Yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsində ölüm hallarına qarşı mübarizə:

Avropa və Mərkəzi Asiyada yolların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi

Səssiz epidemiyanın dayandırılması üçün sektorlar arasında əməkdaşlığın yaradılması

PATRISIO MARKEZ

DÜNYA BANKI

APREL2010

Mündəricat: AMA regionunda yol təhlükəsizliyi sahəsində çətinliklər və

imkanlar *

1. Problem: tendensiyalar, problemin həcmi, xüsusiyyətləri və səbəbləri

2. Yol təhlükəsizliyinin artırılması sahəsində səmərəli tədbirlər

3. Yol təhlükəsizliyi sahəsində mövcud beynəlxalq siyasət

4. Dünya Bankı tərəfindən tərəf müqabilləri ilə birlikdə qəbul edilə biləcək mümkün strategiyalar və tədbirlə

*Baltika, Balkan, Şərqi Avropa, MDB, Türkiyə.

Yol-nəqliyat hadisələrində alınan bədən xəsarətləri (YNHBX) nəticəsində ölüm səviyyəsində tendesiyalar

Avropa, EB-27 və MDB ölkələri, 100,000 nəfərə, 1980–2007ciddi və artan fərqlər

MDB ölkələri: Azərbaycan Respublikaı, Belarus, Gürcüstan, Qazaxıstan, Qırğızstan, Moldova Respublikası, Rusiya, Tacikistan, Türkmənistan, Ukrayna və Özbəkistan.

AB-27 ölkələri: Avstriya, Belçika, Bolqarıstan, Kipr, Çex Respublikası, Danimarka, Estoniya, Finlandiya, Fransa, Almaniya, Yunanıstan, Macarıstan, İrlandiya, İtaliya, Latviya, Litva, Lüksemburq, Malta, Niderland, Polşa, Portuqaliya, Rumıniya, Slovakiya, Sloveniya, İspaniya, İsveç və Birləşmiş Krallıq.

Mənbə: WHO EURO Health for All Data Base (2009) (ÜST Avrop Hamı üçün Səhiyyə Məlumat Bazası (2009))

5

10

15

20

25

30

1980 1990 2000 2010

Avropa regionuAB MDBS

MDB

Avropa regionu

AB-27

ÜST-AVRO Üzv ölkələrində YNHBX üzrə ölüm səviyyəsi 100,000 nəfərə, 2007

3.2

3.4

4.8

4.9

5.0

5.2

5.4

5.7

6.0

6.9

7.2

7.5

8.3

8.5

9.3

9.6

9.7

9.8

10.0

10.2

10.4

10.4

10.9

12.0

12.3

12.7

13.0

13.2

13.4

13.4

13.6

13.9

13.9

14.1

14.6

14.7

14.7

14.9

15.1

15.1

15.7

16.8

17.9

18.6

20.4

21.5

22.4

22.8

25.2

30.6

0.0 5 10 15 20 25.0 30.0 35.0

San Marino

Malta

Niderland

İsveçrə

Norvec

İsveç

Böyük Britaniya

İsrail

Almaniya

MKD*

Finlandiya

Fransa

Avstriya

İrlandiya

İspaniya

İtaliya

Özbəkistan

Serbiya

İslandiya

Belçika

Kipr

Portuqaliya

Bosniya və Herzeqovina

Çex Respublikası

Macarıstan

Ruminiya

Azərbaycan

Bolqaristan

ÜST AVRO

Türkiyə

Xorvatiya

Ermənistan

Albaniya

Tacikistan

Sloveniya

Polşa

Estoniya

Yunanıstan

Moldova Respublikası

Slovakiya

Belarus

Gürcüstan

Latviya

Türkmənistan

Monteneqro

Ukrayna

Litva

Qırğızstan

Rusiya Federasiyası

Qazaxıstan

100 000 nəfərə ölüm halları

Yüksək gəlirli ölkələr

Aşağı və orta gəlirli ölkələr

Mənbə: ÜST-AVRO,2009

QazaxıstanRusiya FederasiyasıQırğızstanUkraynaMonteneqroTürkmənistanLatviyaGürcüstanBelarusSlovakiyaMoldova RespublikasıYunanıstanEstoniyaPolşaSloveniyaTacikistanAlbaniyaErmənistanXorvatiyaTürkiyəÜST-AVRO üzrə orta göstəriciBolqarıstanAzərbaycanRumıniyaMacarıstanÇex RespublikasıBosniya və HerzeqovinaPortuqaliyaKipr

BelçikaİslandiyaSerbiyaÖzbəkistanItaliyaİspaniyaİrlandiyaAvstriyaFransaFinlandiyaKeçmiş Yuqoslav. Respublikası MakedoniyaAlmaniyaİsrailBöyük BritaniyaİsveçNorvegiyaİsveçrəNiderlandMaltaSan Marino

3025

AMA regionunda ÜDM və YNHBX nəticəsində ölüm halları

Alb

an

ia

Arm

en

ia

Aze

rbaij

an

Bela

rus

Bo

sn

ia&

Herz

e.

Bu

lgari

a

Cro

ati

a

Cze

ch

Rep

ub

lic

Esto

nia

Geo

rgia

Hu

ng

ary

Kaza

kh

sta

n

Kyrg

yzs

tan

Latv

ia

Lit

hu

an

ia

Mo

ldo

va

Mo

nte

neg

ro

Po

lan

d

Rep

of

Maced

on

ia

Ro

man

ia

Ru

ssia

Serb

ia

Slo

vakia

Slo

ven

ia

Taji

kis

tan

Tu

rkey

Tu

rkm

en

ista

n

Ukra

ine

Uzb

ekis

tan

0

5000

10000

15000

20000

25000

0

5

10

15

20

25

30

35

AMA regionunda adambaşı ÜDM və ölüm səviyyəsi

GDP per capita US$ Death Rates 2007

Ada

mba

şı Ü

DM

(AB

Ş do

llar

ı ilə

) Ölüm səviyyəsi

İqtisadi inkişaf nəticəsində yol-nəqliyyat hadisələrində ölüm hallarının sayı avtomatik olaraq azalmır və, bununla, yol təhlükəsizliyi sahəsində səmərəli idarəetmə strategiyasına ehtiyac duyulur.

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000

0

5

10

15

20

25

30

35

f(x) = − 0.000134662200849628 x + 16.8168324227779R² = 0.0546057376186149

39 ölkədə ÜDM və Ölüm səviyyəsi, 2007

Death Rates 2007 Linear (Death Rates 2007)

Adambaşı ÜDM

Ölü

m s

əviy

yəsi

Mənbə: müəlliflər tərəfindən işlənilib

Ölüm halları, əlillik və zərər – zərər çəkənlər kimlərdir?

4-təkərli nəqliyyat vasitələrinin sərnişinləri: AMA regionunda YNHBX ölüm hallarının 40-75%Cavan yetkinlər, xüsusilə kişi cinsi:

AMA regionunun ölkələrində yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsində ölüm hallarının 55%-i 15-44 yaşında insanların payına və ən çox 15-29 yaşında insanların payına düşür; ölüm hallarının 80%-dən artıq hissəsi kişilərin payına düşür

Velosipedçilər, motosikletçilər yüksək risk altındadır (lakin onların ümumi göstəricidə faiz payı kiçikdir)

Yol-nəqliyat hadisələrində motorsikletçilərin və piyadaların ölüm riski nəqliyyat vasitələrinin sərnişinləri ilə müqayisədə 7-9 dəfə yüksəkdir.

Piyadalar – əsasən uşaqlar və yaşlılar və aşağı gəlirli insanlar ola bilərAlbaniya, Belarus, Qırğızstan, Tacikistan və Ukraynada yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsində ölüm hallarının 40%-dən artıq hissəsi piyadaların payına düşür. Bütövlükdə AMA regionunda həmin göstərici 31-38% təşkil edir.

Ölüm halları, əlillik və zərər – problemin həcmi

2007-ci ildə AMA regionunda yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsində 80.000 nəfər ölüb, 820.000 nəfər bədən xəsarəti almışdır(Faktiki vəziyyət, xüsusilə ölüm halları ilə nəticələnməyən bədən xəsarəti ilə bağlı məlumatlar tam toplanmayıb və tam qiymətləndirilməyib və mövcudluğuna, keyfiyyətinə və tamlığına gör fərqlənə bilərlər.)

İqtisadi təsir : ÜDM-un 1-2% (müalicə və bərpa məsrəfləri, sığorta, hüquqi məsrəflər, əmək qabiliyyətinin itirilməsi, maddi zərər)

Dünya miqyasında dövlətlərə vurulan zərər ildə 500 milyard ABŞ dollarından artıqdır

Ən yüksək məsrəflər AMA regionunda: böyük əhalisi və böyük iqtisadiyyatı olan ölkələr :

Havanın çirklənməsi, səs-küy

İstilik effekti yaradan qazların havaya atılması qlobal istiləşməyə töhfə verir

Qorxu piyada və motosiklet gəzintilərinə maneə yaradır. Mobilliyin və fiziki fəallığın aşağı səviyyədə olması sağlamlığa mənfi təsir göstərir, ürək-damar xəstəlikləri, ifliclər, şəkər xəstəliyi və piylənmə təhlükəsini artırır

Rusiya (ildə 34 milyard ABŞ dolları, 2007-ci ildə 33.308 ölüm halı) Türkiyə (14 milyard ABŞ dolları)Polşa (10 milyard ABŞ dolları) Ukrayna (5 milyard ABŞ dolları)

Yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsidə bədən xəsarətlərinin səbəbləri

Məlumatların və problem haqqında məlumatlılığın

şatışmazlığı

Qeyri-adekvat cavab tədbirləri, resurslar

Yollar

Yolların pis layihələndirilməsi (piyada keçdilərinin, trotuarların olması, zəif görünmə dərəcəsi)

Yolkənarı təhlükələr (ağaclar, dirəklər, nişanlar)

Yol hərəkəti və piyadaların qarışığı

Nəqliyyat vasitələri

Hava yastıqları və toqquşmaya qarşı digər avadanlığı olmayan təhlükəli nəqliyyat vasitələri

Nəqliyyat vasitələrinin kəskin artması (ictimai nəqliyyatın lazımi səviyyədə olmaması)

Davranış Qeyri-adekvat qanunlar / qaydalar və onların lazımi səviyyədə icrasının təmin edilməməsi

Nəqliyyat vasitələrinin pis idarə edilməsi (sürət həddini aşma, ehtiyatsızlıq, spirtli içkilərin və bəzi dərman preparatlarının qəbul edilməsi)

Təhlükəsizlik kəmərlərinin, dəbilqələrin (velosipedçilər, motorsikletçilər) istifadə edilməməsi

Mobil telefonla mesaj yazışmaları

“Bizə düşməyə tələsirsənmi?"

NƏ ETMƏK?

TƏK MÜDAXİLƏLƏR YETƏRLİ OLMAYACAQ

Yol təhlükəsizliyi sahəsində mövcud siyasət – Kompleks “Təhlükəsiz Sistemlər” yanaşması

Prinsiplər: • Bütün yol nəqliyyat hadisələrinin qarşısını ala

bilməz, yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsində bədən xəsarətlərinin sayını azalda bilər

• İnsan səhvlərini və insan bədəninin həssaslığını nəzərə alan yol-nəqliyyat sistemlərini layihələndirmək

• Yolları və nəqliyyat vasitələrini layihələndirənlər və yol istifadəçiləri yol təhlükəsizliyinə birgə məsuliyyət daşıyır

Səmərəli yanaşmalar

Tədbir görülməli sahələr: Yol-nəqliyyat qəzalarının və bədən xəsarətlərinin qarşının alınması Yol-nəqliyyat qəzaları baş verən hallarda, bədən xəsarətlərinin

azaldılması Bərpa: alınmış bədən xəsarətlərinin ağırlığının azaldılması

Haddon Matrisi: yol nəqliyyatı və onunla bağlı risklərə aid müdaxilələrin vahid çərçivəsi

Avtomobil qəzalarının qarşısının alınması və ya təsirlərin azaldılması mümkün olan halları göstərmək üçün avtomobil qəzaları 3 mərhələyə bölünür: qəzadan əvvəl, qəza zamanı və qəzadan sonra

Haddon Matrisi

İnsan Nəqliyyat vasitəsi/Avadanlıq

Fiziki mühit Sosial/iqtisadi

Qəzadan əvvəl

Görünmə dərəcəsinin və ya reaksiya üçün vaxtın az olması, alkohol, sürət həddini aşma, riskə getmə

Sıradan çıxmış tormoz sistemi, çatışmayan işıqlar, xəbərdarlıq sistemlərinin çatışmazlığı

Ensiz yol kənarı, düzgün vaxtda verilməyən siqnallar

Sürət həddini aşmağa, qırmızı işığa getməyə və spirtli içkilərin və ya narkotik maddələrin təsiri altında nəqliyyat vasitələrini idarə etməyə icazə verən mənəvi dəyərlər

Qəza zamanı

Təhlükəsizlik kəmərindən istifadə edilməməsi

Yaxşı işləməyən təhlükəsizlik kəmərləri, düzgün layihələndirilməmiş hava yastıqları

Düzgün layihələndiril-məmiş məhəccərlər

Nəqliyyat vasitəsinin layihələndirilmə-sinin tənzimlənməməsi

Qəzadan sonra

Təsirə məruz qalma dərəcəsinin yüksək olması, alkohol

Düzgün layihələndirilməmiş yanacaq çənləri

Fövqəladə hallarda kommunika-siya sistemlərinin zəifliyi

Təcili tibbi yardım və travma sistemlərinə dəstəyin çatışmazlığı

Yol Təhlükəsizliyi üzrə İdarəetmə Sisteminin qəbul edilməsi

Mənbə: Bliss and Breen, building on the frameworks of Land Transport Safety Authority , 2000; Wegman, 2001; Koornstra et al, 2002; Bliss, 2004

Nəticələr Sosial məsrəf

Yekun nəticələr

Aralıq nəticələr

Nəticələr

Yol şəbəkəsi

Müdaxilələr

İnstitusional Nəticələrin diqqət mərkəzində

idarəetmə funksiyaları

Planlaşdırma, layihələndirmə, istismar və istifadə

Nəqliyyat vasitələrinin və sürücülərin daxil olması və çıxması

Qəza nəticəsində zərər çəkənlərin müalicəsi və reabilitasiyası

Əlaqələndirmə Qanunvericilik Maliyyələşdirmə və resursların bölüşdürülməsi

Təbliğat Monitorinq və qiymətləndirmə

Elmi-tədqiqat və biliklərin ötürülməsi

İnstitusional idarəetmə funksiyaları

NƏTİCƏLƏRİ əldə etmək üçün dövlət orqanları tərəfindən vətəndaş cəmiyyəti və özəl müəssisələrlə birlikdə yerinə yetirilir

NƏTİCƏLƏRƏ YÖNƏLMƏQabaqcıl və əsas institusional idarəetmə funksiyası

Hədəflərin və onları hesabatlılıq təmin olunmaqla əldə edilməsinin proqramatik şəkildə müəyyən edilməsidir

Vahidliyi və istiqamətləndirməni təmin edir, müdaxilələri nəticələrlə strateji qaydada əlaqələndirir, vaxt keçdikdən sonra əldə edilə biləcək nəticələri təhlil edir

Müdaxilə tədbirlərinin görülməsi və onların aralıq və yekun nəticələri üçün səmərəlilik çərçivəsini müəyyən edir

FUNKSİYALAR (i)Əlaqələndirmə: üfüqi və şaquli,

tərəfdaşlıqlar

Qanunvericilik : idarəçiliklə bağlı hüquqi alətlər; vəzifələri, hesabatlılığı, müdaxilələri və aidiyyəti institusional idarəetmə funksiiyalarını müəyyən edir

FUNKSİYALAR(ii)

Maliyyələşdirmə və resursların bölüşdürülməsi : müdaxilələrin və aidiyyəti idarəetmə funksiyalarının davamlı əsasda necə maliyyələşdirmək olar

Müxtəlif ölkələrdə qəbul olunmuş müxtəlif mexanizmlər

Maliyyələşdirmə mənbələri

Mənbə: İƏİT (2002) və Aeron-Tomas və digərlərdən (2002) götürülərək uyğunlaşdırılıb, Peden və digərlərdə (2004) sitat gətirilir; ECORYS (2006).

Ənənəvi maliyyələşdirmə mənbələri :

• Ümumi vergi gəlirləri

• Yol fondları (yanacaq vergiləri, nəqliyyat vasitələrinin qeydiyyatı və lisenziya haqları, və ağır nəqliyyat vasitələri üçün yoldan istifadə haqları)

• Yol istifadəçilərinin ödənişləri (sürücülük vəsiqəsi vədriver’s and car license fees, vehicle inspection fees)

• Nəqliyyat vasitələrinin sığorta mükafatlarından tutulan vergilər

• Məqsədli ödənişlər (yəni, nəqliyyat cərimələrindən alıan gəlir yol təhlükəsizliyi sahəsində fəaliyyətlərin maliyyələşdirilməsinə yönəldilir)

Alternativ maliyyələşdirmə mənbələri:

• Qiymət / vergi siyasəti (köhnə nəqliyyat vasitələrinin təhlükəsizlik kəmərləri ilə təchiz olunması kimi təhlükəsizlik tədbirlərinə fiziki və hüquqi şəxslər tərəfindən vəsaitin xərclənməsi üçün fiskal stimullar)

• Sığorta haqları (təhlükəsizliyi daha aşağı olan nəqliyyat vasitələri və təhlükəsizlik göstəriciləri aşağı olan sürücülər üçün daha yüksək sığorta haqlarınn tətbiq edilməsi; “məsafəyə uyğun ödə” və “sürəti aşdıqca ödə” mexanizmləri, bədən xəsarətlərinin alınması ilə nəticələnən qəzaların baş verməsi riskləri ilə bağlı məsrəflərin daha ədalətli bölüşdürülməsi; yol qəzalarının tam dəyərinə yol qəzasını törədən şəxsin məsuliyyət daşımasının təmin edilməsi)

• Maliyyə seçimləri (təhlükəli davranışın daha bahalı edilməsi və təhlükəsiz davranışa görə maliyyə mükafatlarının verilməsi)

FUNKSİYALAR (iii)Təbliğat : yol təhlükəsizliyi sahəsində davamlı

məlumatlandırma dövlətin və cəmiyyətin müdaxilələri dəstəkləyən əsas fəaliyyət olmalıdır

Monitorinq və qiymətləndirmə : nəticələrin sistemli və davamlı ölçülməsi və təsirin qiymətləndirilməsi: nəticələr əldə olunubmu? Nəqliyyat vasitələri və sürücülər üzrə reyestrlərə, qəzalar üzrə məlumat bazalarına və sorğuların aparılmasına ehtiyac duyulması

FUNKSİYALAR (iv)Elmi-tədqiqat və biliklərin ötürülməsi:

yolların idarə edlməsi sisteminin səmərəliliyini və effektivliyinin artırılmasına töhfə verən biliklərin sistemli və davamlı şəkildə yaradılması, kodlaşdırılması, ötürülməsi və tətbiqi

Biliklərin ötürülməsi sübutlara əsaslanmalı və təcrübədə öyrənməklə tətbiq olunmalıdır

Müdaxilələrin təsnifatı

Müdaxilə növləri Standart və qaydalar Əməl olunma

Yol şəbəkəsinin planlaşdırılması, layihələndirilməsi, idarə edilməsi və istifadə edilməsi

Standart və qaydalar təhlükəsiz yol şəbəkəsinin planlaşdırılması, layihələndirilməsi, tikintisi, idarə edilməsi və istismarını əhatə edir və sürət və alkohol hədlərinin müəyyən edilməsi, sərnişinlərin təhlükəsizliyi və dəbilqələrdən istifadə ilə bağlı tələblərin və təhlükəli davranışla bağlı digər məhdudiyyətlərin qoyulması vasitəsilə həmin şəbəkənin təhlükəsiz istifadəsini müəyyən edir

Məqsəd təhsil, standart və qaydaların icrasının və stimulların təmin olunması vasitəsilə, yol inşaatçıları və operatorlar, nəqliyyat vasitələri və nəqliyyat sektoru, yol istifadəçiləri və təcili tibbi yardım tərəfindən təhlükəsizlik sahəsində standartlara və qaydalara əml olunmasından ibarətdir.

Nəqliyyat vasitələrinin və yol istifadəçilərinin yol şəbəkəsinə daxil olmasının və yol şəbəkəsindən çıxmasının şərtləri

Standart və qaydalar, həmçinin, nəqliyyat vasitələrinin təhlükəsizliyi ilə bağlı standartları və sürücülük vəsiqəsinin verilməsi tələblərini əhatə edir.

Yol şəbəkəsində baş verən qəzalardan zərər çəkənlərə təcili tibbi yardım və reabilitasiya xidmətlərinin göstərilməsi

Həmçinin, qəzadan zərər çəkənə təcili tibbi yardım və reabilitasiya xidmətlərinin göstərilməsi üçün standart və qaydalar müəyyən edilə bilər.

Mənbə: Bliss, 2004

Səmərəli və özünü doğrultmuş tədbirlər

Yolların daha təkmil layihələndirilməsi Yolkənarı təhlükələrin yığışdırılması (ağaclar, dirəklər) Qəzalara qarşı baryerlərin quraşdırılması Aydın, köməkçi və təhlükəsiz yerləşdirilən yol nişanları Mərkəzi adalar, “piyadalar üçün “sığınacaq” Yaxşı layihələndirilmiş piyada keçidləri Nəqliyyat vasitələrinin piyadalardan və velosipedçilədən və

motosikletçilərdən ayrılması Yol qırağının dəqiq markalanması, yol kənarlarının hasarlanması, ötmə

zolaqlarının tikintisi Yolların daha yaxşı markalanması Nəqliyyat hərəkətinin sakitləşdirilməsi (sürətin məhdudlaşdırılması üçün

süni nahamarlıqlar, kameralar)

Səmərəli və özünü doğrultmuş tədbirlər (2)

Nəqliyyat vasitəsinin təhlükəsizliyinin artırılması Nəqliyyat vasitəsi daxilində toqquşmalara qarşı müdafiə (hava

yastıqları, təhlükəsizlik kəmərləri, uşaq oturacaqları) Təhlükəsizlik standartlarının icrasının təmin edilməsi məqsədilə,

nəqliyyat vasitəsinin lisenziyalaşdırılması və yoxlanması Gündüz vaxtlarında faralardan istifadə Velosipedlərin və motosikletlərin istifadə edilməsi zamanı dəbilqələrin

taxılmasını tələb etmək və həmin tələbin yerinə yetirilməsini təmin etmək

Səmərəli və özünü doğrultmuş tədbirlər (3)

Davranışın dəyişməsi – təhsil, qanunların / qaydaların icrasının təmin edilməsi

Sürət hədlərinin azaldılması: yaşayış ərazilərində 30 km / saat, şəhərin digər yerlərində 50 km / saat

qanda alkoqolun səviyyəsinə maksimum 0.05g/dl həddinin müəyyən edilməsi yol-nəqliyyat qəzaları nəticəsində 5-40% ölüm hallarının qarşısını ala bilər (nəfəsin müəyyən edilmiş məntəqələrdən deyil, səyyar yoxlanması daha yaxşıdır, vergilər və marketinq, satışın tənzimlənməsi səmərəlidir).

Təhlükəsizlik kəmərlərindən istifadənin məcburi edilməsi Telefon danışıqları və mesajlaşma nəticəsində nəqliyyat vasitəsinin idarə edilməsi

zamanı diqqətin yayılmasının qarşısının alınması Məsələnin KİV-lərdə işıqlandırılması, məlumatlandırma kampaniyaları + sərt sanksiyalar Gənc sürücülər arasında ölüm hallarının azaldılması üçün məhdud sürücü vəsiqələrinin

verilməsi (gecə vaxtında nəqliyyat vasitəsinin idarə edilməsinin qadağan edilməsi, sərnişinlərlə bağlı məhdudiyyətlər) və öyrənmə müddətində təlimin artırılması (ABŞ)

İctimai nəqliyyatın və torpaqdan istifadənin təkmilləşdirilməsi avtomobillərdən istifadəni azaldır

Səhiyyə sektorunun tədbirləri İctimai səhiyyə sektorunda tədbirlər: məlumatların yığılması və təhlili,

yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsində bədən xəsarətlərinin səbəblərinin araşdırılması, səmərəli tədbirlərin dəstəklənməsi, müdafiə siyasətləri və qaydalarının və profilaktika tədbirlərinin müəyyən edilməsi və həyata keçirilməsi

İlkin tibbi yardımı göstərənlər: yaşlı / alkoqol təsiri altında olan sürücülərin tibbi müayinəsi, alkoqolun qəbulu və dərmanların təsiri altında nəqliyyat vasitəsinin idarə edilməsinin təsiri haqqında məlumatlandırma

Təcili tibbi yardım xidmətləri: təcili yardımın tələb olunması üçün əlaqə saxlama, ilkin təcili yardım və vəziyyətin sabitləşməsi, tibb müəssisəsinə nəql etmə, dərmanlarla və avadanlıqla təchiz olunmuş peşəkar personal, keyfiyyətə təminat

Təhlükəsiz qan təminatı və qanköçürmə Reabilitasiya xidmətləri

Məsrəflərin səmərəliliyi – risk faktorlarından və yol istifadəçiləri qrupları üzrə ölüm hallarının və bədən xəsarətlərinin bölüşdürülməsindən asılıdırƏlilliyə görə uyğunlaşdırılmış həyat ilinin (DALY) orta dəyəri, alıcılıq qabiliyyətinin paritetinə görə uyğunlaşdırılıb

$- $10,000 $20,000 $30,000 $40,000 $50,000 $60,000 $70,000

Sürət hədlərinin icrasının təmin edilməsi (quraşdırılmış / mobil kameralar vasitəsilə)

Alkoqolun təsiri altında nəqliyyat vasitələrinin idarə edilməsi ilə bağlı qanunvericilik və onun icrası (nəfəsin yoxlanması)

Təhlükəsizlik kəmərlərinin istifadəsi ilə bağlı qanunvericilik və onun ilkin tətbiqi

Motosikletçilər tərəfindən dəbilqələrin istifadəsi ilə bağlı qanunvericilik və onun icrası

Velosipedçilər tərəfindən dəbilqələrin istifadəsi ilə bağlı qanunvericilik və onun icrası

Sürət həddinin aşmasını qeyd edən kameralar + nəfəsin yoxlanması

Təhlükəsizlik kəmərləri + motosikletçilərin dəbilqələrdən istifadə etməsi

Sürət həddinin aşmasını qeyd edən kameralar + nəfəsin yoxlanması + təhlükəsizlik kəmərləri

Sürət həddinin aşmasını qeyd edən kameralar + nəfəsin yoxlanması + motosikletçilərin dəbilqələrdən istifadə etməsi

Təhlükəsizlik kəmərləri + motosikletçilərin dəbilqələrdən istifadə etməsi + nəfəsin yoxlanması

Təhlükəsizlik kəmərləri + motosikletçilərin dəbilqələrdən istifadə etməsi + sürət həddinin aşmasını qeyd edən kameralar

Təhlükəsizlik kəmərləri + motosikletçilərin dəbilqələrdən istifadə etməsi + sürət həddinin aşmasını qeyd edən kameralar + nəfəsin yoxlanmasıTəhlükəsizlik kəmərləri + motosikletçilərin dəbilqələrdən istifadə etməsi + sürət həddinin aşmasını qeyd edən kameralar + nəfəsin yoxlanması+ velosipedçilərin dəbilqələrdən istifadə etməsi

Hər DALY-yə görə qənaət olunmuş orta məbləğ

EurB

EurC

Təhlükəsizlik hədəfləriYekun nəticələr Yekun nəticələr yol-nəqliyyat sisteminin gələcək

təhlükəsizliyinin uzun müddətli konsepsiyası (Vision Zero və Sustainable Safety yanaşmalarında olduğu kimi) kimi, və daha çox qısa və orta müddətli hədəflər qismində mütləq ifadədə sosial məsrəflər, ölüm halları və ciddi bədən xəsarətləri və, həmçinin, adambaşı göstəricilər, nəqliyyat vasitələri və gedişlərin həcmi kimi müəyyən edilə bilər

Aralıq nəticələr Aralıq nəticələr yekun nəticələrin təkmilləşdirilməsinə bağlıdır və səciyyəvi ölçülərə nəqliyyat hərəkətinin orta sürəti, ölüm halları və ciddi bədən xəsarətlərinin alınması ilə nəticələnən qəzalarda sərxoş sürücülərin payı, təhlükəsizlik kəmərlərindən istifadə səviyyəsi, dəbilqələrdən istifadə səviyyəsi, yol şəbəkəsinin fiziki vəziyyəti və ya təhlükəsizlik səviyyəsi və ya nəqliyyat vasitələri parkının standartı və ya təhlükəsizlik səviyyəsi daxildir

İlkin nəticələr İlkin nəticələr aralıq və yekun nəticələrdə təkmilləşdirmələrlə bağlıdır və səciyyəvi ölçülərə km ifadəsində layihələndirmə təhlükəsizliyinin artırılması, yol-nəqliyyat hərəkətinin orta sürətinin azaldılması üçün tələb olunan polis-icra əməliyyatlarının sayı və nəqliyyat vasitələrinin təhlükəsizlik baxımından yoxlamalarının sayı daxildir və ya, alternativ olaraq, onlar konkret tapşırığın yerinə yetirilməsini göstərən mərhələyə uyğun ola bilərlər.

Mənbə: Bliss, 2004

AMA regionunun yol-nəqliyyat qəzaları nəticəsində bədən xəsarətlərinin azaldılması istiqamətində səyləri

Yaxşı nümunələr :

Polşa: yol təhlükəsizliyi sahəsində ictimai məlumatlandırma, təhlükəsizlik kəmərlərindən istifadə, sərxoş vəziyyətdə nəqliyyat vasitəsinin idarə edilməsi; peşəkar sürücülər üçün təlim; yol-nəqliyyat qəzalarının ehtimalı yüksək olan yol hissələri haqqında məlumatlandıran yol nişanları; təcili tibb yardımının təkmilləşdirilməsi

Ermənistan: qanunvericiliyin icrasının gücləndirilməsindən sonra təhlükəsizlik kəmərlərinin istifadə edilməsi ilə bağlı vəziyyətin kəskin yaxşılaşması

Rusiya: təhlükəsizlik kəmərinin istifadə edilməməsinə görə cərimələr 10 dəfə artıq, qarşı zolağa çıxmaya görə sürücü vəsiqəsinin alınmasını nəzərdə tutan yeni qanunvericiliyin qəbul olunması, alkoqola qarşı kampaniyaların həyata keçirilməsinə başlanıb

Daha çox edilə bilər

AMA-nın 29 ölkəsindən : • 27 ölkənin yol təhlükəsizliyi üzrə aparıcı

orqanı var• 19 ölkə dövlət büdcəsindən vəsait ayırır• 19 ölkə dəqiq hədəflərlə strategiyaya malikdir.

Onların 16-da bu maliyyələşdirilir• 25 ölkə qanda alkoqol səviyyəsinin maksimal

həddini tövsiyə edilmiş səviyyəyə bərabər və ya ondan aşağı səviyyədə müəyyən edir (0.05g/dl)

• 27 ölkə qanda alkoqol səviyyəsini yoxlamaq üçün səyyar yoxlamasını aparır

• Bir çox ölkə yolların tikintisi üzrə yeni iri layihələr üçün formal yoxlamaları və mövcud yolların mütəmadi yoxlanmasını tələb edir

• Bir çox ölkə ictimai nəqliyyatı, piyadaları və velosipedlərdən istifadəni inkişaf etdirir

Lakin• Yalnız 8 ölkədə təhlükəsizlik kəməri ən

azı 70% hallarda istifadə olunur (qabaq oturacaqlarda)

• 15 ölkədə şəhər ərazilərində sürət həddi 60 km / saat, 1 ölkədə 70 km / saat təşkil edir (tövsiyə ediləndən daha yuxarı)

• Qəzadan sonra rəsmi ictimai təcili tibbi yardım sistemlərinin keyfiyyəti fərqlənir

• Qanunvericilik bir çox hallarda icra olunur

Dünya Bankının dəstəyi (bu günə qədər)

Ölkələrə həmin tövsiyələri yerinə yetirməyə kömək edən praktiki qaydalar

Qlobal Yol Təhlükəsizliyi Fondu maliyyələşdirməni və ölkənin yol təhlükəsizliyi sahəsində səyləri üçün texniki yardımı təmin edir

AMA regionunun bir çox ölkələrində yol təhlükəsizliyi üzrə idarəetmə potensialının təhlili aparılır

Dünya Bankı nəqliyyat və səhiyyə layihələrində yol təhlükəsizliyinə investisiyaları dəstəkləmişdir

İnformasiya və siyasət dialoqu

Dünya Bankı tərəfindən AMA regionunda əlavə nə edilə bilər?

2004-cü il üzrə dünya Hesabatında uğur üçün 6 əsas addım müəyyən edilir :

1. Hökumətdə aparıcı təşkilatın müəyyən edilməsi

2. Yol-nəqliyyat qəzaları nəticəsində bədən xəsarətlərinin alınması ilə bağlı problemlərin, siyasətin və təşkilatların, və onların qarşısının alınması üzrə potensialın qiymətləndirilməsi

3. Yol təhlükəsizliyi sahəsində milli strategiyanın və tədbirlər planının hazırlanması

4. Maliyyə və insan resurslarının ayrılması

5. Konkret tədbirlərin görülməsi və onların təsirinin qiymətləndirilməsi

6. Milli potensialın və beynəlxalq əməkdaşlığın dəstəklənməsi

Prinsiplər: sistemli, davamlı və uğurlu səy 3 hissədən ibarətdir:

İnstitusional idarəetmə

Müdaxilələr Nəticələr

Dünya Bankı tərəfindən AMA regionunda əlavə nə edilə bilər (1)

1. İnstitusional idarəetmə potensialının qurulması Siyasəti formalaşdıranlar və icraçılara təlimlərin keçirilməsi və

informasiyanın verilməsi Yol təhlükəsizliyi üçün cavabdeh insanların mövcud şəbəkələrinin

dəstəklənməsi Ölkələrə yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsində bədən xəsarətləri və onların

səbəbləri haqqında məlumatları təkmilləşdirməyə kömək göstərməsi Aparıcı təşkilat üçün tələb olunan islahatların müəyyən edilməsi

2. Ölkələrə müdaxilələri düzgün seçməkdə yardım göstərilməsi Yolların təhlükəsizliyi sahəsində milli idarəetmə potensialının təhlili –

vəziyyətin qiymətləndirilməsi, realistik hədəflərlə və büdcə ilə strategiyaların və tədbirlərin təklif olunması

3. Yollarda ölüm hallarına və ciddi bədən xəsarətlərinə son qoymaq üçün təhlükəsiz sistem yanaşması + nəticələrə yönəlmə (daha konkret məlumat üçün növbəti slayda baxın)

Dünya Bankı tərəfindən AMA regionunda əlavə nə edilə bilər (2)

3. Yollarda ölüm hallarına və ciddi bədən xəsarətlərinə son qoymaq üçün təhlükəsiz sistem yanaşması + nəticələrə yönəlmənin dəstəklənməsi Təhlükəsizliyin təmin edilməsi məqsədilə yollara planlaşdırılan investisiyaların təhlil

edilməsi, layihələndirmənin təkmilləşdirilməsi İnvestisiyalar üçün hədəflərin müəyyən edilməsi üçün çoxlu qəzalar baş verən yol

hissələrinin nəzərdən keçirilməsi Şəhər ərazilərində sürət hədlərinin 50 km / saata, yaşayış ərazilərində 30 km / saata qədər

endirilməsi; onların icraə edilməsi – sürət həddinin aşmasını qeyd edən kameralar məsrəf baxımından səmərəlidir

Polis tərəfindən sistemli qaydada icra olunmaqla alkoqol hədlərinin tətbiq olunması (nəfəsin yoxlanması, yüksək görünmə dərəcəsi ilə yollarda təsadüfi yoxlamalar), yüksək səviyyədə media kampaniyalarının keçirilməsi və ciddi sanksiyaların tətbiq edilməsi

Təhlükəsizlik kəmərlərində istifadənin təmin edilməsi– kampaniyalar, sanksiyalar, avtomobillərdə müdafiə sistemlərinin spesifikasiyaları

Gənc sürücülərlə bağlı risklərin azaldılması - məhdud sürücü vəsiqələrinin verilməsi, genişləndirilmiş təlim

Pidalarla bağlı riskin azaldılması– baryerlər, yol hərəkətinin “sakitləşdirilməsi”, piyadalar üçün daha çox şəraitin yaradılması

Təcili tibbi yardımın sürətinin və keyfiyyətinin (qəza yerində və ondan sonra) – qiymətləndirmə, zəif məqamların müəyyən edilməsi və aradan qaldırılması, təlim

Yol təhlükəsizliyinin nəqliyyatın əsas “səmərəlilik göstəricilərinə” daxil edlməsi Güclü qiymətləndirmə ilə nümayiş layihələri

Dünya Bankının yardımı üçün prioritet sahələr sübuta əsaslanan, məsrəf baxımından səmərəli və qabaqcıl beynəlxalq təcrübəyə uyğun:

A. Potensialın təhlili– ölkənin sadiqliyini, uyğunlaşmasını və konsensusu təmin etmək üçün

B. Aparıcı təşkilatın nəticələrin əldə edilməsi üçün idarə etmək potensialına, mandatına və vəsaitə malik olmasını təmin etmək

C. Nəticələrin mərhələ-mərhələ əldə edilməsi üçün idarəetmə potensialına vəsaitin xərclənməsi

D. Yüksək riskli sahələrdə qısa müddət ərzində təhlükəsizliyi artıran nümayiş layihələrinin həyata keçirilməsi vasitəsilə öyrənmək və əldə edilmiş uğura əsaslanaraq inkişaf etdirmək

Əsas tərəf müqabilləri :

Yolların Qiymətləndirilməsi üzrə Beynəlxalq Proqram (International Road Assessment Program (iRAP) )- layihələndirmə təhlükəsizliyi

RoadPOL – yol polisinin həmkar xidmətləri

Yol-Nəqliyyat Qəzaları üzrə Beynəlxalq Məlumat Bazası Qrupu – məlumat

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (WHO) – yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsində bədən xəsarətlərinin qarşısının alınması, bədən xəsarətləri ilə bağlı müşahidə, təcili tibbi yardım xidmətləri və müalicə

Nazirliklər: nəqliyyat, səhiyyə, hüquq-mühafizə, maliyyə, daxili işlər, təhsil

Özəl sektor : sığorta, avtomobil istehsalçıları, tənzimləyən təşkilatlar

Vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları : istehlakçı təşkilatları, dini təşkilatlar

Parlamentlər

Səmərəli yol təhlükəsizliyi proqramının qurucu elementləri

Müdaxilə sahəsi İnvestisiyalar və tədbirlər 1. İnstitusional potensial quruculuğu

Yol təhlükəsizliyi sahəsində aparıcı təşkilatın idarəetmə və əməliyyat potensialının yaradılması, təşkil edilməsi və gücləndirilməsi, ona müvafiq resursların ayrılması, onun ictimaiyyət qarşısında hesabatlı edilməsi.Yol təhlükəsizliyi proqramlarının idarə edilməsi və hazırlanmasında və onların icrasında iştirak edən bütün rəsmilər üçün təlim proqramları

2. Yol təhlükəsizliyi sahəsində milli siyasət, strategiyalar və planlar; təşkilati və əməkdaşlıq mexanizmləri

2020-cu ilə qədər yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsində ölüm hallarının yarıya qədər azaldılması üçün qanunvericilik çərçivəsinin, siyasətin, strategiyaların və planların inkişaf etdirilməsi / yeniləşdirilməsi üçün texniki yardım

3. Daha təhlükəsiz yol mühitinin yaradılması

Nümayiş məqsədilə yol dəhlizlərində və başqa sahələrdə təhlükəsizliyin artırılmasına investisiyalar (yəni, məhəccərlər, nişanlama və markalanma, şəhər ərazilərində ən mühüm yol kəsişmələrinin yenidən layihələndirilməsi). Şəbəkə təhlükəsizliyinin qiymətləndirilməsi məqsədilə sorğuların və yol təhlükəsizliyi sahəsində auditlərin və yoxlamaların aparılması üçün texniki yardım.

4. İcranın təmin olunması : yol polisinin riskli davranışın müəyyən edilməsi sahəsində zəruri vasitələrlə təmin edilməsi və təlim keçirilməsi

Sürətə, spirtli içkilərin qəbulu və təhlükəsizlik kəmərlərindən istifadəyə nəzarət etmək və onları izləmək üçün yolkənarı yoxlamaların aparılması üçün radar avadanlığının, sürət həddinin aşmasını qeyd edən kamerarların, nəfəs analizi üçün cihazların alınması.

5. İctimai məlumatlandırma və təhsil kampaniyaları

Sürətə nəzarət, təhlükəsizlik kəmərlərindən istifadə, sərxoş vəziyyətdə nəqliyyat vasitələrinin idarə edilməsi hallarının müəyyən edilməsi üçün qanunların və qaydaların icrasının dəstəklənməsi üçün ictimai məlumatlandırma kampaniyaları üzrə proqramların hazıralnması üçün texniki yardım və maliyyələşdirmə.

6. Səhiyyənin dəstəklənməsi və profilaktika proqramlarının, təcili tibbi yardım xidmətlərinin və reabilitasiya proqramlarının təkmilləşdirilməsi

Səhiyyə sisteminin islahatı və modernləşdirilməsi çərçivəsində ictimai səhiyyə proqramlarının, milli və regional yol təhlükəsizliyi strategiyalarının və ilk təcili tibb yardımı üçün təşkilati məsələlərin gücləndirilməsi üçün texniki yardım; təcili yardım maşınlarının, tibb avadanlığının və digər zəruri vasitələrin maliyyələşdirilməsi; tibb personalınıa baza və mürəkkəb həyat təminatı sistemləri sahəsində təlimlərin keçirilməsi; kommunikasiya sistemlərinə investisiyalar; və travma mərkəzlərinin inkişaf etdirilməsi / gücləndirilməsinə texniki yardım və investisiyalar, təhlükəsiz qanköçürmə xidmətləri və reabilitasiya proqramları

7. Monitorinq və qiymətləndirmə Qərarvermə və sektorlar arasında proqramın idarə edilməsi məqsədilə məlumatların toplanması, qiymətləndirilməsi və mübadiləsi üçün kompüterləşdirilmiş informasiya sistemlərinə investisiyalar

Təhlükəsiz, təmir və münasib nəqliyyat inkişaf prioritetidir

Yol-nəqliyyat hadisələri nəticəsində bədən xəsarətlərinin qarşısının alınması ictimai

səhiyyənin ciddi prioritetidir.

Özünü doğrultmuş, effektiv, məsrəf baxımdan səmərəli “yaxşı təcrübə” həyatları xilas edə və pula qənaət edə, əlilliyin qarşısını ala, səhiyyə ilə bağlı digər nəticələri və ətraf mühiti təkmilləşdirə bilər.

“Təhlükəsiz sistem” nəqliyyat, səhiyyə və polis /hüquq-mühafizə sektorları tərəfindən yaxşı əlaqələndirilmiş birgə səylərin görülməsini tələb edir. Yalnız müdaxilələr kifayət olmayacaq.

Dünya Bankı, tərəf müqabilləri ilə birlikdə Avropa və Mərkəzi Asiya ölkələrinə yolların təhlükəsizliyinin artırılması sahəsində köməklik göstərmək üçün daha çox tədbir görə bilər. Tədbir görülməli konkret sahələr aydındır.

Təşəkkür edirik!

Yekun :