Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this...

34
http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ] Page 1 !म स& म’ ज ज+॥&1 4 ! ज4! ॥8 1 ’ ज &म Tracking: Sr Date Remarks By 1 08/04/2014 Transliterated H K Srinivasa Rao 2 08/04/2014 Transliterated H K Srinivasa Rao 3 08/042014 Transliterated H K SrinivasaRao & Narahari Rahalli B S Pavanshreesha 3 08/04/2014 Transliterated H K Srinivasa Rao

Transcript of Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this...

Page 1: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 1आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

Tracking: Sr Date Remarks By

1 08/04/2014 Transliterated H K Srinivasa Rao2 08/04/2014 Transliterated H K Srinivasa Rao3 08/042014 Transliterated H K SrinivasaRao &

Narahari RattihalliB S Pavanshreesha

3 08/04/2014 Transliterated H K Srinivasa Rao

Page 2: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 2आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

॥ ಶರ�ೀ ಹಯವದನ ರಂಗವಠಠಲ ಗೋ�ೀಪೀೀನಾಥೋ�ೀ ವಜಯತೋೀ॥

Blessed by Lord and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great work to Sadhakas who are interested in the noble path of propagating Acharya Madhwa’s Philosophy.

With great humility, we solicit the readers to bring to our notice any inadvertant typographical mistakes that could have crept in, despite great care. We would be pleased to incorporate such corrections in the next versions. Users can contact us, for editable version, to facilitate any value additions.

Contact: H K SRINIVASA RAO, N0 26, 2ND FLOOR, 15TH CROSS, NEAR VIDHYAPEETA CIRCLE, ASHOKANAGAR, BANGALORE 560050. PH NO. 26615951, 9901971176, 8095551774, Skype Id: SRKARC6070

Email : [email protected]

ಕೃತಜಞತೋಗಳುಜನಾ ಂತರದ ಸುಕೃತದ ಫಲವಾಗ ಮಧವಮತದಲಲ+ ಜನಸಲು, ಪೋ�ೀಮಮ�ರತ/ಗಳಾಗ ನನನ ಅಸತ4ತವಕೋ7 ಕಾರಣರಾದ, ಈ ಸಾಧನೋಗೋ ಅವಕಾಶಮಾಡದ, ನನನ ಪೂಜಯ ಮಾತಾ ಪೀತೃಗಳಾದ, ದವಂಗತರಾದ ಲಲಲತಮ ಮತು4 ಕೃಷಣರಾವ ಹೋಚ ಆರ ಅವರ ಸವ ನೋನಪೀನಲಲ+ ಈ "ಸವ/ಮ�ಲ ಯಜಞ"‘‘ಮಾತೃದೋೀವೋೀ ಭವ-ಪೀತೃದೋೀವೋೀಭವ-ಆಚಾಯ/ದೋೀವೋೀಭವ’’

Page 3: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 3आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

परमा�ण पदधति�

परतयकषपति"चछ$द

परणमय च"ण�मभो)जय ,गल/ कमाल�प� $1।

परमा�णपदधति�/ क,मा3 बा�ल�ना�/ बा)धति7दधय$ ॥

2. यदयतिप भगवतपा�द >"$व परमा�णलकषण�तिदकमातिभति?�मा @ | �था�ऽतिप गमभोD"य� व�च� तिवतिकषपय वतिण F�/ ना

मानदः>1 शकय�$ 7 ,ख $ना बा)दध,तिमाति� �दथा Fतिमाद/ परक"णमा�"भय�$।

3. य) धमा3 लकषय$ वया�पतया� व� F� $ ना व� F� $ च�नयतर 7 धमा3 लकषणतिमातय ,चय�$।

4. यथा� ग)1 7�सना�तिदमाततवमा @। �तिदध ग)ष , 7व Fतर�तिW ना�तिW च�ग)ष ,। अनयथा�भY�/ तवलकषणमा @।

5. �ति\तिवध/। अ7मभोतिव यललकषय$ 7व Fथा� ना व� F� $। यथा� ग)"$कशफवतवमा @। अवया�पक/ यललकषय>कद$श$

व� Fमा�नामातिप �द$क द$श�नत"$ ना व� F� $। यथा� ग)1 शबालतवमा @। अति�वया�पक/ यललकषय�दनयतर�तिप व� F� $।

यथा� तिवष�तिणतवमा @। 7ज��Dय तिवज��Dय वया�वतत�य� लकषय�वध�"ण/ लकषणजञा�नासय परय)जनामा @।

अतिdना @ गरा�मा$ द$वदततग?तिमाति� व���f शर ,�व�) ति? �दगरा�मासथ$ष , 7वjषवतिप ग?$ष , द $वदततग?बा ,तिदध1 पर7कता�।

��) यतर प��क� �द$वदततग?तिमाति� लकषणजञा�ना $ 7�Dदमा$व ना�नयतिदतयवध�"ण/ ज�य� $। शबदवयाव?�")

व� लकषणजञा�नासय परय)जनामा @। 7�सना�तिदमा�ना @ गnति"ति� लकषणजञा�ना $ 7ति� य/ य/ 7�सना�तिदमानत/ तिपणड/

पशयति� �/ �/ ग)शबदव�चय/ परतय$ति�। य�वदनय�) वया�व� FनाDय/ य�वति� च >क1 शबद)

वया ,तपा�दनाDयWदचय�$ लकषयतिमाति�।

6. �तर�दn ��वतपरमा�ण7�मा�नयलकषणमा ,चय�$। यथा�थाf परमा�णमा @। परमा�णतिमाति� लकषयतिनादjश1।

यथा�था Fतिमाति� लकषण)तिकता1। एवमा ,तत"तर�तिप जञा��वयामा @।

अतर यथा�शबद)ऽनाति�करमा$ व� F� $। अथा Fशबदशचा�य F� इति� वया ,तपाततया� जञा $यव�चD। जञा $यमानाति�करमय व� Fमा�ना /

यथा�वतिसथ�मा$व जञा $य/ यतिzषयDक")ति� ना�नयथा� �तपरमा�णतिमातयथा F1।

Page 4: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 4आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

7. जञा$यतिवषयDक�ति"तव/ च 7�कष�z� 7�कष�द @ जञा $य तिवषयD क�ति"7�धनातव$ना व� तिववतिकष�तिमाति�

ना�ना ,परमा�ण $षववया�ति|1। जञा $यतिवषयD क�ति"तव$ना >व परमा��परमा$यय)वया Fवचछ$द1। �य)1 7�कष�द @ जञा $य

तिवषयDक�ति"तव�भ�व�� @। 7�कष�द @ जञा $यतिवषयD क�ति"क�"णतव$ऽतिप �तसा�धनातव�भ�व�चच।

8. परमा�व�नपरमा���। परमा�तिवषय1 परमा$यमा @। यथा�था Fजञा�ना / परमा�। यथा�था Fगरा?ण$ना 7/शयतिवपय Fय�तसा�धना�ना�/

तिना"�71।

अनावध�"ण/ जञा�ना / 7/शय1। अनावध�"णगरा?ण/ 7मयग @ जञा�ना तिवपय Fयवया ,द�7�था Fमा @। घटा�तिदतिनावततयाथाf

जञा�नातिमाति�।

9. �सय तिनाण� Fयक�भ�व7?क��1 7�ध�"णधमा� F7�ध�"णधमाFतिवपरति�पततया,पलबादयना ,लबधय1 पञच

क�"ण�नाDति� क$ तिचद�हः1। �दयथा� सथ�ण ,प ,रषय)1 7�ध�"णमाYरधवF��लकषण/ धमाf प ,")वति� Fनय ,पलभय

सथ�ण ,प ,रषn dतव� तिवश$षतिजजञा�7�य�/ सथ�ण ,तवतिनाशचा�यक/ वकरक)टा"�तिदक/ प ,रषतवतिनाशचा�यक/ तिश"1

प�णय�तिदक/ च�ना ,पलभमा�नासय ड)ल�यमा�ना/ 7/शय जञा�ना मा ,तपादय�$ तिकमाय/ सथ�ण ,व� F प ,रष) व $ति�। शबद$

च�क�श तिवश$ष ग ,णतवमा7�ध�"ण धमा Fमा ,पलभमा�नासय तिनाण� Fयकमाज�ना�1 7/शय) भवति� तिक/ शबद)

तिनातय)ऽतिनातय) व$ति�। इति�य$ष , व >श $तिषक 7�ङखय य)भ�ति�कतव�तिवपरति�पतितत/ पशय�) तिनाशचा�यकमाज�ना�1

7नदः$?) भवति� तिकतिमाति�य�तिण भnति�क�नय ,��भnति�क�नाDति�। कY प खनाना�नानत"/ जल)पलबधn 7तय�/

तिनाशचा�यक�भ�व$ 7/शय) ज�य� $ तिक/ पर�क @ 7द$व)दक/ कY पखनाना $ना�तिभवयाकतामा ,पलभय�$

उ��7तत$ना)तपाननतिमाति�। अतिdना @ वटा$ तिपश�च)ऽWDति� व���f शर ,�व�) वटा7माDप/ ग�सय �तर

तिपश�च�ना ,पलबधn 7तय�/ तिनाण� Fयक�भ�व$ 7/शय) भवति�। तिक/ तिवदयमा�ना एव तिपश�च)ऽनतध� Fनाशकतया�

ना)पलभय�$ तिक/ व�ऽतिवदयमा�ना एव$ति�। उपलबधयना ,पलबधय)1 7�ध�"णधमाF एव�नतभ� Fव\Dणय $व

क�"ण�नाDतयप"$। उपलतिबधति?� 7��मा$व घटा�दDना�/ परदDप� ")पण $ना दषटा�। अ7��/ च

क,ल�ल�तिदवया�प�"�नानत"तिमाति�। �था�ऽना ,पलतिबध1 7��माDशव"�दDना�मा7��/ च शशतिवष�ण�दDना�/ दषटा $ति�।

10. वयनत, बरYमा1। अ7�ध�"णधमाFतिवपरति�पततया)"तिप 7�ध�"णधमाF एव�नतभ� Fव1। अ7�ध�"ण) ति? धमा3

ना सवरप $ण 7/शय?$� ,1। तिवश$षd"णक�"णतव�भ�व�� @। तिकनत, वया�वतिततमा ,ख $ ना >व। �था� च

तिनातयवया�वतततवमातिनातयसय�तिनातयवया�वतततव/ च तिनातयसय धमाj इति� 7�ध�"ण एव। ना च >क$ ना >व

7�ध�"णधमाjण भ�वयातिमाति� तिनायमा)ऽतिW।

Page 5: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 5आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

11. �था��था�परति�पननतव/ �सय �सय धमाF इति� तिवपरति�पतितत"तिप 7�ध�"णDति�।

तिवप"D�तिनाशचाय) तिवपय Fय1। तिवप"D� $ति� 7मयङ@ तिनाशचायवया ,द�71। तिनाशचाय इति� 7/शयजञा�नासय। 7 य

परतयकष�ना ,मा�ना�गमा�भ�7 $भय) ज�य� $। यथा� श ,तिकताक�य�तिमाद/ "ज�तिमातय�तिद।

12. अयथा�था Fजञा�नामा$व ना�WDति� परभ�क"�दय1। �नन। अना ,भवति7दधतव�� @। ए��वनत/ क�लमा?/

श ,तिकताक�मा$व "ज�तव$ना परति�पनन)ऽdDतय ,तत"क�ल$ प"�माश� Fचच। पर�D�/ च "ज�/ द$श�नत"$ 7द$व $ति�

व >श$तिषक�दय1। जञा�नासवरपमा$व$ति� तिवजञा�नाव�तिदना1। �तर >व ��तका�तिलकमा ,तपानन/ 7तिदति� भ�सक"1। ना

7नन�7नन 7द7� @ तिकनतवतिनावFचनाDयमा$व $ति� मा�य�व�तिदना1। अ7द$व "ज�/

परतयभ�तिदतय ,तत"क�लDना�ना ,भव�चछतिकता"$व�तयनत�7दरज��तमना� परति�भ��Dति� आच�य� F1।

13. अनाधयव7�य1 सवपनशचा�यथा�था Fजञा�ना�नत"माWDति� व >श$तिषक�1। तिक/ 7/जञाक)ऽय/ वकष

इतयनाधयव�7य1। 7 � , क)टाD ना�माति� बा�हःलया�दतिनातिद�षटाक)तिटाक1 7/शय1 एव। वटा�तिदवया�वतितत/

पशय�)ऽतिप पना7 $ य� @ तिक/ 7/जञाक)ऽय/ वकष इतय ,तपादय�$ �द @ जञा�नामा$व ना भवति�। तिकनत, 7/जञा�तिवषय/

तिजजञा�7� मा�तरमा @। सवपन$ऽतिप गज�तिददशFना / च $दयथा�था Fमा $व। मा�ना7व�7ना� जनयतव�दगज�दDना�मा @। � $ष ,

यदबा�हयतवजञा�ना/ 7 तिवपय Fय एव। बा�हय�लDपरद$श$ पर�य $ण प ,रष $ण�ना $ना भतिव�वयातिमातयY?� प"ना�माक/

7मभो�वना�जञा�नामापयनय�"क)तिटा पर�पक पर�च ,य F तिनातिमातत)ऽनय�" क)तिटापरध�ना1 7/शय एव।

14. �क3ऽना ,मा�नामा$व $ति� वकषय�मा1। d��वति�वया�पक/ परमा�णलकषणतिमाति� च $नन। �सय� अतिप परमा�णतव$ना

ल)कव$दय)1 7/वयाव?�"�� @। अना ,भYति�1 परमा�णमा @। dति�वयाति�ति"कता/ जञा�नामाना ,भYति�ति"ति� पर�भ�क"�ण�/

लकषणमा @। 7/शयतिवपय Fय वया�पकतव�� @ d�n व$द�तिदष , च यथा�था Fजञा�ना 7�धना $षव वया�पकतव�चच�य ,कतामा @।

जञा����पर�कटया�प"पय� Fय व�चयसय परमा$य�तिशर�सय परक�शतिवश$षसय 7�धना/ तिकरय�जञाना/ परमा�णतिमाति�

भ�टटा�ना�/ लकषणमापयय,कतामा @। जञा�नावयाति�ति"कता�य�/ जञा����य�/ परमा�ण�भ�व$ना� 7मभोतिवतव�� @।

अ�D��तिदतिवषय जञा�ना�ना�मा�शरय�भ�व$ना �जज�कतव�य)ग�चच। व$दतिदषववया�| $शचा।

अनातिधग��था�भY��था Fजञा�ना / परमा�णतिमाति� � $ष�मा$व लकषण�नत"मापयय,कतामा @। d�n व$द�तिदष , च�वया�| $1।

15. 7मयगना ,भव7�धना/ परमा�णतिमाति� ना >यया�तियक�दय1। �दपय7� @। यथा�था Fजञा�ना $ऽनावया�| $1। परमा�वया�|/

परमा�णतिमातय ,दयना1। �दतिप 7व Fसय�तिप परमा$यसय$शव"परमा�वया�|तव$ना�ति� वया�पकतव�दय ,कतामा @। 7�धना�-शरयय)"नय�"तव$ 7ति� परमा�वया�|तव/ तिववतिकष�तिमाति� च $नन। आशरयगरा?णव>ययारथया� F� @। ईशव"सय�तिप

Page 6: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 6आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

पर�मा�णय ति7दधयथाf �तिदति� च $नन। क� Fति" परमा�णशबदसय अनाना ,श�7ना�� @ यथा�था F जञा�ना $षववया�| $शचा।

�d�दय�था�रथयाFमा$व परमा�णलकषण/ य ,कतामा @।

16. तिzतिवध/ परमा�ण/ क$ वलमाना ,परमा�ण/ च $ति�। �तर यथा�था F जञा�ना / क$ वलपरमा�णमा @। यथा�था Fतिमाति� 7/शय�तिद

वया ,द�71। जञा�नातिमाति� परतयकषसय। तिलङगजञा�ना/ व�कयजञा�ना/ च तिलतिङगतिनाव�कय�थाj च�ना ,परमा�णमातिप तिलङग$ व�कय$

च क$ वल परमा�णतिमाति� ना�ति�वया�ति|1। इद/ च 7�कष�द @ जञा $यतिवषयDक�ति"तव�तका$ वलतिमातय ,चय�$।

17. �चच च� ,तिव Fधमा @। ईशव"जञा�ना/ लकषमीDजञा�ना/ य)तिगजञा�नामाय)तिगजञा�ना/ च $ति�। �तर

7व� Fथा FतिवषयकमाDशव"जञा�नामा @। तिनायमा$ना यथा�था Fमा @। �तसवरपमाना�तिदतिनातयमा @। सव�नतरमा @। तिना"ति�शयसपषटा/

च। ईशव"$ तव7�व Fतितरकमानयतर�ना�ल)चना $ऽतिप 7व Fतिवषय/ लकषमीDजञा�नामा @। �दतिप तिनायमा$ना यथा�था Fमा @। �� @

सवरपमाना�तिद तिनातय/ च ईशव">क�धDनामा @। �दप $कषय� सपषटातव$ नयYनामा @। सपषटातव/ च�प")कषतवव� @ जञा�नाग�

एव तिवश$ष) ना तिवषयnप�तिधक1।

18. य)गपरभ�वलबध�ति�शय/ य)तिगजञा�नामा @। �ति\तिवधमा @। ऋज ,य)तिगजञा�ना/ ��तिततवक

य)तिगजञा�नामा��तिततवकय)तिगजञा�ना/ च $ति�। ऋजव) ना�मा बरहमतवय�गय� जDव�1। ईशव"�दनयतर�ल)चना $

7व Fतिवषय/ �जञा�नामा @। ईशव"$ तव7�व Fतितरकमा$व। �द @ तिzतिवधमा @। सवरप/ माना)वतिततरपमा @ च $ति�।�तर

सवरपमाना�तिदतिनातयमा @। य)गपरभ�व�द�मा ,कता$ वया Fकतयाति�शय)प $�मा @। मा ,कता�व$कपरक�"मा @। वतिततजञा�ना/ � ,

परव�?�)ऽना�तिद। य)ग�ना ,ग` F?D� परतयकष�तिदजनयमा @। मा ,कताn � , ना�सतय$व। zयमातिप तिनायमा$ना यथा�था Fमा @।

ईशर"$ तवनयजDव$भय)ऽतिधकतिवषयमा @। �दति�ति"कता�Wततव�तिभमा�तिनाना) द$व�W�तिततवक�1। अना�तिदतव$

7�Dशव"�दनयतर� ल)चना $ऽपय7वFतिवषय/ �द @ जञा�नामा @। �दतिप सवरप/ बा�हय/ च $ति� तिzतिवधमा @। �सय�ना�तिदतव/

पYव Fव� @। सवरप/ यथा�था Fमा $व। बा�हय/ कद�तिचदयथा�था Fमातिप। �दवयति�ति"कता� द$व�दय) य)तिगना)ऽ��तिततवक�1।

7�तिदतव$ 7�Dशव"�दनयतर�लपा�जञा�नाय ,कता/ �द @ जञा�नामा @। �दतिप पYव Fवद @ तिzतिवधमा @। �तर सवरपसय 7�तिदतव/

वयाकतयाप$कषय�। अनयसय परव�?)तपाततयाप$कषय�। यथा�रथयाFतिनायमा�तिद पYव Fव� @।

19. �दवयति�ति"कता�जDव� अय)तिगना1। ईशव"�दनयतर�जञा�नापरच ,"/ �द @ जञा�नामा @। �दतिप पYव Fव� @ तिzतिवधमा @।

उतपातितततिवना�शवचच। अय)तिगना)ऽतिप तितरतिवध�1। मा ,तिकताय)गय� तिनातय7/7�ति"णWमा)य)गय�शचा $ति�। �तर

मा ,तिकताय)गय�ना�/ सवरपजञा�ना/ यथा�था Fमा $व। तिनातय7/7�ति"ण�/ � , तिमाशरमा @। अनय$ष�मायथा�था Fमा $व। बा�हय/ � ,

तरय�ण�मापय ,भयतिवधतिमाति�।

Page 7: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 7आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

20. इति�यज/ तिलङगज/ dति�"�षf च $ति� च� ,तिव Fध/ यथा�था Fजञा�नातिमाति� व >श$तिषक�1। �द7� @।

तिनातयसय�गमाजनयसय च�7ङगर?�� @। d� $ति"ति�यजतव$ना�ष Fसय य)तिगजञा�नातव$ना च पथाग @ गरा?ण�य)ग�चच।

21. यथा�था Fजञा�ना7�धनामाना ,परमा�णमा @। यथा�था Fतिमातय$व)कता$ क$ वल$ऽति�वया�ति|1। जञा�नातिमातय$व)कता$ �तर

7/शय�दn च। परतयकष$ऽवया�ति|शचा।7�धनातिमातय$व)कता$ क,ठा�"� द�व�ति�वया�ति|1। यथा�था Fजञा�नातिमातय ,कता$

क$ वल$ऽति�वया�ति|1। परतयकष$ऽवया�ति|शचा। यथा�था F7�धनातिमातय ,कता$ परतयकष7�धना $ऽति�वया�ति|1।

जञा�ना7�धनातिमातय ,कता$ 7/शय�तिद7�धना $ऽति�वया�ति|1। यथा�था Fजञा�ना क�"णतिमातय ,कता$ परमा�तर� द�वति�वया�ति|ति"ति�

7वf 7�था Fकमा @। यजज��D य�नानत"/ तिनायमा$ना क�य3तपातिततWदतर 7�धना/ तिववतिकष�मा @। अ�) ना

य�दतिचछक7/व�तिदषवति�वया�ति|1।

22. नाना , तितरतिवध/ परमा�णतिमाति� वकतावयामा @। लया ,टा)ऽतिधक"ण$ऽपयना ,श�7ना�� @। 7तयमा @। �था�ऽतिप

परमा�णशबदसय�तिधक"ण$ परय)ग�भ�व�ततद7ङगर?1।

�था�ऽतिप परमा�णशबद) भ�व7�धना1 क"ण7�धनाशचा$तयना $क�था F1। �तर तिकमाना ,ग�लकषणकथाना $ना $ति�।

उचय�$। ना�यमाकष�तिद शबदवदतयनततिभनन�था F1। तिकनत, ध�तवथा� Fना ,गमाWYभयतर 7मा

इतय$क�था Fतवमा�तिशरतय�ना ,ग�लकषण)तिकताति"तयद)ष1।

23. तितरतिवधमाना ,परमा�णमा @। परतयकषमाना ,मा�नामा�गमाशचा$ति�। �तर तिनाद3ष�थाjति�य7तिननकष F1 परतयकषमा @।

अथा Fशबद$ना $ति�यतिवषय� गहयनत$। � $ष�/ द)ष�1 अति�द"तवमाति�7�माDपय/ 7nकषमय/ वयावध�ना/

7मा�नादरवया�तिभघ��)ऽनातिभवयाकतातव/ 7�दशय/ च $तय�दय1। � $ष , 7तसा, कवतिचद @ जञा�नामा$व ना ज�य� $।

कवतिचतिzप"D�जञा�नामा ,तपादय�$।

24. इति�यशबद$ना जञा�ना $ति�य/ गहय� $। �द @ तिवतिवधमा @। परमा��सवरप/ पर�क�/ च $ति�। �तर सवरप $ति�य/

7�कषDतय ,चय�$। �सय तिवषय� आतमसवरप/ �दधमा� F अतिवदय� मानाWद @ वततय) बा�हय $ति�य जञा�ना7 ,ख�दय�1

क�ल)ऽवया�क��क�शशचा$तय�दय�1। 7 च सवरपजञा�नामातिभवयानातिकता।

25. पर�क�/ षड @ तिवध/। घ�ण"7नाचकष ,सतवक@ शर)तरमाना) भ $द�� @। �तर गनधWतिzश$ष�शचा घरा�णसय

तिवषय�1। "7Wतिzश$ष�शचा"7नासय। मा?�तिनत रपवतिनत दरवया�तिण क$ तिचदग ,ण�1 कमा� Fतिण ज��यशचा

Page 8: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 8आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

चकष ,सतवच)1। व�य ,सपश3ऽतिप तवच) तिवषय1। शबद1 शर)तरसय। ए� $ष�/ पञच�ना�/ माना)ऽनातिधतिÂ�तव/

क�चक�माल�दयशचा द)ष�1। माना7W, बा�हय $ति�य�तिधÂ�ना $ना >� $ 7वj तिवषय�1। सव��नतरय$ण d"ण7�धना/

माना1। �सय द)ष� "�ग�दय1।

26. नाना , d� $य�था� Fरथया Fमा $व ना�तिW। ना ति? यद� य�दश)ऽथा Fdय F� $ �द�ऽ7n ��दश1। पYव� Fवसथ�य�

तिनावतततव�तिदति� च $नन। य�) जञा�नाक�ल$ वW ,नाWथा�तव/ यथा�रथया3पय ,कता/ ना भवति�। तिकनत,

यदद$शक�ल7मबतिनध�य� यzW, जञा�ना $ना य�दश/ गहय� $ �दद$शक�लय)Wसय �था�तवमा @। dति�शचा �तर

�द�ऽ7n ��दश इति� गहणा�ति�। ना च �तर �द�ऽ7n ना ��दश1।

नाना , पYव� Fना ,भवजतिना�7/सक�"1 dति�क�"णमा @। 7 च�ना ,भY� तिवषय एव dति�जनानासय$षटा $। ना च�ना ,भव$ना

तिनावततपYव� Fवसथ�य�ऽथा3 ग?D�1। �तकाथामाना ,भव7मा�नातिवषय 7/सक�"जनय�dति�"थाf

तिनावततपYव� Fवसथ�य� तिवषयDक,य� Fतिदति�। मा >वमा @। भव$द$�द$व/ यतिद 7/सक�"मा�तरजनयतव/

d� $"भय ,पगचछ�मा1। ना च >वमा @। माना)जनय� dति�1। 7/सक�"W, माना7Wदथा F7तिननकष Fरप एव। यथा�

य)गDति�य�ण�/ य)गज) धमा F1। ��शचा 7/सक�" 7?क�/ माना)ऽनाना ,भY��मातिप तिनावततपYव� Fवसथ�/

तिवषयDक,व Fतसम"ण/ जनाय$तिदति� क) द)ष1। व� Fमा�नामा�तर तिवषय�णयपDति�य�तिण

7?क�ति"7�मारथया� Fतका�ल�नत" 7मबतिनध��मातिप ग)च" यतिनत। यथा� 7/सक�"7?क��तिना

7)ऽयतिमातय�D�व� Fमा�नातव तिवतिशषटा तिवषयपरतयतिभजञा�7�धना�तिना। पर�क� $ति�य�तिण माना)वतिततजञा�ना/

जनायतिनत। �तर 7तिननकष F1 परतयकषतिमातय ,कता$ घटापटा7तिननकषjऽति�वया�ति|1। इति�य7तिननकष F1

परतयकषतिमातय ,कता$ चकष ,"�क�श7तिननकषjऽति�वया�ति|1। इति�य7तिननकष F1 परतयकषतिमातय ,कता$

चकष ,"�क�श7तिननकषjऽति�वया�ति|1। अथा F7तिननकष F इतय ,कता$ पYव Fवदति�वया�ति|1। दषटा�था� Fना�/ दषटा $ति�य >व� F

7तिननकषf वया�व� Fतिय� ,मा ,भयतर तिनाद3षगरा?णमा @।

27. नाना , परतयकष/ क"णतिवश$ष1। क"णसय च�व�नत"वया�प�"$ण भतिव�वयामा @। क"णसय

च�व�नत"वया�प�"$ण भतिव�वयामा @। यथा� तिÈद�क"णसय प"श)ध� Fर7/य)ग)ऽव�नत"वया�प�"1। 7तयमा @।

अतर�पDति�य/ क"णधमाÉ। �सय�था F 7तिननकष3ऽव�नत"वया�प�"1। �तर�व�नत"वया�प�"पर�ध�नय

तिववकषय�ऽरथनjति�य 7तिननकष F1 परतयकषतिमातय ,चय�$। कवतिचतत , धतिमा F पर�ध�नय तिववकषय�

सवसवतिवषय7तिननकषटातिमाति�य/ परतयकषतिमातय ,चय�$ सवरप $ति�यसय�तिप आतम�दधमाË1 तिवश$षशकतया�

7तिननकष F1 असतय>व। ईशव"परतयकष/ लकषमीDपरतयकष/ य)तिगपरतयकषमाय)तिगपरतयकष/ च $ति� च� ,तिव Fधमा @ परतयकषमा @।

Page 9: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 9आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

�तर�दयzय/ सवरप $ति�य�तमकमा$व। उतत"zय/ � , तिzतिवध $ति�य�तमकमा @। तिवषयW, �ततजञा�नातिवषय

वतिzव$कतावया1।

28. बा�हय $ति�य/ तितरतिवधमा @। द >वमा�7 ,"/ माधयमातिमाति�। �तर यथा�था Fजञा�नापरच ,"/ द >वमा @।

अयथा�था Fजञा�नापरच ,मा�7 ,"मा @। 7माजञा�ना7�धना/ � , माधयमामा @। सवरप $ति�यमापय,ततमा�ना/ तिवषयसवरप $ परक�"$

च यथा�था Fमा $व। अधमामाधयमा�ना�/ � , सवरपमा�तर$ यथा�था Fमा $व। परक�"$ तवयथा�थाf तिमाशर/ च $ति�।

इति�य�था Fय)W , 7तिननकष3ऽप")कषजञा�ना?$� ,1 ष)ढा�तिभदय� इतय$क$ । �धयथा�। 7/य)ग1, 7/य ,कता7माव�च1,

7/य ,कता 7माव$�7माव�य1, 7माव�य1, 7माव$�7माव�य1, तिवश$ष $ण तिवश$षयभ�वशचा$ति�। �तर चकष ,1

सपशFनाय)घ Fटा�तिददरवया >मा Fना7शचा�तमना� 7/य)ग1। � $ष�/ सवतिवषयग�ग ,णकमाF7�मा�नय >1 7/य ,कता7माव�य1।

�था� घरा�ण"7नाय)ग Fनध"7�भय�मा @। ए� $ष�/ सवतिवषयग ,णकमाFग�7�मा�नय >1 7/य ,कता7माव$�7माव�य1।

शर)तरसय शबद$ना 7माव�य1. �दग�7�मा�नय >1 7माव$�7माव�य1। ए� $ष�मा$�तपाञचतिवध-7मबनध7मबदध�था Fसथ�भ�व7माव�य�भय�/ पञचतिवध) तिवश$षणतिवश$षभ�व इति�। �द7� @। ग ,ण�दDना�/

ग ,णय�तिद तिभ"भ $द$ना 7माव�य�भ�व�� @। आतमनाWदधमा� Fण�/ च 7�तिकषतिवषयतव$ना माना)तिवषयतव�भ�व�� @।

वण� Fतमकसय शबदसय दरवयातव$ना�क�श तिवश$षग ,णतव�भ�व�� @। अ�1 7वjति�य�ण�/ सवसवतिवषय >1

सवसवतिवषय परति�य)तिगक�भ�व$ना च 7�कष�द$व "तिशमाz�"� 7तिननकष F1।

29. तिनातिव Fकलपाक7तिवकलपाकभ$द$ना च तिzतिवध/ परतयकषतिमातय�चकष�$। �तर वW,सवरपमा�तर�वभ�7क/

तिनातिव Fकलपाकमा @। तिवतिशषटा�क�"ग)च"/ 7तिवकलपाकमा @। �दषटातिवधमा @। �तर दरवयातिवकलपा) यथा� दणडDति�।

ग ,णतिवकलपा) यथा� श ,कल इति�। तिकरय�तिवकलपा) यथा� गचछ�Dति�। ज�ति�तिवकलपा) यथा� गnति"ति�। तिवश$ष

तिवकलपा) यथा� तिवतिशषटा1 प"मा�ण ,ति"ति�। 7माव�यतिवकलपा) यथा� पटा7माव�यवनतWनतव इति�।

ना�मातिवकलपा) यथा� द$वदतत इति�। अभ�वतिवकलपा) यथा� घटा�भ�ववदभY�लतिमाति�। ए�दपय7� @। तिवश$ष

7माव�यय)"पर�मा�तिणकतव�� @। ना�मनः1 पशचा�तसम"ण$ना�भ�वसय च परति�य)तिगd"ण�धDनाजञा�नातव$ना

�तिzकलपासय परथामा�तिकष7तिननकष� Fनानत"मा$व)तपाततयाभ�व$ऽतिप दरवया�तिद तिवकलपा�ना�/ परथामामा$व)तपाततn

भ�धक�भ�व$ना तिनातिव Fकलपाक�ना ,पपतत$1 ॥

30. ?�ना)प�द�ना)प $कष�बा ,दधय1 परतयकषसय फलतिमाति� क$ तिचद�हः1। �दपय7� @। ��7�माना ,मा�नाफलतव�� @।

�था� ति?। कणटाक�तिद सवरपमा�तर/ परदशय F परतयकष/ तिनाव� F� $। अथा $द�नाÒ पYव� Fना ,भY�सय

Page 10: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 10आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

कणटाक�द$"तिनाषटा7�धनातवमाना ,भY�/ dतव�ऽसय च कणटाक�तिदतव$ना �दना ,तिमामा�नासय?�नाबा ,तिदधरपज�य� $।

एव/ कदलDफल�द�तिवषटा7�धनातव�ना ,मा�ना�नानत"मा ,प�द�नाबा ,तिदधरतपादय�$। �ण�दn

चnद�7Dनयमाना ,मा�य)प $कष�बा ,तिदध1 परति�पदय�$। अ�) तिवतिशषटातिवषय 7�कष�तका�" एव परतयकषसय फलतिमाति�।

॥ इति� शरDमाजजय�Dथा FपYजयच"णतिव"तिच�परमा�णपदध�n परतयकषपति"चछ$द1 7मा�|1 ॥

अना ,मा�नापति"चछ$द

1 तिनाद3ष)पपतितत"ना ,मा�नामा @। उपपतिततवया� Fपय/ य ,तिकतातिलFङगतिमाति� पय� Fय1। अतिवना�भ�व) वया�ति|1।

7�?चय Fतिनायमा इति� य�व� @। वया�| $1 कमा F वया�पयमा @। �सय�1 क�` F वया�पकमा @। यथा� धYमासय�तिÔना�

वया�ति|"वयातिभचति"�1 7मबनध1। यतर धYमाWतर�तिÔति"ति� तिनायमा�� @। �तर धYमा) वया�पय1। अतिÔवया� Fपक1।

2 च� ,षटायD खल धमा� Fण�/ गति�1।

क$ तिचतसामावततय) यथा� तिनातिषदधतवप�प7�धनातव$। यतर तिनातिषदधतव/ �तर प�प7�धनातव यतर प�प7�धनातव/ �तर

तिनातिषदधतवतिमाति� तिनायमा�� @। �तर zय)"पयनय)नय/ वया�पयवया�पकभ�व1।

क$ तिचननयो)ना�तिधकवततय1। यथा� धYमावततव�तिÔमाततव$। �तर नयYनावतिततधYमावततव/ वया�पयमा$व।

अतिधकवततयातिÔमातव/ वया�पकमा$व।

क$ तिचतपा"सप"पति"?�"$ण >व व� Fनत$। यथा� ग)तव�शवतव$। य�) यतर ग)तव/ ना �तर 7व Fथा�ऽशवतवमा @। यतर

च�शवतव/ ना �तर 7व Fथा� ग)तवमा @। � $ष�/ ना�नय)नय/ वया�पयवया�पकभ�व1। 7मबनधसय>व�भ�व�� @।

क$ तिच� @ कवतिच� @ 7मा�तिवषटा� अतिप कवतिचतपा"सप"पति"?�"$ण >व व� Fनत$। यथा� प�चकतवप ,रषतव$। �य)1

प ,रषतिवश$ष $ 7मा�व$श$ऽतिप प�चकतव/ प ,रषतवपति"?�"$ण सतरीDष , व� F� $। प ,रषतवमातिप प�चकतव

पति"?�"$ण�पचति� प ,रष $ व� F� $। � $ऽतिप ना�नय)नय/ वया�पयवया�पकभ�ववनत1। 7तयतिप 7मबनध$

प"सप"वयातिभच�ति"तव�� @।

�तर वया�पय) धमा3 वया�पकपरतिमाति�7�धना/ भवननना ,मा�नातिमातय ,चय�$। वया�पकशचा�ना ,मा $य इति�।

3. नाना , पव F� $ व� Fमा�ना) धYमा) ग?�नतवFति� Fना1 प ,रषसय तिकतिमातयतिÔपरमा�/ ना जनायति�। उचय�$। ना

परतयकषवदना ,मा�नामाजञा�� क"णमा @। तिकनत, 7मयगजञा��मा$व। �था�ऽतिप ना�ति"क$लzDपव�ति7ना) द$श�नत"/

Page 11: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 11आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

ग�सय धYमापरतिमा��वतिप कd�नन�तिÔपरमा)दय1। उचय�$। �सय धYमासवरपजञा�ना $ऽपयतिÔवया�|�य� �द @

जञा�ना�भ�व�� @। जञा�� वया�ति|कसय�तिप क,�1 कद�तिचदतिÔपरमा�ऽना ,तपातितत1। वया�ति| d"ण�भ�व�� @।

वया�ति|d"णव�1 पव F� $ धYमा/ दषटाव�)ऽतिप कथा/ पव F��दनयतर�तिÔ परमा�ऽना ,दभव1। वया�ति|परक�"माप $कषय

तिलङगजञा�नासय तिलतिङगजञा�नाजनाकतव तिनायमा�� @। �था� ति?। कय)तिशचातसामा�ना द$शक�य)वया� Fति|1। यथा� "7सय

रप $ण। कय)तिशचातसामा�नाद$शतव$ऽतिप तिभननक�लय)1। यथा� धYमासय�तिÔना�। कय)तिशचातसामा�नाक�लतव$ऽतिप

तिभननद$शय)1। यथा� कतिततक)दयसय ")ति?णय ,दय�7ततया�। कय)तिशचातिदभननद$शक�लय)1। यथा�ध)द$श$

नादDपY"सय)रधवFद$शवषटया� । कसयतिचतका�द�तिचतकासय 7मा�नाद$शतव$ऽतिप 7�व� Fक�लDना $ना। यथा� प�नासय

ग ,रतव$ना। कसयतिचतसामा�नाद$शतव$ऽतिप 7�व Fक�तिलकसय क�द�तिचतका$ ना। यथा� श"D"तवसय तिवना�श$ना।

कसयतिच� @ परद$शवति� Fना) वया�पयवति� Fना�। यथा� 7/य)गसय दरवयातव$ना। कसयतिचदवय�पयवति� Fना1 परद$शवति� Fना�।

यथा� रपसय 7/य)ग $ना। कय)तिशचाद$क�वयतिववति� Fना)"पयवयवभ $द$ना। यथा� � ,ल)ननमाना�वनामानाय)ति"तय�तिद।

�था� च वया�ति|जञा�ना �तसम"ण7ति?�/ तिलङगसय 7मयग @ जञा�ना / 7मयग @ जञा��/ व� तिलङग/ वया�ति| परक�"�ना ,7�"$ण

7मा ,तिचद$श�दn लतिङगपरमा�/ जनायदना ,मा�नातिमातय ,कता/ भवति�। अ� एव तिलतिङगसवरपसय जञा��तव$ऽतिप

द$शतिवश$ष�तिद 7/7षटा�य� जञा�पकतव�नन�ना ,मा�नासय व >यरथयाFमा @।��शचा�ना ,मा�नासय zय/ 7�मारथयाFमा @। वया�ति|1

7मा ,तिच�द$श�दn ति7तिदधशचा$ति�। ना � , पकषधमाF��तिनायमा1।

4. नाना , वया�ति|जञा�ना/ क$ ना परमा�ण $ना ज�य� $। यथा�यथा/ परतयकष�ना ,मा�ना�गमा >ति"ति� बरYमा1। �तर

��वदधYमासय�तिÔना� वया�ति|1 परतयकष�गमय�। �था� ति?। मा?�ना7�दn धYमा�गनयोः)1 7�?चयf पशय�1 प ,रषसय>ष

तिवमाश3 ज�य� $। तिकमातर >व >�n धYमा�ÔD 7?चति"��वनयतर द$श�नत"$ क�ल�नत"$ च >�जज��Dयn

प"सप"पति"?�"$ण व� F� $ उ��नय�" एव�नय�"पति"?�"$ण तिक/ व� 7कल द$शक�लय)1 7?चति"��व$व $ति�।

��) भYय) भYय) धYमा/ पशयननतिÔ/ पशयति�। अगनयोःभ�व$ च धYमाभ�वमा @। �था� धYमा�भ�व$ऽतिप

कवतिचदतिÔ7दभ�वमा @। ��1 प ,ना"$ष तिवच�") भवति�। यथा� बाहःष , सथल$ष , धYमा $ना 7?चति"�)ऽपयतिÔ1 कवतिचतत/

पति"तयजय व� F� $। �था� धYमा) मातपाति"तिच�सथल$षवतिÔना� 7? व� Fमा�ना)ऽतिप कवतिचतत/ पति"तयजय व� F� $। तिक/

व� 7व Fतर �तसा?चति"� एव$ति�। ��1 प ,ना"$ष� बा ,तिदधरतपादय�$। अÔ$धY Fमा7मबनध$ऽसतय�दरjनधना7/य)ग

उप�तिध1। 7 च धYमावया�पक1। सवय/ वया�व� Fमा�नाW/ वया�वति� F�व�ना @। ना प ,ना"तिÔमा @। �दवया�पकतव�� @।

�था� धYमासय�तिÔ7मबनध$ यतिद कतिशचादप�तिध1 सय�ततद� 7)ऽपयतिÔमा @ वयातिभचति"षयति�। ना च $तिननतिना Fतिमाततसय

7मबनधसय धYमासवभ�वतव$ना ना कव�तिप �दभ�व) भतिवषय�Dतय$व/ तिनातिशचातय मा?�ना7�द�व ,प�तिधगव$षण $

परव� F� $।

Page 12: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 12आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

5. �तर क$ तिचदधमा� F उभयवया�पक�1। यथा� परमा$यतवमा @। ना >�तसा7मबनध/ तिवघटातिय� ,माDश� $।

क$ तिचदभय�वया�पक�1। यथा� मा?�ना7तवमा @। � $ऽतिप ना >�तसामबनधतिवघटाना�य 7माथा� F1। क$ तिचदधYमावया�पक�

अगनयोःवया�पक�1। यथा�ऽऽदरjनधना7/य)ग1। � $ऽपयÔ$धY Fमातिवय)जना $ शकता� अतिप ना धYमासय�तिÔतिवय)जना $।

यWÔ$वया� Fपक) धYमासयतववया�पक1 7 सवय/ वया�व� Fमा�ना1 शकषयतय$�तसामबनधमा @ तिवघटातिय� ,मा @। 7 � ,

ना�सतय$व। अना ,पलमभो�� @। अ�Dति�य)ऽतिप परमा�ण�नत"व$दय1 सय�� @। ना च �तपरमा�णमा ,पलभय�$।

नाच�पर�मा�तिणक1 शङका�मापयतिध")?ति�। अ�) ना�तर)प�तिध"WDति� तिनाणÉ�व�)ऽतिवना�भ�वपरतिमाति�रतपादय�$।

6. नानव$व/ 7ति� ना परतयकष/ वया�ति|गरा�?कमा @। मा >वमा @। य�1 7�?चय Fगरा�ति?ण1 परतयकषसय

भYय)दश Fनावयातिभच�"�दश Fना)प�दयभ�वतिनाशचाय�1 7?क�ति"ण1। ना च 7?क�ति"भ $द$ऽतिप परतयतिभजञा�य�तिमाव

परमा�ण�नत"तवमा @। व� Fमा�ना7तिननकषटामा�तरगरा�ति? परतयकष/ कथामा�D��दय�सपद�/ वया�ति|/ गहणाDय�तिदति� च $नन।

7?क�ति"7�मारथयाjना क�(क)"ण�ना�/ शकतयानत"�तिवभ� Fवसय बाहःलमा ,पलमभो�� @।

7. तिकञच पर�D�सय धYमासय�तिÔ7मबनध$ सव�भ�तिवक�य� तिनातिशचा� $ यदयनयतर�तिप धYमा1 सय�ततति?�

�सय�पव$वतिमातय$व/ वया�ति|गरा?) भव�Dतय�1 क�तर�ना ,पपतितत1। ए� $ना परमा$यतव�तिभध $यतव य)वया� Fति|/ गहणा�1

7�व Fजञापर7ङग इतयतिप प"�Wमा @।

क,� ए�तसावf कलपय� इति� च $� @। क�य Fदश Fना�द$व। अतिW ��वदधYमादशFना�नानत"मातिÔजञा�नामा @। ना च

�दयथा�था Fमा @। 7/व�तिदतव�� @। ना च�नयदशFना $ना�नयजञा�ना/ तिनातिना Fतिमातत/ भतिव� ,मा?Fति�। अति�पर7ङग�� @। ना च

वया�ति|परमा�/ 7मा ,तिच�द$शतवपरमा�/ च�प?�य तिनातिमातत�नत"माWDति� क�य Fमा $व >�तकालपायति�। यथा� खल

तिशल�शकल� द�व�ना ,पलबध�मातिप तिकषति�7तिलल�तिद7?क�ति"7मा ,दभY��/ बाDजसय शतिकतामाङकाà"दशFनामा @

कलपाय�Dति�।

अना ,मा�नागमय�/ � , वया�ति|मा ,तत"तर)द�?ति"षय�मा1। ना च �सय�पयना ,मा�नासय वया�पतयाप $कष�य�मानावसथ�।

अनत�1 परतयकष�गमामाYलतव�� @। बर�हमण) ना ?नतवया) गnना F पद� सपषटावया$तय�गमागमय� वया�ति|1। ना च�तर

कतिशचा� @ कष ,दर)पदरव) ना�तिप दषटा�नत�प $कष $ति�।

8. तितरतिवधमानामा�नामा @। क�य� Fना ,मा�ना / क�"ण�ना ,मा�नामाक�य Fक�"ण�ना ,मा�ना / च $ति�। �तर�दय/ यथा�। धYमा)ऽÔ $1।

तिz�Dय/ यथा�। तिवतिशषटामा$घ)ननति�व` Fषटा $1। इय�/W ,तिवश$ष1। क�यf क�"णमा�तरमाना ,पमा�यति�। क�"ण/ � ,

7मागरामा$व क�य Fतिमाति�। ��Dय/ यथा�। "7) रपसय$ति�। प ,नातिz�तिवधमा @। दषटा/ 7�मा�नय�) दषटा/ च $ति�। �तर

Page 13: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 13आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

परतयकषय�गय�था� Fना ,मा�पक/ दषटामा @। यथा� धYमा)ऽÔ1। परतयकष�य)गय�था� Fना ,मा�पक/ 7�मा�नय�$ दषटामा @। यथा�

रप�तिदजञा�ना/ चकष ,"�द$1। अथाव� यथा� भY�य)वया� Fति|गरा?ण/ �था�भY�य)"$व तिलङगतिलतिङगभ�व$ दषटामा @। यथा�

धYमा�गनयोः)1। वया�पयवया�पकय)"नय�दशतव$ऽतिप �तसा�मा�नय�क�"�ना ,गमा$ना तिलङगतिलतिङगभ�व$ 7मा�नय�)

दषटामा @। यथा� कषDवलसय कष Fण�तिदपरवतत $ध� Fनय�तिदफलवततवदशFना $ना यजञा�द$1 सवग� Fतिद फल�ना ,मा�नामा @।

पर $कष�वतपरवतितततवफलवततव 7�मा�नय�ना ,गमा�� @।

9. प ,नातिरधवFतिवधमा @। 7�धना�ना ,मा�ना / दषण�ना ,मा�ना / च $ति�। �तर�दय/ यथा�। धYपपरतिमातय�ऽतिÔपरतिमाति�7�धनामा @।

दषण�ना ,मा�नामातिप z$ध�। दतिषटापरतिमाति�7�धना/ �कFशचा $ति�। �तर�दय/ यथा�। ना $द/ सव7�धय7�धना7माथा Fमा @।

परमा�णबा�तिध�तव�तिदतय�तिद।

10. कसयतिचदधमाFसय�ङगDक�"$ऽथा� Fनत"सय�प�दना/ �कF 1। �सय पञच�ङग�तिना। आप�दकसय�प�दय $ना वया�ति|1,

परति��कj ण�परति�घ��1, आप�दयसय�तिनाषटातव/, �द @ तिzतिवधमा @। पर�मा�तिणक?�नामापर�मा�तिणककलपाना/ च $ति�।

�तर�दय/ तर $ध�। दषटा�ना ,तिमा�शर,�?�नाभ $द�� @। तिz�Dयमापयदषटा�नाना ,तिमा��शर ,�कलपाना�भ $द�ति� तितरतिवधमा @। ए�द$व

कलपय�ना $कतव$ कलपाना�गn"वतिमातय ,चय�$।

आप�दयसय तिवपय Fय $ पय� Fव7�ना/ प"सय�नाना ,कY लतव/ च $ति�। आप�दयमातिनाषटा/ प ,ना1 पञचध� तिभदय�$।

आतम�शरयतवमानय)नय�शरयतव/ चकरक�शरयतवमानावसथ� क$ वल�तिनाषटा/ च $ति�।

�दभ$द�ततद�प�दनारपWक3ऽतिप पञचतिवध1 । �तर �सय>व)ततपतिततजञापतयाथाf �दतपातिततजञापतयाप$कष�ङगDक�"$

सव�प $कषय� पYव Fभ�तिवतवरपमा�तम�शरयतवमा�प�दय� $। यतिद घटा)ऽयमासय>व घटासय)तपा�दक1 सय�ततति?�

सव�)ऽतिप पYव Fभ�तिव सय�� @। यदयसय क�"ण/ �तत�)ऽतिप पYव Fभ�तिव दषटामा @। यथा� पटाक�"ण/

�/�वWदप $कषय� पYव Fभ�तिवना1। ना च�तरपरति�कY लWक3ऽतिW। यतिद घटासय घटा एव क�"ण/ ना

सय�तत?Éदमा�पदय� इति�। अतिनाषटा/ च $दमा @। सव�प $कषय� पYव Fभ�तिवतवसय�प�मा�तिणकतव�� @।

वया�?�तव$ना�ङगDक� ,Fमाना ,तिच�तव�चच। पYव Fभ�तिवतव/ ति? �दभ�ववति� क�ल$ भ�व1। ना च सव�भ�ववति� क�ल$

सवय/ भव�Dति� ना वया�?�मा @। ना च $तपाYव Fभ�तिवतवमाङगDतिकरय� $ �द� ना सवसय सवय/ क�"णमा @। ना

च >वमा$व�प�दक/ परतय�प�दतिय� ,/ शकय� इति� पञच�ङग�तिना।

एव/ जञा�|�वतिप �द @ जञा�नासय �द @ जञा�ना / परति� पYव Fभ�तिवतवमा�प�दयमा @। zय)ति"�"$�"क�"णतव�ङगDक�"$

तवनय)नय�प $कषय� पYव Fभ�तिवतवरपमानय)नय�शरयतवमा�प�दयमा @। बाहना�/ चकरवतका�य Fक�"णभ�व�भय ,पगमा$

पYव Fभ�तिवतवलकषण/ चकरक�शरयतवमा @। अनावतिसथ��ति7दधक�"ण�प $कष�य�/ माYलकषय�प"ना�माकपर�Dति�क�य F-

Page 14: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 14आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

तिवल)पलकषण�नावसथ�।

11. क$वल�तिनाषटा�प�दनामातिप तर $ध�। दषटा�ना ,तिमा�शर,�?�ना�प�दनाभ $द�� @। अदषटा�नाना ,तिमा��-शर,�कलपाना�प�दनाभ $द�चच। ए�द$व कलपय�ना $कतव$ कलपाना�गn"वतिमातय ,चय�$। दषटा?�ना / यथा�। यतिद पव F�)

तिना"तिÔकWति?� तिनाधY Fमा1 सय�तिदति�। एवमानयसय�पय ,द�?"ण/ श�सतरी $ दरषटावयामा @।

12. अना ,मा�नातव$ऽतिप �कFसय�प�दक�ति7तिदध"दषणमा @। प"�भय ,पगमामा�तरसय �तर ति7तिदधपद�था Fतव�� @।

एवमा�प�दयसय परमा�णतिव")ध)ऽपति7दध�नतशचा ना दषणमा @। तिनाधY Fमा) भव�Dतय 7�धना�� @। यथा�

7�धना�ना ,मा�ना $ ना वया�ति|मा�तर/ ना�तिप पकषधमाF��मा�तर/ 7�धयपरतिमाति�7�धना/ तिकनत, तिमातिल�मा$व।

एवमातिनाषटा�प�दना/ तिवपय Fय $ पय� Fव7�ना/ च)भय/ तिमातिल�मा�ना ,तिमाति�7�धना/ भव�Dति� �कFसय

पर�मा�णयमा ,पपदय�$।

7)ऽय/ कवतिचतिzप"D�शङका�तिना"7नाz�"$ण परमा�ण�ना�माना ,गरा�? क)ऽतिप भव�Dति�।

13. क$वल�नवतियक$ वलवयाति�"$कयनवयवयाति�"$तिकभ $द�ति\तिवधमाना ,मा�नातिमातय$क$ । 7�धयधमाFतिवतिशषटा) धतिमा F

पकष1। �तर वया�पतया�व� Fमा�नामा @। तिनातिशचा�7�धय7मा�नाधमा� F धमाÉ 7पकष1। �तर 7व Fतिdनन$कद$श$ व�

व� Fमा�नामा @। 7�धय�तसामा�नाधमाF"ति?�) धमाÉ तिवपकष1।�दरति?�/ क$ वल�नवतिय। �द @ तिzतिवधमा @।

7व F7पकष�द$कद$शवतिततभ $द�� @। शबद)ऽतिभध $य1 परमा$यतव�तिदति� 7पकषवया�पकमा @। 7व Fतिdननतिभद$य�य�

7मपरति�पनन $ परमा$यतवसय वतत $1। ग ,णतव�तिदति� 7पकव>कद$शवतितत । रप�दn वतर $घ Fटा�द�ववतत $1।

14. तिzतिवध� तिकल वया�ति|1। अनवय�) वयाति�"$क�शचा$ति�। 7�धनासय 7�धय$ना वया�ति|"नवय1।

7�धय�भ�वसय 7�धना�भ�व$ना वया�ति|वया Fति�"$क1। �तर�सय क$ वलमानवय एव�तिW । यतरमा$य/ �दतिभध $य/

यथा� घटा इति�। ना �तर वयाति�"$क1। यदतिभध $य/ ना भवति� �तपरमा$य/ ना भव�Dति� तिनादशFना�भ�व�� @।

7व Fसय�पयतिभध $यतव$ना�नातिभध $य�7मभोव�� @। � $ना >�तका$ वल�नवयDतय ,चय�$।

15. पकषवया�पकमातिवदयमा�ना7पकष/7व Fd�तिzपकष�दवय�वतत/ क$ वल वयाति�"$तिक। यथा� जDवचछ"D"ज��/

7�तमक/ पर�ण�तिदमाततव�तिदति�। असय ति? यतसा�तमक/ ना भवति� �तपर�ण�तिदमानन भवति� यथा� फटा इति�

वयाति�"$क एव�तिW। ना � , यतपर�ण�तिदमातततसा�तमकतिमातयनवय1। 7व Fसय�तिप जDवचछ"D"सय पकषतव�� @।

अनयसय 7वFसय तिना"�तमकतव�� @। � $ना >�तका$ वल वयाति�"$कDतय ,चय�$।

Page 15: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 15आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

16. पकषवया�पक/ 7पकषवतितत 7व Fतिवपकषवया�वततमानवयवयाति�"$कDति�। �दतिप तिzतिवधमा @।

7व F7पकष�द$कद$शवतिततभ $द�� @। शबद)ऽतिनातय1 क�कतव�तिदति� 7पकषवया�पकमा @। 7व Fतिdननतिनातय$

क�कतवसय वतत $1। पव F�)ऽतिÔमा�ना @ धYमावततव�तिदति� 7पकष >कद$शवतितत। अतिÔमातयतिप कवतिचद @ वतत $1।

कवतिचचच�वतत $1। इद/ ति? यदधYमावततदतिÔमादयथा�मा?�ना71। यदतिÔमानन भवति� �दधYमावनन भवति� यथा� हरद

इति� वया�ति|zय7दभ�व�दनवयवयाति�"$कDतय ,चय�$।

17. �तिददमा7� @। वयाति�"$कवया�| $1 परक�7�धयति7दध�वना ,पय)ग�� @। ना ति? भ�व$ना

भ�व7�धना $ऽभ�वसय�भ�व$ना वया�ति|रपय ,जय�$। वया�ति|पकषधमाF�य)वËययातिध Fक"णय/ च >व/ 7ति� सय�� @। कथा/

�ति?� क$ वलवयाति�"$तिकण1 श�सतरी $ 7/वयाव?�"1। इतथमा @। �तर�तिप यतपर�ण�तिदमातततसा�तमकतिमातय$व वया�ति|1।

तिकनत, वया�ति|गरा?णसथ�नासय>व तिवपरति�पतितततिवषयतवपर�पतया� 7� दश Fतिय� ,माशकय�ऽभY� @। ��)ऽना ,मा�ना $ना ��/

7�धतिय� ,/ वयाति�"$कवया�ति|रपनयसय�$। पर�ण�तिदमाततव�तिदति� परय ,कता$ कथामासय वया�ति|ति"तय�क�ङकषा�य�मा @

पर�ण�तिदमाततव/ 7�तमकतव$ना वया�|मा @। �दभ�ववया�पक� भ�वपरति�य)तिगतव�� @।

यदयदभ�ववया�पक�भ�वपरति�य)तिग �तत$नावया�|मा @। यथा� धYवततवमातिÔमाततव$ना $तयसय�था Fसय तिववतिकष�तव�� @।

अनवयवयाति�"$तिकतिण � , वयाति�"$कवया�ति|"ना ,पय ,कता>व। तिववतिकष�वया�| $1 परतयकष�तिदना >वति7दधतव�� @।

वयातिभच�"�भ�वदशFनामा ,ख $ना कथातिञचदपय ,जय�$ व $ति�।

18. प ,ना"ना ,मा�ना / तिzतिवधमा @। सव�थाf प"�थाf च $ति�। �तर प")पद$शमानाप $कषय यतसवयमा$व

वया�ति|जञा�ना�तसम"ण7ति?�/ तिलङगजञा�नामा ,तपादय�$ �तसव�था� Fना ,मा�नामा @। यतत , प")पद$श�प $कषमा ,तपादय�$

�तपा"�था� Fना ,मा�नामा @। �जजनाकतव�तपा")पद$श)ऽतिप प"�था� Fना ,मा�नातिमाति� कवतिचदपचय F� $। प")पद$शW,

पञच�वयवव�कय�नाDति� ना >य�तियक�दय1। परति�जञा�?$�Yद�?"ण)पनायतिनागमाना�नयवयव�1। ए� एव व >श$तिषक> 1

परति�जञा�पद$श तिनादशFना�ना ,7नध�नापरतय�मनः�य इतय ,चयनत$। �तर पकषवचना/ परति�जञा�। यथा�

पव F�)ऽतिÔमा�तिनाति�। �तर धतिमा Fणमा ,तिददशय पशचा�दमा3 तिवध��वया1 . 7�धनातवखया�पकतिवभकतयानत/ तिलङगवचना/

?$� ,1। यथा� धYमावततव�तिदति�। वया�ति| गरा?णसथल/ दषटा�नत1। 7 तिzतिवध1। 7�धमयFदषटा�नत)

व >धमय Fदषटा�नतशचा$ति�। �तर�नवयवया�ति|-गरा?ण-सथल/ 7�धमयFदषटा�नत1। यथा� धYमा�ना ,मा�ना $ मा?�ना71।

वयाति�"$कवया�ति|गरा?णसथल/ व >धमय Fदषटा�नत1। यथा� �तर >व मा?�हरद इति�। 7मयगवया�ति|परदशFनापYव Fक/

दषटा�नत�तिभध�नामा ,द�?"णमा @। �द @ तिzतिवधमा @। 7�धमय3द�?"णमा @। व >धमय3द�?"ण/ च $ति�।

अनवयवया�ति|परदशFनापYव Fक/ 7�धमय Fदषटा�नत�तिभध�ना/ 7�धमय3द�?"णमा @। यथा� य)य) धYमाव�ना @ 7

Page 16: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 16आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

7)ऽतिÔमा�ना @ यथा� मा?�ना7 इति�। वयाति�"$कवया�ति|पदFश FनापYव Fक/ व >धमय Fदषटा�नत�तिभध�ना/ व >धमय3द�?"णमा @।

यथा� य)ऽतिÔमा�नन भवति� 7 धYमाव�नन भवति�। यथा� मा?�हरद इति�। दषटा�नत$ परति7दध�तिवना�भ�वसय तिलङगसय

पकष$ वया�ति|खया�पक/ वचनामा ,पनाय1। 7)ऽतिप दषटा�नत�ना ,7�"$ण तिzतिवध1। �तर मा?�ना7 इव पव F�)

धYमाव�तिनाति� 7�धमय3पनाय1 ना च हरद इव�य/ तिनाधY Fमा1 पव F� इति� व >धमय3पनाय1। प ,ना1 7?$� ,क/ पकषवचना/

तिनागमानामा @। यथा� �d�तपावF�)ऽतिÔमा�तिनाति�।

19. परति�जञा�?$�Yद�?"ण�नय ,द�?"ण)पनायतिनागमाना�तिना व� तरय एव�वयव� इति� भ�टटा�1। उद�?"ण)पनायn

z�व$व $ति� बाnदध�1। �द$�द7� @। वया�ति|z>तिवधयतिना"�क"ण$ना)द�?"ण)पनायz>तिवधयसय�तिप तिना"�क�तव�� @।

तिनायमा�ना ,पपतत$शचा। ना ?Dद/ व�कय�मा�गमा�य� वया�पतया�तिदभ)दकमा @। य $ना�क�ङकषा�दयना ,7�"$ण

पञच�वयव�तिदतिनायमा1 सय�� @। प"सय प"तिdना�पतयातिनाशचाय�� @। तिनाशचाय$ व� परति�जञा�मा�तर$ण

पY�j?jतव�दयतिभध�नाव >ययारथया� F� @। तिकनत, ग?D�वया�पतया�द$1। प ,रषसय

�तसम�"कतव�तिदना�ऽग?D�वया�पतया�द$W , �तिजजजञा�7�जनाकतव$ना)पय ,जय�$। वया�ति|d"ण�तिदक/

च >� >शचा� ,तिभ F"तिप परक�">भ Fवदना ,भYय� $। �तितकामाना $ना तिनायमा$ना।

20. 7मभोवतिनत च�नय$ऽतिप परक�"�1 पव F�)ऽतिÔमा�ना @ धYमावततव�नम?�ना7वतिदति� व�। धYमाव�ना @

पव F�)ऽतिÔमा�तिनाति� ?$� , गभf पकषवचना/ व�। तिवव�द$ना >व परति�जञा�ति7दधn क,�1 पव F�)ऽतिÔमा�तिनाति� परशन $

धYमावततव�तिदति� ?$� ,मा�तर/ व�। पव F�सय�तिÔमाततव$ तिक/ परमा�णतिमाति� पषटा $ धYमावततवतिमाति� तिलङग)तिकतामा�तर/ व�

धYमावनम?�ना7वतपावF�)ऽतिÔमा�तिनाति� 7परति�जञा/ ?$� ,गभf दषटा�नतवचना/ व�।अतिÔवया�पय) धYमा)ऽतर

पव F� $ऽWDतय ,पनाय) व�। वया�पतया�तिदमादधYमावततव�तपावF�)ऽतिÔमा�तिनाति� तिनागमाना/ व $ति�। 7�/वया�व?�ति"क�शचा >� $

परक�"�1 7वjष , श�सतरी $तिषवतय$व/ परक�"माना ,मा�नातिमाति�।

अथा तिनाद3ष)पपतितत"ना ,मा�नातिमातय ,कतामा @। क$ �तर)पपतिततद)ष�1। यतसादभ�व$ तिलङग�तिभमा�/ जञा�नामा$व ना

जनायति� 7/शयतिवपय Fयn व� क")ति� � $ द)ष�1। � $ तिzतिवध�1। अथा Fवचनाद)षभ $द�� @। �तर 7�कष�दपपतत$"$व

द)षn तिव")ध�7ङग�D। �द @ z�"� वचनासय�तिप। वचनाद)षn नयYना�तिधकय$। वचनाz�"$ण�था Fसय�तिप। �तर

य)गय��भ�व) तिव")ध1 आक�ङकषा�तिव"?)ऽ7ङगति�1। अवशयवकतावयासय>कद$शमा�तरवचना/ नयYनामा @।

7तिननधयभ�वतिवश$ष1। आक�तिङकषा�सय>व�नय$ना क�क�य Fसय वचनामा�तिधकयमा @।

22. ए� $ च तिव")ध�दय) तिzतिवध�1। 7मायबानध

Page 17: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 17आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

परशनसवपकष7�धनाप"पकषतिना"�क"ण�तमककथा�रप7�ध�"ण� अना ,मा�ना तिनाÂ�शचा।

�तर�ना ,मा�नातिनाÂ�W�वदचयनत$। तितरतिवध)ऽना ,मा�नातिव")ध1। परति�जञा�?$� ,दषटा�नततिव")धभ $द$ना। �तर परमा�ण

तिव")ध1 सववचनातिव")ध इति� तिzतिवध1 परति�जञा�तिव")ध1। परमा�णतिव")ध)ऽतिप z$ध�। परबालपरमा�णतिव")ध1

7माबालपरमा�णतिव")धशचा$ति�। ?Dनाबालसय�ना $ना >व बा�तिध�सय�तिकतिञचतका"तव�� @। पर�बालया/ च तिzतिवधमा @।

बाहःतव$ना सवभ�व$ना च। सवभ�वशचा)पजDवयातव/ तिना"वक�शतवतिमातय�तिद रप1। परतयकष�तिदतिव")धभ $द$ना

z�वतिप परतय$क/ तितरतिवधn। 7माबाल�ना ,मा�नातिव")ध)ऽतिप z$ध�। � $ना >व�ना ,मा�ना $ना�ना ,मा�ना�नत"$ण च $ति�।

सववचनातिव")ध)ऽतिप तिzतिवध1। अपति7दध�नत) ज�ति�ति"ति�। �तर पYव� Fच�यËय Fतपर�मा�तिणक�य�ऽभय,पग�/

�तिzरदध�ङगDक�")ऽपति7दध�नत1। पYव� Fच�य Fवचनासय�तिप सवयमाङगDक�तव$ना सववचनातव�� @। सववचना एव

वया�?ति�ज� Fति�1। 7� तितरतिवध�। एकक�` Fक$ व�कय$ पदय)"व�नत"व�कयय)व� F तिमाथा)वया�घ��1

सवतिकरय�तिव")ध1 सवनय�यतिव")धशचा$ति� ॥

23. ?$� ,तिव")ध)ऽतिप तिzतिवध1। अति7तिदध"वया�ति|शचा$ति�। 7मा ,तिच�सथल$ तिलङगसय�परतिमाति�"ति7तिदध1।

अवया�ति|तिसतरीतिवध�। तिलङगसय 7�धय$ना �दभ�व$ना च 7मबनध1 7�धय7मबनध�भ�व$ 7ति� �दभ�व$ना >व

7मबनध उभय 7मबनध�भ�वशचा$ति�। दषटा�नततिव")ध)ऽतिप तिzतिवध1। 7�धयव>कलया/ 7�धनाव >कलया/ च $ति�।

?$तव�दn सववचनातिव")ध)ति7दधय�तिदना >व 7ङग?Dति� इति� ना)कता1। एवमा7ङगति�नयYना�तिधकय�नयतिप परति�जञा�?$� ,

दषटा�नत7मबनधभ$द$ना परतय$क/ तितरतिवध�तिना। ए� $ष�मा ,द�?"ण�तिना कथा�रप7�ध�"ण�तिनव")ध�दÒशचा

प")दDति"�तिनागरा?सथ�ना�ना�मा$� $षव$व�नतभ� Fव/ वदनत) दशFतियषय�मा1।

ना क$ वल मा ,पपतिततद)ष�ण�/ तिव")ध�तिदतिभ1 7ङगर?1। तिक/ ना�मा। ना >यया�तियकतिनारतिप��श$षतिनागरा?सथ�ना�ना�/

वकताद)ष�भय�/ 7/व�द�नय ,तिकताभय�/ य ,��ना�मा$� $षव$व�नतभ� Fव1। ��शचा तिव")ध�7ङग�D नयYना�तिधक$ , 7/व�द�ना ,कताD इति� षड$व तिनागरा?सथ�ना�तिना। तिवपरति�पननपरमा$य�ङगDक�"1 7/व�द1। प"बा)धना�था Fसय�वशय/

वकतावयासय�वचनामाना ,तिकता1।

कथा�य�माखतिणड��?ङका�"$ण प"$ण प"सय�?ङका�"खणडना/ प"�जय) तिनागरा? इति� च)चय�$। �तिननतिमातत/

तिनागरा?सथ�नामा @। अ?ङका�"खणडना/ च सवपकष7�धनाप"पकषदषण7ङकालपाभर/श1। अ� एव कथा�बा�हय�तिना

कथा�यमापयपd�")नम�द�तिददश�पनन�तिना झतिटाति� 7/व"ण $ना ति�")ति?�)दभ�वना�व7"�तिण। प ,"ससफY ति� Fक�-नातिधक�)दभ�तिव��तिना च वयावतिचछनन�तिना। प")कतासववकतावयाय)"जञा�ना/ तिवप"D�जञा�ना/ व� तिनागरा?1।�तिललङग/

तिनागरा?सथ�नातिमाति� व�।

Page 18: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 18आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

24. ��तिना च ॥ 1 ॥ परति�जञा�?�तिना1 ॥ 2 ॥ परति�जञा�नत"मा @ ॥ 3 ॥ परति�जञा�तिव")ध1 ॥ 4 ॥

परति�जञा�7ननयो�71 ॥ 5 ॥ ?$तवनत"मा @ ॥ 6 ॥ अथा� Fनत"मा @ ॥ 7 ॥ तिना"था Fकमा @ ॥ 8 ॥ अतिवजञा���था Fमा @

॥ 9 ॥ अप�था Fकमा @ ॥ 10 ॥ अपर�|क�लमा @ ॥ 11 ॥ नयYनामा @ ॥ 12 ॥ अतिधकमा @ ॥ 13 ॥

प ,नारकतामा @ ॥ 14 ॥ अनाना ,भ�षणमा @ ॥ 15 ॥ अजञा�नामा @ ॥ 16 ॥ अपरति�भ� ॥ 17 ॥ तिवकष$प1 ॥

18 ॥ मा��ना ,जञा� ॥ 19 ॥ पय� Fना ,य)जय)प $कषणमा @ ॥ 20 ॥ तिना"ना ,य)जय�ना ,य)ग1 ॥ 21 ॥

अपति7दध�नत1 ॥ 22 ॥ ?$तव�भ�7शचा$ति� z�तिव/शति�1।

25. (1) परति�जञा�?�तिना1। �तर य $ना यदयथा� 7�धयतव�तिदना� तिनातिद�षटा / � $ना �सय �था� पति"तय�ग1

परति�जञा�?तिना1। यथा� पव F�)ऽतिÔमा�नपरमा$यतव�तिदतय ,कता$ ऽना >क�तिनतकतव$ना च परय ,कता$ मा� भYततति?�

पव F�)ऽतिÔमा�तिनाति�। अय/ � , 7/व�द एव।

26. (2) परति�जञा�नत"मा @। परथामातिवतिशषटा�य)कता$ 7�धयभ�ग $ प ,नातिव Fश $षणपरकष$प1 परति�जञा�नत"मा @।

परति�जञा)द�?"ण$ परय)जयभ�ग) तिनागमाना/ च $ति� 7�धयभ�ग1। यथा� शबद)ऽतिनातय इति� परति�जञा�� $ रधवतिनातिभ1

ति7दध7�धनातव)दभ�वना $ वण� Fतमक1 शबा)ऽतिनातय इतय�तिद।

अतर वकतावयामा @। तिक/ पYवËव कथा�ऽना ,व� F� $ऽथा कथा�नत"मा @। ना�दय1। एकसय 7�धनासय दषणसय व� तिसथ�n

भङग$ व� कथा�य�1 पति"7मा�|तव�� @। 7�धना�नत")पनय�7(सय�व7"�भ�व�� @)सय वयाथा Fतव�� @। ना च $द/

प Yव3कतामा$व। �था�तव$ पYव Fदषण$ना >व दषटातवपर7ङग�� @। ना तिz�Dय1। �था @ 7ति� परथामामा$व

तिवतिशशटासय)प�तततव$ना परति�जञा�नत"�भ�व�� @। व�द$ � , कथा >कय$ऽतिप ना तिनागरा?सथ�नामा @। शङग�तिनावतिततपय Fनत/

परति�वकतावयातव�� @। 7तयमा @। तिनावततय)"तिप जलपातिव�णडय)1 प ,नातिव Fश $षण/ परतिकषप�1 क) द)ष इति� च $� @।

अ7ङगतय�तिदकतिमाति� बरYमा1। �दतिप कथा�बा�हयतव�नन तिनागरा?सथ�नामा @।

27. (3) ॥ परति�जञा�तिव")ध1 ॥ एकवकताक$ व�कय$ पद�ना�माव�नत"व�कय�ना�/ व� तिमाथा) वया�घ��1

परति�जञा�तिव")ध1। यथा� मा$ मा��� वनधय$ति�। दरवया/ ग ,णवयाति�ति"कतामावयाति�ति"कतातव�तिदति�। अय/ च

परथामाज�ति�तव�तसववचनातिव")ध एव।

28. (4) परति�जञा�7नय�71 ॥ सव)कता�पल�प1 परति�जञा�7ननयो�71। यथा�ऽतिÔ"ना ,षण इतय ,कता$ परतयकषतिव")ध $

च�तिभति?� $ बरवDति� ना माय�ऽतिÔ"ना ,षण इतयतिभति?� इति�। 7)ऽतिप परमा�णतिव")ध एव। उकता$ 1 परतिमा�तव�� @।

Page 19: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 19आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

29. (5) ?$तवनत"मा @ ॥ परथामामातिवषटा�य)कता$ 7�धक�/श $ प ,ना"तिधकपरकष$प) ?$तवनत"मा @। ?$� ,रद�?"ण$

परय)जक�/श उपनाय) दषण/ च $ति� 7�धक�/श1। यथा� शबद)ऽतिनातय ऐति�यकतव�तिदतय ,कता$

7�मा�नय$ना�ना >क�नतय$ऽतिभति?� $ 7�मा�नयवततव$7�Dतय�तिद। ए�तपरति�जञा�नत"तिना"�7 $ना >व तिना"Wमा @।

परति�जञा�गरा?णसय)कता)पलकषणतव$ना पथाग @ ना वकतावया/ च। अना ,पलकषणतव$ �Yद�?"ण�नत"�तिदकमातिप

पथागव�चय/ सय�� @। परति�जञा�पद$ना 7�धय�/श एव)पलकषयति� इति� च $नन। व >ययारथया� F� @। अनयथा�

परति�जञा�?�नय�द�वतिप तिक/ तिवभ�ग) ना तिकरय� इति�।

30. (6) ॥ अथा� Fनत"मा @ ॥ परक��ना ,पय ,कता�तिनव�)तिकता"था� Fनत"मा @। यथा� शबद) तिनातय1 परमा$यतव�तिदतयतर

परमा$यतव/ ?$� ,1। ?$� ,शभदशचाति?ना)� $ध� F�)W ,ना @ परतयय$ क� $ 7ति� कदनत/ पदतिमातय�तिद।

इदमाना�क�तिङकषा�तव�द7ङगति�"$व $ति�।

31. (7) ॥ तिना"था Fकमा @ ॥ अव�चकपदपरय)ग) तिना"था Fकमा @। यथा� शबद) तिनातय1कचटा�प�ना�/

जबागडतव�तिदतय�तिद। इद/ तवना ,तिकता"$व।

32. (8) ॥ अतिवजञा���था Fमा @ ॥ तितरव�"मा ,कता$ ऽतिप

पति"षतपरति�व�तिदभय�मातिवजञा���था Fव�चकपदमातिवजञा���था Fमा @। यथा� क�शयप�नाय�धति�?$� ,"य/

तितरनायना�नाय�7ना 7मा�नाना�माध $यय ,कता। �द @ रधवजवततव�तिदतय�तिद।इदमापयना ,तिकता"$व।

33. (9) ॥ अप�था Fकमा @ ॥ अनातिनव�व�चकपद�तिदपरय)ग)ऽप�था Fकमा @। यथा� क, णडमाज�तिजना/

दशद�तिडमा�तिना षडपYप� इतय�तिद। इद/ च सफ,टामा7ङग�मा @।

34. (10) ॥ अपर�|क�लमा @ ॥ करमातिवपय� F7)ऽपर�|क�लमा @। यथा� क�कतव�दतिनातय1 शबद इतय�तिद।

इद/ तिकतिञचनन तिनागरा? सथ�नामा @। परवतितत7�मारथया� Fदथा Fवतपरमा�णतिमातय�तिद7/वयाव?�"�� @। तिनागरा?सथ�ना/

सव7ङगति�"$व।

35. (11) ॥ नयYनामा @ ॥ अवशय)प�द$य�ना�मानय�मा�ना ,प�दना/ नयYनामा @। यथा� पव F�)ऽ-तिÔमा�नम?�ना7वतिदतय�तिद ए�ननयोYनामा$व।

36. (12) ॥ अतिधकमा @ ॥ अतिनव�)पय ,कता�प ,नारकताक�क�य F परय)ग)ऽतिधकमा @। यथा� पव F�)ऽतिÔमा�ना @

Page 20: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 20आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

धYमावततव�तपरक�श तिवश$षवततव�चच $तय�तिद। ए�दतिधकमा$व।

37. (13) ॥ प ,नारकतामा @ ॥ पर�D��था Fसय प ,ना1 सववचना $ना परय)जना/ तिवना�ऽतिभध�ना/ प ,नारकतामा @। यथा�

पव F�)ऽतिÔमा�नपवF�)ऽतिÔमा�तिनातय�तिद। ए�दतिधकमा$व।

38. (14) ॥ अनाना ,भ�षणमा @ ॥ व�तिदना)कतासय पर�तिशनक> तिव Fजञा���था Fसय व�तिदना� पति"षद� व� प ,ना"नाYदय

दततसय)चच�"णय)गयसय सव�जञा�ना माना�तिवषक,व F�� कथा�मातिवतिचछनदः�� यदपरतय ,चच�"ण/ �दनाना ,भ�षणमा @।

�� @ पञचतिवधमा @। यतततिदतय�दयना ,व�द) दषय >क द$श�ना ,व�द1 क$ वल/ दषण)तिकता"नयथा�ना ,

व�दWYषणÒभ�वशचा$ति�। �तर�दयतरय/ नयYनामा @। च� ,था Fमा7ङग�मा @। पञचमामाना ,तिकता1।

39. (15) ॥ अजञा�नामा @ ॥ व�तिदना� तितरव�"मातिभति?�सय पति"षद� तिवजञा���था Fसय

व�कयसय�था Fपरति�पतितत"जञा�नामा @।

40. (16) ॥ अपरति�भ� ॥ व�तिदना)कतासय परतय ,तत"�परति�पतितत"परति�भ� ॥

41. (17) ॥ तिवकष$प1 ॥ क$ नातिचदवय�ज $ना कथा�तिवचछ$द) तिवकष $प1। यथा� कथा�मा�"भय�? - ‘अदय मा$

मा?तपरय)जनामातिW �तिdननवति7� $ वकषय�तिमा’ इति� ए�तरयमाना ,तिकता"$व।

42. (18) ॥ मा��ना ,जञा� ॥ इषटा�प�दना/ मा��ना ,जञा�। यथा� क$ नातिचतसवसय च)"तवमाभय,प $तय तव/ च)"1

प ,रषतव�तिदतय ,कता$ �ति?� �व�तिप च)"तव/ पर7जय$� $ति�। इयमा7ङगति�"$व।

43.(19) ॥ पय Fना ,य)जय)प $कषणमा @ ॥ अवशय)दभ�वया�य� पर�|तिनागरा?सथ�ना�ना ,दभ�वना/ पय Fना ,य)जय)-प $कषणमा @। इदमापयना ,कता�नतग F�मा @।

44. (20) ॥ तिना"ना ,य)जय�ना ,य)ग1 ॥ अ�तिननगरा?पर�|n �तिननगरा?)दभ�वना/ तिना"ना ,य)जय�ना ,य)ग1। 7

च� ,तिव Fद1। (1) Èलमा @ (2) ज�ति�1 (3) ?�नय�दय�भ�71 (4) अपर�|क�ल$ गरा?ण/ च $ति�। (1) �तर

प")कतासय �दतिभपर $��था� Fनत"/ पति"कलपय �दद Yषण $ना प")कताभङग1 Èलमा @। यथा� गतिषटातिववकषय�ग�मा�नाय$तय ,कता$

पतिथावDतिववकषय�गव�नायनामाशकयतिमाति�। ए�द7ङग�मा @। तिववतिकष�दषणसय>व�क�तिङकषा�तव�� @।

Èलव�कयसय�पयथा� Fनत"/ पति"कलपय गव�नायनातिमातयनातिनव�तिमाति� दषण7मभोव$ना

Page 21: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 21आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

सवनय�यतिव")ध $ऽपयनतभ Fवति� Èलमा @।

45. (20) (2) ज�ति�1। ति7दधमातिप दषण�7माथा Fमा ,तत"/ ज�ति�1। अ7�मारथयाf च तिzतिवधमा @।

7�ध�"णमा7�ध�"ण/ च। �तर 7�ध�"ण/ सववया�?ति�1। अ7�ध�"ण/ � ,

य ,कता�ङग?Dनातवमाय ,कता�ङग�तिधकतवमातिवषयवतितततव/ च $ति�। 7� च 7�धमयFव >धमय3तकाष� Fपकष Fवणय� Fवणय F

तिवकलपा 7�धयपर�पतयापर�ति|पर7ङग परति�दषटा�नत�ना ,तपातितत7/शय परक"ण�

?$तवथा� Fपततयातिवश$ष)पपतय ,पलबधयना ,पलतिबधतिनातय�तिनातय क�य F7माभ $ध�चच� ,तिव Fव/शध�।

46. (20)(2-1) �तर व�तिदना� सथ�पना�य ?$�n परय ,कता$ ऽनाभय,प $� य ,कता�ङग$ना परति�पकष)दभ�वना/

परति�धमाF7मा� ज�ति�1। 7� च परतयकष�भ�7�तिधभ $द$ना बाहःतिवध�।

7�धमयF7मा1। �तर वया�ति|?Dना $ना�ना ,मा�ना $ना यतपरति�पकषच)दना/ �द @ तिzतिवधमा @। 7�धमयjण व >धमयjण च। �तर

7�धमयjण परतयवसथ�ना/ 7�धमय F7मा1 परति�ष $ध1। यथा� यतिद मा?�ना77�धमय� FदधYमावततव�दतिÔमा�ना @ पव F�

इषय�$ �ति?� हरद7�धमय� Fद @ दरवयातव�दतिÔ"तिप तिक/ ना $षय� इति�।

47. (20)(2-2) ॥ ‘व >धमय F7मा1 ॥ व >धमयjण परतयवसथ�ना/ व >धमय F7मा1 परति�ष $ध1। यथा� यतिद

हरदव >धमय� Fदद Yमावततव�तपावF�)ऽतिÔमा�तिनाषय�$ �ति?� मा?�ना7व >धमय� F� @ पव F��तव�दनातिÔ1 तिक/ ना $षय� इति�।

अतर वया�ति|लकषणय ,कता�ङग"�ति?तयमा$व परथामामा @ उदबा�वयामा @। ना � , ज�ति�तवमा @। प"तिचततवति� Fना)

वया�पतयानाभय,पगमासय�दय�तिप जञा�� ,माशकयतव�� @। यद� � , प") बरYय�� @ 7�धमय Fव >धमय� Fमा�तर/ परय)जक/ तिक/

वया�पतया$ति�। �द� वकतावयामा @। एव/ 7ति� ना $द/ 7�धक/ 7तपरति�पतिकष�तव�तिदति� तवदना ,मा�नासय�तिप वया�ति|?Dना $ना

7�धमयjण व >धमयjण व� परति�पकष7मभोव�दवय�घ�� इति�। �था� च परति�ष $ध $

सवनय�यतिव")ध�तमक��Dयज���वनतभ� Fव1 (भवति�)

48.(20)(2-3) ॥ उतकाष F7मा1 ॥ व�तिद7�धना7�मारथयाjना 7�धयसय$व वया�ति|/ तिवना�

कसयतिचदतिनाषटाधमाFसय दषटा�नत�तपाकष उतकाष F उतकाष F7मा1। यतिद धYमावततव�नम?�ना7वदतिÔमा�नपवF�Wति?�

�� एव �zद$व सथ�लया�तिदमा�नातिप सय�तिदति�। अतर�तिप वया�ति|व >कलया�ततक� Fभ�7)ऽयतिमातय ,तत"/ वकतावयामा @।

7�?चय Fमा�तर $ण �कFसय परवतत $1 तिक/ वया�पतया$ति� वद�1 सवनय�यतिव")ध $ना वया�घ�� इति�।

49. (20) (2-4) ॥ अपकष F7मा1 ॥ पकष�तिदषटाधमा� Fपकष Fणमापकष F7मा इतय$क$ । यथा� शबद)ऽतिनातय1

क�कतव�तिदतय ,कता$ �ति?� �� एव �zद$व शबद1 शर�वण)ऽतिप मा� भYतिदति�। अतर वकतावयामा @। तिकतिमाद/

Page 22: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 22आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

7�धनामा ,��प�दनातिमाति�। ना�दय1। अथा� Fनत"तव$ना तिना"ना ,य)जय�ना ,य)गतव�भ�व�� @। तिz�Dय $ �Yतकाष F7मा

एव�यमा @। ना ति? भ�व)तकाष3ऽभव)तकाष F इतय$�� भ $द1 7मभोवति�।

उदयनाW, दषटा�नत$ 7�धय$ना 7�धना $ना व� 7?चति"�सय कसयतिचदधमाFसय तिनावततया�पकष $

�य)"नय�"�भ�व7�धनामापकष F7मा इतय�?। यथा� मा?�ना7 $ऽतिÔमाततव$ना धYमावततव$ना व� 7?दषटासय

सथ�लया�तिदमाततवसय पवF� $ऽभव�तरय)"पयभ�व1। �तर 7�धय�भ�व7�धना $ 7तपरति�पकषतव/ बा�ध)

व�ऽऽ")पय1। 7�धना�भ�व7�धना $तवति7तिदधति"ति�।

इदमापय7� @। 7�धय�भ�व7�धना $ 7�धमय F7मापरक"ण7मा�भय�/ भ $द�भ�वपर7ङग�� @। �d�दवय�पतयानाप $कषय�

पकष $ 7�धना�भ�व 7�धनामा$व�पकष F7मा1। �तर वया�पतयाभ�व1 7�धनागरा�?क परमा�णतिव")धशचा$तय ,तत"/

व�चयमा @। 7�?चय Fमा $व परय)जक/ तिक/ वया�पतया�तिदना $ति� बर ,व�ण/ परति� सवनय�यतिव")ध इति�।

50. (20) (2-5) ॥ वणय F7मा1। पकषददषटा�नतसय�तिप 7�धयतवच)दना/ वणय F7मा इतय$क$ । �द7� @।

दषटा�नत$ 7�धय7�धना तिवपरति�पततया� च)दना $ 7दतत"तव�� @। एवमा$व च)दनासय

तिनाभÉज�य�ऽ7मभोवदतिकताकतव�� @। एव/ � $ना >व ?$� ,ना� 7�धयतवच)दनामातिप तिनाबाÉजमा @। पकष $ ?$� ,1 7�धय$ना

7?चति"� उपलबध) दषटा�नतसय�तिप �द�प�दय�Dतय$व/ च)दना�य�मा ,तकाष F7मा एव। पकष $ दषटा�नत$

च)तकाष Fणतिमातय$��व�� भ $द$ऽति�पर7ङग1। 7�धय7मा�चचभ $द�भ�व1। �d�� @

पकषमा�तरतिववतिकष��ति7दध�था Fतव�तिदरपवद$तत ,माततव�दभ�वय)दFषटा�नतसय 7�धयतव�प�दना/ वणय F7मा

इतय ,दयना1। यथा�ऽति7दध�थाf धYमावततव/ पव F� इव मा?�ना7 $ऽतिWच$तसा)ऽतिप 7�धयवततय� 7�धय1 सय�� @। ना

च $तसा�धनावततय� 7�धय1 सय�तिदति�। अतर�तिप ?$� ,सवरपसय 7दभ�वमा�तर$ण

दषटा�नततव)पपततnरपतिवश$षतिचनत� वयाथाjति� व�चयमा @। �द�वशयकतव�भय,पगमा$ � , सवनय�यतिव")ध इति�।

51. (20) (2-6) ॥ अवणय F7मा1 ॥ दषटा�नतवतपाकषसय�पय7�धयतवच)दनामावणय F7मा इतय$क$ । अतर�तिप

ति7दधतव�तिभमा�ना $ना च)दना $7दतत"मा @। अनयथा� तिनाबाÉजतवमा @। 7�धना7�?चय Fबाल$ना�प�दना $ �Yतकाष F7मा एव।

�d�ददषटा�नतमा�तरतिववतिकष�ति7दध�था Fतव�तिदरपवदध$� ,माततव�दभ�वय)1 पकषसय�7�धयतवच)दनामावणय F7मा

इतय ,दयना1। यथा� ति7दध�थाf धYमावततव/ मा?�ना7 इव पव F� $ व� F� $ च $तसा�धयसय ति7दधतव�द7�धयतवमा @। ना

च $दप�य� भ�व�द 7�धयतवतिमाति�। असय�तिप पYव Fवदनतभ� Fव) व�चय इति�।

52. (20) (2-7)तिवकलपा7मा1।धमा� Fण�/ धमा� Fनत" वयातिभच�" दश Fना $ना 7�धनासय�तिप

Page 23: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 23आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

7�धयवयातिभच�"च)दना/ तिवकलपा7मा1। यथा� क�कतव�तिवश$ष $ऽतिप तिकतिञचनमY�f दषटा/ घटा�तिद कतिञचदमाY�f

रप�तिद �था� क�कमातिप तिकतिञचतिननतय/ तिकतिञचदतिनातय/ तिक/ ना सय�तिदति�। अतर शङका�मा�तर/ च $तसादतत"मा$व।

उप�धयभ�व�तिदना� 7मा�ध $य/ धमा� Fनत" वयातिभच�"$ण�सय�तिप वयातिभच�"7�धना/ च $दधमा� Fनत" वयातिभच�") ?$� ,व� F

सय�ददषटा�नत) व�। अतय$ वया�पतयाभ�व) वकतावया1। तिz�Dय $ ?$तवभ�व�ननयोYनामा @। ?$�)"नाङगतव�तिद ?$तवङगDक�"$

परति�दषटा�नत7मा7�ङकाय Fमा @। धमा Fतव�तिद ?$तवङगD क�"$ वया�पतयाभ�व एव। �दनाङगDक�"$ � , सवनय�यतिव")ध

इति�।

53. (20) (2-8) ॥ 7�धय7मा1 ॥ 7�धयवददषटा�नतसय�तिप 7�धयतवच)दना/ 7�धय7मा$ इतय$क$ ।

�द7� @। तिवपरति�पततया� च)दना $ 7दतत"तव�� @। एवमा$व च)दना $ऽ7मभोवदतिकताकतव�� @। � $ना >व ?$� ,ना�

7�धयतव�प�दना $ऽपय$वमा$व। वणय F7मावदबाDज)पप�दना $ � , �दभ $द1। �d�तकरो)डDक�धमय� Fतिदतिवषयसय

तिलङगसय धमय� Fद�वपरय)जकतव$ 7�धय$ऽतिप �था�तवपर7ङग�तत$ना >व ?$� ,ना� धमय� Fद$"तिप 7�धयतव�प�दना/

7�धय7मा इतय ,दयना1।

वया�ति|पकषधमाFवततय >व परय)जकतव)पपतत$Wतितसादध��मा�तर$ण 7�धना�ङगतव7मभोव�तत$ना >व ?$� ,ना�

7�धनातिमातय ,तत"/ व�चयमा @। �दनाङगDक�"$ � , सवनय�यतिव")ध इति�।

54. (20) (9-10) ॥ पर�ति|7मा1 ॥ अपर�ति|7मा1 ॥ 7�धनासय 7�धयपर�ति|पकषतिना"�7 $ना �सय

7�धनातवभङग1 पर�ति|7मा1। अपर�ति|पकषतिना"�7 $ना �दबा�ङग)ऽपर�ति|7मा1। कति�जञाति|7�ध�"णतिमाद/ ज�ति�

zयमा @। यथा� धYमाजञा�नामातिÔजञा�ना/ पर�पय जनायति� च $तसा� >व पर�ति|ति"ति� �सय पर�क @ ति7दधतव�नन)तपा�दकमा @।

�था� धYमाजञा�नामातिÔ/ पर�पय जञा�पयति� च $ततहय Fनयसय�1 पर�| $"7मभोव�तिzषयतिवषतियभ�व$ वकतावया$ धYमाजञा�ना

एव�Ô $1 सफ,"ण�नन �द @ जञा�पकतवतिमाति� पर�ति|7मा1 अपर�पय)तपा�दकतव/ जञा�पकतव/ च $ततनन। कव�पयदशFना�� @।

ना हयपर�पय�तिÔ1 क�Â/ द?ति�। ना�तिप परक�शयमापर�पय परदDप1 परक�शयति�।

अति�पर7ङगशचा�नयथा$तयपर�ति|7मा1।

अतर क�n 7�मारथयाFलकषणपर�ति|7दभ�व$ना�ति�पर7ङग�भ�व�तसवरपपर�ति|"नाप $तिकष� >व। जञा|�वतिप �दवय�|तिलङग-तिवषयतवरप पर�ति|7दभ�व$ना�ति�पर7ङग�भ�व�तिzषयतिवषतियभ�व)ऽनाप $तिकष� एव$तय ,तत"/ व�चयमा @।

ए�दनाङगDकतय सवरपपर�पतया�तिदकमाप $कषमा�णसय सवनय�य$ना वया�घ�� इति�।

55. (20) (2-11) ॥ पर7ङग7मा1 ॥ अनावसथ�भ�7पर7ञजना/ पर7ङग7मा1। यथा� पव F�सय)तपा�दक/

Page 24: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 24आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

व�चयमा @। �सय�पDतयनावसथ�। एव/ पव F�सयजञा�पक/ व�चय/ �सय�पDतयनावसथ$ति�।

अतर ति7दधतिवषयतव$ना�वसथ�ना7मभोव$ना माYलकषय�भ�व�दद)षतवतिमाति� व�चयमा @। �दनाङगDक�"$ � ,

सवनय�यतिव")ध इति�।

56. (20) (2-12) ॥ परति�दषटा�नत7मा1। परति�दषच�नत$ना परतयवसथ�ना/ परति�दषटा�नत7मा इतय$क$ ।

�द7� @। 7�धमयF7मा�द�वतिप �दभ�व�� @। यथा� शबद)ऽतिनातय ऐति�यकतव�तिदतय ,कता$ वदति�। यतिद

घटादषटा�नत$ना >ति�यकतव�दतिनातयWति?� 7�मा�नयदषटा�नत$ना तिनातय1 तिक/ ना सय�तिदति� ।

वयातिभच�"च)दना�तिभपर�य $ण परवतत $ना F 7�धमय F 7मा�तिद 7�ङकाय Fतिमाति� च $नन। असय 7दतत"ततव�� @

�d�दध$ति�"प $कष $ण परति�दषटा�नतमा�तर$ण बा�धपरति�")धय)"नय�")दभ�वना/ परति� दषटा�नत7मा इतय ,दयना1। यथा�

यतिद मा?�ना7दषटा�नत$ना�तिÔमा�तिनाषय�$ �ति?� हरददषटा�नत$ना�नातिÔक)ऽतिसतवतय�तिद। अतर नयYनातव/ व�चयमा @।

?$�)"नाङगतव�तिभमा�ना $ � , सवनय�यतिव")ध इति�।

57. (20) (2-13) ॥ अना ,तपातितत7मा1 ॥ पकष�दDना�/

पर�ग ,तपातत$?j� ,वतयभ�व$ना�ति7दधय ,दभ�वनामाना ,तपातितत7मा1 यथा� पव F� सय)तपातत$1 पर�क @ �तर धYमावततव/ ना

वतततिमाति� भ�गति7दधतिमातय�तिद। अतर�ना ,तपाननसय पवF�तव�भ�व$ना�पकषतव�तततर वततयाभ�व) ना द)ष�य $ति�

व�चयमा @। ना च $द$व/ �ध� सवनय�यतिव")ध इति�।

58. (20) (2-14) ॥ 7/शय1 7मा1 ॥ 7तयतिप तिनाण Fयक�"ण $ 7�ध�"णधमा� Fतिदमा�तर$ण 7/शय�प�दना/

7/शय7मा1। यथा� यतिद धYमावततव�दतिÔमातवतिनाशचायWति?� हरदमा?�ना77�ध�"ण $ना दरवयातव$ना �तसा/शय1 तिक/

ना सय�तिदति�। �तर तिनाण� Fयक�भ�व7?क�सय>व 7मा�नाधमा� Fद $1 7/शयक�"णतव�दतर च

तिनाण� Fयक7दभ�व�द7/शय इति� व�चयमा @। तिनाण� Fयक/ ना 7/शयपरति�बानधकतिमाति� वद�1 सवनय�यतिव")ध

इति�।

59. (20) (2-15) परक"ण7मा1 ॥ परतयना ,मा�ना $ना परतयवसथ�ना/ परक"ण7मा इतय$क$ । यथा�

शबद)ऽतिनातय1 क�कतव�तिदतय ,कता$ तिनातय1 शबद1 शर�वणतव�चछबदतववतिदति�। अतर

परतयना ,मा�नासय�ङग7�कलया�तिभमा�ना $ 7दतत"मा$व। अनयथा� 7�धमयF7मा�दयनतभ� Fव1।

�d�दङगDक��नातिधकबाल$ना बा�धच)दना/ परक"ण7मा इतय ,दयना1। ए�दपयय,कतामा @। यथा�

परति�दषटा�नत7मा�ध�वनय�"च)दना $ना >कज�ति�तव/ �था� 7�धमयF 7मा�तिदना�ऽपय$कज�ति�तव7मभोव$ना

Page 25: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 25आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

पथाकक"ण�ना ,पपतितत1।

60. (20) (2-16) ॥ अ?$� ,7मा1 ॥ ?$�)1 7�धय�प $कषय�

पYव� Fप"7?भ�वतिना"�7 $ना�?$� ,तवच)दनामा?$� ,7मा1। यथा� ना ��वतसावF7�धना/ 7�धयपYव Fमा @। 7�धय�भ�व$

�तिननरपय 7�धनातव�य)ग�� @। ना�तिप 7�धना/ पशचा�दभ�तिव। 7�धना�भ�व$ 7�धय� य)ग�� @। ना�तिप

zय)यnग Fपदयमा @। अतिवश$ष $ण 7�धय7�धनाभ�व�य)ग�तिदति�।

अतर क�n पYव Fभ�तिवना1 7�धनातवमा @। 7�धनाशकता$ 1 प"�नाप $कषतव�� @ �दवयव?�"सय बा ,तिदधसथ$ना >व

7�धय)ना)पपतत$1। जञा|n � , यथा�यथा/ पकषतरयमातिप। जञा��तव�जञा��तव�भय�/ तिवश$ष इतय ,तत"/ व�चयमा @।

�दनाङगDक�"$ � , सवनय�यतिव")ध इति�।

61. (20) (2-17) ॥ अथा� Fपतितत7मा1 ॥ अथा� Fपततया�भ�7 $ना परतयवसथ�नामाथा� Fपतितत7मा1। यथा�

पव F�)ऽतिÔमा�तिनातय ,कता$ ऽथा� Fद�पदय� $ऽनयदनातिÔमातिद�Dतय�तिद। �था� च 7�धयतिवकल) दषटा�नत इति�।

अतर�ना ,पपदयमा�नादशFना�दपप�दक$ बा ,तिदध"था� Fपतितत1। ना च�तर�ना ,पपदयमा�ना/ तिकतिञचदतिW। अ�) ना�य/ पर7ङग

इति� व�चयमा @। उकतातिवप"D��कष $पमा�तरमाथा� Fपतिततति"तयङगDक�"$ � , सवनय�यतिव")ध इति�।

उपपतितत7मावदबाDज�भ�व�नन $द/ ज�तय ,तत"मा @।

62. (20) (2-18) ॥ अतिवश$ष7मा1 ॥ 7�धनापरति�बानधय��तिद�"धमाjण �z��/ 7व Fपद�था� Fना�मा-तिवश$ष�प�दनामातिवश$ष 7मा1। यथा� यतिद धYमावतव�तपावF�मा?�ना7य)"तिÔमाततव� तिवश$ष1। �द�

7व Fभ�व�ना�/ 7ततव�दतिनातयतव�तिवश$षपर7ङग इति�। अतर वया�पतया�तिद7द7दभ�व�भय�/ तिवश$ष�नन

परति�बानदःDगरा?णतिमातय ,तत"/ व�चयमा @। �दनाङगDक�"$ण परवततसय सवनय�यतिव")ध इति�।

63 (20) (2-19) ॥ उपपतितत7मा1। उभय?$�Yपपततया�परतयवसथ�नामा ,पपतितत7मा इतय$क$ । यथा� यतिद

शबदसय�तिनातयतव)पप�दक/ क�कतवमाWDतयतिनातयतवतिमाषय�$ �ति?� तिनातयतव)पप�दकमासपशFतवमाWDति�

तिनातयतवमातिप तिक/ ना $षय� इति�। ए�द7� @। 7�धमयF7मा�दयभ $द�� @। �d�नमतपाकष$ऽतिप तिकमातिप 7�धना/

भतिवषय�Dति� 7�मा�नय�1 परतयवसथ�नामा ,पपतितत7मा इतय ,दयना1। इदमापय7� @। क$ वल�य� एवमा ,कता$

तिनाबाÉजतव�� @। परमा�ण)पप�दना $ �Yपप�दकसय 7�ध ,तव$ 7दतत"तव�� @। अ7�ध ,तव$

�सय >व)दभ�वयातव$ना�ज�ति�तव�� @ ॥

Page 26: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 26आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

64. (20) (2-20) ॥ उपलतिबध7मा1 ॥ तिनातिद�षटा?$तवभ�व$ऽतिप7�धय)पलबधय�?$�)"परय)जकतव�-तिभध�नामा ,पलतिबध7मा इतय$क$ । यथा� कवतिचदधYमावततव�भ�व$ऽपयतिÔमातव)पलबध$"परय)जक/ धYमावततवतिमाति�।

उतथ�नाबाDज�भ�व�नन $द/ ज�तय ,तत"मा @। तिकनत, ?�नय�दय�भ�7 एव। �d�z�तिदव�कयसय�वध�"ण$

��तपाय Fमा�")पय�वध�"ण/ तिवकलपय दषणमा ,पलतिबध7मा इतय ,दयना1। यथा� पव F�)तिÔमा� तिनातय ,कता$ तिक/ पव F�

एव�तिÔमा�ना ,� पव F�)ऽतिÔमा�ना $व $ति�। ना�दय1 इदमापय7� @। ��तपाय� Fनत"�")प $ण 7�मा�नयÈलतव�� @।

तिवकलपा$ना)तथ�ना�नन $ति� च $नन। अवध�"णसय>व तिवकलपा$ना�वध�"ण ��तपाय� F")प�पति"?�"�� @।

वयावचछ$दव�कय�था FरचDना�मावध�"ण/ तिसथ�मा$व $ति� च $नन। � $ष�मापय�दवय�वतयङगDक�"$ण >व/

तिवध�वध�"णसय�तिनाषटातव�� @।

65. (20) (2-21) ॥ अना ,पतिबध7मा1 ॥ उपलबधय�तिदतिवषतियधमा� Fण�/ सव�तमतिना वततया�

वततया��ततववया�घ���प�दनामाना ,पलतिबध7मा1। यथा)पलतिबध1 सव�तमतिना व� F� $ च $दपलबधतव�द @

घटा�तिदवदना ,पलतिबध1। ना व� F� $ च $ततथा�ऽतिप �zद$व $तय�तिद। अतर तिवषय�प $कषय)पलतिबधतवसय सव�तमतिना

वततयावतिततभय�/ ना तिनावतिततति"ति� वकतावयामा @। �दनाङगDक�"$ सवननयो�य तिव")ध1 सवतिकरय�तिव")ध) व$ति�।

66. (20) (2-22) ॥ तिनातय7मा1 ॥ तिवश$षणधमाFसय �द�दरY प�� तिवकलपा$ना

धतिमा FणWतितवतिशषटातवभङग) तिनातय7मा1। यथा� शबद)ऽतिनातयइतय,कता$ ऽतिनातयतव/ तिनातयमातिनातय/ व�। आदय$

धतिमा Fण) तिनातयतव�प��1। तिz�Dय $ �नन�श$ प ,ना1 शबदसय तिनातयतव�पतिततति"तय�तिद। अतर सवपकष$

तिनाव� F?�नत"तिववकषय� प"पकष$ दnघ Fटया�प�दना $ ��तपायf च $तसादतत"मा$व तिवतिशषटासवरपतिना"�क"ण/ च $ततद�दn

तिनाव� F?)व�चय1। �दनाभय,पगमा$ना परवततसय सवनय�यसवतिकरय�तिव")ध�तिवति�।

67. (20) (2-23) ॥ अतिनातय7मा1 ॥ व�तिद7�धनापरति�बानधय� धमा� Fनत"$ण �z��/

7�धयधमाFवततव�प�दनामातिनातय7मा1। यथा� यतिद क�कतव�चछबद)ऽतिनातय1 सय�ततति?� 7ततव�तसावFमातिनातय/

सय�तिदति�। इयमापयतिवश$ष7मालकषण$ना >व 7ङग?D�तव�नन पथागव�चय >व।

68. (20) (2-24) ॥ क�य F7मा1 ॥ ?$�)1 7तिनधगध�ति7दधय�परतयवसथ�ना/ क�य F7मा इति� क$ तिच� @। यथा�

शबद)ऽतिनातय1 परयतना�नानत"Dयकतव�तिदतय ,कता$ परयतना�नानत"Dयकतवमा ,तपा�दयतव$ना वयाङगतव$ना व$ति� 7तिनदःहय�

इति�। इदमापयनयथा� ति7दधय ,दभ�वनातव�तसाद�"मा$व। �d�तपाकष�दDना�मानय�मासय�ति7तिदधमा ,दभ�वया

�तसा�धकतव$ना सवयमा ,तपर $तिकष�सय दषण$ना व�तिद7�धनाभङग1 क�य F7मा इतय ,दयना1। यथा� शबद)ऽतिनातय1

Page 27: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 27आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

क�य Fतव�तिदतय ,कता$ क�य Fतवमाति7दधमा @। �तसा�धक/ च परयतना�नानत"Dयकतव/ व�चयमा @। �चच�नयथा�ति7दधतिमाति�।

इदमापयनातिभपर $� ��तपाय� F")प�चछलमा$व$ति�।

69. (20) (3) ॥ ?�नय�दय�भ�71 ॥ परति�जञा�?�नय�दयपर�|�वतिप भर�तिनदःना� �ददभ�वना/ ?�नय�दय�भ�71।

7 परमा�णतिव")ध एव। ?�नय�दयभ�वसय पर�तिशनक�तिदतिभ1 परतिमा�तव�� @।

70. (20) (4) ॥ अपर�|क�ल$ गरा?णमा @॥उदभ�वनाक�लमापर�पय�ति�करमय व�

तिनागरा?सथ�ना)दभ�वनामापर�|क�ल$ गरा?णमा @। �द7ङग�मा$व $ति�।

71. (21) ॥ अपति7दध�नत1 ॥ अपति7दध�नतW, सववचनाव")ध एव। यथा� पर�भ�क"सय$शव"�भय ,पगमा1।

72. (22) ॥ ?$तव�भ�71 ॥ पकषधमाFतव/ 7ततव/ 7पकष$ तिवपकष� दवय�वतितत"बा�तिध�तिवषयतवमा7तपरति�पकषतव/

च $ति� ?$�)1 पञच रप�तिण। �तर�नवयवयाति�"$तिकण1 पञच�तिप तिववतिकष��तिना। इ�"य)W , चतव�ति"।

क$ वल�नवतियना) तिवपकष�भ�व$ना ��) वया�वततयाभ�व�� @। क$ वलवयाति�"$तिकण1 7पकष�भ�व$ना �तर

7ततव�ना ,पपतत$1। �तर तिववतिकष� रप $ष , कति�पय7ति?��1 कति�पय"ति?�� ?$तव�भ�7�1। � $

च�ति7दधतिवरदध�ना >क�तिनतक�नाधयवति7�क�ल�तयय�पतिदषटा7तपरति�पकषपरक"ण7मा�1। �तर वया�|सय

पकषधमाFतवपरतिमाति�1 ति7तिदध1। �दभ�व)ऽति7तिदध1। �z�नाति7दध1। 7 च� ,तिव Fध1। वया�पयतव�ति7दध

आशरय�ति7दध1 पकषधमाFतव�ति7दध ए�तपरतिमातयति7दधशचा$ति�। �तर वया�पयतव�ति7दध) तिzतिवध1।

7�धय7मबनध"ति?�1 7)प�तिधक7मबनधशचा$ति�। आदय) यथा� 7वf कषतिणक/ 7ततव�तिदति�।

अयमा ,भय7मबनध�भ�व�दवया�|�वनतभY F�1।

73. (22) तिz�Dय) यथा�। व >धD ति?/7�ऽधमा F7�धनामा @। ति?/7�तव�दबरहमति?/7�वतिदति�।

ति?/7�तवप�प7�धनातवय)1 7मबनध$ तिनातिषदधतवसय)प�ध $1 7ततव�� @। 7�धयवया�पकतव$ 7ति� 7�धना�वया�पक/

उप�तिध1। तिनातिषदधतव/ च 7�धयमाधमाF7�धनातव/ वया�पन)ति�। यतर�धमा F7�धनातव/ �तर तिनातिषदधतवतिमाति�

तिनायमा�� @। ना वया�पन)ति� च 7�धनातव�तिभपर $�/ ति?/7�तवमा @। पकष $ ति?/7�तव7दभ�व$ऽतिप तिनातिषदधतवसय�भ�व�� @।

अय/ � , तिवपरति�पतत$1 पर�गवया�पतया ,नन�यक1। व >धति?/7�य�1 7�धना�वया�पकतव�तिननव� Fमा�ना / तिनातिषदधतव/

7�धयवया�पकतव�तिननव� Fयतिदध/7�तवसय 7�धय�भ�व7मबनधमा�प�दय�Dति�। तिवपरति�पततया,तत"क�लW,

परति�पकष)नन�यक) भवति�। 7�धना�वया�पकतव�तपाकष�दवय�व� Fमा�ना उप�तिध1 7�धयवया�पकतव�ततदवय�व� Fयति�।

Page 28: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 28आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

��शचा)प�धयभ�व1 7�धय� भ�व7�धना $ ?$� ,भ Fवति�। व >धति?/7�ऽधमा F7�धना/ ना भवति�। अतिनातिषदधतव�� @।

भ)जनावतिदति�। �था� च 7)प�तिधकसय�वया�|n परति�जञा�य�1 7माबालतिव")ध $ च�नतभ� Fव1 ॥

74. (22) आशरय�ति7दध)ऽतिप तिzतिवध1। अ7द�शरय1 ति7दध7�धनाशचा$ति�। आदय) यथा�। शशतिवष�ण�/

�Dकषणमा @। तिवष�णतव�तिदति�। परमा�णतिव")ध�दय7ङकाDण3द�?"ण�भ�व�दय/ ?$तव�भ�7 एव ना भवति�। तिz�Dय)

यथा�। ईशव"व�तिदना/ परति� तिकषतय�तिदक/ 7क�` Fक/ क�य Fतव�तिदति�। अयमा7ङग��वनतभ Fवति�।

अना�क�तिङकषा�7�धना�य परवतततव�� @।

75. (22) पकषधमाFतव�ति7दध)ऽना $कतिवध1। यथा� शबद)ऽतिनातयशचा�कष ,षतव�तिदतय�तिद। �तर वयातिधक"ण�ति7दध)

ना दषणतिमातय ,कतामा$व। वयाथा Fतिवश$षण�ति7दध) वयाथा Fतिवश$षय�ति7दधशचा�तिधकय$ऽनतभ Fव�1। भYति"य/

शशतिवष�ण)तिललतिख�� भYतव�तिदतय परति7दधतिवश$षण�ति7दधW, द)ष�नत"�7ङकाDण3द�?"ण�भ�व�नन

?$तव�भ�71। इ�"1 पकषधमाFतव�ति7दध)ऽति7दध�वनतभ Fवति�। ए�तपरतिमातयति7दध) यथा�। धYमाभ�षपतिवव$क$

धYमावततव�तिदति�। असय�पयति7तिदध"$व।

पकषतिवपकषय)"$व व� Fमा�ना) ?$� ,तिव Fरदध1। यथा� शबद) तिनातय1 क�कतव�तिदति�। अयमातिप 7�धय7मबनध�भ�व$

7ति� �दभ�व7मबतिनधतव�दवया�|1।

76 (22) ॥ पकष7पकषतिवपकषवतितत"ना >क�तिनतक1। यथा� शबद) तिनातय1 परमा$यतव�तिदति�। अयमातिप

7�धय�दभ�व7मबतिनधतव�दवया�| एव। 7�धय7�धक1 पकष एव व� Fमा�ना) ?$� ,"नाधयवति7�1। 7

तितरतिवध1। �तर 7पकषतिवपकष"ति?�) यथा� 7व Fमातिनातय/ 7ततव�तिदति�। उभयव�नयथा� भYतिना Fतय�

गनधवततव�तिदति�। 7पकषव�तिनवपकष"ति?�) यथा�। शबद)ऽतिभध $य1 शबदतव�तिदति�। अय/

वया�पयतव�ति7दधतव�नन पथागघ $तव�भ�7 इतय$क$ । अनय$ � , 7पकषतिवपकष"ति?�) वया�पयतव�ति7दध1। 7ति� 7पकष$

पकषमा�तरवतितत1 7पकषव�तिनवपकष"ति?�शचाz�वना >क�तिनतक$ ऽनतभ� Fव� इतय�हः1। �था� ति?।

7वयातिभच�")ऽना >क�तिनतक1। वयातिभच�")ऽनवय�)वयाति�"$क�शचा। �तर�नवयसय भYतिमा1 पकष1 7पकषशचा।

�दति�"$क$ण तिवपकष$ऽतिप व� Fमा�ना1 7�ध�"ण�ना >क�तिनतक1। वयाति�"$कसय भYतिमातिव Fपकष1 7पकष >क द$श)ऽतिप।

�तर 7व Fतिdननतिप 7पकष$ऽव� Fमा�ना)ऽ7�ध�"ण�ना >क�तिनतक इति�। 7व Fथा�ऽवया�|�वनतभ Fवति�। उभय

7मबनध�भ�व�� @। वयाति�"$कवया�ति|7मभोव�दय/ ना ?$तव�भ�7 इतय$क$ । अप"$ � , 7तयतिप 7पकष$

�तर�व� Fमा�नासय तिक/ वया�ति|"$व ना�सतय,� क$ वल वयाति�"$तिकवदWDति�

Page 29: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 29आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

7नदः$?�वसकनदःना�दध$तव�भ�7तवतिमातय�हः1।

77. (22) ॥ परमा�णबा�तिध� $ पकष $ व� Fमा�ना) ?$� ,1 क�ल�तयय�पतिदषटा1। यथा� 7वf � $ज)ऽना ,षण/

दरवयातव�तिदति�। अतरधतिमा Fगरा�?क$ण 7�धयपरति�य)तिगगरा�?क$ण च)पजDवया$ना परतयकष$ण पकष) बा�तिध�1। चकषY

रपगरा�?क/ ना भवति� इति�यतव�तिदति� धतिमा Fगरा�?क�ना ,मा�ना $ना बा�तिध�1। बर�हमण$ना 7 ,"� प $य� दरवद @

दरवयातव�तिदतय�गमाबा�तिध�1। अय/ परति�जञा�य�1 परबालपरमा�णतिव")ध एव।

7माबालपरमा�णतिवरदध1 7तपरति�पकष1। यथा� व�य ,1 परतयकष1। परतयकषसपशFवततव�तिदति�। व�य ,ना F परतयकष1।

रप"ति?�दरवयातव�तिदतयना $ना परति�रदधतव�� @। अय/ परति�जञा�य�1 7माबालपरमा�णतिव")ध एव।

78. (22) सवप"पकषति7दध�वतिप तितररप) ?$� ,1 परक"ण7मा1। यथा� तिवमा�/ तिमारथया� दशयतव�तिदति�।

7तयतव$ऽपयसय वकता,/ शकयतव�� @। अय/ तव7मभोवDति� क$ तिचद�हः1। �द7� @ 7तपरति�पकषवदतिभमा�ना�1

7मभोव�� @। अयमातिप परति�जञा�य�1 7माबालतिव")ध एव$ति�। पकष�भ�7 ?$तव� भ�7�नतभY F�तव�नन पथागव�चय�

इतय�हः1 �द7� @। परति�जञा�मा�तर$ण >व सफ,"ण�� @। 7�धना $ सवतिकरय�तिव")धसवनय�य

तिव")धय)?jतव�भ�7�नानतभ� Fव�चच। सवतिकरय�तिव")ध) यथा� अ?/ माYक इति�। सवनय�यतिव")ध) यथा� परमा$य/

परमा�ण�नाप $कषतिमाति�।

79. (22) एवमा ,द�?"ण�भ�7�नातिप ?$तव�भ�7 $ऽनतभ� FवयनतW$ष�/ ना पथागव�चय��मा�हः1। �था� ति?।

उद�?"ण लकषण"ति?�� उद�?"णवदवभ�7मा�ना� उद�?"ण�भ�7�1। �तर 7�धमय3 द�?"ण$

7�धयतिवकल) यथा�। माना)ऽतिनातय/ माY� Fतव�� @। यनमY�f �दतिनातयमा @। यथा� प"मा�ण ,ति"ति�। 7�धनातिवकल)

यथा� कमाjति�। उभयतिवकल) यथा�ऽऽक�श इति�। आशरय?Dना) यथा� शशतिवष�णतिमाति�। अवया�पतयातिभध�ना/

यथा� घटावतिदति�। तिवप"D� वया�पतयातिभध�ना/ यथा� यदतिनातय/ �नमY� Fमा @। यथा� घटा इति� व >धमय3द�?"ण$

7�धय�वया�वतत) यथा�। यदतिनातय/ ना भवति� �नमY�f ना भवति� यथा� कमाjति�। 7�धना�वया�वतत) यथा�

प"मा�ण ,ति"ति�। उबाय�वया�वतत) यथा� घटा इति�। आशरय?Dना1 पYव Fव� @। अवया�पतयातिभध�ना/ यथा�ऽऽक�श

इति� तिवप"D� वया�पतयातिभध�ना/ यथा�। यनमY�f ना भवति� �दतिनातय/ ना भवति�। यथा�ऽऽक�श इति�।अतर

व >धमय3द�?"णसय�ना ,पय ,कतातव�ततद�भ�7कथानामाना ,पय ,कतामा @। अवया�पतयातिभध�ना/ � , ना द)ष)नयYना / व�।

तिवप"D�वया�पतयातिभध�नामापय7ङग�मा @। आशरय?Dनातव/ च�शरय�ति7दध वदददषणमा @। अनय�"व >कलया$ना >व

Page 30: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 30आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

दषटा�नतसय दषटातव�दभयव >कलया/ ना पथागगणनाDयमा @। �d�तसा�धयव>कलया/ 7�धनाव >कलया/ च zयमा$व

दषटा�नतदषणमा @। �तर 7�धयव>कलया$दषटा�नत) तिवपकष) भवति�। �तर व� Fमा�ना / 7�धनामाना >क�तिनतक/ तिवरदध/ व�

भवति�। 7�धनाव >कलया$ वया�|तव�ति7तिदधति"ति�। दषटा�नतद)ष)?$तव�भ�7 $ऽनतभ Fव�Dति� च $नन।

दषटा�नत)कतयानानत"/ परति�भ�7�� @। 7पकष�नत"$ व� Fमा�नासय 7�धनासय दषटा�नतDक� $

7पकष$ऽवततn?$तव�भ�7तव�ना ,पपतत$शचा। �तर�पयना ,पदतिश F�वया�ति|कतव$ना वया�पयतव�ति7दध इति� च $नन।

�था�ऽपयथा F द)ष�भ�व�तिदति� ॥

॥ इति� शरDमाजजय�Dथा FपYजयच"णतिव"तिच� परमा�णपदध��वना ,मा�नापति"चछ$द1 7मा�|1 ॥ 2 ॥

आगमापति"चछ$द

तिनाद3ष1 शबद आगमा1। तिना"तिभध $यतव$ना�नवय�भ�व$ना व�ऽभ)दकतव/, तिवप"D�बा)धकतव/, जञा��जञा�पकतव/,

अपरय)जनातव/, अनातिभमा�परय)जनातव/, अशकय 7�धनापरति�प�दना/ लघYप�य $ 7ति� ग ,रप�य)पद$शना-तिमातय�तिदद)ष"ति?�1 शबद आगमा1। तिनाद3ष/ व�कयतिमाति� व�।

तिवभकतयानत� वण� F1 पदमा @। आक�ङकषा�7तिननतिधय)गय��व��/ पद�ना�/ 7माY?) व�कयमा @। आक�ङकषा� तिजजञा�7�।

7� च $�ना धमा F1। �तिzषयतव�दथा� F1 7�क�ङकषा�1। �तपरति�प�दक तवतपाद�नयतिप।

7तिननतिध"तिवलमब$ना)चचति"�तव/ पदधमाF एव। पर�D��नवयसय परमा�ण तिव")ध�भ�व) य)गय�� पद�था Fधमा F1।

�z�चकतव�तपाद�नयतिप य)गय��वनतDतय ,चयनत$। �तर पदतव$ना तिना"तिभध $यतवसय,

आक�ङकषा�7तिननतिधभय�मानवय�भ�वसय, य)गय�य� तिवप"D�बा)धकतवसय च तिना"�7 $ 7तयश$षद)षतिना"�7�थाf

तिनाद3ष गरा?णमा @।

पYव Fप Yव Fवण� Fना ,भवजतिना�7/सक�"7ति?�/ व�चयव�चकभ�व7मबनधगरा?ण7/सक�"�ना ,ग?D�मानतयवणF7तिननकषटा/

शर)तरमाना $क$षवतिप वणjशव $क�/ पदबा ,तिदध/ जनायति� | �था� पYव Fप Yव Fपद�ना ,भवजतिना� 7/सक�"7?क�-

मानतयपदतिवषय/ शर)तरमाना $ क$ ष , पद$षव$क�/ व�कयबा ,तिदधमा�क�ङकषा�दयना ,7�"$ण जनायति� | �$ना वण� Fना�/ पद�ना�/ च

7?�नावतिसथ�पर�D�Dना�मातिप 7मा ,द�य) य ,जय�$ |

आगमा)ऽतिप 7मयक@ शर ,�1 7मायd"ण�ना ,ग?D�1 श�बदनय�य�ना ,7नध�ना7ति?� एव सव�था Fसय बा)धक) ना

Page 31: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 31आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

� , 7तत�मा�तर$ण।

ज�ति�"$व व�चय� पद�ना�/ वयाकतायW, लकषय� इति� भ�टटा�1। ज�ति�तिवतिशषटा� वयाकताय) व�चय� इति� व >श$तिषक�1।

कवतिचजज�ति�1 कवतिचदवयतिकताति"ति� व >य�क"ण�1। कवतिचजज�ति�1 कवतिचदवयतिकता1 कवतिचद�कति�ति"ति� ना >य�तियक�1।

अनय�प)? इति� बाnदध�1। वयाकताय एव व�चय�1 7मायपरति�पततn � , 7�दशयमा ,पध�नातिमातय�च�य� F1।

नाना , 7माय) ना�मा पद�ना�/ पद�था� Fना�/ च व�चय व�चकभ�व7मबनध1। 7 च 7मबतिनधषवजञा�� $ष , जञा�� ,माशकय

इति� पद�था Fजञा�नासय पर�ग $व ति7दधतव�तितकामा�गमासय परय)जनामा @। उचय�$। यथा� जञा��य)"तिप धमा Fधतिमा Fण)1

7/7ग3ऽना ,मा�ना $ना बा)धय�$। �था� जञा���ना�मा$व पद�था� Fना�मानवयतिवश$षसय�गमा) बा)धक1। पद�ना�/

पद�था Fमा�तरतिवषयतव$ना�नवयबा)धक/ ना तिकतिञचदWDति� च $� @। अतर वण Fपद�तिभवयाकता)ऽखणड1 सफ)टा�खया1

शबद)ऽनयबा)धक इति� व >य�क"ण� बर ,व� $। वण Fमा�ल$तयप"$ व�कय�नतय) वण F इतयनय$। पद�ना�/

7�तिननधयतिमाति� क$ तिच� @। पद >"तिभति?��1 पद�था� F एव�क�ङकषा�तिदश�तिलना इति� भ�टटा�1। 7वjष�/

पकष�ण�मापर�मा�तिणकतव�तपरमा�णतिवरदधतव�चच पद�नय$व�तिनव�सव�था� Fतिभध�यDनाDति� पर $कष�वनत1। �तर

परतय$कमातिप पद�नयनवय तिवश$ष�तिभध�ना7माथा� FनाDति� परभ�क"�1। परतय$क/ 7�मा�नय�)

य)गय $�"�तिनव�सव�था� Fतिभध�नाशकताDतिना पद�तिना पद�नत"7तिननध�ना�ति?�शकतयानत"�तिण

तिवश$ष�)ऽपयतिनव��नसवा�था� Fनातिभदधति�। �था�ऽना ,भव�तिदतय�च�य� F1।

आगमा) तिzतिवध1। अपnरष $य1 पnरष $यशचा$ति�। �तर�पnरष $य) व $द1 पnरष $य)ऽनय1। वण� F1 7व Fतर

कY टासथतिनातय�1। 7व Fग��शचा। पद�नयतिप तिनाय��नय$व। � $ष�/ पद�था F7मबनध)ऽतिप सव�भ�तिवक एव।

�था�ऽतिप व�कय$ पद�ना�मा�ना ,प YवÉतिवश$षसय सव�नतरप ,रषपYव Fकतवभ�व�भ�व�भय�माय/ भ $द1।

आगमा)ऽना ,मा�ना एव�नतभ Fव�Dति� व >श$तिषक�दय1। �द7� @।वया�पतया�दयनाना ,7नध�ना एव

व�कय�था Fपर�D� $"ना ,भव�� @।

अपnरष $य1 पथाक @ परमा�णमा @। पnरष $यसतवना ,मा�नातिमाति� पर�भ�क"�1। �दपय7� @। उभयतर

7�मागराD7�मय$ऽतिप तिवश$षकलपाक�भ�व�� @। �द$��तिना तरDणय $व परमा�ण�तिना।

8. ए� $शव $व�था� Fपततया�दDना�मानतभ� Fव1। �था� ति?। अना ,पपदयमा�ना�था Fदश Fना�ततदपप�दक$ बा ,तिदध"था� Fपतितत। अतर

यतयपय$क>कसय बाति?भ� Fवतिलङगतव/ ना)पपदय�$। वयातिभच�"�� @। �था�ऽतिप च >तर) बाति?"तिW। जDवनावततव$ 7ति�

ग?$ऽ7ततव�� @। य) जDवनयतर ना�तिW 7 ��)ऽनयतर�तिW। यथा�ऽ?तिमाति� तिमातिल�य)-

Page 32: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 32आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

जÉवनाग?�भ�वय)तिलFङगतवमा ,पपदय� एव।

9. तिवरदधय)तिव Fश$षणतिवश$षयभव�ना ,पपतिततति"ति� च $नन। 7�मा�नय तिवश$षय)"तिव")धसय सवतिdनन$व

दषटातव�� @। आतयतिनतकतिव")ध $तवथा� Fपतितत"तिप ना परव� F� $। तिकनत, तिवपरति�पततया�7नदः$? एव भव�Dति�।

10. 7�दशयजञा�ना7�धनामा ,पमा�नामा @। �तर � $ना�य/ 7दश1 7दश�तिवमा�तिमातय�तिद व� जञा�ना / परतयकषजमा @।

ग)गवयn 7दश�तिवति� व�कयजनतव�गमा एव। गहयमा�ण $ dय Fमा�ण7�दशय/ दषटवा� dय Fमा�ण $ यद @

गहयमा�ण7�दशय/ परतय$ति� �दना ,मा�नामा$व। नानवना ,भYयमा�नाग�तव$ना पर�Dयमा�ना/ 7�दशय/ क"णमा @।

dयFमा�णग�/ परमा$यमा @। �तकाथामानाय)वया Fतिध क"णय)तिलFङग तिलतिङगभ�व इति� च $नन। 7 गn"$�दगवय7दश1।

असय गवयसय �दग)7दशतव�� @। य) यतसादश1 7 �तसादश1। यथा� यमा) यमा�नत"$ण $ति� वया�ति|7मभोव$ना

वयातिधक"णसय�द)षतव�� @। ए�दगवय ग�7�दशयपरति� य)तिगतवसय व� तिलङगतव$ना 7�मा�ना�तिधक"णय�चच $ति�।

अभ�वजञा�नाक"णमाभ�वपरमा�णमा @। �तर$द�नाÒ कn"व�दयभ�व) भ�"��दय�गमा�दवगमय�$। द$वदततसय

चकष ,"�दयभ�व) रप�दयदशFनातिलङगगमय1। 7ख�दयभ�वपरतिमाति�W, 7�तिकषपरतयकष$ण >व।

प ,")वतिततघटा�दयभ�वपरतिमाति�W, झतिटाति� ज�यमा�ना� परतयकषफलमा$व। ना तवना ,पलतिबदमा�तरजनय�।

अप")कषजञा�नातव�� @। अना ,पलतिबदसतववजFनाDय7तिननतिध"$व। यतर तवनदःक�"$ ?Wपर7�"ण�तिद रप प"�माशjना

घटा�भ�व/ परतय$ति� ना �द�ऽना ,पलतिबध1 क"णमा @। तिकनत, तिलङगतव$ना >व। अतर घटा) ना�तिW य)गयतव$

7तयना ,पलभयमा�नातव�तिदति�। एव/ पर��ग Fज�दयभ�वजञा�नामाना ,पलतिबधतिलङगजनयमा @।

अभ�वसय$ति�य7तिननकष� Fना ,पपतिततति"ति� च $नन। भ�ववदभ�वसय�पDति�य 7तिननकषj भ�धक�भ�व�� @।

बाहःलजञा�ना $ऽलपाजञा�ना/ 7मबव1। यथा� श�माWDति� जञा�ना $ पञच�श� @ जञा�नामा @। �दपयना ,मा�नामा$व। द$वदतत1

पञच�शz�� @। श�वततव�� @। यथा�ऽ?तिमाति� परय)ग7मभोव�� @। पर7कतापरति�ष $ध $ पति"तिशषयमा�ण$ बा ,तिदध1

पति"श$ष1। यथा� द$वदततयजञादतत�व$��तिवति� जञा�ना $ 7तय$कतिdनन�य/ यजञादतत1। द$वदततयजञादततय)नय�"तव$

7तययजञादतततव�� @। वयाति�"$क$ण यजञादततवतिदति� परय)ग)पपतत$1।

उपकरमा�दDनयपयना ,मा�ना�नय$व।

अतिनातिद�षटापरवकताक/ परव�दप�"मपय Fमा >ति�हयमा @। यथा�ऽतर वटा$ व >शरवण)ऽWDति� व�कय/ �द�गमा एव।

एवमानय�नयतिप परमा�ण�नय ,कता$ शव $व�नतभ� Fवया�तिना।

12. नानव$� $ष�/ परमा�ण�ना�/ पर�मा�णयमापरमा�ण�ना�मापरमा�णय/ च क$ ना)तपादय�$ क$ ना व� जञा�य� इति� च $� @।

Page 33: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 33आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

उचय�$। �तर जञा�ना�ना�मा ,भय/ सव� एव$ति� 7�ङखय� मानयनत$। जञा�ना जनाक�ति�ति"कताजनाक�नाप $कषतवमा ,तपाततn

सव�सतवमा @। जञा�नाजञा�पक�ति�ति"कता जञा�पक�नाप $कषतव/ जञा|n सव�सतवमा @।

उभय/ प"� एव$ति� ना >य�तियक�दय1। जञा�नाजनाक�ति�ति"कता क�"णजनयतवमा,तपाततn प"�सतवमा @।

जञा�नाजञा�पक�ति�ति"कतापरमा�ण�प $कषतव/ जञा|n प"�सतवमा @। �तर जञा�नातिमाति�य�तिदजनय/ पर�मा�णय/

प ,नाति"ति�य�तिदग ,णजनयमा @। �था�ऽपरमा�णय/ �दद)षजनयमा @। एव/ जञा�ना / मा�ना7परतयकषव$दयमा @। �तर

पर�मा�णयमापर�मा�णय/ च 7/व�द तिव7/व�दतिलङगगमयतिमाति�।

पर�मा�णय/ प"�)ऽपर�मा�णय/ सव� इति� बाnदध�1।

पर�मा�णय/ सव�)ऽपर�मा�णय/ प"� इति� पकषमाङगDक,व� Fण� अतिप भ�टटा�1 पर�मा�णयतिवतिशषटा/ जञा�ना /

जञा����तिवश$ष $ण�ना ,माDय� इति� जञा|n सव�सतवमा @। अपर�मा�णय/ � , तिव7/व�द�दयना ,मा�ना�नत"व$दयतिमाति�

प"�सतव/ मानयनत$।

सवपरक�शजञा�ना $ना >व पर�मा�णयतिवतिशषटाजञा�ना/ ति7दधयति�। अपर�मा�णय/ � , ना�सतय$व$ति� पर�भ�क"�1।

इति�य�तिदमा�तर$ण >व परमा�णयतिवतिशषटा/ जञा�नामा ,तपादय�$। ग ,ण� सतवतिकतिञचतका�"�1। अपर�मा�णय/

द)ष7?क� $ति�य�तिदतिभरतपादय�$। �था� जञा�ना / �तपर�मा�णय/ च 7�तिकषण >व जञा�य� $।

अपरमा�णजञा�नासवरपमा�तर/ 7�तिकषव$दयमा @। �दपर�मा�णय/ तवना ,मा $य तिमारथया�च�य� F1।

13. क"ण�ना�/ � , जञा�नाजनाकशतिकता"$व सवक�"ण�7�तिद�� पर�मा�णयजनाकतवशतिकता1। अपरमा�णयजनाना $

तवनय� शतिकताद3ष वश�द�तिवभ Fवति�। जञाति|W, प"� एव। इति�य�तिदसवरपसय यथा�यथा/

सवपरमा�णव$दयतव�� @। यथा�था Fजञा�ना7�धनातवसय�ना ,मा�नाव$दयतव�तिदति�।

�द$व/भY� >1 परमा�ण >1 पद�था� Fना�/ तिनातय�तिनातयतव�तिदक/ तिनातिशचातयतिवषय$ष , तिव"कतासय शमादमा�तिद7मपतिततमा�)

व�7 ,द$व >कश"णसय �तिzषय�तिण शरवणमानानातिनातिधधय�7ना�नय�द"ना >"नतय� Fभय�/ बाहःक�लमाना ,तिÂ�व�)

भगवतसा�कष�तका�"$ 7ततयातय,तिदरकताय� भकतया�

भगवतपर7�ददश$ष�तिनाषटातिनावतितततिवतिशषटा�नानदः�तिदसवरप�तिवभ� Fवलकषण� मा ,तिकताभ Fव�Dति� ॥

जय�Dथा Fमा ,नाD�$ण बा�लबा)ध�य तिनातिमा F��।

परमा�णपदधति�भY Fय�� @ परDतय >मा�धवमारधवय)1 ॥

॥ इति� शरDमाजजय�Dथा FपYजयच"णतिव"तिच�परमा�णपदध��व�गमापति"चछ$द1 7मा�|1

Page 34: Sriman Nyaya Sudha · Web vieword and with His divine grace, we are pleased to publish this Magnanimous Work of Sri Acharya Madhwa. It is a humble effort to make available this Great

http://srimadhvyasa.wordpress.com/ https://sites.google.com/site/srimadhvyasa/ [ ]

Page 34आचारयाा�ः शरीमदाचारयाा�ः सनत म जनम जनमनि�॥गरभाव वयञचरयानतिनत भानित शरी जरयातीरथ�वाक ॥कषण वनद जगदगरम ॥

॥ इति� परमा�णपदधति� 7मा�|1 ॥

अdदग ,वf�ग F� माना ,ना�माक भ�"�D"माण मा ,खयापर�ण�नतग F�

शरD रतिगमाणD 7तयभ�मा�ज�मबव�Dवललभ शरD कषण�य नामा1

॥ परDणय�मा) व�7 ,द$व/ द $व��माणडल�ऽखणडमाणड�नामा @ ॥

॥ शरD कषण�प FणमाW, ॥