Hier is de zogenaamde wijkgedachte
zichtbaar: woonwijken ter grootte van een parochie,
destijds zo’n 5000 inwoners. Het heet wel de Kuul
omdat deze buurt ten opzichte van de oude
stuwwal (de Graafseweg) in een kuil ligt. De
Rozenbuurt tenslotte hoort statistisch bij Wolfskuil,
maar is daarvan min of meer afgesneden door de
Graafseweg. Omdat de woningvoorraad voor een
groot deel verouderd was ontwikkelde
Woningcorporatie Portaal de afgelopen jaren
diverse beheerplannen, inclusief sloop‐ en
nieuwbouw.
I I I .BEVOLKING NIJMEGEN ‐OUD ‐WEST
Aantal inwoners neemt iets toe Nijmegen‐Oud‐West is door een behoorlijk
herstructureringprogramma (vooral in Wolfskuil)
een wat groeiend stadsdeel. In de periode 2004‐2009
is het aantal inwoners per saldo met 324
toegenomen tot 13.031. We zien daarbij een toename
van enerzijds jongvolwassenen, vooral door
instroom naar de nieuwbouw. Anderzijds neemt
door vergrijzing het aantal zestigers toe.
Naar leeftijd is de samenstelling van de bevolking in
Nijmegen‐Oud‐West tamelijk gemiddeld. In
Wolfskuil loopt het aandeel kinderen terug, net als
in geheel Nijmegen. Ook wonen hier relatief minder
ouderen. In zowel Biezen als Wolfskuil is het
aandeel eenoudergezinnen nog altijd wat hoger dan
in Nijmegen als geheel.
12
16
11
22
12
17
12
23
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Oud-Wes t
Biezen
Wo lfs kuil
2009 2004
illustratie 1 percentage niet‐westerse allochtonen
Hoog aandeel allochtonen loopt wat terug Het grootste verschil met het Nijmeegse gemiddelde
betreft de bevolkingsopbouw naar etniciteit. In
Wolfskuil behoort 22% van de bewoners tot de
categorie niet‐westerse allochtonen, tegenover 12%
voor Nijmegen gemiddeld. In Biezen is dit 11%. In
de periode 2004‐2009 is het aandeel niet‐westerse
allochtonen in beide wijken met 1% afgenomen.
Stedelijk bleef het aandeel allochtone inwoners in
die periode stabiel. In Wolfskuil heeft een groot deel
van deze groep een Turkse ‐ en voor een kleiner deel
een Marokkaanse ‐ en Joegoslavische achtergrond.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties geven
aan dat allochtonen hier vaak in sociaal
economische achterstand verkeren, en dat vooral
veel vrouwen de Nederlandse taal slecht beheersen.
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 3
Wat minder lage inkomens in Wolfskuil Nijmegen‐Oud‐West is een stadsdeel waarin relatief
veel mensen wonen met een zwakke of kwetsbare
sociaal‐maatschappelijke positie. Er wonen veel
gezinnen met lage inkomens. Beide wijken lijken
sterk op elkaar als het gaat om de percentages lage
inkomens, uitkeringsgerechtigden (WWB) en
gesubsidieerde banen. Ze scoren op deze kenmerken
ongunstiger dan het Nijmeegse gemiddelde. In de
periode 2004‐2006 is het aandeel huishoudens met
een laag inkomen in Biezen iets toegenomen (+1%)
en in Wolfskuil enigszins afgenomen (‐2%). De
wijken laten een flinke uitstroom zien van het aantal
uitkeringsgerechtigden in de Wet Werk en Bijstand.
Wolfskuil en Biezen wijken voor wat betreft sociaal‐
economische status van de inwoners vooral af in de
hoogste en de laagste welstandsklassen. Het
percentage in de laagste welstandsklasse is met
gemiddeld 15% behoorlijk groot. Maar de overige
verdeling blijkt niet heel erg af van het totaalbeeld
voor Nijmegen.
6
15
14
16
35
34
35
33
29
27
23
30
13
11
14
8
17
14
14
14
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Nijmegen
N-Oud-Wes t
Biezen
Wo lfs kuil
W5 (laags te) W4 W3 W2 W1 (ho o gs te )
illustratie 2 sociaal economische status van inwoners (5
welstandsklassen o.b.v. inkomen, opleiding en eigen
woningbezit)
Goede verwachtingen van aanpak ‘achter de
voordeur‐problematiek’ In de vorige monitor gaven wijkwerkers en
bewonersorganisaties een eerste beeld van de
zogenaamde ‘problematiek achter de voordeur’ bij
veel huishoudens in Oud‐West. Vaker is er sprake
van meerdere problemen tegelijk binnen één
huishouden (zowel bij autochtone als allochtone
huishoudens), de zogenaamde
multiprobleemgezinnen.
De problematiek is nu in beeld en beheersbaar
geworden. Aangegeven is dat de
huishoudensproblematiek in sociaal‐economisch
zwakkere wijken er altijd is geweest, maar vroeger
meer op z’n beloop werd gelaten. Daarbij is
inmiddels duidelijk geworden dat meervoudige
problemen in Oud‐West vaak van generatie op
generatie spelen (vaak in een combinatie van
factoren als laag inkomen en opleiding, verslaving,
schulden, huiselijk geweld, eenzaamheid en
opvoedingsproblematiek). Men is positief gestemd
over de specifieke aanpak middels wijkteam en
gezinscoaches die inmiddels door gemeente en
instanties is gestart. Niettemin komen, volgens
wijkprofessionals en bewonersorganisaties, bij
multiprobleemgezinnen in Oud‐West zaken als
criminaliteit (veelplegers), drugsproblemen en
(gok)verslavingen geregeld voor.
Ook uit de statistieken komen signalen van
problematiek op huishoudensniveau. Zo zien we
dat in Wolfskuil het aandeel cliënten voor
maatschappelijk werk bovengemiddeld is. Verder
geven bewoners aan dat men zich in beide wijken
duidelijk minder gezond voelt dan gemiddeld.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties melden
dat vooral in Wolfskuil en Waterkwartier veel
leefstijl‐ en gezondheidsproblemen spelen. Relatief
veel mensen bezoeken de huisarts, vooral in Biezen.
Achterstand en lagere startkansen onderwijs Aan een groot deel van de basisschoolleerlingen in
Nijmegen‐Oud‐West worden lagere startkansen
toegedicht, waarbij het beeld in Wolfskuil
(gemiddeld bijna 71% van de leerlingen op de
basisscholen heeft leerlinggewicht: lagere
startkansen) ongunstiger is dan in Biezen. Ruim 57%
van de kinderen op de in Biezen gelegen
basisscholen heeft lagere startkansen (Nijmegen:
17,5%). Ook uit de Citoscores en schooladviezen
blijkt de achterstand in onderwijsniveau. De
prestatiescores zijn in dit stadsdeel gemiddeld het
laagst. Zowel de Citoscores in Wolfskuil als in
Biezen blijven achter. Wel vertonen deze scores in
Wolfskuil een stijgende lijn. Van de kinderen krijgt
59% een schooladvies lager dan vmbo‐t of havo. In
de Wolfskuil is dit percentage wel met 8%
afgenomen.
Beide wijken kennen een hoog percentage
ʺvoorbijlopersʺ: veel kinderen gaan naar een
verderweg gelegen basisschool. In Biezen is dat 41%
(met een lichte afname), in Wolfskuil 54% (met een
lichte toename). In Nijmegen is het percentage
kinderen dat niet naar de dichtstbijzijnde
basisschool gaat gemiddeld 30%.
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 4
IV .NIJMEGEN ‐OUD ‐WEST ALS
WOONOMGEVING
Vooral laagbouw‐huurwoningen Ongeveer tweederde van de woningvoorraad in
Nijmegen‐Oud‐West bestaat uit huurwoningen,
waarvan het merendeel laagbouw. De gemiddelde
WOZ‐waarde van woningen in het stadsdeel
bedraagt € 185.000. Dat ligt onder de gemiddelde
waarde voor Nijmegen van € 222.500. De afgelopen
jaren is het percentage huurwoningen in Wolfskuil
en Biezen licht afgenomen. De komende periode zal
een verdere daling plaats zal vinden als gevolg van
herstructurering (sloop huur, nieuwbouw koop) en
de verkoop van huurwoningen door corporaties.
Herstructurering en stedelijke
ontwikkelingen werken door De wijk Biezen, en daarbinnen de buurt
Waterkwartier, krijgt te maken met grote ingrepen
in het kader van stedelijke vernieuwing:
herstructurering van een deel van de
woningvoorraad, de realisatie van een aantal grote
ontwikkelingslocaties, de aanleg van de Stadsbrug,
de aanpak van het Waalfront, etc. Deze ruimtelijke
ontwikkelingen zullen effecten hebben op de fysieke
leefomgeving van de bewoners, maar ook op het
sociale vlak (o.a. door verhuisbewegingen).
In de Wolfskuil is de herstructurering van het
westelijk deel van de wijk gerealiseerd, de komende
jaren zullen in fases meer woningen worden
gesloopt en herbouwd. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties signaleren dat bewoners
bezorgd zijn over huurprijzen en daarnaast nu
minder aandacht besteden aan hun woning, tuin en
buurt.
De ervaring leert dat een groot deel van de
bewoners die tijdelijk elders gehuisvest zijn
vanwege herstructurering niet terug zal keren naar
de nieuwbouw. Hierdoor wijzigt de samenstelling
van de buurt zowel in fysiek als sociaal opzicht.
Temeer omdat er ook een deel koopwoningen is
gepland. Inmiddels zijn in bepaalde delen van
Biezen en Wolfskuil bewoners vertrokken en hebben
tijdelijke huurders de woningen betrokken.
Laag aantal arbeidsplaatsen binnen de wijk Het aantal bedrijfsvestigingen en arbeidsplaatsen is
laag in dit stadsdeel. In Biezen zijn de meeste
bedrijven en arbeidsplaatsen te vinden. De
bedrijvigheid in het stadsdeel is in de periode 2004‐
2008 wel toegenomen, ondanks het feit dat het
bedrijventerrein aan de Waal (in Biezen) inmiddels
grotendeels is getransformeerd tot woongebied. In
het stadsdeel is in 6,5% van de woningen
bedrijvigheid gevestigd (bedrijf aan huis), dat zijn
zoʹn 400 adressen. In Nijmegen als geheel is dat
7,1%.
Gunstige ontwikkelingen rond verloedering Vergeleken met twee jaar geleden is er een lichte
verbetering zichtbaar in de waardering van de
openbare ruimte. Gemiddeld is 58% van de
bewoners in Nijmegen‐Oud‐West tevreden met het
groen (tegenover 75% van de Nijmegenaren
gemiddeld), in 2005 was dat nog 51% in Nijmegen‐
Oud‐West. Ruim 72% vindt de eigen buurt schoon,
ook een score onder het stedelijk gemiddelde maar
wel fors hoger dan twee jaar geleden. Zowel in
Wolfskuil als in Biezen is dit percentage met 17%
toegenomen. Het percentage dat vindt dat er in de
buurt veel vernield wordt is vooral in de Wolfskuil
wat hoger (bijna 19%, Nijmegen: 13%), maar ook
hier is het beeld veel gunstiger dan bij eerdere
meting. Ook in Biezen signaleren veel minder
mensen vernielingen (2007: 31%, 2009: 15%). Het
aantal klachten bij de Bel‐ en Herstellijn is in de
periode 2006‐2008 in Biezen toegenomen, en in
Wolfskuil iets afgenomen. De score op de schaal
verloedering (rommel, vernieling, bekladding,
hondenpoep) is weliswaar nog wat ongunstiger dan
de Nijmeegse score, maar laat een zeer gunstige
ontwikkeling zien. Verloedering wordt in Biezen en
Wolfskuil opnieuw minder gevoeld door bewoners.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties geven
nog altijd signalen over verloedering en
verwaarlozing van de openbare ruimte, maar zien
ook duidelijk positieve ontwikkelingen. Zij wijzen er
op dat fysieke ingrepen het uiterlijk van de wijken
(bijvoorbeeld Wolfskuil) op onderdelen hebben
verfraaid. Openbare ruimten zijn opgeknapt, de
aanleg van park West (o.a. Distelpark) met behulp
van bewonersparticipatie is positief ontvangen.
Nieuwbouw en herstructurering zullen volgens hen
zorgen voor een beter straatbeeld en een positiever
leefbaarheidsgevoel.
3,6
3,8
3,5
4,0
3,7
4,4
4,2
4,6
0 1 2 3 4 5 6
Nijmegen
N-Oud-Wes t
Biezen
Wo lfs kuil
2009 2007
illustratie 3 schaalscore verloedering
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 5
Waardering jeugdvoorzieningen verbeterd De tevredenheid over de bewinkeling is duidelijk
gestegen, ligt alleen in Biezen weliswaar nog wat
onder het Nijmeegse gemiddelde, maar is in
Wolfskuil zeer gunstig. De gemiddelde afstand tot
(grote) supermarkten bedraagt in Wolfskuil circa
250 m en in Biezen circa 400 m Dat zijn qua
verzorgingsniveau uitstekende waarden. 65+ers
wonen nooit meer dan ca. 350‐450 m van de
dichtstbijzijnde apotheek.
417
325
391
246
0 200 400 600 800 1000 1200
Nijmegen
N-Oud-Wes t
Biezen
Wo lfs kuil
illustratie 4 gemiddelde afstand tot (grotere) supermarkt
Bewoners in Nijmegen‐Oud‐West zijn meer
tevreden met het openbaar vervoer dan twee jaar
geleden. Zowel in Biezen als in Wolfskuil is die
tevredenheid gestegen tot bovengemiddelde scores.
Inmiddels is ook de tevredenheid in Nijmegen‐Oud‐
West over jongerenvoorzieningen behoorlijk
verbeterd (tot een gemiddelde waarde). Ook het
percentage dat tevreden is over speelmogelijkheden
voor kinderen is gestegen (nog wel
ondergemiddeld). Vooral Biezen laat een behoorlijke
verbetering zien in de waardering van
speelmogelijkheden.
Zorgen over toekomstige verkeerssituatie Wijkprofessionals en bewonersorganisaties melden
dat de verkeersdruk op het stadsdeel aanzienlijk is.
De beleving van verkeersproblemen is in Nijmegen‐
Oud‐West dan ook wat negatiever dan voor
Nijmegen gemiddeld. Wel ontwikkelt deze beleving
van rijgedrag, aanrijdingen of overlast van parkeren,
stank of geluid zich in de loop der jaren voorzichtig
in positieve zin.
Het aantal meldingen parkeeroverlast is licht
gestegen maar nog wel gunstiger dan in Nijmegen
als geheel. De parkeerdruk is duidelijk bij grote
evenementen (vierdaagse, carnaval), dan staan de
autoʹs vanaf het centrum tot aan het einde van de
Marialaan. Ook zijn locaties nabij het stadscentrum
genoemd in relatie tot parkeeroverlast.
De verkeersgevolgen van de eerdergenoemde
stedelijke ontwikkelingen zijn voor de bewoners een
belangrijk issue. Men maakt zich zorgen over de
consequenties van projecten als Waalfront en de
nieuwe stadsbrug voor het woongenot. Daarbij gaat
het niet alleen om de uiteindelijke structurele
verkeersoplossingen maar ook om de periode van
10 jaar waarbinnen de projecten worden uitgevoerd.
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 6
V.SOCIAAL KLIMAAT NIJMEGEN ‐
OUD ‐WEST
Positieve signalen over sociale kwaliteit In eerdere wijkmonitoren is aangegeven dat de
minder gunstige sociaal‐maatschappelijke
omstandigheden van (individuele) huishoudens in
Nijmegen‐Oud‐West doorwerken op het woon‐ en
leefklimaat in de wijk. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties geven in dit verband een
genuanceerd beeld van de sfeer in de oude
volkswijken en het samenleven van verschillende
groepen. Een meerderheid van deze betrokkenen
vindt al met al dat het stadsdeel een gunstige
ontwikkeling laat zien de afgelopen jaren. Positieve
signalen die zij geven hebben meestal te maken met
interventies die door gemeente en instanties in de
wijken zijn gepleegd. Denk daarbij aan de aanpak
van multiprobleemgezinnen, het verbeteren van het
beheer van woningen en openbare ruimte, allerlei
wijkactiviteiten en inzet op individuele huishoudens
(waaronder schuldhulpverlening). Betrokken
bewoners en professionals noemen ook effecten van
de lopende herstructureringen, waardoor er een
instroom van jonge bewoners met een ʺpositieve
wooncultuurʺ ontstaat.
Maar tegelijkertijd bevestigen zij het beeld van
segregatie en het langs elkaar heen leven van
verschillende etnische groepen, tot aan het
voorkomen van hard racisme. Men ziet een sterke
verbondenheid tussen oorspronkelijke bewoners,
die vaak ʺtegenoverʺ nieuwkomers in de wijk staan.
In dit verband is gesproken van een dreigende
sociale segregatie vanwege relatief dure
nieuwbouw, die voor de oude wijkbewoners
wellicht onbetaalbaar is. De angst bestaat dat
kinderen van nieuwe bewoners niet naar de
wijkschool zullen gaan. Andere negatieve signalen
zijn de effecten van inplaatsing van
probleemgezinnen in deze sociaal kwetsbare
volkswijken, en gevallen van intimidatie van
buurtbewoners, waardoor vooral ouderen zich vaak
onveilig voelen.
Bewoners oordelen gunstiger over cohesie Bewonersscores laten zien dat het sociaal klimaat in
dit stadsdeel soms achter lijkt te blijven, maar dat er
zeker ook positieve indicaties zijn. De
samenvattende indicator “sociale kwaliteit” drukt
de waardering van de bewoners uit voor het sociale
klimaat (op basis van vragen of mensen in de buurt
elkaar kennen, goed met elkaar omgaan etc.). Deze
waardering blijft in Nijmegen‐Oud‐West achter bij
het Nijmeegs gemiddelde maar is ten opzichte van
2007 duidelijk verbeterd. Op wijkniveau zien we dat
vooral Biezen duidelijk beter scoort dan twee jaar
geleden.
6,3
6,0
6,1
5,9
6,2
5,7
5,6
5,7
4 5 6 7 8
Nijmegen
N-Oud-Wes t
Biezen
Wo lfs kuil
2009 2007
illustratie 5 schaalscore sociale kwaliteit
Het percentage bewoners dat zich gehecht voelt aan
de buurt is in het stadsdeel als geheel toegenomen,
maar nog wel ondergemiddeld. Biezen en Wolfskuil
laten hier met 79% erg goede scores zien, waarbij er
een langjarige verbetering is opgetreden. Negatieve
ontwikkelingen zijn er ook. Inmiddels wordt vanuit
de Wolfskuil door ruim 8% aangegeven dat men te
weinig sociale contacten heeft (Nijmegen: ca. 4,5%).
De enquêteresultaten laten verder zien dat het
aandeel vrijwilligers in Wolfskuil is afgenomen en
daarmee verder van het Nijmeegs gemiddelde is
komen te liggen. In beide wijken is het percentage
bewoners dat voldoende contacten heeft en goed
voor zichzelf zorgt vergelijkbaar met het Nijmeegse
gemiddelde.
Deelname wijkactiviteiten soms laag Er is een afname te constateren van betrokkenheid
van wijkbewoners bij initiatieven van instanties. De
belangstelling van allochtonen voor wijkactiviteiten
is daarbij ook beperkt, en lijkt ondanks allerlei
inspanningen niet in positieve zin te veranderen.
Soms zijn er uitzonderingen, maar het lukt
bijvoorbeeld (al jaren) niet om mensen van
allochtone afkomst in de wijkraad te krijgen.
Gunstig daarentegen blijft het hoge aantal bewoners
dat aangeeft zich verantwoordelijk voor de buurt te
voelen. Twee jaar geleden deed zich een toename
voor, nu is het percentage licht gedaald maar nog
altijd bovengemiddeld. Het aandeel deelnemers aan
buurtactiviteiten is (naar eigen zeggen) heel
behoorlijk, maar blijft wel ondergemiddeld. Het
aandeel inwoners dat regelmatig een wijkcentrum in
de eigen of aangrenzende buurt bezoekt is in Biezen
enigszins laag en Wolfskuil op gemiddeld niveau.
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 7
Toenadering etnische groepen De meeste mensen in Nijmegen‐Oud‐West (ruim
60%) zeggen regelmatig contact te hebben met
mensen uit andere etnische groepen. Dat ligt
duidelijk boven het Nijmeegse gemiddelde. Wat
minder bewoners hebben een positief oordeel over
het onderling samenwonen: 56% noemt de
verhoudingen goed tegen 58% in Nijmegen als
geheel. Dit percentage is ten opzichte van twee jaar
geleden wel aanzienlijk toegenomen in Wolfskuil
(+10%) en Biezen (+13%). Door wijkprofessionals en
bewonersorganisaties is gemeld dat de contacten
tussen autochtonen en allochtonen, en het
samenleven van verschillende etnische groepen,
lijken te verbeteren. Vooral in de Wolfskuil.
Tegelijkertijd wordt er zoals gezegd nog altijd
racisme en langs elkaar hen leven gesignaleerd.
58
56
54
58
52
45
41
48
30 40 50 60 70 80 90
Nijmegen
N-Oud-Wes t
Biezen
Wo lfs kuil
2009 2007
illustratie 6 percentage inwoners dat samenleven etnische
groepen goed vindt gaan
Lage sport‐ en cultuurdeelname Net als bij vorige monitoren zijn er in Nijmegen‐
Oud‐West relatief minder mensen lid van de
bibliotheek en wordt er door inwoners van Oud‐
West minder aan sport gedaan. Wel is het aandeel
wekelijkse sporters duidelijk toegenomen, ook in
Wolfskuil en Biezen. Het aantal cursisten bij de
Lindenberg (cultuureducatie) is relatief laag, vooral
in Wolfskuil.
Het percentage vrijwilligers bij sportverenigingen
e.d. in Oud‐West is met 2,2% van de volwassenen
laag. Het is vooral de wijk Wolfskuil die bijdraagt
aan het lage aantal vrijwilligers.
Minder overlast jongeren ervaren Jongerenoverlast is al geruime tijd een
aandachtspunt in het stadsdeel. De schaal houding
jongeren is opgemaakt uit vier vragen met
betrekking tot de houding ten opzichte van jongeren
in de eigen buurt. Op basis van deze score lijkt de
situatie fors verbeterd. Dat betekent dat bewoners
vinden dat de omgang van jongeren onderling beter
verloopt, en dat het samenleven van jong en oud in
de wijk is verbeterd. En men ervaart minder overlast
van (groepen) jongeren. Door bewonersorganisaties
is desalniettemin aangegeven dat nog altijd
problemen spelen in Biezen en Wolfskuil. Vooral
hanggedrag en samenscholing van jongeren
(bijvoorbeeld ʹs avonds rond het Nachtegaalplein)
leiden bij aanwonenden tot overlast en een gevoel
van intimidatie. Vaak gaat het om jongeren met een
uitzichtloze toekomstsituatie. Apart benoemd is
drugsproblematiek bij Turkse en Marokkaanse
jongen.
Onveiligheidgevoelens sterk afgenomen Wat betreft de veiligheidsindicatoren is er een
gunstig beeld. De wijken Biezen en Wolfskuil laten
een duidelijke afname zien in het
onveiligheidsgevoel. In beide wijken is het
onveiligheidgevoel in eigen buurt niet langer hoog
vergeleken met het gemiddelde in Nijmegen.
21
25
25
24
22
33
31
35
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Oud-Wes t
Biezen
Wo lfs kuil
2009 2007
illustratie 7 percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt
in de buurt
De situatie rond bedreigingen in de buurt,
lastigvallen, geweldsdelicten, drugsoverlast en
tasjesroof laat in beide wijken een aanmerkelijke
verbetering zien, een positieve ontwikkeling binnen
het thema veiligheid. De situatie is volgens
bewoners wel nog altijd minder gunstig dan in
Nijmegen als geheel. In Biezen zijn er veel aangiftes
vanwege inbraak, het aantal aangiften vanwege
agressie is tussen 2004 en 2008 afgenomen tot
ondergemiddeld. Door wijkprofessionals en
bewonersorganisaties is naar voren gebracht dat de
specifieke wijkveiligheidsaanpak in Wolfskuil
vruchten lijkt af te werpen.
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 8
VI .ALGEMENE OORDELEN NIJMEGEN ‐
OUD ‐WEST
Leefbaarheid blijft aandachtspunt Qua bewonersscores rond ontwikkeling van de
buurt zien we nog altijd een gunstig beeld, maar het
percentage dat de buurt vooruit vindt gegaan (29%)
is wel wat afgenomen. Daarnaast is er het
percentage dat de buurt achteruit zag gaan. Hier
zien we een positieve ontwikkeling in Oud‐West.
Steeds minder mensen zien achteruitgang (15%).
21
29
26
32
23
39
26
54
0 10 20 30 40 50 60
Nijmegen
N-Oud-Wes t
Biezen
Wo lfs kuil
2009 2007
illustratie 8 percentage inwoners dat vindt dat de buurt het
afgelopen jaar vooruit is gegaan
In de Wolfskuil zag twee jaar geleden meer dan de
helft de buurt vooruit gaan, dat is nu bijna een
derde deel (32%). Het percentage dat de buurt zag
verslechteren bleef stabiel op 15%. Biezen laat
weinig ontwikkeling zien, wel is de waardering van
de eigen woonomgeving gestegen van 6,8 naar 7,1.
Hier is sprake van een langjarige positieve trend.
Ook in Wolfskuil krijgt de buurt inmiddels een
ruime voldoende: het rapportcijfer 7 (2007: 6,7)
7,5
7,1
7,1
7,0
7,3
6,7
6,8
6,7
6 6,5 7 7,5 8
Nijmegen
N-Oud-Wes t
Biezen
Wo lfs kuil
2009 2007
illustratie 9 rapportcijfer woonomgeving
Wijkprofessionals en betrokken bewoners kunnen
nog altijd diverse aandachtsgroepen en
aandachtsgebieden noemen. Maar de meesten van
hen vinden dat zowel het stadsdeel als de
onderliggende wijken vooral vooruitgang laten zien.
De woonomgeving is aan behoorlijke veranderingen
onderhevig, waarbij het aantal bouwprojecten boven
de 10 ligt. De bijdrage aan de kwaliteit van het
gebied is duidelijk, maar er is ook gewezen op
risicoʹs voor de leefbaarheid in deze periode van
verandering. Er zijn, zoals gezegd, veel positieve
signalen over het sociaal klimaat in Oud‐West. Maar
er zijn ook zorgen over de mogelijke ʺuittocht van
‘oude’ wijkbewoners die fnuikend kunnen zijn voor
de sociale cohesieʺ.
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 9
VII .NIJMEGEN ‐OUD ‐WEST IN CI J FERS
bevolking
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
aantal inwoners 161884 13031 6716 6315
ontw. 2004 ‐ 2009 4411 324 ‐17 341
% 0‐14 jr 15 14 13 14
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1 ‐2 ‐2 ‐3
% >64 jr 13 10 11 8
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 0 0
% 1‐ouder gezinnen 7 9 9 8
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 0 ‐1
% niet westerse allochtonen 12 16 11 22
ontw. 2004 ‐ 2009 0 ‐1 ‐1 ‐1
% niet westerse jonge allochtonen 21 31 20 41
ontw. 2004 ‐ 2009 0 ‐1 ‐2 ‐1
inkomen en werk
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% lage inkomens 44 x 50 51
ontw. 2005 ‐ 2007 1 x 1 ‐2
% WWB 4,1 6,5 7,1 5,8
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1,3 ‐2,6 ‐2,0 ‐3,3
% gesubsidieerde arbeid 0,9 1,4 1,2 1,5
ontw. 2007 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,3 ‐0,1 ‐0,5
% hoogste welstandsklasse (W1) 17 14 14 14
ontw. 2007 ‐ 2009 1 4 6 3
% laagste welstandsklasse (W5) 6 15 14 16
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐2 ‐2 ‐2
gezondheid en zorg
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% cliënten maatschappelijk werk 1,1 1,4 1,4 1,4
ontw. 2007 ‐ 2008 0,0 0,1 0,3 0,0
% cliënten GGZ 3,4 3,7 3,9 3,5
ontw. 2004 ‐ 2008 0,4 0,4 0,6 0,1
% voelt zich gezond 80 72 69 76
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐5 ‐7 ‐3
% contact huisarts 45 50 53 47
ontw. 2005 ‐ 2009 1 5 3 2
% contact specialist 30 31 31 32
ontw. 2005 ‐ 2009 3 2 2 1
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 10
onderwijs
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% lage startkansen 08/09 18 64 57 71
gemiddelde citoscore 534,9 530,0 530,2 529,8
ontw. 03/06 ‐ 06/09 0,1 0,6 0,1 1,1
% advies <vmbo‐t/havo 38 59 57 62
ontw. 03/06 ‐ 06/09 ‐5 ‐4 0 ‐8
% leerlingen havo/vwo 3e lrjr 50 28 31 26
ontw. 04/06 ‐ 07/09 2 3 1 4
% voorbijlopers 30 48 41 55
ontw. 06/07 ‐ 08/09 0 0 ‐1 1
openbare ruimte
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% tevredenen groen 75 58 58 58
ontw. 2007 ‐ 2009 1 7 7 8
% klachten in verhouding tot woningen 18 15 16 14
ontw. 2006 ‐ 2008 2 1 3 ‐1
schaal verloedering 3,6 3,8 3,5 4,0
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 ‐0,6 ‐0,7 ‐0,6
% buurt schoon 80 72 77 67
ontw. 2007 ‐ 2009 4 15 17 13
% veel vernield 13 17 15 19
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐15 ‐16 ‐13
voorzieningen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% tevredenen winkels 88 87 79 96
ontw. 2007 ‐ 2009 1 5 3 7
schaal voorzieningen jongeren 3,8 3,8 3,8 3,8
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,8 0,3 1,3
% tevred. speelmogelijkheden kind. 70 63 56 70
ontw. 2007 ‐ 2009 8 13 16 10
gem. afstand supermarkt 2009 (m) 417 325 391 246
gem. afstand apotheek 2009 (m) 457 405 449 343
woningmarkt
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
ontw. aantal woningen 2006 ‐ 2008 944 ‐86 ‐95 9
% laagbouwwoningen 2009 58 64 55 74
% huurwoningen 2009 55 66 67 65
gemiddelde WOZ‐waarde 2009 222600 184800 185500 184100
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 11
bedrijvigheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% bedrijfsvestigingen op woningen 12,8 9,3 9,8 8,6
ontw. 2004 ‐ 2008 1,4 1,3 1,4 1,1
% arbeidsplaatsen op bevolking 61,7 21,9 30,5 12,7
ontw. 2004 ‐ 2008 2,5 ‐2,7 ‐0,8 ‐4,0
% combinatie woon/werk 1 adres 7,1 6,5 6,3 6,7
milieu
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% geluidsoverlast meerdere bronnen 46 43 41 46
% stankoverlast meerdere bronnen 22 33 50 15
huishoudelijk verbruik gas (m3) 1625 1454 1353 1575
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 ‐45 ‐16 ‐633 5
huish. verbruik electriciteit (Kwh) 3123 2824 2758 2901
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 49 39 52 21
verkeer
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% meldingen parkeeroverlast 1,0 0,8 0,9 0,7
ontw. 2006 ‐ 2008 ‐0,1 0,1 0,0 0,1
schaal ervaren verkeersproblemen 2,6 2,8 2,8 2,8
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 ‐0,2 0,1 ‐0,5
% tevredenen OV 86 89 88 89
ontw. 2007 ‐ 2009 4 6 4 8
sociale contacten
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% voldoende contacten 85 84 85 83
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 ‐1 ‐2
% goed voor zichzelf zorgt 95 95 94 96
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 ‐2 ‐1
% in vrijwilligerswerk 30 21 23 19
ontw. 2007 ‐ 2009 3 ‐4 3 ‐11
sociale omgeving
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% regelmatig bezoek wijkcentrum 9 8 7 9
% verantwoordelijk voor buurt 85 79 79 79
ontw. 2007 ‐ 2009 2 ‐2 ‐1 ‐2
% deelname buurtactiviteiten 31 27 25 29
ontw. 2007 ‐ 2009 2 5 6 4
% gehecht buurt 67 59 60 58
ontw. 2007 ‐ 2009 2 2 2 2
schaal sociale kwaliteit 6,3 6,0 6,1 5,9
ontw. 2007 ‐ 2009 0,1 0,3 0,5 0,2
schaal houding jongeren 6,6 6,3 6,4 6,2
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 0,7 0,5 0,8
wijken
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 12
integratie en samenleven
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% regelmatig contact andere etniciteit 55 60 57 64
ontw. 2007 ‐ 2009 4 7 10 5
% positieve kanten andere etniciteiten 45 47 39 54
ontw. 2007 ‐ 2009 1 3 0 5
% negatieve kanten andere etniciteiten 29 30 24 36
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 0 3 ‐2
% verhouding allocht/autocht. goed 58 56 54 58
ontw. 2007 ‐ 2009 6 11 13 10
cultuur
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% abonnementen bibliotheek 27,5 21,6 21,5 21,7
% bezoek culturele voorstelling ʹ07 61 62 63 61
% bezoek musea ʹ07 54,0 47,0 45,0 50,0
ontw. 2005 ‐ 2007 ‐7 ‐2 ‐4 ‐2
% bezoek bioscoop ʹ07 71,0 67,0 65,0 70,0
ontw. 2005 ‐ 2007 4 7 6 8
% cursisten kunsteducatie 2,5 1,7 2,1 1,3
ontw. 2002 ‐ 2008 0,0 x 0,2 ‐0,4
sport
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% wekelijkse sporters 58 50 51 49
ontw. 2007 ‐ 2009 3 4 6 2
% lid sportclub 23 19 21 18
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 0 3 ‐3
% in vrijwilligerswerk (sport) 6 2 4 1
veiligheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% aangiften agressie 0,9 0,9 0,8 1,0
ontw. 2004 ‐ 2008 0,0 ‐0,1 ‐0,4 0,1
schaal dreiging 0,9 1,3 1,3 1,3
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 ‐0,4 ‐0,5 ‐0,3
% aangiften woninginbraak 1,3 1,5 1,7 1,3
ontw. 2004 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,4 ‐0,2 ‐0,6
schaal vermogensdelicten 3,7 3,7 3,7 3,8
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,3 ‐1,1 ‐1,2 ‐0,9
% onveilig gevoel algemeen 28 27 28 27
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐7 ‐3 ‐10
% onveilig gevoel buurt 21 25 25 24
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐8 ‐6 ‐11
% vaak overlast jongeren 9 8 8 8
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐8 ‐6 ‐11
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Oud‐West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 13
algemene oordelen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Oud‐West Biezen Wolfskuil
% buurt vooruitgegaan 21 29 26 32
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐10 0 ‐22
% buurt achteruitgegaan 12 15 16 15
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐4 ‐5 ‐9 0
schaal evaluatie buurt 7,6 7,2 7,3 7,0
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,5 0,4 0,5
rapportcijfer woonomgeving 7,5 7,1 7,1 7,0
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,4 0,3 0,3
wijken
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 1
Nijmegen‐Nieuw‐West
I .SAMENVATTEND BEELD NIJMEGEN ‐
NIEUW ‐WEST
Het stadsdeel Nieuw‐West is grotendeels tot stand
gekomen in de vijftiger en zestiger jaren van vorige eeuw.
Er zijn duidelijke verschillen tussen de drie wijken,
waarbij Hees duidelijk afwijkt van Neerbosch‐Oost en
Heseveld. In beide laatste wijken is het sociaal
maatschappelijk profiel niet sterk en het sociaal klimaat
kwetsbaar. Heseveld laat desalniettemin verschillende
positieve ontwikkelingen zien. Neerbosch‐Oost blijft een
aandachtsgebied, o.m. vanwege jongerenoverlast, maar
ook met positieve signalen vanuit de bevolking rond het
samenleven van etnische groepen.
Nijmegen‐Nieuw‐West
Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners
Hees 88 1121 2788
Heseveld 100 2878 6042
Neerbosch‐Oost 141 3395 7221
Haven‐ en industrieterrein 295 67 139
Heel verschillende woonmilieus Alles bij elkaar komt Nijmegen‐Nieuw‐West als
stadsdeel redelijk gemiddeld uit de bus. Wel is dit
beeld vaak het resultaat van bovengemiddelde
scores van Hees, en gemiddelde tot
ondergemiddelde of soms slechte scores voor
Heseveld en Neerbosch‐Oost. Die verschillen
betreffen met name het sociaal maatschappelijk
profiel en het sociaal klimaat. Deze zijn in Hees
aanmerkelijk beter dan in beide andere wijken. De
waardering van de openbare ruimte verbetert zich
er al jaren gestaag, ondanks het feit dat bewoners
minder tevreden zijn over beheer en onderhoud.
Over voorzieningen als openbaar vervoer en
winkels voor dagelijkse boodschappen is men
duidelijk tevreden. Ook is de beoordeling van
jeugd‐ en jongerenvoorzieningen aanzienlijk
verbeterd. Opnieuw is verkeersproblematiek een
issue bij bewoners. Volgens wijkprofessionals wordt
dit gevoel versterkt doordat bewoners de aanleg van
het stadsbrugtracé als bedreigend ervaren.
Hoewel de bewonersscore voor sociale kwaliteit is
verbeterd, blijkt de kwetsbaarheid van het sociaal
klimaat in Nieuw‐West uit lage scores rond
deelname aan buurtactiviteiten en gehechtheid aan
de buurt. Ook blijft jongerenoverlast duidelijk
aanwezig, vooral in Neerbosch‐Oost.
Heseveld: verbeterde sociale verhoudingen Het algemene oordeel over Heseveld is licht
gestegen. Vooral op het sociale vlak zien we wat
gunstiger scores. De situatie rond jongeren en de
verhouding tussen allochtonen en autochtonen is
verbeterd. Op het gebied van veiligheid zien we ook
gunstige ontwikkelingen in Heseveld. Wel speelt er
soms jongerenoverlast en is het percentage dat
etnische groepen goed vindt samenleven flink
ondergemiddeld. Heseveld laat, m.u.v. bepaalde
deelgebieden, niet langer een duidelijk afwijkend
beeld zien.
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 2
Neerbosch‐Oost blijft aandachtsgebied De totaalwaardering van bewoners voor Neerbosch‐
Oost is licht gedaald en is ook ondergemiddeld.
Bewoners geven bijvoorbeeld aan dat er veel wordt
vernield. En, hoewel de gevoelens van onveiligheid
zijn afgenomen, is er relatief veel jongerenoverlast in
het gebied. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties maken zich zorgen over de
wijk, wijzen op de kwetsbare, eenzijdige
bevolkingsopbouw.
Maar men ziet ook positieve signalen. Het aandeel
inwoners dat het samenleven van etnische groepen
goed vindt gaan is gestegen, maar nog wel
ondergemiddeld. Neerbosch‐Oost kent een hoog
aandeel allochtonen, dat ook is toegenomen. Het
totaaloordeel van bewoners over het sociaal klimaat
laat een lichte verbetering zien. Al met al behoudt
Neerbosch‐Oost de kenmerken van
aandachtsgebied.
I I .RUIMTELI JKE OPBOUW STADSDEEL
EN WIJKEN
In dit stadsdeel kenmerken de wat nieuwere wijken
Neerbosch‐Oost en Heseveld zich door laagbouw,
flats en maisonnettes. De wijk Hees is rondom een
oude dorpskern ontstaan.
Hees Al in de 17e eeuw werden in Hees landerijen
opgekocht en buitenplaatsen gebouwd. De basis
wordt inmiddels gevormd door een oude dorpskern
met oude wegen, statige panden en een
aantrekkelijke groenstructuur. De wijk maakt ook
een ruime, groene indruk door het aangrenzende
parkgebied Park West. Hieronder vallen o.m. het
Planeten‐ en Kometenpark en het Distelpark. Door
de verschillende bouwperioden heeft de wijk een
afwisselend karakter, met vooral een woonfunctie.
Het gaat vooral om laagbouw en om
koopwoningen. De structuur van dit voormalige
tuindorp is nog goed terug te vinden, inmiddels zijn
op diverse plaatsen nieuwe woningen toegevoegd.
Heseveld Heseveld is één van de vroeg‐naoorlogse
woonwijken in Nijmegen. Het was de tijd van
woningnood, toen er snel en effectief moest worden
gebouwd. Er is gekozen voor een rationele
verkaveling, waarbij op verschillende plekken
experimentele bouwsystemen zijn toegepast. De
hoofdopzet van het plan bestaat uit een assenkruis
van hoofdwegen (Molenweg‐Paul Krügerstraat en
de Daniëlsweg), waaromheen afzonderlijke
woonbuurten zijn gepland. Het Daniëlsplein met
aangrenzend de winkelstrip aan de Molenweg – en
niet ver daar vandaan de parochiekerk en andere
wijkvoorzieningen – zijn centraal gepland in de
wijk. De woonbuurten zijn in een gelijkvormige
opbouw daaromheen gebouwd. Ten zuiden van de
Oude Graafseweg en Graafseweg bevindt zich drie
afgescheiden deelgebieden rond Oude Graafseweg,
Paddepoelseweg en Muntmeesterlaan.
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 3
Neerbosch‐Oost Neerbosch‐Oost kent een herhaling van
woonbuurten, met zowel hoogbouw als laagbouw.
De wijk kent veel huurwoningen. Buurten worden
ontsloten door lange, rechte wegen vaak omgeven
met laanbeplanting en gazons. Rond de wijk ligt een
groene strook met daarin waterpartijen. Winkels,
wijkgebouw en sporthal liggen centraal in de wijk.
Ook is er enige historische bebouwing aanwezig van
het oude Neerbosch. De Dorpsstraat met de
lintbebouwing en de oude kerk in het noorden van
de wijk zijn hier de drager van de
stedenbouwkundige structuur. Een ander historisch
element is het “bosje van de Baron”, dat ooit
onderdeel was van het slot van de baron van
Rijkevorsel. Tussen de Neerbosscheweg en de
Dennenstraat ligt een voorzieningenstrook met
daarin Sportpark “de Dennen”, een schoolcomplex
en ontwikkelingslocatie ‘Rosa de Lima’. Deze strook
is door de Neerbosscheweg fysiek gescheiden van
de rest van de wijk.
Haven‐ en Industrieterrein Het Haven‐ en Industrieterrein is een wijk met een
groot oppervlak, bijna volledig benut door
bedrijvigheid. Er wonen circa 200 mensen in het
gebied.
I I I .BEVOLKING NIJMEGEN ‐NIEUW ‐
WEST
Veel ouderen in Hees; veel (en toenemend
aantal) allochtonen in Neerbosch‐Oost Nijmegen‐Nieuw‐West is een enigszins vergrijsd
stadsdeel, waar de bevolking de afgelopen vijf jaar
licht is afgenomen tot 16.190 inwoners. Enige
demografische trends in de periode 2004‐2009: een
toename van tieners en de afname van dertigers. Op
enkele punten wijkt de bevolkingssamenstelling af
van die van Nijmegen als geheel:
Net als eerdere jaren is het aandeel ouderen
(65+) in het stadsdeel met 17% hoger dan
stedelijk (13%). Dat wordt in sterke mate
veroorzaakt door Hees (28% is 65+) en de grote
wijk Neerbosch‐Oost (17%). Waarschijnlijk door
de sluiting van specifieke woonvoorzieningen is
het aandeel 70‐79‐jarigen afgenomen. In
Heseveld is het aandeel ouderen iets
ondergemiddeld.
Hoewel de huishoudenssamenstelling van het
stadsdeel als geheel niet echt afwijkt, kent
Neerbosch‐Oost veel alleenstaanden: 42,1%
tegen 36,6% voor Nijmegen als geheel. In Hees
wonen veel echtparen of samenwonenden
(34,8%, Nijmegen 28,2%) en minder
éénoudergezinnen (3,5%, Nijmegen 6,9%).
Vooral in Neerbosch‐Oost wonen veel niet‐
westerse allochtonen (23% tegenover 12% voor
Nijmegen als geheel). Sinds 2004 is het aandeel
hier met 2% gestegen. Er is vooral ook veel
allochtone jeugd (40%). Binnen Neerbosch‐Oost
bestaan deelgebieden waar veel allochtonen bij
elkaar wonen, bijvoorbeeld de maisonnettes en
de Tubastraat en omgeving. Het aandeel niet
westerse allochtone bewoners in Hees en
Heseveld is stabiel.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties vinden
dat blijvende aandacht voor allochtone groepen
nodig is, vooral in Neerbosch‐Oost. Specifiek
genoemd als aandachtsgroep zijn (jonge)
Marokkanen, vooral vanwege huishoudens‐ en
overlastproblemen.
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 4
12
17
4
16
23
12
16
4
16
21
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Nieuw-Wes t
Hees
Hes eve ld
Neerbo s ch-O
2009 2004
illustratie 1 percentage niet‐westerse allochtonen
Relatief veel bijstandsafhankelijkheid in
Heseveld en Neerbosch‐Oost De sociaal‐economische status van inwoners van dit
stadsdeel is afwijkend. De hogere welstandsklassen
komen wat minder voor, de lagere duidelijk meer.
Neerbosch‐Oost laat duidelijk dit beeld zien, de
sociaal‐economische status in Heseveld is wat
gunstiger. Hier verkeert bijvoorbeeld 13% van de
inwoners in de hoogste welstandsklasse.
6
6
7
5
35
44
37
49
29
28
37
25
13
9
7
11
17
13
13
10
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Nijmegen
N-Nieuw-Wes t
Hes eveld
Neerbo s ch-O
W5 (laags te) W4 W3 W2 W1 (ho o gs te)
illustratie 2 sociaal economische status van inwoners (5
welstandsklassen o.b.v. inkomen, opleiding en eigen
woningbezit)
In vergelijking met Nijmegen als geheel zijn in
Nijmegen‐Nieuw‐West wat meer mensen
afhankelijk van de bijstand. Binnen het stadsdeel
zijn de sociaal‐economische kenmerken voor de wijk
Hees gunstiger dan die voor Heseveld en
Neerbosch‐Oost. Met name het aandeel WWB‐
gerechtigden in Hees is laag (1,8% tegenover 4,2% in
Heseveld en 3,9% in Neerbosch‐Oost). Het aandeel
lage inkomens en gesubsidieerde banen is in de
wijken Heseveld en Neerbosch‐Oost gelijk aan of
iets boven het Nijmeegs gemiddelde, in Hees ligt het
aandeel subsidie‐banen behoorlijk lager dan het
gemiddelde.
Gemiddeld beeld gezondheid, nog altijd
problemen ‘achter de voordeur’ De gezondheidsscores voor Nijmegen‐Nieuw‐West
wijken opnieuw niet veel af van de gemiddelde
scores voor Nijmegen. Het stadsdeel als geheel kent
wat meer cliënten GGZ dan gemiddeld in Nijmegen.
Het aandeel bewoners dat zich gezond voelt
ontwikkelt zich positief. Voor Nijmegen‐Nieuw‐
West is dit aandeel bewoners inmiddels gunstiger
dan het Nijmeegs gemiddelde, en duidelijk
verbeterd vergeleken met twee jaar geleden.
In de wijkmonitor van twee jaar geleden is gewezen
op de aanwezigheid van nogal wat sociaal
kwetsbare gezinnen met meervoudige sociale
problemen in Heseveld en Neerbosch‐Oost. Toen is
duidelijk geworden dat er in sommige buurten en
straten concentraties van huishoudens zijn te vinden
die te maken hebben met diverse problemen achter
de voordeur. Wijkprofessionals geven opnieuw
signalen dat er nogal veel ‘achter de voordeur’
speelt in dit stadsdeel, bijvoorbeeld in de omgeving
Pieter Postplein. Het gaat om een verborgen
problematiek van armoede, eenzaamheid en
psychische en financiële problemen die minder
zichtbaar is op straat. Mensen doen vaker een
beroep op ondersteunende instanties als NIM en
buurtzorg en er is een toename van relationeel
geweld. In allochtone huishoudens zijn de
integratiekansen van vrouwen soms klein.
Lage startkansen leerlingen in Neerbosch‐
Oost Qua Citoscores, schooladviezen en startkansen
scoort Hees duidelijk beter dan de andere wijken, en
ook beter dan het Nijmeegse gemiddelde. Heseveld
en meer nog Neerbosch‐Oost blijven daar bij achter.
Het aantal leerlingen op havo/vwo‐niveau is met
name in Neerbosch‐Oost laag.
Het percentage kinderen met lage startkansen op de
basisschool in Hees is met 10% laag, terwijl dit op
scholen in Heseveld en Neerbosch‐Oost met 51%
relatief hoog is (17,5% voor Nijmeegse scholen
gemiddeld). Hetzelfde beeld geeft de indicator
advies basisschool (leerlingen lager dan vmbo‐
theorie/havo). Hees laat gunstige cijfers zien,
negatiever zijn de resultaten voor Heseveld en nog
iets meer voor Neerbosch‐Oost. Het aandeel
kinderen dat niet naar de dichtstbijzijnde
basisschool gaat ligt in het stadsdeel enigszins
bovengemiddeld, waarbij Hees en Heseveld het
gemiddelde omhoog brengen. Kinderen in
Neerbosch‐Oost gaan juist vaak naar de
dichtstbijzijnde school.
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 5
IV .NIJMEGEN ‐NIEUW ‐WEST ALS
WOONOMGEVING
Bovengemiddelde WOZ‐waardes in Hees Binnen Nieuw‐West valt Hees op met veel koop‐ en
laagbouwwoningen. Neerbosch‐Oost kent minder
laagbouw en veel huurwoningen. In Heseveld
bevindt zich veel sociale woningbouw. De renovatie
van portiekflats in het noordelijk deel van deze
buurt is door wijkprofessionals en
bewonersorganisaties positief ontvangen. De
gemiddelde WOZ‐waarde van woningen in het
gehele stadsdeel bedraagt € 192.000,‐. Dat ligt onder
de gemiddelde waarde voor Nijmegen van €
222.500. Opvallend is wel de aanzienlijk hogere
waardering voor woningen in Hees, met een
gemiddelde van ruim € 285.000.
Gunstige ontwikkelingen openbare ruimte In vergelijking met heel Nijmegen zijn opnieuw
meer inwoners in de drie wijken tevreden over
voorzieningen in de woonomgeving. De verdere
aanleg van Park West draagt volgens
bewonersorganisaties positief bij aan de kwaliteit
van de openbare ruimte. De score voor verloedering
(op basis van vragen aan bewoners over zwerfvuil,
vandalisme, bekladding en hondenpoep) is in het
stadsdeel opnieuw wat gunstiger dan twee jaar
geleden, vooral in Neerbosch‐Oost. Er doet zich op
dit vlak een langjarige, positieve ontwikkeling voor
in het stadsdeel. Niettemin vinden in Nieuw‐West
nog minder mensen dan gemiddeld in Nijmegen de
eigen buurt schoon. In Heseveld zien we op dit vlak
overigens wel een aanmerkelijke verbetering. Nog
altijd geeft men in het stadsdeel wat vaker aan dat er
veel vernield wordt in de buurt (vooral in
Neerbosch Oost), ondanks de dalende trend. Toch is
het aantal meldingen en klachten bij de Bel‐ en
Herstellijn ondergemiddeld, in Hees gemiddeld.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties melden
dat er meerdere locaties zijn binnen de wijken
Neerbosch‐Oost en Heseveld waar relatief veel
zwerfvuil voorkomt. Zij geven aan dat initiatieven
als zwerfafvalteam (Heseveld), buurtbeheerder
(Heseveld, werkt ook in Neerbosch Oost) en inzet
van de DAR (bijvoorbeeld in de Afrika‐ en
Bouwmeesterbuurt) effectief zijn en positieve
resultaten geven. Ook is gemeld dat m.b.v. het
wijkaanpakplan uit 2007 de wijk Heseveld duidelijk
vooruit is gegaan, met name de omgeving Pieter
Postplein. De Afrika‐ en Bouwmeesterbuurt in deze
wijk zijn aangewezen als beschermd stadsbeeld.
Woningen worden gerenoveerd en een deel wordt
verkocht. De woonomgeving wordt verbeterd, het
Danielsplein herontwikkeld en een plan voor
buurtaanpak is in uitvoering.
3,6
3,5
3,3
3,9
3,7
3,6
3,3
4,3
0 1 2 3 4 5 6
Nijmegen
N-Nieuw-Wes t
Hes eve ld
Neerbo s ch-O
2009 2007
illustratie 3 schaalscore verloedering
Tevredenheid over voorzieningen Over het openbaar vervoer en de winkels voor
dagelijkse boodschappen is men in Nijmegen‐
Nieuw‐West wat meer tevreden dan in Nijmegen als
geheel. De gemiddelde afstand tot de dichtstbijzijnd
gelegen (grotere) supermarkt is in Heseveld circa
350 m en in Hees en Neerbosch‐Oost rond de 400 m.
Dat is een gunstig beeld voor de dagelijkse
boodschappen. De gemiddelde afstanden van
woningen van 65+ers tot de dichtstbijzijnde
apotheek zijn zonder meer gunstig: zoʹn 330 m tot
400 m.
417
389
412
362
391
0 200 400 600 800 1000 1200
Nijmegen
N-Nieuw-Wes t
Hees
Hes eve ld
Neerbo s ch-O
illustratie 4 gemiddelde afstand tot (grotere) supermarkt
De tevredenheid over de speelmogelijkheden voor
kinderen in Nijmegen‐Nieuw‐West is fors
toegenomen vergeleken met twee jaar geleden. Door
wijkprofessionals en bewonersorganisaties is
aangeven dat er voldoende speelvoorzieningen en
ontmoetingsplekken zijn, vooral in Neerbosch‐Oost.
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 6
Net als in Oud‐West is ook de beoordeling in
Nijmegen‐Nieuw‐West van jongerenvoorzieningen
aanzienlijk verbeterd, de bijbehorende schaalscore
kent in 2009 een bovengemiddelde waarde. De
werkers in de wijken noemen opnieuw het
particulier opgezette
zaalvoetbal/huiswerkbegeleidingsproject voor
jongeren (Chabbab Hees) als positieve
jongerenvoorziening.
Wonen en werken behoorlijk gescheiden Het stadsdeel Nieuw‐West kent veel
arbeidsplaatsen, vooral omdat het werkgebied
Haven‐ en Industrieterrein (inclusief
Noordkanaalhaven) er toe behoort. De woonwijken
zelf zijn behoorlijk monofunctioneel, het aantal
bedrijven is er laag. Het percentage
bedrijfsvestigingen in verhouding tot woningen in
Hees ligt daarentegen in de buurt van het stedelijk
gemiddelde. Het percentage woonadressen waar
ook bedrijvigheid is geregistreerd is relatief laag in
Nieuw‐West, een kleine 6%. Het is vooral
Neerbosch‐Oost dat het gemiddelde naar beneden
haalt (4,6% van de adressen kent daar
bedrijvigheid). Geluid‐ en stankoverlast komen
volgens bewoners van het stadsdeel niet opvallend
veel of weinig voor, wel geeft 36% van de inwoners
van Hees aan stankoverlast te ervaren.
Verkeersproblemen sterker gevoeld De beleving van verkeersoverlast is in Nieuw‐West
wat negatiever dan voor Nijmegen gemiddeld.
Hierbij lijkt de situatie rond bijvoorbeeld
snelheidsovertredingen, verkeersveiligheid of
overlast van parkeren, stank en geluid te
verslechteren.
Het stadsdeel kent dan ook volgens
wijkprofessionals en bewonersorganisaties diverse
verkeersproblemen. Met name op de doorgaande
wegen als de Paul Krugerstraat, Molenweg
(Heseveld) en O.C. Huismanstraat en
Symfoniestraat (Neerbosch ‐Oost) wordt soms hard
gereden. Parkeeroverlast doet zich volgens hen
vooral voor bij het winkelcentrum in Neerbosch‐
Oost en in de omgeving van scholen. Er zijn echter
relatief gezien niet zoveel daadwerkelijk meldingen
over parkeeroverlast in het stadsdeel, vooral vanuit
Hees en Heseveld wordt maar weinig gemeld. In
Neerbosch‐Oost is wat meer parkeeroverlast
gemeld. De komst van het stadsbrugtracé wordt
door bewoners als bedreigend ervaren vanwege
verkeers‐ en milieueffecten.
V.SOCIAAL KLIMAAT NIJMEGEN ‐
NIEUW ‐WEST
Enige verbetering in de buurtbetrokkenheid Het aandeel bewoners, dat voldoende contacten
heeft ligt in Nijmegen‐Nieuw‐West op een voor
Nijmegen gemiddeld niveau. Dat geldt ook voor het
aandeel dat zich verantwoordelijk voor de buurt
voelt, al is dat in Neerbosch‐Oost wat teruggelopen.
De groep die zich inzet als vrijwilliger is fors
gestegen, van 20% naar 33%. Hier dragen de
inwoners van Neerbosch‐Oost en Heseveld in grote
mate aan bij.
Op andere punten scoort het stadsdeel wat minder:
men neemt wat minder aan buurtactiviteiten deel.
En het aantal bewoners dat gehecht is aan de buurt
ligt nog altijd een stuk lager dan het Nijmeegs
gemiddelde, ondanks een lichte stijging t.o.v. 2007.
In de wijk Heseveld is het aandeel dat aangeeft
regelmatig een wijkcentrum in de eigen of
aangrenzende buurt te bezoeken laag. In Neerbosch‐
Oost ligt het aantal bewoners dat gehecht is aan de
buurt met 53% relatief laag, maar het percentage is
wel licht gestegen.
6,3
6,1
6,1
5,8
6,2
5,8
5,6
5,7
4 5 6 7 8
Nijmegen
N-Nieuw-Wes t
Hes eve ld
Neerbo s ch-O
2009 2007
illustratie 5 schaalscore sociale kwaliteit
Zorgen over sociaal klimaat Neerbosch‐Oost,
maar ook positieve signalen In vergelijking met 2007 is op basis van
bewonersscores de sociale kwaliteit duidelijk
verbeterd in het stadsdeel als geheel, waarmee een
wat neergaande trend na 2003 is doorbroken.
Daarbij laat vooral Heseveld een duidelijke
verbetering zien.
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 7
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties hebben
verschillende achtergronden geschetst. In
Neerbosch‐Oost laat het sociaal klimaat volgens hen
soms te wensen over, vooral omdat er weinig
samenhang is tussen huishoudens en er veel
opvoedingsproblemen spelen. Er is ook aangegeven
dat de instroom van allochtone gezinnen in de
grotere woningen de autochtone bevolking
benauwt. In zijn algemeenheid is de sociale controle
binnen de allochtone groepen groot. Dit bemoeilijkt
enerzijds integratie omdat bijvoorbeeld westerse
opvoedingsnormen niet worden getolereerd.
Anderzijds is er veel onderlinge steun. Positief is dat
er een nieuwe actieve bewonersgroep is ontstaan in
de Klaroenstraat en Rapsodiestraat, daarnaast
noemt men een goed cohesieproject in de
Balladestraat. De opening van jongerencentrum De
Jukebox trok vooral Marokkaanse jeugd.
In Hees en Heseveld valt de duurzame ontwikkeling
van het reeds genoemde ‘Futsal Chabbab’ op, een
zaalvoetbalproject in combinatie met
huiswerkbegeleiding ten behoeve van Marokkaanse
jongeren. Er is een duidelijk positief effect op
overlastproblematiek gemeld. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties zien ook positieve
ontwikkelingen in Afrika/ Bouwmeesterbuurt waar
het goed gaat tussen verschillende etniciteiten. Er is
een actieve groep van bewoners die allerlei
activiteiten organiseert. Er wordt hier d.m.v. een
sociale buurtaanpak extra geïnvesteerd in het
verbeteren van de betrokkenheid van bewoners.
Een moskee in Jerusalem In Heseveld, in de buurt Jerusalem, is de afgelopen
periode enige onrust ontstaan vanwege de vestiging
van een moskee. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties hebben aangegeven dat dit
proces echter goed is verlopen door voorlichting en
openstelling van de voorziening voor
buurtbewoners. In deze buurt zien we naast de
oudere autochtone bewoners en de allochtone
instroom (die er een aantal jaren woont) nu ook
starters op de woningmarkt. De genoemde groepen
hebben onder elkaar weinig (behoefte aan) contact,
wat door wijkprofessionals als een risicofactor rond
woongedrag en verloedering wordt gezien. De
woningbouwvereniging is met een preventieve
aanpak bezig.
Sport‐ en cultuurdeelname wat lager Het aandeel wekelijkse sporters en sportclubleden is
iets gestegen vergeleken met twee jaar geleden.
Maar het zijn nog altijd licht ondergemiddelde
waarden. Heseveld kent wel een bovengemiddeld
aandeel actieve sporters. Het percentage
vrijwilligers bij sportverenigingen e.d. ligt voor alle
drie de wijken rond het stedelijk gemiddelde, ruim
6% geeft aan hierbij actief te zijn.
Het aantal abonnementen bij de bibliotheek is
verhoudingsgewijs heel behoorlijk, waarbij Hees er
bijzonder uitsteekt. Het aantal cursisten
kunsteducatie bij de Lindenberg is daarentegen laag,
vooral in Neerbosch Oost en Heseveld.
Jongerenoverlast vooral in Neerbosch‐Oost In vergelijking met 2007 is de score op de schaal
‘houding jongeren’ voor Nijmegen‐Nieuw‐West wat
minder gunstig. De score, die een beeld geeft van
jongerenoverlast en van de verstandhouding tussen
‐ en met jongeren, ligt daarbij net als eerdere jaren
ongunstiger dan gemiddeld in Nijmegen.
Jeugdoverlast is volgens wijkprofessionals en
bewonersorganisaties vooral in Neerbosch‐Oost al
jarenlang aan de orde. De meesten van hen geven
aan dat overlast van jongeren vaak voorkomt in het
stadsdeel, vooral in Neerbosch‐Oost en soms ook in
Heseveld. In Neerbosch‐Oost noemt 38% van de
bewoners jongerenproblematiek het belangrijkste
aan te pakken probleem in de buurt. Een klein deel
van de jongeren maakt zich schuldig aan steeds
ernstiger vormen van criminaliteit. Zo voelen
inwoners van de seniorenflats aan de Aubadestraat,
Nocturnestraat en Symfoniestraat zich onveilig
vanwege jongeren bij het winkelcentrum. De
teamgerichte aanpak vanuit de politie wordt wel als
een positieve ontwikkeling geschetst. Zo ook het al
eerder genoemde project Futsal Chabbab. Voor
jongeren in Heseveld is in zijn algemeenheid meer
aandacht gevraagd. Er zijn gelukkig niet veel
problemen, maar er is wel een opkomende
aandachtsgroep.
Oordeel over samenleven etnische groepen
verbeterd In 2007 kwam naar voren dat het samenleven tussen
allochtonen en autochtonen te wensen over liet.
Opnieuw is er dit beeld, maar er zijn wel
verbeteringen zichtbaar.
Een kleine minderheid van mensen in Nijmegen‐
Nieuw‐West (bijna 49%) zegt regelmatig contact te
hebben met mensen uit andere etnische groepen.
Dat ligt enigszins onder het Nijmeegse gemiddelde.
In Neerbosch‐Oost geeft 54% aan regelmatig contact
te hebben met mensen die van oorsprong uit een
ander land komen, of die een andere dan de eigen
cultuur hebben. Het aandeel bewoners in Nieuw‐
West dat het samenleven tussen allochtonen en
autochtonen in de buurt goed vindt gaan, is
duidelijk gestegen naar 50%, terwijl dit aandeel in
Nijmegen als geheel 58% is. Ook Neerbosch‐Oost en
Heseveld laten duidelijke verbeteringen zien op dit
punt.
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 8
Behalve de al genoemde opmerkingen dat de
instroom van allochtone huishoudens de zittende
bewoners soms te veel wordt (vooral in Neerbosch‐
Oost), en dat het voor allochtone vrouwen en
kinderen soms moeilijk is te integreren, zijn er enige
specifieke signalen van wijkprofessionals en
bewonersorganisaties naar voren gekomen.
Autochtone ouderen storen zich in toenemende
mate aan het gedrag van allochtone jongeren. Vooral
de Marokkaanse jeugd in Neerbosch‐Oost zal de
komende jaren aandacht blijven vragen. Maar er is
ook aangegeven dat in de Afrika‐ en
Bouwmeesterbuurt het samenleven van mensen met
verschillende etniciteiten goed gaat.
58
50
47
50
52
42
40
46
30 40 50 60 70 80 90
Nijmegen
N-Nieuw-Wes t
Hes eve ld
Neerbo s ch-O
2009 2007
illustratie 6 percentage inwoners dat samenleven etnische
groepen goed vindt gaan
Neerbosch‐Oost: onveilig gevoel buurt
afgenomen De situatie rond bedreigingen in de buurt,
lastigvallen, geweldsdelicten, drugsoverlast en
tasjesroof (de schaalscore dreigende situaties) is
volgens bewoners van het stadsdeel duidelijk
ernstiger dan in Nijmegen als geheel. Ook heeft een
relatief hoog aandeel (van bijna 11%) van de
inwoners de indruk dat overlast van (groepen)
jongeren vaak voorkomt. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties noemen in relatie tot de
veiligheidssituatie vooral bedreigingen, overlast van
jongeren, geweldsdelicten en drugsoverlast.
Specifiek is het voorkomen van huiselijke geweld,
en overlast van drugskoeriers in Neerbosch‐Oost.
Niettemin is het aandeel bewoners dat zich wel eens
onveilig voelt in de buurt de laatste twee jaar
afgenomen, zowel in Heseveld als in Neerbosch‐
Oost.
Heseveld laat op veiligheidsgebied ook andere
positieve ontwikkeling zien. Zo is de bewonersscore
rond dreigende situaties duidelijk verbeterd. En
ervaart men relatief weinig overlast van jongeren.
Wellicht het aantal aangiften van inbraak relatief
hoog. Ook in Hees is er relatief weinig
jongerenoverlast ervaren, en zien we veel aangiften
van inbraak. Er is daar ook een toename van
aangiften van agressiedelicten. In Neerbosch Oost
zien we tegenover de afname van gevoelens van
onveiligheid een relatief hoog aandeel bewoners
(19%) dat vaak overlast van jongeren ondervindt. En
ook hier zijn er relatief veel aangiften van inbraak.
21
25
22
29
22
31
30
33
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Nieuw-Wes t
Hes eve ld
Neerbo s ch-O
2009 2007
illustratie 7 percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt
in de buurt
In 2007 was er sprake van onderlinge
bewonersoverlast in de wijken Heseveld en
Neerbosch‐Oost. Dat is nu minder pregnant door
professionals naar voren gebracht. Zichtbare
overlast is volgens hen vooral afkomstig van
autochtone, laag opgeleide inwoners en hun
kinderen. En men wijst men op diverse vormen van
begeleid wonen in het stadsdeel. Hier omheen
spelen soms specifieke problemen op sociaal gebied,
en in relatie tot verslaving.
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 9
VI .ALGEMENE OORDELEN NIJMEGEN ‐
NIEUW ‐WEST
Stabiele totaalwaardering, aandacht gevraagd
voor Neerbosch‐Oost De bewonersscores rond de ontwikkeling van de
eigen buurt laten een gematigd positief beeld zien.
Wat minder mensen zien de eigen buurt
vooruitgaan (18%, 2007: 23%), maar ook een kleiner
deel ziet achteruitgang (13%, 2007: 19%). De
waardering van de woonomgeving is licht gestegen
naar een rapportcijfer 7,2 (2007: 7,1). In Nijmegen is
dat gemiddeld een 7,5. De wijken in dit stadsdeel
laten geen echt afwijkende indicaties zien. Het
rapportcijfer voor de eigen woonbuurt in
Neerbosch‐Oost is heel licht gedaald (6,9, was in
2007 een 7,0).
21
18
18
17
23
23
25
18
0 10 20 30 40 50 60
Nijmegen
N-Nieuw-Wes t
Hes eve ld
Neerbo s ch-O
2009 2007
illustratie 8 percentage inwoners dat vindt dat de buurt het
afgelopen jaar vooruit is gegaan
Ongeveer de helft van de wijkprofessionals en
betrokken bewoners zien qua ontwikkeling in
Nieuw‐West een stabiel beeld, iets minder dan de
helft vindt het stadsdeel vooruitgegaan. Ten aanzien
van de onderliggende wijken is men vooral over
Neerbosch‐Oost minder positief. Hier noemt een
substantieel deel ook achteruitgang. Heseveld laat
volgens betrokkenen een veel gunstiger beeld zien.
7,5
7,2
7,1
6,9
7,3
7,1
6,9
7,0
6 6,5 7 7,5 8
Nijmegen
N-Nieuw-Wes t
Hes eve ld
Neerbo s ch-O
2009 2007
illustratie 9 rapportcijfer woonomgeving
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 10
VII .NIJMEGEN ‐NIEUW ‐WEST IN CI JFERS
bevolking
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
aantal inwoners 161884 16190 2788 6042 7221
ontw. 2004 ‐ 2009 4411 ‐195 21 12 ‐183
% 0‐14 jr 15 15 15 15 15
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1 0 1 0 ‐1
% >64 jr 13 17 28 12 17
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 1 ‐1 0
% 1‐ouder gezinnen 7 6 3 8 6
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 1 1 ‐1
% niet westerse allochtonen 12 17 4 16 23
ontw. 2004 ‐ 2009 0 1 0 0 2
% niet westerse jonge allochtonen 21 30 5 28 40
ontw. 2004 ‐ 2009 0 ‐1 ‐1 ‐2 1
inkomen en werk
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% lage inkomens 44 x 44 45 46
ontw. 2005 ‐ 2007 1 x 2 1 3
% WWB 4,1 5,4 3,2 5,8 5,8
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1,3 ‐0,6 0,4 ‐0,7 ‐1,1
% gesubsidieerde arbeid 0,9 1,0 0,5 1,2 1,0
ontw. 2007 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,2 0,0 ‐0,2 ‐0,2
% hoogste welstandsklasse (W1) 17 13 x 13 10
ontw. 2007 ‐ 2009 1 2 x 4 1
% laagste welstandsklasse (W5) 6 6 x 7 5
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐5 x ‐5 ‐8
gezondheid en zorg
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% cliënten maatschappelijk werk 1,1 1,1 0,7 1,1 1,2
ontw. 2007 ‐ 2008 0,0 ‐0,2 ‐0,1 ‐0,3 ‐0,2
% cliënten GGZ 3,4 3,7 3,5 3,8 3,7
ontw. 2004 ‐ 2008 0,4 0,5 0,7 0,6 0,4
% voelt zich gezond 80 82 x 83 82
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 10 x 7 9
% contact huisarts 45 43 x 44 42
ontw. 2005 ‐ 2009 1 0 x ‐1 0
% contact specialist 30 27 x 25 29
ontw. 2005 ‐ 2009 3 ‐4 x ‐5 ‐2
wijken
wijken
wijken
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 11
onderwijs
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% lage startkansen 08/09 18 32 10 51 51
gemiddelde citoscore 534,9 535,3 538,6 534,6 534,4
ontw. 03/06 ‐ 06/09 0,1 ‐0,1 ‐0,3 0,7 ‐0,7
% advies <vmbo‐t/havo 38 47 35 49 54
ontw. 03/06 ‐ 06/09 ‐5 ‐4 13 ‐7 ‐4
% leerlingen havo/vwo 3e lrjr 50 41 74 42 31
ontw. 04/06 ‐ 07/09 2 0 7 3 ‐4
% voorbijlopers 30 38 50 49 25
ontw. 06/07 ‐ 08/09 0 1 5 1 2
openbare ruimte
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% tevredenen groen 75 79 x 80 79
ontw. 2007 ‐ 2009 1 1 x 1 4
% klachten in verhouding tot woningen 18 15 18 13 14
ontw. 2006 ‐ 2008 2 0 1 0 1
schaal verloedering 3,6 3,5 x 3,3 3,9
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 ‐0,1 x 0,0 ‐0,4
% buurt schoon 80 78 x 77 75
ontw. 2007 ‐ 2009 4 2 x 7 2
% veel vernield 13 17 x 11 26
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐2 x ‐6 ‐2
voorzieningen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% tevredenen winkels 88 92 x 90 93
ontw. 2007 ‐ 2009 1 3 x 2 5
schaal voorzieningen jongeren 3,8 4,0 x 3,6 4,4
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,7 x 0,2 1,2
% tevred. speelmogelijkheden kind. 70 73 x 76 63
ontw. 2007 ‐ 2009 8 10 x 11 7
gem. afstand supermarkt 2009 (m) 417 389 412 362 391
gem. afstand apotheek 2009 (m) 457 365 384 393 331
woningmarkt
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
ontw. aantal woningen 2006 ‐ 2008 944 34 18 16 0
% laagbouwwoningen 2009 58 53 72 56 44
% huurwoningen 2009 55 57 34 53 69
gemiddelde WOZ‐waarde 2009 222600 191900 284700 189200 163400
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 12
bedrijvigheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% bedrijfsvestigingen op woningen 12,8 11,2 12,2 10,1 7,5
ontw. 2004 ‐ 2008 1,4 1,2 0,8 1,2 0,9
% arbeidsplaatsen op bevolking 61,7 58,7 72,2 21,9 22,3
ontw. 2004 ‐ 2008 2,5 5,2 22,5 1,8 0,1
% combinatie woon/werk 1 adres 7,1 5,8 7,3 6,1 4,6
milieu
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% geluidsoverlast meerdere bronnen 46 46 x 43 48
% stankoverlast meerdere bronnen 22 23 x 18 21
huishoudelijk verbruik gas (m3) 1625 1538 2039 1558 1336
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 ‐45 ‐40 ‐11 ‐27 ‐58
huish. verbruik electriciteit (Kwh) 3123 2839 3409 2723 2707
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 49 62 23 51 74
verkeer
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% meldingen parkeeroverlast 1,0 0,6 0,1 0,3 0,8
ontw. 2006 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,1 ‐0,5 ‐0,3 0,1
schaal ervaren verkeersproblemen 2,6 2,8 x 2,6 2,9
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 0,1 x 0,0 0,1
% tevredenen OV 86 87 x 89 92
ontw. 2007 ‐ 2009 4 ‐1 x ‐4 4
sociale contacten
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% voldoende contacten 85 86 x 84 88
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 1 x ‐6 4
% goed voor zichzelf zorgt 95 94 x 97 93
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 0 x 3 0
% in vrijwilligerswerk 30 33 x 32 38
ontw. 2007 ‐ 2009 3 13 x 12 18
sociale omgeving
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% regelmatig bezoek wijkcentrum 9 8 x 3 12
% verantwoordelijk voor buurt 85 81 x 81 78
ontw. 2007 ‐ 2009 2 ‐2 x 0 ‐5
% deelname buurtactiviteiten 31 28 x 26 27
ontw. 2007 ‐ 2009 2 2 x 4 1
% gehecht buurt 67 59 x 58 53
ontw. 2007 ‐ 2009 2 3 x 1 3
schaal sociale kwaliteit 6,3 6,1 x 6,1 5,8
ontw. 2007 ‐ 2009 0,1 0,3 x 0,5 0,1
schaal houding jongeren 6,6 6,1 x 6,8 5,1
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 ‐0,2 x 0,1 ‐0,5
wijken
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 13
integratie en samenleven
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% regelmatig contact andere etniciteit 55 49 x 50 54
ontw. 2007 ‐ 2009 4 ‐1 x 4 0
% positieve kanten andere etniciteiten 45 42 x 40 42
ontw. 2007 ‐ 2009 1 ‐3 x ‐6 ‐2
% negatieve kanten andere etniciteiten 29 35 x 30 42
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐12 x ‐12 ‐5
% verhouding allocht/autocht. goed 58 50 x 47 50
ontw. 2007 ‐ 2009 6 8 x 7 4
cultuur
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% abonnementen bibliotheek 27,5 25,1 29,5 24,4 24,3
% bezoek culturele voorstelling ʹ07 61 55 x 50 54
% bezoek musea ʹ07 54,0 50,0 x 39,0 54,0
ontw. 2005 ‐ 2007 ‐7 ‐4 x ‐15 3
% bezoek bioscoop ʹ07 71,0 65,0 x 64,0 64,0
ontw. 2005 ‐ 2007 4 3 x 0 3
% cursisten kunsteducatie 2,5 1,7 2,8 1,7 1,3
ontw. 2002 ‐ 2008 0,0 x! 0,0 ‐0,2 ‐0,3
sport
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% wekelijkse sporters 58 53 x 59 51
ontw. 2007 ‐ 2009 3 1 x 2 2
% lid sportclub 23 21 x 18 22
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 1 x ‐6 2
% in vrijwilligerswerk (sport) 6 6 x 7 6
veiligheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% aangiften agressie 0,9 0,8 0,8 0,6 0,7
ontw. 2004 ‐ 2008 0,0 0,1 0,3 ‐0,2 0,0
schaal dreiging 0,9 0,7 x 0,6 0,9
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 ‐0,1 x ‐0,3 0,0
% aangiften woninginbraak 1,3 2,0 3,3 1,6 1,5
ontw. 2004 ‐ 2008 ‐0,1 0,4 1,7 0,2 ‐0,3
schaal vermogensdelicten 3,7 3,8 x 3,5 4,2
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,3 ‐0,6 x ‐0,8 ‐0,4
% onveilig gevoel algemeen 28 29 x 29 35
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐4 x ‐4 3
% onveilig gevoel buurt 21 25 x 22 29
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐6 x ‐8 ‐4
% vaak overlast jongeren 9 11 x 5 19
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐4 x ‐8 ‐3
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen-Nieuw-West
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 14
algemene oordelen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Nieuw‐West Hees Heseveld Neerbosch‐O
% buurt vooruitgegaan 21 18 x 18 17
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐5 x ‐7 ‐1
% buurt achteruitgegaan 12 13 x 13 16
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐4 ‐6 x ‐10 ‐4
schaal evaluatie buurt 7,6 7,1 x 7,2 6,5
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,1 x 0,3 ‐0,2
rapportcijfer woonomgeving 7,5 7,2 x 7,1 6,9
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,1 x 0,2 ‐0,1
wijken
Nijmegen‐Midden
O&S gemeente Nijmegen, november 2009 1
Nijmegen‐Midden
I .SAMENVATTEND BEELD NIJMEGEN ‐
MIDDEN
Nijmegen‐Midden kent een goed woonklimaat. De
Kolpingbuurt (in de wijk Goffert) en het Willemskwartier
(binnen de wijk Nije Veld) nemen als volksbuurten een
eigen positie in. Na eerdere verbeteringen in de
Kolpingbuurt laat recent het Willemskwartier gunstige
ontwikkelingen zien. De ontwikkeling in de
Kolpingbuurt, in 2007 duidelijk zichtbaar, gaat
langzamer.
Nijmegen‐Midden
Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners
Nije Veld 85 2226 4801
Hazenkamp 83 2214 5159
Goffert 340 1034 2622
St. Anna 56 1590 3251
Heijendaal 168 1171 2107
Woongebied met goede voorzieningen en
stabiel sociaal klimaat De wijken Hazenkamp, Sint Anna, (delen van)
Goffert en Heijendaal laten een bovengemiddeld
beeld zien op sociaal‐economisch terrein,
tevredenheid over woonomgeving en sociaal
klimaat. Bewonersscores zijn hier over het algemeen
gunstig, ook op het gebied van omgang met
jongeren. In de vier wijken, maar ook in de vijfde
wijk Nije Veld, is er tevredenheid over
voorzieningen als speelmogelijkheden,
voorzieningen voor jongeren en openbaar vervoer.
Voor de buurten Willemskwartier en Kolpingbuurt
zijn er specifieke conclusies.
Nije Veld: gunstige ontwikkelingen in
Willemskwartier Binnen Nije Veld zien in de buurt Willemskwartier
aanzienlijk meer mensen de eigen woonomgeving
vooruitgaan dan eerdere jaren. Dit past in een
langjarige verbetering. Ook het rapportcijfer voor de
woonomgeving is er gestegen. In Willemskwartier
ervaren bewoners minder verloedering en een
gunstiger onderhoudsituatie. Ook worden
groenvoorzieningen hoger gewaardeerd, wel
ervaart men wat meer verkeersproblemen. De
ontwikkeling van een nieuw voorzieningenhart
wordt gezien als een positieve ontwikkeling met
allerlei kansen op het gebied van sociale cohesie.
Betrokkenen geven aan dat de buurt zich positief
ontwikkelt op sociaal vlak. Bewoners oordelen
neutraal tot gunstig over de sociale kwaliteit. Het
veiligheidsgevoel is aanmerkelijk verbeterd. Al met
al laat Willemskwartier gunstige ontwikkelingen
zien.
Goffert: Kolpingbuurt kent instroom
kritische(r) bewoners. Binnen de wijk Goffert ligt in de buurt Kolping het
percentage dat vooruitgang ziet nog altijd relatief
hoog (36%), maar het is wel afgenomen. Wat meer
mensen zien hier een achteruitgang de afgelopen
jaren (11%), een percentage dat na 2005 langzaam
oploopt. In deze buurt is sprake van een behoorlijke
instroom van nieuwe bewoners. Waarschijnlijk
stellen zij hoge(re) eisen aan hun sociale en fysieke
woonomgeving. Dit beeld wordt ondersteund door
uitkomsten rond woonomgeving en sociaal klimaat.
De woonomgeving krijgt wel een ruime voldoende
(6,8; in 2007 een 6,9), maar in de Kolpingbuurt
ervaren bewoners wat meer verloedering en
verkeersoverlast. Ook zijn mensen vaker ontevreden
over de openbare ruimte, maar de waardering is wel
duidelijk verbeterd. Men is er minder tevreden over
winkelvoorzieningen. In de Kolpingbuurt is de
saamhorigheid en onderlinge omgang tussen oude
en nieuwe bewoners een aandachtspunt. Ondanks
het feit dat wijkaanpak hier eerder positieve
resultaten heeft laten zien, lijken verbeteringen de
laatste jaren tot staan te zijn gekomen. Het
veiligheidsgevoel van inwoners is niet ongunstig,
maar het is wel verslechterd.
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 2
I I .RUIMTELI JKE OPBOUW NIJMEGEN ‐
MIDDEN
Nijmegen‐Midden is een ruim en groen stadsdeel,
met veel laagbouw‐koopwoningen. Kenmerkend is
het Goffertpark, met onder andere het stadion van
voetbalclub NEC, kinderboerderij en een
openluchtzwembad. Ook zijn er veel scholen
gevestigd voor speciaal onderwijs, met een
regionale functie. De Kolpingbuurt (in de wijk
Goffert) en het Willemskwartier (binnen de wijk
Nije Veld) nemen als volksbuurten een eigen positie
in. In dit stadsdeel liggen ook de Radboud
Universiteit Nijmegen, de Hoge School Arnhem
Nijmegen en het UMC St. Radboud.
Nije Veld De naam Nije Veld is niet zo bekend als de namen
van de subbuurten waaruit deze wijk is opgebouwd.
Het grootst en bekendst is het Willemskwartier, een
vooroorlogse buurt met kleine, goedkope
huurwoningen. Op meerdere locaties binnen de
wijk Willemskwartier is vanaf 2005 gefaseerd
gesloopt om (meer gevarieerde) nieuwbouw te
kunnen realiseren. Ook is een voorzieningenhart in
ontwikkeling. In combinatie met Basisschool Groot
Nijeveld zullen daar meerdere instellingen en
wijkvoorzieningen gehuisvest gaan worden. Aan de
westkant van de Groenestraat is de kleinere
Landbouwbuurt gelegen, ook met
corporatiewoningen. Aan de overzijde van de
Muntweg ligt de zogenaamde Muntenbuurt,
halverwege de tachtiger jaren van de vorige eeuw
gebouwd op een voormalig bedrijfsterrein. In Nije
Veld hebben de Willemsweg en de Groenestraat een
belangrijke winkelfunctie.
Hazenkamp Kenmerkend voor de stedenbouwkundige opzet
van Hazenkamp is de geleidelijke groei langs oude
uitvals‐ en veldwegen als de Groenestraat. In de
loop van enkele decennia zijn de binnengebieden
tussen deze wegen volgebouwd. Ook na de jaren ’60
van de vorige eeuw vonden er diverse
bouwontwikkelingen in Hazenkamp. De wijk komt
groen over, vooral door de volgroeide straatbomen,
ruime voor‐ en achtertuinen en de directe nabijheid
van het stadspark De Goffert. Opvallend is ook de
aanwezigheid van veel scholen. In de wijk bevindt
zich meerdere ROC‐vestigingen, het NIBO en de
Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen (SSGN).
Goffert Het grootste deel van het oppervlak van de wijk
Goffert wordt ingenomen door het Goffertpark en
door het bedrijventerrein Winkelsteeg. Daarnaast
zijn er drie woongebieden. Ten eerste de
Kolpingbuurt met kleine, goedkope huurwoningen
in beheer bij een woningbouwvereniging,
ingeklemd tussen de Muntweg en de spoorlijn.
Daarnaast twee flatcomplexen aan de
Heideparkseweg, gelegen in een groene omgeving.
En tenslotte de Emancipatiebuurt, in de periode
1988 – 1993 aangelegd op het terrein van het
voormalige Pensionaat Jonkerbosch. De bebouwing
hier bestaat uit laagbouw koopwoningen en
huurappartementen in een bosachtige omgeving.
St. Anna St. Anna is één van de eerste dorpen die rond 1930
opgingen in de stad Nijmegen. De wijk is relatief
ruim opgezet met veel grondgebonden
koopwoningen. De Vossenlaan en de St. Annastraat
vormen de grenzen, de Hatertseweg splitst de wijk
in twee delen. Het oostelijk deel is in de loop der tijd
opgevuld tussen de oude wegen. Hierdoor heeft dit
deel van de wijk een gevarieerde opbouw. Het
westelijk deel is te vergelijken met de aangrenzende
wijk Hazenkamp. Een halfvooroorlogse wijk die
ruim en groen van karakter is met duidelijke
bouwblokken en grondgebonden koopwoningen. In
de wijk zijn relatief veel bedrijven gevestigd.
Heijendaal De wijk Heijendaal is slechts voor een beperkt deel
een woongebied. Het wijkoppervlak wordt
grotendeels ingenomen door de gebouwen van de
Radboud Universiteit Nijmegen en het
Radboudziekenhuis. Binnen Heijendaal is verder
ook gelegen een landgoed met daarop het Chalet
Brakkenstein en een manege.
De helft van de ca. 750 woningen in de wijk is in de
negentiger jaren van de vorige eeuw gebouwd op
het terrein dat vrijkwam na de sloop van het
Canisius‐Wilhelmina‐ziekenhuis. De rest van de
woningen is gelegen aan de wijkranden en bestaat
vooral uit vooroorlogse laagbouwwoningen.
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 3
I I I .BEVOLKING NIJMEGEN ‐MIDDEN
Grote verschillen tussen wijken naar leeftijd,
huishouden en aandeel allochtone bewoners In dit stadsdeel zien we na 2004 enige
demografische verschuivingen. Het aantal kinderen
daalt, tegelijkertijd neemt het aantal tieners en
twintigers toe. Ook zien we een sterke teruggang
van de groepen dertigers en veertigers, en stijgt het
aantal vijftigers en zestigers. Er zijn qua
bevolkingssamenstelling grote verschillen tussen de
wijken:
In Hazenkamp en de Kolpingbuurt is het
aandeel kinderen tot 14 jaar nog altijd
bovengemiddeld (resp. 19% en 20% tegen 15% in
Nijmegen), terwijl het aandeel in Heijendaal
ondergemiddeld en verder dalende is (8%).
In de wijk St. Anna is het percentage ouderen
erg hoog (21% tegen 13% voor Nijmegen). Dit
percentage is overigens wel al enige tijd aan het
dalen. Hier wonen ook veel alleenstaanden
(46%).
Het aandeel éénoudergezinnen is in de buurten
Kolping (onderdeel van de wijk Goffert) en
Willemskwartier (Nije Veld) sinds 2004 met
respectievelijk 7% en 1% gedaald. Met elk 10%
zijn het nog altijd wat bovengemiddelde
waarden (7% in Nijmegen als geheel).
In de wijken Hazenkamp en St. Anna is het
aandeel allochtonen erg laag. Nije Veld (met
daarbinnen Willemskwartier) en Goffert (met
daarbinnen Kolpingbuurt) daarentegen kennen
veel meer etnische groepen. Vooral Nije Veld
laat (stabiele) hoge percentages zien: 23% van
de bewoners is niet‐westers allochtoon, in de
buurt Willemskwartier is dat 27%. Hier heeft
meer dan de helft van de jeugd een niet‐westerse
achtergrond. In Kolping is het aandeel niet
westerse allochtonen in vijf jaar gedaald van
22% naar 19%.
12
10
23
3
10
3
8
19
27
12
10
23
3
11
3
6
22
27
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Midden
Nije Ve ld
Hazenkamp
Go ffe rt
S t Anna
Heijendaa l
Ko lping
Willems kwartie r
2009 2004
illustratie 1 percentage niet‐westerse allochtonen
Bovengemiddeld sociaal‐economisch beeld
Hazenkamp, Heijendaal en St. Anna In sociaal‐maatschappelijk opzicht bevinden de
wijken Hazenkamp, Heijendaal en St. Anna zich net
als 2 jaar geleden aan de gunstige kant van de
scores. De aandelen lage inkomens, WWB‐ers en
gesubsidieerde arbeid blijven ver achter bij de
andere wijken. Heel gunstig zijn net als in 2005 de
scores op een onderwijsindicator als de Cito‐score.
Wat betreft gezondheid en zorg laten deze wijken
gemiddelde tot gunstige scores zien. Inwoners van
Hazenkamp, St. Anna en Heijendaal doen relatief
maar weinig beroep op maatschappelijk werk en
geestelijke gezondheidszorg. In Nije Veld is er
relatief veel beroep op maatschappelijk werk en
GGZ. In het Willemskwartier (onderdeel van Nije
Veld) geven relatief veel mensen aan recentelijk
opgenomen te zijn in een ziekenhuis of contact te
hebben gehad met een medisch specialist. Ook is het
percentage dat zich gezond voelt hier duidelijk
ondergemiddeld. In Goffert tenslotte doen relatief
veel mensen een beroep op GGZ.
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 4
Willemskwartier en Kolping lage sociaal‐
maatschappelijke status Binnen Nijmegen‐Midden onderscheiden vooral de
buurten Willemskwartier en Kolpingbuurt zich wat
betreft sociaal‐economische positie van de andere
gebieden. De laagste welstandsklasse komt in deze
buurten veel voor (17%), er wonen relatief veel
bewoners met lage inkomens en er is relatief veel
werkloosheid. Zo is het aantal
uitkeringsgerechtigden in de Wet Werk en Bijstand
in Willemskwartier met ruim 8% (tegenover 3%
voor Nijmegen gemiddeld) erg hoog. Dit aandeel is
wel in vijf jaar ruim 5% gedaald. In de Kolpingbuurt
is 5,7% WWB’er. Dit aandeel is na 2004 fors gedaald
(minus 9,6%) als gevolg van uitstroom uit de
regeling en instroom van nieuwe bewoners.
6
5
17
17
35
23
36
37
29
35
24
32
13
15
10
8
17
2 1
13
6
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Nijmegen
N-Midden
Ko lping
Willems kwartie r
W5 (laags te ) W4 W3 W2 W1 (ho o gs te)
illustratie 2 sociaal economische status van inwoners (5
welstandsklassen o.b.v. inkomen, opleiding en eigen
woningbezit)
Ook op het gebied van onderwijs zijn er in de
wijken Nije Veld en Goffert achterstanden. De
startkansen en prestatiescores (Cito) op scholen in
Willemskwartier en Kolpingbuurt zijn vaak laag. Zo
wordt aan 76% van de leerlingen van de basisschool
in Nije Veld lagere startkansen toegedicht. De
startkansen en Cito‐scores in Hazenkamp, St. Anna
en Heijendaal zijn heel gunstig. Dit beeld herhaalt
zich in het type schooladvies dat kinderen krijgen.
In St. Anna, Heijendaal en Hazenkamp gaan
kinderen vaak naar de dichtstbijzijnde school. In
Nije Veld en Goffert daarentegen gaat meer dan 40%
naar een verderweg gelegen basisschool.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties wijzen
in dit verband op segregatieproblematiek rond
scholen, met als voorbeeld Groot Nijeveld. Er liggen
kansen om deze Open Wijkschool een sterke plek in
het nieuwe voorzieningenhart te geven; van belang
is dat er meer autochtone kinderen naar deze
buurtschool gaan.
Oude problematiek achter nieuwe deuren? Zowel in Kolping als in Willemskwartier spelen
“achter de voordeur” de nodige problemen, zowel
bij allochtone als autochtone huishoudens. Daartoe
is in deze buurten een specifieke aanpak gestart, met
wijkteam(s) en casusoverleggen. Wijkprofessionals
en bewonersorganisaties geven aan dat er hier
vooral vaak financiële problemen spelen, waaronder
schulden en huurachterstanden. In de Kolpingbuurt
gaat het ook vaak om opvoedingsproblemen,
waarbij de ouders een lage hulpacceptatie vertonen.
Ook blijven alcohol en drugs hier een factor.
In het Willemskwartier, waar relatief veel
uitkeringsgerechtigden wonen is de
schuldenproblematiek evenwel aangepakt en heeft
de formulierenbrigade enig resultaat bereikt. Veel
mensen die enige jaren geleden werkeloos waren
hebben nu werk. Op dit gebied lijkt er volgens
wijkprofessionals en bewonersorganisaties
vooruitgang geboekt. Maar nog altijd komen er in
“de huiskamer” van de Open Wijkschool veel
kinderen met aandachts‐ en gedragsproblemen:
sociale en emotionele problemen die samenhangen
met de thuissituatie. Instanties blijven ondanks de
herstructurering en nieuwbouw alert op ‘oude
problematiek achter nieuwe deuren’.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties noemen
(naast de multiprobleemgezinnen) als
aandachtsgroepen voor het Willemskwartier ook
oudere allochtonen die geen Nederlands spreken en
jongeren zonder startkwalificaties.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties hebben
met betrekking tot de andere buurten en wijken in
Nijmegen‐Midden geen signalen over problematiek
achter de voordeur gegeven .
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 5
IV .NIJMEGEN ‐MIDDEN ALS
WOONOMGEVING
Vernieuwing woningvoorraad
Willemskwartier De helft van de woningvoorraad in Nijmegen‐
Midden bestaat uit koopwoningen. In de wijken
Nije Veld, Goffert en Heijendaal staan wat meer
huurwoningen. Zoals gezegd is al enige tijd is de
opbouw van de wijk Willemskwartier aan het
veranderen door herstructurering. Sloop en
nieuwbouw zijn hier in volle gang: zo kwamen er in
2008 in de Brederostraat woningen in de verkoop. In
St. Anna is de woningvoorraad in de periode 2007‐
2008 met 45 woningen toegenomen (o.a. complex
Enkstraat).
Qua WOZ‐waarde (gemiddeld € 229.000) zijn er
grote verschillen binnen dit stadsdeel, onder meer
vanwege de heel verschillende woningtypen. De
waarde van woningen in Nije Veld en Heijendaal
blijft onder de 2 ton (Willemskwartier € 169.000),
Hazenkamp kent een gemiddelde WOZ‐waarde van
€ 296.000. Van wijkprofessionals en
bewonersorganisaties komt het signaal dat er in de
Hazenkamp weinig mogelijkheden tot doorstroming
naar specifieke ouderenwoningen zijn. Bewoners in
Heijendaal zien bedreigingen in de woonkwaliteit
vanwege de doorgaande expansie van universiteit
en HAN, en vanwege nachtelijke uitgaansoverlast
en parkeeroverlast van poppodium Doornroosje.
Openbare ruimte: Willemskwartier positieve
ontwikkelingen In heel Nijmegen ervaart men wat minder
verloedering (bekladding, zwerfvuil), zo ook in
Nijmegen‐Midden. In Willemskwartier is een
aanmerkelijke verbetering op dit punt te zien. In de
Kolpingbuurt is wat meer verloedering ervaren.
3,6
3,4
4,8
4,2
3,7
3,5
4,7
4,9
0 1 2 3 4 5 6
Nijmegen
N-Midden
Ko lping
Willems kwartier
2009 2007
illustratie 3 schaalscore verloedering
Binnen het stadsdeel ligt de waardering voor het
groen met 76% tevredenen nog altijd iets boven het
Nijmeegs gemiddelde, een score die gelijk is aan
twee jaar geleden. In het Willemskwartier is de
waardering van groen aanmerkelijk gestegen (57%
tevreden), in de Kolpingbuurt zijn minder mensen
dan twee jaar geleden tevreden hierover (62%).
In het Willemskwartier en vooral in de
Kolpingbuurt vinden minder mensen dan
gemiddeld dat de eigen buurt schoon is, en vinden
meer bewoners dat er veel vernielingen worden
aangericht. Wel laten beide buurten op dit vlak
enkele gunstige ontwikkelingen zien.
Het aantal klachten over de openbare ruimte laat
voor Nijmegen‐Midden verhoudingsgewijs een
gunstige score zien. Alleen de wijken Goffert en Nije
Veld (met een grote stijging) komen boven het
Nijmeegs gemiddelde uit. Ook in St. Anna is het
aantal meldingen over de openbare ruimte duidelijk
toegenomen. Tegelijkertijd is de aandacht die de
openbare ruimte krijgt van de gemeente, onder
andere in de Spoorkuil, goed zichtbaar voor
wijkprofessionals en bewonersorganisaties. Zo zijn
buurtrangers en dagloners volgens hen behoorlijk
actief, bijvoorbeeld in Willemskwartier en de
Muntenbuurt. Er is aangegeven dat rommel op
straat vooral op routes van scholieren en rond
cafetariaʹs en supermarkten is te zien. Speciaal
genoemd is hondenpoepproblematiek in
Willemskwartier.
Scores rond geluid‐ en stankoverlast zijn gemiddeld
tot gunstig, zo wordt in de Kolpingbuurt maar
weinig stankoverlast ervaren. Wel geeft meer dan
de helft in deze buurt aan vaak last te hebben van
geluidoverlast.
Bovengemiddelde waardering voorzieningen Negen van de tien inwoners van Nijmegen‐Midden
is tevreden over de winkelvoorzieningen in de
buurt. Dat is iets gunstiger dan het Nijmeegs
gemiddelde, ondanks de relatief hoge gemiddelde
afstanden tot grotere supermarkten. Zo liggen
woningen in Heijendaal er gemiddeld zoʹn 750 m en
in Goffert zoʹn 900 m vandaan. Hazenkamp (350 m),
Sint Anna (400 m) en Nije Veld (460 m) liggen
dichterbij supermarkten. In de Kolpingbuurt is de
tevredenheid over de winkelvoorzieningen net als
bij eerdere metingen wel beduidend minder. Het
ontbreken van bewinkeling in deze buurt zorgt er,
samen met de geïsoleerde ligging van de wijk,
waarschijnlijk voor dat deze tevredenheid hier zeer
laag is (44%). De gemiddelde afstand tot de
dichtstbijzijnde apotheek voor 65+ers in dit
stadsdeel is gunstig. Deze doelgroep woont nooit
verder dan ca. 350‐500 m van een dergelijke
medische voorziening.
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 6
417
497
394
362
882
398
747
0 200 400 600 800 1000 1200
Nijmegen
N-Midden
Nije Ve ld
Hazenkamp
Go ffert
S t Anna
Heijendaal
illustratie 4 gemiddelde afstand tot (grotere) supermarkt
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties zien de
vestiging van een centraal voorzieningenhart in
Willemskwartier als een positieve ontwikkeling, met
allerlei mogelijkheden tot ontmoeting en contacten
tussen wijkbewoners en samenwerkende
organisaties en instellingen.
De tevredenheid over openbaar vervoer in dit
stadsdeel is aanmerkelijk gestegen tot een
uitstekende score van 92% tevreden. De
Kolpingbuurt en Willemskwartier scoren zelfs nog
gunstiger. Ook over de voorzieningen voor jongeren
is men in Nijmegen‐Midden tevreden. De stijgende
lijn van waarderingen in 2003 en 2005 lijkt weer
opgepakt. Het aandeel bewoners dat tevreden is met
de speelmogelijkheden voor kinderen is in de
afgelopen twee jaar opnieuw gestegen. Ook in de
buurten Kolping en Willemskwartier zijn meer
mensen hierover tevreden, scores op of net onder
het Nijmeegs gemiddelde. Van wijkprofessionals en
bewonersorganisaties komt wel het signaal dat er in
de Hazenkamp (te) weinig speelmogelijkheden voor
de jeugd zijn.
Grote werkgevers, ook wijkeconomie Dit stadsdeel wordt gekenmerkt door grote
werkgevers. Een groot deel van de Nijmeegse
werkgelegenheid bevindt zich in dit stadsdeel; in de
wijk Heijendaal zijn bijvoorbeeld de universiteit en
het academisch ziekenhuis gevestigd. Bovendien
liggen in Goffert het CWZ‐ziekenhuis, Sanadome en
het bedrijventerrein Winkelsteeg, met daarbinnen
o.m. de vestiging van NXP. Maar ook in de
woongebieden wordt gewerkt. In Hazenkamp en St.
Anna zien we in dit verband wat meer combinaties
van wonen en werken op één adres, en ook
verspreide bedrijfsvestigingen. In Goffert, Nije Veld
en ook Heijendaal komt de combinatie wonen en
werken veel minder voor.
Relatief veel parkeeroverlast in Heijendaal
en St. Anna Bewoners ervaren in Nijmegen‐Midden als geheel
inmiddels minder verkeersproblematiek in de eigen
buurt dan elders in Nijmegen. Dat betekent dat
zaken als agressief rijden, aanrijdingen of stank‐ en
geluidoverlast wat minder zwaar wegen. In
Willemskwartier en de Kolpingbuurt komt
verkeersproblematiek juist wat sterker naar voren.
In dit stadsdeel is ook sprake van een afname van
meldingen parkeeroverlast, maar het aandeel is nog
wel boven het stedelijk gemiddelde. Vooral de
wijken Heijendaal en St. Anna dragen hier in
negatieve zin aan bij. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties geven aan dat er vaak relaties
zijn met langparkeren vanuit scholen (o.a. ROC),
door werknemers van HAN, RUN en
Radboudziekenhuis en evenementen in het
Goffertpark (popconcerten, Koninginnedag, NEC).
In de wijk Hazenkamp noemen de bewoners de
nieuwbouwontwikkeling op het terrein aan
Goffertweg, de invulling van het Smit Draadterrein
en de mogelijke locatie van ‘het huis van de
topsport’ nabij het Goffertstadion een verkeersrisico
(parkeerdruk, verkeersveiligheid). Hardrijden
gebeurt volgens wijkprofessionals en
bewonersorganisaties vooral op hoofdwegen, onder
andere de Willemsweg en Dobbelmannweg, en in
30km‐gebieden in bijvoorbeeld de Kolpingbuurt.
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 7
V.SOCIAAL KLIMAAT NIJMEGEN ‐
MIDDEN
Over het algemeen saamhorigheid en goede
onderlinge omgang Net als twee jaar geleden laat Nijmegen‐Midden
over het algemeen een sterk en stabiel sociaal
klimaat zien. Vooral Hazenkamp, St. Anna en
Heijendaal onderscheiden zich positief. Naast de
volksbuurten Willemskwartier en Kolping bezitten
ook de Landbouw‐ en Muntenbuurt volgens
wijkprofessionals en betrokken bewoners een eigen
karakter, met hier en daar wat aandachtspunten.
Het aantal bewoners dat vrijwilligerswerk doet in
Nijmegen‐Midden is verder gestegen. Ook laat de
score op de schaal sociale kwaliteit nog altijd een
bovengemiddelde waarde zien voor het stadsdeel.
Dat betekent dat de saamhorigheid en onderlinge
omgang over het algemeen goed gewaardeerd
worden.
In dit stadsdeel als geheel oordeelt men relatief
gunstig over de wijze waarop jongeren in de buurt
met elkaar omgaan, over de contacten tussen jong en
oud en de overlast van (groepen) jongeren. De
waardering is bovendien positiever dan twee jaar
geleden. Wat betreft andere sociale aspecten zijn er
gunstige scores. De deelname aan buurtactiviteiten
en het percentage bewoners dat gehecht is aan de
buurt is bovengemiddeld. Wel is het aantal mensen
dat zich medeverantwoordelijk voor de buurt voelt
gedaald naar 82%, een licht ondergemiddelde score.
De indicatoren rond het samenleven van
verschillende etnische groepen laten voor dit
stadsdeel heel gemiddelde waarden zien. Het
percentage dat aangeeft regelmatig contact te
hebben met mensen die van oorsprong uit een ander
land komen, of die een andere cultuur hebben dan
de eigen cultuur, is in het stadsdeel enigszins aan de
lage kant. Het oordeel over de verhoudingen in de
buurt tussen allochtonen en autochtonen ligt in het
stadsdeel gemiddeld (56% vindt de verhouding
goed).
Willemskwartier: contouren van verder
herstel Bijna alle wijkwerkers en betrokken bewoners geven
aan dat het Willemskwartier zich positief
ontwikkelt. De wijk begint de contouren van herstel
te tonen. De in uitvoering zijnde herstructurering in
het Willemskwartier zal waarschijnlijk leiden tot
(verdere) veranderingen in het wijkkarakter, met
kansen en bedreigingen. Mensen kiezen er bewust
voor al dan niet in de wijk te gaan of blijven wonen,
dit geeft goede kansen voor de sociale
betrokkenheid. Tegelijkertijd dreigen bestaande
sociale banden te worden doorbroken, waardoor de
sociale cohesie in Willemskwartier ook kan worden
aangetast.
Het samenleven van mensen van verschillende
achtergrond blijft een aandachtspunt. In zijn
algemeenheid gaat het samenleven van allochtonen
en autochtonen beter, in een gemoedelijker sfeer dan
een aantal jaren geleden. Maar er zijn nog altijd heel
concrete voorbeelden genoemd waarbij
verschillende etniciteiten langs elkaar heen leven,
waar geen of nauwelijks vooruitgang is geboekt in
de vorm van onderlinge contacten. De Open
Wijkschool Groot Nijeveld geeft allerlei kansen rond
het sociaal klimaat. De uitdaging is om deze school
in het voorzieningenhart een sterke functie te geven.
Van belang is dat er meer autochtone kinderen naar
deze buurtschool gaan.
De oordelen over sociale kwaliteit zijn neutraal tot
gunstig. Het aantal bewoners dat zich gehecht voelt
aan de buurt is wel opnieuw iets toegenomen, maar
blijft ondergemiddeld. Het aantal bewoners dat zich
verantwoordelijk voelt voor de buurt is in
Willemskwartier de afgelopen jaren wat afgenomen,
maar is nu stabiel gebleven op 69%. De deelname
aan buurtactiviteiten laat geen opvallend positieve
of negatieve score zien. Het aantal inwoners dat
regelmatig een bezoek brengt aan een wijkcentrum
in de eigen of aangrenzende buurt is (relatief) hoog.
Indicatoren rond het samenleven van etnische
groepen geven gemiddelde waarden. Het
percentage dat aangeeft regelmatig contact te
hebben met andere etnische groepen ligt hoger dan
in het stadsdeel als geheel, maar het lijkt niet geheel
in verhouding met het gemengde karakter van de
wijk. Het oordeel over de verhoudingen in de buurt
tussen allochtonen en autochtonen is behoorlijk
gestegen (57% positief). In 2007 werd er gesproken
over spanningen, nu zijn er geen signalen over
ontvangen.
58
56
58
57
52
45
60
44
30 40 50 60 70 80 90
Nijmegen
N-Midden
Ko lping
Willems kwartier
2009 2007
illustratie 5 percentage inwoners dat samenleven etnische
groepen goed vindt gaan
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 8
Kolping: indicaties dat sociale kwaliteit
enigszins terugloopt Het oordeel over sociale kwaliteit (saamhorigheid,
onderlinge omgang) is in Kolping enigszins
verslechterd sinds 2007. Indicatoren rond het
samenleven van etnische groepen laten hier wel
gemiddelde waarden zien. Inwoners van Kolping
geven aan geregeld deel te nemen aan
buurtactiviteiten en ook nabijgelegen wijkcentra te
bezoeken. Volgens wijkwerkers heeft de intensieve
wijkaanpak in Kolping zʹn vruchten afgeworpen,
ondanks het wat verslechterende beeld van de
bewonersscores in vergelijking met twee jaar
geleden. Het is belangrijk om met veel zorg en
aandacht aanwezig te blijven zegt men, waarbij
gewaarschuwd wordt voor het teruglopen van veel
sociale activiteiten (kindermiddag, sporttoernooien).
Veel ʺnieuweʺ bewoners mixen nog altijd niet met
oude bewoners, beide groepen hebben daar
kennelijk weinig behoefte aan. Wellicht zijn de
nieuw ingestroomde bewoners kritischer over het
sociale leven in de buurt.
6,3
6,5
5,8
6,0
6,2
6,5
6,1
5,9
4 5 6 7 8
Nijmegen
N-Midden
Ko lping
Willems kwartier
2009 2007
illustratie 6 schaalscore sociale kwaliteit
Hoge cultuur‐ en sportdeelname in stadsdeel Nijmegen‐Midden laat een relatief hoge cultuur‐ en
sportdeelname zien. Het aantal cursisten bij de
Lindenberg en het aantal bibliotheekabonnementen
is nog altijd erg hoog vergeleken met het Nijmeegs
gemiddelde, vooral door mensen uit Hazenkamp en
St. Anna. Ook het percentage wekelijkse sporters is
relatief hoog in dit stadsdeel, en opnieuw gestegen.
Zo ook het aantal sportclubleden. In Kolping (lichte
daling) en Willemskwartier (lichte stijging) wonen
minder actieve sporters. Het percentage vrijwilligers
bij sport is binnen het stadsdeel opvallend hoog, 7%
van de volwassenen geeft aan op dit terrein actief te
zijn.
Beeld veiligheid over het algemeen positief,
Willemskwartier verbetert De veiligheidssituatie in Nijmegen‐Midden is
volgens bewoners over het algemeen gemiddeld tot
gunstig. Het oordeel over bedreigingen in de buurt,
lastigvallen, geweldsdelicten, drugsoverlast en
tasjesroof heeft zich positief ontwikkeld, en behoort
inmiddels tot het gunstigste in Nijmegen. Ook het
aandeel inwoners met de indruk dat overlast van
jongeren vaak voorkomt is relatief gunstig (m.u.v.
Willemskwartier en Kolpingbuurt, waar
respectievelijk 15% en 18% vaak overlast van
jongeren ervaart).
Het veiligheidsgevoel in de buurt is vergeleken met
twee jaar geleden opnieuw verbeterd en bevindt
zich nu opnieuw op het niveau van Nijmegen
gemiddeld. In de Kolpingbuurt is de score rond
onveiligheidsgevoelens zeker niet ongunstig, maar
de laatste twee jaar wel wat afgenomen.
Willemskwartier laat juist een aanmerkelijke
verbetering zien. Verder is het percentage inbraken
in Nijmegen‐Midden bovengemiddeld. De meeste
aangiften van woninginbraak doen zich voor in Nije
Veld, Goffert en Heijendaal. In Hazenkamp en St.
Anna zijn dit soort aangiften behoorlijk toegenomen
in de periode 2004‐2008. De wijken Nije Veld en
Goffert springen er in negatieve zin ook uit qua
aangiften van agressie.
21
21
22
25
22
22
18
34
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Midden
Ko lping
Willems kwartier
2009 2007
illustratie 7 percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt
in de buurt
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 9
VI .ALGEMENE OORDELEN NIJMEGEN ‐
MIDDEN
Velen zien buurt vooruitgaan In Nijmegen‐Midden zien meer mensen de eigen
buurt vooruitgaan dan eerdere jaren (23%, 2007:
21%). De buurt Willemskwartier draagt hier
duidelijk aan bij. Hier zag 41% verbetering (2007:
27%). In Willemskwartier is sprake van een
langjarige verbetering van het oordeel over de
ontwikkeling van de buurt. Ook het rapportcijfer
voor de woonomgeving is hier stegen (6,8, 2007: 6,4).
In de buurt Kolping ligt het percentage dat
vooruitgang ziet ook nog altijd relatief hoog (36%),
maar het is wel afgenomen. Wat meer mensen zien
hier een achteruitgang de afgelopen jaren (11%), een
percentage dat na 2005 langzaam oploopt. De
woonomgeving krijgt in Kolping wel een ruime
voldoende (6,8, in 2007: 6,9).
21
23
36
41
23
21
43
27
0 10 20 30 40 50 60
Nijmegen
N-Midden
Ko lping
Willems kwartier
2009 2007
illustratie 8 percentage inwoners dat vindt dat de buurt het
afgelopen jaar vooruit is gegaan
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties
bevestigen dit overwegend positieve beeld. Zij
geven in meerderheid een stabiel beeld of
vooruitgang aan. Ook voor de traditionele
aandachtsgebieden. Doordat betrokken instanties al
geruime tijd in de wijken werkzaam zijn hebben zij
veel specifieke ervaring. Ook weten de bewoners de
medewerkers van instellingen inmiddels
gemakkelijker te vinden.
7,5
7,5
6,8
6,8
7,3
7,5
6,9
6,4
6 6,5 7 7,5 8
Nijmegen
N-Midden
Ko lping
Willems kwartie r
2009 2007
illustratie 9 rapportcijfer woonomgeving
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 10
VII .NIJMEGEN ‐MIDDEN IN CI J FERS
bevolking
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
aantal inwoners 161884 17940 4801 5159 2622 3251 2107 791 3449
ontw. 2004 ‐ 2009 4411 ‐305 ‐543 ‐107 ‐113 148 310 ‐47 ‐586
% 0‐14 jr 15 15 15 19 13 15 8 20 14
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1 ‐2 ‐2 ‐2 ‐4 1 ‐5 ‐3 ‐2
% >64 jr 13 13 9 14 12 21 10 7 9
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 0 0 0 ‐2 ‐1 ‐1 1
% 1‐ouder gezinnen 7 5 10 4 5 3 3 10 10
ontw. 2004 ‐ 2009 0 ‐1 0 0 ‐2 0 1 ‐7 ‐1
% niet westerse allochtonen 12 10 23 3 10 3 8 19 27
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 0 0 ‐1 0 2 ‐3 0
% niet westerse jonge allochtonen 21 16 41 4 13 5 5 25 51
ontw. 2004 ‐ 2009 0 ‐1 ‐1 0 0 ‐1 0 ‐3 0
inkomen en werk
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% lage inkomens 44 x 53 29 50 39 55 x x
ontw. 2005 ‐ 2007 1 x ‐2 ‐1 2 5 15 x x
% WWB 4,1 3,4 7,2 0,5 5,7 2,2 0,1 5,3 8,0
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1,3 ‐2,0 ‐4,2 ‐0,3 ‐1,9 ‐0,2 ‐0,6 ‐9,4 ‐4,7
% gesubsidieerde arbeid 0,9 0,7 1,7 0,1 1,0 0,6 0,0 x x
ontw. 2007 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,1 ‐0,4 ‐0,1 0,0 0,0 0,0 x x
% hoogste welstandsklasse (W1) 17 21 x x x x x 13 6
ontw. 2007 ‐ 2009 1 ‐3 x x x x x 0 0
% laagste welstandsklasse (W5) 6 5 x x x x x 17 17
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐1 x x x x x 3 ‐4
gezondheid en zorg
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% cliënten maatschappelijk werk 1,1 0,8 1,8 0,4 0,5 0,7 0,4 x x
ontw. 2007 ‐ 2008 0,0 ‐0,2 ‐0,2 ‐0,1 ‐0,4 ‐0,3 0,2 x x
% cliënten GGZ 3,4 3,0 4,1 2,0 4,7 2,2 2,2 x x
ontw. 2004 ‐ 2008 0,4 0,3 0,4 0,0 2,2 ‐0,7 0,6 x x
% voelt zich gezond 80 83 x x x x x 85 71
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 2 x x x x x 10 ‐5
% contact huisarts 45 44 x x x x x 45 48
ontw. 2005 ‐ 2009 1 1 x x x x x ‐1 7
% contact specialist 30 31 x x x x x 29 37
ontw. 2005 ‐ 2009 3 10 x x x x x 4 11
wijken buurten
wijken buurten
buurtenwijken
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 11
onderwijs
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% lage startkansen 08/09 18 11 76 2 8 5 x x x
gemiddelde citoscore 534,9 537,2 527,5 541,0 533,1 540,5 542,8 525,5 526,8
ontw. 03/06 ‐ 06/09 0,1 ‐0,9 ‐2,4 ‐0,3 ‐0,4 1,3 ‐2,3 x x
% advies <vmbo‐t/havo 38 26 60 12 37 18 6 64 66
ontw. 03/06 ‐ 06/09 ‐5 ‐5 ‐2 ‐11 ‐9 ‐7 ‐3 x x
% leerlingen havo/vwo 3e lrjr 50 63 26 79 61 67 91 18 20
ontw. 04/06 ‐ 07/09 2 ‐1 ‐1 1 19 ‐6 1 ‐4 1
% voorbijlopers 30 29 41 22 44 15 22 44 41
ontw. 06/07 ‐ 08/09 0 ‐1 1 ‐4 3 ‐3 1 1 0
openbare ruimte
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% tevredenen groen 75 76 x x x x x 62 57
ontw. 2007 ‐ 2009 1 0 x x x x x ‐12 15
% klachten in verhouding tot woningen 18 17 21 17 22 16 9 x x
ontw. 2006 ‐ 2008 2 4 9 3 2 4 0 x x
schaal verloedering 3,6 3,4 x x x x x 4,8 4,2
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 ‐0,1 x x x x x 0,1 ‐0,7
% buurt schoon 80 81 x x x x x 49 62
ontw. 2007 ‐ 2009 4 7 x x x x x ‐12 19
% veel vernield 13 9 x x x x x 25 19
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐4 x x x x x ‐10 ‐4
voorzieningen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% tevredenen winkels 88 90 x x x x x 44 96
ontw. 2007 ‐ 2009 1 2 x x x x x 3 5
schaal voorzieningen jongeren 3,8 3,9 x x x x x 4,3 4,4
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,2 x x x x x ‐1,6 0,9
% tevred. speelmogelijkheden kind. 70 72 x x x x x 66 70
ontw. 2007 ‐ 2009 8 5 x x x x x 9 14
gem. afstand supermarkt 2009 (m) 417 497 394 362 882 398 747 x x
gem. afstand apotheek 2009 (m) 457 417 380 352 524 470 396 x x
woningmarkt
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
ontw. aantal woningen 2006 ‐ 2008 944 48 4 0 ‐1 45 0 0 ‐51
% laagbouwwoningen 2009 58 58 64 71 54 58 25 91 64
% huurwoningen 2009 55 52 76 17 73 45 67 76 82
gemiddelde WOZ‐waarde 2009 222600 228800 176600 296500 210200 242800 197600 168203 169403
buurten
wijken buurten
wijken buurten
wijken buurten
wijken
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 12
bedrijvigheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% bedrijfsvestigingen op woningen 12,8 12,7 9,9 12,2 18,9 11,3 15,4 x x
ontw. 2004 ‐ 2008 1,4 1,3 2,3 2,7 1,0 1,7 ‐7,3 x x
% arbeidsplaatsen op bevolking 61,7 191,6 26,0 46,0 508,3 40,5 779,2 x x
ontw. 2004 ‐ 2008 2,5 10,4 4,3 ‐0,1 29,0 ‐2,5 ‐56,9 x x
% combinatie woon/werk 1 adres 7,1 6,2 3,9 8,7 5,5 7,1 5,2 x x
milieu
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% geluidsoverlast meerdere bronnen 46 45 x x x x x 52 45
% stankoverlast meerdere bronnen 22 14 x x x x x 12 22
huishoudelijk verbruik gas (m3) 1625 1682 1380 1909 1456 1845 1915 x x
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 ‐45 ‐16 ‐42 ‐19 ‐29 36 ‐58 x x
huish. verbruik electriciteit (Kwh) 3123 3017 2729 3232 3302 2724 3751 x x
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 49 0 11 7 55 ‐35 ‐77 x x
verkeer
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% meldingen parkeeroverlast 1,0 1,1 0,8 0,8 0,8 1,3 2,3 x x
ontw. 2006 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,3 0,0 0,2 ‐0,7 0,1 ‐3,2 x x
schaal ervaren verkeersproblemen 2,6 2,4 x x x x x 3,2 3,1
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 ‐0,2 x x x x x ‐0,1 0,2
% tevredenen OV 86 92 x x x x x 96 95
ontw. 2007 ‐ 2009 4 9 x x x x x 2 7
sociale contacten
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% voldoende contacten 85 84 x x x x x 84 88
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x x x x x ‐4 ‐1
% goed voor zichzelf zorgt 95 94 x x x x x 95 94
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x x x x x 2 3
% in vrijwilligerswerk 30 32 x x x x x 28 23
ontw. 2007 ‐ 2009 3 2 x x x x x 1 ‐3
sociale omgeving
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% regelmatig bezoek wijkcentrum 9 8 x x x x x 19 14
% verantwoordelijk voor buurt 85 82 x x x x x 70 69
ontw. 2007 ‐ 2009 2 ‐2 x x x x x ‐2 0
% deelname buurtactiviteiten 31 43 x x x x x 31 30
ontw. 2007 ‐ 2009 2 8 x x x x x 6 2
% gehecht buurt 67 70 x x x x x 59 58
ontw. 2007 ‐ 2009 2 3 x x x x x 0 2
schaal sociale kwaliteit 6,3 6,5 x x x x x 5,8 6,0
ontw. 2007 ‐ 2009 0,1 0,0 x x x x x ‐0,3 0,1
schaal houding jongeren 6,6 7,1 x x x x x 5,9 6,1
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 0,4 x x x x x ‐0,3 0,2
wijken buurten
buurtenwijken
wijken buurten
wijken buurten
buurtenwijken
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 13
integratie en samenleven
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% regelmatig contact andere etniciteit 55 50 x x x x x 53 54
ontw. 2007 ‐ 2009 4 6 x x x x x ‐4 1
% positieve kanten andere etniciteiten 45 52 x x x x x 45 51
ontw. 2007 ‐ 2009 1 5 x x x x x 4 4
% negatieve kanten andere etniciteiten 29 30 x x x x x 27 43
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐8 x x x x x 3 ‐2
% verhouding allocht/autocht. goed 58 56 x x x x x 58 57
ontw. 2007 ‐ 2009 6 11 x x x x x ‐2 13
cultuur
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% abonnementen bibliotheek 27,5 32,0 24,8 44,0 27,7 30,2 27,1 x x
% bezoek culturele voorstelling ʹ07 61 64 x x x x x 58 53
% bezoek musea ʹ07 54,0 59,0 x x x x x 51,0 48,0
ontw. 2005 ‐ 2007 ‐7 ‐14 x x x x x 15 2
% bezoek bioscoop ʹ07 71,0 70,0 x x x x x 62,0 67,0
ontw. 2005 ‐ 2007 4 ‐4 x x x x x 9 7
% cursisten kunsteducatie 2,5 3,4 1,7 5,1 3,1 3,8 3,2 x x
ontw. 2002 ‐ 2008 0,0 x ‐0,1 0,1 0,3 0,6 ‐0,6 x x
sport
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% wekelijkse sporters 58 64 x x x x x 42 49
ontw. 2007 ‐ 2009 3 5 x x x x x ‐7 6
% lid sportclub 23 30 x x x x x 16 22
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 8 x x x x x 5 5
% in vrijwilligerswerk (sport) 6 7 x x x x x 2 5
veiligheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% aangiften agressie 0,9 1,0 1,6 0,4 1,8 0,6 0,7 x x
ontw. 2004 ‐ 2008 0,0 0,2 0,4 0,2 0,4 ‐0,1 0,1 x x
schaal dreiging 0,9 0,9 x x x x x 2,0 1,7
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 0,0 x x x x x 0,0 0,0
% aangiften woninginbraak 1,3 1,7 2,2 1,4 2,0 1,3 1,8 x x
ontw. 2004 ‐ 2008 ‐0,1 0,7 0,3 0,9 1,0 0,9 0,3 x x
schaal vermogensdelicten 3,7 3,9 x x x x x 3,4 4,3
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,3 ‐0,3 x x x x x ‐0,3 ‐0,2
% onveilig gevoel algemeen 28 27 x x x x x 22 29
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐7 x x x x x ‐3 ‐6
% onveilig gevoel buurt 21 21 x x x x x 22 25
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x x x x x 4 ‐9
% vaak overlast jongeren 9 6 x x x x x 18 15
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐2 x x x x x 2 ‐2
wijken buurten
wijken buurten
wijken buurten
buurtenwijken
Nijmegen‐Midden
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 14
algemene oordelen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Midden Nije Veld Hazenkamp Goffert St Anna Heijendaal Kolping Willemskw.
% buurt vooruitgegaan 21 23 x x x x x 36 41
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 2 x x x x x ‐7 14
% buurt achteruitgegaan 12 9 x x x x x 9 17
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐4 ‐2 x x x x x ‐2 ‐2
schaal evaluatie buurt 7,6 7,8 x x x x x 6,5 6,7
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,1 x x x x x 0,0 0,2
rapportcijfer woonomgeving 7,5 7,5 x x x x x 6,8 6,8
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,0 x x x x x ‐0,1 0,4
wijken buurten
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 1
Nijmegen‐Zuid
I .SAMENVATTEND BEELD NI JMEGEN ‐
ZUID
Nijmegen‐Zuid dateert uit de jaren vijftig en zestig van de
vorige eeuw. De nieuwe buurt Klein Grootstal zorgde voor
meer jonge mensen in het stadsdeel. Hatert komt als
‘krachtwijk’ in aanmerking voor financiële bijdragen van
Rijk en corporaties voor wijkaanpakprojecten. De wijk laat
inmiddels meerdere positieve ontwikkelingen zien.
Bewonersorganisaties en wijkprofessionals noemen Hatertse
Hei een ‘kantelwijk’. De wijken Grootstal en Brakkenstein
vertonen een stabiel beeld, waarbij Brakkenstein in een
aantal opzichten een gunstiger profiel heeft.
Nijmegen‐Zuid
Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners
Hatertse Hei 56 1920 3952
Grootstal 99 2581 5160
Hatert 132 4345 9287
Brakkenstein 136 1689 3903
Hatert: positieve ontwikkelingen De kwetsbare positie van Hatert als aandachtsgebied
blijft bestaan, maar er zijn op verschillende fronten
positieve ontwikkelingen te melden. Bewoners geven
aan dat Hatert vooruit gaat, en waarderen de
woonomgeving wat beter.
De bevolking blijft kwetsbaar, er wonen veel mensen
met een lage sociaal‐economische status, veel ouderen,
veel niet‐westerse allochtonen. De gezondheidssituatie
is minder gunstig, ook is er door betrokkenen opnieuw
aandacht gevraagd voor ‘achter de voordeur‐
problematiek’. De lagere scholen kennen veel kinderen
met lage startkansen.
Vanuit deze achterstandssituatie heeft Hatert zich de
laatste jaren ook verbeterd. Het sociaal klimaat laat
gunstige ontwikkelingen zien op het gebied van
maatschappelijke participatie en waardering van het
sociaal klimaat door bewoners. De meeste
wijkprofessionals en bewonersorganisaties zien de wijk
op sociaal gebied vooruit gaan. De eerste resultaten
van de intensieve wijkaanpak zijn voor hen zichtbaar.
Bewoners geven daarnaast aan dat de situatie rond
integratie en samenleven van etnische groepen
duidelijk is verbeterd. Ook laat Hatert gunstiger
tevredenheidscores op het gebied van voorzieningen
voor jeugd en jongeren zien. Het voorzieningenniveau
is uitstekend, bewoners zijn bovengemiddeld tevreden
met winkels en openbaar vervoer, en melden weinig
verkeersproblemen. De verbetering behoeft wel enige
nuance. In de wijk wordt door relatief veel bewoners
verloedering ervaren. En meer mensen dan twee jaar
geleden geven aan zich onveilig te voelen. Ook is er
sprake van jongerenoverlast.
Hatertse Hei kantelwijk In totaliteit laat Hatertse Hei een gemiddeld beeld zien
in deze Wijkmonitor, met als belangrijkste
aandachtpunt het feit dat de wijk op sociaal‐
economisch gebied een kantelwijk is. Het sociaal
klimaat is er niet slecht, maar het is wel kwetsbaar.
Daarnaast zijn op het gebied van onderwijs en sociaal‐
economische status enige attentiepunten, o.m. vanwege
lage startkansen van kinderen en een toename van het
aandeel lage inkomens. In positieve zin valt het
gunstige voorzieningenniveau op, ook worden er
relatief weinig verkeersproblemen ervaren.
Grootstal stabiel Grootstal laat geen echte bijzonderheden zien. De
vergrijsde wijk kent gemiddelde sociaal‐economische
kenmerken. Volgens wijkprofessionals en
bewonersorganisaties vertoont het sociaal klimaat een
stabiel beeld.
Brakkenstein: gunstig beeld In totaliteit laat Brakkenstein een gunstig beeld zien.
Het sociaal klimaat is qua saamhorigheid en
onderlinge contacten goed en stabiel. Ook op
indicatoren rond voorzieningenniveau, openbare
ruimte en bevolking scoort de wijk gunstig
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 2
I I .RUIMTELI JKE OPBOUW NIJMEGEN ‐
ZUID
De woonwijken in Nijmegen‐Zuid zijn gerealiseerd in
de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Ze zijn
ontworpen volgens duidelijke stedenbouwkundige
structuren: rechthoekige bouwblokken met
groenvoorzieningen ertussen. Midden jaren negentig is
op het voormalige sportpark Grootstal de nieuwe
buurt Klein Grootstal gebouwd.
Hatertse Hei Hatertse Hei wordt omsloten door St. Annastraat,
Slotemaker de Bruïneweg, Hatertseweg en Heiweg. De
wijk bestaat uit diverse buurten die tussen deze oude
wegen zijn ontstaan. Centraal in de wijk vormt een
sterflat als het ware een visueel centrum. In de
zuidwesthoek bevindt zich een concentratie met
schoolgebouwen. De wijk kent een beperkte
functiemenging en een geringe hoeveelheid groen.
Grootstal Grootstal heeft een ruim aanbod aan goedkope en
middeldure huurwoningen, laagbouw en etagebouw.
Het grootste deel is gebouwd tussen 1955 en 1965. Er is
een afwisseling in stedenbouwkundige vormen in
samenhang met hoogteverschillen. In Grootstal zijn
nog diverse oude verbindingen als de Grootstalselaan,
de St. Jacobslaan en de Van Peltlaan zichtbaar. Langs
deze wegen en later ook in de gebieden tussen de
wegen is bebouwing ontstaan. Opvallend is het
woonproject voor ouderen, ʹde Ringʹ. In het
noordwestelijk deel van de wijk zijn verschillende
bedrijven gelegen. In het zuidelijk deel is begin
negentiger jaren het nieuwbouwplan Klein Grootstal
gerealiseerd.
Hatert Hatert heeft een strakke stedenbouwkundige opbouw
en een sterke, eigen identiteit. De afwisseling in
architectuur is beperkt, met laagbouwwoningen met
platte daken en rechthoekige flatgebouwen. Tussen de
woonbuurten bevinden zich open (groen)stroken. Het
noordelijk deel van de wijk bestaat voornamelijk uit
koopwoningen, de zogenaamde Edelstenenbuurt. Het
gebied ten zuiden van de Hatertseweg bevat
overwegend goedkope huurwoningen, het grootste
deel is gerealiseerd tussen 1955 en 1965. De
‘Krachtwijk’ Hatert komt inmiddels in aanmerking
voor financiële bijdragen van corporaties en Rijk voor
wijkaanpakprojecten.
Brakkenstein De naam Brakkenstein is al eeuwenoud en zou
verband houden met een stenen onderkomen voor
jachthonden (de zogeheten ‘Bracken’) in de
Karolingische tijd. Tot aan begin van de 20e eeuw
was het een agrarische buurtschap. Het huidige
Brakkenstein kreeg zijn vorm na de Tweede
Wereldoorlog, in de vorm van planmatige
woonbuurten. Vooral de Kanunniken‐ en
Dekenbuurt zijn door de stempelvormige herhaling
van hofjes typisch voor die tijd. Deze buurten zijn
gebouwd volgens de toenmalige
stedenbouwkundige uitgangspunten van de
wijkgedachte. Aan het begin van de jaren zestig zijn
tenslotte de woonbuurt tussen de Heijendaalseweg
en Driehuizerweg (vooral tweeonder‐kapwoningen)
en het gebied tussen de Baljuwstraat en de St.
Annastraat (vrijstaande woningen) gebouwd. De
bebouwing in deze gebieden is ruim van opzet. Aan
de Heijendaalseweg zijn wijkvoorzieningen gelegen.
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 3
I I I .BEVOLKING NIJMEGEN ‐ZUID
Vergrijzing en ontgroening Nijmegen‐Zuid is met 21% 65+ers het meest vergrijsde
stadsdeel. In Hatert, Grootstal (21% 65 jaar of ouder) en
Brakkenstein (waar twee verzorgingshuizen staan: 24%
65+) wonen veel ouderen. In Hatertse Hei is het
aandeel 65+‐ers even hoog als in Nijmegen als geheel
(13%). Het aandeel ouderen is in de afgelopen 5 jaar
gelijk gebleven in Brakkenstein en Hatertse Hei en
gestegen in Grootstal en Hatert (+1%).
In Nijmegen‐Zuid als geheel ligt het percentage
jongeren net onder het voor Nijmegen gemiddeld
aandeel van 14%. Binnen het stadsdeel zien we wat
kleine verschuivingen bij deze 0‐14‐jarigen: een lichte
toename in Hatertse Hei en lichte afnamen in Grootstal
en Brakkenstein. Het percentage jongeren in Hatert is
de afgelopen 5 jaar met 2% teruggelopen tot duidelijk
onder het stedelijk gemiddelde. De
huishoudenssamenstelling in het stadsdeel is vrij
gemiddeld, zij het met een wat hogere percentage
éénoudergezinnen in Hatert en Grootstal.
Lichte toename niet‐westerse allochtonen in
Hatert Het aandeel niet‐westerse allochtonen verschilt
aanzienlijk tussen de vier wijken. In Hatertse Hei (9%),
en zeker in Brakkenstein (5%) liggen de aandelen
allochtone inwoners behoorlijk onder het Nijmeegs
gemiddelde van 12%. Grootstal zit met 12% op dat
gemiddelde. In Hatert daarentegen is het aandeel niet
westerse allochtone inwoners bovengemiddeld (18%).
Hier is sprake van een lichte toename in vijf jaar (+1%).
Er zijn hier ook veel jongeren met een niet‐westerse
achtergrond, vooral in de leeftijdsgroepen 4‐12 jaar en
19‐24 jaar. In Hatert zijn er deelgebieden met een hoger
aandeel allochtonen, zoals bijvoorbeeld de
Kastelenbuurt.
12
13
9
12
18
5
12
12
8
10
17
4
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Zuid
Haterts e Hei
Gro o ts ta l
Hatert
Brakkens te in
2009 2004
illustratie 1 percentage niet‐westerse allochtonen
Binnen de niet‐westerse allochtone bevolking van
Hatert vormen bewoners met een Turkse
achtergrond de grootste groep (6% van de
inwoners). Naast Marokkanen (bijna 3%) omvat de
allochtone bevolking een grote diversiteit aan
etnische groepen.
Hatert sociaal‐economisch kwetsbaar De sociaal‐economische status drukken we uit in vijf
zogenaamde welstandsklassen (inkomen, opleiding,
eigen woning). In dit stadsdeel is de één na laagste
laagste welstandsklasse dominant (W4: 51%). Hoge
welstandsklassen komen hier relatief weinig voor.
Hatert kent ook deze verdeling, in nog wat sterkere
mate. In vergelijking met de drie andere wijken in
Nijmegen‐Zuid ‐ en ook met andere wijken in
Nijmegen ‐ heeft Hatert een beduidend zwakker
sociaalmaatschappelijk profiel. Het aandeel lage
inkomens is er stabiel, en blijft bovengemiddeld met
51% van de huishoudens. Ook het aantal
uitkeringsgerechtigden (% WWB) en mensen met
een gesubsidieerde arbeidsplaats is in Hatert
bovengemiddeld, wel nam het aandeel WWB’ers in
de wijk in vijf jaar af van 5,7% tot 4,1%. Grootstal en
Hatertse Hei blijven qua sociaal‐economische
kenmerken in de buurt van het stedelijk
gemiddelde, waarbij tussen 2004 en 2006 het
aandeel lage inkomens in Hatertse Hei behoorlijk is
toegenomen. Brakkenstein kent minder lage
inkomens en geringere aandelen WWB en
gesubsidieerde arbeid. Wijkprofessionals vragen
aandacht voor groepen met (heel) lage inkomens,
zoals baanlozen, ouders met financiële problemen
en zestigplussers tegen de armoedegrens.
6
6
6
35
51
55
29
25
26
13
9
6
17
9
6
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Nijmegen
N-Zuid
Hate rt
W5 (laags te) W4 W3 W2 W1 (ho o gs te)
illustratie 2 sociaal economische status van inwoners (5
welstandsklassen o.b. inkomen, opleiding en eigen woningbezit)
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 4
Veel kinderen niet naar dichtbijzijnde
basisschool De basisscholen in Nijmegen‐Zuid kennen veel
leerlingen met lagere startkansen. Dat geldt vooral
voor de scholen in Hatertse Hei (56% van de kinderen)
en Hatert (gemiddeld 53%). In Grootstal heeft 32% van
de leerlingen op de daar gevestigde school lagere
startkansen. De prestatiescores (Cito) in Zuid zijn
gemiddeld, waarbij Hatert het ondergemiddeld doet.
De gemiddelde Cito‐score is hier ruim een punt
gestegen. In Hatert is het percentage leerlingen met een
schooladvies lager dan vmbo‐theorie of HAVO met
58% nog altijd aanzienlijk. Wel is dit aandeel inmiddels
met 15% gedaald. Ter contrast, in Hatertse Hei is het
percentage “laag schooladvies” 36%.
Veel kinderen in Nijmegen‐Zuid gaan niet naar de
dichtstbijzijnde school. In Hatertse Hei gaat 51% niet
naar de (islamitische) basisschool, ook in Grootstal is
het percentage hoog (50%). Hatert is wat dit betreft met
37% ook bovengemiddeld, en Brakkenstein zit met 27%
net onder het stedelijke cijfer. In Nijmegen is het
percentage kinderen dat naar een verderweg gelegen
basisschool gaat 30%.
Aandacht voor huishoudensproblematiek in
Hatert Opnieuw is er door wijkprofessionals en
bewonersorganisaties aandacht gevraagd voor
problematiek achter de voordeur in Hatert. De grote
verscheidenheid in de populatie en de anonimiteit
waarbinnen men in Hatert kan wonen dragen daar aan
bij. Het gaat vaak om gebroken gezinnen met een
afnemende grip op de opvoeding van de kinderen,
mensen uit de reclassering of met psychiatrische
problemen en ook bij huishoudens zonder werk en/of
inkomen. Ook vluchtelingen en
stadsvernieuwingskandidaten uit andere wijken
hebben vaak meerdere problemen die niet meteen
zichtbaar zijn. De professionals spreken net als twee
jaar geleden over een toenemende problematiek. De
aanpak wordt, samen met stimulering van
arbeidsparticipatie, het belangrijkste aspect uit de
eerdergenoemde vierjarige ‘Krachtwijken‐aanpak’
genoemd.
De ervaren gezondheid is in dit stadsdeel relatief niet
zo gunstig. Het percentage bewoners dat zich gezond
voelt is met 75% beduidend lager dan de 82%
gemiddeld in Nijmegen (Hatert 76%). Hoewel het
beroep op maatschappelijk werk in geheel Nijmegen‐
Zuid een gemiddeld beeld geeft, is het aandeel GGZ‐
cliënten bovengemiddeld. Vooral inwoners van Hatert
en Hatertse Hei dragen hier aan bij. In het stadsdeel
geven relatief veel mensen aan recentelijk opgenomen
te zijn in een ziekenhuis of contact te hebben gehad
met een medisch specialist. Dat geldt overigens niet
specifiek voor Hatert. Door wijkprofessionals is
aangegeven dat in Hatertse Hei en Grootstal steeds
meer jongeren worden aangemeld in het zogenaamd
“Boognetwerk” vanwege gedragsproblemen en
schooluitval.
IV .NIJMEGEN ‐ZUID ALS
WOONOMGEVING
Strategische ingrepen in de woningvoorraad Hatert en Grootstal zijn wijken met veel
(goedkopere) huurwoningen. In Hatertse Hei en met
name Brakkenstein staan meer
laagbouwkoopwoningen. De gemiddelde WOZ‐
waarden in de wijken in Zuid blijven beneden het
stedelijk gemiddelde van € 222.500. Brakkenstein zit
hier met € 290.000 behoorlijk boven, en brengt het
gemiddelde omhoog. Het stadsdeel kende in de
periode 2006‐2009 meerdere bouwontwikkelingen,
waarbij de voorraad in Grootstal met 74 woningen
toenam en in Hatert een kleine 50 woningen zijn
gesloopt vanwege nieuwbouw (o.a.
Kleverburgstraat).
Naast nieuwbouw (bedoeld voor doorstroming en
instroom) zijn in zowel Hatert als Hatertse Hei
huurwoningen verkocht om bewoners aan te
trekken (of te behouden) die een bijdrage kunnen
leveren aan het versterken van de wijk.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties steunen
deze aanpak, maar hebben aangegeven vooralsnog
weinig positieve effecten te hebben gezien. Het is
een uitdaging om nieuwe ‐ en bestaande bewoners
samen te brengen.
Positieve indicaties openbare ruimte De bewoners van Nijmegen‐Zuid ervaren wat meer
verloedering dan de Nijmegenaren gemiddeld. De
bewonersscore is weliswaar stabiel gebleven (na een
verslechtering in 2007), maar voor Nijmegen als
geheel is de ‘ervaren verloedering’ afgenomen.
Vooral in Hatert is het aantal mensen dat
verloedering ervaart hoog. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties wijzen op achterstanden in de
openbare ruimte in het stadsdeel, zo is volgens hen
vorstschade aan wegen niet tijdig hersteld. In
Grootstal zijn vooral de ecologische zone en
parkeerplaatsen nabij de tennis‐ en squashhal vaak
vervuild. En in Hatert zijn vooral het winkelcentrum
en de winkelvoorziening in de Staatsliedenbuurt
genoemd.
3,6
3,8
4,5
3,7
3,8
4,5
0 1 2 3 4 5 6
Nijmegen
N-Zuid
Hate rt
2009 2007
illustratie 3 schaalscore verloedering
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 5
Er zijn echter ook meerdere positieve indicaties:
De waardering van het groen heeft zich in
Nijmegen‐Zuid heel gunstig ontwikkeld: 80% van
de bewoners is inmiddels tevreden met het groen,
de hoogste score in Nijmegen (Hatert: 72%
tevreden).
Het aantal klachten bij de Bel‐ en Herstellijn is in
het stadsdeel wat lager dan gemiddeld in
Nijmegen. Ook in Hatert is het aantal meldingen
ondergemiddeld gebleven, in Brakkenstein is het
wel duidelijk gestegen. Bijna 80% van de inwoners
van dit stadsdeel vindt de eigen buurt schoon, in
Hatert is dat 66%. Tegelijkertijd geven
wijkprofessionals en bewonersorganisaties aan dat
zogenaamde buurtrangers een grote bijdrage
leveren om de wijken schoon te houden.
Het percentage dat vindt dat er veel wordt
vernield in de eigen buurt is in Hatert met ruim
26% relatief hoog (Nijmegen: 13%), maar er is wel
sprake van een gestage, meerjaarlijkse daling. In
deze wijk zijn al veel fysieke maatregelen
doorgevoerd door gemeente en corporaties.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties zien
dit als een positieve ontwikkeling. Als voorbeeld
is genoemd het vernieuwen van schuttingen bij
corporatiewoningen, waarbij ook tuinen en groen
zijn opgeruimd. Buurtbeheer signaleert sneller
vervuiling van openbare ‐ en privé‐ruimten.
Vervuiling en onderhoudsstaat van
ʺbinnenstratenʺ blijft punt van aandacht.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties
spreken tenslotte de verwachting uit dat de eerder
genoemde nieuwbouw een positieve invloed zal
hebben op de woonomgeving in Hatert.
417
358
461
370
350
244
0 200 400 600 800 1000 1200
Nijmegen
N-Zuid
Haterts e Hei
Gro o ts ta l
Hatert
Brakkens te in
illustratie 4 gemiddelde afstand tot (grotere) supermarkt
Gunstig oordeel over voorzieningen De waardering voor het voorzieningenniveau in
Nijmegen‐Zuid is zonder meer positief. Rond
speelvoorzieningen voor kinderen zien we een forse
toename in tevredenheid, tot rond het gemiddelde
voor Nijmegen. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties hebben aangegeven dat er in
Zuid als geheel weinig specifieke plekken voor
jongeren zijn (JOP’s, speelpleinen). De tevredenheid
over de jongerenvoorzieningen blijft overigens wel
licht bovengemiddeld. In Hatert is het percentage
dat tevreden is met voorzieningen voor jongeren
gestegen van 18% naar 41%.
De tevredenheid over de winkelvoorzieningen is
bovengemiddeld gebleven, en zelfs t.o.v. twee jaar
geleden nog wat verbeterd. Het verzorgingsniveau
in Nijmegen‐Zuid qua (grotere) supermarkten is
bijvoorbeeld ook prima. In Brakkenstein zijn
woningen er gemiddeld circa 250 m vandaan
gelegen, in Hatert is dat 350 m, Grootstal 370 m en
Hatertse Hei circa 450 m. Het kleine winkelcentrum
aan de Zijpendaalstraat in Hatert is overigens
volgens wijkprofessionals en bewonersorganisaties
van weinig betekenis. Apotheken zijn voor 65+ers in
dit stadsdeel goed bereikbaar. In Hatertse Hei is de
gemiddelde afstand voor deze doelgroep 344 m tot
de dichtstbijzijnde apotheek, in Grootstal gaat het
om een relatief grotere afstand: gemiddeld 630 m.
Weinig bedrijvigheid in het stadsdeel Nijmegen‐Zuid kent geen specifieke werkgebieden,
en er zijn relatief weinig bedrijven aanwezig. Het
gerenoveerde winkelcentrum Hatert voorziet in
behoorlijk wat banen. In dit stadsdeel komt de
combinatie wonen en werken op één adres maar
weinig voor. Slechts Hatertse Hei (6,2% van de
adressen) laat nog iets van bedrijvigheid in
bewoonde panden zien.
Weinig bijzonderheden rond verkeerssituatie Door professionals en bewonersorganisaties is
weinig gemeld over verkeersproblematiek. Er is
gesproken over te hard rijden van stadsbussen en
reinigingsvoertuigen, en de Couwenbergstraat
(Hatert), de Hatertseweg, de Grootstalselaan en
Klein Grootstal zijn genoemd in het kader van
snelheidsovertredingen. Bewoners melden geen
overmatige verkeersproblematiek. De ervaring van
verkeersproblematiek is in Nijmegen‐Zuid nog altijd
wat gunstiger dan het stedelijk gemiddelde. Verder
blijft ook het aantal meldingen van parkeeroverlast
bij de politie aan de lage kant, wel is er sprake van
een toename in Brakkenstein en Hatert. De
tevredenheid over het openbaar vervoer is
vergeleken met twee jaar geleden gestegen van 87%
naar 90% en ligt daarmee boven het gemiddelde
voor Nijmegen (86%). In Hatert ligt de tevredenheid
met 93% nog hoger. In Nijmegen‐Zuid wordt ook
relatief weinig geluid‐ en stankoverlast in de
woonomgeving ervaren.
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 6
V.SOCIAAL KLIMAAT NIJMEGEN ‐ZUID
Wisselende signalen sociale cohesie Net als twee jaar geleden geven de bewoners van
Nijmegen‐Zuid aan dat ze voldoende sociale contacten
hebben. Het aantal bewoners dat vrijwilligerswerk
doet is fors gestegen, en ligt bijna op de voor Nijmegen
gemiddelde waarde. Het stadsdeel blijft nog wel achter
als het gaat om de deelname aan buurtactiviteiten. Een
ander aspect van participatie is de deelname aan
cultuur en sport. De deelname aan sport is weer wat
gedaald; het percentage vrijwilligers in
sportverenigingen en dergelijke geeft voor het
stadsdeel niet echt een afwijkend beeld. Voor
Nijmegen‐Zuid als geheel is ook de cultuurdeelname
wat lager (deelname aan kunsteducatie en bibliotheek).
Dat komt vooral door de lage scores voor
cultuurdeelname in Hatert.
Men oordeelt in Zuid als geheel minder gunstig over
de wijze waarop jongeren in de buurt met elkaar
omgaan, over de contacten tussen jong en oud en de
overlast van (groepen) jongeren. De gemiddelde
schaalscore voor sociale kwaliteit ligt iets onder het
gemiddelde voor Nijmegen.
Hatertse Hei Wat betreft de sociale omgeving geven de
bewonersscores in de wijk Hatertse Hei een gemiddeld
beeld aan. De cultuurdeelname (bibliotheek,
kunsteducatie) is er zelfs wat bovengemiddeld. In 2007
is gewezen op een kwetsbaar sociaal klimaat in deze
wijk, vooral in specifieke buurtjes als de Hofjesbuurt.
Nu is opnieuw aangegeven dat de Vlinder‐ en
Hofjesbuurt mogelijk kunnen afglijden. Over het
algemeen vertoont Hatertse Hei een redelijk stabiel
beeld, maar de wijk krijgt van wijkwerkers toch op
sociaal gebied het predicaat ‘kantelwijk’. Diverse
initiatieven van allochtonen om contact te leggen met
autochtonen (bijvoorbeeld open dag Mozaïek) vallen in
positieve zin op. Tegelijkertijd manifesteert een
specifieke groep jongeren zich negatief in de wijk.
Grootstal Ook in Grootstal vertoont het sociaal klimaat volgens
wijkprofessionals en bewonersorganisaties een stabiel
beeld. Net als twee jaar geleden maakt men zich enige
zorgen over de instroom van kwetsbare huishoudens
in bepaalde delen in Grootstal (plaatsingsbeleid) en de
soms beperkte cohesie en betrokkenheid onder
bewoners in de wijk. Ook hier is er een specifieke
groep jongeren die zich negatief manifesteert. Positief
is de heropening van jongerencentrum Mix.
Hatert: verbetering scores sociaal klimaat Hatert laat een aantal positieve indicatie zien
rondom de maatschappelijke participatie van haar
inwoners. Bewoners geven aan voldoende sociale
contacten te hebben. Het aantal bewoners dat
vrijwilligerswerk doet is van 25% naar 31 %
gestegen. In Hatert is het aandeel dat aangeeft
regelmatig een wijkcentrum in de eigen of
aangrenzende buurt te bezoeken ruim 13%, dat is
duidelijk boven het stedelijk gemiddelde van 9%. De
deelname aan buurtactiviteiten blijft wel duidelijk
achter. Het percentage wekelijks sporters is
toegenomen, en ligt nu bijna op een gemiddeld
niveau. Het percentage vrijwilligers in sport valt
met een behoorlijke 6,4% van de volwassenen in
positieve zin op. De scores in cultuurdeelname zijn
lager dan in andere wijken Nijmegen‐Zuid.
De schaalscore ʺwaardering sociaal klimaatʺ is
opnieuw licht verbeterd, Hatert laat op dit punt in
afgelopen jaren een stijgende lijn zien. Ook het
aandeel bewoners van Hatert, dat zich
verantwoordelijk voelt voor de woonbuurt is in
vergelijking met twee jaar geleden met 11%
toegenomen en ligt nu op een voor Nijmegen
gemiddeld niveau. Het aandeel bewoners dat zich
gehecht aan de buurt voelt is er met 60% relatief
laag, maar is ook gestegen.
Ook de meeste wijkprofessionals en
bewonersorganisaties geven aan dat Hatert op
sociaal gebied vooruit is gegaan. Vanwege de eerder
genoemde, landelijke aanpakstatus wordt er extra
geïnvesteerd, met steeds meer projecten gericht op
sociale en economische problemen. Ook de
organisatie ‐ en participatie van inwoners heeft
afgelopen jaren veel aandacht gehad, dit wordt als
een voorwaarde gezien om de wijk vooruit te
helpen. Men signaleert een toenemende
betrokkenheid onder bewoners, maar het zijn vaak
dezelfde mensen die bereikt worden
(bewonerscommissies en vrijwilligers). Er zijn wel
weer meerdere bewonersgroepen actief.
Wijkprofessionals zien reeds zichtbare resultaten
van de sociale projecten. Het “Vaderproject”
(waarbij vooral Marokkaanse mannen toezicht
houden in de openbare ruimte) wordt positief
gewaardeerd, het jongerencentrum Chill Out wordt
door verschillende etnische achtergronden bezocht,
in goede verhoudingen. In de basis blijft het sociaal
klimaat in Hatert kwetsbaar door de vele
verschillende culturen en bevolkingsgroepen naast
elkaar. Het samenbrengen van nieuwe bewoners (in
nieuwbouw) en de bestaande bevolking wordt een
uitdaging genoemd.
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 7
Brakkenstein Het sociaal klimaat in Brakkenstein geeft volgens
wijkprofessionals en bewonersorganisaties een stabiel
beeld. Positief is de extra aandacht die hier aan de
jeugd is gegeven (voorzieningen, feiten). In
Brakkenstein woont relatief gezien een klein
percentage allochtone bewoners en ook het aantal
sociaal‐maatschappelijk kwetsbare inwoners is niet zo
groot.
6,3
6,2
5,9
6,2
6,1
5,8
4 5 6 7 8
Nijmegen
N-Zuid
Hate rt
2009 2007
illustratie 5 schaalscore sociale kwaliteit
Bewonersscores rond jongerenoverlast
verslechterd De score op de schaal “houding jongeren”
(samengesteld uit vragen over de relatie in de wijk
tussen jongeren onderling én tussen jong en oud) was
voor Nijmegen‐Zuid altijd relatief gunstig, maar is nu
verslechterd. Volgens wijkprofessionals spelen hier
achtergronden als geringe toekomstkansen (lage
scholing), moeizame dialoog met medebewoners en
instanties en ook beperkte opvoedingscapaciteiten van
ouders. In Hatert is de score opnieuw ondergemiddeld,
en laat ook een negatieve ontwikkeling zien.
De reeds in 2007 gemelde (soms ernstige)
jongerenoverlast is nog altijd actueel. De meeste
wijkprofessionals en betrokken bewoners geven aan
dat er zo nu en dan overlast speelt, vooral in Hatert.
Maar, het beeld van een dominante invloed op het
woonklimaat van straten en buurten dat twee jaar
geleden is geschetst ontstaat nu niet. Wel zijn er
volgens hen diverse locaties te benoemen waar
structureel overlast van jongeren aanwezig is.
Overigens wordt ook voor de situatie van jongeren in
(Klein) Grootstal en Brakkenstein aandacht gevraagd,
omdat hier steeds meer oudere jeugd woont die in feite
eigen voorzieningen nodig hebben. Er ontstaan
geregeld conflicten met omwonenden van
hangplekken.
Samenleven etnische groepen lijkt beter te
gaan Ruim de helft van de inwoners van het stadsdeel
geeft aan regelmatig contact met andere etnische
groepen te hebben, een voor Nijmegen wat
ondergemiddelde score. Het oordeel over het
samenwonen van verschillende etnische groepen is
in Nijmegen‐Zuid ook relatief wat minder gunstig:
53% noemt deze verhouding goed (Nijmegen: 58%).
Dit percentage is ten opzichte van twee jaar geleden
wel toegenomen (+5%), wat een gunstige
ontwikkeling is.
De bewonersscores rond integratie en samenleven in
Hatert zijn al met al wat verbeterd. Meer mensen
hebben regelmatig contact met andere etnische
groepen. Het algehele beeld dat bewoners van het
samenleven van autochtone en allochtone bewoners
in de buurt hebben is er relatief gunstig: 57% van de
bewoners van Hatert oordeelt er inmiddels positief
over, tegenover 46% twee jaar geleden.
58
53
57
52
48
46
30 40 50 60 70 80 90
Nijmegen
N-Zuid
Hate rt
2009 2007
illustratie 6 percentage inwoners dat samenleven etnische
groepen goed vindt gaan
In 2007 is aangegeven dat de verhoudingen tussen
autochtonen en allochtonen in Nijmegen‐Zuid
verslechterd was. En dat vooral Hatert een
duidelijke tweedeling vertoonde. Wijkprofessionals
pleitten destijds voor het sterk doorzetten van
programmaʹs gericht op verdraagzaamheid en
integratiebevordering. Dit beeld komt nu veel
minder krachtig door. Er zijn maar weinig
opmerkingen over het samenleven van etnische
groepen geplaatst. Wel zijn allochtonen door
wijkprofessionals en bewonersorganisaties als
aandachtsgroep benoemd, vooral vanwege de
geringe maatschappelijke participatie die zij nog
steeds vertonen.
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 8
Gunstig veiligheidsbeeld, Hatert uitgezonderd Wat betreft agressie, dreiging, woninginbraak, en
vermogensdelicten scoort Nijmegen‐Zuid meestal
gunstiger dan het gemiddelde beeld voor Nijmegen. Zo
is het aantal aangiften rond agressie verhoudingsgewijs
erg laag in Brakkenstein. Er worden er in Grootstal en
Hatert opvallend weinig aangiften van inbraken
geregistreerd, in beide wijken is het aantal aangiften
ook behoorlijk afgenomen.
Voor Hatert zijn de bewonersscores minder gunstig. Zo
is het percentage dat zich onveilig voelt in de buurt
gestegen van 23% in 2007 tot 27% in 2009. Het
percentage inwoners in Hatert dat de indruk heeft dat
overlast van (groepen) jongeren vaak voorkomt is met
bijna 14% relatief hoog. Bewonersorganisaties en
wijkwerkers kunnen voor Hatert specifieke plaatsen
noemen waar soms bedreigingen, jongerenoverlast,
overlast van omwonenden en drugsproblematiek
spelen. Dit sluit aan bij het minder gunstige beeld dat
uit de bewonersscores ontstaat.
21
21
27
22
17
23
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-Zuid
Hate rt
2009 2007
illustratie 7 percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt in
de buurt
7,5
7,4
7,0
7,3
7,2
6,9
6 6,5 7 7,5 8
Nijmegen
N-Zuid
Hate rt
2009 2007
illustratie 8 rapportcijfer woonomgeving
VI .TOTAALSCORES NIJMEGEN ‐ZUID
Bewoners: Hatert gaat vooruit In dit stadsdeel stijgt het aantal mensen dat eigen
buurt vooruit ziet gaan (21%, 2007: 19%). Maar,
tegelijkertijd is het percentage dat achteruitgang ziet
licht gestegen (20%, 2007: 19%). In Hatert ziet
inmiddels een derde deel (33%) vooruitgang de
afgelopen jaren. Ook signaleren in Hatert steeds
minder mensen achteruitgang in de eigen buurt
(17%, 2007: 24%). De woonomgeving in Nijmegen‐
Zuid krijgt een ruime voldoende (rapportcijfer 7,4,
2007: 7,2), waarbij Hatert een 7,0 krijgt op dit gebied
van de eigen inwoners (2007: 6,9).
21
21
33
23
19
27
0 10 20 30 40 50 60
Nijmegen
N-Zuid
Hate rt
2009 2007
illustratie 9 percentage inwoners dat vindt dat de buurt het
afgelopen jaar vooruit is gegaan
Bewonersorganisaties en wijkprofessionals vinden
het stadsdeel als geheel een stabiel beeld geven, of
signaleren vooruitgang. Daarbij vallen vooral
Hatertse Hei en Hatert op. Haterse Hei laat volgens
een aantal betrokkenen een negatieve ontwikkeling
zien, hoewel men geen deelgebieden kan
onderscheiden die specifieke aandacht behoeven.
Men heeft aan deze wijk de status ‘kantelwijk’
gegeven. Hatert laat volgens bijna alle
wijkprofessionals en bewonersorganisaties positieve
ontwikkelingen zien. In verband met de bijzondere
beleidsstatus zijn er bovendien de komende jaren
veel kansen voor het gebied. Het stempel
probleemwijk, met alle media‐aandacht, wordt door
veel professionals als negatief ervaren. Dit vanwege
risicoʹs voor het imago, invloed op de verkoop van
huurwoningen en een doorgaande uitstroom (of
uitblijven van instroom) van (boven)modaal.
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 9
VII .NIJMEGEN ‐ZUID IN CI JFERS
bevolking
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
aantal inwoners 161884 22302 3952 5160 9287 3903
ontw. 2004 ‐ 2009 4411 ‐310 81 ‐152 ‐303 64
% 0‐14 jr 15 14 16 15 12 16
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1 ‐1 1 ‐1 ‐2 ‐1
% >64 jr 13 21 13 22 22 24
ontw. 2004 ‐ 2009 0 1 0 1 1 0
% 1‐ouder gezinnen 7 8 6 9 9 8
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 1 1 0 1
% niet westerse allochtonen 12 13 9 12 18 5
ontw. 2004 ‐ 2009 0 1 1 2 1 1
% niet westerse jonge allochtonen 21 22 14 22 34 8
ontw. 2004 ‐ 2009 0 1 1 3 ‐1 3
inkomen en werk
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% lage inkomens 44 x 42 42 51 39
ontw. 2005 ‐ 2007 1 x 5 ‐1 0 2
% WWB 4,1 4,7 3,8 4,5 6,2 2,1
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1,3 ‐1,1 ‐0,9 ‐0,4 ‐1,9 ‐0,1
% gesubsidieerde arbeid 0,9 1,1 1,2 1,0 1,2 0,7
ontw. 2007 ‐ 2008 ‐0,1 0,0 0,0 0,0 ‐0,1 0,0
% hoogste welstandsklasse (W1) 17 9 x x 6 x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 ‐2 x x 2 x
% laagste welstandsklasse (W5) 6 6 x x 6 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐5 x x ‐10 x
gezondheid en zorg
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% cliënten maatschappelijk werk 1,1 1,1 0,9 1,3 1,3 0,7
ontw. 2007 ‐ 2008 0,0 0,0 ‐0,2 0,3 0,1 ‐0,2
% cliënten GGZ 3,4 3,6 3,3 4,2 3,6 3,3
ontw. 2004 ‐ 2008 0,4 0,4 0,4 0,9 0,3 0,2
% voelt zich gezond 80 75 x x 76 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 1 x x 7 x
% contact huisarts 45 48 x x 51 x
ontw. 2005 ‐ 2009 1 1 x x 0 x
% contact specialist 30 36 x x 32 x
ontw. 2005 ‐ 2009 3 10 x x 9 x
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 10
onderwijs
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% lage startkansen 08/09 18 35 55 32 53 9
gemiddelde citoscore 534,9 533,9 534,5 532,4 531,3 537,4
ontw. 03/06 ‐ 06/09 0,1 ‐0,1 ‐2,7 ‐0,5 1,3 ‐0,7
% advies <vmbo‐t/havo 38 44 36 43 58 39
ontw. 03/06 ‐ 06/09 ‐5 ‐6 7 ‐13 ‐15 11
% leerlingen havo/vwo 3e lrjr 50 43 53 44 23 63
ontw. 04/06 ‐ 07/09 2 ‐1 ‐1 6 ‐7 0
% voorbijlopers 30 42 51 49 41 27
ontw. 06/07 ‐ 08/09 0 2 ‐1 ‐2 6 1
openbare ruimte
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% tevredenen groen 75 80 x x 72 x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 6 x x ‐1 x
% klachten in verhouding tot woningen 18 15 11 16 16 14
ontw. 2006 ‐ 2008 2 1 0 2 0 3
schaal verloedering 3,6 3,8 x x 4,5 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 0,0 x x 0,0 x
% buurt schoon 80 79 x x 66 x
ontw. 2007 ‐ 2009 4 3 x x ‐1 x
% veel vernield 13 16 x x 26 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 1 x x ‐2 x
voorzieningen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% tevredenen winkels 88 96 x x 97 x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 1 x x 2 x
schaal voorzieningen jongeren 3,8 3,9 x x 4,8 x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 ‐0,1 x x 0,4 x
% tevred. speelmogelijkheden kind. 70 72 x x 69 x
ontw. 2007 ‐ 2009 8 9 x x 16 x
gem. afstand supermarkt 2009 (m) 417 358 461 370 350 244
gem. afstand apotheek 2009 (m) 457 460 344 630 438 354
woningmarkt
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
ontw. aantal woningen 2006 ‐ 2008 944 35 4 74 ‐48 5
% laagbouwwoningen 2009 58 65 61 69 59 81
% huurwoningen 2009 55 65 48 73 76 42
gemiddelde WOZ‐waarde 2009 222600 203800 216600 204500 166500 289600
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 11
bedrijvigheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% bedrijfsvestigingen op woningen 12,8 6,9 7,8 6,6 5,8 8,9
ontw. 2004 ‐ 2008 1,4 1,2 0,8 0,9 1,4 1,3
% arbeidsplaatsen op bevolking 61,7 12,8 9,6 17,1 10,0 17,1
ontw. 2004 ‐ 2008 2,5 ‐0,1 ‐1,5 ‐2,0 1,1 0,8
% combinatie woon/werk 1 adres 7,1 4,9 6,2 4,1 4,1 6,9
milieu
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% geluidsoverlast meerdere bronnen 46 41 x x 42 x
% stankoverlast meerdere bronnen 22 18 x x 27 x
huishoudelijk verbruik gas (m3) 1625 1448 1621 1443 1234 1842
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 ‐45 ‐38 ‐42 ‐27 ‐48 ‐18
huish. verbruik electriciteit (Kwh) 3123 2718 2761 2672 2558 3184
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 49 45 37 38 65 12
verkeer
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% meldingen parkeeroverlast 1,0 0,6 0,4 0,4 0,8 0,8
ontw. 2006 ‐ 2008 ‐0,1 0,1 0,2 ‐0,1 0,2 0,2
schaal ervaren verkeersproblemen 2,6 2,5 x x 2,6 x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 0,1 x x 0,3 x
% tevredenen OV 86 90 x x 93 x
ontw. 2007 ‐ 2009 4 3 x x 4 x
sociale contacten
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% voldoende contacten 85 82 x x 87 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐6 x x 0 x
% goed voor zichzelf zorgt 95 93 x x 96 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐3 x x ‐1 x
% in vrijwilligerswerk 30 29 x x 31 x
ontw. 2007 ‐ 2009 3 7 x x 6 x
sociale omgeving
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% regelmatig bezoek wijkcentrum 9 10 x x 13 x
% verantwoordelijk voor buurt 85 89 x x 85 x
ontw. 2007 ‐ 2009 2 11 x x 11 x
% deelname buurtactiviteiten 31 24 x x 21 x
ontw. 2007 ‐ 2009 2 3 x x 8 x
% gehecht buurt 67 65 x x 60 x
ontw. 2007 ‐ 2009 2 ‐1 x x 2 x
schaal sociale kwaliteit 6,3 6,2 x x 5,9 x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,1 0,1 x x 0,1 x
schaal houding jongeren 6,6 6,4 x x 5,9 x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 ‐0,5 x x ‐0,4 x
wijken
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 12
integratie en samenleven
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% regelmatig contact andere etniciteit 55 51 x x 58 x
ontw. 2007 ‐ 2009 4 3 x x 7 x
% positieve kanten andere etniciteiten 45 36 x x 45 x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 ‐1 x x 5 x
% negatieve kanten andere etniciteiten 29 36 x x 45 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 5 x x 5 x
% verhouding allocht/autocht. goed 58 53 x x 57 x
ontw. 2007 ‐ 2009 6 5 x x 11 x
cultuur
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% abonnementen bibliotheek 27,5 26,8 28,2 25,9 20,0 42,7
% bezoek culturele voorstelling ʹ07 61 48 x x 43 x
% bezoek musea ʹ07 54,0 47,0 x x 41,0 x
ontw. 2005 ‐ 2007 ‐7 ‐7 x x ‐8 x
% bezoek bioscoop ʹ07 71,0 61,0 x x 51,0 x
ontw. 2005 ‐ 2007 4 6 x x ‐3 x
% cursisten kunsteducatie 2,5 1,8 2,3 1,7 1,0 3,4
ontw. 2002 ‐ 2008 0,0 x 0,3 ‐0,4 0,0 0,2
sport
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% wekelijkse sporters 58 58 x x 56 x
ontw. 2007 ‐ 2009 3 7 x x 14 x
% lid sportclub 23 19 x x 19 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x x 2 x
% in vrijwilligerswerk (sport) 6 5 x x 6 x
veiligheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% aangiften agressie 0,9 0,6 0,5 0,5 1,0 0,2
ontw. 2004 ‐ 2008 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 0,0
schaal dreiging 0,9 0,7 x x 1,1 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 0,0 x x ‐0,1 x
% aangiften woninginbraak 1,3 0,7 1,0 0,4 0,6 0,7
ontw. 2004 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,3 0,2 ‐0,8 ‐0,4 ‐0,2
schaal vermogensdelicten 3,7 3,6 x x 4,3 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,3 0,4 x x 0,5 x
% onveilig gevoel algemeen 28 29 x x 32 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 6 x x 4 x
% onveilig gevoel buurt 21 21 x x 27 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 4 x x 4 x
% vaak overlast jongeren 9 9 x x 14 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 3 x x 4 x
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Zuid
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 13
algemene oordelen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein
% buurt vooruitgegaan 21 21 x x 33 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 2 x x 6 x
% buurt achteruitgegaan 12 20 x x 17 x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐4 1 x x ‐7 x
schaal evaluatie buurt 7,6 7,4 x x 6,9 x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,1 x x 0,2 x
rapportcijfer woonomgeving 7,5 7,4 x x 7,0 x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,2 x x 0,1 x
wijken
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 1
Dukenburg
I .SAMENVATTEND BEELD
DUKENBURG
Dukenburg is een groot en gedifferentieerd stadsdeel uit
zestiger en zeventiger jaren. De meeste van de zeven
wijken hebben een relatief zwakke sociaal‐
maatschappelijke structuur en daarmee samenhangende
leefbaarheidproblemen. Wel zien we de laatste jaren
positieve signalen in Meijhorst, Aldenhof en Malvert.
Binnen de wijk Tolhuis blijft met name de positie van de
buurt Tolhuis 52e‐78e straat zorgelijk.
Dukenburg
Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners
Tolhuis 77 1607 3433
Zwanenveld 87 2440 4818
Meijhorst 59 1609 3491
Lankforst 50 1018 2165
Aldenhof 43 1133 2699
Malvert 51 1246 2676
Weezenhof 86 1703 3653
Wonen in sfeer van ‘the seventies’ Interne rondwegen, woonerven, vaak een
afwisseling van hoogbouw en laagbouw:
Dukenburg ademt de sfeer van het begin van de
jaren ‘70 van de vorige eeuw. Er zijn grote
verschillen in leeftijdsopbouw, huishoudensvormen
en etniciteiten tussen de wijken. Wijken met een wat
achterblijvend sociaal maatschappelijk profiel
kennen vaker problemen ‘achter de voordeur’, wat
soms voor knelpunten in het sociale klimaat zorgt.
Daarnaast is er de verhouding tussen allochtone en
autochtone bevolking die nog niet optimaal is en
zijn er zorgen en overlastproblemen rond jeugd en
jongeren.
Positieve indicaties sociaal klimaat, wel
problemen met jongeren Indicatoren rond sociale contacten en
maatschappelijke participatie laten over het
algemeen een goed niveau zien. Veel
bewonersscores wijzen op positieve ontwikkelingen.
Zo hechten meer Dukenburgers aan hun buurt en
ontstaat er steeds meer een eigen identiteit. Dat wil
niet zeggen dat er geen aandachtsgebieden zijn waar
het sociaal klimaat (sterk) te wensen overlaat. Ook is
overlast en criminaliteit rond de groepen
hangjongeren soms evident. Bewonersscores op dit
vlak laten dan ook een relatief ongunstig beeld zien,
waar overigens wel verbetering in zit.
Hoewel veel Dukenburgers aangeven regelmatig
contacten te hebben met andere etnische groepen,
heeft minder dan de helft een positief beeld van het
samenleven van verschillende culturen.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties
beschrijven een tamelijk vreedzame, deels
gesegregeerde manier van samenwonen.
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 2
Tolhuis kwetsbaar In Tolhuis is het bevolkingsprofiel op meerdere
punten broos, zo is het aandeel lage inkomens
toegenomen en heeft naar schatting van
wijkprofessionals 5% van de huishoudens te maken
met ‘achter de voordeur‐problemen’. In de apart
onderzochte buurt Tolhuis 52‐78 is de waardering
voor de eigen woonomgeving traditioneel laag,
maar ten opzichte van 2007 wel wat gestegen. Nog
altijd zien meer mensen de buurt achteruit gaan dan
vooruitgaan. Al met al zien we in dit deelgebied
vooral ondergemiddelde scores, en een aantal
negatieve ontwikkelingen op sociaal gebied.
Bevolkingskenmerken, woonomgeving en sociaal
klimaat blijven kwetsbaar.
Zwanenveld blijvend aandachtsgebied De ontwikkeling van Zwanenveld is niet eenduidig.
Bewonersorganisaties en wijkprofessionals spreken
van vooruitgang. Tegelijkertijd is het percentage
bewoners dat de buurt vooruit vindt gegaan
teruggelopen van 24% naar 18%, ook hier zien
inmiddels meer mensen de buurt achteruit‐ dan
vooruitgaan. Ook in sociale zin is het moeilijk een
eenduidige conclusie te trekken. Het oordeel van
bewoners over het sociaal klimaat is sterk verbeterd,
richting het Nijmeegse gemiddelde. Ook de
gehechtheid aan de buurt is gestegen. Tegelijkertijd
zien we dat de verhouding tussen etnische groepen
is verslechterd en de scores rond veiligheid in de
buurt zijn teruggelopen. Men ervaart veel overlast
van jongeren. In de woonomgeving zijn er
duidelijke aandachtspunten. Bewoners hebben meer
verloedering en verkeersproblemen ervaren, men
geeft ook behoorlijk wat vernielingen aan.
Zwanenveld blijft een aandachtsgebied.
Meijhorst: sterkere cohesie In de basis vertoont Meijhorst een zwak profiel,
maar er zijn meerdere positieve
aanknopingspunten. De totaalwaardering van
bewoners voor hun buurt blijft laag, maar het
percentage dat de buurt vooruit ziet gaan is
aanzienlijk gestegen. Verbeteringen zijn er volgens
bewoners vooral in het sociaal klimaat en het
samenleven van etnische groepen. Thema’s als
jongerenproblematiek, verloedering,
bewonersoverlast en verkeersproblemen blijven
aandachtspunten. Betrokkenen zien op dit soort
onderwerpen soms ook achteruitgang. Vooral
onrust rond jongeren trekt sterk de aandacht.
Aldenhof: positieve balans, wel
aandachtspunten Aldenhof laat enige positieve ontwikkelingen zien.
Hoewel bewonersoverlast en verkeersproblemen
hier issues zijn, zien bewoners een verbetering van
beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Ook
heeft men minder verloedering ervaren. Hoewel
men nog altijd wat minder tevreden is over
openbaar vervoer is ook hier de ontwikkeling
gunstig. Bewonersorganisaties en wijkprofessionals
zien positieve ontwikkelingen binnen het sociaal
klimaat, de gehechtheid aan de buurt is gestegen,
het gevoel van veiligheid is vergroot. Het oordeel
over het samenleven van etnische groepen is
daarentegen aanmerkelijk verslechterd. Al met al
een positieve balans.
Malvert: geen eenduidig beeld Het percentage dat het buurt vooruit ziet gaan is
hier behoorlijk teruggelopen. Qua woonomgeving
zijn er dan ook enige negatieve ontwikkelingen en
ondergemiddelde scores. Zo speelt er
bewonersoverlast rond de maisonnettes, zijn er
verkeersproblemen en is men minder tevreden over
voorzieningen voor jeugd en jongeren. Wel wordt er
minder verloedering ervaren in de woonomgeving.
Op sociaal gebied zijn er goede berichten. Het
oordeel over het sociaal klimaat is verbeterd en is nu
bovengemiddeld. Het percentage dat het
samenleven van etnische groepen goed vindt gaan is
gestegen, zo ook de scores voor veiligheid.
Wijkprofessionals zien kansen in de
herstructurering van de maisonnettes in Malvert,
maar geven aan dat de wijk ook in negatieve
richting kan kantelen.
Lankforst en Weezenhof gunstig Deze wijken kennen gemiddelde tot gunstige
kenmerken. Op het gebied van woonomgeving en
onderlinge verhoudingen zijn er weinig
bijzonderheden. In de Lankforst lijkt parkeeroverlast
een aandachtspunt te worden.
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 3
I I .RUIMTELI JKE OPBOUW
DUKENBURG
Dukenburg is met ruim 23.000 inwoners het op één
na grootste stadsdeel, na Nijmegen‐Oost. Het is
gebouwd vanaf het midden van de jaren ‘60 tot
halverwege de jaren ’70 van de vorige eeuw, in een
ruime opzet. De woonfunctie (laagbouw en
etagebouw) overheerst sterk. Bedrijvigheid bevindt
zich vooral aan de rand van Zwanenveld en Tolhuis,
in de Brabantse Poort, met daarbinnen het
stadsdeelcentrum. Ook zijn er diverse
wijkwinkelcentra.
Tolhuis De bouw van Tolhuis is in 1971 gestart.
Kenmerkend voor de wijk is de boomvormige
wegenstructuur: de bekende woonerven. De oude
Teersdijk loopt als een groene lijn door het
noordelijke deel van het gebied met daaraan gelegen
het voormalige tolhuisje. Tolhuis wordt gekenmerkt
door een grote verscheidenheid aan woningtypes en
architectuur in een compacte opzet. Er zijn
bijvoorbeeld appartemententorentjes en (split‐level)
drive‐in woningen. In het centrum van de wijk is de
Open Wijkschool de Dukendonck gevestigd, met
daarbij het Creatief Centrum Nijmegen Zuid. Aan
de noord‐westkant rondom de 52e en 75e straat,
grenzend aan het woonwagencentrum Teersdijk,
wonen veel voormalige bewoners uit dit centrum.
Zwanenveld Zwanenveld kent enkele rondlopende hoofdstraten,
waaraan woonblokken zijn aangehaakt. In de
meeste van deze woonblokken is sprake van aparte
buurten, waar bijvoorbeeld een bewonersorganisatie
actief is. De wijk is wat minder ruim opgezet dan
elders in Dukenburg, maar kent een behoorlijke
mate aan groen en andere voorzieningen. Opvallend
is natuurlijk het stadsdeelcentrum Dukenburg dat in
het noordwesten van de wijk is gelegen. Dit winkel‐
en dienstencentrum heeft een bovenlokale
uitstraling, en is nabij een bus‐ en treinstation
gelegen.
Meijhorst Meijhorst is tussen 1968 en 1973 gebouwd als vierde
van de zeven Dukenburgse wijken. De
stedenbouwkundige opzet is ruim en groen, maar
ook rechtlijnig en eenvormig. Langs de hoofdstraten
(de 10e t/m 14e straat en de 60e straat) is de wijk
opgebouwd in een mengeling van hoog‐ en
laagbouwcomplexen. Meijhorst kent de meeste
hoogbouw binnen Dukenburg. Groenzones
bevinden zich, net als bij de andere wijken van
Dukenburg, met name aan de randen van de wijk.
Centraal ligt Park Meijhorst. Een bijzonder
groenelement is ook het Grand Canal. Deze
watergang maakte ooit deel uit van het landgoed de
Duckenburg, en wees in de richting van de
Wijchense kerktoren. Meijhorst is tegenwoordig qua
bevolkingssamenstelling een levendige en kleurrijke
wijk.
Lankforst De woonerven van Lankforst zijn in de tweede helft
van de jaren zestig gebouwd. De
stedenbouwkundige opzet van de wijk wordt
bepaald door de hoofdstraat, bestaande uit de 11e
tot en met de 16e straat, waarop ringvormige
woonstraten zijn aangetakt. Het Uilenbos, de Wolle
Wei en het groen rondom landhuis de Duckenburg
zijn grootschalige groenelementen aan de randen
van deze wegenstructuur. Lankforst bestaat bijna
alleen uit woningen, in het midden van de wijk
bevinden zich een basisschool en fysiotherapie. De
verschillende woningcomplexen zijn in duidelijk
afgebakende delen verspreid over de wijk. Lankforst
kent naar verhouding veel openbare ruimte.
Aldenhof Opvallend bij de entree van Aldenhof is de
aanwezigheid van een voormalig ketelhuis, nu in
gebruik als kantoor. Samen met Malvert behoort
Aldenhof tot de oudste wijken van Dukenburg (eind
zestiger jaren). Gelegen tussen de van Boetbergweg,
van Appelterenweg en park Staddijk kenmerkt de
wijk zich door een duidelijke ruimtelijke opzet: een
‘vierkante’ hoofdweg waaromheen zich zijstraten
met bouwblokken bevinden. Twee derde van de
woningvoorraad bestaat uit (grote)
laagbouwwoningen. Daarnaast zijn er
maisonnettecomplexen en
(midden)hoogbouwwoningen. Er zijn in de wijk
geen winkelvoorzieningen. Ook het aantal bedrijven
en arbeidsplaatsen is beperkt. Wel zijn er een
basisschool (Open Wijkschool), een dependance van
het kunst‐ en educatiecentrum de Lindenberg en het
zorgcentrum De Doekenborg gevestigd.
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 4
Malvert Ook de stedenbouwkundige opzet van Malvert
kenmerkt zich door een interne rondweg waaraan
de verschillende woonstraten aantakken, in de vorm
van lusvormige wegen of doodlopende straten.
Malvert bestaat voor de ene helft uit laagbouw, voor
de andere uit etagebouw. Het is de enige
Dukenburgse wijk zonder koopwoningen. In de
wijk ligt een omvangrijk maisonnettecomplex, dat
wordt geherstructureerd. Centraal ligt een
voorzieningenhart met een bescheiden
winkelcentrum, het verzorgingshuis De Orangerie
en een basisschool.
Weezenhof De wijk Weezenhof wijkt in vele opzichten af van de
andere wijken in Dukenburg. De wijk is heel ruim
van opzet, met straten die zich in een boomstructuur
steeds verder vertakken en met veel groen tussen de
bouwblokken. Hoogbouw komt voor bij de entree
(tot 12 lagen) en er zijn diverse typen rijwoningen,
geschakelde en vrijstaande woningen. In het
centrale groengebied liggen bijzondere ‘sterflatjes’.
De wijk heeft een winkelcentrum en herbergt
diverse maatschappelijke voorzieningen. Tussen de
soms doodlopende straten door lopen grote
groenzones met waterpartijen. De wijk grenst aan
het natuurgebied Vogelenzang, waarmee een aantal
verbindingen zijn.
Vogelzang en Staddijk Vogelzang is een natuurgebied in de zuidoosthoek
van Dukenburg. De wijk Staddijk bestaat
grotendeels uit het park Staddijk. Aan de noord‐
westkant bevindt zich het woonwagencentrum
Teersdijk.
I I I .KENMERKEN BEVOLKING
DUKENBURG
Verschillen in leeftijd en huishouden tussen
de wijken De leeftijdsverdeling van de bevolking van
Dukenburg als geheel komt redelijk overeen met die
van Nijmegen. Het percentage kinderen (16% voor
Dukenburg) ligt dicht tegen het Nijmeegse
gemiddelde aan. Het percentage ouderen ligt
inmiddels duidelijk hoger (17% tegenover 13%) en is
stijgende. Dukenburg is al langer een vergrijzend
stadsdeel; de totale bevolking nam in de periode
2004‐2009 af met 700 personen. Uitzondering hierop
is Zwanenveld, waar na 2004 circa 100 woningen
zijn toegevoegd.
Ook de Dukenburgse huishoudensverdeling is
vergelijkbaar met Nijmegen als geheel. Het aandeel
éénoudergezinnen is met 8% iets hoger dan het
Nijmeegse cijfer (7%). Tussen de wijken binnen het
stadsdeel zijn er qua leeftijd en huishouden wel
diverse verschillen:
In de wijken Weezenhof, Aldenhof en Meijhorst is
het aandeel kinderen wat groter (allen 18%). Ook in
de apart onderzochte buurt Tolhuis 52‐78 wonen
naar verhouding veel kinderen (24%). Het aantal
65+ers is er zeer gering (5%). In Malvert en
Weezenhof is het percentage ouderen (voor beide
wijken 24%) aanzienlijk hoger dan het Dukenburgse
(17%) en Nijmeegse gemiddelde (13%). In de buurt
Tolhuis 52‐78 is het aandeel éénoudergezinnen met
20% extreem hoog. In Tolhuis, Meijhorst, Lankforst
en Aldenhof is het aandeel ook bovengemiddeld
(9% tot 11%). In Malvert is het aandeel teruggelopen
(van 9% naar 7%), wellicht vanwege de
herstructurering (urgenties).
Toename aandeel allochtone groepen in
Tolhuis en Zwanenveld Het aandeel niet‐westerse allochtone inwoners
(volgens de CBS‐definitie) in Dukenburg is met 19%
relatief hoog, namelijk 7% hoger dan in heel
Nijmegen. Sinds 2004 is deze groep in Dukenburg
met 1% gegroeid, terwijl Nijmegen als geheel stabiel
bleef (12%). Meer dan de helft van deze groep in
Dukenburg betreft de traditionele groepen:
Surinamers (2%), Antillianen/Arubanen (2%),
Turken (3%) en Marokkanen (4%).
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 5
Qua etniciteit zijn de verschillen tussen de zeven
wijken groter dan bij de leeftijds‐ en
huishoudensverdeling. In Meijhorst, maar ook
Malvert en Aldenhof liggen de aandelen allochtonen
naar verhouding het hoogst (resp. 32%, 24% en
22%). Juist in deze wijken heeft een groot deel van
de jeugd een niet‐westerse achtergrond. In de buurt
Tolhuis 52‐78 is het aandeel allochtonen de
afgelopen 5 jaar is toegenomen van 20% in 2004 tot
24% in 2009. In de genoemde wijken gaat het om
uiteenlopende etniciteiten. Het aandeel Marokkanen
(7‐8%) is hierbij groter dan het Turkse aandeel
(4‐5%). In Meijhorst wonen naar verhouding veel
Antillianen. Ook in Tolhuis, Zwanenveld en
Lankforst is het aandeel allochtone inwoners groter
dan gemiddeld in Nijmegen.
Er is in deze wijken sprake van een toename de
afgelopen 5 jaar, i.t.t. de stedelijke stabilisatie. In
Weezenhof tenslotte wonen weinig allochtonen
(6%). Hier is het percentage allochtonen, vergeleken
met 2004, licht toegenomen.
12
19
19
18
32
17
22
24
6
24
12
18
15
15
30
15
22
25
5
20
0 10 20 30 40
Nijmegen
Dukenburg
To lhuis
Zwanenveld
Meijho rs t
Lankfo rs t
Aldenho f
Malvert
Weezenho f
To lhuis 52-78
2009 2004
illustratie 1 percentage niet‐westerse allochtonen
Veel uitkeringsgerechtigden in Tolhuis,
Meijhorst en Aldenhof Het sociaal‐economisch profiel is in een groot
stadsdeel als Dukenburg divers. De sociaal‐
economische status van inwoners ligt over het
algemeen wat lager. De apart onderzochte wijken
kennen allen veel inwoners in de laagste
welstandsklasse. Het aantal mensen met een
hoge(re) economische status is daar
ondergemiddeld. In Tolhuis 52‐78 verkeert bijna
75% in de laagste welstandsklassen. Meijhorst kent
desalniettemin 10% die in de hoogste
welstandsklasse verkeert.
6
9
10
14
6
12
25
35
51
56
54
56
65
49
29
20
21
19
23
15
22
13
7
5
4
8
17
14
7
10
8
7
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Nijmegen
Dukenburg
Zwanenve ld
Meijho rs t
Aldenho f
Malvert
To lhuis 52-78
W5 (laags te) W4 W3 W2 W1 (ho o gs te )
illustratie 2 sociaal economische status van inwoners (5
welstandsklassen o.b.v. inkomen, opleiding en eigen
woningbezit)
Het aandeel uitkeringsgerechtigden WWB is in het
stadsdeel met 4,2% bovenstedelijk (Nijmegen 3%).
Vooral Tolhuis (5,6%), Meijhorst (5,5%) en Aldenhof
(4,7%) kennen relatief veel WWB’ers. Opvallend is
de behoorlijke uitstroom van uitkeringsgerechtigden
in vijf jaar in Malvert, Aldenhof en Lankforst. In
Tolhuis en Zwanenveld is het aandeel lage
inkomens toegenomen, waarbij Zwanenveld met
48% inmiddels bovenstedelijk is. Het aandeel lage
inkomens is in Weezenhof met 29% behoorlijk laag.
In Tolhuis en ook Meijhorst zien we relatief veel
gesubsidieerde arbeid, 1,5% van de wijkbevolking,
versus 0,9% in Nijmegen.
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 6
Wat meer gezondheidsproblemen,
Weezenhof uitgezonderd De scores op de gezondheidsindicatoren laten zien,
dat de bewoners van Dukenburg meer dan
gemiddeld met gezondheidsproblemen te kampen
hebben. Het aandeel mensen dat zich gezond zegt te
voelen (74%) is in Dukenburg lager dan in heel
Nijmegen (82%) en men gaat vaker naar een arts of
specialist. Uitgezonderd Weezenhof scoren alle
wijken op één of meerdere punten relatief ongunstig
in vergelijking met het Nijmeegs gemiddelde.
Meijhorst is de wijk die het slechts scoort op de
indicatoren van gezondheid en zorg. Meijhorst en
Malvert, en in mindere mate Aldenhof en
Zwanenveld zitten wat betreft aantal cliënten
maatschappelijk werk, aantal cliënten GGZ en het
percentage dat contact heeft met de huisarts boven
het gemiddelde. Inwoners van Weezenhof doen
maar weinig een beroep op deze voorzieningen.
Meer bekend over
multiprobleemhuishoudens In de vorige wijkmonitor is melding gemaakt van
het grote aantal multiprobleemhuishoudens in
Dukenburg, waar de zogenaamde problemen
‘achter de voordeur’ spelen. Inmiddels is er bij
wijkprofessionals meer duidelijkheid over aard en
omvang. Ongeveer 5% van de huishoudens in de
vijf wijken Malvert, Zwanenveld, Meijhorst,
Aldenhof en Tolhuis zou op basis van hun inzichten
tot de categorie behoren. Opnieuw is naar voren
gebracht dat er op dit vlak geen onderscheid is
tussen autochtonen en allochtonen. Aangegeven is
bovendien dat niet zozeer de aantallen
probleemgezinnen zijn toegenomen (hoewel er
sprake is van instroom, bijvoorbeeld bij de 40e
straten in Zwanenveld) maar de intensiteit van de
problematiek. Problemen binnen gezinnen worden
vaak pas zichtbaar bij actieve benadering. Schaamte
en cultuur spelen een rol. De voornaamste
problemen waar huishoudens in Dukenburg mee te
maken hebben zijn financiële problemen
(bestaansminimum, armoede en/of schulden) en
opvoedingsproblematiek. Opvoedingsproblemen
worden soms veroorzaakt door taalachterstand of
verslavingsproblemen bij de ouders. Onvolledige
Marokkaanse gezinnen zijn een specifiek benoemde
groep. Maar ook bij andere allochtonen en
autochtone bewoners zijn opvoedingsproblemen
aan de orde. Meervoudige problemen zijn er ook bij
ouderen met (te) weinig maatschappelijke contacten
en/of met gezondheidsproblemen. Er zijn inmiddels
verschillende hulp‐ en begeleidingstrajecten
operationeel, o.m. gericht op bewoners van
maisonnettes in Malvert. Dit in het kader van de
aanstaande sloop/renovatie.
Dukenburgse onderwijsscores vaak
ondergemiddeld De startkansen voor basisschoolleerlingen zijn in
Dukenburg minder gunstig dan gemiddeld in
Nijmegen. Het aandeel gewichtsleerlingen is
hiervoor de indicator. Op basisscholen in
Dukenburg liggen deze percentages meestal
behoorlijk boven het gemiddelde in Nijmegen.
Basisscholen in Weezenhof (3%) en opvallend ook in
Malvert (15%) hebben veel minder kinderen met
lagere startkansen.
De gemiddelde Citoscores in Dukenburg liggen
meestal onder het stedelijk gemiddelde. Deze scores
zijn met name in Meijhorst, Malvert en Tolhuis
(vooral Tolhuis 52‐78) ondergemiddeld. Hier zijn
Weezenhof en Lankforst positieve uitzonderingen.
De scores in Meijhorst zijn nog verder verslechterd
(‐2,6 punten), terwijl Tolhuis (+1,3) en ook nu
Malvert (+9,7) het beter doen.
Het aandeel leerlingen met een ʺlaag schooladviesʺ
ligt hoog (48% in het gehele stadsdeel), vooral in
Zwanenveld en Meijhorst (66%), Aldenhof (55%),
Malvert (54%) en Tolhuis (53%, Tolhuis 52‐78: 63%).
In Tolhuis is dit aandeel wel afgenomen (‐7%), zo
ook in Malvert (‐12%).
Dukenburg vertoont geen afwijkend beeld (t.o.v.
Nijmegen als geheel) als het gaat om het niet
bezoeken van de dichtbijzijnde basisschool.
Aldenhof (48% naar een verderweg gelegen
basisschool) en Malvert (43%) vallen op. Weezenhof
(16%) en Tolhuis (24%, Tolhuis 52‐78: 26%) kennen
kennelijk wel echte buurtscholen.
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 7
IV .DUKENBURG ALS WOONOMGEVING
Veel huurwoningen Qua eigendomssituatie wijkt de woningvoorraad in
Dukenburg af van die van de andere stadsdelen.
Het aandeel huurwoningen is hoger dan gemiddeld,
vooral in Meijhorst, Lankforst, Aldenhof en Malvert
staan veel huurwoningen. Nog altijd neemt in bijna
alle wijken het aandeel huurwoningen langzaam af
als gevolg van verkoop. Het percentage laagbouw in
het stadsdeel is wel gemiddeld (ruim de helft). Met
€ 174.000 is Dukenburg het stadsdeel met de laagste
gemiddelde WOZ‐waarde, waarbij Zwanenveld en
Meijhorst het laagst gewaardeerd zijn (€ 164.000 en
€159.000). Ook de buurt Tolhuis 52‐78 kent een lage
gemiddelde WOZ‐waarde. De woningvoorraad
kende in de periode 2007‐2008 enige dynamiek: in
Zwanenveld kwamen er per saldo 108 woningen bij
(o.a. wooncomplex De Heeren van Nijmegen).
Positieve verwachtingen woonomgeving Als het gaat om verbeteringen in de woonomgeving
zijn er positieve verwachtingen bij wijkprofessionals
en bewonersorganisaties van de opwaardering van
Winkelcentrum Dukenburg en de ontwikkelingen
onder de noemer Hart voor Dukenburg. Bewoners
pleiten er wel voor de sterke punten van Dukenburg
(ruimtelijke opzet en veel groen) in stand te laten: er
is weinig draagvlak voor bouwen in het groen.
Er blijft in een aantal buurten sprake van
bewoningsproblematiek, vooral in de sociaal minder
sterke woongebieden. Het gaat volgens wijkwerkers
niet altijd om bewust gedrag. Vaak is de
achtergrond persoonlijke problematiek of afwijkend
gedrag van kinderen. Als het gaat om overlast van
omwonenden zijn benoemd de maisonnettes in
Malvert, Zwanenveld 20e, 40e, 50e straten, Meijhorst
(bijvoorbeeld maisonnettes), de kop van Tolhuis en
Aldenhof. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties vragen om screening van
toekomstige bewoners bij woningtoewijzing op
meer plekken in het stadsdeel, het evenwichtiger
samenstellen van wijken en een goede spreiding van
de diverse allochtone en autochtone
bewonersgroepen.
Waardering openbare ruimte verbeterd Wijkprofessionals en bewonersorganisaties wijzen
op een zekere onderhoudsachterstand en een
verouderde inrichting van de openbare ruimte op
veel plaatsen in Dukenburg (bijvoorbeeld Malvert,
Tolhuis, Meijhorst 50er straten). Veel groen is
volgens hen verwilderd (vooral de extensieve
beplanting) en zorgt daardoor voor een gevoel van
onveiligheid en veel klachten in alle wijken. De
tevredenheid over het groen is nog wel
bovengemiddeld (78% tevreden in Dukenburg, 75%
in Nijmegen), maar wel teruggelopen. Malvert laat
in dit verband een duidelijke daling in tevredenheid
zien.
Als het gaat om de mening over een schone en hele
buurt liggen de cijfers wat minder gunstig dan het
Nijmeegs gemiddelde. Vooral in Tolhuis 52‐78 ligt
het percentage dat de eigen buurt schoon vindt (49,5
%) laag. Wel laat deze buurt een forse verbetering
zien ten opzichte van twee jaar geleden. Ook in
Aldenhof zijn bewoners hierover inmiddels meer
tevreden. In Tolhuis 52‐78 en Zwanenveld, maar
vooral ook in Meijhorst vinden mensen dat er veel
wordt vernield in de woonomgeving. De situatie in
Zwanenveld lijkt wel wat verbeterd.
Het aantal meldingen en klachten bij de Bel‐ en
Herstellijn blijft relatief hoog in Dukenburg. Vooral
vanuit Tolhuis, Aldenhof, Malvert en Weezenhof
zijn er relatief veel meldingen over de openbare
ruimte gedaan, en is het aantal ook toegenomen. In
Meijhorst is het aantal meldingen bij de Bel‐ en
Herstellijn licht afgenomen.
De schaal van de ervaren verloedering (bekladding,
vernieling, rommel en hondenpoep) in Dukenburg
geeft een niet zo positief beeld. De score is
ongunstiger dan het gemiddelde voor Nijmegen.
Bovendien lijken de verbeteringen in de ervaringen
van Dukenburgers die na 2001 te zien waren tot
stilstand gekomen. Dit in tegenstelling tot de
verbetering in andere stadsdelen. Malvert, Aldenhof
en Tolhuis 52‐78 laten overigens wel aanmerkelijke
verbeteringen zien. De schaalscore verloedering in
Zwanenveld is licht verslechterd.
In Dukenburg wijkt het ervaren van geluid‐ en
stankoverlast niet in positieve of negatieve zin af,
stank speelt in de meeste wijken wat minder dan
gemiddeld.
Grote tevredenheid winkels, oordeel over OV
gunstiger De tevredenheid over de winkels in de buurt is
vanouds goed (91%). In de wijk Zwanenveld is zelfs
96% van de bewoners tevreden. Daar zal het
stadsdeelwinkelcentrum een rol in spelen. De
afstand tot grote supermarkten is in de meeste
wijken gemiddeld (400‐500 m). Tolhuis is een
uitschieter met een relatief grote afstand van circa
750 m, Malvert kent daarentegen een gemiddelde
afstand van circa 275 m. In Aldenhof en Tolhuis is
de afstand van woningen van 65+ers tot de
dichtstbijzijnde apotheek, met waarden boven de
600 m relatief hoog. In Malvert of Meijhorst
daarentegen zijn deze voorzieningen op zeer korte
afstand beschikbaar. Voor wat betreft het openbaar
vervoer is de tevredenheid in Dukenburg inmiddels
net boven het niveau van Nijmegen als geheel, maar
voor Aldenhof ligt het aantal bewoners dat tevreden
is over het openbaar vervoer nog altijd lager. Wel is
hier de afgelopen twee jaar een behoorlijk positieve
ontwikkeling gaande, van 50% tevreden naar 61%
tevreden.
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 8
417
465
756
424
384
531
501
277
349
0 200 400 600 800 1000 1200
Nijmegen
Dukenburg
To lhuis
Zwanenve ld
Meijho rs t
Lankfo rs t
Aldenho f
Malvert
Weezenho f
illustratie 3 gemiddelde afstand tot (grotere) supermarkt
Nog altijd minder tevreden over speel‐ en
jongerenvoorzieningen, wel verbeteringen Over voorzieningen voor jongeren is men in het
stadsdeel minder tevreden dan gemiddeld, maar de
schaalscore heeft zich t.o.v. twee jaar geleden wel
verbeterd. Desalniettemin zijn in de buurt Tolhuis
52‐78 en in Malvert de percentages gedaald, met
respectievelijk 15% en 19% tevredenen zien we hier
nu echt lage scores. In Meijhorst is nog wel een
bovengemiddelde 38% tevreden over
jongerenvoorzieningen in de buurt, maar het
aandeel is wel gedaald.
3,6
4,2
5,2
4,6
3,6
3,9
4,6
3,7
4,1
5,0
4,7
4,0
4,6
5,0
0 1 2 3 4 5 6
Nijmegen
Dukenburg
Zwanenve ld
Meijho rs t
Aldenho f
Malvert
To lhuis 52-78
2009 2007
illustratie 4 schaalscore verloedering
Wat betreft de speelmogelijkheden voor kinderen
blijft het percentage inwoners in Dukenburg dat hier
gunstig over oordeelt achter bij het Nijmeegs
gemiddelde (59% tegen 70%). De waardering is de
afgelopen twee jaar wel opnieuw toegenomen. Van
de apart geënquêteerde wijken blijft vooral in
Zwanenveld en Tolhuis 52‐78 het
tevredenheidspercentage achter bij het gemiddelde
voor Dukenburg.
Stadsdeelcentrum en Brabantse Poort
voorzien in werkgelegenheid Verhoudingsgewijs is Dukenburg een behoorlijk
monofunctioneel gebied, met een gering percentage
bedrijfsvestigingen (in relatie tot het aantal
woningen). Dat blijkt ook uit het feit dat het aantal
arbeidsplaatsen ten opzichte van de omvang van de
bevolking relatief laag ligt, en dat er maar weinig
bedrijvigheid in woningen is geregistreerd. Vooral
in Malvert is het aantal woon‐werk‐combinaties
laag. Ook Weezenhof blijft onder het stedelijk
gemiddelde wat dit betreft. Het Stadsdeelcentrum
Dukenburg (in Zwanenveld) en het aangrenzende
werkgebied Brabantse Poort vormen grote
concentraties van werkgelegenheid.
Verkeersproblemen wat sterker ervaren De schaal van ervaren verkeersproblemen ligt in
Dukenburg wat ongunstiger dan het Nijmeegs
gemiddelde. Dit geldt vooral voor Meijhorst,
Zwanenveld, Aldenhof en Malvert. Zo vinden er
volgens wijkprofessionals en bewonersorganisaties
veel snelheidsovertredingen plaats op de
rondwegen in de wijken, door de ruime aanleg van
deze wegen.
Dukenburgers melden inmiddels meer
parkeeroverlast. Het percentage meldingen op dit
gebied is richting het Nijmeegs gemiddelde aan het
stijgen. De afgelopen jaren concentreerden de
meeste problemen zich rond het stadsdeelcentrum.
In de aanliggende wijk Zwanenveld is het aantal
overlastmeldingen nu wel teruggelopen tot onder
het stads‐ en stadsdeelgemiddelde. Wellicht houdt
dit verband met het effectief worden van
parkeerregulering. Inmiddels is het percentage
meldingen parkeeroverlast in Tolhuis en Lankforst
fors toegenomen tot bovengemiddeld. In Meijhorst
en Weezenhof (behoorlijke afname) zijn er weinig
meldingen. In Aldenhof noemen relatief veel
mensen de openbaar vervoer‐ontsluiting als aan te
pakken probleem in de buurt.
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 9
V.SOCIAAL KLIMAAT DUKENBURG
Sociale contacten en participatie op goed
niveau Het percentage mensen dat zegt voldoende sociale
contacten te hebben is met 82% inmiddels wat onder
het gemiddelde in Nijmegen gezakt. Daar dragen
vooral de scores uit Malvert en Tolhuis 52‐78 in
negatieve zin aan bij. Het aandeel dat aangeeft
regelmatig een wijkcentrum in de eigen of
aangrenzende buurt te bezoeken is in Dukenburg
met ruim 11,5% van de inwoners behoorlijk. Daarbij
valt vooral Meijhorst in positieve zin op (een bereik
van bijna 22%) en geeft in Tolhuis 52‐78 maar 4%
aan van deze voorziening gebruik te maken. De
deelname aan vrijwilligerswerk is de laatste twee
jaar gestegen en ligt net iets onder het Nijmeegs
gemiddelde. Ook in de apart onderzochte wijken is
het aandeel vrijwilligers toegenomen.
Positieve ontwikkeling rond sociale kwaliteit De Dukenburger ontwikkelt inmiddels een eigen
identiteit en draagt deze uit. Positief en
identificerend daarbij is het verschijnen van De
Dukenburger. Het blad dat ongeveer
tweemaandelijks verschijnt is erg goed ontvangen.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties vinden
het daarnaast positief dat actieve bewoners
aandacht blijven vragen voor betere contacten
tussen groepen allochtonen, jongeren, senioren e.d..
Deze gunstige tendens geldt ook voor de algehele
score voor de sociale kwaliteit. Deze schaalscore
typeert het sociale klimaat in de buurt op basis van
vragen hoe mensen met elkaar omgaan. Het
stadsdeel als geheel laat t.o.v. twee jaar geleden een
positieve ontwikkeling zien qua waardering van de
sociale kwaliteit, waarbij ook de scores in
Zwanenveld en Malvert duidelijk zijn verbeterd.
Opvallend is daarnaast de toename van de
gehechtheid aan de buurt, voor Dukenburg als
geheel, maar in het bijzonder voor Aldenhof (+5%)
en vooral Zwanenveld (+11%). Alleen in Tolhuis 52‐
78 zegt minder dan de helft van de bewoners zich
gehecht te voelen aan de buurt, hier is het
percentage ook met 3% teruggelopen naar 41%.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties hebben
echter ook kanttekeningen gemaakt. De onrust rond
winkelcentrum Meijhorst is in heel Dukenburg
beleefd als een collectief dieptepunt. Daarnaast is
aangegeven dat mensen elkaar nog altijd vaak te
weinig kennen, de verschillende talen zijn daarbij
vaak een barrière. Sommige professionals vinden
dat er te veel etnische groepen in een te hoog tempo
bij elkaar worden geplaatst, wat volgens hen een
negatief effect op de sociale samenhang heeft.
Betrokkenheid iets gedaald Het aandeel bewoners in Dukenburg dat zich
verantwoordelijk voelt voor de buurt ligt inmiddels
wat onder het niveau van Nijmegen als geheel (83%,
Nijmegen: 85%), en is wat gedaald in vergelijking
met twee jaar geleden, m.n. in Meijhorst en Malvert.
In Tolhuis 52‐78, Aldenhof en vooral Zwanenveld
voelen burgers zich inmiddels juist meer betrokken.
Ook de deelname aan buurtactiviteiten is in
Dukenburg relatief gezien aan de lage kant. Vooral
in Tolhuis 52‐78, Zwanenveld en Aldenhof geven
weinig mensen aan actief te zijn op dit gebied.
6,3
6,2
5,9
5,7
5,8
6,4
5,4
6,2
5,9
5,6
5,5
5,8
5,8
5,4
4 5 6 7 8
Nijmegen
Dukenburg
Zwanenveld
Meijho rs t
Aldenho f
Malvert
To lhuis 52-78
2009 2007
illustratie 5 schaalscore sociale kwaliteit
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties hebben
over het sociaal klimaat in verschillende wijken
meerdere signalen afgegeven:
In Malvert is het maisonnettecomplex een
ruimtelijk en sociaal aandachtsgebied, zeker met
sloop en innovatie in het vooruitzicht. Hier
speelt nog altijd nachtelijke overlast in het
weekend. De aanzet tot herstructurering van de
maisonnettes is een positieve ontwikkeling.
Met Aldenhof gaat het steeds beter: minder
overlast, minder calamiteiten. De 20er‐straten en
het maisonnettecomplex vormen sociale
aandachtsgebieden.
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 10
Meijhorst verdient nog meer aandacht dan het
nu krijgt. Aandachtsgebieden zijn het
maisonnettecomplex, de laagbouw aan de
binnenringstraten en de 11e, 12e, 13e en de 50er
straten. Een bekend probleem is overlast en
criminaliteit rond hangjongeren, de strengere
acties en het minder gedogen zijn positief
ontvangen. Binnen de Open Wijkschool is er een
behoorlijke bereidheid onder ouders om mee te
denken en mee te doen.
In Zwanenveld zijn er weinig bindende
elementen, anders dan winkelcentrum en school.
Weinig tot geen sportverenigingen, geen
ontmoetingsplek et cetera. In een nieuw te
bouwen brede school zou hier ruimte voor
moeten zijn. Alles bij elkaar is de wijk door de
mix van nationaliteiten met soms ‘achter de
voordeur‐problemen’ kwetsbaar. De 20e en 40e
straten vallen nu in de (GSO‐)wijkaanpak, maar
de instroom van probleemgezinnen in de 40e
straat doet veel bestaande bewoners overwegen
te verhuizen. Daarentegen zijn er wel diverse
positieve bewonersinitiatieven met activiteiten
voor buurt en wijk. Het aantal activiteiten door
de Open Wijkschool is uitgebreid, ook zijn er
positieve plannen voor jongeren. De intensieve
aanpak op de kop van Tolhuis zal naar
verwachting vruchten afwerpen. Positief zijn
ook diverse bewonersinitiatieven in de wijk.
Deelname aan cultuur en sport blijft achter Op het vlak van cultuurbeoefening blijft Dukenburg
opnieuw achter op het Nijmeegs gemiddelde. Met
name blijkt dit uit de deelname aan kunsteducatie
(Lindenberg), bibliotheekabonnementen en bezoek
aan culturele voorstellingen, musea en bioscoop.
Net als eerdere jaren is de wijk Weezenhof een
behoorlijke uitzondering qua cultuurdeelname, de
indicatoren hier liggen juist een stuk hoger dan het
Nijmeegs gemiddelde.
Voor wat betreft de sportuitoefening zijn er
vergelijkbare verschillen met de Nijmeegse cijfers.
Want alle wijken in Dukenburg blijven in
sportdeelname onder het Nijmeegs gemiddelde. Zo
is het aandeel wekelijkse sporters in Dukenburg 47%
(tegen 58% voor Nijmegen). Het deelgebied 52e‐78e
straat in Tolhuis blijft hier het sterkst achter.
Hetzelfde patroon doet zich voor bij het
lidmaatschap van sportverenigingen. Het
percentage sportvrijwilligers is met 4,1% van de
volwassen Dukenburgers laag. Het zijn vooral de
buurten Zwanenveld, Tolhuis 52‐78 en Malvert die
in negatieve zin bijdragen aan dit lage aantal sport‐
vrijwilligers.
Oordeel over jongeren verbeterd; overlast
blijft duidelijk aanwezig In deze monitor werken we met een schaal die de
houding m.b.t. jongeren weergeeft. Dit gebeurt op
basis van vragen over overlast en de wijze waarop
jongeren onderling en jong en oud in de buurt met
elkaar omgaan. De scores voor Dukenburg zijn wat
ongunstiger dan gemiddeld in Nijmegen, maar wel
verbeterd. Alle apart onderzochte wijken in het
stadsdeel laten aanmerkelijke verbeteringen zien.
Vooral in Malvert en Aldenhof is de situatie rond
jongeren volgens bewoners gunstiger, hoewel de
schaalscores nog wel minder positief zijn dan in
Nijmegen als geheel. Zwanenveld laat als enige een
negatieve ontwikkeling zien in deze schaalscore.
Ondanks het verbeterde algemene oordeel heeft een
relatief hoog aandeel van ruim 11% van de inwoners
de indruk dat overlast van (groepen) jongeren vaak
voorkomt. Vooral in de wijk Meijhorst en
Zwanenveld is dit veel aangegeven (door
respectievelijk bijna 25% en ruim 18% van de
volwassenen). In de wijken Meijhorst, Zwanenveld,
Aldenhof en de buurt Tolhuis 52‐78 noemen sterk
bovengemiddelde aantallen bewoners (23%‐41%)
jongerenproblematiek het belangrijkste aan te
pakken probleem in de buurt.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties
bevestigen (opnieuw) een duidelijke jeugd‐ en
jongerenproblematiek in Dukenburg, van
overlastgevend tot crimineel gedrag, vaak
gerelateerd aan een gebrek aan opvangruimte. Zij
geven aan dat het vaak gaat om jongeren vanuit
éénoudergezinnen en jongeren die mede door lage
of afgebroken opleiding weinig kansen hebben en
zich buitengesloten voelen (met een
oververtegenwoordiging van de Marokkaanse
groep). Meerdere organisaties zijn met deze groepen
bezig, maar met name 18+ers zijn moeilijk te
bereiken door leeftijd en instelling (vernielzucht,
drugshandel). De verstandhouding tussen 18+
jongeren en gemeenten en instanties is verslechterd,
bijvoorbeeld in relatie tot de problemen rond
winkelcentrum Meijhorst.
Als locaties waar overlast van groepen jongeren
speelt zijn vooral de wijk‐ en winkelcentra en
schoolpleinen genoemd. In de wijk Meijhorst gaat
het bijvoorbeeld om voetballende en rondhangende
jeugd, en brandstichtingen en vernielingen rond het
winkelcentrum. Hier is een gezamenlijke aanpak
gestart, samen met bewoners en instanties. In
Tolhuis lijkt de overlast volgens wijkprofessionals
en bewonersorganisaties terug te lopen, onder
andere rond scholen. Zo ook in Malvert, onder
andere rond het winkelcentrum. In Zwanenveld is
er bijvoorbeeld rond de spoorbrug, 40e en 20e
straten jongerenoverlast, bewoners doen volgens
bewonersorganisaties vaak geen aangifte meer.
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 11
Oordeel over samenleven etnische groepen
verslechterd Ruim 57% van de inwoners van Dukenburg zegt
regelmatig contact te hebben met mensen uit een
andere cultuur. Dat is wat meer dan gemiddeld in
Nijmegen (55%). In de buurt Tolhuis 52e‐78e straat
en Malvert liggen percentages duidelijk hoger.
Minder dan de helft van de inwoners in Dukenburg
heeft alles bij elkaar een positief beeld van het
samenleven van allochtone en autochtone mensen in
de buurt. Dit percentage is behoorlijk gedaald, en
ligt flink lager dan het Nijmeegs gemiddelde. In de
apart onderzochte wijken Aldenhof, Tolhuis 52‐78
en Zwanenveld is het aantal inwoners dat de
verhouding tussen etnische groepen goed vindt
aanmerkelijk afgenomen. Meijhorst en Malvert laten
daarentegen verbeteringen zien, ongeveer de helft
geeft hier een positief oordeel.
58
48
48
51
45
50
48
52
54
56
40
51
47
50
30 40 50 60 70 80 90
Nijmegen
Dukenburg
Zwanenve ld
Meijho rs t
Aldenho f
Malvert
To lhuis 52-78
2009 2007
illustratie 6 percentage inwoners dat samenleven etnische
groepen goed vindt gaan
In de vorige wijkmonitor zijn enige achtergronden
gegeven van het samenleven van verschillende
etniciteiten in Dukenburg. De destijds gesignaleerde
toename van het aandeel allochtone inwoners in
buurten met huurwoningen, het ontwijken van
bepaalde basisscholen door (autochtone) kinderen,
een gebrek aan daadwerkelijke integratie en de
taalachterstand bij veel allochtonen wezen op een
gebrek aan sociale samenhang tussen allochtone en
autochtone bewoners.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties
onderschrijven dit beeld in grote lijnen nog altijd.
Wel is aangegeven dat er op veel plaatsen een
tamelijk vreedzame, deels gesegregeerde manier
van samenleven lijkt te zijn ontstaan. Men kan niet
spreken van ‘geïntegreerd leven’, daarvoor zijn de
levensstijlen te verschillend. Er is in Dukenburg nog
altijd het beeld van mensen die steeds meer op
zichzelf leven en geen contact willen met andere
bevolkingsgroepen; bijvoorbeeld Turken versus
Marokkanen, maar met name allochtonen versus
autochtonen. Enerzijds worden de Nederlandse
normen en waarden soms niet gerespecteerd.
Anderzijds is er te weinig toenadering naar
allochtonen. Er spelen interculturele problemen, met
name lager opgeleiden hebben moeite met een
etnisch gemêleerde buurt. Allochtonen zelf vinden
steeds beter de weg naar wijkcentra.
Veiligheidsbeeld in Dukenburg stabiel De veiligheidsindicatoren geven voor Dukenburg
een gemiddeld beeld, met een lichte vooruitgang in
het gevoel van veiligheid. De score op de schaal
dreigende situaties (bedreigingen in de buurt,
lastigvallen, geweldsdelicten, drugsoverlast en
tasjesroof) is voor het stadsdeel als geheel stabiel, en
vergelijkbaar met de rest van Nijmegen. Daarbij
laten Aldenhof en Malvert een duidelijke
verbetering zien, Zwanenveld en Tolhuis 52‐78
scoren duidelijk slechter dan twee jaar geleden.
Voor het onveilig gevoel in de eigen buurt geldt dat
het percentage in Aldenhof het gunstigst ligt (20%)
en in Meijhorst (29%) en Tolhuis 57e‐78e straat (26%)
minder positief. Het onveilig gevoel in de buurt
voor heel Dukenburg ligt, dankzij opnieuw een
daling, met 22% vrijwel op het Nijmeegse
gemiddelde (21%).
21
22
25
29
20
21
26
22
25
25
33
22
30
34
0 10 20 30 40
Nijmegen
Dukenburg
Zwanenveld
Meijho rs t
Aldenho f
Malvert
To lhuis 52-78
2009 2007
illustratie 7 percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt
in de buurt
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 12
Voor wat betreft de aangiften van delicten is er een
wisselend beeld. Het percentage aangiften van
agressie is relatief hoog in Tolhuis en Zwanenveld,
waarbij er vooral in Tolhuis een behoorlijke toename
is te zien. Het aantal agressiedelicten in Lankforst en
Weezenhof lijkt op basis van het aantal aangiftes
juist relatief laag. Het aantal aangiften voor inbraken
is relatief hoog in Aldenhof en Malvert en in
mindere mate in Meijhorst. In de genoemde wijken
is er sprake van een toename. In Tolhuis en
Weezenhof is het aantal aangiftes van
woninginbraken duidelijk afgenomen in de periode
2004‐2008.
7,5
7,4
7,2
6,9
7,2
7,4
6,4
7,3
7,1
6,8
6,7
7,2
7,0
6,1
6 6,5 7 7,5 8
Nijmegen
Dukenburg
Zwanenve ld
Meijho rs t
Aldenho f
Malvert
To lhuis 52-78
2009 2007
illustratie 8 rapportcijfer woonomgeving
VI .ALGEMENE OORDELEN
DUKENBURG
Eigen buurt krijgt hoger rapportcijfer Hoewel wat minder Dukenburgers hun eigen buurt
vooruit zagen gaan (21%, 2007: 25%) wordt de
woonomgeving inmiddels hoger gewaardeerd (7,4,
2007: 7,1). Veel wijkprofessionals en
bewonersorganisaties hebben aangegeven dat het
stadsdeel zich positief ontwikkelt.
21
21
18
32
25
20
20
23
25
24
26
32
31
26
0 10 20 30 40 50 60
Nijmegen
Dukenburg
Zwanenveld
Meijho rs t
Aldenho f
Malvert
To lhuis 52-78
2009 2007
illustratie 9 percentage inwoners dat vindt dat de buurt het
afgelopen jaar vooruit is gegaan
Op wijkniveau zien we een vergelijkbaar beeld.
Indicatoren met betrekking tot een totaaloordeel
wijzen enigszins in positieve richting. Alleen in
Zwanenveld en Malvert zien nog altijd meer
mensen de buurt achteruit ‐ dan vooruit gaan. Dit is
ook het geval in Tolhuis 52‐78. Hier ziet één op de
vier achteruitgang (26%), wat een verslechtering
betekent. De waardering voor de woonomgeving is
in deze buurt traditioneel laag (rapportcijfer 6,4),
maar wel gestegen. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties zijn minder uitgesproken over
Malvert en Tolhuis 52‐78, wel spreken veel van hen
over vooruitgang in Zwanenveld.
Meijhorst is qua totaalscores van bewoners een
positieve uitzondering. Bijna een derde ziet
vooruitgang (32%), in 2007 was dat nog ruim één op
de vier (26%). Daarentegen zijn er veel wijkwerkers
en bewonersorganisaties die achteruitgang in
Meijhorst constateren.
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 13
VII .DUKENBURG IN CI JFERS
bevolking
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
aantal inwoners 161884 23131 3433 4818 3491 2165 2699 2676 3653 511
ontw. 2004 ‐ 2009 4411 ‐701 ‐95 33 ‐78 ‐89 ‐124 ‐218 ‐124 ‐36
% 0‐14 jr 15 16 18 14 18 15 17 15 16 24
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1 ‐1 2 ‐1 0 0 ‐1 ‐1 ‐2 1
% >64 jr 13 17 12 13 16 15 17 24 24 5
ontw. 2004 ‐ 2009 0 3 3 3 2 3 4 3 5 0
% 1‐ouder gezinnen 7 8 9 7 10 9 11 7 5 20
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 0 0 1 2 0 ‐2 0 0
% niet westerse allochtonen 12 19 19 18 32 17 22 24 6 24
ontw. 2004 ‐ 2009 0 1 4 3 2 2 0 ‐1 1 4
% niet westerse jonge allochtonen 21 32 29 29 51 27 35 46 10 29
ontw. 2004 ‐ 2009 0 2 7 5 ‐1 3 ‐1 ‐2 2 5
inkomen en werk
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% lage inkomens 44 x 45 48 46 35 45 46 29 x
ontw. 2005 ‐ 2007 1 x 3 4 0 0 0 0 1 x
% WWB 4,1 6,3 8,1 6,7 8,2 5,2 7,0 6,4 1,5 17,6
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1,3 ‐1,3 ‐0,5 ‐1,0 ‐2,1 ‐1,7 ‐2,0 ‐2,2 ‐0,5 ‐2,0
% gesubsidieerde arbeid 0,9 1,0 1,5 1,0 1,5 1,2 1,1 0,7 0,2 x
ontw. 2007 ‐ 2008 ‐0,1 0,0 ‐0,1 0,1 0,0 ‐0,2 0,0 0,1 0,0 x
% hoogste welstandsklasse (W1) 17 14 x 7 10 x 8 7 x 3
ontw. 2007 ‐ 2009 1 3 x ‐1 4 x 0 4 x 0
% laagste welstandsklasse (W5) 6 9 x 10 14 x 6 12 x 25
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐2 x ‐1 1 x ‐10 ‐5 x 8
gezondheid en zorg
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% cliënten maatschappelijk werk 1,1 1,3 1,2 1,2 1,9 1,2 1,8 1,5 0,4 x
ontw. 2007 ‐ 2008 0,0 0,2 0,2 0,1 0,4 0,3 ‐0,1 0,1 0,1 x
% cliënten GGZ 3,4 3,9 3,5 4,5 4,6 3,7 4,3 4,3 2,1 x
ontw. 2004 ‐ 2008 0,4 0,6 ‐0,2 0,4 1,3 1,0 0,9 0,3 0,1 x
% voelt zich gezond 80 74 x 74 76 x 76 71 x 67
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐4 x 1 ‐1 x ‐3 ‐4 x ‐3
% contact huisarts 45 49 x 54 51 x 51 57 x 55
ontw. 2005 ‐ 2009 1 2 x 6 1 x 10 0 x 7
% contact specialist 30 36 x 37 37 x 31 35 x 33
ontw. 2005 ‐ 2009 3 4 x 8 3 x 4 1 x 8
wijken
wijken
wijken
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 14
onderwijs
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% lage startkansen 08/09 18 25 27 39 42 33 47 15 3 x
gemiddelde citoscore 534,9 532,3 532,8 528,4 527,7 535,0 530,2 531,7 540,5 527,5
ontw. 03/06 ‐ 06/09 0,1 0,9 1,3 2,3 ‐2,6 ‐4,7 ‐1,3 9,7 ‐2,4 x
% advies <vmbo‐t/havo 38 48 53 66 66 37 55 54 16 63
ontw. 03/06 ‐ 06/09 ‐5 ‐3 ‐7 2 7 9 ‐7 ‐12 0 x
% leerlingen havo/vwo 3e lrjr 50 41 40 27 32 58 29 32 76 10
ontw. 04/06 ‐ 07/09 2 1 4 ‐8 10 7 3 ‐2 ‐5 5
% voorbijlopers 30 32 25 36 31 24 50 44 17 23
ontw. 06/07 ‐ 08/09 0 1 0 2 1 ‐9 5 0 3 ‐7
openbare ruimte
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% tevredenen groen 75 78 x 77 86 x 87 69 x 71
ontw. 2007 ‐ 2009 1 ‐5 x 3 1 x 2 ‐10 x ‐3
% klachten in verhouding tot woningen 18 21 24 17 19 17 26 24 20 x
ontw. 2006 ‐ 2008 2 2 2 2 ‐1 ‐1 6 5 6 x
schaal verloedering 3,6 4,2 x 5,2 4,6 x 3,6 3,9 x 4,6
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 0,1 x 0,2 ‐0,1 x ‐0,4 ‐0,7 x ‐0,4
% buurt schoon 80 72 x 63 69 x 78 68 x 49
ontw. 2007 ‐ 2009 4 0 x 1 4 x 7 5 x 9
% veel vernield 13 16 x 23 30 x 11 9 x 25
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐3 x ‐5 ‐5 x ‐6 ‐10 x 1
voorzieningen
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% tevredenen winkels 88 91 x 96 87 x 78 95 x 87
ontw. 2007 ‐ 2009 1 0 x 1 ‐4 x ‐3 9 x 4
schaal voorzieningen jongeren 3,8 3,2 x 2,4 4,3 x 2,8 3,1 x 2,9
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,2 x ‐0,2 0,0 x 0,0 0,2 x 0,2
% tevred. speelmogelijkheden kind. 70 59 x 36 58 x 70 45 x 35
ontw. 2007 ‐ 2009 8 4 x ‐1 ‐1 x 17 0 x ‐2
gem. afstand supermarkt 2009 (m) 417 465 756 424 384 531 501 277 349 x
gem. afstand apotheek 2009 (m) 457 468 611 502 345 418 660 259 527 x
woningmarkt
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
ontw. aantal woningen 2006 ‐ 2008 944 97 1 108 0 ‐15 0 3 0 0
% laagbouwwoningen 2009 58 58 69 53 42 49 66 53 74 79
% huurwoningen 2009 55 67 54 69 82 68 73 74 53 85
gemiddelde WOZ‐waarde 2009 222600 174100 173700 164300 158700 171400 168200 160900 221400 152091
wijken
wijken
wijken
wijken
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 15
bedrijvigheid
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% bedrijfsvestigingen op woningen 12,8 7,9 6,8 9,6 8,4 6,9 6,2 4,4 8,2 x
ontw. 2004 ‐ 2008 1,4 1,2 0,6 0,6 1,5 1,7 1,3 0,8 1,2 x
% arbeidsplaatsen op bevolking 61,7 22,1 18,8 28,4 37,1 6,9 10,6 11,0 10,0 x
ontw. 2004 ‐ 2008 2,5 0,7 ‐10,8 ‐0,5 6,4 1,1 1,7 1,3 2,7 x
% combinatie woon/werk 1 adres 7,1 5,5 5,2 5,1 6,0 5,8 5,6 3,2 6,6 x
milieu
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% geluidsoverlast meerdere bronnen 46 44 x 46 45 x 44 45 x 50
% stankoverlast meerdere bronnen 22 22 x 18 18 x 18 23 x 19
huishoudelijk verbruik gas (m3) 1625 1440 1524 1062 1352 1393 1539 1331 1962 x
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 ‐45 ‐41 ‐45 ‐100 105 ‐78 ‐54 ‐68 ‐26 x
huish. verbruik electriciteit (Kwh) 3123 2980 3128 2825 2861 2907 2946 2874 3267 x
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 49 73 130 165 6 119 59 ‐11 ‐21 x
verkeer
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% meldingen parkeeroverlast 1,0 0,9 1,4 0,8 0,5 1,2 0,7 0,9 0,3 x
ontw. 2006 ‐ 2008 ‐0,1 0,1 0,6 ‐0,4 0,0 0,9 0,1 0,3 ‐0,5 x
schaal ervaren verkeersproblemen 2,6 2,7 x 2,8 3,0 x 2,8 2,8 x 2,3
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 0,2 x 0,5 0,1 x ‐0,1 0,0 x ‐0,3
% tevredenen OV 86 82 x 89 86 x 61 88 x 75
ontw. 2007 ‐ 2009 4 2 x 4 3 x 11 0 x ‐4
sociale contacten
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% voldoende contacten 85 82 x 84 84 x 82 81 x 81
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐5 x 1 ‐1 x ‐8 ‐7 x 5
% goed voor zichzelf zorgt 95 95 x 94 94 x 97 95 x 95
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x ‐2 0 x 0 ‐1 x 4
% in vrijwilligerswerk 30 28 x 21 29 x 28 20 x 18
ontw. 2007 ‐ 2009 3 2 x ‐4 0 x 3 0 x 3
sociale omgeving
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% regelmatig bezoek wijkcentrum 9 12 x 6 22 x 9 9 x 4
% verantwoordelijk voor buurt 85 83 x 80 79 x 86 82 x 75
ontw. 2007 ‐ 2009 2 0 x 4 ‐1 x 1 ‐2 x 3
% deelname buurtactiviteiten 31 23 x 22 27 x 14 25 x 9
ontw. 2007 ‐ 2009 2 0 x 3 3 x ‐2 4 x ‐7
% gehecht buurt 67 62 x 58 53 x 61 65 x 41
ontw. 2007 ‐ 2009 2 8 x 11 3 x 5 3 x ‐3
schaal sociale kwaliteit 6,3 6,2 x 5,9 5,7 x 5,8 6,4 x 5,4
ontw. 2007 ‐ 2009 0,1 0,3 x 0,3 0,2 x 0,0 0,6 x 0,0
schaal houding jongeren 6,6 6,4 x 5,7 5,5 x 6,4 6,2 x 5,8
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 0,2 x ‐0,6 0,1 x 0,8 1,2 x 0,3
wijken
wijken
wijken
wijken
wijken
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 16
integratie en samenleven
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% regelmatig contact andere etniciteit 55 57 x 58 55 x 56 60 x 62
ontw. 2007 ‐ 2009 4 1 x 3 ‐4 x ‐3 14 x ‐8
% positieve kanten andere etniciteiten 45 41 x 36 48 x 47 34 x 35
ontw. 2007 ‐ 2009 1 5 x 9 9 x 11 2 x ‐4
% negatieve kanten andere etniciteiten 29 32 x 28 38 x 43 35 x 36
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐6 x ‐8 ‐6 x ‐1 ‐14 x 9
% verhouding allocht/autocht. goed 58 48 x 48 51 x 45 50 x 48
ontw. 2007 ‐ 2009 6 ‐6 x ‐8 11 x ‐6 3 x ‐2
cultuur
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% abonnementen bibliotheek 27,5 25,2 26,8 23,5 20,8 26,7 21,7 20,6 36,3 x
% bezoek culturele voorstelling ʹ07 61 51 x 45 50 x 40 39 x 37
% bezoek musea ʹ07 54,0 40,0 x 38,0 36,0 x 30,0 33,0 x 32,0
ontw. 2005 ‐ 2007 ‐7 ‐13 x ‐11 ‐8 x ‐11 ‐10 x 5
% bezoek bioscoop ʹ07 71,0 61,0 x 56,0 59,0 x 58,0 47,0 x 56,0
ontw. 2005 ‐ 2007 4 3 x ‐2 8 x ‐5 ‐1 x 6
% cursisten kunsteducatie 2,5 1,7 1,8 1,0 1,2 1,4 1,8 0,4 4,3 x
ontw. 2002 ‐ 2008 0,0 x ‐0,2 ‐0,1 ‐0,5 ‐0,2 ‐0,1 ‐0,5 0,2 x
sport
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% wekelijkse sporters 58 47 x 46 40 x 47 48 x 30
ontw. 2007 ‐ 2009 3 ‐2 x 4 0 x 3 4 x ‐5
% lid sportclub 23 16 x 13 14 x 16 10 x 13
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐6 x ‐7 ‐5 x ‐2 ‐6 x 5
% in vrijwilligerswerk (sport) 6 4 x 1 5 x 5 2 x 1
veiligheid
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% aangiften agressie 0,9 1,0 1,7 1,2 0,9 0,3 1,0 0,8 0,3 x
ontw. 2004 ‐ 2008 0,0 0,1 0,5 0,1 ‐0,1 0,0 0,3 0,1 ‐0,3 x
schaal dreiging 0,9 0,9 x 1,6 1,5 x 0,5 0,7 x 1,8
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 0,0 x 0,5 0,2 x ‐0,3 ‐0,4 x 0,4
% aangiften woninginbraak 1,3 1,2 0,9 0,7 1,6 0,9 2,1 1,9 0,9 x
ontw. 2004 ‐ 2008 ‐0,1 0,2 ‐0,7 ‐0,4 0,7 0,5 1,0 1,7 ‐0,6 x
schaal vermogensdelicten 3,7 3,9 x 4,0 4,8 x 3,4 3,8 x 4,0
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,3 ‐0,4 x ‐0,2 0,0 x ‐0,8 ‐0,1 x ‐0,5
% onveilig gevoel algemeen 28 27 x 25 30 x 29 31 x 31
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐3 x ‐1 ‐2 x 4 ‐5 x ‐13
% onveilig gevoel buurt 21 22 x 25 29 x 20 21 x 26
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐3 x 0 ‐4 x ‐2 ‐9 x ‐8
% vaak overlast jongeren 9 11 x 18 25 x 9 8 x 15
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐3 x 2 7 x ‐12 ‐15 x ‐8
wijken
wijken
wijken
wijken
Dukenburg
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 17
algemene oordelen
stad stadsd. buurten
Nijmegen Dukenburg Tolhuis Zwanenv. Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenh. Tolh. 52‐78
% buurt vooruitgegaan 21 21 x 18 32 x 25 20 x 20
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐4 x ‐6 6 x ‐7 ‐11 x ‐6
% buurt achteruitgegaan 12 18 x 22 17 x 13 21 x 26
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐4 ‐4 x ‐8 ‐6 x ‐8 ‐3 x 2
schaal evaluatie buurt 7,6 7,4 x 7,0 6,5 x 7,4 7,6 x 5,5
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,5 x 0,4 0,4 x 0,5 0,9 x ‐0,4
rapportcijfer woonomgeving 7,5 7,4 x 7,2 6,9 x 7,2 7,4 x 6,4
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,3 x 0,4 0,2 x 0,0 0,4 x 0,3
wijken
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 1
Lindenholt
I .SAMENVATTEND BEELD
LINDENHOLT
Ondanks aandachtspunten in woonmilieu en sociale
samenhang krijgt Lindenholt goede totaalwaarderingen.
De meeste wijken in ʹt Acker, De Kamp en ʹt Broek
vertonen een gemiddeld en stabiel beeld. Het sociaal
klimaat in de apart onderzochte buurten Zellersacker, De
Voorstenkamp, De Gildekamp en Leuvensbroek blijft
volgens bewoners enigszins achter. Zellersacker verbetert
zich als buurt fysiek en sociaal. De genoemde buurten
behouden attentiepunten rond woonomgeving en sociale
cohesie.
Lindenholt
Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners
ʹt Acker 151 2155 5451
De Kamp 131 2302 5665
ʹt Broek 96 1526 4153
Kritische houding woonmilieu, risico’s rond
sociale samenhang De woonomgeving in Lindenholt profiteert van de
aanwezigheid van water. De herinrichting van
oevers en de aanleg van allerlei
(speel)voorzieningen gaven een goede impuls. Toch
zijn inwoners van Lindenholt benedengemiddeld
tevreden met de openbare ruimte in hun wijk. Zij
zien bijvoorbeeld veel verloedering. Ook speelt er
voor ruim een derde van hen stankoverlast.
Hoewel veel mensen uit Lindenholt het samenleven
van etnische groepen goed vinden gaan, en
bewoners in het algemeen positiever zijn over
jongeren, noemen de wijkprofessionals en
bewonersorganisaties een mogelijke achteruitgang
van het sociaal klimaat op deze punten als
risicofactor. Bewonersscores rond
verantwoordelijkheid voor de buurt, gehechtheid,
deelname aan buurtactiviteiten en sociale kwaliteit
zijn daarentegen gunstig en/of verbeteren zich.
’t Acker: Zellersacker ontwikkelt zich positief Bewonersorganisaties en wijkprofessionals spreken
van een overwegend stabiel beeld in ’t Acker. De
bevolking blijft enigszins kwetsbaar op het gebied
van onderwijs en etnische samenstelling. De apart
onderzochte buurt Zellersacker laat positieve
ontwikkelingen zien. De eigen buurt krijgt van
bewoners een hoger rapportcijfer en zoʹn 45% van
de inwoners ziet vooruitgang. De scores rond
verloedering en openbare ruimte verbeteren
aanzienlijk. Hoewel de verantwoordelijkheid voor
de eigen buurt ondergemiddeld blijft heeft het
oordeel over het samenleven van etnische groepen
en de omgang met jongeren zich erg gunstig
ontwikkeld. Al met al is het algemene beeld van het
sociaal klimaat in Zellersacker dat bewoners
schetsen duidelijk verbeterd.
De Kamp: serieuze aandachtspunten in De
Voorstenkamp en De Gildekamp Binnen De Kamp, dat ook een bovengemiddeld
aandeel allochtonen kent, besteden we speciale
aandacht aan De Voorstenkamp en De Gildekamp.
Hoewel enige algemene oordelen over De
Voorstenkamp zijn verbeterd zijn er serieuze
aandachtspunten rond de woonomgeving en het
sociaal klimaat. Zo is het oordeel over verloedering
negatiever dan gemiddeld, en ook verslechterd.
Meer mensen vinden dat het samenleven van
verschillende etnische groepen niet goed verloopt,
en ook het oordeel over de verhoudingen tussen en
met jongeren is (enigszins) verslechterd. Bewoners
zijn kritischer over het sociaal klimaat, hoewel het
imago van De Voorstenkamp is verbeterd door een
afname van diverse vormen van overlast.
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 2
In De Gildekamp krijgt de buurt een hoger
algemeen rapportcijfer. Vooruitgang zit vooral in de
sociale cohesie en de verhouding tussen etnische
groepen. Wel is het oordeel over het samenleven
met jongeren verslechterd. Ook zijn er
aandachtspunten binnen de woonomgeving. Zo
constateren bewoners veel verloedering en
vernielingen, en is men minder tevreden over de
openbare ruimte en het groen. Al met al laat De
Gildekamp verschillende tendensen zien, en is het
moeilijk een eenduidig beeld te schetsen.
’t Broek: bewoners positiever over
Leuvensbroek De buurten in ’t Broek vertonen overwegend een
gemiddeld en stabiel beeld met relatief gunstige
bevolkingskenmerken. Het apart onderzochte
Leuvensbroek is een overwegend witte buurt, waar
de algemene oordelen over de buurt zijn verbeterd
en bewoners wat minder verloedering ervaren.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties
waarschuwen desalniettemin voor achteruitgang in
Leuvensbroek, vooral op sociaal gebied. Dit wordt
ondersteund door negatieve ontwikkelingen in het
oordeel van bewoners over het samenleven van
etnische groepen en de situatie rond jongeren in de
wijk. Allesoverziende zien we hier enige gunstige
ontwikkelingen, maar ook blijvende attentiepunten
in de sociale sfeer.
I I .RUIMTEL I JKE OPBOUW
LINDENHOLT
Lindenholt is van oorsprong een moerassig gebied
dat eeuwen geleden al is drooggelegd. De bouw van
het huidige Lindenholt vond vanaf het midden van
de jaren ’70 van de vorige eeuw plaats. De 7
woonwijken bestaan uit totaal 17 apart ontworpen
buurten (met elk gemiddeld 400 tot 500 woningen).
Daarnaast zijn er vier ʺwerkgebiedenʺ. In
tegenstelling tot bijvoorbeeld Dukenburg ligt in
Lindenholt het accent sterk op laagbouw.
ʹt Acker De 80’er jaren‐wijk ʹt Acker is gelegen aan de
noordkant van het stadsdeel. De wijk bestaat uit 7
buurten: de Horstacker, de Steekse Acker, de
Meeuwse Acker, Drieskensacker, Zellersacker,
Heeskesacker en Hillekensacker. Binnen de wijk zijn
de verschillen in woonomgeving en woonklimaat
tussen de 7 buurten niet zo heel groot. Deze hebben
allen een eigen ontsluiting en veel groen en water
aan de randen. Aan het voormalige agrarische
gebruik herinneren tegenwoordig alleen nog maar
enkele boerderijen. Het eeuwenoude stratenpatroon
vinden we nog wel terug in de St. Agnetenweg, de
Weteringweg en de Broekstraat. De namen van
enkele Ackerwijken zijn ontleend aan de vroegere
eigenaren van landbouwgrond. Zo waren De
Steekse Acker, De Meeuwse Acker en
Hillekensacker vroegere grondstukken in het
voormalige kerkdorp Neerbosch.
De Kamp Van de Lindenholtse wijken is de Kamp het eerste
aangelegd (tweede helft 70’er jaren). De wijk ligt
tegen het Maas‐Waalkanaal aan, en bestaat uit zes
buurten: De Geerkamp, De Hoefkamp, De
Kluijskamp, De Wellenkamp, De Voorstenkamp, en
De Gildekamp.
De woningbouw varieert nogal. In De
Voorstenkamp staan alleen huurwoningen en
bestaat bijna de helft van de voorraad uit
etagewoningen. In De Geerkamp, De Hoefkamp en
De Kluijskamp staan hoofdzakelijk
laagbouwkoopwoningen. In De Gildekamp en de
Wellenkamp is de woningvoorraad het meest
gemengd: zowel laagbouw, koop en huur, als
etagehuurwoningen. De Voorstenkamp en een deel
van De Gildekamp zijn krapper opgezet dan de
andere vier buurten. De groenvoorzieningen zijn
vooral rondom de woonbuurten te vinden. Binnen
de wijkindeling ligt ook het voorzieningencluster
van de Brabantse Poort. Hier bevindt zich de
meubelboulevard, het NS‐station Nijmegen‐
Dukenburg, het Takenhofplein, de appartementen
van het Valkenaerhof en diverse kantoorgebouwen.
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 3
ʹt Broek De naam ’t Broek verwijst naar het lage, drassig
gebied waarin werd gebouwd. De aanwezigheid
van water geeft de wijk haar eigen charme. De
woonerfstructuur van de buurten Hegdambroek,
Holtgesbroek, Leuvensbroek en Wedesteinbroek is
typisch voor de jaren ‘80; het stratenpatroon is
gericht op veiligheid en ruimte voor langzaam
verkeer. In Holtgesbroek ligt de nadruk op
laagbouwkoopwoningen. Ook in de andere drie
subbuurten ligt de nadruk sterk op laagbouw, half
in de koop‐, half in de huursector. Met name in
Leuvensbroek en Wedesteinbroek bevindt zich ook
etagebouw. In deze laatste buurt staat ook een
complex met wooneenheden. Enkele overblijfselen
van het voormalige agrarisch landschap zijn nog in
de wijk zichtbaar, zoals de Smalle Steeg, wat oude
fruitbomen en het populierenlaantje bij
Leuvensbroek 35e straat.
Kerkenbos, West Kanaaldijk, Neerbosch
West en Bijsterhuizen In deze vier (statistische) wijken staat voornamelijk
bedrijfsbebouwing: kantorenlocatie Kerkenbos, een
deel van bedrijventerrein Bijsterhuizen en
werkgebied West Kanaaldijk. In totaal wonen er nog
geen 200 mensen.
I I I .BEVOLKING LINDENHOLT
Nog altijd veel jeugd in Lindenholt In Lindenholt speelt er inmiddels gezinsverdunning
en vergrijzing, daardoor neemt de totale bevolking
af. In de periode 2004 t/m 2009 is het inwonertal
gedaald met ruim 700 tot 15.459 personen, vooral de
zogenaamde “empty‐nesters” dragen daar aan bij.
Maar, nog altijd heeft Lindenholt in verhouding tot
Nijmegen wel een relatief jonge bevolkingsopbouw.
Hoewel het aandeel 0‐14 jarigen in dit stadsdeel in
de afgelopen vijf jaar gedaald is van 21% naar 19%,
heeft het na Nijmegen‐Noord naar verhouding de
meeste kinderen. Het percentage oudere jeugd in
Lindenholt (13 tot 18‐jarigen: 13,5%) ligt ook boven
het Nijmeegse gemiddelde (10,2%). Vooral in
Zellersacker en De Voorstenkamp woont veel
allochtone jeugd. Omgekeerd is het aandeel ouderen
in Lindenholt nog altijd erg laag (6% tegen 13% voor
Nijmegen), maar het neemt wel gestaag toe (vooral
50+ers).
De huishoudenverdeling in Lindenholt wijkt af door
het geringere percentage alleenwonenden. Dit heeft
te maken met het grote aantal eengezinswoningen in
het stadsdeel. In de wijk ’t Broek (vooral
Leuvensbroek) wonen relatief veel
éénoudergezinnen.
Hoog aandeel allochtone inwoners in De
Voorstenkamp en Zellersacker In twee van de drie woonwijken, ’t Acker en de
Kamp, is het percentage niet‐westerse allochtone
inwoners hoger dan het Nijmeegse gemiddelde. In
de Kamp (en ook in ’t Broek) is het aandeel in vijf
jaar licht toegenomen (+1%).
De apart onderzochte buurten kennen allen een
oververtegenwoordiging van allochtone groepen,
met uitzondering van Leuvensbroek. In De
Voorstenkamp en Zellersacker is het aandeel niet‐
westerse allochtonen het grootst, 38% en 30%. Zoals
gezegd heeft een groot deel van de jeugd hier een
niet‐westerse achtergrond. Het gaat in beide
buurten om uiteenlopende etniciteiten. Ondanks de
hoge percentages allochtonen in het stadsdeel
wijzen wijkprofessionals en bewonersorganisaties
niet op grote problemen. Aangegeven is dat hier niet
zozeer etniciteit of leeftijd probleemfactoren zijn,
maar meer de sociaal zwakke samenstelling van
bepaalde wijkdelen, bijvoorbeeld in Leuvensbroek.
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 4
12
16
17
19
11
30
38
20
12
12
15
17
18
10
30
38
20
12
0 10 20 30 40
Nijmegen
Lindenho lt
't Acker
De Kamp
't Bro ek
Zelle rs acker
Vo o rs tenkamp
Gildekamp
Leuvens bro ek
2009 2004
illustratie 1 percentage niet‐westerse allochtonen
Lagere sociaal‐economische status De sociaal‐economische status in Lindenholt wordt
gekenmerkt door enige oververtegenwoordiging
van inwoners in de lage welstandsklasse (48%,
gebaseerd op opleiding, inkomen en eigen
woningbezit). Lindenholt als geheel kent een
gemiddeld aantal uitkeringsgerechtigden en een met
Nijmegen vergelijkbare afname daarvan in vijf jaar
(met 1%).
6
17
4
7
35
48
62
54
45
45
29
24
23
18
30
23
13
9
5
8
8
11
17
13
7
13
15
6
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Nijmegen
Lindenho lt
Zelle rs acker
Vo o rs tenkamp
Gildekamp
Leuvens bro ek
W5 (laags te ) W4 W3 W2 W1 (ho o gs te )
illustratie 2 sociaal economische status van inwoners (5
welstandsklassen o.b.v. inkomen, opleiding en eigen woningbezit)
De wijk ’t Acker heeft wat minder gunstige sociaal‐
economische kenmerken. Het aantal lage inkomens
is er wat hoger (46%), en ook toegenomen. Het
percentage gesubsidieerde arbeid ligt gelijk aan het
stedelijk gemiddelde, het aantal WWBʹers is licht
bovengemiddeld. Vooral de inwoners van
Zellersacker laten een lagere sociaal‐economische
status zien.
In de wijk De Kamp brengen de buurten De
Gildekamp en De Voorstenkamp de gemiddelde
sociaal‐economische positie omlaag. De
Kampbuurten kennen een licht bovengemiddeld
aantal WWBʹers. Vooral De Voorstenkamp is
opvallend (11,9%). Het percentage gesubsidieerde
arbeid is ondergemiddeld. De Gildekamp kent een
opvallende oververtegenwoordiging van inwoners
in de lage welstandsklasse (45%), ook De
Voorstenkamp laat een lagere status zien.
In ’t Broek is de sociaal‐economische situatie wat
gunstiger. Dat is te zien aan het percentage met een
laag inkomen (38%) en het aandeel WWB’ers. Het
percentage gesubsidieerde arbeid is er
ondergemiddeld. Wel zien we een
oververtegenwoordiging van inwoners in de lage
welstandsklassen in de buurt Leuvensbroek.
In 2007 gaven professionals aan dat in bepaalde
buurten in Lindenholt de sociaal‐economische
draagkracht kleiner werd. Bewoners met hogere
inkomens zochten vaker andere wijken in Nijmegen
op, zo was het signaal. Dit beeld is dit keer niet
opnieuw geschetst. Wel geven wijkprofessionals aan
dat bepaalde inkomsondersteunende regelingen niet
worden benut door inwoners van Lindenholt. En
men voegt er aan toe dat de huidige economische
crisis een bedreiging is voor Lindenholt, met name
voor jongeren zonder werk en toekomst, en voor
probleemgezinnen.
Veel kinderen naar dichtstbijzijnde
basisschool Lindenholt blijft op een aantal onderwijsindicatoren
wat achter. Zo is in het stadsdeel het percentage
leerlingen met een schooladvies lager dan vmbo‐
t/HAVO met 52% relatief hoog. De wijk De Kamp
onttrekt zich overigens aan dit beeld. Het stadsdeel
kent een laag aantal kinderen dat naar een
verderweg gelegen basisschool gaat, met 10% tot
20% (16% gemiddeld) komt in geen van de wijken in
de buurt van het stedelijk gemiddelde.
Basisscholen in de wijk ʹt Acker kennen meer
leerlingen met lagere startkansen (gemiddeld 33%,
gebaseerd op het opleidingsniveau van ouders).
Veel leerlingen uit deze wijk krijgen een laag
schooladvies (61%), deze percentages zijn ook
toegenomen. Ook het percentage leerlingen in
havo/vwo is ondergemiddeld, positief is dat dit
aandeel wel licht stijgt. Onderwijsscores in De Kamp
zijn voor Nijmegen gemiddeld. Gunstig is de daling
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 5
van het percentage leerlingen dat een laag
schooladvies krijgt. Veel kinderen gaan in de wijk
zelf naar school. De onderwijssituatie in ’t Broek
geeft een gemiddeld beeld, waarbij wel opvalt dat
de gemiddelde citoscore licht terugloopt, en de
meerderheid van kinderen een laag schooladvies
krijgt (54%). Het percentage leerlingen in havo/vwo
is daarentegen licht gestegen.
Gezondheid gemiddeld, eerste beeld van
multiprobleemgezinnen Voor de gezondheidskenmerken sluit het beeld voor
Lindenholt aan bij dat voor heel Nijmegen. Totaal
80% geeft aan zich gezond te voelen. Er is hooguit
sprake van een licht hoger gebruik van
maatschappelijk werk. Wel zijn er verschillen tussen
de deelgebieden. De buurten De Gildekamp, De
Voorstenkamp en Zellersacker scoren ongunstiger
als het gaat om het gezondheidsgevoel. In de wijk ’t
Acker is het aandeel dat een beroep doet op de
geestelijke gezondheidszorg wat groter.
Er bestaat bij wijkprofessionals nog geen volledig
zicht op aard en omvang van achter de voordeur‐
problematiek in Lindenholt. De Nijmeegse
wijkteamaanpak is ook hier gestart, waarbij er
bijvoorbeeld specifiek naar bepaalde delen van
Leuvensbroek wordt gekeken. Professionals en
bewonersorganisaties geven als algemene indruk
dat ʺmultiproblemenʺ spelen bij zowel autochtone
als allochtone gezinnen, en dat het vaak gaat om
opvoedings‐ en financiële problemen. Daarnaast
verkeren allochtone moeders met jonge kinderen (0‐
4 jaar) vaak in isolement. Ook speelt er eenzaamheid
bij ouderen tussen 50 en 70 jaar.
IV.L INDENHOLT ALS
WOONOMGEVING
Water levert bijdrage aan woonkwaliteit De gemiddelde WOZ‐waarde (€ 199.000) in
Lindenholt ligt wat onder het stedelijk gemiddelde,
waarbij de woningen in ʹt Broek het hoogst zijn
gewaardeerd (€ 218.000). Professionals en
bewonersorganisaties wijzen op het positieve effect
dat uitgaat van de herinrichting van vijvers op de
woonomgeving in bepaalde buurten. Daarnaast is
een aantal voorzieningen (bijna) gereed:
verschillende jongerenvoorzieningen,
waterspeelplaats(en) en een nieuwe kinderboerderij.
Ook is het imago van bijvoorbeeld De
Voorstenkamp verbeterd door afname van
jeugdoverlast en drugsproblemen. Lindenholt
verdient een positieve PR, juist nu moet worden
voorkomen dat het een aandachtswijk wordt, zo
stellen de werkers in de wijk. Met name de stijgende
tweedeling tussen koop en huur dient te worden
tegengegaan.
Bewoners kritisch over openbare ruimte Indicatoren op het gebied van de openbare ruimte
laten een nog altijd kritische houding van inwoners
van Lindenholt zien. Bewonersscores en meldingen
op het gebied van schoon en heel, en op het gebied
van overlast van stank en geluid, wijken in
negatieve zin af.
3,6
4,3
4,1
5,2
5,5
5,3
3,7
4,6
5,4
4,8
5,6
5,5
0 1 2 3 4 5 6
Nijmegen
Lindenho lt
Zelle rs acker
Vo o rs tenkamp
Gildekamp
Leuvens bro ek
2009 2007
illustratie 3 schaalscore verloedering
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 6
Behalve door zwerfvuil kan de kwaliteit van de
openbare ruimte ook aangetast worden door
vandalisme, bekladding en hondenpoep. De mening
van bewoners over verloedering levert net als twee
jaar geleden een minder gunstig beeld op voor
Lindenholt, met een duidelijke negatieve afwijking
t.o.v. het Nijmeegse gemiddelde. Wel is de
verbetering van de verloederingsscore sinds 2001
verder doorgezet. De ontwikkeling rond
verloedering in Zellersacker is gunstig, in De
Voorstenkamp ongunstig.
In Lindenholt vindt 73% van de inwoners dat de
eigen buurt schoon is (Nijmegen: 80%), en 20% dat
er in de buurt veel wordt vernield (Nijmegen: 13%).
Vooral in De Gildekamp zijn veel mensen
ontevreden vanwege de vervuiling van de openbare
ruimte en vernielingen. Het percentage dat veel
vernielingen bemerkt is hier in twee jaar met 9%
toegenomen. Ook in Leuvensbroek vinden relatief
veel mensen dat er veel wordt vernield in de buurt.
Wel is inmiddels een groot deel (2009: 80%, 2007:
56%) van mening dat de buurt voldoende schoon is.
Zellersacker laat heel positieve ontwikkelingen zien
op scores rond schoon en heel. Het aantal
meldingen en klachten bij de Bel‐ en Herstellijn is in
Lindenholt duidelijk hoger dan gemiddeld in
Nijmegen, en bovendien in alle drie wijken
behoorlijk toegenomen.
In 2005 en 2007 bleek de tevredenheid over het
groen te zijn gestegen in Lindenholt, deze trend is
echter nu niet doorgezet. Het percentage bewoners
in Lindenholt dat tevreden is met het groen is
teruggelopen naar 76%, nog wel een (net)
bovengemiddelde score. Vooral de tevredenheid in
De Gildekamp is duidelijk teruggelopen.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties geven
aan dat de onderhoudstoestand van groen in een
aantal gevallen te wensen overlaat. Overigens laat
Zellersacker een uitstekende score zien van 91%
tevreden over groen.
De stankoverlast die in Lindenholt wordt ervaren
geeft een minder gunstig beeld. Ruim 36% geeft aan
hier in de eigen woonbuurt mee te maken te hebben.
Vooral vanuit Leuvensbroek, De Gildekamp en
Zellersacker geven bewoners stankoverlast aan. De
belangrijkste oorzaak die is aangegeven betreft
vuilverbranding (ARN). In de eerste twee wijken
geeft ook een relatief hoog percentage
geluidsoverlast in de buurt aan. Bronnen zijn vooral
buren en bromfietsen.
Tevredenheid over voorzieningen De tevredenheid onder de bewoners van Lindenholt
over winkelvoorzieningen is toegenomen, en ligt nu
duidelijk hoger dan in Nijmegen als geheel. Vooral
in De Voorstenkamp en Leuvensbroek ligt het
aandeel mensen dat tevreden is met de winkel hoog.
Lindenholt kent een goede verzorging middels grote
supermarktvoorzieningen, waarbij de gemiddelde
afstand in ’t Acker wel circa 600 m bedraagt.
Woningen in De Kamp en ‘t Broek liggen gemiddeld
zoʹn 350‐380 m van een supermarkt. De afstand tot
de dichtstbijzijnde apotheek is voor 65+ers in
Lindenholt relatief wat groter dan gemiddeld in
Nijmegen. Woningen van 65+ers in ‘t Broek liggen
ongeveer 1000 m van de dichtbijzijnde apotheek. In
de Kamp en de ‘t Acker is dat respectievelijk
gemiddeld 500 en 600 m.
417
451
582
351
380
0 200 400 600 800 1000 1200
Nijmegen
Lindenho lt
't Acker
De Kamp
't Bro ek
illustratie 4 gemiddelde afstand tot (grotere) supermarkt
Twee jaar geleden steeg de tevredenheid met het
openbaar vervoer in Lindenholt aanmerkelijk, nu is
het percentage dat tevreden is weer wat
teruggezakt. Wel is nog altijd 81% tevreden.
Leuvensbroek en De Voorstenkamp scoren
overigens uitstekend, Gildekampers zijn minder
tevreden.
De tevredenheid over de jongerenvoorzieningen is
over het hele stadsdeel bezien gemiddeld, die over
speelvoorzieningen in de buurt voor kinderen is
bovengemiddeld. Zowel in Lindenholt als in heel
Nijmegen is de tevredenheid over de jongeren‐ en
speelvoorzieningen toegenomen. Wat betreft de
mening van bewoners over jongerenvoorzieningen
vallen de buurten De Gildekamp en De
Voorstenkamp enigszins op doordat de
tevredenheid, vergeleken met twee jaar geleden, is
gedaald.
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 7
Veel werk aan huis Lindenholt is een stadsdeel waar veel bedrijvigheid
aanwezig is. Deze is vooral te vinden in de
aangrenzende kantorenlocatie Kerkenbos, een deel
van bedrijventerrein Bijsterhuizen en werkgebied
West Kanaaldijk. Ook kent dit stadsdeel relatief veel
woon‐werk‐combinaties op woonadressen (7,8 %
van de adressen), vooral in ‘t Acker‐ en De Kamp.
Geen ongunstig verkeersbeeld Wijkprofessionals en bewonersorganisaties geven
aan dat overlast van de nabijgelegen A73 (geluid,
stof) een aandachtspunt blijft. Verder geven zij maar
weinig bijzonderheden over de verkeerssituatie in
Lindenholt. Een aantal van hen noemt
parkeeroverlast als item. In 2007 is wat dit betreft
een relatie gelegd met het toenemend autobezit in
de wijk. Het aantal meldingen van parkeeroverlast
ligt desalniettemin voor alle wijken in Lindenholt
onder het Nijmeegs gemiddelde. Ook de schaalscore
rond verkeersproblematiek levert voor Lindenholt
geen ongunstig beeld op. In de buurten De
Gildekamp, Zellersacker en De Voorstenkamp is de
bewonersscore rond verkeersproblemen in de buurt
wel verslechterd. Leuvensbroek bleef stabiel, maar
kent ook een relatief ongunstige beleving.
Bewonersorganisaties en wijkprofessionals hebben
aangegeven dat te hard rijden nogal eens voorkomt
in Lindenholt, overigens zonder specifieke locaties
te noemen.
V.SOCIAAL KLIMAAT LINDENHOLT
Voldoende sociale contacten, wat lagere
cultuurparticipatie Als stadsdeel scoort Lindenholt redelijk tot goed als
het gaat om sociale contacten. Het aandeel inwoners
dat voldoende sociale contacten zegt te hebben ligt
in de buurt van het gemiddelde in Nijmegen. In De
Voorstenkamp en De Gildekamp ligt dit minder
gunstig. Het aandeel vrijwilligers in het stadsdeel
ligt net iets onder het stedelijke niveau (28%,
Nijmegen 30%). Het aandeel dat aangeeft regelmatig
een wijkcentrum in de eigen of aangrenzende buurt
te bezoeken blijft met bijna 6% wat achter, vooral in
De Gildekamp (3%). In Leuvensbroek ligt het aantal
wijkcentrumbezoekers juist hoog (bijna 14%).
Contacten kan men onder meer leggen via de sport.
In Lindenholt blijkt het aandeel wekelijkse sporters
(55%) nog altijd iets lager te liggen dan gemiddeld
in Nijmegen. Dit cijfer laat wel een stijging zien ten
opzichte van twee jaar geleden. De buurten
Zellersacker en De Voorstenkamp scoren net als
eerder laag op de indicatoren voor sport, maar laten
wel positieve ontwikkelingen zien. Het percentage
vrijwilligers bij sportverenigingen e.d. ligt voor het
stadsdeel met 6,4% van de volwassenen wat boven
het stedelijk gemiddelde. Vooral in de buurt De
Gildekamp zijn veel sportvrijwilligers te vinden
(ruim 9%). In Leuvensbroek ligt dit aantal, met 3,4%
van de volwassenen, juist relatief laag. Op basis van
deelname aan kunsteducatie en abonnementen
bibliotheek lijkt de cultuurparticipatie in Lindenholt
gemiddeld tot laag.
Ondanks verbeterde bewonersscores: risico
achteruitgang sociaal klimaat Van de bewoners in Lindenholt voelt gemiddeld
85% zich verantwoordelijk voor de buurt, net als
twee jaar geleden. Dit percentage is gelijk aan het
gemiddelde voor Nijmegen. In De Voorstenkamp
zien we op dit punt een duidelijke verbetering,
waarbij nu 79% zich voor de buurt verantwoordelijk
voelt (+6%).
Het percentage dat zich gehecht voelt aan de buurt
is (opnieuw) gestegen naar 61%, maar is nog wel
wat lager dan gemiddeld in Nijmegen (67%). In
Leuvensbroek is er op deze score een gunstige
ontwikkeling te zien. Het percentage bewoners dat
deelneemt aan buurtactiviteiten is in Lindenholt de
afgelopen twee jaar behoorlijk toegenomen, maar
ligt met 25% nog altijd lager dan het Nijmeegs
gemiddelde. Vooral De Gildekamp, De
Voorstenkamp en Zellersacker scoren op dit punt
laag. Opvallend is de negatieve ontwikkeling van
scores in Zellersacker, waar de percentages die zich
gehecht aan en/of verantwoordelijk voor de buurt
voelen aanmerkelijk zijn teruggelopen met 5% en
9%.
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 8
Ook laat de score op de schaal sociale kwaliteit nog
altijd een enigszins benedengemiddelde waarde
zien voor het stadsdeel, wel in een langzaam
verbeterende trend. Zellersacker laat bijvoorbeeld
een duidelijke verbetering zien. De schaalscore
sociale kwaliteit in De Voorstenkamp is enigszins
verslechterd.
6,3
6,1
5,6
5,5
5,8
5,6
6,2
6,0
5,3
5,7
5,6
5,7
4 5 6 7 8
Nijmegen
Lindenho lt
Zelle rs acker
Vo o rs tenkamp
Gildekamp
Leuvens bro ek
2009 2007
illustratie 5 schaalscore sociale kwaliteit
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties geven
een minder optimistisch beeld van het al dan niet
goed samenleven van verschillende
bevolkingsgroepen in Lindenholt. Men is het er over
eens dat er weinig mogelijkheden zijn om elkaar te
ontmoeten, en noemt men sociale achteruitgang de
grootste risicofactor van dit stadsdeel. Ook hier
heeft een Oud en Nieuw‐incident in 2008 (in
Leuvensbroek) een negatieve impact. De sociale
cohesie tussen groepen bewoners met verschillende
culturele achtergronden is een aandachtspunt
genoemd. Allochtone bewoners dienen in hun ogen
soms sociaal geactiveerd worden en actief benaderd
worden om te participeren in wijkactiviteiten. In
Leuvensbroek en Drieskesacker zijn er spanningen
tussen (jonge) huurders en huiseigenaren vanwege
overlastgevend woongedrag. Ten aanzien van
Zellersacker en Hillekensacker zijn er enige
risicofactoren naar voren gebracht, zoals de
instroom van mensen zonder wijkbinding, het slecht
onderhouden van tuinen, en diverse vormen van
overlast (waaronder drugs en de relatie jongeren‐
ouderen).
Ondanks dit alles geldt voor grote delen van
Lindenholt dat buren elkaar kennen, en elkaar
bijvoorbeeld zonodig aanspreken op gedrag. Positief
is verder de dag van Lindenholt met ca. 3.500
bezoekers. Ook de opstart van nieuwe
bewonersgroepen in Leuvensbroek, Heeskesacker
en Drieskesacker is een positief signaal. Bewoners
zijn volgens wijkwerkers steeds meer bereid om
actief deel te nemen aan bewonersplatforms.
58
64
62
57
60
59
52
57
65
61
48
62
30 40 50 60 70 80 90
Nijmegen
Lindenho lt
Zelle rs acker
Vo o rs tenkamp
Gildekamp
Leuvens bro ek
2009 2007
illustratie 6 percentage inwoners dat samenleven etnische
groepen goed vindt gaan
Weinig problemen samenleven etnische
groepen Er bestaan relatief veel contacten tussen
verschillende etnische groepen door. Ruim 62%
geeft aan geregeld interculturele contacten te
onderhouden (Nijmegen: bijna 55%). Vooral in
De Gildekamp zijn er veel mensen die aangeven
regelmatig contact te hebben met personen met een
andere culturele achtergrond.
Het percentage dat de verhoudingen tussen
allochtonen en autochtonen in de woonomgeving
goed acht ligt in Lindenholt met 64% relatief hoog.
Deze groep is bovendien sinds 2007 groter
geworden. Deze positieve ontwikkeling is ook te
zien in De Gildekamp en Zellersacker, waar de
scores boven het stedelijk gemiddelde liggen.
Leuvensbroek (relatief weinig verschillende etnische
groepen) en De Voorstenkamp (verschillende
etnische groepen) laten echter negatieve
ontwikkelingen zien rond het oordeel over
samenleven van etnische groepen. Daar waar
wijkprofessionals en bewonersorganisaties twee jaar
geleden waarschuwden voor het langs elkaar heen
leven van allochtonen en autochtonen zijn er nu
nauwelijks of geen opmerkingen door hen gemaakt.
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 9
Bewoners positiever over jongeren Het oordeel over de verstandhouding tussen
jongeren onderling, tussen jong en oud, én over
jongerenoverlast is aanzienlijk verbeterd. De score
ligt inmiddels boven het gemiddelde voor
Nijmegen. Zellersacker sluit aan bij dit positieve
beeld. Hier heeft de bewonersscore rond jongeren
zich erg gunstig ontwikkeld. De andere apart
bekeken buurten onttrekken zich aan dit goede
beeld. Leuvensbroek kent de meest negatieve
houding ten opzichte van jongeren in Lindenholt,
De Gildekamp en (in mindere mate) De
Voorstenkamp laten negatieve ontwikkelingen zien.
In deze buurten is jongerenoverlast (sterk)
bovengemiddeld genoemd als aan te pakken
probleem in de buurt (door respectievelijk 41%, 21%
en 23%).
Procentueel gezien wonen er veel jongeren in
Lindenholt, hetgeen ertoe bijdraagt dat er op een
aantal plaatsen nogal wat jongerenoverlast wordt
ervaren. Dit blijkt ook uit signalen van
wijkprofessionals en bewonersorganisaties, waarin
vaak melding wordt gemaakt van jongerenoverlast.
Ze geven hierbij aan dat het rondhangen van jeugd
op bedrijfslocaties en bij winkelcentra vaak gepaard
gaat met vernielingen en kleine criminaliteit. Ook
kunnen ze vele concrete locaties noemen waar
overlast en vervuiling van de openbare ruimte
spelen.
Beeld veiligheid gunstig De veiligheidssituatie laat voor het stadsdeel als
geheel een gemiddeld tot gunstig beeld zien. De
bewoners in Lindenholt voelen zich veiliger dan
gemiddeld, deze eeuw daalt het aantal inwoners dat
zich onveilig voelt in de eigen buurt gestaag. In De
Gildekamp en Leuvensbroek zien we dit beeld
terug. In Zellersacker en De Voorstenkamp is de
aanzienlijke verbetering van het veiligheidsgevoel
die in 2007 optrad weer verdwenen.
De bewonersscores over dreiging (bedreigingen in
de buurt, lastigvallen, geweldsdelicten,
drugsoverlast en tasjesroof) en vermogensdelicten
zijn in het stadsdeel relatief gunstig. Het aantal
aangiften van inbraak of agressie is in De Kamp en ’t
Broek ondergemiddeld. ‘t Acker kent een gemiddeld
aantal aangiften rond agressie en een
bovengemiddeld aantal aangiften van
woninginbraken.
21
20
28
29
25
20
22
21
18
18
26
26
0 10 20 30 40
Nijmegen
Lindenho lt
Zelle rs acker
Vo o rs tenkamp
Gildekamp
Leuvens bro ek
2009 2007
illustratie 7 percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt
in de buurt
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 10
VI.ALGEMENE OORDELEN
LINDENHOLT
Meestal goede totaalwaarderingen In Lindenholt is de algemene waardering door
bewoners stabiel tot positief. Iets meer mensen zien
de eigen buurt vooruitgaan (23%, 2007: 22%),
duidelijk minder inwoners zien achteruitgang: 13%
(2007: 21%). De waardering voor de woonomgeving
is ook toegenomen (rapportcijfer 7,4, 2007: 7,2). De
buurten De Voorstenkamp, Zellersacker en De
Gildekamp wijken wat van dit beeld af. Hier zijn de
percentages die de buurt zien verbeteren wat
afgenomen. Toch zijn het nog prima scores, waarbij
vooral Zellersacker opvalt (45% zag de buurt
verbeteren). Leuvensbroek laat enige verbeteringen
zien, 14% zag hier vooruitgang in de buurt (2007:
10%), 26% zag achteruitgang (2007: 40%). In alle
onderzochte buurten is de waardering van de
woonomgeving licht gestegen, naar rapportcijfers
op of boven de 7.
21
23
45
27
20
14
23
22
53
42
28
10
0 10 20 30 40 50 60
Nijmegen
Lindenho lt
Zelle rs acker
Vo o rs tenkamp
Gildekamp
Leuvens bro ek
2009 2007
illustratie 8 percentage bewoners dat vindt dat de buurt het
afgelopen jaar vooruit is gegaan
Qua ontwikkeling de afgelopen jaren schetsen
wijkprofessionals en betrokken bewoners ook een
overwegend stabiel beeld. In Leuvensbroek en in
mindere mate in ‘t Acker is door meerdere
betrokkenen echter achteruitgang gesignaleerd.
Aangegeven is dat het verschil tussen wijken als
Holtgesbroek, Geerkamp, Hoefkamp en
bijvoorbeeld ‘t Acker of Leuvensbroek groeiende is.
Voorkomen moet worden dat hier in de toekomst
bijvoorbeeld een tweedeling ontstaat.
7,5
7,4
7,1
7,0
7,1
7,2
7,3
7,2
6,7
6,8
6,9
7,0
6 6,5 7 7,5 8
Nijmegen
Lindenho lt
Ze llers acker
Vo o rs tenkamp
Gildekamp
Leuvens bro ek
2009 2007
illustratie 9 rapportcijfer woonomgeving
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 11
VII .L INDENHOLT IN CI JFERS
bevolking
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
aantal inwoners 161884 15459 5451 5665 4153 832 1303 1844 1621
ontw. 2004 ‐ 2009 4411 ‐709 ‐358 ‐206 ‐146 ‐58 ‐33 ‐62 ‐34
% 0‐14 jr 15 19 19 17 21 20 18 19 23
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1 ‐2 ‐2 ‐2 ‐4 ‐1 ‐2 ‐3 ‐5
% >64 jr 13 6 4 7 6 2 6 4 8
ontw. 2004 ‐ 2009 0 2 1 2 1 0 2 1 1
% 1‐ouder gezinnen 7 9 9 8 11 9 11 9 14
ontw. 2004 ‐ 2009 0 0 ‐1 0 0 ‐1 0 0 0
% niet westerse allochtonen 12 16 17 19 11 30 38 20 12
ontw. 2004 ‐ 2009 0 1 0 1 1 0 ‐1 1 0
% niet westerse jonge allochtonen 21 22 23 27 15 38 47 28 18
ontw. 2004 ‐ 2009 0 2 2 2 1 3 ‐7 3 1
inkomen en werk
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% lage inkomens 44 x 46 41 38 x x x x
ontw. 2005 ‐ 2007 1 x 2 1 1 x x x x
% WWB 4,1 3,9 4,6 4,1 2,7 4,2 11,6 3,1 3,9
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1,3 ‐1,2 ‐1,8 ‐0,6 ‐1,1 ‐2,5 ‐1,9 ‐0,9 ‐2,2
% gesubsidieerde arbeid 0,9 0,7 0,9 0,7 0,4 x x x x
ontw. 2007 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,1 0,0 ‐0,1 ‐0,1 x x x x
% hoogste welstandsklasse (W1) 17 13 x x x 7 3 13 15
ontw. 2007 ‐ 2009 1 2 x x x 1 ‐1 ‐3 6
% laagste welstandsklasse (W5) 6 6 x x x 3 17 4 7
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐2 x x x ‐6 ‐3 0 ‐5
gezondheid en zorg
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% cliënten maatschappelijk werk 1,1 1,3 1,9 1,1 1,0 x x x x
ontw. 2007 ‐ 2008 0,0 ‐0,2 ‐0,2 ‐0,1 ‐0,2 x x x x
% cliënten GGZ 3,4 3,7 4,0 3,8 3,4 x x x x
ontw. 2004 ‐ 2008 0,4 0,7 0,6 0,9 0,8 x x x x
% voelt zich gezond 80 80 x x x 78 78 77 80
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐2 x x x ‐1 7 ‐6 4
% contact huisarts 45 44 x x x 48 45 41 57
ontw. 2005 ‐ 2009 1 1 x x x 8 2 2 x
% contact specialist 30 27 x x x 20 30 34 29
ontw. 2005 ‐ 2009 3 1 x x x 0 3 16 x
wijken buurten
wijken buurten
buurtenwijken
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 12
onderwijs
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% lage startkansen 08/09 18 22 33 18 20 x x x x
gemiddelde citoscore 534,9 532,2 529,6 535,0 532,5 526,7 528,5 536,2 531,3
ontw. 03/06 ‐ 06/09 0,1 ‐1,2 ‐1,0 ‐1,0 ‐0,6 x x x x
% advies <vmbo‐t/havo 38 52 61 41 54 40 52 13 31
ontw. 03/06 ‐ 06/09 ‐5 3 11 ‐6 ‐1 x x x x
% leerlingen havo/vwo 3e lrjr 50 44 42 46 44 33 29 42 34
ontw. 04/06 ‐ 07/09 2 3 13 ‐9 3 ‐2 ‐7 ‐11 4
% voorbijlopers 30 16 20 10 19 18 11 10 10
ontw. 06/07 ‐ 08/09 0 0 ‐1 0 1 ‐9 ‐3 0 1
openbare ruimte
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% tevredenen groen 75 76 x x x 91 69 68 85
ontw. 2007 ‐ 2009 1 ‐6 x x x 8 2 ‐5 0
% klachten in verhouding tot woningen 18 23 21 23 21 x x x x
ontw. 2006 ‐ 2008 2 7 5 8 7 x x x x
schaal verloedering 3,6 4,3 x x x 4,1 5,2 5,5 5,3
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 ‐0,3 x x x ‐1,3 0,4 ‐0,1 ‐0,2
% buurt schoon 80 73 x x x 71 59 55 80
ontw. 2007 ‐ 2009 4 5 x x x 13 6 0 24
% veel vernield 13 20 x x x 18 21 30 27
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐2 x x x ‐18 6 9 ‐19
voorzieningen
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% tevredenen winkels 88 91 x x x 93 98 88 95
ontw. 2007 ‐ 2009 1 4 x x x 8 10 5 ‐5
schaal voorzieningen jongeren 3,8 3,7 x x x 4,3 4,1 3,0 3,1
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,2 x x x 0,6 ‐0,9 ‐0,3 0,1
% tevred. speelmogelijkheden kind. 70 75 x x x 81 55 76 73
ontw. 2007 ‐ 2009 8 15 x x x 26 ‐6 5 3
gem. afstand supermarkt 2009 (m) 417 451 582 351 380 x x x x
gem. afstand apotheek 2009 (m) 457 687 626 516 996 x x x x
woningmarkt
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
ontw. aantal woningen 2006 ‐ 2008 944 16 2 10 0 0 0 ‐2 0
% laagbouwwoningen 2009 58 84 88 76 90 94 57 79 83
% huurwoningen 2009 55 45 47 43 46 29 87 41 54
gemiddelde WOZ‐waarde 2009 222600 199300 181200 201200 217800 175725 160580 191469 202658
wijken buurten
wijken buurten
wijken buurten
wijken buurten
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 13
bedrijvigheid
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% bedrijfsvestigingen op woningen 12,8 17,3 9,7 10,7 8,2 x x x x
ontw. 2004 ‐ 2008 1,4 2,8 2,3 2,0 0,0 x x x x
% arbeidsplaatsen op bevolking 61,7 83,5 9,4 40,7 13,8 x x x x
ontw. 2004 ‐ 2008 2,5 14,0 1,7 2,2 0,1 x x x x
% combinatie woon/werk 1 adres 7,1 7,8 8,2 7,5 6,6 x x x x
milieu
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% geluidsoverlast meerdere bronnen 46 48 x x x 46 46 53 52
% stankoverlast meerdere bronnen 22 36 x x x 34 28 37 34
huishoudelijk verbruik gas (m3) 1625 1452 1443 1450 1420 x x x x
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 ‐45 ‐59 ‐54 ‐57 ‐74 x x x x
huish. verbruik electriciteit (Kwh) 3123 3640 3599 3498 3829 x x x x
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 49 29 51 78 71 x x x x
verkeer
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% meldingen parkeeroverlast 1,0 0,8 0,6 0,8 0,5 x x x x
ontw. 2006 ‐ 2008 ‐0,1 0,0 0,0 0,1 0,1 x x x x
schaal ervaren verkeersproblemen 2,6 2,5 x x x 2,5 2,4 2,7 3,1
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 0,1 x x x 0,2 0,3 0,4 0,0
% tevredenen OV 86 81 x x x 83 97 63 91
ontw. 2007 ‐ 2009 4 ‐5 x x x ‐3 ‐1 ‐8 4
sociale contacten
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% voldoende contacten 85 82 x x x 83 69 76 84
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐2 x x x 4 ‐8 ‐6 ‐3
% goed voor zichzelf zorgt 95 95 x x x 98 94 95 98
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐3 x x x 2 ‐1 ‐3 1
% in vrijwilligerswerk 30 27 x x x 16 19 25 21
ontw. 2007 ‐ 2009 3 ‐1 x x x 3 1 3 0
sociale omgeving
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% regelmatig bezoek wijkcentrum 9 6 x x x 7 6 3 14
% verantwoordelijk voor buurt 85 85 x x x 74 79 86 82
ontw. 2007 ‐ 2009 2 0 x x x ‐9 6 ‐1 0
% deelname buurtactiviteiten 31 25 x x x 13 11 20 31
ontw. 2007 ‐ 2009 2 6 x x x ‐5 ‐12 ‐7 11
% gehecht buurt 67 61 x x x 45 53 55 60
ontw. 2007 ‐ 2009 2 4 x x x ‐5 3 3 5
schaal sociale kwaliteit 6,3 6,1 x x x 5,6 5,5 5,8 5,6
ontw. 2007 ‐ 2009 0,1 0,1 x x x 0,3 ‐0,2 0,2 ‐0,1
schaal houding jongeren 6,6 6,7 x x x 6,7 6,1 5,7 5,2
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 0,4 x x x 1,0 ‐0,3 ‐0,8 0,1
wijken buurten
buurtenwijken
buurtenwijken
wijken buurten
wijken buurten
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 14
integratie en samenleven
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% regelmatig contact andere etniciteit 55 62 x x x 64 60 73 55
ontw. 2007 ‐ 2009 4 2 x x x ‐11 ‐2 4 ‐3
% positieve kanten andere etniciteiten 45 42 x x x 29 41 56 26
ontw. 2007 ‐ 2009 1 10 x x x ‐12 8 24 ‐5
% negatieve kanten andere etniciteiten 29 26 x x x 26 28 22 35
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐4 x x x ‐8 ‐7 ‐8 4
% verhouding allocht/autocht. goed 58 64 x x x 62 57 60 59
ontw. 2007 ‐ 2009 6 7 x x x ‐3 ‐4 12 ‐3
cultuur
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% abonnementen bibliotheek 27,5 27,0 24,0 28,0 29,5 x x x x
% bezoek culturele voorstelling ʹ07 61 48 x x x 48 41 67 45
% bezoek musea ʹ07 54,0 41,0 x x x 24,0 28,0 45,0 42,0
ontw. 2005 ‐ 2007 ‐7 ‐6 x x x ‐8 ‐11 ‐5 x
% bezoek bioscoop ʹ07 71,0 69,0 x x x 64,0 60,0 71,0 69,0
ontw. 2005 ‐ 2007 4 2 x x x ‐9 3 11 x
% cursisten kunsteducatie 2,5 1,3 1,1 1,4 1,5 x x x x
ontw. 2002 ‐ 2008 0,0 x 0,2 ‐0,3 ‐0,2 x x x x
sport
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% wekelijkse sporters 58 55 x x x 35 34 61 51
ontw. 2007 ‐ 2009 3 3 x x x 4 4 6 ‐3
% lid sportclub 23 24 x x x 21 18 27 16
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x x x 7 6 3 ‐6
% in vrijwilligerswerk (sport) 6 6 x x x 5 7 9 3
veiligheid
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% aangiften agressie 0,9 0,8 0,8 0,5 0,6 x x x x
ontw. 2004 ‐ 2008 0,0 0,2 0,1 0,2 0,1 x x x x
schaal dreiging 0,9 0,7 x x x 0,9 1,2 1,0 1,0
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 ‐0,1 x x x 0,0 0,0 0,3 0,2
% aangiften woninginbraak 1,3 1,1 1,5 0,9 0,9 x x x x
ontw. 2004 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,2 ‐0,2 ‐0,2 ‐0,1 x x x x
schaal vermogensdelicten 3,7 3,5 x x x 3,3 3,8 4,5 3,5
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,3 ‐0,3 x x x ‐0,9 0,2 0,6 ‐1,0
% onveilig gevoel algemeen 28 24 x x x 24 33 31 27
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐3 x x x 0 10 ‐3 ‐8
% onveilig gevoel buurt 21 20 x x x 28 29 25 20
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x x x 10 11 ‐1 ‐6
% vaak overlast jongeren 9 8 x x x 10 12 10 25
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐3 x x x ‐5 ‐2 3 ‐1
buurtenwijken
wijken buurten
wijken buurten
wijken buurten
Lindenholt
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 15
algemene oordelen
stad stadsd.
Nijmegen Lindenholt ʹt Acker De Kamp ʹt Broek Zellersack. Voorstenk. Gildekamp Leuvensbr.
% buurt vooruitgegaan 21 23 x x x 45 27 20 14
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 1 x x x ‐8 ‐15 ‐8 4
% buurt achteruitgegaan 12 13 x x x 11 14 16 27
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐4 ‐8 x x x 0 1 ‐4 ‐13
schaal evaluatie buurt 7,6 7,3 x x x 6,5 6,4 6,8 7,2
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,3 x x x 0,2 0,0 0,3 0,3
rapportcijfer woonomgeving 7,5 7,4 x x x 7,1 7,0 7,1 7,2
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,2 x x x 0,4 0,2 0,2 0,2
wijken buurten
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 1
Nijmegen‐Noord
I .SAMENVATTEND BEELD NIJMEGEN ‐
NOORD
Lent en Oosterhout ontwikkelen zich goed, waarbij de
nieuwe woongebieden volop tot leven zijn gekomen.
Bewonersscores op het gebied van bevolking,
woonomgeving en sociaal klimaat laten een gunstig beeld
zien.
Nijmegen‐Noord
Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners
Oosterhout 417 1689 4810
Ressen 234 31 90
Lent 716 2361 6284
Woongebied in ontwikkeling Het gebied ten noorden van de Waal wordt
omgevormd naar een samenhangend woonmilieu
met centrumvoorzieningen, waterpartijen,
recreatiemogelijkheden en ook ruimte voor
bedrijven. Het aantal inwoners neemt gestaag toe.
Indicatoren rond sociaal‐economisch profiel,
gezondheid en onderwijs laten gunstige scores zien.
Bewoners geven aan dat het sociaal klimaat zonder
meer gunstig is in Nijmegen‐Noord. De
woongebieden krijgen steeds meer een eigen
karakter, en kennen een gunstig woonklimaat.
Potentiële bedreigingen zijn eventuele overlast van
bouwwerkzaamheden, de ombouw van de Prins
Mauritssingel (N325) en andere werkzaamheden
aan infrastructuur. Aandachtspunten zijn verder de
verzorgingsstructuur en de (toekomstige)
verkeerssituatie.
Steeds groter wijkgevoel in Oosterhout In Oosterhout is de sociale cohesie zich duidelijk aan
het ontwikkelen, met een groter wijkgevoel. Veel
nieuwbouwbewoners hebben een positieve
instelling ‐ en betrokkenheid bij de woonomgeving.
Wel zijn er enige wrijvingen geconstateerd tussen
bewoners van enerzijds huur‐ en anderzijds
koopwoningen. De explosieve groei van het aantal
jongeren vraagt aandacht, op enkele locaties speelt
er jongerenoverlast. Al met al komen de
woongebieden hier steeds meer tot leven en is een
gunstig woonklimaat ontstaan.
Lent ontwikkelt zich tot stedelijk
woongebied Lent kenmerkt zich door het traditioneel sterke
verenigingsleven, waar nieuwe bewoners inmiddels
aansluiting bij zoeken. De nieuwbouw in Visveld
zorgt voor instroom van hogere inkomens.
Aandachtsgebieden zijn volgens
bewonersorganisaties en wijkprofessionals de
Lentse Bloemenbuurt, en ook andere concentraties
van huurwoningen in (oud) Lent. Hier is sprake van
een instroom van nieuwe huurders die vaak geen
aansluiting of acceptatie vinden. Al met al
ontwikkelt Lent zich goed, waarbij bijvoorbeeld
steeds minder inwoners achteruitgang signaleren.
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 2
I I .RUIMTELI JKE OPBOUW NIJMEGEN ‐
NOORD
Nijmegen‐Noord is een stadsdeel dat volop in
beweging is. Tot ongeveer 2020 worden hier
duizenden woningen gerealiseerd. Naast
woonbuurten komen er o.m. Hof van Holland (een
centrumgebied met woningen, voorzieningen,
winkels en kantoren), de Landschapszone (een
water‐ en recreatiegebied) en bedrijventerreinen.
Momenteel is de ombouw van de Prins
Mauritssingel (N325) naar stadssingel actueel.
Oosterhout De wijk Oosterhout typeert de stap van Nijmegen
over de Waal. In De Boomgaard, het oudste deel,
werden de eerste woningen in 2000 opgeleverd. De
stedenbouwkundige structuur is gericht op
inpassing in het landschap. Zogenaamde assen
zorgen voor een verbinding met het ommeland,
waardoor de bebouwing opgenomen is in een groter
geheel. De openbare ruimte en de hoeveelheid groen
in het gebied zijn kenmerkend voor een VINEX‐
wijk. Een groene zone binnen de wijk wordt
gevormd door park de Rietgraaf en het gebied
rondom het eiland in het noordelijke deel van de
wijk. Een belangrijke verkeersas in Oosterhout is de
Griftdijk/ Griftdijk Noord. In de noordelijke helft
van het gebied, dat tegen de A15 aan ligt, zal extra
ruimte komen voor bedrijven en instellingen. Tot de
wijk Oosterhout behoort op dit moment ook een
stuk landelijk gebied.
Lent Het agrarische karakter van dit voormalige
tuindersdorp begint steeds meer te verdwijnen.
Rondom de oude dorpskern van Lent is gebouwd
aan het nieuwe woongebied Visveld. In het kader
van de Waalsprongplannen wordt het gebied
getransformeerd tot een stedelijke woonwijk. Maar
er zijn nog steeds veel bedrijven in Lent die gericht
zijn op transport, land‐ en tuinbouw. De
stedenbouwkundige opzet van de verschillende
deelgebieden laat de geschiedenis van het gebied
goed zien. In de oudere delen zoals de Hoge
Bongerd, De Schans en het dorp Lent zijn historische
linten zichtbaar. In de zestiger en zeventiger jaren
van de vorige eeuw zijn de terreinen hiertussen
volgebouwd met overwegend grondgebonden
woningen. In de Vossenpels en in het buitengebied
rond de dijken domineren de kavels van tuinders. In
de loop van de jaren zijn hier ook veel vrijstaande
woningen op overwegend grote percelen gebouwd.
De gereedgekomen woonbuurten in het Dr.
Huygenhof en Visveld hebben een duidelijk
planmatige opzet.
Ressen Het gebied Ressen hoorde tot 1997 bij het iets
noordelijker gelegen dorp Ressen (gemeente
Lingewaard). Dit gedeelte, dat nu Nijmeegs
grondgebied is, bestaat bijna geheel uit onbebouwd
landbouwgebied.
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 3
I I I .BEVOLKING NIJMEGEN ‐NOORD
Bevolkingsgroei en toenemend aantal
gezinnen In de periode 2004‐2009 is de bevolking van
Nijmegen‐Noord fors gegroeid, zowel in Lent als in
Oosterhout. Het gaat om een toename van bijna
4.800 personen tot ruim 11.000 inwoners. De
nieuwbouw in dit stadsdeel heeft gezorgd voor een
bevolkingssamenstelling met een toenemend aantal
gezinnen en kinderen. Als enige stadsdeel is het
aandeel kinderen (0‐14 jaar) hier toegenomen, tot
ruim een vierde deel van de bevolking (tegenover
15% voor Nijmegen in totaliteit). Het aandeel 65+ers
is er erg laag, hoewel Lent met zoʹn 10% wel een
duidelijke aanwezigheid van deze ouderen kent.
12
7
9
1
7
12
4
7
0
3
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-No o rd
Oo s terho ut
Res s en
Lent
2009 2004
illustratie 1 percentage niet‐westerse allochtonen
Het percentage niet‐westerse allochtone inwoners in
Nijmegen‐Noord ligt met 7,3% onder dat van de
stad (12,3%), maar is de afgelopen jaren wel
behoorlijk gestegen. In Oosterhout is 8,5% van de
bewoners van allochtone herkomst, in Lent 6,6%.
Nieuwbouw zorgt voor gunstig sociaal‐
economisch profiel Naar verhouding zijn er maar weinig huishoudens
in Nijmegen‐Noord met een laag inkomen. Ook het
aantal mensen dat afhankelijk is van een WWB‐
uitkering of gesubsidieerde arbeid is relatief erg
laag. Er wonen in het stadsdeel over het algemeen
huishoudens met een gunstig sociaal‐economisch
profiel.
De nieuwbouw in Lent (met een hoog aandeel
koopwoningen) zorgt ervoor dat het aandeel lage
inkomens verder daalt. De sociaal‐economische
status in Nijmegen‐Noord wijkt vooral in de
extremen af. Ruim één op de vier verkeert in de
hoogste welstandsklasse, dat is na Nijmegen Oost de
meest gunstige score. In de laagste welstandsklasse
verkeert slechts 3% (Nijmegen: 6%).
6 35
30
29
26
13
15
17
2 6
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Nijmegen
N-No o rd
W5 (laags te ) W4 W3 W2 W1 (ho o gs te )
illustratie 2 sociaal economische status van inwoners (5
welstandsklassen o.b.v. inkomen, opleiding en eigen
woningbezit)
Goede gezondheidssituatie In Nijmegen‐Noord voelen meer mensen zich
gezond dan gemiddeld in Nijmegen. Ook bij de
andere gezondheidsindicatoren zijn de scores
gunstig. Het aantal bewoners dat contact heeft met
medisch specialist, maatschappelijk werk of GGZ
ligt op of onder het Nijmeegse gemiddelde. Het
aantal inwoners met recent huisartsencontact is ook
gemiddeld.
Ook wat betreft problemen achter de voordeur zijn
er op dit moment weinig signalen van grote of
toenemende problematiek in Nijmegen‐Noord. Door
professionals en bewonersorganisaties wordt wel
naar voren gebracht dat in wijken met zoveel jonge
gezinnen, vaak met flinke vaste lasten, er wat meer
relationele en financiële spanningen zijn. En dat het
aantal echtscheidingen hoger ligt dan gemiddeld.
Soms verliezen ouders grip op hun kinderen, er zijn
ook groepjes hangjongeren bekend (overigens
zonder al te veel problemen). Aangegeven is dat er
meer vraag is naar schoolmaatschappelijk werk en
opvoedingsondersteuning dan eerdere jaren.
Instanties zijn alert op huurachterstanden, omdat
veel huishoudens die dit aangaat vanwege schaamte
of onwetendheid de weg naar hulp niet weten te
vinden. Met name financiële problemen kunnen
leiden tot isolatie van huishoudens. Een speciaal
genoemde (kleine) groep zijn de erkende
asielzoekers in Noord, zij verkeren volgens
wijkprofessionals vaak in isolement, verzuimen
nogal eens Nederlandse les, en vertonen een hoge
medische consumptie.
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 4
Gunstige onderwijsscores In Nijmegen‐Noord zijn de startkansen voor
vervolgonderwijs (het percentage
gewichtsleerlingen) gunstig, waarbij de basisschool
in Oosterhout 1% gewichtsleerlingen kent en de
scholen in Lent gemiddeld 5% (Nijmegen: 17,5%).
Dat zien we ook terug in de gegevens over
leerlingenprestaties. In het stadsdeel liggen de
Citoscores van basisschoolleerlingen
bovengemiddeld, en zijn bovendien stijgende. Het
zijn vooral kinderen uit Oosterhout die bijdragen
aan de goede scores. Ook het percentage kinderen
dat een ‘laag schooladvies’ krijgt is relatief gering
(26%, met 11% afgenomen), dit geldt vooral voor
kinderen uit Lent.
Nijmegen‐Noord kent een heel laag aantal kinderen
dat buiten de wijk naar de basisschool gaat.
Leerlingen uit Oosterhout gaan vrijwel allemaal
naar de dichtstbijzijnde basisschool. Professionals en
bewonersorganisaties hebben aangegeven dat er
wellicht nog ruimte is voor scholen met specifieke
onderwijsmethodes (bijvoorbeeld Jenaplan of
Montessori).
IV .NIJMEGEN ‐NOORD ALS
WOONOMGEVING
Vooral laagbouw‐ en koopwoningen Stadsdeel Nijmegen‐Noord bestaat op dit moment
overwegend uit laagbouw in de koopsector. Van de
uiteindelijk te realiseren woningen zal ruim een
kwart etagebouw zijn. Het aandeel huurwoningen is
er momenteel laag, vooral in Oosterhout. Dat het
gebied in ontwikkeling is blijkt uit de (voorlopig
beperkte) groei van de woningvoorraad. In de
periode 2007‐2008 is het aantal woningen in
Oosterhout met 218 toegenomen, in Lent zijn per
saldo 227 woningen toegevoegd. De gemiddelde
WOZ‐waarde in Nijmegen‐Noord van € 287.000 is
voor Nijmeegse begrippen hoog. Het gaat hier
natuurlijk vaak om nieuwe woningen. De
gemiddelde WOZ‐waarden in Oosterhout en Lent
zijn vergelijkbaar.
Aandacht voor het woonklimaat Wijkprofessionals en bewonersorganisaties
signaleren dat de nieuwbouwwijken steeds meer
beginnen te leven en hun eigen karakter krijgen.
Nijmegen‐Noord is getypeerd als een mooi en rustig
stadsdeel in een groene omgeving. Hoewel 72% van
de bewoners tevreden is met het groen blijft dit
percentage nog iets onder het Nijmeegs gemiddelde
van 75%. Vergeleken met twee jaar geleden is het
wel een lichte vooruitgang in waardering van het
groen met 2%.
3,6
2,4
3,7
2,5
0 1 2 3 4 5 6
Nijmegen
N-No o rd
2009 2007
illustratie 3 schaalscore verloedering
Voor Nijmegen‐Noord geldt dat de score voor
verloedering relatief gunstig is (de in Nijmegen
meest positieve score). Bovendien verbetert de score
zich sinds 2001 gestaag. Ook scores op het gebied
van schone openbare ruimte, vernielingen en
geluid‐ en stankoverlast zijn gunstig. Het aantal
klachten over de openbare ruimte is naar
verhouding laag. In Lent zijn er meer meldingen
dan in Oosterhout.
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 5
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties
waarderen de speciale aanpak in de Bloemenbuurt,
gericht op het verbeteren van de openbare ruimte en
de tuinen. Dit is een buurt met huurwoningen uit de
jaren ‘60 in Lent, waar de laatste tijd nieuwe
instroom van (urgente) huurders plaatsvindt. Ook
maken zij melding van zogenaamde bouwoverlast
in het stadsdeel, dit speelt bijvoorbeeld bij grote
bouwlocaties als Groot‐Oosterhout. Ook de
ombouw van de Prins Mauritssingel naar stadsweg
en andere aanpassingen aan de infrastructuur
hebben gevolgen voor het woonklimaat.
Professionals en bewoners geven ook aan dat het
belangrijk is gebieden die vanwege dijkteruglegging
ingrijpend gaan veranderen niet mogen
verloederen. Dat kan door tot het laatst de openbare
ruimte te onderhouden.
Aandacht voor winkelverzorging en
voorzieningen voor jongeren Net als 2 jaar geleden wijzen wijkprofessionals en
bewonersorganisaties op een gemis aan (grote)
winkelvoorzieningen en andere detailhandel. Dit
blijkt ook uit de waardering die de bewoners in de
stadspeiling geven aan de winkels in Nijmegen‐
Noord: 52% van de bewoners geeft aan tevreden te
zijn over de winkels voor dagelijkse boodschappen.
Dit is een stuk lager dan de gemiddelde 88%
tevredenen in Nijmegen. Vergeleken met twee jaar
geleden is de waardering in Nijmegen‐Noord
opnieuw met 10% afgenomen. In dit nieuwe
stadsdeel zijn de afstanden tot (grote) supermarkten
dan ook gemiddeld wat groter. Woningen in
Oosterhout liggen gemiddeld ruim 450 m van deze
voorziening, in Lent is dat een kleine 800 m.
Apotheken zijn voor 65+ers redelijk goed
bereikbaar. In Oosterhout is de afstand voor deze
doelgroep gemiddeld circa 475 m, in Lent is dat
ruim 500 m. De uitbreiding van de wijken in
Oosterhout en Lent moet op den duur betere
voorzieningen met zich mee brengen.
De tevredenheid over de speelmogelijkheden voor
kinderen in de buurt is vergeleken met 2007 fors
verbeterd, met 82% tevreden is dit nu de hoogste
score in Nijmegen. Het oordeel over voorzieningen
voor jongeren is opnieuw wat gunstiger dan twee
jaar geleden, maar wel nog ondergemiddeld. In de
vorige wijkmonitor vroegen wijkprofessionals
aandacht voor een tekort aan voorzieningen voor de
groter wordende groep jongeren. Dit om aan de
vraag naar activiteiten en een eigen ruimte tegemoet
te komen. Dit signaal is opnieuw afgegeven, vooral
t.a.v. de oudere jeugd. Volgens wijkprofessionals en
bewonersorganisaties leidt een gebrek aan
ontmoetingsplekken voor jongeren in Lent en
Oosterhout tot hanggedrag, wat kan leiden tot
gevoelens van overlast en onveiligheid bij bewoners.
De suggestie is gedaan om ruimtes aan te bieden
waar de jeugd kan bouwen, bijvoorbeeld aan
carnavalswagens. Door het verdwijnen kassen
kunnen jeugd en jong‐volwassenen deze sociaal
verbindende activiteit steeds moeilijker uitvoeren.
Ondernemende inwoners Het aantal bedrijven en arbeidsplaatsen in het
redelijk monofunctionele stadsdeel lijkt in eerste blik
relatief laag. Maar, in het noordelijk deel van de
wijken Oosterhout en Ressen ontstaat een nieuwe
Nijmeegse werklocatie: De Grift. Het aantal
bedrijven is inmiddels toegenomen op dit
bedrijventerrein. Delen van het reeds bestaande
bedrijventerrein worden geherstructureerd en er
wordt hier ook nieuw gebied uitgegeven. Bovendien
wonen er in Nijmegen‐Noord heel ondernemende
mensen, op liefst 10% van de woonadressen is
bedrijvigheid ingeschreven. Zowel Oosterhout als
Lent kennen veel woon‐werkcombinaties.
Zorgen over bereikbaarheid en
verkeersoverlast In Oosterhout en Lent ervaren de bewoners relatief
gezien maar weinig verkeersproblematiek binnen de
eigen buurt. De schaalscore rond agressief of hard
rijden, aanrijdingen, parkeer‐, geluids‐ of
stankoverlast is de meest gunstige in Nijmegen en
ook duidelijk verbeterd t.o.v. eerdere jaren. Dat wil
niet zeggen dat het thema niet speelt, want door
ruim 36% (sterk bovengemiddeld) is
verkeersproblematiek genoemd als aan te pakken
probleem in de buurt.
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties geven
aan dat de verkeersafhandeling in feite achterloopt
bij de ontwikkeling van de woningbouw. Men
verwacht een inhaalslag door o.m. de aanpassing
van de N325. In Nijmegen‐Noord wordt de
komende jaren behoorlijk geïnvesteerd in de
infrastructuur. Men verwacht daardoor problemen
rond de bereikbaarheid en overlast als gevolg van
werkzaamheden. Daarnaast is specifieke
verkeersproblematiek rond Oosterhout en Lent
aangegeven in de vorm van sluipverkeer langs
wijken, filedruk op de Prins Mauritssingel en
Griftdijk en onveiligheid van scholenroutes.
De verkeerssituatie zal de komende jaren punt van
aandacht blijven in Nijmegen‐Noord. Er staan nog
veel ontwikkelingen op stapel; uitbreiding van
wijken, verlegging van dijken, graven van
recreatieplas, een nieuwe stadsbrug en het vele
bouwverkeer zullen voor overlast gaan zorgen. Het
duurt nog een tijd voor de nieuwe verkeersstructuur
er volledig ligt, en tot die tijd zullen er naar
verwachting problemen blijven bestaan.
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 6
Tevredenheid over OV neemt toe In Nijmegen‐Noord is gemiddeld 67% van de
bewoners tevreden met het openbaar vervoer. Dit is
17% meer dan twee jaar geleden. Hiermee is het
verschil tussen de gemiddelde waardering van het
openbaar vervoer in Nijmegen (86%) en Nijmegen‐
Noord fors kleiner geworden. Wel is door
professionals en bewonersorganisaties aangegeven
dat vooral de busverbinding met Lent te wensen
over laat.
Gezien de afname van het aantal meldingen van
parkeeroverlast in Nijmegen‐Noord (ten opzichte
van het aantal inwoners), lijkt de parkeersituatie in
het stadsdeel verbetert. Tegelijkertijd waarschuwen
wijkprofessionals dat de toegepaste parkeernorm tot
overlast en onenigheid in de buurt kan leiden.
Specifiek daarvoor aangelegde parkeerplaatsen op
eigen terrein worden steeds minder gebruikt,
daardoor zijn er al felle discussies in sommige
buurten over foutparkeren.
417
665
469
792
0 200 400 600 800 1000 1200
Nijmegen
N-No o rd
Oo s te rho ut
Lent
illustratie 4 gemiddelde afstand tot (grotere) supermarkt
V.SOCIAAL KLIMAAT NIJMEGEN ‐
NOORD
Een gunstig sociaal klimaat Bewoners geven aan dat het sociaal klimaat over het
algemeen gunstig is in Nijmegen‐Noord. Meer dan
gemiddeld voelen bewoners in Nijmegen‐Noord
zich gehecht aan de buurt en nemen ze, naar eigen
zeggen, deel aan buurtactiviteiten. Het aandeel dat
aangeeft regelmatig een wijkcentrum in de eigen of
aangrenzende buurt te bezoeken
(voorzieningenharten De Ster, de Klif) ligt er met
bijna 24% bijzonder hoog. En ook het aandeel dat
zich verantwoordelijk voor de buurt voelt is er
bijzonder hoog. De totaalscore sociale kwaliteit is
voor Nijmegen‐Noord duidelijk gunstiger dan
gemiddeld in Nijmegen. Deze geeft een beeld van
de onderlinge omgang en saamhorigheid in de wijk.
6,3
7,0
6,2
7,1
4 5 6 7 8
Nijmegen
N-No o rd
2009 2007
illustratie 5 schaalscore sociale kwaliteit
Wijkprofessionals en bewonersorganisaties schetsen
het volgende beeld. Er zijn stadsdeelbreed allerlei
positieve ontwikkelingen te zien. De
nieuwbouwwijken beginnen steeds meer te leven en
een eigen karakter krijgen. Door de nieuwbouw
ontstaat grotere sociale mix, waarbij het betrekken
van nieuwe mensen bij de wijken soms aandacht
nodig heeft. Het vinden van bewoners die zich actief
wil inzetten voor wijktaken is wel moeilijker
geworden.
Verenigingsleven in Lent Ondanks het feit dat in Lent steeds meer nieuwe
bewoners de weg vinden naar bestaande, ruime
aanbod aan verenigingen, verminderd in zijn
algemeenheid de deelname aan het sociaal‐cultureel
leven en de onderlinge sociale controle. Een
aandachtspunt is de instroom van nieuwe huurders
in (oud) Lent, waarvan wordt gezegd dat ze vaak
geen binding met het dorp hebben. De
nieuwkomers, waaronder vaak diverse etnische
groepen, worden niet altijd geaccepteerd in Lent. Er
zijn ook voorbeelden genoemd van inplaatsing van
overlastgevende huishoudens van elders uit de stad.
De negatieve gevolgen daarvan zijn merkbaar,
gepleit wordt voor een ruimere spreiding.
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 7
Cohesie in Oosterhout groeiende In Oosterhout is de sociale cohesie zich duidelijk aan
het ontwikkelen. Wijkprofessionals en
bewonersorganisaties zien meer betrokkenheid
bewoners bij hun wijk. Nieuwbouwbewoners
vertonen vaak een positieve instelling, dat is te zien
aan een groeiend aantal vrijwilligers voor
evenementen. Het verenigingsleven komt op gang,
er wordt gesproken over een dorpse in plaats van
stadse sfeer. De wijkraad heeft verder gestalte
gekregen waarbij oude en nieuwe bewoners zich
gezamenlijk inzetten voor de leefbaarheid. Door
wijkactiviteiten van instellingen binnen de Klif is
een groter wijkgevoel ontstaan. In Oosterhout zijn er
wat spanningen gesignaleerd tussen bewoners van
huurwoningen en de eigenaren van aangrenzende
koopwoningen .
Verhouding etnische groepen goed Het samenleven van allochtonen en autochtonen is
door bewoners in het stadsdeel en de onderliggende
wijken gemiddeld genomen gunstig gewaardeerd.
Waarbij we het overigens wel hebben over een
gebied waarin nog altijd relatief weinig
verschillende etnische groepen wonen. Hierbij
herhalen we het signaal van wijkprofessionals en
bewonersorganisaties dat het samenleven van
etnische groepen in huurwoningen in (oud) Lent
niet altijd vlekkeloos verloopt. Dit speelt in mindere
mate ook in Oosterhout.
58
75
52
79
30 40 50 60 70 80 90
Nijmegen
N-No o rd
2009 2007
illustratie 6 percentage inwoners dat samenleven etnische
groepen goed vindt gaan
Gemiddelde sportdeelname, hoge
cultuurparticipatie Het aantal wekelijkse sporters ligt in Nijmegen‐
Noord net iets boven het Nijmeegs gemiddelde. Het
aandeel bewoners dat lid van een sportclub is
aanmerkelijk gedaald, en is nu vergelijkbaar met
Nijmegen gemiddeld, net als het percentage
vrijwilligers in sport. De cultuurdeelname is
bovengemiddeld, het aantal lidmaatschappen van
bibliotheek en het aantal cursisten kunsteducatie
aan de Lindenberg zijn in Lent en vooral Oosterhout
hoog.
Jongerenoverlast te overzien, wel
aandachtspunt De score ‘schaal houding t.o.v. jongeren’ geeft aan
hoe jongeren onderling en jong en oud met elkaar
omgaan en hoeveel jongerenoverlast er is. In
Nijmegen‐Noord is de gemiddelde score op deze
schaal gunstiger dan in geheel Nijmegen, maar wel
opvallend verslechterd (vergeleken met 2 jaar
geleden). Al eerder gaven we aan dat
wijkprofessionals en bewonersorganisaties overlast
van jongeren vooral relateren aan hanggedrag. En
dat zij een tekort aan faciliteiten voor jongeren
constateren, zeker gezien de huidige en verwachte
explosieve groei van jongeren tussen 12 en 18 jaar.
De problematiek is volgens hen nog altijd te
overzien, en wordt door verschillende omwonenden
anders ervaren. Als specifieke overlastlocaties in
Lent zijn o.a. genoemd de voorzieningenharten, met
name rond de Spil, Geldershof en dorpsplein, de
omgeving Bloemenbuurt en ook de school (Talent).
In Oosterhout: winkelcentrum Groenestraat,
voorzieningenhart de Klif en supermarkt aan de
Jonagoldstraat.
Gunstig veiligheidsprofiel Met betrekking tot de veiligheidssituatie scoort
Nijmegen‐Noord gunstig. Op alle variabelen m.b.t.
dit thema zijn de scores beter dan het Nijmeegse
gemiddelde. Dat geldt zowel voor de politiecijfers
(aangiften wegens agressie en woninginbraak) als in
de beleving van bewoners. Zo ervaren de bewoners
(veel) minder overlast van jongeren dan gemiddeld
in Nijmegen en is het onveiligheidgevoel in de
woonbuurt erg laag (en bovendien gedaald). Van de
bewoners in Nijmegen‐Noord voelt 9% zich wel
eens onveilig in de eigen buurt. In Nijmegen is dat
21%. Bedreigingen in de buurt, lastigvallen,
geweldsdelicten, drugsoverlast en tasjesroof komen
volgens bewoners nauwelijks voor. Wel is het aantal
aangiften van inbraak vooral in Lent gestegen (in
relatie tot het aantal woningen).
21
9
22
11
0 10 20 30 40
Nijmegen
N-No o rd
2009 2007
illustratie 7 percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt
in de buurt
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 8
VI .ALGEMENE OORDELEN NIJMEGEN ‐
NOORD
Nog altijd hoge waarderingen voor de buurt
als geheel Het aantal inwoners dat de eigen buurt vooruit zag
gaan lag altijd hoog in Nijmegen‐Noord, maar is nu
wat gedaald (17% zag verbetering, 2007: 32%).
Wellicht is dit het effect van het destijds
gereedkomen van nieuwe woonwijken. De laatste 2
jaar zijn er wat minder ontwikkelingen in de eigen
woonomgeving zijn te zien. Achteruitgang wordt
door steeds minder mensen gesignaleerd (10%, 2007:
15%), terwijl de waardering van de woonomgeving
relatief hoog blijft (rapportcijfer: 7,7).
21
17
23
32
0 10 20 30 40 50 60
Nijmegen
N-No o rd
2009 2007
illustratie 8 percentage bewoners dat vindt dat de buurt het
afgelopen jaar vooruit is gegaan
Qua ontwikkeling de afgelopen jaren schetsen
wijkprofessionals en betrokken bewoners vooral een
over de hele linie stabiel beeld, maar er is ook zowel
punten van vooruitgang als achteruitgang
aangegeven. Er zijn geen echte aandachtsgroepen
genoemd, wel is aandacht gevraagd voor de
verwachte explosieve groei van het aantal jongeren
in Nijmegen‐Noord en een gebrek aan
ontmoetingsplekken voor hen. Aandachtsgebieden
zijn de Bloemenbuurt, en ook andere concentraties
van huurwoningen in (oud) Lent. Het aanbod aan
winkelvoorzieningen blijft (nog) achter in Nijmegen‐
Noord. Hoewel er nauwelijks sprake lijkt van
verkeersproblemen in de woongebieden blijft de
verkeersafhandeling rond Oosterhout en Lent om
aandacht vragen.
7,5
7,7
7,3
7,7
6 6,5 7 7,5 8
Nijmegen
N-No o rd
2009 2007
illustratie 9 rapportcijfer woonomgeving
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 9
VII .NIJMEGEN ‐NOORD IN CI J FERS
bevolking
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
aantal inwoners 161884 11184 4810 90 6284
ontw. 2004 ‐ 2009 4411 4787 2361 11 2415
% 0‐14 jr 15 26 33 29 21
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1 2 4 7 1
% >64 jr 13 6 2 7 10
ontw. 2004 ‐ 2009 0 ‐3 0 ‐4 ‐4
% 1‐ouder gezinnen 7 6 7 3 6
ontw. 2004 ‐ 2009 0 2 4 ‐4 1
% niet westerse allochtonen 12 7 9 1 7
ontw. 2004 ‐ 2009 0 3 2 1 4
% niet westerse jonge allochtonen 21 10 10 0 9
ontw. 2004 ‐ 2009 0 3 1 0 4
inkomen en werk
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% lage inkomens 44 x 25 x 36
ontw. 2005 ‐ 2007 1 x ‐5 x ‐6
% WWB 4,1 1,2 1,1 1,7 1,2
ontw. 2004 ‐ 2009 ‐1,3 0,0 0,3 1,7 ‐0,3
% gesubsidieerde arbeid 0,9 0,3 0,3 0,0 0,3
ontw. 2007 ‐ 2008 ‐0,1 0,0 0,0 0,0 0,0
% hoogste welstandsklasse (W1) 17 26 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 0 x x x
% laagste welstandsklasse (W5) 6 3 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 2 x x x
gezondheid en zorg
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% cliënten maatschappelijk werk 1,1 1,1 1,1 1,1 1,2
ontw. 2007 ‐ 2008 0,0 0,6 1,0 1,1 0,3
% cliënten GGZ 3,4 1,7 1,8 3,2 1,7
ontw. 2004 ‐ 2008 0,4 0,4 0,2 3,2 0,5
% voelt zich gezond 80 86 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x x x
% contact huisarts 45 45 x x x
ontw. 2005 ‐ 2009 1 1 x x x
% contact specialist 30 20 x x x
ontw. 2005 ‐ 2009 3 ‐6 x x x
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 10
onderwijs
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% lage startkansen 08/09 18 3 1 x 5
gemiddelde citoscore 534,9 538,0 536,6 0,0 539,5
ontw. 03/06 ‐ 06/09 0,1 2,5 4,6 0,0 2,2
% advies <vmbo‐t/havo 38 26 34 0 23
ontw. 03/06 ‐ 06/09 ‐5 ‐11 ‐14 0 ‐5
% leerlingen havo/vwo 3e lrjr 50 55 47 67 60
ontw. 04/06 ‐ 07/09 2 ‐4 10 67 ‐8
% voorbijlopers 30 10 4 x 18
ontw. 06/07 ‐ 08/09 0 1 1 x 0
openbare ruimte
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% tevredenen groen 75 72 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 2 x x x
% klachten in verhouding tot woningen 18 16 15 23 17
ontw. 2006 ‐ 2008 2 ‐5 ‐7 2 ‐4
schaal verloedering 3,6 2,4 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 ‐0,1 x x x
% buurt schoon 80 94 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 4 4 x x x
% veel vernield 13 5 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 2 x x x
voorzieningen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% tevredenen winkels 88 52 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 ‐9 x x x
schaal voorzieningen jongeren 3,8 3,6 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,2 x x x
% tevred. speelmogelijkheden kind. 70 82 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 8 18 x x x
gem. afstand supermarkt 2009 (m) 417 665 469 1685 792
gem. afstand apotheek 2009 (m) 457 518 472 1999 513
woningmarkt
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
ontw. aantal woningen 2006 ‐ 2008 944 447 218 2 227
% laagbouwwoningen 2009 58 94 98 90 91
% huurwoningen 2009 55 30 23 13 36
gemiddelde WOZ‐waarde 2009 222600 287300 285500 420700 287000
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 11
bedrijvigheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% bedrijfsvestigingen op woningen 12,8 14,6 15,7 48,4 13,2
ontw. 2004 ‐ 2008 1,4 ‐0,7 0,3 13,9 ‐1,6
% arbeidsplaatsen op bevolking 61,7 21,0 23,0 31,9 19,4
ontw. 2004 ‐ 2008 2,5 ‐10,7 ‐9,3 ‐12,4 ‐11,7
% combinatie woon/werk 1 adres 7,1 10,2 9,9 21,9 10,2
milieu
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% geluidsoverlast meerdere bronnen 46 34 x x x
% stankoverlast meerdere bronnen 22 18 x x x
huishoudelijk verbruik gas (m3) 1625 2763 3612 3446 2705
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 ‐45 ‐597 ‐130 ‐10 ‐633
huish. verbruik electriciteit (Kwh) 3123 3773 3645 8603 3815
ontw. 2008/2009 ‐ 2007/2008 49 38 ‐32 2990 51
verkeer
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% meldingen parkeeroverlast 1,0 0,5 0,3 0,0 0,7
ontw. 2006 ‐ 2008 ‐0,1 ‐0,7 ‐0,5 ‐11,1 ‐0,6
schaal ervaren verkeersproblemen 2,6 1,9 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 ‐0,5 x x x
% tevredenen OV 86 67 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 4 17 x x x
sociale contacten
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% voldoende contacten 85 86 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x x x
% goed voor zichzelf zorgt 95 97 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐1 x x x
% in vrijwilligerswerk 30 29 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 3 ‐1 x x x
sociale omgeving
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% regelmatig bezoek wijkcentrum 9 24 x x x
% verantwoordelijk voor buurt 85 94 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 2 1 x x x
% deelname buurtactiviteiten 31 56 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 2 7 x x x
% gehecht buurt 67 70 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 2 3 x x x
schaal sociale kwaliteit 6,3 7,0 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,1 ‐0,1 x x x
schaal houding jongeren 6,6 7,1 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,0 ‐0,6 x x x
wijken
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 12
integratie en samenleven
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% regelmatig contact andere etniciteit 55 56 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 4 6 x x x
% positieve kanten andere etniciteiten 45 38 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 1 ‐8 x x x
% negatieve kanten andere etniciteiten 29 9 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐3 ‐11 x x x
% verhouding allocht/autocht. goed 58 75 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 6 ‐4 x x x
cultuur
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% abonnementen bibliotheek 27,5 29,9 31,0 10,0 29,4
% bezoek culturele voorstelling ʹ07 61 68 x x x
% bezoek musea ʹ07 54,0 51,0 x x x
ontw. 2005 ‐ 2007 ‐7 ‐10 x x x
% bezoek bioscoop ʹ07 71,0 74,0 x x x
ontw. 2005 ‐ 2007 4 5 x x x
% cursisten kunsteducatie 2,5 3,6 4,1 x 3,3
ontw. 2002 ‐ 2008 0,0 x 2,3 x 1,1
sport
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% wekelijkse sporters 58 61 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 3 5 x x x
% lid sportclub 23 24 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐10 x x x
% in vrijwilligerswerk (sport) 6 6 x x x
veiligheid
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% aangiften agressie 0,9 0,3 x 0,0 0,3
ontw. 2004 ‐ 2008 0,0 0,2 x 0,0 0,2
schaal dreiging 0,9 0,2 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,1 0,0 x x x
% aangiften woninginbraak 1,3 1,1 x 0,0 1,4
ontw. 2004 ‐ 2008 ‐0,1 0,5 x 0,0 0,6
schaal vermogensdelicten 3,7 1,8 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐0,3 ‐0,1 x x x
% onveilig gevoel algemeen 28 22 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐3 x x x
% onveilig gevoel buurt 21 9 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 ‐2 x x x
% vaak overlast jongeren 9 5 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐1 3 x x x
wijken
wijken
wijken
wijken
Nijmegen‐Noord
O&S Gemeente Nijmegen, november 2009 13
algemene oordelen
stad stadsd.
Nijmegen N‐Noord Oosterhout Ressen Lent
% buurt vooruitgegaan 21 17 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐2 ‐15 x x x
% buurt achteruitgegaan 12 10 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 ‐4 ‐5 x x x
schaal evaluatie buurt 7,6 7,9 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,1 x x x
rapportcijfer woonomgeving 7,5 7,7 x x x
ontw. 2007 ‐ 2009 0,2 0,0 x x x
wijken
TOELICHTING TABELLEN HOOFDSTUKKEN DEEL WIJK
Titel
Bij iedere tabel wordt in de titel aangegeven om welk thema het gaat.
Kolommen
In de eerste kolom bevinden zich de namen van de indicatoren binnen dit thema.
De tweede kolom betreft de waarden voor Nijmegen als geheel.
De derde kolom laat de waarden zien voor het betreffende stadsdeel als geheel, bijvoorbeeld Lindenholt.
De vierde en volgende kolommen laten de waarden van de indicatoren zien voor de verschillende wijken
binnen het stadsdeel.
In drie van de negen stadsdelen zijn een of meer buurten (binnen wijken) specifiek onderzocht, onder andere
door verdichte enquêtering in de Stadspeiling 2009 maar ook in de statistische analyse. Voor de betreffende
stadsdelen bevat(ten) de laatste kolom(men) de cijfers voor deze buurten.
Rijen
Voor de meeste variabelen worden twee waarden gegeven: het recentst beschikbare (statistische) cijfer en
meteen daaronder een (dynamisch) cijfer voor de ontwikkeling over de laatste jaren.
Steeds zijn de jaren waar het om gaat aangegeven. Zo laat de tweede variabele in de eerste tabel ‘ontw. 2004‐
2009 van % 0‐14 jr zien hoe het percentage 0 tot 14 jarigen zich vanaf 2004 tot 2009 heeft ontwikkeld.
Cellen
Bij de ontwikkelingscijfers wordt een toename weergegeven met een ‘+’ en een afname met een ‘–‘.
Een ‘x’ wil zeggen dat er op het betreffende gebiedsniveau geen cijfers beschikbaar zijn voor die variabele.
Omschrijving indicatoren
Voor de beschrijving van de indicatoren volgt hieronder een tabel. In de eerste kolom staat de naam zoals ook in
de tabellen in de verschillende hoofdstukken wordt gehanteerd. De tweede kolom betreft de omschrijving en
eventueel ook de bron van de indicatoren.
Bevolking
aantal inwoners Bevolkingsomvang per 1‐1‐2009.
% 0‐14 jr Het percentage mensen van 0 tot 14 jaar.
% >64 jr Het percentage mensen ouder dan 64 jaar.
% 1‐ouder
gezinnen
Het percentage huishoudens bestaande uit één ouder + kind(eren).
% niet westerse
allochtonen
Het percentage mensen dat tot de niet westerse allochtonen wordt gerekend volgens de
definities van het CBS.
% niet westerse
jonge all.
Het percentage jongeren tot en met 18 jaar dat tot de niet westerse allochtonen worden
gerekend.
Inkomen en werk
% lage inkomens Bij het inkomen per persoon gaat het om het gemiddeld besteedbaar inkomen van personen
die gedurende het gehele jaar inkomen hebben gehad. Studenten met uitsluitend studiebeurs
worden niet tot deze groep gerekend. De categorie zelfstandigen behoort wel tot deze groep.
Het CBS heeft de inkomens van personen met 52 weken inkomen in klassen verdeeld naar
hoogte van het besteedbaar inkomen. De klassegrenzen zijn zo gekozen dat elke klasse
landelijk 20% van de personen met 52 weken inkomen bevat. Tot de lage inkomens worden
gerekend de inkomens in de laagste en de tweede twintigprocentsgroep.
% WWB Het aantal uitkeringsgerechtigden in de Wet Werk en Bijstand als percentage van het aantal
15 t/m 64 jarigen.
% gesubsidieerde
arbeid
Het totaal aantal mensen dat gebruik maakt van de volgende additionele arbeidsregelingen:
de in‐ en doorstroombanen (ID) of de wet inschakeling werkzoekenden (WIW)+ de latere
gesubsidieerde arbeidsregelingen (werkervaringsbanen, brugbanen, groeibanen,
participatiebanen); het totaal als percentage van het aantal 15 t/m 64 jarigen.
Sociaal
economische
status
Verdeling in welstandsklassen, op basis van enquêtegegevens rond inkomen, opleiding en
eigen woningbezit. Er zijn vijf welstandsklassen onderscheiden, van hoog naar laag.
Gezondheid en zorg
% cliënten
maatsch. werk
Het aantal cliënten dat gebruik maakt van het maatschappelijk werk van het NIM, de
Nijmeegse Instelling voor Maatschappelijk werk, als percentage van het aantal inwoners.
Het totaal aantal cliënten betreft zowel de nieuwe aanmeldingen als de ‘doorstromers’ uit het
voorgaande jaar.
% cliënten GGZ Het aantal cliënten dat gebruik maak van de Geestelijke Gezondheidszorg Nijmegen, als
percentage van het aantal inwoners.
Met cliënten worden hoofdcliënten en subcliënten (gezinsleden e.d.) bedoeld.
% voelt zich
gezond
Het percentage mensen dat aangeeft een zeer goede of goede gezondheid te hebben.
(Stadspeiling).
% contact huisarts Het percentage mensen dat aangeeft de afgelopen drie maanden contact te hebben gehad
met de huisarts over gezondheidsklachten van zichzelf (Stadspeiling).
% contact
specialist
Het percentage mensen dat aangeeft de afgelopen twaalf maanden opgenomen te zijn
geweest in het ziekenhuis en/of behandeld door een specialist (Stadspeiling).
Onderwijs
% lage startkansen Het percentage gewichtsleerlingen in groep 8 van het basisonderwijs over de schooljaar
08/09. Op basis van het opleidingsniveau van de ouders wordt bij hen lage startkansen in het
onderwijs verondersteld. Het betreft leerlingen die in de betreffende wijk naar school gaan.
gemiddelde
citoscore
De gemiddelde citoscore behaalt in de schooljaren 06/07, 07/08 en 08/09. De cito‐
eindtoetsscore geeft het prestatieniveau van de leerling weer op basisvaardigheden (taal,
rekenen/wiskunde en informatieverwerking), uitgedrukt in een schaalscore liggend tussen
de 500 en 550. Het betreft leerlingen die in de betreffende wijk wonen.
% adv. <vmbo‐
t/havo
Het percentage basisschoolleerlingen uit groep 8 dat een schooladvies kreeg lager dan
vmbo‐t /havo.Het betreft het gemiddelde uit de schooljaren 06/07, 07/08 en 08/09, en
leerlingen die de betreffende wijk wonen.
% ll havo‐vwo
3ejr
Het gemiddelde percentage leerlingen in het 3e leerjaar van het voortgezet onderwijs in de
schooljaren 06/07, 07/08 en 08/09 dat havo of vwo volgt. Het betreft Nijmeegse leerlingen.
% voorbijlopers Het percentage basisschoolleerlingen in schooljaar 08/09 dat naar een verderweg gelegen
school gaat. Een leerling geldt als voorbijlopen als de bezochte school minstens 300 m verder
van huis ligt dan de dichtstbijzijnde school.
Kwaliteit openbare ruimte
% tevredenen
groen
Het percentage mensen dat heeft aangegeven tevreden of zeer tevreden te zijn over de
groenvoorzieningen in de eigen buurt (Stadspeiling).
% klachten in
verh. tot won.
Het totaal aantal klachten vanuit een stadsdeel of wijk geregistreerd door de Bel &
Herstellijn in verhouding tot het aantal woningen in dat stadsdeel of die wijk. De klachten
kunnen betrekking hebben op huisvuil, onderhoud straat, onderhoud groen/speeltuin/bos,
meldingen wrakken/illegale stort of overige meldingen.
schaal
verloedering
Schaalscore, opgemaakt uit vier vragen uit de Stadspeiling over het voorkomen in de buurt
van bekladding van muren en/of gebouwen, vernieling van telefooncellen en bushokjes,
rommel op straat en hondenpoep. Hoe hoger de score hoe ongunstiger.
% buurt schoon Het percentage mensen dat heeft aangegeven de eigen buurt schoon of heel schoon te
vinden (Stadspeiling).
% veel vernield Het percentage mensen dat heeft aangegeven dat er veel of zeer veel vernielingen zijn in de
eigen buurt (Stadspeiling).
Voorzieningen
% tevredenen
winkels
Het percentage mensen dat heeft aangegeven tevreden of zeer tevreden te zijn over de
winkels voor de dagelijkse boodschappen in de eigen buurt (Stadspeiling).
schaal voorz.
jongeren
Schaalscore opgemaakt uit drie vragen uit de Stadspeiling met betrekking tot de beoordeling
van ontmoetingsplaatsen in de buurt waar jongeren elkaar in hun vrije tijd kunnen
ontmoeten en van activiteiten en voorzieningen voor jongeren in de buurt. Hoe hoger de
score hoe gunstiger.
% tevred.
speelmog. kind.
Het percentage mensen dat heeft aangegeven tevreden of zeer tevreden te zijn over de
speelmogelijkheden voor kinderen in de eigen buurt (Stadspeiling).
gem. afstand
supermarkt
De gemiddelde afstand van woonadressen tot de dichtstbijzijnde supermarkt, die onderdeel
is van een keten, of tot een andere supermarkt die groter of gelijk is aan 250 m².
gem. afstand
apotheek
De gemiddelde afstand van woonadressen tot de dichtstbijzijnde apotheek.
Woningmarkt
ontw. aantal
woningen
De ontwikkeling van het aantal woningen. Het gaat hier om de mutaties van alle
zelfstandige woningen volgens de definities van het CBS.
% laagbouw‐
woningen
Het percentage woningen dat tot de categorie laagbouwwoningen kan worden gerekend.
Laagbouwwoningen hebben betrekking op bungalows, vrijstaande‐, tussen‐, hoek‐ en 2‐
onder‐1‐kap‐woningen.
% huurwoningen Het percentage woningen dat tot de categorie huurwoningen kan worden gerekend. Hierbij
zijn laagbouw‐huur en etage‐huur bij elkaar opgeteld.
gem.WOZ‐waarde De gemiddelde WOZ‐waarde van zelfstandige woningen in 2009.
Bedrijvigheid
aantal bedrijfsvest
op won.
Het aantal vestigingen van bedrijven en instellingen als percentage van het aantal woningen.
% arbeidspl. op
bevolk.
Het aantal arbeidsplaatsen als percentage van de bevolking van 15 tot en met 64 jaar.
% combinatie
woon/werk 1
adres
Het percentage woonadressen waar bedrijfsactiviteiten zijn gevestigd.
Milieu
% geluidsoverlast
meerdere bronnen
Het percentage bewoners dat vaak of wel eens hinder heeft van geluid in de buurt (meerdere
bronnen). (Stadspeiling)
% stankoverlast
meerdere bronnen
Het percentage bewoners dat vaak of wel eens hinder heeft van stank of vieze lucht in de
buurt (meerdere bronnen). (Stadspeiling )
huishoudelijk
verbruik gas
Het standaard jaarverbruik per woonadres in m3.
huishoudelijk
verbruik
electriciteit
Het standaard jaarverbruik per woonadres in Kwh.
Verkeer
% meld.
parkeeroverlast
Het aantal meldingen parkeeroverlast de Politie als percentage van de woningvoorraad.
schaal ervar.
verkeersprobl.
Schaalscore opgemaakt uit zes vragen uit de Stadspeiling met betrekking tot de beleving van
verkeersoverlast in de eigen buurt. Het betreft de volgende aspecten: agressief rijgedrag, (te)
hard rijden, aanrijdingen, stankoverlast, geluidsoverlast en parkeeroverlast. Hoe hoger de
score hoe ongunstiger
% tevredenen
openb. verv.
Het percentage mensen dat heeft aangegeven tevreden of zeer tevreden te zijn over het
openbaar vervoer in de eigen buurt (Stadspeiling).
Sociale contacten
% voldoende
contacten
Het percentage mensen dat heeft aangegeven voldoende contacten te hebben met andere
mensen, dat wil zeggen buiten werk, school of eigen huishouden (Stadspeiling).
% goed voor
zichzelf zorgt
Het percentage mensen dat heeft aangegeven goed voor zichzelf te kunnen zorgen
(Stadspeiling).
% in
vrijwilligerswerk
Het aantal mensen dat heeft aangegeven op de één of andere manier actief te zijn als
vrijwilliger (Stadspeiling).
Sociale omgeving
% regelmatig
bezoek
wijkcentrum
Het aantal mensen dat heeft aangegeven regelmatig een wijkcentrum in eigen
woonomgeving te bezoek en
% verantw. voor
buurt
Het aantal mensen dat heeft aangegeven zich medeverantwoordelijk te voelen voor de
leefbaarheid in de eigen buurt (Stadspeiling).
% deelname
buurtactiviteiten
Het percentage mensen dat heeft aangegeven de afgelopen twee jaar wel eens mee te hebben
gedaan aan activiteiten in de eigen buurt (Stadspeiling).
% gehecht buurt Het percentage mensen dat heeft aangegeven gehecht of zeer gehecht te zijn aan de eigen
buurt (Stadspeiling).
schaal sociale
kwaliteit
Schaalscore opgemaakt uit vier vragen uit de Stadspeiling met betrekking tot de sociale
kwaliteit van de eigen buurt. Het betreft de volgende aspecten: kennen de mensen in de
buurt elkaar, de wijze waarop mensen in de buurt met elkaar omgaan, de saamhorigheid in
de buurt en de mate waarin mensen zich thuis voelen bij anderen in de buurt. Hoe hoger de
score hoe gunstiger.
schaal houding
jongeren
Schaalscore opgemaakt uit vier vragen uit de Stadspeiling met betrekking tot de houding ten
opzichte van jongeren in de eigen buurt. Het betreft de volgende aspecten: de wijze waarop
jongeren in de buurt met elkaar omgaan, de wijze waarop oud en jong in de buurt met elkaar
omgaan en de overlast van (groepen) jongeren. Hoe hoger de score hoe gunstiger.
Integratie en samenleven
% regelmatig
contact andere
etniciteit
Het percentage mensen dat heeft aangegeven geregeld of vaak contact te hebben met mensen
die van oorsprong uit een ander land komen, of die een andere cultuur hebben dan de
respondent zelf (Stadspeiling).
% positieve
kanten andere
etniciteiten
Het percentage van de mensen die in een buurt zeggen te wonen met enigszins of veel
allochtone mensen en positieve kanten noemen van de aanwezigheid van deze groepen in
hun buurt (Stadspeiling).
% negatieve
kanten andere
etniciteiten
Het percentage van de mensen die in een buurt zeggen te wonen met enigszins of veel
allochtone mensen en negatieve kanten noemen van de aanwezigheid van deze groepen in
hun buurt (Stadspeiling).
% verhouding
allocht/autocht.
goed
Het percentage van de mensen die in een buurt zeggen te wonen met enigszins of veel
allochtone mensen, dat zegt dat het samenleven in de buurt tussen de allochtone en
autochtone inwoners goed of heel goed gaat (Stadspeiling)
Cultuur
% abonnem.
bibliotheek
Het aantal mensen dat abonnee is bij de Nijmeegse bibliotheek als percentage van de
bevolking. (Openbare Bibliotheek Nijmegen)
% bezoek
culturele
voorstelling ‘07
Het percentage mensen dat heeft aangegeven minstens één maal per jaar een culturele
voorstelling (excl. film) te bezoeken. (Stadspeiling 2007)
% bezoek musea
‘07
Het percentage mensen dat heeft aangegeven minstens één maal per jaar een museum te
bezoeken. (Stadspeiling 2007)
% bezoek
bioscoop ‘07
Het percentage mensen dat heeft aangegeven minstens één maal per jaar een bioscoop
bezoekt (Stadspeiling 2007)
% cursisten
kunsteducatie
Het aantal dat deelneemt aan cursussen kunsteducatie van de Lindenberg als percentage van
de bevolking.
Sport
% wekelijkse
sporters
Het percentage mensen dat heeft aangegeven een of enkele malen per week te sporten
(Stadspeiling).
% lid sportclub Het percentage mensen dat heeft aangegeven lid te zijn van een sportclub (Stadspeiling).
% in
vrijwilligerswerk
(sport)
Het aantal mensen dat heeft aangegeven op de één of andere manier actief te zijn als
vrijwilliger in de sportwereld (Stadspeiling).
Veiligheid
% aangiften
agressie
Het aantal aangiften bij de Politie van agressie als percentage van de bevolking.
schaal dreiging Schaalscore opgemaakt uit vijf vragen uit de Stadspeiling met betrekking tot dreiging in de
eigen buurt. Het betreft de volgende aspecten: het voorkomen in de buurt van bedreigingen,
lastvallen, geweldsdelicten, drugsoverlast en tasjesroof. Hoe hoger de score hoe ongunstiger.
% aangiften
woninginbraak
Het aantal aangiften bij de Politie van woninginbraak als percentage van de
woningvoorraad. Aangiftes betreffen die incidenten waarbij een procesverbaal is opgemaakt.
schaal vermog.
delicten
Schaalscore opgemaakt uit vier vragen uit de Stadspeiling met betrekking tot
vermogensdelicten in de eigen buurt. Het betreft de volgende aspecten: het voorkomen in de
buurt van fietsendiefstal, diefstal uit auto’s, beschadiging of vernieling aan auto’s, diefstal
vanaf auto’s en inbraak in woningen. Hoe hoger de score hoe ongunstiger.
% onveilig gevoel
algem.
Het percentage mensen dat heeft aangegeven zich in het algemeen wel eens onveilig te
voelen (Stadspeiling).
% onveilig gevoel
buurt
Het percentage mensen dat heeft aangegeven zich wel eens onveilig te voelen in de eigen
buurt (Stadspeiling).
% vaak overlast
jongeren
Het percentage mensen dat dat de indruk heeft dat in de eigen buurt vaak overlast van
groepen jongeren voorkomt (Stadspeiling).
Algemene oordelen
% buurt
vooruitgegaan
Het percentage mensen dat in heeft aangegeven dat de buurt waarin men woont het
afgelopen jaar vooruit is gegaan (Stadspeiling)
% buurt
achteruitgegaan
Het percentage mensen dat heeft aangegeven dat de buurt waarin men woont het afgelopen
jaar achteruit is gegaan (Stadspeiling).
schaal evaluatie
buurt
Schaalscore opgemaakt uit vijf vragen uit de Stadspeiling met betrekking tot het
totaaloordeel over de eigen buurt. Het betreft de volgende aspecten: het plezier waarmee
men in de buurt woont, de eventuele (dringende) wens om uit de buurt te verhuizen en de
gehechtheid aan de buurt. Hoe hoger de score hoe gunstiger.
rapportcijfer
woonomgeving
Het gemiddelde rapportcijfer dat mensen hebben gegeven aan hun woonomgeving
(Stadspeiling).