Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

62
nmr'mmln mrqm$m ruiluD mnlllmmrl nm lun nm trn mm mm nm nm mn mm mm mm nnuutm xlmlluiln mmrnnnn mm mm uuul mn nrD mm mm nn&m mm nn nr3 nulmmmn Eun Inmm nm IIID lult nuuul nm mm nm uuuil!mn mn mn trln unnn hh hhtn lil]l nn TNN MD mnnrm mm nm mm mn mm nnn IIIIUD Inrn IDJD IIMUn lu0nnnm mmmwl E}IN hh bM MM EN II]tr IDID NM tnm Inn Dm llun mm mm mn mru! nrD nm uuuunBm rDD nmlunnm hm mm mm run nm nm nn mn Dm mu mn nm mm mmnn mmmm nn trn no mntrm ltuntrm mmmn IDIII MM IDIN ruN MIN NID nn nn mro Etr tntn nrq mlo]Ilnlrun Dmmlun nmnnmE nm mm runm nm nm nn IDm runnn ffn mm IDI! trn nm nmm mm uun hnth INID uu! Dnl ruln IIID U]N nnmn mn nli m hhhln m ME trM nn mn uuq Fm HHI-H' Hff HH Hff"Br HH E Hfl rfi*Hm trllt nui nn mn nm nE mlll nnlIl lim nm .mm nnmnE mm mm ll]llulnn un runn nm mmnmnn mm nm nmnmm unmtrmnmm un trh tun mn nnun nnn mnn mm mm nn muuul nn uuur lrrD Dr! tiln DrD nlnn mm lnm mnr ntnmnB mtl nn nn nm nln mn mn mn mm ntD lnm flun lnln nm nm mD um mu nm mn nm nm nul mlllntr !u0 ntn|uun nlo mmnmul l(ahlmpun denlns : i,liuit dlnton 2 Tanggal i s u R r 0 s a P u ri, o $rakartq. Lhgo. 5 Inn t]ltr TaL 25 l"'Irahaqr slvlt Sakltrg B0NIHAU ngantoe drnrugl la.ropaban CANDAWARDAIA.- Ki lng Senan 2? Junl 1983. I 88BUtsO8BCI8BI IUtstsBOO8U8$IJU88UBU8U68BUB8BUU8 nrnmmmnmnim!nmn lmni&mmmnmnmnmnm nmmm ril llrnfi mf n rn nnmm

Transcript of Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

Page 1: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

nmr'mmln mrqm$m ruiluD mnlllmmrlnm lun nm trn mm mmnm nm mn mm mm mmnnuutm xlmlluiln mmrnnnn mmmm uuul mn nrD mmmm nn&m mm nn nr3nulmmmn Eun Inmm nm IIID lult

nuuulnm mmnmuuuil!mn

mnmn trlnunnn

hh hhtn

lil]l nnTNN MDmnnrmmm nmmm mnmm nnn

IIIIUD Inrn IDJD IIMUn lu0nnnm mmmwlE}IN hh bM MM EN II]tr IDID NMtnm Inn Dm llun mm mm mnmru! nrD nm uuuunBm rDD nmlunnmhm mm mm run nm nmnn mn Dm mu mn nm mmmmnn mmmm nn trn no

mntrm ltuntrm mmmnIDIII MM IDIN ruN MIN NIDnn nn mro Etr tntn nrqmlo]Ilnlrun Dmmlun nmnnmEnm mm runm nm nmnn IDm runnn ffn mmIDI! trn nm nmm mm uun

hnthINIDuu!DnlrulnIIID U]N

nnmn

mn nlim hhhln m

ME trMnn mnuuq Fm

HHI-H' Hff HH Hff"Br HH E Hfl rfi*Hmtrllt nui nn mn nm nE mlll nnlIl lim nm .mmnnmnE mm mm ll]llulnn un runn nm mmnmnnmm nm nmnmm unmtrmnmm untrh tun mn nnun nnn mnn mm mmnn muuul nn uuur lrrD Dr! tiln DrD

nlnn mm lnm mnr ntnmnBmtl nn nn nmnln mn mn mn mm ntDlnm flun lnln nm nm mDum mu nm mn nm nm nulmlllntr !u0 ntn|uun nlo mmnmul

l(ahlmpun denlns :

i,liuit dlnton 2

Tanggal i

s u R r 0 s a P u ri, o$rakartq.

Lhgo.

5Inn

t]ltr

TaL 25 l"'Irahaqr slvlt Sakltrg B0NIHAUngantoe drnrugl la.ropaban CANDAWARDAIA.-

Kilng

Senan

2? Junl 1983.

I

88BUtsO8BCI8BI IUtstsBOO8U8$IJU88UBU8U68BUB8BUU8nrnmmmnmnim!nmn lmni&mmmnmnmnmnm nmmm ril llrnfi mf n rn nnmm

Page 2: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

Pindaian ini untuk studi wayang dan tidak diperdagangkan,

Pindaian iniadalah salah satu hasil kegiatanKonservasi / melestarikan Kepustakaan Wayang terbitan lama.

Kegiatan nir laba / non komersial dari perorangan sukarelawan di persaudaraan masyarakat wayanglndonesia, dengan cara memindah rekam dari bentuk kepustakaan tercetak di kertas menjadi bentukkepustakaan digital , dengan tujuan :

1.. Melestarikan kepustakaan wayang, agar bisa disimpan lebih lama, disimpan lebih ringkas tanpamengurangi isi kepustakaan, penyimpanan dengan cara lebih mudah ( tidak memerlukankondisi penyimpanan yang rumit ), memungkinkan dibaca dari jarak jauh / tempat yangberbeda.

Z. Persiapan isi ' Perpustakaan DigitalTerbuka tentang Wayang' ( ' Digitized Wayang Open Library')yang mungkin terwujud di kelak kemudian hari.

3. Memudahkan atau lebih memungkinkan siapapun bisa membaca kepustakaan tersebut.

Nama tulisan : Serat Pustakaraja Purwa jilid 1, 2,3, 4,5,6,7,8,9, tI ( jilid 10

tidak ada ).Nama penghimpun cerita : Ki Surysaputro, Surakarta.Yang menseluarkan ketikan : Ki Suryosaputro [ 8 Mei 1983 I.I Catatan : Ki Suryosaputro terkenal juga dengan nama Ki Tristuti ]

Foto copy tulisan tersebut diusahakan oleh : Neno Giri, Leuwinagung, Depok Timur, Jawa BaratDikonservasi di : Jakarta, pada tanggal :02 Juli 2011Dikonservasi oleh : Budi Adi Soewirjo, laman Wayangpustaka

Untuk mengetahuijudul kepustakaan lain yang sudah di-konservasi, silakan kunjungi lamanhttp;//wavangpustaka.wordpress.com , http://wavangpustaka02.wordpress.com atauFacebook : http://www.facebook.com/oaees/Wavane-Purwa-Buku/82972305747

Peran serta Anda dalam kegiatan konservasi ini sangat diharapkan.Untuk ber peran serta dalam kegiatan konservasi buku wayang lama, silakan kunjungi halaman

http: //wava nspusta ka.wordpress.com/konse rvasi-ke pusta kaan-wavans/

Page 3: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

Dalang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro.

Oleh BudiAdi Soewirjo; admin blog Wayangpustaka, Facebook: Wayang Purwa - Links;Jakarta, 04 Juli 2011https://www.facebook.com/#!/notes/wavang-nusa ntara-indonesian-shadow-puppets/dala ng-ki-tristuti-ra h madi-su rvosa putro/101503599301261 10

Tulisan ini disusun oleh admin blog Wayangpustaka sebagai seorang penonton wayang kulit, darisudut pandang penonton awam di luar lingkaran pelaku langsung seni pewayangan, ditulis untuksesama penonton wayang kulit, dengan tujuan berbagi bahan pengayaan guna apresiasi yang lebihbaik terhadap pewayangan. Harapan lebihnya, mudah-mudahan, bisa menambah panduan bagipeminat untuk mendapatkan banyak pengayaan lebih banyak, dengan akan disajikan banyak alamattautan sebagai sumber rujukan.

Admin blog Wayangpustaka mulai tertarik, bagi dirinya sendiri, untuk mengetahui lebih banyaktentang Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah menerima dari Neno Giri seorang pecinta wayangkulit bermukim di Leuwinanggung Depok Timur sepuluh bendel foto copy an naskah ketikan ukuranfolio dengan judul " Serat Pustakaraja Purwa " yang dihimpun oleh Suryosaputro, Surakarta. Sepuluhbendel tadi merupakan jilid 1 sampai dengan 9, ditambah jilid 11. Tidak ada foto copy untuk jilid 10.

Foto copy tadi hasil copy dari foto copy juga yang didapat Neno Giri dari daerah Wonogiri, JawaTengah.

Dari catatan lama bertanggal 08 Oktober ffiPyatu berita dari koran Solopos tentang meninggalnyadalang Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra serta Obituari yang ditulis oleh Kitsie Emerson, ada hal yangmenarik bahwa Ki Purbo Asmoro melakukan penelitian terhadap karya tulis / naskah Ki TristutiRahmadi Suryasaputra serta pengaruhnya sebagai bahan thesis untuk mendapatkan gelar MagisterHumaniora.https ://www.facebook.com/pases/Wava ns-N usa ntara-l ndonesia n-Shadow-Puppets/171041283735#!/notes/wava ng-purwa-links/08-nop-puianesa-oedalanea n-ki-tristuti-rach madi-su rvosa putro-wafat/173895586085

Mengapa Ki Purbo Asmoro berminat untuk meneliti ltaskah Tristuti RahmadiSuryasaputra ?

Foto dari blog Melissa Alarez {seorang wanita asing yang meminati wayang kulit Jawa) 18 Juli 2008http://castineshadowsindonesia.blogspot.com/2008/07lpak-tristuti-rahmadi-survosa putro-html

Penelusuran pertama dilakukan terhadap thesis tersebut dan didapatkan bahan pengayaan

mengenai Tristuti Rahmadi Suryasaputra sebagai berikut :

http://i-lib.usm.ac.idliurnal/detail.php?datald=399

Thesis tersebut berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra DalamPertunjukan Wayang Kulit Gaya Surakarta ", UGM 2004, penelitian disusun dan dilaksanakan PurboAsmoro ( Sekolah Tinggi Seni Indonesia di Surakarta ) dan Soetarno ( Institut Seni Indonesia diYogyakarta ).

Page 4: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

Thesis untuk mencapai gelar Magister Humaniora pada Program Studi Pengkajian Seni Pertunjukandan Seni Rupa, Sekolah Pascasarjana Universitas Gadjah Mada, Yogyakarta.

Abstractnya termuat dijurnal Humanika, 18(3), Juli 2005 dan file format PDF nya bisa diunduh di :

http://www.4shared.com/document/b6NqpO25/Abstract Thesis Ki Purbo Asmor.html

Penelitian ini memusatkan perhatian pada sejumlah permasalahan sebagai berikut :

1. Mengapa naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak digunakan para

dalang penganut pakeliran gaya Surakarta?2. Bagaimana cara dalang menyikapi naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi

Suryasaputra ?

3. Bagaimana dampak kehadiran naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra dikalangan pedalangan ?

4. Bagaimana aspek tekstual-kontekstual naskah pedalangan susunan Tristuti RahmadiSuryasaputra ?

Di dalam abstract tersebut juga dijelaskan latar belakang kehidupan Tristuti Rahmadi Suryasaputrapada ' masa jaya ' nya sebagai dalang sebelum terjadi peristiwa G30S. Dan sedikit uraian mengenaimasa penahanan Tristuti Rahmadi Suryasaputra di Jakarta dan Pulau Buru.(#) Kemudian kehidupankesenian / pedalangan Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah kembali dari Pulau Buru terutama pada

masa Tristuti Rahmadi Suryasaputra produktif menghasilkan karya tulis pedalangan. Dengan rincidijelaskan tentang bermacam karya tulis pedalangan yang dihasilkan Tristuti Rahmadi Suryasaputra.

(#) Kalimat yang menarik berkaitan dengan penahanan di Pulau Buru :

..... " Penderitaan Tristuti Rahmadi Suryasaputra selama L4 tahun di pengasingan (Pulau Buru)sebagai tahanan politik di era Orde Baru, juga merupakan tempaan baginya yang dapat memacukreativitas demi mempertahankan kelangsungan hidup. Oleh karena itu, tidak mengherankan jikateks-teks wacana pakeliran susunannya mempunyai ciri khas dan betul-betul mampu menyentuhrasa hayatan ". .....(Humanika halaman 374)

..... " Di tengah hutan belantara Pulau Buru inilah Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak mendapatinspirasi tentang sanggit pakeliran ". .....(Humanika halaman 370)

Selanjutnya, berikut ini Admin blog Wayangpustakaberkaitan dengan " Serat Pustakaraja Purwa " yang

Suryasaputra , termuat pada Humanika halaman 371

dariAdmin untuk lebih memudahkan pengertian I :

ingin mengutip abstrast hanya hal-hal yangdihimpun dan diketik oleh Tristuti Rahmadi

I dengan sedikit suntingan tata letak kalimat

" Tristuti, sejak tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1,983, juga membukukan lakon-lakonwayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon ( Jawa: balungan lakon ), diberijudul " Serat

Page 5: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

Pustaka Raja Purwa (Sampun Kadhapuk Balungan Lakon )",yafrEdikelompokkan dalam sebelas jilid( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).

Jifid I berisi 22 kerangka lakon, mulaidari lakon Lohire 6uru sampaidengan Amitoya.Jilid f l berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmawofi sampai dengan Rabine Kitoko.Jifid lf l berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon Robrne Sakrisampai dengan Pandhu Tuwuh.Jifid lV berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Robrne Sucitro sampai dengan Robine layadrata.Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhan Paksa Jandhu sampai denganGondawordaya.Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somodinola sampai dengan mBangun CondhiGadamadana.Jilid Vll berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bratayudo Seta Gugur sampai dengan SudorsonaKethok.Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RobineYudayoko sampai dengan PatineAnglingkusumo (lakon wayang madyal.Jilid lX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Ro/ Pomasa Rabi Putri Banyuwongi sampai denganPatine Doneswaro {lakon wayang modya).

Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Jotimurtisampai dengan Lahire Rohwana(seri Lokapola).Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Patine Mahesasuro sampai dengan Prabine

Kunthiboja (seri Ramoydno). "

(cotatan kaki nomor 8) :

Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehinggaurutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " SeratPustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunanK.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.

***

Admin blog Wayongpustaka :

Catatan kaki nomor 8 ini penting diketahui oleh pembaca blog Wayangpustaka yang mengunduh filedigital konservasi serta membaca naskahnya Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; supaya tidak perlubingung membaca isi naskah itu jika sebelumnya sudah pernah membaca naskah lain karya R,Ng.Ranggawarsita dan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vllhttp://wavanepustaka02.wordpress.com/201U07/03/serat-padhalanean-rinsgit-purwa-kgpaa-mangkunegara-vii/

lnilah berogam khasanoh kepustakoan woyang Jawa.

I tulisan tentang topik keragaman khasanah kepustakaan wayang bisa dibaca di

https://www,facebook.com/home.php# !/notes/wavang-nusa ntara-indonesian-shadow-puppets/beraeam-khasanah-kepustakaan-wavane-nusantara/10150346064996110 l

Blog Wayangpustaka akan meg-konservasi ketikan " Serat Pustakaraja Purwa " tersebut dan

menampilkan bertahap ringkasan isi masing-masing jilid di blog Wayangpustaka t

http://wavanspustaka.wordpress.com l, sebagai salah satu kegiatan menuju ke PerpustakaanTerbuka Waya ng Digital.

Page 6: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

Nantinya file digital konservasi akan berukuran 44. Foto copy ukuran folio tadi difoto copy perkecilmenjadi ukuran 44. Hal ini disesuaikan dengan kemampuan alat pemindaiyang ada.

Dari penelusuran di dunia maya, banyak diketahui tentang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; selamadi tahanan Pulau Buru maupun sesudahnya. Admin blog Wayangpustaka akan mencoba menulislanjutan dari tulisan ini.

Jakarta, 04 Juli 2011

Page 7: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

Karya tulis KiTristuti Rahmadi Suryasaputrasekembalinya dari Pulau Buru akhir tahun 1979 sampai dengan 2002 ( masa thesis Purbo Asmoromulaidisusun )

Data disusun oleh : Budi Adi Soewirjo - laman http://wavangpustakaO2.wordpress.comJakarta, 07 Juli2}tl.

Semua bahan untuk menyusun data terurut waktu / kronologis di bawah ini adalah dari abstrakthesis Magister Humaniaora Purbo Asmoro di Universitas Gadjah Mada Yogyakarta tahun 2004berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra Dalam PertunjukanWayang Kulit Gaya Surakarta ". Namun di sini data diolah dan disajikan terurut waktu. Terbentukdata mentah daftar karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra yang barangkali bisa dimanfaatkansebagai bahan pengayaan para pengapresiasi wayang ; dan barangkali bisa diolah lebih lanjut olehpeminat atau peneliti lain.

Mengapa saya merangkai data sehingga terbentuk data mentah ini ?Landasan nya sama dengan ketika saya mengumpulkan data kepustakaan, meng-annotasi, meng-klasifikasi serta menyajikannya dalam bentuk buku " Kepustakaan Wayang Purwa (Jawa). Terbitanlndonesia antara tahun L9a8 s/d 1995 " yang sudah diterbitkan tahun L995 dengan sponsorSenawangi dan KITLV Belanda. Landasannya adalah keingintahuan pribadi, keinginan

mendokumentasi, keinginan berbagi baha n pengayaan pengetahuan wayang.

Di era digital dan internet landasan tersebut bertambah dengan keinginan - sebatas kemampuan -untuk mengkonservasi ke dalam format digital ; "berbagi baca" dengan pengapresiasi wayang laindengan memperhatikan rambu UU HAKI lndonesia ; persiapan isi dari Perpustakaan Terbuka WayangDigitalyang bisa dimasukidibaca oleh siapa saja, dari mana saja, kapan saja.

Di bawah ini daftar terurut waktu karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra - sebatas data yangada di abstrak thesis Purbo Asmoro. Sekiranya ada Pembaca yang mengetahui atau bahkanmempunyai karya tulis atau foto copy karya tuli lain yang belum tersebut di bawah ini , sudilah"berbagi pengetahuan" ; sehingga makin banyak khasanah karya tulis yang tertelusuri,terdokumentasi, terkonservasi untuk kepentingan jagad pewayangan kita.

Daftar terurut waktu karya tulis :

Antara tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, menuliskan I bahasa Tristuti : kahimpun

dening I lakon-lakon wayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon (Jawa: balungan lakon

), diberi judul " Serat Pustaka Raja Purwa ( Sampun Kadhapuk Balungan Lakon ) ", yaAE

dikelompokkan dalam sebelas jilid ( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).

Jilid I berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Lohire 6uru sampai dengan Amitoyo.Jifid ll berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmawatisampai dengan Rqbine Kitqkq.

Jilid lll berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Sokrisampai dengan Pandhu Tuwuh.

Jilid lV berisi 25 kerangka lakon, mulaidari lakon Robine Sucitra sampaidengan Robine layadrota.Jifid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhan Paksa Jondhu sampai denganGandowordoya.

Page 8: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somodinola sampai dengan mBangun CandhiGadamadana.Jifid Vll berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bratayudo Seta Gugur sampai dengan SudarsanoKethok.Jifid Vfll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RobineYudayoko sampai dengan PatineAnglingkusumo (lakon wayang madyal.Jilid lX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Roji Pamaso Robi Putri Banyuwangi sampai denganPatine Donesworo (lakon wayang madyo).Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Jotimurtisampai dengan Lohire Rahwona(seri Lokopalo).Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Potine Mohesosuro sampai dengan PrabineKunthiboja (seri Ramoyana). "

(cotaton kaki nomor 8) :

Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga

urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " SeratPustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunanK.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.

Antara L7 Agustus 1983 sampai dengan 12 Oktober 1983 menulis naskah janturan yang akhirnyamenjadi satu buku yang diberi judul Janturan Wayang Purwa dengan kronogram Kagunan DhalangHangesthi Gusti, terdiri dari 52 macam teks janturan dan / atau pocapan yang siap pakai, antara lain: janturan jejer Astina Ptabu Parikesit, Dhayohan Sabrang, janturan Gapuran, janturan KeputrenPurwacarita, janturan Keputren Mandura Dewi Kunthi, janturan Keputren Pancala Wara Srikandhi,janturan Keputren Astina Dewi Banowati, janturan candrane Raden Dursasana, pocapan KretaJaladara, pocapan Gajah Puspadenta, janturan Karang Kadhempel, pocapan Madya Ratri, pocapanGara-gara, dan pocapan Gagat Enjang. Naskah janturan itu semula hanya digunakan oleh AnomSoeroto, Manteb Soedharsono, Sukasna Mudhacarita, dan Purbo Asmoro, akan tetapi selanjutnyaberkembang luas di kalangan para dalang, baik diperbanyak oleh Tristuti maupun disebarluaskanpa ra dalang bersangkutan tanpa sepengetahuannya.

Tahun 1983 data naskah tersebut:Judul "Janturan Wayang Purwa." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1983.

Tahun 1985 Data naskah :

Judul "Lahire Harjunasasra." Naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1985

Tahun 1987 menyusun naskah pakeliran lengkap 12 episode serial tokoh Bima untuk Ki MantebSoedharsono. Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atasprakarsa Yayasan Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Duabelas episode tokoh Bima susunan Tristuti :

Bima Bungkus, Bale Sigala-gala, Gandamana Sayembara, Babad Wana Marta, Dewaruci, Sesaji Raja

Page 9: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

Suya, Pandhawa Dhadhu, Wirathaparwa, Kresna Gugah, Kresna Duta, Rubuhan (Duryudana Gugur),dan Pandhawa Muksa.

Tahun L987 , data 3 naskah lain :

Judul : "Lampahan Babad Wana Marta," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987

Judul : "Lampahan Sasaji Raja Suya," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987

Judul : "Lampahan Wirathaparwa," naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1987

Tahun 1988, data naskah

Judul : "Lampahan Samba Sebit." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, L988

Tahun 1993 menyusun naskah pakeliran serial Bharatayuda untuk Ki Manteb Soedharsono.

Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atas prakarsa Yayasan

Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Kegiatan acara ini seperti yang sudah dilaksanakan tahun 1987.

Sembilan lakon serial Bharatayuda susunan Tristuti : Bisma Gugur, Ranjapan (Abimanyu Gugur),

Suluhan (Gathutkaca Gugur), Tigas/Timpalan (Burisrawa Lena), iambakan (Dursasana Lena, DrunaGugur), Salya Gugur, Brubuh (Sangkuni, Duryudana Gugur), Aswatama Nglandhak, dan ParikesitJumeneng Nata.

Tahun 1993 menyusun naskah Janturan Jilid ll, dengan kronogram Cahyaning Kusuma HambangunPraja. Buku ini berisi 24 macam janturan, 2 macam pocapan, 3 macam ginem, dan 30 tembangsinopsis lakon wayang.

Data naskah tersebut:Judul : "Janturan jilid ll." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1993

Data naskah lain :

Judul : "Lampahan Kresna Duta." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1993

+++

Tahun 1994 menyusun naskah pakeliran Banjaran Karna untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1994 menyusun naskah pakeliran Anggada Balik untuk Ki Purbo Asmoro.

Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Baladewa untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1-995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Rahwana untuk Manteb Soedharsono.

Page 10: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Sumantri Ngenger untuk Ki purbo Asmoro (dipentaskanpada Festival Greget Dalang)

Tahun 1997 menyusun naskah pakeliran Wahyu Darma untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan diPondok Tingal Borobudur)

Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran (bersama Sumanto) Rama Tambak untuk MantebSoedharsono.

Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran padat lakon Pikukuhan untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran Alap-alapan Sukeksi untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan diJakarta dan forum Rebo Legen). Judul lakon diganti oleh Purbo Asmoro menjadi Melik NggendhongLali. Sanggit pakeliran ini banyak mengalami perubahan, dipadukan dengan sanggit pakeliran padatlakon Alap-alapan Sukeksi karya Sumanto (1980).

Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran padat lakon Srikhandi Gugat untuk Manteb Soedarsono.

Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran Bimasuci untuk Ki Warseno Slenk (dipentaskan di lAlNSunan Kalijaga Semarang)

Tahun 2000 menyusun naskah pakeliran Babad Wana Marta untuk Muhammad pamungkas prasetyoBayuaji (dipentaskan untuk ulang tahun Rebo Legen)

*** Akhir daftar.

Page 11: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-l_-

106. mEXollrDIull Er!mn nm

Dnmln$nNH HHDt! !0n

EIlIlU NN DE NDIIIIEDtr DID DIID IDI! llD DDDt! Dtr[ EnEnnn nn nDllts EE luu lnlun Nn nnt!ts r!tr EIn on nn nn&n un ntr nn nn lulllllnm lu! Dn nEnlnlr

( e R J u N A D,u L r r )t Iit+**I**tItf tlfttI{***t***rrf *f ***:i:

I. NAGARI ASTINA.PraLu D:ryudana, Drrnal Sa.Dgkilnlr Kuraya. Ronbarz 3 - Sbng Nata Enhg-

gal1h tengkan{ng prqJa eabab Gada puoakarra Bretasena ngadog. {ng alun-alua.-Salg $ata nunten dharnrh Ed.!g lfuraua H.en r€angkat. SanriLk' gya sant b1-dhaL. Prabu Drr1ruda.a kaparong ntrsanl krldhaniug Kuranra, gya Jengkar nr:lng

aluu-alun.CA}{DHAKAI{ : - Irrg alun-2 Aotlna, Kurana ngangkat gada, nboten uonten lng-

ka:"g kiyat. Malah nunten yonten raseksa kaUh nlJtl soklng gada; na-

na DIIYA SAI{GCA BUHANA]an UIIYA SII{GCA BWI, nraj+g 6.tlsaning Ku-

rava, dadya PERAIIC CAGAI. Xurava kaaoran, gya bubar.

II. KADHAION ASTINA

Dsvl Baruuatl nanpl sovanlpun kang rayt Nakul-a 1an Sadeva. .&gqbqg :-Kenbar r\yuuun pallla-b kang rnka kangJeng ratu, ne{ya angon nenda 1or kan-bangal lng pura aetlna. ssng Derrl ngLilo-l, nuntsn partt nedsl ln€i nJavl.r-ngunbar nonda 1an bebok tng Kaputren,

Prabu Drryudala uolnga bsbek laa vedlus kauubar 1ng pura, dahat nu-ring, nunten parentah dh,ator€ Kuraua k{nsa nyspongl. Kureva sagah, nunton -tunandang. Nekule sadeva ngalnng-alalg11 dados porango Kuraua dipur anuk ng

nl pecut 1an strlakl bubar nayut. Slgog.

III. IASATBIYA}.I BONOKELING..Faden hrunenggung Jayadra'bo. nyang garue Dewl Drrsllevatl. BgEhag r -

Sslg Dorrl kepengln tunbas ganplng (apu) tanego ganten dhateng GsJsh Oyel Ik111an, nunteu Jayadrata eadnbLt garrra nrlng C4iOya.

IV. KiSATRTYA}I GAJAH OYA

Radon ArJunadullt uyarg Sooar Gareng Petnrk. Reubae s - Salg Bagus -seeedeyan garpfng kangge ganton' Dharuh nrlng palcakaysn : Yen etng fulo gag

plng th ganranlng pangsla:r utevl eentana, badho dlpun Badoul plyanbak de-nlng arJunedullt. Nanglng yen olrg tshku nau Dung boJon nantrl sapenglsor,cukup parra.kavan ka.ug ngIadonl. Katungka praptanS-ra Raden Jayadrata Eya:rg -ganta Dovt D:rgt1avatl, ngandaka yotr arsa nundbut Balp{ng sarte ndandoea}en

EeogLang rlsak. Devl furellawatt gye nJ.obot lng d,e'len vlugkl-ng, dene Jaya-drate JsSoDgan kfayan panakasan lng pandhapl.

Sadangudpun Derrl Duellauatl nonten dalen n1ngklng, nlndc.kaken pu-

Page 12: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-2-

Ia:rg roanl kl.ayaJx Prenadl (Ar1"".6u1tt). Kadaa"k Jayadrata nlobet urlng-dalen ulngk{ng, unlnga patrap{ng i<arg garua nakaten uau tenah duka, nuntenporang lavan ArJunadutlt,. (PERANG SEKAR). lrasana Jayadrata kaoorar, gya

-kundur nrLng BonokeUng, ka.g garua kakanthl.

v. E_E-I_At!--0..E-lt-U, .

Tandbs tnJaksngka nanpl tlyang ngaturalen plsungsung dhalraran kn'l{[

Jodlurg, sabab Kl Tantlha nentas nJa.npenl *rk{pun sqk{t Eqrnangke sus serasKatungka praptanlra Patlh qatlglunl lan Kurava, dhavuh dbateng Kl -

Tandha kinen lukar gelung kellng, sabab punlka agen{ng ratu. Ki Tandha de-tan purun Lnargi ingkang nggelung suargl lngkarrg ra.[a. .Sahglunl m,r"Fakea,Kenbar nuring, dadoe perartg. Garong Pstnrk teka, tnro naxgan lsintng Jo-dharg sauarsgo, barong vus glegeken terus uelu nganuk Kurata. D,rgaeana -Dgrnngoang gelung{ng l{J.Jrrkongka, kadadak nencretr-gya lunaJar. Kurawa bm-bar glrls. Sa:rgkunl nunt,on dhanrh Erfug furtayu klnon padoo srayatr ubedhoigadane Sono lry alun-aluue lng panrlh eupadoa praJa Aetlna enggal tontren,

Gareng Petntk yqngsul soua,n f,l Tandha nyusun tslnlng Jodharrg pn'l{h,

kaparlngan sskul dalah u1an. lfuenya nbrokat gya sangsul nrtng GaJah Oya.

YI. K,AItrI.'ANG.A}I -_S_A-L-LA

P R A T A L A .

IVv"''g Antaboga t:l-na:rgisan kang putra Devt Nagaglni, eabab kqng ra-ka Brataeona kal.pekalen auon, kados nangagen sa1'rl,a J{.ggar nlt1h perthatlkaceupJ.ung scgata. Ifva:eg Antaboga gya Jengkar ngupaya Brataeena, pinarrg-glh oanpun poJah {ng S.rnur Jalatunrtha. Nunten kages$gaken, kakantbl kut-&lr prlng Sapte Pratela,. lfuenya kapanggih kang garva Nsgsglrd, gye pon-dbongan. lfuonya BaresnL, Bratasena kada.doean denlng lV"utg Antaboge, ds-dos ls,re nqngl.DS wJud taksih Brd.tasenar pj.naringan naml BONDIIAN PAI(S.{, J.AF

NU. Nunton kadbavuh"n nrtng Nagarl Astl-aa. Bondhan sa:rdika, gya pangkat.Duugl dha,rafe;r, lenrlhqn plnangglh klayan Raden S.rrtayu, kaprrndh,r{-

an sraya kJ-neu ngalgkat gada lng alun-alun, Bondhan sagehr gya kasouguslren

urlng Prabu Drrlrutlana. l,loaten ngarsarxlng Pretu Drryudanae BoBdhaa sagab --agqngkat Badar nanglng nyuuun,bebana Nagarl Aetlna'. Prabu Drrlnrdana sang-gen. Bondba,n trus uya"ketl gada 'lng alun-alun, kadadak kasaut raoekea kal:lhIlitya Sarrgga Buyana lan Sarrggabunl, dados p€rang. Sareng Bondhan ngakpn -yon Brataoena, denava kalth elrna dadya lVvn.g Beyu fan lfvary GaJte. Bon-db'n gya ngarykat gada kabekta nrlng ngarsanlng Prab,tt Drryudana sarrl- na-glh Js.gJl. Nanglng Sanglruai tan suka, nlLa Bondhan t1Ju* nganuk. Geger -kutba Aatina. Senar nunton natur nri-ng ArJuna yeu kang raka Bretesens, ssn-

pun tlnbul rnrJud bocah bajqng nganuk lng Astlna. ArJune nunton bg4ha- uu-Jud Prenadlr nyarongl kang raka hryudana rauuh nyumn htlung, ualah dlpun

sauurL garping, Duryrda'la, ntaJeng nrJ-ng Ketandhan kapa-ngglh kalg rayl Tan-

al- U{akaDgka fuqgkang sornpun badhar Pratru Puntadavar Bondlun barlhar Bralg

sona nganuk ngoyajcr plnangglh Drryudatla 1ng Ketandhanr Bya lundar na:rl{ng

Page 13: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-3-

kaputren naLah unlnga kang garua DouL Barrouatl dlpun pondbong Prenadl. lla-se.a Drrlru.rala uenggfhl bary rayl Prab,u Puntadeva paerah Jlva raga lan .ogkenl kal.epatan nggenya ura ngracun Bratagena fuk lng unt. Parrdhava ntrntounglenpake Drryudana 4{Fun apunten, nunten krrrndur Er{hg Karlhaton.

TAUI.LB E-.A_U._[ "

lo7.27 Junl. L983.

Wnnnn !uu!!l tilntr D D E uurmnn nn nn I Dnnttrn nD nD !lEnnnnmmmnm nDrul nnn n E nn IuunH"r B HH nHB Hmn nn nnEn nn nnnnn

Eh|nlT EnIUlltrI Drnnln nDnl0 InnnE rnmF|rnmPE nn EE trm n n [n Dn mrl Dh- nlE!!u__-_ En Dn n rn Dn nn nni ffit Esun$ulll tsqlnll mm n n En ni7inrnnn Dllnntrl

'T.,HH m'" HH HHH ffi H$ ffi ffin, ffi

I. EdSABI LM.Prabu Karsendra nyang karg putre Raden Sr"itt , patlh Oltras'darna,

Renba.s : - Seng Nata nanggal{fi pgng kang putra Devl Kaneetrl ka'ljs'ar nqlagnklng Guva SeLa ltangleng Prebl TeJale'lana, n+rgka Kanaetd- tan pu:nrn. Prg

nLl-a ka.B putra $rcltra lLnen pacak barlg. $snd{kg nunten bldha],

II.NAOARI CUUA SELA MA}ICLENC.

Prabu TeJalela:u ny4ng arl i{arya Sand.tal patth Sarsa KeotLi, DltyaKeetrlka. Rcnbas : - Sang Nata kaenaran nr'Lng Denl Icanastrt nanglrg t:tnap-plk pqnglanaro. Pranlla gya ngerlgaken vadya nempub prang nrlng Pulo RaJe-

l,ledhl. PERA}|G GAGAf, : - lda{ra G.rva Sel.a Ma"gleng canpuh praJtg lauarx va{yaPulo RsJ a lfe4h{ . llaeena barisalx pgb nal a l{errh{ kasoranr Raden $rcltra gya

nesat ngupqya Btqlan.

III. E&IUIIP-AS S-A-B_T,II A R G A .

Begavan Abyaoa nanpJ. oovanlpun Radyan Preuadl Eyang Gereng Petmk -lan Bagong. .Bgplgg : - Sang Kusuna nyaraved.eknken nurcanlpun Senar. llfnangsulsn klnen uadoel nrl'B Nagarl hrSo RaJa l{edhI. Sandlka nunton pangkat. -PERAT{G SEKAE : - Raseksa ra^king Guua S€La Marrgleng, nbegal lanpehlra Preug

dl, tenah daclos baadayuda. Denawa kaeoranr kathah lngkang peJah.

0ANDHAKAII : - IDg va:re thngguLr Kl Ilrah Seuar tapa, karana kasnaran Detrl-

Kanastri. Katungka rarmhnya kang ss!. IVsang Ul.seaa I\rnggal,. S6Ear

kedandogan uarnl baguol plnar{ngan knk6st! Banbang DEltlA KASIMPAR.

Kedbamrb8n urlng tulo RaJa lledld, sandl-ka nunten bidhAl. lbnten nag

ga p{n4ngglb klaycn Raden $rcltra, kasuvun dados sraya uyJ.rnoLsken

neugaeb. Banb"qg Dove KaoJ.npar sagah nunten kadhorekaken nri:cg pa-PrajlgsJir.

Kacarlta, Prahr TeJalolana peraxg tandhlng lanan Dowa KasLnpar, vaoana To-

Jalel"na kacoran, gya lun4f ar padoo arryan.

Page 14: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-4-

IV. NAGAru L[-A-B-LA .

Prabu Puntadeua, Bratasena, Kenbar. Rembag I - Murcad-ng Preradl. -Bratagena lngkalg klnen nadoolr gy3 bldha'I. Anerg nar.ga Sena p{na''ggth tf]gyan Srl Kresna, gya knkanthl nrtug Pulo RaJa Hedh{.

CAI{DHAKA}I I - Ianpahlra Qya.u Prenadl kapangglh Prab,u TeJ alelo.a natur nyrvun blyantu klnon nyirnalroken Deue Kaolnpar. Prenadl sagahr nunten-ud eng pra.g t"ndhf"g lauan Deva KaaLnper. Pra:rg :iBEo, Sl Kreena -

rasuh parlDg unlnga nrl-ng Prenadl. btLlh Deua f,aoLnpar punlka kt lurab Se-nar. Radyan Prenadl gya Dgl€pasaken SanJata Sengkq'lL, ndhedheLi bussnanlAs

Desa Kaslnpar tenah badhar dados Senar. Nunten Kl Ierrah Senir kala.thJ. de-ning Raden Prenadl katur Prabl Kargondra. Drpt Dort Kanestri unlnga wJudlpun Senar, nboten purun kadhaupaken.

CAIIDEAKA}I s - IDg $rralaye, Deul SE{GGA}{I (garvantpun lfvang Haya) nanpl -rawblpun $wang Narada. Renbap : - Desl Sengganl tan trLnah eabab-

IVvang Haya sanpun dargu nboten nate hrvl lundur ul-ng Kahyvatgan.

IVvang Narada nunten nahtr nrllcg kang nbalyu Sengganl, klnon nitisdhateng Deul Kanaetrl {"9 ilagarl Pufo RaJa UedLL. ga'g Derrl nanpl -aturlpun kang rayLr gye nesat nltls nrtag Derrl Kanaetrl, tenahanl-pun KanaatrJ. punrn kadhaup klayan Kl Iurah Senar (tftts l$vang Ma-ya) '

Kacarlta, Prabu Karsendra dupt un{nga karg putra DesL Kanaetrl atut klayan

Kl Inrah Senar, rulaog LeLn gabab nanung Laanggep dardatlng abdl. Nunten

SrL Kresna nafirr nring Prabu Karoendrap bl1th Kl Itrah Sensr puni.ka panukg

uanlng Wv.tg llaya. Dene nl-nangka ps'gayep-69€nr1 Salg Nata kinea nundlut -putra nantu dhatoDg Raden Prenadl. Prabu Karsendra sa$Juk, nunten karg pg

tra rnrragll Deei SrlagtrL kadbaupaken pLkantuk DSran Prenadl..

Kaganr panga.rnulCpurr Prabu,TeJalelana nyulnn Devl Kanestri, kepepegs

ken denlng para Pandhavar nangLng Pandhasa kasoran. Kl- Ilrah Senar gya ne-

Ju prang taadhlng Prabu TeJalelana. Prang ruket, TeJale1ena badher dedoe -Kl Iurab Togog. Dene Harya Sanrtta barlhql. Bllung. Nunten sanl vangoul dtg

teng sabrang.a

27 Jrrn'l L981.

l0g.lDnlnn luulln nDm nnnnl![ nnltn ![DE--n nD ENmmntri n

tlnn|lu [t!u!|rt ttl|Iun trEn |lErllr !l En n nnnnnu nnunm n mnnnr[E nEnnmN NNNIEEDNNEUD&NEDn n nnnnnn nn nn n nnulnnm nn nn n ntr nn nn Il

nn lmn nnmn nnnn Enttnnm nm nn rnn nn nn nn nnrun Drn tDn nm nE nn n[mnnn nulEmrn nn nmEDDDmn nn nn nm nn lul uu!uln nn nn mm nn IIE lln nEnn uuu! tnn !u[ trnnu DMn

nDnnn nn un nn nnnnD n n Dunllnntrn nnnl!D EIN MN Nn nn nm mtrlollln mmu n n

nnnpm ummlruD luilll!na nn nn Bn nnnn hm nn nn nnIllluDE Bmruun nnn[Ilnnn mnm nn nnmn nnnn mtr nnllllrlllDn tnm [uDn IDn nn

nn nDNMDtr mEnnnDlulnn nnm nnn n

!m raEnn nDnm nDnuullDrlnNN IUDlllr nnnm nE

[lnnnnmID

Jnq mmmmnp DMlullIom Inn nmnn DnDlilmrtnil nn mrntnE nD I!J|Imn nn nn

I.Prab,t Drrytrdana,

m.

rrll'trl unnmnnnmnnn nnnn nnnn

Dtrna, Sanglcunlr Kurava. Renba-E 3 - Sang Neta arsa

Page 15: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-5-

ndbaupaken Begavan furna plkantuk putrl Paacala atnqJanlng Prabr,r Dnrpadal

na!! Deul Sr1 Kandhl, nanglng kapurrdbutan bebana Sang Ulku ked.ah 88ged -nbangun Tenan Maherakaca. Drma EaSabr nunten kaera.k nring Panca1a.

rr. NAM (raunggapura)r.

Prabu Srpa1a nyang kang raJ'l Raden $rpa'l I , patlh Etdravaka. 3SI!AS,;

Sang Nata kaanaran Deul SrlkandhL, nunten bJ.dhal nrlng Pancala nedya nyl-dra Srllendhl, IIarya Srperl uys"g pattb oavadya uenanukl. IEMN9-819A! : -Ha(ya Jedhlpetl. kapapag vedya Astina. $rfayanlng renbag dados banda]ruda. -BaJ'a Jetlhlpatl kaeoraJr gys nylnpang E&rgcr

III. PERTAPA}T SAPTA AR.GA.

Begavan Abyaea na$Fl rov€n{pun kang nayah }an Prenadl d&lah Sonar,

Garang Petnrk. Renbap t - Sang Bague nyuvun satana lggenya arsa nbalgun Tg

nan l{ahsrataca lng Pancalal tng panrth Bag€de kale}ganan nggarva Devl Sri-kandhl. Sa:lg Uilil gya parlng pusaka SoIa Hapunre klnen nyi4rdkara lng Ta-nan Maherakaca lngkang rLsek d€n{ng pengabaran latu ealdng Reel Dltya Bra}

nana Kandha rng Parang GubarJ a. (Ja.Ba[ lanpa]ra:r SrLkandhl eJ ar nanah). Prg

na&i eandlka gya bidhaL. PERANG SffiAR : - lladya raseksa saklng Jedhlpatlr-nbegal Pronadl dados praDg. Nalglng denava kasorFnr eani. peJah.

rv. NAGARI PANCALA.

Prabu Dnrpada, Srl Kresna, Bal-adeva, Prabu Punta, Sena, Kenbarr Lan

tmothaJunna. Selbgg : - Hgentoel penganten kalcung Baktng Astina, Bgv. fugsa {ngka}rg ssgah ubalgun Tanan Mahorakaca, Katungka praptanlra Prabu Drrgdana ngtrld Drrna, materr yen eagah nbangun Tanan. Nunten Drraa kadhsreka-ken TmstbaJnmna nanJlng Tanaa blbrah. Sang tnlil gya oidh'lkara, nanglng dg

reng saged naluyakakea Tana,n. Gya oani ngentosl Dangse kala, esrs l-ng pB-nondhokanlra dlsve-dheve.

&9.gX!!9, Pratm $.rpa].a na4Jrng dlnrstba arsa nyidral D|ovi Srikandhl lng dalu

puntka ksgasar ulebet 1ng paoareyanlpun Prabu Beladeva nyang TnrethaJunna.

Sqdata Nalggslb nodaL sak{ng aeta, kaclclra dening Stpala kabokta oncad. -Beladeua tengt, opyEk kecalan Nenggala, gegot pata rqja nadosi NAngga.]a.-

CNDHAKAN i - PreuadJ. EanJir€ Tanan kapangglh Srlkandbir nrrnten Llnes nbe-

ngun Ta.uan blbreh. Prenedl uyldhlkara Sela Mapunrr Ta,narr Maherskaca

eaged ngluya pullh kaya sakavlt. Nunton Prenadi 1an Srlkandbl karon

al-b,

Kasaru praptenlra Prabu $rpala ndhellk lng Tanan' kapangglb Prenedl

naqgtng ngaken yen Jum-tarnan. Supala nlnta fulung klnen nedaha.ken <lununga

Srlkantthl nedya kaciclra. Preuadl punrn nblyantur nalglng n)ruuwl opa.h puse-

ka fngkang kaagta punl)ra. Solg Nata fupala ngulurgeken Nanggala dluteng -Prsuadl. lluonya nanpl Nanggala, Prenadl ngakon yeu p&cangane Srlkand}rlr !9

Page 16: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-6-

lah clados perrng. |fanggala katanakalen Prahr $rpola, peJab. Kvandha katnrg

3ang naruta. Prenadl gya soyarr kang raka Prabu Puntadewa. lfuenya uangarsa

Iata Anarta, Prenadl kaclangu, natur yen nentas nbargun Ta.nan Maherakacar-

Lan nraJaya naltng Prabu grpalar saryi ngrebat Nalggala.

hcarLta, kabekta uonten opyak langgala lca-l, nangka Prenedl ngaturaken -{anggala grk{ng ilaUng aguna rngkang wo pel.ah trrr kvandbane kabuncalg ng

utal Prabu hrnta gya nanakaken Na"BBala nrlng Pronadl tenah peJah. Bratgrena tabggap karsantng kang rala, gya tdtLr rqJa-patL. Para rda eani Ia-,at nrlng panond,bokanJng Pandhava. Sadaya sanl pttaken apa sababe PrenadL

;isaB. Ulnangsu'lr^ denbg Sona, yen Pronatll kacldra duratoaka. ka'g pus'tgre kantun. Gla katlti prlkoal tetela SanJata Nanggala. Pratu Baladeva nrg;elalaken yen Ngnggala lcal saklng astanlpun, eekslnlpun ltrrrsthaJuonar -

IaJeng BaLadosa 1ut lbuothaJunna kabanda denlng Senal kadalvi nra-aya Prouadl. &1 Kresna nrurteu nranaLa, sagah ngurtpake Prenadi, nangtng

rundhut kang raka Srl Baladeva lan TruothaJunna kaLusarana eak{ng beban-

lan. Brataaena sageh, nang{ng nyuyun 1:[nt Devl Srlkandhl. Prabu Drrpada -yagahl. Nulya Prouadl kagesalgaken denlag Srl Kresnal earta laJeDS kada-

gu nuJ.a 5utran{Funr Pronadl natur purua nadya uaoaaaning lelanpahan. Pata

aJa netepaken yen fngkalS aaged nbarrgun Tanan Maherakaca pwrika Prenadl,ekelnlpuu Srlkandht. Nunten Prenadl kadhaupaken ptkantrrk Devi Srlkaad.hr.

Prabu Drrlrudana tan trlnah, nulya dados perslg. Bratasena nuJa ba-

atl Drryuda.na Ba-Kuravane ddlab Drrra kasoblalc lesus fsepflng balt mrd.ng

stlna. Kasaru penganuklpun Raden fupa'l'l , tlnandh.lng611 dsn'lng Dyan Prena-I, Stpall kaeoran nunten telut.

l0g.

TANCEB -S.,-9-l[..2'l Juni 1983.

It***r(II**r***ti*****I*i*** tit *i*lf ***ti*.********f ***********************************Eln nnnq nn nB Dtn rpmtnoll tlllulluulutn nn mn nE mm mn nn nmmn hm mD Bm mn En nn nn mdnn uunnun mnnnnF Du nlunnn nmnrnBn IID trn InE rnm nn nnn nnIDlt ruD nln DID nn uD luullD nmnnnnn DD mtll Dn guo ntD InE ntlut nnmnm

I. KAiITIJANGAN suR011 0y0.

lVse.g Gunr nygng Na"rsda. Rembap t - Paralglouka saklng Nageri Gl-iry Hda, RaJa Ditya Prabu Praeona (anak Raden 6q"goa) njuntn rabi ridofuis ffveng Gunr tan kapareng. Gya dharuh nrLng para deua klnen pacak barle

II.M U.L:[-A .

RaJa dltya Prabu Pracoua Dy8!g pattb Soklpu. Renbap : - Sang Nate -;Ia.nar vidodarl langlng titunplk denlng Jawata. Prarnila gya utusan patlh

I

mnnF nEil[ trDnnnn .nn nE nn nu nnmnnn nn nnn nnnm nmnnill ntr nn nn nn nm nn nn mn nn uE rnn nn uu0 Emr Dtr no IDll lrul n$ trn nn nn BD trE Dn nn DDn antr DrulnDn nm unElltnn Dn IDn lllln nm[u0 mDuunn mul! En nll &!l DMtr !U! &n UD nts ErB llp utr run BD .n hn lnm Dm nn mn mm nn nB Inm nm nn mlD nn MlnDnn trd nm Dn IIln nn IIlIlun nE IIul mqn nn rur Er.:nnNIn

Page 17: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-7-

Soklpu klnen neupuh prang urlng SrroJoyo. Petlh sandlka, gya budhal sauaF-

{ya raeekea. E&AN9-81G.&! s - Raseksa oatlng GlllngvaJe carupuh prang lavanpara deua. l{asana Javata kasornnr gya nutup korl Sela Panalgkql. }$sang-Gtr

ru nunten utuga! urLng Sva.ng Narada klnen Dystaya Prenadl, sand klnen ngrlngaken pusaka SanJata Kunta Druvaoa, langkap UiJaya n&nu. Narada sandl-ka nunten nssat ngg€gana fununrn nr{ng narcapadan

0ANDHAKAN : - HadyanlDg uana, Radon suryatnaJa tapa nyunun pueaka. Karavu!an tnglrang rana ltrrralg $rrya, parfu€ nlslk Sang Kueuna klnen nang-glht lVvnng Naradnr klnen ngaken Prenadi teutu badhe plkanhk puse-ka. SrryataaJa oandlka gya pangkat, Wvo"g $rrya nJanparrgl.

Kacarita, lanpahlra FVyang Narada kaeoDot benterlng srengonge, ngantos sr-lap +''g pqn{ngal. Dlpl pluanggth $rryatoaJa kinlra Prenadl. Gya kadbarnrtra:r

dadL jagontng deva, nlyah kaparlngan SanJata Kunta. !ftrsqya $rryabda narn-

pi SanJata Eunta, Ifva"g Narada nangertoo bllth sanee Prenadl, n1la pusalca

kapundhut vangeul nanglng furyatueJa dstan plkqnbJk, tenah da&s r€batan.-Wasana SuryatruJ a plkantlrk SanJ ata Kuntar iSuang Narada nanuqg oaged nglo-loe rrangkrn{putr Kayu Kaotuba Mu\ra. $rryatoqJa oncad, Narada wlrand}:ungan

ngupaye Prenadl.

III. I{A}IA G ANDJIIAIU.Raden Prenadi nyalg Senar Gareng Petnk. Renba.s 3 - ryal PrenadL -

ngupaya Barslra nrlh sagod negat puser laJr aJ:unanlng putranlpun kang lsta -Urekodarar nana Ba.nbang Tetuka. Katungka tfyang Narada ranuh, nunten ngalr-

dharaken lelarpabadpun earni ngr€repa nundbut pangapura dene pueaka kang-46slhlne kaparlngaken Prsnadl, oa.nangke kabegal $rryatnaJa. Prenadi nboten

cuuar nelah nunton sagah nundhung mongaah. Gya nlnggeh Ketrysengan, FER$NG-

.SSIE, Pronadl ta:rdhtng yuda klayan Patlh Seklpu. Sarg Ebgus glnetek aJf -ge).ap eayuta, sarvL tlnutertan uadya dengon lan lenut nyelunan, Prenadl kng

Prutlgr dh.avah 'lng ara-ara rLnubung lenut nyelunan ngantos tan saged ebah.

Petnrk nunten J.unaJar uangaul roring .Anarta, uJuJug ing Pringgondanl.

NAGART PRINGGONDANI

Raden Wrekodara ryang garva Dest Arinbt dalah putra eJ.lt ruJud buta

takslh nbopong arurnan uaroa Barnbang Tetuka. Katungka rarnrhnya SrL Xreena tgvln Prabu Puntadesa. Renbgg : - Sadaya sa.ul budl deye negat arl-arlr na-nClng deda-el plnten-2 datan paoah. Katungka eovanlpun Petnrk uetur bll:lhPrenadi dadoa erayanlng deua tandN.ng patth Sokipur kegetak kanpnrngr oa-nangke nand}ang saklt sabeb rluubung lenut nyeluna!. l,Irokodara tan earantaauaten ueset urlng $rralaya.CA}{DHAKN : - IDg paprengan, Wrekodara gya nglabrag Seklpu, dedoe psraJrg.-

Uasana Sona kagotal alf gebpaqyuta, ka.npnrng, dhavah rlnubung J.e-nut nyelunan tonah kapLdhara.

IV.

Page 18: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-8-

V. KAHTWA]'IGAN S U R O L OIO .

IlVuang Gunr ''anpl aturlpun Wva''g Narada billh sauur€ r.al.hlh, pr+nadi lan llrekodara sani kasoraa. FVvang Gunr nunten dharnrh nring Eywalg f'lgrada klnen nundhrt Jabang bayl Tetuka klna:rya Jago. Sandika nunten palgkatCAI{DIIAKAI{ 3 - fng Prlnggondanl, Sni Kreena, Prabu Punta, Desl Arfubl nyarrg

Banbang Tetuka. Kntungka rawhnya lVuang Narada nu:rdhut Tetuka karrg

ge Jago. Prebu Punte ngulungakon nanglng n1ruuun supadoe lfunng Naqg

da oagad nedhot arL-2, Narada oagah, nunten rrarrgkanlpun SanJata -Kunta Kayu Kaehtba Mulya kasabstqken {ng arl-2, saged pedbt. Na-nglng pedlptlng arl-2, vrangka slrna nanJlng puserlpun Tetuka. pra-nlla Svang Narada pltungkae dhateng Prabu Punta 1an Kreenar yen -lng tonbe rpnten pr4"g agen€r Tetuka sanpun ngantos kunavantun napagaken -

SanJata Kunta. Purnanlng oabda, Tetuka gya kakantht ninggah Kallyuangarr, -Srl hreena ugl bldha-1.

Kacarita, &uugl paprangan, Tetuka kadrnungakeu ln! palagan gya kaeunbara-

ken bllLh punlka Jagonlng deva. Nunten Tetuka dipun broyok raeekea, na -nglng nboten tatu nalah eangsaya &gengr saben buta nyaket kapancal poJah.

Patth Sek1pu uurtng, Tetuka dlpun uaeub laJong kaunealaken vangeul urlng -ngarsaning lVuang Guru. Nunten l$wang Guru dbanrh dhateng tVwang Ranayadl,kinen nJodh{ Tetuka. Ranayadl oandlkar nunten Tetuka kaJeaa.ng lng Kavah -Candradlnukar oaranduulng badan kagantos sanl pusaka nyang raJaning tosal

fraentag aaklng kavah sanpun vuJud satr!.ya gagab prakooa, ffuang Gu-

ru parlng k"kaaLh RADB{ CATHUTKACA' Para dova ugi paring na.ui : Inten S!n-ba.rJal Purbayal $rryanrada, Gurundaya, Senayoga, ArlnbyatoaJa, Iop. Nunten

plnar{ngan busana kadoyatan c L. CIPINC BASIINA}IDA. 2. KOTAII0 ANTRAKUflIHA.

3. KASttT PADAXACERHA. Ingkpng katlyaoane, Caplng Bapunanda ulnangka .11ng-afing panas lan udan. Kota'g Antralnreuna, oaged nganbab Jurnantara tan pra-bede lng dbaratan. Kaeut Padskacersa, yen plnuJu uabur nrangka ngunghd:f 19nah eangar, kayu eoDgr vatu angker, nysng pandh{ta tapal datan ane Ls,r'g ngIadl.

Raden Gathrtkaca uunten dlpun kudang dening ttyvalrg Gunt, nananl ea-ged nylrnakaken nengoah, nedya kapailngan nugraha Junoneng ratrr nengreb vg

dya Javata, Gatlnrtkaca sagah gya bidbal neuprlh prang Lavan Sektrpu. Patlb'-Seklpu natak aJI golap sqyuta, Oathutkaca kagetak kunpnrng, dhavah ing pa-panlpun Prenedl Eyang Sena nandhang gerah. Katungka Srl Krosna reruh, pa-ring dhawb nr!ry Oethutkaca yen prayagung krlra'l r I punlka lngkang reue lsrpanan. Oathutkace gya trrnandangl lenut lan dengen nyolunan sinapu asta te-nah peJah hrnpesl Prenadl nyeng Urelodara dadJ. vares. lfuorlya Ja:rua-Jlnar'-uane Gathutkaca klnen naJ€ng prang rnallh. Sandtks gya napagaken Sekipul dg

{ya perang rarue. }lasana Gattutkaca nganbah ndlrgantaral Soklpu kauntlr gu-

lune pedhot, peJah sanallka.Prabu Ka'la Pracona nganuk, tlna:rdhingan doulDg Gath,rtkaca, porarg -

Page 19: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-9-

mket, Pracona nyokot. Hing-2 Gathutkaca tnggrh tunrn raoekga, pranlla sgr€Dg nengsahtpun nyokotr gya tlm-2 nyokot. Pratm Pracona ctrrokot lIate pgdhotr peJah. $l Kroena nangglhl ksng putra Gathutkaca, nunten den pangurletyung kang nodot dadoe PaPak.

TAIt CEB - KAY0N.28 Junl 1983.

ll0.lnllulDnnElltnnr[lnnnmE!u! ll !l

n E D InmnnH B"H HED&[ ts EItIEtsD nnDDn t!t!Er!n nnn D

nuDlo llll lulltltEnn t![ nl!!l nnnnEB !u! Em nn En rnrrEn nn Dn Dn n& lnII EuEAEUnI| Dtr mn hm Dm mm|DnDnnn Dn mm nlll nD rnm nnx0D -.Er! 4r[ Ell nn nn IDn lun trn mnullln !u! Dn uD Intlnb En br! dn

I. .UAGA&[ AMARTA.

Prabu Puntsdsvsr llrekodara, Kenbar, patlh And,akasonenr, patlh Gagab

balra. Beglsg : - Sang Nata ue{ya todhak J agong rnrtng Sapta Pratala eabab -kang ralra Srl lkesna ne(ya nyira.nl kang gan a Desl Pretiul tngkalg sa.npun-

nggarbLnl. GYa tato-2 budhal oakadang. Patlh nguntebaken.

II.

Pratu Daealunara, nyaJcg para putra Begasuknap Trlkayae lblelrah, -lblvarreh, Narantaka, Dovanta}a. Rernbae : - Daaalcunara ne{ra neguru nitng -pandhlte rng Pertapan Arga Taslk peparab Rest natdhi, n)ruyun weJrngan AJl-Pancasdxa Reksakanltrg BunL, KaroanJ.pun Sang Nata nakaten sau eabab ksdl-byan {ll Pancagana kang vuo rlnaauk duk furg qn{ sanpun sltra kabanJut de-ning deva. Gya bldr'"r, kang putra. Begaeuloa nJampangi.. PERANO GAG.AI s - llg

dya Svarga BaJxdhang krFapas bala Anartal sul-qyanlng renbag dados perarrg. -Ueeara va(ya fuarga Barrdhqng kaeoran, gya ua4lng uala.

III. f,]\SATRIIA}I M A DU K A R A.

Raden Prenadl nyang gBrsa 9e]1r klnaeth Devl sllastrlr rlari6 Senar,

Gareng Petnrk. Renbac t - Salg Bagus pa.uJ.t nedya todhak J agong nring Saptg

Pratala kadhorokaken panakasar. lJBtrrc-gSEA& t - lla{ya raseksa Suarga Bard,h".€ nbegal tLndahlra Raden Pronedll dadop pancalcare. lJeeane beLe b'ute sg

ul kesoran, keplayu.

KAltrUANGAN W.iVvang lntaboga nyal'g kang putra Devl Pretitd rngksng sallpun nggar!

blnl, narpl rauuhnlpun Srl Kreena, Balad,eua, Prabu Punta, Sena, Kenbarr Sg

tyslr{, Prenadi Ey'ng panakavan. ReFbg.s : - Srl l(roena nedye nirltt nylranJ.

rv,

Page 20: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-10-

kang garya Devl Pretlr.rl. Na.nglng dereng r€antos keleksanan, sadqya sa,nl \&get eabab Dosi PretlvL natur yen kandhutanipun 8ima. Srl lG.esna, nunten pg,

rentah dbateng Premadl kl,nen nadorrt trurcar'{ng kend}nrtan dbateng Pertapan -Arga Taoik. Preuadl gandlka nunton bldhal, Sena Baladeva Setyalcl nJenpalgt

Eqg.g*9g' drnugl otkuntlg Arga Taslk, Pronadl kavangaulalcen denLng Begastrlua tenah daclos prarg. Begaoukna kasoran gya lunaJar.

V. PERT.APAN ARGA II-E-LK .

Resl Ratdhl narpl s6yeq{pun Jabatg bayl putranlpun Pretlsl. Eggbjg,rJaba.'g bsyl nyuvun vlnoJs,ng AJI Pancaeana Dayadng Angln. Gya vlneJong

-ngantos lebds, Kaeanr praptanira Daeakunara natur nyuvun vinejalg AJi Pan-

casana Reksatanlng Bunl-. Nal.lka Dasalcunara dhateng, Jabang bayt etngtdEn -fng farnanlpun Daea!ilnara. Pranlla sarong Sang l.liku neJqng AJI Pancasanar-

Dase!ilnara nboten ELrougr eabeb karnanlpun kabuntotan jabeng bayl. l{agana-

Daea'kunara nangertoo, nunton nurlrrg, Jabang bayl kavasuh. Nanglng Labet -LruB ngraouk kaeekton, pranlla Jabang bayl nboten eagod peJah.

Kaearlta, nboton dalgu Raden Prenadlr Sena, Baladova Ian Setyok{ dhatengr-nunten pJ-ta.ken nrlng Resl Ratdhl lng pundl dunungLpun Jabang bayl putre Qg

ul Pretlvl. l{lnangouLan btllh BElangke pratg lan Dasakunara. Plenacll saka-darg gya nagut pupub oablyaattr. lla.gana Dasakunala kaplkut, nunten natur @bat. Sang l{lku nunten dhavuh bt}th Dasakunara k'kadar€iaken klayan Jaba"g -bayl putra Pretlwir Dasakunara natlr senbah nuuun. Nunten Dasakunara pe.nlt

wangsul. Sananten ugl Jabang bayt gya mesat uargsuJ. nring guva-garban{ng -lbu. Para satrlya ugJ. nunten aututl ludur nrlng Sapta Pratala.CNDHAKAI{ : - Ing Sapta Pratala, {yuo'.g Antaboga, Sri Kresna, Prabu Punta,

Deui Pretlvl, katungka praptanlra Baladeva, Sona, Premadiilan Setyg

kl. Prsmadl natur bill"h Jaba::g bayl sa,npun wangsul mring 6uva-gu.'6Unipuu Derd Protlul, nalah'salnpun ngraauk kasekt€n ]{nsngkutrg.

Kacarltal nboten dangu DerrL Pretiwi babaran mtjii- dhanpit. Ingkang prlye -kaanBg€tr sepuh, plnarlngankakaelhRADE{ SI TI{ A, denefurgksng estrlplnarlngannarnl DEWI SI TI SUN DARI. Kahtn8kapanganukipunBbqg

Eu!:na ned;ra nraJaya Pandbaua. I'lrokodara nurlng gya nqJa barat gedhe, Bege-

gulrna saradyano kaseblak lesue tenah kanpnrng.

TANCEB . KAYON.

lll.m nnlll[ E E II uuuln nE[uln n nn n D nltn n Dn nEn nEn mnnn EEIID n trnnn nuu!N N NN NDNID Dn n mn nnnn ntnruruutn nn E!In IIlIIIIIIDII

nrnmm nnmn tunnn nruul nlllllnD nnnnIUD n! nn nn ntr n tr uut nnt nn nn nnDt! mn Do mm n n tur Btr Intr nn tnnn*'E$fi HH"H$ Hfr HrE Hfl Ef,'"H" HHtrf,fl'HnrE'fiH $S HH nnn Efl HfirEH" Hf, Efl

I.NACARI DllARAt.lATI.

Prahr l(reonap Baladeuar Sstyakl. Rembas t - Srl (regna rratur nrlng-kalg raka }landura bllfb jaba.ng bayl lngkang ntJil sating ganra Deni Jenba-

28 Junl L983.

Page 21: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-Ll -

uatlr sarandttdng baden fustrh rnrlu kadoe yanafa. PranLla Jabarrg gayl dalah.

Devi Jenbavatl oanangke kalrubonaken vonten {tB Pertapan Gadapadana. thr tadhaoarlpun, rnnten parangruka saklng Nagari Paranggamdha PraLru Kilatuak" r

bgkarg nedya ngla.nar Jenbayatl. Prabu Baladeya murlngl gya pa.DLt paca.k bgrla napaga.kon nengeah. Kaliran nunton budhal, ngantbi kang rayl setyek{, -patib Ud,aval patth Pragota 1an enban Prabaua.

II. TA .

Prabtr Kllatnaka (}Jayah Pratm saerad.eva, buyutnya patlh Srahas&na -lng PlasaJenar)uyarrg patlh Kelatavarna, dltya Kelatayaksa. .Bg4;!gg, : - Ttn-na.nplk panglanarlng sang Nata dhateng Devl Jenbauat{. prarnila gya ngerlga-ken vadya nenpuh prang nrhg Dvarasetl. PERNG GAGAL : - Uadya paranggem-

dha canpuh prang lavan prqJurtt harauatl lan Mandqra. Kasaput i.ng dalur-paprangaD sigeg.

III. I.TANA K R EN D HAY AN A .

Raden Prsnadl Eyang Senar 0areng Potmk. Renbag : - Sang Kusuna pq!batos sabab kang raka Draratratl. kagungan putra nljlI jabang bayi prlya iqgkalg kebak vulu kadl lranarar tenah kang rala nandhang virang. Miie sa.nar€i-ke katltlpaken tng Gadauadana. Dabat veras nring kang nbakyu Jenbavatl, !g(yan Prenadl aunten bidh&l nrlng Pertapan Gadanadana saperlu tuuL kaullu-J enganlng J abang bayl saha ibunlpun. PERAI{G s&(AR : - }ladya rageksa para4ggaludha nboga,l lyan Prenadl teuah dadoe prang. Denava sa.nL kaeoran, kathahlngkang peJah.

IV. ASTAIIA C A D A l.t A D A N .A o

Begauan Kapl Jenbautrn nyarg kalg putra Deyl Jenbauati lngkang nsng-ku Jabeng bayL putra srl lkesna. Jabang bayl taneah nangls, salg Dori ugranggung oungkaua karana ngraosaken sujudfutg kang putre ingkang hrnrh vqlukadl wenera. Katungka Eovanlpun Premadl nyarrg pa:rakauan, Devi Jenbasetl -gya ngrurgkepl pangkordng kary rayi oanrJ. paerah ruvatirrg kang putra J:a-bsng bayl. Preuadl sagah, nunten Jabalg bayl kabekta nlnggah nr{r,g Sral.a-Ya.

I

[gg!!er dunugl korL Ssla Pana.gkep, Prenadl kavarlgoulaken den{.g lVwalg-g{nglora ]nn !6l6upata, dadcs prang. Seuar nurlng, Clngkarabala 1an Balau-pata keplayu. Nunten lfvang Narada rauuh, perlng nugraha dhateng Prenadlr-rnggih punlka Jabang bayl kannrat wluuipun alrrra, sarta kaparlngan Must[ka TIRTA KnNcAlIA, sarta ugL par't,ng na.nl RADEN s A H B A . purnanlng uaca-ne, Jabs,.g bayl Raden Sanba nunten kabakts, hlndur den{.9 Raden Prenadl.

hnugf lng Aetana Gada.uradanar Jabq''g bayi kapasralaken dbateng Derrl

Jenbavatl saryi ngeturaken oadqya nugraha paparhg saklry lfuang Narade. -Bgv. Jenbassn Ia:r Dowl Jenbasatl kafq.gkung btngah. Nunten lY.rta Mas kau-

Page 22: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-L2_

sapalcen dhat€ng Jabang bayl, teoah eena.Ilka aarlranlng Jabarrg bayL ourunar

plndha kencalra, blnabar,, aadadogaken sangsaya btngahfu€ leng ibu trwln Begg

wan Kapl Jenbauan. lfuetpra purna lng gatlr sedaya nrrnten bldhar nraDg Dearg

vatl nedya nasraba-ken Raden Ss.nba dhateng kang rana Srl Kreeua.

V.W.Prabu h,rntadeva, l,lrebdaral Kenbal. Renba.g : - Seng Nata kapar€ng -

ne{ra h.rul urlng hlaravatie nglxas oablyantu nggenye Srl Kresna kadhateng-

an parangnuka. Gya ga.nl bebLdhalrn.

ITI. NAGABL Dl{ARAUATI.

Srt Kreena, Baladoual hrntap Sena, Kenbar, Setyald. Nanpl praptani

ra Kapi Jenbavall Devi JeubauatJ,r Prenadi try4ng panalravanr ngapuraken Ja-Sang bayL Raden Saruba putra Sri Kreena. Para prayagung sanL ngulgun drpi -uulrga gunebyarlng ssrlra Jabang bayL lngk"ng pllrdha kenoene elnangJ;lng.

Nunten PrenedL fngkang natur nyarlyosa.ken lelanpalranipun Jabalg bayl na.npi

nugraha salci'tg Jauata. Para kadc4g sa,nya rena lng panggellhr Srl Krosna 19

j eng kapareng ngak€n putre dhateng Raden Sa.!oba.

Katuryka pangarnuktpun Prabu Kilatnaka, tinandldngan pare rqJa, na-nClnC sani kasoran. trengginag Reden Prenedl gya nbekta Raden Sanba kadu-nungaken rng palagan sarlrl elnandhlngan SurJata Cakra lu Pularrggenl. Pra-bu Kilatuaka atsa ngrangs4ng Jabeng bayl, kadadak kantala. Drpi sa.pun uu-ngu gya tunandang nulaaara Jabalg bay1, naqr-Dg na,lah saxgseya dJ.vaea kadiglnege. LaJeng persng, Kllatnaka kadhavahan Sanjata Ca.lcral lebur dadl avu,

KLlatnaka nanJ{ng nrlng Raden Sanba. Nunten ugi ka.kaelh Raden Kllataa}a.Patlh Kelatauarne tryang Dltya Kelataye.ksa pejab cteni-ng Hrekodara. glss-nlng uadya Parenggamdha bubar navut. Nagari Para.ggarrrdha nunten dados hg

6atrlYan{Ft'n Raden Sanbo.

IJN0EB - KAION.28 Jtml 1983.

ilz. Bggggggg$# gsg8$gggg$$$g$gg$ggg$gsgsse$ssgg$

I. NAOARI D!IARA}JATI

Prabu l(reona, Prabu Ba].adesar Raden Sanbar Setyalci. Eenbae 3 - Ssng

Nata kakallh ne{ya tuvi urlng Mafukaral karana [ang ra]l Devl Senbadra ean-

pun babaran nutl kalung plnarlnga-n kakaslh Raden OngkowJjaya. Nanglng do-

reng ngantoo jengkar, uonten utuBan saklng Nagarl Plangkawatl, dutanipun -Pratu Jaya.nurcita tngglh Prabu Sonabrata ne{a nbedhah nqgatl haravetl. -

Dmmlnm &u lllllltrE mnmn 0uu[Enn mn nB Iu In mm IDn mrqnm utrn DD tDIIl h ID Bm Inn mmMMMIUD MIN MM D ID NM IDIIDUIMNmm nn nE um ntrn mn mB IDIIIhn mn mn nn llunn Dn mm nnnnnmm mn nn mn un mm

mm mmn mmnm mmEnn mmnnq nm nnnnm [|m mm llltll mn ru[ suo nm EBIDm mn IDn nm mm llull InlD nm nnmrDEm mrn nm rDmnDm lDnun nuunmn nn rDm mtn mm nn nn nIlnn hn nn mrD mm nm nm mn unnn nnn nmmm Blm nm$un EIlt unn IDtr

Page 23: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

_13_

Pratu Baladeva uurlngr Fya bldhe] napagsken uengsah. ss'ba Setyap klnsgl -ndherekaken.

II. NAGARI PTANGKAL'ATI^ i

Prabu Jaya.nurclta lngglh Sonabratar patlh Jaya Blsana, Dltya K&la-

Dlrga. Renba.e : - Sang Nats arsa rrgelar Jajehan r:nbodhah D*arauatl, gya b!dhaL eava(ya nenpuh prang. PERANG GA&AL : - l,ladya Plangkavatl canpub pe-

rang lavan bala Mandura l.an Dsaravatl. llaeana Prabu Baladewa kaogran, nug

ten Sri Kresna nrlpih nring kang ralal kadherekatcen nundhut blyarttu par;-paadlrava tng Hadukara. Bal-adesa oartrJuk, nunten bidhal nring Madukara. Ng

garl Duaravatl kabedbah denl.g Prabu Jaya.nurclta.

CNDEAKAII s - IDg uana Krendhavabana, Raden Drrsagana tapa nyuvun uaityu -ratu. Karasuhsn Bathart Drrgar sagah ublyantu nunrnaken vat4;u, na-nChg kantbi JaDJI nboqjnng peJahlpun Drreasana keda,h dedos bala bg

jubarat. Drrsasa:ra sandlka, nunten Dlrga nesat mrlng Ka\yvangan.

III. PINGOIR KALI SER AYU .

Raden Wrekodara lry4ng Senar Gareng PEtnrk. Rembap : - Sarrg Blna tgpa ngudl uabyu ratu, PERANG SE(AR : - llolrten deneua alasan kallh nana D!-tya Kala Prabancana uyang Kela $fayakoal arEa natlgsa Selg Senar dados pe-

rang. Raseksa kaLlh sanl p€Jah, bad.har HyLIarg Bayu lan lVsal€ &rdra, pa-1,'ing uisik yen uro ca.ket hruunrnLng vahyu, narylng na{yen nangke hrnunrnr-

sanes poothlne Sang Sona. Deva kalih gya oi:rra. llrokodara nglajengaken ta-pa brata.

IV. KATilI,IA}{GA}{ CAKRAKE}'{BANG.

Hyvang FsnaJaya nanpl ravuhnya lVwang Narada. Renbap : - I{yva4g Nag

rada parlng dhasub nrlng liandaya bilth salnpun dunugl vanci uatyu karatonkang katttlpeken ing Cabokonbang katururulcea, lnggih punLka lVrang Calcra-

[lngrat lan Batharl Cakravatl. lfuonya dhavuhr bvang Narada kundur.

Katungka praptarrlra Batbart Dtrga Ian Dltya KaLa Rr1aha, nodya mun-

dhr.rt vailyu Calrranlngrat araa kaparlngaken dhateng Drrsasana. KarnaJaya da-tan oukal dadoa p€rar€. Perang rarnor kaplsah denlng Bathara Ca.kra{rlngratr-

kanthi dhanrh bffiir panjenenganlpun lnggih badhe nyobl nltis dhstPng Drrsg

sana. D€no ktyat lan nbotenlpun Dlrsaoane nanpl vabyur punika gunanhrng -dbateng kodratlpun. Popporo.gan slrep, Bathara Calcanlngrat lal ke'lg gs.rsa

Cakrauatl t:nurun nrlng Marcapada.

CANDHAKAII s- Ing Wnna i(rendhawahala, Dlrsaeana tapa. Cakranlngrat tununrnt

nltlg dhateng Droaoanar.nunten IVv"''g Bathari Duga partng dhavuh

dhateng Dtrsasana b1] rh sarlpun katltlean ua\rur nanglng mnten pepg

cuhlpun, trrggth punlka : Saironlne /'O dina orq. kgna kempaL uanltar-lan org kene tlllk bavl vbn durung umur aelapn'l. hrgasa.aa blngaht

nunton Drga Blrna.

Page 24: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-u-Kacarita, Battrarl cakralratl nenba hdharg Tansayektl, nggodha Diroasana, -rewa-reua ne{ya suwlta. Drrgaeane teln kLyat, ersa nond.hong sary ,Dewi, te-nah oncad ua\nr ratu. Bathara cabanly'gfat Ian calcrauati nganbalp padoe pgnltlsa.n. DrsaeaJra koncadan va\ru, gya uadooi elnten nangke lnglang kati-tlean arsa kaprau&Eao

OAI'IDHAKAII ; - Plngglr Kall srayu, Raden urekoriara tapa, nunten katltiean -ualw ratu, calannlngrat nanJing. senal nulat, gya l.lrekodara ginu-gah sarul natur yen ua\ru uuo roenJing. Kanajaya ravuh partnc vi_olk,wesaLers uong kang nenbe angsal uabyu : Jmnlng fo atna ora kena -cecoketan klayan ua.ulta, Len ora kena tlllk bayl karrg durung uruur -solapan. Sene sagah, KanaJaya sl-rrra.

Katunska praptanJ.ra Bathari CalcavatL nonba Sxdbsng Rencanelh nggodha Wre-kodaral narglng sena teguh lr€ budt. sang Devl trro anggodha, dea gusah d,g

nlng Sonar. Cakravatl efunar nganbara ersa nLtle nrlng Kadhaton l,llratba.-Drrsaeqna un{nga yen vatlyu nitLs nt{ng Wrekodara, gya nantang peh

rang' (6fsn.lhrngan denlng Blnaoonal Drsagana kaplkut. IVuang Naiada tunu-run paring dhawh orlng D.rrsasana hinen nalluah, lng tenbe buyutipun tng-kalg klyat uanpl uatlyurdng ratu. D'rrsesana narinah, aunten va:rgsul nri.ng -Aetlna. l{rekodara oapanakawa:ro gy& }undur, nJujug nrlng }tadukara.

V. KASATRIYAN M A D U K A R,A .

Dyal nrJuna nyang ganta Devi Senbadra nanglcu kqng putra OngkowlJoyo

nanpt ravuhnya para kada;rgr. Pratnr Puntadeua, Nakula, sadeua, Eyang Gathrrt-kaca.. Renbag : - Saral rarabean bab nurcanlpun Raden Wrekodera d"+"h panqkg

sarr. Katungka prapta:rlra Sang Sena, labet saking genbiranfng ltqnah r€antoeoupe veun'ler saH.ng lswang Kandqya (nboteu keuglng tuul- bqVl yen dereng -unur eelapan), wrekodara ravuh gya nyandhak kerg putra Jabang bayi OngkorA

Joyo. I(adaaak va\yu ratu oncad enklng l/rekodara, nanJtng nrlng jabqng bqylurekodara nangertos yen va\ru ngeub nrlng'ongkovl3oyor gya katL-

ngal nJegregr gegetun. Nanging datan kawlyos 1rg 1asan, ngantos pere ks-dang datan tnqggap dhatong pnnggn'l'l[tng Sang Seno. Wasana Wrekodrira ngard!ka dhateng ArJunar OngkoviJoyo nodya kapundhut putra. Arjuna tan suka, pa-

bab nenbs peputra satunggal punika. Nunten Sena ngandtka, badhe hrnut no-nong kemawon. ArJuna 1ngg1h nboten ll1a. l{asa1e l,lrekoda.ra uutung, gya ke-oah tarrpa panlt. Para kadang sanl cingak. .

Igg.s.4!gr oapengkerlpun Sena, Jabarg bayi 0ngkovtloy{dnX't k"k"1er nbotenpurun slrep, ngantos gugup sadaya para oopuh. Katugka praptanlra Srl Kragna lan Baladeva. D.rpi ws unln€a ssbebe Jabang bayl nalgto, sri Kresna nu4

ten dhavuh nrlng ArJuna kLnen nusulaken 0ngkor.rlJoyo dbateng wrekodana, yeu

plnangglh, Jabang bayL pasrahna, uenelhna, dlnen dlemong, dlnen diaku putra.Ing sakavit ArJuna nboten pumn, nanglng dupt tangisipun kang putra

eaDggaya saaterr laJeng nanut. Kang putra OngkoviJoyo kabopong kasusulakenkang raka Wrekodara. Sareng vuo plnangglhl Jab"ng bayi kaaturaken. Gya ka-

Page 25: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

_15_I

enba.n denlng Wrekodarar 6arta lqieng dlpun susoni. Kenglng dayanfng vallyu,susurxfi€ Sang Sena dados kopok, Jabang bayl nunto! nueu ngantos hrrmk, da-dos strep nggeuya nengls. Malah lrdeng ssntosa 1an saged rnlanpah turdl be-latlnr, Ing nrLku Raden l,lrekodara parlng no"nl dhateng kang putra kakaslh R$

DEN A B I M A N I U . llaeana Srl Kresna nundhut biyaatu ngrobat, warrgsul -nagarl Dlaravatl eaklng Prabu Jayarnurclta. lJrekodara lngkang saCP, nunton

nggendbong Abfuaqyu, bidhql nenpuh prang nring Dsarawati.CANDHAKAN : - Ing Nagarl Duaravatl, Prabu Jayarnurclta katrdang Raden lire-

kodara, dadog prang. Nangtng lJrekodara kasoran. Gya keng putra Abl-nanyu kata:rdhlngaken ing palagan. Ablnarlyu kapala denfng Jqya.nurci-

tar nahyu Calcrenlngrat kr:rdar Abtn&nyu dados dlwasa. 'Tandtrlng prgxg lananPratru Jayanurclta. Waganri Jayanurcita peJa-b, zuloa nanJing mrlng Abfuual)ru.

Nunten Nagart Plarrgkavatl klnarya kasatrlyanlpun Qyan OngkoniJoyo.

a

28 Junl L983.

ll3.

r. l!tga&[ DTIARA!IATI.Prabu l(resna, Prabu Baladeval $a,uba, Setyaki. Renbpp s - Sang Nete-

kalcallh nedya tuvl nrlng Madukara eebab nirong peuarta bilth kang rayl bul senbadra sanpun babaran nlJ1I.kakung, nanglng eloklput deue mJud rase!sa. 1\rr Deul Senbadra sanangke kacariyos ren€n dhahar uLa.n mentalr" Gya ta-ta-tate bldha.l. Sanba Setyakl nguntabalcen.

II. NAGART GUI.JA SELUI'IAN.

Patlh Ka'la Margangsa nanpl ravuhnya Sang tllku Gandanra Ka].a Asyara.

Rernbgt : - Sa:rg l,ltku dharuh urlng petih Margargse klnen budh&l nadosl Jengkaripun keng putra RaJa Guua Seluman Prabu Ks'la Mardeua irgkarg duk rqg

-uni nyldra DeuL Senbadra, oarta klnon trgarat-awati kadary naia Deui Yakei-l'lardeu1 lngkary nenba Deui Sonbada eana:rgke uuo durounung lng Hadukara nar-lah vus peputra satunggaL nlJll prlya uujud denarla nana Ba"nbapg S€hbotbo.

KL Patlh sandlka gya panit nbl,iha'laken vadya raeekee. PFBNG GAGA!:

iiadya raseksa Guua Seluman kepapag ua{ya haravatl, sulaynn{rrg renbag dadibaadayuda. Para rasskga kasoranr Bya na.\ilng wena. i

rrr.W.Raden .ArJuna nyarg Senar Gareng Petnrk. Renbas l - Salg ArJuna pr1-

nllulul Ellllllll tDl!trn nuuln mnnnun nnllut nmnnmn nn nn nllllunnn nn nn -mn n D mm nm nm !!n nm mm mm mn nm nmmm nn mn n m nm mtD BID mln mn mm nD nm mn nnIutummnm mmnn trn n m Em nDmIu]I nD nm nn nnunmn nm nnllm nn Em nrnm nn Dm nn mm ruI mm nn mn nm nmmm n& nn no uuIlIIl trul utn nul un mr4 mm nn mm nn IIB

IDIIIIDID IIUNEUDIB IIUI IIIID UIUIIIID IDUUllIl TIIID NM NN MNIIIIN ;

I

Page 26: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-16-

hatos sabab peputra nljlI prlya suJud raseksa, tur na'lih slagane k4ng galr-

va Dovl Sonbadra tngkang renen nsdha ulan roentah. P@4Nfu$&(AR i - naseksa

Guua Seluroa:r nbegal Sang Bagus, teneh dadog pancaks"a. Para raseksa kasor-

a.n, kateh lngkang peJah.

fratungka praptanlra Sri Kropna lan Baladeva, gya nariplh nrlng kang

rayl ArJuna, kakantbl kundur nr{ ^g Madukara sapanakavano. l

IV. I.JANA K REN DHA LT A HAN A.

Raden Burlsrana tapa nyuwn plnangglh klayan Deui Senbadra. I(aramr!

an Bathari. D.rrga, parlr€ vlelk blllh Deul S€nbadra yonten lebet'lng uarta -nrllm ugl, oarta nenbe nandhang Fungsatar klnen nLtulungl. GU.e Sang Burigrava gya bldha.l roadosl. drnunglng f,bvi Senbadra.

CANDHAK,AN : - Ugi lng var:,a I'rrendhavahana, Prabu Kale Martlewa lr€kang rnle -nyldra Deul Senbadra (na]lka punlka sarnpun ngga.rblnl eepuh)r alsa -kaponclhong Sang Dorrf senaya. Nunten pasarg- sirep, Kal-a Mardeua ti-len kepatl. Dtpl Kafa Hardeva sampun tilen, Deui Senbadre nalgio og

sa.nbat ninta hr}urg, kad.adak kaptreng denlng Burlgrasa. G$a prapta-

ngarsantng Sang Ayu, Bari;a nuttsn sagah nltulungi. Kala l,tartiewe kagugahr -sareng uua tangl gya tlrurntarlg plFhg d6n{ng Burlsrava. Kalaropa-han dados pg

ra:rg, vagana Prebu KaLa Hardeva peJah. SapeJahlpun Kala Mardewa, Burloraua

nedya nondhorg Senbsdls, nanglng Sarlg Derf datan purunr laJerg kaoyak-oyak

lfggglb, sonten brahnana lngkalg nenbe lelanar nenggl-h pandhita eaklng -Pertapan Argapudya Bogawa-n Madraga. Drpl Sang Wiku uninga wonten wanita -i.:cgkang nonbe nggarblni dlpun buJung-2 tiyang Jalor, gya tetulung. Resl Mg

draea nuJa pedh.rt petengr ngallng-ali4i panlngale Burisrava ngantos bi-ngu'g. Sqrrg l,Il}nr gya nyaut Deul Seubadra kabekta kundur nrtng Pertapan Ar-gapudya. Burlerasa blluluugan nangls medosl Senbadra datan pi.nangglh, wa-

sana keeah Eapurug-purug.

V. PEFTAPAN A-!-GJ_I-U DY A.

Begawa.n l'{edrasa nggulauonthah Deul Seubadra, ingkang kasanfunan ns$l

bdlary CahyenlngsLb, ws varrci babaran n{11 ka.kung peklk }tarnanor Pina-ri-ngan nana Be.nbang Jalca Pengalaean lnggLh Ja.ka Lanbang. Arl-arl- ptnuJa @ning Sang Wlku, da(ya oatrlya ga€ahr pinarlnga3 nana puthrt Aribaua. e€-gel{ng carita, Jaka Penge.tasan H\rs uancl cenlouo dlPun euor€, denlng Arlba-

wB, rensn abon sawungr gYa rglurrg adu Jago dhateng Madukara.

VI. LASAIEIIAN MADUKARA.

Reden Janaka nyang gartra,Deui Senbadra (paIeu) aafafr putra Ba,nbang

Senbotho, narnpl- ravuhnya para kadang : Prabu Puntadevar Srl lkesnar Baledg

va, Wrekodara, Konbarl Gatlu.rtkacar uYaFg panakawan. Renba-E : - Para kadaqg

sa.nl ngarlh-arlh Raden Arjuna klnen narnpl lelanpaharr kang awrat uau kanthipanalargsa.

Page 27: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-17_

Banba::g Sembotln pantt nrlng kang ra.na arsa kasukan aber! sarrulg dlrgtong peken ag6ng. Kalllan, nunten brdhal kadhorekaken parnongipun ingkang -kadadosan sa.lclng arl-2 vuJud raseksa na.na Dttya }lufuouka, kl lurah Petruklrtnen ngavat-avatl.OANDHAKAN : - Ing pasar gedhe Madukara, Banbang Senbotho nggelar kalang-

an aben ssuungl katungka dhatengtpun Banbang Jala Pengalasan nyargputh,rt Arlbava. Gya sanl vivlt kasukan adu Jago. Kadedak sauungl-pun Senbotho peJah, Senbotbo nuring, oawungipun Jnka psnga'lasan 4!

pun kleth"k peJah. Jaka Pengalasan nurlng, nunten gelut lan Senbotho. Dr-pi unlnga trotronga.no gelut, DLtya llnrlnuka ne{ra bobantu, nangl-ng kapapaggken puthut Arlbaua, dados perang. Aribaua lan l{arfuouka peJah "enpyuhr silna dadya ba:ryu. Banbang ssnbotho peJah denlng Jaka Penga'lasan. 0eger kasgtrlya:r Madukara, Raden Janaka nurlng arsa nrqiqya Jnka PengaLasan. Mulat-kl lurah Petnrk, gya nyaut Jaka Pengalaean kagendbng vangsul forrtrg Pertgpan Argapudya, kaoyak denlng Raden Janaka.

[gggrt'hr dunugl lng Argapudyar Petmk rnasrahaken Ja.lca Pengalaean dhateng

Bgv. Madraea Ian hdharg Ca\yaningsih, sarta ngandlraralen lelanpetranlpunnallka aben samrng ing Madukara. Katungka praptunlra $an ArJuna ne{ya ug

Jahi Ja.ka Pengal-asan, ranglng dupl untnga cltrane ndilang Cahyanlngsth, -Sang Bagus datan panglSrg lanun punika kang ganra Deyi Serobadra. Nunten -rerangkulane sarul Sang Deui nyariyooaken lelaupahanlpun duk naLika kacl-dra ffia Gaadarwa Grva Selunan Prabu KaLa I'lardeue. Salg ArJuna nunten nbgyong kang ga.Ila brvln putra Jnka Pengalasan, ingkang nunten kaparC.ngan ngna Raden 0ngkoulJoyo, kundur dhateng Hadukara.

Dlnugl Kaeatrlyan Madukara, Dyan Arjuna glfa dharnrh dhateng Derll LIg

ra Srikandhl klnen nraJrrya Senbadra palou. Sandlka gya tunandang, SrJ-ka.n-

dhl perang tandhlng Sentrgdr.s paIsu, nsssna bedha,r Rasekgl l"lardsrrl. Kale-pasall oanJata Sar.otana, Mardosl'peJah.

Kaea$ pangarnuklpun patlh Kala Margangsa eawadya raseksar, kapapaga-

ken denlng l{rekodara Gathutkace 1an Baladeva, KaJ.a. Margangsa peJah !ssu-bles kuku denJ-ng Sang Blna. Wadya raseksa katraJnng Gatbutkacal da{ya na-wt bubar ngungei gosang.

a

ll4.

I.

NNND MIIDMN ED ltrIIDN NDND IUDDIN IllIII NN MN IIID IDIII NNEf, SH HH ffE .. HH E H trH HH HH HffH.HH HH Hfi HH HH

HH"HH fifi"p" Hts Hfl H,H HH HH"H$ HH 'Hffi'HHHS* HH,,fiHnrD nm nm ntr nn nn nnn nE nmmn nn nnpnm nD mn IDMn nn nn nn nn nninn'

rDmtrtr n[urr[lEt mt! nn nn|IuDIn nn Eru nrrlnrn mm nnnn u[ uln Fmtr rnu [un mrn Bn nm Brl mn mmn rr r$ttHtf,H rtr HH- mmtnfiil Em HH ffif,, nn nn nm mmnnnm trmmm nn nn nr' trn nn rr rrttHH Ht HH mH nf,H mn BHf,nH"Sn H$nrr HH ffi HffrnH'HH HH'Hrrfit HH Hffi'HrrH'

NAGARI D tI A R A l.l A T I . = Prabtr Kregna, Pratu Baladeua, Sarnba, -

28 Junt I98).

Page 28: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-18-

Ian Setyakl. Bggbg : - Kara:ra ffan ArJuna. Dutca dereng tlnbul, pi.anlla -Prabu Baladeua nundhtt dbateng Srl Kresna, hrrl Sambadra nysng Abirnanyu ng

{Va kaboyong nrlrg Nagari- Mardura. Srl Krsna ngaturakenr gya Sa::g Derd da-lah putra kabekta denlng Baladeua.

i

Sapengkeripun Sri Nata Ma:rdura, Prabu Kresna. ngandlka clhateng kangputra Sa.nba, babagan Le]aqpaharr lngkang badhe dtpun aLa"srl denlng kar€ blblHara Senbadrar sadaya eanll nyanaraken. Wasena Raden Sanba Ian Setyaki pa-nlt nedya nututl Nata Mandura. KaLLlan gya btdhal.

,

OANDHAKAN ' - Ing pagelaran nJawJ.r Prabnr Baladewa tngkarrg sanpun uboyong -Deul Senbadra Lan lbluranyu, tinututan Raden Sanba Setyaki Lan Udasa

nyulnu3 vangsuJ. Dewt Senbadra, Prabu Baladeua tan suka, dedos PFAAIIG

G.493!. Sanba Setyakl Udawa kabalaag Alugora, tenah kabuncang tebih.Kacarltar sareng dunugi {ng vanal Baladeua dhanrh dhateng Pragota klnen ng

Jabl .Ablnanyu. Dowi senbadra kabekta nrlng Mandural-Abinanyu kabekta d+---nlng Patlh Pragota nanJlng terengtng va.na. Nanglng dupt dunugi tengah vana

Pragota nboten sentala neJrrhl, prarnlla Abtmanyu nnnten 4jpun grogol (tr".rgkeDg) katllar lng yana nrilcu. Pragota uangsul nring Manduea, Abtnanyu na-rgis nlnta hrlung, nboten ucnton ingkang nl-reng.

II. PEILTAPA}I A R G A B I N A T U R .

Begawan Gandauacane tlnangisan kalg uayah Banbang Gandasul@a lng-:ang pltahen gudama. Gya vlnarah yen putra Madukara aturejanlng Sang Arju-tar nanglng eanangke kang rana,nonbe Durca, Deno rnlnangka sranane ketenu -rudarna' sang Bagus kinen nifulungi putra Madukara lngkang taksth blit nag

lhalg oargoara lng vana. Sand,ika, gya panit bi.dha-l kadhereka.ken Senar Ga-eng Petruk. ro&A&_SEIAE ; ; Banbang Oandasuha kabogal denava beJubarat

'alano Betharl Drrgal dados panca.ksa. Para rasoksa kasoranr BsDl sima.Saslrnaalng va{ya ragekgas Sarg Bagus nlreng svanten Lgrs nolg{6r-

unton dlpun padooi ptnanggih Raden Ablnanyu vonten lng pagr.ogolarrr lr*"rrglpun luvarl. Kada!''gu natur yen putra Raden Arjuna, Raden GejrdasrkrJ. gya -,gabokti, nunten kegend}ong nglaJengaken lanpah nrlng }ladukara. I

ANDH.AKAI{.: - l,loriten satrlya putra:rlpun Prabm }lernaua saklng dhaoaring sa-nodlal kslraeib Banbang PrayLtna nenbe tapa lenggah ing sele. Seking

dayanjJg AJI l4aya Buol, pranlle Banbang Prayltna nggenya tape nbo-ton katlngal-.IannpahrFun Barnba,ng Garrdasulila nggendhong Abl-urarryu ngldak-idsk kang

rgl tape, labet nboten unrnga vuJudlpun Banbalg Prayitna. Senar Gareng pg

ruk nguyuhtr Banbang Prayltna uurrlng, ngunus curiga, Ablnanyu kasuduk sa-,lg vlngkrng tenah peJah. Barnbang Gandasu}oa muring, gye pralg, nanging -indasuha kasoran, katanan curlga, peJah. Senar ngarnuk, saben dlsuduk, ug)ngo Senar Jebol dltanbal lenpung saged pullh, ogd'toe Bambang Preyltna -

Page 29: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

_19_

gLra nrurton lundar nar{trg oanodra. Nang{ng senar tetop ngoyaf nJegur -Segara.

OAIIDHAKAN : - Madyanlng Kaclhatoa sanodra, prabu l{ernava nyang ganra DeniBanrnlr na,opl praptanlra kang putra Bolbang prayltna ingkang nud-ten kasusul dbatonglpun seuar Gareng petruk nurl-ng-nurrng nedya ngJaht Prayltna. Plnengga! denlng prabu Hernaua, senar tan p+glingyen llu Raden ArJuna. Gya natur ngandhara.ken peJalrlpu.n karg putrakalollh Ablnanyu la' Gandagtrk'a denrng kang putra Banba''g prayttnasarg ArJuna gya panlt ksng garya ne{ya medaL rnrlng dharetan, kari-

ran gya uesat kadherekalen panakavan. Drnugi dharatan gya r€gesarrgaken -Abina.uyu nlnng Gandazu}oa. lfuenya valuya gya sa.ni katantht sovarr nrtng -Nagarl Anarta.

III.NAGAru AHARTA.Prabu Da:ltalnreuna, urekodara, Konbar. Reuba.s : - salll reraosan bab

Ibvl Serqba6t" rngkarg kaboyong dcn!ry Srt Baladel{a dbateng Mandura. Ka-.tungka sovanlpun $arr L:rJuna, Ablnanyu, Gandasuloa lan pana-kanran. lfuenyabago-blnager Arjuna ngaturaken lelanpehanlpun nggeqya nentas nanpl nt€rgha pala.krarna klayan putrantpun }Vr{eng Ba:runa, narna Dsvi Banrnl 1a,n san-pun peputra satunggal. saha ugl nyarlyosaken lelanpahanlpun ko'g putra -Abtrlanyu lngkang dlpun siksa dening kang raka Mandura, sanpuna uonten p!tulunganipun Banbang Ga:rdaguloa tentu Ablnanyu Banpun pojah. I,laeana parpdhasa dalah para putra sosan dhateng harauatl.Kqcarttar uonten nargi Pandhava kaparrggth sa.nba, setyalri Lan u.rfva lry-kang dhar,rah kabuncang .[lugora clenlng Baladewal gye ttnulungan. ilfusnya t1nulungan, sasba setyekr natur btllh nentas bandayuda klayan pralu Baladgva labet r€gonya area ngrebat Devl senba,drs. Nunten sasarengarr nrlng Dug

reuatl.

Sri Kreena nanpl sova:rlpun para kadang Pandhava dqtah putra-2, sa-nl pitaten bab sonbadrg. ldinangaulan yen kaboyong denlng srl Baladesg.l-dhateng Mandura. llaealra oadagra kLnen nglumg roring Uandural Abiuargru dl-pun cePengi senJ ata Pulanggenl kadharruhan ngamuk. Sandlka gya be,bld.balan

V. NIIGARI MANDURA

Pralnr Baladeua, Drrna, Sengkunl, Burieraya. Egg}gg : - Sang Nata -dhawh uring Burisrava klnen nondlnng Senbadra. I'langing kasam prapiqn{-ra Ablnenyu nganuk ubekta Pulanggoul, geger pr{a Mandura, Bnladeva d1-pun eudukl Pulanggenl dening Abinarryu, lunqjar dlpun kroyok Urelodara Jgnqke Sotyakl Sqnba Udaua Gathrtkaca ugl Gareng Petnrk ngantos tobat. Nu4

tenngaken1kalepatan,gartan}ru!'unpangapunten.KuraHa1arrBurl.srnganuk, kapapsgaken denrng Wrekodara tenah sanl bubar nalnrt.

TANCEB IIJAN..29 JunJ. 1983.

Page 30: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

lf5.

-20-

fiHttttt tBttf,t Hfittffr nD nE ilH nn#nDmEh _EE hF Fm Eiil hfi nn frfifrtrfifi ffiffiEmln|lu0 nnnnmn EtstrEF uB mn-mmm mmnD!lnE_ En Pnl nD mn nn IIF -mm nn-_Hf,'f,Io' Ht H$ $f,rrHn SE HH HH HH""

HHTHn Hf;:k ffi HHTh H$ H$ $$H,ffi m$"Hn f;H*frn ffinlplnnn nDlDtrrnm nD pn nU! UE EE ED-EniD ilhnnEfr Eiii ifi$fi*- $l$--6.$ $H-_ EE -EE EE Fm iin -EE EE--EE Fm Efi HH nmiini EE E6 Eilrnnn nHquHn tflruHt HH HB fii- AF HHruf;l nrl nn

I. NAGART A-S I I-N A.Prabu Dtryudana, Drraal Sa,Dgkunl, Kurava. Renba.s : - Sang Nata ka-

pareng arsa pala"krana klayan putrl Gtrl-ngveel atnaJanlng prabu fudhanar-veua.ngl Devl Anggraenl. Na.nglng Sary hrtrl kilarya sayenbara pratg de-qlng lnng rayt Raden Karentagnyana. Hasana srl Kunrpatl gya utusan nrirgkalg rayl Dtrsasana, Karta:rarua klnen nupu sayerDbaral sandlka gya bidha.l.

II. NAGARI A II A IL C G f,.Prabu Karnavaeosa myang patlh Kala Wl{ya. .BS.b,g, : - Sang Nata arsa

nrupu sqyenbara prang nring CJ.ltngvestr gIa bidhal kadherekaken patib savg

{yane. PERA}|O GAG4L : - Bala Awargga kapapag berisan Aotlna, sdtayanlng -renbag dados bandayuda. lJadya Avangga kasoran, nunten r1ylnpang dalan.

III.IANA KRENDHAYANA

Raden Prenadl nyang Senar Garong Petruk. Rembas : - Sa.g Bagus karEaran Deul Anggraenl lng GllLngveslr gya pangkat nedya rDupu sayonbara. P!RANG strAR : - lla{ya raseksa Ara.ugga nbegal la.npahira San prenadl, dadospancakara, deneva kasoran sa.nl pejah.CANDHAKAN ! - Ing lJana hnggul, brrun l,Ilblsana, putra Narondra Slnggela -

Prebu Palguna, kakaelh Raden Palgunadl ingglh Banbar8 Ekalaya. Nen-be tape nggayuh napar ing Tanah Javl. Katungka rawubnya Beganan An!sana (Gurunipulx k8!g ra.na Prabtr Pa3.guna, Sarg rlJlku saJrrpun badan sr&ua). Paring dhawh urlng Palgunadj- klnen krasa kreyan Denr Anggrae-nJ.r sabab punlke urah eakilg Medharrg Kanulyan. saha parirg ptyandarpusaka rruJud sesul)e nana MUSTHIKA RAFAI, lrgkang krlasane fsnun 6a-gut yudel aesupe kasolrot€ken 1ng surya, ounarlng srengsnge saged dg

nel cintrakanlng nungouh. lfusrlya purna ing vacana, Sang Bagus gya -penit ne{ra nupu sayenbara mrd.ng Glllngvesl, Sang lrJlku Bir?a.

IV.NAGARI GILINCl.lESI.Prabu fudhana (putranipun Prabu Dhanarqj a) nyalg garHa DerrJ- Srirri -

(putran'lFun Prabu srl $rdtrayu{ng Medbang r.anulyan), dalah keng putra ka-kallh : 1. Doyl Anggraenl. 2. Raden Karentagnya"a (lngkang rnadeg sayenbg

ra pra"g).Renbag : - Radeo frarentagnydla {ngkang nadeg eayenbare, d.ereng

uonten lngkarrg klyat nupu. Katungka praptanira fursase.na sakadan$ Kurawa,

Page 31: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-2L-

natur ne{ya trupu Bsyenbarar nunten ne4al njavl pr,arg tandhlng klayal Ra-don Karenta€ryana. Kurar;a kasoran, keplayu. Raden PreuadL prapto sapana\g

uane ugl ne{ya lrupu sayenbara, l{eng prarg laa Karentagnyana. Raden Ka-rentaguyana nuja baret, Prenadi da1 Eb panqksvBn kaseblak rqamtarkentas.

Raden Palgunadl prapta, nahr nedya mupu sayenbara, gya piang fasanKarentagnyana. Palguuadl rrgasta sssupe Musttdka Rapal. kasorota.ken }Svang-

Surya, cabyan{ng Arka nempuh Karentaguyana tenah kepi.rhara, gya tobat. Kg

leksalsn Palgunacll kadhaupaken ptkentuk Devl Anggraenl.

ltusnya dhaupen, Prabu fuclhana ninbalt para putral Raden Palglnadl -ka4angu natur yon putra Narendra Sbggela, nunton kaparlngan Kasatriyan -Paralggelung; Raden Karentagnyana klnen babad l{ana Taslk. Dene {agari Gl-ttngnesi r,rr.s neh lilkut, Salg Nata Prabu $rdtrana arpe uandhlta.

i

Kesaru panga,mukrFun RaJa Auangga Prabu Karnavasess. n1ruvun Datll Ang-

graeni, kapapagaken dsn'lng Raden Palgunadl fngkalg ngaota Musthika Repal,

kasorotaken nrlng Srrya, Ka:mavasaga katenpuh bentering srengonge tenah -nggeblag nunten kaboyong lcundur.

v. NAGART A}1 ARTA.

Pratu Punta, lJrokod,ara, Konbar. Renbaq : - MurcanLng Prenadll Sarg-

Nata dhauuh nring Sena klnen nadosl Prenadl. Sandtka gya blrlhel. Aneng dglan trlrekodara plnangglh furndana Lan D[ma. ]lrekodara kadalgu uetur yen-

ne{ya nr{'B GlJ.lngvesi nadosi Prenadl. furyudena nunut. Gya eareng bldhalKatungka dhavahnya Prenadi sapana.kavane, tlnanpen I'lrekodara. Prena-

di kadangu uatur yon nentae nupu Bayenbara nangirqg kaooran denlrg Karen-tagrryana. llrekodara rnurlna gya bldha-L nrlng Gilingr.resl.

.CAIIDHAKAII ' - Ing Glllngr.reelr Prabu Srrdhanar PalgunadL, Deui Anggreeni.r-Ian Karsntagnyana. Katungka praptanlra Wrekodara ne{ra mundhut Ang-

graenJ.l Palgunadi tan Euka, dados perarg. t$uang Narada tunurun ui-sah ka'g ssnl bandayudal saru-I nlelk billh lleul AnggreenL nrs pos--thJ. Jodhon6 pn'lgunadl. Prena,dl gya kapondlor:g nangsul denlng Wreko-

dara. Drryudarra nganuk kaseb1"a.k barat denLng Redsn Karentegnyana.

TANCEB KAY-ON.29 .'iunl 1983.

rDDntr Dnmrnn D|! mm tr4o Enntr ED D!! EEIlllDlp- Iun 44 I0I0nn- En hlll nm nn mr nm m! Emn mn mm mn rull mulI16. m*nm Hfrn#' Hfl Hfi# H$*HH ffH'HHf; Hfi Hfr tr"'#H Hffnn mn mmErn mn nn nn nn run nD nm run mn nm nm mmlnmnn nn rultr mn IDIn nnrn mn m]n IDIn Inn nnmnn un nm nn

nnnn !0nm mmnm mnDlultHH HH MH HH HH HH HHIDMIDDMM DN NIITIIDIIIID IDU}IIIIDIIImit Db ru[ IDnt ;0n nDmnn mm tltn nn Bm nn nmnnu6 ulh dntill t!l! nn n& nnn

nruiln mlDnn ntDl[n mm nn ITDIDII nn nnDmmmnnnm mnmmnnmmm nnmn nnhm m n mm mh [irn mmnnmm nm hn tlun nmhtt! ID ltt run ntDDInInn nD llmn DmlnrnmD nntunnmIDIO IUTIIN INN DID IDID IDID NM INN MM UM INID

f,H'E'HS MH HH fif, Hfl HN HH Hff HH

I. I{AGARI l_a_N_9_..4_L-a .

Prahr Drrpada Dyaxg putra Raden llolhqJutuna dalah patlh trtsthake-

Page 32: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-22-

tu. Bg&gg : - Kang putra Devl Srlkarrdhl kalanar Narendra saking ParangglbarJa Prabr Jungku:rgnardeya lngkeng sanalgke uus Dasanggrah {ng Sauo Ja-Jar. Mangka Deul Srlkandhi oncad saklry praje Pancala tanpa panlt. Mltu-rut aturlpun jur:u paniti praJar Sarg Dout uonten Madukara. Pranila Sary -Nata gya uhrsaD nring ksng putra TnrstheJunna kineu naringaken oerat tingkenan dhateng Prabu hrntadeua 1ng Anarta. Sa.ndlka nunten bidhat.

II. PASANGCRAHAN S A I.J O J A J A R .

Prabu Jungkung Mardeya narendra ParanggubarJa, nyang kang rana pan-

dhita yaksa sak{.g pertapan llarga }Ilra:rgin Bogauan Brahnane.Kandha, patihDeva Galar Mlrah Dharatl Dltya ['ala Dlrga. &gg!gg, : - Na.mpl katrangan ea-klng Nata Pancala yen Dovi Srikandttl lngkutg kalanar, lr€kdsJ. punika nurca

sak{ng praJa. Sang Nata nireng perrarta bllth Sary Devl neguru natxah dha-teng Kasatriyan Madukara. Pranlla gya utuoan denava patang penancad klnennyatakaken dhateng Madukara, dene Patlh Galar Mlrah Dharat klnen uylver -Nagari Anarta. Sandika nunten eaDi bidhal.C-ANDIiAKAN : - Raden Gathutkaca lngkang nentas souan kang rana Wrekodate -

tng Jodhipati, kaparingur sasnlta billh ing l'{aclukara ana javl nglu-rug bantheng, nangka Javlne dlbunr ratu suglb. PrarniLa Gatturtkaca -].al eng bldha]- nganglalg Nagari Anarte Larr Madukara. PEIiAI,IG GAGAL :-

Drpl Gatlu"rtkaca unlnga bariean ParanggubarJa kang sanl ngraosl awon dha-tong kang paDan Prouadi., gya katlabug B4klng dirgantara, tenah dados pe-

rang. Patih Galar l'llrah Dharat saua{ya kasoran, nunten lunajar nurjing ug

III. NAGARI AMARTA.

Prabu Yudhlsthira myang arl Wrekodara dalah Kembar. Nanpl oovanJ,pun

kang rayl Tr:usthqlunna ngaturake4 eerat tlngkenan salsing kang rana Prebu-

Dmpada. Serat gya tinupiksa denlng Sa:rg Nata Anarta. lfusnya unlnga eura-osl-ng nawala, Prabu Punta gya dhavuh nring qq6thaJurona }iinen vangoul.

Nunten Sang Nata nj:mball ksrg gaxua DewJ. Drupadl, klnen napg serets"kJng kang rana. D"rpi nuplksa iolnlng nar.rala, tngkang rlyebatakeq bitth -kang rayi Wara Srikandhl negum manah mri.ng Sb;cg Arjuna vonten Kaaatrlyan

Madukara sanpun salratayls candra, nangka tanpa terang klayan para gopuh.

Ka,ngjeng Ratu Drupadl gya panlt btdhal mring lladukara nltlh krotqr aIDuDg

kadherekaken cethi satrnggal. Hrekodela nunten nJa.mpangi.

TAI'{AN MADUGANDA (ueouxene).

- Raqyan Premadl nedheng karonslh kleyan Devl Srikandhl, aar"h Senar,

Gareng Petnrk. Nunten aJar nanah, Petnrk kinen nasang lesanlpun tiga : -1. R:Lloa. 2. ttroh rantl. l. Tigan emprlt peklng. Srikandhl vus ketir€&l t{itle nggenya njenpatlng, buktinlpun dene ri}na tatasl ranti pedbot salcirg

IV.

Page 33: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-23-

gagqnglpurx, d.one tlgan peklng sagod bolong. PERIIIG SIIKAR : - Kalaru prap-tanlre wa{ya raseksa saklr[ ParariggubarJa ngaturi kundur Oewi Sitkandhlr-nang{ng .qang dyu Javab : enoh dlrabl wong eabrang. Donava nga.rruk, dados -perang. Para rasekea kasor€n' aanl peJah. (fngt""g perang Srikandhi). Nun-

ten tre,pan eare kallyarr Radsn Janalra.

Lahrngka ravuhnya Devl DrupadL ndangu Senerl uonton pr.mdl. bendara{pun. l'linangouJ.an nenbe aaro kallyen Srikandhl. Petmk kadhawuhan nggugah.lfusqya vungu, Janaka lan SrLkandhl ngadhep ngatsaning kang mbakfu. Srik"Adhi kadangu wigatooing oedya napar ing Madukara, matur nanavl Deguru na-nah. Nunteu kadharmban nlroka.ken patrap eoraho yea plnuJu {aneka nulang.Devl Srlkandhi kanthj prasal a nfupka.lcen anggenipun sadlnten-dinten kanr-cal nanah dsn{ng Sa1g Arjuna. IDg nrikr,r Devl Drupadi gya parr-g duka dha-teng Srlkandhl, kadunung-dunnngaken Lenggahing kasusilanl sabab Sarg Devi

aatunggallng kenya renaJa putri, uangka neguru satrlya mudha lngkang nen-

be penganten enggal klayan Deui Senbadra.

langgap lng dukan{pun kang nba}yu, Dewl Srikand}rl nunteu nangis n144

wn aksana. ArJuna llngoen gya keea.h. DevL Dnrpadl uelae dhateng k4ng ra-yl l,lara SrLkandhl laJeng dlpun Jt'.gkatl, sarui vlnarah bab kautananirg wg

nlta. llasana laJeng kadhawuhan uangsul nrlng Pancala, Srlkandhi sandlka -nunten bldhal'tanpe pamit Raden ArJuna.

Devl Dnrpadl nunten nalgglbl Dewl Sanbadral ngandlkakaken yen nrna-oo keduvung dene kang rayi Wara Srikandhl ngganggu katentrenaling Sernba-

dra, oarta ngeldlka yen Srtkandhl sa.npun kadhanrhan wangsul. !fusnya dha-Huh xoakaten, Dnrpad1 gya paring arta dhateng Ablnarlyu, nunten panlt h'n-dur. Derll Senbadra nunten dhavuh dhateng Rarasatj. klnen ndherekeken nan-Jlng Ta.uan. D,uougl ta.nan, dhager yanci dalu, reubulan kasongan nsga, Bu-naripun rotrr-retruo Rarasati klnen nalgJ.s nfupka-ken svantenlpun Srlkandhi.Mireng svantea vanita nangJ.o, lrluna nglnten ns:raul Srikandhr hgkang na-

ngls, lCJenC utusaD Sonar kinen ngandikataken yen Arjuna sagah ngganra.

Senar natur, ulnangoulan dentng Rarasati n]ruwun Arjuna ptyambak lngkerrg -ngandlkakaken., ArJuna gya nurugl papantqg tarrgio, cinandhak denhg Der.ri -Senbadrae nunten katuran ndhadha prakavis punlka sanpun tanggung-2. Jana-

ka nwrten bldhaL dhateng Pancala ne{ta nglarnar Srlkendhl. Sernbadla dhawh

dhateng Raraeatl k1.uen ndhsrekaken kang Guetl ArJuna. Raraeatl sandlka 19

Jeng panlt bldhal.

V. I'IAQART PAI'ICALA.

Prabu Drupadal tntothaJunna, nanpl souanipun Snlkandhl eanl nangls

ruEaos llngoero dene narupl dukq'{ng trang raka Dewi Drupedi. Kang rana ngrg

riplh supadoe kang putra narnpi voverahlng kang raka. Katungka souarripun -ArJuua matur ne{ya nglanar Dewl Srlkandhl. Sang Nata naroe Srlkandhl, wI-nangsulan bebanar kedah saged ngasora.lcen ketra.upllanlpun ulah dodg

nel. ArJrura roatur sagahr nang{ng kadade.k Raraeatl netur nrlng Arjuna, sa-gah nskili Eupu eayembaranlpun Srlkandhl. Janaka nglLlanl, gya medal-

Page 34: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-21+-

nrjng alun-alun. Srlkarrdhl turdhing yuda lauaJc Rarasatl , ulah curlga., -tltls-tltloaJl nJenparlng. l,lasala Srlkan4lg kavoa, ruraos lingsen gya lr,rng

Jar nanJlng kadhaton.Prs,bu Dmpada gya nlnball ArJuna, klnen ngunduraken prabu Junglcrng-

Mardeya lng Paoa''ggra}an savb Jdar. sang arJuna eagah gya bidhd..Kacarita, Prabu Jungkung Mardeya nanpi atur{ng uadya btllh prabu Dnrpadangedalt srayar, gya bidhal napega.ken. Nr.uten Srt Nata paranggubarJa kln_tun serat dhateng ArJuna lunantar Jenparlng. serat fi.na.npi denllg Dan 4gJ"'a, Petnrk lrgkang kineu naog, sekar parakur, nakaten ouraoslpqn :

l. Pengot lki layang lngvang, Nateng sabrang karrg pravlr& noD peklkMandra pralosS dibya nutg. Ielana aJrdon yuda.-eo"tg Tanah Java -lngkeng qieJuluk. sang prebu Jungkung Mard.eya. pu""rg cubarja Nggari.

2. rngta.g abala buclngah. Kang.vus kagub tarpa lawaning Jurit. Te-koa narang sl.reku. PraJurtt ranah Java. rngkang blsa nulak iry -kadibyanlngeun. Lah ta sapa arenlra. Ian apa kang pangkit rekl.

3. Ratu utawa oatrlya, AJa matL tanpa araning Jurlt. Angakua trupungdunrng. Payo null prarg rupak. Ngadu nrledlng lalLtt nyq?'g tos{.gbalurg. Padha nganggo panah vantah. Dhenga tlvae kang ngemasi.

/r. Yen nakslh r€1du prabava. Mangoa nteka ta.npa wusaneng Jurlt. ryasun puJl satutru. Ing guna eektinira. Aneng Tanah Jawa apan laluwdhu. Anangrng sak-nangko slra. Apan yehlt antuk tandhing.

t. Prqjurit ixg Tanah gslsnng.Kang nus kasub tan s.na keng trnan.-dhlng. Tltl layang oaka ingsun. Ge nu}[ ve.ngzuIana. Drk anurat -nung nong ngdvanlng prang pupuh. lJarsa Arlp oq"gkalanya. tJrKU -Nn4 Ar'rcEsTHI i.JAl{I ( 1 8 6 ? ).Tann.gt.

Seng Ar:j.na gya x.angsull sorat ugi lluat Jenparlng, nga.ken oetrlyaMad.rka.ra kakaelh Raden Janaha, Jasonlng Prebu Drupada kinen rlyirne.kaken -Prabu Jugkung Marduya. sang Nata kabralang gya napageken Dyan ArJrna, nttih Jaya $darga lan kang psps Begalran Brahnana Kandha klnen nJ anparrgL.

Jungkung Mardeya prang tarrdhlng len Janaka, Sang prabu kaeoran. pa-

tlh Jaya $rdarga area nlabungr kaeanber Gatlnrtkaca saklrg dlrgintare, ds-dos pera.g. Jaya Sudarge kauutlr janggane podhot, pejab. Bralunarra Kandha

nunton nuJa pedhrt peteng, dlpun oborl Cundhananlk derdng lrJuna, pedhut

91rua. Bralnana Ksndha gya EuJa dahana nurub, ngobar Taruan Meheralaca da-

dya risdc. ArJuna Eurlng gya nglepasaken saqjata Sar,otana, Brahmana Katb

dha pedhot guluner gya kaoeblalc barat kwandha ka.mprurg dunugi kilen sano-dra.. Frabu Juugkung }fardeya !€e[l&r ugi kasebJ-ak lesus denlng Wrekodara -temah kabur kabuncang. sisanlng wa{ya Paranggrrbarja kagusah dening tlwaSoua. [p.g.elltg, dupl Tanan Maherakaca rlsa]1 DeuL Srikanrlh{ er.mgksrrar nylluun dhateng kalg rana supados ngawontenaken sayembara, slnten ingk4ng oa-ged nba:rgun Tanan Maherahaca, lnggih punlka tngkang badhe dipun suwita&i.Prabu Drupada gya ndhawuhaken panyuu.uripun Srtkandhl vau dhateng Ariunar-

Page 35: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

moDB n n n nnmm nonn nnnm nn mm mnnm nnnm nD rruDmmIrn mmnmm nruunn mn n m mn mn mnnm IUnmmmmnn nm mm nmmn nmur mn Enrn nn tnm nm mnmnmmmmmm mn nm mnmn mnrnmrnm nlnl0n n mmmm nnn nnnrnrnn mm mn nm m m mm mm nn nmnnn mruilntnnn nu nnmm m mnnn mnnmmnnnmun mn mnn mn runm mn nnnD n !m runmm runmmnnnmnnn nm mnnn nn runIIt IIt E In n U n nnunn ulmmn IIuIlmm un nm mn mm rnn [uutr mm mrn

nmnnmuln

_25_

Raden ArJuna rurBoa Judheg, nunten pe[it kundur, mboten nring lladukara ng

nglng true sowatx kang elang Bgu. Abyasa lrtg Sapta Arga. Wrekodara la.n Ga-

thutlcaca kundur mrlng Anrarta.

ll7.

a

29 Juni L983.

I. NAGARI D U.A_B_A-1{j-.L.L .

Sri Batbara Krosna, BaLadowa, Sa.nbar- Setyaklr Udawa. Eenbae t ---Sang Nata ne{ya tedbak jagong nri:rg Madukara, sabab kang rayl Arjuna ne-

{ya nlngkepl garwa aJupeyan Eldha'g Rarasatl. Gya tata-tata bidhaL.

II.NAGARI PARNG KENCAN

Prabu furya Asnala myq.ng patth &rdra Janur,Ditya Kala Ganbira. .Bgtg-

ba.s ; - Rengkanlng praJer jelaran kang garua Nata derong atut. Mituntt -vangsit,, kl-nen pados tunbal lud1ranlpun Raden Janaka. Sang Nata gya bl-dhal no{ya nyldra Arjuna. Patth saua{ya nja.npangl. PERAI'IG GAGAL I - l,ladya

Parang Kencana kapapag wadya Dwaravatl, sulayanlng rernbag dados bandayuda

Hasana bala sabralg kasoran, gya nyinpang da1an.

III. a

Raden Arjuna nyang para ganla Der.r-l Senbadral Srikandhir Rarasati.-Nampi ravuhnya para kadang : SrL Kreena, Balad.eual Prabrl h.r.nta, Wrekodara

Seuer Garen€ Petruk. Repbaq : - ngGenya Sang Arjuna arsa nyirani kang gag

va Rarasatl. Sri Kresna rlhavuh nrlng hjyo", bilih bad.he lronten duratmaka

Ing dalu punika sadqya pare punggaua larl oatriya kinen tondha. I

Kacarlta, dalu punika Prabu Surya Asnara manjing.maling aguna.r pasFngsl--

rep, tematr sadaya saei tllen kepatl. ArJuna kacldra kadunungaken lng nalg

ttranipun Prabu Srrya Asrnara. Kadadak Srl Kresna vur€u gya' nggugah para -kadang dedya Begor, alok yen Jenaka lcal. Gya es.ni nadosi, nboten dangu -kapangglh Prabu $rrya Asnaral tenah dados PEI1ANG SU(A&. $rrYa Asmara ka-

seser nunton natak aj1 palemunan, eirna sakJ-ng paningal gya mesat lrundut.

Srl Ikesna nunton dhawuh nring Semar Gareng Petntk kinen nguPaya -sJ.rnanlng bendaral sandlka lCjeng pangkat. Gathut'kaca kinen nJanpangl.

IV. PDRTAPIN ARGA BINATUR.

Begavan Nima Waca:ra tinangloan kalg putra Dxdbang Ni:rnalawati su--

pena kagarwa Raden Janaka. Sarrg l.iiku gya bidhal ngupays. Arjuna. Wonton -

&.

Page 36: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-26-

narga ptnangglh Senar Qereng Petnrk. Kadangu natur yen panakavan Mael

'a' nangka klnen nadosl bendaranlra sang ArJuna lngkang kacidra duratngSang tnhr gya natak aJl pangganda, unlnge billh Roden Janaka uenten -Nagari Parang KencaDa. Bgv. Ntmauecana gle mal{[ dadi nacan, panaka-

kagendhong Eesat nrlDg Parang Kencana.

DHAKII{ : - Nagari Pararrg Kancana, Prabu Srrya Asnara dharnrb nring pa-tih &tdra Janu, klnen ueJabl Jana.ka lngkang sanpun kacldra snk{ng Mg

dukara. Patlh sandJ-ka gya prentah va{ya r€ranjab dedarnol dhateng Ar-Juna. Jq.nakg karar{ab deda:nel, nboten pasah. Sang Nata nunten nun--

t peJab gesangl-pun Janaka, Sa:rg Bague ngandika klnen nyandhingi putri-kang dereng atut klayan ganranlpun. Pratu $rrye Aeloare kaget, nunten -ball karg gan a kakalth ! 1. DEWI SANITIAI^IATI. 2. DEIE SAI'IITIATAI"|A. -on lenggah JeJar klaya:r Janaka, lluonya kalanpahan, Janaka karanJab de-sl reya-2 peJdr ngglethak lng pqngkonlpun putrl kakellh sau.

Katungka gegerlng alun-al.un uonten oacan ngenr&r Sang Nata napagaken

an, ArJuaa uondhong putri kaka]lh pinan. Prabu $rrya Asmara prang lanan, Raden Gethrtkaca nlabung nrlnanl E&can lngkarrg kadherekakon pana\g

, furye Aeloa.ra sava{ya kuwa"lahen. Macan gya nyaut Janaka dalah putrl -ellh kabekta ]rnrndur, Gattnt&aca Bapanakavano nututl vangoul. Prabrr $rgAsnara nglurrg nrlng Madukara.

OH.AKAN : - Ing Pertaoan Arga Blnatur, nacan dunugi nriku badhar Bgv. -Nlroavacenar gYa ndhaupalcen kang putra Dewi Nirn&lavati plkantulc Ra-

den Arjuna, lfusnya pondhongan, Senar nueul ngaturl .kundur Sang ArJu-na. Gya sanl bldhal nrlng Madukara.

rlta, Sang ArJuna vus prapta lng Madukara, para kadang Banya suka. Kg

ilc Exdhang Rarasati babaran niJll kakug, plnarlngan kakaslh Banbar€ -M T- T R A , Keturgka pauenpubnya Prabu $rrya Aenara ne{ya nrq|qya Ar-r, prarg lalran para satrlya Amarta. l,Jrekodara ruuJa barat, Prabu furya-rra keseblsk losuo, kanprung.

TANCEB KAION.A Junl 1)8).

B.

I. NAGARI CARB,ARUCI.

Prabru Sotyaulnata nyang }ang putra Raden Setyakusuna da-lah patih Se-

rarna. Renbaq ; - S€rrg Nata sungkar.ra lebet ingkang putra Dewl Setyawa-

rLrna kacidra duratmaks. Nunten Raden Setyakusuna kinen pados sralanl-rn saged ngunduraken Dewl Setyeuati arsa kaganjaraken. Sandika nunten

luilun nrun n n n nlllu! nDnn rnrutlnn uuDrnmnD mn mn riluun na mnn nnm mn n mIBmn nm nn.[uD nn mn nnnn mnnn E[n nn nnnnnmtn nm nm mln mtr nnmm mmnmnn lllrntDDtrD nmD In D nm mlon mmnDDn nmnn nm nn nn nnnnnm nnDm mrnn |n n I[ m n m n IDut lun nn ruuuu nu] Inm nm rnn mnn urn mEIn nn ntr uuull nm mn nm nnnn nn nnn ID InUUIl n m n ruu[n umnn ulllllnrn nn mn nIIl mm un rnnp nm

Page 37: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

_27_

ganit bidhalr dene patlh satyada:ma rurneksa praJa. sang Nata kr.rndur nga -dhaton pinapag garwa kangjeng ratu Doui Setyarln3.r

II. NACA4I S r.J A L A B U M I .

Raja Dttya Prabu Kurambayaksa (Ka.la"g anem saking syargl Prab'u Tarn-balqruda lan s{nganulangJaJa lng swalaburni, lngkang pejah denlng setyakir-ral-ika ra.urpalran lahlrlpun setyall) , glnonJ eng karg putra RADBI GarAGsA -uentas nyldra putri Garbanrcl atnqjanlpun Prabu setyauinata, narra Devl $gbyavetl, nanging dereng atrrt. Prarulla Sang Nata gya utusan patlh Dlbyaua-ca klnen aorran Prabr,r Setyavinata'l .g Garbaruci, nyuyun palll.ah eupados -'ah ahggenlpun kang put::a paldkra.na. Sorrdtka nunten bidhal-. PERelrlG GAGAI:

,ladya raseksa fua-labuni. kapapag vadya Garbanrci, surayerring rernbag dados

randayuda. Wa{Va Swalabuni kasoran, patlh Dibyaua-ka keplayu. Kanthi pa-)ra,ngan puni.kal Raden Sotyalnrsuna nunten uni-nga bilih kang robakyu Setyar.rg

ii dumunung ing Nagari Swal-abumi, gye glnelak tind'algrya ngupaya sraya.

III. a

Raden ArJuna nyapg Senar Oarerg Petruk. Rembas, : - Sarrg ArJuna kaeng

'a:r putrl Garbaruci Deul Sebyauatl. PERANO SS{AR : - Wa{ya rasekga Slral-a-

runi nbegaL lnrnpe.hirs $an ArJuna, dados pancakare. Denava kasoran. Ka-;ungka praptanlra Raden Setyakuouna nlnta sraya klnen ngunduraken kang -rbalyu saklng Sualabuni. ArJuna sagah gya bidhal mring Swalabuni.IAI'IDHAKAIi : - Ing Svalabunl, Prabu Kuranbayakoa narnpi ahrrJ.ng patih bilih

Eggsnya ngudl palilah saking Nata Gerbancl tan antuk da.neI sebab kg

pelang ua{a. Katungke praptanJ.ra Sang ArJuna, nund}urt vangsul D€!rt-

Setyavatl, Prabu lurranbqyakea tan zuka, tenah dados p€raltgr ArJlure -kagetak kappnrng, penakaualr pututl. Raden Setyakusuna ngupaya srayaJr

na-l-1h.

IV.l,lANA TII(BRASARd.',Raden Setyati tapa uonten salebettng r,rlt gurda, n]rutrun pueaka plyan- '

.el, kangge nbenJang Bratayuda Jayabinangun. Katungka ravuhnya ifvang N63t

ia parln€ dhanrh blllh katarinah tapa bratanlpun Setya.ki. }lunten wlt gur-

a kaklrlgakon, kaklpataken dadoe sawalang-ualang. IVuang Narada nunten -arlng nugraha puoaka dhateng Setyakl, uuJud gads nana GADA I.IESI KUNING.

iarta kaulslk klnen ngla.mpal,i palakrena klqyan putrt Garbanrci Devl Setyg

at1, saha kaparlngan tuduh bilth sanangke Devl Setyauati duuunung vonten

agarl Svalabuni, kacldla Ra.den GaJagsa. Setyaki kluen nitulungl ngundurg

en Deui Setyavatl. Sandlka gya panlt bidhal. I$wang Narada mesat gegana.

i,lonten nargi, Setya]rt pinanggih Raden Setyalcusurna, matur minta sraya

gunduraken kang nbalryu saklng Svalabunl. Setyaki sagahr gya bldhal nju-ug nring Kaputren Svalabuml.

Page 38: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-28-

V. NAGAM A M ARTA.-

Prebu Da::na}ilsuna, Srl Kresna, llrekodara, Kember. Renbae : - Murcane

Raden Jarraka 1a:r Setyakl. Srl Kresna dhanrh blt!.h karlang kalcal{ h wau ba-.1

dhe tlnbul uonton tng Nagarl Garbarucl-. Srl Kreena gya nganthi .llrekodara-nusul mrlng Garbarucl.

VIt. IAPUIEIN Sl.JALABUMI,Devl Setyavatl nanpl ramhnya Setyaki, Ian Setyakusuua, Sang Devi gya

lcal-ebetaken {nB kancLng gelung. Katungka Raden GaJagsa prapta ar.sa ruon-dhong setyauatlr nalglng kapapaga"ken setyalcl, dados perang. l(alcepruk gada

l,lesl Kuning, GaJagoa peJah. Pratu Kuranbqva.ksa mutiJra, najeng pra:rg, ugi-pejah kaeabet gada }Jesl Kunlng. Nagarl Sua.Iabunl dedos Kasatriyanipun Ra-

den Sotyakl. Nunten Setyaki kundur mrlng Garbamci sarLnblt klayan Setya-

kuguna.

fgggll$g, lanpatrlpun Setyakl kapapag Sang ArJuna. ilrpi saxopun ta]en tLna-ken, ArJuna dhauuh blllh Devl Setyavati nedya kapundhut sabab ArJuna nrmg

os d,edos jsgon{Fun Nata Garbarucl lngkalg langkung rurniyin. Setyakl nga-turaken, nanglng Setyavatl nboten punrn. ArJuna murlng, Setynlci dipun pa-

Ia nanut ksxoarlon. Petnrk nCaJarti Setyakl klnen nglavan Arjuna, sabab na-pan nggen leres. Temah Sotyakl nadeg gudira prang lavan Janaka, Setynkr -kaooranr nunten ntopong Setyavti lunaJar kundur nrlng Garbanrci. Janaka -nuhrtl.

WI.W'Prabm Setyarllnata na.npJ. ranrhnya Srl- Kresna 1an llrekodaral ndangu -

bab ArJuna lan 9etyakl, Prabu Setyavlnata matur nboten uninge. Kasaru so-wenlre Reden Setyakusunal Setyak{ , Der.ri Sotyawatl 1an Petmk, sarol- rSatug

aken lelanpahenipun. Sang Nata aa}rat suka, gya ndhaupaken Der.ri Setyauati-pikantuk Radyan Setyak{. Blbar dhsup, Setyakl natur nring Sri Kresna bl-lih mentas kabr,rJung dening pang raka A"Jun: neQta ngpebat Setyanrati. Pra-bu Kresne gya paring nganpll Sekar l,Jijqya Mulya 1an Sanjata Ce}sa dhateng

Sotyak'i kinen napsgaken Janalca. Sandlka gya budhal.

Kacarita, Setyak'i perang lan Janaka, lrasana Janaka kasoran sabab Setyalcl

nboten saged peJah. Janaka tanggap gya ngruket kang ralca Srl Kresna sanri

ndakya yen enban cl-ndhe enban slladan ngggnya errdun adll.Prabu l(resna nunten nlnbali Setyaki nyang garua Dowl Sotyawatl; ka-

tantun anteblng katresnan. KakalLh natur blllh oabaya pati. Sri Kresna J-g

jeng nuJa sekar dados Setyavatlr.Janaka kadham:tran nllih salah sahrnggal.

ArJuna rnlllh Sotyauatl kapondhongr JebuJ- kll-ntu ingkang palsur badbar de-

dos sekar tenah kewirarrgan. Katungka praptanlra De'rl Senbadra kadhereka-

ken Gathutkaca karana keta,nan aJl panellngtpun Srl Kresna. Nunten Senba-

dra neleh-nelehaken Janaka nggenya sinung hanbeg budi asor, Jana-ka lilih

Page 39: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

EE _rpnrDE_ I[n Elu nn EE[IutE_ EErr.uun nn ppnnD nnnm nn mn rnnrn mm mlEll gI4 EEt E& nm F4 Etr rnm mm mn tD'l[ inrD mm m inm nm----Inm nEn nEEE EE*_pE E4__UE nm mD_*nm nn-_- m4 uE! mrn nm mm nni milm mm mn ili[ nmEnmmEE InDmlnmm n8Mmm EU EI0Enn IrEmD ma Eln4nh mmnniiin mE nmm i[i[ frhumfrE nm-EmfruE mm nn nn nm mF mmtn on nn nnm rnn nm mm m--m mm mm--mm Em -nm84,,. 44 rlrD pm nn mE nnrn&__ pU___ mm DEnn ryrm mn 'mmm.Nnii'- Niil iD-i[ mm mmnnnntn rnn nrn nn llull mm nn nmm mnmmn nn nEl -liinn mN uin -mm iitm- frt[ hfr iiifr inm

-8-

dukanipun lan trLnah nboten ngayunaken Dewl Setyawati. Para kadang sanlBuka lng pa.nggallh, gya buJa:ra. Raden Setyaki lostantun ngrengganl Kaog

trlyan Sr.ra-labunl 1an ugJ- GarbarucL.

T A N C E.!_-:-_-_{_d-J_9-N .A ,Junt 1983.

ll9.

r. W.Prabnr Drryudena, Drrnap Sanghrnl. Reubag 3 - Sang Nata nedya ndha-

upaken ka:rg rayt Dreasana plkantuk putrl Anarta, itaajanfpun svargl -Prabu Jtn fudana, nan& Dev! Surastri. Gla ss.nl bidhal ngaralc ponganten

dhateng Anartq.

II. PERTAPAN U_g_A_8_A_L& .

. Begaua.n Jayavllapa uly.ng putra kakallh bxdhang Ulupl 1an Banbapg -Retna Santlka, uanpl praptanlra RaJa D1tya oalclng Jurang ReJong Prabu -Kala Pulaldaragenl. Renba.s : - Sang Yaksendra nglaroar Devt Uluplr Da-nClng Sang l,tilgr tan suka, tonah dadoe PERA}IG GAGAL. Sang lliku dalah pu-

tra kckallh kasoraix gya koplayu. Pulandaragenl ngoyak.

III. l.,A}{A LR ELD H A I.I AH AN A.Raden ArJuna nyang Senar Garerrg Petnrk. Rembep : - Sang ArJuna nag

dhang eungkasa eabab cal-on penganten Anarta Den"i Suraetri sanpun nggar\-

b1n1 klayan panJenenganlpu:r. Kasan oowanipun Begevan JayelrLLepe dsleh-putra kakalih, ntnta Eraya nyirnakaken denaua kang anbuJung, kanthl ka-oagahan, nananl aagod uraJaya Prabu Pulandaragenl ne{ra kaganjar Devl -ULupl. ArJuna segehr nunten napaga.kon mengsah. PERAI{G SEKAR t - A{una-prnng lan Kala Pulandarageni, katanan sanjata Sa:rotarna, Raja Dltya pe-jah. Sang ArJuna gya naglh janJf mri.ng Sang t^llkur nanglng Deui Ulupi -darbe panyuuun kinen ngyasaka.ken praJa. Dyan Arjuna sagahr nunten nuja-Nagarl enggall plnarlngan narna Nagarl Ngrancang Kencana. Nunten ArJuna-

nondhong Ulupt nring kadhaton Ngrancang Kencana.

Blbar pondlnnganl ArJuna pasrah kang garua kang wuo nggarbinl ttt-uin Nagarl Ngrancang Kencana dbateng Bgtr. JayawJ.lapa. Dene par{enengani

pun arsa kundur nrlng I'ladukara. Kalilan gya parrgkat sapanakavane.

tJonten nargi ArJuna kapanggth kang garwa Dewi Srikandhl, natur ka-

utus denlng kang raka Prabu .lla::nakusunar Sang ArJuna kadhavuhan kundtr,

Page 40: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-30-

satta kadhanrhan tanggel Jar.rab nggenya. nggerbtnl Dovi furastri. Sang Arju-na oageh, nunten bldhal nring Arnarta.

rv. NACARl AMARTA.

Pratu Darmakueunar Srl Kresnal l,Irekodara, Kenbar. Nanpi ra nrhnya Prgbu Drryudana nglrtd penganten Dlrsasana. Renbas : - Raden Drsasana kadha-upa-ken klayan Derri SUraetri, gya manJlng kadhaton" Drmugi pura, Dewi S,rragtr1 ares kapondhong nboten purun. Nunten Drrsassna. ngagarLaga.rl curlga, Q4

rastrL nubnrk, poJah. Drsasnna bingung, nunton krlendha kasingLdaken, ap1-api alok nellng nyldra $rrastri. Para raJa eanl grrgup nadosi.CANDHAKAN : - ArJuna dunugl pura Anarta gya nanggih kvandhantng $rrastrlr-

kageonngaken. Sang Dewl pasrah kandlutanlpun dhateng Sbng ArJuna, trgvtt lngkang miJekaken tngglh Sang ArJuna plye.ubal. Sang Kusuna sagah

nulya kegege, Deul $raetrl babaran n{11 ka}ung, pLnarlngan narnl: -Banbang S A I 0 M . Jabang bayl kapasrahakeri dhateng Semar, klnen -nggllauentah 1ng Karangkedhenpel. Senar sandlka, jabang bqyi nunten-

kabekta vangoul. Deul $trastrl kauangsulakon nrJ.ng Kadhaton, Raden -Janelca nyllngker.

V. NAGARI N C R A N C A N G KENCA}IA.

Begauan Jayavilapa tlna.nglsan dening kang putra Erdbang Ulupl lng-kang nggarblnL wus kraos nedya babaran. Nunten Sang l,liku dbanrh nrlng Baro-

bang Retna Santlka klnen nusul Dyan ArJuna nrlng Amarta. Sandlka nunten b!dhal. Kacarita, sapengkerfnun Retna Santl-ka, Deul U1upl adreng nusuJ- kang-raka Raden ArJuna urlng Amarta, nanglng nenbe drnugi nargl, sargandlreplng-IIIT RAI'IAII, Salg Devl babarqJx mtJll prlya. Kagulauenthah den{ng kang rana -Jaya.r.rllapa. Jabang bayl plnaringarl kakaslh BAI,{BANG I R A l,J A N . Nunteu -kaboyong kuadur nring Pertapaa lasarata.Kaearlta, lanpahipun Banbang Retna Santika kapangglh Hrokodara, kadalnd mg

Iing, Retna Santlka rnentheleng. l/rekodara Euring, Retna Saltika kaculeg 7mrlpatipun tenah vuta, nunten brangkangan sanbat-sanbat Sang ArJuna. Raden

Jaraka Bugupr plnanggih Retna Santlka dlpun sarasaken. lfusnya valuyar Ret-

ne Sa.utlka matur nrlng kurg raka ArJuna katuran kundur nrlng Ngrancang Ke4

cana sabab ka.ng garue Deul U1upl nggenya nggarbini wus badhe babararr. lyanArjuna nboton purun, nalah Retna Saltlka kadharuhan uangsul. Sandlka gya -panlt vangzul nrlng Ngrancang Kgncana, deno Dyan ArJuna Eouan ngarsan'l 1g -kang rs.ka Danalnrsu.Ea.

[gggEllg, vonten ngarsanlng Sri.Danlaklsuma, Dlran ArJuna 1an Wrekodara dl-pun dukanl kathab-2 eabab nggenya earli dak eiya dhateng sesarnl. Sanalils -Arjuna keeah tanpa panlt. I,lrekodara ugt laJong nuhrti kesah.

Kasam panga.nuking bala buta, uadya bal-anlpun Prabm Pulandaragenl. -Kapapagaken denlng Gethrtkaca, tenah naurt blbar kaplayu.

TANCEB - ILi_-r o_N .30 juni 1983.

Page 41: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-3r-120.

nH"H' sfi"fin "EU" fiH fffi flfi ftU "frfr* tt il$"Hq'H' 'H"f,' .fi'nf,.HH,,'' ffi,,SH HH mf,'',H$ fim HH En HH,nm- H$,''m$ fifi

* HH'',HfiHfi--til tff UU Hfi ilfi fffi Hfi--tH tfi fifr-Hr [4H-'" " nm mn mmnrnrnn DD nm hn bm mn nnnin - mn hm Efin iiini inin -ir-nnfi"' iiiifr iiifi

mnnnMEnnmnnnINID

llu Em Eln _ EE mmtrnnn Elu nrtr rnnmnEI8 mE IrE _E_ FE 4E Fntr hn nm- -mn4m EE nn nFn mn nn hnnmmn mmEU &E BIU 4mn nm nFtnun mm ululm Aim mmnfifu,fifi ,'f,nH

HmH'Hfr,,,, m $H Hil,;Hfr

I. NAGARI ASTINA.

Prabu Durlrudrna, Dlrna, Sangkunt, Prabu Ksrna. Rembae : -'Sarrg Nata-oanggallh palyuvunipun kaq3 putra losmana l'landraluroara, lngkang tansah ga4

dntng hdhang Preglwa, manlJka Preglva saJopun kagarua Gathutkace roalah sag

run peputra sabutggal. Drnu gadhah atur parnrayogi, nupung uekdaL nangker-

'/rekodara Ian ArJuna rurc&1 tur Gathutkaca nenbe sa.kit, Sang l,Iiliu sagah -nboyong Deul Preglva saking Pringgondan{ nglrae tlllk sakltlprur Gathrt&aca

uina-gka saraudana, Kalllan, gya budhal. Sanglurd lan Kuraua dalah Narpatitarzre nJampargl.

II. .

Prabu PartaJa:re nyang patth Reina Santika, brrnerggung Dcrasenbada. -lembaB : - Rengkarrlng praJa. Mltunrt rlangslt, Sang Nata kedah pados tuxnbal

tatrlya kang n{11 saklng arga. Nuuten patlh Retna Santlka kautus ngupadl,;andlka gya pangkat oavadya. PERA]'|G GACAL : - Wa{ya Ngrancang Kencana kapg

rag ua(ya Astlna, oulayarrfug rombag dados bandayuda. Ha{ya Ngrancang Kencg

ra kaeoran nunten nyinpang narga.

III. NAGART PRINGGONDANI

Raden Gatlutkaca nenbe gerah, tinenggan ka'g gawa Endhang Preglva -ra.Bh kang putra kakung takslh allt nana Raden Saslkiranal daleh Seme.r Gg.

'eng Petmk. Renbas : - Gerablpun Gatlu.ttkasa sangseya santer. Katungka dhg

;englpun Drr:nap Prabu Karna lan Kuraua. Dr:rra sagah njampenl gorahlpun Ga-

;lmtkacal nanglng Preglua kadhamrhan nendhot ia.npi dhateng Astlna. Serg qg

ri nboten purun, lajeng ka:.odapeksa linaralc den{ng Kurawa, panakawan mbo1.g

rL, dadoo PERAI{G SEI(AR. GathrtJcaca unlnga kang garwa kabekta denlng Kuraua

;enah varas ta.rrpa tanbal gya nlabung Kurawa, dadi perarg. Nanglng Labet sg

:ing badan nentas sakit, Gatlnrtkaca dipun kroyok dening Kuraua tan saged -,bah, uunten kabanda kacenplungaken ing luweng katutup sela gilang. Pa:t4.ko

rarr lunaj ar nrLng Anarta.

rv. PERTAPAN YASARATA.

Begavan Jayaullapa nyang putra Dowl Ulupi (fafupl) mlwah kang uayah-iarnbang lravan, puthut Senalodra. Sgglgg, : - Kang vayah plta.ken sudamar-

Page 42: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-32-

wlnargsulan blll-h putra Madukara atnaJnn{ng Dyan ArJuna. Nangl-ng uekdal pg

nlka Sang Pane{ya lan kang panan Retna Santlka nembe murca. Banbeng Irawanpanlt ne{ya nadosi kang rena, Kalllan laJeng budhql. Deul Ulupi nututi, pgthut Senalodra ugJ. nututi.Kacerita, Deul Ulupl ketututan Senalodra, arsa kapondhong. Sang Dewi nbo-ten pumn, lCreuC kabujung. Deui UlupJ- lunqjarl ptnanggth karrg putra lra-uan nunton vadul bab troka}lpun puthut Senalodra. Irawan nurlng 'laJeng na-pagalen Seno'Iodra dados perang. Irawen kaooran, lunaJar plnanggih patlh -Retna Santlka, tLnantun klnen souan nrlng Ngrancang KencaJra, Irauan sagah,

gya kakanthi sekallyan Doul Ulupi urlng Ngrancang Kencarla. Sone'lo&;a ngo-yek.

CANDHAKAN ! - Ing Nagart Ngrancang Kencana, Prabu Partqjana nanpi sor.ranl-pun patLb Retna Santtka ngatura.ken Irallaa 1an Ulupl. Ing batos Sang-

Nata tan pangtlng nrlng Uluplr gya tlnanpl paouwltanlpun. Lqjeng lrgvan natur blllh nentas kaoyak denl-ng Senalodra arsa mondhong t"ang -ibu. Prabu PartaJana nurlngr gya pasrah Nagarl Ngrancang Kencana d}tg

teng lravan. Dene Sang Nata Jengkar plya.nbak nodya napagakon Puttut-Senalodra.

V.NAGARI AMARTA.

Prabu Da:nekusua, Srl I(resna lan Kenbar. .&g!gg : - Murcaning ArJu-

na lan lJrekodara. Katungka eovanlpun Senar Gareng Petnrk, natur bll1h Delrl

Pregiva lan Saslklrana kadhustba deni"g Kurawe, saba Raden 0athutkaca dL-pun luweng. Srl Krosna gya bldhal klayan panakauan.

CANDHAKAN : - Prabu Partdana prang Len Sonalodral kadenangen Srl Kresna -gya kabel-arg eanjata Ca.lrra, badhar ArJuna lan l,lrekodara. Nunten ea.Dl

nadosi luuengipun Gattutkaca. ltuonya plnanggih, Arjuna uEnJiJrg Itr-lrengr Gathrtkaca kaentao, sarta lCjenC kagesanga"ken denilg Srl Kresne. lfug

nya Gatlutkaca waluya, nulya BasarengaJt bidhal mrlng Astina neffa ngrebat

Preglua lan Saslkirana.CANDHAKAN : - Ing Astina, Lesnarra .""" torr{ihong Dewi Preglwa. Sasikirana -

kauncala.ken, Pregiwa lunaJar. Ptnangglh Gathrtkaca, Sasikiraaa Lan -Preglva tinulungan. Iasnana nungka, kapapag Gathrtkaca 14ieng dipun

pulasale. Wrokodara ngal[*r Drryudana ea-Kurauene bubar rnamlt. Narpati Ke,g

na roajeng, tlnandhlngan lyan Arjuna, kalepasan oanJata garrote.nal Karna ka-

buncang.

TANCEB - KAYON30 Junt 1983.

8888888888883888888888888888888888888888888BgBBBBgBBBBEBBBBBSEBBBBBBBBBBBBBBBBBBggBBBg

Page 43: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-39-l2l .

r. NAGARI DI.IARAt.JATT

Prabu Kreena, Ba1adowal Sanba, Setyak'| . Rep,bae : - Abinanyu tenanten3nggal klayan DevI Sltt $:ndarL. Na.glng vonten panglanar sak{ng Narendra-

Ygrancang Keacana Prabu Rstlqkn] aya lngglh Garoblra:ron irgksng ne(ya n)ruuun

Sltl Sl'ndart. Ba] adeva murlng, gya pa.nlt napagaken nengsahl truputxg dereng

kaplreng Abinanyu. Kalllan gya bidhal.

II. NAGARI N G R A N C A N G KESICINA.

Prabu Rat'naLalaya lngglh Qanblranonl patlh Retna S€Jrtika, hrnenggrurg

Doresenbada. Sgghgg s - Ssng Nata nrntlk karana tina'plk pa:rglanare nrd.ng-

putrl Duaravatl Dosl Stti $.rndarl. Gya utusan patLh kinen nempuh prang. -Sand{ka nunten bldhal savad;ra. PEMNG GAGAL : - l,la{ya Ngrancang Kencana -canpuh prang lauan praJurlt Maldure lan Dwaravatl. BaladEua kabaLang pusa-ka kontal satlng paprangan. lladya Mandura lan Dlarauatl nundur.

III. [apg{!oN p r{ A R A td A T I .

Penganten enggal Raden Abloalyu Eyang garlla Devt sltt sundarl, d8-teh.

Senar Gareng Petmk. Renbas : - Kang g&rne natur btlth Lale.mar narendra sgk'lng Ngrancang Kencana Prabu Ga.nblralon. Salallka Ablmanyu nurlr€, tme btdha-' nltLh turangga napagaken nengoahl pana.kavan nututl. PERANG SEKA-R, : -Ablnanyu nraJa:rg barl-san Ngrancang Kencana, da{ya prarg rane. prabu GanbJg

anon nglepaeaken ear{ata Sengknl1, nucup nbun-nbuna:re Ablnanyu, geda uon-ten g1g1r tura:rgga. Raden Sauba lan Setyqk'l gya nboyong kuarrdhani.ng Ablna-nyu katur sri Krsena. Ifunten kaunglmlan sekar wiJaya Mulyar Abrnsryu valu-Y8.

IV. KASATRIYA}I .u-a*0,.,.u_[t_81 .

Reden ArJuna nanpi rawuhnya para kadang Pratu Daraakueuma, Hrekodarb

Kembar 1an Gatbutkaca. Bggbgg : - Sang ArJuna nedya ngundhuh pengenten Abi

naryu Lan Sltt $rndarlp nanglng nireng uarta yen Dwapawati kadhatongan pa-

rangnuka. Gya oanl bidhal- nr{ng Duataltatl.hggaUng carlta wus dunugi fua-ravatL plnrngglh Sri Kresna, nunton Pandhava Bagsh nundhung nungzuh, gya -bidhal. [agslilCr dumugi paprangan Pandhawa kapapagaken denlng patlh Retng

Santika dadog pralg rane. llasana Retna Sdxtlka kaooran, gya lunajar, kahr-nr denlng Pa-ndlava.

v. PERTAPA]T YASARATA.

Begatan Jayaullapa glnonjeng kang putra Deui Ulupl kangon kang putraBanbang Iravan lng Ngrancang Kencana. Gya eant bldh,al mrtng Ngrancarrg Kea-

C&nEo

nnmn n[mn hntnn EMU! lulnlnB tr! ptlEDq' Illonl! mn nn nnmm qltntnn tnmlnn44 nID nrn mn nn m n uu nn trn mID nr! Eo nD nmn nn mtr ru[ nm n n rulBU _,_ D! Ell 4n q q mn Eq._En qq q4 Fn rnn nm nnmnmn nn rIlIIl mm n n mmn[, nnn nmnnmn rut m n nn nrnllnn nn nnnEIIl mnmnnn rnm nmn nn tnn nn n ni mgi4m rnn nm ul nn mnm nm nn nn nn mrun nn nn nn mm tnn lrd nn nnn h$InE IIlm nn nm ru! mun mE Inn trn mn [rmnlll Inm nn nm nn nm nn nd lliiln inuirDnJIru nn rur nn nn mnnnn nn iln nnu tnn mn nn xnn nnnli- mn -- nm

Page 44: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-31+-

CAIIDHAKAII : - Ing Ngraacang Kencanap Prabu Ganbiranorn nanpl aturlng patihRetna Salxtlka yen kasoran tandhing kfayan Pandhasa. Sang Nata gya -naj eng Jng palagau kadhersknken h.rnenggung Doresenbada.

I\rnenggung brasonbada prang lan Oathrtkacal bedhar Raden Ontorejo.-Prabr Ganblrarpn prang lan Jannka, Caroblranon kaooran, nunten ngedatr

aken praJurlt putrL ngroyok Janaka, Janaka apl-2 natl, kyandha arsa kaalg-kat dening para praJurlt putrl nanglng nboten kiyat. Katungka praptanlra -Bgw. Jayaullapa lan Dsul Ulupl, gya nya.ketl kang su.nl perang. Sa,ng Deut pg

ring plrea dhatong Jaaaka btl-th Pratnr GanbLraron punlka lngkarrg putra lre-uan. Sang Arjune gya ngirargkul kar€ putra Ganblranoro, badhar.Banbarrg lra-uan. Nunten sa.ni kundur nrtng DLratnvatL. Negarl Ngrancang Kenca:oa kaparlqgaken dhateng Barbang Rerana Santika (arthlnlpun Devl Ulupl).-

TANCEB KAYON30 Juni 1983.

fi { tttffi{$tsrffi ffi {sff{ffi r{ffi qffi{sn{sr{sn122.rH*Hn Htlo.nn HHtn n'Hnmm nn nmnmnnnmmmnn Drunun nm m r nn

mID nn nn nnm nmBE rUn Dn mm lmm unnnnn ntlBltnn nn nm

llnnn mnmrn nmmn mn n mnnn nn n ntmmm nm n n mn nnn nn n mnwtutnmmmnlnnDn n m

muuDll nnDInI[$H HH HN HMnmnnnn nnnEnnn mm nmnnn nn ntlllllnmn nn nD nml'l

mm nun uutmmnnn nll| nm nnmmnnmm nmnn IIIDD tun Eltunnm nn mn nnmm nm nB nmnn rul nnnn

nm nn lulnntt nrnmnmmlnn nnnm nnn umfiM NH HHnm nn nm

nn nnnIDJD IINutn nglnnnnmm nulNM IDNDIII NIIIID

I.NACARI DWAR,AltlATI.

Prabu Kresna, Sarnba, Setyakl. Renba8 : - Sary Neta prihatos, sabab -oadangunlpun krgungan putra nantu Ablnanyu, kathah ea.Ebska]anlpun. Nagari-D*arauatL nentas kabegmen. llangka panakauan Madukara sarl nurca. Nunteu pg

tih Udara kadharulun ngupaya nurcanlng Sonar. Sandika gye budhaf.

II.M._,'

Kt Ilrah Sonar Gareng Petruk. Rpmbas : - Senar rrntlk irrg panggal l h

kararca nontag dtpun tdonl kuncungipun denlng Raden Abimalyu. Iaieng Sener

tapa nJengklngr tenah dadl gara-2. ffvarrg Ounr nunrnakon AJI Ginengr vtlJud

rasoksa narna Ditya Kala lrlerer:g. IeJeng porqng lan Senar. (fpn4lC C.ICU,).

Denewa tan oaged peJabr Petnrk lunaJar mrlng Madukara.

III. I..ASATRIYA}I M'A D U K A R A .

Raden ArJuna nyang gsrwa kakalth Dewi Sexobadra Lan l,Iara Srikaldhl. -lgmbas : - Sarrg Bagus rgraosl bab sangsaranlng Nagari fuaravatl sabab kat!Lar denlng Sensr. Katungka so$anlpun Petmkr natur bllih kakelrre Semar pe-

'ang Ian donava lng lla:ra Jebres. Sarrg Arjuna gya pangkat ne{ya nurina.

PERANG SEKAR : - Sonar psra.ng 3.al Dltya Kala l.lerengl katl-abung ds-J.ng Janalca. Sonar kendel sawatavlo, nulya uninga yen trtuking bute nunrb,

ajtrrg Senar ngmgoh cargken butal aJl glneng karebut', bute matl. Nunten -

Page 45: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-35-

senar ngaturl nring sang ArJuna kLnen tapa rng Arga Keraoa. sa:rdika gya bgdha'l .

IV. KAItrWANGA}I S U R O L O Y O

tVwang Gult nyalg Narads. Renba.s : - Ifwang Gunr cuwa sabab cabar -nggenya nggodha Senar, naLah ArJuna kjnen tapa lng Arga Kelasa. Nunten Gu-

m dharuh nring para deua kinen nbaLekaken ArJuna, dalah widodart klnen -nggodha Je.na.ka. Sadaya sandlka nunten bldhaL.OANDHAK.AN 3 - fqnaka tapa tng Arga Kolasal karavuhan para detra, dadya pe-

rargr deua-2 kasoran gya keplayu. lrlldodari sa.ni nggodha Janaka, di-pun getak dening Senar, para trapsarl kanprung. lJasana .lanali nyang -panakavan nlnggah Kallyuangan. '

Kacarita, duurugi S.rralaya, Semar bantah klayan lVvang Gurrr, wasana Guru k4

von. Nunten aben kuasae Hfwang Gurl nyebdakaken Semar tan tunana. Gentoe -Sener nyebdakaken lfuarg Guru, dados buta. Ugl para deva kaeabda dadoe ra-seksa. Para vldodarl nasut aJrih sanl lunaJar. Sada;ra denava nunten klnenpados nanl plyarnbak-2. IVwang Gunr Jojuluk PRABU AJI CINBIG. l{ywa'g Narada

narnl RESI DWIJA LAl0. ffirang hdra nana DITIA 0UNTUR I,IASDSA. Wwalg Brarna-

naroa DIIYA GIJNTUR DAzuNA. IVu"''g Bayu uana DITYA GUNTIJR MARUTA. Nunten pa-ra yaksa uau kadharnrhan brrbad WAIIA SARASATI , sandika gya sani trmul:un.

Sapengkerlpun para raoeksal Somar trg1{rnpektken Janake, kesah Jurnujuging Gunung 1Y-dhat, gunung den loyag-tnyag, Senar dadl bagusr gva tapa ing-redJ. Tidharnrilm, peparabBECAI'IAI{ SEM AR KUN I NG.-

Dene Janqka lngkang katllapal klayan Senar, gya tapa lng Gunung Arjgna, peparab BEAI{AN A R J U N A J E L U R .Kq,carita, Prabu AJI Gtneng Lan para rasokee vue babad lrlana Sarasatl netepipaukunan. Drpl uuo pundhat ukunanos gya ngupaya ka,ruukten.

V.NACART UJUNG TI RIS.

RqJa Dltya Prabu Kala Kendhlt Hlttoeng lannpi praptanlng Prabu AJI Gi-neng lngka:tg ngrebat praJa UJung 15-rls. TTah dadog fierang, Prabu Kendhlt-rllnang kasora!. Prabu AJi Glneng gya madeg narendra ing UJung Il-ris.

123W.

30 Jrrnl ]983.s$$$t$l$ttrt9$sts$s$$rf tr$$sr$$$$$r

m n nnnnB ININ Nm. nn mn m nmu!n nnnHrrH H mt

nnEln nnnnm nuD llltu lDn nu mn nEmll nn nnnunnn nn mr[ 'tDJll mn nm nn nnn nm nm nm m !tmn nn nn InIIl mn IDm mm nnnmmn nn nn m nmmrurDmm nnru[m mm nn mn mu mnn nruIlmmm m mnnmm mm mmn mn mn nn nn trn IBIn nm n nmn mmmnnm mm mmmn nnmn nmnm mm n nnnn mn nn nnm m[uBll luIluun nn nm nn nn nnnm mtnrDln

( SEMAR KUNINC JILID t 2 )**t*tt*****tt*lt*t*****.ta**it****ttt*lt***fi **f ****tf **i

I. NAGARI ASTiNA.

Prabu hryudang, Drma, Sanglonl. Rernbae : - Salg Nata manggel{h vog

tenlFuu RaJa Dttya saklng UJ'mg tLrLe Pratu lji Glneng ingkang ngelar Ja-

Page 46: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-36-

J ahan. Katungka rarruldpun karrg rana Pratu salyal prabu Baladeva myang Nar-patl F'arnar sar0i ngungol sabab kabujung denlng Prabu AJt Gineng. Nunten sg

ni pecak bar.Ls.

II. NIGART UJ UNG TIRIS.

RaJa Dltya Prabu AJI Glnengr Reol DdJala.lru, Dttya cunturvasosap Gu4

tur Dabala, Guntur l,lanrta, )-arr patih Dltya Kendhltnlnalgo @!gg : - Sang-

Nata nlreng kabar lren ratu tetiga Salya, Baladeua tryqng Karrra |ung kabu-Jur€ ngungoi nrlng Astina. Nunten kang putra ssnya kinen nenpuh prang 4ha-teng Astlna. Sandl-ka gya pangkat. PEilAIIG 0l0AL : - Ha{ya Ujungttris prar€-ca.npuh klayan ita{ya Astlna. Kurawa kapikut, Prabu Salya natak qjl Csndhabg

rava nanglng neksa cabar. l,lasarra para raJa sanya LoIos. Nagari Aetlna dl-pun lenggahL den{hg Dltya Guntunlaseea.

III. .

Begauan Sidlr-ikara nlnng arl pandhita saki.ng pertapan Gunung Kurnbang,

Begevan SLdbivacana. Bgplgg : - Sirnanfng kang gusti Madukera. Mireng pa-uarta btllh lng Ardl ArJuna vonton pandhlta misuvur, gya sa.nl bldhal- ne{ranyetakq,ken.

IV.AItDI ARJUNA

Begavan ArJuna Jelur nyat€ Oareng Petruk. Reurbas : - Sanl loraosan -bab Begauan Senar Kunlng. Katungka souadpun Bgw. Sidhlkara lan Sidhivaca-na. Pandhlta kakallh wau bantab klayan Arjuna Jelur, nanglng i.liku knk.]ihkauron. Nunten aben tiyesa perarrg (PERA,IG SuftR), Starritara. myang Sidhivacgna ugi kauonl nunten oncad.

V. A R DI .C.AK R.AI.' A LA.Resi Jala]ca lan Anonan. Nanpl tavuhnya Prabu Salya1 Baladewar Karna,

Drrlnrda:ra, Drroa, Sangkunl, sadqya sanl nlnta sraya. Salrg Wiktr eagah, na-nglnC para raJe klnen lerero lng prataparr kemawon. Para rqje eageh, SaIg Wi

ku gya pangkat nganthl Anoman.

C.qNDHAKAN : - Ing Astina, Ditya Gunturuasesa daLah para kadalg, katrqja4g

. den'ing Resl Jana.ka Ian Anonanr dadya peratJ€i. Resi Janaka 1an Anonan

kabuacang naruta denlng Dltya Guntur Ma:uts,, temah kanpnrng.

CANDHAIAN : - Ing Ardl ArJuna, Bgu. ArJuna Jelur nedheng nuagku lpuJa sana-

di, kagodha kidang neq nunten kajenparS4 badlur widodar{ Batharl -T\rnJungblru. Nunton wonten raseksa arsa nondhor€ D€tli TLnJungblru, -den panah denlng ArJuna.Jelur, buta peJah badhar uidodarl Battrari -Iriro-irlu. llapsarl kakalih nunten kapondlnng dening Arjtma Jelur.Kasa.nr praptaning Resi Jalaka nga.ken garwaning vtdodari kaka'l{h uaur

oarta ngakon aaJatlnlng ArJunap temah prang lclayan Arjuna Jelur. Kalce).iiF-

nya badhar Raden Arjuna 1an Devi Senbedra.

Page 47: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-37-

Katungka praptanlra Bgr.r. Sidhikara lan Sldhlvacana, natur bingah labet tiEbulipun lang guoti sekallyan.

TANCEB [l_]L!_[ .

124.

( SD4AR KUr'rrNG Jilid 3)* *f i *n*i tr ***t **i * f * *

I. NAqAIU AMARTA.Prabu Da:ruakusula, Sri Kresua, Llrekodara, Kenbar, Gathutkaca. Bggbgg

Murcani::g Arjua Ian uontenipun Raja Ditya ngelar jaJaban. Katurgka sovarE

pun Sangkunl-, natur bilih Nagad Astlna kaJegan putranipun Reja DLtya sa-ki-ng uJungtlrLs Prabu AJI Gineng. Dene Sang Nata Astina hruin Prabu Salya,

Balad.eve len Basukarna Banl rgungal lng pertapdr Ardi Ca.kravala, sabab itgvau Rad,en ArJuna uonten nrilnr lan eagah nundlarng nungzuhr nanglng engga eg

prlkt tanpa vasalla. Srl Kreena gya nganthi pata kadang Ian para putra bi-dhal ngrebat Nagarl Astlna.

II. NAGARI IISTINA.Putra UJungtlrls Dltya Gunturwasesa nyang kangJ eng ratu Banuwati. -

Renba.p s - Sarg Gunturvrlseea praeqJa dbateng Banuuati bllth ptyanbaklpun -punika dewa lngkang kenl;ing sotlpun Kyal Senar. Sang Dowa dahat suka. Kasg

ru panenpuh{ng parengnuka saklng Anarta, dados PERAI{G GAGAL. Gathutkaca sg

katlang tsndhlng Ounturvaseoa, Guntur Dahana, Guntur Manrta, vasqna Gattut-kaca kasoran. I'lrekodara maJu kagetak kaqprung. Sri Krosna nunten perilxg -unlnga dhatong para putra bllih nengsahlpun punika para dewa ingkang nombo

kasiku. Pranlla Sri Kresna gya dhar.ruh para putra klnen nundur vengzul dlg

teng Anarta. Kqlaul Gatturkaca lngkang kakanthl madosi Janaka" Gya budhal.

III. ARDI 4RJUNA.Raden Janaka nyanB kang gama Deui Sembadra dalah Gareng Petrulc.

-Reruba.s 3 - Sa;rg Kusuna ngarea-area tlnbullpun Iryai Iurah Senar. Katungka -rewuhnya Sri Kresna lan Gathutkaca, parlng pirsa yen Nagarl Astina kabe--dhah denlng nengoah eaklrg UJungtirie. ArJuna nurlng gya bidha.l nrlng Ast!na. [ggqXll&, durnugi Aotlnal Dyan Ariuna nJuJug ing Kaputren gya mondhong

Devi Banuuatl. Kadena4gan Cunturyasos&r 0untur Dahana Ian Guntur Manrtar -dados PEiIAIIO StrKAR. Patth Dttya Kondhltmimang peJah dening Gathutkaea.

30 Junl 1989.

**$$$$$$*$$*$*$$1t$$$s*$$$*$$$$**$$$$s$

nntlunE &nnu! mmnmn nmmll nmnnn nnmm nn mmmn nu nn mn run inn nn nn nn mn Dm mrn nmn nnnn nn nn mtn nm trn nn nm IDn Dn run nm nmnnntDnnnmn mDluumn nnulnn mnnmrnn nnnlum ru0nnnm mm mmmnn nm nm mn mm mn nm nn nmn mn nm nm nmmm rnm lin mm mm mn nn nn nmnm mm mm nm nmmuuulln nn mm nnnnn nID I[n mn nnD nm mm nm mn

mmlDID lltnuulmn mmnn nBunn munn nmnmnmn mnrnm mnmmnmmm mnmm runnn nm mn m m mn mn [uD mm mtDnmmmmn nnurnn mn m m nm.mnnnmn nnnuutmm mJn Inn mmn mm nm run mmnmm mm nm mn mnn nn rnln mm nmmn mnnnuu mmmmnn [ut nun rul nn nn ulnn nm

Page 48: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-38-

Raden ArJuna nagut pupuhr Dltya Cunturnasesa sakadang kasoran gya nundur -nrlng UJungtlrle. Srl Kresna xlyang Jaaqka nunten r€udi €arana sirnuring -Prabu AJt Gtnong.

IV. qUNUNG CAKRAI.IALA.Prabm Salya, Baladoua, D.rryudana, Bazukarna. Renbag : - Ngarea-arsa-

Resl Janaka lngkang nre aagah rrylrnakaken uengsah ongga nangke dereng rnn-ton uartane. Nadyan Pau.h sanglilnl 1ngg1h tanpa uasana. Tenahan sanl tsn -eabar, nuLya sanl Jengkar.

Dlnugi nargl, para raJa pinangglh klayan Sri Kresna lirn Jariaka. Pra-bu Drryudana P€unan-unan Janaka sabab rms eagah nundhung mungsuh, teka talrpe vekaoan. Raden ArJuna natur blllh lngkarg sagah nyirnalraken nengsah ingAetina kala ga.nanten Resl,fanaka nallhanlpun kang garva Deul Senbadra. Wa-

sana Srl Kresna ngaJak nyaray& Begauan Senar Kuning lng Ardt Tidhar. Para-raJa saruJuk gya bebldhalan.

V. ggEjL/\PAN A R D--I --T-t-D lI e R .

Begawan Sonar Kunlng nanpl aturlng cantrik billh ing nJawl kathah pg

ra rqj a tngkang badhe nyaraya. Nunten kadhar.mhan nlebet satunggal-sahrrg-gal. Nunten para raJa ea.url sovan nbaka oiJL, sareng durugi gtlirenlpun Prgbu fuyudana, dlpun garapl denlng Semar Kunlng. Wekasan Bgu. Senar Kunlng -sagah kasraya, gya pangkert nrlng UJungtirls. Para raJa ndherek.OANDIIAKAN : - Ing l{agari ujungtirls, Prabu AJI Qheng xoyang Rest Dlrijalalar

nalrpJ. aturJng para putra b1lih kasorLng prang. Kasanr panempuhipun -Begeva.n Sonar Kunlng, kaFapaga.ken denlng Prabtr .$1 Glneng. Prarg ru-ket, AJi Glneng badhar dadoe l$yang Gunr, Senar Kunlng vangoul dedos

Kyal Senar. Dltya &.rnh.rrvaspga badlur fVvang Srdral Guntur Daheae bg

dhar Hyvang Bra.na, Guntur Maruta badhar }Vwang Ba;ru.. Srl Kresns, -Pandhauae tttvl:r para raJa nglempak 1ng Astlna.

TANCEB KAYON1 JulL L983.

| 25S $S$E$S$$S$$8$$S$SE$$$S 8$EE$$$$$$$E$8$$S$$$$$$$E$$$$$$8$E$E$$$$

I. NAGARI ASTINA.

nm mn mmmn nn mn mn mn nm mmmts B rBltl mn !m mn mn nn mn nn nnlnm nmn nn mm nn mn nrn nm nn nln nnmn mnm nm nmmnnm nmmmnn trm mD mn mnmm n m IDIn I0m mm I[m IDn lllnmm mm nm

rDmtn nnn nm mn nm nm nn nn nlDmm tnm mn nn un nn nn uuuf,llt

mnnn nnmn nm nn nu nn mmlutrmn nm Dn nrn nn mn uD nm urn nnnn mn mn nn mm nm ma nm nmmm nnmnnm nmmnmm nn nm mnnnnnnn nm mn nm mn mmnn mn nmnm Dn mm nn nm mn mn mm mmnnmm mm mn nn mn nn rul mm

nn nlr nrm nm . mm nnnE nnlunt0 mnnun nnnnruDhmrn nn mmlt mm mn mn nn nn nn nm mmmmnmmm mn mmnmnn nm un nn mm nn nnmn nmn nm uD nmrn nm uuD mnrruDn mmlDnmm nnHH HH HM HH HN fiM ffi Hffi,' ffiM Hfi ffNhtD mm nm nn nn mnmn nm mnn nn run mn

Prabu Drlrudarra, Dlrna, Sangkunl, Ker:na. Rembag : - Jauata nurunaken -

Page 49: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-39- i

uahyu ratu Cahfanlngrat ing l,lana Krendhauahana. Sarg Nata gya dhavnh kang

putra Lesnana klnen nggayuh, Jlaanprngan Bgu. Drrna lan Sangkunl. Dene -Narpatl Karna lan Kurawa kadhavulun nyengker Wana Krendhauahana sanpun -ngantoo vonton Jalna Banes tngkang nguei ualryu kajavi Lesnana. fudqya na-

tur salrdlka gya bldha.l.

SgggElb, dumugl Wana Krendhawalnna, Losmana gya patrap sa,nadi, nyenJruuun

dhatong kang lbalnr rekea vana pl-narlngaria blyantt aage4lFun na.ropJ. ua\ru.-Kadadnk karasuban Batturl Drrga, Bagah oabiyantu tuuuruning vahyu, nanglng

kantht JanJl, nbertrJang peJahlpun Legmana kedah purun dadog bala baJttbarat.

Lesna:ra nahrr sandlkar Dlrga nunten mesat nring $rra1aya.

II. NASX&I Dl.lARAI.JATI.

Srl Kresna, Saroba, Setya.ki, Udasa. Rembqg : - Serg Nata dhawub nringkang putra Sanba klnen nggayuh uahyu ratu nrlng LJana Krendhanrahanra. Sanba-

sandika gya bldhaL JinanpgngaD kang panan Setye.kt riyang Udaua. PERANG CA-GAL : - Dlougl teplnlng llana Krendhavahana, Setyaki Udaua kar.rangsulaken dg

nI-ng Prabu Ka-rna laa Kurauar dados prang. Kurawa kaseoer, Karna mentlulg -sanJata Kunta htvasa. S t g e B'-XggggLlg, Raden Sanba mra patrap oalradl, sesa.nbat klayan para kadang kang

nonong gesarlgira, kadad^sk karawuhan Bathara Srtgatl putra lVvqng l,Ilsnu, sg

geh eablyantu brnurunlrrg valyu, ganri astanlpun Sanba d{pun rqjah. Kwagane

rajah la.nun katanakahen nongoah oeplsan peJahr yen keplndho saged ges4ngl-

Sa.ruba dahat atur penunrn, Srlgatt ntnten mesat nring $rralaya. Raden Sanba

uninga Prabu Karna mentharrg eanJata Kuntar gya katraJalg mawi asta seplsa.n

Karna pejah. Nunten kaplnclbo, Karna geoarg nal1h. I,lasana Prabu Karna loya::g

Kurawa 911a, leJen€ bubar narflrt ngungol gooango

III. .

Raden Abfuaanyu myang raka Gattnrtkaca.dalah Semar Gareng Petnrk, B9EF

}gg s - Ablnanyu Dgudl uatryu ratu. Gathutk6ca lngkang nJ anpangl. P.FRANG SI

]!AB : - Wa{ya balerripun Drrga, raseksa baJubarat Dltya Kala Jarenaya, Ynma

raJar Papaclyal Aroigora, nggoragodha Ablnanyu teraah dados prarrg, katlabung

denlng Gathutkaca. Denawa kuwalahen nunten sltana.

IV.5J![U@lVyang Gunr myang Narada nlnbali deva walryu ratu Ifwang Calryanlngrat

1an Batharl Cahyavatf (Wulanaa:mna - l.lulandarml). llembae : - ilyuarrg Gunr -dhauqh rorlng Deua llahyu sarlnblt klnen tunumn nring marcapada martlt'ls ga-

triya lngkarrg pantos nunrnal<en dardat narendra. Sandlka gya budhal.

Ilegjglgc, durnugl ngawalg-awangr Deva llaiVu kapanggih Drr€a, natur nyurun -kaparonga uanJlng mrLng Legmana. Nunten Bathara Srigatl prapta ugl n1ruvun-

Cattyaningrat kaparenga nanJlng dhateng Senba. Drrga murlng dhateng Srigatl

Page 50: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

. -l+o-

tenah dadoe perargo Perang ra.rne, kaploah den{.€ l^tisanggenl, nunten dlpun -adlli. Kabekta lngkang Jaueb runlyin punlka Dlrga, pranila Dewa ttahyu ld-nen nltis langkung ntnlyin dhateng Lesnana. Dene kiyet larr rnbotenipun loo-nana na.ropl- wa\nt, punlka gunanhrng kodratlpun. Pancenlpun llJ-sanggonl lng-glh sablyantu AbJ.nanyur nsngbg nboten purun rodapeksa dhateng tuuu:rrnlngvahyu, tuntndaklpun nalnur€ sa.nadya anut laksitaning kodrat. Sadaya oa.ni sg

ruj*r Batbara Cahyaningrat lan Cahyawatl gya tunurun, Drrga, SrLgati, l{i-Isanggenl nJ anpangl saking katobihan.

CAIIDHAKAN : - Ir€ l,lana lfuendhaua.Llanal Icanana patrap,sanadL tlnenggan Drr-na lan Sangkunl. Cahvanlngrat ualjtng nrlng Lesnala, nunten tcqgugah

denlng Drga paring uninga btllh uabyu sanpun nanjlng, sarta plns,-rlngan ueva.Iere Jalnu kang nentcro nanpl ua\ru, fngglh punika sal-ebe!

lpun {0 dlnten nboten kenging caket uanlta. Purnanlng gati, Arga 19

j eng olrna.Egggfalg, Devi Cellyavatl nenba putrl gunung ngunggalr-unggatd Lesrnaira, sang

lika Iosmans gandrung ne{ra roondhong. Ca}rantngrat oncad, Lesnana nurlng -gya ngoyak cunlorotlng wahyu.

CANDHAKAN : - Raden Sanba sanadl tlnenggan Setyaki. Wabyu hrnurun nanJing

dbateng Sarnbar gya gj.nugah dening Bathara Srlgatl, paring unlnga yen

sahyu vus nanJlng, narta vevarah slrikano uong montas antuk val5ru. -Sanba natur eandlka, Srlgatl elrata.

Kacaritar.Dewi Cahyauati nemba putrl sabrang ne{ya suyita Raden Sa.mba, sa-na{yan }ang pa.nan Setyaki sanpun ngenutakenl euadene Sarnba nekad, ar-oa rnondbong Cal\yawai;l . Wahyu oncad, Samba ngengleng kasmaran Callyavg

t1. Gya kaboyong karg parnan kabekta solran kang eyang Bgw. Jeqbawan -lng Gada.nadana klnerr nJ anpenl.

CANDHAKN 3 - Raden Abluanyu, Gatlq,rtkaca dalah panakavan. Sang Bagus sana-

dl, katltlean ua\ru. Gya glnugah denlng Wlsalggeni atur uninga yen -walryu nrs nanJing, sarta ngaturake sirikdxe uong mentas nampa valqnr.

l,lisanggenl paerah dhateng S.T* bab lestarlning wafuu ingkang naJt-jing d-hateng Ablmarryu. Seroar sagah, $'tsanggeni kundur mring Kahyva4g

an.

&ggl$g, Devl Cahyawatl nernba wldodari lngkang nenbe kesilu, nyuonin p4ngg

yonanlpun Abima4nr. Sang Bagus mboten purun nanpl; nanglng Sang Dotrl

ngalgs€g, Semar preyltna, Ca\yauatl dipun getak kanprung. Nunten Cq!

yawati nga[bara padoo panitlsenr wekasan plkantuk panggenanr nitis -dhateng putrl lliratha Dewi Utari. Abinanyu, Gathurkaca sapalakauane

nunten kundur nrlng Arnarta.

CANDHAKAN : - Prabu Baladeva lan ka.ng putra bfisatha ne{ra ngudi wa4yu na--nClnC sarrpun kasep. llonton nargi plnangglh Ablnanyu. Kanthi a1us, -Ablnanyu kadhawuhan nanplr nrlng Mandura, Ablnanyu mboten purul. Ba-

ladeua nuring, ne$ra rodapaksa. Gethutkeca prayitnal kang rayi Dll[--

Page 51: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

120.n0nnnnmmnmnnnnnnnnn

mn mnmltr nn nn nn nF uD mm

H, HN HH HE HM HM Hfl HH HM f,Enn rnm mnuullrnn nruu[nn nn mn nrn nnn nn mm nm ull nm nmut nm nmDIrtr run trn un mo nn' mn mmtrun IIln EIn nn nn nB nlnno

nnn mnmm nmnm nn n[un nn En llutulnul nn mn nnnn nnnmm nl'lnn nnnn runmn mununrhnmmmm nnmn nm nn mm nm nm nnnn mmmm nnnn nnnnnnnnnn mlnmmnmnn nmnnnn mm nn mn nm nnnm runrun nnnn nmntnmnnnmrD rnln n m mn nmrDrnnn mmmm nun nn nm nnmlDmm Inmmnmn nnnmm mmnnnn run m n nn ulnrunmrn nnm nm fluu nn nm mm nm mn nn run mn nm nm mmm mJn nm nm nmn lnm Inn m]u mnn nn nm run mn mm mn nn nm 4m np 4!l pn nmnn EE trll I0n runm EE pll nl! nn nn uu! nn llmm nlullllll mn EIU llul llul rnln nn uun nm nm mn rul nn nl

_u_I

sn ka.bopong mabur lnrndur. Baladeva nuring nunten nututl mring Amarta.

V. NAGARI AMARTA

Prabu Puntadeua, sri Kresna, llrekodare, Jana.ka, Kerobar. .@bgg : -ara putra nggeqya sanl ngudl walnt ratu. Katungka sowanlpun Abi-uarryu, Ga-

hutJcacal natur blllh sanpurr plkantuk ua$u Catlyanlngrat, nanglng kabuJung

sng uva Malrdura. Sri Kresna gya dbaruh nrfug Dewl- Senbadra kinen nCllliltgen dukanilg kang ra.ka. Sembadra sandlka gya pangkat.

acarlta, dupi Pr:abu BaLadewa pinarygth kang rayl Wara Sembad". ltgliutg pe

rah Jlwa raga, tenah l:ilth &rkanlpun nunten nrinah nboten sasstu rJ.Ooe"-en uatlyu kangge l,lisatha. Kaearu p4nga.nuklng Lesmana lan Kurava neSra ngrg

at uabytr, kagueah denlng Sri Baladeva tenah bubar 1,rqngsul roring Astina.

.a

I.W.Prabu Drryudarra, Drma, Sangkurd, Praha Karna. nggbgC c - Javata rlr-

rnaken I'Ialryu Ratu nani Makuthararna lng Gunung Kuthanrnggu (nr0rsgtri). -rnten kang pnkn p3a'!s Ka:na lngka:rS katural ngudl uellyu, sandika gys pang

rt ngantht Kurasa.

II. .-Kadang bayu': Aronan, 0aJah Setubanda, Dttya Blnernuka (.fa3alvreka)r-

esi l,laenaka, Macdl Palgunar Naga Kanetra, Kagapati, Bulus Panlngrat. !g-tg s - I'tuneksa Sang Wiku Koeauaeldhl. SSB4NgilEA! : - Kurava nlnggah gu-

.rng Kuthamnggur kawangeula-ken denlng kadang bayr.r tenah dadya perarlg. Prg

r Karna nglepaoaken sanJata Kunta Druvaoal kasaut denlng Anonan kabekt'a -rcad. Prabu Karna nglunpmk labet kecalan pusakal tan ne{ya larndur lanun-

u$ata Kunta dereng plnerggih.

III. PERTAPAII C A N D R AM AN I K . ( Ianah Slr€gela).

Bogawan Ulblsana nedheng parlng venatah nawatonlng narendra dhateng

ang putr& Nata Slnggela Prrrhr BLgauarna. Purnanlng wulang, Prabu Blsalrar-

e pa.nlt lundur, kalllan gya pnngkat.

1 juIl 1983.

Page 52: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

j

I

d:lj

-l+2-

Sapengkoripun kang putra, Wlblsana gya ngrucat kadangira vacrlr,qg ca-cah sekawa:r vuJud denar,ra badan alus, na.roa : 1. DrTyA KALA DAHAr\A. 2. DrTyAKALA BANTATA, 3. DrryA KALA MARUTA. 4. DrryA KAIA RAl.lu. Hlblsane panJ.t n*{ya eeda nuksva, para kadang natur badhe ndherek. ll'iblsana ntrnten pari1g -sarana nrlng raseksa /+ vau klnen nyuHun peJah sanpurna dhateng Raden Jana-ka. Sanl sandika uunten bidhal. Drpi napou sekauan urs nengker, !,llblsana -ldeng eldhlkara sarll nusthl. pargracutlng jtva rager gya seda rnuksva sarggano.

Kacarltar nunggseng al-e.n antara wonten yitae nrayayang nenggih yitjasning Reden Kunbakarna, ingkqng runaolr vus gesang ing ouarga, .nanglng dupi-trang rayl lrllbleaJra natur bllih busaranira Kurnbakarna hanung unrjud ganggeng

lunut, ategee kegasar sednnlpun kang raka. Keglat sang Kumbakarna nunten -mundhut tulu::g pltedah nargan'lng kasanpurnan. wiblsana natur, ka.r€ raka klnen nanltls nrlng Raden Wrokodara. Kumbakarna sagah nunten bidhaL. Wiblsa-na neeat nrlng kaoa.npurnan. i

IY. UA}IA DHADHAK A.-Sang ArJuna nyang Senar Gareng Potnrk. RembaB : - Raden Jannka ngudl

uahyu Makutharana. EE&AU9-S$S : - Denasa eekavan kadangipun wibisana so-Han n)ruwun peJahr Jalaka datan karsa, temah dados perang. Katarnen pusaka -uelat wuluh gadlrtng sinarrdhalga:r lawe lan enpu kunlr, Dttya Kala Dalrarra -sfurra dadl genl, Kala Bantala dadi bumi, Krla Maru'ba dadl angln, dene KaJ.a

Ranu dadl bantrru.

Saslmanlng raoekaal Sang Arjuna sa.nadl lng sela tilas linenggahan -srl Prabu Bathara Rana dlk kunano, kaguntur daya prahara uarni-vg:'al d6-alng kadalg bayu, nanglng Sang Bagua teguh tlmbul datan kengguh. Malah pa-ra kadang bayur Dltya Bimanuka, c"{"h setubalda, l'lacen Palguna, Naga Kane-brar Garudha Kagapati, Bulua Panlngrat, sadaya kabunca:rg dening day,aning -Sang ArJuna tenah saroi karnFnrng bali nrlng asal mula bukane. tfusnya slrna3odha rencana, nunten wonton manrta nonpuh _$ang Bagus. kabekta mumbuL solran

ngarsano Begar.lan Kosawasidhl. Panakavan ngeutooi lng ngandhap gunung.

IAIIDHAKAII : - fnE llela Krendhayana, Dswl Sernbadra madosi murcane kang rqkaArjuna. Karar.ruhan l{Vuong Narada, nunten Sang Devi kadarrdosan dados -priya plnar{ngan kaka,slh Banbang Sintaue]ca. L"jeng kadhamrhan nusulrnrlng Kutharunggu. Sandlka gya pangkat. Wwang Narada kundur Surala-

Y&.

V. NAQARJ AMARTA

Prab,u Detrakusuna, Wrekodara, Kembar, Gathutkaca. Rembas : - Wrekodg

:a Lan Oattnrtkaca kadhamrlum madoel murcanipun Jenaka. Sandlka nunten pa-rlt bldhal.(acarita, lng gegana Gathutkaca uninga uonten satriya lumanpah sanrl ngu-

ruh nantang kalg panarr ArJuna, nunten katlabung. Satriya vau Sintauaka, dgios perang lan Gathutkaca, nanglng Gatlattkaca kavon, nunten matur tobat, -ralah laJeng ndherek dados putra Biswa.

i

Page 53: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

ll

I

$4n,s4i!

T4j

-/'3' '

CANDHAKAN : - Pertapan Kuthanrnggur Begavan Kesauasldhi narnpl sowanlpun -. Anoman ngaturakon plsungsung Sa-qJata Kunta. MaLah tlipun dukarr{ da-

nlng Sstrg lllku eabab Anonan cldra tng patrap, Jejerlng pandhita tgk-slh renon nyonyolong. Anonan ngrorspa. nyuwun palgapunten, nulya lca-dhawuhan r.rangoul nrlng Kendballeada, kinen seya gentur nggenya tapa.

' Anoman natur eandlka lal eng palrtt r.rangsul.

Katungka sowanlpun Raden Janaka rngkang kabuncang prahara keroayaning

Sqng lllku Kesavasidhl. N'rnten plnarlngan wahyu Mekutharana, ingkang mrJud-plulrcal weuatonlng Narenlra ngasta pusaranlng prqjar nir"okaken ueuarahlpunsvargl Prabu RanaviJaya duk nallka mucal kang rayt Raden Barata. Pimrcaf. -vau sinebat : H A s r H A B R A T A . ( ihsthe. = uoru. Brata = lalnr), -lngglh punika nulat bratanlng : suRYA, cAl'lDRA, KARTTKA, BANTALA, DAHANAT-

MARUTA, MIIIDHITNG lan sAl"lODRA. sarta kavlslk bltlh selg Arjuna vreqang nanplvalytt, nanglng nboten venaDg andarbenl. Sabab ingkang kinotlrat junenenng -narendra ing tembe turun-tunrnlpun. lfusnya lebda tng gatL, nunten ArJuna 1klnen kuudurr earvt tinttipan oanJata Kunta kadhavr.rhan ngaturaken kundur:-kang rsl.a Avangga. Sang Bagus eandLka gya pa.mlt.

Begaran Kesawasldhi runaos purtra lng sasanggenan, gya rucat busana -kapandhltan badhar Srt Bathara Kresna. Nunten lundur ngmniyinl mring Ameg

ta.CAIIDHAKAII : - Prabu Katna dahat eungkaua kararra kecalan Kunta, kadadak ru4

pi oovarrlpun kang rayl hJuna natur blLlh sanpun pikantuk l{alal.u Makr3

tharanal saryl ngaturaken }undur SanJeta Kunta rnrlng kang rirka'KarnaPrabu Karna dahat suka narpl puoakanira wangzuI. lfusnya n"'pl pusaka

Pratnr Karrra rnundhut piroa ur.rJudtng l.latyu }laluthararnar Janala natur yen m@

ten wuJud bararrgr nang{ng pimrcal. Prabu Karrra naiben, tenah dados panca}gra. l(arrra kaeoran nunten lttndar,kapangglh Banbat€ Slntasaka, Ssng Nata -ninta sraya Sintawaka klnon nylmakakon Janalca. Sintawaka sagah, malah Prgbu Karna koaturan kundur uring Auangga. Sang l,lata lmndur, Sintaurnke p6rar€lan ArJuna. ArJuna kasoran nunten lunaJar plnanggih Srl Kreena lan l,treksdg,

ra. Arjuna natur yen nontae plkantuk wahyu nangtng kabegal Sintauaka, arsapinarjaya. Srl Kresna mblslkl kang rayl bllth Sintawaka punlka ftnng garuar

Raden ArJuna maJsng nalih, Sintavaka dlpun ngungnrm badhar Derl- Seubadra.

Kasanr praptalira Kunbakarna nanggtld Wrekodare, n)ruvun pejahr Hrekg

dara tan purun, tenah dados perang. Kumbakarna kasabetaken ing wentls, sirna nanJlng wentlslpun Wrekodara tngkang klwa.

Prabu Drryudana nbekta wa{ya Kurawa ng}unrgi l{agari Anarta, kapapag-

aken denlng Wrekodara lan Gathutkaca, dados prang e.uruk-a.mukan, Duyudana -sa Kurallane kasebla.k barat kanprurg.

TANCEB KAYON.I Jult 1983!

nn monnnnn mmn nnnn nufffi S$$ffi g${t$f{trf S$SS0000arnnnnnnmnrilDrntnnmurnrn

Page 54: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-lNL-

127.nm _ tsts _BnnE_ EE Fp no nm nn nmnE _D-- 4E E4 tr4 trE DE 44 Em mm nm4E Eulr EE U4_ _!14 mE__u!! nm Em Ad frn&n pn!! !l_ mnmm4u 4mnnlqq nm mn i[n miEmm_E F_un En Un nq lnm nnnin_- niir- iiinmn8 urun pE luo BE EU -min- Fn iiiEtlln no nlll nu nn Em mn --inmniit--

nnruill nnMID MMnm nn nnmmtttf,ull tunnmll nnumtun nnu[ luun nn

Efl"tn li "fiH ffim fiH*H._Htr S* Sts Lnn nmilfi^' Hffi Hffi NH NHHH HH Bfr 'fi*$'

I. NAGARI DUARAL'ATT

Prabu Kresna, Prabu Baladeval Sanba, Sotyak{. 4enbas i - Srl Balade-ya supena katbs-2 unlnga wonten purnarua. pltl cacaldpun cumlorot nengllen.-Srl Kresna natur bllth wekdal punlka jar,rata nu:rrnaken ua\ru, nanglng du-nunglpun derong klnanten. Baladewa ne{ya nyatakaken lnpen, Kresna mboten -samJuk sabab uatlyu puulka sales bageyanlpun kang raka Baladeua, nanging -nl.tunrt Jangka valryu punlka bageyanlpun Janalca. Mangka r.rekdaL mangke ArJu-

na. rnurca oaking Anarta. Sang Neta kakallh nunten Jengkar dhateng .Anarta.

II. NAOART B I KUKUNGPURA.

Prabu Dasabahu (narendra se'puh ulult Jarnan Abyasa nadeg narendra ir€Aetlna, Dasabahu sanpun manJing dadoe nuridlpun Prabu Abyasa. Ml1a ka1s5s1

panJang yusva). Kahadhep kang putra Raden Begasura, PuJangga yalsa Dltya -Pulontani, patlh Begaourasa. Renbap : - Begasura kepengin ne{ya ngudi wab-

yu nr1-ng Nagarl Ayodya, kang ra.ma tan pareng eabab purdka bageyen'lpun Pan-

dhava. EVadeno Begesura adreng panyurunlpun, nl1a Bogavan Pulontanl sagah

bldhal ngudi vahyu nring lyo{ya. Patlh Begasurasa kadhavuhan nylver Tanah

Javi. Sandlka nunten sanl bitlhal. SERA}IG GlgA! ; - Dr-nugl bawah harar,rati,ua(ya Bikukung kapapag wa{ya Drarauatl, oulayaning renbag dados baadeyufu.

Ha{ya sabrang kasoran, nunton .nylbpang nargi.

III. W.Raden ArJuna myang Sornar Gareng Petirrk. Rerubgg : - Mlturut aturipun

Senar, ArJuna klnon ngudl. wa\ru. PERAIIG SULA\R : - l{onten tnacan area nubmk

Sang Bagus, dedya perang. Macan peJah badhar iVvang Ka.naJayal padng rteikSarrg ArJuna klnen ngudi wahyu mrlng Kadhaton A'odya. Sandlka gya pangkat.

IV.NAGARI AYODYA.

Prabu Ra.ma Ke1lng nyang ari Prabu Rarua Saknr (narna Badra) nampi ra-uubnya Prabu Blsawarna 1an Anoman. .@pgg : - Bisaltarna dhawuh roring Sang-

Nata kakallh lngk"ng kal lbah nrmeksa watryu kinen oarnl prayifns. I(gseru -praptanira Bgv. Pulonteni matur nyunrn valyu pitrr Anoman tan suka temah -

dados peperangan. Ditya Pulontanl pejah.CANDHAKAI{ : - Kaputren Ayoc\ya, Wldodari pihr pengaualcaning r.rahyu :

1. DEt,lI SRI LAH KASI,IITA. 2. DEIJI SRI WAHNI. 3. DEI{I SRI DAJ{AIITI.

4. DEl,lI SRI yUWATI. 5. DEllI SRI I-IUNI. 6. DEtfJ SRI ASI'AnANI. ?. DDWI-

-t

Page 55: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-lr5-

SRI IfIDAYAT. Katungka praptanira San Arjuna da,lah panakavan. Bg4bgg, : - -Radeh-Ja!"La nund.lut oupados hapoari pltu nranJing tng angganira. Para uidgdarl natur eagah nalging nyuwun RASA JATr langkung mniyin. Ilapsari pitu -nunten kapondhong denirg Dtrran Arjuna.

Prab't Rana Kellng 1an Ra"rna Badra unlnga kedadoean vau nunten murJ.rrg,

temah pera.ng lan Janaka. Katanal sanJeta sa:rota.na, RaJa kakalih peJah, -kvandha sirtta, nalih dedos SESUPE S0TIA LUDIRA agenlpun Srl RaruevUaya lan

KANOING RIKMA LINTRING !€M4{{Ktpun De}d Slnta. Pusaka kekaLih r.rau laJengd,en agen dening Wan Arjuna. Prabu Bisauarna matur dhateng srng ln"g.ru, br-lih val{ru pltu wau katuran enggaf ngracut. .Tana]ra laJeng sidhlkaral wldodgri pltu nq.J J-ng lrrg angganlra, mapan 1ng : 1. A.lI AS',IARACAI,IA. 2. AII AS'IA-

RACTPTA. 3. /'JT A${ARA}.IALA. 4. A,II ASI'iAMTAI{TRA. 5. Nr ASI.iaRADA.}IA. 6. AtIASMARA TURIDA. 7. Dens Deul Sr1 Wldayat nalrJ.tng dhateng PURUS. fug nriku -Prabu Bieauarna natur btlth oalobotlpun /.0 dinten {0 dalu, sang Arjuna ruhg

ten kenglng kegepok denlng Ja}na elnten kemauon. Salab nanavl ngantos kegg

pok denlng Banesr uatlyunipun badhe oncad 1eo ngalih dhateng tiyang ingkangnyonggol. Salg ArJune sagah, nunten panlt kundur. funugi Tanah Jaui, dha-wh dhateng Senar kinen matur para kada:rg yen panJ enenganlpun sanpun nsmpi

vahyu Sr1 Pitu. 9euar sandlka nunten bidhal nrlng Amarta.

V. NAQAru A-U_A_&AA .

Prabru Darnakustl[ar Srl Kresna, Baladewa, Wrekodara, Kembar, Gat]mtkgca. 39p!3,g : - Prabu Darrnakusuna natur billh ualryu salrpun durnugl Tanah Je-vl. Sri Kresna clngakl d()ne kang rsyl Jebul sunpun un:inga. Kasarr sovarrl-pun Senar natur billh karg rayl ArJuna satnpun lsindur saklng Ayodya mboyong

l,lahyu SrL Pihl. Dereng ngentos purna. aturlpun Senar, kadaya raos ganblrer-para kadang gya bidhal napag Dyan -Arjuna. Drpl sarni plnangglhr sanl badhe

ngsyou katri:ua kanthl ngrangtrml, nanglng ArJuna mboten purun, temah sanl -dlpun burue ngantos neb kecepeng.

l!Cgg€l&, Euarrg Guru unlnga Janaka ai.pul buJ eng-2 para kadarrg na}eten -!tau, nunten dhavub dhatong hywang Narada klnen prentah Wveng Candra, nga-jengaken langgalo Ingkang nesthlnlpun nerobe tanggal 28, renbulan junedhul

dadoe tanggal setunggal, terneh Jangkep d0 dlnten ArJuna nggenya nqlanpahi

pepacuh. Para kadang gya sa.mi ngrnngkul .tranaka kantht bingah. Nunten sanol

kundur nring finarta. '

TANCEB KAYON.1 Ju11 1983.

Page 56: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-ir6-128.

nmtrn DuuD Ilt[ nn nnDnm nlullrD Durnmm n m nn mrD nll IDtu mn nm nn Dn lnmmmnmnmmm mmmn nunnm nm mmnlu n ID mlo nn nm nmmnn mn nmnnmrDnn mtrm nm nm nn nrum mm nm nmIDIII IDIDM IDDI NM NU MMND NN Mtu NIN MMND IDID NNIilD NN, NUIUI IUDINM NN MN

rul urunnnn nm nnuun nn nn mnmnnm nn mm nm mn mmm mm mm mmnm mn mn nn mm mmmnmn nm mnnm nmnmn mn mnEDnm mm nmm mmnDmmmm mn mrn nm nn nn mm nm nmNM MM NN IDIII IIIO BM MM IDIII NIDnnnnnn Eunnnn mnnnmn nu mn t!|n Inn mn nut

i

1

,l

1

I

I

c

I.W.Prabu Kreena, Baladeval Sa.rnba; SetyaL{. Rep,b"g : - Wonten paraagnuka

oaklng Nagarl Slnbar Kenlalca Prabu Murca Lelaaa, ne{ya nglanar Dewl Sitt -Sundarl. Mangka, Sang Devl salnpun kagarua lladen Abimanlru. Prernila dinten sgnangke Ablmanyu lan Sttl Sundarl kaboyong saklr€ Plangkar.rati dhateng Dwarg

vatL. Baladewa nurlng gya panlt me<ial nJaul pacak baris.

II. NAGA}U SI MB ARKEM LAK A.Prabu Murcalelana nyatg patih DtdraJanu, ditya KaJ.a Yaksa. .&g!gg, :-

Sang Nata runtl-k nggenya tlnanplk panglanare dbateng Dewl Sltl $ndari. Iigjerg utuoan kang lbu Dewl ltanundarl (rasokoi) klnen nuoupl Dewi Sitl $rndg

ri. Raeekel llanundarl sagah gya bldhal. Patlh Dndrqjanu klnen qja.npangl, -eandlka gya panlt bldhaL saua{ya. PERANG GAGAL : - Wadya Sirubar Kemlaka kgpapag va{ya Mandura/D*arawatl, da{ya ca.urpuh prang. Wadya sabrang kasoranr-gya nundur.

III. . (Banoncinawi).

Raden Abiranyu nyang garse Devt Sltl $rndarl .ra-'l ah Senar Gareng Pe--tntk. lgElgg : - Sanl rereoaan vontenlpun parangnuka saking Slnba:r Kenlakn

Katungka praptanlra raeeksl WanundarL lngkang serlra jin, nusup dha-

teng Devi Sltl Sundarl, sanalika mal1k nalaripun Sang Devl taJeng ngunan-unan kang raka Abimanyur nalah dlpun dhedhell agenanipun lajeng katundhurg

saklng pura. Abinanyu nanut, gya kesah vband.hungan.nganthl panakavan.

Sapengkeripun Abinanyu, Raden Sanba lan Setyaki ravuh, duka kathalF2

dhateng Sitl $:ndari. Sang Dewl kadargu keng raka wonten pundi sa.malgke -Raden Abiuranyu, Salg Deul mboten wangsulan, Sa:nba nuring, kexg rayl dipun

pa1a. Deui Wanundari oncad, tlnututan denlng Setyaki temah dados perange -Hanundarl kaplkut ntrnten kakunjara. Srl Kresna gye dhawuh mring Sanba kJ--nen nadoei kang rayl OngkovlJoyo2 klnen ngandharalcen lelanpahanlng kadha-ton katemben prurlka. Sanba gya nututi Abtnanyu plneripih, nanglng Sang Bi-Danyu tan kersa kundur, mal-ah trus nrajang barisan Silabar Kemleka. Dados -PERANG SIX{AR, wa{ya ragoksa sanl pe.jeh sadaya. Denawa sima, Abimanyu tu-panakauan nglunrg nrlng Slnbar Kenl.ake,. Raden Sanba kundur matur Sri Kres-

na bab kang rayl Ablnanyu.

V..Raden ArJuna rnyang garwa kakalih, narnpl ranrhnya kang r"La Wrekodara

Page 57: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

'l+7-

dalah Raden Gathutkaca. Sg4lgg : - Seng ArJuna, Wrekodara 1an Gatlutkaca -saoarengan budhal urrlng Dwerauatlr labet ne{ya sebiyantu mr.retlng kang ra-ka Sri Kreena.

CANDHAKAN : - Keputren Slnbar Kenlakal garvanlpun Prabu Murcalelarrer nana

Deui Murcanauatl 1ngg1h Klsnayauatl, nanpl ravubrgra Raden Ablxodxyu.-

Sary Delrl gya kapon,lhong dening AbJ.nanyu. Kadadak Prabu Murcalelala

rawh, dadoe perarg. Kataman Jonparing Sarotarna, Prabu l{urcalelala pejah.-

Bus&na den agen dening Raden Ablmanyu dados wJud lturcel-o1ana. Nunten pang

kayan klnen natur mrlng Srl Kreena ing Dlarevati bilih Raden Abfuoanyu seda

dening Prabu Murcale1ana. Panakavan sandlka gya bldhal. i

Prabu Murcalelana (ruallhanlpun Abimanyu) nimbali patlh Endrqjajxur P!naringan untnga btllh Ablnanyu peJah tandhlng Sang Nata. Mlla nunten kad.lg

wuhan nyuuun Devi Sitt Sundarl nring Duarawatl. Patih sandlka gya bldbal.

v, NAGARI DIIARAI.lATI.

Sri frresna, Baladeva, llrekodara, Janaka, Gathutkaca. 899bgg 3 - Slr-

nqn{ng Abinanyu. Katungka BolranLpun panakauarl natur bl}th Abinanyu seda -vonten Nagarl Sirnbar Kenlaka. Jnnaka nurlng, dipun bleikl Sri Kreenar Jalg

ka 1111h. Kasueul sovanlpun patth Endrajanu natur kautrrs dening Prabu Mur-

calelana klnen nlruwun Dewl Sltl SrndarL sabab Ablmanyu ealnpun dipun sedaltl

Srl Kreena rnarlngaken Sltt $rndari, l{rekodara lan Baladewa nuring, -SrL Kresna natur blllh punika ninangka sarane tl-nbulipun Ab5-rnanyu. Para kg

darrg sarni nrirnahl nunten Baearengan budhal nrlng Slmbar Kenla.ka.

CANDHAKAII : - Nagarl Slnbar Kenlala, Prabu I'turcalelaaa nanpi sowanlpun pa-

tth hdral anu ngaturaken DeuL Sitl grndari. Sang Pratu ewa eaffl ka-

wada kathab-2, laJeng kadhanrtran nuhr, Sang Delri tan purun, lajenC -/r{:Fun polat rlaBalra punrn nutu.

Raden Sarnba Leu Setyakl unlnge patrap makaten uau, tenah nurJ.ngr pe-

3nng laD Murcalelana. Sa.uba Setyakl kasoran. Prabu MurcaLeLana laJeng neng

ga nggenya nutu Dewi Slti $rndarl, Dangu-2 Siti fundari nangis sesanbat -kang raka Abimarryu. Sang Prabu temah wo1ai, nunten badtr,ar Raden Ablmanyu;-

Dewl Siti $rndari nunten ngrarrgkul kang raka sarwi sanbat tobat. Para raJa

1an para karlang sanl ralruh dabat suka ing panggallh mulat tirnbuLipua Qyan

Abiua:ryu. Nunteu eanl kundur mrlng Dwarawati.

TANCEB - KAYON"I JulL I9S).

Page 58: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

nnnnnn nmnnn nnulu nu nm n!!nn mmulnn nnnn nn ru[ nunnnn Dn En mm Dllt nmn nMn nn uuD nn mm mm nm nn nn mmtnn nn nn nn nn mmmnmn nn nn nn nm nn nn nn nm nnIllllrllllttr nlrlDluul nnntrIDID IntD Inmn mn nIDn nmnnm mmnnmn nm mm nmnmmmnr0 IDnE mm nn no mn nn nm mlu nm nB nm mnmn mm . mmtrm nmmn nn nn mrD ntD nn nm nm nm nn mn mm mm nm nnlllrDnmBun nm trnn lnllt IDn mm rul nnnm nntrmm mn mn nm mn mm nn

-/+8-129.

' I. NACARI D t{ A_B A }r A T I o

Sri Kreena, Bal-adeuep Sarnba, Sotyam, Udava. Renbep : - Sri BaLadeva

ndangu kang rayl Kreona, bab lela.mpahan kapengker nq'l'l ka Abirnanyu mentag -dtptut oulayanl kang garuo Sltl Stndarl", Janan kalarnar Prabu Murcalelana -sak{'g Stnbar Kenlaka. Srl Krssna natur, bl}th saJnpun sa.nl ruliun, earnangke

takstb nonten lng Baronclnaul fuarauatl. Nangbg malah ounangke Sang- ArJu-nar lJata Srlkandhi lan Gathutkaca murca sak{ng pr4jar dereng tirubul.

Srl Kresna ugl matur bllih uekdal punlka Nagarl Dwarauatl pnantangperang doning narendra Sj,nbar Kenl$g Prabu Erangbaya. Beledesa muring, ng

nSlry plnarlpih dening Srl Kresna, katuran masraha.ken bab punika dhateng -Abtnanyu kenason. Gya oarlnbit nanJ{ng kedhaton.

II. KEDII{T0N DWARATIATI . (Baronclnaul).

Ilavt Jenbauatl, Rrkrulnl, Setyabona, l'lara Senbadral Sltl S.rndarL, Lan

Ablnanyu, nanpt ramrhnya Srl Kregna, Baladewa. !@gg : - Bab pararrgmuka -eaking Sinbar Keuleka. Sanallka Ablnanyu dahat duka, nunten bidhal tanpa -panit nod;ra napagaken mengsah. Sanba Setyaki Udaua klnen nututi.CANDIIAKAN : - Bariean Simbar KenIalG : Prabu harrgbaya, Patlh Jaya Sengara

lan wa{ya rasokea. PIIRA}IG GAGJL r - Abluranyu nitih kuda Kyai Ciptew!. laha nrqlnng barisan nengoah da{ya perang rsme. Wasana Prabu hartgbg

ya ngLepasaken Jemparlngp Abloanyu kabunca'g tebih dalah kude Cipta-wilaha. Raden Sanba gya natur nrlng kang rana. Sanaltka Dewl Jenbaug

tl, Sonbadra lan Sltl S.rndarl budhal madoel Abluranyu lngkarrg karupnrng vau.

.$3gg4k, Prabu trl'Fngbaya dhavuh nring patih Jaya Songara kinon nyuwun De-

ul Dmpadl nrlng Anarta. Sandtka gya budhql. .

III.KARANC KADHEMPEL.

Petlnggi Slnon PariJotho nyang Senar Gareng Petmk. Rembae ; - Kl Pe.

tlnggl ne{ya caos pqjeg mring Banonclnawl. Gya bldhal saPala}al'ane. BU&Al'lg

SEKAR : - Rseoksa saklng Slbar Kenlaka nbegel Stnon PariJathal dadoe banqe

1rud.a. Denawa sani peJ ah.

IV. NNQABI AMARTA.Prabu Dannalarsume, l.Irokodarer Kenbar. Rembap : - Murcantng ArJuna -

Srlkandbl lan Gatbutkaca. Kafungka sovanlpun patlh Jaya Sengara, natur bi-llh kaufirs Prabu hengbaya klnen n)ruvun Devl D:upadl. Prabu Puntadeua ngu-

lur4ia-heu. IJrekodara nuring, nututi Jaya Seng4ra, dados perang. Saben kase-I

I

Page 59: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-lr9-

sor, Jaya Songara nabur. Hrekodara gereng-2 kengotan kang putra GathutkacaWasalxa Patlh Jaya Sengara oncad nbekta Dewl Drlpadl. Wrekodara gya lunaJarnring D,rarayatl.CAI'IDHAKAN : - Abimanyu furgkerg kantaka tlnenggan turerrgga Ciptar.rilaha. Ka-

tungka praptanipun Devl Jembalrati, Seubadra 1an Slti S.rndarir gya -sanl nangls ngrungkepl lsandhane Sang Abiranyu. Ciptauilaha gya ne-satr pinangglh Sinon ParlJatba gya kagendlrong tunuJu mring kr.randha:re

Ablnanyu. Senar Gareng Petnrk nututl. D.rmugi papan mriku, Sang Devi-Jombauati dhasuh dhateng Slnon Parljatha klnen ngusadanl Abinanyu, nuntenkagrayang kaplng tlga, Abinan)ru uaras,

Kasam la.npahira patih Jaya Sengara lng gegana, lir.rat sa.nglnggilingpara putrl uau, Devl Dntpadl JerlL.2, Slnorn ParlJetha nututl. Dados prarg,Drupadl kenglng karebat denlng Sinon ParlJatha. Patih Jaya Sengara lunajar

Kl PettnggL matur dhateng para putrt kaparenga kadhereka.ken kundur -mrlng DlarauatL. Para putrl ngandlka yen bingung, nulya katuran ngetutalcerl

glagah lanang tngkarg kalepasaken. Dene Ablnanyu lan Siti Sundarl kinen sit1h turangga Ciptavllaha, nraJalg barlsanlng nengsah. Sagah gya pangkat.

V.&IGART Dl,lARA}lATI.

Prabu Kroona, Baladewa, Wrekodara. Katungka sovarripun Jenbauati., D41

Padr Senbadrar Sinorn ParlJatba lan panakavan. Sang Deui ngaturaken kadig-dqyanlpun Kl Petlnggi Slnon ParlJatba. Srl lhesna nantbuk-2. Nunten ndangu

r.ront€n pundl Abfuianyu. llln4ngsulan denlng Kl Pettnggt, bllth napagaken pa-rargnuka. Srl Kresna gya dharnrh para kadang sadaya kakanthi mbiyanhr Ablng

nyu. Nunten bebidhalan.oAI.IDHAKAN 3 - Ing papra.r€an, Prabr Dcangbaya na.urpl aturipun patlh Jqya se-

ngara btlih ngger\ya nyldra .Deutr Drlpadl, kabegal denlng Petlnggl Si-non PartJatha. Katungka p"nganukipun Abarnanyu 1an garva, nitih kuda-Clptavllaha nrdang barieaJx Strobar Kgmlaka. Prabu Erangbaya nuri-lgr-

gya magut pupuh. Ablmanyu kasoran, kablyantr.r dening Petinggi Sinon PariJe-tha. Perang nrket lauan hangbaya, vas&na badbar Dovl Srlkandhl. Dene 51-norn PariJatha badhar Rade,n Janaka. Patlh Jaya Sengara badhar Raden 0athut-kaca.

TANCEB KAYOI{.I Jult 1983.

nnnnnmnmnnmnmmmnumn

Page 60: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-50-

uBmfrn eB"$u $$' $H fiH"S' 'ffi"H'o

f Bo. HilnnHH*frH $fi'-ffiHH,',HH $fr.'H$

H$ *H* $H #lHu H$ilHn fl$"Hn uffi"Hn HH Hfi mffi^'H,mUgt EuIr rnE llmnmmn pguum nm UE F'mnminfr iiiiii ifrii iniiinnnifr.nnH Hmn'Hfi ffiH f;ffinn, f;H,,$n $m--Hffi

-'$H'- trfi-"TH

I. I'IAOARI ASTINA.Prabu $ryudana, Drrra, Sanghrnl, Narpatl Karna. ,Remba.e : - Serrg Nata

nedya nylrnakalcen Pandbava kanthl ngglnakaken abdl pasuwltan enggal ing--kang kapapanaken lronten GaJah Oya aarol Ba-nbang Ganda LJardaya. Gya katlnbafan. lfuenya nalrgarsa kadharuhan nenpuh prang nring Anarta, klnen nJuJug ka-satriyan Jodhlpatl sabeb Wrekodara nenbo gegladhen perang. Sandika gya bu-dhal. Narpatl Avangge la:r Kurava nja.nparrgl.

ff'trggXilg, vonten lng paseban nJar.rl1 Radon tesnana roatur nrlng kalg eyarg -Sangkunl yen gandrung putrl garwano Gandauardaya. Nu$a kl patth dharnrb -dbateng Drreaes:ra J.an ua$a sauataule kinen ndherekaken tesnana nyldra De-

wi Ora:rtalgeaal Lng GaJah oya nangke uarraw'l Gandauardaya earrpun bfdhaL dlE,

tong Anarta. Drrsagana eagah nunten sani bldhal dhedhemltan.

II.KASATRIYAN GAJAH - OYA.Ganrane Galdauardaya nana Devl GrantangsasJ. kahadhep kang rqyl D€wi-

Grantangsarl lan rayl saking Galdauardaya, ka.kaolh Banbang Gandakiusurnso -4enbsg : - Ngarsa-arsa kundurlng kang raka Gandauardaya saking paoeben As-

tlrra katlnbalan Prabu Drryudana. Katungka praptanlng kang rake Ba,nbang Ga4

daverdqya, parnlt ne{ya nenpuh p"1"9 mring Anarte. l,lusnya kalilan gye bi--dhal. Sapengkering Gandauardaya, Raden Lesmana, Drrsasana ralruh arsa ngro-dapeksa Dewl Grantangoasi. lan Grantalgsarl; Ba.nbang GendekuFuna nurlng, dg

dya pancakara. Gandalusuna kagoranr kabal'ang pusakanira Dtrsasana, GanaaJE

suua kontal tebih. Dewi Grantangea.sl lan Graatangsarl nulya kaboyong ds-nlng Raden Leenla.na kundur mrlng Astina.

III. PERTAPAN-SAPTA ARC-A.

Begar.ran Abyasa nanpl souanlpun kang r.rayah ltaden Janaka myang Senarr-

Gareng Petmk. Regrbqg : - Sang Kusuma nyarawedekaken pasupenanr \atingal -kRng raka l,lrekodara ngagem busana sarlla jingga nitih baita katenpuh praha-

ra, tenah keren ing sanodra. Sang l.llku dhasuhr bilth Nagari Anarta badhe -katanan bencana. Arjuna nunton paInit kundur. PERAIIG SA(AR : - Wonten dena-

va alasan nodya nangsa ArJuna, dados peratrg. Raseksa peja4r badlur lswang-

KanaJaya paring uislk klnon nulat lan prayltna. Sandlka nunten kundur.

IV.W.Raden llrekodara, nyang para putra : Ontorja, Gatlutkaca, Abinanyur-

sarnl kagladhl perang denlAg Sang Riua. Kasaru panenputr-ipun Banbang Cande-

Page 61: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-5L-

Lrards,ya dadya pera"ng rane. Sada;ra putra-2 Pandbava sa"mi kasoran. llrekodara

maJeqg, Gandavardaya nuJa pedhrt wlsar Urekodara ngluropmk, Gathutkaca ke4

taka, OntorJo lunpuh, OngkowlJoyo tanenget. Nunten patih Gagakbaka lunajarmring A.narta.

CANDHAKAN : - Ing Nagarl TasLlioedu, Prabu ArJunaya.na myang kang putra Dewl

Gandavati. Reurba.q : - Sary Donl nanggallh kang put'ra Gandauardaya ha

uln Gandakusuna nggenya nadosl kang ra.na Raden Janaka, kraos sulnF-larcg. l{aoana Sang Nata ArJunayana gya nganttd Deul Gandawatl, nuzuI-kang vayah nrlng Anarta.

V. NAGARI AMARTA

Prabru Damakusuna, Raden ArJuna, Kregna. Rembae : - Ngarsa-arsa so-vaning Sang Hrekodara. Katungka souanlpun patih Gagakbaka natur bab tivarlng karrg gustl l,lrekodata myang para putla denS.ng srayan Kurawa. Katgada R4

den ArJuna gya btdhal nagut yudar Srl Kresna nJa.upa4gl.

I!gg.eE!hg, durnugl paprangan, fan ArJuna gya nusthl sa4Jata Bayuuastrar nyg

blak pedhut vLeer tenah l,lrekodara'la] ah para putra sa'tnl ulral saklng bobaya

Nunten canpuh prang ArJuna 1an Gandavardaya, kadad.ak Banbang Oanda-

uardaya egnu kaseser nunton Dgrtnf&loullga Kyal Kale Nadhah. Sang Arjune dg

tan pangling bllth punLka puoakanlpun, nunten tlnandlrlrgan dhunrng Kyal Pu

larrggeni. Pusako kakalth don aben Juneg).ag euara kadya gunfur, nluah callya

gunebyar ubalerengl, da{ya geger Kahyuangan $ralaya. }Vwang Gunr gya utug

an lfvang Narada tuuurun, nl-sah kang sa.nl barrdayuda, seserengan klayan dhg

tenglpun Frabu ArJunayena ny",'g Deul Gendavatl. DrpJ- sanl nglempak, gapyuk

rerangkul.any eabab plnar:ggth kang den upaya. SoJatlne Banbang Gapdavardaya

punika putranlpun Wan ArJuna patutan klayan Dewl Gandauatl" ing Teolloadu,

ne{ya sowan kang ra.na nangfnq kssasar suwlta Kurawa.

Kasar:u dhawahlpun Banbang'Gandakueune lothah ludlra, gya dlpun ualu-yekeken denlng Srl Kreena. Nunten Sang B4gus natur bab auoning budl Raden-

Loenana tngkang nytdra karg mbalyu Deul.Grantangoasi lan kang rayi Graa-tatgsarl. Sadaya nunten ngluntg nrlng Aetlna.

CAIIDI{AKAN : - Raden Loemana arsa mondhong Devl Granta:ogoarir eaha Dtrgasa-

na arsa mondhong Deul. Orantangoaal. Pr,rt'r1 kakallh datan purunr tenah

lumal ar, kabuJung-buJung. Pl-ayunlng Grantangsasl Grantangsarl plnang

glh Banbang Gandauardaya lan Gandakusuna gya tlnulungan. Leemana lan

Dlrsaeana llnabrag pralg dentng para putre Pandhanal tenah kapulaoe-

ra. Prabu Drryrdena 1an Kuraya murlna, katraJang denlng Sang |l|rekodg

ra dalah ArJuna, Kureua nawut luty* keplayu. ltusnya nltulungl putrl kaka-lih, Sang ArJuna tuvln para kadeng gya nganthi Ba.ubang Garrdavardayar Gandg

kUsuna sagarrane kundur urrlng Anarta, kakenpala.kon pale putra Pandhaua.

TANCEB - KAYON., 2 Jull L983.

Page 62: Srt pustakaraja prw 05 suryosaputro

-52-

N@llsgpe,bcg r

BondhanRablne Senar . . . . . r, . . . .

nBangun Tanan Maherakaca . . . . . . . .

Lahlre Gathrtkaca . . . ., . . .' . . . .Ialtlre SttlJa . . . . . . . . . . . . .

Latdre Sanba

Noner urut :

106.

1.07.

108.

]09.1L0.

111.

112.

113.

L]4.115.

r.r.6,

117.

r18.119.

r20.12L.

L2?.

r27.r21.r25.]..26.

L27,

128.

l,n.L30.

Blnakopek . o.. r...... {..Sgnbo tho ...........Abtnanyugendhong . o o.......Rablne Palgunadl

a

a

5c9s :

1

3

4

6

9

L0

T2

J,5

T7

20

2T

25

26

n3L

33

31

35

37

38

41

lr4

/+6

/+8

fl

SrlkandhiaJarnanah .... o... o.Lahlre$tmltra .... o.. r...,.Rablne Sotyakl . . . o . . . . . . . . .Lahlre Irauan . . . . . . . o . . . . .

Gethutkaca luveng . . . . . . . . . ., .

Genbiranon

Semar Kuning J

ArJuna Jslur (Senar Kunt4g Jl1ld :

Babaran Senar (Sanar Kunlng Jllld. r

llabyu Cahyanlngrat . . . . . . . .

Wahyu Ma-lutharama o . . . . . . . . . . .

l.lairryu Srl Pltu . . . . . . . . . . . . .

Murca Lelana

Erargbaya

Gandevardaya

araaaaataaao

lIld:1......2).,3). .

aaaaaaaaaaaaaaa

m

nn

H

KalaJengaken lng Serat Puetaka RaJa Purva Jitid I/I1sl 25 la.npahan, vlvlt saklng SOMA DINALA ngaltoodunugl lanpatran nBAJ{GUN CAI'IDIII 0ADA-MADANA.